บทคดยอ ปญหาสำาคญตางๆในโลกปจจบน หากคนลกลงไปจะพบวามตนตอมาจากความเสอมโทรม

ในมตทางจตวญญาณทขาดศลธรรมอนดงามของมนษยทงสน คำาถามทสำาคญสำาหรบสถาปนก

กคอผสรางสรรคงานสถาปตยกรรมจะมบทบาทอยางไรไดบางเพอรวมแกวกฤตการณน ซงหาก

พจารณาบรบทของประเทศไทยซงมพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจำาชาตแลว กจะพบวาม

ตนทนสำาคญยงในการศกษาเรองสภาพแวดลอมกบการพฒนาทางจตใจ นนคอ หลกธรรมเรอง

ความสปปายะ 7 อนหมายถง ปจจยภายนอก 7 ประการ ทสงเสรมตอการพฒนาจตใจ อนไดแก

บคคล อรยาบท สถานท อากาศ การสอสาร อาหาร และทตงวด โดยปจจยเรองสถานทนนเปน

เรองทเกยวของกบสถาปนกโดยตรง การศกษานจงตอยอด พฒนาหลกธรรมดงกลาว และนำามา

ประยกตใชกบการออกแบบสถาปตยกรรมบนการปฏบตงานจรงโดยผานกระบวนการวจยเชง

ปฏบตการ (Action Research) ทมผวจยเปนตวแปรหนงของการวจย

บทความนจงเปนการสรปสาระสำาคญจากงานวจยในเรองความสำาคญ วตถประสงค ความ

หมายและความสมพนธของความสปปายะ รวมถงกระบวนการและผลงานการออกแบบทเออตอ

ความสปปายะ ผานกระบวนการมสวนรวมในการออกแบบวดปาวมตตยาลยระหวางพระมหา

วฒชย วชรเมธ กลมตวอยางผใชโครงการ และผเขยนในฐานะสถาปนกผออกแบบ ในชวงป พ.ศ.

2552-2554

Abstracts In contemplation on the origins of major problems in the society these days,

one should find that they all result from deteriorated, immoral human souls. The

key question is how architects who create architectures become instrumental in

rectifying this crisis. With its national religion, Buddhism, Thailand has an advantage

asset when it comes to the study on the relation between environment and

spiritual development, the dharma known as sappaya 7: the 7 external factors that

contribute to spiritual development; person, posture, adobe, climate, speech, food,

and resort. As the place factor is directly associated with architects, the writer, as

an architect and researcher, therefore study and further such dharma then apply

it to the architecture design on real site through an action research procedure that

has researcher as one of the variables.

หลกสตรปรญญา

สถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาสถาปตยกรรมเพอชมชน

และสงแวดลอม

สถาบนอาศรมศลป

e-mail: pakachat@hotmail.

com

การศกษาการออกแบบสถาปตยกรรมทเออใหเกดความสปปายะ

เพอนำาไปออกแบบวดปาวมตตยาลย

TheStudyofArchitecturalDesignwhichSupporttheAcquisition

ofSappayainordertoDesignWatPaVimuttayalayaภคชาตเตชะอำานวยวทย

PakachatTecha-amnuaywit

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 255616

Thereby, this journal paper is the conclusion of the research highlighted on

the importance, purpose, meaning, and relation of sappaya, including the achieved

Wat Pa Vimuttayalaya architecture design which supports the acquisition of

sappaya and its co-design process between V. vajiramedhi, its target users, and

the writer as the designing architect during 2009-2011.

คำาสำาคญ: สปปายะ การมสวนรวมในการออกแบบสถาปตยกรรม

Keywords: Sappaya, Co-designing in Architectural Design

ความสำาคญและทมาของการศกษาเรองความสปปายะ วกฤตการณตางๆ ทเกดในโลกปจจบนไมวาจะเปนดานสง

แวดลอม เชน ปญหาภาวะโลกรอน การเกดภยธรรมชาตหลายตอ

หลายครงในระยะเวลาเพยงไมกป ดานเศรษฐกจ เชน ปญหาการ

คอรปชนเงนจำานวนมหาศาลและวกฤตเศรษฐกจในหลายประเทศ

ดานการเมองและสงคม เชน ปญหาการแตกแยกทางความคด

ความเหลอมลำาในสงคม ฯลฯ ลวนกอใหเกดความเดอดรอนแก

ผคนทอาศยอยบนโลกใบนอยางมากมาย ปญหาตางๆมตนเหตมา

จากอะไร นคอคำาถามทคนทกคนบนโลกใบนจำาเปนตองตอบรวม

กนเพอดำารงความเปนเผาพนธของมนษยใหอยรอดสบตอไป พระ

สนตพงศ เขมปญโญ (2553) ไดเคยตอบคำาถามนไววา “ธรรมชาต

ไมเคยมปญหา คนนนแหละมปญหา” และหากวเคราะหลกลงไป

กวานนจะพบวา ปญหาทเกดขนจากคนลวนมตนตอมาจากความ

เสอมโทรมในมตทางจตวญญาณทขาดศลธรรมอนดงามทงสน

ยงไปกวานนตนเหตดงกลาวเมอผนวกกบระบบเศรษฐกจแบบ

ทนนยมทใชกเลสคอโลภะเปนตวกระตนใหเกดการบรโภคจนเกน

ความจำาเปนกยงสงผลใหโลกเขาสหายนะเรวขนกวาเดม (ประเวศ

วะส, 2554)

