แนวทางการจดประเภทอาหาร

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

กลมก ากบดแลกอนออกสตลาด ส านกอาหาร

1

กฎหมายอาหารทเกยวของ

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

พระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522

กฎกระทรวง

ประกาศกระทรวงสาธารณสข

ประกาศส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

กฎหมายอนๆ เชน ค าสงคณะกรรมการอาหาร

2

นยามของอาหาร ตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522

“อาหาร” ตามมาตรา 4 ในพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 หมายความวา ของกนหรอเครองค าจนชวต ไดแก

(1) วตถทกชนดทคนกน ดม อม หรอน าเขาสรางกายไมวาดวยวธใดๆ หรอในรปลกษณะใดๆ แตไมรวมถงยา วตถออกฤทธตอจตและประสาท หรอยาเสพตดใหโทษ ตามกฎหมายวาดวยการนน แลวแตกรณ

(2) วตถทมงหมายส าหรบใชหรอเปนสวนผสมในการผลตอาหารรวมถงวตถเจอปนอาหาร ส และเครองปรงแตงกลนรส

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

3

ลกษณะของผลตภณฑทจดเปนอาหาร

ผลตภณฑ

วตถดบ

มงใชหรอเปนสวนผสมในการผลตอาหาร ผลตภณฑส าเรจรป

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ทมา: ดดแปลงจากแผนภมการจดประเภทผลตภณฑสขภาพ

4

เขาสรางกายโดยตรง

ใชลางท าความสะอาด/ ฆาเชอโรค /อตสาหกรรมอาหาร

มประวตการใชเปนอาหารไมนอยกวา 15 ป

มประวตการใชเปนอาหาร นอยกวา 15 ป หรอมกระบวนการผลตทสงผลตอโครงสรางสาร

ตองผานการประเมน “อาหารใหม”

กรณตวอยางทไมจดเปนอาหาร ตาม พรบ.อาหาร พ.ศ.2522

• Modified starch ทระบวาน าไปใชในอตสาหกรรมกระดาษ

• แรธาตและวตามน ทน าไปใชในอตสาหกรรมอาหารสตว

• Calcium carbonate ทใชในอตสาหกรรมรถยนต

ทงนตองดองคประกอบอนดวย เชน spec ของผลตภณฑ พจารณาประกอบกบขอมลบนฉลาก

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

5

แนวทางการจดประเภทอาหาร

• ประกาศกระทรวงสาธารณสขทก าหนดคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑ

• ปอย. เรองแนวทางการจดหมวดอาหารประกอบการขออนญาตอาหารตามกฎหมาย

1. รายละเอยดของผลตภณฑ เชน

- สตรสวนประกอบ 100%

- กรรมวธการผลต

- จดประสงคการใช

- วธการบรโภค/วธการใช

- ปรมาณการบรโภค/ปรมาณการใช

- ภาชนะบรรจ/การเกบรกษา

2. คณลกษณะเฉพาะของผลตภณฑนนๆ (Specifications) ทจ าเปน เชน ปรมาณกาเฟอน ปรมาณเนอนม

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

หลกเบองตนในการจดประเภทอาหาร

พจารณาภาพรวมของผลตภณฑ

7

ดาวนโหลดแบบฟอรมจดประเภทอาหาร

8

ทราบไดอยางไรวาสวนประกอบนนๆม

ประวตการบรโภคเปนอาหาร

พช ตรวจสอบเบองตนในบญชรายชอ

พชฯ

วตามน แรธาต กรดอะมโน ตรวจสอบกบ

ประกาศส านกงานฯ

วตถดบนนเคยกนเปนอาหาร

ตามปกตรเปลา

ตรวจสอบกบฐานขอมลการอนญาต (e-lo)

ถายงไมมอก ลองสบคนในอนเทอรเนต

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ในเครองดม และเสรมอาหาร บญชวตถหามใชในอาหาร

