การบัญชีต้นทุน - elfms.ssru.ac.th · บทที่ . 3 . การบัญชีต้นทุน. ระบบต้นทุน (cost system) เป็นวิธีการสะสมต้นทุนและการจัดสรรต้นทุนเข้างานและ

บทท 3

การบญชตนทน

ระบบตนทน (cost system) เปนวธการสะสมตนทนและการจดสรรตนทนเขางานและ

แผนกการผลต เปนสงทสาคญตอกจการทผลตสนคามากทจะตองทราบถงตนทนในการผลต

สนคาและบรการเพอนาไปจดทางบการเงนประจางวด รวมทงใชขอมลตนทนในการวางแผน

ควบคมและตดสนใจในปญหาตาง ๆ ของกจการในเรองของการกาหนดราคาขาย ชวยในการ

ตดสนใจในการทจะผลตและขายผลตภณฑตอหรอยกเลกผลตภณฑใด และการกาหนดมลคาของ

สนคาคงเหลอของกจการ

ระบบบญชตนทนสามารถ จาแนกตามลกษณะการผลตแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1.ตนทนงานสงทา (job order costing)

2.ตนทนงานชวงการผลต (process costing)

ตนทนงานสงทา

ตนทนงานสงทา (job order costing) ใชสาหรบผลตสนคาทมลกษณะแตกตางกน

ตามรปแบบประเภททลกคาตองการ การคดคานวณตนทนผลตภณฑจะแยกแตละงาน (job) หรอ

แตละรน (batch) การคานวณตนทนจะทาเมองานนนทาเสรจ โดยการนาตนทนทงหมดทใชใน

การผลตหารดวยจานวนหนวยทผลตได สาหรบงานนน ลกษณะการผลตทใชตนทนงานสงทา

ไดแก การผลตเสอผาสาเรจรป การผลตภาพยนตร งานพมพ การผลตของชารวย รานผลต

เฟอรนเจอรสงทา

ทางเดนของตนทนงานสงทา

การบนทกตนทนการผลต ไดแก วตถทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการ

ผลต เปนตน จะเรมจากการกาหนดเลขทงานใหกบสนคาทไดรบคาสงใหผลตและเกบรวบรวม

ตนทนในบตรตนทนงาน (job order sheet) แยกตามงานแตละชน บตรตนทนจดเปนบญชแยก

ประเภทยอยของบญชงานระหวางทาซงเปนบญชคมยอด เมอผลตสนคาเสรจ กจะคานวณตนทน

โดยรวมยอดตนทนการผลตทบนทกไวในบตรตนทนงานตามเลขทงานทผลตเสรจ จากนนจะ

คานวณหาตนทนตอหนวยของสนคาทผลตเสรจนนจะเหนไดทางเดนของตนทนงานสงทา (job

order cost flow) จะแบงเปน 2 ขนตอน คอ

54

1. การสะสมตนทนการผลต เปนขนตอนของการจดหาตนทนการผลต ตงแตการซอ

วตถดบ การจายคาแรงทนและคาใชจายการผลตทเกดขน

2. การคดตนทนการผลตเขางาน เปนการโอนตนทนทสะสมไปยงงานทผลตสามารถ

แสดงทางเดนของเอกสารในระบบตนทนงานสงทาไดดงน

ภาพท 3. 1 แสดงทางเดนของเอกสารตามระบบตนทนงานสงทา

ทมา : กาญจนา ศรพงษ ,2540 , หนา49.

บตรตนทนงานสงทา บตรตนทนงาน (job cost sheet) เปนแบบฟอรมทใชจดบนทกตนทนทคดเขาไปยง

แตละงาน เปนการสะสมตนทนทใชในการผลตงานนน ๆ จนกวาจะผลตสาเรจ หลงจากนนจะสรป

ตนทนการผลตรวมของการใชวตถทางตรง แรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทจดสรร

พรอมทงคานวณหาตนทนตอหนวยของงานทผลตสาเรจ การบนทกจะผานรายการจากบญชท

เดบตงานระหวางทา ทกบญชไปบตรตนทนงานในแตละวนทเกดรายการโดยใชขอมลจากเอกสาร

ประกอบการบนทกบญช ไดแก ใบเบกวตถ บตรลงเวลา เปนตน บตรตนทนงานจะทาหนาทเหมอน

บญชแยกประเภทยอยของบญชงานระหวางทา เมองานผลตสาเรจตนทนงานทผลตเสรจจะถก

โอนออกจากบญชงานระหวางทาไปยงบญชสนคาสาเรจรป โดยเดบตสนคาสาเรจรปและเครดต

งานระหวางทา ยอดคงเหลอในบญชงานระหวางทาจะเปนงานระหวางทาคงเหลอปลายงวด คอ

ใบเบกวตถดบ

บตรตนทนงาน

สงทา ใบสงผลต คาสงซอ บตรลงเวลา

อตราคาใชจาย

การผลต

ลวงหนา

55

ตนทนของงานทผลตยงไมเสรจในงวดน ซงจะตองเทากบจานวนยอดรวมของตนทนทบนทกใน

บตรตนทนของงานทยงผลตไมสาเรจ

บตรตนทนงานจะมขอความอะไรบางขนอยกบลกษณะการผลตและความตองการ

ของผใช ถาการผลตตองผานแผนกผลตมากกวา 1 แผนก การบนทกตนทนในบตรตนทนงานกตอง

แยกเปนแผนก ๆ ดวย โดยทวไปบตรตนทนงานจะมรายละเอยดดงน

ชอบรษท


ชอลกคา............................... งานเลขท.........................

ชอผลตภณฑ............................. วนทเรมผลต..................…………..

จานวนทผลตสาเรจ......................... วนทผลตสาเรจ....…………….........

กาหนดสงมอบงาน..........................

วตถดบทางตรง แรงงานทางตรง คาใชจายการผลต (จดสรร)

วนท

เลขท

ใบเบกวตถ จานวน

เงน วนท

เลขท

บตรลง

เวลา

จานวน

ชวโมง จานวน

เงน วนท

จานวน

ชวโมง อตรา

จานว

นเงน

รวม รวม รวม

สรป : ตนทนการผลตเสรจ : -

วตถดบทางตรง XX บาท

แรงงานทางตรง XX บาท

คาใชจายการผลต (จดสรร) XX บาท

ตนทนรวม XXX บาท

ตนทนตอหนวย X บาท

ภาพท 3.2 แสดงบตรตนทนงาน

ทมา : ดดแปลงจาก (กชกร เฉลมกาญจนา, 2544, หนา 41)

56

การบญชตนทนงานสงทา การบญชตนทนงานสงทามกระบวนการบนทกบญชเกยวกบการจดหาปจจยการผลต

การโอนปจจยเขางาน การผลตสาเรจ และขาย ดงน

1. บญชเกยวกบวตถดบ

บญชเกยวกบวตถดบ จะมรายการทเกยวของกบบญชวตถดบ ดงน

1.1 การซอวตถดบ การบญชตนทนจะนยมใชการบนทกบญชสนคาคงเหลอ

แบบตอเนอง โดยจะเปดบญชวตถดบขนมา ซอสดหรอซอเชอ บนทกบญชโดย

เดบต วตถดบ XX

เครดต เจาหน / เงนสด XX

ถาในการซอกจการมการจายคาขนสงดวยบนทกบญชโดย

เดบต วตถดบ XX

เครดต เงนสด XX

1.2 การสงคนวตถดบ และไดสวนลดรบ การซอวตถดบถาวตถดบมคณภาพไม

ตรงทตองการหรอชารดเสยหายกจการสามารถสงคนใหผขายได บนทกบญชโดย

เดบต เจาหน / เงนสด XX

เครดต วตถดบ XX

ถาการซอวตถดบเปนการซอเชอแลวผขายใหเงอนไขสวนลดเงนสด และกจการชาระคาซอวตถดบ

ภายในเงอนไขและไดสวนลดรบบนทกบญชโดย

เดบต เจาหน XX


วตถดบ XX

1.3 การเบกวตถดบไปใช เปนขนตอนของการคดตนทนเขางานทผลตการเบก

วตถดบไปใชจะทาเอกสารเปนหลกฐานเรยกวา “ใบเบกวตถดบ” ซงจะตองมรายการทระบไปใชกบ

งานเลขทเทาใด ชนดของวตถดบ จานวนหนวย ราคาตอหนวย จานวนเงนรวม และลายมอชอ

ผอนมต ใบเบกวตถดบจะทา 2 ฉบบ ฉบบหนงอยทคลงเกบวตถดบไวเปนหลกฐานการเบก สวน

อกฉบบหนงจะอยทแผนกบญชไวสาหรบเปนหลกฐานการบนทกบญช สามารถบนทกการเบกใช

วตถดบไดดงน

57

1.3.1. ถาเปนการเบกใชวตถดบทางตรง บนทกบญชโดย

เดบต งานระหวางทา XX


1.3.2. ถาเปนการเบกวตถดบทางออม บนทกบญชโดย

เดบต คาใชจายการผลต XX


การบญชเกยวกบวตถดบ จะมเอกสารทเกยวของอย 2 ประเภท คอ

1. บตรวตถดบ เปนเอกสารททาขนเพอใชคมยอดวตถดบถอเปนบญชแยกประเภท

ยอยของบญชวตถดบ แสดงแบบฟอรมของบตรวตถดบ ไดดงน

เลขท 001

ชอสนคา : กาว ประเภท วตถทางออม

วนท รบ จาย คงเหลอ

หนวย ตนทน รวม หนวย ตนทน รวม หนวย ตนทน รวม

2/01/25X4

15/01/25X4

1,000

5 5,000

200

5

1,000

1,000

800

5

5

5,000

4,000

ภาพท 3.3 แสดงบตรวตถดบ

ทมา : ดดแปลงจาก (สมนก เออจระพงษพนธ, 2539, หนา 106)