ในทางตรงกนขาม โลกนกยงมมรดกลำาคาทผานการ

สบทอดมาเปนเวลานานและทำาใหโลกสามารถดำาเนนอยอยางสงบ

สนต สงเหลานกคอศาสนาและผนำาทางจตวญญาณ ซงสอนใหผคน

มคณงามความดและกลอมเกลาใหผคนอยกนอยางสนตในสงคม

ดวยเหตนเองงานสถาปตยกรรมและพนททางกายภาพทเกดขน

จากศาสนาและผนำาทางจตวญญาณจงเปนวตถธรรมทคำานงถงการ

พฒนามตทางจตวญญาณของผคนและเปนมรดกตกทอดใหเราได

เหนในปจจบนไมวาจะเปน วดวาอาราม โบสถ มสยด เปนตน โดย

เฉพาะในบรบทของประเทศไทยซงมพระพทธศาสนาเปนศาสนา

ประจำาชาตแลว กจะพบวามตนทนสำาคญยงในการศกษาเรองสภาพ

แวดลอมกบการพฒนาทางจตวญญาณ นนคอ ความสปปายะ 7

“สปปายะ” อนมความหมายโดยยอคอ สงทเหมาะกน

สงทเกอกล ชวยสนบสนนในการบำาเพญภาวนาใหไดผลด ชวยให

สมาธตงมน ไมเสอมถอย (พระพรหมคณาภรณ, 2550) เปนขอ

ธรรมทเกยวกบการพฒนาดานในของมนษยทเกยวเนองกบปจจย

ภายนอกทง 7 ประการ ไดแก บคคล อรยาบท สถานท อากาศ

การสอสาร อาหาร และทตงวด ซงหนงในเจดปจจยดงกลาวนนมขอ

ทเกยวของกบงานสถาปตยกรรมดวยนนคอสถานทหรออาวาสสป

ปายะ จงนำาไปสโจทยทสำาคญของบทความนกคอ จะออกแบบ

สถาปตยกรรมอยางไรใหเออตอการเปนอาวาสสปปายะ

ทายทสดดวยเหตทพระมหาวฒชย วชรเมธ ภกษ

ผเปนกำาลงสำาคญในการเผยแผคำาสอนเพอพฒนาสงคมไทยใน

ปจจบน ไดมดำารในการสรางวดปาวมตตยาลยในแถบชานเมอง

กรงเทพมหานครโดยตองการเลอกทตงและออกแบบสภาพ

แวดลอมใหเออตอการปฏบตธรรมเพอเปนเหตปจจยในการสราง

คนไปควบคกบการพฒนาสงคมตามหลกธรรมคำาสอนขององค

สมเดจพระสมมาสมพทธเจา จงเปนโอกาสสำาคญในการศกษา

เรองการออกแบบสถาปตยกรรมทเออใหเกดความสปปายะและ

นำาไปประยกตใชในการงานจรงอยางสมสมยผานกระบวนการวจย

เชงปฏบตการ (Action Research) โดยอาศยการมสวนรวมใน

กระบวนการออกแบบจากพระมหาวฒชย วชรเมธและกลมสงฆะ

ตงแตเรมตนจนสนสดกระบวนการ เพอใหเกดผลสรปทสามารถนำา

ไปตอยอดดานการออกแบบสรางสรรคสถาปตยกรรมทเปนพนท

ทางจตวญญาณและเปนแนวทางในการพฒนาทางวชาการและ

วชาชพสถาปตยกรรมตอไป

บทความนจงมสาระสำาคญอยสองประการคอ 1.)

กระบวนการออกแบบงานสถาปตยกรรมทเออใหเกดความสปปายะ

และ 2.) งานสถาปตยกรรมทเออตอความเปนอาวาสสปปายะ

ผานปฏบตการออกแบบวดปาวมตตยาลย

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 2556 17

วตถประสงคในการศกษา 1. เพอศกษาและทำาความเขาใจความหมายของสปปา

ยะผานตวอยางงานสถาปตยกรรมและปฏปทาของพระเถระผนำา

การปฏบตธรรม

2. เพอนำาผลทไดไปออกแบบวดปาวมตตยาลยของ

พระมหาวฒชย วชรเมธใหเออตอความสปปายะ

ความหมายและความสมพนธของความสปปายะทเกยวของกบงานสถาปตยกรรม ความหมายของความสปปายะทเกยวของกบงานสถา

ปตยกรรม

ผ เขยนไดประมวลจากคมภรอรรถกถาวสทธมรรค

หนงสอพทธธรรมทรจนาโดยทานพระพรหมคณาภรณและการ

สมภาษณพระมหาวฒชย วชรเมธซงเปนผนำาทางจตวญญาณ

ของวดปาวมตตยาลย โดยในทนจะกลาวถงเฉพาะความสปปายะ

ทเกยวของกบงานสถาปตยกรรมซง ไดแก

1. อาวาสสปปายะหมายถง สภาพแวดลอมและสถานท

ทเหมาะสมและเกอกลตอการภาวนา

2. ปคคลสปปายะ หมายถง บคคลทเกอกลตอการ

ทำาใหจตผองใส เปนผชแนวทางแหงการภาวนา ในพระไตรปฎก

ไดใหความหมายถงบคคลประเภทนวาคอ กลยาณมตร

3. โคจรสปปายะ หมายถง บรบททสงบอนบรบรณ

ดวยอาหาร ชมชนทมศรทธา และมการสญจรทไมลำาบากนก

ความสมพนธของความสปปายะทง3

หลงจากทนยามความหมายของความสปปายะท

เกยวของกบงานสถาปตยกรรมดงกลาวมาขางตนแลว ขนตอนตอ

มาของการศกษาผเขยนไดแสวงหาความหมายเพอตอบคำาถาม

ของการศกษาตามวตถประสงคของการศกษาขอท 1.) คอ การ

ศกษาและทำาความเขาใจความหมายของสปปายะผานตวอยางงาน

สถาปตยกรรมและปฏปทาของพระเถระผนำาการปฏบตธรรม ดวย

การเขาไปดกรณศกษา 3 แหง ไดแก วดปานานาชาต สวนโมกข

พลารามและสวนโมกขนานาชาต รวมถงไดทบทวนวรรณกรรมและ

สมภาษณผนำาทางจตวญญาณของกรณศกษานนๆ ซงไดแก ทาน

เกวล เฮนนง และคณเมตตา พานช ตามลำาดบ

จากการศกษาดงกลาว ทำาใหผเขยนไดพบวาอาวาสสปปา

ยะนนจะเกดขนไดจะตองอาศยปจจยอนๆประกอบ คอ ปคคลสป

ปายะ ซงไดแก ผนำาทางจตวญญาณและกลมสงฆะ เชน หลกท

พระพทธทาสทานมองในการสรางสวนโมกขนน ทานกใหมองกลบ

ไปทวถของพทธองค คอทำาอยางไรใหมนสามารถใกลชดธรรมชาต

ไดมากทสด ใหมการปรงแตงนอยทสด (เมตตา พานช, 2553)

จงสงผลใหสวนโมกขทงสองแหงมธรรมชาตเปนองคประกอบท

สำาคญทสดและอาคารเปนองคประกอบทรองลงมา และ โคจรสป

ปายะ ซงไดแก ทตงโครงการ เชน เพราะวดปานานาชาตนนมขนาด

ใหญและตงอยในบรบททสงบ กลาวคอ หอมลอมไปดวยเรอกสวนไร

นาของชาวบานบงหวายทมความวนวายนอย จงสงผลใหบรรยากาศ

ภายในวดปานานาชาตนนเออตออาวาสทสปปายะเปนอยางยง

เปนตน ซงสามารถสรปไดตามภาพท 1

3

วรรณกรรมและสมภาษณผน าทางจตวญญาณของกรณศกษานนๆ ซงไดแก ทานเกวล เฮนนง และคณเมตตา พานช