พจารณาสตรสวนประกอบผลตภณฑ

สวนประกอบมประวตเปนอาหาร และมไดมกรรมวธผลตแบบใหม

- สวนประกอบไมมประวตเปนอาหาร

- กรรมวธการผลตแบบใหม

อาหารใหม (Novel Food) ไดแก

1. ไมเคยมประวตใชเปนอาหารหรอมประวตใชเปนอาหาร นอยกวา 15 ป

2. ใชเทคโนโลยการผลตใหมทอาจมผลตอความปลอดภย เชน เปลยนแปลงโครงสรางสาร

ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 376) พ.ศ.2559 เรอง อาหารใหม (novel food)

พจารณาจดประเภทผลตภณฑ

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

10

การพจารณาประเภทตามประกาศกระทรวงสาธารณสข

- มประกาศฯ ก าหนดไวเปนการเฉพาะหรอไม

- มวตถประสงคการใชอยางไร

ประกาศฯทก าหนดประเภทอาหารทงหมด ประเภทอาหารทมประกาศฯเฉพาะ 45 รายการ

11

อาหารควบคมเฉพาะ อาหารส าหรบผทตองการควบคมน าหนก, นมดดแปลงส าหรบทารกและสตรตอเนองฯ, อาหารทารกและสตรตอเนองฯ, อาหารเสรมทารกและเดกเลก, วตถเจอปนอาหาร อาหารทก าหนดคณภาพหรอมาตรฐาน น ามนถวลสง, น ามนปาลม, น ามนมะพราว, น าบรโภค, น าแขง, ชอกโกแลต, ขาวเตมวตามน, เครองดมเกลอแร, ชา, กาแฟ, น านมถวเหลอง, น าแรธรรมชาต, ซอสบางชนด, น าปลา, น าสมสายช, น ามนเนย, ครม, เนยแขง, น าผง, แยม เยลล และมารมาเลด, เนยใสหรอก, เนย, ไขเยยวมา, ชาสมนไพร,, ผลตภณฑปรงรสทไดจากการยอยโปรตนของถวเหลอง, เกลอบรโภค, เนยเทยม เนยผสม ผลตภณฑเนยเทยม และผลตภณฑเนยผสม, นมโค, นมปรงแตง, ผลตภณฑของนม, นมเปรยว, ไอศกรม อาหารทตองมฉลาก แปงขาวกลอง, วนส าเรจรปและขนมเยลล, วตถแตงกลนรส, ขนมปง, น าเกลอปรงอาหาร, หมากฝรงและลกอม, ผลตภณฑจากเนอสตว

ประเภทอาหารกลมใหญ

5 รายการ

ซอสปดสนท, น ามนและไขมน, อาหารกงส าเรจรป, ผลตภณฑเสรมอาหาร, เครองดมในภาชนะ

บรรจทปดสนท

ประกาศฯทตองปฏบตควบค หากเขาขาย

1. อาหารทมวตถประสงคพเศษ 2. อาหารทเปน GMO 3. ผานกระบวนการฉายรงส 4. อาหารทมความเสยงจากโรคววบา

