สภาวะการศึกษาไทย 2561/2562 - ONEC Backoffice for ...backoffice.onec.go.th/uploads/Book/1732-file.pdfสภาวะการศ กษาไทย 2561/2562

สภาวะการศกษาไทย 2561/2562

การปฏรปการศกษาในยคดจทล

ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา

สภาวะการศกษาไทย 2561/2562การปฏรปการศกษาในยคดจทล

สงพมพ สกศ. อนดบท7/2563พมพครงท 1 มกราคม2563จ�านวน 1,000เลมผจดพมพเผยแพร ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา ส�านกประเมนผลการจดการศกษา 99/20ถนนสโขทยเขตดสตกรงเทพฯ10300 โทรศพท0-2668-7123 Website:http://www.onec.go.thพมพท บรษทภาพพมพจ�ากด 45/14หม4ถนนบางกรวย-จงถนอม ต�าบลบางขนนอ�าเภอบางกรวยนนทบร11130 โทรศพท0-2879-9154โทรสาร0-2879-9153

ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา สภาวะการศกษาไทย2561/2562 การปฏรปการศกษาในยคดจทล.-- กรงเทพฯ:ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา2562.132หนา.1.การปฏรปการศกษา.I.ชอเรอง.379.593ISBN978-616-270-239-6

379.593ส691ส

ค�าน�า

ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาไดจดท�ารายงานสภาวะการศกษาไทยขนเปนประจ�าทกป โดยเรมตนตงแตปพ.ศ.2540เปนตนมาเพอศกษาวเคราะหและรายงานสภาวะการศกษาไทย ในชวงเวลานนรวมทงใหขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพฒนาการศกษาทสอดคลองกบบรบทและสภาวการณในแตละชวงเวลาทจดท�ารายงานอนจะเปนประโยชนส�าหรบผบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษาครอาจารยและบคลากรทางการศกษาใชในการวางแผนนโยบายบรหารหนวยงาน และจดการเรยนการสอนและยงเปนประโยชนตอประชาชนทวไปทจะไดศกษาท�าความเขาใจสภาวะการศกษาของประเทศไทยในปจจบน ส�าหรบรายงานสภาวะการศกษาไทยป2561-2562จดท�าขนในหวขอ“การปฏรปการศกษาในยคดจทล”โดยมวตถประสงค เพอศกษาวเคราะหสภาวการณและแนวโนมการจดการศกษา ใหสนองความตองการพฒนาประเทศตามยทธศาสตรชาตและการปฏรปประเทศดานการศกษา สามารถพยากรณทศทางและแนวโนมการจดการศกษาของประเทศในอนาคตรวมทงการตดตาม ความเคลอนไหวการศกษาและสมรรถนะดานการศกษาของประเทศไทยเปรยบเทยบกบนานาชาต เปนประจ�าตอเนองทกป เปนขอมลสะทอนใหเหนสภาวการณทางการศกษาไทย และสภาพ การพฒนาการศกษาของประเทศรวมทงสมรรถนะความสามารถในการแขงขนดานการศกษาในรอบป ทผานมาเพอสะทอนใหเหนถงสมรรถนะดานการศกษาของประเทศไทยในเวทโลกและยกระดบ ขดความสามารถในการแขงขนดานการศกษาของประเทศใหสงขนโดยในรายงานฉบบนไดท�าการสรปวเคราะหประเมนผลการด�าเนนการจดการศกษาในรอบ1-2ปทผานมาความสามารถในการแขงขนและสมรรถนะทางการศกษาของไทยในเชงเปรยบเทยบบทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอนแนวทางในการปฏรปการศกษาในดานครผบรหารหลกสตรวธการสอนและวธวดผลโครงสราง การบรหารจดการแนวทางการปฏรปการศกษาในยคเทคโนโลยดจทลการปฏรปทางการเมองและสงคมเพอสนบสนนการปฏรปการศกษาเปาหมายการศกษาเพอชวตอยดมสขและไดแบงเนอหาออกเปน 8สวนประกอบดวย1)สภาวะเศรษฐกจสงคมของไทยป2561/25622)สภาวะการศกษาไทย 3)ความสามารถในการแขงขนและสมรรถนะการศกษาของไทย4)ปญหาหลกและแนวทางการปฏรปการศกษาไทย5)บทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอน6)ความร/ทกษะส�าหรบโลกยคดจทล7)การปฏรปเศรษฐกจการเมองและสงคมเพอสนบสนนการปฏรปการศกษาใหไดผลและ8)สรป/ภาพรวมการปฏรปการศกษาไทยทควรเปน ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาขอขอบคณรองศาสตราจารยวทยากรเชยงกลทใหเกยรตรบเปนผจดท�ารายงานฉบบนและขอขอบพระคณผใหขอมลและขอเสนอแนะในการจดท�ารายงานฉบบนทกทานหวงเปนอยางยงวารายงานฉบบนจะเปนประโยชนตอผอานและเปนจดเรมตนใหผอาน ไดเหนถงความส�าคญของการศกษาและเขามามสวนรวมในการพฒนาการศกษาของประเทศไทย ตอไปในอนาคต

(ดร.สภทรจ�าปาทอง)เลขาธการสภาการศกษา

บทสรปส�าหรบผบรหาร

รายงานฉบบนเปนการสรปวเคราะหประเมนผลการด�าเนนการจดการศกษาในรอบป2561และครงแรกของป2562ประกอบไปดวยสภาวะเศรษฐกจสงคมของไทยความสามารถในการแขงขนและ สมรรถนะทางการศกษาของไทยปญหาหลกและแนวทางการปฏรปการศกษาไทยดานการปฏรปคร ผบรหารการปฏรปหลกสตรการสอนการวดผลและโครงสรางการบรหารจดการบทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอนการจดการศกษาส�าหรบโลกยคเทคโนโลยดจทลการปฏรปดานการเมองและสงคมเพอสนบสนนการปฏรปการศกษาสรป/ภาพรวมการปฏรปการศกษาไทยทควรเปน 1. สภาวะเศรษฐกจสงคมของไทย ป 2561/2562 สภาวะการเมองอยในชวงการปฏรปประเทศตามทก�าหนดไวในรฐธรรมนญมการจดท�าแผนแมบทตามยทธศาสตรชาตแผนปฏรปประเทศดานตางๆซงเปนกรอบแนวทางใหหนวยงานทเกยวของใชเปนทศทางในการก�าหนดนโยบายการท�างานของหนวยงาน สภาวะเศรษฐกจในรอบป2561เตบโตปานกลางรฐบาลกระตนการลงทนและการใชจายผาน โครงการตางๆมากเศรษฐกจโลกมปญหาการชะลอตวความขดแยงในประเทศตางๆในประเทศ ไดรบผลกระทบจากปญหาการเมองและการบรหารในประเทศปญหาการกระจายทรพยสนและรายได ทไมเปนธรรมคาครองชพเพมสงหนสนครวเรอนเพมสงกวารายไดปญหาภยแลงน�าทวมราคาพชผลเกษตรตกต�าฯลฯ สภาวะสงคมมปญหาเดกและเยาวชนอาชญากรรมยาเสพตดสาธารณสขสภาพแวดลอมฯลฯ อนเปนผลมาจากโครงสรางและนโยบายการพฒนาเศรษฐกจแนวทนนยมอตสาหกรรมทท�าใหเมองขยายตวสงคมเนนการแขงขนหาเงนเพอการบรโภคและการทภาครฐ(ทกรฐบาลในรอบหลายสบป ทผานมา)เนนการเรงรดการเตบโตทางเศรษฐกจมากกวาการแกปญหาและพฒนาสงคมเพอความ เปนธรรมและเพอคณภาพชวตของคนสวนใหญ 2. สภาวะการศกษาไทย งบประมาณการศกษาของภาครฐยงคงอย ในระดบสงทงใน เชงปรมาณและสดสวนของงบประมาณและผลตภณฑมวลรวมของประเทศขณะทจ�านวนนกเรยน นกศกษาผส�าเรจการศกษาเรมลดลงบางในบางระดบเชนอาชวศกษาเปนตนเนองจากประชากรวยเรยนลดลงการจดการศกษาคงเปนไปตามแบบแผนเดมๆเชนจดโดยเฉพาะกระทรวงศกษาธการมากกวา องคการปกครองทองถนและภาคเอกชนนกเรยนสายสามญมสดสวนมากกวาสายอาชวศกษาในระดบ65:35สดสวนของเดกวยเรยนทไมไดเรยนและ/หรอออกกลางคนกอนถงชนมธยมศกษาตอนปลายคงมสดสวนสงปการศกษาเฉลยของประชากรและระดบการศกษาของแรงงานไทยยงคงอยในเกณฑต�า แรงงานป2561มการศกษาระดบประถมและต�ากวารอยละ45ของแรงงานทงหมดผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนจากการประเมนผลทงภายในประเทศ(O-NET)และเปรยบเทยบระหวางตางประเทศ(PISA)ยงคงอยในเกณฑต�าผลสมฤทธของการจดการศกษาระหวางสถาบนการศกษา

ในกรงเทพฯและเมองใหญทมเศรษฐกจดและจงหวดอนทจนกวายงคงแตกตางกนสงการแกปญหาของ รฐบาลท�าไดจ�ากดมลกษณะตามแกปญหาเปนเรองๆแกไดเฉพาะบางประเดนบางจดแตไมไดมการ บรณาการปฏรปการศกษาทงประเทศทงระบบโครงสรางอยางเปนองครวม 3. ความสามารถในการแขงขนและสมรรถนะการศกษาของไทยไทยมประชากรมากเปน อนดบ21และพนทการเกษตรใหญเปนท18ของโลกแตพฒนาคณภาพ/ประสทธภาพประชากร และพฒนาเศรษฐกจสงคมไดในเกณฑต�ารายไดตอหวประชากรคอนขางต�าถกจดเปนประเทศรายไดปานกลางดชนความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจสงคมดชนการพฒนามนษยดชนการพฒนา การศกษาซงรวมถงผลการทดสอบเปรยบเทยบของไทยเทยบนกเรยนนานาชาตอยในเกณฑต�ากวา หลายประเทศในเอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใตดวยแมดชนความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของไทยจะไดคะแนนและล�าดบปานกลางคอนขางดเพราะรฐบาลไทยเนนการพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจและการเปดเสรใหตางชาตมาลงทนแตดชนมการศกษาและพฒนามนษยทต�าจะมผลท�าใหไทยพฒนาในระยะยาวไดยากเมอพจารณาดชนเปรยบเทยบและประสบการณจากประเทศอนๆการปฏรปการศกษาและมนษยใหมคณภาพและรบผดชอบเปนปจจยส�าคญทท�าใหประเทศเหลานพฒนาทางเศรษฐกจสงคมไดผลเพมขน 4. ปญหาหลกและแนวทางการปฏรปการศกษาไทยปญหาหลกม2ดานใหญๆคอ1)ปญหา เชงปรมาณยงใหบรการแกเดกเยาวชนประชาชนทวประเทศไดอยางไมทวถงมคนทไมไดเรยนและออก กลางคนกอนจบชนมธยมศกษาตอนปลายสงเยาวชนทไมไดเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายมราวรอยละ30 ของประชากรวยเดยวกน2)ปญหาเชงคณภาพโรงเรยนสวนใหญยงสอนแบบบรรยายเนอหาใหนกเรยน ทองจ�าไปสอบแบบปรนยนกเรยนยงคดวเคราะหสงเคราะหไดนอยและมความแตกตางดานคณภาพอยางมาก(วดจากคะแนนการสอบระดบชาตและนานาชาต)ระหวางโรงเรยนทมชอเสยงในเมองใหญกวา300แหงกบโรงเรยนรอบนอกราว3หมนแหง แนวทางการปฏรปทส�าคญคอปฏรปผบรหารครอาจารยปฏรปหลกสตรการเรยนการสอน การวดผลและปฏรปโครงสรางการบรหารจดการใหมคณภาพ/ประสทธภาพเพมขนปฏรปการคดเลอกคนทตองการเรยนครอยางเลอกเฟนและปฏรปหลกสตรการสอนการวดผลนกศกษาครและครตองรกการอานใฝรเรยนรดวยตนเองคดวเคราะหเปนจงจะสามารถไปสอนนกเรยนในแนวใหมไดส�าหรบ ครเกาตองประเมนผลใหมเชนจดใหครระดบประถมศกษา-มธยมศกษาทดสอบวชาพนฐานจตวทยา การเรยนความรทกษะการสอนแบบคดวเคราะหท�านองขอสอบPISAของOECDครทไดคะแนนต�า- ปานกลางควรจดฝกอบรมใหมแบบเนนภาคปฏบตและตดตามผลการฝกอบรมอยางจรงจงจดฝกอบรมใหม ส�าหรบครทกคนใหครปรบเปลยนพฤตกรรมเปนคนทรกการอานรกการเรยนรคดวเคราะหเปนสามารถท�างานและสอนแบบใหมไดขณะเดยวกนกควรเพมผลตอบแทนและการใหแรงจงใจครควบคไปกบการ

จดฝกอบรมเพมเตมมการชวยเหลอพฒนาครแบบสมมนาเชงปฏบตการทมคณภาพมการตดตามประเมนผลอยางตอเนองไมใชแคจดการอบรมแบบบรรยายเปลยนวธการประเมนผลของการท�างาน ของครและผบรหารโดยเนนผลสมฤทธของผเรยนสวนใหญมากกวาการประกวดแขงขนระดบชาต โดยควรใชวธประเมนวาครสามารถท�าใหนกเรยนของตนทงโรงเรยนหรอทงชนสอบไดคะแนนเฉลยสงขน หรอท�าใหนกเรยนสอบผานเกณฑขนต�าเปนสดสวนสงขนกวาปกอนหรอไมอยางไรแทนทจะเนนแต การสรางนกเรยนเกงสวนนอยไปแขงขนกนวานกเรยนโรงเรยนจะชนะการแขงขนหรอสอบเขามหาวทยาลยรฐไดมากเปลยนแปลงวธการประเมนความดความชอบครอาจารยตามสายบงคบบญชา ในระบบราชการรวมศนยการสอบและการสงผลงานเขยนขอวทยฐานะแบบเกาเปนการตงคณะกรรมการ (ทมคณภาพ/เปนธรรม)ตดตามและประเมนผลการท�างานครโดยเนนความตงใจในการพฒนาตนเอง/ ท�างานและผลสมฤทธทางการศกษาของลกศษยปฏรประบบการบรหารบคลากรครมเสนทาง ความกาวหนาในการเปนผสอนผวจยและชวยฝกอบรมครรนเยาวกวาไดโดยไมตองแขงกนเพอเปน ผบรหารทางเดยว การปฏรปหลกสตรการเรยนการสอน และการประเมนผลปฏรปหลกสตรใหเนนผลลพธหรอสมรรถนะเพอสรางใหผเรยนมความรทกษะทจ�าเปนส�าหรบโลกยคเทคโนโลยดจทลทตองพงพาความรใหมๆเชนการอยากรอยากเหนรกการอานการเรยนรเรยนดวยตนเองเปนคดวเคราะหสงเคราะหเปนมความคดรเรมมความเปนผรบผดชอบมความยดหยนและความสามารถในการปรบตวมความร/ทกษะพนฐานทใชงานไดในโลกจรงมศกษานเทศกครผช�านาญการคอยตดตามสนบสนนฝกอบรมใหครอาจารยเขาใจมความรทกษะทสามารถท�าตามหลกสตรทปฏรปแลวใหไดผลจรงรวมทงการปฏรป วธการเรยนการสอนและการประเมนผลผเรยนเพอสงเสรมใหผเรยนคดวเคราะหประยกตใชและ แกปญหาท�าโครงการลงมอปฏบตเปนอยางสอดคลองกบหลกสตรใหมและโลกการท�างานยคใหม ปฏรประบบการบรหารและการแกปญหาเชงประเดนทส�าคญปฏรประบบบรหารแบบลดอ�านาจ บทบาทของกระทรวงศกษาธการจากการบรหารการศกษาเองมาเปนผก�ากบประสานงานและสนบสนนกระจายอ�านาจและความรบผดชอบใหกบสภาการศกษาและสมชชาการศกษาระดบจงหวดตามแนวทางสงเสรมใหจงหวดจดการศกษาดวยตนเองรวมกบเขตพนทการศกษาองคการบรหารทองถนชมชน สถานศกษาเพมขนพฒนาระบบก�ากบตรวจสอบดแลและรวมมอกนท�างานโดยภาค4ฝายคอหนวยงาน การจดการศกษาครอาจารยผปฏบตงานผทรงคณวฒ/ประชาชนและองคกรทองถนเพอรวมมอกน ปฏรปและสถานศกษาในจงหวดเขตการศกษาใหสามารถบรหารอยางมประสทธภาพจดการเรยนการสอน การวดผลแนวใหมผลตพลเมองทมความรทกษะทพรอมใชงานในโลกยคดจทลทการท�างานตองพงความรใหมและมการแขงขนสงขนได การปฏรปเชงประเดนทส�าคญ เชน การปฏรปเรองการเลยงดเดกและการศกษาปฐมวย การสงเสรมการรกการอานและการใชภาษาไทยไดดปฏรปโรงเรยนขนาดเลกและขนาดกลางใหม คณภาพสงขนแกปญหานกเรยนไมไดเรยนและออกกลางคนทมหลายสาเหตสวนใหญมาจากความยากจน อยางถงรากเหงาของปญหาและอยางเปนระบบครบวงจรปฏรปการศกษาอาชวศกษาวทยาศาสตรเทคโนโลยใหนาสนใจเรยนและผส�าเรจการศกษามความร/ทกษะทมคณภาพขนออกไปไดงานทดเพมขน

ปฏรปอดมศกษาและการวจยและพฒนาเพอสนองตอบโจทยการพฒนาประเทศอยางเปนธรรมและยงยนเพมขนปฏรปการศกษาผใหญและการศกษาตอเนองใหประชาชนสวนใหญมความรทกษะทใชงานได ในโลกยคทเทคโนโลยและระบบเศรษฐกจเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว 5. บทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอนประเทศและเขตเศรษฐกจทประสบความส�าเรจ ในการปฏรปการศกษาเชนฟนแลนดนวซแลนดสงคโปรเซยงไฮฮองกงผน�าและประชาชนเขาใจและ สนใจวาการศกษาหรอการพฒนามนษยเปนเรองส�าคญทสดมโครงสรางระบบการบรหารแบบกระจาย อ�านาจงบประมาณความรบผดชอบไปทจงหวดเขตการศกษาหรอสถานศกษาโดยตรงและมการพฒนา ผบรหารครอาจารยใหมความรความสามารถสงสามารถออกแบบหลกสตรจดการเรยนการสอนสอดคลอง กบการพฒนาผเรยนเพอโลกการท�างานจรงไดอยางมประสทธภาพมระบบประเมนผลและการตดตามชวยเหลอพฒนาทงสถานศกษาและครอยางมประสทธภาพและเปนธรรมท�าใหสถาบนการศกษา ทวประเทศพฒนาการศกษาไดมคณภาพไมแตกตางกนนกและมระบบบรหารทคลองตวสามารถ ใชงบประมาณและก�าลงคนไปชวยเหลอพฒนาสถาบนการศกษาและนกเรยนทออนแอกวาไดอยางจรงจง 6. ความร/ทกษะส�าหรบโลกยคดจทลความกาวหนาอยางกาวกระโดดในดานวทยาศาสตรเทคโนโลยทนยมเรยกรวมๆ วาเทคโนโลยดจทลท�าใหการผลตและการบรหารจดการเศรษฐกจเปลยนไป อยางขนานใหญสามารถใชระบบคอมพวเตอรหนยนตระบบอตโนมตปญญาประดษฐ(AI)ผลตและกระจายสนคา/บรการไดเรวขนมากขนตนทนต�าลงปญญาประดษฐท�างานหลายอยางแทนแรงงานมนษยไดระบบเศรษฐกจยคใหมใชแรงงานภาคอตสาหกรรมแบบเกาลดลงเนนการใชแรงงานทมความรทกษะแบบคดวเคราะหเปนมจนตนาการและเรยนรอะไรใหมๆไดดปรบตวไดเกงเพมขนการจดการศกษาของไทยตองเปลยนแปลงปฏรปอยางขนานใหญเพอพฒนาพลเมองทมความร/ทกษะท�างานกบเทคโนโลยดจทลไดฉลาดรบผดชอบคดวเคราะหสงเคราะหประยกตใชเปนมความสามารถในการท�างานแกไขปญหาและแขงขนทางเศรษฐกจไดมากขนประเทศทไมสามารถปฏรปการจดการศกษา ของตนใหกาวตามทนเทคโนโลยสมยใหมไดจะถกทอดทงใหลาหลงตกต�าลงประชากรจะตกงานและยากจนเพมขน ไทยจ�าเปนตองปฏรปการจดการศกษาและการฝกอบรมแรงงานในเชงโครงสรางเศรษฐกจสงคม ทงระบบอยางเขาใจสภาพปญหาตระหนกถงทรพยากรศกยภาพและความถนดของประชากรรวมทง เลอกเปาหมาย/แนวทางการพฒนาเศรษฐกจสงคมทเนนประสทธภาพเพอสวนรวมกระจายผลการพฒนา อยางสมดลเปนธรรมลดการท�าลายและอนรกษฟนฟระบบนเวศเพอการพฒนาอยางยงยนมากกวาการเนนการเพมความเจรญเตบโตทางวตถทสรางความเหลอมล�าต�าสงและปญหาอนตามมามากมาย อยางทเปนอย 7. การปฏรปเศรษฐกจ การเมอง และสงคมเพอสนบสนนการปฏรปการศกษาใหไดผลการปฏรป ทางการเมองและสงคมในแนวทางกระจายทรพยสนรายไดความรอ�านาจตอรองไปสประชาชน ทงประเทศอยางทวถงเปนธรรมเปนแนวทางส�าคญทจะชวยใหการปฏรประบบการจดการศกษา ในเชงคณภาพเปนจรงขนไดการชวยใหประชาชนมความรจตส�านกอ�านาจตอรองเพมขนเปนเงอนไขส�าคญในการผลกดนการพฒนาภาวะผน�าเพอใหไดผน�าทมวสยทศนกลาหาญทางความรและจรยธรรม

ทจะผาตดเปลยนแปลงครงใหญเชนเปลยนระบบราชการแบบรวมศนยระบบอ�านาจนยมชนชนน�านยม เปนการบรหารแบบกระจายอ�านาจทรพยากรและความรบผดชอบไปสทองถนและสถาบนการศกษา ทควรสงเสรมใหมภาคหลายฝายทงครอาจารยและภาคประชาชนรวมรบผดชอบสถาบนการศกษาทไดรบ การปฏรปในแนวราบควรมเปาหมายในการผลตพลเมองทมความร/ทกษะอปนสยความคดคานยมสนองความตองการในการพฒนาเศรษฐกจสงคมทงในทองถนและระดบประเทศอยางมประสทธภาพเปนธรรมและยงยนเพมขน 8. สรป/ภาพรวมการปฏรปการศกษาไทยทควรเปนการปฏรปศกษาควรจะมเปาหมายทกวางไกล มากกวาการสรางมนษยทางเศรษฐกจทมงแขงขนหาเงนและบรโภคนนกคอควรพฒนามนษยทสมบรณมทงความร/ทกษะทสามารถใชในการท�ามาหากนเลยงตวเองและครอบครวและความฉลาด/ทกษะ ดานอารมณและสงคมหรอการใชชวตทสมพนธกบผอนไดอยางมมนษยสมพนธทดเขาใจเหนใจเอออาทร ตอผอนมความสขความพอใจในชวตและการงานรสกวาชวตมความหมายรสกเปนสวนหนงของสงคม เปาหมายนคอแนวทางพฒนามนษยทส�าคญทสดทจะท�าใหมนษยเราเรยนรไดดขนและรสกอยากท�าดตอผอนหรอตอสงคมอยางเขาใจถงสจธรรมของชวตและโลกตระหนกถงความจ�าเปนของ การรวมมอกนเพอประโยชนของคนทงสงคมชวยกนแกไขและพฒนาสงคมทเนนความสนตสขความสมดล เปนธรรมและการพฒนาเศรษฐกจสงคมในแนวทางอนรกษระบบนเวศไดอยางยงยน

สารบญ

ค�าน�าบทสรปส�าหรบผบรหาร บทท1 สภาวะเศรษฐกจสงคมของไทยป2561/2562 1บทท2 สภาวะการศกษาไทย 17บทท3 ความสามารถในการแขงขนและสมรรถนะการศกษาของไทย 37บทท4 ปญหาหลกและแนวทางการปฏรปการศกษาไทย 46บทท5 บทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอน 66บทท6 ความร/ทกษะส�าหรบโลกยคดจทล 84บทท7 การปฏรปเศรษฐกจการเมองและสงคม เพอสนบสนนการปฏรปการศกษาใหไดผล 101บทท8 สรป/ภาพรวมการปฏรปการศกษาไทยทควรเปน 112บรรณานกรม 123

บทท 1สภาวะเศรษฐกจสงคมของไทย ป2561/2562

1

บทท 1สภาวะเศรษฐกจสงคมของไทย ป 2561/2562

บทแรกนคอการสรปเรองสภาวะการเปลยนแปลงทางการเมองเศรษฐกจสงคมของไทยในรอบ 1ปครงทผานมาทเรมจากบทนและเสนอรายละเอยดมากพอสมควรโดยเฉพาะเรองปญหาทางเศรษฐกจและสงคมเพราะตองการใหผอานเหนภาพกวางวาสภาวะการเมองเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมนน มผลกระทบตอการบรหารจดการศกษาอยางส�าคญในขณะทการบรหารจดการศกษาในแนวทางใด แนวทางหนงกมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมองและสงคมดวยเชนกน ตวอยางเชนโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองแบบมการรวมศนยผกขาดอ�านาจ/ความมงคง อยในหมชนชนสงสวนนอยและนโยบายการพฒนาทางเศรษฐกจสงคมแบบทนนยมอตสาหกรรม คอนขางสดโตงของไทยท�าใหเกดการกระจายทรพยสนและรายไดไปสประชาชนอยางไมเปนธรรม คนสวนใหญมทรพยสนและรายไดต�าและไดรบการศกษาอยางไมทวถงและ/หรอไดเรยนในสถานศกษา อ�าเภอรอบนอกทมคณภาพต�ากวาโรงเรยนทมชอเสยงในเมองใหญไปดวย การจดการศกษา เนนการบรรยายแบบใหทองจ�าไปสอบและใครแพถกคดออกผลตคนทมความรทกษะจ�านวนหนง ไปท�างานรบใชระบบทนนยมอตสาหกรรมใหเจรญเตบโตไดในระดบหนงแตการจดการศกษาของไทย ยงไมสามารถสรางพลเมองสวนใหญใหร จกคด วเคราะหอยางเปนเหตเปนผลมวฒภาวะและ ความรบผดชอบสงไดดพอทจะหาทางออกแบบสนตวธภายใตกรอบรฐธรรมนญกฎหมายเชนการยบสภา เลอกตงใหมไดซงเปนอปสรรคตอการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมแบบเสรประชาธปไตยเมอ เปรยบเทยบกบประเทศอนทมการพฒนาทางการเมองแบบรฐสภาไปอยางมนคงตอเนองมากกวาไทย ปญหาทางเศรษฐกจสงคมโดยเฉพาะทเกยวของกบการขาดสทธและความเสมอภาคทางโอกาส และสภาพชวตความเปนอยของเดกและเยาวชนจากครอบครวยากจนมผลกระทบตอเรองการจดการศกษา มากดวยเชนกนเชนเดกจากครอบครวยากจนมความเครยดความกงวลมากกวามสมาธความเอาใจใสเงอนไขสภาพแวดลอมโดยทวไปในการเรยนหนงสอไดดนอยกวาเดกจากครอบครวทร�ารวย1

1 Though,PaulHowChildrenSucceedฉบบแปลภาษาไทยโดยดลพรรจรวงศเลยงใหรงสสค.Openworld2557

2 สภาวะการศกษาไทย 2561/2562การปฏรปการศกษาในยคดจทล

1.1 สภาวะทางการเมองและการบรหารราชการ ในชวง5ปของรฐบาลทน�าโดยคณะรกษาความสงบแหงชาต(คสช.)มการเปลยนแปลง คณะรฐมนตรเชนรฐมนตรฝายเศรษฐกจศกษาธการและรฐมนตรอนๆบางนโยบายการพฒนาเศรษฐกจของรฐบาลคสช.เนนการสงเสรมการลงทนจากตางประเทศและการคาระหวางประเทศ เพอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจตามแนวทนนยมอตสาหกรรมเหมอนกบรฐบาลชดกอนๆ มการลงทน ในโครงการใหญๆเชนการคมนาคมทาเรอโครงสรางพนฐานตางๆเพอการคมนาคมการคาและ เพอรองรบเขตเศรษฐกจเสรพเศษในภาคตะวนออกภาคกลางและตามแนวชายแดนหลายจงหวดการด�าเนนนโยบายเรองการพฒนาไทยแลนด4.0ทเนนการลงทนดานโครงสรางพนฐานการพฒนา อตสาหกรรมการคาการขนสงฯลฯโดยใชเทคโนโลยทนสมยและมการจดตงกระทรวงใหมชอกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม มโครงการประชารฐเพอกระจายทงเงนกและเงนใหเปลาชวยเหลอคนมรายไดต�าและโครงการกระตนลดหยอนภาษใหประชาชนเพอกระตนการใชจายการหมนเวยนและการเตบโตทางเศรษฐกจ มการแกไขปญหาทเกยวของกบการลงทนการผลตการคาของภาคธรกจเอกชนหลายเรองมการราง แผนยทธศาสตรแหงชาต2561-2580แผนพฒนาเศรษฐกจสงคมแหงชาตฉบบท12(พ.ศ.2560-2561) และขอเสนอเรองการปฏรปประเทศจากคณะกรรมาธการหลายชดสวนใหญคอเอกสารทมเปาหมายของ สงทผเขยนแผนและขอเสนอเหลานตงเปาไวและคาดวารฐบาลควรจะพฒนาเรองตางๆอยางกวางๆ การเมองและการบรหารราชการทเกยวของกบการศกษาทส�าคญคอมการแตงตงคณะกรรมการ อสระเพอการปฏรปการศกษา(กอปศ.)ทมศาสตราจารยกตตคณจรสสวรรณเวลาเปนประธานและม คณะกรรมการ33คนคณะกรรมการชดนไดวจยและเสนอแผนการปฏรปประเทศดานการศกษา ใหรฐบาลในเดอนพฤษภาคม2562(ดในบทท2) การตราพระราชบญญตการพฒนาเดกปฐมวยและกฎหมายการศกษาอนๆจดตงกองทน เพอความเสมอภาคทางการศกษา (กสศ.)ซงโอนงานมาจากส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนร และคณภาพเยาวชน(สสค.)กองทนนท�าวจยคดกรองและใหเงนอดหนนเดกยากจนพเศษในป2561ปละ 1,600บาทราว5แสนคน มการรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาตโดยกอปศ.และผานกฤษฎกาแลวแตคณะรฐมนตร คสช.มมตไมออกเปนพระราชก�าหนดเสนอใหเกบรางพระราชบญญตฉบบนไวรอสภาผแทนราษฎรหลงจาก การเลอกตงทวไปเปนผพจารณาในป2562มการจดตงกระทรวงใหมชอวา“กระทรวงอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรม”โดยเปนการควบรวมส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาเขากบกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยและหนวยงานสนบสนนการวจย2แหงเขาดวยกน มการจดตงรฐบาลทมาจากพรรคการเมอง19พรรคหลงจากการเลอกตงราว4เดอนคอในเดอน กรกฎาคม2562การจดตงรฐบาลทพรรคสนบสนนมเสยงสมาชกสภาผแทนราษฎรมากกวาพรรค ฝายคานเพยงเลกนอยท�าใหนกวเคราะหการเมองสวนใหญคาดวาการเมองไทยในชวงครงหลงป2562อาจจะไมมเสถยรภาพมากนก


3

1.2 สภาวะทางเศรษฐกจ ในแงเศรษฐกจมหภาค(การผลตและการบรโภคของคนทงประเทศ)เศรษฐกจไทยในรอบป2561มการขยายตวรอยละ4.1เปนอตราเพมทสงสดในรอบ6ปสวนใหญมาจากการลงทนและการผลตของ ภาคเอกชนทงในสาขาอตสาหกรรมการคาโรงแรมภตตาคารคมนาคมการสงออกรายไดจากการทองเทยว การลงทนและการกระตนเศรษฐกจโดยโครงการและการใชจายของภาครฐในขณะทสาขาเกษตรและกอสรางอยในภาวะชะลอตว2

ในป2562คาดวาเศรษฐกจไทยนาจะขยายตวในอตราลดลงจากป2561เลกนอยเนองจากเศรษฐกจโลกมแนวโนมขยายตวแบบชะลอลงมปญหาเรองนโยบายการคาระหวางประเทศแบบชาตนยมของสหรฐฯและการตอบโตของประเทศคคาทส�าคญเชนจนความไมแนนอนของขอสรปการออกจากสมาชกสหภาพยโรปของสหราชอาณาจกร(องกฤษ)ความเสยงจากการกระทบกระทงเรองเขตแดนทรพยากรและปญหาความขดแยงระหวางบางประเทศในบางอาณาบรเวณ3 เศรษฐกจไทยนนเปนเศรษฐกจทพงพาการลงทนและการคาระหวางประเทศเปนสดสวนสง จงเปราะบางทจะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจโลกทมความขดแยงกนสง ทงครงหลงป2562กจะเปนการบรหารโดยรฐบาลผสมจากหลายพรรคมฝายคานประชาชนเรยกรองสทธและผลประโยชนตางๆเพมขนพรรคการเมองซงเปนกลมอ�านาจผลประโยชนทตางกนและหลายพรรค ไดโฆษณานโยบายทจะกระจายงบประมาณสวสดการเพมคาแรงปฏรปดานตางๆใหประชาชนเพมขนจงอาจมผลกระทบตอเรองเศรษฐกจไทยในครงปหลง2562ทงทางบวกและทางลบดวยเชนกน ในชวงป2561เสถยรภาพดานเศรษฐกจและการเงนของไทยอยในเกณฑทดอตราเงนเฟอต�า (อยระดบ1%)การวางงานคอนขางต�า(ราว1.1%)แตมปญหาดานการกระจายทรพยสนและรายไดไปส ประชาชนกลมตางๆทไมเปนธรรมสงเศรษฐกจโดยรวมทเตบโตปละ4.1%ในป2561นนความมงคง อยทคนรวยคนชนกลางซงเปนคนสวนนอยขณะทประชาชนสวนใหญรายไดต�าและหนสนของครวเรอน เพมขนท�าใหมคาใชจายเรองดอกเบยเงนกเพมขนคาครองชพสนคาส�าคญๆทประชาชนซอหาได ในตลาดจรงๆกมกสงมากกวาสถตดชนราคาผบรโภค/อตราเงนเฟออยางเปนทางการ การจะเขาใจภาพทแทจรงของเศรษฐกจไทย จงตองมองใหกวางกวาแคสถตการเตบโต ของเศรษฐกจของประเทศโดยรวมคอควรจะมองจากสถานการณความยากจนและความเหลอมล�า ในสงคมไทยดวยขอมลจากบทความเรอง“ความเหลอมล�าในสงคมไทย”โดยส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทออกมาเมอวนท1มนาคม25624ชวยใหเราเขาใจสภาพเศรษฐกจไทยไดชดเจนขน

2 ส�านกยทธศาสตรและการวางแผนพฒนาเศรษฐกจมหภาคส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตภาวะเศรษฐกจไทย ไตรมาสท 4 ทงป 2561 และแนวโนมป 2562www.nesdb.go.th3 ธนาคารแหงประเทศไทยภาวะเศรษฐกจไทย ป 2561www.bot.or.th4 ส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตบทความเรอง“ความเหลอมล�าในสงคมไทย”ภาวะสงคมไทยไตรมาสท 4 และ ภาพรวม ป 2561,1มนาคม2562www.nesdb.go.th


สนทรพยทางการเงนและการถอครองทดนกระจกตวอยในกลมคนร�ารวยจ�านวนนอยมาก ในป2561บญชเงนฝากธนาคารพาณชยของประชาชนทมวงเงน10ลานบาทขนไปม111,517 บญชคดเปนรอยละ0.1ของจ�านวนบญชเงนฝากธนาคารพาณชยทงหมด84.11ลานบญชแตคนทรวยทสดราว 1 แสนคนน มวงเงนฝากสงถงรอยละ 52.8 ของเงนฝากธนาคารทงหมดบญชเงนฝากประชาชนสวนใหญ74ลานบญชนนแตละบญชมเงนฝากต�ากวา5หมนบาท5

การศกษาเรองการถอครองทดนโดยดร.ดวงมณเลาหกล(2556)พบวาในป2555 คนทมฐานะทางเศรษฐกจสงสดรอยละ 10 แรก ถอครองทดนรวม 97.86 ลานไร เปนสดสวนรอยละ 61.5 ของทดนทมการถอครองทงหมดขณะทคนทมฐานะทางเศรษฐกจต�าสดรอยละ10สดทายถอครองทดน รวมกน68,330ไรเปนสดสวนการถอครองทดนรอยละ0.1ของทดนทงหมดกลมคนทรวยทสด ถอครองทดนแตกตางจากกลมคนทจนทสดถง853.6เทา ครวเรอนทมรายไดต�าทสามารถเขาถงแหลงทนทใหกไดมภาระหนสนคดเปนสดสวนตอรายไดของพวกเขาสงกวาครวเรอนทมรายไดสงถง2เทาสวนใหญเปนการกยมเพอท�าการเกษตรรองลงมาเปนการกเพอการอปโภคบรโภค การเขาถงโอกาสทางการศกษาและบรการสาธารณสขคอมพวเตอรและอนเทอรเนตในหม ประชาชนไทยยงมความเหลอมล�าทงในมตพนทและรายไดกลมเดกจากครวเรอนทมรายไดสงและอยใน เขตเทศบาลเขาศกษาตอระดบมธยมศกษาตอนปลายและอดมศกษาไดสงกวากลมเดกจากครวเรอน ทมรายไดต�าและอยนอกเขตเทศบาลในเรองสาธารณสขกรงเทพฯมบคลากรทางการแพทยดแลประชาชนไดทวถงกวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอหลายเทามาก รายงานภาวะเศรษฐกจไทยป 2561โดยฝายวชาการของธนาคารแหงประเทศไทยไดกลาวถงปญหาเศรษฐกจไทยไวบางสวนเชนตองตดตามประเดนของทกษะแรงงานทไมตรงกบความตองการของผประกอบการและแนวโนมการน�าเครองจกรมาใชทดแทนแรงงานตอไปเสถยรภาพของกลมธรกจขนาดกลางและขนาดยอม(SMEs)ยงคงเปราะบางเปนผลมาจากปจจยเชงโครงสรางอาทภาคการคา ทไดรบผลกระทบจากการเขามาแขงขนของธรกจE-commerce (การคาขายผานอนเทอรเนต) ความเปราะบางในตลาดอสงหารมทรพยทมาจากการแขงขนทรนแรงขน6

ปาฐกถาพเศษหวขอ“เศรษฐกจไทยทามกลางการเปลยนแปลง”โดยนายวรไทสนตประภพ ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย(ธปท.)วนท6มนาคม25627ชวยใหเขาใจสภาพเศรษฐกจโดยรวมของไทยไดดขนจงขอสรปใจความส�าคญมาน�าเสนอในทน

5 ส�านกขาวอศราwww.isranews.org6ธนวาคม256130ปขบเคลอนเศรษฐกจ“กอบศกด”ชไมแกความเหลอมล�าคนจนไรเงนออม เขาไมถงความมงคง6 ธนาคารแหงประเทศไทยภาวะเศรษฐกจไทย ป 25617 ปาฐกถาพเศษผวาการธนาคารแหงประเทศไทยหวขอ“เศรษฐกจไทยทามกลางการเปลยนแปลง”5มนาคม2562คนไดจากเวบไซต ของธนาคารแหงประเทศไทยwww.bot.or.th


5

ปาฐกถากลาววาแมวาเสถยรภาพของเศรษฐกจไทยจะมความเขมแขงการขยายตวของเศรษฐกจไทย ทระดบ4%สอดคลองกบศกยภาพแตภมตานทานดานการคลงอาจยงต�ากวาทคดการใชจายของภาครฐ ทมประสทธภาพผลตภาพในระดบต�าอาจจะมจ�านวนมากขนในอนาคตจากแนวโนมการด�าเนน นโยบายประชานยมทหวงผลทางการเมองในชวงสนๆอาจจะท�าใหเกดปญหาทางเศรษฐกจมหภาคตามมาในอนาคตได ในชวง10ปทผานมาเศรษฐกจไทยเตบโตลดลงจากทศวรรษกอนหนานจากเฉลย4.8%ตอปเหลอเพยง3.8%ตอปและตองเผชญกบขอจ�ากดหลายดานโดยเฉพาะขอจ�ากดจากโครงสรางประชากรทคนวยท�างานลดลงคนสงอายมสดสวนเพมขนเพราะคนอายยนขนการจางงานของไทยทหดตวลงทงยง มปญหาเชงโครงสรางทฉดรงศกยภาพของเศรษฐกจไทยไวอยางนอย3เรองคอ 1. ผลตภาพ (ประสทธภาพการผลตของไทย) ทรงตวในระดบต�าโดยสาเหตเชงโครงสรางอยางนอย 4เรองคอ1)แรงงานจ�านวนมากมผลตภาพต�า(โดยเฉพาะภาคเกษตรและภาครฐ)ขาดการพฒนาและไมสามารถเคลอนยายไปสภาคการผลตทมผลตภาพทสงขนไดสะดวก2)แรงงานไทยมทกษะไมตรงกบความตองการของตลาด(Labormismatch)เนองจากระบบการศกษาไทยทไมสามารถผลตแรงงานออกมาตอบโจทยความตองการของภาคธรกจได3)การลงทนทแทจรงของทงภาครฐและเอกชนอยในระดบต�ากวาทศวรรษกอนการลงทนภาคเอกชนในภาคอตสาหกรรมสวนใหญเปนการลงทนเพอทดแทน เครองจกรเกาทเสอมลงไปไมไดสรางผลตภาพเพมขนมากนก4)ผประกอบการไทยตองเผชญกบ ความยากล�าบากในการด�าเนนธรกจจากกฎระเบยบขอบงคบของทางการทมจ�านวนมากและลาสมย ในอนาคตคนไทยในวยท�างานจะมจ�านวนลดลงในขณะทผสงอายมจ�านวนเพมขนเพราะฉะนนทางเดยวทจะชวยยกระดบคณภาพชวตของคนไทยไดคอตองเรงพฒนาผลตภาพในทกภาคของระบบเศรษฐกจไทยเพอใหคนไทยเกงขนมคณภาพสงขนและสรางรายไดไดเพมขน 2. ความเหลอมล�าของผลประโยชนทางเศรษฐกจทยงกระจกตวอยในกลมคนทมรายไดสง มสนทรพยสง โดยเฉพาะเจาของทนขนาดใหญ สวนหนงมาจากภาครฐขาดประสทธภาพและ ความสามารถทจะท�าหนาทจดสรรผลประโยชนทางเศรษฐกจอยางเปนธรรมไมวาจะเปนเรองโครงสรางภาษ โครงสรางการใชจายภาครฐหรอการบงคบใชกฎหมายอยางเปนธรรมทงยงมความเหลอมล�าต�าสงทงในภาคอตสาหกรรมดวยกนเองและระหวางครวเรอนผลตภาพของโรงงานระดบหวแถวสงกวาโรงงานระดบ ปลายแถวมากท�าใหก�าไรโอกาสขยายตวและการจายคาตอบแทนคนงานแตกตางกนครวเรอนของไทย มความเหลอมล�าดานทรพยสนมากทสดในอาเซยนและอยในล�าดบท97จาก106ประเทศทวโลก (สถตจากWorldEconomicForum-WEF) 3. ภมตานทานของเศรษฐกจไทย ในระดบมหภาคคอนขางด แตในระดบครวเรอนนนถอวา ยงเปราะบางมาก จากปญหาหนครวเรอนทไดเพมขนตงแตป2554เปนตนมาปจจบนระดบหนครวเรอนตอGDP(ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ)อยท77.8%ซงถอวาสงเมอเทยบกบกลมประเทศทมรายไดใกลเคยงกบไทยอกทงยงมสดสวนหนเสยในระดบสงยอดหนของคนไทยจ�านวนมากไมไดลดลงแมวาจะ มอายถงวยใกลเกษยณคนสวนใหญจะแกกอนรวยนอกจากนคนไทยยงไมมแผนการออมอยางเปนรปธรรม ซงหากภาคครวเรอนไมสามารถพงพาการออมของตวเองไดสดทายจะกลายเปนภาระคาใชจายของภาครฐ ในดานสวสดการผสงอาย


รวมทงภาครฐยงจะมภาระดานประกนสงคมรายจายประจ�าทตองเพมขนจากการขยายบทบาทหนาทของหนวยงานราชการอกมากมภาระเงนอดหนนส�าหรบโครงการลงทนขนาดใหญรวมไปถงแนวโนมการด�าเนนนโยบายประชานยมทหวงผลทางการเมองในชวงสนๆรฐบาลจะตองท�างบประมาณ แบบขาดดล(รายจายสงกวารายรบ-รฐบาลตองเปนหน)ตอเนองไปอกประมาณ12ปจงจะเรมม งบประมาณสมดลได ขณะเดยวกนการเปลยนแปลงของโลกยคใหมทก�าลงเกดขนอยางรวดเรวท�าใหไทยตองปฏรป เชงโครงสรางอยางจรงจงและรอบดานนนกคอ1)การเปลยนแปลงเทคโนโลยสารสนเทศท�าให การแขงขนจากทวโลกรนแรงขนและจะมผลกระทบตอทงเกษตรกรผใชแรงงานผประกอบการ อยางรนแรง2)การเปลยนแปลงดานภมอากาศ(Climatechange)จากภาวะโลกรอนสงผลใหเกด ภยพบตทางธรรมชาตบอยครงขนกระทบตอภาคเกษตรและอนๆ 3)ความขดแยงระหวางขวมหาอ�านาจระหวางประเทศและภายในประเทศตางๆจะสงผลกระทบตอเศรษฐกจตลาดเงนตลาดทนและราคาพลงงานทวโลกและกระทบตอเศรษฐกจไทยอยางมาก ปาฐกถาของผวาการธนาคารแหงประเทศไทยสรปวาไทยควรตองเตรยมความพรอมอยางนอย 3เรองคอ1)สงเสรมใหทกภาคสวนขบเคลอนเศรษฐกจไทยไปขางหนาดวยคณภาพและผลตภาพเปนหลก โดยเฉพาะในภาคเกษตรกรรมและSMEsมากกวาเนนการเตบโตเชงปรมาณ2)เรงยกระดบคณภาพของแรงงานไทย38ลานคนในขณะนใหกาวทนกบการเปลยนแปลงของโลก3)การปฏรปการท�างานภาครฐปฏรปกฎหมายกฎเกณฑตางๆเพอทจะใชทรพยากรทมอยจ�ากดใหเกดประโยชนสงสดท�าใหทรพยากรทงทนคนทดนสามารถเคลอนยายออกจากภาคเศรษฐกจทมผลตภาพต�าไปสภาคทม ผลตภาพสงกวาเพอเพมผลตภาพโดยรวม

1.3 สภาวะทางสงคมและความมนคงของมนษย รายงานภาวะทางสงคม ป 2561โดยส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต8 มประเดนส�าคญคอ การจางงานในป2561เพมจากป2560เลกนอยทงในภาคเกษตรและนอกภาคเกษตรอตรา การวางงานเทากบรอยละ1.1มผวางงานราว4แสนคน(สวนใหญมการศกษาระดบอดมศกษารองลงมา คอวชาชพชนสง(ปวส.)และมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ)คาจางแรงงานภาคเอกชนเฉลยทงป 12,292บาทตอเดอนเมอปรบลดลงดวยอตราเงนเฟอรอยละ1.1คาจางแทจรงภาคเอกชนเพมขนรอยละ1.2ขณะทผลตภาพ(ประสทธภาพการท�างาน)แรงงานนอกภาคเกษตรเพมขนรอยละ4.0คาจางแรงงาน ภาคเกษตรลดลงรอยละ0.7ปญหาการขาดแคลนแรงงานทตรงกบความตองการของการจางงานยงเปนปญหาทงแรงงานใชทกษะและกงทกษะรวมทงแรงงานทจบการศกษาระดบมธยมศกษาปรญญาตรและ สงกวาทมความรทกษะไมตรงกบตลาดแรงงาน

8 ส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจสงคมแหงชาตภาวะสงคมไทยไตรมาส 4 และภาพรวมป 2561


7

แรงงานทเขาสระบบประกนสงคมในป2501ม15.99ลานคนเพมจากป2560แตถาเทยบกบแรงงานทงหมด38.4ลานคนแรงงานนอกระบบกยงสงกวาแรงงานทอยในระบบประกนสงคม(แบบใด แบบหนงรวม3แบบ)แรงงานไทยราว22.5ลานคนทอยนอกระบบประกนสงคมมหลกประกน ดานสวสดการทางสงคมต�าและจะเปนปญหาส�าหรบผสงอายทมแนวโนมจะมสดสวนตอประชากร โดยรวมเพมขนตามล�าดบ ภาระหนสนครวเรอน(ซงนาจะรวมทงหนครดวย)สนป2561อยท12.8ลานลานบาทคดเปน78.6%ของผลตภณฑมวลรวมของประเทศ(GDP)เปนสดสวนทคอนขางสงกลมทนาหวงคอผมรายไดต�ากวาเดอนละ8,000บาทลงมามภาระหนกวา50%ของรายไดขณะทกลมผมรายไดต�ากวาเดอนละ 15,000บาทมภาระหนตอรายไดเกน30%ของคนในกลมน9หนส�าหรบคนมรายไดสงและปานกลาง คอหนเรองผอนสงบานรถยนตการลงทนและการอปโภคนยงไมไดนบรวมหนนอกระบบอกจ�านวนมาก หนส�าหรบคนมรายไดต�ามกเปนเรองการอปโภคบรโภคในสดสวนสงเนองจากการมรายจายสงกวารายได และคนไทยมวฒนธรรมบรโภคนยมเลยนแบบกน ปญหาดานสาธารณสขผปวยดวยโรคเฝาระวงเชนไขหวดโรคปอดอกเสบเพมขนจากป2560เลกนอยแตการเจบปวยและเสยชวตดวยโรคไมตดตอ(NCDS)เชนความดนโลหตสงเบาหวานมะเรง และเนองอกและหลอดเลอดสมองยงเพมขนอยางตอเนองทงๆทเปนกลมโรคทสามารถปองกนได ถาประชาชนมความรในการดแลตนเองโรคเหลานยงสงผลใหเกดภาวะแทรกซอนหรอโรคอนตามมาท�าใหผปวยตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอยางตอเนองไทยมอตราการเสยชวตจากโรคไมตดตอในอตราสงเทยบกบประเทศในอาเซยนดวยกนและตองสญเสยทางเศรษฐกจจากโรคไมตดตอและภาวะแทรกซอนสงถงราว2แสนลานบาทตอป ปญหาการดมแอลกอฮอลและสบบหรทท�าใหชวตสนลงและมโรคภยอนตามมายงคงเปนปญหาทางสขภาวะในสงคมไทยแมคาใชจายในการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและการสบบหรของคนไทย ในป2561ลดลงจากป2560เลกนอยเนองจากนโยบายภาษและการรณรงคตอตานการบรโภคแตคาใชจาย ในการบรโภคแอลกอฮอลป2561กยงอยท139,624ลานบาท(ผดมราว16ลานคน)คาใชจาย การสบบหร54,738ลานบาท(ผสบบหร11ลานคน)แมจ�านวนผดมสราและสบบหรทงประเทศจะมแนวโนมลดลงเลกนอยแตยงมปญหาควรเฝาระวงคอในรอบ3-4ปทผานมาเกดนกสบนกดมหนาใหมในกลมเดกเยาวชนและกลมผหญงเพมขนเชนนกสบหนาใหมในป2560ราว2แสนคนเปนเยาวชนอาย15-19ปถงรอยละ73.7ปญหาทส�าคญคอการสบบหรทนกสบไทยสบเฉลย10มวนตอวนท�าใหคนใกลชดไดรบควนบหรซงเปนมลพษทางอากาศทมฝนละอองจวPM2.5สงถง220ไมโครกรม ตอลกบาศกเมตรซงอยในระดบอนตรายตอสขภาพมากมคนไทยไดรบควนบหรมอสองถงราว20ลานคน ในจ�านวนน13ลานคนไดรบทกวน

9 ธนาคารแหงประเทศไทยและศนยวจยกสกรไทยกรงเทพธรกจ1เมษายน2562หนา17


ปญหาคดอาชญากรรมป2561มคดอาญารบแจงความ4.29แสนคดเพมขนจากป2560รอยละ 20.6สวนใหญคอคดประทษรายตอทรพยสวนคดชวตรางกายและเพศลดลงจากป2560เลกนอยคดยาเสพตดนนเกยวของกบเดกและเยาวชนมากป2561มการจบกมผคายารายยอยกวา3.6แสนคนและน�าผตดสารเสพตดเขารบการบ�าบด2.1แสนคนยาเสพตดสวนใหญคอยาบารองลงมาคอยาไอซ มการแพรระบาดของสารเสพอนทเพมขนสงในกลมเดกและเยาวชนโดยเฉพาะกรงเทพฯและเชยงใหมและยงมสารเสพตดรปแบบใหมๆดวย ปญหาอบตเหตการจราจรทางบกยงคงเปนปญหาใหญและเพมขนในป2561ถงรอยละ16.1 รวมแลวราว1แสนรายเสยชวต8,163รายบาดเจบ6,812รายจ�านวนผเสยชวตลดลงจากป2560เลกนอยแตจ�านวนผบาดเจบเพมขนยานพาหนะทเกดอบตเหตบนทองถนนมากทสดคอรถจกรยานยนตและเดกเยาวชนอาย15-25ปเปนกลมทเสยชวตจากอบตเหตการขบขและโดยสารรถจกรยานยนต โดยไมสวมหมวกกนนอกมากทสดเปรยบเทยบกบประเทศอนๆไทยมอตราการเสยชวตจากอบตเหต บนทองถนนตอจ�านวนประชากรแสนคนสงสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เรองสทธผบรโภคมการรองเรยนเรองมาตรฐานและคณภาพสนคาและบรการทขายผานออนไลนเพมขนการรองเรยนเรองสนคาและบรการทวไปยงคงมในหมวดอาหารยาและผลตภณฑสขภาพ ทโฆษณาเกนจรงและมคาใชจายสงส�าหรบโรงพยาบาลเอกชนปญหาส�าคญขอหนงคอแมจะม การรองเรยนผลกดนใหรฐบาลหามใชสารเคมอนตรายส�าหรบก�าจดวชพช3รายการคอพาราควอต ควอรไพรฟอสและโกลโฟเซต

สถานการณทางสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย(พม.)เสนอรายงานสถานการณทางสงคมและความมนคงของมนษยไตรมาสแรกของป2561ตอคณะรฐมนตร10มสาระส�าคญพอสรปไดดงน โครงสรางประชากร ใน 17 ปขางหนา(ป2579)สดสวนผสงอาย(วย60ปขนไป)จะเพมขนสดสวนของประชากรวยท�างาน(15-59ป)และเดกวย0-14ปจะลดลงตามล�าดบในป2560คนสงอาย มสดสวนรอยละ 17 จะเพมเปนรอยละ 30 ในป 2579ขณะทคนวยท�างานจะมสดสวนลดลงจาก รอยละ65เหลอเพยงรอยละ56ในชวงระยะเวลาเดยวกน(เดกมสดสวนลดลงจากรอยละ18เหลอ รอยละ14)ซงหมายถงวาอตราการพงพงประชากรวยแรงงานจะสงขนประเทศจะมก�าลงแรงงานในการ ผลตและหารายไดลดลง11แตรฐบาลจะตองมคาใชจายในการดแลผสงอาย(รวมทงเดก)เพมขน

10 กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรายงานสถานการณทางสงคมและความมนคงของมนษยป2561(มกราคม-มนาคม) www.tp504.m-society.go.th11 บทความเรองประชากรไทยในอนาคตโดยปทมาวาพฒนวงศและปราโมทยประสาทกลใหภาพวาในป2578(16ปขางหนา) ผสงอายอาย60ปขนไปจะเพมขนเปน16ลานคนและประชากรวยเรยน6-21ปจะลดลงเหลอ11ลานคนwww.ipsr.mahidol. ac.th/ipsr/annuacconference


9

ปญหาความยากจนเปนปญหาทางสงคมสงอนดบหนงมผรายไดต�าทมายนขอและไดผาน การพจารณารบบตรสวสดการแหงรฐ11.40ลานคน(2560)และมการรองเรยนทบรการศนยชวยเหลอสงคม โทร.1300เฉพาะชวงไตรมาสแรกป2561รวม25,044กรณทงเรองความยากจนและปญหาอนๆ สถานการณคนพการกระทรวงการพฒนาสงคมฯไดออกบตรประจ�าตวคนพการทวประเทศจ�านวน1.9ลานคนสวนใหญเปนคนสงอายรองลงมาคอวยท�างานวยเดกและวยศกษา(แรกเกด-21ป) คนกลมหลงนม143,814คนและมความพการทางสตปญญามากทสด ผลการส�ารวจความพการ พ.ศ. 2560โดยส�านกงานสถตแหงชาตและองคกรยนเซฟประเมนวา ไทยมประชากรพการประมาณ3.7ลานคนหรอรอยละ5.5ของประเทศประชากรกลมตวอยาง ทส�ารวจรอยละ55.6ไมไดจดทะเบยนคนพการและไมไดรบความชวยเหลอจากรฐประชากรเดกพการวยเรยน5-17ปมถงรอยละ37.8ทไมไดรบการศกษาในขณะนน(บางคนเคยไดเรยนชนประถมแตตอง ออกกลางคน)หวหนาครวเรอนของคนพการจ�านวนมากไมไดท�างานประจ�าเพราะตองคอยดแลลก เดกพการจ�านวนมากพการทางสตปญญาบางคนทพการแตก�าเนดกพการซ�าซอนทงดานรางกายและ สตปญญาจากการส�ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนป2558โดยส�านกงานสถตแหงชาต พบวามเดกแรกเกดถง14ปพการจ�านวน93,129คนคดเปนรอยละ0.87ของกลมประชากรในวยน แมรฐบาลจะมนโยบายใหการศกษาเดกพการดวยแตในทางปฏบตท�าไดจ�ากดเพราะขาดแคลน บคลากรเฉพาะทางส�าหรบเดกพเศษโรงเรยนตงอยหางไกลจากบานไมสะดวกการเรยนรวมกบเดกทวไป อาจท�าใหเดกพการถกลอเลยนถกรงแกไมมทนทรพยเปนคาใชจายในการเรยนเดกพการทไดเรยน มปญหาไมสามารถดแลตนเองในชวตประจ�าวนได12

สถานการณสตรและครอบครวประชากรผหญงมจ�านวนมากกวาผชายเลกนอยในรอบ30ปผหญงมการศกษาโดยเฉลยทงประเทศสงขนท�างานนอกบานเพมขนแตมโอกาสกาวหนาและไดเปน ผน�านอยกวาผชายโดยเฉพาะในระบบราชการและการปกครองทองถนสดสวนของผหญงทเปน หวหนาครอบครวเพมขนเนองจากการหยารางการแยกกนอยหรอสามเสยชวตกอน รายงานสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. 2558-2559โดยองคกรยนเซฟ(องคการเพอเดกแหงสหประชาชาต)13 มเดกตงแตแรกเกดถง4ปราว7แสนคน(หรอเกอบ20%ของเดกวยเดยวกน)ทไมไดอาศยอยกบ พอแมทงทบคคลทงสองยงมชวตอยสวนใหญคอเดกในกลมจนและจนมากในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพราะพอแมยายถนเพอหางานท�าถารวมเดกตงแตแรกเกดถง 17 ป มเดกและเยาวชนทไมไดอาศยอยกบ พอแม (ทยงมชวตอย) มถง 3.1 ลานคนนคอปญหาทางสงคมทมผลกระทบตอคณภาพการจดการศกษาอยางส�าคญทไมคอยมใครสนใจกลาวถงเพราะสถานการณเชนนท�าใหเดกเศราไมไดรบความอบอน มปญหาทงสขภาพกายสขภาพจตการเรยนและพฒนาการในชวต

12 www.tcisthai.com/news/2019/4/scoop/89387เมษายน256213 ยนเซฟ,รายงานส�ารวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. 2558-2559www.unicef.org/thailand/tha/ resources.html.