แบบฟอรมและรายละเอยดของบตรวตถดบขนอยกบกจการตองการทราบขอมลใด

โดยทวไปจะมขอมลดงตอไปน

ชองวนท ใชบนทกวนทเกดรายการ

ชองรบ ใชบนทกรายการททาใหวตถดบเพมเชน ซอวตถดบ

ชองจาย ใชบนทกรายการททาใหวตถดบลดลง เชน เบกวตถดบไปใช

ชองคงเหลอ ใชบนทกยอดคงเหลอหลงจากรบ-จายแลวยอดคงเหลอของบตร

วตถดบทกใบรวมกนจะเทากบยอดคงเหลอของบญชวตถดบ

2.ใบเบกวตถ เปนเอกสารทใชสาหรบการควบคมภายในเกยวกบวตถดบในการ

เบกจายวตถดบออกจากคลง ใบเบกวตถจะตองมเลขทเรยงลาดบไวลวงหนามลายมอชอของ

บตรวตถดบ

58

ผอนมต ระบจานวนรายการวตถดบทจะเบก และแผนกทขอเบก การบนทกบญชเกยวกบการเบก

ใชวตถดบไดแสดงไวในขางตนแลวผลของการเบกวตถดบไปใช จะบนทกในบตรวตถดบทเบกนน

ในชองจาย และถาเปนวตถทางตรงจะตองไปบตรตนทนงานของงานทขอเบกนนในชองวตถ

ทางตรง แตถาเปนวตถดบทางออมจะทาใหบญชคาใชจายการผลตทเกดขนจรงเพมขนสะสมอย

ในแตละแผนก แบบฟอรมของใบเบกวตถดบ เปนดงน

บรษท…….

ใบเบกวตถดบ

เลขทงานสงทา……….. เลขท………

แผนกทขอเบก……….. วนท………………..

รายการ จานวน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม

ผขอเบก ผอนมต

ผจายของ ผ รบของ

ภาพท 3.4 แสดงใบเบกวตถดบ

ทมา : ดดแปลงจาก (กาญจนา ศรพงษ, 2540, หนา 45)

2. บญชเกยวกบแรงงาน

มรายการตาง ๆ เกยวกบบญชคาแรงงานดงน

2.1 รวบรวมตนทนคาแรงงาน และจายคาแรงงาน ตนทนแรงงาน สามารถ

รวบรวมขอมลไดจาก บตรบนทกเวลาทางาน (clock card) โดยมหวหนาคนงานเปนผ รบรองการ

ปฏบตงาน และบตรลงเวลา (time ticket หรอ time card) ซงจะแสดงรายละเอยดเกยวกบการ

ปฏบตงาน ไดแก ชอพนกงาน จานวนชวโมงการทางาน อตราคาแรงงาน จานวนเงน เลขทงานท

59

ไปปฏบต บตรลงเวลาทงหมด จะตองผานการอนมตจากหวหนาผควบคมงาน แบบฟอรมของ

บตรลงเวลาทางาน เปนดงน

ชอบรษท

บตรลงเวลา

บตรลงเวลาทางานเลขท…………. วนท……………….

ชอคนงาน……………………. แผนก……………..

เรม สนสด รวมชวโมง อตรา จานวนเงน เลขทงาน

รวม

ผควบคม

ภาพท 3.5 แสดงบตรลงเวลาทางาน

ทมา : ดดแปลงจาก (กาญจนา ศรพงษ, 2540, หนา 46)

ตนทนคาแรงงานทจะบนทกการจาย จะคานวณจากจานวนชวโมงทรวบรวมไดจาก

บตรลงเวลาคณดวยอตราคาแรงงานไดจานวนคาแรงงานทงหมด หกภาษ ณ ทจาย เปนจานวน

เงนทจะตองจายใหพนกงาน ตอนจายคาแรงงานจะบนทกบญชโดย

เดบต คาแรงงาน XX


ภาษเงนไดหก ณ ทจาย XX

2.2 การบนทกตนทนแรงงานเขางานทผลต จากทกลาวแลววาการคานวณ

ตนทนแรงงานจะดไดจากบตรลงเวลาทางาน ซงทกสนวน บตรลงเวลาจะถกรวบรวมสงไปใหแผนก

60

บญช แผนกบญชจะทาการวเคราะหวาเปนแรงงานทางตรงและแรงงานทางออมเทาใด ตนทน

แรงงานทางตรงจะถกบนทกเขาบญชงานระหวางทา และบนทกไวในบตรตนทนงานของแตละงาน

สวนตนทนแรงงานทางออม จะบนทกเขาบญชคาใชจายผลต ซงเปนคาใชจายการผลตทเกดขน

จรงจะใชเปรยบเทยบกบคาใชจายการผลตคดเขางานหรอจดสรรเพอทาการปรบยอดเพอใหได

ตนทนผลตภณฑทถกตอง จะบนทกบญชตนทนแรงงานเขางานโดย

เดบต งานระหวางทา (แรงงานทางตรง) XX

คาใชจาการผลต (แรงงานทางออม) XX

เครดต คาแรงงาน XX

3. บญชเกยวกบคาใชจายการผลต

คาใชจายการผลต เปนตนทนทางออม ซงไมสามารถระบตนทนเขาไปในงานใด

งานหนงไดโดยเฉพาะซงตางจากคาวตถดบทางตรงและคางแรงงานทางตรงไดแก วตถทางออม

คาแรงงานทางออม คาซอมบารงรกษาเครองจกรและโรงงาน คาเบยประกนภยโรงงาน

คาเสอมราคาโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร เปนตน

คาใชจายการผลตทเกดขนจรงในแตละงวดนนจะคานวณถกตองมากทสดในวน

สนงวด เนองจากคาใชจายทเกดขนในระหวางงวดอาจมการจายเงนไมครบ คาใชจายบางรายการ

จายลวงหนาไปกอน ยงไมถอเปนคาใชจายในงวดน บางรายการยงคางจาย บางรายการตอง

ประมาณการ ณ วนสนงวด เชน คาเสอมราคา เปนตน ซงสาหรบกจการทใชระบบตนทนงานสงทา

จะตองคานวณตนทนของงานตอหนวยทนททงานเสรจ เพอกาหนดราคาขายได ดงนน ถาใช

คาใชจายการผลตทเกดขนจรงมาคานวณตนทนของงานจะไมทนตอเหตการณ ในระบบตนทน

งานสงทาจงใชหลกการคานวณตนทนของงานตามวธ ตนทนปกต (normal cost) คอ วตถดบ

ทางตรง และแรงงานทางตรงใชเกดขนจรง แตคาใชจายการผลตใชทประมาณการซงเรยกวา

คาใชจายการผลตคดเขางาน หรอคาใชจายการผลตจดสรร (factory overhead applied) เพอให

การคานวณตนทนของานททาเสรจทนตอความตองการใชในการวางแผน ควบคมและตดสนใจ

รายการตาง ๆ เกยวกบบญชคาใชจายการผลต มดงน

3.1. การบนทกคาใชจายการผลตทเกดขนจรง เปนการบนทกคาใชจายท

เกยวของกบการผลตในระหวางงวดทเกดขนจรงในแผนกตาง ๆ

61

ตวอยางท 1 สมมต บรษท นาร จากด มรายการคาใชจายการผลตทเกดขนดงน

1. จายคากาลงไฟฟาโรงงาน 4,000 บาทเปนเงนสด

เดบต คาใชจายการผลต 4,000.-

เครดต เงนสด 4,000.-

2. คดคาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนาเปนคาใชจายงวดน จานวน 3,000 บาท


เครดต คาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนา 3,000.-

3. คาซอมบารงเครองจกร 8,000 บาท ยงไมไดจายเงน


เครดต คาซอมบารงเครองจกรคางจาย 8,000.-

4. คาเสอมราคาอาคารโรงงาน 10,000 บาท


เครดต คาเสอราคาสะสม-อาคารโรงงาน 10,000.-

3.2. บนทกคาใชจายการผลตคดเขางาน หรอคาใชจายการผลตจดสรร

เปนคาใชจายการผลตทประมาณการใหกบงานทผลต โดยกาหนดอตราคาใชจายการผลตคดเขา

งานไวลวงหนา อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน อาจใชอตราเดยวกนทงโรงงานหรอในอตรา

