การพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย

ณฐวฒ ยกนอยวงค

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน วทยาลยครศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2561

The Development of Reasoning and Physics Problem-Solving Skills by Using Logical Problem Solving Strategy together with Concept Mapping of Upper Secondary School Students

Nattawut Yoknoiwong

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Education

Department of Curriculum and Instruction College of Education Science, Dhurakij Pundit University

2018

ฆ

หวขอวทยานพนธ การพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย

ชอผเขยน ณฐวฒ ยกนอยวงค อาจารยทปรกษา อาจารย ดร. ธนยากร ชวยทกขเพอน สาขาวชา หลกสตรและการสอน ปการศกษา 2560

บทคดยอ

การวจยครงนมจดมงหมายเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน ทกษะการใหเหตผล และทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน และศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ของโรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ ทก าลงศกษาในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 ไดมาโดยการสมแบบกลม จ านวน 1 หองเรยน รวม 37 คน เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย แผนการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส และแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ใชแบบแผนการทดลองเปนแบบกลมเดยววดสองครงโดยใชเวลาในการทดลอง 22 คาบ วเคราะหขอมลโดยใชสถตพนฐาน การทดสอบคาท และคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวา 1. ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2. ทกษะการใหเหตผลของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 3. ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ง

4. ทกษะการใหเหตผลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนทางบวกกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 5. ทกษะการใหเหตผลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนทางบวกกบผลสมฤทธทางการเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 6. ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนทางบวกกบผลสมฤทธทางการเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 7. ความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนอยในระดบมาก และสงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

จ

Thesis Title The Development of Reasoning and Physics ProblemSolving Skills by Using Logical Problem Solving Strategy together with Concept Mapping of Upper Secondary School Students

Author Nattawut Yoknoiwong Thesis Advisor Dr. Thunyakorn Chuaytukpuan Department Curriculum and Instructions Academic Year 2017

ABSTRACT

The purposes of this research aimed to compare the achievement, reasoning and physics problem solving skills between pre and post the learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping and study the student satisfaction towards in learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping. The samples used in this study were 37 students of Matthayomsuksa IV of Sopisaipittayaknom School, Bueng kan, who were studying in second semester of the academic year 2017 by cluster random sampling. The research instruments consisted of learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping on the physics learning plan, achievements test, reasoning skills test, physics problem solving skills test and the student satisfaction towards in learning evaluation papers. This research is one group pre-test, post-test design and the duration taken 22 periods. The tools for data analysis were basic statistics, t-test dependent, one sample t-test and Pearson's correlation coefficient analysis. The results of found that:

1. The learning achievement result of the student after learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping was undertaken were higher, at the significant at the .01 level.

2. The reasoning skills result of the student after learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping was undertaken were higher, at the significant at the .01 level.

ฉ

3. The physics problem solving skills result of the student after learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping was undertaken were higher, at the significant at the .01 level. 4. The reasoning skills has been related to physics problem solving skills, at the significant at the .01 level. 5. The reasoning skills has been related to learning achievement, at the significant at the .01 level. 6. The physics problem solving skills has been related to learning achievement, at the significant at the .01 level. 7. The student satisfaction on learning by using logical problem solving strategy together with concept mapping was at the high level and higher than the standard, at the significant at the .01 level.

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความกรณาจากหลายฝาย ผ วจ ยขอกราบขอบพระคณผทมสวนรวมตอความส าเรจของวทยานพนธฉบบน ดงน ขอกราบขอบพระคณอาจารยทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.ธนยากร ชวยทกขเพอน อยางสดซง ทไดถายทอดความร แนวคด วธการ และใหค าแนะน าในการท างานใหมคณภาพ อกทงยงไดตรวจสอบแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความเอาใจใส เสยสละ ทมเททงแรงกายแรงใจ เพอใหลกศษยไดประสบความส าเรจดงทตงใจ ขอกราบขอบพระคณประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ศาสตราจารยกตตคณ ดร. ไพฑรย สนลารตน และคณะกรรมการสอบวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร. ทศนย ชาตไทย และรองศาสตราจารย ดร. ณสรรค ผลโภค ทกรณาใหค าแนะน า ตรวจสอบแกไข และวจารณผลงาน เพอใหงานวจยฉบบนมความสมบรณยงขน ขอกราบขอบพระคณผทรงคณวฒ และผเชยวชาญทกทาน ทกรณาตรวจสอบคณภาพของเครองมอการวจย และไดปรบปรง แกไขขอบกพรอง อกท งยงใหค าแนะน าในการสรางเครองมอใหถกตองและมความสมบรณมากยงขน ขอกราบขอบพระคณผทอยเบองหลงความส าเรจทกทาน ทใหความชวยเหลอ ก าลงใจ และความอนเคราะหทดเสมอมา จนท าใหเกดความส าเรจในการท างานวจยครงน ขอกราบขอบพระคณ คณพอ คณแม ผซงคอยสนบสนนทนทรพยส าหรบการศกษาใหผวจยมาตลอดทงชวต ผซงคอยอบรมสงสอน เลยงดใหเปนคนดของสงคม และเปนแรงผลกดนในการเขาศกษาตอระดบปรญญาโท สาขาหลกสตรและการสอน เพอทจะไดประกอบวชาชพครและเปนแบบอยางทดแกลกศษย คณคาและประโยชนของวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนกตญญกตเวทตาแดบพการ บรพาจารย และผมพระคณทกทานทงในอดตและปจจบน ทท าใหขาพเจาเปนผมการศกษาและประสบความส าเรจมาจนถงทกวนน