ปญหาความเหลอมล�าต�าสงทางฐานะรายไดสรางปญหาใหกบเดกมาจากครอบครวยากจนเชนไดรบโภชนาการทไมสมดลน�าหนกต�ากวาเกณฑมาตรฐานไดเขาเรยนการศกษาปฐมวยและมธยมศกษา เปนสดสวนนอยกวาเขาเรยนประถมหนงชากวาพอแมมการศกษาต�ากวาและมความรความเขาใจ ความสามารถในการเลยงดนอยกวามหนงสอและของเลนในบานนอยกวามโอกาสเรยนรจากการ ไดเขาเรยนศนยการศกษาปฐมวยต�ากวาเดกจากครอบครวทมฐานะดกวา ปญหาของเดกบางเรองกเปนเรองทเกดจากการทพอแมขาดความรความเขาใจความเอาใจใสหรอ พอแมตองใชเวลาท�างานเพอหาเงนเปนหลกไมวาร�ารวยหรอจนพกอยเขตเทศบาลหรอนอกเขตเทศบาลท�าใหเดกไทยมปญหาคลายๆกนและหลายเรองเปนปญหาทควรไดรบการแกไขไดถามการชวยเหลอพอแมทงในเรองความรและคาใชจายในการเลยงดเดก เดกแรกเกดถง6เดอนทไดกนนมแม(ซงดตอสขภาพและพฒนาการทางจตใจสงกวานมววมาก) มเพยงรอยละ10สวนเดกทไดกนนมแมหลงอาย6เดอนไปแลวยงลดลงอยางมากองคการยนเซฟเสนอให แมมสทธลาคลอดได6เดอนและสถานทท�างานจดใหมหองทเลยงเดกในทท�างานเพอทแมทท�างาน จะไดแวะมาใหนมลกได เดกไทยอายต�ากวา5ปทน�าหนกต�ากวาเกณฑมาตรฐานปานกลางและรนแรงมถงราว2.5แสนคน (ราว10.5%ของเดกวยเดยวกน)จะมผลเสยตอทงเรองสขภาพและการพฒนาสมองขณะเดยวกน เดกวยเดยวกนทมภาวะอวน(น�าหนกตวสงกวาเกณฑมาตรฐานเมอเทยบกบสวนสง)มราว10%พอกนภาวะโภชนาการไมสมดลนจะมผลเสยหายตอพฒนาการดานสขภาวะของเดกตอไปมาก เดกทมวยควรไดเรยนชนมธยมศกษาแตไมไดเขาเรยน ม 7 แสนคน (14.1%)สวนใหญมาจากครอบครวยากจนการทเดกวยนไมไดเรยนถงชนมธยมศกษาสงผลถงปญหาอนตามมาเชนการตงครรภ ในวยรนการขาดความรการปองกนโรคเอดสและเรองอนๆเปนแรงงานทผลตภาพต�าหรอวางงานเพม ปญหาวยรนสถตการตงครรภในวยรนซงขาดแคลนความพรอมทจะเปนแมทมคณภาพของไทยสงกวา หลายประเทศ(สดสวนอยท51คนตอผหญง1,000คน) การเลยงดลกอยางไมมความรเรองจตวทยาพฒนาการของเดก เปนปญหาของคนไทยทวไป กลมพอแมทตอบสมภาษณมเกอบครงหนงทเชอวาการลงโทษทางรางกายเปนสงจ�าเปนในการเลยงด และสอนเดกและการส�ารวจกลมตวอยางเดกอาย1-14ปพบวาเดกกวาครงเคยไดรบการอบรม โดยพอแมผปกครองใชวธท�ารายรางกายและถารวมการใชความรนแรงหรอการท�ารายดานจตใจดวย มถงรอยละ75.2เดกในชวงวย3-9ปเปนเดกในชวงวยทถกพอแมผปกครองใชความรนแรงเพอสรางวนย สงกวาชวงวยอน สถานการณเดกและเยาวชนทมปญหา นายสรนาถแปนประเสรฐแกนน�าคนท�างานดานเดกและเยาวชน30องคกรกลาวในเวท การประชมเครอขายองคกรดานเดกและเยาวชน30องคกรวพากษนโยบายพรรคการเมองทเกยวของกบเดกและเยาวชนเมอวนท14มนาคม2562วา


11

เดกและเยาวชนอายต�ากวา18กอคดเขาสสถานพนจฯมากกวา30,000คนตอปเกอบครงหนงเปนคดยาเสพตดตองออกจากโรงเรยนกลางคนอกเกอบหมนคนตอปตดยาเสพตด300,000คนตอป มนกดมหนาใหม250,000คนตอปเสยชวตเพราะอบตเหตปละ2,510รายเลนพนน3.6ลานคนตอป ในรอบปนมขาวความรนแรงทางเพศในเดกและเยาวชนกวา317ขาวตลอดจนสถตการทองกอนวยอนควร ทสงเปนอนดบสองของอาเซยนใชเวลากบหนาจอ35ชวโมงตอสปดาหเปนตน14

ดร.สปรดาอดลยานนทผจดการกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพกลาวในเวทรบฟงความคดเหน “เสยงเลก ๆ จากเดกถกเท”วนท18กนยายน2560วามเดกเยาวชนทอยในภาวะเปราะบาง(มปญหาตางๆ ) ไมต�ากวา3.17ลานคนทงเดกเยาวชนทมความตองการพเศษทางการเรยนรราว10%ของประชากรเดกไทยเดกยากจนพเศษ476,000คนลกแรงงานตางดาว250,000คนกลมเดกไทยทยงไมไดสญชาตราว200,000คนแมวยรน104,289คน(15%ของผหญงทใหก�าเนด)กลมเดกเยาวชนทถกด�าเนนคด33,121คนสวนใหญมาจากครอบครวทพอแมแยกทางและหลดจากระบบการศกษา15

นพ.บญเรองไตรเรองวรวฒนอธบดกรมสขภาพจตกลาวเมอวนท13มกราคม2561ในจ�านวนประชากรเดก(อายต�ากวา18ปบรบรณ)ในประเทศไทยมจ�านวน13,825,194คน(กรมการปกครอง: ม.ย.2560)เปนเดกดอยโอกาสอยไมต�ากวา 5 ลานคนสวนใหญเปนเดกยากจนรอยละ80เปนกลมเดกหลายชาตพนธทยงไมมการขนทะเบยนสทธดานสาธารณสขทงหลกประกนสขภาพและการรกษา ทชดเจนรอยละ6กลมเดกทมความพการทางสตปญญาและออทสตกจ�านวน220,842คนผม ความดอยโอกาสในหลายดานรวมอยดวยนนเขาถงระบบบรการทางสขภาพเพยงรอยละ5.59และ เขาถงระบบการศกษาเพยงรอยละ25.33ซงเดก2กลมนเปนกลมทขาดโอกาสในการเขาถงระบบบรการดานสาธารณสขและดานการศกษามากทสดอนจะสงผลถงการเจรญเตบโตตามพฒนาการอยางสมวยและประเทศชาตยงเสยโอกาสทส�าคญในการมบคลากรทมคณภาพในอนาคตอกดวย16

ในป2559จากจ�านวนเดกทคลอด666,207คนมาจากแมวยรนอาย10-19ปคดเปนรอยละ 15ของการคลอดทงหมดเทยบสดสวนตอประชากรผหญงวยเจรญพนธคอ42.5รายตอประชากร1,000คน แมสดสวนแมวยรนนจะลดลงมาจากป2556เลกนอยแตกยงถอวาสงอย(ป2560สดสวน39.6รายตอ1,000คน)ในป2556นนสถตแมวยรนตอประชากรผหญงวยเจรญพนธสงเปนอนดบ2ในภมภาคอาเซยนคดเปน13เทาของสงคโปรแมจะยงไมมตวเลขทแนชดของจ�านวนผหญงทตงครรภทงหมด ในประเทศไทยเนองจากสวนหนงยตการตงครรภดวยการท�าแทงปญหานสงผลตอการเรยนตอของ แมวยรนการเลยงดทไมพรอมคณภาพของประชากรไทยในอนาคต17

14 นสพ.ไทยรฐ15มนาคม2562หนา1515 ส�านกขาวอศราhttp://www.isranews.orgเวท“เสยงเลกๆจากเดกถกเท”18กนยายน256016 https://www.hfocus.org/content/2018/01/1522213มกราคม256117 https://www.schoolofchangemakers.com/knowledge/116442พฤษภาคม2561


การใชแรงงานเดกกรมสวสดการและคมครองแรงงานกระทรวงแรงงานแถลงเรองการส�ารวจ การท�างานของเดกไทยในประเทศไทยป2561วาจากประชากร66.4ลานคนเปนประชากรเดก10.47ลานคนในสวนนมเดกท�างาน 4.09 แสนคนสวนใหญอยในกลมอาย15-17ปรองลงมาคอกลมอาย5-12ป และกลมอาย13-14ปสวนใหญคอชวยธรกจครวเรอนในภาคเกษตรการคาและบรการแตกมสวน ท�างานในภาคการผลตของธรกจเอกชนรวมทงท�างานประเภทเสยงอนตรายดวยแรงงานเดกสวนหนง รอยละ44.9ท�างานไปดวยเรยนไปดวยแตมรอยละ 55.1 (มากกวา 2 แสนคน) ทไมไดเรยนหนงสอ18

สถานการณยาเสพตด ผปวยทางจต และปญหาทตามมา เลขาธการคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด(ปปส.)กลาวในพธลงนามของ 15หนวยงานบนทกขอตกลงวาดวยความรวมมอเพอปองกนเฝาระวงและแกไขปญหาผปวยทมอาการทางจตอนเนองมาจากการใชยาเสพตด19วากรมสขภาพจตคาดการณวามคนตดสารเสพตดประมาณ3แสนคนตอปในจ�านวนนมโอกาสเกดโรคภาวะทางจตเวชประมาณ21,000-45,000คนและกวา3,000รายเปนผทมภาวะเสยงตอพฤตกรรมรนแรงทยงไมไดรบการศกษา(วจย)แมขอมลชดน จะไมไดแยกเรองอายแตขอมลชดอนๆรายงานวาคนตดยาเสพตดสวนใหญคอเดกและเยาวชน สถานการณโรคซมเศราและการฆาตวตาย โฆษกกรมสขภาพจตเปดเผยเมอ20กมภาพนธ2562วาในชวง10ปทผานมามคนไทยฆาตวตาย เกอบ40,000รายฆาตวตายส�าเรจอยทประมาณ340รายตอเดอนสาเหตมาจากโรคทางจตเวช ทไมสามารถรบการวนจฉยเชนโรคซมเศราโรคไบโพลารการตดสรายาเสพตดการพนนปญหา สขภาพเรอรงปญหาเศรษฐกจและอนๆ20

ขอนาสงเกตคอขาวจากสอตางๆในชวงป2561-ครงแรกป2562เยาวชนหนมสาวทเปนนกเรยน นสตนกศกษาเปนโรคซมเศราโรคเครยดพยายามฆาตวตายและฆาตวตายส�าเรจเพมขนบทความชนหนง อางกรมสขภาพจตวาวยรนเสยงเปนโรคซมเศรา3ลานกวาคนและคาดวาปวยแลวกวา1ลานคน21

สถานการณการเลนการพนนของกลมเยาวชน ศนยวจยเพอการพฒนาสงคมและธรกจไดวจยเรองการศกษาสถานการณพฤตกรรมและผลกระทบ การพนนในประเทศไทยประจ�าป2560โดยใชวธสมตวอยางแบบหลายขนประชากรไทยทมอาย15ป ขนไปใน25จงหวดทวประเทศจ�านวน7,008ตวอยางชวงวนท15กนยายนถง12ตลาคม2560มตวอยางเยาวชน(นยามขององคการสหประชาชาต)อาย15-25ป1,342ตวอยาง

18 กรงเทพธรกจ 12มถนายน256219 กรงเทพธรกจ 15มนาคม256220 ไทยรฐ21กมภาพนธ2562หนา1121 จดประกายกรงเทพธรกจ26กนยายน2561


13

การสอบถามกลมเยาวชนถงการเลนการพนนในรอบ12เดอนทผานมาเยาวชนตอบวาเลนการพนน รอยละ36.9ประมาณการ(ทงประเทศ)เทากบ3,649,303คนการพนนทนยมคอสลากกนแบงรฐบาลหวยใตดนไพพนนทายผลฟตบอลและบงโกเยาวชนราว1ลานคนเลนทงสลากกนแบงรฐบาลและหวยใตดน เมอใหเยาวชนทเลนการพนนประเมนตนเองตามแบบการประเมนของนกจตวทยาพบวารอยละ11.1(ถาประมาณการทงประเทศจะไดเทากบจ�านวน406,380คน)ระบวาตนเองตดการพนนเยาวชนทเรมเลนการพนนจากการทายผลฟตบอลเปนกลมทระบวาตนเองตดการพนนสงทสดรองลงมาคอกลมทเรมตนจากการเลนพนนไพหวยใตดนและสลากกนแบงรฐบาลและมอกประมาณการรอยละ19.3(ราว7แสนคน)ทตอบวาไมแนใจวาตนเองตดการพนนหรอไมซงเปนกลมเสยงทมโอกาสตดตอไปไดเชนกน22

1.4 สถานการณสงแวดลอม สภาพภมอากาศทวโลกเปลยนแปลงอณหภมเฉลยของโลกสงมาตลอดในชวง5ปทผานมา จากการทกจกรรมขนสงในการผลตและบรโภคสนคาอตสาหกรรมและบรการของมนษยปลอยคารบอนไดออกไซด(จากการใชเชอเพลงจากฟอสซลน�ามนถานหนกาซ)ขนไปปดชนบรรยากาศ อณหภมน�าตอนกลางและฝงตะวนออกในมหาสมทรแปซฟกและอนๆทสงขนกวาปกตท�าใหเกด ปรากฏการณเอลนโญผลกระทบตอภมอากาศแปรปรวนทวโลกน�าไปสภาวะแหงแลงในพนทโดยปกตแลว มความชมชนเกดไฟปาทรนแรงและมวงกวางมากขนขณะทพนทเคยแหงแลงกลบมฝนตกภยพบตน�าทวม ภาวะโลกทรอนขน (มอณหภมเฉลยสงขน)ยงสงผลใหเกดภยพบตและสภาพอากาศสดขว เชน คลนความรอนไฟปาภาวะแหงแลงน�าทวมพายรนแรงกระทบตอชวตความเปนอยของผคน ภาคเกษตรภาวะอดอยากของประชาชนในบางพนทการทอากาศรอนหรอหนาวจดแบบสดขวเพมขนประชาชนตองใชเครองปรบอากาศเพมขน(ซงมผลท�าใหใชไฟฟาเพมและท�าใหโลกรอนเพม)ในบรรดา10ประเทศทจะไดรบผลกระทบจากสภาพภมอากาศเปลยนแปลงมากทสดอยในทงเอเชยลาตนอเมรกา และแอฟรกามไทยตดอนดบอยดวย23สภาวะอากาศและตานภยธรรมชาตจากทวโลกทรวบรวมโดยhttps://www.accuweather.comระบวาไทยมความเปราะบางมโอกาสเสยงตอความแปรปรวน ทางสภาพอากาศมากเปนอนดบท9ของโลก อาจารยเสรศภราทตยผอ�านวยการศนยการเปลยนแปลงภมอากาศและภยพบตมหาวทยาลยรงสตใหสมภาษณวาสภาวะภมอากาศโลกเปลยนแปลงจะท�าใหประเทศไทยมน�าทวมและภยแลง บอยครงขนกวาในยคกอนหนานคอมโอกาสทน�าจะทวมใหญทก10ปและภยแลงจะเกดถขนทก2-3ป ประเทศไทยยงบรหารจดการเรองน�าไมดพอการปลกพชนยมปลกตามกระแสขาววาพชไหนราคาสง

22 ศนยศกษาปญหาการพนนจฬาลงกรณมหาวทยาลยสถานการณการพนนกลมเยาวชน ป 2560 รายงานปญหาการพนน ป 2561www.gamblingstudy.th.org23 http://thaipublica.org2มกราคม2019,2019ปทโลกรอนทสดจากปรากฏการณเอลนโญ


เกษตรกรกจะปลกตามๆกนเชนตอนนนยมปลกทเรยนซงเปนพชกนน�ามากในภาคตะวนออกตองใชน�ารวมกบพนทภาคอตสาหกรรมดงนนน�าอาจจะไมพอหรอมราคาสงขนและถาตอไปผลผลตทเรยนออกมามากราคากจะตกแบบเดยวกบยางพารารฐบาลควรใหความรและคอยดแลชวยเหลอเกษตรกรเรองแหลงน�าการคาดการณเรองน�าภยแลงและความเหมาะสมในการปลกพชแตละทองทดวย24 สถานการณมลพษของไทย กรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสรปสภาพปญหาน�า อากาศ และขยะ25มประเดนทนาสนใจเชน คณภาพน�าใน59แมน�าสายหลกและ6แหลงน�านงอยในเกณฑดรอยละ45พอใชรอยละ43และเกณฑเสอมโทรมรอยละ12ภาคกลางมคณภาพน�าเสยเสอมโทรมมากกวาภาคอนโดยเฉพาะแมน�าเจาพระยาตอนลางแมน�าทาจนตอนกลางและลางล�าตะคองตอนลางพงราดตอนบน คณภาพน�าทะเลอยในเกณฑดและดมากรอยละ59+1พอใชรอยละ35เกณฑเสอมโทรม และเสอมโทรมมากรอยละ5+1บรเวณทเสอมโทรมอยางตอเนองคออาวไทยตอนบนและปากแมน�าสายหลก คณภาพอากาศในกรงเทพฯและปรมณฑลมฝนละอองมากตงแตชวงปลายปเดอนธนวาคม ถงเดอนมนาคมของทกปจากปญหายานพาหนะโรงงานการกอสรางการผลตไฟฟาและอนๆ จงหวดอน ทมปญหาคอ9จงหวดภาคเหนอจากปญหาไฟไหมปาและทงต.หนาพระลานจ.สระบรและต.มาบตาพดจ.ระยองจากปญหาโรงงานอตสาหกรรม ขยะมลฝอยป2561ม27.82ลานตนเพมขนจากปกอนรอยละ1.04ยงมขยะทก�าจดอยางไมถกตอง7.36ลานตน(รอยละ27)มขยะพลาสตกราว2ลานตนทมการแยกขยะและน�ากลบมาใชประโยชนใหมไดเพยง5แสนตน(รอยละ25)นอกจากนยงมกากของเสยอตสาหกรรม22.02ลานตนเปนกากอนตราย1.2ลานตนสวนหนงมาจากการน�าขยะอเลกทรอนกสและเศษพลาสตกเขามา เพอคดแยกรายการนเปนคนละสวนกบขยะอนตรายจากซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส แบตเตอรถานไฟฉายภาชนะบรรจสารเคมกระปองสเปรยรวมแลว6.38แสนตนขยะอนตรายกลมน ไดรบการจดการอยางถกตองเพยงรอยละ13 สถานการณฝนพษในกรงเทพฯ และเมองใหญอน ๆ รายงานสภาวะสงคมไทยของส�านกงานสภาการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตรายงานเรองมลพษทางอากาศโดยเฉพาะปญหาฝนละอองขนาดเลกเสนผานศนยกลางไมเกน2.5ไมครอน (PM2.5)ในกรงเทพฯและเมองใหญวาเกนมาตรฐานความปลอดภย(กอใหเกดโรคมะเรงและอนๆ)โดยเฉพาะในชวงเดอนมกราคม-มนาคมของทกปซงสภาพอากาศปดลมสงบความเรวต�าท�าใหอากาศ

14 นสพ.ไทยรฐ15มนาคม15 ส�านกขาวอศราhttp://www.isranews.orgเวท“เสยงเลกๆจากเดกถกเท”18กนยายน25602562หนา15

24 http://www.technologychaoban.comวนทอขาวอน�าตองรบมอ“ไทย”เปราะบางอนดบ9ของโลก16กรกฎาคม256125 ตรวจสภาพมลพษป61กรงเทพธรกจ20มกราคม2562


15

ลอยตวไมไดในชวง3เดอนแรกป2562ในกรงเทพฯและเมองใหญอนๆฝนละอองขนาดเลกPM2.5 มคาเฉลย24ชวโมงสงมากกวา100ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร(คามาตรฐานขององคการอนามยโลกคอไมควรเกน50ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร) สาเหตของฝนละอองทเปนอนตรายนมาจากการเผาไหมของเครองยนตโดยเฉพาะเครองยนตดเซลการกอสรางการปลอยควนของโรงงานอตสาหกรรมการผลตไฟฟาและการเผาไหมตางๆในภาคเหนอ ในชวงฤดรอนเดอนมนาคม-เมษายน2562มปญหารนแรงตอเนองมากกวาในกรงเทพฯเนองจาก มการเผาวชพชและเผาปากนมากและตอเนองปญหาเรองฝนละอองขนาดเลกทเปนอนตรายนในประเทศอน กประสบปญหาเชนกนแตพวกเขาพยายามหาทางแกไขอยางเอาจรงเชนสงปดโรงงานผลตไฟฟา จากถานหนระงบโครงการกอสรางหามการเผาใบไมขยะทกชนดหามขายอาหารปงยางหามจดพลหามรถแทกซวงบงคบใหรถยนตแลนลดลงเฉพาะวนคและวนค(แลวแตทะเบยน) สถานการณมลภาวะโดยเฉพาะฝนผงขนาดเลกPM2.5ในกรงเทพฯปรมณฑลและเมองใหญอนๆสวนหนงมาจากปญหาระบบการขนสงการจราจรตดขดลกษณะของเชอเพลง(ดเซล)และอายรถ ทเกาการเผาไหมไมดปรมาณรถยนตในชวง10ปทผานมาเพมขนมาโดยตลอดโดยเฉพาะรถยนต นงสวนบคคล เพมขน8%ตอปจาก1.1แสนคน ในป2551 เปน4.24ลานคนในป2560 รถบรรทกสวนบคคลเฉพาะรถจดทะเบยนในกรงเทพฯในป2560ม5.5ลานคนในจ�านวนนเปน รถดเซล(ทกอมลภาวะมาก)38%ของรถบรรทกสวนบคคลทงหมด การมพนทสวนสาธาณะในเมองจะชวยลดฝนไดองคการอนามยโลกก�าหนดวาเมองควรจะมพนทสวนสาธารณะคดเฉลย9ตารางเมตรตอประชากร1คนแตกรงเทพฯมพนทสาธารณะเฉลยเพยง 3ตารางเมตรตอคนต�ากวามาตรฐานขององคการอนามยโลก3เทาตว26สถานการณมลภาวะในกรงเทพฯ และเมองใหญมผลทางดานลบตอสขภาพและการพฒนาทางดานสมองสตปญญาของเดกและเยาวชน สถานการณดานสงแวดลอมอน ๆคอมการใชถงพลาสตกมากและถงพลาสตกใชแลวจะไหล จากแมน�าล�าคลองลงทะเลในชวงป2561-2562มการพบวาฬทตายเนองจากกลนถงพลาสตกจ�านวนมาก เขาไปปญหาภาคประชาชนประทวงมลภาวะทเกดจากการท�าเหมองทองค�าโรงงานไฟฟาจากถานหนขยะและโครงการทมผลตอสภาพแวดลอมอนๆตลอดจนการประทวงกรณจบนกธรกจใหญขนศาลขอหา บกรกลาเสอด�าสตวสงวนและสตวอนๆปญหาน�าทวมในฤดฝนบางพนทและปญหาภยแลงในภาค ตะวนออกเฉยงเหนอในฤดรอนปญหาพายดนถลมบานรมตลงถกน�าเซาะพงและปญหาอนๆปญหา เหลานเชอมโยงกบเรองคณภาพชวตของประชาชนรวมทงเดกและเยาวชน

26 หทยรตนดประเสรฐคอลมนสตจบกระแส“บาน1หลง-ตนไม1ตน”กรงเทพธรกจ20มกราคม2562หนา9


สรปปญหาทางการเมองเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมของไทยในหลายเรองทไดกลาวมา โดยเฉพาะเรองการกระจายทรพยสนรายไดระดบการศกษาการไดรบบรการทจ�าเปนจากรฐฯลฯ อยางไมทวถงไมเปนธรรมและปญหาสงคมดานตางๆของเดกและเยาวชนมผลกระทบทงทางตรงและทางออมตอเรองโอกาสในการไดรบการศกษาของเดกเยาวชนไทยซงสวนใหญมาจากครอบครวยากจน/ รายไดต�าอยางมากเราไมอาจมองเฉพาะเรองการจดการศกษาแบบโดดๆไดควรจะตองท�าความเขาใจวา เรองการเมองเศรษฐกจสงคมสงแวดลอมทงหมดเปนเรองทสมพนธเชอมโยงกนดงนนในการคดถงเรองปญหาและการปฏรปการศกษาจงควรจะตองตระหนกถงความจ�าเปนของการปฏรปทางการเมองเศรษฐกจสงคมในแนวทางทจะชวยเหลอประชาชนทงประเทศใหไดรบสทธเสรภาพความเสมอภาค ทางโอกาสในทางเศรษฐกจสงคมอยางทวถงเปนธรรมควบคกนไปดวย นอกจากนควรจะมองเรองการใหการศกษาทกวางกวาการสอนความรพนฐานและทกษะวชาชพส�าหรบเดกและเยาวชนในระบบโรงเรยนซงควรมองการศกษาในแงการใหความรทกดานทเกยวกบการรจกและการพฒนาตวเองทงเรองกายใจและการมความสมพนธทดกบคนอนๆในชมชนส�าหรบประชาชนทกชวงวยเพอทประชาชนจะไดมสวนรวมในการพฒนาตนเองครอบครวชมชนและสงคมไดอยางมคณภาพเพมขน

บทท 2สภาวะการศกษาไทย

17


บทนแบงเปน2สวนสวนท1เปนการรายงานสภาวะการจดการศกษาไทยโดยคดสถตส�าคญ มาน�าเสนอและตงขอสงเกตประเดนทผวจยเหนวาจะชวยใหเราเขาใจพฒนาการการจดการศกษาไทย ไดดขนหรอเปนประเดนส�าคญทควรมการวจยตอเนองจากชวงขณะทเขยนรายงานวจยฉบบน(ก.พ.-ก.ค. 2562)สถตทางการศกษาของกระทรวงศกษาธการทพมพเผยแพรมเฉพาะปการศกษา12559-2560 จงคงเนน2ปการศกษานเปนหลกและหาสถตป2561เทาทหาไดและสถตทเกยวของจากหนวยงานอน มาเปรยบเทยบในบางเรอง สวนท2เปนการสรปและตงขอสงเกตของผวจยในเรองการออกกฎหมายทเกยวของกบการศกษาการวางแผนยทธศาสตรชาตแผนการศกษาแหงชาตและขอเสนอเพอการปฏรปประเทศดานการศกษาโดยคณะกรรมการอสระเพอการปฏรปการศกษา

สวนท 1 สภาวะการศกษาไทย 2559-2560 จากมมมองทางสถต บทสรปผบรหารหนงสอสถตการศกษาของประเทศไทยปการศกษา 2559-25602โดยส�านกงานเลขาธการสภาการศกษามประเดนทนาสนใจคอ คณะรกษาความสงบแหงชาตไดมค�าสงท28/2559วนท15มถนายน2559เรองใหจดการศกษาขนพนฐาน15ปโดยไมเกบคาใชจายตงแตระดบกอนประถมศกษา(อนบาล)(ถาม)ระดบประถมศกษาจนถงมธยมศกษาปท6หรอระดบประกาศนยบตรวชาชพ(ปวช.3)หรอเทยบเทาและใหหมายความรวมถงการศกษาพเศษและการศกษาสงเคราะห 1. การเขาถงการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาและประถมศกษาปญหาเดกไดเขาเรยน ชากวาเกณฑอายในระดบการศกษาตางๆททางการก�าหนดไวท�าใหสถตสดสวนผเขาเรยนตอจ�านวน ประชากรในวยเดยวกนไมไดสะทอนอยางแมนย�าสงผลถงการเขารบการศกษาขนพนฐานในอนาคตเชน มขอสงเกตวาเดกอาย12ปซงตามเกณฑควรไปเขาเรยนชนมธยมศกษาแลวรอยละ40ยงศกษาอยในระดบ ประถมศกษาสงผลใหการเขาศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลายมลกษณะ เชนเดยวกนคอไมเปนไปตามเกณฑอายในแตละระดบการศกษา

1 ปการศกษาส�าหรบการศกษาขนพนฐานและอาชวศกษานบจากการเปดภาคเรยนภาคแรกในเดอนพฤษภาคมถงปดภาคเรยนราวมนาคม ในปถดไปสวนสถาบนอดมศกษาเปดภาคเรยนทหลง2-3เดอนแตกตางกนไปในแตละสถาบนขณะทปงบประมาณนบจากตนเดอน ตลาคมถงสนเดอนกนยายนของปถดไป2 ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษากระทรวงศกษาธการสถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560สงพมพสกศ. อนดบท47/2561กนยายน2561


18

2. การเขาถงการศกษาในระดบมธยมศกษา มธยมศกษาตอนตนอาย12-14ปมอตราการ เขาเรยนสทธแบบปรบ(ANER)3อยทรอยละ77.9โดยมเดกทไมรบการศกษา (OOSC)4 รอยละ 22.1 ทประกอบดวยเดกทเขาเรยนชารอยละ13.8และเดกทไมไดรบการศกษารอยละ8.3หรอประมาณ 2.1 แสนคน มจ�านวนเดกชายเขาถงการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนมากกวาเดกหญงเลกนอย การเขาถงการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายอาย15-17ปมอตราการเขาเรยนสทธ แบบปรบ(ANER)อยทรอยละ55.3โดยทมเดกทไมรบการศกษา (OOSC) รอยละ 44.7 ทประกอบดวย เดกทเขาเรยนชารอยละ15.8และเดกทไมไดรบการศกษารอยละ28.9หรอประมาณ7.7แสนคน มจ�านวนเดกหญงมากกวาเดกชายเลกนอย(1.01ลานคนกบ9.10แสนคน)และถาเทยบเฉพาะ สายสามญเดกผหญงมสดสวนสงกวาเดกผชายคอนขางมากผหญง7.59แสนคนตอผชาย5.11แสนคน 3. อตราสวนนกเรยนนกศกษาตอประชากรปการศกษา2560สงกวาปการศกษา2559ทกระดบ การศกษายกเวนระดบอดมศกษาทมอตราสวนลดลงเลกนอยจากรอยละ59.5ของประชากร วยเดยวกนในปการศกษา2559เปน58.5ในปการศกษา2560นาสงเกตวาสดสวนระหวางเพศนน เยาวชนหญงเรยนระดบอดมศกษาสงกวาเยาวชนชายคอนขางมากโดยเฉพาะระดบตงแตปรญญาตรขนไป เฉพาะระดบปรญญาตรนกศกษาหญง1.07ลานคนนกศกษาชาย9.08แสนคนนกศกษาปรญญาตร ทเขาใหมในปการศกษา2560ผหญงกสงกวาผชายคอนขางมาก2.48แสนคนตอนกศกษาชาย1.64แสนคน จ�านวนผส�าเรจการศกษาทกระดบในป2558และ2559สดสวนผหญงกมากกวาผชาย 4. อตราการคงอยของนกเรยนในระดบการศกษาขนพนฐานปการศกษา2559เรมจากการเขารบ การศกษาตงแตป.1ปการศกษา2548ถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย(ม.6/ปวช.3)ปการศกษา2559 คงอยรอยละ68.8โดยชวงทมการเลอนชนจากการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายมการตกหลน ของนกเรยนมากทสดและอตราการคงอยของนกเรยนตงแตเรมจากป.1ปการศกษา2548ถงระดบ อดมศกษาป1ปการศกษา2560คงเหลอเพยงรอยละ70.3(หมายถงนกเรยนทเขา ป.1 พรอมกนเมอ 12 ปกอน รอยละ 29.7 ออกไปกลางคน ไมไดเรยนตอถงอดมศกษาปท 1) 5. การพฒนาก�าลงคนสายอาชพเปาหมายในการเพมสดสวนนกเรยนสายอาชวะใหสงขนยงไมประสบความส�าเรจสดสวนนกเรยนสายอาชวศกษามแนวโนมลดลงตงแตปการศกษา2550ทอยรอยละ 39.8ลดลงอยางตอเนองและคงทในปการศกษา2556-2558เหลอประมาณรอยละ33และเพมขนเลกนอยในชวงปการศกษา2559-2560ปการศกษา2560สดสวนนกเรยนสายสามญตออาชวะอยทรอยละ65.4ตอ34.6 6. งบประมาณรายจายดานการศกษาตงแตปงบประมาณ2545เพมขนสงมาตลอดจากงบ2.2แสนลานบาทในปงบประมาณ2545เปน5.5แสนลานบาทในปงบประมาณ2559แตหลงจากป2559

3 อตราการเขาเรยนสทธแบบปรบ(AdjustedNetEnrolmentRatio:ANER)หมายถงอตราสวนระหวางจ�านวนนกเรยนทเขาเรยน ในระดบการศกษาตามชวงอายระดบการศกษาและระดบทสงกวากบจ�านวนประชากรตามชวงอายระดบการศกษาโดยปรบฐาน ใหเปน1004 เดกทไมไดรบการศกษา(OutofSchoolChildren:OOSC)คอเดกทไมไดเขาถงการจดการศกษาตามเกณฑทก�าหนดทแบงออกเปน 2ประเภทคอเดกทเคยเขารบการศกษาแตปจจบนไมไดรบการศกษา(DropOut:ออกกลางคน)และเดกทไมเคยไดรบการศกษาเลย และจะเขาเรยนในอนาคต(EnterLate:เขาเรยนชา)หรอไมเขารบการศกษา


19

งบประมาณการศกษาเรมลดลงบางป2561อยท5.2แสนลานบาทเทยบเปนรอยละ18.2ของ งบประมาณรายจายประจ�าปของทงประเทศและเทยบเปนรอยละ3.3ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GDP)ซงอยในเกณฑสงกวาหลายประเทศ ขอทอยากตงขอสงเกตคอในปงบประมาณการศกษา2560ขณะทงบการศกษาประเภทอน ลดลงบางแตงบส�าหรบอดมศกษายงคงสงขนเลกนอยอยท112,975.00ลานบาทหากค�านวณจากจ�านวนนกศกษาในมหาวทยาลยของรฐ(ในปการศกษา2560)1,584,939คนลบออกดวยจ�านวนนกศกษามหาวทยาลยไมจ�ากดรบซงพงงบประมาณจากรฐบาลนอยจ�านวน283,030คนจะเหลอ 1,301,909คน5โดยเฉลยแลวนกศกษามหาวทยาลยรฐแตละคนจะไดรบการอดหนนจากงบประมาณ ของรฐในป2560คนละราว86,777บาทตอป6ในขณะทนกศกษามหาวทยาลยเอกชนไมไดรบเงนอดหนนจากรฐเลย(ระดบการศกษาพนฐานมโรงเรยนเอกชนบางสวนซงเปนสวนนอยไดรบการอดหนนจากรฐบางสวนแตไดการสนบสนนเฉลยตอคนต�ากวาโรงเรยนรฐบาล)

5 สกศ.สถตการศกษาของประเทศไทยปการศกษา2559-25606 ค�านวณโดยผวจยเพอใหเหนภาพคราวๆวานกศกษาในมหาวทยาลยปดของรฐไดรบการอดหนนจากรฐโดยเฉลยคอนขางสง


20

สถตการศกษาทส�าคญและขอสงเกตของผวจย ตอไปคอขอมลทผวจยเลอกคดจากสถตการศกษาปการศกษา 2559-2560บางรายการมาน�าเสนอ และตงขอสงเกตเชงอภปราย 1. จ�านวนของนกเรยน นกศกษา อตราการเขาเรยน จ�าแนกตามระดบการศกษา

ตารางท 1 จ�านวนและรอยละของนกเรยน นกศกษา จ�าแนกตามระดบการศกษา ประเภทสถานศกษาของรฐและเอกชน ปการศกษา 2560

ระดบการศกษา

ปการศกษา

จ�านวนนกเรยน/นกศกษา รอยละ

รวม รฐ เอกชน รฐ เอกชน

รวมทงหมด 13,871,247 11,103,945 2,767,302 80.1 19.9

การศกษาขนพนฐาน 11,673,165 9,253,460 2,383,705 79.5 20.5

ระดบกอนประถมศกษา 2,688,796 2,062,813 625,938 76.7 23.3

ระดบประถมศกษา 4,761,465 3,697,383 1,064,082 77.7 22.3

ระดบมธยมศกษา 4,186,904 3,493,264 693,640 83.4 16.6

- ระดบมธยมศกษาตอนตน 2,287,269 1,962,635 324,634 85.8 14.2

- ระดบมธยมศกษาตอนปลาย 1,899,635 1,530,629 369,006 80.6 19.4

- ประเภทสามญศกษา 1,242,079 1,082,801 159,278 87.2 12.8

- ประเภทอาชวศกษา 657,556 447,828 209,728 68.1 31.9

การศกษาอดมศกษา 2,234,082 1,850,485 383,597 82.8 17.2

อนปรญญา/เทยบเทา 349,673 250,785 98,888 71.7 28.3

ปรญญาตร 1,715,976 1,457,081 258,895 84.9 15.1

ประกาศนยบตรบณฑต 10,689 7,126 3,563 66.7 33.3

ปรญญาโท 131,511 112,434 19,077 0.0 14.5

ประกาศนยบตรบณฑตชนสง 1,761 1,761 - 100.0 0.0

ปรญญาเอก 24,472 21,298 3,174 87.0 13.0

ทมา: สกศ. สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560 ตารางท 7


21

เทยบป2559กบ2560จ�านวนนกเรยนนกศกษาโดยรวมลดลงจาก14,026,193คนเปน13,871,247คนเนองมาจากประชากรวยเรยนลดลงป2560ภาครฐยงจดการศกษาใหนกเรยนนกศกษารอยละ80.1ภาคเอกชนจดไดเพยงรอยละ19.9ระดบการศกษาทภาคเอกชนจดไดมสดสวนสงหนอยคอระดบกอนประถมและประถมอนปรญญา/เทยบเทาประกาศนยบตรบณฑตสดสวนใกลเคยงกนกบป2559

ตารางท 2 อตราการเขาเรยนอยางหยาบ จ�าแนกตามระดบการศกษา ปการศกษา 2559-2560

ระดบการศกษา กลมอาย2559 2560

ประชากร นกเรยน อตรา ประชากร นกเรยน อตรา

รวมทงหมด 3-21 16,153,699 14,026,193 86.8 15,952,052 13,871,247 87

รวมทงหมด ไมรวมศนยพฒนาเดกเลก

3-21 16,153,699 13,086,542 81.0 15,950,052 13,003,095 81.5

การศกษาขนพนฐาน 6-17 10,009,928 9,015,958 90.1 9,861,865 8,948,369 90.7

การศกษาภาคบงคบ 6-14 7,298,461 7,094,475 97.2 7,191,426 7,048,734 98.0

ระดบกอนประถมศกษา 3-5 2,287,851 2,700,851 118.1 2,268,362 2,688,796 118.5

ศนยพฒนาเดกเลก 939,651 41.1 868,152 38.3

อนบาลเดกเลก/ปฐมวย 1,761,200 77.0 1,820,644 80.3

ระดบประถมศกษา 6-11 4,729,741 4,817,882 101.9 4,667,488 4,761,465 102.0

ระดบมธยมศกษา 12-17 5,280,187 4,198,076 79.5 5,194,376 4,186,904 80.6

มธยมศกษาตอนตน 12-14 2,568,720 2,276,593 88.6 2,523,937 2,287,269 90.6

มธยมศกษาตอนปลาย 15-17 2,711,467 1,921,483 70.9 2,670,439 1,899,635 71.1

ประเภทสามญศกษา 1,270,599 46.9 1,242,079 46.5

ประเภทอาชวศกษา 650,884 24.0 657,556 24.6

การศกษาระดบอดมศกษา

18-21 3,855,920 2,309,384 59.9 3,821,826 2,234,082 58.5

หมายเหต: ขอมลจ�านวนนกเรยน นกศกษา ไมรวมการศกษาเฉพาะทาง การศกษาของสงฆแผนกสามญ

ศกษา และโรงเรยนนานาชาต

ทมา: สกศ. สถตการศกษาของประเทศไทย 2559-2560


22

จากตารางท2ประชากรอาย3-21ปในปการศกษา2560เขาถงการศกษาโดยรวมรอยละ87.0 ของประชากร15,952,052คนมทไมไดรบการศกษาอยรอยละ 13.0 คดเปนจ�านวนประชากร 2.08 ลานคน ยงการศกษาระดบสงขนตงแตชนมธยมศกษาตอนปลายขนไปการไดเขาเรยนกจะลดลงตามล�าดบเชน มธยมศกษาตอนปลายมผไดเรยนรอยละ71.1ของประชากรวยเดยวกนซงถาเทยบตงแตปการศกษา2555 (สดสวน76.9)การไดเขาเรยนมสดสวนลดต�าลงมาตามล�าดบระดบอดมศกษามประชากรวย18-21ป ศกษาอยรอยละ58.5เปนอตราระดบใกลเคยงกนมาตลอด5-6ปทผานมาซงถาเทยบกบประเทศ พฒนาอตสาหกรรมสดสวนคนทไดรบการศกษาระดบอดมศกษาของไทยยงอยในเกณฑต�า การศกษาของสงฆแผนกสามญศกษานกเรยนระดบมธยมศกษามแนวโนมลดลงปการศกษา2559ม 48,064คนป2560ม40,363คนขณะทโรงเรยนเอกชนในระบบนานาชาตรวมทกชน(อนบาลถงปท13) มแนวโนมเพมขนปการศกษา2559ม50,958คนปการศกษา2560ม53,754คน

ตารางท 3 อตราการเรยนตอนกเรยน นกศกษา จ�าแนกระดบการศกษา ปการศกษา 2559-2560


ปการศกษา 2559 ปการศกษา 2560

ผเขาใหม ปการศกษา

2559

ผส�าเรจ ปการศกษา

2558

อตราการเรยน

ตอ

ผเขาใหม ปการศกษา

2560

ผส�าเรจ ปการศกษา

2559

อตราการเรยน

ตอ

ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.1/ป.6) 784,428 785,598 99.9 800,391 791,815 101.1

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย 784,647 667,128 117.6 670,651 657,273 102.0

-สามญศกษา(ม.4/ม.3) 440,717 667,128 66.1 426,757 657,273 64.9

-อาชวศกษา(ปวช.1/ม.3) 343,930 667,128 51.6 243,894 657,273 37.1

ระดบอดมศกษา*

-อนปรญญา/เทยบเทา (อนปรญญา/ม.6+ปวช.3) 165,491 555,663 29.8 216,454 504,336 42.9

-ปรญญาตร (ปรญญาตร/ม.6+ปวช.3) 440,414 555,663 79.3 413,491 504,336 82.0


อตราการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนปลายคอนขางต�ากวาระดบอนป2560มอตราการ เรยนตอลดลงจากป2559ดวยโดยเฉพาะสายอาชวศกษา(ปวช.1/ม.3)จากรอยละ51.6เหลอรอยละ 37.1แตผเรยนทเรยนจบมธยมศกษาตอนปลายและไปเขาสการศกษาระดบปรญาตรมสดสวนสง


23

2. ผส�าเรจการศกษา

ตารางท 4 อตราการส�าเรจการศกษาของนกเรยนระดบการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2559-2560


ปการศกษา 2558 ปการศกษา 2559

จ�านวนนกเรยน

ชนปสดทายของระดบ การศกษา

จ�านวน ผส�าเรจ การศกษา

อตรา การส�าเรจการศกษา

จ�านวนนกเรยน

ชนปสดทายของระดบ การศกษา

จ�านวน ผส�าเรจ

อตรา การส�าเรจการศกษา

ระดบประถมศกษา 803,432 785,598 97.8 811,675 791,815 97.6

รฐ 631,760 615,341 97.4 643,538 628,876 97.7

เอกชน 171,672 170,257 99.2 168,137 162,939 96.9

ระดบมธยมศกษาตอนตน 760,079 667,128 87.8 729,764 657,273 90.1

รฐ 652,880 562,371 86.1 629,398 560,177 89

เอกชน 107,199 104,757 97.7 100,366 97,096 96.7

ระดบมธยมศกษา ตอนปลาย 682,901 55,663 81.4 617,209 504,336 81.7

รฐ 555,588 456,706 82.2 508,081 417,155 82.1

เอกชน 127,313 98,957 77.7 109,128 87,181 79.9

สามญศกษา 467,506 427,650 91.5 412,410 381,732 92.6

รฐ 408,247 374,877 91.8 362,124 334,569 92.4

เอกชน 59,259 52,773 89.1 50,286 47,163 93.8

อาชวศกษา 215,395 128,013 59.4 1,058,871 122,604 59.9

รฐ 147,341 81,829 55.5 145,957 82,586 56.6

เอกชน 68,054 46,184 67.9 58,842 40,018 68


จากตารางท4อตราการส�าเรจการศกษาระดบประถมถงมธยมศกษาตอนตนคอนขางสง(รอยละ 90-97)พอถงมธยมศกษาตอนปลายเรมลดลงเหลอรอยละ81.7ทนาสงเกตคอมธยมศกษาตอนปลาย สายอาชวศกษามอตราส�าเรจการศกษาในสถานศกษาภาครฐคอนขางต�าเพยงรอยละ 56.6ประเดนน นาจะวจยตอวามสาเหตมาจากปจจยอะไรและควรจะหาทางแกไขอยางไรเพราะเปนเรองทเกยวกบประสทธภาพ/ประสทธผลการลงทนจดการศกษาดวย


24

3. นกเรยน นกศกษา นอกระบบโรงเรยน

ตารางท 5 จ�านวนผเรยนการศกษานอกระบบโรงเรยน จ�าแนกตามระดบ/ประเภทการศกษา ปการศกษา 2559-2560

ระดบ/ประเภทการศกษาปการศกษา

2559 2560

รวมทงหมด 4,834,861 5,675,342

การสงเสรมการรหนงสอ (กศน.) 302,175 83,996

การจดการศกษาพนทสง (ศศช.) 91,178 38,933

สายสามญศกษา (กศน.) 2,271,551 2,150,413

ระดบประถมศกษา 173,115 154,373

ระดบมธยมศกษา 2,098,436 1,996,040

มธยมศกษาตอนตน 881,369 836,285

มธยมศกษาตอนปลาย 1,217,067 1,159,755

สายอาชพ 2,169,957 3,402,000

หลกสตรพเศษ(สอศ.) 219,077 282,991

หลกสตรทเอกชนขออนมตฯ(สช.) 38,213 -

หลกสตรอาชพระยะสน(กทม.) 6,494 19,392

วทยาลยชมชน(หลกสตรระยะสน)(สกอ.) 19,350 27,079

กลมการศกษาอาชพ(กศน.) 1,886,823 3,072,538

การศกษาเพอพฒนาอาชพ 185,938 985,382

การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต 452,833 506,390

การศกษาเพอสงคมและชมชน 475,871 480,935

กระบวนการการเรยนรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 278,770 580,888

โครงการศนยฝกอาชพชมชน 493,411 518,943

ทมา: สกศ. สถตการศกษาของประเทศไทย 2559-2560 (เลมเดม)

จากตารางท5สถตทนาสนใจคอมผเรยนสายสามญศกษากบกศน.(ส�านกงานสงเสรมการศกษา นอกระบบฯ)ในระดบมธยมศกษาทงตอนปลายและตอนตนสงมาก(1.99ลานคนสวนหนงอาจเปนคนท ลงทะเบยนเรยนอยเดมและยงเรยนไมจบ)หลกสตรอนๆเปนหลกสตรระยะสนซงไมมขอมลการประเมน วาคนทเรยนแลวน�าไปใชงานไดจรงมากนอยเพยงไรดจากสถตเชงปรมาณปการศกษา2560มคนเรยน


25

นอกระบบในป2560ทกหลกสตรเพมจากป2559คอนขางมากเรองการศกษานอกระบบนนาจะมการประเมนดานคณภาพทงจดแขงจดออนการใชงานไดจรงฯลฯเพอทจะปรบปรงการจดการศกษาประเภทนใหมประสทธภาพสอดคลองกบโลกสมยใหมเพมขนการดจากสถตเชงปรมาณของคนท ลงทะเบยนเรยนไมไดใหขอมลทมน�าหนกมากเทาทควร

4. จ�านวนนกเรยนดอยโอกาสทางการศกษา

ตารางท 6 จ�านวนนกเรยนดอยโอกาสทางการศกษา จ�าแนกตามประเภทนกเรยนและระดบ การศกษา ปการศกษา 2560

ประเภท

ปการศกษา 2560

รวมกอน

ประถมศกษาประถมศกษา

มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

รวม 3,701,223 535,481 2,012,406 895,125 258,211

1. เดกถกบงคบใหขาย แรงงาน 500 54 330 107 9

2. เดกอยในธรกจทางเพศ 33 3 9 5 16

3. เดกถกทอดทง 5,602 358 2,038 2,061 1,145

4. เดกในสถานพนจ 270 16 130 87 37

5. เดกเรรอน 292 85 157 37 13

6. ผลกระทบจากโรคเอดส 282 18 131 97 36

7. ชนกลมนอย 11,131 1,232 5,545 2,325 2,029

8. เดกทถกท�าราย 610 187 191 180 52

9. เดกยากจน 3,660,764 531,043 1,993,759 884,598 251,364

10.เดกทมปญหาเกยวกบ ยาเสพตด 466 72 88 205 101

11.ก�าพรา 17,898 2,326 9,747 3,917 1,908

12.ท�างานรบผดชอบตนเอง และครอบครว 3,368 87 281 1,503 1,497

13.อนๆ 7 - - 3 4

ทมา: ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ


26

จากสถตขางตนกลมทใหญทสดคอกลมเดกยากจน3.6ลานคนอยในระดบประถมศกษามากทสด รองลงมาคอมธยมศกษาตอนตนและกอนประถมศกษาเขาใจวานาจะเปนการส�ารวจของส�านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเฉพาะเดกทอยในระบบโรงเรยนไมไดนบรวมเดกทอยนอกระบบโรงเรยนซงถาไปดจากสถตของหนวยงานอนๆจ�านวนเดกดอยโอกาสสงกวาสถตในตารางขางตน จากรายงานสถานการณเดกดอยโอกาสในสงคมไทยของกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขระบวาจากสถตของกรมการปกครอง(กระทรวงมหาดไทย)เดอนมถนายน2560จากจ�านวนเดกอายต�ากวา18ปบรบรณจ�านวน13,825,194คนจดเปนเดกดอยโอกาสไมต�ากวา 5 ลานคนในจ�านวนนสวนใหญรอยละ80เปนเดกยากจนรอยละ6เปนกลมเดกหลายชาตพนธทยงไมมการขนทะเบยนสทธ ดานสาธารณสขเปนเดกทมความพการทางสตปญญาและออทสตก2.20แสนคนเดกดอยโอกาสทเขาถง ระบบการศกษามรอยละ 25.33 และเขาถงระบบบรการทางสขภาพเพยงรอยละ 5.5917

นกเรยนพการสถตนกเรยนทเรยนรวมปการศกษา2560สงกวาปการศกษา2559มาก อยางนาสงเกตคอมจ�านวนรวมถง379,572คนเทยบกบ216,719คนในปการศกษา2559เมอจ�าแนกประเภทเปน9ประเภทกลมทมจ�านวนมากทสดราว81%(ปการศกษา2560)คอปญหาทางการเรยนร รองลงมาคอบกพรองทางสตปญญาราว7.6%ทเหลอคอพการซ�าซอนบกพรองทางรางกาย/สขภาพบคคลออทสตกปญหาทางพฤตกรรมอารมณและอนๆ8

สถตคนพการทวประเทศของส�านกงานสถตแหงชาตป2560มคนพการทลงทะเบยนรบ บตรคนพการทวประเทศ1,867,219คน9ผลการส�ารวจของส�านกงานสถตแหงชาตรวมกบองคการยนเซฟพบวาป2560มคนพการ3.7ลานคนมากกวาครงหนงไมไดจดทะเบยนเดกพการอาย5-17ปทไมได เรยนมถงรอยละ37.8ทปวยหรอพการ10

7 www.prdmh.comสถานการณเดกดอยโอกาสในสงคมไทย8 สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560 (เลมเดม)9 www.nso.go.th10 www.tcisthal.com/news/2019/4/scoop/8930


27

5. นกเรยนอาชวศกษา

ตารางท 7 จ�านวนนกเรยน นกศกษาประเภทอาชวศกษา จ�าแนกตามประเภทการศกษา และเพศ รายสงกด ปการศกษา 2560

สงกด

ประเภทการศกษา

รวม ปวช. ปวส.

รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง

รวมทงหมด 994,715 593,984 400,731 657,556 399,802 257,754 337,159 194,182 142,977

กระทรวงศกษาธการ 989,929 591,126 398,803 653,291 397,270 256,021 336,638 193,856 142,782

ส�านกงาน คณะกรรมการ การศกษาขนพนฐาน 4,316 1,776 2,540 4,316 1,776 2,540 - - -

ส�านกงาน คณะกรรมการการอาชวศกษา(รฐ) 674,993 426,900 248,093 437,945 279,904 158,041 237,048 146,996 90,052

ส�านกงาน คณะกรรมการ การอดมศกษา(เอกชน) 308,616 161,159 147,457 209,728 114,734 94,994 98,888 46,425 52,463

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 2,004 1,291 713 1,302 856 446 702 435 267

กระทรวงวฒนธรรม 932 527 405 797 449 348 135 78 57

สถาบนบณฑต พฒนศลป กรมศลปากร 932 527 405 797 449 348 135 78 57

-วทยาลย ชางศลป 932 527 405 797 449 348 135 78 57

กระทรวงมหาดไทย 3,854 2,331 1,523 3,468 2,083 1,385 386 248 138

สงกดองคกรปกครอง สวนทองถน 3,854 2,331 1,523 3,468 2,083 1,385 386 248 138



28

หนวยงานทจดการศกษาใหนกเรยนอาชวศกษามากทสดคอส�านกงานคณะกรรมการอาชวศกษา (รฐ)รองลงไปคอส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(เอกชน)ซงจดไดเกอบครงหนงทง2ประเภทน สวนใหญคอระดบปวช.รองลงมาคอปวส.สถาบนการศกษาของรฐทง2ระดบผชายนยมเรยน มากกวาแตสถาบนการศกษาภาคเอกชนระดบปวส.ผหญงเรยนมากกวา จ�านวนผเรยนอาชวศกษาปการศกษา2560ม994,715คนลดลงจากปการศกษา2559ทม1,085,480คน(ป2559มผเขาใหม507,794คน)ผชายเรยนมากกวาผหญงทงในระดบปวช.และปวส. สถตผส�าเรจการศกษาประเภทอาชวศกษาปการศกษา2559มคนเรยนจบเพยง170,388คนเทยบกบปการศกษา2558ทมคนเรยนจบถง245,249คน11นาจะมการวจยเพมเตมวาคนเขาไปเรยนอาชวศกษาปละเทาไหรแลวมคนเรยนไมจบมากนอยเพยงไรเพราะอะไรควรจะปรบปรงแกไขอยางไร 6. การจดการศกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถนในปการศกษา2560อปท.จดการศกษาใหนกเรยนทวประเทศสวนใหญคอระดบปฐมวยรองลงมาคอประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตนสดสวนนลดลงจากเมอ2-3ปทแลวเลกนอย 7. การศกษาจดโดยสงฆการศกษาของทงสงฆและคฤหสถส�านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จดการศกษาแผนกสามญศกษาและแผนกธรรมบาลส�านกงานคณะกรรมการการอดมการศกษา(มหาวทยาลยสงฆ)จดระดบอดมศกษาปการศกษา2560แผนกสามญศกษามนกเรยนชนม.1-ม.6รวม49,383คนถาไปดสถตยอนหลงตงแตปการศกษา2555ทมนกเรยน53,175คนจ�านวนนกเรยนทจดโดยสงฆลดลงมาโดยตลอดระดบอดมศกษาปการศกษา2560มนสตนกศกษา21,094คนดสถตยอนหลง6ปตงแตปการศกษา2555จ�านวนนกเรยนลดลงมาตลอดเชนกน12

การศกษาทจดโดยวดและมหาวทยาลยสงฆเหลานเปนชองทางการจดการศกษาอกทางหนงโดยเฉพาะส�าหรบผมรายไดต�าหรอไมมโอกาสไดเรยนในชองทางของสถาบนการศกษาหลกนาจะม การประเมนเรองคณภาพการจดการศกษาทจดโดยสถาบนสงฆและส�านกการศกษานอกระบบและหาทางปรบปรงพฒนาใหมคณภาพ/ประสทธภาพเพมขนแทนทจะมแตขอมลในเชงปรมาณของ ผไปเขาเรยนเทานน 8. นกเรยนเอกชนในระบบประเภทนานาชาตมนกเรยนเอกชนในระบบประเภทนานาชาต รวมทกระดบจากอนบาลถงมธยมศกษาตอนปลาย(ปท13)ปการศกษา2559จ�านวน50,950คนปการศกษา 2560เพมเปน53,754คนสวนใหญราว40,000คนอยระดบประถมศกษาถงมธยมศกษา(ปท1-ปท13)13 แสดงวาการศกษาโรงเรยนเอกชนในระบบนานาชาตในประเทศไทยมการขยายตวเพมขนรวมทงผวจย เหนขาววามคนไทยออกไปเรยนนกศกษาไปเรยนในตางประเทศตงแตระดบชนมธยมศกษาถงอดมศกษา เพมขนดวยแตยงหาสถตเรองนไมพบกระทรวงศกษาธการควรจะสบหาขอมลเรองนและพมพเผยแพรดวย

11 สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560 (เลมเดม) ตารางท52,5312 ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษารายงานการศกษาไทยพ.ศ.2561สกศ.ธนวาคม2561ตารางท5613 สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560 (เลมเดม)ตารางท57


29

9. นกศกษาระดบอดมศกษา

ตารางท 8 จ�านวนนกศกษาระดบอดมศกษา จ�าแนกตามสถาบน และเพศ ปการศกษา 2560

ประเภทสถาบนปการศกษา

รวม ชาย หญง

รวมสถาบนจ�ากดรบและไมจ�ากดรบ 2,234,082 941,151 1,292,931

ต�ากวาปรญญาตร 349,673 198,086 151,587

ปรญญาตร 1,715,976 674,235 1,041,741

สงกวาปรญญาตร 168,433 68,830 99,603

-ประกาศนยบตรบณฑต 10,689 3,457 7,232

-ปรญญาโท 131,511 52,745 78,766

-ประกาศนยบตรบณฑตชนสง 1,761 680 1,081

-ปรญญาเอก 24,472 11,948 12,524

ประเภทสถาบนจ�ากดรบ 1,951,052 825,897 1,125,155

ต�ากวาปรญญาตร 349,673 198,086 151,587

ปรญญาตร 1,471,609 572,497 899,112

สงกวาปรญญาตร 129,770 55,314 74,456

-ประกาศนยบตรบณฑต 10,543 3,410 7,133

-ปรญญาโท 94,064 39,849 54,215

-ประกาศนยบตรบณฑตชนสง 1,761 680 1,081

-ปรญญาเอก 23,402 11,375 12,027

ประเภทสถาบนไมจ�ากดรบ 283,030 115,254 167,776

ปรญญาตร 244,367 101,738 142,629

สงกวาปรญญาตร 38,663 13,516 25,147

-ประกาศนยบตรบณฑต 146 47 99

-ปรญญาโท 37,447 12,896 24,551

-ปรญญาเอก 1,070 573 497



30

จ�านวนนกศกษาอดมศกษาโดยรวม2.23ลานคนลดลงจากป2559ทเคยอยท2,309,384คน ทลดลงเหนไดชดคอจ�านวนนกศกษาประเภทสถาบนไมจ�ากดรบจากสถตของทง2ป(2559-2560) ในเรองเพศนาสงเกตวาระดบปรญญาตรและสงกวาปรญญาตรมนกศกษาหญงมากกวานกศกษาชาย

10. ระดบการศกษาของแรงงาน

ตารางท 9 ระดบการศกษาของแรงงานผมงานท�า (มถนายน 2561)

องคประกอบหลก2561

ม.ย. รอยละ*

ประชากรอาย 15 ขนไป 56,271.5 -

ก�าลงแรงงานรวม 38,854.0 -

ผมงานท�า 38,368.8 -

ระดบการศกษาทส�าเรจ 38,368.8 -

ไมมการศกษาและต�ากวาประถมศกษา 8,855.2 23.07

ประถมศกษา 8,521.5 22.20

มธยมศกษาตอนตน 6,167.9 16.07

มธยมศกษาตอนปลาย 6,426.5 16.74

อดมศกษา 8,038.9 20.95

สายวชาการ 5,098.8 -

สายวชาชพ 2,130.9 -

สายวชาการศกษา 809.3 -

การศกษาอน 135.3 0.35

ไมทราบ 223.5 0.58

ทมา: ส�านกงานสถตแหงชาต สรปผลการส�ารวจภาวะการท�างานของประชากร เดอนมถนายน 2561

* รอยละของผมงานท�า ค�านวณโดยผวจย

ประเดนทนาสนใจคอแมไทยจะลงทนเรองการใหบรการเรองการศกษาในรอบ20ปทผานมา คอนขางสงแตสดสวนของแรงงานทไดรบการศกษาแคชนประถมและต�ากวา ทส�ารวจกลางป 2561 สงถง รอยละ 45.27 หรอเกอบครงหนงของผมงานท�า14ขณะทแรงงานของประเทศเพอนบานบางประเทศ

14 สดสวนนดขนกวาเมอ10ปทแลวเพยงเลกนอยป2552แรงงานทมระดบการศกษาระดบประถมและต�ากวามรอยละ54.2 ระดบมธยมปลายรอยละ13.7ส�านกงานสถตแหงชาตการส�ารวจภาวะการท�างานของประชากรเดอนเมษายน 2552


31

แรงงานสวนใหญของเขาจบชนมธยมศกษาซงโลกยคปจจบนถอเปนระดบการศกษาทพอจะเรยนรทกษะสมยใหมเพมเตมไดดกวาแสดงวาปญหาเดกเยาวชนไทย (สวนใหญคอยากจน) ไมคอยไดเรยน หนงสอและ/หรอออกกลางคน ยงเปนปญหาทจะตองหาทางแกไขทสาเหตตนตออยางเปนระบบครบวงจร มากกวาแคใชวธการเพมงบประมาณเพมโรงเรยนฯลฯ แมสถตคนเรยนการศกษานอกระบบระดบมธยมศกษามจ�านวนมาก(ป2559-2560มจ�านวน ปละราว2ลานคน)แตไมทราบจ�านวนผส�าเรจการศกษาดจากสถตระดบการศกษาของแรงงานป2561ดเหมอนการศกษานอกระบบยงไมไดชวยใหสถตแรงงานไทยโดยรวมมระดบการศกษาสงขนมากนก การศกษานอกระบบหรอการศกษาเพอผใหญหรอคนทกวยเปนเรองทส�าคญทเราควรวจยและ หาแนวทางปรบปรงใหมคณภาพและใหบรการไดหลายรปแบบทเปนประโยชนจรงอยางทวถง ส�าหรบคนวางงานสถตเลมเดยวกน(เดอนมถนายน2561)รายงานวามคนวางงานราว4.26แสนคน แตถาดระดบการศกษาจะพบวาคนมการศกษาสงคออดมศกษามสดสวนวางงานมากทสด1.70แสนคน รองลงมาคอมธยมศกษาตอนปลาย8.64หมนคนมธยมศกษาตอนตน8.53หมนคนสวนคนทม ระดบการศกษาต�ากวาชนมธยมศกษาตอนตนมสดสวนการวางงานนอยกวาเมอดสถตยอนหลงแบบแผนท�านองนเกดขนทกปตดตอกนมาหลายปแลว สรป กลาวโดยรวมถงรฐบาลยงคงใชงบประมาณการศกษาสงขณะทประชากรวยเดกและเยาวชน ลดลงโอกาสในการเขาเรยนของเดกวยเรยนตอประชากรโดยรวมไมไดเพมขนระดบมธยมศกษาตอนปลาย กลบลดลงดวยสดสวนคนเรยนสายอาชวศกษากยงต�ากวาสายสามญผส�าเรจการศกษาอาชวศกษาระดบ ปวช.ปวส.มจ�านวนผส�าเรจการศกษาในป2559ลดลงจากปการศกษากอนหนานการศกษาจดโดยสงฆ นกเรยนลดลงการศกษาจดโดยเอกชนมสดสวนต�ากวาของรฐมากยกเวนโรงเรยนนานาชาตทมจ�านวนนกเรยนเพมขนสดสวนผหญงไดเรยนมธยมศกษาตอนปลายสายสามญและอดมศกษาสงกวาผชาย อยางนาสงเกตระดบการศกษาของแรงงานเกอบครงหนงยงอยแคระดบประถมและต�ากวาซงยนยนวา ไทยยงจดการศกษาใหประชาชนในระดบมธยมศกษาโดยเฉพาะมธยมศกษาตอนปลาย(ทงสายสามญและ อาชวศกษา)ไดอยางไมทวถงเทาทควร

สวนท 2 สภาวะการศกษาไทย จากมมมองของกฎหมาย แผนพฒนา ขอเสนอเรองการปฏรป รฐธรรมนญฉบบป2560มประเดนทกลาวถงการปฏรปการศกษาอยหลายเรองรวมทงการจดตงกองทนเพอความเสมอภาคทางการศกษา (กสศ.)ทเปลยนแปลงส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน(สสค.)ซงเคยเปนองคกรมหาชนทแตกตวมาจากกองทนสงเสรมสขภาวะ(สสส.)และท�ากจกรรมสนบสนนเรองพฒนาการเรยนรของเยาวชนมากอนใหมาเปนผบรหารกองทนใหมนกองทน กสศ.ไดรบงบประมาณไปคดกรองและชวยอดหนนทางการเงนใหเดกและเยาวชนไดจ�านวนหนง15

15 ดเรองของกองทนเพอความเสมอภาคทางการศกษาไดทwww.elf.or.th


32

ยทธศาสตรชาต พ.ศ. 2561-2580ประกาศใชตงแตวนท8ตลาคม2561ประกอบไปดวยยทธศาสตรชาต6ดานคอ1.ดานความมนคง2.ดานความสามารถในการแขงขน3.ดานการพฒนา และเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย4.การสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม5.การสราง การเตบโตชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม6.การปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ16

ดานทเกยวกบการศกษาอยล�าดบท 3 ดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย ครอบคลมตงแตเรองการปรบเปลยนคานยมและวฒนธรรมการพฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวตปฏรปกระบวนการเรยนรทตอบสนองตอการเปลยนแปลงในศตวรรษท21การเสรมสรางใหคนไทยมสขภาวะทด การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษยการเสรมสรางศกยภาพการรกษาในการสรางคณคาทางสงคมและพฒนาประเทศ ยทธศาสตรชาตมลกษณะเปนการบรรยายเปาหมายทควรเปนโดยไมไดมยทธศาสตรยทธวธวา จะท�าใหบรรลเปาหมายทบรรยายไวไดอยางไรในเอกสารอกเลมหนงชอสรปสาระส�าคญแผนแมบทภายใต ยทธศาสตรแหงชาตมการก�าหนดตวชวดไวแตกเปนการประมาณการเชงปรมาณในแงดวาถงปนน ปน(ภายในชวง20ปขางหนา)สถานการณจะดขนโดยล�าดบอยางไรบาง17

แผนการศกษาแหงชาต 2560-2579 แผนการศกษาชาตพ.ศ.2560-257918เปนแผนทส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาแตงตงคณะอนกรรมการเฉพาะกจใหเปนผจดท�าเพอใหมความสอดคลองกบยทธศาสตรชาตระยะ20ป(พ.ศ.2560-2579)หาอานไดจากเวบไซตของส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา แผนการปฏรปประเทศดานการศกษา โดยคณะกรรมการอสระเพอการปฏรปการศกษา (กอปศ.)19

วตถประสงคของการปฏรปการศกษาม4ขอคอ 1.ยกระดบคณภาพของการจดการศกษาครอบคลมผลลพธทางการศกษาและการเรยนร ทงดานความรทกษะเจตคตทถกตองและรจกดแลสขภาพพฒนาครอาจารยและบคลากรทางการศกษา ใหเปนผมความรความเชยวชาญมจตวญญาณของความเปนครหลกสตรและกระบวนการจดการศกษาและการเรยนรทยดหยนหลากหลายถกตองทนสมยทนเวลาและมงเนนการสรางเสรมคณธรรมจรยธรรมและคานยมทางสงคมทถกตองสถานศกษาและระบบสนบสนนทตอบสนองตอความตองการของการจดการศกษาทรพยากรดานการศกษาทมคณภาพไดแกงบประมาณและเทคโนโลย 2.ลดความเหลอมล�าทางการศกษา