ตางกน ในแตละแผนกขนอยกบในการผลตใชฐานกจกรรมใดเปนหลก กจการจะเลอกฐาน

กจกรรม (activity base) ทเปนกจกรรมรวมกนของผลตภณฑทกชนดทกจการผลตในแตละแผนก

หรอบรการทกประเภทของกจการ ซงขนอยกบกรรมวธในการผลตหรอในการใหบรการ

ฐานกจกรรมทใชกนโดยทวไปไดแก จานวนชวโมงแรงงานทางตรง ตนทนแรงงาน

ทางตรง จานวนชวโมงเครองจกร เปนตน

โดยปกต ณ วนตนงวดบญช กจการจะคานวณหาอตราคาใชจายการผลตทกาหนดไว

ลวงหนา ดงน

อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน =

คาใชจายการผลตคดเขางาน = อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน X ฐานกจกรรม

ทเกดขนของงานนน

ตนทนคาใชจายการผลตทกะประมาณ

ฐานกจกรรม

62

จากตวอยางสมมตใหบรษท นาร จากด ใชตนทนแรงานทางตรงเปนฐานกจกรรมใน

การคานวณหาอตราคาใชจายการผลตคดเขางาน มตนทนคาใชจายการผลตประจาปกะประมาณ

เทากบ 140,000 บาท และตนทนคาแรงงานทางตรงประจาปกะประมาณ 175,000 บาท ในงวด

บญชนใชตนทนแรงงานทางตรงในการผลต 28,000 บาท

สามารถคานวณหาคาใชจายการผลตคดเขางานไดดงน

อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน = 000,175000,140 X 100

= 80%

คาใชจายการผลตจดสรร (คดเขางาน) = 80% X 28,000

= 22,400 บาท

จากการคานวณบนทกบญชโดย

เดบต งานระหวางทา 22,400.-

เครดต คาใชจายการผลต 22,400.-

จากตวอยางท 1 สามารถแสดงบญชแยกประเภทคาใชจายการผลตไดดงน

คาใชจายการผลต

0เงนสด 4,000.-

1คาเบยประกนจายลวงหนา 3,000.-

2คาซอมบารงเครองจกรคางจาย 8,000.-

3คาเสอมราคาสะสม-อาคารโรงงาน 10,000.-

4(25,000)

งานระหวางทา 22,400.-

(22,400)

3.3. บนทกคาใชจายการผลตคดเขางานสงไปและตาไป เมอถงวน

สนงวดกจการจะมการเปรยบเทยบระหวางคาใชจายการผลตจดสรร (คดเขางาน) ทประมาณการ

กบคาใชจายการผลตทเกดขนจรง ซงโดยปกตจะไมเทากนมผลทาใหตนทนของผลตภณฑทผลต

ในงวดนน ๆ ไมถกตอง ดงนน จงตองมการคานวณหาผลตางระหวางคาใชจายการผลตจดสรรกบ

คาใชจายการผลตทเกดขนจรง แลวนาผลตางไปปรบปรงกบตนทนขายซงถอวาเปนวธทนยม

เพราะงายไมยงยาก ผลของการปรบปรงจะทาใหบญชคาใชจายการผลตปดไปดวยยอดทเทากน

ผลตางของคาใชจายการผลตจดสรรกบคาใชจายทเกดขนจรงทคานวณ ณ วน

สนงวดเกดขนเปน 2 ลกษณะ คอ

63

3.3.1. คาใชจายการผลตคดเขางานสงไป (over applied) เกดจากคาใชจาย

การผลตจดสรร (คดเขางาน) มากกวาคาใชจายการผลตทเกดขนจรง ผลตางนจะเปนผลตางท

นาพอใจ (favorable variance) เพราะเกดขนจรงนอยกวาทประมาณการแสดงวา คาใชจายการ

ผลตจดสรรคดเขางานไปในตนทนผลตภณฑ และกอใหเกดตนทนขายทสงไปจากความเปนจรง

ดงนนการปรบปรงจะตองนาผลตางไปลดตนทนขาย เพอใหตนทนขายมยอดเทากบทเกดขนจรง

ทาใหกาไรทเกดขนถกตองดวย การปรบปรงบนทกบญชโดย

เดบต คาใชจายการผลต XX

เครดต ตนทนขาย XX

3.3.2. คาใชจายการผลตคดเขางานตาไป (under applied) เกดจากคาใชจาย

การผลตจดสรร (คดเขางาน) นอยกวาคาใชจายการผลตทเกดขนจรง ผลตางนจะเปนผลตางทไม

นาพอใจ (unfavorable variance) เพราะเกดขนจรงมากกวาทประมาณการแสดงวา คาใชจาย

การผลตจดสรรคดเขาไปในตนทนผลตภณฑและกอใหเกดตนทนขายทตาไปจากความเปนจรง

ดงนน การปรบปรง จะตองนาผลตางไปเพมตนทนขายเพอใหตนทนขายมยอดเทากบทเกดขนจรง

ทาใหกาไรทเกดขนถกตองดวย การปรบปรงบนทกบญชโดย

เดบต ตนทนขาย XX

เครดต คาใชจายการผลต XX

จากตวอยางท 1 ถาเปรยบเทยบระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกบคาใชจาย

การผลตจดสรร จะเหนวาเกดผลตางคาใชจายการผลตคดเขางานตาไป (25,000 – 22,400)

เทากบ 2,600 บาท สามารถปรบปรงผลตางเขาบญชตนทนขาย ดงน

เดบต ตนทนขาย 2,600.-


สามารถแสดงการปรบปรงโอนปดบญชคาใชจายการผลตคดเขางานตาไปจานวน

2,600 บาทในบญชแยกประเภทคาใชจายการผลตไดดงน

คาใชจายการผลต ตนทนขาย

เงนสด 4,000 งานระหวางทา 22,400 ตนทนขายกอนปรบปรง XX

คาเบยประกนจายลวงหนา 3,000 ตนทนขาย 2,600 คาใชจายการผลต 2,600

คาซอมบารงเครองจกรคางจาย 8,000 ตนทนขายหลงปรบปรง XXX

คาเสอมราคาสะสม–อาคารโรงงาน10,000 _______

25,000 25,000

64

จากตวอยางขางตนเปนการปรบปรงโอนปดคาใชจายการผลตคดเขางานสงไปหรอตา

ไปเขาบญชตนทนขายซงเปนวธทนยมเพราะไมยงยากแตจะม การปรบปรงอกวธหนงโดยการปน

สวนคาใชจายการผลตคดเขางานสงไปหรอตาไปเขาบญชตนทนขาย งานระหวางทาคงเหลอ และ

สนคาสาเรจรปคงเหลอ ณ วนสนงวด ตามสดสวนของยอดคงเหลอทง 3 บญช กได

ตวอยางท 2 จากตวอยางท 1 มคาใชจายการผลตคดเขางานตาไป 2,600 บาท และมยอด

คงเหลอของแตละบญชดงน ตนทนขาย 72,000 บาท งานระหวางทาคงเหลอ 43,200 บาท และ

สนคาสาเรจรปคงเหลอ 28,800 บาท

คานวณหาสดสวนของยอดคงเหลอเปนเปอรเซนตของทง 3 บญชดงน

ชอบญช จานวนเงน (บาท) การคานวณ เปอรเซนต

ตนทนขาย 72,000 72,000/144,000 50

งานระหวางทา 43,200 43,200/144,000 30

สนคาสาเรจรป 28,800 28,800/144,000 20

รวม 144,000 100

การปนสวนคาใชจายการผลตคดเขางานจานวน 2,600 บาทใหแตละบญช

ชอบญช คานวณ จานวนเงน

ตนทนขาย 2,600 X 50% 1,300

งานระหวางทา 2,600 X 30% 780

สนคาสาเรจรป 2,600 X 20% 520

รวม 2,600

บนทกบญชปรบปรงโอนปดคาใชจายการผลตคดเขางานตาไป 2,600 บาทดงน

เดบต ตนทนขาย 1,300.-

งานระหวางทา 780.-

สนคาสาเรจรป 520.-


4. บญชสาหรบสนคาทผลตเสรจและขายออกไป

ในกระบวนการผลต วตถทางตรงทเบกมาใชในการผลต คาแรงงานทางตรงท

เกดขนในการผลต และคาใชจายการผลตคดเขางาน ทเปนปจจยการผลต ในการบนทกบญช จะ

บนทกตนทนโอนเขาบญชงานระหวาทาและในขณะเดยวกนจะบนทกลงในบตรตนทนงานสงทา

แตละงานดวยเปนการสะสมตนทน จนกวางานนนจะผลตเสรจ เมองานใดผลตเสรจจะบนทกโอน

65

ตนทนของงานทผลตเสรจออกจากบญชงานระหวางทาไปเขาบญชสนคาสาเรจรป ซงสามารถ

บนทกบญชโดย

เดบต สนคาสาเรจรป XX

เครดต งานระหวางทา XX

บญชสนคาสาเรจรปเปนบญชคมยอด สวนบญชแยกประเภทยอยประกอบดวยบตร

สนคาสาเรจรปแตละรายการสนคาดงน

บตรสนคาสาเรจรป

ชอสนคา : …….. งานเลขท : ……..