ตามล าดบ

จากการศกษาดงกลาว ท าใหผเขยนไดพบวาอาวาสสปปายะนนจะเกดขนไดจะตองอาศยปจจยอนๆประกอบ คอ

ปคคลสปปายะซงไดแก ผน าทางจตวญญาณและกลมสงฆะ เชน หลกทพระพทธทาสทานมองในการสรางสวนโมกขนน ทานก

ใหมองกลบไปทวถของพทธองค คอท าอยางไรใหมนสามารถใกลชดธรรมชาตไดมากทสด ใหมการปรงแตงนอยทสด

(เมตตา พานช , 2553) จงสงผลใหสวนโมกขทงสองแหงมธรรมชาตเปนองคประกอบทส าคญทสดและอาคารเปนองคประกอบท

รองลงมา และ โคจรสปปายะ ซงไดแก ทตงโครงการ เชน เพราะวดปานานาชาตนนมขนาดใหญและตงอยในบรบททสงบ

กลาวคอ หอมลอมไปดวยเรอกสวนไรนาของชาวบานบงหวายทมความวนวายนอย จงสงผลใหบรรยากาศภายในวดปา

นานาชาตนนเออตออาวาสทสปปายะเปนอยางยง เปนตน ซงสามารถสรปไดตามภาพท 1

4. การออกแบบสถาปตยกรรมทเออตอความสปปายะ

จากทกลาวมาขางตนถงความหมายและความสมพนธของความสปปายะทเกยวของงานสถาปตยกรรมแลว ล าดบถด

มาคอการน าไปประยกตใชกบกระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมกรรม ซงหวใจส าคญทคนพบจากการศกษากคอจะตองให

ความส าคญในการเรยนรระหวางผน าทางจตวญญาณ สงฆะ ทตงโครงการ และสถาปนกผออกแบบเพอใหสถาปนกสามารถ

แปลผลการเรยนรออกมาเปนผลงานการออกแบบทางสถาปตยกรรมทสอดคลองกบทงผน าทางจตวญญาณ สงฆะ และทตง

โครงการ โดยมรายละเอยดดงน

1.) ปคคลสปปายะ ปฏปทา พระวนย

ทตงโครงการ

เลอกทตงวด

ก าหนดเปาหมาย วธการ

2.) โคจรสปปายะ 3.) อาวาสสปปายะ

สงฆะ ผน าทางจตวญญาณ

ก าหนดวธการสราง

ภาพท 1 แผนภาพความสมพนธของสปปายะทง 3

ภาพท 1 แผนภาพความสมพนธของสปปายะทง 3

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 255618

การออกแบบสถาปตยกรรมทเออตอความสปปายะ จากทกลาวมาขางตนถงความหมายและความสมพนธ

ของความสปปายะทเกยวของงานสถาปตยกรรมแลว ลำาดบถดมา

คอการนำาไปประยกตใชกบกระบวนการออกแบบสถาปตยกรรม

กรรม ซงหวใจสำาคญทคนพบจากการศกษากคอจะตองใหความ

สำาคญในการเรยนรระหวางผนำาทางจตวญญาณ สงฆะ ทตง

โครงการ และสถาปนกผออกแบบเพอใหสถาปนกสามารถแปล

ผลการเรยนรออกมาเปนผลงานการออกแบบทางสถาปตยกรรมท

สอดคลองกบทงผนำาทางจตวญญาณ สงฆะ และทตงโครงการ โดย

มรายละเอยดดงน

1. กระบวนการเรยนรระหวางสถาปนกกบผนำาทาง

จตวญญาณนน ผออกแบบจะตองมความเขาใจในปฏปทาและวธ

การสอนของผนำาทางจตวญญาณ เพอสรางสรรคสถาปตยกรรมท

สะทอนถงแนวคดและสอดคลองกบปฏปทารวมถงวธการสอนของ

ผนำาทางจตวญญาณ

2. กระบวนการเรยนรระหวางสถาปนกกบสงฆะซง

เปนผใชสอยสถาปตยกรรมนโดยตรง ผออกแบบตองเขาใจความ

ตองการพนทใชสอย ลกษณะ พฤตกรรมและธรรมชาตในการปฏบต

ธรรมเพอสรางสรรคสถาปตยกรรมทสอดคลองกบความตองการดง

กลาว และแปลความเขาใจนนใหเปนสถาปตยกรรมเชนเดยวกบการ

เรยนรกบผนำาทางจตวญญาณ

3. กระบวนการเรยนรระหวางผนำาทางจตวญญาณ

สถาปนกผออกแบบ เพอพจารณาทตงโครงการนน ทงสองจะ

ตองรวมกนพจารณาทางเลอกของทตง เพอเลอกทตงโครงการท

เปนโคจรสปปายะซงเปนองคประกอบทสำาคญในการสรางสรรค

ใหเกดความสปปายะ จากนนจงทำาการออกแบบสถาปตยกรรม

ใหสอดคลองกบโคจรสปปายะตอไป จากกระบวนการเรยนรและ

ทำางานขางตน จงมแนวโนมทจะเกดงานสถาปตยกรรมทเออตอ

ความสปปายะได

กระบวนการออกแบบวดปาวมตตยาลยใหเออตอความสปปายะ “สงทสำาคญทสดในกระบวนการ คอ ไดทำาใหกระบวนการ

ของความเปนครบาอาจารยกบลกศษยไดคนกลบมา” (พระมหา

วฒชย วชรเมธ, 2555)

เพอใหการออกแบบตรงตามวตถประสงคทกลาวมา

ขางตน ผเขยนไดนำาไปประยกตใชกบกระบวนการออกแบบวดปา

วมตตยาลย จงไดกำาหนดขนตอนหลกเปน 2 สวน โดยมรายละเอยด

ดงตอไปน

กระบวนการเรยนรระหวางพระมหาวฒชย วชรเมธกบ

ผเขยนนน ไดกำาหนดขนตอนในกระบวนการเรยนรรวมกนถง 8 ครง

ซงแบงเปน คอ 1.1.) การสนทนาอยางมประเดน 1.2.) การตรวจ

แบบรางผงบรเวณขนตน และ 1.3.) การปฏบตธรรมในกรณศกษา

ตวอยาง (ภาพท 2) 1.4.) การดกรณศกษารวมกนกบพระมหาวฒ

ชย วชรเมธ (ภาพท 2) จากนนจงนำามาสการกำาหนดแนวคดใน

การออกแบบ และพนทใชสอยของวดปาวมตตยาลย เมอประมวล

แนวคดขางตนสกระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมแลวจงนำา

แบบรางไปเสนอเพอรบการพจารณาและฟงความเหนจากพระมหา

วฒชย วชรเมธอก 4 ครง (ภาพท 2) จนไดมาซงแบบรางขนสดทาย

ของวดปาวมตตยาลย

ภาพท 2 กระบวนการเรยนรกบพระมหาวฒชย วชรเมธ : การปฏบตธรรมในกรณศกษาตวอยาง (ซาย) การดกรณศกษา (กลาง) และการตรวจแบบราง (ขวา)

