ความเปนมาของโครงการ

โครงการ “บานนกวทยาศาสตรนอย ประเทศไทย” เปนโครงการทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงพระกรณาพระราชทานพระราชด ารใหคณะกรรมการน าไปพจารณารเรมด าเนนการน ารองในประเทศไทย โดยไดทอดพระเนตรตวอยางโครงการน คราวเสดจพระราชด าเนนเยอนประเทศเยอรมน เมอปพ.ศ. 2552 คณะกรรมการโครงการบานนกวทยาศาสตรนอย ประเทศไทย จงไดตดตอกบมลนธ Haus der kleinen Forscher โดยการประสานงานของ Mr. Thomas Tillmann เพอขออนญาตน ากจกรรมนมาทดลองท าในประเทศไทย บดนทงสองฝายไดท าความตกลงรวมกนเปนทเรยบรอยแลว

โดยทมาของโครงการบานนกวทยาศาสตรนอย มาจากการประเมนผลงานของโครงการ PISA พบวา ความรและทกษะทางวทยาศาสตรของเดกไทย ยงอยในระดบต ากวาคาเฉลย อกทงยงขาดแคลนนกวทยาศาสตรและวศวกรทจะรวมมอขบเคลอนและพฒนาประเทศ งานวจยยนยนวา เราควรสรางทศนคตทดดานการเรยนรทกษะและกระบวนการทางวทยาศาสตรใหกบเดกตงแตระดบปฐมวย (อาย 3-6 ป) เพราะเปนชวงอายทมความสามารถในการเรยนรและจดจ ามากทสด ซงโครงการไดรบการสนบสนนเปนอยางดจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชน เพอสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย และเปนแนวทางการพฒนาการเรยนการสอนวทยาศาสตรส าหรบเดกปฐมวย industrial shots.

แสง ส และการมองเหน เรองเงาของตกตาจะทอดยาวเมอไร สงทพบเหนในชวตประจ าวน ถาไมมแสง กไมเกดเงา เดกๆ คงเคยสงเกตเหนเงาของตนเองในตอนหวค าเมอเราเดนผานเสาไฟขางถนนจะสงเกตเหนวาเงาของเราบางทใหญ บางทเลก หรอ บางทดเหมอนวาเงาจะเดนน าหนาเรา ภาพรวมการทดลอง เมอแหลงก าเนดแสงเคลอนเขามาใกล เงาของตกตาจะทอดยาวขนกวาปกต การทดลองอยางงายทชวยใหเดกๆ เรยนรเรองเงาไดเปนอยางดน จะท าใหทราบวาอะไร คอ สงจ าเปนส าหรบการเกดเงา เดกๆ สามารถคนควาหาค าตอบอยางสนกสนานวา ขนาด ความเขม และ รปรางของเงาถกท าใหเปลยนแปลงไดอยางไร จะสรางเงาหลายๆ เงาขนพรอมกนไดอยางไร

วทยากรมาพดใหความรและทดลองการเกดเงา

แสง ส และการมองเหน เรองเงาของตกตาจะทอดยาวเมอไร

เดกๆ ใชอปกรณสรางเงาดวยตนเอง

แสง ส และการมองเหน เรองสองกระจก สงทพบเหนในชวตประจ าวน เดกๆ คงรจกและเคยเหนกระจก เราไมเพยงแตมองเหนเงาของตวเองในกระจกเทานน แตยงมองเหนเงาของตวเองในฝาหมอ ชอน หรอ ทพพ เราอาจจะมองทะลผานกระจกหนาตางหรอมองเหนเงาของตวเองบนกระจกหนาตาง ภาพรวมการทดลอง ใหเดกๆ หาวตถทมพนผวสะทอนแสงแบบตางๆ และสรปใหไดวาพนผวสะทอนแสงทเรยบจะใหภาพแตกตางจากพนผวโคง