วนท รบ จาย คงเหลอ

หนวย ตนทน รวม หนวย ตนทน รวม หนวย ตนทน รวม

ภาพท 3.6 แสดงบตรสนคาสาเรจรป

ทมา : ดดแปลงจาก (วนฤด สขสงวน, ธารน พงศสพฒน และ นพนธ เหนโชคชยชนะ, 2544,

หนา 3 – 22)

ตนทนสนคาทผลตเสรจ เมอบนทกโอนเขาบญชสนคาสาเรจรปแลวจะผานไปบตร

สนคาสาเรจรปในชองรบ และแสดงยอดคงเหลอออกมาในวนทเกดรายการนน จากนนเมอสนคา

สาเรจรปงานใดถกขายและสงมอบใหลกคาในทางบญชจะตองบนทกโอนตนทนของงานนน ออก

จากบญชสนคาสาเรจรปไปเขาบญชตนทนขายพรอมทงบนทกในบตรสนคาสาเรจรปชองจายและ

แสดงยอดคงเหลอในวนทเกดรายการนน การบนทกบญชเมอขายสนคาบนทกดงน

4.1 บนทกรายไดทเกดจากการขายเชอหรอขายสดนนโดย

เดบต ลกหน / เงนสด XX

เครดต ขาย XX

66

4.2 บนทกตนทนสนคาทขายเปนคาใชจายในงวดนพรอมกบลดสนคาสาเรจรปลง

เนองจากขายออกไป

เดบต ตนทนขาย XX

เครดต สนคาสาเรจรป XX

ตวอยางท 3 ระหวางเดอนมนาคม ป 25+5 บรษท เกรยงไกร จากด ผลตสนคา 2 ชนด คอ งาน

เลขท 015 และ 016 ขอมลเกยวกบตนทนมดงน

ตนทนการผลตทเกดขน :-

ซอวตถดบ 54,000 บาท เปนเงนเชอ

คาแรงงานในโรงงาน 76,000 บาท บวกดวยภาษของคนงาน 4,000 บาท

คาใชจายการผลตอน ๆ 59,800 บาท

ตนทนทโอนใหกบงานตาง ๆ :-

วตถทางตรง งานเลขท 015 จานวน 27,000 บาท

งานเลขท 016 จานวน 21,000 บาท

วตถทางออม 3,000 บาท

คาแรงงานทางตรง งานเลขท 015 จานวน 52,000 บาท

งานเลขท 016 จานวน 26,000 บาท

คาแรงงานทางออม 2,000 บาท

อตราคาใชจายการผลตคดเขางานเทากบ 80% ของตนทนแรงงานทางตรง งานเลขท 015 ตาม

ปรมาณทสงผลต 100 หนวยผลตเสรจและขายไปเปนเงนเชอ 150,000 บาท สวนงานเลขท 016

ตามปรมาณทสงผลต 50 หนวยผลตไมเสรจ

จากตวอยางสามารถบนทกบญชตามรายการทเกดขนตามระบบบญชตนทนงานสง

ทาในสมดรายวนทวไปดงน

(1) เดบต วตถดบ 54,000.-

เครดต เจาหน 54,000.-

(ซอวตถดบเปนเงนเชอ)

(2) เดบต คาแรงงาน 80,000.-

เครดต เงนสด 76,000.-

ภาษเงนไดหก ณ ทจาย 4,000.-

(บนทกการจายคาแรงงาน)

67

(3) เดบต คาใชจายการผลต 59,800.-

เครดต บญชตาง ๆ ทเกยวของ 59,800.-

(บนทกการจายคาใชจายการผลต)

(4) เดบต งานระหวางทา 48,000.-

คาใชจายการผลต 3,000.-

เครดต วตถดบ 51,000.-

(เบกวตถดบไปใชในการผลต)


คาใชจายการผลต 2,000.-

เครดต คางแรงงาน 80,000.-

(บนทกการใชคาแรงงานในการผลต)



(บนทกคาใชจายการผลตคดเขางาน 80% ของ 78,000.-)

(7) เดบต สนคาสาเรจรป 120,600.-

เครดต งานระหวางทา 120,600.-

(บนทกงาน #015 ทผลตเสรจ)

(8.1) เดบต ลกหน 150,000.-

เครดต ขาย 150,000.-

(บนทกการขายเชองาน #015)

(8.2) เดบต ตนทนขาย 120,600.-

เครดต สนคาสาเรจรป 120,600.-

(บนทกตนทนขายของงาน #015)

(9) เดบต ตนทนขาย 2,400.-


(บนทกปรบปรงคาใชจายการผลตคดเขางานตาไปเทากบ 64,800 – 62,400 = 2,400)

68

สามารถแสดงวงจรของตนทนงานสงทาในบญชแยกประเภทดงน

วตถดบ งานระหวางทา

(1) 54,000 (4) 51,000 (4) 48,000 (7) 120,600

ยกไป 3,000 (5) 78,000 ยกไป 67,800

54,000 54,000 (6) 62,400

ยกมา 3,000 188,400 188,400

ยกมา 67,800

คาแรงงาน สนคาสาเรจรป

(2) 80,000 (5) 80,000 (7) 120,600 (8.2) 120,600

80,000 80,000 120,600 120,600

คาใชจายการผลต ตนทนขาย

(3) 59,000 (6) 62,400 (8.2) 120,600

(4) 3,000 (9) 2,400 (9) 2,400

(5) 2,000 123,000

64,800 64,800

ภาพท 3. 7 แสดงวงจรของตนทนงานสงทา

ทมา : ตามทฤษฎการบญชตนทน

69

สามารถแสดงความสมพนธของบญชแยกประเภทงานระหวาทาซงเปนบญชคมยอด

และบตรตนทนงานซงเปนบญชแยกประเภทยอยไดดงน


งานระหวางทา งานเลขท 015 ปรมาณ 100 หนวย

(4) DM 48,000 วตถทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตคดเขางาน

(5) DL 78,000 (4) 27,000

(6) OH 62,400 (5) 52,000

(6) 41,600

ตนทนรวม (27,000+52,000+41,600) =120,600

ตนทนตอหนวย (120,600/100) = 1,206 บาท


งานเลขท 016 ปรมาณ 50 หนวย

วตถทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตคดเขางาน

(4) 21,000

(5) 26,000

(6) 20,800

ตนทนรวม (21,000+26,000+20,800) = 67,800

ซงถอเปนงานระหวางทาปลายงวด

ภาพท 3.8 แสดงความสมพนธของบญชงานระหวางทากบบตรตนทนงานสงทา

ทมา : ตามทฤษฏการบญชตนทน

ตนทนงานชวงการผลต ระบบตนทนงานชวงการผลต (process costing system) เปนวธการคานวณตนทน

สนคาทผลตโดยการรวบรวมตนทนการผลตแยกตามแผนกผลตตาง ๆ ตงแตแผนกแรกถงแผนก

สดทาย จนกระทงเปนสนคาสาเรจรปซงแตกตางจากตนทนงานสงทาทคานวณตนทนของสนคาท

ผลตแยกตามงานททาแตละงาน

70

ระบบตนทนงานชวงการผลต จะทาการผลตสนคาอยางตอเนองและคานงถงตนทน

เฉลยบนพนฐานของชวงเวลาไมไดคานงถงตนทนของกลมสนคาตามทกลาวแลวในบทท 2

สามารถสรปไดวาการบญชตนทนชวงการผลตจะเหมาะกบสนคาทมลกษณะการผลตดงน

1. กระบวนการผลตสนคาแยกเปนแผนก ๆ (cost center) ในแตละแผนกจะม

กระบวนการผลตทเหมอน ๆ กน

2. กระบวนการผลตของแผนกตาง ๆ เปนแบบตอเนอง (cost inroad process)

3. สนคาทผลตมลกษณะเหมอนกน (homogenous product) อาจเปนชนดเดยวหรอ

หลายชนด

4. สนคาทผลตมจานวนมาก (mass production) เปนการผลตเพอเกบไวจาหนายใน

ภายหลงไมใชเปนการผลตตามคาสงของลกคาแตละราย

ความแตกตางของระบบตนทนงานสงทาและระบบตนทนชวงการผลตมดงน

ตารางท 3.1 แสดงความแตกตางของระบบตนทนงานสงทากบระบบตนทนชวงการผลต

ลกษณะ ระบบตนทนงานสงทา ระบบตนทนชวงการผลต

1. บญชงานระหวางทา

2. เอกสารทใชสะสมตนทน

3. การคานวณหาตนทนการ

ผลตรวม

4. การคานวณหาตนทนตอ

หนวย

มเพยงบญชเดยวถงแมจะม

หลายงาน


แตละงาน

ตนทนการผลตรวมของแตละ

งานหารดวยจานวนหนวยท

ผลตของแตละงาน

มหนงบญชสาหรบแตละชวง

การผลต แตถามขนตอนการ

ผลตหลายชวงกจะมหลาย

บญช

รายงานตนทนการผลต

แตละงวดบญช

ตนทนการผลตรวมหารดวย

จานวนหนวยทผลตระหวาง

งวดเวลานน

ทมา : ดดแปลงจาก (วนฤด สขสงวน, ธารน พงศสพฒน และ นพนธ เหนโชคชยชนะ, 2544,

หนา 3 – 4)