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 2556 19

ภาพท 3 กระบวนการเรยนรกบผใชโครงการ : การสนทนากลมยอย (ซาย) และการตรวจแบบราง (ขวา)

2. กระบวนการเรยนรระหวางกลมตวอยางผใชโครงการ

กบผเขยนนนม 3 ขนตอน คอ 2.1.) การตอบแบบแสดงความคด

เหนและ 2.2.) การสนทนากลมยอยของกลมตวอยางผใชโครงการ

ทผานหลกสตรปฏบตธรรมระยะสนทกรณศกษาไรเชญตะวนใน

โครงการ “ทองเทยวไทยใหถงธรรม 2553” เปนเวลา 3 วน 2 คน

ทนำาโดยพระมหาวฒชย วชรเมธ 2.3.) การตรวจแบบราง (ภาพท 3)

3. กระบวนการเรยนรระหวางพระมหาวฒชย วชรเมธ

และผเขยนเพอพจารณาทตงโครงการทมผมจตศรทธา ถวายให

สรางวดนน ไดวเคราะหขอไดเปรยบและขอจำากดของทตงโครงการ

แตละแหง ทงในเรองลกษณะทางกายภาพและศรทธาของชมชน

เพอตดสนใจเลอกทตงทเหมาะสมทสดซงตงอยทรงสตคลอง 14

ตำาบลหนองสามวงใต อำาเภอหนองเสอ จงหวดปทมธาน

อยางไรกดการไดมาซงทตงโครงการของวดปาวมตต

ยาลยนนไมไดผานกระบวนการเลอกทตงโครงการ (Site Selection)

โดยตรง แตเลอกจากทดนทผมจตศรทธาจะถวาย จงมขอจำากดบาง

ประการทไมเกอหนนความเปนอาวาสสปปายะอยบาง อาทหาก

ทตงโครงการมปจจยทบรบรณพรอม ไดแก 1.) มพลงธรรมชาต

ทสมบรณทงภายนอกและภายในทตงโครงการ คอ มทะเลสาบ

ปาหนาแนน ภเขา คลอง เปนตน 2.) มการเขาถงทเออใหเกด

ความสงบคอ ถนนขนาดเลกและมความเรวในการสญจรไมมากนก

มทศนยภาพทสวยงาม เปนตน 3.) มศรทธาจากชมชนโดยรอบ

แตอยางไรกตามผออกแบบกไดใชเครองมอในการออกแบบวางผง

สถาปตยกรรมเพอเกอหนนใหโครงการบรรลวตถประสงคทตงไว

นอกจากนในกระบวนการเรยนรทงหมดนนผเขยน

ประยกตใชแนวคดของโยนโสมนสการและกลยาณมตร เพอถอด

ความรทมองไมเหน (Tacit Knowledge) ในตวปคคลสปปายะทง

2 และพฒนาใหเปนรปธรรม จนนำามาสตวแปรตามในการออกแบบ

คอ แบบรางขนสดทายของวดปาวมตตยาลยทเออตอความสปปายะ

คณลกษณะของอาวาสสปปายะ จากปฏบตการออกแบบทงหมดขางตน รวมถงการ

ทบทวนวรรณกรรม สมภาษณครบาอาจารยผปฏบตดปฏบตชอบ

จำานวน 7 ทาน ผเขยนไดพบวาความเปนอาวาสสปปายะนนม

คณลกษณะอย 4 ประการไดแก

ลกษณะทสอดคลองกบธรรมชาต

1. ในธรรมชาตมความวเวกททำาใหจตใจของผคน

มความสงบ เมอจตสงบจตจงเปนกศลไดงาย นอกจากนทาง

วทยาศาสตรยงระบวาธรรมชาตมคลนอลฟาซงเปนคลนตำาทไมเกด

ขนในสภาพแวดลอมในเมอง คลนอลฟาน มความถ 8-13 เฮรตซ

(Hertz) คลนนเปนคลนทมความสงบมากขน และเปนคลนทม

ความสำาคญอยางยงยวดตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของมนษย

มาก เพราะเปนชวงทเราสามารถนำาขอมลดดเขาสระบบการเรยนร

ความทรงจำาถาวร หรอเปนการโปรแกรมสมองใหมได (ธป ศรสกล

ไชยรก, 2550)

2. ธรรมชาตเปนสถานทเออใหเกดการศกษาและ

ปฏบตใหเขาถงแกนของพระพทธศาสนา คอ ไตรลกษณ ไดแก

ความทกข ไมเทยงและเปนอนตตา เชน ใบไมกงไมทเตบโต ผพง

และรวงหลน ทองฟาทแปรเปลยนจากกลางวนเปนกลางคน เปนตน

เมอจตซมซบไตรลกษณจากธรรมชาตภายนอกอยเปนนจแลวกจะ

สามารถเขามาเรยนรธรรมชาตทเปนไตรลกษณของจตใจภายในได

เมอบอยครงเขาจตกจะเกดการปลอยวางทำาใหกเลสจงถกประหาร

ไปอยางถาวร

ลกษณะทลกษณะทสงบและวเวก

ดงทไดกลาวไปแลวในขางตนวาเมอใดจตมความสงบ เมอ

นนจตจงเปนกศลไดงาย จงเปนคำาถามตอไปวาเหตใดจงเปนเชนนน

ครบาอาจารยทานอปมาอปไมยไววา “ธรรมชาตของจตนนเหมอน

ลง ไมหยดนง ซดสายไปมาอยตลอดเวลา เมอจตซดสายอยตลอด

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 255620

เวลาจตกถกซดไปตามกระแสของอารมณทเขามากระทบทางทวาร

ทง 6 จตจงไมสามารถทจะปรารภอารมณทจะเออใหเกดกศลได

แตเมอใดทจตสงบลงจตจงจะสามารถปรารภอารมณทกอใหเกด

กศลได เชน พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ จนไปถงรปนามอนเปน