ณฐวฒ ยกนอยวงค

ซ

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ จ กตตกรรมประกาศ ช สารบญตาราง ฎ สารบญภาพ ฏ บทท 1. บทน า 1 1.1 ทมาและความส าคญของการวจย 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 4 1.3 สมมตฐานของการวจย 5 1.4 กรอบแนวคดการวจย 5 1.5 ขอบเขตการวจย 6 1.6 นยามศพทเฉพาะ 7 1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 9 2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ 10 2.1 กลวธแกปญหาเชงตรรกะ 12 2.2 แผนผงมโนทศน 21 2.3 กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 30 2.4 ทกษะการใหเหตผล 34 2.5 ทกษะการแกโจทยปญหา 44 2.6 ผลสมฤทธทางการเรยน 60 2.7 ความพงพอใจ 67 2.8 งานวจยทเกยวของ 72

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 3. ระเบยบวธวจย 77 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 77 3.2 เครองมอทใชในการวจย 77 3.3 การสรางและหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย 79 3.4 รปแบบการวจย 85 3.5 การด าเนนการวจย 86 3.6 การวเคราะหขอมล 86 3.7 สถตทใชในการวเคราะหขอมล 88 4. ผลการวเคราะหขอมล 92 4.1 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 92 4.2 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลง ไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 93 4.3 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบทกษะการใหเหตผลกอนและหลง ไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 94 4.4 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลง ไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 95 4.5 ผลการวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบการ แกโจทยปญหาฟสกส ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน และ ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชกลวธ แกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 96 4.6 ผลการวเคราะหความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหา เชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 97

ญ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 5. ระเบยบวธวจย 98 5.1 สรปผลการวจย 100 5.2 อภปรายผลการวจย 100 5.3 ขอเสนอแนะ 107 บรรณานกรม 109 ภาคผนวก 118 ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญตรวจเครองมอ 119 ภาคผนวก ข ตวอยางเครองมอ 124 ภาคผนวก ค ภาพการจดกจกรรมการเรยนร 159 ภาคผนวก ง การเกบรวบรวมขอมล 167 ประวตผเขยน 202

ฎ

สารบญตาราง ตารางท หนา 2.1 เปรยบเทยบและสรปขนตอนกลวธการแกโจทยปญหาฟสกส จากแนวคดของนกฟสกสศกษา 20 2.2 สรปการสงเคราะหขนตอนกลวธการแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจย 21 2.3 ขนตอนกลวธการแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจย 31 2.4 แสดงรายละเอยดของพฤตกรรมการเรยนรดานการใชเหตผล ชนประถมศกษาปท 4 และชนมธยมศกษาปท 2 41 3.1 แบบแผนการทดลอง 85 4.1 ผลการเปรยบเทยบคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงไดรบ การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 93 4.2 ผลการเปรยบเทยบคะแนนทกษะการใหเหตผลกอนและหลงไดรบ การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 94 4.3 ผลการเปรยบเทยบคะแนนทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลงไดรบ การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 95 4.4 คาสมประสทธระหวางทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะการแกโจทยปญหา ฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบ แผนผงมโนทศน 96 4.5 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใช กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 97

ฏ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1.1 กรอบแนวคดการวจย 5 2.1 แผนผงมโนทศนชนดกระจายออก 25 2.2 แผนผงมโนทศนชนดปลายเปด 25 2.3 แผนผงมโนทศนชนดเชอมโยง 26 2.4 แผนผงมโนทศนชนดปลายปดหรอปดลอมเปนวง 26 2.5 ประเภทของโครงสรางแผนผงมโนทศน 27 2.6 กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 33 2.7 ขนตอนในการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 54

บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญของปญหำ ครสตศตวรรษท 21 เปนยคทเทคโนโลยมการเตบโต และพฒนาอยางกาวกระโดด ท าใหนกเรยนสามารถเขาถง ขอมล ขาวสาร และความรตาง ๆ ไดดวยความสะดวกและรวดเรว สงผลใหพฤตกรรมและความสนใจในการเรยนของ นกเรยนในยคนเปลยนไป การจดการเรยนรใหแกนกเรยน ในครสตศตวรรษท 21 จงไมไดมงเนนเพยงแคการใหนกเรยน เขาใจและจดจ า ความร หลกการ และทฤษฎตาง ๆ เทานน แตยงรวมไปถงการพฒนาทกษะและความสามารถในการรวบรวม วเคราะห และสงเคราะหขอมลทมอยอยางมากมาย เพอใหสามารถน าไปประยกตใชแกปญหาทนกเรยนเผชญอยอยางมประสทธภาพ (กวน เชอมกลาง, 2560) ทกษะการใหเหตผลเปนหนงในความสามารถทจ าเปนในศตวรรษท 21 ซงจะชวยสงเสรมความส าเรจใหแกนกเรยน ทกษะการใหเหตผลนนเปรยบเสมอนความสามารถในการเดนทางจด ก ทเปนปญหา ไปยงจด ข ทเปนค าตอบของปญหาอยางมเหตผล มทศทางมากวาการเดาสมอยางไรทศทาง (วชย เสวกงาม, 2557) เชนเดยวกบวทยาศาสตรทจ าเปนตองอาศยการใหเหตผลเชงวทยาศาสตร มาอธบายและตอบค าถามตาง ๆ ทเปนขอสงสย การใหเหตผลเชงวทยาศาสตรเปนสวนหนงในกระบวนการทนกวทยาศาสตรใชเพอพฒนาความรทางวทยาศาสตร (Kuhn, 1993 อางถงใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 2) เพราะเปนกระบวนการคดทตองมการเชอมโยงความรและขอมลตางๆ (Giere, 1991 อางถงใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 3) อกทง ตองอาศยหลกฐานเชงประจกษ เพอใหสามารถอธบายหรอลงขอสรปทางวทยาศาสตรในการสนบสนนหรอปฏเสธสมมตฐานนน ๆ ได (Lawson, 2009 อางถงใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 3) แตปจจบนนกเรยนมแนวโนมทกษะการใหเหตผลและการประยกตใชความรลดลงเหนไดจากการประเมนผลการรวทยาศาสตรของนกเรยนนานาชาต หรอ PISA (Programme for International Student Assessment) ทมอาย 15 ป เพอส ารวจศกยภาพในการประยกตความร ทกษะการให เหตผล และการใชประจกษพยานทางวทยาศาสตร ในการแกปญหา ตงแตป ค.ศ. 2000 - 2015 พบวา นกเรยนไทยมคะแนนเฉลยการรเรองวทยาศาสตรต ากวาคาเฉลยมาตรฐานของ OECD และอยในระดบท 2 จากทงหมด 6 ระดบ หมายความวา นกเรยนไมสามารถระบ อธบาย และประยกตความรทางวทยาศาสตรในสถานการณทหลากหลาย