ลกษณะของการผลตตามตนทนงานชวงการผลต ลกษณะของระบบการผลต หรอ ชวงการผลตมความแตกตางกนหลายลกษณะ แตทใช

โดยทวไปมอย 3 ลกษณะ คอ (เดชา อนเด,2545,หนา7-5)

71

1. กระบวนการผลตแบบเรยงลาดบ กระบวนการผลตแบบเรยงลาดบ ( sequential processing ) เปนกระบวนการทม

การผลตภณฑเพยงชนดเดยวผานแผนกการผลตตาง ๆ ตามลาดบขนจากแผนกแรกไปยงแผนก

ถดไป จนครบทกแผนก เมอสนสดกระบวนการผลต เชน การผลตเครองดมสาเรจรป การผลต

ขนมปง เปนตน แสดงภาพไดดงน

ภาพท 3.9 แสดงลกษณะการผลตแบบเรยงลาดบ

ทมา : เดชา อนเด, 2545, หนา 7 - 5

2. กระบวนการผลตแบบขนาน

กระบวนการผลตแบบขนาน( parallel processing ) เปนกระบวนการผลตท

เรมตน จากแผนกผลตมากกวา 1 แผนก แลวนามารวมกน เมอถงแผนกผลตหนง เพอผลตรวมกน

ในกระบวนการผลตเดยวกน จนเปนสนคาสาเรจรป เชน การผลตอาหารกระปอง เปนตน

แสดงภาพไดดงน

ภาพท 3.10 แสดงลกษณะการผลตแบบขนาน

ทมา : เดชา อนเด, 2545, หนา 7 - 5

3. กระบวนการผลตแบบเลอกแผนก กระบวนการผลตแบบเลอกแผนก ( selective processing ) เปนลกษณะการผลตท

ผลตสนคาหลายชนด โดนการผลตจะเรมตน จากแผนกผลตเดยวกน หลงจากนนจะแยกไปผลตใน

แผนกผลต 1 แผนกผลต 2 แผนกผลต 3 สนคาสาเรจรป

แผนกผลต 1 แผนกผลต 3

แผนกผลต 4

แผนกผลต 5 สนคาสาเรจ รป


72

แผนกผลตตาง ๆ ตามชนดของ สนคาทตองการ ซงมวธการผลตทแตกตางกน จนไดสนคา

สาเรจรปแตละชนด เมอสนกระบวนการผลต เชน การผลตสารเคม การกลนนามน เปนตน

แสดงภาพดงน

ภาพท 3.11 แสดงลกษณะการผลตแบบเลอกแผนก ทมา : ดดแปลงจาก (เดชา อนเด, 2545, หนา 7 – 6)

สวนประกอบของตนทน สวนประกอบของตนทนในระบบตนทนชวงขนอยกบธรกจจะมลกษณะเปนธรกจการ

ผลตหรอธรกจใหบรการ ในทนจะกลาวเฉพาะธรกจการผลตเทานน สวนประกอบของตนทนแยก

เปน 2 สวน คอ

1. ตนทนวตถดบ

วตถดบ เปนสวนประกอบทสาคญในขบวนการผลต คณภาพของวตถดบจะมผล

ตอขบวนการผลต และสงผลตอคณภาพของสนคาสาเรจรปดวย เมอซอวตถดบแลว วตถดบจะ

เกบอยในคลงสนคา เมอเรมขบวนการผลต วตถดบจะถกเบกและนาเขาสขบวนการผลต สวน

แตกตางทสาคญของระบบตนทนงานสงทาและตนทนชวงการผลตในเรองวตถดบม 2ประการ คอ

1.1.ในระบบตนทนงานชวง วตถดบจะถกเบกเขาสขบวนการผลตในแผนกตาง ๆ

กอน จากนนจงคอยคานวณตนทนวตถดบใหกบสนคาแตละหนวย แตในระบบตนทนงานสงทานน

วตถดบจะถกเบกเขาสแตละงาน และคานวณเปนตนทนงานนน ๆ

1.2.ในระบบตนทนงานชวง วตถดบจะถกเบกเจาสขบวนการผลตครงแรก หรอ

เบกเขาสแผนกตาง ๆ ตลอดชวงเวลาของการผลต และการคานวณตนทนวตถดบของสนคา



แผนกผลต 3 แผนกผลต 5

แผนกผลต 4 แผนกผลต 6 แผนกผลต 7

สนคา สาเรจรป ก.

สนคา สาเรจรป ข

สนคา สาเรจรป ค.

73

สาเรจรปจะมการคานวณวตถดบทงหมดตลอดขบวนการแยกเปนสนคาแตละชนด สวนในระบบ

ตนทนงาน ตนทนวตถดบจะเบกเขางานใดงานหนงโดยเฉพาะโดยไมปะปนกนในแตละงาน

2. ตนทนแปรสภาพ

คาแรงงานาทางตรงและคาใชจายการผลตทเกดขนในระบบตนทนงานชวงจะ

เรยกรวมกนวาตนทนแปรสภาพ (conversion costs) เนองจากตนทนแปรสภาพจะนาเขาส

ขบวนการผลตในเวลาเดยวกน อตราคาใชจายการผลตคดเขางานจะใชเกณฑจานวนชวโมง

แรงงานทางตรง หรอตนทนแรงงานทางตรง หรอใชเกณฑอน ๆ ในการพจารณากได

คาแรงงานทางตรงจะคานวณเมอสนงวดเปนแตละแผนกโดยไมตองระบงานท

แนนอน สนคาแตละหนวยในระบบตนทนงานชวงการผลตจะอยภายใตขอสมมตทวาใชเวลาใน

การผลตเทา ๆ กนทกหนวย

คาใชจายการผลตจะถกสะสมอยในแตละแผนก โดยบนทกอยในบญชคาใชจาย

การผลต และคดเขาสงานตาง ๆ โดยใชเกณฑทเหมาะสมในการปนสวนหรอจดสรร

แสดงภาพไดดงน

ภาพท 3.12 แสดงทางเดนของกระแสตนทนในระบบตนทนชวงการผลต

ทมา : ดดแปลงจาก (เดชา อนเด, 2545, หนา 7 – 3)

ตนทนการผลต

แผนกผลต ก


แผนกผลต ข สนคาสาเรจรป

งานระหวางทา - แผนก ก. งานระหวางทา - แผนก ข. สนคาสาเรจรป

xxx xxx

xxx

xxx

xxx xxx

xxx

xxx

xxx

รายงานตนทนการ

ผลตแผนก ก.

รายงานตนทนการ

ผลตแผนก ข.

74

รายงานตนทนการผลต ระบบตนทนงานชวงการผลตเปนระบบคานวณและบนทกตนทนวตถดบ แรงงาน และ

คาใชจายการผลต โดยแยกตามขบวนการผลตหรอแผนก ตนทนจะถกบนทกตามชวงระยะเวลา

และสรปเปนรายงานตนทนการผลต (cost of product report) กจการจะบนทกรายงานตนทนใน

แตละแผนก เมอสนงวดกจการจะใชรายงานตนทนการผลตแทนบตรตนทนงาน ในระบบตนทน

งานสงทา

การจดทารายงานตนทนการผลต จะทาเมอสนงวดในแตละแผนก วตถประสงคคอ

คานวณหาตนทนของหนวยทผลตสาเรจและตนทนของงานระหวางทาปลายงวด โดยจดทา

รายงานตนทนการผลต เปน 2 วธ คอ

1.วธถวเฉลยถวงนาหนก

วธถวเฉลยถวงนาหนก (weighted average method) เปนวธทพจารณาหนวยท

ตองจดใหครบ (input) ซงประกอบดวย งานระหวางทาตนงวด และหนวยเรมผลตในงวดน ไมม

ความแตกตางกนเหมอนเปนหนวยทเรมผลตในงวดนทงหมด สวนตนทนทตองจดใหครบ ซง

ประกอบดวยตนทนของงานระหวางทาตนงวด และตนทนทเกดขนในงวดปจจบน จะถอเปน

ตนทนทเกดขนในงวดนทงหมด โดยไมมความแตกตาง และสาหรบหนวยททาสาเรจ (output) จะ

เปนหนวยทผลตสาเรจทแสดงเปนยอดเดยว จากการผลตเสรจในงวดน

2.วธเขากอน – ออกกอน

วธเขากอน – ออกกอน (fist in - fist out method) เปนวธทพจารณาหนวยทตองจด

ใหครบ (input) แยกกนระหวางงานระหวางทาตนงวดกบหนวยเรมผลตในงวดน เพราะถอวางาน

ระหวางทาตนงวดเปนงานททามากอนแลวและจะตองเสรจกอน สวนตนทนทจะใชในการคานวณ

ตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป จะใชเฉพาะตนทนทเกดขนในงวดปจจบนเทานน เพราะถอวา