ฐานของวปสสนาปญญา ฯลฯ จตจงเปนกศลไดงายกวาการทจต

ฟงซาน” อกตวอยางหนงททำาใหเหนความสำาคญของความสงบคอ

ความสงบนนเปนเหตและปจจยททำาใหเกดปญญา สามารถกลาว

ตามลำาดบไดดงน คอ ความสงบนนแปรผนโดยตรงกบสภาวะของ

จตทมสมาธ กลาวคอ เมอจตสงบไมซดสายไปตามอารมณภายนอก

ทเขามากระทบ จตกอยในภาวะทมสมาธ ในลำาดบตอมาเมอจตม

สมาธ ปญญากสามารถเกดขนไดงายตามมา อนเนองมาจาก สมาธ

เปนเหตใกลใหเกดปญญา (ไชยวฒน กปลกาญจน, 2546)

ลกษณะทสมถะและมเทาทจำาเปน

เพราะสภาพแวดลอมทมองคประกอบมากจนเกนไป เชน

มการประดบประดาตกแตง หรหรา จะทำาใหเกดภาระในการดแล

จนไมสามารถภาวนาไดอยางเตมทจงเปนภาระททำาใหเกดทกข

ยงไปกวานนหากมองถงความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมทม

ลกษณะทสมถะมเทาทจำาเปนกบสภาวะจตใจแลว จะเหนไดวา

ความสมถะถอเปนจดทเรยกวา “ความพอด” ทจะกอใหเกดจตท

เปนอโลภะกบจตทเปนอโทสะกลาวคอ หากมมากจนเกนไป เชน

มการตกแตงประดบประดามากมาย จะสงผลใหจตมความใคร

(ราคะ) ความอยาก (โลภะ) ไดงาย แตหากวามนอยจนเกนไปจน

ไมสะดวกตอการภาวนา จะสงผลใหจตมความขนเคอง(ปฏฆะ) หรอ

ความโกรธ (โทสะ) ไดงาย แตถาตงอยในความพอดแลวจตทเกดขน

กจะเปนจตทไมมทงราคะ โลภะ ปฏฆะและโทสะ ซงเปนจตทเปน

กศลอยางหนง

ลกษณะทแฝงนยยะทางธรรม

คอ มวตถธรรมทเปนเครองมอในการสอนธรรมะควบค

ไปกบสอนการเจรญสมาธวปสสนา ซงเปนสอทเปนรปธรรมทำาให

คนสามารถเขาถงไดงาย โดยเฉพาะคนทไมรหนงสอ เปรยบไดกบ

วธการทพระพทธองคใชในการสอน คอ การอปมาอปไมย เพอให

ผฟงไดเหนภาพและเขาใจในธรรมกถาไดงายขน (พทธทาสภกข,

2526)