2

ได และไมสามารถเชอมโยงระหวางการอธบายและการใชประจกษพยานทางวทยาศาสตรจากแหลงตาง ๆ เพอเปนเหตผลในการตดสนใจ นกเรยนไมสามารถแสดงออกถงการใชความคดและการเปนเหตเปนผลเชงวทยาศาสตรในระดบสงได และเมอพจารณาในสวนของการตอบค าถาม พบวา นกเรยนไดคะแนนนอยทสดในการตอบค าถามทตองใหเหตผลประกอบค าอธบาย (สนย คลายนล และคณะ, 2550) จากเหตผลดงกลาว แสดงใหเหนวาระดบความสามารถและทกษะในการใหเหตผลของนกเรยนไทยควรไดรบการพฒนา วชาฟสกสเปนวทยาศาสตรแขนงหนงทส าคญในการฝกทกษะความรพนฐานของ การน าไปใชในวชาตาง ๆ และมงใหนกเรยนน าความรไปใชในการด า เนนชวต โดยเนนกระบวนการใหนกเรยนเกดความคด ความเขาใจ และฝกใหนกเรยน รจกคดเพอน าไปใชแกปญหาตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ (นภาพร ชวยธาน, 2555, น. 39) และวชาฟสกสถอเปนหวใจส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมทงเปนวชาทใชตรรกศาสตรและคณตศาสตร ซงน าไปสการพฒนาทางดานเทคโนโลยตาง ๆ (Constant, 1967 อางถงใน มนตชย สทธจนทร, 2547 น. 1) แตนกเรยนสวนใหญยงไมประสบความส าเรจในการเรยนวชาฟสกสเทาทควร เนองจากเนอหาวชาฟสกสสวนใหญจะเปนการแกโจทยปญหา ทมการแกสมการทางคณตศาสตร ตองอาศยการแปลความโจทยปญหาไปเปนประโยคสญลกษณ กราฟ เชอมโยงความสมพนธของตวแปรพชคณต และสมการตาง ๆ ทางฟสกสทเกยวของ ท าใหนกเรยนมกจะประสบปญหาดานการวเคราะหโจทย และไมเขาใจความสมพนธระหวางตวแปรทโจทยก าหนดให นกเรยนจงไมสามารถน ากฎ ทฤษฎ สมการตาง ๆ ไปใชแกโจทยปญหาไดอยางถกตอง (Redish, 2003 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 2) หรอนกเรยนสามารถทองจ าสมการความสมพนธของตวแปรตาง ๆ ได แตนกเรยนไมรวาโจทยปญหาแบบไหนตองใชสมการใดในการแกปญหา ท าใหเปนอปสรรคอยางยงในการเรยนวชาฟสกส (ตะวน พนธขาว, 2556, น. 117) โดยปจจยเหลานสงผลใหนกเรยนมความสามารถและทกษะในการแกปญหาโจทยวชาฟสกสต าลง จากขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนวาการเรยนวทยาศาสตรโดยเฉพาะวชาฟสกสของนกเรยนไทยยงคงเปนปญหาทควรไดรบการแกไข โดยนกฟสกสศกษาไดชใหเหนวาการแกโจทยปญหาทางฟสกส เปนหนงในเปาหมายหลกของการเรยนการสอนวชาฟสกส เพอจะขบเคลอนการจดการเรยนรไปสผลส าเรจ (Metallidou, 2009 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 2) ในการแกปญหาทางฟสกสนนไดมนกฟสกสศกษาและสาขาอน ๆ ทเกยวของไดคดคนและพฒนากระบวนการแกปญหา ซงเปนสงทแสดงใหเหนวาการแกปญหาทด นกเรยนตองมกระบวนการขนตอนทจ าเปนตอการเรยนรเพอความเขาใจตอการแกปญหาและมการกระตนสงเสรมใหนกเรยนคนหาวธแกปญหาตาง ๆ ได ซงในระยะเวลาหลายปทผานมา ขนตอนในการแกโจทยปญหาทางฟสกสไดมนกวชาการท าการศกษาและพฒนากนอยางตอเนอง โดยสวน