16 ประกาศเรองยทธศาสตรชาต(พ.ศ.2561-2580)ราชกจจานเบกษาเลม135ตอนท82ก.หนา113ตลาคม256117 ส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการยทธศาสตรแหงชาตส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตสรปสาระส�าคญ แผนแมบทภายใตยทธศาสตรชาต(พ.ศ.2561-2580)18 สกศ.แผนการศกษาแหงชาตพ.ศ.2560-2579สกศ.256019 แผนการปฏรปประเทศดานการศกษาโดยคณะกรรมการอสระเพอการปฏรปการศกษาพฤษภาคม2562เอกสารอดส�าเนา


33

3.มงความเปนเลศและสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ 4.ปรบปรงระบบการศกษาใหมประสทธภาพในการใชทรพยากรเพมความคลองตวในการรองรบความหลากหลายของการจดการศกษาและสรางเสรมธรรมาภบาล ทงนการศกษาทจะไดรบการปฏรปตามวตถประสงคทกลาวถงขางตนนจะครอบคลมถงการเรยนร ตลอดชวตมไดจ�ากดเฉพาะการจดการศกษาเพอคณวฒตามระดบเทานน กอปศ.ไดก�าหนดแผนงานเพอการปฏรปการศกษา 7 เรองเพอบรรลวตถประสงคของการปฏรปการศกษาขางตนไวดงน เรองท1:การปฏรประบบการศกษาและการเรยนรโดยรวมของประเทศโดยพระราชบญญต การศกษาแหงชาตฉบบใหมและกฎหมายล�าดบรอง เรองท2:การปฏรปการพฒนาเดกเลกและเดกกอนวยเรยน เรองท3:การปฏรปเพอลดความเหลอมล�าทางการศกษา เรองท4:การปฏรปกลไกและระบบการผลตคดกรองและพฒนาผประกอบวชาชพครและอาจารย เรองท5:การปฏรปการจดการเรยนการสอนเพอตอบสนองการเปลยนแปลงในศตวรรษท21 เรองท6:การปรบโครงสรางของหนวยงานในระบบการศกษาเพอบรรลเปาหมายในการปรบปรงการจดการเรยนการสอนและยกระดบคณภาพของการจดการศกษา เรองท7:การปฏรปการศกษาและการเรยนรโดยการพลกโฉมดวยระบบดจทล การบรรลผลของการปฏรปการศกษาตามแผนขางตนจะแบงเปน3ระยะคอ1)ระยะเรงดวนหรอภายในวนท30พฤษภาคมพ.ศ.2562ซงครบวาระการท�างาน(2ป)ของกอปศ.2)ระยะสนหรอภายใน3ปและ3)ระยะกลาง-ระยะยาวหรอภายใน5-10ปทงนประเดนปฏรปทมล�าดบส�าคญสงสดและตองด�าเนนการใหบรรลผลใหไดในระยะเรงดวนม6ประเดนไดแก (1)ยกเครองระบบการศกษาโดยการบงคบใชรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาตฉบบใหม รวมถงกฎหมายส�าคญอนทเสนอโดยกอปศ.ซงจะเปนเครองมอส�าคญในการปฏรปการศกษาไดแกรางพระราชบญญตการพฒนาเดกปฐมวยพ.ศ.....รางพระราชบญญตพนนวตกรรมการศกษาพ.ศ..... รางพระราชบญญตการอดมศกษาพ.ศ.....และการจดตงสถาบนหลกสตรและการเรยนรแหงชาต (2)บกเบกนวตกรรมของการจดการศกษาระดบโรงเรยนกลมโรงเรยนหรอการจดการระดบพนทโดยใหโรงเรยนเปนศนยกลางของการยกระดบคณภาพของการศกษาผานการขบเคลอนเรองสถานศกษาทมความเปนอสระในการบรหารจดการและระบบนเวศทสนบสนนการด�าเนนการของสถานศกษา (3)น�าเสนอแนวทางการปรบหลกสตรการจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานไปสหลกสตรฐานสมรรถนะและรปแบบการปรบหลกสตรในระดบชนประถมศกษาปท1-3จดตงสถาบนหลกสตรและการเรยนรแหงชาตเพอเปนเสมอนศนยความเปนเลศในการวจยพฒนาและปรบปรงหลกสตร การจดการเรยนการสอนและการประเมนผลการเรยนรส�าหรบการจดการศกษาในระดบตางๆ


34

(4)สราง“ดจทลแพลตฟอรมเพอการเรยนรแหงชาต”ใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทลน�าความร และวธการเรยนรไปสโรงเรยนนกเรยนและครทวประเทศโดยเฉพาะในทองถนหางไกล (5)จดระบบการผลตครใหมคณภาพและสมรรถนะความเปนครผานการจดตงกองทนหรอแผนงาน เพอการผลตและพฒนาครส�าหรบครรนใหมและพฒนาบณฑตครทมอยใหตรงตามความจ�าเปน ของประเทศในระยะแรกเนนครปฐมวยและครประถมศกษาส�าหรบทองถนขาดแคลน (6)ใหมการแตงตงคณะกรรมการนโยบายการศกษาแหงชาตตามทก�าหนดไวในรางพระราชบญญต การศกษาแหงชาตฉบบใหมเพอเปนกลไกหลกในการขบเคลอนแผนการศกษาแหงชาตและการปฏรปการศกษาใหเรมด�าเนนการไดและมความตอเนองในระยะยาว พระราชบญญตการพฒนาเดกปฐมวย 2562 ประกาศใช30เมษายน2562สาระส�าคญทกลมนกวชาการและผทเกยวของรางขนถกตดทอนออก ใน3ประเดนใหญคอ1.การก�าหนดความหมายของเดกปฐมวยวาหมายถงเดกซงอายต�ากวา6ปบรบรณแทนทจะเปนเดกอาย0-8ปตามมาตรฐานของประเทศพฒนาอตสาหกรรม2.ไมชชดเจนวาเดกอนบาลจะตองสอบเขาป.1หรอไมจะตองรอการแตงตงคณะกรรมการนโยบายการพฒนาเดกปฐมวยมาเปน ผก�าหนดหลกเกณฑวาแตละโรงเรยนระดบประถมศกษาเขาเรยนดวยวธใดทไมกระทบตอพฒนาการ ของเดกแตในมาตรา8ของพระราชบญญตฉบบนระบวาการจดการเรยนรของสถานพฒนาเดกปฐมวยตองเปนไปเพอเตรยมความพรอมของเดกปฐมวยแตตองไมเปนการจดการเรยนรทมงเนนการสอบแขงขน ระหวางเดกปฐมวยซงเทากบการหามสอนเสรมเดกปฐมวยเพอสอบเขาป.1-3การตงคณะกรรมการนโยบายการพฒนาเดกปฐมวยกลมผเสนอรางเรยกรองใหเปนอสระจากกระทรวงใดกระทรวงหนงเพอความคลองตวในการท�างานแตพระราชบญญตทออกมาก�าหนดใหคณะกรรมการชดนอยภายใตส�านกงานเลขาธการสภาการศกษากระทรวงศกษาธการ20

รางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต รางโดยคณะท�างานของคณะกรรมการอสระเพอการปฏรปการศกษาผานคณะกรรมการกฤษฎกาแลว แตคณะรฐมนตรของคสช.มมตไมออกเปนพระราชก�าหนดเหนควรรอใหคณะรฐบาลใหมภายหลง การเลอกตงเปนผพจารณาตามขนตอนกลาวโดยรวมพระราชบญญตฉบบนพยายามจะท�าใหกฎหมายเอออ�านวยแนวคดในการปฏรปการศกษาของคณะกรรมการอสระฯเชนเสนอใหมการแตงตงคณะกรรมการนโยบายการศกษาแหงชาตเพอท�าหนาทเปนกลไกหลกในการขบเคลอนแผนการศกษาแหงชาต และการปฏรปการศกษาใหด�าเนนการไดอยางตอเนองหรอกลาวอกนยหนงคอการปรบเปลยนองคกรสภาการศกษาแหงชาตใหเปนองคกรทเขมแขงและมบทบาทเพมขน

20 สมภาษณครกา-กรองทอง บญประคอง เวบไซต M.O.M http://aboutmom.co/update/news-update-early- childhood-act-b-e-2562/12166/


35

รางพระราชบญญตการศกษาแหงชาตมขาวคราวการคดคานจากชมรมครในหลายพนท ในประเดนเรองเปลยนชอจากต�าแหนงผอ�านวยการเปนครใหญและใหครใหญแตงตงผชวยครใหญจากผทเปนครหรอไมกได เรองการเปลยนใบประกอบวชาชพครเปนใบรบรองความเปนคร เรอง การก�าหนดเงนคาตอบแทนวทยฐานะใหการประเมนแบบใหมสมพนธกบผลสมฤทธทางการศกษามากกวาการเขยนเอกสารเพอขอผลงาน21

การคดคานรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาตฉบบใหมนผวจยมองวานาจะมาจากความเขาใจทตางกนและมาจากการทพวกครจ�านวนหนงเกรงวาพวกตนจะเสยอ�านาจผลประโยชนทเคยไดรบ รางพระราชบญญตฉบบนคงตองมการถกเถยงอภปรายและแกไขกนในรฐสภาตอไปอก โครงการโรงเรยนรวมพฒนา (Partnership School) เปนโครงการทท�าโดยกระทรวงศกษาธการรวมกบภาคธรกจเอกชนโดยเปลยนรปแบบมาจากโรงเรยนประชารฐทบรษทธรกจเอกชนตางๆเคยเขามาชวยพฒนาโรงเรยนในโครงการทโครงการใหมน ประกาศวาจะพฒนาการรวมมอกบบรษทธรกจเอกชนและภาคประชาสงคมอยางเขมขนขนโรงเรยน ไดรบการคดเลอก(ตามความสมครใจ)เขารวมโครงการนจะมความเปนอสระ3ดานคอการออกแบบหลกสตรการจดการเรยนการสอนเองทเนนการคดวเคราะหการเรยนจากของจรงในสถานทจรงและการบรหารจดการเพมขนคอมระเบยบบรหารคณะกรรมการสถานศกษาซงประธานมาจากภาคธรกจเอกชนมอ�านาจตดสนใจไดคลองตวกวาโรงเรยนของรฐตามปกตโครงการนเรมด�าเนนงานเดอนมถนายน2561เฟสแรกมโรงเรยนในโครงการ50แหงจาก30จงหวดเดอนเมษายน2562เตรยมประกาศชออก 185โรงเรยนโดยจะก�าหนดเปาหมายหรอจดเนนของแตละโรงเรยนตามบรบทในแตละพนท22

ขอสงเกตของผวจย การปฏรปการศกษาในชวงป2560-2562สวนใหญคองานดานการวางแผนพฒนาการรางขอเสนอ เพอการปฏรปการศกษาการรางและออกกฎหมายบางฉบบทเกยวของกบเรองการจดการศกษาขอเสนอเรองแนวทางและเปาหมายในการปฏรปการศกษาครอบคลมประเดนตางๆ อยางหลากหลายมการสราง ตวชวดเชงปรมาณซงสวนใหญเปนการตงเปาหมายเชงอดมคตวาถงชวงไหนจะตองท�าใหส�าเรจไดเทาไหร แตไมไดมยทธวธโครงการมาตรการทชดเจนวาจะท�าใหเกดผลจรงๆไดอยางไรและไมไดจดล�าดบความส�าคญวาปญหาอะไรส�าคญทตองท�าใหไดกอนอยางชดเจน ตวอยางเชนขอเสนอเพอการปฏรปประเทศดานการศกษาโดยคณะกรรมการอสระเพอการปฏรป การศกษา(กอปศ.)เนนการใชงบประมาณกอนใหญทสดเพอการลดความเลอมล�าแตแผนการในรายละเอยด จะกลาวถงการชวยเหลอเดกพการเดกดอยโอกาสเดกในชนบทหางไกลทรกนดารฯลฯมากกวาทจะ มงแกปญหาความเหลอมล�าทใหญกวานนคอความเหลอมล�าของการทลกคนจนสวนใหญไดเรยน ในโรงเรยนรอบนอก3หมนแหงทมคณภาพต�ากวาลกคนรวยคนชนกลางทไดเรยนโรงเรยนยอดนยม/มชอเสยงในเมองใหญ300กวาแหง

21 สยามรฐออนไลน 23มถนายน2562http://siamrath.co.th/n/8636022 แนวหนา25กรกฎาคม2561ผจดการออนไลน24พฤษภาคม2562


36

ผวจยเหนวาแผนพฒนาขอเสนอเพอการปฏรปดานการศกษาและโครงการทงหลายเชนของกองทน เพอความเสมอภาคกดโครงการโรงเรยนรวมพฒนาโรงเรยนคณภาพฯของสสวท.(สถาบนสงเสรม การสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย)ฯลฯมกจะเปนโครงการเสรมหรอโครงการใหมทท�าไดบางจด แบบตางหนวยงานตางท�าโดยหวงวาจะเปนโครงการตนแบบทจะคอยๆขยายตวออกไปภายหลงมากกวา ทจะมการบรณาการกนหรอมแผนการด�าเนนงานในระดบประเทศแบบผาตดรอถอนเปลยนแปลงระบบโครงสรางการบรหารแบบเดมทงระบบ โครงการปฏรปการศกษาแบบน�ารองหรอตนแบบทงหลายนท�าไดเพยงบางสถานการณ ในบางสถาบนการศกษาและ/หรอบางชมชนเพราะมการสนบสนนอยางเขมแขงและมการแกไขกฎระเบยบ การบรหารใหเปนขอยกเวนทสามารถท�างานแบบยดหยนคลองตวไดแตโครงการเหลานชวยปฏรป การสอนการเรยนใหมคณภาพขนในระดบหนงแตยากทจะขยายผลไปทวประเทศเพราะตดขดอยทระบบบรหารแบบราชการรวมศนยทผปฏบตงานท�างานตามระเบยบราชการไปวนๆแบบเอออ�านาจและผลประโยชนของขาราชการมากกวาจะกลาคดกลาท�าปฏรปการเรยนการสอนใหเดกเยาวชนไทย มผลสมฤทธทางการศกษาทดขนอยางเอาจรงเอาจง เมอมองภาพรวมทงหมดจากประวตศาสตร60-80ปทผานมาชนชนน�าไทยเขยนรฐธรรมนญ มาหลายฉบบแผนพฒนาเศรษฐกจสงคมแหงชาต5ปกออกมาอยางตอเนองถง12ฉบบรางพระราชบญญต การศกษาแหงชาตฉบบใหม(ป2562)นกเปนฉบบท4แผนการหรอขอเสนอเพอการปฏรปประเทศ ดานตางๆรวมทงเรองการปฏรปการศกษากเขยนโดยคณะกรรมการชดตางๆ ในหลายยคสมยมากมายหลายฉบบเชนกนเอกสารเหลานกลาวถงปญหาทศทางเปาหมายยทธศาสตรพฒนาเศรษฐกจสงคมและการศกษาตามหลกวชาการและประสบการณของประเทศอนเชนเพอแกปญหาความเหลอมล�าพฒนาคณภาพชวตประชาชนสวนใหญอยางยงยนไวอยางคอนขางเปนอดมคตสวยงามแตไมไดน�าเสนอยทธวธโครงการมาตรการขนตอนการด�าเนนการทจะท�าใหเกดผลไดจรงอยางเปนรปธรรมชดเจนถงจะมการเขยนเปาหมายและตวชวดเชงปรมาณในประเดนตางๆไวละเอยดพอสมควรแตกเปน เปาหมายแบบคาดคะเนวาสถานการณจะดขนตามล�าดบเมอถงปนนปนแตในความเปนจรงมกไมไดเปน เชนนนประเดนนเราควรจะไดวจยอภปรายกนตอไปวาท�าไมจงเปนเชนนนและจะแกไขปญหาน ไดอยางไร

บทท 3ความสามารถในการแข งขนและสมรรถนะทางการศกษาของไทย

37

บทท 3ความสามารถในการแขงขนและสมรรถนะทางการศกษาของไทย

บทนเสนอเรองปญหา/สภาวะเศรษฐกจสงคมและความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจสมรรถนะการศกษาและการพฒนาทางสงคมของไทยเปรยบเทยบกบประเทศอนๆจากการวจยและ จดอนดบโดยองคกรระหวางประเทศตางๆ เพอใหผอานไดเหนภาพในมมมองทกวางขนวาประเทศไทยซงเปนสวนหนงของระบบเศรษฐกจโลกนนมสถานภาพอยางไรในเวทแขงขนทางเศรษฐกจระหวางประเทศในโลกยคปจจบนมประเดนใดทไทยควรจะตองแกไขปรบปรงปฏรปและเรยนรจากตวอยางของประเทศทประสบความส�าเรจมากกวา เหตททกประเทศถอความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจเปนเรองส�าคญเพราะประชาชนแตละประเทศตองพยายามผลตสนคาและบรการมาสนองความตองการทจ�าเปนของประชาชนไดอยางมประสทธภาพและเนองจากแตละประเทศตองคาขายแลกเปลยนสนคากบประเทศอนดวยการผลตสนคา และบรการไดอยางมประสทธภาพตนทนต�าคณภาพดยอมจะมสวนชวยใหประเทศมรายไดจากการสงออก มากพอทจะสงซอสนคา/บรการทจ�าเปนจากประเทศอนๆมาสนองความตองการของประชาชนได

3.1 สถานะเศรษฐกจไทยโดยรวม ไทยเปนประเทศใหญระดบกลางๆ ในแงจ�านวนประชากรทมมากเปนล�าดบท21ของโลก(นอยกวา ฝรงเศสและมากกวาองกฤษเลกนอย)และมพนททท�าการเกษตรไดใหญเปนล�าดบท18ของโลกจากจ�านวน ประเทศตางๆในโลกราว200ประเทศมลคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP)ไทยคดตามตวเลขทางบญช(Nominal)อยในล�าดบท24ของโลกธนาคารโลกจดใหไทยอยในกลมประเทศรายได ปานกลางคอนขางสง (Upper Middle Income) อยางไรกตาม มลคาผลตภณฑมวลรวมตอหว ประชากรคดตามสดสวนอ�านาจซอ PPP (PurchasingPowerParity)หรอปรบตามคาดชน คาครองชพแลวอยล�าดบต�ากวาล�าดบขนาดทางเศรษฐกจของประเทศคออยล�าดบท68ของโลก1

3.2 ความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ องคกรWORLDECONOMICFORUMรายงานการจดล�าดบความสามารถในการแขงขนทาง เศรษฐกจของประเทศตางๆในป2018(พ.ศ.2561)โดยใชเกณฑและวธค�านวณแบบใหมทสะทอนภาพของการปฏวตอตสาหกรรม4.0เพมขนไทยไดล�าดบรวมอยท38จาก140ประเทศซงดขนจากปกอน เลกนอยและอยระดบปานกลางสวนหนงเพราะไทยไดคะแนนและล�าดบสงในดานระบบการคลงการเงน ขนาดของตลาดทคอนขางใหญและการเตบโตทางธรกจแตถาพจารณาลกลงไปถงเฉพาะเรองทส�าคญ

1 www.wikipedia.orgListofCountriesbyPopulation,CultivatedAreas,GDP(Nominal),GDP(PPP)PerCapitaสบคนเมอ13พฤษภาคม2562


ทจะสงผลตอไปในอนาคตเชนเรองทกษะฝมอแรงงานและความสามารถการคดประดษฐสรางสรรค (นวตกรรม)ไทยไดคะแนนล�าดบทต�าไปทางทายๆ คอความสามารถทางนวตกรรมล�าดบท51การประยกตใช ICT(เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร)อนดบท64ทกษะอนดบท602จาก140ประเทศ องคกร International InstituteforManagementDevelopment (IMD)จดอนดบ ความสามารถในการแขงขนเฉพาะประเทศในกลมรายไดสงและปานกลางราว60กวาประเทศป2561 ไทยอยทล�าดบท30จาก63ประเทศไทยตกอนดบจากป2560ลงมา3อนดบประเทศในเอเชยทไดล�าดบสงกวาไทยคอฮองกง สงคโปร ไตหวน มาเลเซย เกาหลใต ญปน สงทนาหวงเพราะมผลตอไปในอนาคตคอเรองการศกษาซงอยในหมวดโครงสรางพนฐาน ไทยไดคะแนนต�าทสดเมอเทยบกบดานอนๆเชนศกยภาพทางเศรษฐกจประสทธภาพการบรการประสทธภาพทางธรกจเมอแยกเฉพาะเรองสมรรถนะดานการศกษา ไทยอยทอนดบ 56 และดชน ดานสาธารณสขและสภาพแวดลอมอยอนดบท58จาก63ประเทศ3

การจดล�าดบความสามารถแขงขนของประเทศตางๆโดยทง2องคกรทเนนเรองเศรษฐกจธรกจน เขาพจารณาจากสถตทางเศรษฐกจเชนการจางงานประสทธภาพธรกจการบรหารฯลฯและการส�ารวจ ทศนคตของนกธรกจตางประเทศทมองวาประเทศใดมศกยภาพทางเศรษฐกจเอออ�านวยตอการลงทน ของพวกเขามากนอยเพยงไรไทยซงเปนประเทศทมนโยบายเปดรบการลงทนและการคาจากตางประเทศสง จงไดคะแนนภาพรวมสงระดบปานกลางแตถาพจารณาแยกเฉพาะเรองเชนในเรองการศกษา ซงจะมผลตอความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจในอนาคตนนไทยยงอยล�าดบทต�าคอนไปทางทาย ๆ

3.3 ความสามารถในการแขงขนดานการศกษา ถาพจารณาเฉพาะเรองความสามารถในการแขงขนดานการศกษาซงเปน1ใน5ของปจจยยอยในปจจยหลกดานโครงสรางพนฐานทIMDใชเปนเกณฑในการพจารณาความสามารถในการแขงขน ของประเทศตางๆไทยมอนดบดานการศกษาอยในอนดบ56(จาก63ประเทศ)ลดลง2อนดบ เมอเปรยบเทยบกบป2560เมอพจารณา18ตวชวดยอยพบวาตวชวดทมอนดบดขนม4ตวชวดไดแก(1)งบประมาณดานการศกษาตอประชากร(2)อตราสวนนกเรยนตอคร1คนทสอนระดบมธยมศกษา (3)ความคดเหนจากผบรหารธรกจเรองการสอนวทยาศาสตรในโรงเรยน(4)ทกษะทางภาษาทตอบสนอง ตอความตองการของผประกอบการ ตวชวดทมอนดบเทาเดมม8ตวชวดเชน(1)งบประมาณดานการศกษารายหวตอนกเรยนระดบ มธยมศกษา(2)รอยละของผหญงทจบการศกษาระดบปรญญาตรขนไป(3)จ�านวนนกศกษาไทย ทไปศกษาตอระดบอดมศกษาตอประชากร1,000คน

2 WorldEconomicForumGlobal Competitvenss Report 2018www.weforum.org3 IMDWorld Competetiveness 2018www.imd.org


39

ตวชวดทมอนดบลดลง ม 6 ตวชวดไดแก(1)งบประมาณดานการศกษาตอGDP(2)อตราสวนนกเรยนตอคร1คนทสอนระดบประถมศกษา(3)อตราการเขาเรยนระดบมธยมศกษา(4)ผลสมฤทธของการอดมศกษา(5)ความสามารถในการใชภาษาองกฤษ(TOEFL)(6)อตราการไมรหนงสอของประชากรอาย15ปขนไป เมอพจารณาอนดบตวชวดดานการศกษาจ�าแนกตามวตถประสงคโดยรวมของรางแผนการปฏรปประเทศดานการศกษาเฉพาะตวชวดของไทยโดยIMDในป2561ทมอนดบลดลงจากป2560มรายละเอยด ดงน ดานการยกระดบคณภาพการศกษา ตวชวดทมอนดบลดลง 5 ตวชวดไดแก1)อตราสวนนกเรยนตอคร1คนทสอนระดบประถมศกษาเทากบ16.88:1(อนดบ62)2)ผลสมฤทธของ การอดมศกษาพบวามผจบการศกษาระดบอดมศกษารอยละ33.2(อนดบ41)3)ผลการประเมน ผลสมฤทธทางคณตศาสตรและวทยาศาสตรของนกเรยนทมอาย15ป(ผลการทดสอบPISA)(อนดบ49) 4)ความสามารถในการใชภาษาองกฤษ(TOEFL)(อนดบ59)และ5)อตราการไมรหนงสอของประชากรอาย15ป(อนดบ59) ดานการลดความเหลอมล�าทางการศกษาตวชวดมอนดบลดลงทง2ตวชวดไดแก1)อตรา การเขาเรยนระดบมธยมศกษาของประเทศไทยมอนดบลดลงจากอนดบ53(รอยละ83.6)ในป2560มาเปนอนดบ55(รอยละ77.3)ในป2561ซงต�ากวาประเทศสวนใหญในกลมเอเชยแปซฟกทมอตรา การเขาเรยนระดบมธยมศกษารอยละ90ขนไปและ2)รอยละของผหญงทจบการศกษาระดบปรญญาตร ขนไปพบวาประเทศไทยมผหญงทจบการศกษาระดบปรญญาตรขนไปลดลงถง21อนดบจากอนดบ23 (รอยละ60.9)ในป2558เปนอนดบ44(รอยละ22.8)ในป2561 ดานการปรบปรงระบบการศกษาใหมประสทธภาพในการใชทรพยากรตวชวดทมอนดบลดลง คองบประมาณดานการศกษาตอผลตภณฑมวลรวมของประเทศ(GDP)ในป2561ประเทศไทย มการลงทนทางการศกษารอยละ3.8ของGDP(อนดบ45) กลาวโดยรวมสมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากลยงอยในระดบทไมดนกเมอเปรยบเทยบกบประเทศในกลมเอเชยแปซฟกรวมทงตวชวดดานการศกษาสวนใหญของประเทศไทยในป2561มแนวโนม ของอนดบและคะแนนทลดลงจากป2560ทงดานการยกระดบดานคณภาพการศกษาปญหาดาน ความเหลอมล�าทางการศกษาดานการมงความเปนเลศและสรางขดความสามารถในการแขงขน ของประเทศรวมทงดานการปรบปรงระบบการศกษาใหมประสทธภาพดงนนไทยจงถกจดอนดบอยใน กลมระดบลางทมอนดบไมเกนครงจากประเทศทเขารบการประเมนทงหมด 63 ประเทศ4

งบประมาณเพอการวจยและพฒนาของไทยมเพยงราว0.35%ของผลตภณฑมวลรวม(GDP) ซงอยในเกณฑต�าสดในภมภาคแถบนแมไทยจะลงทนดานการจดการศกษาโดยรวมเปนสดสวนราว 4% ของผลผลตภณฑมวลรวม (GDP) ของประเทศ อยในระดบสงกวาหลายประเทศ

4 สกศ.สมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากล ป 2561(IMD2018)สงพมพสกศ.อนดบท48/2561ธนวาคม2561


องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) วเคราะหเรองนวตกรรมในประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใตและวจารณไทยวาการทภาคธรกจเอกชนของไทยมความตองการนวตกรรมและการปรบปรงประสทธภาพการผลตต�าท�าใหประเทศไทยผลตแรงงานมฝมอออกมา ไมสมดลกนแรงงานมฝมอบางประเภทของไทยยายไปท�างานในตางประเทศขณะทในประเทศไทยเองขาดแคลนแรงงานฝมอบางประเภทสภาพปญหาความไมสมดลนจะสงผลกระทบตอเศรษฐกจของไทยในอนาคต5

3.4 สมรรถนะดานการศกษาและการพฒนาสงคม การจดล�าดบดชนการพฒนามนษย(HumanDevelopmentINDEX)โดยโครงการพฒนาสงคมแหงสหประชาชาต (UNDP)พจารณาทงเรองเศรษฐกจการพฒนาดานการศกษาและสขภาพอนามยจงใหภาพทกวางกวาแคเรองความสามารถในการแขงขนเศรษฐกจดชนการพฒนามนษยของไทย ถกจดล�าดบคอนขางต�าไปทางทายๆของประเทศสมาชกสหประชาชาตกวารอยประเทศมาตลอด ในป2018(พ.ศ.2561)ไทยมดชนการพฒนามนษยอยล�าดบท 83 (จาก 189 ประเทศ) เปนล�าดบทต�ากวาบางประเทศทเลกกวาจนทางเศรษฐกจกวาไทยหลายประเทศเชนควบาศรลงกา6

ล�าดบดชนพฒนามนษยของไทยทคอนขางต�านสะทอนวาการพจารณาจากดชน/ล�าดบความสามารถ ในการแขงขนเศรษฐกจดานเดยวไมไดใหภาพทครบถวนการพฒนาดานการศกษาและสขภาพอนามย เปนปจจยทเกยวของกบความสามารถในการแกปญหาและพฒนาเศรษฐกจสงคมของประเทศ โดยเฉพาะในระยะตอไปอยางส�าคญ ทคนไทยควรใสใจมากกวาทจะพจารณาเฉพาะเรองความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจลวนๆ ผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนวยจบการศกษาภาคบงคบOECDซงเปนองคกรของ กลมประเทศพฒนาอตสาหกรรมไดท�าโครงการทดสอบนกเรยนอาย15ป(ซงถอวาไดรบการศกษา ขนพนฐานทพลเมองสวนใหญไดรบ)จากประเทศตางๆเพอวดความรทกษะในเชงคดวเคราะหดานการอานคณตศาสตรและวทยาศาสตรทเยาวชนผก�าลงเตบโตเปนแรงงานและพลเมองสามารถน�าไปใชงานไดในอนาคตโครงการทมชอยอวาPISAนจดทดสอบทก3ปครงลาสดป2018(พ.ศ.2561)ขณะทเขยนรายงานนยงไมประกาศผลทประกาศผลแลวคอพ.ศ.2558(ค.ศ.2015)นกเรยนไทย (กลมตวอยางแบบคละหลากหลายนสะทอนสภาพจรงของทงประเทศ)ไดคะแนนเฉลยทง3วชา อยล�าดบคอนขางทายวทยาศาสตรล�าดบท52คณตศาสตรล�าดบท54และการอานล�าดบท57 จาก70ประเทศและเขตเศรษฐกจโดยนกเรยนไทยกลมทเขาสอบท�าคะแนนเฉลยไดต�ากวาคะแนนเฉลยของนกเรยนในกลมประเทศสมาชกOECDและต�ากวาประเทศ/เขตเศรษฐกจในเอเชยเชนเซยงไฮ จน สงคโปร ฮองกง ไตหวน มาเกา ญปน เวยดนาม

5 OECDInnovationinSoutheastAsiaThailandInnovationPriorities20136 www.wikipedia.comListofCountriesbyHumanDevelopmentINDEX


41

การคดนกเรยนไปทดสอบมการรวมมอกบหนวยงานทางวชาการในแตละประเทศและใชวธ สมตวอยางนกเรยนจากกลมตางๆ ระดบตางๆ ทวประเทศเพอสะทอนภาพรวมของนกเรยนของทงประเทศ นไมใชการสงเดกเรยนเกงไปสอบแขงขนกนแตเปนการทดสอบเพอตองการทราบขอเทจจรงเชงเปรยบเทยบ ภาพรวมของนกเรยนแตละประเทศมการแปลขอสอบเปนภาษาของนกเรยนแตละประเทศจงไมม การเสยเปรยบไดเปรยบเรองภาษาวชาการอานทเดกไทยไดคะแนนต�าคอการอานเนอหาทแปล เปนภาษาไทยเปนการสอบการอานแบบจบใจความและตอบใหตรงประเดนเดกไทยไดคะแนนการอานต�าสดใน3วชาและทนกเรยนเขารวมการสอบPISAมาหลายครงวชาการอานนคะแนนเฉลยต�าลงมาเรอยๆขณะทคะแนนเฉลยคณตศาสตรวทยาศาสตรของนกเรยนไทยดขนเลกนอย การออกขอสอบของคณะกรรมการPISAนมการวางแผนและเตรยมการออกขอสอบอยางด(เตรยมถง3ปจงจะจดสอบครงหนง)เนนการคดวเคราะหแบบน�าไปใชงานไดไมไดสอบเรองความจ�าปญหาของไทยคอกลมนกเรยนทเกงและออนทมการสมตวอยางไปสอบท�าคะแนนไดตางกนมากขณะท กลมตวอยางนกเรยนไทยกลมทเกงทสด(เชนจากโรงเรยนสาธตของมหาวทยาลยตางๆโรงเรยน มหดลวทยานสรณ)ท�าคะแนนไดสงกวาคาเฉลยของนกเรยนจากกลมประเทศสมาชกOECDนกเรยนไทยกลมทออนซงเปนสดสวนทใหญกวาตามขอเทจจรงของนกเรยนทงประเทศท�าคะแนนไดต�ามากคออยต�า แคระดบทถอวาพอใชงานไดคอระดบ2และระดบต�ากวานนอกคอระดบ1เปนสดสวนทสงท�าใหคะแนนเฉลยของนกเรยนไทย(กลมตวอยาง)ทงประเทศอยในเกณฑต�าเมอเทยบกบหลายประเทศ ทคะแนนของกลมนกเรยนทเกงและนกเรยนแบบทวไปของพวกเขาไมไดแตกตางกนแบบหางกนมากนกขอมลนสะทอนถงการจดการศกษาในโรงเรยนทวประเทศของไทยทมคณภาพ/ผลลพธแตกตางกนมากขอคนพบจากการวจยคอนกเรยนจากโรงเรยนในเมองใหญและนกเรยนทมฐานะทางเศรษฐกจสงกวา มแนวโนมจะท�าขอสอบPISAไดคะแนนสงกวานกเรยนจากโรงเรยนรอบนอกและจากครอบครวทจนกวา7

ดชนทนมนษย (Human Capital Index) ทวดโดยธนาคารโลก ทนมนษย (HumanCapital)หมายถงความรทกษะสขภาพทสะสมตอเนองตลอดชวต เปนปจจยส�าคญเบองหลงการเตบโตทางเศรษฐกจธนาคารโลกไดรวบรวมขอมลประเมนและค�านวณดชนทนมนษยของประเทศตางๆโดยพจารณาปจจยส�าคญเชนอตราการอยรอดของประชากรวยตางๆ โอกาสในการไดรบการศกษาและคณภาพการศกษาการไดรบบรการดานสขภาพและปญหาสขภาพ รายงานดชนทนมนษยของธนาคารโลกประจ�าป 2018(พ.ศ.2561)ทเผยแพรในเดอนตลาคม2561ไทยไดล�าดบท 68 จาก 157 ประเทศคะแนนรวมดชนทนมนษยของไทยอยท 0.60 ซงม ความหมายวาพลเมองไทยมโอกาสพฒนาไดเพยงราวรอยละ 60 ของศกยภาพ ในกรณทถาม การลงทนและใหบรการดานการสาธารณสขและการศกษาทจะชวยใหพลเมองพฒนาเปนแรงงานทมคณภาพ/ประสทธภาพ(Productinty)อยางสมบรณ

7 www.pisa.oecd.org-PISA2015Results


สงคโปรมดชนทนมนษยน�าหนามากทสดในโลกสงคโปรไดอนดบ1ไดคะแนนรวมสงสดท0.88เวยดนามมาเลเซยกไดคะแนนสงกวาไทยในแงสาธารณสขไทยไดคะแนนคอนขางสงแตในแง การศกษาโดยเฉพาะคณภาพการศกษาซงเขาวดจากคะแนนทดสอบนกเรยนระหวางประเทศเชนPISAของOECDและการทดสอบขององคกรระหวางประเทศอนๆไทยไดคะแนนต�าลงมา รายงานธนาคารโลกวเคราะหวาแมเดกไทยจะมโอกาสไดเรยนหนงสอทคาเฉลย12.4ปแตคณภาพ ของการจดการเรยนการสอนทอยในเกณฑต�าโดยเฉพาะส�าหรบโรงเรยนในชนบททขาดการสนบสนนทดพอท�าใหเดกไทยทไดเรยนหนงสอคาเฉลยท12.4ปนนมคาเทากบไดเรยนหนงสอทมคณภาพจรงเพยง8.6ปเทานน ปญหาส�าคญคอความเหลอมล�าต�าสงทางฐานะเศรษฐกจและสงคมทท�าใหเดกยากจนในชนบท ไดเรยนโรงเรยนทมคณภาพต�ากวาสอบไดคะแนนต�ากวาและเดกเหลานมโอกาสไดเรยนตอในชนสงขน นอยกวาเดกรวยและชนชนกลางในเมองปญหาของเยาวชนไทยเรองหนงทส�าคญคอเดกวยรนผหญง ตงครรภเปนสดสวนสงสวนใหญมาจากครอบครวยากจนการศกษานอยขาดความรเรองเพศศกษาปญหาน กลายเปนวฏจกรทชวรายท�าใหทงแมวยรนและเดกมปญหาทงเรองสขภาพขาดโอกาสในการเรยนตอ และพฒนาตวเอง ธนาคารโลกยงไดตงขอสงเกตถงปญหาประสทธภาพของพลเมองไทยขอหนงคอคนวย15ปขนไป มโอกาสรอดชวตถงอาย60ปในอตรารอยละ85ซงหมายถงวาคนไทยวย15-59ปรอยละ15มโอกาสเสยชวตกอนวยอนสมควรจาก2เรองคอ1)โรครายแรงประเภทไมตดตอซงท�าใหเกดการเสยชวตได เชนระบบทางเดนอาหารมะเรงระบบทางเดนหายใจเบาหวานและ2)อบตเหตทางถนนแมวาประเทศไทยจะมการพฒนาดานสาธารณสขทดขนในบางดานแตการใชชวตแบบสมยใหมกท�าใหคนไทย เปนโรคอวนความดนโลหตสงและเบาหวานกนเพมขนธนาคารโลกชวาปญหาเหลานจ�าเปนจะตอง ไดรบการแกไขถาตองการใหพลเมองไทยพฒนาเปนทนมนษยทมศกยภาพสงขน8

การประเมนผลจดการศกษาไทยโดยองคการยเนสโก องคการศกษาวทยาศาสตรวฒนธรรมแหงสหประชาชาตUNESCOเผยแพรรายงาน2017/2018GlobalEducationMonitoringReport:ThailandHighlights9ไดตงขอสงเกตถงลกษณะปญหา การจดการศกษาของไทยประเดนเดนๆ ทผวจยเหนวาควรคด/แปล/เรยบเรยงบางประเดนมาน�าเสนอตอ ดงตอไปน - นกเรยนทเรยนจบชนมธยมศกษาปท3ม85%ของประชากรวยเดยวกน - นกเรยน50%ไมไดรบการสอนเปนภาษาทพวกเขาใชพดทบาน(ประเดนนยเนสโกคงหมายรวมถง นกเรยนภาคใตภาคอสานภาคเหนอทใชภาษาทองถนทบานแตภาษาทองถนของทงภาคนนใกลเคยงกบ

8 WorldBankwww.worldbank.orgThailandEconomicMonitorJan2019.ReportonHumanDevelopmentIndex 20189 http://bangkok.unesco.org/content/20


43

ภาษาไทยกลางมากซงในกรณนนาจะมปญหาไมมากพวกทมปญหาจรงๆนาจะเปนเดกชาตพนธตางๆ ในภาคเหนอและ3จงหวดชายแดนภาคใต-ผวจย) - นกเรยนทจบชนมธยมศกษาปท 3มความร ดานการอานทใชงานไดขนต�า (MinimumProficiency)50%และคณตศาสตร46% - โรงเรยนทมเครองอ�านวยความสะดวกดานสาธารณสขพนฐานมเพยง45%และโรงเรยนทม น�าสะอาดส�าหรบใหนกเรยนดมไดมเพยง60% - กลมนกเรยนจากครอบครวจนทสดมโอกาสจบการศกษาชนมธยมศกษาปท 3ราว80% เทยบกบครอบครวทรวย100% - มผใหญทอานภาษาไทยประโยคงายๆไมได3.9ลานคน - เดกนกเรยนกลมอาย13-15ปหนงในสามมประสบการณถกเพอนรงแกในชวงป2553-2558และ29%มประสบการณถกใชความรนแรง - ระบบการศกษาไทยมระบบตรวจสอบ(Accountability)ดวยการทดสอบระดบชาตแตผลลพธไมไดดขนเลยในชวงป2546-2558 - ไมมกฎระเบยบทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาวาควรจะมจ�านวนนกเรยนตอครเทาไหร และไมมกฎระเบยบเรองสาธารณสขส�าหรบโรงเรยนของรฐมแคกฎระเบยบส�าหรบโรงเรยนเอกชน ใหมหองน�าและแยกกนระหวางนกเรยนชายและหญงผลโดยรวมกคอมโรงเรยนราว45%เทานน ทมเครองอ�านวยความสะดวกสาธารณสขพนฐาน - ไมมระบบประเมนครทเปนกลางและมประสทธภาพการตดตามประเมนผลจากนานาชาตตงแตป2543พบวาวธใหนกเรยนประเมนครนนมอคตไดและไมเทยงตรง - รฐบาลควรจะด�าเนนการใหสญญาการพฒนาเทคโนโลยทางการศกษาเขาถงนกเรยนอยางยตธรรมและใชประโยชนไดโครงการแจกแลปทอปใหนกเรยนในป2545ทบรษทShenzhenประมลได มอบเครองทมปญหาถง30%ไมสามารถสงเครอง800,000เครองไดทนและปฏเสธไมยอมเสยคาปรบทสงชาและในทสดบรษทนกลมละลายและสญญาถกยกเลกไปในป2547รฐบาลยกเลกโครงการน - มการทดสอบระดบชาตO-NETส�าหรบนกเรยนทจะจบชนประถมศกษาปท6มธยมศกษาปท3 และมธยมศกษาปท6ตงแตป2548และลดจาก8วชาเหลอ5วชาในป2559ฝายบรหารใชผลการทดสอบน เปรยบเทยบโรงเรยนแตละโรงเรยนเขตและคะแนนเฉลยของทงประเทศในแตละปขอสอบใชวด การจบการศกษาแตไมมมาตรฐานผลการเรยนของนกเรยนทจะวดรวมกนไดจรง(NoCommonStudentPerformance)และมคะแนนเฉลยขน-ลงระหวางปสงจงไมสามารถวดไดวาผลการเรยนสอดคลองกบเปาหมายหลกสตรทตงไวหรอไมมการประเมนวามชองวางระหวางการพฒนาขอสอบและการวจยผลลพธและความหวงใยวาหนวยงานทท�าการทดสอบมความสามารถทจะตความผลการสอบ ไดดมากนอยแคไหน


3.5 การจดล�าดบประเทศทเกยวของกบคณภาพชวตดานตาง ๆ เวบไซตWikipediaสารานกรมขอมลความรทางออนไลนทใหญทสดไดรวบรวมการจดอนดบของประเทศไทยในดานตางๆโดยหนวยงานตางๆในหวขอชอInternationalRankingsofThailand10 ทผวจยขอคดเลอกบางรายการทนาสนใจมาน�าเสนอดงตอไปน ดชนพฒนามนษยของUNDP(2017)ไทยอยล�าดบท83จาก189ประเทศ สขภาวะของเดก(วดจากเรองสขภาพการศกษาการท�างานการแตงงานการคลอดบตรและความรนแรง)จากรายงานขององคกรSaveTheChildrenป2018ไทยอยล�าดบท85จาก175ประเทศ(นบจากดทสด1ไปหาต�าทสด175) ดชนภาพลกษณการทจรตฉอฉลCorruptionPerceptionIndex2018ไทยอยล�าดบท99จาก180ประเทศอยล�าดบทจรตมากกวาสงคโปรบรไนมาเลเซยอนโดนเซยและไทยไดล�าดบทต�าลงจากป2017 ดชนความรดานภาษาองกฤษEFEnglishProficientIndex2018ไทยอยอนดบ64จาก88ประเทศไดอนดบทต�ากวาสงคโปรฟลปปนสเวยดนามอนโดนเซย ความรเรองสงคม Knowledge of Society บรษทIPSOSท�ารายงานเรองPeritusofPerception2018ส�ารวจแบบสมตวอยางประชากรใน37ประเทศทางออนไลนวาพวกเขารขอมล ขอเทจจรงเกยวกบประเทศของเขามากนอยเพยงไรและรายงานวาคนไทยมความรเรองประเทศ ของตนเองแมนย�านอยทสดใน37ประเทศทมการส�ารวจรวมทงฮองกงสงคโปรเกาหลใตญปนจนมาเลเซยซงไดคะแนนดกวาไทยตามล�าดบแมวากลมตวอยางและการตงค�าถามของบรษททท�าเรองนอาจจะถกตงค�าถามไดแตนกเปนประเดนทคนไทยควรรบฟงหรอนาจะมนกวจยไทยส�ารวจวจยเรองนดวยตวเองในโอกาสตอไป กจกรรมออกก�าลงกายของเดกและเยาวชนGlobalMatrix2.0onPhysicalActivityforChildrenandYouthส�ารวจประเทศตางๆในป2016และใหคะแนนเฉลยจากสงไปหาต�าคอA-ดทสดB-C-DและF-ต�าทสดไทยไดคะแนน D คอเกอบต�าทสด อตราประชากรทตดคก ประเทศไทยมประชากรทตดคก450คนตอประชากร100,000คน เปนสดสวนทสงเปนท7ของประเทศทวโลกสงกวาทกประเทศในกลมอาเซยน คณภาพชวต Quality of Living การส�ารวจเรองคณภาพชวตของประชากรเมองตางๆโดยMercer’s2016QualityofLivingรายงานวากรงเทพฯอยในอนดบท129จาก230เมองเมองทไดคะแนนสงทสดคอเวยนนาสงคโปรอยล�าดบท26กวลาลมเปอรกไดคะแนนสงกวากรงเทพฯ

10 http://en.wikipedia.org/wiki/internationคนเมอวนท12เมษายน2562


45

สตปญญาความสามารถของประชาชน Talent GlobalTalentCompetitivenessIndex(GTVI)2018วเคราะหความสามารถของคนใน119ประเทศและ90เมองโดยพจารณาจาก6ปจจยคอสงเสรมใหเกดสตปญญาความสามารถดงดดคนมปญญาพฒนาคนมปญญารกษาคนมปญญาใหอยในประเทศและพฒนาตอไดทกษะดานอาชพและเทคนคทกษะเรองความรเกยวกบโลกไทยไดล�าดบท 70 จาก 119 ประเทศสงคโปรล�าดบท2ฟลปปนสล�าดบท54เทยบระหวางเมองกรงเทพฯ ไดล�าดบท 78 จาก 90 เมอง คออยเกอบทาย ๆ

สรปเมอเทยบกบประเทศทวโลกไทยเปนประเทศทมประชากรและทดนทท�าการเกษตรไดอยใน ล�าดบทคอนขางสงและดชนความสามารถการแขงขนทางเศรษฐกจอยในล�าดบกลางๆแตสมรรถนะทางการศกษาและการพฒนาทางสงคมดานตางๆ อยในล�าดบต�าคอนไปทางขางทายซงสะทอนภาพวา คณภาพชวตของคนไทยสวนใหญยงอยในเกณฑต�าในอนาคตล�าดบความสามารถในการแขงขน ทางเศรษฐกจและการพฒนาทางสงคมของไทยมแนวโนมจะตกต�าลงไดอก เวนเสยแตวาไทยจะตองเรงรดการปฏรปการศกษาใหมคณภาพเพมขนอยางทวถง และการปฏรปทางดานเศรษฐกจสงคม ทเนนการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนอยางทวถง เปนธรรม มประสทธภาพ ประสทธผลเพมขน อยางมยทธศาสตรยทธวธทเปนรปธรรมแมไทยจะเขยนแผนพฒนาเศรษฐกจสงคม5ปฉบบตางๆและยทธศาสตรชาต20ปทดสวยงามแตเปนแผนแบบตงเปาหมายและตวชวดขนมาลอยๆคลายๆกบ การวาดวมานในอากาศมากกวาจะมยทธศาสตรยทธวธทเปนรปธรรมชดเจนวาจะปฏรปในเรองไหนอยางไรเพออะไรเพอใครเมอไหร


บทท 4ปญหาหลกและแนวทางปฏรปการศกษาไทย

บทนเปนการสรปวเคราะหปญหาของการใหบรการของการศกษาไทยทงในเชงปรมาณและ คณภาพปญหาหลก3เรองใหญคอ1.โครงสรางการบรหาร2.คณภาพ/ประสทธภาพของครอาจารย3.หลกสตรการสอนและการประเมนผลและปญหาเฉพาะเรองทผวจยเหนวาส�าคญและเสนอแนวทางปฏรปเพอแกไขปญหาดงกลาว

4.1 ปญหาการใหบรการศกษา การใหบรการการศกษาของไทยมปญหาส�าคญทอาจสรปได2ดานใหญคอดานปรมาณการให บรการการศกษาทยงคงไมทวถง/ไมเปนธรรมและดานคณภาพทผลสมฤทธของผเรยนโดยรวมหรอสวนใหญยงอยในเกณฑต�าทงโดยการประเมนผลเปรยบเทยบกบตางประเทศและการประเมนผล ภายในประเทศเองปญหาทง2ดานนสมพนธกบปญหาส�าคญเรองอนๆคอเรองโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองและการบรหารของภาครฐคณภาพ/ประสทธภาพของผบรหารครอาจารยเรองหลกสตร วธการสอนการเรยนและการวดผล 1) การใหบรการการศกษาไดอยางไมทวถง/ไมเปนธรรม โครงสรางเศรษฐกจไทยทมความเหลอมล�าต�าสงมากทงทางดานทรพยสนรายไดระดบการศกษาฯลฯระหวางคนรวยคนชนกลางในเมองกบคนจนสวนใหญทงในชนบทและในเมองเปนสาเหตส�าคญ ทท�าใหประชาชนสวนใหญไมไดรบการศกษาขนพนฐานถงชนมธยมศกษาปท6อยางทวถงมปญหาคนท ไมไดเขาเรยนนกเรยนออกกลางคนและไมไดเรยนตอในระดบตางๆจนถงชนมธยมศกษาตอนปลายทงสายสามญและอาชวศกษาสงมาโดยตลอดในปการศกษา2560อตราการคงอยของนกเรยนทเรมจากป.1 ในการศกษา2548ถงปการศกษา2560คงเหลอรอยละ70.3ซงแปลวามนกเรยนออกไปกลางคน รอยละ29.71

จากสถตอตราการเขาเรยนอยางหยาบปการศกษา2560ประชากรอาย3-21ปม15.9ลานคน ทไมไดรบการศกษาอย2.08ลานคน(รอยละ13)2

เดกเยาวชนทไมไดเรยน/ออกกลางคนสวนใหญมาจากภมภาคและครอบครวทยากจนทเรยนอยในโรงเรยนในอ�าเภอรอบนอกและชมชนเมองเขตยากจนทมคณภาพปานกลางและต�าการมโรงเรยนอยทวประเทศและรฐใหเรยนฟรส�าหรบการศกษาขนพนฐานชวยไดบางสวนแตคนจนยงมปญหาคาใชจาย ในการเดนทางกนอยและอนๆสงนอกจากนนกมปญหาอนๆอกเดกบางคนตองโยกยายทอยตาม ผปกครองทไปท�างานกอสรางและงานอนๆตามทตางๆบอยๆปญหาการทเดกวยรนบางคนเรมออกไปท�างานมลกตงแตวยรนปญหาครและการสอนในโรงเรยนส�าหรบคนจนสวนใหญมคณภาพต�ามาแตตน รวมทงการทระบบการศกษาไทยเนนการแขงขนแบบแพคดออกตามมาตรฐานเดยว(โดยไมค�านงถง

1 สกศ.สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560สกศ.25612 ดร.ประสารไตรรตนวรกล(ประธานกสศ.)ทางออกการศกษาไทย www.thaitpiblne.org18กรกฎาคม2562


47

การเรยนไดชาเรวและความถนดทตางกนของเดกแตละคน)ท�าใหเดกทเรยนตามเพอนไมทนและมปญหาอนๆ สอบไมผานเรยนตอไมไหวหรอไมอยากไปเรยน แมจะมการออกกฎหมายการศกษาภาคบงคบ9ปและรฐธรรมนญทงฉบบป2540และฉบบป 2550ก�าหนดวารฐตองจดใหประชาชนไดรบการศกษาอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย ไมนอยกวา12ปแตไมมรฐบาลชดไหนตดตามใหมผลบงคบใชอยางแทจรงรฐบาลไดแตลงทนสรางโรงเรยนจางครใหเงนอดหนนการศกษาใหเดกขนพนฐานเรยนฟรรวมทงแจกหนงสอเรยนเสอผาแตไมไดม การจดระบบบรหารจดการตดตามและชวยเหลอแกปญหาเดกทไมไดเขาเรยนเดกทเรยนออนเรยนชา ตามเพอนไมทนและทมปญหาดานตางๆจนตองออกกลางคนอยางเปนระบบจรงจงเทยบกบฟนแลนด และประเทศอนๆ การจะแกปญหาคนออกกลางคนเรยนไมจบม.3หรอม.6เปนสดสวนสงเปนเรองทสมพนธกบความเหลอมล�าไมเปนธรรมทางเศรษฐกจสงคมทจะตองเขาใจถงสาเหตตางๆทกสาเหตแกไขทงระบบอยางครบวงจรวธการแกปญหาเปนสวนๆเชนดวยนโยบายเรยนฟร15ปหรอแจกของฟร5รายการอาจชวยแบงเบาภาระของผปกครองไดบางแตไมสามารถชวยใหคนจนเรยนไปไดตลอดรอดฝงเพราะ การศกษายงมคาใชจายสงกวานนเชนคาใชจายการเดนทางกนอยคาเสยโอกาสในการใหลกไปชวยท�างาน ซงส�าหรบคนจนแลวเปนคาใชจายทสงจนเขาอาจไมอยากใหลกเรยนตอทงโรงเรยนส�าหรบคนสวนใหญ มคณภาพปานกลางจนถงต�าเดกนกเรยนจ�านวนมากมปญหาเรยนไมไดดไมชอบโรงเรยนเพราะ การสอนและการสอบแบบมาตรฐานเดยวมากเกนไปปญหานกเรยนถกสงเยายวนใจภายนอกดงใหไป เสพตดสงตางๆ(รวมทงเรองเพศสมพนธ)ไมอยากเรยนเปนเรองทจะตองตระหนกถงและแกไข อยางจรงจงดวยการใหเงนอดหนนเดกยากจนของกองทนเพอความเสมอภาคทางการศกษา(กสศ.) ชวยแกปญหาไดบางสวนเทานน ปรบปรงกระบวนการสอนการเรยนและการแนะแนวของครอาจารยทตองพฒนาใหมคณภาพ/ประสทธภาพเพมขนครอาจารยควรมความรความเขาใจความตงใจมากพอทจะดแลพฒนาการเรองอปนสยคณลกษณะคานยมของนกเรยนอยางใกลชดดวยไมใชแคสอนแตวชาการวชาชพเทานน ตองเพมครแนะแนวทมความรทางจตวทยาพฒนาการมจตใจรกเดกคลายพอแมหรอฝกอบรมคร ทสนใจใหท�าหนาทนและลดภาระงานดานอนลงมา ทางองคกรปกครองทองถนควรรวมมอกบทางโรงเรยนตดตามและชวยเหลอใหผ ปกครอง ตองสงเดกทกคนมาเรยนภาคบงคบ9ปและตดตามชวยเหลอใหเดกทมปญหาใหเรยนไดตลอดรอดฝง ถง9ป(จบมธยมศกษาปท3)เชนการใหทนเปนคาใชจายทครอบคลมการเดนทางและการกนอยใหเงนพเศษ ครชวยสอนเดกเรยนออนเปนรายบคคลหรอกลมยอยพฒนาครและเพมการจางนกจตวทยานกแนะแนว นกสงคมสงเคราะหใหท�าหนาทออกไปตามดแลเดกทขาดเรยนและมปญหาดานตางๆพฒนาระบบ การแนะแนวการตดตามปองกน/แกไขปญหาเดกทมปญหาเรยนตามเพอนไมทนหรอมปญหาอปสรรคอนๆ ทท�าใหพวกเขาตองออกกลางคนพฒนาโรงเรยนทางเลอกโรงเรยนนอกระบบตามอธยาศยใหเดกทมปญหาเรยนในโรงเรยนทวไปไมไดสามารถเรยนรทางอนไดอยางมคณภาพเพมขน


เรองทส�าคญทตองท�าควบคกนไปคอเพมงบประมาณก�าลงคนพฒนาโรงเรยนขนาดกลางและขนาดเลกในอ�าเภอรอบนอกและชมชนแออดใหมครทมคณภาพและเอาใจใสดแลนกเรยนไดอยางทวถงเพมขน(โรงเรยนทมปญหาควรไดรบงบสนบสนนโดยรวมหรอจะคดแบบตอหวนกเรยนสงกวาโรงเรยนใหญ)นอกจากใหแรงจงใจใหครเกงๆสนใจไปสอนโรงเรยนรอบนอกและโรงเรยนในชมชนยากจนโดยทมรายไดสงขนมความกาวหนาทางอาชพการงานแลวอาจใชวธรบอาสาสมครครจบใหมออกไปสอน ในโรงเรยนทมปญหาคณภาพต�าเปนเวลา2ป(โดยมประกาศนยบตรและเงนโบนสให)แบบในประเทศอน เชนสหรฐอเมรกาจะไดมครหมนเวยนเขามาตลอดบางคนอาจชอบและอยตอหรอใชประสบการณ จากการท�างานบกเบก/แกปญหาไปท�าประโยชนทอนตอได แนวทางแกไขปญหาทส�าคญอกขอหนงคอตองท�าโรงเรยนใหมสภาพแวดลอมบรรยากาศทอบอนเปนมตรครอาจารยดแลเอาใจใสใกลชดดวยความรกความหวงใยเหมอนลกหลานนกเรยนปลอดภยจากการถกนกเรยนคนอนทเกเรรงแกการพนนยาเสพตดปญหาเพศสมพนธกอนวยและปญหาอนๆจดสรรงบประมาณเพมทนคาเดนทางคากนอยส�าหรบผมรายไดนอยและจดสรรงบประมาณ(และอาจจะก�าลงคนดวย)อกสวนหนงไปแกปญหาสภาพแวดลอมปญหาตางๆทเดกในแตละพนทตองเผชญอยประเดนสดทายคอตองแกไขปญหาการทจรตฉอฉลกรณงบอาหารกลางวนส�าหรบเดกทเปนขาวออฉาว ส�าหรบหลายโรงเรยนในชวงป2561-2562รวมทงการทจรตและพฤตกรรมมชอบของผบรหารและครในเรองอนๆอยางจรงจงเชนควรปลดออกเอาผดทางอาญาไมใชแคโยกยายไปทอนหรอลงโทษ ทางวนยแบบอะลมอลวยกน 2) การจดการศกษาโดยรวมหรอโดยเฉลยทงประเทศยงมคณภาพต�า เดกวย3-6ปทยากจนมโอกาสไดเรยนในศนยเดกเลกหรอโรงเรยนอนบาลนอยหรอไดเรยนอยางไมคอยมคณภาพนกเชนโดยองคกรปกครองทองถนขนาดเลกทมงบประมาณนอยและไมสามารถจางครทมคณภาพสงไดสถานศกษาปฐมวยทมคณภาพจดการศกษาแบบกงเรยนกงเลนทสอดคลองกบพฒนาการสมองมากกวามกเปนของโรงเรยนสาธตฯเทศบาลขนาดใหญโรงเรยนเอกชนในเมองซงเปนสวนนอยเกบคาเลาเรยนสงและเขาไดยากเพราะรบไดจ�านวนจ�ากดเนองจากเดกปฐมวยสมองพฒนามากทสดและเรยนรไดเรวทสดเดกทไมไดเขาเรยนหรอไดเขาเรยนทศนยเดกเลกหรอโรงเรยนอนบาล คณภาพต�าจงมโอกาสไดรบการพฒนาการเรยนรไดนอยกวาระดบศกยภาพของสมองของพวกเขา เมอเทยบกบเดกปฐมวยทไดเรยนในโรงเรยนอนบาลทมคณภาพสงกวา การศกษาขนพนฐานระดบประถมศกษาถงมธยมศกษามความแตกตางทางดานคณภาพระหวางโรงเรยนขนาดใหญในเมองทมชอเสยงราว3รอยกวาแหงและโรงเรยนขนาดกลางและขนาดเลกในชนบทและชมชนแออดรวม3หมนกวาแหงอยางมาก สภาพเชนนท�าใหมการกวดวชาเพอแขงขนเขาชนประถมศกษาปท 1ในโรงเรยนทมชอเสยง เปนทนยมจนมครนกศกษากลมหนงออกมารณรงคเรองการออกพระราชบญญตการพฒนาเดกปฐมวย (เมษายน2562)คดคานการสอบแขงขนเขาประถมเพราะท�าใหเดกเลกเครยดและมปญหาเดกทสอบ ไมไดกจะมปญหาปมดอยตอไปอกแตโรงเรยนมชอเสยงกยงคงตองการไดเดกเกงหรอเดกทพอแมร�ารวย สามารถชวยจายเงนอดหนนโรงเรยนไดมากกยงหาวธการคดเลอกดวยการแขงขนรปแบบใดรปแบบหนงอยด


49

ผลสมฤทธทางการศกษาทวดจากการสอบระดบชาตของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 และชนมธยมศกษาปท6ในวชาหลกๆ5วชาในชวงตงแตปการศกษา2547เปนตนมาจนถงป2561นกเรยนทงประเทศไดคะแนนเฉลยออกมาต�ากวารอยละ50เปนสวนใหญโดยเฉพาะคณตศาสตรวทยาศาสตรแมวามนกเรยนทเกงอยจ�านวนหนงทสอบไดคะแนนสงกวาคะแนนเฉลยแตพวกเขาเปนคนสวนนอยคะแนนเฉลยนกเรยนทงประเทศจงออกมาต�า การประเมนของส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(สมศ.)และหนวยงานอนๆ รายงานวานกเรยนสวนใหญเรยนแบบทองจ�าเพอสอบเอาคะแนนแตคดวเคราะหสงเคราะหประยกตใชไมเปนขาดทกษะในการเรยนรตอและทกษะทจ�าเปนในการท�างานและการพฒนาตนเองเรองนไดรบ การยนยนจากผลการทดสอบนกเรยนนานาชาตทชอยอวาPISAจดโดยองคกรOECDทจดขนทก3ปเปนการสอบวชาหลก3วชาคอการอานคณตศาสตรวทยาศาสตรแบบวดความสามารถในการจบประเดน คดวเคราะหได(ขอสอบแปลเปนภาษาของนกเรยนแตละประเทศ)โดยคดสมตวอยางนกเรยนอาย15ป ทถอเปนตวแทนภาพรวมของทงประเทศในรอบสบกวาปทผานมาไทยสงนกเรยนเขารวมมา3-4ครง แลวไดคะแนนเฉลยและล�าดบทต�ามาโดยตลอด ปญหาผลสมฤทธผเรยนต�าสมพนธกบปญหาการจดการศกษาทไมเปนธรรม ผลทดสอบเพอวดผลสมฤทธของผเรยน(NT)ชนม.3และการทดสอบทางการศกษาแหงชาต(O-net)ระดบม.6แสดงความแตกตางของคะแนนเฉลยระหวางเขตพนทการศกษาและจงหวดตางๆอยางสมพนธกบระดบการพฒนาทางเศรษฐกจของประชาชนในภมภาคนนๆ นกเรยนในเขตการศกษาท1 คอในเมองจงหวดใหญๆทฐานะทางเศรษฐกจดมสถานศกษาดๆไดคะแนนเฉลยสงกวานกเรยน ในเขตการศกษาทอยนอกเมองเหนไดชดในจงหวดทางภาคอสานและบางจงหวดทยากจนทสดในภาคตางๆ รวมทง3จงหวดภาคใตทจนทสดผลการสอบPISAกออกมาในลกษณะเดยวกน3

ปญหาเกดจากทงสภาพแวดลอมทยากจนกวาและการจดสรรงบประมาณและการจดสรรครอาจารยระหวางกรงเทพฯเมองใหญและจงหวดทยากจนอยางไมเปนธรรมดวยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดรบเงนอดหนนทางการศกษาตอหวนกเรยนต�าสดในเกอบทกระดบและต�ากวาคาเฉลยของนกเรยนทงประเทศขณะททนการศกษาและโครงการอาหารกลางวนทรฐจดสรรกเขาถงเดกยากจน(เดกท พอแมมรายไดต�ากวาเสนความยากจน)เปนสดสวนทต�ามากเพราะนอกจากรฐบาลจะใหงบประมาณ แบบจ�ากดแลวสวนทใหไปกยงใหกบเดกทวไปทไมถกจดอยในกลมเดกยากจน(ทสด)ดวย4ทงน ยงไมนบรวมปญหาเชนผบรหารโรงเรยนหลายแหงทจรตคาอาหารกลางวนของเดกท�าใหเดกไดกนอาหาร เชนขนมจนคลกน�าปลาทมคณคาทางโภชนาการต�าตามทเปนขาวทางสอตางๆในป2561-2562