แลวลกษณะทง 4 ประการนปรากฏอยางเปนรปธรรม

อยางไร ผเขยนใครจะสรปผานกรณศกษาทง 2 แหงซงไดแก 1.) วด

ปานานาชาต และ 2.) สวนโมกขพลารามและสวนโมกขนานาชาต

ดงตารางท 1 สรปรปธรรมของลกษณะแหงอาวาสสปปายะในกรณ

ศกษาวดปานานาชาตและสวนโมกขพลาราม

รปธรรมของลกษณะแหงอาวาสสปปายะในกรณศกษาทง2

วดปานานาชาต สวนโมกขพลารามและสวนโมกขนานาชาต

ลกษณะท

สอดคลองกบ

ธรรมชาต

1. สดสวนของธรรมชาต 95%

2. ตนไมใหญสง 20-30 เมตร

3. สดสวนอาคารไมสงเกนยอดไม

4. อาคารกระจายตวแทรกไปกบธรรมชาต

5. ชองเปดทนำาธรรมชาตเขามาสภายในตวอาคาร

6. วสดธรรมชาต

1. สดสวนของธรรมชาต 90%

2. ตนไมใหญสง 20-30 เมตร

3. สดสวนอาคารสงไมเกนยอดไม

4. ผนงเปดโลง นำาธรรมชาตเขามาภายในอาคาร

ลกษณะทสงบ

สะอาดสวาง

1. การแบงพนทใชงานใหเปนสดสวน

2. มปาปลกเปนปราการธรรมชาต

3. การเขาถงอยางแยบคาย

1. การแบงพนทเปนสดสวน

2. การเขาถงอยางแยบคาย

ลกษณะทสมถะ

มเทาทจำาเปน

ไมมการประดบและตกแตงใดๆ 1. วสด คงทน บำารงรกษางาย

2. ใชพนทอยางยดหยน

3. รปแบบอาคารทเรยบงาย

4. ใชพนทธรรมชาตใหมากทสด

ลกษณะทแฝงนย

ยะทางธรรม

พระบรมสารรกธาต พระพทธรป ตนไมพดได รปถายครบา

อาจารย โครงกระดก

ภาพปรศนาธรรมและภาพหนสลกในโรงมหรสพทางวญญาณ

สระนาฬเกร ธรรมวารนาวา รปปนพระโพธสตวอวโลกเตศวร

และโบสถธรรมชาต

ตารางท 1 รปธรรมของลกษณะแหงอาวะมสปปานะ

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 2556 21

ผลงานออกแบบวดปาวมตตยาลยทเออตออาวาสสปปายะ หลงจากทไดถอดรหสอาวาสสปปายะทวดปานานาชาต

และสวนโมกขทงสองแหงแลว ผเขยนไดนำาชดความรดงกลาวมา

ประยกตใชในกระบวนการมสวนรวมในการออกแบบทงการตงเปน

ประเดนคำาถามและการกำาหนดเกณฑในการเลอกกรณศกษาในการ

แลกเปลยนกบพระมหาวฒชย วชรเมธ เปนตน ทำาใหเกดการตอย

อดและผสมผสานแนวคดและรปธรรมทตอบแนวคดใหเหมาะสม

และสอดคลองกบทงตวพระมหาวฒชย วชรเมธ กลมตวอยางผใช

โครงการ และทตงโครงการจนเกดเปนความคดรวบยอดทเปนหวใจ

สำาคญของวดปาวมตตยาลย ไดแก “หลอมรวมความเปนวดปากบ

วดบานเขาไวดวยกน 90% เปนธรรมชาต เปนผนปา สงปลกสราง

นอยทสด มความเรยบงาย ประโยชนสง ประหยดสด ไมประมาท

ออนนอมถอมและกลมกลนกบธรรมชาตใหมากทสด มนยยะทาง

ธรรม จดหมายสงสดอยทวมตตหรอนพพาน มความงามแบบพระ

มความรวมสมย เปนอทยานทางธรรม เปนวดทมชวตชวา รรอนร

หนาวกบสงคม และไมทงรากของครบาอาจารย” และนำาไปสการ

กำาหนดแนวคดในการออกแบบสถาปตยกรรมทเออตออาวาสสป

ปายะทวดปาวมตตยาลยได 3 ประการ คอ

1.) เปนอาวาสทเออตอการตนร ดวยการสราง

1.1.) อาวาสทนำาพลงธรรมชาตมาเสรมสรางการ

ตนรของคน

1.2.) อาวาสทสงบ สะอาด สวาง

1.3.) อาวาสทสมถะและมเทาทจำาเปน

2.) เปนอาวาสทบรณาการความรทางโลกกบความตน

ทางธรรมและรวมเอาความเปนวดบานเขากบวดปาเขาไวดวยกน

3.) เปนอาวาสทมการจดการสงแวดลอมอยางยงยนโดย

มรปธรรมทตอบแนวคดในการออกแบบ ดงตารางท 2 สรปแนวคด

และวธการตอบแนวคดในการออกแบบวดปาวมตตยาลยใหเออตอ

ความสปปายะ

แนวคดและวธตอบแนวคด รปธรรมของวธการตอบแนวคด

1.)เปนอาวาสทเออตอการตนร

1.1) อาวาสทนำาพลงธรรมชาตมาเสรมสรางการตนรของคน

- มธรรมชาตเปนองคประกอบหลก(landscape dominate architecture)

97 % ของพนททงหมด

- มธรรมชาตทหลากหลาย ไดแก ปาแบบหนาแนน สวนปา ทะเลสาบ อทยาน

ธรรม คลอง เปนตน เกดเปนระบบนเวศนทมความหลากหลายทางชวภาพ

เพอการเรยนรธรรม

- มการจดการธรรมชาตใหเกดความรมรนและรนรมยดวยการสรางธรรมชาตท

มการจดการขนมาใหม(man-made nature) ไดแก ตนไมใหญทเหมาะกบ

สภาพพนท เชน จามจร มะฮอกกาน เปนตนทศนยภาพภาพรวมของโครงการทมธรรมชาตเปนองคประกอบหลก

(landscape dominate architecture)

ความหลากหลายของธรรมชาตทงทะเลสาบ สวนปา คลอง เปนตน

ผงบรเวณแสดงการกระจายตวของอาคารไปในธรรมชาต

ตารางท 2 แนวคดและรปธรรมในการออกแบบสถาปตยกรรม

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 255622

- อาคารตางๆแสดงคณลกษณะของความออนนอมถอมตนและกลมกลนกบ

ธรรมชาต โดย มความสงไมเกน 2 ชน ซงจะมความสงไมเกนยอดไมและม

ลกษณะกระจายตวไปตามผนปาและผนนำา โดยมทงหมด 9 เสนาสนะ อาคาร

ทมขนาดใหญทสดมพนทประมาณ 1,000 ตารางเมตร

- ใชวสดทเปนธรรมชาตหรอแสดงสจจะของวสด ไดแก ไมทมาจากการ

หมนเวยน ปนเปลอย เปนตน

- มลกษณะเปนสถาปตยกรรมพนถนตะวนออกเขตรอนชน เชน มชายคายน

ยาวคมแดดคมฝน มความโปรงโลง ระบายความรอนไดด เปนตน

- อาคารมการเชอมโยงและสมพนธกบภมทศนโดยรอบ โดยวางตำาแหนงอาคาร

ใหไดมมมองทรนรมยทมทงทะลสาบ คลอง ปาแบบหนาแนนและปาแบบสวน

รวมถงเปดชองเปดเพอนำาธรรมชาตภายนอกเขามาสภายในใหมากทสดเทาท

ทำาได

- อาคารสำาคญเปนจดหมายตาทกลมกลนกบธรรมชาต ไดแก พระอโบสถลอย

อยบนทะเลสาบ ซงมนำาตนไมและทองฟาเปนองคประกอบทสงเสรมซงกน

และกน

1.2.)อาวาสทสงบสะอาดสวาง

- สรางปราการธรรมชาตขนเพอใหพนทภายในวดเกดความสงบ วเวก ไดแก

สรางกำาแพงตนไมไมนอยกวา 10 เมตรโดยรอบพนท และปลกปาแบบหนา

แนนทดานหนาของวดเปนระยะทางลกจากถนนเขามา 200 เมตร

- จดวางลำาดบพนทการใชงานใหเปนสดสวนเพอใหเกดทำาใหเกดบรรยากาศ

ของความสงบสงสด โดยลำาดบพนทจากความสงบนอยใหอยดานหนาของ

ทดนและความสงบมากใหอยทางดานหลงของทดน

- จำากดรถยนตใหอยเฉพาะสวนหนาของวด ยกเวนรถสำาหรบบรการและรถท

ใชในยามฉกเฉน

- จดลำาดบการเขาถงโดยใหเดนผานความรมรนของอโมงคตนไมและปาแบบ

หนาแนนเปนทางเขาหลก

- ใชวธการวางผงแบบมแกน มงตรงไปยงพระอโบสถซงเปนศนยกลางของวด

เพอใหเกดการรบรถงความเปนศาสนสถาน นำาไปสความสงบ สำารวม

ทศนยภาพพระอโบสถ(ซาย)และวปสสนาคาร(ขวา) : ตวอยางอาคารทกระจายตวไปตามผนปาและผนนำา มความสงไมเกน 2 ชนและไมเกนยอดไม

พระอโบสถ : อาคารทใชไมและปนเปลอยเปนวสดหลก มลกษณะและเปนสถาปตยกรรมพนถนตะวนออกเขตรอนชน เชน มชายคายนยาวคมแดดคมฝน

มความโปรงโลง

ทศนยภาพภายในอาคารทเจาะชองเปดเสมอนเปนกรอบใหธรรมชาต

ทศนยภาพพระอโบสถ จดหมายตาทกลมกลนกบธรรมชาต

ทศนยภาพทางเดนปรบอารมณซงเปนการเขาถงโดยใหเดนผานความรมรนของอโมงคตนไมและปาแบบหนาแนน

ผงบรเวณแสดงวธการออกแบบใหเกดความสงบ สะอาด สวาง

ตารางท 2 แนวคดและรปธรรมในการออกแบบสถาปตยกรรม (ตอ)

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 2556 23

1.3.)อาวาสทสมถะและมเทาทจำาเปน

- ไมมองคประกอบทประดบตกแตงเกนจำาเปน

- มความเรยบงายและงดงามดวยสดสวนและเนอแทของวสด

- มความประหยดและมเทาทจำาเปนทงในแงของโครงสรางและวสด

ทศนยภาพเรอนแขกแกว(ซายบน) หอไตรในวหารแหงวรรณกรรม(ขวาบน):