3

ใหญไดพจารณากลยทธ เทคนค กระบวนการแกปญหาหลายรปแบบ แตรปแบบทนาสนใจคอการใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะ ซงท าใหการแกโจทยปญหาทมความยงยากดงายขน และสามารถท าใหนกเรยนเขาใจแนวคด และหลกการทางฟสกส ส าหรบการไปใชแกโจทยปญหา สอดคลองกบหลกการของการแกโจทยปญหาฟสกสทจะประสบความส าเรจไดตองประกอบดวยปจจย 2 ประการ คอ ประการแรก นกเรยนตองรเขาใจแนวคด ทฤษฎ หลกการทางฟสกส และประการทสอง นกเรยนตองมกลยทธในการใชแนวคด ทฤษฎ และหลกการทางฟสกส ในการน าไปใชแกปญหา (Portoles & Lopez, 2008 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 3) จากแนวคดดงกลาวน าไปสค าถามวา ท าอยางไรนกเรยนจงจะมความรความเขาใจหลกการทางฟสกส และสามารถน าความรไปใชในการแกโจทยปญหาฟสกสได ควบคไปกบการพฒนาทกษะการใหเหตผลของนกเรยน ซงกลวธแกปญหาเชงตรรกะเปนวธการทท าใหไดมาซงค าตอบของปญหาได การใชแผนผงมโนทศน (Concept Mapping) เปนรปแบบทประยกตมาจากทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย (A Theory of meaningful Verbal Learning) ของออซเบล (Ausubel, 1963 อางถงใน สภทรา ตนตวทยมาศ, 2554, น. 4) ซงมแนวความคดวาในการเรยนการสอน ผสอนควรจะสอนสงทมความสมพนธกบความรทนกเรยนมอยเดม โดยความรเดมจะอยในสวนของโครงสรางความร (Cognitive Structure) ทสะสมอยในสมองและมการจดระบบไวอยางด หากมการเชอมโยงความรเกาและความรใหมอยางมระดบชนจะเกดเปนกรอบมโนทศนและการบนทกประสบการณตาง ๆ ทไดรบ กลาวคอ การรบรหรอการคนพบ ถอเปนขนแรกของการเรยนร ถาผเรยนมความตงใจจะใหขอมลทไดรบมาใหมเกดความคงทนจ าไดนาน จะตองน าไปสมพนธกบสงทรมากอนแลว ซงจะท าใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย แผนผงมโนทศนเปนเทคนคทมประโยชนในการสรางกระบวนการคดและลงสรปความคดไดด จนกลายเปนรปแบบทไดรบความสนใจในการน ามาใชเพอสงเสรมกระบวนการคดอยางตอเนองจนถงปจจบน (Novak, 1973 อางถงใน สภทรา ตนตวทยมาศ, 2554, น. 5) จากเหตผลและความส าคญทกลาวมาขางตน ท าใหผวจยสนใจทจะศกษาการพฒนาทกษะการใหเหตผลและการแกโจทยปญหาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย เพอเปนแนวทางแกครผสอนวชาฟสกส ในการพฒนาการจดการเรยนรแกนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย อกทงเปนแนวทางในการพฒนานกเรยนใหมทกษะการใหเหตผลและการแกโจทยปญหาฟสกส และเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาหลกสตรการจดการเรยนการสอนวชาฟสกส ใหมประสทธภาพสงสด ตลอดจนสงเสรมใหนกเรยนมโอกาสพฒนาทกษะการใหเหตผลและการแกโจทยปญหา ทน าไปใชในชวตประจ าวนได

4

1.2 วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน กอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธ

แกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 2. เพอเปรยบเทยบทกษะการใหเหตผล กอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธ

แกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 3. เพอเปรยบเทยบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส กอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดย

ใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 4. เพอศกษาความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 5. เพอศกษาความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน ของ

นกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 6. เพอศกษาความสมพนธระหวางทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยน

ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 7. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชง

ตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 1.3 สมมตฐำนของกำรวจย

1. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มผลสมฤทธทางการเรยน หลงเรยนสงกวากอนเรยน

2. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มทกษะการใหเหตผล หลงเรยนสงกวากอนเรยน

3. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส หลงเรยนสงกวากอนเรยน

4. ทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสมความสมพนธในทศทางเดยวกน 5. ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยนมความสมพนธในทศทางเดยวกน 6. ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนมความสมพนธในทศทาง

เดยวกน 7. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

มความพงพอใจตอการจดการเรยนรอยในระดบมาก

5

1.4 กรอบแนวคดงำนวจย การแกโจทยปญหาทางฟสกส เปนหนงในเปาหมายหลกของการเรยนการสอนวชาฟสกส (Metallidou, 2009) แตประเดนเรองความยากในวชาฟสกสทมาจากการแกปญหาโจทย คอการเชอมโยงสถานการณทแสดงปรากฏการณทางฟสกส การน านยาม หลกการ กฎ และทฤษฎมาใช ยงพบวานกเรยนไมสามารถเรมตนแกโจทยปญหาดวยตนเอง และไมมขนตอนของการแกโจทยปญหาทถกตองเพยงพอ (สมศกด โสภณพจ, 2543) การเรยนวชาฟสกสผเรยนจะตองอาศยกระบวนการคดทเปนขนตอนจงจะสามารถแกปญหาเพอหาค าตอบทถกตอง (เกรก ศกดสภาพ, 2556) และการใหเหตผลยงเปนหนงในความสามารถทจ าเปนในศตวรรษท 21 ซงจะชวยสงเสรมความส าเรจใหแกผเรยน (วชย เสวกงาม, 2557) จากการศกษางานวจยตาง ๆ พบวา กลวธแกปญหาเชงตรรกะสามารถจดระบบความคดเพอใหนกเรยนสามารถแกโจทยปญหาไดอยางเปนขนตอนและมความชดเจน นอกจากนการใชแผนผงมโนทศนยงสามารถพฒนาทกษะเกยวกบการจดการขอมลหรอสถานการณ การคดรปแบบตาง ๆ ไดด ตวอยางเชน การจดการกรอบความคด การสรางความคดรวบยอด การจดล าดบความส าคญ เปนตน (สภทรา ตนตวทยมาศ, 2554) และแผนผงมโนทศนยงเปนเครองมอประเมนผล สามารถใชวดความรความสามารถในการใชเหตผลของนกเรยน และพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนไดอกดวย (ก าพล ด ารงวงศ, 2540) จากเหตผลดงกลาว ผวจยจงสรปเปนกรอบแนวคดในการวจยไว ดงภาพท 1.1

ตวแปรตน ตวแปรตำม ภำพท 1.1 กรอบแนวคดการวจย

การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชง

ตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

ขนท 1 วเคราะหปญหา

ขนท 2 วางแผนแกปญหา

ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน

ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา

ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ

1. ผลสมฤทธทางการเรยน

2. ทกษะการใหเหตผล

3. ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

4. ความพงพอใจตอการจดการเรยนร

6

1.5 ขอบเขตของกำรวจย การวจยครงน ผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยไว ดงตอไปน 1. ประชากรและกลมตวอยาง

1.1 ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 21 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 จ านวน 3 หองเรยน รวม 119 คน

1.2 กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 21 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 ไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จ านวน 1 หองเรยน รวม 37 คน ซงแตละหองการจดการเรยนเปนแบบคละความสามารถและนกเรยนมความสามารถใกลเคยงกน

2. ตวแปร 2.1 ตวแปรตน คอ การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 2.2 ตวแปรตาม คอ

1) ผลสมฤทธทางการเรยน 2) ทกษะการใหเหตผล 3) ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 4) ความพงพอใจตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผง

มโนทศน 3. เนอหา เนอหาวชาฟสกสเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 4 ตามหลกสตรสถานศกษาโรงเรยนโซ

พสยพทยาคม และหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนเนอหาในหนงสอเรยนวชาเพมเตม ฟสกส เลม 2 ชนมธยมศกษาปท 4 ของบรษท อกษรเจรญทศน (อจท.) จ ากด จ านวน 1 หนวยการเรยนร เรอง โมเมนตมและการชน แบงออกไดดงน

3.1 โมเมนตม 3.2 แรงและการเปลยนโมเมนตม 3.3 การดลและแรงดล

7

3.4 การชนและกฎการอนรกษโมเมนตม 1) การชนในหนงมต 2) การชนในสองมต 3) การระเบด

3.5 โมเมนตมและพลงงาน 4. ระยะเวลา

ระยะเวลาในการด าเนนการวจยครงนใชเวลา 6 สปดาห รวม 22 คาบ คาบละ 50 นาท โดยท าการทดสอบกอนเรยน 2 คาบ ด าเนนกจกรรมจดการเรยนร 18 คาบ และทดสอบหลงเรยน 2 คาบ 1.6 นยำมศพทเฉพำะ กลวธแกปญหำเชงตรรกะ หมายถง กลวธหรอยทธวธทใชในการแกโจทยปญหาฟสกส ทมขนตอนในการแกปญหาอยางชดเจน แผนผงมโนทศน หมายถง แผนภาพทแสดงการประมวลความคดของนกเรยน เพอสงเสรมกระบวนการคดอยางเปนละดบขนตอน โดยถายทอดออกมาในลกษณะแผนผง มการเชอมโยงกลมค าดวยเสนเพอแสดงความสมพนธของมโนทศน กำรจดกำรเรยนรโดยใชกลวธแกปญหำเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน หมายถง กจกรรมการเรยนรทผวจยใช ในการพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ซงผวจยสงเคราะหมาจากนกวชาการ 6 ทาน คอ 1.เชอคร (Chekuri, 1996) 2.โพลยา (Polya, 1997) 3.เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller, K. and Heller, P., 2000) 4.ดงคและฮารแคมป (Ding & Harskamp, 2007) 5.โรจาร (Rojas, 2010) และ 6.เกรก ศกดสภาพ (2556) ประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน ขนท 1 วเคราะหปญหา เปนขนท าความเขาใจกบปญหาเพอใหเกดความชดเจนมากขน โดยการแปลความหมายจากโจทย คนหาสงทโจทยถามหา สงทโจทยก าหนดมา ขดเสนใตใสตวแปร วาดภาพประกอบพรอมระบสญลกษณ ขนท 2 วางแผนแกปญหา เปนขนตอนในการหาความสมพนธระหวางสงทโจทยถามและสงทโจทยก าหนดมาใหในรปของตวแปรและสมการทางคณตศาสตรโดยมตวแปรทไมทราบคาและตวแปรททราบคา ก าหนดหลกการ ทฤษฏและสตรทางฟสกสทจะใชในการแกโจทยปญหา