3 ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาสภาวะการศกษาป 2551/2552สกศ.25534 วรญญาเตยวกลและคณะบทบาทของการศกษาภาคบงคบตอการแกปญหาความ ยากจน: โอกาสทางการศกษาของเดกยากจนและ เดกดอยโอกาสมลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ,2550WWW.TDRI.OR.TH


4.2 ปญหาหลกของการบรหารจดการศกษาไทย ผเขยนวเคราะหวาม3ปญหาใหญคอ1.โครงสรางการเมองการบรหาร2.คณภาพประสทธภาพของผบรหารและครอาจารย3.หลกสตรการสอนการเรยนการวดผลกลาวคอ 1) ปญหาโครงสรางการเมองและบรหารจดการของภาครฐ โครงสรางเศรษฐกจการเมองไทยเปนแบบชนชนน�าสวนนอยมอ�านาจและความมงคงสงกวาประชาชนสวนใหญระบบการบรหารจดการแบบรวมศนยอยทรฐบาลกลางโครงสรางและนโยบาย การพฒนาเศรษฐกจเปนแบบทนนยมอตสาหกรรมผกขาดเนนการท�าใหเศรษฐกจโดยรวมเตบโต เปนดานหลกไมไดมงพฒนาเพอกระจายความกนดอยดเปนธรรมและเพอคณภาพชวตของประชาชนอยางแทจรง(แมจะเขยนอางวาเปนสวนหนงของนโยบายหรอยทธศาสตรชาตกตาม) โครงสรางทางเศรษฐกจการเมองดงกลาวท�าใหระบบการจดการศกษาเปนแบบรวมศนยโดยภาครฐ ขาดการแขงขนในเชงคณภาพจากโรงเรยนภาคเอกชนและภาคประชาสงคมขาดการตรวจสอบ โดยภาคประชาชนท�าใหผลสมฤทธการศกษาของผเรยนโดยรวมอยในเกณฑต�าและยงใชงานในโลก การท�างานจรงไมไดดเทาทควร (1)ระบบโครงสรางทางการเมองและการบรหารราชการถกควบคมโดยชนชนน�าสวนนอยทม อ�านาจและความมงคงแบบรวมศนยใชงบประมาณของรฐท�างานเพอประโยชนตนเองและพรรคพวกเปนหลกขาดการตรวจสอบทเขมแขงมประสทธภาพจากภาคประชาชน (2)ระบบโครงสรางและการพฒนาทางเศรษฐกจแนวทนนยมอตสาหกรรมแบบมอใครยาว สาวไดสาวเอาสรางความมงคงและอ�านาจใหกบนายทนและคนชนกลางสวนนอยแตขณะเดยวกน กสรางความไมสมดลไมเสมอภาคระหวางภาคในเมองกบชนบทการกระจายทรพยสนและรายได ทไมเปนธรรมระหวางคนกลมตางๆเพมขนท�าใหผมรายไดนอย60-80%สดทายมโอกาสไดรบ การศกษาและพฒนาตนเองไดนอยกวาผมรายไดสงกวา20-40%แรกดวยสาเหตหลายประการ นโยบายพฒนาเศรษฐกจแนวทนนยมอตสาหกรรมทเนนการเพมอตราการเจรญเตบโตของสนคาและบรการอยางสดโตงเปนตวก�าหนดนโยบายการจดการศกษาแบบแพคดออกฝกอบรมใหประชาชนจ�านวนหนงมการศกษาระดบพอทจะไปเปนแรงงานฝมอรบใชการพฒนาเศรษฐกจทนนยมอตสาหกรรม ใหเจรญเตบโตเพมขนไดเนนลงทนการศกษาเชงปรมาณมากกวาคณภาพคนรวยคนชนกลางมโอกาสเรยนจบการศกษาระดบตางๆสงขนเชนสถตแรงงานป2561มผมงานท�าทจบปรญญาตรราว8.03ลานคน หรอ20.95%ของแรงงานทงหมดแรงงานทจบมธยมศกษาตอนปลายม6.42ลานคนหรอ16.74% ของแรงงานทงหมด5แตแรงงานสวนใหญมระดบชนมธยมศกษาตอนตนและต�ากวา คนทเรยนจบมธยมศกษาตอนปลายและอดมศกษาสวนใหญมความรความสามารถปานกลาง คดวเคราะหประยกตใชไมเปนไมสามารถแกไขปญหาและท�างานไดอยางมประสทธภาพบางสวนกลายเปน คนหยบโหยงเลอกงานและไมสงานหนกเทาทควรขณะทแรงงานสวนใหญ17.37ลานคนหรอ45.27%ของแรงงานทงหมดจบแคชนประถมหรอต�ากวาเนองจากคณภาพการศกษาโดยรวมอยใน

5 ส�านกงานสถตแหงชาตสรปผลการส�ารวจภาวะการท�างานของประชากร เดอนมถนายน 2561รอยละค�านวณโดยผวจย


51

เกณฑต�าเปนการสอนแบบใหผเรยนจดจ�าขอมลและฝกทกษะบางอยางเพอการสอบผานมากกวาทจะเรยนรทจะคดวเคราะหและเรยนรตอเปนผลตภาพหรอประสทธภาพของแรงงานไทยโดยรวมจงยงอย ในเกณฑต�าความสามารถในการพฒนาเศรษฐกจสงคมของไทยแขงขนกบประเทศอนไดจงอยใน เกณฑต�าไปดวย (3)ระบบวฒนธรรมการเรยนรความคดความเชอของคนไทยจ�านวนมากยงถกครอบง�าโดยวฒนธรรมแบบเจาขนมลนายระบบอภสทธอปถมภการเลนพรรคเลนพวกการหวงผลตอบแทน ทไดมางายๆ โดยไมตองอานคนควาท�างานหนก ไมไดแขงขนกนทความสามารถและคณธรรม สวนบคคลมากเทากบในประเทศทพฒนาเศรษฐกจสงคมไดมากกวาไทยคนไทยสวนใหญไมคอย รกการอานการคนควาเรยนรดวยตนเองการคดอยางมเหตผลมหลกฐานเชงประจกษรองรบ(อยางเปน วทยาศาสตร)ไมคอยขยนมมานะพยายามพฒนาตนเองเชนนกศกษามคานยมอยากเรยนคณะทเรยนไดสบายจบไดงายๆจบออกไปอยากท�างานนงโตะทไดเงนเดอนพอใชมากกวาทจะมความทะเยอทะยาน ความใฝฝนทจะขวนขวายแขงขนท�างานเพอพฒนาตนเองใหมความรความสามารถใหมากทสดเทาทจะท�าได และเพอพฒนาประเทศชาตใหเจรญรงเรองขน รฐบาลไทยบรหารประเทศแบบรวมศนยอ�านาจทสวนกลางและเปนผผกขาดการจดการศกษา ถงราวรอยละ80ของผเรยนทวประเทศจดการศกษาสายสามญมากกวาอาชวศกษาจดการศกษาระดบอดมศกษาสายสงคมศาสตรมนษยศาสตรมากกวาวทยาศาสตรเทคโนโลยระบบการศกษาไทย มงสนองความตองการของคนชนสงและคนชนกลางและเพอการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมพงพา การลงทนจากตางประเทศขณะทประเทศอนกระจายการบรหารราชการรวมทงการจดการศกษา ใหจงหวดหรอเทศบาลทบรหารจดการตนเองทงเรองเศรษฐกจสงคมการศกษาสงเสรมสถาบน การศกษาเอกชนและใหคปองการศกษาแกตวนกเรยนไปเลอกใชเขาโรงเรยนแบบไหนกไดเพอใหเกด การแขงขนและสงเสรมการศกษาอาชวศกษาและอดมศกษาสายวทยาศาสตรเทคโนโลยเพอท�าใหเศรษฐกจของประเทศสามารถแขงขนกบประเทศอนไดเพมขน โรงเรยนเอกชนไทยแขงขนกบโรงเรยนรฐบาลซงรฐใหการสนบสนนสงกวามากไดยากโดยเฉพาะในตางจงหวดซงประชาชนสวนใหญมรายไดต�าทงสถาบนการศกษาเอกชนของไทยกตองพงหลกสตรและการสอบตามมาตรฐานของรฐไมเปนอสระเหมอนในประเทศพฒนาอตสาหกรรมรวมทงรฐบาล กไมไดใหเงนเดอนเงนอดหนนหรอคปองการศกษาแกผทไปเรยนโรงเรยนเอกชนท�าใหไมมการแขงขนดานคณภาพระหวางสถาบนการศกษาภาครฐและภาคเอกชนหรอองคกรภาคประชาสงคมตางๆ ไดมากเหมอนในประเทศอน โครงสรางการบรหารทงดานเศรษฐกจและการเมองการจดการศกษาแบบไทยท�าใหนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายทเรยนสายสามญมอยในราว60-65%และสายอาชพเพยง35-40%มาตลอด 10-20ปทผานมาแมจะมการรณรงคใหนกเรยนเลอกไปเรยนสายอาชวศกษามากขนกไดผลนอย ความรระดบมธยมสายสามญศกษาทสอนกนอยในปจจบนน�าไปใชประโยชนในการท�างานประกอบอาชพ ไดนอย เพราะเนนการสอนวชาพนฐานเพอคดคนเรยนเกงจ�านวนหนงไปเรยนตอสงขน ไมได จดการศกษาตามสภาพความจรงใหคนไมไดเรยนตอและตองออกไปท�างาน/รจกวธการท�างานทดขน


สาเหตทคนไทยนยมเลอกเรยนสายสามญศกษามากกวาสายอาชวศกษาเพราะเปนเรองคานยม ทคนมงหวงจะไปเรยนตอมหาวทยาลยเพอใหไดปรญญาและเพราะวาการศกษาอาชวศกษาของไทย ยงพฒนาคณภาพไดไมสงนกเมอเทยบกบหลายประเทศเชนญปนเกาหลใตสงคโปรแมในชวง5ปหลง จะมการเรงพฒนาการศกษาอาชวะมากขนแตคานยมคนไทยกยงไมไดเปลยนไปจากเดมรวมทงการให คาจางผลตอบแทนความกาวหนาคนจบอาชวะยงไมจงใจแนวทางการพฒนาเศรษฐกจและการจางงาน ของประเทศไทยยงใหคานยมและตอบแทนคนจบปรญญาตรสงกวาอาชวศกษาระดบปวส.หรออนปรญญา ระบบเศรษฐกจสงคมไทยใหคาตอบแทนและยกยองคนจบปรญญาสงรฐบาลใหงบประมาณสถาบนอดมศกษาเพมมาตลอดสถาบนอดมศกษาขยายตวอยางรวดเรวมากนกศกษาระดบปรญญาตร ทงประเทศเพมขนเกอบเทาตวครงในรอบ10ปจาก1.0ลานคนในปการศกษา2540เปน2.4ลานคน ในปการศกษา2550และ2.22ลานคนในปการศกษา25606ในทกปแรงงานทมการศกษาระดบอดมศกษาเปนกลมคนวางงานกลมใหญทสดตงแตป2551ถงป2560เนองจากมผเรยนจบปรญญาตร สายสงคมศาสตรมนษยศาสตรมากเกนกวาความตองการของตลาดแรงงานและคนจบปรญญาตร เลอกและรองานประเภทเปนพนกงานมเงนเดอนประจ�ามากกวาทจะคดสรางงานเองเชนเปนเกษตรกรหรอผประกอบอาชพอสระรายยอย คนทจบปรญญาตรจ�านวนมากท�างานงายๆทไมจ�าเปนตองไปเรยนขนมหาวทยาลยใหสนเปลอง การลงทนทงภาครฐและการลงทนของผเรยนซงตางจากประเทศเยอรมนและประเทศพฒนาอตสาหกรรม อนๆทคนเรยนจบอาชวศกษาหรอวทยาลยเทคนคมความรและทกษะมากพอทจะท�างานไดมประสทธภาพไดคาตอบแทนทเปนธรรมและมความกาวหนาในอาชพการงานไดโดยไมจ�าเปนตองไปเรยนมหาวทยาลยกได 2) ปญหาคณภาพ ประสทธภาพของผบรหาร ครอาจารย ผบรหารการศกษา(รวมทงผบรหารประเทศระดบสง)ครอาจารยสวนใหญไมไดรกการอาน การคนควาการพฒนาตวเองกระบวนการผลตและจางครของประเทศไทยไมไดคดและสงเสรมคนเกงทสด มาเปนครเหมอนอยางในฟนแลนดสงคโปรและประเทศอนๆการใหผลตอบแทนและความทาทายความกาวหนาในการท�างานในอาชพครปจจบนอยในระดบต�ากวาภาคธรกจเอกชนไมจงใจใหคนเกงๆ เขามาเปนครรวมทงการทระบบการบรหารแบบราชการรวมศนยไมไดเนนประสทธภาพและไมไดปรบขนเงนเดอนตามผลการท�างานของครแตละคนอยางเปนธรรมท�าใหครไมมแรงจงใจทจะพฒนา ตวเองท�างานใหดขนและอทศตวมากขนซงตางจากประเทศฟนแลนดสงคโปรและประเทศอนๆ ทพฒนาการศกษาไดมคณภาพกวาไทย เพราะเขาตงใจคดเลอกคนเกงมาเรยนคร ใหแรงจงใจ ผลตอบแทนคอนขางสงมระบบพฒนาผบรหารครอาจารยอยางจรงจงครอาจารยในประเทศเหลานน สามารถกาวหนาในดานการสอนการวจยการชวยตวครอนฯลฯไดพอๆกบสายการเปนผบรหาร

6 สกศ.สถตการศกษาของประเทศไทยปการศกษา 2540, 2550 และ 2559-2560


53

เรองนอานเพมเตมไดในบทท5ของรายงานฉบบนบทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอน 3) ปญหาหลกสตร วธการสอน การเรยน และการวดผล หลกสตรถกก�าหนดจากสวนกลางใหเนนการสอนตามต�าราใหผเรยนจดจ�าขอมลและฝกทกษะ ในระดบพนฐานทางวชาการมากกวาการสอนใหผเรยนรกการอานใฝการเรยนรคดวเคราะหเปนพฒนาความฉลาดทางอารมณและทางสงคมเพอท�างานในโลกจรงไดอยางมประสทธภาพและเปนพลเมอง ทมความรบผดชอบสง ครสวนใหญไดรบการฝกอบรมแบบเกา(เนนเรองการจ�าขอมล)สอนบรรยายตามต�าราเพอใหนกเรยนทองจ�าและฝกทกษะบางอยางเพอการสอบแบบปรนยตามมาตรฐานเดยวกนครสวนใหญกไมคอย ไดรกการอานไมไดฝกการคดวเคราะหไมคอยไดสนใจจะเรยนรอะไรใหมๆมความรความเขาใจเรองจตวทยาการเรยนรและกลไกการท�างานของสมองนอยมความรทกษะการสอนอยางมประสทธภาพ คอนขางนอยหลกสตรและการวดผลซงก�าหนดมาจากสวนกลางกสงเสรมใหครสอนแบบบรรยายตามต�ารา ใหนกเรยนจดจ�าไปวนๆรวมทงระบบการสอบคดนกเรยนทกระดบโดยเฉพาะมธยมศกษาตอนปลาย เขามหาวทยาลยกเนนการวดจากคะแนนทไดมาจากการสอบแบบปรนยทเนนเรองการจดจ�าขอมล เปนดานหลก ทงวธการทคนไทยใชเปนเกณฑในการวดวาโรงเรยนไหนมนกเรยนไปสอบเขามหาวทยาลยไดมาก ถอวาเปนโรงเรยนดเดน/มชอเสยงชวยเสรมใหระบบการศกษาเปนระบบทอาจจะเรยกไดวาระบบ แพคดออกระบบนสงเสรมการสอนแบบทองจ�าและแบบเกงฝกท�าขอสอบการศกษาทอางวามเปาหมาย เพอทกคนจะไดพฒนาศกยภาพอยางรอบดานและจะไดความรและทกษะทจะน�าไปใชงานไดในโลกจรงเปนเพยงนโยบายลอยๆไมไดเกดขนจรง ทงนกบรหารการศกษาและครรวมทงพอแมผปกครองสวนใหญสนใจแตใหผเรยนเรยนรขอมล ตามต�ารายงไมเขาใจและไมไดสนใจเนนการท�าใหผ เรยนมความภมใจ เชอมนในตนเองซงเปน ปจจยส�าคญทท�าใหมนษยอยากเรยนรและเรยนรตอไดดครไมคอยเขาใจเรองกลไกการท�างานของสมอง และจตวทยาการเรยนรของผเรยนวาการสรางบรรยากาศการเรยนทชวยใหผเรยนสนกมความสข ไมเครยดเปนปจจยส�าคญทจะท�าใหผเรยนเรยนรไดอยางมประสทธภาพการศกษาทมงสอนใหผเรยน รจกตนเองคดวเคราะหเปนมความฉลาดทางอารมณทกษะทางสงคมรจกชมชนและประเทศมความฉลาด ทางจตส�านกเพอสวนรวมจะชวยใหผเรยนมโอกาสพฒนาเปนคนด(เหนแกสวนรวมมากกวาตวเอง) มวนยมความรบผดชอบมากกวาการจดการการศกษาทเนนแคการสอบเอาคะแนนใหผานและเนน การแขงขนแบบใครไดคะแนนสงคอผชนะใครไดคะแนนต�าเปนผแพถกคดออกไปจากสถาบนทมชอเสยง หรอออกไปจากระบบการศกษาเลย ระบบการศกษาทเนนการแขงขนแบบแพคดออกคดคนสอบท�าคะแนนไดดสวนนอยใหไดเรยนคณะวชาในมหาวทยาลยรฐทมชอเสยงและตลาดแรงงานตองการสงท�าใหลกหลานและพอแมผปกครองคนรวยคนชนกลางตองลงทนลงแรงเครงเครยดกบการเตรยมเดกเพอสอบแขงขนตงแตปฐมวยเพอหวงจะสอบเขาโรงเรยนมชอเสยงในเมองราว300กวาแหงมากเกดปญหาเดกฝากการจายเงนบรจาค เขาโรงเรยนและปญหาอนๆตามมารวมทงท�าใหเดกทสอบเขาไมไดจ�านวนมากเครยดผดหวงและ


มความภาคภมใจในตวเองลดลงแมวาคนทสอบเขาสถาบนทมชอเสยงไมไดจะไปหาทเรยนในสถาบน การศกษาอนไดหลงจากนนกตามนกเรยนสวนทไดเขาไปเรยนในโรงเรยนทมชอเสยงกแขงขนกนสง มความเครยดสงดวยเชนกน การแขงขนกนสอบเขามหาวทยาลยปดของรฐคอการแขงขนแบบแพคดออกทรนแรงทสดและ เปนตวก�าหนดการจดการศกษาแบบทองจ�าและการกวดวชามากกวาเพอการสงเสรมเรยนรแบบ คดวเคราะหเพอพฒนาศกยภาพของผเรยนอยางเตมทเนองจากมหาวทยาลยปดของรฐและคณะสาขาวชาทเปนทนยมนนทงเกบคาเลาเรยนต�าเพราะรฐใหเงนอดหนนสง(งบประมาณป2560-2561ตกปละ 1แสนลานบาท)และทงมความเกาแกและมชอเสยงกวามหาวทยาลยเอกชนมหาวทยาลยปดของรฐ ทมชอเสยงรบนกศกษาไดจ�านวนจ�ากดท�าใหเกดการแขงขนแยงกนเขาคณะทเปนทนยมในมหาวทยาลยปด ของรฐสงมากนกเรยนชนมธยมศกษาตองใชทงเงนและเวลาเพอไปเรยนกวดวชาคอนขางมาก7รวมทงท�าใหเกดความเครยดเพมขนดวย ปญหาทตามมาคอการเพมความเครยด(รวมทงโรคจตโรคประสาทเชนโรคซมเศราโรคกาวราวหนหนพลนแลนความคดอยากฆาตวตายฯลฯ)และท�าใหนกเรยนนกศกษามทศนคตคอนขางไปในทางลบ วาการศกษาคอการท�างานหนกแบบถกบงคบและการแขงขนเพอคะแนนเพอวฒบตรและโอกาส ในการมงานท�าทดขนแทนทเราจะสรางใหนกเรยนมทศนคตในทางบวกวาการศกษาคอโอกาสและความทาทายทจะท�าใหเดกเยาวชนของเราไดเรยนรสนองความตองการของตนเองและฉลาดรอบดานมากขน การจดการศกษาแบบเนนการบรรยายตามต�าราใหนกเรยนทองจ�าความรส�าเรจรปไปสอบเอาประกาศนยบตรและเพอการแขงขนไปเรยนตอในระดบทสงขนยงมลกษณะตดขาดจากชวตจรงและชมชนและไมชวยใหผเรยนคดวเคราะหสงเคราะหประยกตใชเปนท�าใหผส�าเรจการศกษาในทกระดบรวมทงมหาวทยาลยสวนใหญมความรทกษะในการด�าเนนชวตและประกอบอาชพไมสงมากนกบรษทธรกจเอกชนขนาดใหญททนสมยมกบนวาบณฑตทพวกเขารบมาท�างานยงท�างานไมเปนพวกเขาตองใชเวลาฝกฝนบณฑตจบใหมเพมเตมอกมากนกเศรษฐศาสตรเชนผวาการธนาคารแหงประเทศไทยมองวา ผลตภาพ(Productivity)ของแรงงานไทยโดยรวมยงอยในเกณฑต�าเปรยบเทยบกบประเทศอน

4.3 แนวทางปฏรปการศกษาทมงเนนใหไดผลจรง การจะปฏรปการศกษาเพอแกปญหาและเปาหมายการจดการศกษาใหมคณภาพและใหบรการ อยางทวถง/เปนธรรมเพมขนตองกลาผาตดเปลยนแปลงเชงโครงสรางครงใหญในเรองทส�าคญ3เรองคอ1.ระบบการบรหารจดการ2.การคดเลอกสรางและพฒนาผบรหารครอาจารย3.หลกสตร การเรยนการสอนและการวดผล

7 มขอมลเมอ10ปทแลววาคาใชจายในการเรยนเสรมของนกเรยนชนมธยมอยระหวางเดอนละ1,000-7,000บาทแลวแตวาจะเรยน ทไหนเรยนกวชาและมการประเมนวาการไปเรยนกวดวชาของนกเรยนทงประเทศจะตองเสยคาใชจายราวปละ2หมนลานบาท WWW.THAIHEALTH.OR.TH/NODE.4837ขอมลวนท15มถนายน2552ปจจบนคาใชจายนาจะสงขนและโรงเรยนกวดวชาขยาย ใหญโตขนมลคาคาใชจายโดยรวมนาจะสงขนกวา10ปทแลวมาก


55

1) ปฏรปโครงสรางการบรหารจดการศกษาใหมการกระจายอ�านาจ ทรพยากร และ ความรบผดชอบไปสเขตการศกษาและสถานศกษาโดยตรงเพมขนอยางมขนตอนและเปดกวาง ใหองคกรปกครองทองถนและเอกชนจดการศกษาไดเพมขนเพอใหมการแขงขนดานคณภาพประชาชนมทางเลอกเพมขน ปฏรปทมาและระบบการท�างานคณะกรรมการของเขตการศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาใหมองคประกอบของผทรงคณวฒเชนผน�าชมชนผประกอบอาชพอสระขาราชการบ�านาญขาราชการกระทรวงอนนกธรกจฯลฯทอยในอ�าเภอหรอจงหวดนนๆทมความรและทกษะในการบรหารจดการคณะกรรมการสถานศกษาของสถาบนการศกษาทมความพรอมเพมขนควรพจารณาแตงตงและถอดถอนใหความดความชอบผอ�านวยการและครใหญแบบทประเทศอนเขาท�ากนเพอจะไดหาคนทม ความรความสามารถมาปฏรปการศกษาใหไดผลจรง ใหโรงเรยนทมความพรอมเปนนตบคคลทม ความเปนอสระในการบรหารไดคลองตวขนทงเรองการจางบรหารและพฒนาบคลากรการบรหารเรองงบประมาณหลกสตรวธการสอนการเรยนและวธการวดผล โครงการโรงเรยนรวมพฒนา(PartnershipSchool)ทมการชกชวนบรษทธรกจเอกชนและ ภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมปฏรปโรงเรยนในสงกดรฐทสมครใจเขาโครงการ(และไดรบการคดเลอก) ในแนวทางทมความเปนอสระในการบรหารจดการมากขนกวาโรงเรยนทอยนอกโครงการเปนโครงการทดลองหรอน�ารองทนาสนใจแตกนาหวงวาโครงการปฏรปแบบนมกจะท�าไดเฉพาะโรงเรยนในโครงการจ�านวนนอยเพราะมก�าลงคนก�าลงงบประมาณเขาไปชวยและการมระเบยบบรหารแบบพเศษทยดหยนคลองตวกวาโรงเรยนในภาวะปกตการวจยเรองการขยายผลโรงเรยนคณภาพดในประเทศไทยของนกวจย จากTDRIพบวาปญหาอปสรรคขอหนงทท�าใหโครงการขยายผลโรงเรยนคณภาพดไปสโรงเรยนอน ไมไดผลขอหนงคอเพราะตดระเบยบราชการแบบรวมศนยอ�านาจไวทสวนกลางทท�าใหทางโรงเรยนไมสามารถจางหรอเลกจางครเองได8 ควรเปดกวางใหองคกรปกครองทองถนเอกชนภาคประชาสงคมจดการศกษาไดมากขนและสงเสรมใหมคณภาพเพมขนเพอจะไดเพมการแขงขนเชงคณภาพและเพมทางเลอกใหประชาชนเชน รฐบาลกลาง(กระทรวงศกษาธการ)ไมควรหยดการขยายการจดการศกษาใหเงนอดหนนกบเอกชนเพมขน หรอคปองการศกษาทตวนกเรยนนกศกษาใหเขาไปเลอกทเรยนไดเองชวยสงเสรมพฒนาครอาจารย จากทกหนวยงานในมาตรฐานเดยวกนฯลฯ 2) ปฏรประบบบรหารจดการ การผลตและการท�างานของครอาจารยทเนนความตงใจ และความสามารถในการท�างานของแตละคน พฒนาระบบคดเลอกฝกฝนตรวจสอบผบรหารและครอาจารยใหเปนคนทมความรความสามารถ มภาวะผน�าทรวาการศกษาทดคออะไรการสอนอยางมประสทธภาพเปนอยางไรเปลยนวธการคดเลอกครใหญ/ผอ�านวยการตามความรความสามารถทกษะประสบการณจรงของแตละคนแบบในสงคโปรและประเทศอนๆแทนระบบอาวโสการสอบขอเขยนและการวงเตนเสนสายครใหญ/ผอ�านวยการควรไดรบ

8 TDRIการขยายผลโรงเรยนคณภาพดในประเทศไทย: บทส�ารวจและขอเสนอเบองตน18ธนวาคม2561


การคดเลอกและฝกฝนอบรมใหเปนผบรหารทรจกคดวางแผนใชงบประมาณอยางมประสทธภาพ รจกเลอกล�าดบความส�าคญวาอะไรส�าคญกอนหลงเพราะครใหญในฐานะผน�าเปนบคคลทมบทบาท ในการชวยปฏรปการศกษาใหมคณภาพไดมาก ส�าหรบครอาจารยทวไปควรปฏรปตงแตระบบการคดเลอกคนมาเรยนครการผลตครและ การพฒนาการท�างานของครใหไดคนเกงคนทรกการเรยนรและการเผยแพรตอ(การสอน)และรวธทจะสอนไดอยางมประสทธภาพมแรงจงใจความตงใจสงมาเรยนเพอเตรยมเปนครตงแตตนการจะคดคนเกง ใหสนใจมาเรยนครไดแบบในฟนแลนดสงคโปรฯลฯตองรณรงคสรางแรงจงใจเชนปฏรปคณะทผลตคร ใหเหลอแตคณะทเกงจรงจ�านวนนอยลงรบนกศกษาครจ�านวนจ�ากดใหทนและสญญาใหมงานท�า ทไดเงนเดอนสงขนท�านองเดยวกบนกศกษาแพทยปฏรปการเรยนการสอนการฝกงานของนกศกษาคร อยางเนนความเปนเลศและปฏรประบบบรหารในสถาบนการศกษาใหเปนประชาธปไตยเพมขน ครในโรงเรยนแตละแหงสามารถก�าหนดวธการสอนและการประเมนผลดวยตวเอง(หรอท�างานเปนกลม)ดวยความร/ทกษะความรบผดชอบท�าใหครรสกภาคภมใจในตนเองเหนวาอาชพครเปนงานททาทายมโอกาสกาวหนาและความสขความพอใจในการท�างานเพมขน(แบบฟนแลนด) ควรเพมคาตอบแทนโดยเฉพาะส�าหรบครรนหนมสาวชวงเรมตนท�างานทปจจบนไดอตราเงนเดอน คอนขางต�าและปฏรประบบบรหารบคลากรท�าใหอาชพครเปนอาชพทแตละคนมโอกาสกาวหนา ดวยความรคณธรรมสวนตวจรงๆมทนใหศกษาตอทนวจยและเขยนหนงสอการใหรางวลครดเดนการจดอภปรายสมมนาการฝกอบรมใหมเพอพฒนาครอยางตอเนองครสามารถพฒนาความกาวหนาไดหลายทางตามความถนดความพอใจของแตละคนจะเลอกเสนทางเปนครทสอนเกงท�าวจยและ ชวยพฒนาครคนอนตอหรอเปนผบรหารกได(แบบสงคโปร)ไมจ�าเปนตองเปนผบรหารถงจะกาวหนา(แบบไทย) การคดเลอกครควรคดเลอกครทรกการอานรกการคนควาวชาการมจตใจอยากชวยพฒนาเดก เปนคณสมบตทส�าคญขอแรกคณสมบตดานความรทกษะทางวชาการและการสอนเปนขอตอมาทสามารถ พฒนาภายหลงไดงายกวาขอแรกตองคดเลอกและพฒนาระบบครผช�านาญการใหชวยท�างานสวนหนง เปนพเลยงใหกบครทเพงเรมท�างานพฒนาระบบการท�างานใหเปนทมเพมขนการฝกอบรมเพมเตม ททนสมยมประสทธภาพสงเสรมสภาพแวดลอมการท�างานและคานยมในสงคมใหครมความรก มอดมการณและความสขในการท�างานอาชพนสงคมควรจะเปลยนคานยมในการยกยองวาครเปน นกพฒนา/นกปฏรปสงคมมากกวาแคอาชพสงคนไปท�างานแบบทคนชอบเปรยบเทยบวาเหมอน คนแจวเรอจาง(ตวอยางของครเวยดนามจนทไดเงนเดอนไมสงแตมอดมการณสง)ครทเขาใจวางาน ของตนมความหมายทส�าคญมสภาพอารมณทดพอทจะเขาใจและเมตตาตอเดกสอนอยางเขาใจจตวทยาและสมองของมนษยวาเดกทมความสขเดกทร สกวาตนเองเปนทยอมรบเปนสวนหนงของสงคม ชนเรยนโรงเรยนจะเรยนไดดกวาเดกทกงวลเครยดหรอกลวหรอมปญหาทางจตใจดานตางๆ9

9 Libberman,Matthew.Social Why Our Brains are Wired to ConnectBroadwayBooks,2013.


57

การจะท�าใหครมความสขตองปฏรประบบการบรหารจดการสถานศกษาใหเปนประชาธปไตย ทครมสวนรวมมากขนครไดรบการสงเสรมใหเรยนรพฒนาตนเองเพมขนภมใจในงานอาชพของตนและสามารถกาวหนาในอาชพการงานตามผลการท�างานของตนอยางเปนธรรม ควรมการประเมนผลครอาจารยแบบวดความรความสามารถทกษะในการสอนไดอยางเทยงธรรม เพอปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนการสอนการเรยนในสถานศกษาทกแหงอยางเอาจรงเอาจงเชนประเมนผลครทสอนระดบพนฐานทวประเทศโดยใชขอสอบใหคดวเคราะหแนวPISAของOECD ทงความรพนฐานจตวทยาการเรยนรทกษะการเรยนการสอนและการประเมนผลใหครสวนใหญ เขาสอบถาครคนไหนท�าคะแนนไดปานกลางมศกยภาพทจะเรยนรใหมไดกจดใหพวกเขาไดการศกษาฝกอบรมใหมถาครคนไหนไดคะแนนต�าเปนไมแกเกนดดหรอปรบปรงแกไขตวเองไดยากควรใหพวกเขา เกษยณกอนก�าหนดไปหรอโยกยายใหไปท�างานสนบสนนการศกษาแทนการสอนซงเปนงานส�าคญ ทควรสงวนไวส�าหรบคนทเกงทสดดทสดเทานนการพฒนาโปรแกรมชวยสอนโดยปญญาประดษฐ(AI)หากท�าไดดจะชวยสอนไดดกวาครทไมเกงและสอนแบบทองจ�าตามต�ารา ครประเภททมคณภาพต�าไมเพยงแตสอนไดประสทธภาพต�าเทานนแตยงท�าใหเกดผลเสยหายในการบอนท�าลายความสขความพอใจความอยากเรยนรของนกเรยนดวยครทมปญหาโดยเฉพาะ ปญหาดานการขาดวฒภาวะทางอารมณและเปนพวกอ�านาจนยมจะท�าลายความกระตอรอรน ความสนใจความมนใจในตวเองของนกเรยนท�าใหนกเรยนกลว/เกลยดครกลว/เกลยดโรงเรยนและกลว/เกลยดการเรยนร ไปดวยนกเรยนไทยทไปเรยนตางประเทศสงแบบประเมนกลบมา ทางกระทรวงศกษาธการวาครไทยชอบจบผดเดกขณะทครตางประเทศมกมองหาจดแขงหรอจดทมศกยภาพการพฒนาในตวเดกแตละคนสนบสนนใหเดกประเมนตวเองและชวยเหลอใหก�าลงใจเดก10 นคอปญหา/สาเหตหนงทท�าใหนกเรยนบางสวนไมชอบเรยนเรยนไมไดดและตองออกกลางคนกอนทจะ ไดเรยนจบมธยมศกษาตอนตนหรอมธยมศกษาตอนปลาย ในขณะทเรายงปฏรป/พฒนาครแนวใหมไดไมมากพอเพยงและหรอไมทนการใชงานเพราะ กระบวนการนอาจตองใชเวลาหลายปควรเนนการผลตต�าราสอการเรยนดวยตนเองและโปรแกรมการเรยนรออนไลนผานระบบอนเทอรเนตทมคณภาพและสงเสรมใหนกเรยนนกศกษาอานและรจก วธเรยนรดวยตวเองไดเพมขนจะชวยแกปญหาการขาดแคลนครทมคณภาพในระยะแรกๆไดปจจบน มบรษทพฒนาเทคโนโลยการศกษาของเอกชนทเรยกวาEdTechStartupใชระบบAIท�าโปรแกรม การเรยนรดๆและมครเกงๆคอยชวยแนะชวยตอบปญหาทางโปรแกรมการเรยนออนไลนทสามารถชวยใหนกเรยนนกศกษาจากทไหนกเขาไปเรยนได โปรแกรมการเรยนทางออนไลนดๆสวนใหญยงเปนภาษาองกฤษหรอภาษาอนในไทยเอง มโปรแกรมการเรยนออนไลนระดบมหาวทยาลยอยบางในระดบประถมศกษามธยมศกษา ดงนนกจะมแตพอแมผปกครองทมฐานะและสนใจเรองเทคโนโลยการศกษาสมยใหมทจะสงลกไปเรยนไดเหมอนการเรยนเสรมหรอกวดวชาอกแนวหนงขณะทนกเรยนสวนใหญยงเขาไมถงเทคโนโลย

10 ค�าแถลงของนางพรนภาลมปพยอมเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไทยรฐ1สงหาคม2548หนา15


การศกษาสมยใหมทนกเรยนในประเทศอนเขาถงในสถานการณเชนนกระทรวงศกษาธการหรอหนวยงาน อนใดกตามควรเรงระดมทนและบคลากรเพอพฒนาการศกษาออนไลนระดบประถมศกษามธยมศกษา ทมคณภาพทนกเรยนรวมทงประชาชนทวไปสามารถเขาถงไดฟรหรอเสยคาใชจายต�าโปรแกรมออนไลนควรมศลปะในการน�าเสนอทมประสทธภาพในการจงใจผเรยนไดมากกวาแคการสอนทางจอแบบเชญ ครเกงๆมานงบรรยายทางโทรทศนการศกษา 3) การปฏรปหลกสตร การสอน และการวดผล หลกสตรกระบวนการเรยนการสอนและการวดผลควรปฏรปใหมใหสอดคลองกบการท�างานของสมองของเดกวยตางๆและมงใหผเรยนเรยนแบบเขาใจมากกวาการจดจ�าคดวเคราะหเปนรจกน�าความรไปใชงานแกปญหาและท�าโครงการตางๆรจกวธการคนควาเรยนรดวยตนเองตอไปไดรวมทง พฒนาความฉลาดทางอารมณ(EQ)และความฉลาดหรอทกษะทางสงคม(SocialSkill)ควบคไปกบความฉลาดทางปญญา(IQ)11

การจะจดการศกษาใหมคณภาพเพมขนตองปฏรปทงคณภาพ/ประสทธภาพครควบคไปกบ การปฏรปหลกสตรและวธการสอนการเรยนชนดทควรลดปรมาณเนอหาสาระวชาตางๆและชวโมง การบรรยายลงเนนเฉพาะเนอหาหลกๆ ของสาระวชาส�าคญทควรรเปนพนฐานเหมาะกบวยตางๆและให นกเรยนรวธทจะเรยนดวยตนเองมเวลาและแหลงศกษาดวยตนเองหรอท�าการทดลองวจยท�าโครงการตางๆ ดวยตนเองและท�างานเปนกลมเรยนรจากกนและกนฝกภาคปฏบตเชนใหรนพไปชวยสอนรนนอง เดกจะเรยนรการรบผดชอบสนใจและสนกกบการเรยนรเพมขน12ทงนควรมการลงทนพฒนาหองสมด หองทดลองหองปฏบตการตางๆรวมทงแหลงการคนควาในระบบอนเทอรเนตใหทนสมยมครและบรรณารกษทใสใจในการอานการคนควาคอยชวยชแนะรวมทงควรปฏรปเรองการจดการศกษาส�าหรบผมความสามารถพเศษและผถนดดานตางๆเพอสงเสรมใหเดกเยาวชนไดพฒนาศกยภาพความฉลาดดานตางๆซงมหลายดานของพวกเขาอยางเตมทและมการพฒนาการใหการศกษาทเหมาะสมส�าหรบเดกพเศษเดกทเรยนชาและมปญหาการเรยนรดานตางๆดวย หลกสตรควรจดใหเหมาะสมกบวยและจตวทยาการเรยนรของผเรยนแตละขนตอนและเนนใหนกเรยนเขาใจแนวคดรวบยอดและเนอหาสาระทส�าคญของวชาพนฐานทนกเรยนควรจะไดรเชนภาษาไทย คณตศาสตรวทยาศาสตรและสงแวดลอมสงคมศกษาการดแลสขภาพกายสขภาพใจตนเองวชาอาชพการงานใหผเรยนเขาใจวชาเนอหาทเรยนวาแตละวชาคออะไรเรยนไปแลวจะไดอะไรยกเลกหลกสตร แบบเกาทครอบคลมวชาเนอหาสาระจ�านวนมากและเนนขอมลรายละเอยดทนกเรยนตองเรยน แบบทองจ�าเพอไปสอบระดบประถมศกษาตนควรเรยนเฉพาะวชาทส�าคญ3-4วชาแตใหเขาใจจรง

11 ความฉลาดทางอารมณ(EQ)ความสามารถในการรบรเขาใจตนเองและคนอนอยางสรางสรรคบรหารจดการและปรบแกไขอารมณตนเอง ไดอยางมประสทธภาพเหมาะสมกบสถานการณและเขากบคนอนความฉลาด/ทกษะทางสงคมความสามารถในการรบฟงสอสาร ตอตอสมพนธกบคนอนไดอยางมประสทธภาพสรางความสมพนธและท�างานเปนทมเวรคไดดวทยากรเชยงกลอธบายศพทจตวทยา และการพฒนาตนเองสายธาร255212 Libberman,Matthew.Social Why Our Brains are Wired to ConnectBroadwayBooks,2013.


59

ดกวาเรยนถง8วชาแบบกวางเกนไปนคอสงทประเทศทประสบความส�าเรจในการพฒนาการศกษาและเศรษฐกจสงคมมากกวาไทยเชนสงคโปรเขาท�ากน การสอนควรจะใชครทมความรและทกษะผรทงเนอหาสาระและวธการสอนอยางมประสทธภาพครควรจะมพนฐานคดเรองตรรกะเชงคณตศาสตรวทยาศาสตรเปนรจกใชสอหลายชนดชวยให การเรยนการสอนนาสนใจและมประสทธภาพเพมขนการสอนแบบรจกการเชอมโยงเรองทสอนใหสมพนธกบ ความรเดมของนกเรยนและชวตจรงการทดลองและฝกภาคปฏบตเพมขนฝกการจ�าเรองบางเรองทควรจ�าแบบเชอมโยง(ไมใชทองจ�าเปนสวนๆแบบนกแกวนกขนทอง)คดวเคราะหฝกภาคปฏบตมากขน ในระดบมธยมศกษาควรใชครทไดรบการฝกฝนมาในสาขาวชานนโดยตรงเปนผสอนในบางสถาบน การศกษาในบางประเทศมการจดการเรยนการสอนแบบคละอาย ใหผ เรยนวยตางกนไดเรยน ในชนอนบาลหรอบางวชาในชนสงขนรวมกนพบวาไดผลดหลายดานและคลายกบการเรยนรในสงคมจรง มากกวาดวยนกเรยนสนกกบการเรยนเขาใจไดงายขน ควรพฒนาหลกสตรการสอนมธยมศกษาสายสามญและสายอาชวะใหมคณภาพใชงานได เพมขนชวยใหนกเรยนทกคนน�าความรทกษะทเรยนไปใชงานตอไดไมวาเขาจะไปเรยนตอหรอออกไป ท�างานเพราะถาเราจดการศกษาระดบมธยมศกษาใหมคณภาพเขมแขงจรงแบบประเทศรายไดสง กไมจ�าเปนททกคนทเรยนจบมธยมศกษาตอนปลายแลวจะตองไปสอบแขงขนมงเขามหาวทยาลยเสมอไป บางคนจบมธยมแลวไปตอสายอาชพเทคนคตางๆหรอออกไปท�างานหาประสบการณในโลกจรงกอนแลวคอยไปเรยนตอภายหลงเชนเรยนมหาวทยาลยเปดเรยนออนไลนเรยนหลกสตรระยะสนทควรท�า ใหมคณภาพและสงเสรมใหประชาชนทกคนเลอกทจะไปเขาเรยนในชวงใดของชวตกได ประเดนทส�าคญคอตองปฏรปจดการศกษาทงระบบใหมความหลากหลายทผ เรยนสามารถ เลอกเรยนไดสะดวกและเสยคาใชจายต�าเทคโนโลยขอมลขาวสารและการสอสาร(ICT)ยคดจทลเปดชองทาง ใหคนสามารถคนควาและเรยนรดวยตนเองไดสะดวกมากขนแตขอทส�าคญทสดคอจะตองพฒนาใหผเรยน ตงแตระดบปฐมวยและประถมใหรกการอาน(เพอความเพลดเพลน)ใฝการเรยนรรวธทจะเรยนรตอ ดวยตวเองกอนพวกเขาจงจะสามารถรจกใชเทคโนโลยICTจากโทรศพทมอถอคอมพวเตอรประเภทตางๆ ไดอยางมประโยชนมประสทธภาพมากกวาเพอความบนเทง ครอาจารยรวมทงพอแมผปกครองควรเขาใจหลกจตวทยาวาการเนนการสรางแรงจงใจใฝเรยนร ของผเรยนจากภายในเชนการชวยใหนกเรยนรกการอานรกการเรยนรเพราะอยากรอยากเหน อยากพฒนาตวเองจะเกดผลดอยางคงทนยาวนานมากกวาแรงจงใจจากภายนอกเชนไดประกาศนยบตรรางวลตางๆ การศกษาทมประสทธภาพนอกจากจะขนอยกบคณภาพผสอนและการสรางสภาพแวดลอมการเรยนรทดแลวยงขนอยกบความคดจตใจ อปนสยใจคอ คณลกษณะ คานยมของผเรยนแตละคน อยมากการสงเสรมใหเดกเลกเตรยมความพรอมไดเรยนรผานนทานการเลนเกมวาดภาพดนตรกจกรรมตางๆอยางเพลดเพลนสอดคลองกบการท�างานของสมองจะชวยพฒนาสมองเดกใหฉลาด มพนฐานทจะเรยนในระดบประถมศกษา-มธยมศกษาไดดเพมขน


ครอาจารยควรสอนเชงชแนะ(COACHING)กระตนแรงจงใจความอยากรอยากเหนอยากอานและความพรอมทจะเรยนรของผเรยนและท�าใหผเรยนเขาใจใหมวาการศกษาเปนกระบวนการเรยนรแบบปฏสมพนธหลายทางทคนเราสามารถเรยนรจากแหลงตางๆรวมทงจากภาคปฏบตประสบการณของตนเองไดมากกวาจากต�าราและครในหองเรยนกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพนนผเรยน ตองอานคนควาคดวเคราะหทดลองท�ากจกรรมเรยนรดวยตนเองและเรยนรไปพรอมๆ กบเพอนในกลม (การอภปรายการท�างานเปนกลมการชวยกนตวฯลฯ)มากกวาการนงฟงบรรยายและจดจ�าค�าสอนเพอไปสอบเทานน การสอบวดผลการสอบแบบเกาทใชมาตรฐานเดยวกนททกคนตองมาสอบเหมอนกนและคดเปนคะแนนสงต�ามาเปรยบเทยบกนเพอคดคนสวนนอยไปเรยนตอเปนผลเสยหลายดานท�าใหเดกมงทองจ�าเครยดเดกทไดคะแนนต�าซงเปนเดกสวนใหญจะขาดความภาคภมใจในตวเองและยงเรยนรพฒนาตวเอง ไดนอยลงไปอกเปนผลเสยตอการพฒนาศกยภาพของผเรยนสวนใหญซงมความถนดความชอบความเรวความสามารถในการเรยนรแตกตางกน ดงนนควรปฏรปเรองการสอบวดผลเปนแบบใหมทมเปาหมายทเนนเพอประโยชนพฒนาการในการเรยนรของผเรยนแตละคนและใชวธการวดผลทยดหยนหลากหลายใหเหมาะกบแตละประเภทและระดบของการศกษาหลายประเทศเลกหรอลดการสอบวดผลระดบชาตส�าหรบระดบประถมศกษา โดยใหครในโรงเรยนรวมกนวดผลเองเพอตดตามความกาวหนาของผเรยนแตละคนโดยไมเนนการแขงขนกบคนอนการปฏรปหลกสตรการสอนและการวดผลควรมเปาหมายเพอชวยใหผเรยนสามารถเรยน ตามความถนดความพรอมของเขาจะชวยใหผเรยนพฒนาศกยภาพในการเรยนรของแตละคนไดดขนไดรบการสงเสรมใหไดเรยนรอยางเหมาะสมอยางยดหยนและใจกวาง ฟนแลนดใชวธใหครใหญและครประจ�าชนแตละโรงเรยนเปนผจดการประเมนผลนกเรยน ในระดบชนตางๆรวมกนไมมการสอบมาตรฐานเดยวกนทงประเทศยกเวนการสอนในชนมธยมศกษา ตอนปลายปสดทายซงจ�าเปนตองใชคะแนนเปรยบเทยบไปสมครเรยนตอระดบวทยาลยหรอมหาวทยาลย ทสงคโปรซงเปนประเทศทคนขยนเรยนเพราะชวตในเกาะเลกๆทไมมทรพยารมากตองแขงขนสง คนเรยนกนแบบเครงเครยดรฐบาลเรมนโยบายลดการสอบลงและหลายประเทศใชการสอบวดผลเพอตดตาม พฒนาการของผเรยนแตละคนแบบไมมการจดอนดบในหองเรยน การประเมนผลในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาโดยเฉพาะตอนปลายนาจะศกษาจากการประเมนผลโครงการPISAของOECDซงออกแบบการวดผลแบบกงปรนยกงอตนยเนนความเขาใจ คดวเคราะหแกปญหาในชวตจรงของนกเรยนมากกวาวดการทองจ�าตามต�าราวธการประเมนผลแบบใหมน ควรน�าไปใชกบการคดเลอกคนเทสมครเขาเรยนมหาวทยาลยดวยการรบสมครคนเขาเรยนมหาวทยาลย ในประเทศรายไดสงไมไดใชวธสอบแขงขนไดแตจะพจารณาทงจากคะแนนสอบตอนมธยมศกษาตอนปลาย ประวตใบรบรองจากครการเขยนความเรยงและการสมภาษณประกอบกน


61

การจะเปลยนวธการประเมนผลแบบใหมไดตองเปลยนนโยบายการจดการศกษาแบบแพคดออก เพอสงเสรมคนสวนนอยใหไดเรยนระดบสงเปนนโยบายการจดการศกษาแบบสงเสรมศกยภาพทม ความหลากหลายของคนทงหมด(EducationForAll)อยางกวางขวางยดหยนเชนพฒนาสถาบน การศกษาดานอาชวศกษาเทคโนโลยศลปะดนตรการสรางสรรคตางๆทมคณภาพเพมขนเดกเยาวชนประชาชนสามารถเขาถงการศกษาประเภทตางๆระดบตางๆไดงายขนใครอยากเรยนอะไรทถนดหรอสนใจกไปสมครเรยนไดอายเทาไหรกไปสมครเรยนได การเปลยนแปลงวธการวดผลตองด�าเนนการควบคไปกบการท�าใหครอาจารยเขาใจใหมวา การศกษาเปนเรองกระบวนการเรยนรเพอตความขอมลคดวเคราะหสงเคราะหแกไขปญหาไมใช การทองจ�าขอมลปฏรปครใหเขาใจและสามารถวดผลผเรยนดวยตนเองและรวมกนท�าในระดบโรงเรยนได รวมทงเตรยมผเรยนไปสอบวดผลระดบชาตชวงมธยมศกษาตอนปลายซงควรจะเปลยนเปนแบบกงอตนย เนนการคดวเคราะหแกไขปญหาไดดวยการเปลยนแปลงวธการวดผลจะเปนตวก�าหนดใหมการเปลยนแปลงหลกสตรวธการสอนการเรยนใหสอดคลองกนการวจยของOECD-UNESCOพบวา ครอาจารยไทยยงขาดความรความเขาใจเรองการประเมนผลอยมาก13ตองปฏรปในเรองนดวยโดยเนนการฝกอบรมและใหการศกษาตามความรทกษะของครในเรองการประเมนผลอยางขนานใหญ

4.4 แนวทางการปฏรปปญหาเฉพาะเรองทส�าคญ 1) ปฏรปคณภาพการศกษาขนพนฐาน อาชวศกษา วทยาศาสตรเทคโนโลย ทจะชวยใหผเรยน มความร/ทกษะทใชงานไดจรงเพมขน การศกษาขนพนฐานตงแตปฐมวยประถมศกษาจนถงมธยมศกษาเปนการปพนฐานการศกษา ทส�าคญทสดและคนสวนใหญจะไดเรยนแคนและออกไปท�างานไมไดมโอกาสเรยนตอดงนนเราจงจ�าเปน ตองเนนความส�าคญของการปฏรปการศกษาในระดบนเพอใหผเรยนไดความรทกษะขนพนฐานทใชงานได ส�าหรบโลกสมยใหมแมวาเขาจะตองออกไปท�างานโดยไมไดเรยนตอในขนสงขนกควรจะใหพวกเขา มความรตดตวทเปนประโยชนเชนเปนเกษตรกรเปนคนงานผประกอบอาชพอสระรายยอยทมความร ทกษะทสามารถน�าไปใชท�างานใหมประสทธภาพขนมความใฝรวธทจะอานหนงสอแบบจบประเดนไดด รจกการคนควาจากอนเทอรเนตเรยนรตอดวยตนเองตอไปได การปฏรปการศกษาชนปฐมวยส�าหรบเดกอาย3-6ขวบใหเรยนรหลายดานดวยกจกรรมตางๆ อยางสอดคลองกบการท�างานของสมองคอการปพนฐานทส�าคญทสดและจะเปนการลงทนทจะไดผล คมคามากทสดเพราะเดกวยนสมองก�าลงเตบโตอยางรวดเรวมความอยากรอยากเหนอยากเรยนรพรอมทจะเรยนรไดเรวตองลงทนปฏรปศนยเดกเลกโรงเรยนอนบาลทวประเทศใหมคณภาพตามแนวคด ทสอดคลองกบการท�างานของสมองและจตวทยาการเรยนรทโรงเรยนอนบาลสาธตและโรงเรยนอนบาลดๆ ของเอกชนใชกนอยอยางเรงดวนจรงจง

13 JointOECD-UNESCOReviewofTheEducationofThailand2015Chapter3Curriculumอางไววทยากรเชยงกลสภาวะ การศกษาไทย ป 2557/2558 จะปฏรปการศกษาไทยใหทนโลกศตวรรษท 21 ไดอยางไรสกศ.2559


การรภาษาไทยทใชงานไดด(เชนการอานเอาเรองจบประเดนได)เปนพนฐานทจะไปเรยนรวชาอน ตอไดอยางส�าคญไมควรมองวาภาษาไทยเปนเรองงายทคนไทยพดไดอานไดตามธรรมชาตอยแลว การอานจบใจความไดดและการพดการเขยนเพอการสอสารไดชดเจนตรงประเดนเปนทกษะทตองไดรบ การฝกฝนกอนจงจะเรยนวชาอนๆไดดขนการเรยนภาษาอนเชนภาษาองกฤษกควรฝกในลกษณะเดยวกน ความรพนฐานทส�าคญอนๆคอคณตศาสตรและวทยาศาสตรเบองตน เพอฝกการคดและ การวเคราะหอยางมเหตผลการรจกดแลสขภาพกายและสขภาพใจการเขาใจและใชคอมพวเตอรหรอเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร(ICT)ไดดเรองสทธและหนาทความรบผดชอบของพลเมองวทยาศาสตรเทคโนโลยและการออกแบบการประดษฐคดคนสภาพแวดลอม(หรอระบบนเวศ) เรองธรกจเศรษฐกจการเงนอาชพการงานส�าหรบชนประถมตนควรเรยนวชาหลกๆเพยง3-4วชาแตใหเขาใจไดดและเชอมโยงไปสเรองอนๆไดดวยและพยายามเชอมโยงกบชวตและสงคมจรงดวย ดกวาจะเรยนวชาจ�านวนมากเชน8สาระวชาแบบครตางคนตางสอนแบบไมมการเชอมโยงสาขาความร ตางๆเขาดวยกนและเขากบชวตจรง การศกษาระดบมธยมศกษาในประเทศพฒนาอตสาหกรรมหลายประเทศไมไดแยกเปนสายสามญ สายอาชวศกษาสายวทยาศาสตรสายศลปศาสตรแบบตายตวแตใชหลกสตรทยดหยนเปดชองทางใหนกเรยนเลอกเรยนวชาทตนสนใจแบบขามสายไดท�าใหนกเรยนมธยมศกษาทอยในวยทใกลจบออกไป ท�างานในโลกจรงมโอกาสไดสมผสและเขาใจถงความส�าคญของสาขาวชาตางๆ ทใชงานไดในโลกจรงอยาง รอบดานเพมขน ควรเพมการลงทนเพอพฒนาอาชวศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายและอนปรญญาและ วทยาศาสตรเทคโนโลยในระดบอดมศกษาใหมคณภาพและนาสนใจเพมขนลงทนพฒนาครอาจารย ดานนมากขนและท�าใหหลกสตรกระบวนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพเพมขนควรมทนสนบสนน ใหนกเรยนทรายไดต�าและเรยนไดดพอสมควรไดเรยนอาชวศกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพมขนแกไขปญหานกเรยนอาชวะบางสวนเกเรและสรางภาพพจนทไมดอยางท�าความเขาใจกบสาเหตปจจย ตางๆอยางรอบดานและแกไขปญหานอยางเปนระบบครบวงจรพฒนาการด�าเนนงานของสถาบน วดระดบฝมอแรงงานหรอสถาบนคณวฒวชาชพใหมบทบาทเปนทยอมรบในตลาดแรงงานเพมขน ฝกอบรมยกระดบฝมอและผลกดนใหมการจายคาตอบแทนแรงงานฝมอทสงขนท�าใหคนทเรยนจบ สายอาชพมโอกาสไดผลตอบแทนสงและกาวหนาในการงานไดเพมขนแบบในประเทศเยอรมนและประเทศพฒนาอตสาหกรรมอนๆ การจะขยายการใหการศกษาดานคณตศาสตรวทยาศาสตรเทคโนโลยหรอSTEMศกษา ซงรวมดานวศวกรรมศาสตรใหไดผลตองเรงสรางครอาจารยสาขาเหลานทมทงความรทกษะการสอน ทมประสทธภาพไปชวยสอนในระดบประถมศกษามธยมศกษาใหมคณภาพ/ประสทธภาพและ นาสนใจขนสงเสรมใหนกเรยนตงแตชนอนบาลประถมศกษาไดสนใจเรยนรเรองธรรมชาตสภาพแวดลอม วทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดเรยนร แบบเขาใจคดวเคราะหเปนเหตเปนผลฝกฝนทดลองทางวทยาศาสตรท�าโครงการศกษาจากสภาพความเปนจรงการออกแบบทางอตสาหกรรมฯลฯ


63

ควรใหแรงจงใจคนทเรยนมาทางดานคณตศาสตรวทยาศาสตรเทคโนโลยสนใจจะมาท�างานเปนคร โดยใหเขารบการฝกอบรมจตวทยาและเทคนคการสอนระยะสนใหเงนเดอนทสงขนรวมทงพฒนาสอ การสอนทางดานอเลกทรอนกสการสรางพพธภณฑวทยาศาสตรพพธภณฑธรรมชาตวทยาและสาขาความรตางๆตามจงหวดใหญๆในทกภมภาคและจดกจกรรมสงเสรมใหเดกเยาวชนประชาชน ทงประเทศใหสนใจและเรยนรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยและสงแวดลอมเพมขน การจดการศกษาทจะชวยใหนกเรยนนกศกษามความรและทกษะทน�าไปใชงานไดในชวตจรงนอกจากจะเรยนรเรองวชาพนฐานทส�าคญแลวนกเรยนควรไดเรยนรวธทจะอานคนควาเรยนรตอ ดวยตนเองการมไหวพรบปฏภาณในการแกปญหาการคดอยางสรางสรรคความรเรองการเปน ผประกอบการและผน�าการมวนยความกระตอรอรนในการท�างานความมมานะอดทนการฟนตวได หลงจากเจอสถานการณปญหาความยากล�าบากมความรภาษาองกฤษคอมพวเตอรการสอสาร ทใชงานไดความร/ทกษะเหลานซงรวมทงความฉลาดทางอารมณและความฉลาดหรอทกษะทางสงคม(ทกษะการสอสารระหวางบคคล)จ�าเปนส�าหรบการท�างานและการด�ารงชวตในระบบเศรษฐกจยคใหมทมความกาวหนาทางเทคโนโลยมทงการแขงขนและการรวมมอกนท�างานเปนทมสง 2) การปฏรปการศกษาผใหญและการศกษาตอเนอง ในโลกยคใหมทเปลยนแปลงไปรวดเรวและสลบซบซอนระบบเศรษฐกจใชความรเปนฐานเพมขน ภาคบรการซงรวมทงเรองการเงนการธนาคารการสอสารการวจยและพฒนาการบรหารจดการองคกรฯลฯ เปนภาคทเจรญเตบโตมคนท�างานและมมลคาเปนสดสวนสงขนระบบเศรษฐกจสมยใหมตองการ ความฉลาดดานการคดวเคราะหคดอยางสรางสรรคแกปญหาไดดปรบตวไดดตดตอสอสารสมพนธ กบคนอนไดดมความฉลาดทางอารมณและความฉลาดทางสงคมเพมขนการใชแรงงานทมทกษะฝมอแบบใด แบบหนงบางอยางลาสมยไดงานหลายอยางระบบหนยนตหรอปญญาประดษฐ(AI)เขามาท�างานแทนได ตองเนนการใหการศกษาผใหญอยางตอเนองรวมทงชวยใหแรงงานเรยนร ทกษะใหม (Reskill) เพอท�างานรวมกบAIหรอท�าในสงทAIท�าไมไดหรอท�าไมไดดเทาคน สงทส�าคญในโลกยคใหมคอชวยใหประชาชนรกการอานใฝการเรยนรและรจกวธทจะเรยนร ดวยตนเองเชนรจกคนควาหาแหลงความรอานหนงสอแตกเขาใจจบประเดนส�าคญไดคดวเคราะหตอ ประยกตใชเปนเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวตและรจกการปรบตวและพฒนาตวเองใหเขากบ การเปลยนแปลงของโลกสมยใหมได การศกษาผ ใหญและการศกษาตอเนองส�าคญมากยงขน เพราะเทคโนโลยและเศรษฐกจเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวการทAIเขามาท�างานแทนคนไดเพมขนตามล�าดบท�าใหคนตองเรยนร อะไรใหมเพมเตมจงจะสามารถรกษางานของตนหรอหางานใหมไดการใหการศกษาแกผใหญทเปนพอแม ผปกครองดวยเพอชวยใหพวกเขาเปนคนสนใจการอานการเรยนรมความรเพมขนมผลดหลายดาน ทงตวผใหญเองทจะพฒนาเปนพลเมองทมความรและรบผดชอบในการพฒนาตนเองชมชนและประเทศ ไดมากขนและหากพอแมผ ปกครองรกการอานใฝการเรยนร เขาใจจตวทยาของการเปนพอแม ใหความรกความเอาใจใสความอบอนในการเลยงดลกอยางสม�าเสมอจะเปนปจจยส�าคญชวยให


ลกหลานของพวกเขาเรยนรไดดขนแมวาจะมฐานะทางเศรษฐกจทยากจนและมชวตทยากล�าบากกตาม14 หลกสตรการศกษาตอเนองควรมทงเรองพฒนาความรพนฐานและทกษะอาชพทเนนการใชงานได เชนการรจกดแลสขภาพทงกายและใจความรส�าหรบพอแมเรองการเลยงดและสอนเดกอยางเขาใจพฒนาการของจตวทยาเดกและเยาวชนความรเรองสทธและหนาทพลเมองการรวธจะทเรยนรดวยตนเอง ตอไปฝกใหผเรยนคดไดอยางมเหตผลและอยางสรางสรรคเรยนรวธแกไขปญหาฯลฯมความรเรอง เศรษฐกจการเมองสงคมและสภาพแวดลอมการท�าการเกษตรวางแผนจดการฟารมท�าบญชการคา จดตงระบบสหกรณการฝกทกษะและอาชพทเปนทตองการในตลาดแรงงานการเปนผประกอบการหรอประกอบอาชพอสระรายยอย การจดการศกษาในโลกยคดจทลทเทคโนโลยกาวหนาเปลยนแปลงอยางรวดเรวตองการความร/ ทกษะแบบใหมททนตอโลกทเปลยนแปลงไปควรครอบคลมประชากรทกชวงวยและจดการศกษาหรอเอออ�านวยการเรยนรดวยตนเองหลายประเภทหลายรปแบบฯลฯไมใชจดเฉพาะเดกและเยาวชนเทานนองคกรบรษทตางๆ กควรจดการศกษาอบรมใหสมาชกองคกร/บรษทและพฒนาทงองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนรอยางตอเนองดวย ทงภาครฐบาลภาคธรกจเอกชนและภาคประชาสงคมควรทจะชวยกนสงเสรมใหคนไทยรกการอาน การใฝเรยนรการคนควาจากหองสมดอนเทอรเนตและแหลงเรยนรตางๆอยางเปนอปนสยอยางตอเนอง กลมทนาจะสงเสรมใหเดกมนสยรกการอานเพอความเพลดเพลนไดมากทสดคอเดกเลกตงแตประถมตนแตในวยอนกสามารถสงเสรมใหรกการอานไดดวยเชนกนไมมอะไรสายเกนไปในการเรยนรอะไรใหมๆ ควรจดใหประชาชนเขาถงแหลงขอมลไดงายตนทนต�าส�าหรบประเทศไทยทคนยงชอบการเรยนเพอไดวฒบตรอยอาจใชวธสรางแรงจงใจใหคนไทยสนใจการเรยนรดวยการพฒนาการศกษาออนไลน ทสอนวชาตางๆผานอนเทอรเนตและใหวฒบตรแกผทสอบผานการประเมนผลการจดการศกษาแบบ ตอเนองควรสงเสรมใหวทยาลยมหาวทยาลยโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลายโรงเรยนอาชวศกษา บรหารจดการรวมมอกบทองถน(ทงองคกรปกครองเอกชนและภาคประชาสงคม)เพอจดการศกษาส�าหรบผใหญและการศกษาตอเนองไดดวยไมควรแบงงานตามกรมกองทเนนใหเฉพาะส�านกงานการศกษา นอกระบบโรงเรยนหรอตามอธยาศยเปนผผกขาดท�าเรองนแตผเดยวแตควรใหทกฝายไดรวมมอกน และ/หรอแบงงานกนท�าในชมชนจงหวดตางๆเพอหลกเลยงการท�างานซ�าซอนหรอแขงขนกนเอง โดยไมจ�าเปน คนทรกการอานหนงสอและใฝเรยนรอยเสมอจะสนใจและรจกดแลสขภาพกายและสขภาพใจ ของตวเองไดดกวาการรกการเรยนรจะชวยใหคนไมลาสมยไมตกงานมโอกาสจะท�างานไดดขนและได ผลตอบแทนเพมขนคนทรจกพฒนาตนเองใหเปนสวนหนงของสงคมและรจกสรางปจจยทชวยท�าให คนเรามชวตความสขเชนการสมพนธเชอมโยงกนกบคนอนๆทกษะในการสอสารรสกวาตนเอง มปญญาทจะแกปญหาตางๆควบคมวถชวตของตนเองไดดขนจะเปนพลเมองทมโอกาสจะมสขภาพด