ตนทนของงานระหวางทาตนงวดเปนตนทนทเกดขนในงวดทแลวไมเกยวของกบงวดน และสาหรบ

หนวยททาสาเรจ (output) จะแยกเปนงานระหวางทาตนงวดททาสาเรจและหนวยเรมททาสาเรจ

ในงวดน

ขนตอนในการจดทารายงานตนทนการผลต

การจดทารายงานตนทนการผลตทงวธถวเฉลยถวงนาหนกและวธเขากอนออกกอน

จะมขนตอนการจดทาอย 5 ขนตอนดงน

1. แสดงกระแสการเขาออกของหนวยทนบได เปนการแสดงจานวนหนวยของ

งานทปอนเขา (input) ในชวงการผลตนน ๆ วามาจากไหน จานวนเทาใด และแสดงจานวนหนวย

75

ของงานทผลตออกมา (output) เปนงานททาสาเรจและงานระหวางทาปลายงวด ซงงานทปอนเขา

กบงานทผลตออกมาจะตองเทากนเสมอ สามารถแสดงเปนสมการไดดงน

2. คานวณหนวยเทยบสาเรจรป จะตองใชขอมลประกอบดวย

2.1. หนวยนบไดของผลผลต

2.2. ขนความสาเรจของงาน เพอทราบความสาเรจของงานทผลตแลวหรอทราบ

ถงปจจยการผลตทใสไปแลว

2.3. ลกษณะการเกดของตนทน เพอทราบวาตนทนแตละประเภทใสในตอนไหน

ผลผลตทออกมา (output) ไดรบตนทนประเภทนนๆหรอไม

สามารถคานวณหนวยเทยบสาเรจรปไดดงน

ตวอยางท 4 กจการเรมผลตสนคา จานวน 1,500 หนวยผลตสาเรจ จานวน 1,000 หนวยและม

งานระหวางทาปลายงวด 500 หนวย ซงมขนความสาเรจ 50% โดยตนทนการผลตทกชนดเกดขน

สมาเสมอตลอดชวงการผลต

จากตวอยางคานวณหาหนวยเทยบสาเรจรปไดดงน

หนวยเทยบสาเรจรป = หนวยทนบได X ขนความสาเรจ

หนวยทผลตสาเรจ = 1,000 X 100% = 1,000 หนวย

งานระหวางทาปลายงวด = 500 X 50% = 250 หนวย

รวม = 1,250 หนวย

จากตวอยาง จะไดหนวยเทยบสาเรจรปของผลผลต คอ 1,250 หนวย

การหาหนวยเทยบสาเรจรปของปจจยการผลต (output) ซงไดแก วตถดบทางตรง

แรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ซงถามขนความสาเรจตางกน หรอมลกษณะการเกดของ

ตนทนทตางกนจะตองหาหนวยเทยบสาเรจรปของแตละประเภทแยกกน

3. รวบรวมตนทนการผลตรวม เปนการรวบรวมตนทนทเกดขนทงหมดในการผลต

ซงประกอบดวย ตนทนของงานระหวางทาตนงวดและตนทนการผลตทเกดขนในงวดนไดเปน

ตนทนรวมทตองจดใหครบ

4. การคานวณตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป จะนาตนทนรวมทตองจดใหครบ

จากขนท 3 หารดวยหนวยเทยบสาเรจรปในขนท 2 จะไดตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรปในขนท 4

งานระหวางทาตนงวด + หนวยเรม = หนวยททาสาเรจ+ งานระหวางทาปลายงวด

หนวยเทยบสาเรจรป = หนวยทนบได X ขนความสาเรจ

76

5. สรปตนทนเปนการสรปตนทนของหนวยทสาเรจ และตนทนของงานระหวาง

ทาปลายงวด ขนตอนนจะคานวณไดจาก คานวณหาตนทนหนวยทผลตสาเรจ โดยนาตนทนตอ

หนวยเทยบสาเรจรปคณกบหนวยทผลตสาเรจและโอนออก และคานวณหาตนทนของงานระหวาง

ทาปลายงวด โดยนาตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรปของวตถคณกบหนวยเทยบสาเรจรปของ

วตถดบ และนาตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรปของตนทนแปรสภาพ คณหนวยเทยบสาเรจรปของ

ตนทนแปรสภาพ แลวนามารวมกนเปนตนทนของงานระหวางทาปลายงวด จากนนตนทนของ

หนวยทผลตสาเรจทคานวณไดบวกกบตนทนของงานระหวางทาปลายงวด จะไดตนทนรวมทจดได

ในขนท 5 ซงคานวณแลวจะตองเทากบตนทนรวมทตองจดใหครบในขนท 3

ตวอยางท 6 บรษท รามา จากด มชวงการผลตเปน 2 แผนกวตถดบถกสงเขาในตอนตนชวง

การผลตในแผนก ก. และวตถดบเพมเตมถกสงเขาในตอนปลายของชวงการผลตในแผนก ข.

ตนทนแปรสภาพถกใชไปอยางสมาเสมอตลอดทงสองชวงการผลตงานททาสาเรจในแผนก ก จะ

โอนไปแผนก ข. ทนทและงานทาสาเรจในแผนก ข. จะถกโอนไปสนคาสาเรจรป

ขอมลการผลตสาหรบเดอนกรกฎาคม 25X4 มดงน

แผนก ก แผนก ข

งานระหวางทาตนงวด 2,000 หนวย งานระหวางทาตนงวด 2,400 หนวย

ทาสาเรจ2/5 ตนทน 12,440 บาท ทาสาเรจ 2/3 ตนทน 43,304 บาท

ประกอบดวย:- ประกอบดวย:-

วตถดบ 6,300 บาท ตนทนโอนมา 20,304 บาท

ตนทนแปรสภาพ 6,140 บาท ตนทนแปรสภาพ 23,000 บาท

หนวยททาสาเรจระหวางงวด 9,600 หนวย 8,800 หนวย

หนวยเรมผลตระหวางงวด 8,000 หนวย ?

งานระหวางทาปลายงวด 400 หนวย ทาสาเรจ 1/2 3,200 หนวย ทาสาเรจ3/8

ตนทนวตถดบทเกดขนระหวางงวด 40,800 บาท 26,400 บาท

ตนทนแปรสภาพระหวางงวด 36,000 บาท 126,000 บาท

ตนทนตอหนวย =


หนวยเทยบสาเรจรป

77

จากตวอยางสามารถคานวณหารายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนกและวธ

เขากอนออกกอน แผนก ก. และแผนก ข.ไดดงน

รายงายตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก

บรษท รามา จากด

รายงานตนทนการผลตแผนก ก.

สาหรบเดอน สนสด 31 กรกฎาคม 25X4

(ขนท 1) หนวยเทยบสาเรจรป (ขนท2)

ปรมาณ กระแสหนวยทนบได วตถดบ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางทาตนงวด 2,000.-(2/5)

หนวยเรมผลต 8,000.-

หนวยทตองจดใหครบ 10,000.-

หนวยททาสาเรจ 9,600.- 9,600.- 9,600.-

งานระหวางทาปลายงวด 400.-(1/2) 400.- 200.-*

หนวยทวดได 10,000.- 10,000.- 9,800.-

ตนทน ตนทนรวม วตถดบ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางทาตนงวด 12,440.- 6,300.- 6,140.-

ตนทนปจจบน 76,800.- 40,800.- 36,000.-

ตนทนรวมทตองจดใหครบ(ขนท3) 89,240.- 47,100.- 42,140.-

หารดวยหนวยเทยบสาเรจรป 10,000.- 9,800.-

ตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป(ขนท4) 9.01** 4.71 4.3

สรปตนทน(ขนท5)

หนวยททาสาเรจ 86,496.-***

งานระหวางทาปลายงวด 2,744.- 1,884.-**** 860.-*****

ตนทนรวมทจดได 89,240.-

หมายเหต * 400 X ½

** 4.71 + 4.3

*** 9,600 X 9.01

**** 400 X 4.71

***** 200 X 4.3

78

รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน


รายงานตนทนการผลตแผนก ก.



ปรมาณ กระแสหนวยทนบได วตถดบ ตนทนแปรสภาพ




หนวยททาสาเรจ :-

งานระหวางทาตนงวด 2,000.- - 1,200.-

หนวยเรมและทาสาเรจ 7,600.- 7,600.- 7,600.-

งานระหวางทาปลายงวด 400.-(1/2) 400.- 200.-

หนวยทวดได 10,000.- 8,000.- 9,000.-

ตนทน ตนทนรวม วตถดบ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางทาตนงวด 12,440.- - -

ตนทนปจจบน 76,800.- 40,800.- 36,000.-

ตนทนรวมทตองจดใหครบ(ขนท 3) 89,240.- 40,800.- 36,000.-

หารดวยหนวยเทยบสาเรจรป 8,000.- 9,000.-

ตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป(ขนท 4) 9.1 5.1 4

สรปตนทน(ขนท 5)