เดกๆ ใชอปกรณท าการทดลองดวยตนเอง โดยมคณครคอยใหค าแนะน าอยางใกลชด

แสง ส และการมองเหน เรองสองกระจก

เดกๆ ลองใชอปกรณอยางอนมาสองแทนกระจกเงา

แมเหลก เรองประสบการณการเรยนร (1) แมเหลกสามารถดดสงของอนๆ ได

วทยากรมาใหความรเรอง “แมเหลก” และ ทดลองการใชแมเหลกดดสงของอนๆ ได

แมเหลก เรองประสบการณการเรยนร (1) แมเหลกสามารถดดสงของอนๆ ได

เดกๆ ทดลองการใชแมเหลกดดสงของอนๆ ได

คณครลองน าของเลนมาทดลองการดดของแมเหลก

แมเหลก เรองประสบการณการเรยนร (2) แมเหลกจะดดตดวสดบางอยางเทานน

เดกๆ ทดลองการใชแมเหลก

กาซคารบอนไดออกไซค เรองเมลดพชเตนระบ า สงทพบเหนในชวตประจ าวน เมอเราน าผงมะนาวโซดามาละลายน าจะท าใหเกดฟอง ฟองอากาศดงกลาวประกอบดวยกาซคารบอนไดออกไซค ซงเปนกาซชนดเดยวกบทพบในน าอดลม เนองจากฟองกาซเบากวาน าจงลอยขนสผวน า ซงในระหวางทฟองลอยขนสผวน านน ฟองอาจน าวตถชนเลกๆ ในน าตดมาดวย ภาพรวมการทดลอง เทเมลดพชลงในน าโซดาและสงเกตสงทเกดขน จะพบวาเมลดพชเตนขนเตนลงในน าโซดาเปนเวลานาน เมลดพชบางชนดเคลอนทไปมาอยางรวดเรว โดยฟองกาซจะดนเมลดพชลอยขนสผวน า และเมอฟองกาซแตกออก เมลดจะตกลงสกนภาชนะตามเดม

เดกๆ เทน าเปลาลงในแกว 1 ใบ และ เทน าโซดาลงในแกวอก 1 ใบ ตกเมลดถวใสลงในแกวทง 2 ใบ ปดฝา แลวสงเกตสงทเกดขน

กาซคารบอนไดออกไซค เรองเมลดพชเตนระบ า

เดกๆ เทน าเปลาลงในแกว 1 ใบ และ เทน าโซดาลงในแกวอก 1 ใบ ตกเมลดถวใสลงในแกวทง 2 ใบ ปดฝา แลวสงเกตสงทเกดขน

น า เรองความลบสด า สงทพบเหนในชวตประจ าวน ใชสเมจกหลายสระบายทบในบรเวณเดยวกน สจะผสมกนเปนสด า และลองใชสน าทกสทมอยมาผสมกนจะไดสเขมมาก เราสามารถแยกสทผสมกนนไดหรอไม ปากกาเมจกสด านนมแตสด าจรงหรอ ของการทดลอง สด าของสเมจกเกดจากการผสมของสหลายส ในการทดลองนเดกๆ จะเหมอนกบเปนนกสบทคนหาวาปากกาเมจกสด ายหอตางๆ เกดจากากรผสมของสใดบาง จะพบวาสชมพ สฟา สเหลอง และสเขยวซอนอยในสด า การทดลองนใชวธทางเคม ในการคนหาทซอนอย เรยนกวา "โครมาโทกราฟ"