ตวอยางอาคารทไมมเครองเครา เครองประดบตกแตงทเกนจำาเปน

มความเรยบงายและงดงามดวยสดสวนและเนอแทของวสด

และมความประหยดและมเทาทจำาเปนทงในแงของโครงสรางและวสด

2.)เปนอาวาสทบรณาการความรทางโลกกบความตนทางธรรมและรวมเอาความเปนวดบานเขากบวดปาเขาไวดวยกน

2.1.)มการแฝงนยยะทางธรรมในทกๆสวนของวดโดยบรณาการใหสมสมยกบ

ปจจบนโดยการตอยอดภมปญญาโบราณ

- พระอโบสถลอยอยบนธรรมธารา หมายถง การรแจงทขามแลวซงโอฆะของ

ผร ผตน ผเบกบาน

- ลำาดบการเรยนรจากการคดเชงเหตผล สการเรยนรดวยใจอยางใครครวญ

พนทแหงความรสวนหนา เปนพนทสำาหรบการเรยนรดวยการคด เชงเหตผลท

เหมาะกบคนเมองกอนจะเขาสสวนพนทแหงการตนรดานหลง เปนพนทแหง

การเรยนรดวยใจอยางใครครวญเปนการแทนความหมายของการเชอมสมอง

กบหวใจเขาไวดวยกน

- ลานแหงการเปลยนผาน ลานทเปดโอกาสใหผคนไดชำาระมอดวยสายนำาทไหล

ผานกำาแพงสงอนแฝงนยยะถงการชำาระความบรสทธทงภายนอก (รางกาย)

และภายใน(จตใจ)กอนทจะเขาไปสสถานทศกดสทธภายใน

- ลานโพธและลานไทร ซงเปนตนไมในพทธประวตยามตรสร ทมนยยะถง

ปญญา

- ลานสาละ ซงเปนตนไมยามประสตของพระพทธองค ถกวางไวบรเวณทางเขา

มนยยะถงการเรมตนเขาสสถานททศกดสทธ

- รปปนพระโพธสตวอวโลกเตศวรหมายถงการเผยแผพระพทธศาสนาเชงรกข

องสถาบนวมตตยาลย

- พฤกษาธรรม ตนไมพดไดทบอกกลาวถงธรรมของพระพทธเจาและครบา

อาจารย

- สระธรรมปทม ดอกบวบานทลอยพนนำาตามคตธรรมของบว 4 เหลา

- หอไตรอนเปนสญลกษณแหงปญญาและศรทธาในพระพทธศาสนาจาก

บรรพบรษชาวไทย

2.2.)ออกแบบใหสอดคลองกบกลมผใชงานหลกซงเปนกลมคนในเมอง

- กำาหนดใหมพนทปาออกเปน 2 ชนด ไดแก ปาแบบหนาแนน ซงทำาหนาทให

พลงธรรมชาตแกผทมาเยอนดวยเสยงจงหรด เรไร ตนไมใหญ และปาแบบ

สวน ทจะสรางความรสกทไมแปลกแยกกบคนในเมองซงจะมลกษณะเหมอน

เปนสวนสาธารณะทางจตวญญาณผสมผสานรวมกน

- การมพนทรองรบสอสมยใหม เชน หองฉายวดทศน พนทจดงานแสดงสอและ

เสยง เปนตน

รปตดลานแหงการเปลยนผาน (ภาพบน)และลานสาละ (ภาพลาง)

ทศนยภาพลานพระโพธสตวหนาสถาบนและมลนธวมตตยาลย

หอไตรกลางนำาในวหารแหงวรรณกรรม(ลาง)หอไตรอนเปนสญลกษณแหงปญญา

และศรทธาในพระพทธศาสนาจากบรรพบรษชาวไทย

ทศนยภาพปาแบบหนาแนน (ซาย) และสวนปา (ขวา)

ตารางท 2 แนวคดและรปธรรมในการออกแบบสถาปตยกรรม (ตอ)

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 255624

3.)เปนอาวาสทมการจดการสงแวดลอมอยางยงยน

3.1)พฒนาทดนใหเหมาะสมกบบรบทของทตงโครงการและหมนเวยนในการใช

ทรพยากรโดย

- สรางทะเลสาบขนาดใหญภายในทดนเพอรองรบนำาในฤดนำาหลากใหเหมาะ

สมกบธรรมชาตของพนททเปนทชมนำา โดยใชดนทขดไดจากทะเลสาบมาปรบ

ระดบดนและถมรองสวนเดมเพอลดการใชทรพยากรจากภายนอกประหยด

คาใชจาย และใชนำาจากทะเลสาบเปนแหลงนำาอปโภคบางอยางเชน นำารดนำา

ตนไม เปนตน

- สรางเขอนคนดนโดยรอบเพอปองกนนำาหลากจากภายนอกพนท และสราง

ระบบการหมนเวยนนำาภายในวดเพอไมใหนำาภายในเนาเสย โดยมประตนำา

ทสามารถควบคมนำาเขาและออกจากคลองรงสต 14 และคลองดานทศตะวน

ตกของทดน

- ลดสภาพความเปนกรดของดนดวยดนมาลยหรอใชหนเกลดขนาดเลกโรยทว

พนท

- ปลกตนไมทสามารถเจรญเตบโตไดดในพนทชมนำา เชน จามจร มะฮอกกาน

ฯลฯ เพอทดแทนตนไผตงเดมทลมระเกะระกะและไมไดรบการดแล สรางทะเลสาบขนาดใหญภายในทดน (บน)

เพอรองรบนำาในฤดนำาหลากใหเหมาะสมกบธรรมชาตของพนททเปนทชมนำา

และตนไมทสามารถเจรญเตบโตไดดในพนทชมนำา(ลาง) เชน จามจร มะฮอกกาน

เพอทดแทนตนไผตงเดมทลมระเกะระกะและไมไดรบการดแล

ผงบรเวณแสดงระบบการหมนเวยนนำาและเขอนคนดนโดยรอบวด

3.2.)นำาเทคโลยทเหมาะสมมาใชงาน เพอลดผลกระทบกบสงแวดลอมและลด

การใชพลงงานไฟฟาจากภาครฐไดแกโซลารเซลลเครองทำานำาอนพลงแสง

อาทตยปมนำาพลงลม

ตารางท 2 แนวคดและรปธรรมในการออกแบบสถาปตยกรรม (ตอ)