งานระหวางทาตนงวด 12,440.-

ตนทนปจจบนทเพม 4,800.- 4,800

ตนทนรวมงานระหวางทาตนงวด 17,240.-

หนวยเรมและทาสาเรจ 69,160.-

ตนทนรวมทาเสรจและทโอนออก 86,400.-

งานระหวางทาปลายงวด 2,840.- 2,040 800


79

การโอนระหวางแผนก ในระบบตนทนงานชวง ปกตจะมการผลตมากกวา 1 ชวง 1 แผนกอยแลว หนวยท

ผลตสาเรจของแผนกท 1 จะเปนหนวยเรมของแผนกท 2 หนวยททาสาเรจของแผนกท 2 จะเปน

หนวยเรมของแผนกท3 ถากจกรรมม 3 แผนก ผลตภณฑทผลตสาเรจจากแผนกท 3 จะเปนสนคา

สาเรจรปเตรยมพรอมขาย

เมอผลผลตถกโอนจากแผนกหนงไปยงอกแผนกหนง ตนทนทเกยวของจะถกโอนไป

ดวย ในแงของแผนกทรบโอนจะเรยกตนทนรบทรบโอนมาวาตนทนโอนมา จากตวอยางท 6 แผนก

รบโอนคอ แผนก ข. สาหรบแผนก ข. หนวยทเขามาจากแผนก ก. ถกถอเสมอนวาเปนวตถของ

แผนก ข. นนเอง ถงแมวาจะเรยกวาตนทนโอนมากตาม สาหรบตนทนกเชนกน กจะโอนมาดวยอย

ในขนท 3 การคานวณตนทนของแผนก ข. จะจดไวสาหรบตนทนโอนมา ตนทนวตถ (เพมใหม)

และตนทนแปรสภาพ ไดแสดงรายงานตนทนการผลตแผนก ข. ในภาพท 3.17 และภาพท 3.18

แลว

รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก


รายงานตนทนการผลตแผนก ข.



ปรมาณ กระแสหนวยทนบได ตนทนโอนมา วตถ ตนทนแปรสภาพ




หนวยททาสาเรจ 8,800.- 8,800.- 8,800.- 8,800.-

งานระหวางทาปลายงวด 3,200.-(3/8) 3,200.- 1,200.-

หนวยทวดได 12,000.- 12,000.- 8,800.- 10,000.-

ตนทน ตนทนรวม ตนทนโอนมา วตถ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางทาตนงวด 43,304.- 20,304.- - 23,000.-

ตนทนปจจบน 238,896.- 86,496.- 26,400.- 126,000.-

(ขนท 3) ตนทนรวมทตองจดใหครบ 282,200.- 106,800.- 26,400.- 149,000.-

หารดวยหนวยเทยบสาเรจรป 12,000.- 8,800.- 10,000.-

80

(ขนท 4) ตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป 26.8 8.9 3 14.9

(ขนท 5)สรปตนทน

หนวยททาสาเรจ 235,840.-

งานระหวางทาปลายงวด 46,360.-


รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน


รายงานตนทนการผลตแผนก ข.



ปรมาณ กระแสหนวยทนบได ตนทนโอนมา วตถ ตนทนแปรสภาพ





งานระหวางทาตนงวด 2,400.- - 2,400.- 800.-

หนวยเรมและทาสาเรจ 6,400.- 6,400.- 6,400.- 6,400.-

งานระหวางทาปลายงวด 3,200.-(3/8) 3,200.- 1,200.-

หนวยทจดได 12,000.- 9,600.- 8,800.- 8,400.-

ตนทน ตนทนรวม ตนทนโอนมา วตถ ตนทนแปรสภาพ

งานระหวางทาตนงวด 43,304.- - - -

ตนทนปจจบน 238,800.- 86,400.- 26,400.- 126,000.-

(ขนท 3) ตนทนรวมทตองจดใหครบ 282,104.- 86,400.- 26,400.- 126,000.-

หารดวยหนวยเทยบสาเรจรป 9,600.- 8,800.- 8,400.-

(ขนท 4) ตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป 27 9 3 15

(ขนท 5)สรปตนทน


งานระหวาทาตนงวด 43,304.- - - -

ตนทนปจจบนทเพม 19,200.-

81

ตนทนรวมงานระหวางทาตนงวด 62,504.-

หนวยเรมและทาสาเรจ 172,800.-

ตนทนรวมทโอนออก 235,304.-

งานระหวางทาปลายงวด 46,800.- -


จากตวอยางจะเหนวารายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนกและวธเขากอน

ออกกอนมขนตอนในการจดทาเหมอนกนแตจะมความแตกตางสามารถเปรยบเทยบไดดงน

ตารางท3.2 เปรยบเทยบความแตกตางวธถวเฉลยถวงนาหนกและวธเขากอนออกกอน

วธถวเฉลยถวงนาหนก วธเขากอนออกกอน

การคานวณกระแสหนวยทนบไดและหนวยเทยบสาเรจรป (ขนท 1และขนท 2)

1. จานวนหนวยนบของหนวยทผลตเสรจจะแสดง

เปนยอดรวมยอดเดยว (จะไมแยกงานระหวางทา

ตนงวดออกมา)

2. การคานวณหนวยเทยบสาเรจรปงานระหวางทา

ตนงวดจะถกคานวณเสมอนเปนงานทเรมผลต

และเสรจในงวด

1. จานวนหนวยนบของหนวยทผลตเสรจ จะแสดง

แบงเปน 2 สวนคอ งานระหวางทาตนงวดทเสรจ

และจานวนหนวยทเรมผลต และเสรจในงวดน

2. การคานวณหนวยเทยบสาเรจรปของงานระหวาง

ทาตนงวดจะคานวณหนวยเทยบสาเรจรปจาก

งานทตองทาเพมเพอใหงานระหวางทาตนงวด

เสรจ (ดจากขนความสาเรจคงเหลอ เชน งาน

ระหวางทาตนงวดมขนความสาเรจ 40% แสดง

วางวดทแลวทามาแลว 40 % งวดนตองทาเพม

อก 60% จงจะเสรจ

ตนทนรวมและตนทนตอหนวย (ขนท 3และขนท 4)

1. การคานวณตนทนการผลตรวมจะเหมอนกนทงสองวธ

2. ตนทนในงานระหวางทาตนงวดจะถกนาไปรวมกบ

ตนทนทเกดขนในงวด ในการคานวณหาตนทนตอ

หนวย

2. จะนาเฉพาะตนทนทเกดขนในงวดในการคานวณ

ตนทนตอหนวย

สรปตนทน (ขนท 5)