01.0 นมและผลตภณฑ

นมโค ป.350

นมปรงแตง ป.351

นมเปรยว ป.353

ผลตภณฑของนม ป.352

เนยเทยม เนยผสม ผลตภณฑเนยเทยมและผลตภณฑเนยผสม

ป.348

ไอศกรม ป.354

06.0 ธญชาตและผลตภณฑธญชาต

แปงขาวกลอง ป.44

ขาวเตมวตามน ป.150

08.0 เนอสตวและผลตภณฑเนอสตว

ผลตภณฑเนอสตว ป.243

05.0 ลกกวาด ลกอม ชอกโกแลต

ชอกโกแลต ป.83

วนส าเรจรปและขนมเยลล ป.100

หมากฝรงและลกอม ป.228

ไอศกรมยกเวนหวานเยน ป.354

ขนมปง ป.224

14.0 เครองดม

น าบรโภค ป.61

น าแขง ป.78

เครองดมเกลอแร ป.195

ชา ป.196

กาแฟ ป.197

น านมถวเหลองทบรรจในภาชนะทปดสนท

ป.198

น าแรธรรมชาต ป.199

ชาสมนไพร ป.280

เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท

ป.356 02.0 น ามนและไขมน

น ามนถวลสง ป.23

น ามนปาลม ป.56

น ามนมะพราว ป.57

น ามนเนย ป.206

ครม ป.208

เนยแขง ป.209

เนยใสหรอก ป.226

เนย ป.227

น ามนและไขมน ป.205

12.0 เกลอ เครองเทศ ซป ซอส สลด และผลตภณฑจากโปรตน

ซอสบางชนด ป.201

น าปลา ป.203

น าสมสายช ป.204

ผลตภณฑปรงรสทไดจากการยอยโปรตนของถวเหลอง

ป.317

น าเกลอปรงอาหาร ป.324

เกลอบรโภค ป.333

ซอสในภาชนะบรรจทปดสนท

ป.200

17.0 วตถทใชเปนสวนประกอบในอาหารโดยไมไดน ามาบรโภคโดยตรง

วตถเจอปนอาหาร ป.281

วตถแตงกลนรส ป.223

13.0 อาหารทมวตถประสงคเฉพาะทางดานโภชนาการ

นมดดแปลงส าหรบทารก, นมดดแปลงสตรตอเนองส าหรบทารกและเดกเลก

ป.156

อาหารทารก, อาหารสตรตอเนองส าหรบทารกและเดกเลก ป.157

อาหารเสรมส าหรบทารกและเดกเลก ป.158

รอยลเยลลและผลตภณฑรอยลเยลล ป.294

อาหารส าหรบผทตองการควบคมน าหนก ป.121

ผลตภณฑเสรมอาหาร ป.293

03.0 ไอศกรมหวานเยน

ไอศกรมหวานเยน ป.354

11.0 สารใหความหวานและน าผง

น าผง ป.211

10.0 ไขและผลตภณฑไข

ไขเยยวมา ป.236

07.0 ผลตภณฑขนมอบ

ขนมปง ป.224

04.0 ผลไม ผก สาหราย นดและเมลด

แยม เยลล และมารมาเลด ป.213

09.0 สตวน าและผลตภณฑสตวน า

15.0 ขนมขบเคยว

16.0 อาหารเตรยมส าเรจ

ประกาศฯ ก าหนดไวเปนการเฉพาะ

กรณผลตภณฑ ทไมมประกาศก าหนดไวเฉพาะ พจารณา วตถประสงคการใช-วธการบรโภค

ดม/ชงดมได

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

หมายเหต กงส าเรจรป หมายถง อาหารกงส าเรจรปตาม ป.210 เทานน

ใชปรงรส

น ามนและไขมน

เครองดม ป.356 ซอสปดสนท ป.200 น ามนและไขมน ป.205

กงส าเรจ

กงส าเรจรป ป.210

หวงผลทางสขภาพ

ผลตภณฑเสรมอาหาร ป.293

13

พจารณาการบรรจ และการเกบรกษา

พจารณาการบรโภค อาหารในภาชนะบรรจทปดสนท** ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 355) พ.ศ.2556

บรรจในภาชนะทไมสามารถปองกนอากาศเขาออก หรอมไดเกบรกษาทอณหภมปกต

บรรจในภาชนะทสามารถปองกนอากาศเขาออก และเกบรกษาทอณหภมปกต

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

**หมายเหต (หลกการทพจารณายกเวน) ผลตภณฑทถกยกเวน ตามตามประกาศฯ ขอ 14 ดงน 1. อาหารขบเคยวประเภทคกก เวเฟอร แครกเกอร บสกต อาหารอบกรอบชนดทไมมการสอดไส ขาวเกรยบ เมลดธญพชควหรออบ ถวควหรออบ นตควหรออบ พชผกผลไมอบหรอทอดกรอบ อาหารขบเคยวชนดอบพอง (Extruded snack) และเมลดพชอบแหงหรอทอด 2.ผงเครองเทศ ผงเครองปรงตางๆ 3.แปงประกอบอาหาร 4.อาหารอดเมด 5.พชผก ผลไม ทท าใหแหง 6.เนอสตวทท าใหแหง