8

ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน เปนขนตอนของการจดระบบทางความคด โดยน าขอมลจากขนท 1 และขนท 2 สรางแผนผงมโนทศน เพอใหเกดความเขาใจในการแกโจทยปญหามากยงขน มการเลอกมโนทศนหลก จดกลมค า เขยนมโนทศนยอย และเชอมโยงความสมพนธ ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา เปนขนตอนในการคนหาค าตอบ โดยการแกสมการทางคณตศาสตร และด าเนนตามแผนการทไดวางไว ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ เปนขนตรวจหาความผดพลาด ตรวจสอบค าตอบทไดวามความถกตองครบถวนหรอไม สมเหตสมผลหรอไม และหนวยทใชถกตองหรอไม ผลสมฤทธทำงกำรเรยน หมายถง ความสามารถของนกเรยนในดานความรความเขาใจ ทเกดขนหลงจากผานการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เรอง โมเมนตมและการชน วดไดจากคะแนนของนกเรยนทไดจากการท าแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน ซงประเมนโดยใชแบบวดผลสมฤทธทางการเรยนแบบปรนย ทผวจยสรางขนวดพฤตกรรมการเรยนร 4 ดาน คอ 1) ความจ า 2) ความเขาใจ 3) การประยกตใช และ 4) การวเคราะห ทกษะกำรใหเหตผล หมายถง ความสามารถในการคดอยางเปนเหตเปนผลเกยวกบปญหาหรอสถานการณตาง ๆ ซงวดและประเมนโดยใชแบบวดทกษะการใหเหตผล ทผวจยสรางขน โดยแบบทดสอบแบงเปน 2 ประเภท คอ 1) แบบปรนย และ 2) แบบอตนยประยกต (MEQ) ทกษะการใหเหตผลทวดมทงหมด 3 ประเดน ไดแก 1) การตความ แปลความหลกฐานและลงขอสรป 2) การใหเหตผล สนบสนน หรอคดคานขอตกลงเบองตนทน าไปสขอสรป 3) สอสารขอสรปและบอกหลกฐานทสนบสนนขอสรป (PISA, 2003) ทกษะกำรแกโจทยปญหำฟสกส หมายถง ทกษะในการแกโจทยปญหาฟสกสในการปฏบตตามขนตอนการแกปญหา วดและประเมนโดยใชแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทผวจยสรางขน โดยแบบทดสอบแบงเปน 2 ประเภท คอ 1) แบบปรนย และ 2) แบบอตนยประยกต (MEQ) ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสทวดมทงหมด 6 ประเดน ไดแก 1) คนหาจดมงหมายของโจทยปญหา 2) วเคราะหและแปลความหมายของโจทยปญหา 3) วางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา 4) สรางแผนผงมโนทศนจากโจทยปญหา 5) ด าเนนการแกโจทยปญหาและปฏบตตามแผน และ 6) ตรวจสอบความถกตองของค าตอบ ควำมพงพอใจตอกำรจดกำรเรยนร หมายถง ความรสกชอบใจ พอใจ ของนกเรยนทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ในรายวชาฟสกสเพมเตม ซงวดไดจากคะแนนการท าแบบสอบถามความพงพอใจทผวจยสรางขน เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ซงพจารณา 2 ดาน คอ 1) ดานเนอหา และ 2) ดานกจกรรมการเรยนร

9

1.7 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. สามารถน าไปใชพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสไดอยางม

ประสทธภาพ 2. ชวยใหนกเรยนมทกษะการคด วเคราะห พฒนาความสามารถของนกเรยนในการเชอมโยง

ในการแกปญหาจรง และพฒนาทกษะในการตดสนใจโดยใชยทธวธแกปญหาอยางเหมาะสม 3. เปนแนวทางแกครผสอนในการพฒนาการจดการเรยนรวชาฟสกส

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

การวจย เรอง การพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย ผวจยศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน 2.1 กลวธแกปญหาเชงตรรกะ

2.1.1 กลวธแกปญหาของเชอคร (Chekuri) 2.1.2 กลวธแกปญหาของโพลยา (Polya) 2.1.3 กลวธแกปญหาของเฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller, K. and Heller, P) 2.1.4 กลวธแกปญหาของดงคและฮารแคมป (Ding & Harskamp) 2.1.5 กลวธแกปญหาของโรจาร (Rojas) 2.1.6 กลวธแกปญหาของเกรก ศกดสภาพ

2.2 แผนผงมโนทศน 2.2.1 ความหมายของแผนผงมโนทศน 2.2.2 องคประกอบและประเภทของแผนผงมโนทศน 2.2.3 การเชอมโยงแผนผงมโนทศน 2.2.4 ประโยชนของแผนผงมโนทศน

2.3 กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 2.3.1 ขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจย 2.3.2 แผนผงมโนทศนส าหรบงานวจย

2.4 ทกษะการใหเหตผล 2.4.1 ความส าคญของการใหเหตผล 2.4.2 ความหมายของการใหเหตผล 2.4.3 ประเภทของการใหเหตผล 2.4.4 แนวทางการพฒนาความสามารถในการใหเหตผล 2.4.5 การวดและประเมนทกษะการใหเหตผล

11

11

2.5 ทกษะการแกโจทยปญหา 2.5.1 ความหมายของการแกปญหา 2.5.2 ความสามารถในการแกปญหา 2.5.3 ความหมายของโจทยปญหา 2.5.4 แนวทางการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา 2.5.5 ผลสรปการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 2.5.6 การวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 2.5.7 แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