เดกๆ ใชปากกาเมจกวาดภาพบนกระดาษกรอง

เดกๆ ใชหลอดดดน าเปลาแลวหยดน าลงบนกระดาษกรอง สงเกตสงทเกดขน

น า เรองความลบสด า

เดกๆ ใชปากกาเมจกวาดภาพบนกระดาษกรอง

เดกๆ ตดกระดาษกรองแลวมวนจมลงในแกวน าเปลา สงเกตสงทเกดขน

น า เรองความลบสด า

เดกๆ ใชปากกาเมจกวาดภาพบนกระดาษกรอง

เดกๆ ใชหลอดดดน าเปลาแลวหยดน าลงบนกระดาษกรอง สงเกตสงทเกดขน

น า เรองการละลายของน าตาล สงทพบเหนในชวตประจ าวน เมอหยอนกอนน าตาลลงไปในชารอน น าตาลจะละลายอยางรวดเรวราวกบหายไปในทนท และชากมรสชาตหวานขน เกดอะไรขนในระหวางการละลายของกอนน าตาล และน าตาลหายไปไหน ภาพรวมของการทดลอง ในน าตาลมอากาศแทรกอยเมอหยดน าลงไป น าจะไปแทนทอากาศในน าตาล เมอน าถกหยดเขาไปมากๆ จะท าใหผลกน าตาลแยกออกจากกนและละลายเปนน าไปในทสด น าตาลทยอมสจะลอยอยในน าเตมจานส แพรกระจายออกจากน าตาลวางทงไวสกพกสกจะผสมกนเกดสตางๆ ขนมาใหม

เดกๆ ฝกเทน าจากเหยอกใสแกว และ ฝกใชหลอดหยดดดน าจากแกวใบใหญใสลงในแกวใบเลก

น า เรองการละลายของน าตาล

เดกๆ หยดสลงบนกอนน าตาล

เดกๆ หยบกอนน าตาลใสลงในจานน าเปลา

ผลการทดลอง “การละลายของน าตาล”

กาซคารบอนไดออกไซด เรองน ามะนาวโซดา สงทพบเหนในชวตประจ าวน ในการท าอาหารและอบขนม ถาใสสวนผสมผด คนไมเขากนจะท าใหอาหารมรสชาตแปลกไป จงตองมสตรอาหารเพอใหใสสวนผสมถกตองอตราสวนทเหมาะสม การใสสวนผสมตามล าดบกอนหลงกมผลตอรสชาตของอาหารดวย ภาพรวมการทดลอง ในการทดลองนเดกๆ จะไดรวาผงมะนาวโซดามสวนผสมอะไรบาง และตองใสสวนผสมในอตราสวนเทาใดจงจะท าใหไดรสชาตด ถาใสเพยงแคผงมะนาวโซดาคงน ามาดมไมได ตองใสน าลงไปผสม ใหเดกๆ ชมรสและสงเกตสเครองดม รวมถงกาซทเกดขนในน ามะนาวโซดา ผลจากการทดลอง กจกรรมนเดกๆ สนกมาก ไดชมรสชาตของน าทใสสารแตละชนดลงไป มรสชาตเปรยว เคม หวาน เดกๆ ไดท าการทดลองหลายรปแบบ โดยทดลองเตมสารในปรมาณทไมเทากน ใชน าหวานเฮลบลบอยเปนตวแปร เดกๆ หลายคนบอกวารสชาตเหมอน โคก เปปซ โคคาโคลา เดกๆ บอกวาเราสามารถท าโคกทานเองได และไดแนะน าใหคณครน าน าแชในตเยน การทดลองนท าใหเดกเขาใจวาในเครองดมบางชนดทมฟองเวลาเปดขวดจะม กาซคารบอนไดออกไซค

คณครเลานทาน และ แนะน าสารตางๆ ทใชในทดลอง

กาซคารบอนไดออกไซด เรองน ามะนาวโซดา

เดกๆ ท าการทดลองตามขนตอน โดยมคณครคอยใหค าแนะน า

น า เรองสนกกบฟองสบ สงทพบเหนในชวตประจ าวน เดกๆ เคยเลนหรอเปาฟองสบเวลาอาบน า เวลาชวยคณแมลางจาน หรอ ซกผาบางหรอไม แลวฟองสบมรปรางอยางไร มสอะไร ภาพรวมของการทดลอง ฟองสบเกดจากากรเปาลมผานหลอดดดลงในสารละลายน าสบ ซงฟองสบทเกดขนจะอยไดนานพอสมควร ท าใหสามารถพจารณากระบวนการไหลของน าบรเวณผวฟองสบไดอยางชดเจน ทงยงเพลนเพลนกบความสวยงามของสฟองสบทเกดขน เปนอกการทดลองหนงทเดกๆชนชอบมาก