14 การวจยพบวาแมแตเดกทมปญหาประสบการณทเลวรายในวยเดกซงเปนผลเสยทางจตใจตอความสามารถในการเรยนรของเขา แตถามแมทใหความรกความเอาใจใสจะชวยแกปญหาสวนนไดท�าใหเดกกาวขามอปสรรคในเรองนPaulHowChildrenSucceed แปลเปนไทยโดยดลพรรจรวงศเลยงใหรงสสค.รวมพมพกบOpenworlds2557


65

มชวตทมความสขความพอใจความหมายและประสบความส�าเรจมากกวาคนทพอเรยนจบจากโรงเรยนหรอมหาวทยาลยแลวไมไดอานหนงสอหรอเรยนรตออกเลย การวจยพบวาคนสงวยทยงสนใจอานหนงสอตดตามขาวสารความรตางๆฝกใชความคดสนใจ เรยนรอะไรใหมสมองจะเสอมชากวาสขภาพทงกายและใจดกวาและชราภาพทางจตใจชาลงกวาคนท ไมสนใจจะเรยนรอะไรใหมๆเลยสงคมไทยก�าลงจะเปนสงคมทผสงวยมสดสวนเพมขนตามล�าดบ การสนบสนนใหผใหญรกการอานรกการเรยนรและไดเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตจงเปนเรองส�าคญ ทจะชวยพลเมองสงวยและชวยพฒนาสงคมควบคกนไป


บทท 5บทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอน

แนวคดประสบการณการปฏรปการศกษาในประเทศอนทประสบความส�าเรจในแงผลสมฤทธของผเรยนเปนบทเรยนทเราควรจะเรยนรไดแตเราตองศกษาท�าความเขาใจบรบทสภาพแวดลอม ทางเศรษฐกจสงคมของประเทศเขาและของประเทศเราทมสวนทคลายและแตกตางกนดวยการไปวจยศกษาดงานและเลอกน�ารปแบบบางอยางของประเทศอนมาใชเทาทผานมามกไมไดผลหรอไดผลนอย เมอผศกษาดงานไมเขาใจบรบทของระบบเศรษฐกจสงคมวฒนธรรมของประเทศเขาซงแตกตาง จากของไทยและไมสามารถสงเคราะหบทเรยนมาประยกตใชใหเขากบบรบทของไทยไดอยางเหมาะสม

5.1 การปฏรประบบบรหารจดการการศกษา ประเทศทมรายไดสงใชแนวทางปฏรปการศกษาแบบกระจายการบรหารอ�านาจจดการไปสทองถน ไดผลทดขนคอนขางชดเจนเนองจากพวกเขามการกระจายการพฒนาเศรษฐกจและสงคมไปสทองถนดวย และท�ามานานแลวท�าใหประชาชนและชมชนทองถนเชนเทศบาลมงบประมาณความรความเขมแขงขดความสามารถทจะบรหารจดการศกษาไดคอนขางด ในประเทศเหลานผน�าระดบสงสดเชนประธานาธบดนายกรฐมนตรสนใจผลกดนเรองการปฏรปการศกษาเชนนวซแลนดนายกรฐมนตรเดวดลงเขามาตดตามการปฏรปการศกษาดวยตนเองเกาหลใตแตงตงคณะกรรมาธการแหงประธานาธบดเพอการปฏรปการศกษาฮองกงแตงตงคณะกรรมาธการปฏรปการศกษาจากผทรงคณวฒทไมใชขารฐการท�างานเตมเวลาและมอ�านาจเตมเพยง4คนทท�างานไดผลมากกวาถาเทยบกบไทยทนยมตงคณะกรรมการปฏรปการศกษาจ�านวนมากทมทงขาราชการระดบ ผบรหารจากสวนงานตางๆ คณะกรรมการมาประชมกนนานๆ ครงและท�าขอเสนอแนะสงไปใหฝายบรหาร ไมไดมอ�านาจทจะด�าเนนการปฏรปการศกษาไดอยางแทจรง ประเทศทพฒนาการศกษาไดดสวนใหญกระจายอ�านาจและความรบผดชอบการบรหารจดการรวมทงงบประมาณไปยงภมภาคเขตการศกษาและสถานศกษากระทรวงศกษาธการทสวนกลางดแลเฉพาะดานนโยบายหลกสตรแหงชาตเทาทจ�าเปนรวมทงตดตามประเมนผลและชวยพฒนาคณภาพสถานศกษาตางๆนวซแลนดซงเปนประเทศเลกกระจายอ�านาจทรพยากรและความรบผดชอบไปยงคณะกรรมการสถานศกษาโดยตรง ฟนแลนดมองคกรอสระเปนผประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษาเพอใหมการตรวจสอบ ความรบผดชอบ(Accountability)ของผบรหารการศกษาอยางมประสทธภาพโครงสรางการ บรหารแบบกระจายอ�านาจไปสทองถนและสถานศกษาจะไดผลมากนอยเพยงไรขนอยกบคณภาพ/ประสทธภาพผบรหารในระดบทองถนและระดบสถานศกษาซงหมายถงวาตองเนนการพฒนาผบรหารในระดบทองถนและสถานศกษาใหเขมแขงดวยนกวเคราะหเนนวาตองไมใชแคการกระจายอ�านาจ งบประมาณไปสทองถนเทานนแตคอกระจายความรบผดชอบทมการตรวจสอบ(Accountability)ไดดวย


67

นวซแลนดมส�านกงานตรวจสอบคณภาพการศกษาของแตละมลรฐเปนผตรวจสอบวาโรงเรยนไดใชงบประมาณตามทไดก�าหนดไวในธรรมนญโรงเรยน(SchoolCharter)หรอไมอยางไร ในประเทศอนการกระจายอ�านาจการจดการศกษาพยายามท�าใหเหมาะสมกบสภาพของแตละประเทศสหรฐฯกระจายอ�านาจไปทเขตการศกษาทองถน(SchoolDistrict)ซงเปนองคกรเฉพาะบรหารจดการโดยคณะกรรมการทมาจากทงการเลอกตงและสรรหาแตเนนวาจะตองมผทรงคณวฒ ทมความรและประสบการณเปนนกการศกษาโดยตรงมารวมเปนคณะท�างานดวยไมใชแคโอนยาย การบรหารจดการศกษาจากระบบราชการสวนกลางไปอยภายใตนกการเมองทองถนเหมอนกบ การยายไปขนกบหนวยราชการอกหนวยหนงแบบไทย นวซแลนดซงเปนประเทศเลกกระจายอ�านาจไปทคณะกรรมการบรหารสถานศกษาโดยตรง ซงมาจากหลายฝายรวมทงผทรงคณวฒในทองถนคณะกรรมการชดนมบทบาทสงคดเลอกและจางครใหญ หรอผอ�านวยการไดดวยฟนแลนดองกฤษใหการจดการศกษาขนอยกบองคกรปกครองทองถน คอนขางมากแตในทองถนนนกมหนวยงานดานการบรหารการศกษา(LocalEducationAuthority)ทมผมความรดานนเขามาชวยดแลโดยตรงไมใชใหผบรหารการเมองการปกครองในทองถนซงอาจไมมความร/ทกษะดานการบรหารการศกษามาดแลเรองการศกษานคอปญหาขอหนงของการปกครอง ทองถนของไทยทยมรปแบบบางอยางมาจากประเทศอนแตขาดเนอหาสาระทส�าคญบางอยาง เรองส�าคญทประเทศพฒนาอตสาหกรรมและเกาหลใตท�าคลายกนคอการกระจายอ�านาจไปทสถานศกษาหรอคณะกรรมการสถานศกษาซงมผทรงคณวฒภายนอกทอยในชมชนมาชวยก�ากบดแลคณะกรรมการเปนผคดสรรเลอกจางและก�ากบดแลครใหญท�าใหครใหญตองแขงขนกนท�างานไมใชแบบไทยทแตงตงครใหญตามระบบราชการทเนนอาวโสการสอบและการมเสนสายคณะกรรมการโรงเรยนของไทยทพยายามจดตงกนมบทบาทนอยและไมไดเปนอสระเนองจากครใหญมกเปนคนเลอกคณะกรรมการโรงเรยนและครใหญมาเปนประธานคณะกรรมการโรงเรยนเองแทนทจะมคณะกรรมการโรงเรยนเปนผก�ากบการตรวจสอบครใหญ สหรฐอเมรกาองกฤษและประเทศพฒนาอตสาหกรรมอนมระบบตรวจสอบคณภาพการศกษา ของทองถนและสถานศกษาทเอาจรงเอาจงและสามารถใชนโยบายการจดสรรงบประมาณและ ความชวยเหลอดานตางๆจากภาครฐผลกดนใหทองถนและสถานศกษาทท�างานต�ากวาเกณฑมาตรฐานตองปรบปรงตวเองในทางใดทางหนงรวมทงสามารถใชมาตรการยายครใหญครคนอนๆและ ปดโรงเรยนทคณะกรรมการตรวจสอบคณภาพการศกษาใหเวลาปรบปรงแลวแตยงท�าไมไดดขนไดดวยประเดนคอการตรวจสอบนนพจารณาเรองตวบคคลกจรงแตผตรวจสอบมหนาททจะตองหาทางชวยเหลอ สถานศกษาทออนแอ/มปญหาใหเขมแขงขนดวย สหรฐอเมรกาองกฤษยงใชนโยบายบรหารแบบสงเสรมใหเกดการจดการศกษาแบบกงรฐกงเอกชน แบบCharterหรอIndependentSchoolทรฐบาลเปนผใหงบอดหนนแตโรงเรยนทบรหารโดยมลนธ และองคกรประชาชนทไมคาก�าไรการบรหารจดการมความคลองตวยดหยนและเปนทางเลอกทตางจาก โรงเรยนทเปนของรฐโดยตรงประเทศอนๆสงเสรมการจดการศกษาหลายรปแบบเชนโดยภาคธรกจ


เอกชนองคกรศาสนาและประชาสงคมองคกรปกครองทองถนฯลฯเพอใหสถานศกษาประเภทตางๆแขงขนในเชงคณภาพกนและใหผเรยนมทางเลอกทหลากหลาย การศกษาวจยของโครงการประเมนผลความรนกเรยนระหวางประเทศPISAของกลมOECDพบวา การแขงขนกนในเชงคณภาพระหวางโรงเรยนตางๆสงมความสมพนธกบการทนกเรยนในประเทศนน ท�าคะแนนการทดสอบระหวางชาตไดด ระบบการบรหารจดการโรงเรยนของไทยเปนแบบราชการรวมศนยไมไดกระจายอ�านาจและงบประมาณการบรหารไปทโรงเรยนทวประเทศใหแขงขนกนอยางเปนธรรมท�าใหโรงเรยนของไทย ไมไดแขงกนในเชงคณภาพเพราะหลกสตรต�าราเรยนการประเมนผลการสอบระดบชาตและสอบเขา มหาวทยาลยงบประมาณการจางครถกก�าหนดมาจากกระทรวงศกษาฯสวนกลางทงหมดการท มโรงเรยนเกาแกขนาดใหญในเมอง300กวาแหงมชอเสยงในแงผลสมฤทธของผเรยนสงกวาโรงเรยนรอบนอก3หมนกวาแหงนนเปนเรองของการบรหารจดการแบบเออประโยชนใหโรงเรยนมทรพยากรความพรอมทตางกนท�าใหโรงเรยน3หมนกวาแหงในประเทศไทยไมสามารถแขงขนกบโรงเรยนใหญ ในเมองเชงคณภาพอยางเปนธรรมไดมแตนกเรยนทเปนผแขงขนกนเองเพอหาทางเขาโรงเรยนมชอเสยง ทมจ�ากดการทนกเรยนเกงๆไปสมครสอบและไดรบการคดเลอกเขาโรงเรยนทมชอเสยงกลายเปน ปจจยทชวยสนบสนนใหโรงเรยนกลมนมชอเสยงตอไปอกเพราะนกเรยนเกงอยแลวผลสมฤทธจาก การสอบวดผลจงออกมาดในสถานการณเชนนโรงเรยนอนๆ3หมนกวาแหงยงแขงขนกบโรงเรยน ทมชอเสยงอยแลวไดยากขนไปอก

5.2 การปฏรปดานการผลตและพฒนาผบรหารและครอาจารย ฟนแลนดนวซแลนดสหรฐอเมรกาและองกฤษจดการฝกอบรมและคดเลอกผบรหารมออาชพอยาง จรงจงใชวธสรรหาหรอคดเลอกผอ�านวยการเขตพนทการศกษาและครใหญเพอจะไดผบรหารมออาชพ ทตองเอาใจใสในการท�างานพสจนผลงานเพราะถาผลงานไมดอาจถกเลกจางหรอไมตอสญญาจางได ตางจากของไทยทต�าแหนงผบรหารเปนระบบขาราชการทไดต�าแหนงผบรหารตามอาวโสการสอบ (แบบขอเขยน)และการวงเตนเสนสายและอยในต�าแหนงไปไดเรอยๆถาไมท�าผดกฎหมายอยางชดเจน คณะกรรมการสถานศกษาในองกฤษนวซแลนดเกาหลใตฯลฯสงเสรมใหคนนอกทมความร ความสามารถและความเขาใจเรองการศกษาเขารวมเปนคณะกรรมการท�างานและก�าหนดวาประธานคณะกรรมการสถานศกษาตองเปนบคคลภายนอกไมใชครใหญหรอครในสถานศกษาซงเปนไดแคกรรมการเทานน ในหลายประเทศครใหญตองสอนดวยแมจะสอนนอยกวาครอนเพอทครใหญจะไดตดตามปญหาการปฏบตงานการสอนไดดโดยครใหญตองเขารวมประชมวางแผนการสอนและการประเมนผลรวมกบครอนๆเหมอนเปนครคนหนงดวย ฟนแลนดมระบบคดเลอกและการพฒนาครอาจารยใหมความรความสามารถทงดานวชาการและการสอนการแนะแนวและมแรงจงใจความตงใจในการท�างานเพมขนอยางส�าคญในฟนแลนดอาชพครอาจารยเปนทเคารพเชอถอและครไดรบการไววางใจใหมอสระในการท�างานท�าใหครพอใจ


69

ในการท�างานคนนยมมาเรยนวชาครมากถงขนาดการสอบเขาคณะครศาสตรศกษาศาสตรซงมคณภาพ และรบนกศกษาจ�ากดมการแขงขนสงมากคนทสอบไดมเพยง10%ของผสมครท�าใหไดคนเกงไปเปนคร เกาหลใตสงคโปรสรางแรงจงใจและเกณฑในการคดเลอกนกเรยนเกงๆไปเรยนครเชนกน ทเปนเชนนไมใชเปนเพราะเงนเดอนครสงกวาอาชพอนแตเปนหลายปจจยประกอบกนมากกวาทส�าคญคอการทครอาจารยเปนอาชพไดรบการยอมรบยกยองจากสงคมสงและระบบบรหารจดการของสถานศกษา เปดใหครท�างานอยางเปนอสระรบผดชอบดวยตวเองไดมากขนท�าใหอาชพครในประเทศเหลาน เปนงานททาทายครภมใจในตวเองและสนกกบการท�างาน ฟนแลนดและประเทศอนใหเงนเดอนครขนเรมตนในอตราทสงพอสมควรเพอใหครด�ารงชวตอย ไดโดยไมล�าบากแตการขนขนเงนเดอนตลอดอาชพครไมไดสงมากนกตางกบไทยทครหนมสาวไดเงนเดอนคอนขางต�าแตครอาวโสไดเงนเดอนสงเพราะอยมานานไดขนเงนเดอนทกปหรอมเงนเพมส�าหรบผทผาน การประเมนวทยฐานะ(หรอต�าแหนงทางวชาการส�าหรบระดบอมศกษา)ในฟนแลนดคนเลอกมา เปนครเพราะเปนอาชพทเงนเดอนอยในเกณฑดพอๆกบวชาชพอนแตครไดรบความยกยองจากสงคม และมอสระความรบผดชอบในการท�างานสอนการวดผลมระบบการบรหารงานทเปนประชาธปไตยและท�างานรวมมอกนเปนทมไมไดถกสงงานตามล�าดบชนแบบราชการไทย เงนเดอนครและคาใชจายทางการศกษาตอหวของนกเรยนไมใชเปนปจจยชขาดหรอส�าคญ ทจะท�าใหนกเรยนเรยนเกงประเทศเชนสาธารณรฐเชคเกาหลใตฟนแลนดมงบประมาณตอหวนกเรยนต�ากวาของสหรฐฯมากแตนกเรยนทง3ประเทศนไดคะแนนการทดสอบของPISAในวชาการอานคณตศาสตรวทยาศาสตรเฉลยทงประเทศสงกวานกเรยนสหรฐฯครเวยดนามจนหรอเกาหลใต เงนเดอนไมสงไปกวาอาชพอนโดยเฉพาะในเวยดนามจนครยงไดเงนเดอนตอนขางต�ากวาไทยดวยแตครในประเทศเหลานไดรบการยกยองและมแรงจงใจวาเปนงานทจะชวยสราง/พฒนาประเทศชาต พวกเขาท�างานอยางมแรงจงใจและไดรบการฝกอบรมมาใหความร/ทกษะทสามารถสอนไดอยางม ประสทธภาพ ปจจยทส�าคญคอคณภาพของครทฟนแลนดนนครทสอนการศกษาขนพนฐานโดยเฉพาะมธยมศกษา สวนใหญจบปรญญาโททางการศกษาปรญญาตรอาจจะเปนสายวทยาศาสตรคณตศาสตรภาษา หรอสงคมศาสตรไดแตคนจบเปนครตองเนนการมความรดานจตวทยาและทกษะการสอนประเทศพฒนาอตสาหกรรมอนรวมทงเกาหลใตลวนเนนการผลตครทมความรและทกษะการสอนสงมองคกรวชาชพซงดแลเรองคณวฒใบประกอบวชาชพอยางมมาตรฐานมการพฒนาครหลายรปแบบเชนใหครใหม ไปเรยนรจากครอาวโสสงครไปฝกอบรมสมมนาอยางตอเนองมการประชมตดตามการท�างานเปนทม(teamwork)ชวยเหลอกนและกนมการตงกลมครทมทงครอาวโสครรนกลางครรนใหมเพอเปนกลมทชวยแลกเปลยนความรแลกเปลยนประสบการณและชวยเสรมกนและกนการท�างานแบบเปนทมท�านองนเปนเรองส�าคญในการพฒนาครอาจารยอยางตอเนองเทยบกบไทยแลวเรายงเขาใจและท�าในเรองการท�างานเปนทมนนอยมาก การจดชนเรยนใหเลกและใหครสอนไมมากชวโมงเกนไปชวยใหครดแลเดกไดอยางใกลชดและ มเวลาเตรยมการสอนใหมคณภาพฟนแลนดเปนตวอยางทดนกเรยนมจ�านวนชวโมงเรยนทงปนอยกวา


สหรฐฯแตนกเรยนเกงกวาและมสขภาพจตดกวาเกาหลใตมชนเรยนใหญและชวโมงเรยนยาวแตกยง พฒนาการเรยนการสอนไดคอนขางดประธานาธบดโอบามาของสหรฐฯมองวาเดกสหรฐฯเรยนนอยกวา เดกเกาหลใตจงเรยนสไมไดแตเปนการมองแบบแยกสวนทคดวาถาเรยนมากชวโมงกจะเกงมากขนแตเดกประเทศไหนกตามจะเรยนไดเกงหรอไมขนอยกบประสทธภาพการสอนและคณภาพของการเรยนร มากกวาจ�านวนชวโมงเรยนในบางประเทศเลอกการตวเดกกลมทเรยนออนท�าใหพวกเขาตองใช เวลาเรยนมากขนแตส�าหรบเดกทวไปใชเวลาเพยงนอยแตเรยนรไดผลด ระบบการบรหารแบบใหผบรหารและครในแตละสถานศกษามคณภาพมอสระในการท�างานและรบผดชอบสงเปนปจจยส�าคญในการพฒนาการเรยนการสอนใหมคณภาพในสหรฐฯและองกฤษ มปญหาการขาดแคลนผบรหารและครทมคณภาพมากพอสมควรจงตองหาวธจงใจมากขน เชน มโครงการครรนใหมเพอการปฏรปการศกษาคดเลอกบณฑตจบใหมทมความรความสามารถมภาวะผน�า มการสอสารทดชอบท�างานททาทายมบคลกแบบอดๆสๆมาเขารบการฝกอบรมการสอนและ การแกปญหาอยางมประสทธภาพเพอสงครเหลานไปพฒนาโรงเรยนทมปญหาเดกยากจน เกเร เรยนออนเปนเวลา2ปเหมอนโครงการอาสาสมครพอครบ2ปหากครอาสาสมครเหลานตองการลาออก กมบรษทธรกจเอกชนพรอมจะรบเขาท�างานเพราะถอวาเปนคนทไดรบการคดเลอกมาเปนอยางดและ เปนคนมมานะท�างานแบบเสยสละปรากฏวาครอาสาสมครเหลานเมอท�างานครบ2ปมทงสวนท ขอสมครเปนครตอและสวนทออกไปหางานอนท�าแตถงมคนสวนหนงลาออกไปเมอครบ2ปกจะ มครอาสาสมครรนใหมเขามาแทนไดอยางตอเนองไทยนาจะพฒนาระบบนมาประยกตใชไดเชนกน จะชวยใหเดกทเคยเรยนออนไดเรยนกบครทมไฟในการท�างานและเรยนรไดดขน ฟนแลนดฝกอบรมครพเศษเพอชวยนกเรยนทเรยนลาหลงมการตวพเศษมการระดมทมครชวยแกปญหาเดกทเรยนออนเรยนชาเพอใหเดกทกคนเรยนไดไมตางกนจนเกนไปโดยรฐบาลออกคาใชจายการสอนพเศษเพมเตมใหทองกฤษมโครงการคดเลอกและสงครรนใหมไฟแรงทไดรบการเตรยมตวทด มความพรอมสงไปชวยพฒนาโรงเรยนทมปญหาอยางไดผล ฟนแลนดก�าหนดคณสมบตครทสอนชนมธยมศกษาสงกวา(เชนตองจบปรญญาในสาขาวชา ทตนจะไปสอน)และใหเงนเดอนสงกวาครทสอนชนประถมศกษาในประเทศพฒนาอตสาหกรรมสวนใหญ ครจะไดเงนเดอนผลตอบแทนเพมตามผลงานมากกวาตามระบบอาวโสประเดนไมใชเรองเงนเดอนเทานนแตตองจดระบบชวยเหลอพฒนาครใหมความรทกษะททนสมยอยางตอเนองมความพอใจในการท�างานและไดรบการสนบสนนใหสามารถท�าหนาทครไดดขนดวย1

วธการท�างานของครและการชวยเหลอการพฒนาเพอยกระดบความร/ทกษะของคร ประเทศทจดการศกษาประสบผลส�าเรจสงเชนสมาชกกลมOECDครจะใชเวลาสอนในหองเรยนไมมากนกเพราะเขาสงเสรมใหนกเรยนสนใจการอานคนควาทดลองเรยนดวยตนเองมาตงแตเดก และครมเวลาเหลอมากพอทจะใชในการออกแบบหนวยการเรยนรวางแผนการสอนเขาสงเกตการณ

1 วทยากรเชยงกลสงเคราะหผลการวจยปฏรปการศกษาของฟนแลนด นวซแลนด เกาหลใต สหรฐฯ องกฤษ จน เวยดนาม และไทย สสส.2553


71

ในหองเรยนของเพอนครทบทวนและปรบปรงการเรยนการสอนรวมกนนนกคอครมเวลาส�าหรบ การเรยนรจากเพอนครดวยกนอยางตอเนองดวย อปนสย ทศนคต คานยมของครกเปนเรองทส�าคญประเทศทสรางครใหมคณภาพสนใจ คดเลอกฝกฝนพฒนาครใหมอปนสยความคดแบบนกวชาการทสนใจเรยนรอยางตอเนองและมจตใจเปนคร ตองการเผยแพรความรสอนใหดขนดวยครเหลานนจงจะสนใจใชเวลาวางทมไปเรยนรเพมเตม เตรยมการสอนและพฒนาตวเองถาครไทยสวนใหญยงคดและชอบสอนแบบบรรยายตามต�าราแบบเกา ไมชอบอานหนงสอไมชอบเรยนรอะไรใหมการไปก�าหนดนโยบายใหครสอนนอยลงตามอยางตางประเทศ ครเหลานนอาจจะเอาเวลาทวางจากการสอนไปท�าอยางอนทไมใชการพฒนาการเรยนรของตนเองและเพอเตรยมการสอนใหดขนกเปนไดการปฏรปการศกษาตองท�าทงระบบอยางครบวงจรไมใชไปจ�าและลอกแบบตางประเทศมาใชเปนสวนๆ การจะพฒนาใหครไทยมจตใจเปนนกวชาการและเปนครทตงใจจะพฒนาการสอนและการท�างาน ของตนอยางตอเนองตองท�ามาตงแตตอนคดเลอกนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายมาเรยนฝกหดคร สวนคนทเปนครอยแลว เราจะตองหาทางแกไขพฒนาพวกเขาใหไดดวยเชนกน เชนปฏรประบบ การตรวจสอบประเมนผลการท�างานและใหความดความชอบของครแบบเชอมโยงกบผลสมฤทธโดยเฉลย ของนกเรยนในโรงเรยนนนเทยบกบปกอนควบคไปกบการปฏรปการฝกอบรมการชวยเหลอพฒนาคร โดยศกษานเทศกหรอครพเลยงทช�านาญการเพอสรางแรงจงใจและกระตนใหครสนใจทจะอาน เรยนรใหมและพฒนาการเรยนรดวยตนเองเพมขน ฟนแลนดคดเลอกและฝกอบรมครมาอยางมคณภาพครสวนใหญโดยเฉพาะครทสอนระดบมธยมศกษา จบปรญญาโทและมความรทงเรองการศกษาทวไปและวชาเฉพาะฟนแลนดแทบไมมการจดการฝกอบรม พฒนาครอยางเปนทางการ เพราะครของเขาไดผานการฝกหดทดมาแลว เขาใชวธการใหคร ในแตละโรงเรยนใชเวลาครงวนในแตละสปดาหประชมรวมกน เพอระบปญหาทเกดขนในการจด การเรยนการสอนและการเรยนรของนกเรยนและครทงโรงเรยนมาประชมสมมนาชวยกนคดหาแนวทางแกไขปญหารวมกน สงคโปร ใชวธพฒนาครโดยเนนการเรยนรรวมกนอยางตอเนองของครผานระบบเครอขายครในแตละโรงเรยนแบงครออกเปนกลมการเรยนรกลมละ4-10คนแตละกลมจดประชมกนประมาณ 2สปดาหตอครงครงละ2ชวโมงมครคนหนงเปนผน�าการถกเถยงและการวจยเชงปฏบตการเพอแกไข ปญหาสถาบนฝกอบรมครแหงชาต(NIE)เปนผเขามาชวยวางระบบขนตอนการด�าเนนการอบรมแนวทางทกษะการอภปรายแลกเปลยนและการท�าวจยเชงปฏบตการใหกบคร ในญปนครจะตองออกใบประกาศอาชพใหมทก10ปเพอกระตนใหครพฒนาขดความสามารถอยางสม�าเสมอและโรงเรยนสามารถเลกจางครไมพฒนาตนเองไดทก5-6ปคณะกรรมการการศกษา


จะหมนเวยนครระหวางโรงเรยนเพอกระตนใหครเจอกบสงแวดลอมใหมและเรยนรตลอดเวลา2

ครท�ากจกรรมพฒนาครดวยกนเองคลายๆ กนมการบนทกวดโอการสอนของครแลวน�ามาอภปรายกน หาจดแขงจดออนของวธการสอนของครแตละคนเพอการเรยนรรวมกนโครงการและกจกรรมเหลาน เปนสวนหนงของการสรางชมชนแหงการเรยนร(ProfessionalLearningCommunityPLC)ซงเปน วธการฝกอบรมพฒนาครในระดบชมชนทนกการศกษาผวจยเปรยบเทยบเรองนมองวาเปนวธการ มประสทธผลในการปรบเปลยนพฤตกรรมของครและยกระดบผลการเรยนของนกเรยนไดดกวาการฝกอบรม พฒนาครรปแบบอนๆ3

ในสงคโปรและเซยงไฮมระบบพฒนาครพเลยงหรอครอาวโสครผน�าครผเชยวชาญเพอให ไปชวยพฒนาครใหมสงคโปรมเสนทางความกาวหนาของคร3สายคอสายการสอนสายการบรหารและสายผเชยวชาญอาวโสซงเปดโอกาสใหครแตละคนทมความถนดความชอบพอแตกตางกนตางคนตางเลอกเตบโตตามสายทเหมาะสมไดซงตางจากเสนทางอาชพของครไทยทเนนการเตบโตสายบรหาร เปนหลกทงการเตบโตสายบรหารของครไทยกไมไดมระบบแขงขนและคดเลอกกนอยางเหมาะสม มประสทธภาพเปนธรรมจรงท�าใหเกดปญหาหลายดานเชนไดผอ�านวยการโรงเรยนทอาวโสแตไมเหมาะ กบงานบรหารครทมความรดสอนเกงหรอครทมองไมเหนโอกาสเตบโตกาวหนาหนไปท�าอาชพอน หรอถกระบบราชการแบบรวมศนยอ�านาจทสวนกลางกลนจนคอยๆกลายเปนคนเฉอยชาไปฯลฯ การปฏรปการฝกหดครและพฒนาอาชพครของเซยงไฮ จน มณฑลหรอเขตพเศษในประเทศจนมอสระในการบรหารจดการตนเองเซยงไฮประสบความส�าเรจทงทางเศรษฐกจและทางการศกษาเซยงไฮเปลยนแปลงหลกสตรและวธการสอนการเรยนใหมจาก การเนนการจดจ�าเนอหาเปนการฝกการคดวเคราะหสงเคราะหมากขนและเปลยนแปลงการฝกหดครและ การพฒนาอาชพครครงใหญคนทจะเปนครรนใหมไดตองผานคดเลอกทเขมขนขนไดรบการศกษาทมคณภาพและมคณวฒทสงขนมโอกาสไดรบผลตอบแทนและความทาทายความกาวหนาในการท�างาน ทจงใจขน เซยงไฮเปนมณฑลแรกทก�าหนดวาครทกคนตองไปเขารบการศกษาอบรมเพมเตม ตามโครงการพฒนาอาชพตอเนอง อยางนอย 240 ชวโมง ภายในระยะเวลา 5 ป ครทเซยงไฮเองไดรบการชแนะใหตองปรบตวใหสามารถสอนนกเรยนทมาจากภมหลงและ มความสามารถตางกนใหกาวหนาขนไปไดโดยไมทอดทงเดกทเรยนออนไวรวมทงครตองหาทาง ใชประโยชนจากความแตกตางทางวฒนธรรมของนกเรยนตางกลมใหนกเรยนไดเรยนรจากจดแขงของกนและกนเชนเดกลกคนชนกลางอาจจะคดเรวมความรสงแตมบคลกแบบพอแมตามใจลกคนเดยว มากไปเดกลกคนงานทอพยพมาจากชนบทมกเปนเดกทประหยดมธยสถมความบากบนมานะสงกวาลกคนรวย

2 “ญปนการมสวนรวมแนวระนาบการประเมนทดและการสงเสรมความเปนธรรม”ในสกศ.รปแบบการจดการศกษาเชงพนท: บทเรยน ทางเลอกและเงอนไขความส�าเรจสกศ.2559.3 Guskey,T.RandYoon,K.S.“WhatWorksinProfessionalDevelopment?”PhiDeltaKappan2009อางไวในสมเกยรต ตงกจวาณชยและคณะการจดท�ายทธศาสตรศกษาขนพนฐานใหเกดความรบผดชอบมลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย มนาคม2556.


73

มการจดท�าเวบไซตเปนแหลงทรพยากรการพฒนาหลกสตรการท�าวจยการเรยนการสอนเพอใหครไดแลกเปลยนเรยนรประสบการณและพฒนาหลกสตรของแตละโรงเรยนและพฒนาการสอนการเรยน ใหดขนมการรณรงคโดยใชค�าขวญ“คนเวลาในชนเรยนใหกบนกเรยน”เพอลดการสอนแบบบรรยายลง และใหนกเรยนไดก�ากบการเรยนรดวยตนเองและท�าโครงการท�ากจกรรมดวยตนเองเพมขนรวมทง มค�าขวญ“ค�าถามทกค�าถามควรมค�าตอบมากกวาหนงค�าตอบ”เพอเปลยนแปลงวธการเรยนการสอนจากแบบเกาทใหผเรยนทองจ�าขอมลไปสอบเปนแบบใหมทใหผเรยนฝกการคดวเคราะหแกปญหาไดเพมขน เซยงไฮซงมเศรษฐกจดใหนกเรยนขนพนฐานเรยนฟรโรงเรยนทวทงมณฑลเซยงไฮยงมคณภาพ แตกตางกน รฐบาลเซยงไฮไดใชนโยบายใหโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาแตละแหง รบนกเรยนทอาศยในถนใกลเคยงกบโรงเรยนแทนการสอบเขาและหาทางท�าใหโรงเรยนทกโรงเรยน มคณภาพสงใกลเคยงกนนโยบายนท�าใหมการยกเลกการสอบชนประถมปลายจากสวนกลางทเปนสาเหต ท�าใหผ เรยนหวงแตเรองการสอบแขงขนลงไดการทครสอนในชนประถมศกษาแบบไมตองเนน เรองการสอบ ท�าใหครสามารถชวยใหนกเรยนเพมการเรยนรแบบสรางสรรค คดอะไรใหม ๆ ไดเพมขน นโยบายใหโรงเรยนรบเดกทอาศยอยในเขตใกลโรงเรยนท�าควบคไปกบการพฒนาโรงเรยนทเคยออน เชนโรงเรยนในชนบทใหเขมแขงขนทงการเพมงบประมาณปรบปรงอาคารสถานทอปกรณการเรยนการสอนตางๆการพฒนาทมครใหเขมแขงขน หรอการคดสรรครใหญทเกงไปชวยพฒนาโรงเรยน ใหมคณภาพใกลเคยงกนมการจดเกรดโรงเรยนทมอยตามโครงสรางพนฐานและคณภาพการศกษา ออกเปน4เกรดคอABCDเพอเปนแนวทางในการยกระดบคณภาพโรงเรยนอยางจรงจงโดยการเรงท�าโรงเรยนเกรดCและDใหเปนAและBหากโรงเรยนเกรดCและDแหงใดมนกเรยนนอยลงเพราะประชากรลดลงดวยจะถกยบหรอใหยายไปรวมกบโรงเรยนเกรดAและBหลงจากทรฐบาลเซยงไฮใชนโยบายนไดไมกปเซยงไฮสามารถพฒนาโรงเรยนของรฐใหเหลอแตโรงเรยนเกรดAและBโดยมโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนอยในเกรดAราว64%ของโรงเรยนมธยมศกษาตอนตนทงหมด เซยงไฮท�าเชนนไดเพราะรฐบาลกลาตดสนใจใหงบประมาณไปปรบปรงโรงเรยนทออนเพมขน อยางจรงจงโยกยายครและครใหญในเมองทเกงไปชวยพฒนาครชนบทและโยกยายครจากชนบท ใหมาท�างานและเรยนรอะไรใหมๆในโรงเรยนในเมองชวงระยะหนงเพอทครคนดงกลาวจะกลบไปสอนโรงเรยนในชนบทใหดขนมการจบคเซนสญญารวมมอกน3ประหวางโรงเรยนเขตในเมองกบ เขตชนบทการจบคความรวมมอระหวางโรงเรยนเพอใหครแลกเปลยนเรยนรและชวยเหลอพฒนากนและกน รวมทงการท�าขอตกลงใหโรงเรยนทเขมแขงสงทมงานไปชวยบรหารโรงเรยนทออนแอโครงการเหลาน รฐบาลเซยงไฮสนบสนนคาใชจายและเปนโครงการทไมไดมงประโยชนเฉพาะโรงเรยนทออนแอเทานนครในโรงเรยนทเกงกมโอกาสไดขยายบทบาทการท�างานของตนในโรงเรยนอนใหมความกาวหนา ในอาชพการงานไดรวดเรวขนดวย โครงการชวยเหลอโรงเรยนออนแอในเขตZhabiเขตทยากจนและมปญหาอาชญากรรมสงทไดผล คอโครงการทครหลวใชยทธศาสตรกระตนครใหใชทาทใหมตอนกเรยนหาทางท�าใหนกเรยนทเรยนออน


มความมนใจในตวเองมากขนวาพวกเขามขดความสามารถทจะพฒนาตวเองได ดวยความตงใจดและความเอาใจใสของคร โครงการนสามารถท�าใหนกเรยนในโรงเรยนหมายเลข8เรยนดขนภายใน เวลาไมกปจนทางการศกษาของเมองเซยงไฮตองขอใหครหลวและทมครทท�างานนอยางไดผลไปชวยพฒนาโรงเรยนทออนในเซยงไฮอก10แหงและใชยทธศาสตรนเปนแนวทางในการแกไขปญหาและพฒนาเดกทเรยนออน4

การพฒนาครและบคลากรทางการศกษาของสงคโปร ผน�าสงคโปรมองวาการพฒนาทรพยากรมนษยคอปจจยทส�าคญทสดในการพฒนาเศรษฐกจสงคมพวกเขาเหนวาครและผน�าโรงเรยนทมคณภาพสงคอฐานหลกของระบบการศกษาทจะผลตพลเมองทม คณภาพการจะสรางครและผน�าโรงเรยนทมคณภาพสงไดตองปฏรปอยางครบวงจรทงในเรองการคดคน ทเหมาะสมจะมาเรยนครการฝกหดครทมคณภาพการใหผลตอบแทนทจงใจและท�าใหอาชพคร เปนอาชพททาทายและกาวหนาการจดระบบชวยเหลอพฒนาครและครใหญอยางตอเนอง การคดเลอกรฐบาลสนบสนนใหทนนกเรยนมธยมศกษาทเกงและสนใจจะเปนครไดเรยนใน สถาบนเพอเตรยมเปนครโดยเฉพาะคนทไดรบการคดเลอกใหเรยนครคอผจบชนมธยมศกษาทสอบได คะแนนสงสดอยในล�าดบ 1 ใน 3 ของผทจบชนมธยมศกษาทงหมดคณะกรรมการคดเลอกมบรรดา พวกครใหญโรงเรยนมธยมศกษารวมอยดวยคณะกรรมการคดเลอกจะพจารณาผสมครทงจากคะแนนสอบ บคลกนสยความมงมนและความพรอมทจะเปนครทจะสอนเดกกลมทหลากหลายไดนกศกษาทไดรบ การคดเลอกใหเรยนวชาชพครจะไดรบทนคาใชจายเปนรายเดอนเทากบเงนเดอนของคนท�างานทจบ มหาวทยาลยใหมๆและเมอเรยนจบแลวตองท�างานเปนครใชทนอยางนอย3ปมการสงเสรมให เดกมธยมศกษาตอนปลายทสนใจเปนครไดฝกงานการสอนหนงสอเดกทเลกกวามการเปดรบคนท�า อาชพอนทอยากเปลยนอาชพมาฝกอบรมเปนครเพอชวยใหนกเรยนไดเรยนรประสบการณของคนทเคยท�างานในโลกเศรษฐกจจรงดวย การฝกอบรม สถาบนฝกอบรมครแหงชาต(NIE)เปนผจดฝกอบรมครทงหลกสตรปรญญาตรและประกาศนยบตรและท�างานรวมกบโรงเรยนอยางใกลชดครใหมทออกไปท�างานใน 2-3 ปแรก ทกคนจะไดรบการดแลชแนะจากครผอาวโสสถาบนไมไดแบงแยกออกเปนคณะหรอแผนกอาจารยทกสาขาท�างานรวมกนและก�าหนดโปรแกรมการศกษาใหนกศกษาเลอกตามความถนดและความสนใจโดยเนนทวชาการเรยนการสอนเปาหมายของสถาบนฝกอบรมครอยทการรวมมอกนสรางครทมคณภาพ ไมใชเพอการเตบโตของแผนกหรอคณะใดคณะหนง การใหผลตอบแทนอาชพครในสงคโปรเปนอาชพทไดเงนเดอนสงโดยเฉพาะตงแตตอนเรมตนและมการปรบเงนเดอนแขงขนกบอาชพอนๆอยเสมอแมการไดขนเงนเดอนในระยะยาวของคร ในสงคโปรอาจจะสบรษทธรกจเอกชนใหญๆไมไดแตครกมโอกาสกาวหนาในการงานหลายทาง เชน เปนผบรหารหรอเปนครผเชยวชาญ รวมทงส�าหรบครทมผลงานดเดนมโอกาสไดรบโบนสดวย

4 OECDShanghaiandHongKongTwoDistinctExamplesofEducationReforminChinainStrong Performers and Successful Performers in Education: Lesson Form PISA for The United States,OECD2011


75

การพฒนาอาชพเพอทจะใหครทนตอการเปลยนแปลงของโลกและสามารถพฒนาการสอน ไดอยเสมอครในสงคโปรถกก�าหนดใหเขารบการฝกอบรมเพอพฒนาอาชพปละ 100 ชวโมงโดยม ชองทางเลอกหลายทางสถาบนฝกอบรมครแหงชาต(NIE)จดหลกสตรอบรมในเรองตางๆ และความรใหมๆ เรองการเรยนการสอนทงหลกสตรแบบใหปรญญาสงขนหรอใหประกาศนยบตรบางโรงเรยนซงมทนดานนของตนเองอยแลวกจดฝกอบรมครในโรงเรยนของตนเองในเรองทคดวาจะเปนประโยชนเชน การพฒนาการสอนวชาคณตศาสตรการเรยนรแบบใชโครงการเปนหลกการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT)นอกจากนนยงมสมาคมวชาชพและกลมเครอขายครทสงเสรมการชวยเหลอการเรยนรระหวางกน เพอใหครไดแบงปนเรยนรวธการสอนทดทสด การประเมนผลการท�างาน มการประเมนผลงานครทกปโดยคณะกรรมการทมาจากหลายทางและวดผลการท�างาน16ดานเชนการพฒนาครและบคลกลกษณะของนกเรยนการใหความรวมมอกบผปกครองและกลมตางๆในชมชนการชวยเหลอเพอนรวมงานและโรงเรยนครทไดรบการประเมนผลงานดเดนจะไดรบโบนสจากกองทนโบนสครการประเมนครเปนรายบคคลนพจารณาในบรบทของ ผลงานของทงโรงเรยนดวยเพราะนกเรยนในสงคโปรทกคนตงแตชนประถมจะไดรบการดแลจากครหลายคน การสงเสรมความกาวหนาในอาชพหลงจากทครใหมสอนไดครบ3ปจะถกประเมนทกปวา เขาเหมาะทจะกาวหนาทางอาชพไปในสายใดคอจะเปนครทสอนเกง (Master Teacher) ครทเชยวชาญ ในสาขาวชา ครทเปนนกวจยทางการศกษาดวย หรอเปนผบรหาร ทง4ทางลวนมความกาวหนา คอมโอกาสไดเงนเดอนขนไปเรอยๆเชนกน(ตางจากไทยทคนทจะมโอกาสไดกาวหนาจะเนนการแขงขนไปสต�าแหนงผบรหารเปนหลก) ครทมศกยภาพเปนผน�าเปนผบรหารตอไปไดจะไดรบการคดเลอกใหไปชวยท�างานกบทมผบรหารระดบกลางและไดรบการฝกอบรมเพอเตรยมตวไปเปนผบรหารระดบทสงขนตอไปผบรหารระดบกลาง ทผานการประเมนจะไดรบเลอกใหเปนรองครใหญและขนตอไปจงจะไดรบเลอกเปนครใหญ(ผอ�านวยการ) ในแตละขนตอนผจะกาวไปสผบรหารตองเรยนรประสบการณและไดรบการฝกอบรมอยางตอเนอง ใหเปนผน�าทดมความคดรเรมใหมๆ การคดเลอกและการฝกอบรมผน�ารฐบาลสงคโปรเขาใจชดเจนวาการสอนทมคณภาพสงและ ผลงานทเขมแขงของโรงเรยนขนอยกบการน�าทมประสทธภาพสงของครใหญปญหาการบนทอนก�าลงใจครในหลายประเทศเกดจากภาวะการน�าทมคณภาพต�าสงคโปรเนนการฝกภาวะผน�าตามแบบบรรษทขนาดใหญหลกส�าคญไมใชแคการจดฝกอบรมเทานนแตอยทระบบทงหมดในการเลอกสรรและพฒนาคนทมสตปญญาและบคลกภาพจะพฒนาเปนผน�าทดไดขณะทสหรฐอเมรกาหรอองกฤษใชวธเปดสอนหลกสตรผบรหารการศกษาและใหผเรยนจบไปสมครเปนครใหญ/ผอ�านวยการไดสงคโปรใชวธคดเลอกครทมศกยภาพไปเขารบการอบรมเตรยมเปนครใหญและหลงจากการอบรมแลวคอยคดเลอกอกครง ครหนมสาวในสงคโปรไดรบการสงเสรมใหมโอกาสในการแสดงภาวะผน�าและการเรยนรเชน เปนคณะกรรมการเปนหวหนาแผนกและมการประเมนวาผลงานพวกเขาเปนอยางไรคนทผานการ ประเมนซงมเพยงปละ35คนจะไดไปเขาฝกการอบรมเพอการเปนผน�าทมสถาบนการฝกอบรมครแหงชาต 6เดอนโดยไดเงนเดอนโครงการอบรม6เดอนนนเขมขนและครอบคลมความรทกษะทจ�าเปนมทง


การฝกท�าโครงการเกยวกบนวตกรรม(การคดคนใหม)ของโรงเรยนและการไปศกษาดงานในตางประเทศนอกจากการคดเลอกฝกอบรมผน�าอยางดแลวการทรฐบาลใชระบบบรหารงานแบบใหความสนบสนนการท�างานของผน�าทงในเรองอ�านาจในการตดสนใจ งบประมาณ ฯลฯ กชวยใหคนเกงอยากเขามาเปนผน�าทางการศกษาและท�างานอยางไดผล รฐบาลสงคโปรมองวาการคดเลอกผ ควรไดรบการฝกอบรมกอนมความเสยงนอยกวา การเปดฝกอบรมส�าหรบคนทวไป และคอยมาคดเลอกแบบในประเทศอนสงคโปรพยายามพฒนา ครทงหมดใหมตวเลอกมากพอทจะเลอกคนทเหมาะสมทสดมาเปนผน�าไดอยางตอเนองสงคโปรยงมระบบ โยกยายครใหญเปนระยะโดยเนนเพอประโยชนของการปฏรปการศกษาทงประเทศ การปฏรปครและผบรหารการศกษาของสงคโปรเปนสวนหนงของการปฏรประบบขารฐการ ใหมคณภาพสงสงคโปรมผน�าทางการเมองทมความรมวสยทศนและการท�างานเพอสวนรวมอยางตอเนอง ผน�าตระหนกมาตงแตการสรางประเทศใหมๆวาในประเทศเลกๆทมทรพยากรธรรมชาตนอยมาก อยางสงคโปรการจะพฒนาเศรษฐกจสงคมใหไดผลดตองคดเลอกคนทมคณภาพสงมาเปนขารฐการ ทมวสยทศน มประสทธภาพ และการท�างานอยางโปรงใสรฐบาลจงใหแรงจงใจเชนเงนเดอนความทาทาย ในการท�างานความกาวหนาในอาชพแกขารฐการทแขงขนกบคนท�างานในภาคธรกจเอกชนได ขารฐการระดบสงในทกกระทรวงรวมทงกระทรวงศกษาไดผานการคดเลอกใหเลอกต�าแหนงอยางรอบคอบไดรบการศกษาทด(หลายคนจบจากมหาวทยาลยทดทสดของโลกจากสหรฐฯองกฤษฯลฯ) เปนนกปฏบตท�างานหนกและไดคาตอบแทนสงพวกเขามความรความเขาใจเรองการเปลยนแปลงของโลกด ตดตามความกาวหนาทางการศกษาการวจยและเทคโนโลยจากทวโลกเปนคนทรจกใชขอมลและ หลกฐานในการตดสนใจพวกเขามความรบผดชอบทชดเจนตอประสทธภาพและประสทธผลของ การจดการศกษาเพอพฒนาคนใหมคณภาพซงเปนทรพยากรทส�าคญทสด5

การปฏรปครและบคลากรทางการศกษาของฟนแลนด ฟนแลนดใหความส�าคญกบคณวฒและความเชยวชาญของครและบคลากรทางการศกษามาก การฝกอบรมครและการท�างานของครแบงตามภาระและความรบผดชอบในการสอนไดแก -ครประจ�าชนครทสอนโรงเรยนชนประถมซงสอนวชาหลกไดสวนใหญตองผานการศกษา ในคณะศกษาศาสตรของมหาวทยาลยตางๆโดยก�าหนดใหตองเรยนจบปรญญาโทและตองม การฝกสอนทดลองและวจยในโรงเรยนสาธตส�าหรบครอนบาลและศนยเดกเลกก�าหนดใหครประจ�าชน มคณวฒระดบปรญญาตรครเชยวชาญดานอนบาลตองมคณวฒถงระดบปรญญาโท -ครประจ�าวชา ซงสวนใหญสอนระดบชนมธยมศกษาตองผานการเรยนในสาขาทจะไปสอน (เชน วทยาศาสตร คณตศาสตร ภาษา) กอนแลวจงไปศกษาตอในคณะศกษาศาสตรของมหาวทยาลยตางๆ ดงนนจงตองส�าเรจการศกษาระดบปรญญาโทในทางการศกษารวมทงมขอก�าหนดพเศษส�าหรบ ครการศกษาพเศษและครแนะแนวทตองมคณวฒระดบปรญญาโททเรยนมาทางดานการศกษาพเศษ

5 OECDSINGAPORE: RAPID IMPROVEMENT FOLLOWED BY STRONG PERFORMANCE IN STRONG PERFORMERS AND SUCCESSFUL PERFORMERS IN EDUCATION: LESSONS FROM PISA FOR THE UNITED STATES OECD2011


77

และการแนะแนวไมนอยกวา35หนวยกต - ครในสถาบนการอาชวศกษาและสถาบนโปลเทคนคตองผานการศกษาในคณะศกษาศาสตร และมการฝกหดดานอาชวศกษาและฝกสอนในโรงเรยนอาชวศกษาทจดโดยความรวมมอกบสถาบนโปลเทคนคครการศกษาพเศษดานการอาชวศกษาตองผานการอบรมวชาการศกษาพเศษหรอวชาแนะแนวไมนอยกวา60หนวยกตและมประสบการณการสอนไมนอยกวา1ป - ครมฐานะเปนพนกงานเทศบาล ขาราชการ หรอลกจางของรฐแลวแตหนวยงานทจางครการจางท�าโดยสญญาจางคราวละ3-5ปอตราเงนเดอนเปนไปตามขอตกลงรวมระหวางสหภาพคร รฐและหนวยงานจางซงพจารณาจากคณวฒและระยะเวลาการท�างานครเปนอาชพทมการแขงขนสงไดรบความนบถอมความรบผดชอบและไดผลตอบแทนคอนขางสง อาชพครในฟนแลนดเปนอาชพทคนนบถอและตองการเปนกนมากคนทสอบเขาเรยนวชาคร ในมหาวทยาลยคอกลมนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายทเรยนดทสดแตละปคณะดานศกษาศาสตร/ ครศาสตรจะรบนกศกษาไดเพยง 10% ของจ�านวนผสมครทงหมดคนทสนใจจะเรยนครไดรบ การคดเลอกและฝกอบรมใหมความรความสามารถสงส�าหรบครประจ�าการนนตองจบการศกษาระดบ ปรญญาโทไมวาจะสอนนกเรยนชนไหนอาชพครยงตองศกษาพฒนาตนเองเพอรกษาความเปนมออาชพ ตลอดเวลา เชนตองพยายามเรยนร ดวยตนเองเพอทจะปรบปรงการสอนใหดขนอยางตอเนอง กลาวอกนยหนงคอครไดรบการฝกและการสนบสนนใหมภาวะผน�าสง การทประชาชนฟนแลนดมวฒนธรรมนบถอการศกษาและครมาก สงผลตอนกเรยนและบรรยากาศในหองเรยนการทนกเรยนโดยทวไปไววางใจนบถอครท�าใหนกเรยนเชอฟงและตงใจเรยนบรรยากาศในหองเรยนสงบและมวนยเออตอการเรยน ปจจยส�าคญทท�าใหการปฏรปการศกษาประสบความส�าเรจ คอนกเรยนมแรงจงใจและความตงใจทจะเรยน และครสงเสรมใหนกเรยนเรยนแบบเปนผรเรมลงมอศกษาดวยตนเองและท�างานเปนกลมอยางเอาการเอางาน (Active Learning) การจะท�าใหนกเรยนตงใจเรยนและมบทบาทในการเรยนดวยตนเองเพมขนไดจะตองมความเขาใจและความไวเนอเชอใจรวมกนระหวางนกเรยนกบครเหมอนกบเปนสญญาทางสงคมทงนกเรยนและครมจดมงหมายและวสยทศนเกยวกบการสอนการเรยนรวมกนวานคอสงททง2ฝายแสวงหาและสามารถสรางใหเกดขนไดแทนทจะเนนเรองการประเมนผลตามมาตรฐานแบบกลไกอยางทสหรฐอเมรกาและหลายประเทศรวมทงไทยท�าการทครฟนแลนดชแนะทศทางและใหความหวงแกนกเรยน มผลดตอการพฒนาการเรยนรและชวตของนกเรยนอยางเหนไดชดมากกวา การเนนการเรยนเพอสอบแบบในประเทศอน จดแขงของฟนแลนดคอวฒนธรรมครอบครวทพอแมมการศกษาและดแลเดกดเดกเลกในกลมประเทศฟนแลนด สวเดน นอรเวย เดนมารกมสขภาวะทสงกวาเดกเลกในประเทศพฒนาอตสาหกรรมอน การรกการอานการเรยนรการนบถอครอาจารยและความรการท�างานหนกและประหยดมธยสถการมวนยและวฒนธรรมชมชนเขมแขงแบบชวยเหลอกนอยางเปนธรรมการเปนชมชนสวสดการ รฐสวสดการและความเปนประชาธปไตยมความโปรงใสในเรองการเมองการบรหารจดการเปน ปจจยพนฐานทท�าใหฟนแลนดพฒนาการศกษาและพฒนาเศรษฐกจสงคมไดสงฟนแลนดลงทนเรอง


การศกษาการวจยและการพฒนาอยางตอเนอง โดยเฉพาะการเนนใหครตองมการศกษาและ มความสามารถความรบผดชอบสงการเนนการใหบรการทางการศกษาทเสมอภาคในดานคณภาพท�าใหฟนแลนดพฒนาการศกษาทวทงประเทศไดอยางมคณภาพสงและมความแตกตางระหวางโรงเรยน และระหวางนกเรยนกลมตางๆนอยมาก6

5.3 การปฏรปหลกสตร การเรยนการสอน และการวดผลของประเทศอน ฟนแลนด มการระดมสมองผมสวนไดสวนเสยทงผเชยวชาญการศกษากลมผลประโยชนครและผบรหารมาท�างานรวมมอกนอยางเจาะลกและรอบคอบพจารณาทงเปาหมายการศกษาวตถประสงคเนอหาวชาตางๆและวธการในการประเมนผลนกเรยน คณะกรรมการการศกษาแหงชาตและกระทรวงศกษาธการเปนผวางหลกสตรแกนกลางและยทธศาสตรการปฏรปการศกษาแตทงโรงเรยนและองคกรบรหารสวนทองถนมอ�านาจความรบผดชอบ ทจะพฒนาหลกสตรของตนเองเลอกหนงสอเรยนเลอกวธการสอนไดเองเปนการท�างานรวมกนระหวางสวนกลางกบทองถนททกฝายตางมงใหเกดการปรบปรงดานการสอนอยางเปนระบบไมไดเปนการรวมศนยการบรหารอยทสวนกลาง หรอกระจายอ�านาจสทองถนอยางใดอยางหนงแบบสดโตง การประเมนผลเปนความรบผดชอบของโรงเรยนแตละแหงและครซงมการคดเลอกและฝกอบรมมาใหเปนครทมคณภาพสงและมความร/ทกษะในการเปนผประเมนผลไดเองการประเมนผลของ การศกษาขนพนฐานไมใชการสอนแบบมาตรฐาน(ททกคนสอบขอสอบเดยวกน)แตเปนการประเมน สงทนกเรยนแตละคนเรยนรและความกาวหนาในการเรยนรของเขา เพอชวยชแนะใหเขาเรยนรปรบปรงตวเองมการสอบมาตรฐานระดบชาตเฉพาะตอนจบชนมธยมศกษาตอนปลายซงเปนการสอบ เพอวดการบรรลวตถประสงคของการศกษาขนพนฐานและเพอใหนกเรยนทสอบไดตามเกณฑสามารถ น�าผลการสอบไปใชในการสมครเรยนตอมหาวทยาลยหรอสถาบนโปลเทคนคทเนนเรองอาชพการงานได การทฟนแลนดใชวธการประเมนผลแบบไมใหเปนเกรด มเปาหมายเพอกระตนใหนกเรยน รบผดชอบในการคอยตดตามประเมนตวเอง รจกตดสนใจดวยตนเอง และเรยนรทจะวางแผนในชวตของตวเองวาเขาควรจะเรยนตอไปทางไหน หรอเพอไปประกอบอาชพอะไร การทระบบการศกษาฟนแลนดใหความนบถอครและมอบหมายอ�านาจใหครและผบรหารสามารถ พฒนาและจดการเรองหลกสตรวธการสอนการประเมนไดดวยตวเองท�าใหอาชพครเปนอาชพท คนมความพอใจในการท�างานและมความผกพนรบผดชอบแบบมออาชพสงและท�าใหการสอนชวยเพมประสทธภาพการเรยนรของนกเรยน สงคโปร ผน�าสงคโปรตระหนกวาการศกษาคอเรองส�าคญทสดในการพฒนาคนเพอไปพฒนาประเทศ

6 AriAntikainew,AnnaLuukkainen“Twenty-Five Years of Educational Reform Initiatives in Finland” www.google.com


79

และพยายามท�าใหผน�าระดบตางๆขารฐการประชาชนเขาใจท�านองเดยวกนและรวมมอท�างาน ไปดวยกนอยางพรอมเพรยงมเอกภาพท�าใหการศกษาเปนเรองของทกกระทรวงและของประชาชนทกคน ทตองเขามาชวยกนไมใชแคเรองของกระทรวงศกษาหรอครอาจารยเทานน ในเรองหลกสตรการเรยนการสอนในระดบชนประถมตนสงคโปรตระหนกวาภาษาและการอานเปนวชาแรกทเปนพนฐานทส�าคญทสด ถดมาคอคณตศาสตรและวทยาศาสตรเบองตนเพอฝกการคดการเขาใจอยางเปนเหตผลอยางเชอมโยงเปนระบบการเนน 3 วชานในชนประถม โดยพยายามวจย คนควา หาวธการสอนทชวยใหผเรยนเขาใจงาย สนกกบการเรยน ผลตครทสอนใน 3 ดานน อยางไดผลด อยางพอเพยง ท�าใหนกเรยนสงคโปรไดรบการปพนฐานวธการเรยนรทเขมแขง การเรยนการสอนในระดบนสงขนมประสทธภาพเพมขน7

สงคโปรยงมการประเมนผลพฒนาการของนกเรยนอยางรอบดานและคอยปรบปรงแกไขอยเสมอผน�าระดบตางๆตระหนกวาการศกษาไมใชแคเรองวชาการวชาชพเทานนแตคอการพฒนาพลเมองพฒนามนษยจงมการสงเสรมใหนกเรยนเลนกฬาดนตรศลปวฒนธรรมท�ากจกรรมทจะชวยใหเขาใจ คนอนและสงคมการพฒนาทางบคลกนสยจรยธรรมการเรยนรเรองทางสงคมและชวตมนษยดวย พวกเขาคอยตดตามการศกษาและการเปลยนแปลงของประเทศตางๆ ทวโลกเพอประเมนตนเองในฐานะท เปนสวนหนงของโลกและพยายามศกษาเรยนรอยเสมอตามแนวคด“โรงเรยนทรจกคด ประเทศทรจกเรยนร”ซงไมไดเปนแคค�าขวญลอยๆแตเปนความเขาใจจรงๆวานคอการทสงคโปรซงเปนประเทศ บนเกาะเลก ๆ ทมทรพยากรนอยมากจะอยรอดและเตบโตตอไปได ฮองกง ตงคณะกรรมการปฏรปการศกษาแหงชาตจากคนภายนอกเพยง4คนโดยเลอกจากนกบรหารมออาชพและคนทมความรความสามารถสงเขามาเปนคณะกรรมการเตมเวลาทมอ�านาจในการบรหารจดการทรฐมนตรกระทรวงศกษาและสถานศกษาตางๆตองท�าตามดวย ปจจยทท�าใหการปฏรปการศกษาในฮองกงไดผลม3เรองคอ 1. การเตรยมการทมการออกแบบอยางด การปฏรปหลกสตรการเรยนการสอนใหมใหคร เขามามสวนรวมอยางกวางขวางจดสมมนากลมหลายครงใหผแทนจากโรงเรยน12แหงแหงละ6คนประกอบดวยผดแล(Supervisor)หนงในคณะกรรมการโรงเรยนครใหญผชวยครใหญและครอาวโส2คน มาเขารวมสมมนากนทงวนเรมจากใหผน�าชมชนทโดดเดนมาพดวาสงคมเปลยนแปลงไปอยางไรสงคมตองการการศกษาแบบไหนสถาบนพฒนาหลกสตรเตรยมรางหลกสตรใหมและขอใหผแทนจากโรงเรยนอภปรายแลกเปลยนกนถงยทธวธทจะท�าใหหลกสตรใหมไดผลจดการสมมนาแบบจดเปลยนไปตาม เขตตางๆเพอเปดโอกาสใหผแทนจากทกโรงเรยนไดมสวนรวมท�าใหครทกโรงเรยนไดรสกเปนเจาของการปฏรปการศกษาดวยและพรอมทจะปรบตวเพมขนการปฏรปหลกสตรการสอนการเรยนท�าให

7 ประเทศหลายประเทศสอนชนประถมโดยเนนเฉพาะวชาส�าคญ3-4วชาคลายๆกนตางจากไทยทท�าหลกสตรระดบประถม แบบครอบคลมเนอหาสาระวชาการมากไปถง8วชาและครแตละวชาตางคนตางสอนโดยไมมบรณาการเชอมโยงกน