14

พจารณาการบรโภค

ตองผานกรรมวธหรอปรงแตงบางสวน

อาหารพรอมบรโภค ปสธ. (ฉบบท 237) พ.ศ.2544

บรโภคไดทนท หรออนรอน หรอละลายน าแขงกอนบรโภค

อาหารทไดจดเตรยมสวนประกอบตางๆ ไวในหนวยภาชนะทพรอมจ าหนายโดยตรงตอผบรโภค เพอน าไป ปรงเปน

อาหารชนดใดชนดหนงโดยเฉพาะ

อาหารพรอมปรง ปสธ. (ฉบบท 237) พ.ศ.2544

15

อาหารทวไป

1.สตวและผลตภณฑ 6.ผลตภณฑส าหรบท าอาหารชนดตางๆ ทยงไมพรอมบรโภค 2.พชและผลตภณฑ 7.เครองปรงรส 3.สารสกด/สารสงเคราะห 8.น าตาล 4.สารอาหาร 9.เครองเทศ 5.แปงและผลตภณฑ

ส านกอาหาร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ผลตภณฑอนๆ นอกเหนอจากทกลาวมาขางตน

16

ดวาม ปสธ.ฯก าหนดไวเปนการเฉพาะมย จดตามประกาศฯเฉพาะนน

อาหารทวไป

หากไมเปนไปตามประกาศฯเฉพาะ ดวาเปน 5 กลมตอไปนมย

หากไมเขาทง 5 กลม

ถาไมใช

หากไมเปนพรอมปรง/พรอมบรโภค

ดม/ชงดมได ใชปรงรส น ามนและไขมน

เครองดม ป.356 ซอสปดสนท ป.200 น ามนและไขมน ป.205

กงส าเรจ (ตามนยาม ป.210)

กงส าเรจรป ป.210

หวงผลทางสขภาพ

ผลตภณฑเสรมอาหาร ป.293

ดวาเปนภาชนะปดสนท และเกบทอณภมหองมย ถาใช เปนปดสนท ป.355 (ดขอยกเวนตามประกาศฯดวยนะ)

ดวาเปน พรอมปรง หรอ พรอมบรโภค มย ถาใช ท าตาม ป.237

17

แนวทางการจดประเภทอาหาร 17 ประเภท เพอพจารณาการใชวตถเจอปนอาหาร

ปจจบนคอ ปอย. เรองแนวทางการจดหมวดอาหารประกอบการขออนญาตอาหารตามกฎหมาย

คมอแนวทางการจดหมวดอาหาร ประกอบดวย

1. ความเปนมาและวตถประสงค

2. หลกเกณฑ/แนวทางในการจดประเภทอาหารตาม 17 หมวด

3. ค าอธบายและรหสหมวดอาหารหลก 17 ประเภท (เอกสารแนบ 1)

4. รายละเอยดของหมวดอาหาร 17 ประเภท พรอมค าอธบาย ตวอยางประกอบ และประกาศกระทรวงสาธารณสขทเกยวของทงน ในแตละประเภทอาหาร จะมรหสหมวดก ากบ เพอการเชอมโยงกบการใชวตถเจอปนอาหาร (เอกสารแนบ 2)

5. Decision tree ส าหรบเปนเครองมอประกอบการจดประเภทอาหารในแตละหมวดอาหาร เพอประกอบค าอธบายของแตละหมวดอาหารตามเอกสารแนบ 2 (เอกสารแนบ 3)

19

ค าอธบายและรหสหมวดอาหารหลก

20

รายละเอยดหมวดอาหาร

21

Decision tree ส าหรบเปนเครองมอประกอบการจดหมวดอาหารหลก 17 ประเภท (เอกสารแนบ 3)

ขอบคณ 23