เดกๆ ใชหลอดพลาสตกทดลองการเปาลม

เดกๆ ใชหลอดพลาสตกเปาลมลงในอางสบ

น า เรองสนกกบฟองสบ

เดกๆ ใชหลอดพลาสตกเปาลมลงในแกวสบ

น า เรองสนกกบฟองสบ

เดกๆ ใชหลอดพลาสตกเปาลมลงในแกวสบ

อากาศ เรองเรอสะเทนน าสะเทนบก ภาพรวมของการทดลอง การทดลองน เดกๆ ไดสรางเครองมอทแสดงวาลมสามารถผลกวตถตางๆไดอยางนาทง นอกจากน เดกๆ จะไดสรางเรอสะเทนน าสะเทนบกทท างานไดจรงจากวสดธรรมชาต

เดกๆ เปาลมลงในแกนกระดาษทชช

อากาศ เรองทอรนาโดในขวด สงทพบเหนในชวตประจ าวน ขวดเปลานนวางเปลาจรงหรอไม มอะไรซอนอยหลงจากปลอยใหน าไหลออกจากอางอาบน า และพายทอรนาโด เกยวของกบเรองนอยางไร การทดลองนสามารถใหค าตอบได ภาพรวมการทดลอง การทดลองนประกอบดวยขวดพลาสตกสองใบทตอเชอมกน เดกๆ จะเหนอากาศมตวตนซงอยในรปของฟองอากาศในน าดวยการทดลองตางๆ และเขาใจวาอากาศกตองการทอยเชนกน พรอมกนนยงไดคนพบวาสงของสองสงทไมสามารถอยในทเดยวกน ณ เวลาเดยวกนได ในชวงทายของการทดลองจะไดสราง “พายทอรนาโดน า” ในขวดและสามารถสงเกตการไหลจากทกๆ ดานไดอยางใกลชด

เดกๆ ทดลองสรางพายทอรนาโดในขวดน าของตวเอง

อากาศ เรองทอรนาโดในขวด

เดกๆ ทดลองสรางพายทอรนาโดในขวดน าของตวเอง

แมเหลก เรองประสบการณการเรยนร (4) แมเหลกสามารถดดสงของไดแมมวสดอนมาขวางกน

เดกๆ ทดลองการใชแมเหลก

แมเหลก เรองประสบการณการเรยนร (4) แมเหลกสามารถดดสงของไดแมมวสดอนมาขวางกน

เดกๆ ทดลองการใชแมเหลก

คณตศาสตร เรองจ านวนและปรมาณ การจดหมวดหม สงทพบเหนในชวตประจ าวน “ตกตาหมอยไหน นนไงตกตาหมอยในทามกลางกลมตกตาทวางกระจดกระจายอย” เพอใหการหาตกตาหมงายและรวดเรว สงแรกทมกจะแนะน า คอ เกบสงของทกระจดกระจาย แยกประเภท จากนนจดใหมใหเปนระเบยบ (เชน สวนทเปนของใช ของตกแตง) โดยแยกเปนหมวดหม เชน เรยงหนงสอตามประเภท หรอ การจดเสอผาตามส หรอ การเกบตวตอโดยเรยงตามขนาด ภาพรวมการทดลอง เดกๆ จะไดเรยนรเรองการเปรยบเทยบ การแยกประเภท และ การจดหมวดหมของสงตางๆ ไดแยกหมวดหมของดนสอ ตามเงอนไขตางๆ นอกจากนนยงเปรยบเทยบน าหนกของสงของ จากเครองชงน าหนกทท าขนเอง และ ไดเรยนรการแยกประเภท และ การจดหมวดหมจากการจบกลมกบเพอนๆ ตามเงอนไขทก าหนด