ครตองเปลยนแปลงและท�างานหนกเพมขนแตขณะเดยวกนกท�าใหอาชพครเปนงานทเปนอสระ ทาทาย นาภมใจเพมขน 2. การบรหารจดการเรองความเขาใจ (Managing Perceptions)ประเดนทส�าคญประเดนหนง คอท�าอยางไรจะใหพอแมผปกครองประชาชนเขาใจเหนความส�าคญของการปฏรปการศกษาและ เขามามสวนรวมดวยคณะกรรมการการศกษาแหงชาตใชวธการท�างานรวมกบสอมวลชนอยางใกลชด จดประชมสมมนารวมกนตงแตระดบบรรณาธการถงนกขาวเพอใหสอมวลชนเขาใจเรองแนวคดหลกการปฏรปการศกษาและน�าไปเผยแพรตอสาธารณชนและการจดสมมนาใน2เรองคอสงคมเปลยนแปลงไปอยางไรและเราตองปฏรปการเรยนการสอนทเนนใหนกเรยนไดเรยนรความรทกษะใหมอยางมประสทธภาพไดอยางไร 3. การมผน�าทเขาใจปญหาและมงปฏรปใหไดผลจรงผบรหารระดบสงของฮองกงกลาเปลยนแปลงและสนบสนนการปฏรปการศกษาอยางเตมทผน�าระดบตางๆตระหนกวาการปฏรปการศกษาคอการ เปลยนแปลงเชงโครงสรางทตองเปลยนวธคดหลกสตรวธการสอนการเรยนใหมหมดเพอใหการศกษา ตอบสนองสงคมและเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปอยางมากไดการปฏรปการศกษาไมใชแคการปรบปรงตามแกปญหาสวนยอยเชนปญหานกเรยนบางกลมเรยนออนในบางสาขาวชาแตตองเปลยนทงระบบโครงสรางจงจะแกปญหาใหญในภาพรวมและแกไขปญหาสวนยอยในเรองตางๆไดในขณะเดยวกน เซยงไฮ ปฏรประบบการสอบคดเลอกเขามหาวทยาลยรวมทงการวดผลในโรงเรยนเพอใหสนองตอบ การจดการศกษาแบบใหมทมงผลตแรงงานไปท�างานในเศรษฐกจแบบใหมไดดยงขนยกเลกการสอบแบบปรนยกาผดกาถกทมกเนนการทองจ�าเปนการสอบแบบอตนย ทนกเรยนตองใชความรแบบบรณาการ จากหลายสาขาวชาไปตอบมากขนวดความสามารถทนกเรยนจะประยกตใชความรทไดเรยนมา ไปตอบปญหาใหมๆ ในชวตจรงไดมากขนแตละมหาวทยาลยมวธการสอบคดเลอกเขาทหลากหลายเพมขน เชนเลอกสอบเฉพาะวชาส�าคญ3วชาบวกกบวชาทคณะตองการพจารณาจากคะแนนการสอบรวมกบ ค�ารบรองของครโรงเรยนมธยมศกษาและการเขยนความเรยงของนกเรยนฯลฯ เนองจากการสอบวดผลเปนเรองทครและนกเรยนใหความส�าคญมากทสดดงนนการปฏรป การสอบวดผลจงเปนเงอนไขทท�าใหเกดการปฏรปหลกสตรและวธการเรยนการสอนใหไปในทางเดยวกน การทเซยงไฮปฏรปการจดการสอบคดเลอกเขามหาวทยาลยไดเอง(โดยไมตองขนกบรฐบาลกลาง เหมอนในอดต)ท�าใหสามารถปฏรปหลกสตรการเรยนการสอนชนประถมศกษามธยมศกษาจากการสอนแบบบรรยายใหนกเรยนสะสมขอมลและความรเปนการสอนแบบใหนกเรยนมประสบการณการเรยนร ทกวางขวาง สมพนธกบชวตและสงคมทเปนจรงเพมขนเนนการพฒนาความสามารถของนกเรยน ในการน�าความรทกษะไปประยกตใชในชวตจรงตอไปไดหลกสตรใหมม3สวนคอ1.หลกสตรพนฐาน2.หลกสตรเพมพนความรทกษะดวยวชาตางๆและ3.หลกสตรการสบคน เนนการวจยและกจกรรม


81

นอกหลกสตรใหนกเรยนเลอกวชาเรยนใหสอดคลองกบความสนใจของตนไดเพมขนโดยเฉพาะนกเรยน ชนมธยมศกษาตอนปลายจะเลอกเรยนวชาตางๆ ไดและคดเปนระบบเครดตเหมอนนกศกษามหาวทยาลย มการบรณาการสาขาวชาวทยาศาสตรธรรมชาตเขากบสงคมศาสตรมนษยศาสตรหลกสตร จากสวนกลางเขากบหลกสตรของโรงเรยนและการแสวงหาความรเขากบการตงค�าถามอยางเอาการเอางาน เพมขนการสงเสรมใหนกเรยนเรยนอยางเปนอสระเพมขน เรยนอยางส�ารวจสบคนเพมขน รวธทจะเรยนรกบคดอยางวพากษวจารณและอยางสรางสรรคมากขน เขารวมและท�ากจกรรมทเกยวของกบชวตทางสงคมทเปนจรงและเพอสงเสรมสวสดการสงคมเพมขนจดมงหมายเพอเปลยนแปลงนกเรยน จากการเปนผรบความรแบบนงฟงนงๆเปนการเขาไปมสวนรวมในการเรยนรอยางกระตอรอรน เพอพฒนาความสามารถในการคดสรางสรรคและการพฒนาตนเองไดอยางเตมท8

5.4 สรปบทเรยนการปฏรปการศกษาของประเทศอน ประเทศทประสบความส�าเรจในการพฒนาระบบเศรษฐกจควบคไปกบระบบการเมองแบบประชาธปไตยรฐสภาเชนสหรฐฯองกฤษฟนแลนดนวซแลนดเกาหลใตมระบบบรหารราชการและการกระจายอ�านาจการบรหารไปสทองถนทคอนขางมประสทธภาพชมชนในทองถนมความเขมแขง เทศบาลและคณะกรรมการการศกษาทองถนมขดความสามารถทจะมการบรหารจดการศกษาได คอนขางดท�าใหการกระจายอ�านาจจดการศกษาไปสทองถนไดผลทดดวย ฟนแลนดนวซแลนดใชนโยบายการพฒนาประเทศแบบรฐสวสดการมการกระจายทรพยสนและรายไดทเปนธรรมจดการศกษาใหมคณภาพทวทงประเทศและมเปาหมายการจดการศกษาทงเรอง การเพมประสทธภาพแรงงานการพฒนาความฉลาดทางอารมณและทางสงคมใหเปนพลเมองทรบผดชอบ มความฉลาดทางอารมณมมนษยธรรมคณธรรมและจตส�านกเพอสวนรวมดวย ประเทศทมประวตศาสตรการตอสกบลทธอาณานคมเชนจนเวยดนามรวมทงเกาหลใตซงเคยอยในสภาพครอบง�าโดยญปนมงเพมประสทธภาพแรงงานความสามารถในการแขงขนและเนนความรกชาต การเรงรดพฒนาเศรษฐกจเพอสรางชาตหรออกนยหนงคอการพฒนาจตส�านกหรออดมการณเพอสวนรวม ท�าใหทงครและนกเรยนมแรงจงใจทจะศกษาพฒนาสวนรวมสง ในประเทศทพฒนาการศกษาไดสงมระบบคดเลอกการฝกอบรมครทดท�าใหครไดรบการฝกฝนมาด มความรความสามารถสงดวยวธการทหลากหลายและมอปกรณการเรยนการสอนและสอททนสมย มงสอนใหเดกฝกคดวเคราะหสงเคราะหทดลองท�าโครงการตางๆและมการประเมนผลทตดตาม ความกาวหนาของผเรยนอยางใกลชดและตามความเปนจรง การจดหลกสตรและสาระการเรยนรประเทศพฒนาอตสาหกรรมเนนใหเดกประถมไดเรยนวชาภาษา(การอานเขยนพด)และคณตศาสตรมากกวาวชาอนๆ เพราะถอวา2วชานเปนความรขนพนฐาน ส�าคญจะชวยในเรองเรยนตอวชาอนๆ ไดดขนนอกจากนกมวชาสทธหนาทพลเมองทรบผดชอบรวมอยดวย ประเทศทมาจากรฐสงคมนยมเชนจนเวยดนามและประเทศแบบรฐสวสดการเชนฟนแลนด

8 OECDShanghai and Hong Kong Two Distinct Examples of Education Reform in China,OECD2011


นวซแลนด เนนเรองการสรางพลเมองทรบผดชอบมากกวาประเทศทมระบบเศรษฐกจการเมอง แบบเสรนยมซงมกเนนความสามารถในการแขงขนของปจเจกชน กระทรวงศกษาเปนผก�าหนดหลกสตรแกนกลางและเปาหมายการศกษาโดยรวมใหทองถน ท�าหลกสตรเพมเตมหรอมอสระในการพฒนาหลกสตรแบบผสมผสานและจดการเรยนการสอนตามท ทองถนเหนวาเหมาะสมฟนแลนดนวซแลนดกระจายอ�านาจในการจดท�าหลกสตรและจดการเรยน การสอนไปททองถนและสถานศกษามากและท�าใหโรงเรยนและนกเรยนทงประเทศมคณภาพใกลเคยงกน และมทางเลอกทหลากหลาย การจดการเรยนการสอนและคณภาพการศกษาชนเรยนในชนประถมศกษามธยมศกษาจะม นกเรยนจ�านวนนอย เชนฟนแลนด มธยมศกษาชนละ 15-20 คน และมครคอยตดตามดแล ความกาวหนาของนกเรยนแตละคนไดใกลชดในประเทศพฒนาอตสาหกรรมโรงเรยนแยกหองเดกเกงตามวชาหลกๆอยางยดหยน(ไมไดแยกวาเดกทไดคะแนนสงอยหองเดยวกนแยกจากเดกทคะแนนต�ากวา)ซงชวยใหเดกในแตละหองเรยนไดเรยนวชาตางๆอยางทนกนเพมขนนอกจากจะชวยเดกเกงเรยนรไดเรวใหเรยนไดเรวขนดขนแลวยงชวยเดกทเรยนชาในหองเรยนทอยรวมกบเดกเรยนชาดวยกนใหเรยนไดดขนตามศกยภาพของเขาดวย ประเทศจนเวยดนามบางโรงเรยนมการแยกหองเดกตามความเกงโดยเนนการจดการศกษาพเศษเชนสายวทยาศาสตรคณตศาสตรสายศลปะดนตรกฬาฯลฯเพอทจะสอนเดกทเรยนไดไว ใหกาวหนาไดรวดเรวขนประเทศในยโรปตะวนออกเชนโปแลนดเอสโตเนยทปฏรปการศกษาไดผลเพมขน ในระยะสบปทผานมาพบวาใหเดกเรยนคละกนเปนประโยชนส�าหรบเดกสวนใหญมากกวาแนวคดและการปฏรปทแตกตางกนในเรองนแลวแตบรบทสถานการณของแตละประเทศโรงเรยนทางเลอก ทมแนวคดกาวหนาบางแหงใชวธใหนกเรยนวยตางกนมาเรยนรวมกนในบางวชาทชวยใหนกเรยนทอายมากกวามความรบผดชอบชวยเหลอนกเรยนทอายนอยกวาขณะทนกเรยนอายนอยกวากสนกและเรยนไดดขนเพราะมรนพทวยไมหางกนมากชวยแนะน�าชวยตวใหทส�าคญคอเขามการวจยกนอยเสมอวา ท�าแบบไหนไดผลอยางไรและพยายามปฏรปโดยมพนฐานจากการวจยทมหลกฐานยนยนไมไดนงคดเอาเองบาง9

ในระดบมธยมศกษาองกฤษเปดใหนกเรยนไดเลอกเรยนรวชาชพหรอวชาทเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลยการออกแบบควบคไปดวยเพอใหนกเรยนไดเรยนรทงวชาสามญและวชาชพในโลกของ ความเปนจรงฟนแลนดใหนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนไดเรยนรทง2ดานและจะแยกเปนสายสามญและ สายอาชพกตงแตปท10-12(มธยมศกษาปท4-6) ในระดบอดมศกษาประเทศพฒนาอตสาหกรรมมนกศกษาทเลอกเรยนดานสายอาชพหรอสาย ปฏบตการเปนสดสวนสงกวาสายวชาการเกาหลใตจนเวยดนามซงมเปาหมายในการพฒนาเศรษฐกจสง เนนเรองการบรหารจดการการวจยและพฒนาดานวทยาศาสตรเทคโนโลยรวมทงการเรยนภาษา ตางประเทศเพมขน

9 Lieberman,MatthewD.Socialwhy our brains are wired to connect.BrodwayBook.2013.


83

สหรฐฯองกฤษฟนแลนดฯลฯสถานศกษารวมมอกบภาคธรกจเอกชนอยางใกลชดเพอให ผเรยนไดเรยนรและฝกทกษะทจะใชไดในโลกจรงเพมขนทางภาคธรกจเอกชนกตองการจะไดแรงงาน ทมคณภาพทพวกตนตองการเพอไปแขงขนกบประเทศอนไดมากขน บรษททปรกษาMCKINSEYวจยเรองท�าไมในการสอบPISAนกเรยนฟนแลนดท�าคะแนนเฉลยทงประเทศในทกสาขาวชาไดดกวาประเทศอนๆสรปไดวาม3ปจจยทส�าคญคอ1.การทฟนแลนดมครทมคณภาพสง(จบปรญญาโท)ส�าหรบโรงเรยนขนพนฐานทวทงประเทศ2.มการฝกอบรมคร ทมคณภาพอยางตอเนอง3.มการปรบปรงการเรยนการสอนใหดทสดแกนกเรยนทกคนอยางเสมอภาคกน พฒนาโรงเรยนและนกเรยนทเรยนชาใหมคณภาพสงใกลเคยงกนใหมากทสด10

ขอควรพจารณาบทนคอนขางเนนการปฏรปการศกษาของประเทศอนทประสบความส�าเรจในแงผลสมฤทธของผเรยนและการพฒนาทางเศรษฐกจแตมประเดนภาพรวมทควรค�านงถงดวย คอในประเทศเอเชยตะวนออกทมการแขงขนทางเศรษฐกจสงรวมทงพอแมกมคานยมอยากใหลกเกง แขงขนกบคนอนไดดเชนสงคโปรฮองกงญปนเกาหลใตนนนกเรยนมความวตกกงวลความเครยดสง เหนไดชดทสดในสงคโปรซงเดกตองทงเรยนหนกและท�าการบานมากบางคนยงตองเรยนพเศษอกเดกมอาการเครยดและวตกกงวลตงแตประถมเดกวยรนทงในสงคโปรฮองกงญปนเปนโรคซมเศราเครยดและคดฆาตวตายคอนขางสงเรองนนกการศกษาในสงคโปรทราบปญหาและพยายามแกไข เชนยกเลกการทดสอบทางวชาการบางอยางเปลยนโปรแกรมการเรยนทเขมงวดลงมาพยายามท�าใหมความสมดลระหวางความสนกของการเรยนรและการศกษาทเอาจรงเอาจงแตอปสรรคใหญสดอนดบหนง คอทศนคตของพอแม11 ในทศนะของผวจยเรองนเปนปญหาทรฐบาล/ประเทศเหลานรวมทงไทยเนนแนวนโยบายพฒนาเศรษฐกจทเนนการแสวงหาเงนทองและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดวยถาเปรยบกบประเทศทพฒนาเศรษฐกจคอนขางอยตวและมระบบรฐสวสดการทดอยางฟนแลนดยโรปเหนอเดกเยาวชนในประเทศเหลานนนาจะมปญหาความเครยดนอยกวาในประเทศเอเชยตะวนออกผวจยไดวเคราะหและเสนอทางออกเรองนไวในบทท7-8

10 www.mckinsey.com/oecd11 กนกวรรณเกดผลานนท.การศกษาสงคโปร บทเรยนราคาแพงของเดก.กรงเทพธรกจ,7กรกฏาคม2562.


บทท 6ความร/ทกษะส�าหรบโลกยคดจทล

ระบบความรเทคโนโลยยคใหมทหลายคนนยมเรยกแบบรวมๆวาเทคโนโลยยคดจทล1ท�าให เศรษฐกจสงคมของโลกก�าลงเปลยนแปลงไปอยางขนานใหญระบบเศรษฐกจระบบอตสาหกรรม การผลตของโรงงานแบบเกาเปลยนไปเปนอตสาหกรรมแบบ4.0ขนอยกบความรการผลตและ การใชเทคโนโลยทกาวหนาอยางกาวกระโดดจ�าเปนทจะตองปฏรปการศกษาเพอสรางความร/ทกษะแบบใหมๆทสามารถสนองตอระบบเศรษฐกจสงคมทเปลยนแปลงไปจากเดมอยางพลกโฉมได

6.1 เทคโนโลยและเศรษฐกจของโลกยคใหมเปลยนแปลงไปอยางไร ระบบเศรษฐกจสงคมของโลกก�าลงเปลยนอยางขนานใหญแบบพลกโฉมรอสรางใหม(Disruptive)ซงแตกตางไปจากการปฏวตอตสาหกรรมครงแรกทการผลตหลกคอโรงงานผลตสนคาแบบสายพาน เมอ200กวาปทแลวอยางมากปจจบนคอระบบเศรษฐกจแบบทนนยมขามชาตทผลตสนคาและบรการไฮเทคแบบอตโนมตทใชคอมพวเตอร เทคโนโลยสารสนเทศและขอมลขาวสาร (ICT) เทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยวสดศาสตร ฯลฯ ทผลตไดเรวขน มากขน ตนทนต�าลง สามารถเขาถงทรพยากรพลงงานและตลาดทวโลกไดอยางกวางขวางรวดเรวขน การผลตแบบสายพานในโรงงานอตสาหกรรมยงคงเหลออยแตเปนเพยงสวนยอยของระบบ เศรษฐกจสมยใหมและถอวาเปนเทคโนโลยระดบต�าทใหผลตอบแทนต�ากวาระบบการผลตแบบใหม ทตงอยบนฐานความร(KnowledgeEconomy)ทใชเทคโนโลยยคใหมผลตสนคาไดมากขนใชตนทนทลดลงมการแขงขนและรวมมอกนอยางซบซอนขนตองการใชแรงงานทมความรทกษะแบบใหม ทปรบตวเรยนรงานแบบใหมไดเรว รวมทงคดวเคราะหตดสนใจเปน และใชการบรหารจดการความร ทงการผลต การจดจ�าหนายในระดบทสงขนกวายคกอนหนานมาก โลกยคใหมเปลยนแปลงไปอยางส�าคญในแงความกาวหนาทางเทคโนโลยในการผลตและ การสอสารโดยเฉพาะเรองคอมพวเตอรหนยนตระบบอตโนมตระบบปญญาประดษฐ(AI)เทคโนโลย ชวภาพเทคโนโลยวสดและอนๆ ประสทธภาพการผลตโดยรวมเพมขนใชคนท�างานการผลตแบบเกาลดลง งานหลายอยางสามารถใชระบบคอมพวเตอรท�างานแทนคนไดเพมขนคนทมความรทกษะแบบงายๆ ในหลายประเทศถกปลดจากงานคนทท�างานในภาคเกษตรและอตสาหกรรมการผลตมสดสวนลดลง คนยายไปท�างานในภาคความรขอมลขาวสารบรการเพมขนการพฒนาปญญาประดษฐ(AI)หรอหนยนต

1 DigitalSystemคอระบบการประมวลผลทางวศวกรรมไฟฟาทใชตวเลข(Digit)แทนขนาดของสญญาณ(กระแส)แบบเกาทเรยกวา ระบบAnalogท�าใหคอมพวเตอรมขนาดเลกลงประมวลผลไดรวดเรวขนราคาต�าลงมความคมชดเขาถงขอมลไดรวดเรวขนออกแบบ พฒนาระบบท�าไดงายและรวดเรวขนสามารถผลตผลตภณฑจ�านวนมากทมคณภาพเหมอนกนทกประการท�าใหผลตภณฑมราคาต�าลง

บทท 6ความร /ทกษะส�าหรบโลกยคดจทล

85

สามารถท�างานแทนแรงงานมฝมอบางประเภทเชนบญชกฎหมายการธนาคารการคาการวนจฉย และการรกษาโรคฯลฯไดเพมขนตามล�าดบอกดวยซงจะท�าใหคนทเคยท�าอาชพเหลานตกงานเพมขนในอนาคต2

ระบบเศรษฐกจแบบใหมตองการคนท�างานทมความรทกษะแบบใหมเพมขนคนทไมมความรทกษะแบบใหมคด/ท�าอะไรใหมๆแกปญหายากซบซอนไมเปนตองตกงานหรอไมกตองเปลยนแปลงไปท�างานแบบใชแรงบางอยางทเปนงานทไมตองใชทกษะมากและยงใชระบบคอมพวเตอรท�าแทนไมไดด เชนงานดแลเดกคนชราคนปวยท�าความสะอาดเกบขยะฯลฯ3

เศรษฐกจไทยพฒนาแบบทนนยมอตสาหกรรมทเปดรบการลงทนคาขายการเคลอนยาย โดยเสรของทนแรงงานฯลฯประชากรเขามาใชชวตในเมองเปนสดสวนสงขนสภาพครอบครวและ วถชวตเปลยนแปลงเปนแบบปจเจกชนแขงขนกนแบบตวใครตวมนเพมขนมปญหาการแขงขนแยงชง และปญหาจดการทรพยากรทงทดนน�าพลงงานอาหารการกนฯลฯเพมขนเกดปญหาทงในแง ความขดแยงและการตองรวมมอกนท�างานเพมขนมประชากรผสงวยเปนสดสวนเพมขนและจะม สดสวนสงขนตามล�าดบใน15ปขางหนาปญหาธรรมชาตสภาพแวดลอมถกท�าลายเพมขนขณะทระบบเศรษฐกจโลกใชเทคโนโลยสมยใหมพงพาความรขอมลขาวสารเพมขนทงหมดนเปนทงการคกคาม(Threats)และโอกาส(Opportunities)ทไทยจะตองเรยนรท�าความเขาใจและหาทางปฏรปทงระบบ การศกษาและระบบเศรษฐกจสงคมการเมอง ใหสามารถรบมอกบโลกทก�าลงเปลยนแปลงไป อยางขนานใหญและรวดเรวไดดพอ

6.2 โลกยค “อตสาหกรรม 4.0” ค�าวาการพฒนายค4.0หรอแนวนโยบายพฒนาประเทศแบบ4.0ยมแนวคดมาจากค�าวา“อตสาหกรรม4.0”(Industry4.0)ทประเทศเยอรมนเรมใชหรอทKlausSchwabผกอตงWorldEconomicForumเรยกวา“การปฏวตอตสาหกรรมครงท4” การปฏวตอตสาหกรรมครงท1 (หรออตสาหกรรม1.0) เกดขนในชวงค.ศ.1760-1840 เมอมการคดคนเครองจกรไอน�าและการสรางเสนทางรถไฟการปฏวตอตสาหกรรมครงท2เรมในปลายศตวรรษท19ถงตนศตวรรษท20เมอมการคดคนไฟฟาและการผลตแบบโรงงานอตสาหกรรมซงท�าให เกดการผลตสนคาไดจ�านวนมากขนและเรวขนการปฏวตอตสาหกรรมครงท1และ2ในยโรปเปนยคของ การผลตแบบโรงงานอตสาหกรรมทเนนการใชเครองจกรเครองทนแรงและใชคนคมเครองทแคอานคมอได และแรงงานฝมอทแคท�างานงายๆเชนการประกอบชนสวนตามระบบสายพานกสามารถผลตสนคา ไปขายไดการจดการศกษาในศตวรรษท19-20จงเปนเรองการฝกความรทกษะส�าหรบปอนแรงงาน(ทงแรงงานอตสาหกรรมการคาบรหารการเกษตร)เขาไปท�างานในระบบเศรษฐกจทนนยมอตสาหกรรมในยคนน

2 Belliance,JamesandBrandt,Ron(Edit)21stCenturySkills:RethinkingHowStudentsLearnวรพจนวงศกจรงเรอง และอธปจตกฤกษแปล ทกษะแหงอนาคตใหม การศกษาเพอศตวรรษท 21openworld,25543 เคลาสชวาบทางรอดในโลกใบใหมแหงการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4แปลโดยศ.ดร.วรศราเมฆไพบลยอมรนทรฮาวท2561


การปฏวตอตสาหกรรมครงท3เรมขนในทศวรรษ1960ถงตนศตวรรษท21เรยกวาการปฏวตคอมพวเตอรและระบบอตโนมตเมอมการคดคนคอมพวเตอรทงเครองขนาดใหญแบบmainframeและPC(คอมพวเตอรสวนบคคล)และการเชอมตอกนทางอนเทอรเนต การปฏวตอตสาหกรรมครงท4เกดขนนบจากตนศตวรรษท21เปนตนมาเมอเกดการปฏวต ดานดจทลทประกอบดวยการสอสารระบบโทรศพทมอถอบวกกบอนเทอรเนตระบบเซนเซอรทม ขนาดเลกลงแตมพลงปญญาประดษฐและเครองจกรกลทมทกษะเรยนรการบรณาการระหวาง คอมพวเตอรซอฟตแวรและระบบเครอขายเขาดวยกนท�าใหระบบอตโนมตตางๆเกดพลงยงใหญเชน หนยนตกบปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence-AI)ทกาวหนาอปกรณเซนเซอรทซบซอนคอมพวเตอรคลาวดInternetofThings(อนเทอรเนตอตสาหกรรม)3DPrinting(การพมพหรอ ปมผลตภณฑแบบ3มต)แพลตฟอรม(สถานการตดตอแบบ2ทาง)ทใชอลกอรทม(ชดของค�าสง ตามโปรแกรม)เพอใชระบบคอมพวเตอรขบเคลอนยานยนตโทรศพทสมารตโฟนและสรางโมเดลใหมดานการตลาด4

เทคโนโลยดจทลเหลานฝงตวอยในกระบวนการดานหวงโซอปทานของโลกทบรษทหลายแหง ในหลายประเทศสามารถรวมกนใชประโยชนจาก“โรงงานทชาญฉลาด”ในขอบเขตทวโลกการผลตสนคา สามารถสนองตามความตองการลกคาไดตรงเปาเพมขนเกดโมเดลใหมในการผลตดานอตสาหกรรม เกดการเชอมโยงกนอยางสมบรณในทกกระบวนการผลตทสรางมลคาเพมเรมตนตงแตวตถดบการผลตสนคา การเชอมโยงกบลกคาระบบโลจสตกส(การขนสง)และการบรการการเปลยนขอมลจากระบบอนาลอกมาเปนดจทลท�าใหคนทอยในทกหวงโซอปทานสามารถเขาถงขอมลไมวาจะอยทไหนและในเวลาใด ความนยมซอของลกคาถกระบบคอมพวเตอรตดตามบนทกประมวลผลไดจากเหตทเกดขนจรงในสถานทใด สถานทหนงท�าใหธรกจนนมขอมลขนาดใหญ(Bigdata)ทสามารถใชวเคราะหและเลอกใชกลยทธ การตงราคาทผนแปรไดอยางรเทาทนสถานการณ กระบวนการผลตทตดตงระบบเซนเซอรสามารถควบคมการด�าเนนงานการผลตทงอตสาหกรรมการเกษตรสภาพแวดลอมการผลตถกจบตาอยางตอเนองเพอดภาวะผดปกตท�าใหมประสทธภาพมากขน ความเสยงและตนทนการผลตลดลง รากฐานทส�าคญของอนเทอรเนตอตสาหกรรม(TheInternetofThing)คอการใชประโยชนขอมลสวนอปกรณสอสารเชนคอมพวเตอรสมารตโฟนและแทบเลตตางๆกลายเปนเครองมอการเกบ ถายโอนแบงปนและเขาถงขอมลทกวนนอปกรณตางๆ ทมสมรรถนะการเชอมโยงเชนอปกรณโรงพยาบาล หรอระบบไฟฟาในบานลวนตองอาศยขอมลเพอท�างานหรอใหขอมลกลบเพอการประเมนผลขอมล/ตดสนใจของผใชงาน ในทางหลกการแลวการพฒนาระบบและซอฟตแวรทเหมาะสมกบคอมพวเตอรทมอ�านาจ การค�านวณสงรวบรวมขอมลจ�านวนใหญมาก(BigData)ไดในระดบทท�าใหสามารถใชประมวลผลและ

4 ปรดบญซอ“คมอท�าความเขาใจเรอง“อตสาหกรรม4.0”ทGEเรยกวาอนเทอรเนตอตสาหกรรม https://thaipublica.org/2018/09/pridi-114/


87

วเคราะหผลทตองการไดอยางลมลกเชนการพยากรณอากาศคาดการณระยะเวลาทชนสวนเครองจกร จะเสอมไดแมนย�าขนมากฯลฯ

6.3 การท�างานในอนาคตจะเปลยนแปลงไปอยางไร องคกรแรงงานระหวางประเทศ(ILO)คาดการณวา2ทศวรรษหนาต�าแหนงงานและการจางงาน ในประเทศไทยไมต�ากวา44%(กวา17ลานต�าแหนง)มความเสยงสงทจะถกแทนทโดยระบบอตโนมต หนยนตปญญาประดษฐ(AI)กลมคนงานทไดรบผลกระทบมากทสดคอพนกงานขายตามรานหรอพนกงานบรการตามเครอขายสาขาพนกงานบรการอาหารภาคเกษตรกรรมแรงงานทกษะต�าท ท�างานซ�าๆคนงานโดยเฉพาะอตสาหกรรมสงทอเสอผาและรองเทาอาจไดรบผลกระทบสงถง70-80%การพฒนาปญญาประดษฐ(AI)ก�าลงกาวหนาไปเรอยๆและสามารถท�างานแทนแรงงานสมองบางดาน เชนการวเคราะหการใหสนเชอนกบญชนกกฎหมายการแพทยบางดานไดดขนเรอยๆรวมทงการขบรถ ขบเครองบนเลกทเรยกวาโดรนแทนคนไดอาชพผสอขาวนกหนงสอพมพชางภาพคนท�าโฆษณาฯลฯเชนกนกถกเลกจางเพมขน เทคโนโลยระบบอตโนมตหนยนตและปญญาประดษฐท�าใหตนทนแรงงานราคาต�าในประเทศก�าลงพฒนาไมใชขอไดเปรยบในการแขงขนในระบบเศรษฐกจโลกอกตอไปการทบรษทขามชาตทเคยไปตงโรงงานผลตชนสวนตางๆในประเทศทมคาแรงราคาต�าจงจ�าเปนนอยลงทงเทคโนโลย3DPrinting การพมพชนสวนตางๆโดยเครองพมพ3มตขนาดใหญสามารถลดขนตอนการผลตจากการออกแบบ ไปสการผลตไดเลยดงนนผผลตจะเปลยนนโยบายไปตงโรงงานผลตใกลๆ กบประเทศทมตลาดขนาดใหญ จะไดขนสงสนคาไปขายผบรโภคไดสะดวกรวดเรวกวา5

นอกจากเทคโนโลยยคใหมจะท�าใหลกษณะการผลตเปลยนแปลงแลวการขายสนคาและบรการ ใหผบรโภคกเปลยนไปอยางขนานใหญเกดธรกจPlatform(สถานตดตอกนแบบ2ชองทาง)เปนเจาของเครอขายขอมลขนาดใหญและสรางมลคาธรกจจากBigData-ขอมลขนาดใหญธรกจPlatformพวกน จะสรางพนทใหผ ซอผ ขายผบรโภคและผผลตมาเจอกนโดยตรงผานระบบคอมพวเตอรออนไลน โดยไมตองผานรานคาปลกนายหนาหรอคนกลางเชนธรกจขายตรงสนคาตางๆทางออนไลนการจอง ตวเครองบนโรงแรมและบรการอนๆการประกาศซอขายบานรถยนตฯลฯโดยตรงทางออนไลน กจการเรยกรถแทกซผานบรษทศนยขอมลทางโทรศพทสมารตโฟนเชนแกรบอเบอรเขามาท�าธรกจแขงกบคนขบแทกซแบบเการวมทงยงใหบรการสงของสงอาหารอกดวยแพลตฟอรมธรกจAiribnb สามารถเปนบรษทสอกลางทใหบรการทพกไดทวโลกโดยทไมตองลงทนมโรงแรมของตนเองแตใชวธการสรางเครอขายของคนทมบานวางอยากใหเชาแบบโรงแรมไดฯลฯ สถาบนการเงนธนาคารแบบเดมกถกทาทายจากFinTech (เทคโนโลยการเงนสมยใหม) ทใชเทคโนโลยในการท�าธรกรรมทางการเงนสามารถใหบรการทางการเงนดวยเครอขายออนไลนผาน

5 เคลาสชวาบ.ทางรอดในโลกใบใหมแหงการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4. เลมเดยวกน


สมารตโฟนโดยใชตนทนต�าไมตองมเครอขายสาขาบรษทเทคโนโลยแพลตฟอรมทงหลายซงเปนเจาของฐานขอมลลกคาขนาดใหญเชนAlibaba,Line,Amazon,Facebookเรมเขามาเสนอบรการทางการเงน แขงขนกบพวกธนาคารและสถาบนการเงนเพมขนตามล�าดบ เทคโนโลยเหลานก�าลงไดรบการพฒนาใหกาวหนาตลอดเวลาการทมนจะเปนdisruptivetechnologiesคอท�าใหมการรอถอนปรบตวใหมครงใหญหรอไมนนขนอยกบวาผถกกระทบปรบตว ไดดเพยงไรเนองจากไทยเปนสวนหนงของระบบเศรษฐกจโลกทไมมทางหลกเลยงการเขามาของเทคโนโลยเหลานเราควรมความรเทาทนและพยายามปรบตวท�าใหเทคโนโลยใหมเปนโอกาสมากกวาตวท�าลายและพรอมทจะหาทางน�ามนมาปรบใช

6.4 ความร ทกษะแบบไหน ทจ�าเปนในโลกยคดจทล องคกรยเนสโกไดสรปภาพรวมของการเรยนรความรและทกษะส�าหรบโลกศตวรรษท21วาตองสรางทงชนเรยนและสภาพแวดลอมทางการศกษาอนๆ ทสนบสนนพฒนาความรในเรองหลกๆรวมทงความรแบบใชงานไดเรองสอใหมๆการคดอยางวพากษและอยางเปนระบบทกษะในการตดตอสอสารกบคนอนและทกษะในการก�ากบดแลตนเองภาคเพอทกษะในศตวรรษท 21เสนอวาวชาหลกทส�าคญ ทคนยคใหมควรเรยนคอภาษาองกฤษคณตศาสตรภมศาสตรประวตศาสตรสทธหนาทพลเมอง แนวเรองทควรเรยนรคอความตระหนกในเรองปญหาของโลกความรเรองสทธและหนาทพลเมองสขภาพสงแวดลอมการเงนธรกจและการเปนผประกอบการทใชงานได ทกษะทพลเมองในศตวรรษท21ควรเรยนรคอทกษะการเรยนรวธทจะเรยนรตอการคดสรางสรรค และนวตกรรมการคดอยางวพากษและการแกปญหาการตดตอสอสารและการรวมมอเชนความร และทกษะเรองเทคโนโลยสารสนเทศและขอมลขาวสารใชงานไดทกษะชวตและการท�างานเชน การรจกยดหยนพลกแพลงและปรบตวไดดการรจกคดรเรมและก�ากบตนเองไดทกษะทางสงคมและการเขาใจวฒนธรรมทหลากหลายการสรางผลตภาพและการท�างานอยางรบผดชอบใหตรวจสอบได (Productivity,Accountability)ภาวะการน�าและความรบผดชอบ วธเรยนเพอใหไดมาซงความรและทกษะดงกลาวคอการเรยนเปนกลม(GroupLearning) หรอการท�าโครงการทมแนวคดเปนชด(ThematicProjects)ซงเกยวของการท�างานแบบรวมมอกนทมฐานอยบนการคนหาและมงตอบประเดนและค�าถามของโลกทเปนจรง6

การพฒนาเรองความรและทกษะทกลาวมาทงหมดแมจะเปนประโยชนมากแตกยงอาจไมเพยงพอ ทจะใชงานไดจรงอยางมประสทธภาพการจดการศกษาในโลกยคใหมยงตองรวมการพฒนาเรองอปนสย วฒนธรรมการคดอาน การท�างานใหเหมาะสมทคนแตละคนจะอยรอดและแขงขนในโลกศตวรรษ ท21ไดดวย

6 USESCOEducationQualityFrameWorkอางไวในJointOECD-UNESCOReview of The Education in Thailand2015


89

1.การมความรพนฐานทจ�าเปนในการเรยนรตอดวยตนเองอานเขยนเลขคณตคอมพวเตอรเศรษฐกจสงคมจตวทยาวทยาศาสตรสงแวดลอมรจกวธการเรยนรคดวเคราะหเปนรจกวธการคนควาวจยอยางเปนวทยาศาสตรมจตใจใฝรชอบอานคนควาอยากพสจนอยากทดลอง 2.คดอยางวพากษวจารณคดอยางเปนระบบรจกตงค�าถามทถกตองเพอทจะกาวไปขนตอไปได มทกษะในการแกไขปญหาเรองการทองจ�าความรจ�าเปนแคบางเรองในยคนเราสามารถคนหาขอมลความรไดงายกวายคกอนมากทส�าคญกวาคอความสามารถในการรวาควรจะคนอะไรทไหนอยางไรรจกเลอกจบประเดนตความขอมลความรเพอเอาไปประยกตใชงานในโลกจรงไดอยางไร 3.มความคดประดษฐสรางสรรคมจนตนาการเปดใจกวางคดนอกกรอบ 4.รจกตนเองรจกดแลพฒนาตนเองทงในเรองสขภาพกายสขภาพใจและในแงการมสมพนธ ทดกบคนอนๆในสงคมรจกพฒนาวนยในตนเองพฒนาภาวะผน�า 5.รจกการรวมมอการท�างานเปนทมไดดรจกรบฟงสอสารใจกวางมวฒภาวะในการตดตอ กบคนอนเพอทจะท�างานเปนกลมองคกรไดอยางมประสทธภาพเพมขน(รวมทงพฒนาตวเราเอง ไดมากขน)รจกการบรหารจดการความขดแยงการตอรองอยางสรางสรรคเพอประโยชนรวมกน ของสวนรวมในระยะยาว 6.รจกชมชนประเทศและโลกมจตส�านกเปนพลเมองทเปนประชาธปไตยรบผดชอบใจกวางใหเกยรตผอนเคารพความหลากหลายทางวฒนธรรมเขาใจถงความเปนของการรวมมอพงพาอาศยกนเพอประโยชนของสวนรวมรวมทงเรองการอนรกษและฟนฟธรรมชาตหรอระบบนเวศ 7.การมความซอตรงเปนตวของตวเองอยางเขาใจโลกทเปนจรงวาเรองความเปนธรรมและ จรยธรรมส�าคญจ�าเปนส�าหรบสวนรวมเพราะถาสวนรวมดมสขคนแตละคนซงอยในสงคมแบบม ความสมพนธพงพาอาศยกนและกน ทกษะส�าหรบการท�างานในโลกยคดจทล7

1. ทกษะพนฐานดงเดมทยงคงใชไดทกยคสมย 1.1Reading-ทกษะการอานแบบใชงานไดอานไดคลองจบประเดนไดแมนย�าเพอเปนจดเรมตน ในการเขาถงองคความรหรอสารสนเทศ 1.2Writing-ทกษะการเขยนในการรวบรวมสรปตความความคดออกมาเปนภาษาทแมนย�าชดเจนถายทอดและสอสารไดด 1.3Arithmetics-ทกษะการค�านวณหรอการคดเชงคณตศาสตร-ตรรกะศาสตรเพอใชในการคด เชงเหตผลแกปญหาชวตประจ�าวนได

7 ปญญพนตพนสวสดDigitalEducationการศกษาบนโลกดจทลกบผเรยนในศตวรรษท21http://www.digitalagemag.com/ digital-education,ทกษะแหงศตวรรษใหมwww.thaidigizen.com/digital-citizenshi


2. ทกษะทส�าคญเพมขนส�าหรบโลกยคดจทล 2.1Criticalthinking&ProblemSolvingทกษะการคดเชงวพากษและการแกปญหาโดยอาศย การเรยนรและสงเกตประเมนความถกตองของขอมลไดอยางมวจารณญาณสามารถคนหาและประยกตใช ความรในการแกไขปญหา 2.2Creativity& Innovationทกษะดานความคดสรางสรรคและการคดคนนวตกรรม ในรปแบบตางๆได 2.3Cross-CulturalUnderstandingทกษะการเรยนรอยางใจกวางเขาใจความหลากหลายของวฒนธรรมทแตกตางกนจากวฒนธรรมของตวเราเนองจากในโลกยคใหมมนษยตองตดตอสมพนธท�างานรวมกบคนทมาจากวฒนธรรมตางกนมากขนเพอหลกเลยงอคตความเขาใจผดความขดแยง ไมลงรอยสามารถแกไขปญหาความแตกตางและอยรวมกนอยางสนตและสรางสรรคไดเพมขน 2.4Collaboration,Teamwork&Leadershipทกษะดานการท�างานรวมกบผอนการท�างานเปนทมและภาวะผน�า 2.5Communications,Information&MediaLiteracyทกษะดานการสอสารและมความรในการสบคนสอ 2.6Computing&ICTliteracyทกษะดานการใชงานอปกรณคอมพวเตอรและขอมลสารสนเทศรปแบบดจทลซงประกอบดวยความรลกษณะเฉพาะยอยลงไปอกเชนความรดานกราฟกการน�าทางการเชอมตอและเขาใจบรบทการสรางเครอขายฯลฯ 2.7Career&LearningSkillsทกษะทตรงกบความช�านาญในการประกอบอาชพและการพฒนา การเรยนรผสมเขากบการท�างาน 2.8ทกษะความรดานจรยธรรมความสามารถในการสรางความไววางใจและเพมคณคาในสายตาคนอนดวยการประพฤตตวการท�างานอยางสรางสรรคและเผยแพรขอมลอยางเหมาะสมในฐานะพลเมองโลกทรบผดชอบ แนวทางการใชทกษะดจทล (Digital Skill) ใหเกดประโยชนสงสด8

1.Tools&Technologiesความรความสามารถในการใชเครองมอและเทคโนโลยตางๆ ทงHardware,Softwareวาท�างานไดอยางไรอะไรคอความสามารถของเทคโนโลยและมขอจ�ากดอยางไรครอบคลมถงเทคโนโลยใหมๆ เชนInternetofThingsอนเทอรเนตอตสาหกรรมการใชSensorอปกรณตรวจจบขนาดจวเกบขอมลประเมนผลขอมลชวยวเคราะหท�างานไดหลายอยางเพมขนเชน รถยนตไรคนขบการวเคราะหพนทเพาะปลกฯลฯ 2.Find&UseความรความสามารถในการคนหาและใชประโยชนขอมลจากSearchEngine-เวบไซตทใชคนหาขอมลตางๆสามารถทจะวเคราะหและตดสนใจขอมลทมคณภาพจากขอมลทมอย

8 สรปความใหมจากบทความDigital Skill ทคนไทยควรมฯโดยรศ.ดร.ธนชาตนมนนท8มนาคม2562 http://www.thaitribune.org


91

มากมายในโลกอนเทอรเนตไดรวมถงทกษะในการอางองขอมลตางๆเหลานและเขาใจถงลขสทธของขอมลและการน�าไปใช 3.Teach&Learn ทงสอนและเรยนรทกษะในการใชเทคโนโลยดจทลการรจกคดอยาง วพากษวจารณการน�าเสนอPresentationTools เพอสอสารใหคนอนเขาใจการใชเครองมอ การออกแบบหลกสตรฯลฯ 4.Communication&Collaborateรจกเรองการสอสารและการรวมมอใชเครองมอตางๆเชน อเมล,VideoConference,Wiki,Messaging,CollaborationToolsสอสารเชอมตอคนอนแชรขอมล รวมกบคนอนเพอทจะสามารถท�างานรวมกนกบคนอนๆไดในสถานทตางๆอยางไดประโยชนรวมกน เพมขน 5.Create&Innovateสรางและคดคนอะไรใหมๆ ทจะชวยใหเราสรางเนอหาดจทลในรปแบบตางๆ ทงขอความรปภาพซอฟตแวรหรอบรการตางๆเชนDigitalImages,GraphicsDesignการรจกการเขยนโปรแกรม(Coding)ทเปนทกษะพนฐานทจะสามารถชวยสรางสงใหมๆได 6.Identity&Well-beingการมอตลกษณและสขภาวะทกษะทเขาใจในเรองปกปองขอมลตวเอง การเกบรหสตวตนตางๆ รวมถงความรบผดชอบในการดแลและปองกนขอมลของผอนทเกยวของกบเรารวมถงการมจรรยาบรรณในการใชงานเพอปองกนความเสยงตอการใชงานจากภยคกคามตางๆผานทาง โลกอนเทอรเนตและสรางสขภาวะส�าหรบตวเราและสงคม

6.5 การรดจทลและทกษะความฉลาดทางดจทล (Digital Literacy and Digital Intelligence)9

การรดจทล (Digital Literacy: DL)คอความสามารถทท�าใหเขาใจใชสรางสรรคสอและเทคโนโลยดจทลไดอยางเทาทนและปลอดภย ทกษะความฉลาดทางดจทล (Digital Intelligence: DQ)DQInstituteไดก�าหนด8ทกษะ ทประชากรในยคดจทลทกคนตองเรยนเพอใหสามารถเรยนรและใชชวตอยในโลกยคดจทลไดอยางเทาทน และปลอดภย 1.DigitalCitizenIdentityการเปนพลเมองดจทลทมคณภาพนนคอการสอนผเรยนใหมความร ความเขาใจในเรองของการมตวตนบนโลกดจทลและสามารถบรหารจดการตวตนทงบนโลกออนไลนและโลกแหงความเปนจรงไดอยางมประสทธภาพ 2.ScreenTimeManagementการรจกควบคมตวเองและสามารถแบงเวลาในการใชงานอปกรณเทคโนโลยไดอยางมประสทธภาพรวมถงการเลนเกมออนไลนและโซเชยลมเดยอยางรบผดชอบ 3.CyberbullyingManagementการรบมอกบปญหาการกลนแกลงบนโลกไซเบอรไดอยางชาญฉลาด

9 DQInstitute.WhatisDQ?.http://www.dqinstitute.org/what-is-dqสกศ.รายงานการศกษาแนวปฏบตของการสรางและ สงเสรมการรดจทลส�าหรบครสงพมพอนดบท12/2562พฤษภาคม2562


4.CybersecurityManagementมความรความเขาใจและสามารถดแลดานความปลอดภย ของขอมลบนโลกไซเบอรไดเชนการสรางพาสเวรดทเจาะไดยากหรอการรบมอกบภยคกคามบนโลกดจทล 5.PrivacyManagementมความเขาใจในเรองความเปนสวนตว(Privacy)ทงของตนเองและของผอนซงรวมถงการบรหารจดการขอมลสวนบคคลเชนการแชรขอมลตางๆดวยเครองมอดจทล 6.CriticalThinkingการฝกใหเดกๆ มความสามารถในการคดวเคราะหแยกแยะขอมลบนโลกดจทล วาเปนขอมลจรงหรอปลอมมาจากแหลงทมความนาเชอถอไหมเปนประโยชนหรอเปนอนตราย 7.DigitalFootprintsการสอนใหเดกๆเขาใจถงสงทตนเองทงเอาไวบนโลกดจทลซงบางครง อาจถกผอนสะกดรอยตามจากสงเลกๆ นอยๆ เหลานนจนอาจมผลกระทบตอชวตในโลกแหงความเปนจรงได เพอใหเดกๆรจกบรหารจดการชวตบนโลกดจทลอยางรบผดชอบ 8.DigitalEmpathyมความสามารถในการแสดงน�าใจบนโลกออนไลนไดอยางเหมาะสม

6.6 เรยนรวธการวาเราจะเรยนรไดอยางไร (Learning How to Learn) ในโลกยคดจทล10

การเรยนรหมายถงการเรยนรวาเราจะใชขอมลใหเปนประโยชนในการแกปญหาการใชชวต การท�างานไดอยางไรไมใชแคเรองการจดจ�าขอมลการเรยนรเปนเรองทขนอยกบตวผเรยนเองอยางมากดงนนผเรยนควรรกษาความคดจตใจทอยากรอยากเหนอยากฟงอยากอานอยากเขาใจอยากมทกษะทใชงานไดฯลฯและเรยนรวาวธทตวเราจะเรยนรไดดทสดเปนอยางไรนคอความรขอแรกทส�าคญทสดทจะชวยใหเราเรยนรดวยตนเองหรอเรยนรจากคนอนสงอนโดยมตนเองเปนผก�ากบไดอยางตอเนอง ไปตลอดชวต สงส�าคญทสดของกระบวนการเรยนรคอการสงสยและรจกการตงค�าถามซงจะน�าไปสการ หาขอมลเพอไดค�าตอบและพฒนาลกษณะนสยทเออใหเกดการคดวเคราะห (criticalthinking) เพอทจะเขาใจถงแกนแทของสงทเราอยากรและก�าลงเรยนรเชนการตงค�าถาม5ค�าถามหลกทส�าคญคอ 1.ท�าไมสงทเราอยากเรยนรอยจงมความส�าคญ 2.สงทเราอยากเรยนรอยมมมมองทหลากหลายอยางไร 3.สงทเราอยากเรยนรอยมขอพสจนหรอหลกฐานทยนยนขอเทจจรงอยางไร 4.เราจะสามารถน�าสงทเรยนรไปใชไดอยางไร 5.จะเกดอะไรขนหากสงทเราก�าลงเรยนรมความแตกตางจากทเปนอย เคลดลบทจะชวยใหสมองของเราสามารถจดจ�าเรยนรและน�าองคความรตางๆมาใชไดอยางมประสทธภาพอาท 1.Recall-เวลาทเราก�าลงอานหนงสอหรอเรยนอยนนทกษะการอานหรอฟงอยางเดยวอาจจะไมชวยใหเราจ�าเนอหาตางๆไดมากนกเราจงจ�าเปนตองทบทวนและสรปใจความส�าคญของสงทเรยนมา รวมถงการสอนและถายทอดขอมลใหผอนไดฟงตอกจะสามารถชวยใหเราสามารถจดจ�าสงทเรยนรมา ไดดมากขนและสามารถน�าไปใชตอยอดใหเกดประโยชนไดมากขนเชนกน

10 สรปจากจรลงามวโรจนเจรญถามเปน เรยนเปน พกเปนในไทยพบลกา24พฤศจกายน2018https://thaipublica.org


93

2.Chunking&Alternative-การเพมความช�านาญในการแกโจทยตางๆดวยการแบงขอมล เปนsetหรอเปนสวนๆทยอยลงคลายการฝกเลนดนตรทละทอนรวมถงการเพมวธการแกปญหาตางๆ ใหมความหลากหลายเพอหาเทคนคการพลกแพลงใหมๆส�าหรบการแกโจทยในครงตอไป 3.SpacedRepetition-การรจกแบงเวลาและเวนระยะหางในการทบทวนและจดจ�าบทเรยนตางๆ ยกตวอยางเชนการเรยนรค�าศพทใหมๆดวยการเขยนลงบนflashcardและหมนทบทวนวนละครง โดยหากจ�าผดหรอจ�าไมไดกใหเขยนและเพมความถในการทบทวนใหมากยงขน 4.Analogy-ใชเทคนคการเทยบเคยงตวอยางเขามาชวยในการท�าความเขาใจเมอหากเราเจอ ขอมลใหมๆหรอสงไมคนเคยเชนการเปรยบเทยบการบนของเครองบนทคลายกบการบนของนก การมองเหนของดวงตาทมความคลายคลงกบการท�างานของกลองถายรปโดยเราอาจจะเรยกเทคนคลกษณะนวาtransferlearningซงกหมายถงการน�าชดขอมลทเปนความรเดมเขามาเชอมโยงใชกบสงใหม ทอาจจะมคณสมบตใกลเคยงกนซงจะชวยใหเราเขาใจและจ�าของใหมๆไดดขน 5.Eatyourfrogsfirst-การท�าโจทยยากกอนในชวงเรมตนวนใหมทสมองยงปลอดโปรงอย 6.SearchScanSpeed-upSummarize-ประกอบดวย 6.1Searchการคนหาเนอหาทอยในความสนใจ(โดยอาจจะใชค�าส�าคญ(keyword)ทเราอยากคน เชนtutorial,introduction,…fordummies)ในโลกออนไลนเปดรบขอมลและศกษารปแบบการน�าเสนอ เนอหาในรปแบบตางๆเชนblog,podcast,video,discussionforumเพอใหเกดความหลากหลายทางความคดและมมมองใหมๆไดมากยงขน 6.2Scanการเปดดเนอหาจากหลายๆ แหลงเพอหาชดขอมลทสามารถอธบายในแบบทเราจะท�า ความเขาใจไดมากทสดโดยอาจจะเพมการอานบทสรปของเนอหานนๆ เชนการอานบทคดยอของงานวจย การดแผนภาพจากบทความและการอานขอความยอหนาสรปในblogเพอชวยใหเราจบใจความส�าคญและเขาถงภาพรวมของเนอหาไดเรวขนนนเอง 6.3Speed-upviewingการขยายขอบเขตการเปดรบเนอหาใหกวางและรวดเรวมากยงขน โดยหากเปนการดวดโอกใหเรมดวยการดแบบfastforwardทเรวขนเพอฝกใหระบบความคดสามารถประมวลขอมลไดกวางและมปรมาณมากขนภายใตระยะเวลาทมจ�ากดนนเอง 6.4Summarizeการสรปใจความส�าคญของสงทเรยนไปเพอใหเกดการจดระบบความคดท น�าไปสการท�าความเขาใจและจดจ�าเนอหาตางๆไดเรวขน 7.ELI5(ExplainLikeI’m5)-ชวยอธบายเหมอนกบวาฉนอาย5ปขอมลเชงเทคนคบางอยาง ทมความซบซอนหรอเขาใจไดยากเรากสามารถเพมค�าวา“eli5”ลงในขนตอนการคนหาบนออนไลนเชน AIeli5เพอจะไดค�าอธบายจากแหลงขอมลตางๆในระดบทเขาใจไดงายขนเชนจากreddit 8.HandwrittenNote-การจดบนทกดวยมอจะมผลตอการเรยนรทมประสทธภาพมากกวา การพมพดวยคยบอรดแมวาการเขยนอาจจะชากวาพมพแตเรากจ�าเปนตองประมวลขอสรปทกครงกอนทจะเรมเขยนลงบนกระดาษรวมถงการจดบนทกดวยเทคนคตางๆทจะชวยใหเราเรยนรและ จ�าเนอหาไดงายขน


9.Locimethod-การฝกความจ�าดวยการใชจนตนาการน�าสงทตนอยากจะจดจ�าไปเชอมโยงกบ สงรอบตวยกตวอยางเชนการจ�ารายการสงของทจะตองไปจายตลาดผานshoppinglistดวยการผนวกสงของทเหนตามเสนทางทตนเองเดนผานเขากบสงของทตองการจะซอไมวาจะเปนขนมปงกอนทเขา จ�าวามนอยในตจดหมายหรอแอปเปลทอยตรงสญญาณไฟจราจรพอถงเวลาทจะไปซอของเหลานน เขากจะเรมจนตนาการถงภาพเสนทางทตองเดนผานตจดหมายและสญญาณไฟจราจรนนเอง 10.LearningOpportunities-แหลงเรยนรบนโลกออนไลนทมอยมากมายเชนCoursera,EdX,KhanAcademy,FutureLearn,UdacityและPlusAcumenเวบไซตเหลานเปดหลกสตรออนไลน (สวนใหญคอระดบอดมศกษาแตกมระดบมธยมศกษาหรอความรส�าหรบประชาชนทวไปดวย)ทเนน เนอหาเพอสงคมหรอsocialenterpriseและBrilliantsiteทสอนเนอหาประเภทmathและ technicalใหเขาใจงายมากยงขนโดยเราสามารถเรยนรสงใหมๆรวมถงฝกทกษะใหม(reskill)เพอน�า ทกษะไปชวยเสรมงานเดมหรอหาลทางประกอบอาชพใหมๆไดในอนาคต 11.Rest-การรจกพกผอนและเวนระยะหางจากการเรยนรอยางเหมาะสมสมองของคนเรา มระบบจดการความคด(thinkingmode)2แบบคอแบบfocusedmode(เพงความสนใจ)และdiffusemode(การกระจายความสนใจ)ทเมอเราอยระหวางการแกปญหาขณะท�างานสมองของเรา จะท�างานแบบfocusedmodeแตหากเปนตอนทเราผอนคลายเชนอาบน�าเดนเลนนอนหรอ ไมคดอะไรเลยการพกผอนหรอทงระยะหางสมองของเราจะท�างานแบบdiffusemodeทท�าให เรานกถงประเดนใหมๆทเกยวของหรอสามารถมองเหนทางแกปญหานนๆไดเองในชวงใดชวงหนง

6.7 เราจะพฒนาทกษะมนษยเพอแขงขนกบหนยนตไดอยางไร หนยนตและ/หรอระบบอตโนมตของคอมพวเตอรสมยใหมทกประเภทท�างานแทนคนไดเพมขน เรอยๆเชนการประกอบชนสวนเพอการสนคาอตสาหกรรมการขายสนคาและบรการไปจนถง การใชแรงงานสมองเชนการท�าบญชการธนาคารการเงนประเมนการใหสนเชอการใหค�าปรกษา ทางกฎหมายการรกษาพยาบาลฯลฯแตไมวาผเชยวชาญจะลงทนพฒนาหนยนตใหท�างานไดซบซอนขน ดขนแมนย�าขนขนาดไหนหนยนตกมขดจ�ากดทไมสามารถท�างานบางอยางเหมอนมนษยได หนยนตท�างานไดแบบกลไกคณตศาสตรและตรรกวทยาท�างานไดเฉพาะงานทเราสามารถปอนขอมลและโปรแกรมใหหนยนตประมวลผลออกมาไดซงจะตองเปนเรองทขนอยกบความแมนย�าชดเจนของขอมลทเราปอนใหหนยนตระบบคอมพวเตอรของหนยนตจะประมวลสรปผลออกมาทางใดทางหนงไมขาวกด�ามนไมอาจเขาใจสงทมลกษณะก�ากวม(Ambivalent)หนยนตไมมจตส�านกและไมมการหยงร แบบมญาณสงหรณ(Intuition)หรอการคาดคะเนเรองบางอยางทไมแนชดจากประสบการณไดเหมอนมนษยและหนยนตตองท�างานทละอยางไมสามารถท�างานหลายอยางพรอมกนไดเหมอนมนษย11

แมความรและทกษะดานDataScience,DataEngineer,DataAnalyticหรอความสามารถในการวเคราะหจดการขอมลทเรยกวาHardSkillจะเปนทตองการสงและยงเปนสาขาทขาดแคลน

11 นโคลสคารผเขยนเรองTheShallowใหสมภาษณอางไวในAndrewKeenHow to Fix The FutureAtlanticBooks2018


95

ทจะชวยใหมนษยทมความรทกษะดานนมอาชพใหมทไปท�างานรวมกบICT(เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร)ไดอยางมประสทธภาพเพมขนแตความสามารถดานSoftSkillอยางHumanLiteracyทกษะแบบมนษยทงความสามารถในการเขาใจท�างานรวมกนกบคนความสามารถในการสรางสรรคสงใหมๆไดโดยเฉพาะอยางยงทกษะทลกซงลงไปในระดบทเปนDeepSoftSkillทสามารถเขาใจจตใจและอารมณของคนไดเพอการท�างานรวมกบเพอนรวมงานไดวามความรสกเชนไรทการพฒนาของปญญาประดษฐ(AI)ยงไมสามารถเรยนรสงเหลานไดเปนเรองทส�าคญทเราจะตองจดการเรยนร และพฒนาตอเพราะถงแมมนษยจะสามารถพฒนาทกษะความรในเรองเหลานไดขณะทAIยงพฒนาไมได แตกไมใชวามนษยทกคนจะมสงเหลานไดเองมนษยแตละคนจะตองมการเรยนรและพฒนาตนเองอยางจรงจงดวย ทกษะแบบมนษยประกอบดวย SenseหรอIntuition:การใชประสาทสมผสหรอความรสกบงบอกซงไมมเหตผลใดๆมารองรบเชนรวาสงไหนดกวาชอบสงไหนมากกวารสกวาสงหนงใชมากกวาอกสงหนงโดยทไมสามารถหาเหตผล มาอธบายความคดตางๆเหลานได Emotional:การเขาใจภาวะอารมณทหลากหลายและลกซงของคนเชนความรกโกรธอจฉารษยา ซงเปนสงทหนยนตหรอการพฒนาAIไมสามารถเขาใจได SQ(SocialQuotient):ความฉลาด/ความสามารถทางสงคมการตระหนกวามนษยตองรวมมอกน จงจะท�าอะไรไดมากกวาตางคนตางท�าเขาสงคมพบปะพดคยสรางความสมพนธสรางความเชอถอ ไววางใจระหวางกนถงแมวาจะมความพยายามพฒนาเทคโนโลยAIใหมขอมลทสามารถรจกและเขาใจผคนไดมากขนแตธรรมชาตคนสวนใหญกมกจะปฏเสธทจะใหความรวมมอในการใหขอมลสวนตว ของตวเองกบAIแตใหความไววางใจตอคนดวยกนมากกวา12

บรษทผลตรถยนตโตโยตาของญปนทปจจบนใชหนยนตท�างานผลตรถยนตแทนคนเพมขน เมอเจอสถานการณก�ากวมทหนยนตไมเขาใจและไมสามารถปฏบตการตออยางไดผลตองไปจางชางฝมอท�ารถยนตทมประสทธภาพใหกลบมาท�างานแทนหนยนตทโรงงานบางแหงในกรณสถานการณก�ากวม เชนนชางฝมอทมประสบการณจะแกปญหาไดดกวาในเรองการรกษาพยาบาลกเชนกนหนยนตอาจจะวเคราะหและใหการรกษาหรอแมแตผาตดกรณทท�าไดงายไมซบซอนไดแตโรคบางอยางทมความซบซอน และมความเปนไปไดหลายทางแพทยหรอกลมแพทยทมประสบการณจะวเคราะหและตดสนใจเลอกทางใดทางหนงไดดกวาหนยนต การจดการศกษาในยคการเตบโตของหนยนต อาจจะเรมจากสอนใหคนร จกเทคโนโลยคอมพวเตอรมากขนเพอจะไดรจกหนยนตและท�างานรวมกบหนยนตเปนผดแลซอมแซมหนยนต และหวหนางานหนยนตไดขนตอไปคอเราตองจดการศกษาใหคนพฒนาความรทกษะทเหนอกวาหนยนต

12 รายงานของOECDเรองEducationandSkillToday(Dec12,2017)นอกจากการกลาวถงทกษะตางๆทส�าคญในโลกสมยใหม อยางทเราไดกลาวมาแลวยงเนนวาตองสรางใหคนมจตส�านกเปนพลเมองโลกทเขาใจและรบผดชอบตอการอนรกษฟนฟระบบนเวศ และการท�างานรวมกนเพอการพฒนาโลกทงโลกดวยรศ.ดร.พสเดชะรนทรบรรยายในการสมมนาFlagshipSummit2018:Skills forTheTureอางในบทความทกษะเพอความอยรอดจาก AIDisruptionhttps://www.brandbuffet.in.th/2018/12/cbs- study-leadership-skill-for-the-future/