2.6 ผลสมฤทธทางการเรยน 2.6.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน 2.6.2 องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน 2.6.3 การวดผลสมฤทธทางการเรยน 2.6.4 แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน

2.7 ความพงพอใจ 2.7.1 ความหมายของความพงพอใจในการเรยนร 2.7.2 องคประกอบทท าใหเกดความพงพอใจในการเรยนร 2.7.3 แบบวดความพงพอใจ

2.8 งานวจยทเกยวของ

12

12

2.1 กลวธแกปญหาเชงตรรกะ ในการแกปญหาทางฟสกสนนไดมนกฟสกสศกษาและสาขาอน ๆ ทเกยวของไดคดคนและพฒนากระบวนการแกปญหา ซงเปนสงทแสดงใหเหนวาการแกปญหาทด นกเรยนตองมกระบวนการขนตอนทจ าเปนตอการเรยนรเพอความเขาใจตอการแกปญหาและมการกระตนสงเสรมใหผเรยนคนหาวธแกปญหาตาง ๆ ได (เกรก ศกดสภาพ, 2556) สอดคลองกบ เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller & Heller, 2002 อางองใน เอกวทย ดวงแกว, 2558, น. 3) ทกลาววา การพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาทางฟสกสดวยกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะ เปนวธทท าใหผเรยนฝกการคดวเคราะห การคดเชงเหตผลของการแกโจทยปญหาและถอเปนสวนส าคญทจะเปนเครองมอในการแกโจทยปญหาใหส าเรจลลวงไปได และสอดคลองกบ โปรโตเลสและโรเปส (Portoles & Lopez, 2008 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 3) ทกลาววา ปจจย 2 ประการทท าใหนกเรยนสามารถแกโจทยปญหาฟสกสไดประสบความส าเรจ ประการแรก คอ นกเรยนตองรเขาใจแนวคด ทฤษฎ และหลกการทางฟสกส และประการทสอง นกเรยนตองมกลยทธในการใชแนวคด ทฤษฏ และหลกการทางฟสกส ในการน าไปใชแกปญหา ดงนน กลวธแกปญหาเชงตรรกะถอเปนวธการทท าใหไดมาซงค าตอบของปญหา การศกษากลวธในการแกปญหานน มผเสนอแนวคดการแกปญหาไวหลายทาน ซงผวจยขอเสนอแนวคดเกยวกบกลวธแกปญหาเชงตรรกะตามแนวคดของนกวจยทางสาขาฟสกส และในสาขาอน ๆ ดงน 2.1.1 กลวธแกปญหาของเชอคร เชอคร (Chekuri, 1996 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 29) ไดพฒนากลวธในการแกปญหาโจทยฟสกสไว 6 ขนตอน ดงน 1. ท าความเขาใจกบปญหา (Understanding the Problem) ในขนตอนท าความเขาใจกบปญหาวาโจทยใหขอมลอะไรมาบาง มเงอนไขอะไรบาง สงทโจทยถามหา สงทโจทยก าหนดมา 2. สรางและวางแผนแกปญหา (Reconstructing and Planning) เปนขนตอนในการสรางภาพแทนปญหาโจทย และเขยนองคประกอบทางฟสกสทจ าเปน เชน ตวแปร ทศทางของการเคลอนทของวตถ แผนภาพองคประกอบของแรง และวางแผนในการแกปญหาโดยอยบนฐานของหลกการของฟสกสทเกยวของ 3. จ าแนกวธการทหลากหลาย (Identifying Multiple Methods) เปนขนตอนในการระบกฎเกณฑ หลกการ สตรตาง ๆ ทมความเปนไปไดทจะน ามาใชในการแกปญหาทางฟสกส เชน กฎการอนรกษพลงงาน กฎการอนรกษโมเมนตม เปนตน

13

13

4. คดเลอกวธการแกปญหาทดทสด (Selecting the Best Method and Solving) เปนขนตอนทเลอกสมการทเหมาะสมตอการน ามาใชในการแกปญหา ท าการระบสมการทน ามาใชและท าการแกสมการเพอหาค าตอบ 5. ตรวจสอบค าตอบ (Checking the Results) เปนขนของการตรวจสอบความเปนไปไดของค าตอบ โดยอาจจะน าเทคนคการตรวจสอบหนวยของปรมาณทางฟสกส การวเคราะหมต 6. การอธบายค าตอบ เปนขนตอนทมความส าคญทเปนการใหความหมายของค าตอบทเกดจากการค านวณออกมาในรปของการอธบายปรากฎการณทางธรรมชาตทเกยวโยงกบหลกการทางฟสกส 2.1.2 กลวธแกปญหาของโพลยา โพลยา (Polya, 1997 อางถงใน จกรพนธ พรกษา, 2553, น. 15) ไดกลาวถงกลวธในการแกโจทยปญหาของผเรยน ตามล าดบขนตอนดงน ขนท 1 ขนท าความเขาใจปญหา นนคอ เขาใจวาอะไรคอสงทไมร อะไรคอขอมลโจทยก าหนดเงอนไขอะไรบาง แยกสถานการณออกเปนสวน ๆ ขนท 2 ขนวางแผนการแกปญหา เปนขนคนควาความเชอมโยงระหวางขอมลกบสงทไมร ขนท 3 ขนด าเนนการแกปญหา เปนขนของการปฏบตตามแผนทวางไวและตองตรวจสอบแตละขนตอนทปฏบตวาถกตองหรอไม ขนท 4 ขนตรวจสอบ เปนการตรวจสอบการแกปญหาวาถกตองหรอไม โดยอาจจะใชวธการอนอกเพอตรวจสอบผลลพธวาถกตองหรอไม 2.1.3 กลวธแกปญหาของเฮลเลอรและเฮลเลอร เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller, K. and Heller, P., 2000 อางถงใน อมราลกษณ ฤทธเดช, 2553, น. 18 - 21) กลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร ประกอบดวย 5 ขนตอน สามารถสรปไดดงน ขนท 1 ขนพจารณาปญหา (Focus the Problem) ขนตอนนเปนขนตอนแรกทจะน าไปสการเรมตนในการแกโจทยปญหาเนองจากเปนขนตอนทตองท าความเขาใจโจทยปญหาใหชดเจนโดยการสรางภาพขนในใจเกยวกบล าดบของเหตการณตาง ๆ ในโจทยปญหา พรอมกบแสดงรายละเอยดของโจทยปญหาวามเหตการณเกดขนอยางไร เหตการณนนเกยวของกบอะไรและจะด าเนนการตอไปอยางไร จากนนอธบายดวยแผนภาพและขอมลทโจทยก าหนดใหอยางหยาบ ๆ เขยนสงทโจทยตองการใหหาค าตอบรวมถงเขยนแนวคดทางฟสกสทเปนประโยชน ส าหรบน ามาใชในการแกโจทยปญหาและสดทายควร