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 2556 25

สรปผล จากการปฏบตการทงหมด นอกจากจะไดแบบวดปา

วมตตยาลยทเออตอความสปปายะแลว ผวจยยงพบวาอาวาสสป

ปายะในกระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมนนมลกษณะทสำาคญ

4 ประการ คอ

1.) มความเชอมโยงสอดคลองกบปคคลสปปายะและ

โคจรสปปายะ คอ ผนำาทางจตวญญาณและทตงโครงการ กลาว

คอ หากอาวาสนนมลกษณะทเอออำานวยตอปฏปทาการสอนของ

ผนำาทางจตวญญาณแลว อาวาสนนยอมเออใหเกดความสปปายะ

ไดงาย หรอหากอาวาสนนไดรบการพฒนาใหสอดคลองกบทตง

โครงการและสงเสรมซงกนและกนแลวความเปนอาวาสสปปายะ

นนกยอมเกดขนไดงายเชนกน เพราะอาวาสหรอสถาปตยกรรมนน

จะมพลงเกอหนนตอการพฒนาทางจตวญญาณของผใชงานไดจรง

2.) เกดจากกระบวนการเรยนรใหมของสถาปนก

ผออกแบบ ตราบเทาทอาวาสสปปายะนนเชอมโยงกบปคคลสป

ปายะและโคจรสปปายะแลว สถาปนกจงจำาเปนตองเขาใจในตว

ผนำาทางจตวญญาณ ผใชโครงการ และทตงโครงการอยางถองแท

โดยอาศยกระบวนการเรยนรรวมกนจนกระทงสถาปนกสามารถ

แปลความหมายเชงนามธรรมทเกดจากกระบวนการเรยนรใหเปน

รปธรรมของสถาปตยกรรมไดอยางถกตองโดยผานสกระบวนการ

ออกแบบทงการวเคราะหสงเคราะหทตงโครงการ โปรแกรมการ

ใชงาน การสรางทางเลอก และการพฒนาแบบ

3.) มขอคนพบทพองกบกรณศกษาอนๆ อาจกลาวได

วาเปนลกษณะสาธารณะของอาวาสสปปายะทอาจจะนำาไปกำาหนด

เกณฑเบองตนในการออกแบบอาวาสสปปายะได คอ คอ 3.1)

ความเปนธรรมชาต 3.2.) ความสงบ สะอาด สวาง 3.3.) ความงาม

อยางพระ 3.4.) การแฝงนยยะทางธรรม

4.) มลกษณะเดนเฉพาะตวหรอมอตตลกษณตาม

ปฏปทาของผนำาทางจตวญญาณ กลมสงฆะ และทตงโครงการทง

ในแนวคดและวธการตอบแนวคดในการออกแบบ

ขอเสนอแนะ สำาหรบบรบทของวดปาวมตตยาลย ผวจยมความเหนวา

ควรจะมการวจยประเมนความเปนอาวาสสปปายะเมออาคารได

รบการสรางเสรจสมบรณและมการใชงานจรงโดยผใชโครงการใน

อนาคตวาสามารถเปนเหตปจจยจากภายนอกทเออตอการพฒนา

จตใจของมนษยไดจรงหรอไม อยางไร นอกจากนในประเดนของ

ความสปปายะนนควรจะมการวจยซำาๆกนในหลายๆบรบททม

ตวแปรตนทง 4 อนไดแก ปคคลสปปายะ คอ ผนำาทางจตวญญาณ

สงฆะ สถาปนกผออกแบบ และโคจรสปปายะ คอ ทตงโครงการ

แตกตางกน โดยการแกไขขอจำากดและพฒนาจดเดนจากงานวจย

ชนน เพอประโยชนในการเปรยบเทยบความเหมอนและความตาง

อนจะนำาไปสการสรางชดความรและทฤษฎทเกยวของกบความสป

ปายะในการออกแบบงานสถาปตยกรรมตอไป

นอกเหนอประโยชนตนทเกดขนกบทงผวจยและผถก

วจยโดยตรงแลว งานวจยชนนยงจะเปนประโยชนตองานวจยการ

ออกแบบสถาปตยกรรมเชงปฏบตการชนตอๆมา โดยอาจเปน

หนงในตวอยางทงในเรองการกำาหนดตวแปรตนและตวแปรตาม

วธดำาเนนการวจย การดำาเนนงาน กระบวนการและเครองมอทใช

เพอนำาไปสผลงานการออกแบบ ยงไปกวานนยงเปนประโยชนตอ

วงการสถาปนกในการพฒนาการออกแบบสถาปตยกรรมทเออให

เกดการพฒนาจตวญญาณของมนษยทงในแงกระบวนการออกแบบ

อยางมสวนรวมของผใชโครงการและผลงานการออกแบบทมาจาก

การพฒนาแนวคดและวธตอบแนวคดในการออกแบบทไดกลาว

ไปแลวในบททผานๆมา ซงผวจยมความเชอมนวาจะทำาใหงาน

สถาปตยกรรมไดทำาหนาทของตวเองอยางสมบรณในการเปนเหต

ปจจยในการแกไขวกฤตโลกไดอยางยงยนตอไปเปนประโยชนตอ

ไปในอนาคต

เอกสารอางองไชยวฒน กปลกาญจน. 2545. เอกสารประกอบการเรยนวสทธ

มรรค.กรงเทพฯ: ชวนพมพ.

ไชยวฒน กปลกาญจน. 2544. อบายดบทกข ฉบบรวมเลม.

กรงเทพฯ: ชวนพมพ.

ธป ศรสกลไชยรกษ. 2552. งานวจยรปแบบพนทใชสอยทมผล

ตอการพฒนาจตตปญญา.กรงเทพฯ: ศนยจตตปญญา

ศกษา มหาวทยาลยมหดลและสถาบนอาศรมศลป.

ผสด ทพทส. 2541. เกณฑในการออกแบบสถาปตยกรรม.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พระพรหมคณาภรณ. 2554. พจนานกรมพทธศาสน ฉบบ

ประมวลศพท.กรงเทพฯ: สหธรรมก.

พระพรหมคณาภรณ. 2552. พทธธรรมฉบบปรบปรงและ

ขยายความมชเฌนธรรมเทศนา/มชฌมาปฏปทา

หรอกฎธรรมชาต และคณคาสำาหรบชวต. กรงเทพฯ:

สหธรรมก.

ว า ร ส า ร ว ช า ก า ร

คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ปท 12 ประจำาป 255626

พทธทาสภกข. 2526 และ 2531. สวนโมกขอยทไหน. กรงเทพฯ:

ธรรมสภา.

พทธทาสภกข. 2549. ภาพปรศนาธรรมเซนทสวนโมกข.

กรงเทพฯ: ธรรมสภา.

วรภทร ภเจรญ. 2545. ซดรอมพระไตรปฎกฉบบธรรมทาน.

กรงเทพฯ.

สมน อมรววฒน. 2530. การสอนโดยสรางศรทธาและโยนโส

มนสการ. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

วดปานานาชาต. วดปานานาชาต.สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2553,

จาก http://www.watpahnanachat.org/books/WPN%20

Info-Flyer%20Thai.pdf.