ทหนยนตท�าไมได(หรอท�าไมไดดเทาคนทเกงจรงๆ)เชนการคดวเคราะหอยางวพากษวจารณการคดประดษฐสรางสรรคการรจกและตระหนกในตวเองมวนยในตนเองมจตส�านกมความฉลาดทางอารมณความฉลาดทางสงคมความเขาใจเหนใจเพอนมนษย(และสงมชวตอนๆ)รจกใชสมองทงดานเหตผลและ อารณอยางสมดลความมวฒภาวะมประสบการณทจะคดตดสนใจแบบใชIntuition-(ในกรณทไมมขอมล เพยงพอทจะท�าใหตดสนใจอยางมเหตผลเปนวทยาศาสตร)การพฒนาภาวะผน�าการรจกแกปญหา แบบไมมโครงสรางการเปนผประกอบการหรอท�างานอสระดวยตนเองหรออาจกลาวโดยรวมกคอการพฒนาความเปนมนษยทมความสขความพอใจเกงดมคณธรรมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม นกปรชญานกการศกษาตงแตยคกรกโบราณพระพทธเจานกปราชญและมนษยนยมกอน ยคพฒนาอตสาหกรรมกเคยมองการศกษาในแงเพอสรางความเปนมนษยทสมบรณท�านองนมากอน ทเราควรกลบมาพฒนาขนใหมในสงคมยคทนนยมอตสาหกรรมเมอ200-300ปทผานมาจนถงปจจบนเปาหมายปรชญาการศกษาเปลยนแปลงไปเพราะเราไปใชแนวคดของการพฒนาทนนยมอตสาหกรรมยคแรกมาจดการศกษาแบบแบงงานท�าตามความช�านาญเฉพาะทางเพอผลตคนไปท�างานเพอเพมผลผลตสนคาและบรการคลายๆกบการท�าใหมนษยท�างานเหมอนหนยนตแตในโลกยคดจทลหนยนตตวจรงเขามาท�างานแทนมนษยไดแลวถาเรายงจดการศกษาแบบยคโรงงานอตสาหกรรมอยคนทเรยนมาเพอท�างานไดแคทหนยนตท�าไดตอไปกตองตกงาน ในยคทนนยมอตสาหกรรมยคแรกๆเองกมนกปรชญาการศกษาทมองเรองการศกษาแตกตางไปจากแนวคดกระแสหลกทแคผลตคนใหความรทกษะจ�านวนหนงทสามารถไปรบท�างานรบใชระบบทนนยมอตสาหกรรมไดเชนมอนเตสซอรผกอตงโรงเรยนแหงแรกของเธอในป1907เธอเชอวาเดกจะพฒนาไดดทสด ถาไดรบการฝกฝนในเรองจตใจและประสาทสมผส (Senses)เธอเปลยนจากการเรยน การสอนแบบครบรรยายและสอบในหองเรยนเปนการเรยนศลปะของการใชมอเชนการท�าสวน การท�างานบานยมนาสตกการเลนเกมอยางสรางสรรคทออกแบบมาเพอชวยใหเดกไดพฒนา ตามธรรมชาตความเปนมนษยมแรงจงใจทจะท�าสงตางๆมความคดสรางสรรคและมวนยในตวเอง ไปตลอดชวตในยคนนพวกนกการศกษาแบบดงเดมวจารณวาแนวคดเธอเปนเรองเพอฝนเชงอดมคต แตปจจบนโรงเรยนมอนเตสซอรทพฒนาตามแนวคดของเธอขยายไปมากกวา25,000แหงใน110ประเทศนกเรยนเกาจากโรงเรยนมอนเตสซอรทมคนรจกมากทสดคอคนรวมกอตงGoogle2คนSergeiBrinและLarrPage นกปรชญาการศกษาทเสนอการศกษาทางเลอกอกคนคอRudolfSteinerผกอตงโรงเรยนแนวWaldorfทปจจบนมโรงเรยนแนวนมากกวา1,000แหงใน60ประเทศเนนความส�าคญของการ มความคดจตใจทเปนอสระ จนตนาการ และเจตนารมณ ความตงใจแนวแน (Will) การรจกควบคมตนเอง การตดสนใจเปน และมความผกพนรบผดชอบการสอนของเขาเนนการฟมฟกการสรางสรรคและการพฒนาทางดานอารมณสนทรยและจรยธรรมเดกจะไดรบการสงเสรมใหเลนเกมกฬาแบบ มปฏสมพนธกนดนตรการสรางสรรคและกจกรรมการเลนทเกยวกบการออกก�าลงในโรงเรยน ระดบสงขนมาพวกเขาเนน“การศกษาเพอสงคม”ใหความส�าคญตอคณคาของสงคมมากกวาการแขงขนของปจเจกชนในสหรฐฯโรงเรยนแนววอลดอรฟเปนทรจกในแงพวกทไมเหนดวยกบการใหเดกดโทรทศน


97

และคอมพวเตอรโดยเฉพาะในระดบชนตนๆ แมเรองนจะมคนเหนแตกตางแตปรากฏวาผบรหารระดบสง ของบรษทเทคโนโลยคอมพวเตอรยกษใหญหลายคนนยมสงลกไปเรยนโรงเรยนแนววอลดอรฟ แนวคดไมเหนดวยกบการใหเดกดทวและจอคอมพวเตอรของโรงเรยนวอลดอรฟอาจจะมองแบบขาวด�ามากไปหนอยแตกมเหตผลส�าหรบพอแมหลายคนทหวงผลดานลบของการทเดกตดจอทวและ จอคอมพวเตอรมากเกนไปบางคนคดวาเดกควรเรยนรไดประโยชนจากคอมพวเตอรและทวไดมาก ถาพอแมคอยเอาใจใสรจกแนะน�าดแลใหลกจดสรรเวลาและเลอกโปรแกรมใหเหมาะสมขณะทปญญาชน หวกาวหนาหลายคนเรมคดคานการใชโทรศพทสมารตโฟนคอมพวเตอรมากเกนไปและหนกลบไป อานหนงสอเลมไปฟงเพลงจากแผนเสยงสมยเกาและท�ากจกรรมในชวตแบบดงเดมแบบใชชวตแบบชาๆ ไมรบรอนมากขน

6.8 ใชจดแขงและจดออนของเทคโนโลย ICT ใหเปนประโยชนตอการปฏรปการศกษา ความกาวหนาของความร/เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร(ICT)โดยเฉพาะทเกยวกบ/เทคโนโลยการศกษา(EdTech)ท�าใหคนยคนน(ซงรเรองการท�างานของสมองมากขน)เรยนรวธทจะเรยนรดวยตนเองตอวธทจะสอนหรอชวยอ�านวยความสะดวกใหเกดการเรยนรทมประสทธภาพเพมขน กวายคกอนหนามากแมแตวชาทคนรนกอนเคยเรยนรไดยากเชนคณตศาสตรวทยาศาสตรภาษา ตางประเทศปจจบนกมการคนพบเทคนคการสอนการเรยนทชวยใหผเรยนเรยนไดสนกเขาใจไดงายขน ผานหลกสตรการเรยนเสรมโดยตรงหรอทางออนไลนไดมระบบการเรยนแบบAdaptiveLearning ทหลกสตรแบบฝกอบรมสามารถเกบขอมลขนาดใหญจากผเรยนน�าไปประมวลผลวาผเรยนแตละคน มจดแขงจดออนตรงไหนอยางไรและสามารถสอนผเรยนเฉพาะคนอยางไดผลเพมขน กรณตวอยางทส�าคญคอการจดการศกษาออนไลนผานเครอขายอนเทอรเนตส�าหรบคนจ�านวนมาก -(MassiveOpenOnlineCourse-MOOC)จดโดยเครอขายมหาวทยาลยชนน�าหลายแหงเปดสอนหลกสตรสาขาวชาตางๆใหคนทวโลกเลอกเรยนไดอยางคอนขางสะดวกโดยเสยคาใชจายทต�ามอาจารยทเกงในสาขาตางๆมาชวยสอนมการสมมนาแลกเปลยนตอบค�าถามตงค�าถามใหงานไปอานหรอ ท�าตอตดตามประเมนผลการเรยนและใหค�าแนะน�าผเรยนแตละคนแบบเฉพาะตวไดมการท�าคลปวดโอทมทงเนอหาทชดเจนกะทดรดและมศลปะในการน�าเสนอแบบภาพยนตรทชวนใหตดตามและเขาใจงาย การสมมนาแลกเปลยนการฝกท�าโครงการแบบแกปญหาหรอใชความคดสรางสรรคแบบสรางอะไรใหมๆ ทเชอมโยงหรอไปใชงานไดในโลกจรงการศกษาแบบนเสยคาใชจายต�าเขาถงผเรยนไดมากขนในป2018(พ.ศ.2561)มผสมครเขาเรยนหลกสตรออนไลนในทกโครงการจากทวโลกราว100ลานคน สถาบนการศกษาทจดการเรยนการสอนแบบในหองเรยนกสามารถใชเทคโนโลยICTชวยเสรมการเรยนการสอนใหมประสทธภาพเพมขนไดดวยเชนกนแทนทจะสอนแบบบรรยายและมแคสไลด หรอพวกพาวเวอรพอยตฉายกสามารถท�าสอเปนคลปวดโอท�าเปนเกมท�าเปนโปรแกรมตางๆ ไดหลายแบบ รวมทงการสอสารกบผเรยนทางอนเทอรเนตใหผเรยนเตรยมอานเรยนดวยกนเองมาลวงหนาและ ใชเวลาในหองสมมนากนไดเนอหาและการฝกคดฝกการสอสารทเปนประโยชนและมประสทธภาพ ในการเรยนไดเพมขนกวาการสอนการเรยนแบบเการวมทงอาจจะจดสรรวนเวลากนใหมใหผเรยน


เรยนดวยตวเองทบานเพมขนและเขามาสถาบนเฉพาะบางวนการจดการศกษาแบบHomeSchool ทพอแมเปนคนจดการเรยนรใหลกเรยนทบานกสามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยICTไดเพมขนเชนกน แมเทคโนโลยการศกษาใหมๆจะมสวนชวยเสรมความสนใจในการเรยนและประสทธภาพ การเรยนรอยมากแตกมขอจ�ากดบางอยางอยดวยเชนกนการจดการศกษาออนไลนแบบMOOCเหมาะสม ส�าหรบเฉพาะสาชาวชาทเปนความรพนฐานทวไปเชนสงคมศาสตรมนษยศาสตรวทยาศาสตรทวไป ทไมตองใชการศกษาภาคปฏบตและการฝกทกษะกบของจรงโดยมอาจารยคอยแนะน�าดแลใกลชดมากนก แตไมเหมาะกบสาขาวชาประเภทแพทยวศวกรรมสถาปตยกรรมศลปกรรมฯลฯคออาจใชเพอ การเรยนรเสรมไดแตไมอาจทดแทนหลกสตรแบบตองมอาจารยดแลแบบโดยตรงได การศกษาออนไลนแมจะสามารถสนทนาแลกเปลยนทางจอได แตกไมไดสะดวกมากนก และไมมพลงเหมอนการมาสมมนาแบบอยในหองดวยกนจรงๆไดพบปะรจกเพอนรวมชนเรยนจรงๆ ทงการสอนสาขาวชาตางๆทางหลกสตรทางออนไลนทท�าโปรแกรมการสอนการเรยนไดอยางมคณภาพจรงๆปจจบนกยงมนอยสวนใหญยงเปนแควดโอการบรรยายของอาจารยปญหาการสอสารเรองภาษาทคนในหลายประเทศยงใชภาษาเชนองกฤษเปนภาษาทสองไมดมากนกปญหาทประเทศตางๆทเวลาตางกนมากท�าใหการจดเวลาเรยนเพอจะไดสมมนารวมกนท�าไดไมสะดวกส�าหรบคนทอยในประเทศ ทมเวลาตางกน ทส�าคญคอในการเรยนแบบออนไลนผเรยนตองมแรงจงใจ มความตงใจ มวนยในตวเอง อทศเวลาทจะเรยนมาก จงจะสามารถเรยนไดตลอดรอดฝงเพราะการเรยนออนไลนเปนเรองยดหยน ปลอยเสรมากกวาการเรยนในชนเรยนมากประสบการณของโครงการมหาวทยาลยออนไลนMOOCทวโลก ในรอบ5-6ปทผานมาคอมคนเรยนจบมเพยงราว3-6%ของผสมครเรยนเทานนสวนหนงอาจจะเปนเพราะ ถาผเรยนคนไหนตองการเรยนจบไดวฒบตรรบรองจะตองเสยเงนเพมขนหรออาจจะเปนเพราะคนท มาสมครเรยนเปนคนท�างานดวยหรอเปนผใหญทมครอบครวแลวไมสามารถอทศเวลาเพอการเรยน ไดอยางจรงจงหรอบางคนอาจจะอยากเขามาสมครเรยนเพอไดความรในบางเรองไมตองการเรยน จนจบหลกสตรเพอปรญญาบตรกไดอยางไรกตามนกวเคราะหหลายคนมองวาการมคนสมครเขามาเรยนหลกสตรออนไลนเปนเรองทผเรยนไดประโยชนแมจะเรยนไมจบหลกสตรกตาม หลกสตรภายในประเทศไทยเชนMOOCของจฬาฯใชภาษาไทยและจ�ากดคนเรยนแตละหลกสตรไมเกน2,000คนรวมทงเกบคาเลาเรยนระดบปานกลางมรายงานวามคนเรยนจบในอตรา สงกวาMOOCของตางประเทศหลายเทา(ราว25-30%ของผลงทะเบยนเรยน)และกมผแสดงความคดเหน ในเวบไซตเชนPantipวาการเรยนMOOCของจฬาฯนาพอใจแตส�าหรบโครงการของมหาวทยาลยเอกชน บางแหงกมผเขยนวจารณไวบางวายงท�าไดไมดเทาทควรโดยศกยภาพแลวการเรยนการสอนออนไลน มลทางทจะพฒนาตอไดอกมากทงในดานเนอหาและเทคโนโลยของเครองมอทใชรวมทงถามการรวมมอ กบสถานประกอบการใหผเรยนฝกงานไดทงโดยตรงและทางออนไลนเพราะการเรยนในโลกยคใหม ควรเรยนรจากโลกการท�างานจรงเพมขน


99

เรองการทคนยคปจจบนโดยเฉพาะคนรนใหมนยมสมารตโฟนแลปทอปในการสอสารกนในระบบ อนเทอรเนตมากมการวจยวามผลเสยดวยเชนกน โดยเฉพาะส�าหรบเดกเลกพอแมไมควรใหใช เพราะเดกควรจะไดเรยนรจกโลกจรงจากประสบการณมากกวาจากโลกเสมอนผานทางจอเดกโตหนอย พอแมผปกครองกควรไดดแลแนะน�าใหร จกแบงเวลาและเลอกใชโปรแกรมทางจอคอมพวเตอร ทสรางสรรคเปนประโยชนตอการเรยนรจรงๆรวมทงตองระวงเรองการรงแกกนการหลอกลวง ทางออนไลนส�าหรบเดกและเยาวชนดวย ปจจบนเดกเยาวชนรวมทงคนท�างานดวยใชเวลากบอนเทอรเนตมากไปและใชเพอการคยกน เลนเกมดวดโอตามขาวดาราหรอขาวบนเทงเพอความสนกสนานเพลดเพลนมากกวาเพอการเรยนร หรอเพอท�าธรกจทเปนประโยชนจรง มการวจยในตางประเทศรายงานวาการทคนยคปจจบน ใชอนเทอรเนตมากไปมผลเสยหลายอยางเชนท�าใหสมาธสนเปนแตผเสพขอมลขาวสารจ�านวนมากทหลายสวนกไรสาระไมมเวลาไดพฒนาความคดสตปญญาเพอเชอมโยงขอมลขาวสารใหเปนความร ทมประโยชนอยางจรงจง การใชเวลากบอนเทอรเนตมากบางคนถงขนเสพตด(ทงสอสารการเลนเกมการพนนออนไลน) ท�าใหเปนผลเสยตอสขภาพเชนเคลอนไหวออกก�าลงกายนอยลงกนอาหารแบบไมมประโยชนมากขนอวนขนนอนนอยท�ากจกรรมอนในโลกจรงนอยลงหลายคนมปญหาในการตดตอสมพนธกบคนอน ในโลกจรงเพราะเคยชนกบการนงอยคนเดยวในหองตดตอคนอนทางออนไลน หลายคนทใชอนเทอรเนตมากไปมปญหาเกดความรสกแปลกแยกวาเหวความเครยดโรคซมเศรา และปญหาสขภาพจตอนๆยงคนตดการพนนออนไลนตดการหมกมนเรองเพศจากการใชออนไลน ยงมปญหาเพมขน ดงนนเราจงมองเทคโนโลยICTอยางรอบดานวามทงดานบวกและดานลบทแตละคนแตละครอบครวควรเรยนรจกทงตวเองและเทคโนโลยวาจะใชเทคโนโลยอะไรอยางไรแคไหนใหเหมาะสมสงคม เชนรฐบาลหนวยงานตางๆกควรเขามาดแลวาจะชวยใหความรประชาชนในเรองนไดอยางไรดวย ปญหาขอจ�ากดอกขอหนงคอการรบขอมลขาวสารผานทางเครอขายอนเทอรเนตมกจะเปนขอมลขาวสารสนๆทเปนเรองโดดๆมาจากแหลงขอมลเพอประโยชนทางธรกจการเมองการเผยแพรอดมการณการมอคตในดานตางๆและการแสดงทศนะความเชอสวนตวเสยมากแมแตขอมลทมลกษณะ วชาการและอางวาเปนขอเทจจรง(Fact)กตามกลวนเปนขอมลทสรางโดยมนษยหรอกลมใดกลมหนง ซงมความคดความเชอมความตองการผลประโยชนอยางใดอยางหนงแอบแฝงอย และมอคต ความล�าเอยงในดานใดดานหนงไดมากแตคนทวไปมแนวโนมจะเชอวาเปนขอเทจจรงไดเชนGoogleกเปนบรษทธรกจทแสวงหาก�าไรแตคนจ�านวนมากมองGoogleทพวกเขาใชคนหาขอมลไดสะดวกเหมอนสถาบนความรทเปนกลางปญหาอกขอหนงคอเนองจากมขอมลทวมทนจงเปนเรองยากทคนทหาขอมลทางใชอนเทอรเนตจะแยกแยะขอมลขาวสารทมมากมายมหาศาลวาอะไรคอความรจรงมการวจยรองรบอยางมหลกฐานอะไรคอทศนะความเชอหรอสมมตฐานอยางทมนกวจารณกลาววายคนเรามขอมลทวมทนแตมภมปญญาลดลง


นอกจากนขอมลขาวสารหรอองคความรทระบบคอมพวเตอรปญญาประดษฐประมวลออกมานน จะมลกษณะดานเดยวคอตามหลกตรรกวทยาและตอบปญหาไดเฉพาะเรองทสามารถประมวลผล ไดชดเจนเราสงขอมลอะไรเขาไปคอมพวเตอรกประมวลมาใหแบบนนไมสามารถตอบค�าถามทซบซอน ไดมากเทากบสมองของมนษยทไดรบการพฒนาเรองการเรยนรใหฉลาดหรอเขาใจมตอนเชนเรองอารมณความรสกเรองการมการสอสารความสมพนธทดกบคนอนดวย มนกประสาทวทยานกจตวทยาบางคนวเคราะหวาการทเราพงขอมลจากคอมพวเตอรมาก จะท�าใหเราคดเปนกลไกแบบคอมพวเตอรไปดวยเหมอนกบการใชสมองดานทท�างานเกยวกบเหตผลตรรกวทยาดานเดยวไมไดใชสมองดานทท�างานเกยวกบอารมณการหยงรความคดสรางสรรคฯลฯอยางสมดลอนนอาจจะเปนปญหาใหมทอาจท�าใหมนษยในยคพงคอมพวเตอรมากไปลดความเปนมนษยทเขาใจคนอนเอออาทรชวยเหลอกนเพอชนเผาเผาพนธโดยรวมลดลงกเปนไปได เนองจากมนษยเปนสตวสงคมทตองรจกรวมมอกนจงจะอยรอดไดอยางมคณภาพชวตการเรยนร แบบเนนความรหรอความฉลาดทางปญญาอยางเดยวยงไมพอมนษยตองเรยนรเรองความฉลาด ทางอารมณความฉลาด(หรอทกษะ)ทางสงคมดวยจงจะมชวตทมสขภาวะอยางแทจรงความฉลาด 2อยางหลงนมนษยเราจะเรยนรไดดกวาจากการมปฏสมพนธกบมนษยในโลกจรงรวมทงการอานนวนยาย หนงสอดๆการมเวลานงคดวเคราะหฯลฯสวนการเรยนรผานโลกเสมอนทางจอคอมพวเตอรหรอ จอโทรศพทสมารตโฟนนาจะเรยนรดานนไดนอยกวา

กลาวโดยสรปกคอเราควรจะเลอกแนวทางปฏรปการศกษาและปฏรปเศรษฐกจและสงคมเพอพฒนาความเปนมนษยทสมบรณฉลาดทงทางปญญาทางอารมณและทางสงคมสรางสรรค รบผดชอบเอออาทรเทคโนโลยดจทลมสวนททนสมยเพมประสทธภาพการผลตอ�านวยความสะดวกแตตวเทคโนโลยเองยงไมไดชวยแกปญหาพนฐานของผลกระทบทางลบของระบบเศรษฐกจทนนยมอตสาหกรรมไมวาจะเปนการสงเสรมความเหนแกไดการแกงแยงแขงขนเอารดเอาเปรยบความเหลอมล�า ต�าสงทางทรพยสนรายไดการท�าลายระบบนเวศการสรางความแปลกแยกความเครยดโรคซมเศราโรคจตโรคประสาทการเสพตดชนดตางๆและปญหาสงคมตางๆ เทคโนโลยเปนเพยงเครองมอทมนษยสรางขนและในสงคมปจจบนคนทรวยกวามอ�านาจมากกวา กมกจะไดใชประโยชนจากเทคโนโลยมากกวาคนทวไปมนษยจกตองเรยนรทจะใชเทคโนโลยรวมทงหนยนต ใหเปนของสงคมเพอยงประโยชนกบมนษยสวนใหญไมใชเปนของสวนตวเพอประโยชนของนายทนบรษทเทคโนโลยสวนนอยเทานนดงนนการพฒนาการศกษาควรมเปาหมายเพอสรางพลเมองทมทงความฉลาดทกดาน (ปญญา อารมณ สงคม) และเปนพลเมองทรบผดชอบ มวฒภาวะ มสนทรย ในเรองความงามของศลปวฒนธรรมและธรรมชาตเพอประโยชนมนษยสวนใหญอยางเปนธรรมสงบสข และยงยน

บทท 7การปฏรปเศรษฐกจการเมองและสงคมเพอสนบสนนการปฏรปการศกษาให ได ผล

101

บทท 7การปฏรปเศรษฐกจ การเมอง และสงคมเพอสนบสนนการปฏรปการศกษาใหไดผล

การปฏรปการศกษาของไทยในรอบ2ทศวรรษทผานมาไดผลเฉพาะบางสถาบนบางโครงการ ทมผน�าครอาจารยทตงใจฉลาดและมการสนบสนนจากองคกรตางๆ อยางเพยงพอแตโครงการน�ารอง/ ตนแบบเหลานขยายผลตอสถาบนการศกษาอนๆตอไปไดคอนขางยากทงปญหาขาดคนทมลกษณะ เปนผน�า/นกปฏรปและระบบการบรหารราชการแบบรวมศนยอยทสวนกลางมกฎระเบยบประเพณปฏบต วฒนธรรมการท�างานทไมเอออ�านวยใหเกดการเปลยนแปลงไดอยางตอเนองและทวถง1การปฏรป การศกษาแบบโครงการน�ารอง/ตนแบบจงจะชวยพฒนาไดเฉพาะบางสถาบนเฉพาะกลมนกเรยนสวนหนง ทเปนสวนนอยไมสามารถกระจายไปสคนสวนใหญทวทงประเทศไดและท�าใหเกดความเหลอมล�าของการใหบรการดานการศกษาอยางมคณภาพในระดบประเทศเพมขน การปฏรปการศกษาไมใชเปนแคศาสตรหรอเรองการมองคความรเทานนแตยงเปนศลปะ คอขนอยกบฝมอของผน�าในการลงมอปฏรปดวยการจะปฏรปการศกษาใหไดผลจงตองคดในเชงปฏรปทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และตวบคคลโดยเฉพาะการสรางการพฒนาผน�าและผปฏบตงาน ดานการปฏรปการศกษาและการปฏรปดานการเมองและสงคมทเกยวของดวย การปฏรปการศกษาไทยถาจะท�าใหไดผลจรงควรจะกาวไปใหไกลกวาแคการศกษาวจยวา ประเทศอนเขาท�าส�าเรจไดอยางไรแลวน�าแนวทางของพวกเขามาปรบใชใหเหมาะสมกบไทยนนกคอ ควรวเคราะหใหถงตนตอของปญหาเชงโครงสรางของประเทศวามปจจยอะไรทท�าใหไทยปฏรปการศกษา ไดผลนอยนนกคอตองหาแนวทางท�าใหเกดการปฏรปเชงโครงสรางทางเศรษฐกจการเมองสงคม การเปลยนแปลงกรอบคดเรองเปาหมายนโยบายการพฒนาเศรษฐกจสงคมและการศกษาการปฏรป ระบบบรหารและการหาทางสราง/พฒนาผน�าทเปนนกปฏรปควบคกนไปดวย การปฏรปทางดานเศรษฐกจการเมองสงคมยงส�าคญมากขนในโลกยคทเทคโนโลยท�าใหเกด การเปลยนแปลงระบบการจางงานและวถเศรษฐกจทงหมดอยางรวดเรวจ�าเปนทจะตองฝกอบรมแรงงาน วยผใหญรวมทงพลเมองอาวโสใหมความร/ทกษะแบบใหมเพมขนคอจะตองมองเรองการจดการใหบรการ การศกษากบประชาชนทงประเทศทกชวงวยอยางตอเนองตลอดชวตไมใชแคจดการศกษาในระบบโรงเรยนใหเดกและเยาวชนวยเรยนเพยงราว16ลานคนเทานน

7.1 การปฏรปโครงสรางการบรหารและพฒนาภาวะผน�าทเปนนกปฏรปแนวเสรประชาธปไตยกาวหนา ปจจยทเปนอปสรรคตอการปฏรปการศกษาทส�าคญคอระบบราชการแบบรวมศนยใชอ�านาจ สงการแบบลดหลนลงมาเปนชนๆทควรจะตองผาตดใหญเปลยนแปลงใหเปนระบบบรหารแบบ ประชาธปไตยทกระจายอ�านาจทรพยากรและความรบผดชอบไปสจงหวดอ�าเภอต�าบลและหนวยงานตางๆ

1 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย(TDRI) การขยายผลโรงเรยนคณภาพดในประเทศไทย: บทส�ารวจและขอเสนอเบองตน 18ธ.ค.2561


ในแนวราบทเนนผลของงานและการประเมนผลการท�างานจากความรความสามารถและคณธรรม ในการท�างานใหไดผลของผ ปฏบตงาน (Meritocracy) ซงเปนแนวทางทองคกรธรกจสมยใหม ในหลายประเทศทวโลกไดพสจนมาแลววามประสทธภาพสงกวาการจดองคกรแบบรวมศนยขนาดใหญ การวจยของนกวชาการจากองคกรOECDวาท�าไมบางประเทศพฒนาการศกษาไดดยนยน วาปจจยทส�าคญทสดคอเจตจ�านงทมงมน (Politicalwill)จะปฏรปของผน�าดงนนการจะปฏรปการศกษา จงจะตองหาทางสราง/พฒนาผน�าทมลกษณะเปนนกปฏรปผน�าควรเปนผใฝการเรยนรแสวงหาความร/ ทกษะใหมดวยมจตส�านกความรบผดชอบเพอสวนรวมมวสยทศนเขาใจปญหาแนวโนมทศทาง การเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจสงคมของโลกทพงการใชความร/เทคโนโลยเพมขนและมความร/ ทกษะดานการบรหารจดการในการปฏรปองคกรและสงคมใหรบมอกบการเปลยนแปลงของโลกแนว ดงกลาวไดอยางดพอ แนวนโยบายการลงทนการศกษาทไทยใชอยคอ การเนนการแขงขนกนแบบแพคดออกเพอ คดคนทมความรทกษะจ�านวนหนงไปท�างานรบใชระบบเศรษฐกจทนนยมอตสาหกรรมแนวนโยบายน ไดผลแบบท�าใหเศรษฐกจโดยรวมเตบโตไดระดบหนง แตไมสามารถพฒนาประชากรทงหมด ใหมคณภาพ/ประสทธภาพสงขนและเศรษฐกจทกภาคสวนใหเจรญกาวหนาไดอยางแทจรงระบบทนนยม อตสาหกรรมแบบสดโตงแมจะท�าใหตวเลขการเตบโตทางเศรษฐกจโดยรวมเพมขนไดแตกจะได ผลประโยชนเฉพาะคนสวนนอยสรางปญหาความเหลอมล�าต�าสงความยากจนความขดแยงการท�าลายสภาพแวดลอมและวฒนธรรมคานยมทดทางสงคมและปญหาอนๆตามมามากมาย ประชาชนและผน�าไทยควรจะตองตระหนกถงขอจ�ากดนและเปลยนแปลงนโยบายการลงทน ทางการศกษาเปนแบบใหมทเนนการพฒนาศกยภาพในการเรยนรของคนทงประเทศในเชงคณภาพ อยางทวถง เปนธรรมชวยใหทกคนหรอสวนใหญสามารถทจะมความรทกษะในการพฒนาตนเอง เพอการมงานและคณภาพชวตทดในระบบเศรษฐกจทควรปฏรปใหเปนแบบผสมระหวางทนนยม กบระบบสหกรณวสาหกจชมชนรฐสวสดการระบบเศรษฐกจแบบใหมทสมาชกทกคนหรอสวนใหญ จะสามารถแขงขนไดเปนธรรมรฐบาลมนโยบายในการกระจายทรพยสนและรายไดเพอประโยชน ของประชาชนทงหมดอยางทวถงเปนธรรม เปาหมายของแนวนโยบายพฒนาเศรษฐกจแนวทนนยมอตสาหกรรมสดโตงทเนนเพมการ เจรญเตบโตของผลผลตและการบรโภคสนคาและบรการ รวมทงสนคาและบรการหลายอยางทฟมเฟอย เกนความจ�าเปนหรอความพอเพยงเตบโตไดระดบหนงเพราะการเอาเปรยบทรพยากรกบธรรมชาต แรงงานและการใชเทคโนโลยชวยการพฒนาเศรษฐกจแนวนสรางความมงคงทางวตถใหคนรวยคนชนกลาง (และคนทเปนหนได)แบบระยะสนฉาบฉวยแตมผลเสยตอการพฒนาเศรษฐกจสงคมโดยรวมทไมสมดล ไมเปนธรรมกอใหเกดการเอารดเอาเปรยบความเหลอมล�าต�าสงความขดแยงปญหาการท�าลาย สภาพแวดลอมการบนทอนสขภาพทงกายและใจเชนการเพมความเครยดความรสกแปลกแยก เบอหนายเปนทกขทการศกษาเองกลายเปนเครองมอรบใชระบบทนนยมอตสาหกรรมสดโตงนแทนท จะเปนเครองมอปลดปลอยใหมนษยมสตปญญากวางไกลทจะแสวงหาชวตและสงคมทดขนกวาเดม


103

ดงนนเราควรจะเปลยนเปาหมายนโยบายพฒนาเศรษฐกจเสยใหมหนมาเนนการผลตสนคา และบรการทจ�าเปนเปนประโยชนอยางค�านงถงการอนรกษ/ฟนฟสภาพแวดลอมเนนการกระจายผล การพฒนาไปสคนทงประเทศทเปนธรรม เนนใหประชาชนสวนใหญมคณภาพชวต ความสข ความพอใจความสงบสนตสขความพอเพยงมากกวานโยบายเพมความมงคงทางวตถใหกบคนรวย คนชนกลางสวนนอยและท�าใหคนสวนใหญยากจนเปนหนและเปนทกข นโยบายพฒนาเศรษฐกจแบบเนนการเพมการผลตและการบรโภคสนคา/บรการในปจจบน ยงท�าใหพอแมผปกครองครนกเรยนนกศกษามคานยมทเนนความมงคงทางเศรษฐกจและการมต�าแหนง ฐานะทางสงคมเปนเปาหมายใหญทสดในชวตท�าใหเกดการแกงแยงแขงขนความขดแยงอาชญากรรม ความเครยดความทกขยากเพมขนท�าใหประชาชนเปนคนโกงคนเอารดเอาเปรยบคนอนทท�าใหสงคม ทพวกเขาเปนสมาชกอยมปญหาเพมขนแมแตคนทแขงขนชนะคนอนคนรวยคนมอ�านาจชอเสยงประสบความส�าเรจในอาชพการงานกตองเผชญกบปญหาสภาพแวดลอมสขภาพกายสขภาพจต ดวยเชนกน แนวนโยบายการพฒนาเศรษฐกจจากทนนยมอตสาหกรรมสดโตงทเนนการพงพาการลงทนและ การคากบตางชาตแบบเพมGDPโดยรวมไมใชทางเลอกเดยวทมอยในโลกนเราสามารถใชแนวนโยบาย การพฒนาเศรษฐกจทางเลอกอนเชนเศรษฐกจแบบผสมระหวางทนนยมทมการแขงขนทเปนธรรม กบระบบสหกรณผผลตผบรโภควสาหกจชมชนผผลตขนาดยอมรฐสวสดการเพอมงเศรษฐกจระหวาง ภาคอตสาหกรรมการคาและการเกษตรมความสมดลมการกระจายทรพยสนรายไดทเปนธรรมเนนการ พฒนาคณภาพชวตของประชาชนทงหมดมากกวาเรองความเจรญเตบโตของผลตภณฑมวลรวมและ เนนการพฒนาสงคมทมสภาพแวดลอมทดไดอยางยงยน ไทยเปนประเทศขนาดกลางคอนขางใหญมประชากรมากเปนอนดบท 21 ของโลก มพนท ทท�าการเกษตรไดใหญเปนอนดบท 18 ของโลก2จากจ�านวนประเทศตางๆราว200ประเทศ ไทยมภมปญญาพนบานปรชญาพทธและวฒนธรรมความรวมมอชวยเหลอกนของชาวนาชาวสวน ในหมบานทมลกษณะเออประโยชนตอชมชนทนาจะฟนฟขนใหมไดประเทศไทยมศกยภาพทจะพฒนา ดานการเกษตร อตสาหกรรมเกษตร การทองเทยว สนคาและบรการทใชฝมอ พฒนาพลงงานทางเลอก เกษตรทางเลอก สาธารณสขทางเลอก เทคโนโลยทเหมาะสม(เทคโนโลยทเหมาะกบแรงงานทรพยากร และสภาพสงคมในประเทศ)ไดดกวาปจจบนหากมนโยบายและแนวทางทเหมาะสม นนกคอไทยควรจะเลอกนโยบายพฒนาเศรษฐกจสงคมไปในแนวทางทพงพาตนเองในระดบ ประเทศ พงแรงงาน ทรพยากรและตลาดภายในประเทศเปนสดสวนสงขนและลดการพงพาการคา (และการลงทน)กบตางประเทศนนกคอไทยเปนประเทศทมศกยภาพในการทจะเปลยนนโยบาย การพฒนาประเทศแบบเปนตวของตวเองพงพาตนเองเพมขนวางแผนชน�าขนาดของการลงทน และคาขายกบตางประเทศเทาทจ�าเปนและไดประโยชนหรอเสยเปรยบนอยได

2 wikipedia.orgList of Country by Population, Land use Statistics by Country


การจะใชแนวนโยบายพฒนาเศรษฐกจทางเลอกใหมทเปนประโยชนตอคนสวนใหญอยางแทจรงได ควรหมายถงการปฏรประบบเศรษฐกจใหเปนแบบผสมระหวางทนนยมทมการแขงขนอยางเปนธรรม โดยเฉพาะส�าหรบผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม กบสงคมนยมประชาธปไตยแนวระบบนเวศ ทเนนใหสหกรณผผลตผบรโภควสาหกจชมชนเปนเจาของและผด�าเนนการในกจการตางๆทงในสาขา เกษตรอตสาหกรรมการคาการบรการฯลฯไดเพมขน เพอลดการไดเปรยบของทนใหญและ พอคาคนกลางสงเสรมใหเกดการกระจายทรพยสนรายไดการศกษาการจางงานฯลฯททวถงเปนธรรม ควบคไปกบแนวนโยบายพฒนาเศรษฐกจแนวอนรกษระบบนเวศทเนนการลดการท�าลายการเพม การอนรกษ/ฟนฟธรรมชาตสภาพแวดลอมท�าใหคนไทยสวนใหญมคณภาพชวตทดขนและการพฒนาทางเศรษฐกจสงคมมความยงยนขน3

ความคดของชนชนน�าทชอบอางวาเราเปนประเทศเลกยากจนตองพงพาการลงทนและการคา กบตางประเทศเปนดานหลกเพอมงท�าใหเศรษฐกจเจรญเตบโตกอนประเทศจะไดมรายไดงบประมาณ มากพอทจะพฒนาการศกษาสงคมและวฒนธรรมเปนความคดทเขาใจผดและ/หรอถกใชเปนขออาง ในการทจะมงพฒนาเศรษฐกจ/ธรกจเพอประโยชนของชนชนน�ามากกวาทจะเลอกนโยบายการพฒนา แนวทางเลอกอนเพอประโยชนสขของประชาชนสวนใหญเปาหมายของการพฒนาเศรษฐกจสงคมทแทจรง ควรจะเนนทการพฒนาคณภาพชวตของคนมากกวาการเพมการผลตและการบรโภคสนคาและบรการโดยรวมของประเทศการพฒนาแนวนความเตบโตของเศรษฐกจโดยรวมความมงคงจะไปตกอย กบคนรวยคนชนกลางมากกวาคนสวนใหญและยงท�าลายทรพยากรสภาพแวดลอมสรางปญหาสงคมตางๆ ตามมามากดวย ถามการเปลยนแปลงนโยบายพฒนาเศรษฐกจสงคมไดแนวนโยบายการพฒนาการศกษากควร เปลยนแปลงไปเนนการพฒนาคณภาพและคณธรรมของคนทงประเทศควบคไปกบความรทกษะ ทจ�าเปนส�าหรบการผลตสนคาและบรการทจ�าเปน/เปนประโยชนนนกคอควรพฒนาทงความฉลาด ทางปญญาทางอารมณและทางจตส�านกเพอสงคมอยางเปนระบบองครวมการพฒนาการศกษาแนวน จะสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจสงคมแนวใหมทมประสทธภาพเพอสวนรวมเปนธรรมเปนประชาธปไตย มความหลากหลายประชาชนมคณภาพชวตมสนตสขความพอใจและยงยนไดมากขนดวย โครงสรางและนโยบายการพฒนาเศรษฐกจแนวทเนนกระจายผลการพฒนาอยางเปนธรรม เนนประโยชนของคนสวนใหญในระยะยาวมากกวาผลประโยชนของคนรวยสวนนอยในระยะสน จะสามารถใชประโยชนจากความกาวหนาของเทคโนโลยดจทลเชนหนยนตปญญาประดษฐ(AI) เพอแบงปนกระจายความมงคงคนทงสงคมไดดกวาโครงสรางและแนวนโยบายพฒนาเศรษฐกจแบบ ทนนยมอตสาหกรรมลวนๆเพราะวาในระบบเศรษฐกจแบบทนนยมอตสาหกรรมเทคโนโลยดจทล ยงจะใหประโยชนแกคนรวยคนมอ�านาจและสรางความเหลอมล�าต�าสงและความขดแยงเพมขน การปฏรปโครงสรางทางเศรษฐกจเพอกระจายทรพยสนและรายไดใหเปนธรรมแกปญหา ความยากจนนอกจากจะท�าใหคนสวนใหญมโอกาสเขาถงการศกษาไดเพมขนยงแกปญหาความเครยด

3 วทยากรเชยงกลเศรษฐกจแนวระบบนเวศเพอการพฒนาทยงยนบานพระอาทตย2554.


105

เนองจากความล�าบากเพราะความยากจนซงท�าใหเดกจากครอบครวทเคยยากจนมโอกาสทจะเรยน ไดดขนดวย4

7.2 เปลยนแปลงความร/ความคดอานของประชาชนไทยทมองวาการศกษาคอการไปเขาสถานศกษาเพอสอบใหไดประกาศนยบตร/ปรญญาบตร ไปหางานไดคาตอบแทนสงขน ใหเขาใจใหมวา การศกษาคอกระบวนการเรยนดวยตวเราเอง (เปนสวนใหญ) เพอแกปญหา และพฒนาตวเองของมนษยแตละคนอยางตอเนองไปตลอดชวต โลกยคดจทลมชองทางใหคนรนปจจบนมโอกาสทจะเรยนรดวยตวเองทงผานเครอขายออนไลน และโลกท�างานจรงและสามารถออกไปสรางงานดวยตนเองไดเพมขนการเรยนในสถาบนการศกษา ควรจะตองปฏรปเปลยนแปลงอยางขนานใหญแตพนฐานส�าคญทสดของการเรยนรคอการสงเสรม ใหนกเรยนนกศกษาประชาชนมอปนสยคานยมใฝการเรยนรรกการอานการคนควาฝกการคดวเคราะหอยางมเหตผล การพฒนาการศกษาสวนทส�าคญทสดคอการพฒนาความร/ทกษะพนฐานทจ�าเปนและทใชงานได ในโลกยคดจทลควบคไปกบการพฒนาความฉลาดทางอารมณ และความฉลาด (หรอทกษะ) ทางสงคม เพอเปนพลเมองทมความร ทกษะ ในการใชชวตทมคณภาพ สามารถแกปญหาและพฒนาทงตนเอง และสงคมไดอยางมประสทธภาพ มจตส�านกรบผดชอบ หรอกลาวแบบสรปใหเหนภาพงายๆ คอเพอพฒนา ความเปนมนษยทสมบรณผมคณลกษณะและความตองการหลายดานไมใชแคเพอพฒนามนษยเศรษฐกจ ไปแขงขนกนท�างานหาเงนและแขงกนบรโภคสนคาและบรการเทานน การจดการศกษาทจะพฒนาประเทศไดจรงตองเปนการจดการศกษาในทกสถาบนทวประเทศ อยางมคณภาพใกลเคยงกนประชาชนไมวาจะอยทไหนฐานะอยางไรมสงคมวฒนธรรมอยางไรสามารถ เขาถงการศกษาทกประเภททกระดบไดสะดวกและผเรยนน�าความร/ทกษะอปนสยใจคอฯลฯทไดฝกฝน ใชงานในโลกไดจรงภาครฐควรวางแผนใหดวาควรจะมสถาบนประเภทไหนระดบไหนผลตคนประมาณ สกเทาไหรจงจะเหมาะสมใกลเคยงกบความตองการทางเศรษฐกจสงคมของประเทศในระยะตางๆ และตองเขาใจรากเหงาของปญหาหาทางแกไขปญหาทเดกเยาวชนทยากจนดอยโอกาสไดเรยนนอยหรอตอง ออกกลางคนดวยสาเหตตางๆอยางครบวงจรหรออยางเชอมโยงเปนระบบองครวม แมการศกษาอยางเปนทางการสวนใหญจะจดโดยรฐเพราะตองใชงบประมาณก�าลงคนมาก และรฐคอผทครอบครองทรพยสนและงบประมาณหลกของประเทศแตในสภาพทรฐไทยยงเปนรฐของชนชนน�าสวนนอยประชาชนไทยไมควรนงรอรฐบาลใหเปนผลงมอจดการศกษาใหเทานนทงภาคเอกชน ภาคประชาสงคมตลอดจนตวนกเรยนนกศกษาประชาชนแตละคนสามารถเรยกรองผลกดนการปฏรป การศกษาในระดบตางๆทงทบานชมชนสถานศกษาตางๆเทาทจะท�าไดรวมทงผลกดนเรยกรองใหรฐบาลกลางกระจายอ�านาจการบรหารจดการงบประมาณความรบผดชอบการทสวนทองถนและ สถานศกษาโดยตรงเพมขน เพอจดประกายและเปนตวอยางในการผลกดนการปฏรปการศกษา ในแนวราบทประชาชนมสวนก�าหนดเพมขนใหขยายวงกวางตอไป

4 Tough,PaulHow Children Succeedฉบบแปลเปนไทยแปลโดยดลพรรจรวงศเลยงใหรงสสค.รวมกบOpenworld2557


ในฮองกงพอแมผปกครองตนตวอยากใหลกไดรบการศกษาและมงานทดท�ามบทบาททส�าคญ ในการผลกดนใหรฐบาลฮองกงตงคณะกรรมการปฏรปการศกษาทมความรทกษะสงและมอ�านาจเตม ท�างานเรงรดการปฏรปการศกษาอยางไดผลในประเทศรายไดสงสวนใหญทองถนทมภาคประชาชน เขมแขงมบทบาทส�าคญในการจดการศกษาเองบางประเทศเชนองกฤษสหรฐฯประชาชนสามารถ รวมกลมกนเพอยนของบสนบสนนจดตงโรงเรยนแบบCharteredSchool,IndependentSchool ทรบงบประมาณจากรฐแตบรหารดวยภาคประชาชนไดอยางคลองตวคลายสถาบนการศกษาเอกชน แตไมหาก�าไรประชาชนในประเทศอนๆประชาชนรวมกลมกนขอมสวนรวมในการจดการศกษาและ ท�ากจกรรมการศกษารปแบบตางๆไดอยางหลากหลาย การปฏรปการศกษา ควรมเปาหมายของการพฒนาการศกษาแบบองครวมคอทงดานวชาการวชาชพความรและทกษะทใชงานไดในโลกยคใหมและการสรางพลเมองทมความฉลาดทางอารมณ และทางสงคม มวฒภาวะ มคณธรรม จรยธรรม มจตส�านกรบผดชอบตอสงคมทจะชวยกนท�างาน ชวยกนแกปญหาและแบงปนกนไดอยางมประสทธภาพเปนธรรมสนตสขมากกวาการเนนการแขงขน ของปจเจกชนแบบตวใครตวมนการศกษาในโลกยคทนนยมอตสาหกรรมมกมงสรางคนเกงมความสามารถ ในการแขงขนทางเศรษฐกจทมกจะมแนวโนมเหนแกตวมากกวามจตส�านกเพอสวนรวมการสรางใหประชาชนคดในเชงแขงขนแบบตวใครตวมนมากกวาจะรวมมอเอออาทรตอกนท�าใหระบบเศรษฐกจ ของประเทศพฒนาไปอยางไมสมดลไมเปนธรรมสรางความเหลอมล�าต�าสงความขดแยงและปญหาอนๆ มากมาย ในยคทประชากรผลตและบรโภคเพมขนทรพยากรสภาพแวดลอมถกท�าลายเหลอนอยลง และเกดความขาดแคลนเกดมลภาวะเพมขนหลกการ/เปาหมายในการจดการศกษาของไทยไมควรจะเนน แตพฒนาความเกงดานเทคนคเพอสรางความมงคงทางเศรษฐกจเปนหลกหากควรมงสรางใหประชาชน เปนพลเมองทมอปนสย ทศนคต คานยม ความร ทกษะดานทจะเปนประโยชนตอชวตและสงคม และมจตส�านกเพอสงคมควบคกนไปดวย เราจงจะไดพลเมองทมคณภาพและรบผดชอบไปชวยกน พฒนาเศรษฐกจสงคมของประเทศเพอประชาชนทงหมดไดอยางมประสทธภาพเพอสวนรวม เปนธรรม และเจรญกาวหนาไดอยางมนคงและยงยน

7.3 สรางภาคประชาชนหรอภาคประชาสงคม (Civil Society) ใหเขมแขง สงเสรมประชาชน ใหมความรความเขาใจเรองสทธและหนาทพลเมองเพมขน รจกรวมกลมกน เปนสมาคมอาชพ สหภาพแรงงาน สหกรณ กลมองคกรตาง ๆ เพอชวยเหลอกนและกน เปลยนความคดพฤตกรรมของประชาชนทตางคนตางอยแบบคาดหวงเรยกรองจากรฐบาลและ นกการเมองแบบระบบอปถมภนยมใหตระหนกวาประชาชนในฐานะพลเมอง(ผเขามาอยรวมกน ในสงคมนน)เปนเจาของทรพยากรธรรมชาตและสมบตของสวนรวมของประเทศ(เชนคลนวทย คลนโทรศพท)รวมกนและในฐานะทมหนาทเปนผจายภาษทงทางตรงและทางออมใหรฐบาล(ทงนกการเมอง และขาราชการ)ไปท�ากจกรรมบรหารประเทศประชาชนทกคนจงมสทธทจะจดตงองคกรภาคประชาชน เชน สมาคมอาชพ สหภาพแรงงาน สหกรณกลมองคกรตาง ๆ มสทธเรยกรองผลกดนใหภาครฐ


107

ตองกระจายอ�านาจ งบประมาณ ความรบผดชอบไปสทองถนอยางทวถง เปนธรรมเพมขน ประชาชน พลเมองมสทธเขาไปมสวนรวมในการตรวจสอบการท�างานของทงรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ใหตองบรหารประเทศและชมชน ทงดานการศกษา การสาธารณสข และการพฒนาทางเศรษฐกจ สงคมตาง ๆ อยางโปรงใส ซอตรง มประสทธภาพ ใหบรการสาธารณะทมคณภาพไดอยางทวถง และเปนธรรม การจะพฒนาพลเมองใหเขมแขงและรบผดชอบเพมขนประชาชนสวนทมความรความเขาใจในเรองนควรชวยกนจดตงองคกรสอสารเผยแพรความรความตระหนก เรองสทธและหนาท ความรบผดชอบของพลเมอง อปนสย ความคด คานยมทสรางสรรคและเปนประชาธปไตยไปในทกทาง เทาทจะท�าไดการเผยแพรความรความตระหนกเรองสทธเสรภาพความเสมอภาคทางโอกาสในแนวเสร ประชาธปไตยนควรท�าในทกระดบทกองคกรทกสถานททงในครอบครวสถาบนการศกษาคนทท�างาน สอมวลชนองคกรและกจกรรมสาธารณะตางๆ ประชาชนทตนรทงหลายควรรวมมอกนผลกดนการปฏรปการศกษาการปฏรปสอทงสอมวลชนและสอทางสงคมการจดตงองคกรภาคประชาชนทใหความส�าคญ ตอการเสรมสรางพฒนาอปนสยและความคด คานยมส�าหรบพลเมองผรบผดชอบ สรางภาคประชาชนหรอภาคสงคมประชาใหเปนพลงทางการเมอง/สงคมทส�าคญในการชวยกนผลกดนใหเกดการแกไขปญหา และปฏรปทางเศรษฐกจการเมองในแนวทางเพอประโยชนคนสวนใหญ ประสบการณของประเทศสวเดน นอรเวย ฟนแลนดและประเทศอนๆพบวาการทประชาชนมจตส�านกแบบพลเมองทรบผดชอบมคานยมแบบประชาธปไตยและชวยเหลอรวมมอกนแบบสงคม ประชาหรอชมชนเขมแขงเปนปจจยส�าคญทชวยใหประเทศเหลานพฒนาทงทางเศรษฐกจการเมอง สงคมรวมทงการศกษาใหเจรญกาวหนาประชาชนมชวตความเปนอยทดและมความสขความพอใจ การปฏรปการเรยนรเพอพฒนาภาคประชาชนใหเขมแขง เปนพลเมองผรบผดชอบ ควรจะ เรมจากการทผทมความร/ความตนตวมากพอทจะใหการศกษาคนอนตอไดชวยเดก/เยาวชนประชาชนทวไปไดเรยนรตนเองมความรและแรงจงใจทจะดแลสขภาพตวเองทงสขภาพกายและสขภาพใจใหดขน รจกศกยภาพของตนเองและเรยนรดวยตนเองไดอยางมประสทธภาพ รจกการดแลและใชชวต อยางมความสขและประสบความส�าเรจ มความร ความเข าใจเรองธรรมชาตของโลกและ มนษยชาตมากขนรจกปองกนตนเองใหไมไดรบภยอนตรายจากความโงเขลากลวแบบไรเหตผลหรอ เชอโชคลางทไรประโยชนลดลงชวยใหผ เรยนไดร เทาทนพวกนกขายของ (รวมทงนกการเมอง) ทเกงในทางหลอกลอใหเราซอสนคาบรการตางๆ นนกคอตองสงเสรมใหเดกเยาวชนประชาชนมแนวคดแบบเสรประชาธปไตย สนบสนนเรองสทธเสรภาพความเสมอภาคทางโอกาสหรอความเปนธรรมส�าหรบพลเมองทกคนมากกวาแนวคดจารตนยม ทมงรกษาสถานภาพเดมทคนกลมตางๆมฐานะลดหลนกนเปนชนๆเพราะในโลกสมยใหมซงม การเปลยนแปลงอยางรวดเรวมทงการแขงขนและการรวมมอถาประชาชนสวนใหญในประเทศ มแนวคดแบบเสรประชาธปไตยพวกเขาจะเขาใจปญหาและเหนทางแกไขปญหาและพฒนาประเทศ ไดเจรญกาวหนาแขงขนกบประเทศอนไดมากกวาประเทศทชนชนน�าและคนสวนใหญมแนวคดแบบจารตนยม


7.4 สงเสรม พฒนาแนวคดอดมการณ เปาหมายในการจดการศกษา และการเรยนร ของประชาชนจากสอและสภาพแวดลอมการเรยนรตาง ๆ ใหเปนแบบเสรประชาธปไตยทกาวหนา (Progressive Liberals)5 และการพฒนาดานคณคา อปนสย ลกษณะ เพอสรางพลเมองทรบผดชอบ การศกษาไมใชแคเรองการฝกอบรมใหเดกเยาวชนมความร/ทกษะไปหางานท�าไดเมอเรยนจบเทานนแตหมายถงกระบวนการเรยนรแบบตอเนองตลอดทงชวตของคนทกคนทกชวงวยแบบรอบดานคอ ทงเรองความรทกษะทศนคตประสบการณความฉลาดทงทางปญญาทางอารมณและทางสงคม ทกษะทางการสอสารการรจกชนชมกบความงามของศลปวฒนธรรมธรรมชาตฯลฯเขาใจหลกความจรง ของวทยาศาสตรธรรมชาตและวทยาศาสตรสงคมรกการอาน ใฝการเรยนร คดวเคราะหเปน ท�ากจกรรมทมความหมายและพฒนาความรสกวาชวตมเปาหมายและความหมายทยงใหญกวา ตวเราเอง (Spirituality) การศกษาทดควรจะชวยใหผเรยนสามารถสรางความสมพนธทดกบเพอน ๆ รวมมอกนท�างาน และสรางสรรคเพอสงคมสวนรวมผเรยนมทกษะการใชชวตและความสมพนธทดกบคนอนเรยนร ทจะใชชวตอยางมความสข ความพอใจ เปนคนเกง และเปนพลเมองทรบผดชอบในสงคมซงเปน คณสมบตดานบวกของมนษยทเปนประโยชนทงตอตวเองและสงคมอยางมนคงและยงยนมากกวาความเกง ทางดานเทคนคลวนๆ การปฏรปการศกษาจะตองมองใหกวางถงการสงเสรมกระบวนการเรยนรของประชาชนทกคน อยางตอเนองตลอดชวต ไมใชแคการสอนเดกเยาวชนและผใหญในสถาบนการศกษาการจะบรรล เปาหมายดงกลาวไดตองท�าใหโรงเรยนทท�างานชมชนและประเทศเปนองคกรแหงการเรยนรซงหมายถง การสงเสรมใหสมาชกทกคนในองคกรและวฒนธรรมการท�างานขององคกรสนใจและมเปาหมายทจะ เรยนรสงใหมๆอยางตอเนองสมาชกในองคกรรจกขอบกพรอง/ขอจ�ากดและจดแขงของตนเองและ ขององคกรพยายามเรยนรใหมใหทนกบโลกทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและอยางพลกโฉมเพอปรบปรงทงตวเองและองคกรใหใชชวตและท�างานไดอยางมประสทธภาพมความสขความพอใจเพมขน ทกองคกรและสงคมโดยรวมสนบสนนพฒนาผเรยนทง3ดานคอ1)ในดานความเกง(การมความร ทกษะทเปนประโยชน)2)ความสขความพอใจ3)ความเปนคนดเพอสวนรวมซงในทางหลกจตวทยาแลว มองวาคนทเรยนไดอยางมความสขความพอใจมโอกาสจะเรยนไดเกงและเปนคนดไดมากกวาคนท ไมมความสขความพอใจดงนนจงควรเนนการสงเสรมดานความสขความพอใจกอนและจะไดอก2ดาน ตามมา

5 ProgressiveLiberalเสรประชาธปไตยแนวกาวหนาLiberalismเสรประชาธปไตย/เสรนยมเชอในเรองเสรภาพของปจเจกชน ในเรองความเชอทางการเมองการสมาคมการเขยน/ตพมพศาสนาและในทางการประกอบอาชพและท�ากจกรรมทางเศรษฐกจ Progressiveแนวกาวหนาเชอในเรองความเปนธรรมสทธและความเสมอภาคทางโอกาสของพลเมองทกคนการเปลยนแปลงไปส สงคมทเจรญกาวหนาขนส�าหรบพลเมอง


109

ทการพฒนาทางการเมองเศรษฐกจสงคมไทยยงคงตดกบปญหาตางๆ สวนหนงเพราะทงชนชนน�า และคนไทยสวนใหญตดกบแนวความคดทศนคตคานยมแบบจารตนยม(Conservative)6มากเกนไป การจะปฏรปการศกษาทจะน�าไปสการปฏรปเศรษฐกจสงคมไดจงควรเนนทปรชญาเปาหมายแบบเสรประชาธปไตยแนวกาวหนา(ProgressiveLiberal) การปฏรปการจดการศกษาไทยใหมปรชญา/เปาหมาย แบบเสรประชาธปไตยแนวกาวหนาไดจะตองรวมทงฝกอบรมครอาจารยใหเขาใจและตระหนกเรองการเคารพสทธของผเรยนใน2ดานคอ 1) ใหผเรยนรบรดวยการใชความคดเชงเหตผลของผเรยนเองไมใชการบอกเลาและการปลกฝง ลทธความคดความเชอแบบใดแบบหนงตามความคดความเชอของชนชนน�าและผสอนเพยงแบบเดยว ซงบอยครงเปนความคดความเชอแบบจารตนยมอ�านาจนยมอาวโสนยมฯลฯทมาจากความเชอศรทธา มากกวาเหตผลอยางเปนวทยาศาสตรครอาจารยไทยมแนวโนมทจะสอนแบบใหลกศษยตองเชอ ตามต�าราและค�าสอนของตนเองอยมากการสอนแบบนเปนIndoctrination-การปลกฝงลทธความเชอ ไมใชEducation-การชวยใหคนพฒนาความฉลาดเปนตวของตวเอง 2) เคารพการพฒนาความเปนตวของตวเองของผเรยนถอวาผเรยนเปนมนษยผรบผดชอบ ในการกระท�าและการตดสนใจของเขาเองการศกษาไมใชการปอนขอมลใหผเรยนตองทองจ�าสอบ ตามต�าราและตามแนวคดความเชอของครอาจารยทางเดยวครเปนเพยงผชแนะใหผเรยนไดพฒนาศกยภาพในการเรยนรของเขาใหดทสดเทาทจะท�าไดชวยใหผเรยนรจกตนเองมความรมความเขาใจในตวเองรจกคดวเคราะหเปนรวธทจะเรยนรตอเชนหาขอมลตความขอมลเพอจะแสวงหาค�าตอบ ทดทสดเปนประโยชนทสดส�าหรบตนเองชมชนและสงคมค�าถามบางหวขออาจจะมค�าตอบมากกวาหนงขอคอขนอยกบเงอนไขหรอสถานการณเฉพาะแบบใดแบบหนง นอกจากประชาชนจะตองชวยกนผลกดนการปฏรปการศกษาในระบบโรงเรยนทบรหารจดการโดยสถาบนการศกษาของทงภาครฐเอกชนและประชาสงคมแลวเรายงจะตองปฏรปการเรยนรของประชาชนทงประเทศในความหมายกวางคอตองรวมถงเรองการปฏรปวธเลยงดเดก ปฏรปการสอสารมวลชน การกลอมเกลาทางสงคม (Socialization) โดยชมชนและกจกรรมตาง ๆ เพอสรางความร และทกษะอปนสยและคานยมทดและเหมาะสมกบการอยรวมกนของพลเมองผรบผดชอบในโลก สมยใหมดวยนอกจากเรองความร/ทกษะทใชงานไดทสถาบนการศกษามหนาทจะตองอ�านวยการ ใหเดกเยาวชนประชาชนไดเรยนรอยางทวถงมคณภาพแลวพลเมองทตนตวมความรความรบผดชอบ ทงสงคมควรจะชวยกนหาทางกลอมเกลาทางสงคมใหเดกเยาวชนใหเรยนรจกเรองคณคา อปนสย คณลกษณะของพลเมองทรบผดชอบ ซงเปนปจจยทส�าคญทสดในการพฒนาเศรษฐกจสงคมของประเทศดวย

6 Conservativeจารตนยมอนรกษนยมทศนะทางการเมองทตองการจะรกษาสงตางๆทด�ารง(Establishment)อยไวเชนเดม ดวยความเชอวานนเปนสงทดในตวมนเองมนคงปลอดภยคนเคยไววางใจและรกใครคดคานทางเลอกแบบอนเชนเสรนยมสงคมนยม การเปลยนแปลงแบบถงรากถงโคน(Radicalism)


ความส�าคญของการพฒนาดานคณคา อปนสย คณลกษณะ ของความเปนพลเมองทด รบผดชอบ ควบคไปกบการพฒนาดานความร ทกษะสมยใหม การศกษามกจะเนนเรองการท�าใหคนมความรและทกษะในการประกอบอาชพแมจะมการกลาวถง เปาหมายดานพฒนาคณคาอปนสยคณลกษณะของพลเมองดอยบางแตมกจะกลาวถงอยางกวางๆ ลอยๆ และในทางปฏบตมกจะละเลยเนองจากการสอบแขงขนเนนเรองความรทกษะเทานน เรองการสรางคณคาอปนสยคณลกษณะของพลเมองเปนเรองทนกสงคมวทยาใชค�ารวมๆ วาการกลอมเกลาทางสงคม(Socialization)ททงครอบครวโรงเรยนองคกรตางๆในชมชนและประเทศจะตองชวยกนท�าตวใหเปนแบบอยางและสรางวฒนธรรมทเอออ�านวยใหเกดการพฒนา ในเรองเหลานซงเปนเรองทตองท�ากนทงสงคมอยางกวางขวางรอบดานมากกวาโครงการแยกสวนเชนการออกนโยบายก�าหนดใหนกเรยนทองจ�าคานยมทดงามในทกษะของรฐบาลเทานนการสรางคานยม รวมทงคณคาอปนสยคณลกษณะทดผใหญทงผน�าพอแมผปกครองตองท�าตวเปนแบบอยางทด และตองอธบายดวยเหตผลใหคนเขาใจและยอมรบวาคานยมทดส�าหรบสวนรวมนนจะเปนประโยชน ตอการพฒนาทงตวเองและชมชนทรจกการชวยเหลอรวมมอกนอยางไร คณคา อปนสย คณลกษณของประชาชน ทดส�าหรบสวนรวมกลาวโดยกวางๆคอเปนคนรก การเรยนรและพฒนาตนเองขยนมวนยมความฉลาดทางอารมณรจกตนเองและผอนสอสารสมพนธกบผอนไดดมความเขาใจเหนใจเมตตาเอออาทรตอผอนมจตส�านกเพอสวนรวมฯลฯและอาจจะอธบายในรายละเอยดใหเปนรปธรรมขนอยางนอย7ขอคอ 1) เปนคนทรกการอาน การใฝการเรยนร คดวเคราะหอยางมเหตผล อยางมหลกวชาการ (มขอมลหลกฐานพสจนได) และค�านงถงประโยชนตอคนสวนใหญตระหนกเรองสทธบทบาทหนาทความรบผดชอบในฐานะพลเมองเคารพในตวเองและผอนเคารพหลกความเปนธรรมและประโยชน รวมกนของกลม ชมชนและประเทศรวมทงเรองการอนรกษและฟนฟธรรมชาตสภาพแวดลอม (เสรประชาธปไตยทกาวหนา) 2) มวฒภาวะ มสนทรยภาพในการชนชมความงามศลปวฒนธรรม ธรรมชาต มจนตนาการ ความคดสรางสรรค คดในแนวบวกอยางสมจรงมทศนคตทดตอเพอนมนษยมความเคารพซงกนและกน รวมทงเคารพความแตกตางหลากหลายทางความเชอวฒนธรรมมความรความสามารถทจะวเคราะห ปญหาและแกปญหาของสวนรวมไดในฐานะสมาชกทรบผดชอบมความรความสามารถทจะท�างาน รวมกบผอนเพอประสทธภาพและเปาหมายขององคกรและชมชนและมความสามคคกนเพอประโยชนของสวนรวมทงหมดไมใชสามคคกนเพอกลมใดกลมหนง 3) เขาใจความจ�าเปนและประโยชนของการอยรวมกนเปนพลเมองของชมชนและประเทศ เพอประโยชนของสมาชกทกคนในระยะยาวมความรกชาตในความหมายของการเหนแกประโยชน ชมชนหรอประโยชนระยะยาวของสวนรวมมากกวาประโยชนระยะสนสวนตนไมใช“การรกชาต” แบบคบแคบเชนหลงชาตดถกเผาพนธอนวฒนธรรมอน 4) เคารพกฎหมายและด�าเนนชวตในกรอบของกฎหมายทมเหตผลและเปนธรรมมงแกปญหา ความขดแยงใดๆดวยหลกเหตผลและสนตวธถาเหนวากฎหมายฉบบใดยงไมเปนธรรมตองหาทาง