เดกๆ ทดลองการจดหมวดหม : แบงกลมชาย – หญง และ เรยงล าดบ สง - ต า

คณตศาสตร เรองพนท และ รปทรง วาดดวยวงเวยน สงทพบเหนในชวตประจ าวน สงของทเปนรปวงกลมสามารถพบเหนไดทวไป เชน เหรยญ ลอรถยนต ฝาขวด หรอ แกวน า ภาพรวมการทดลอง เรยนรวตถตางๆ ในชวตประจ าวนทเปนรปวงกลม รวมถงสามารถประดษฐลกขาง และ วงเวยนไดดวยตนเอง นอกจากนนจะเปรยบเทยบพนทของรปตางๆ เชน รปสามเหลยม รปสเหลยม และ รปวงกลม

เดกๆ ทดลองการวาดภาพวงกลมบนพนทราย

คณตศาสตร เรองพนท และ รปทรง วาดดวยวงเวยน

เดกๆ ประดษฐวงกลมจากกระดาษสดวยตนเอง

กาซคารบอนไดออกไซค เรองภเขาไฟระเบด สงทพบเหนในชวตประจ าวน เดกสวนใหญชอบปนดนน ามน ชอบมองดกาซฟองฟทเกดขน สนใจลกโปงทพองโต และ ชอบสสนสดใส ซงเดกๆ จะไดพบจาการทดลองสรางภเขาไฟจ าลองลกน ภาพรวมการทดลอง ปนดนน ามนเปนรปภเขาไฟ ท าปากปลองภเขาไฟแลวเทสารตงตนทท าใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด และ สผสมอาหารทท าใหคลายลาวาไหลออกมาจากปลอง เทสวนผสมตางๆ ลงในปลองภเขาไฟตามล าดบ นอกจากนนยงสามารถสรางน าใตภเขาไฟไดอกดวย

เดกๆ สรางภเขาไฟระเบดในปลองทราย

แสง ส และ การมองเหนภาพลวงตา เรองภาพเคลอนไหว สงทพบเหนในชวตประจ าวน ภาพยนตรประกอบดวยภาพนงหลายภาพเรยงตอกน ภาพทตอกนนนมลกษณะแตกตางกนเลกนอย ภาพเหลานจะเคลอนทตอเนองอยางรวดเรว ท าใหตาของเราไมเหนวาเปนภาพนง สมองจงแปลผลเปนภาพเคลอนไหวในทสด ภาพรวมการทดลอง พบแบงครงกระดาษเปนสองสวน วาดภาพทสวนบนและสวนลางใหมลกษณะแตกตางกนเลกนอย ใชดนสอเปดปดกระดาษแผนบนอยางรวดเรว จะเหนภาพเปลยนไปอยางรวดเรว และรสกเหมอนวาก าลงเคลอนไหว เดกๆ คงเคยเหนภาพลวงตา เชน ภาพแกนกระดาษทมสายเกลยวหมน เปนตน ผลจากการทดลอง กจกรรมการทดลองนเดกๆ ไดมความเขาใจแบบงายๆ โดยไดวาดภาพ ระบายส ท าภาพเคลอนไหวหนาคนดใจ เสยใจ สองอรยะบททแตกตางกน เมอเราใชดนสอขยบขนลงอยางรวดเรว กระดาษจะเปดปดท าใหมองเหนภาพเหมอนไดเคลอนไหวอย