1. ตนทนของหนวยททาสาเรจจะแสดงดวยยอดรวม 1. ตนทนของหนวยททาสาเรจจะแบงเปน 2 สวนคอ

ตนทนของงานระหวางทาตนงวดทเสรจและตนทน

ของหนวยเรมและเสรจในงวดน

2. การคานวณตนทนของงานระหวางทาปลายงวดจะเหมอนกนทงสองวธ

82

สรป การแบงตนทนตามกระบวนการผลต จะแบงตนทนเปนตนทนงานสงทา และตนทน

งานชวงการผลต สาหรบตนทนงานสงทาจะผลตสนคาตามคาสงซงสนคามลกษณะ แตกตางกน

การคานวณ การผลตสนคาจะทาเมองานเสรจจากการสะสมตนทนของวตถดบ คาแรงงานทใช

จานวนทเกดขนจรง แตคาใชจายการผลตจะใชประมาณกา โดยจะสะสมในบตรตนทนงาน ของ

แตละงาน ตนทนตอหนวยของสนคาจะคานวณจากตนทนการผลตรวมหารดวยจานวนหนวยท

ผลตได ของงานนน

สวนตนทนงานชวงการผลตจะสาหรบการผลตการผลตสนคาอยางตอเนองกนไปการ

ผลตแตละครงมจานวนมาก และมลกษณะเหมอน ๆ กน ขบวนการผลตอาจมหลายขนตอนหรอ

หลายแผนก การสะสมตนทนวตถดบ แรงงาน คาใชจายการผลต จะใชทเกดขนจรงและสะสมใน

แตละแผนกทผลต การคานวณตนทนการผลตสนคาจะทาเมอสนงวดของแตละแผนก โดย

คานวณจาก ตนทนการผลตรวมของสนคาหารดวยหนวยเทยบสาเรจรป แสดงออกมาเปน

รายงานตนทนการผลต ซงรายงานตนทนการผลต จะมอย 2 วธ คอวธเขากอนออกกอน กบวธ

ถวเฉลยถวงนาหนก ซงทง 2 วธ จะมขนตอนในการทารายงานตนทนการผลต 5 ขนตอนดงน

1. การแสดงกระแสการเขาออกของหนวยทนบได

2. คานวณหนวยเทยบสาเรจรป

3. รวบรวมตนทนการผลตรวม

4. การคานวณตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป

5. สรปตนทน

แบบฝกหดทายบท

1. จงอธบายถงความแตกตางของระบบตนทนงานสงทา และระบบตนทนงานชวงการผลต

2. จงอธบายถงความเหมอนกนของระบบตนทนงานสงทาและระบบตนทนงานชวงการผลต

3. บตรตนทนงานใชกบระบบตนทนแบบใดและมประโยชนอยางไร

4. ในระบบตนทนงานสงทา การคานวณหาตนทนตอหนวยจะทาเมอใด คานวณอยางไร

5. จงอธบายความแตกตางของคาใชจายการผลตคดเขางานตาไปและสงไปพรอมทงการปรบปรง

6. หนวยเทยบสาเรจรปคออะไรใชกบระบบตนทนแบบใด

7. รายงานตนทนการผลต มวธการคานวณกวธ แตกตางกนอยางไร

8. รายงานตนทนการผลต มขนตอนการคานวณกขนตอน

9. การคานวณตนทนตอหนวยในระบบตนทนงานชวงการผลตคานวณเมอใด คานวณอยางไร

83

10. รายงานตนทนการผลตทาเพออะไร

11. บรษทลาปางอตสาหกรรมจากด ใชระบบตนทนงานสงทาในวนท 1 พฤษภาคม 25+5 มยอด

คงเหลอของบญชงานระหวางทาจานวน 6,400 บาท สาหรบสองงานคอ งานเลขท 245 จานวน

4,000 บาท และงานเลขท 246 จานวน 2,400 บาท ระหวางเดอนพฤษภาคม มขอมลทเกดขน

ดงน

งานเลขท คาวตถดบ คาแรงงาน

245

246

247

คาใชจายทวไปโรงงาน

5,000

4,000

8,000

1,600

19,400

4,800

6,000

15,200

2,400

28,400

กจการใชคาใชจายการผลตคดเขางานในอตรา 70% ของตนทนแรงงานทางตรง งานเลขท 245

ผลตสาเรจในงวดน

ใหทา 1. บนทกรายการในสมดรายวนทวไป เกยวกบตนทนทเกดขน และทผลตเสรจ

2. แสดงบญชแยกประเภทงานระหวางทา และบตรตนทนงานของงานททาสาเรจ

12. บรษทศรลงกาอตสาหกรรมจากด ใชระบบตนทนงานสงทาในแตละแผนกการผลต 3 แผนก

คาใชจายการผลตคดเขางานตามเกณฑตนทนคาแรงงานทางตรงในแผนก ก ใชเกณฑชวโมง

แรงงานทางตรง ในแผนก ข และใชเกณฑชวโมงเครองจกรในแผนก ค

ในการคานวณ อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน สาหรบป 25+4 ไดมการประมาณการ ขอมล

ตอไปน

แผนก

ก ข ค

คาใชจายการผลต

ตนทนคาแรงงานทางตรง

ชวโมงแรงงานทางตรง

ชวโมงเครองจกร

450,000

300,000

25,000

50,000

380,000

50,000

20,000

60,000

390,000

300,000

25,000

75,000

ในระหวางเดอนมกราคม 25x4 บตรตนทนงานแสดงขอมลตนทนและขอมลการผลตดงน

84

แผนก

ก ข ค

คาวตถดบทางตรงทใช

ตนทนคาแรงงานทางตรง

ตนทนคาใชจายการผลตทเกดขน

ชวโมงแรงงานทางตรง

ชวโมงเครองจกร

46,000

24,000

38,000

2,000

4,000

43,000

17,500

33,500

1,750

5,250

32,000

25,200

32,250

2,100

6,300

ใหทา 1. คานวณหาอตราคาใชจายการผลตคดเขางานของแตละแผนก

2. คานวณหาคาใชจายการผลตคดเขางานของแตละแผนกของเดอนมกราคม

3. คานวณหาคาใชจายการผลตคดเขางานตาไปหรอสงไปของแตละแผนกของเดอน

มกราคม

13. บรษทเกงกาจอตสาหกรรมจากด มยอดคงเหลอในวนท 1 มถนายน 25+4 ดงน

วตถดบ 60,000 บาท

งานระหวางทา 24,400 บาท

คาใชจายการผลต 5,000 (เดบต) บาท

บญชคาใชจายการผลตมยอดรวมทางดานเดบต 25,000 บาทและยอดรวมทางดานเครดต

20,000 บาท ยอดคงเหลอของบญชงานระหวางทาในวนท 1 มถนายน มรายละเอยดดงน

งานเลขท วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต

101

102

103

5,000

4,000

1,800

10,800

4,000

2,400

1,600

8,000

2,800

1,680

1,120

5,600

ขอมลเกยวกบตนทนทเกดขนระหวางเดอนมถนายน 25+4 มดงน

85

งานเลขท คาวตถดบ คาแรงงาน

101

102

103

104

คาใชจายทวไปโรงงาน

1,000

1,200

4,600

4,800

11,600

3,000

14,600

800

2,000

2,600

6,600

12,000

5,200

17,200

ในระหวางเดอนมถนายน กจการซอวตถดบ 10,000 บาท จายคาแรงงาน 16,400

บาท จายคาใชจายการผลต 2,800 บาท คาใชจายการผลตคดเขางาน ใชอตราเดยวกนกบตนทน

แรงงานทางตรง

งานเลขท 101 , 102 และ 103 ผลตสาเรจในเดอนนและขายเปนเงนสดจานวน

25,000 บาท

ใหทา 1. บนทกรายการในสมดรายวนทวไปในแตละรายการ

2. แสดงบญชแยกประเภทงานระหวางทา

3. คานวณตนทนการผลตของแตละงาน

14. บรษท องกฤษอตสาหกรรม ใชระบบตนทนงานชวงการผลตในการผลตสนคาในการผลตวตถ

ถกเขาในตนชวงการผลต สวนตนทนแปรสภาพถกใชอยางสมาเสมอ ขอมลการผลตสาหรบเดอน

กรกฎาคมมดงน 25+5

ขอมลจานวนหนวยการผลต ขนความสาเรจ

งานระหวางทา 1 ก.ค. 1,000 60%

หนวยเรมผลต 3,200

งานระหวางทา 31 ก.ค. 1,200 40%

ขอมลตนทนการผลต

งานระหวางทา 1ก.ค. :-

ตนทนวตถ 1,000

ตนทนแปรสภาพ 900 1,900

ตนทนทเกดระหวางเดอน :-

วตถทางตรง 3,200

86

คาแรงงานทางตรง 2,320

คาใชจายการผลต 2,000 7,520

ใหทา จดทารายงานตนทนการผลต วธเขากอนออกกอน

15. บรษทสหการ จากดใชระบบตนทนงานชวงการผลตในการผลตสนคาโดยม 2 แผนก วตถดบ

ทางตรงจะถกสงเขาการผลตทงหมดในแผนกท1 เมอทาการผลตในแผนกท1เสรจจะถกสงไปผลต

ตอในแผนกท2 ตนทนแปรสภาพถกใชอยางสมาเสมอตลอดชวงการผลต

ในระหวางเดอนมถนายนมขอมลตางๆทเกดขนในแผนกท1 ดงตอไปน

ขอมลจานวนหนวยผลต

งานระหวางทา 1 มถนายน 35,000 บาท

(ขนความสาเรจของวตถ100%ตนทนแปรสภาพ90%)

หนวยเรมผลต 175,000 หนวย

หนวยททาเสรจและโอนออก ?

งานระหวางทา 30 มถนายน 20,000 หนวย

(ขนความสาเรจ 75%)

ขอมลตนทน

งานระหวางทา 1 มถนายน:

วตถทางตรง 86,000 บาท

ตนทนแปรสภาพ 36,000 บาท

ตนทนทเกดขนระหวางเดอน:

วตถทางตรง 447,000 บาท

ตนทนแปรสภาพ 198,000 บาท

ใหทา จดทารายงานตนทนการผลตแผนกท1ตามวธถวเฉลยถวงนาหนกของเดอนมถนายน

87

เอกสารอางอง

กาญจนา ศรพงษ. (2540). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

แกรสน เรยเอช และ โนรน อรค. (2544). การบญชบรหาร. (แปลจาก Managerial accounting

โดย ดวงมณ โกมารทต,วรวรรณ พลพพฒน, แพร กระสนทรพงษ และ วรศกด ทมมา

นนท). กรงเทพฯ : แมคกรอ-ฮล

เดชา อนเด. (2545). การบญชตนทน. กรงเทพฯ : ธนาเพรสแอนดกราฟฟค.

ดวงมณ โกมารทต. (2546). การบญชตนทน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดษณย สองเมอง. (2545). ความรทวไปเกยวกบตนทน. ในมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ประมวลสาระชดวชา การบญชเพอการจดการและการวางแผนภาษอากร.

หนวยท 1 – 8, หนา 125 – 171(พมพครงท 2). นนทบร:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เยาวพา ณ.นคร. (2545). การบญชตนทน1. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

---------.(2545). การบญชตนทน2. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

วนฤด สขสงวน, ธารน พงศสพฒน และ นพนธ เหนโชคชยชนะ. (2546). การบญชบรหาร.

กรงเทพฯ : ม.ป.ท.

เสนาะ ตเยาว และ กงกนก พทยานคณ. (2540). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สมนก เออจระพงษพนธ และ ดวงมณ โกมารทต. (2543). การบญชตนทน. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

นาตยา ตรรตนดลกกล. (2546). การบญชตนทน 2. กรงเทพ ฯ : หาวทยาลยธรกจบณฑตย.

Hansen, D.R., & Moven, M.M. (2005). Managecrail accounting (7thed). Ohio :

South – Western.

Hilton, R. W. (1997). Managerial accounting. New York : McGraw – Hill.

Norren, E. W.,& Garrison. R. H. (2000).Managerial accounting (9thed.). Boston :

McGraw – Hill.

88

Documents