111

เสนอแนะผลกดนใหมการแกไขกฎหมายฉบบนนๆใหเปนธรรมขนไมใชเลยงหรอท�าผดกฎหมาย โดยใชขออางวาเพราะกฎหมายไมเปนธรรมส�าหรบพวกตน 5) มจตใจเปดกวาง ยอมรบในเรองสทธพลเมอง สทธมนษยชน สทธสตร สทธเดก สทธ ชนกลมนอยฯลฯ หลกการเรองสทธเสรภาพ ความเสมอภาค ภราดรภาพ(ความเปนพนองกน)ยอมรบวา สงตางๆเปลยนแปลงพฒนาใหเจรญกาวหนาเปนประโยชนตอทกคนในระยะยาวไดไมจ�าเปนตองยดตด สถานภาพเดมและผลประโยชนระยะสนของตนทกอยางมทงดานบวกและลบทจะตองวเคราะห อยางรอบดานและสงเสรมทางดานบวกพยายามปรบปรงแกไขดานลบพรอมทจะปรบตวรบกบ การเปลยนแปลงของสงคมและพยายามผลกดนใหเปนการเปลยนแปลง(ทงดานเทคโนโลยเศรษฐกจวถชวตความเปนอยสภาพแวดลอมฯลฯ)ไปในทางทเปนประโยชนแกสวนรวมในระยะยาว 6) สามารถคดในลกษณะวพากษวจารณและสรางสรรคมองเหนทงขอดและขอเสยของเรองตางๆ อยางจ�าแนกตามความเปนจรงอยางมใจเปนธรรมไมมอคตไมคดแบบ2ขวสดโตงอยางแคบๆโดยใช อารมณความรสกมากกวาเหตผลตองพยายามฝกเรองการคดใหรอบดานอยางเปนระบบองครวม คอมองเหนความสมพนธเชอมโยงของสงตางๆเรองตางๆอยางเหนภาพใหญวาทงสงคมตองแกปญหา รวมกนประชาชนทงประเทศตองไดรบผลจากการพฒนาอยางเปนธรรมไปพรอมๆกนมความรบผดชอบ ผกพนกบสงทเราไดตดสนใจกระท�าลงไปและสามารถอธบายความชอบธรรมอยางเปนเหตเปนผลได(Accountability) 7) มจตใจแบบเขาใจ เหนใจ เมตตา กรณา มทตา เออเฟอเผอแผ เพอนรวมประเทศ เพอนรวมโลก รจกคดแบบใจเขามาใสใจเรามความยตธรรมมความสามารถทจะเขาใจยอมรบและอดทนตอความแตกตาง หลากหลายทางวฒนธรรมและความเชอทางศาสนาและการเมองไมมอคตตอผทมความแตกตางจากตน เชนการนบถอศาสนาอนหรอเชอชาตอนหรอมทศนะทางการเมองทแตกตางเปนตน 8) มความฉลาดทางอารมณและความฉลาด (หรอทกษะ) ทางสงคมมแรงจงใจใฝรใฝเหน ความขยนหมนเพยรมวนยในตวเองความสามารถในการควบคมอารมณของตนเองใหสามารถรอคอยแนว“อดเปรยวไวกนหวาน”ไดโดยไมรบตดสนใจอยางหนหนพลนแลนการมองโลกในแงบวกอยางสมจรง มความมมานะความไมยอทอความยดหยนในการทจะฟนตวขนใหมไดหลงจากผานสถานการณ ทยากล�าบากมความส�านกรบผดชอบทางจรยธรรม(ตอเรองชวด)เขาใจตนเองและคนอนๆ สอสารเขากบ คนอนไดดมจตส�านกเพอสงคมเปนพลเมองทรบผดชอบฯลฯ7

หากเราชวยกนสงเสรมพฒนาใหคนไทยสวนใหญมอปนสยและคานยมทด 8 ขอขางตน จะชวยใหประชาชนไทยเปนผทมวฒภาวะ มความฉลาดทจะรจกหาวธทจะตอบสนองความตองการของตนเองไดดขน รวมมอกนแกไขปญหาความขดแยงไดอยางสนตวธและสรางรจกสรางความสมพนธทดกบคนในชมชน ชวยกนท�าใหเกดการปฏรปทางเศรษฐกจสงคมใหเปนธรรม และประเทศไดพฒนาเจรญงอกงาม ประชาชนมชวตทมความสข ความพอใจ ความสงบ สนตเพมขน

7 หนงสอทกลาวถงการสรางอปนสยทเหมาะแกการเรยนรและเพอประสบความส�าเรจไวอยางนาสนใจเลมหนงคอTough,Paul How Children SucceedฉบบแปลภาษาไทยแปลโดยดลพรรจรวงศเลยงใหรงHowChildrenSucceedพมพโดยสสค.รวมกบ Openworlds2557


บทท 8สรป/ภาพรวมการปฏรปการศกษาไทยทควรเปน

บทนจะสรปทศทางใหญในการปฏรปการศกษาแบบภาพรวมทงในเรองการปฏรประบบ การบรหารจดการศกษาในเรองส�าคญๆการปฏรปกระบวนการเรยนร การวจยและเผยแพร ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเหมาะสมและการมองเปาหมายการศกษาเพอการพฒนามนษย อยางสมบรณมากกวาเพอการพฒนามนษยเศรษฐกจและเสนอแนวทางทนกจตวทยาคนพบวานกเรยน/ประชาชนทมความสขความพอใจจะพฒนาเปนคนเกงและคนดไดมากขน

8.1 แนวทางการปฏรปการศกษาไทยใหกาวทนโลกยคดจทล การจะสรางพลเมองทมความคดอาน อปนสยใจคอ ทกษะ และความร/ทกษะแบบใหมทจะใชงาน ในโลกยคใหมไดด ควรท�าใน 3 เรองใหญ คอ 1) ปฏรปผบรหารสถาบนการศกษา คร อาจารย 2) ปฏรปโครงสรางระบบการบรหารจดการ 3) ปฏรปหลกสตร วธการเรยน การสอน การวดผล ครอาจารยคอผมบทบาทส�าคญทสดในกระบวนการจดการศกษาจ�าเปนทจะตองปฏรปคร อาจารย ใหมความรทกษะคณสมบตแบบใหมเชนใฝรรกการอานคดวเคราะหอยางมเหตผลเปนพวกเขา จงจะสามารถสอนแบบใหมและเปนแรงบนดาลใจใหลกศษยได การปฏรปโครงสรางการบรหารจดการกลาวโดยสรปคอกระจายอ�านาจงบประมาณความรบผดชอบ ไปททองถนเขตการศกษาสถานศกษาโดยตรงเพมขนโดยทยอยอยางมจงหวะขนตอนส�าหรบทองถนและสถาบนการศกษาทมความพรอมเพอท�าใหเกดการบรหารทคลองตวยดหยนมประสทธภาพสงกวา การบรหารแบบรวมศนยอ�านาจไวทสวนกลางและสงการไปตามล�าดบชนและทส�าคญคอการปฏรป การบรหารบคคลใหครอาจารยไดพฒนาความรความสามารถอยางเปนอสระประชาธปไตยเพมขน และไดผลตอบแทนตามผลงานเพมขนล�าดบแรกคอปฏรปอาจารยทสอนคณะศกษาศาสตรครศาสตรผมหนาทส�าคญในการฝกหดครรนใหม หลกสตรและการจดการเรยนการสอนกควรปฏรปใหมเปลยนจากการสอนแบบบรรยายให นกเรยนจ�าประมวลความรไปสอบเปนการเรยนรแบบสมมนาทดลองท�าโครงการท�าวจยท�าความเขาใจ ปญหาและวธการแกปญหาทผ เรยนจะตองอานคนควาเรยนรดวยตวเองมากขนครเปลยนจาก ผบรรยายเปนโคชเปนผเอออ�านวยใหเกดกระบวนการเรยนรทผเรยนตองฝกการคดวเคราะหสงเคราะห ประยกตใชเปนฝกภาคปฏบตวจยท�าโครงการแกปญหาการฝกท�างานเปนทมแลกเปลยนเรยนร จากกนและกนซงคอกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพมากกวาการนงฟงค�าบรรยายเพอจ�าไปสอบ การประเมนผล ควรตองเปลยนตามใหสอดคลองกบหลกสตรและวธการสอนการเรยนแบบฝกให คนคดวเคราะหอภปรายลงมอปฏบตฯลฯใหผเรยนเขาใจวาการประเมนผลเปนกระบวนการเพอ สงเสรมพฒนาการเรยนรตอของผเรยนเปนหลกผเรยนควรรจกทจะประเมนตนเองไดเพอนควรชวยกน ประเมนไดครชวยกนประเมนนกเรยนในโรงเรยนของตนในชนประถมศกษามธยมศกษาครประจ�าชนควรเปน ครประจ�าชนของเดกกลมเดม(ซงไมควรมากกวาชนละ30คน)ทเลอนชนไปอยางตอเนองครผนนจะได


113

รพฒนาการความกาวหนาของลกศษยกลมเดมของตนในทกดานรวมทงการพฒนาพฤตกรรมอปนสยความนกคดคานยมฯลฯไดอยางใกลชด วธการสอนสอบแบบเกานนครแตละคนเขามาสอนแตวชาการและโรงเรยนจดการสอบ แบบมาตรฐานทเนนการวดวาใครเกงกวาใครแคไหนเปนวธทลาหลงและมผลเสยท�าใหผเรยนเครยด มองวาการเรยนการสอบเปนเรองแขงขนกนกบคนอนมากกวาเพอการพฒนาตวเองแขงกบตวเอง การสอบหรอประเมนผลนกเรยนแบบใหมควรท�าโดยครในโรงเรยนเองแบบวดความกาวหนาของนกเรยนแตละคนเรยนรอะไรเพมขนแคไหนอยางไรเพอทจะหาทางชวยใหพวกเขาแตละคนใหเรยนรไดดขน แตทงนตองเรงรดพฒนาครอาจารยใหมความรทกษะเรองการประเมนผลซงเปนความร/ทกษะทส�าคญ ทนกการศกษาตางประเทศทเขามาวจยระบบการศกษาไทยเคยมองวาครอาจารยไทยยงมความร เรองการประเมนผลนอยมาก1

หลกสตร วชาพนฐานทส�าคญเชนการอานคณตศาสตรวทยาศาสตรตงแตชนประถมควรปรบให เนนการเขาใจประเดนส�าคญเพอไปใชงานในโลกจรงตอไปไดหลกสตรการศกษาในระดบมธยมศกษา ตอนปลายถงมหาวทยาลยควรรวมสาขาวชาปรชญาประวตศาสตรการบรหารจดการการเมองสงคมวทยา แนววพากษทจะชวยใหผเรยนเขาใจกระบวนการเปลยนแปลงสงคมเขาใจบรบทสงคมจรงนกเรยนนกศกษาไทยควรศกษาสงคมไทยในระบบโลกทงมตทางเศรษฐกจการเมองสงคมระบบนเวศ(รวม วทยาศาสตรเทคโนโลย)อยางสมพนธเชอมโยงกนเพอทผเรยนจะไดเขาใจมตทง4ดานของสงคมอยาง เปนองครวมเพมขนแทนทจะเรยนแตละวชาแบบแยกเปนสวนๆอยางกลไกซงท�าใหผเรยนเขาใจและเหนวธแกปญหาไดเพยงบางสวนแตไมเหนภาพใหญทงระบบ(เปรยบเหมอนการไปเรยนรจก รายละเอยดของตนไมบางชนดแตไมรจกปาทงปา) การจดการศกษาทดควรตองรวมถงการสมผสสงเกตวจย เรยนร กรณศกษาทองถนและประเทศไทยในฐานะทเปนสวนหนงของระบบเศรษฐกจสงคมโลกเพอใหผเรยนเขาใจทงภาพยอยและ ภาพใหญของระบบเศรษฐกจสงคมการเมองวฒนธรรมระบบนเวศอยางเชอมโยงเปนองครวม ทงผเรยนและครอาจารยตองศกษาวเคราะหจากปญหาตางๆในสงคมจรงระดบสงคมหมบานอ�าเภอจงหวดโรงเรยนมหาวทยาลยอยางเขาใจความเชอมโยงกบโครงสรางและปญหาระดบประเทศ ระดบภมภาคอาเซยนและระดบโลกทงโลก การสอนแบบเนนการจดจ�าขอมลแบบยคกอนมความจ�าเปนลดลงเพราะความรในยคนผเรยนสามารถคนหาขอมลจากเวบไซตคนหาเชนGoogleและเวบไซตคนหาและคลงขอมลความรอนๆ ไดไมยาก(รวมทงสามารถเลอกศกษาออนไลนจากมหาวทยาลยและสถาบนทเปดหลกสตรสอนออนไลนไดฟร หรอเสยคาใชจายต�าในกรณทตองการเรยนใหจบเพอรบวฒบตร)เรองทส�าคญยากกวาคอการสอน ใหผเรยนรกในเรองการอาน การคนควาหาความร และรวาจะคนหา คดแยก ประเมนขอมลวาอะไรบางทเกยวของ ส�าคญ นาเชอถอไดมากนอยเพยงไรรจกการคดวเคราะหตความและน�า ขอมลไปใชประโยชนไดอยางไร

1 JointOECD-UNESCOReview or The Education System of Thailand2015


ปจจบนถงประชาชนไทยจะใชเครอขายคอมพวเตอรผานโทรศพทมอถอและคอมพวเตอร ชนดตางๆคอนขางสงโดยเฉพาะในหมเดกและเยาวชนคนหนมสาวแตสวนใหญยงใชเพอการสอสารสวนตวและเพอความบนเทงแบบตลาดมากกวาเพอการหาความรหรอความบนเทงแบบมเนอหาสาระและหรออยางมศลปวฒนธรรมในระดบชวยพฒนาภมปญญารสนยมการทคนไทยใชเทคโนโลยขอมลขาวสารและการสอสารกนมากอาจดทนสมยเทคโนโลยเปนเพยงเครองมอทคนไทยอาจใชประโยชน ไดเพยงบางสวนไมไดใชเพอพฒนาสตปญญาอยางแทจรงการปฏรปการศกษาจงตองท�าความเขาใจ ในเรองนอยางถองแท แนวทางการปฏรปการเรยนรทส�าคญทสดคอการสงเสรมกระตนสรางแรงจงใจใหเดกเยาวชนพลเมองสนใจการอานการคนควาเรยนรและรจกใชวธการคนหาขอมลวเคราะหขอมลดวยตนเองไดเพมขนรจกคดเลอกประเมนวเคราะหสงเคราะหขอมล(ทในยคปจจบนอาจสบคนจากเครอขายอนเทอรเนตไดมากมาย)เพอใหไดความรความเขาใจทเราสามารถอธบายถายโอนใชงานไดเปาหมาย ของการเรยนในโลกยคขอมลขาวสารคอนอกจากเพอจะชวยใหผเรยนเขาใจปญหาตางๆ ในโลกสมยใหมแลว ผเรยนควรไดเรยนรจกวธวเคราะหวาอะไรคอปญหาและคดหาวธแกปญหาและการตระหนกวาเรา แตละคนเปนสวนหนงของสงคมใหญและเราแตละคนสามารถมสวนรวมสรางสงคมทงระดบประเทศ และระดบองคกรชมชนโลกใหดขนดวย การเรยนรทส�าคญมประโยชนมหลายแบบเชนการเรยนรแบบเพอแกปญหา(ProblemBasedLearning)ทงผสอนและผเรยนควรศกษาท�าความเขาใจวาปญหาตางๆในสงคมนนมทง1.ปญหา เชงเทคนคทมกเหนไดชดซงแกไดดวยการลงทนและการบรหารจดการและ2.ปญหาเชงโครงสรางของระบบเศรษฐกจการเมองทตองการการวเคราะหภาพรวมอยางวพากษคดและท�าเชงปฏรป ระบบโครงสรางเศรษฐกจการเมองอยางจรงจงจงจะน�าเสนอ/พฒนาประเทศอยางไดผล การเรยนรแบบรวมมอกน(CooperativeandCollaborativeLearning)อภปรายแลกเปลยนกนเองท�างานเปนกลมเปนแนวทางการเรยนรทจะชวยใหการเรยนรสนกนาสนใจและเปนกระบวนการ การเรยนร ทจะเพมความร ทกษะ ทจะน�าไปใชประโยชนในโลกการท�างานจรงไดเพมขนสมอง ของมนษยเราววฒนาการมาในลกษณะเปนสมองเพอสงคม(SocialBrain)ทพยายามเขาใจผอน สอสารไดรบการยอมรบและท�างานกบผอนเพออยรอดไดอยางมประสทธภาพและมชวตทดขน2

เรองทกลาวมาทงหมดมองคความรอยในโลกนรวมทงในประเทศไทยดวยมากพอทเราจะศกษาคนควาแปลดดแปลงจากตางประเทศและเรยนรจากครอาจารยนกวชาการไทยทเกงๆจากงานวจยและหนงสอตางๆ ไดประเดนส�าคญคอตองฝกฝนใหผเรยนโดยเฉพาะคนทจะเรยนเพอไปเปนครอาจารยใหเปนคนรกการอานรกการเรยนรแบบนกวชาการทสนใจคนควาวเคราะหวจยปญหาและหาทางออกอยางเปนวทยาศาสตรมเหตผลมหลกฐานพยานมการทดลองยนยนไดรวมทงพฒนาความฉลาด ทางอารมณและความฉลาดทางสงคมพฒนาภาวะผน�าและความสามารถในการสอสารเขาใจและท�างานรวมมอกบผอนไดดขน

2 CooperativeLearning,CollaborativeLearninginLieberman,MatthewAd. Socialเลมเดม,www.wikipedia.org


115

8.2 ปฏรปการเรยนร วจยและพฒนาดานวทยาศาสตร เทคโนโลยทเหมาะสม การวจยและพฒนาทจะชวยพฒนาทางดานการศกษาและทางเศรษฐกจใหเจรญกาวหนาได หมายถงการสรางเผยแพรองคความรและเทคโนโลยใหมและรจกประยกตใชเปนแกปญหาและพฒนาตนเองอาชพการงานและพฒนาสงคมไดอยางเหมาะสม การทไทยใชนโยบายแนวทางการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมทพงพาการลงทนและการคากบ ตางชาตท�าใหทงภาครฐและเอกชนของไทยนยมสงซอความรและเทคโนโลยจากตางประเทศมากกวา ทจะสงเสรมการวจยและพฒนาความรและเทคโนโลยจากภายในประเทศเองนโยบายการพฒนา เศรษฐกจแนวนท�าใหเศรษฐกจโดยรวมเจรญเตบโต (มลคาของสนคาบรการทค�านวณออกมา เปนผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศหรอGDP)ไดในระดบหนงแตเปนการเตบโตทเนนภาคการผลตขนาดใหญทนสมยทพงพาทนและการคากบตางประเทศไมไดมการกระจายการพฒนาความสามารถ/ประสทธภาพในการผลตไปไดทวทกภาคสวนเชนหตถกรรมเกษตรกรรมการคาปลกการใหบรการ ขนาดกลางขนาดยอมท�าใหเศรษฐกจส�าหรบประชาชนสวนใหญยงคงมปญหาประสทธภาพต�า ผลตอบแทนต�าและไมสามารถพฒนาใหเจรญกาวหนาไดอยางตอเนองสม�าเสมอยงยน สาเหตทประเทศไทยมการวจยและพฒนานอยเมอเทยบกบประเทศอนๆ ทกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคมมากกวามปญหามาจากหลายปจจยมากกวาเรองรฐบาลจดสรรงบวจยและพฒนาใหนอย (ซงเปนเรองจรงดวยเชนกน)เชนการททงประเทศมนกวจยทมคณภาพจ�านวนนอยหรอคนเกงๆทพอจะ เปนนกวจยทมคณภาพกไปท�างานอนทไดผลตอบแทนและมความกาวหนาในอาชพมสภาพแวดลอมและการท�างานททาทายหรอมผลในทางปฏบตมากกวาอาชพนกวจยในประเทศไทยยงมฐานะทางสงคมไมคอยเปนทยอมรบรวมทงผลงานวจยอาจจะถกเกบไวบนหงมากกวาจะมผบรหารอานและ น�าไปประยกตใช การทผบรหารทงในระบบการเมองและการบรหารราชการไมสนใจอานและน�างานวจยภายในประเทศไปใชงานเพราะพวกเขาคดในกรอบวาการซอเทคโนโลยและการสงเสรมใหตางชาตเขามาลงทน สามารถเพมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไดเรวกวาถกกวารวมทงนกบรหารของไทยไมคอยชอบอานไมชอบการเรยนรคอไมมลกษณะนกวชาการนกวจยคนควาและไมไดตระหนกวาคนไทยนนอาจจะวจยและพฒนาความรและเทคโนโลยทเหมาะสมในบางเรองทมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากประเทศพฒนาอตสาหกรรมไดดกวาทจะซอหาเชาพงพาเทคโนโลยจากประเทศเหลานนมากเกนไป การจะแกไขปญหานไดตองมองปญหาอยางเชอมโยงเปนระบบองครวมและการแกไขอยาง ครบวงจรเรมจากการปฏรปการอบรมเลยงดเดกในครอบครวและโรงเรยนอนบาลการปฏรปการศกษาและการปฏรปสอสารมวลชนใหเดกและเยาวชนประชาชนทงประเทศเปนคนมอปนสยความคดจตใจ อยากรอยากเหนสนใจธรรมชาตและสงแวดลอมรอบตวรกการอานการสงเกตคนควาทดลอง


คดวเคราะหสงเคราะหมจตใจเปนนกวทยาศาสตรหรอนกวชาการ3ทมงแสวงหาความจรงและพยายามพสจนดวยหลกฐานและการคดหาเหตผลหรอกลาวอกนยหนงคอมอปนสยความคดจตใจเปนนกวจยคนควาแสวงหาความรทเชอถอไดและเปนประโยชน อปนสยเชนนคอสงทเราตองชวยกนสรางตงแตเดกเลกและตองสรางกนใหมปฏรปกนใหมทงระบบ ตงแตการเลยงดเดกระบบการศกษาสอสารมวลชนและระบบเศรษฐกจการเมองสงคมวฒนธรรมเพอพฒนาศกยภาพการเรยนรและพฒนาตนเองของคนทงประเทศการวางรากฐานทดจะสามารถน�าไปส การพฒนานกวจยระดบสงทงดานวทยาศาสตรธรรมชาตสงคมศาสตรและมนษยศาสตรได วธการทเราท�ากนคอการคดนกเรยนทเรยนเกงดานวทยาศาสตร(ธรรมชาต)คณตศาสตร ไปเขาโรงเรยนทเนนการพฒนาพวกเขาใหเกงยงขน เปนเรองทมประโยชนอยแตวธนจะคดคนได เพยงจ�านวนนอยถาเราปฏรปการศกษาทงระบบตงแตระยะการตงครรภของแมและเดกปฐมวย จะมจ�านวนคนทสนใจและเรยนเกงทางดานวทยาศาสตรธรรมชาตเพมขนไดมากกวารวมทงท�าให คนเรยนเกงดานวทยาศาสตรสงคมไดเพมขนดวย ปญหาหนงทประเทศไทยมผเรยนระดบมหาวทยาลยและมผลงานวจยดานวทยาศาสตรธรรมชาตนอยเพราะเราไมไดสงเสรมใหเดกรกและสนใจการคดวเคราะหอยางมเหตผลและสนใจเรยนวชาวทยาศาสตรคณตศาสตรมาตงแตตนทงประเทศมครทเรยนจบมาทางวชาคณตศาสตรวทยาศาสตรโดยตรงและสอนไดดนอยเกนไปบางคนกสอนแบบทองจ�าผเรยนเขาใจยากเรยนไมสนกต�าราเรยนและสอสวนใหญยงไมคอยทนสมยไมตอบสนองตอสมองเดก/เยาวชนทตองการสอทมสสนเขาใจงายเชอมโยงอยางเปนระบบทงประเทศมหองทดลองและอปกรณการทดลองทางวทยาศาสตรในโรงเรยน ตางๆนอยมากมพพธภณฑวทยาศาสตรและสภาพแวดลอมทสงเสรมการเรยนรวทยาศาสตรนอย ท�าใหนกเรยนไทยสวนใหญออนดานวชาคณตศาสตรวทยาศาสตร(ความจรงกออนทงภาษาไทยและ ภาษาองกฤษแบบใชงานไดดวย)ท�าใหคนทเรยนจบมธยมศกษาตอนปลายเปนคนประเภทอยากร อยากเหนคดอยางมเหตผลเชงวทยาศาสตรและทมพนฐานวทยาศาสตรคณตศาสตรทดนอย4

ปญหาตอมาคอนกเรยนมธยมศกษาสวนหนงทเกงดานวทยาศาสตรและคณตศาสตรนยมไปเรยน วชาชพเชนแพทยวศวกรรมศาสตรบญชและคอมพวเตอรมากกวาเพราะระบบเศรษฐกจไทยม การใหผลตอบแทนและความกาวหนาในการงานมากกวาการเปนนกวทยาศาสตรนกคณตศาสตร เปนครอาจารยหรอนกวจยดานนการส�ารวจระดบความรของนกศกษาปท3ทเรยนคณะครศาสตรหรอศกษาศาสตรเอกคณตศาสตรพบวาพนฐานความรคอนขางออน5ดงนนการจะแกไขใหมการวจยและ

3 ค�าวานกวทยาศาสตรหมายถงคนทสนใจหาความรอยางเปนเหตผลมหลกฐานขอมลการวจยยนยนซงรวมทงนกวทยาศาสตร ธรรมชาตและนกวทยาศาสตรทางสงคมดวยแตคนสวนใหญยงเขาใจวาคอเฉพาะนกวทยาศาสตร (ฟสกส เคมชวะฯลฯ) ค�าวานกวชาการมกใชในความหมายกวางบางคนกตความค�าค�านวาเปนนกทฤษฎรแตต�าราหนงสอมากกวาปฏบตแตนกวทยาศาสตร หรอนกวชาการทแทคอคนทตองเรยนรจากประสบการณภาคปฏบตดวย4 อาจจะรวมทงวทยาศาสตรเทคโนโลยวศวกรรมศาสตรและคณตศาสตรทเราเรยกชอยอวาStemซงสวทช.กพยายามสงเสรม อยอยางคอนขางจ�ากดเชนการจดฝกอบรมครคณตศาสตรวทยาศาสตรพบปญหาวาครจ�านวนมากไมมพนฐานเปนคนทคดอยาง มเหตผลเปนท�าใหการฝกอบรมไดผลต�ากวาทคาด5 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย(TDRI)ขอเสนอการสรางและคดเลอกครสอนดรนใหมดวยการยกระดบคณภาพการศกษา 28ธนวาคม2559


117

การพฒนาทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศมากขนนอกจากจะแกปญหาทงการปฏรปการเรยนร ตงแตโรงเรยนปฐมวยดงไดกลาวมาแลวยงจ�าเปนตองปฏรปโครงสรางเศรษฐกจและการจางงาน ใหสงเสรมใหคนอยากเรยนและท�างานเปนครและนกคณตศาสตรวทยาศาสตรไปพรอมๆกนจงจะไดผล แนวทางการท�างานของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(สสวท.)ท�าอยทงในเรองการพฒนาโรงเรยนคณภาพดานวทยาศาสตรคณตศาสตรและเทคโนโลยการจดฝกอบรมพฒนาครการใหทนเรยนดานSTEMการผลตต�าราสอสารสอนฯลฯเปนแนวทางทควรเพมการใหงบประมาณและก�าลงคนเพอใหขยายผลการท�างานไดแพรหลายเพมขน ความทประเทศไทยขาดแคลนนกวทยาศาสตรธรรมชาตและนกคณตศาสตรมากท�าใหบางคน มองแบบแยกสวนวาเราตองทมเทงบประมาณก�าลงคนเพอพฒนาดานนเพมขนและลดดานสงคมศาสตรมนษยศาสตรลงทงๆทความจรงแลวสงคมศาสตรและมนษยศาสตรกคอวทยาศาสตรแบบหนง ซงอาจเรยกไดวาวทยาศาสตรดานสงคมทตองการการวจยและพฒนาหาองคความรทเหมาะสมใหมา ชวยแกปญหาและพฒนาสงคมไทยทมปญหาอยไมนอยไปกวาดานวทยาศาสตรธรรมชาตประเทศ ตองอาศยองคความรทง2ดานคอวทยาศาสตรธรรมชาตและวทยาศาสตรดานสงคมอยางเชอมโยงควบคกนไปค�าวาเทคโนโลยคอการประยกตใชทเราอาจใชค�าวาเทคโนโลยทางสงคมและนวตกรรม ทางสงคมไดเชนเดยวกบเวลาพดถงเทคโนโลยและนวตกรรมของวทยาศาสตรธรรมชาต มหาวทยาลยไทยอาจจะผลตจ�านวน/สดสวนบณฑตดานสงคมศาสตร และมนษยศาสตร ไดมากกวาดานวทยาศาสตรธรรมชาตจรงแตคณภาพบณฑตอาจารยและองคความรดานสงคมศาสตรและมนษยศาสตรของประเทศไทยกยงอยในระดบต�าหรอยงไมสามารถน�าความรดานวทยาศาสตรสงคมไปใชแกไขปญหาและพฒนาดานเศรษฐกจสงคมการเมองของประเทศไทยไดอยางถกทางและ อยางมประสทธภาพมากนกตองมการวจยและพฒนารวมทงการปฏรปการศกษาดานสงคมศาสตรและมนษยศาสตรอยางวเคราะหเจาะลกอยางวพากษวจารณอยางมคณภาพและสอดคลองกบ ความเปนจรงของสงคมไทยมากขนเพอทเราจะสามารถน�าความรวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานสงคม (เชนเศรษฐศาสตรการเมองการบรหารจดการฯลฯ)ไปแกไขปญหาและพฒนาทางสงคมไดดขน กวาปจจบนขณะเดยวกนกจะชวยใหเราสามารถน�าความรดานวทยาศาสตรสงคมทใชงานไดจรง ไปบรหารจดการการวจยพฒนาประยกตใชวทยาศาสตรธรรมชาตและเทคโนโลยจากธรรมชาต ใหไดผลเพมขนไดดวย หากประเทศไทยตองการพฒนาการศกษาการวจยและการพฒนาอยางเปนระบบองครวม เราตองสงเสรมใหครอาจารยนกวจยนกเรยนนกศกษาเรยนรหลกใหญๆ ของทงวทยาศาสตรธรรมชาต และวทยาศาสตรสงคมอยางเหนความสมพนธเชอมโยงกนศกษาเรองชวตธรรมชาตสงคมจาก มมมองของสาขาวชาการตางๆ อยางกวางขวางและรจกใชมมมองแบบพหวทยาการ(หรอสหวทยาการ) ไปแกไขปญหาเศรษฐกจสงคมการเมองทกดานอยางเปนระบบองครวมแทนทจะเนนการศกษาแบบแยก


สาขาความเชยวชาญเฉพาะดานแบบคบแคบซงเปรยบเหมอนการสอนใหรจกตนไมและสงมชวตในปา ชนดตางๆอยางละเอยดลออแบบผเชยวชาญเฉพาะดานแตไมรจกปาไมทงปาหรอไมรจกภาพรวมของระบบนเวศในความหมายกวางซงรวมทงเรองเศรษฐกจการเมองสงคมวฒนธรรมและสภาพแวดลอม เนองจากเศรษฐกจเปนพนฐานส�าคญในการด�ารงอยของมนษยชมชนและประเทศนโยบายพฒนาเศรษฐกจ จงเปนตวการส�าคญในการก�าหนดเรองการจดการศกษาและเรองอนตามมา การทรฐบาลไทยทกรฐบาลเนนนโยบายสงเสรมการลงทนการคาเสรใหทนตางชาตและทนขนาดใหญ เขาลงทนพฒนาอตสาหกรรมเพอสงออกเปนดานหลกท�าใหทงภาครฐภาคธรกจเอกชนตางสนใจจะลงทน ดานวจยและพฒนาของตนเองนอยเพราะการพฒนาเศรษฐกจแนวนการซอหรอเชาเทคโนโลย จากตางประเทศกท�าก�าไรอยางนอยกในระยะสนระยะกลางไดอยแลวชนชนน�าไทยบางสวนกมองงายๆ วา วทยาศาสตรเทคโนโลยของประเทศพฒนาอตสาหกรรมกเจรญกาวหนากวาไทยและประเทศไทย ซงเปนประเทศเลกยากจนคงไมมทางจะวจยและพฒนาไปแขงกบเขาไดการซอ(หรอเชา)วทยาศาสตรเทคโนโลยจากคนอนนาจะน�ามาใชงานไดเรวกวาและเงนลงทนต�ากวาการวจยและพฒนาดวยตนเอง แตกรอบความคดเชนนเปนการมองแบบถกบรษททนขามชาตเปนผก�าหนดครอบง�าและเปนการมอง ระยะสนมองแตเรองการเตบโตทางเศรษฐกจโดยรวมไมไดมองประโยชนระยะยาวและไมไดมอง ความเจรญกาวหนาชนดทจะเปนประโยชนตอคนไทยสวนใหญหลายดานในระยะยาว จรงๆแลวการวจยและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยซงรวมทงดานสงคมดวยเปนเรองท ขนอยกบความเหมาะสมส�าหรบคนในแตละประเทศดวยเทคโนโลยทกาวหนาทนสมยทสดใหญทสด เรวทสดไมจ�าเปนตองดส�าหรบประเทศไทยซงหมายถงคนไทยทงหมดเสมอไปไทยเราเปนประเทศระดบกลาง คอนขางใหญทมประชากรมากล�าดบท21ของโลกมพนทท�าการเกษตรไดมากเปนล�าดบท18ของโลก ตงอยในเขตรอนมทรพยากรธรรมชาตมความหลากหลายทางชวภาพมากเหมาะส�าหรบการวจยและพฒนาทางดานชวภาพเชนเรองสมนไพรพชสตวทงประเทศไทยมศกยภาพทจะพฒนาทรพยากร ในประเทศพลงงานทางเลอกสาธารณสขทางเลอกภมปญญาทองถนหตถกรรมศลปวฒนธรรม ทงทองถนพฒนาระบบสหกรณและการจดองคกรแบบรวมมอกนเพอสวนรวมเพมขนไดอกมาก หากประเทศไทยหนมาสงเสรมวจยและเผยแพรความรเทคโนโลยทเหมาะสมอยางจรงจงเพมขน ทส�าคญควบคกนคอประเทศไทยควรเลอกใชนโยบายพฒนาเศรษฐกจแนวเนนการพงตนเอง ระดบประเทศคอพงแรงงานทรพยากรเทคโนโลยทเหมาะสมและตลาดภายในประเทศเปนสดสวนสงขน ลดสดสวนการพงพาการลงทนและการคากบตางประเทศลงมาเหลอแคระดบทจ�าเปนและเปนประโยชนตอคนไทยสวนใหญในระยะยาวจรงหากชนชนน�าไทยเขาใจเรองนและเลอกแนวทางพฒนาประเทศแนวน เราจะพฒนาประเทศไดอยางมนคงสมดลเปนธรรมยงยนไดมากกวาแนวทางการพฒนาทนนยมอตสาหกรรมแบบพงพาการลงทนและการคากบตางประเทศทเนนการซอและเลยนแบบวทยาศาสตร เทคโนโลย


119

8.3 เปาหมายการศกษาควรอยทการสรางมนษยทสมบรณ ไมใชแคมนษยเศรษฐกจ ค�าวาการศกษา(Education)หมายถงการจดกระบวนการเรยนรอยางเปนระบบมสถานศกษาครอาจารยหลกสตรต�าราสอการสอนฯลฯแตค�าทมความหมายส�าคญกวาคอLearning-การเรยนร มนษยทกคนนอกจากจะเรยนรจากครอาจารยต�าราสอสารสอนตางๆจากการจดการศกษาอยาง เปนทางการแลวยงสามารถเรยนรดวยตนเองจากการอานการสมาคมท�างานรวมกบคนอนและการหา ความรจากแหลงตางๆไดอยางตอเนองตลอดชวตไมใชแคการไปเขาเรยนในสถาบนการศกษาเทานน การจดการศกษาจะไดผลมากนอยแคไหนขนอยกบตวผเรยนเองอยางมากดวยผใหญควรชวยกนสรางบรรยากาศการเรยนรทดใหกบเดกท�าใหเดกมความสขความพอใจความอยากเรยนรทงทบานและทโรงเรยนเปาหมายการศกษาควรถอความสขความพอใจเปนเปาหมายทส�าคญอนดบแรกจะชวยใหเปาหมายการเรยนเกงและการเปนพลเมองดเปนไปไดมากขนการวจยพบวาเดกทมความสขจะเรยนและสอบไดดกวาเดกทไมคอยมความสขพวกเขาจะกระตอรอรนมากกวามความมานะอดทนมากกวามความคดสรางสรรคมากกวามสมาธมากกวาและเขากบทงเพอนและครไดดกวาเดกทไมมความสข คนทมความสขจะมองโลกในแงดคดสรางสรรคและอยากชวยใหคนอนๆมความสขท�าใหเขา มโอกาสพฒนาเปนคนดไดมากกวาคนทไมมความสขนควรถอเปนเปาหมายในการปฏรปการศกษา ทส�าคญทสดเพราะการศกษาทเนนการสรางคนเกงแบบแขงขนใครแพถกคดออกเนนการพฒนาความรทกษะใหไปท�างานเพอสรางผลผลตและท�าเงนใหไดมากทสดนนถงจะมประโยชนในการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมหรอการผลตสนคา/บรการใหเจรญเตบโตขนไดระยะหนงแตมขอจ�ากดในการสรางคนทเนนเรองเศรษฐกจดานเดยวทเรามกจะเรยกวามนษยเศรษฐกจ(หรอสตวเศรษฐกจ)การเนนการสรางคนประเภทน อาจเทากบการมงสรางคนทสนใจเฉพาะเรองผลประโยชนของตวเองมความเขาใจเอออาทรตอคนอนนอย และไมไดมจตส�านกแบบพลเมองดทรบผดชอบเอาใจใสเรองสวนรวมมากเทาทควร ปจจยทจะท�าใหคนเรามความสขความพอใจอยางแทจรงหรออยางคอนขางยงยนประกอบดวย ความฉลาดทางอารมณและความฉลาดหรอทกษะในทางสงคม(บางคนเรยกรวมๆวาทกษะชวต) การมองโลกในแงบวกหรอแงดอยางสมจรงและสรางสรรคไมวตกกงวลมากเกนไปการรจกปรบตว กลบคนสภาพเดมไดเรวหลงจากเผชญปญหามความสมพนธทดกบคนอนรสกวาไดรบการยอมรบจากเพอน (จากสงคม)มความรกเอออาทรเมตตากรณาตอคนอนการมทกษะในการสอสารทดการมกรอบคด ทตระหนกถงการมองโลกปจจบนอยางเปนอยจรงมากกวาจะเสยใจกบอดตขณะเดยวกนกรจกมอง ออกไปไกลถงอนาคตอยางไมไดคาดหวงสงเกนจรง ปจจยทท�าใหคนมความสขความพอใจกลาวมานคอปจจยชดเดยวกนทท�าใหคนเราประสบ ความส�าเรจในการเรยนและการท�างานดวยนกเรยนทมความสขความพอใจมแนวโนมจะเรยนและ สอบไดดกวานกเรยนทไมมความสขเดกทรกการอานอานหนงสอเปนจะสนกกบการอานหนงสอ วรรณกรรมสารคดตางๆ ทมประโยชนไมนอยกวาต�าราเรยนโดยไมรสกวานคอการท�างานภาคบงคบทนาเบอ คนทท�างานอยางมความชอบความพอใจเขากบคนอนๆไดดมความคดเชงบวกมความรสกวา งานและชวตมความหมายจะประสบความส�าเรจไดมากกวาคนทท�างานดวยความรสกเบอหนายเครงเครยดทกขทรมาน


เรองนนกวจยเรองการท�างานของสมองยนยนวาหากบรรยากาศในหองเรยนเปนมตรท�าใหผเรยน มอารมณดไมกลวไมกงวลรสกวายากทาทายหนอยๆแตเปนเรองทนาสนใจไมถงกบเครยดมากนกผเรยนจะเรยนรไดดกวาในบรรยากาศทครสอนแบบเขมงวดหรอชอบวาชอบกระแหนะกระแหนเดก6 การปฏรปการศกษาควรมเปาหมายหลกใหผเรยนมแรงจงใจอยากรอยากเหน อยากเรยนร และ ไดก�ากบการเรยนรดวยตนเองเพมขนครควรเปนผสงเสรมผชวยชแนะมากกวาการก�าหนดวธการสอน การเรยนทกอยางทส�าคญคอการชวยใหผเรยนมความสนกในการเรยนและรกการเรยนรดวยตนเอง ไดเรยนรเรองความฉลาดทางอารมณและความฉลาด(ทกษะ)ทางสงคมเพอทจะเปนมนษยทสมบรณ มากกวาแคมนษยเศรษฐกจทรจกการท�ามาหากนหรอการหาเงนเทานน ค�าวามนษยทสมบรณหมายความวามนษยเราควรสามารถสนองความตองการหลายมตเชน ทางจตใจอารมณความรสกทางวฒนธรรมหรอการตองการไดรบความรกการยอมรบจากคนอน ในสงคมดวยไมใชแคความตองการสนองตอบทางรางกายหรอทางเศรษฐกจเทานนกลาวในอกแงหนงมนษยทสมบรณคอมนษยทฉลาดทงทางปญญาทางอารมณและทางสงคมเปนทงคนมความสขความพอใจ และเปนพลเมองดทรบผดชอบในทางสงคมไมใชแคเกงในแงท�างานทประสบความส�าเรจมากมรายไดสง แตอาจเปนคนเหนแกตวและไมมความสขความพอใจอยางแทจรง แนวทางการพฒนาการศกษาเพอสรางมนษยทสมบรณ 1. สงเสรมสรางแรงจงใจภายในใหเดกเยาวชน ผใหญ เกดความรกในการอาน การอยากรอยากเหนอยางตอเนองการอยากเรยนรโดยไมตองไปเนนจดมงหมายอนใดนอกจากเพอความรก ในการเรยนรโดยตวของมนเองคนทรกการอาน อานหนงสอเปน จะสนกหรอเพลดเพลนกบการอานโดยไมรสกวา การอานหนงสอคอการท�างานภาคบงคบ นาเบอ 2. เนนการพฒนาความสามารถหรอความฉลาดทางดานสงคมและอารมณของผเรยนควบคไปกบความฉลาดทางปญญาหรอความร/ทกษะทางวชาชพทจะน�าไปใชในการท�างานในโลกจรงไดอยางถอเปนเรองส�าคญการสอนการเรยนควรจะใชแนวทางการเรยนรจากการรวมมอ(Collaborative CooperativeLearning)ทฝกใหผเรยนเรยนรท�างานรวมกนเปนทมชวยเหลอกนรนพหรอคนทเกงกวา ชวยตวคนอนฯลฯ 3. เปดกวางใหเดกมโอกาสเลนออกก�าลงกายและท�ากจกรรมทเขาสนกเพลดเพลนรวมทงกจกรรมศลปวฒนธรรมและไดเรยนรพฒนาตนเองในหลายดานโดยการรจกแบงเวลาท�ากจกรรมตางๆ อยางสมดล/เหมาะสม 4. เปลยนแปลงวธการประเมนผลหรอสอบโดยไมเนนการจดล�าดบของนกเรยนในชนเรยน การประเมนผลทดควรวดพฒนาการในการเรยนรของผเรยนแตละคนเนนการแขงกบตวเอง(พฒนาตวเอง) มากกวาเนนการแขงขนกบคนอนและใหผเรยนตระหนกรจกการประเมนผลดวยตวของเขาเองไดดวย

6 วทยากรเชยงกลการเรยนรอยางมประสทธภาพสายธาร2549


121

เขาจะไดร ตววาเขาเรยนไดแคไหนตองปรบปรงตวเองอยางไรการประเมนผลระดบชาตในระดบ ชนประโยคเชนมธยมศกษาตอนปลายและการสอบคดเลอกเขาสถาบนการศกษาระดบสงขนกควร ประเมนผลโดยเนนความสามารถในการคดวเคราะหสงเคราะหจบประเดนส�าคญเปนฯลฯมากกวาการ ทองจ�าขอมลและควรพจารณาพฒนาการของผเรยนจากความฉลาดทางอารมณและความฉลาด ทางดานสงคมพจารณาการพฒนาบคลกอปนสยใจคอคานยมทมวฒภาวะคดบวกคดสรางสรรคดวย นคอการศกษาทแทจรงหรอโดยสมบรณซงมความหมายมากกวาแคการไดเรยนรสาขาวชาบางวชา แลวสอบผานหรอไดคะแนนด 5. เลกการสนบสนนใหเดกตองเรยนพเศษตอนเยน/เสาร-อาทตยเพอมงแขงขนใหเรยน เกงกวาคนอนหรอเรยนไดเรวกวาเดกอนตงแตอายยงนอยเพราะถงเดกบางคนจะมความฉลาดทางปญญา ทจะท�าไดแตถาพฒนาการทางอารมณและสงคมของเขายงไมพรอมหรอเมอเขาตองใชเวลาเรยนหนกมากไปเครยดมากไปอยางไมสมดลกบความตองการของชวตทตองการพฒนาดานอนๆพรอมกนไปดวย จะท�าใหเขาเรยนไปอยางไมมความสขถงตอนตนๆเขาจะเรยนไดแตกอาจมปญหาทางดานสขภาพจตตามมาในภายหลงไดทงนรวมทงพอแมผปกครองไมควรคะยนคะยอใหลกหลานเลอกเรยนสาขาวชา ในระดบอดมศกษาทพอแมผปกครองชอบหรอคาดวาจะเปนอาชพทกาวหนาคนยกยองมโอกาส ท�ารายไดสงแตผเรยนไมไดชอบและหรอไมไดถนดอยางแทจรงดวยพอแมไมควรคาดหมายจากลก มากเกนไปจนเปนการกดดนใหเกดความเครยดขนาดเดกเรยนเกงยงมปญหาความเครยดฆาตวตายได เพราะถกคาดหวงในเชงมงแขงขนกบคนอนในสงคมมากเกนไปควรสงเสรมใหลกเรยนรจกตวเองและพฒนาสงทเขาถนดหรอชอบใหดทสดเทาทเขาจะท�าไดโดยไมตองไปเนนเรองการแขงขนกบคนอน 6. สงเสรมใหเดกตงค�าถาม คด วเคราะหรวธทจะเรยนรตอดวยตนเองเชนการอานแบบ จบใจความไดดรวธเลอกหนงสอคนควาหาขอมลเปดใจกวางลดอคตมองทงดานบวกดานลบ อยางรอบดานวพากษวจารณวเคราะหความเชอถอของขอมลสามารถวเคราะหตความขอมลแบบ เชอมโยงและประยกตน�าไปใชในชวตจรงไดเรยนรแบบแกปญหาเปนเรยนรแบบทดลองฝกภาคปฏบตท�าโครงการตางๆออกไปเรยนรโลกจรงดวย 7. รจกการแบงเวลาและการใชเครอขายอนเทอรเนตสมารตโฟนคอมพวเตอรพกพาฯลฯ อยางเหมาะสมกบวยและอยางสมดลกบการใชชวตคนอนๆ เพอเรยนรจากโลกจรงการวจยหลายประเทศ ไมสนบสนนใหเดกเลกใชเครองมอเหลานเพราะเขาควรจะไดเรยนรจากโลกจรงมากกวาโลกเสมอน เดกทโตหนอยกควรใชเครองมออยางจ�ากดทงในเรองเวลาและโปแกรมทใชพอแมผปกครองครอาจารยควรตดตามหาความรในเรองนอยางรเทาทนทงขอดและขอเสยของเครองมออเลกทรอนกสทเปนเหมอนดาบสองคมทมทงประโยชนและโทษประโยชนคอชวยใหเราคนควาหาขอมลขาวสารความรตดตอสอสาร กบคนอนไดสะดวกรวดเรวขนโทษคอหากไปเสพตดหมกมนใชเวลากบมนมากเกนไปโดยเฉพาะ ในเรองการเลนเกมการเลนการพนนการหมกมนกบเรองเพศหรอความสนกแบบฉาบฉวยในเรองใดเรองหนงท�าใหสญเสยทงเวลามปญหาทงทางสขภาพกายและสขภาพจตและ/หรอปญหาอนๆได


เรองพวกนตางประเทศมการวจยเรองผลกระทบของสออเลกทรอนกสทงดานบวกและดานลบตอนกเรยนนกศกษากลมตางๆอยมากไทยยงวจยเรองพวกนนอยซงควรจะท�าเพมขนขณะเดยวกนกควรตดตามผลการวจยในตางประเทศเพอจะไดรเทาทนปญหาและปองกนปญหาไวกอนตามแนวคด“ปลอดภยไวกอน”ส�าหรบอะไรใหมๆทอาจมผลกระทบทางลบไดการเลอกแนวทางปลอดภยไวกอนอกทางหนงคอเดนสายกลางรกษาความสมดลระหวางการเรยนรจากโลกจรงและการเรยนรจากโลก ในอนเทอรเนตเรยนรจกเทคโนโลยใหมๆเพอใชดานบวกใหเปนประโยชนแตไมหลงใหลเสพตดเปนทาส สงประดษฐทางเทคโนโลยเราจงจะไดชอวาผมการศกษาหรอผทรงภมปญญาอยางแทจรง การใชค�าวามนษยทสมบรณอาจฟงดเปนอดมคตแตแนวคดของจตวทยาแนวบวกมองวามนษย ทประสบความส�าเรจและมความสขทแทจรงอยางยงยนคอผทสามารถพฒนาอปนสยทเปนจดแขง/คณธรรมของมนษยใน6ดานท�าใหผวจยอยากสรปวานคอความหมายทใกลเคยงกบมนษยทสมบรณมนษยทแทมนษยทประเสรฐททางฝายนกปรชญาทางจรยธรรม/ทางศาสนากพยายามอธบายกน จดแขง/คณธรรม 6 ดาน ทควรเปนเปาหมายของการศกษา-การพฒนามนษยประกอบไปดวย 1) การสงสยใครรความอยากรอยากเหนการเปดใจกวาง(ทจะรบฟงเรยนร)การรจกจดการการเรยนรการรจกมองภาพทกวางการสรางสรรคมวสยทศน 2) ความกระตอรอรนความมมานะกลาหาญกลายนหยดมคณธรรมเปนตวของตวเอง อยางคงเสนคงวามชวตชวา 3) การมองโลกในแงดขอบคณคนและสงทควรขอบคณมมนษยธรรมรกเมตตาฉลาดทางอารมณ และทางสงคม(เขาใจตวเองและคนอนในสงคม) 4) มจตส�านกความเปนพลเมองรกความเปนธรรมมภาวะผน�าทท�าเพอประโยชนสวนรวม 5) การควบคมจดการกบอารมณตนเองมแรงจงใจในตวเองในยามเผชญอปสรรคยงสามารถ กาวตอไปไดพจารณาเรองตางๆอยางใจเยนรจกยบยงชงใจและอดเปรยวไวกนหวานไมดวนท�าตามแรงกระตน 6) การตระหนกถงสงทสงเหนอกวาตวเราเอง(Spirituality)ชนชมความงามความดเลศ รสกขอบคณมความหวงมอารมณขนสนใจเรองการยกระดบทางความคดจตวญญาณทสงสง กวาตวเราเองหรอเรองพนๆ เชน ชวยเหลอคนอนททกขยากหรอดอยโอกาสกวาโดยไมหวง ผลตอบแทนใดๆแสวงหาความจรงเรองชวตสงคมโลก7

7 วทยากรเชยงกลThePowerofPositiveThinkingพลงแหงการคดบวกไทยควอลตบคส2562

บรรณานกรม123

บรรณานกรม

กนกวรรณ เกดผลานนท. การศกษาสงคโปร บทเรยนราคาแพงของเดก. กรงเทพธรกจ, 7กรกฎาคม2562.กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.รายงานสถานการณทางสงคมและความมนคง ของมนษยป2561(มกราคม-มนาคม).www.tp504.m-society.go.thกรงเทพธรกจ.12มถนายน2562.กรงเทพธรกจ.15มนาคม2562.กองทนเพอความเสมอภาคทางการศกษา.www.elf.or.thค�าแถลงของนางพรนภาลมปพยอมเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.ไทยรฐ,1สงหาคม 2548,15.เคลาสชวาบ.ทางรอดในโลกใบใหมแหงการปฏวตอตสาหกรรมครงท4.แปลโดยวรศราเมฆไพบลย. อมรนทรฮาวท,2561.จรลงามวโรจนเจรญ.ถามเปนเรยนเปนพกเปน.ไทยพบลกา,24พฤศจกายน2018.https:// thaipublica.orgจดประกาย.กรงเทพธรกจ,26กนยายน2561.“7เรองตองร ”อานรฐธรรมนญ2560ฉบบเรงรด.ศนยขอมลกฎหมายและคดเสรภาพ iLaw. www.ilaw.or.thวรากรณสามโกเศศ.“รจกDisruptiveTecnologies.”กรงเทพธรกจ,22พฤศจกายน2559.ดลพรรจรวงศ(แปล).เลยงใหรงHowChildrenSucceed,PaulTough.Openworldรวมกบ สสค.,2557.ตรวจสภาพมลพษป61.กรงเทพธรกจ,20มกราคม2562. ไทยรฐ,21กมภาพนธ2562,11.ธนาคารแหงประเทศไทย.ภาวะเศรษฐกจไทยป2561.www.bot.or.thธนาคารแหงประเทศไทยและศนยวจยกสกรไทย.กรงเทพธรกจ,1เมษายน2562,17.ไทยรฐ,15มนาคม2562,15.แนวหนา,25กรกฎาคม2561.ประกาศเรองยทธศาสตรชาต (พ.ศ. 2561-2580), ราชกจานเบกษา เลม 135 ตอนท 82ก (13ตลาคม2561):1.ปรดบญซอ.คมอท�าความเขาใจเรอง“อตสาหกรรม4.0”ทGEเรยกวาอนเทอรเนตอตสาหกรรม. https://thaipublica.org/2018/09/pridi-114/ปญญพนตพนสวสด.DigitalEducationการศกษาบนโลกดจทลกบผ เรยนในศตวรรษท 21. http://www.digitalagemag.com/digital-education


ทกษะแหงศตวรรษใหม.www.thaidigizen.com/digital-citizenshiผจดการออนไลน,24พฤษภาคม2562.แผนการปฏรปประเทศดานการศกษาโดยคณะกรรมการอสระเพอการปฏรปการศกษา,พฤษภาคม2562 เอกสารอดส�าเนา.ยนเซฟ.รายงานส�ารวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทยพ.ศ.2558-2559.www.unicef.org/ thailand/tha/resources.html.ธนชาตนมนนท.DigitalSkillทคนไทยควรมฯ.http://www.thaitribune.orgพสเดชะรนทร.บรรยายในการสมมนาFlagshipSummit2018:SkillsforTheTure.อางในบทความ ทกษะเพอความอยรอดจากAIDisruption.https://www.brandbuffet.in.th/2018/12/ cbs-study-leadership-skill-for-the-future/วรญญาเตยวกลและคณะ.บทบาทของการศกษาภาคบงคบตอการแกปญหาความยากจน:โอกาส ทางการศกษาของเดกยากจนและเดกดอยโอกาสมลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2550.WWW.TDRI.OR.THวทยากรเชยงกล.การเรยนรอยางมประสทธภาพ.สายธาร,2549.วทยากรเชยงกล.เศรษฐกจแนวระบบนเวศเพอการพฒนาทยงยน.บานพระอาทตย,2554.วทยากรเชยงกล.สงเคราะหผลการวจยปฏรปการศกษาของฟนแลนดนวซแลนดเกาหลใตสหรฐฯ องกฤษจนเวยดนามและไทย.สสส.,2553.วทยากรเชยงกล.อธบายศพทจตวทยาและการพฒนาตนเอง.สายธาร,2552.ศนยศกษาปญหาการพนนจฬาลงกรณมหาวทยาลย.สถานการณการพนนกลมเยาวชนป2560รายงาน ปญหาการพนนป2561.www.gamblingstudy.th.orgสกศ.แผนการศกษาแหงชาตพ.ศ.2560-2579.สกศ.,2560.สกศ.สถตการศกษาของประเทศไทยปการศกษา2559-2560สกศ.,2561.สกศ.สถตการศกษาของประเทศไทยปการศกษา2540,2550และ2559-2560.สกศ.สมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากลป2561(IMD2018)สงพมพสกศ.อนดบท48/2561, ธนวาคม2561.สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI).การขยายผลโรงเรยนคณภาพดในประเทศไทย: บทส�ารวจและขอเสนอเบองตน,18ธ.ค.2561.สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย(TDRI).ขอเสนอการสรางและคดเลอกครสอนดรนใหมดวย การยกระดบคณภาพการศกษา,28ธนวาคม2559.สยามรฐออนไลน, 23 มถนายน 2562, http://siamrath.co.th/n/86360สมภาษณ ครกา-กรองทอง บญประคอง. M.O.M http://aboutmom.co/update/news- update-early-childhood-act-b-e-2562/12166/“เสยงเลก ๆ จากเดกถกเท”. ส�านกขาวอศรา, 18 กนยายน 2560. http://www.isranews.org เวท


30 ป ขบเคลอนเศรษฐกจ “กอบศกด” ชไมแกความเหลอมล�า คนจนไรเงนออม เขาไมถงความมงคง. ส�านกขาวอศรา, 6 ธนวาคม 2561. www.isranews.orgส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2559-2560. สงพมพ สกศ. อนดบท 47/2561, กนยายน 2561.ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. สภาวะการศกษาป 2551/2552. สกศ., 2553.ส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการยทธศาสตรแหงชาต ส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต. สรปสาระส�าคญแผนแมบทภายใตยทศาสตรชาต (พ.ศ. 2561-2580).ส�านกงานสถตแหงชาต. สรปผลการส�ารวจภาวะการท�างานของประชากร เดอนมถนายน 2561 รอยละ ค�านวณโดยผวจย.ส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. บทความเรอง “ความเหลอมล�าในสงคมไทย” ภาวะสงคมไทยไตรมาสท 4 และภาพรวม ป 2561. 1 มนาคม 2562, www.nesdb.go.thส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. ภาวะสงคมไทยไตรมาส 4 และภาพรวมป 2561.ส�านกยทธศาสตรและการวางแผนพฒนาเศรษฐกจมหภาค ส�านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต. ภาวะเศรษฐกจไทยไตรมาสท 4 ทงป 2561 และแนวโนมป 2562. www.nesdb.go.thหทยรตน ดประเสรฐ. คอลมนสตจบกระแส “บาน 1 หลง-ตนไม 1 ตน”. กรงเทพธรกจ, 20 มกราคม 2562, 9.อนสรณธรรมใจ.“อนาคตภายใตDigitalTransformationการอภวฒนอตสาหกรรมครงท4(2)”. กรงเทพธรกจ, 12 เมษายน 2562. https://www.bangkokbiznews.com/blog/ detail/647022AriAntikainew,AnnaLuukkainen.“Twenty-FiveYearsofEducationalReformInitiativesin Finland”.www.google.comBelliance,JamesandBrandt,Ron(Edit).21stCenturySkills:RethinkingHowStudents Learn.วรพจนวงศกจรงเรองและอธปจตกฤกษ(แปล).ทกษะแหงอนาคตใหมการศกษา เพอศตวรรษท21.openworld,2554.CooperativeLearning,CollaborativeLearninginLieberman,MatthewAd.Socialเลมเดม. www.wikipedia.orgDQInstitute.WhatisDQ?.http://www.dqinstitute.org/what-is-dqสกศ.รายงานการศกษา แนวปฏบตของการสรางและสงเสรมการรดจทลส�าหรบครสงพมพอนดบท12/2562,พฤษภาคม 2562.Guskey,T.RandYoon,K.S.“WhatWorksinProfessionalDevelopment?”PhiDeltaKappan 2009อางไวในสมเกยรตตงกจวาณชยและคณะ.การจดท�ายทธศาสตรศกษาขนพนฐานใหเกด ความรบผดชอบมลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย,มนาคม2556.http://bangkok.unesco.org/content/20


http://en.wikipedia.org/wiki/internation(สบคนเมอวนท12เมษายน2562).2019ปทโลกรอนทสดจากปรากฏการณเอลนโญ.ไทยพบลกา,2มกราคม2019.http://thaipublica.orgวนทอขาวอน�าตองรบมอ“ไทย”เปราะบางอนดบ9ของโลก.16กรกฎาคม2561.http://www. technologychaoban.comhttps://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/639505https://www.hfocus.org/content/2018/01/1522213มกราคม2561.https://www.schoolofchangemakers.com/knowledge/116442พฤษภาคม2561.IMDWorldCompetitiveness2018.www.imd.orgJointOECD-UNESCOReviewofTheEducationofThailand2015Chapter3Curriculum. อางไววทยากรเชยงกล.สภาวะการศกษาไทยป2557/2558จะปฏรปการศกษาไทยใหทนโลก ศตวรรษท21ไดอยางไร.สกศ.,2559.JointOECD-UNESCORevieworTheEducationSystemofThailand2015.Keen,Andrew.HowtoFixtheFutureAtlanticBooks2018.Lieberman,MatthewD.Socialwhyourbrainsarewiredtoconnect.BrodwayBook,2013.OECDInnovationinSoutheastAsiaThailandInnovationPriorities,2013.OECDShanghaiandHongKongTwoDistinctExamplesofEducationReforminChinain StrongPerformersandSuccessfulPerformersinEducation:LessonFormPISAfor TheUnitedStates,OECD2011.OECDShanghaiandHongKongTwoDistinctExamplesofEducationReforminChina, OECD2011.OECDSINGAPORE:RAPIDIMPROVEMENTFOLLOWEDBYSTRONGPERFORMANCEIN STRONGPERFORMERSANDSUCCESSFULPERFORMERSINEDUCATION:LESSONS FROMPISAFORTHEUNITEDSTATES,OECD2011.TDRIการขยายผลโรงเรยนคณภาพดในประเทศไทย:บทส�ารวจและขอเสนอเบองตน.18ธนวาคม2561.USESCOEducationQualityFrameWorkอางไวในJointOECD-UNESCOReviewofThe EducationinThailand,2015.wikipedia.orgListofCountrybyPopulation,LanduseStatisticsbyCountry.WorldBankwww.worldbank.orgThailandEconomicMonitorJan2019.ReportonHuman DevelopmentIndex2018.WorldEconomicForumGlobalCompetitvenssReport2018.www.weforum.orgWWW.THAIHEALTH.OR.TH/NODE.4837ขอมลวนท15มถนายน2552.www.mckinsey.com/oecdwww.nso.go.thwww.pisa.oecd.org–PISA2015Results


www.prdmh.comสถานการณเดกดอยโอกาสในสงคมไทย.www.tcisthai.com/news/2019/4/scoop/89387เมษายน2562.www.wikipedia.comListofCountriesbyHumanDevelopmentTNDEwww.wikipedia.orgListofCountriesbyPopulation,CultivatedAreas,GDP(Nominal),GDP (PPP)PerCapita(สบคนเมอ13พฤษภาคม2562).

คณะผจดท�า

ทปรกษา ดร.สภทรจ�าปาทอง เลขาธการสภาการศกษา ดร.สมศกดดลประสทธ รองเลขาธการสภาการศกษา นางสาวสมรชนกรอองเอบ ผชวยเลขาธการสภาการศกษา นางศรพรศรพนธ ผอ�านวยการส�านกประเมนผลการจดการศกษา ผเขยนรายงาน นายวทยากรเชยงกล

บรรณาธการ นายวระพงษอเจรญ นกวชาการศกษาช�านาญการพเศษ

ผรบผดชอบโครงการ นางโชตกาวรรณบร ผอ�านวยการกลมวเคราะหสภาวการณทางการศกษา (ถงวนท9มถนายน2562) นายดสตทองสลวย ผอ�านวยการกลมวเคราะหสภาวการณทางการศกษา (23กรกฎาคม2562-ปจจบน) นายวระพงษอเจรญ นกวชาการศกษาช�านาญการพเศษ นางณชกมลดวงมาลย นกวชาการศกษาช�านาญการ นางจฬาพรเหมวรรณวดกล นกวชาการศกษาช�านาญการ นางสาวอไรวรรณพนธสจรต นกวชาการศกษาช�านาญการ นางสาวรตนวดภพนธเจรญสข นกวชาการศกษาปฏบตการ หนวยงานรบผดชอบ กลมวเคราะหสภาวการณทางการศกษา ส�านกประเมนผลการจดการศกษาส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา โทรศพท026687123ตอ2314โทรสาร022437914 เวบไซตส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาhttp://www.onec.go.th

Documents

สภาวะการศึกษาไทย 2561/2562 - ONEC Backoffice for ...backoffice.onec.go.th/uploads/Book/1732-file.pdfสภาวะการศ กษาไทย 2561/2562