เดกๆ สรางภาพเคลอนไหวดวยตนเอง

แสง ส และ การมองเหนภาพลวงตา เรองภาพเคลอนไหว

เดกๆ สรางภาพเคลอนไหวดวยตนเอง

กาซคารบอนไดออกไซด เรองลกโปงพองโตและขวดบบเองได สงทพบเหนในชวตประจ าวน หลงจากตมไขใหมๆ ถาน าไขทตมไปแชในน าเยนทนทจะท าใหไขปอกงายไมตดเปลอก หรอบางครงการเปดขวดแยมมกท าไดยากและมเสยง “คลก” เกดขนดวยเสมอ ท าไมจงเปนเชนนน ภาพรวมการทดลอง วสดหลายประเภทจะขยายตวเมอไดรบความรอน เชน เหลกของเหลว แตการขยายตวนนเกดขนนอยจนเรามองไมเหน แตถากาซ หรอ อากาศมารวมตวกน เราจะมองเหนการขยายตวไดอยางชดเจน ดวยการท าการทดลอง เรอง “ลกโปงพองโต” และเรอง “ขวดบบเองได” ซงจะลดอณหภมของอากาศภายในขวดทปดฝาไว ท าใหรปรางของขวดนนเปลยนไป ผลจากการทดลอง การทดลองนมสารทเดกๆ รจกมาบางแลวจากการทดลองทผานมา คอ ผงฟ เบกงโซดา กรดมะนาว เราไดท าการทดลองโดยใสสารทมปรมาณแตกตางกนใหเดกสงเกต และเมอเตมน าหรอเปลยนเปนน ามะนาวบาง น าสมสายชบาง ใหเดกสงเกตการณเปลยนแปลง ความแตกตาง หลงจากนนกใชสารทกชนดใสในแตละขวด ใสน าหรอน าสมสายช สงเกตลกโปงแตละลก วาสารชนดใดท าปฏกรยากนแลวท าใหลกโปงพองโตมากนอยเพยงใด เดกๆ สนกมาก ขอท าแลวท าอก และมเสยงเชยรโดยรอบ

บนทกผลการทดลอง เรอง ลกโปงพองโต และ ขวดบบเองได

น า เรองหลอดด าน า สงทพบเหนในชวตประจ าวน ขณะวายน าในสระหรอทะเล เราจะรสกวาสงของทอยในน ามน าหนกเบากวาปกต เชน เราสามารถใหเพอนขหลงในน าแลวเดนไปมาไดอยางสบาย ท าไมจงเปนเชนนน ท าไมเรอด าน าจงลอยและด าลงไปในน าได ปลาท าอยางไรจงรกษาระดบความลกในการวายน าได การทดลองนมค าตอบ ภาพรวมของการทดลอง ใชหลอดดดแบบงอได และลวดเสยบกระดาษน ามาประกอบกนซงท าไดงาย และใชหลอดขนาดใหญ หมดวยดนน ามน เมอน ามาหยอนลงในขวดบรรจน าวตถทงสองชนนจะจมลงไปดานลางเมอบบขวด และลอยขนมาดานบนเมอแรงบบลดลง

เดกๆ ท าการทดลองบบขวด เพอใหวตถลอยขนลงในน า

อากาศ เรองปมขวดและลฟตเทยน สงทพบเหนในชวตประจ าวน อากาศตองการพนทเพมมากขนเมออณหภมสงขน จงท าใหเราไดยนเสยงอากาศขยายตว เมอลางขวดหรอแกวดวยน ารอนและคว าไวบนพนโตะ ภาพรวมของการทดลอง เมออากาศเยนลง อากาศจะตองการพนทนอยลง พนทในขวดจะมทวาง เมอมทวางแรงดนอากาศทอยภายนอกขวดกจะดนอากาศรอบนอกเขามา แตในการทดลองนเราศกษาการไหลของน าแทน น ากจะไหลเขามาแทนท

เดกๆ ทดลองการแทนทของอากาศและน า

อากาศ เรองงเตนระบ า ภาพรวมของการทดลอง อากาศรอนจะเคลอนทขนไปขางบน ปรากฏการณนสามารถแสดงใหเหนโดยการใหเดกๆ ท างกระดาษ แลวน าไปแขวนเหนอเครองท าความรอน หรอโคมไฟ จะพบวางเรมเตนระบ า

เดกๆ ทดลองงเตนระบ าดวยตนเอง