14

14

ทบทวนสถานการณในโจทยปญหาโดยภาพรวมอกครงหนง ซงในขนตอนนสามารถสรปเปนขนตอนยอย ๆ ไดดงน 1.1 เขยนภาพแลขอมลทโจทยก าหนดมาใหอยางหยาบๆ (Picture and Given Information) 1.2 ก าหนดค าถามวาโจทยตองการใหหาสงใด (Question(s)) 1.3 เลอกหลกการทางฟสกสทตองน ามาใชในการแกโจทยปญหา (Approach) ขนท 2 ขนอธบายหลกการทางฟสกส (Describe the Physics) ขนตอนนจะตองอาศยความเขาใจโจทยปญหาในเชงคณภาพเพอน าไปใชในการแกโจทยปญหาในเชงปรมาณโดยการแสดงความสมพนธของขอมลทโจทยก าหนดให สรางแผนภาพและเขยนตวแปรตาง ๆ ทงททราบคาและไมทราบคาใหสมบรณโดยตงอยบนพนฐานของหลกการทางฟสกสทเปนประโยชนและมความเปนไปไดเพอท าใหปญหามความชดเจนและงายขนโดยลกษณะของแผนภาพทจะตองเขยนใหสมบรณ ขนอยกบลกษณะของโจทยปญหา เชน แผนภาพการเคลอนทจะตองมขอมลส าคญของตวแปรทเกยวของกบการเคลอนท ไมวาจะเปนต าแหนง เวลา ความเรวหรอความเรง เปนตน แผนภาพทเกยวของกบแรงกตองเขยนออกมาใหอยในรปของเวกเตอรแสดงทศทางของแรงกระท า ซงแผนภาพทดกจะเปนเครองมอทมประโยชนในการแกปญหาฟสกสเนองจากจะท าใหงายตอการท าความเขาใจขอมลส าคญตาง ๆ ในขนตอนนสามารถสรปเปนขนตอนยอย ๆ ไดดงน 2.1 สรางแผนภาพแสดงความสมพนธของสงตางๆ ทปรากฏในสถานการณของโจทยปญหาหรอเขยนตวแปรตางๆ เพออธบายแผนภาพใหชดเจนขน มตวแปรใดบางททราบคาแลวและมตวแปรใดบางทยงไมทราบคา (Diagram and Define Variables) 2.2 ระบเปาหมายของโจทยใหชดเจนวาโจทยตองการใหหาคาของตวแปรใด (Target Variable) 2.3 แสดงความสมพนธระหวางหลกการทางฟสกสกบสงทตองการหาค าตอบ (Quantitative Relationships) ขนท 3 ขนวางแผนแกปญหา (Plan the Solution) เปาหมายส าคญของขนตอนการแกโจทยปญหาในขนนคอตองน าความสมพนธจากการอธบายหลกการทางฟสกสในขนท 2 ไปสรางเปนสมการทจะน าไปใชในการแกโจทยปญหาเพอหาคาของตวแปรทไมทราบคา เปนขนตอนการแปลความหมายทางฟสกสโดยการวางแผนเพอหาแนวทางในการแกโจทยปญหาซงจะตองอธบายใหอยในรปของสมการคณตศาสตรหรอสตรทเกยวของกบโจทยปญหาทตองการหาค าตอบโดยทกสมการทน ามาใชจะตองมการตรวจสอบตว

15

15

แปรทไมทราบคาและวางแผนเลอกสมการทจะน ามาใชในการหาคาตวแปรทไมทราบคานน เมอเชอมโยงสมการทงหมดไดแลวกก าหนดแนวทางในการแกโจทยปญหาโดยเรมจากการแกสมการทมตวแปรไมทราบคาเพยงตวเดยวกอนจนกระทงสามารถหาคาของตวแปรทเปนค าตอบของโจทยปญหาได ซงในขนตอนนสามารถสรปเปนขนตอนยอย ๆ ไดดงน 3.1 เขยนสมการทเกยวของกบตวแปรทไมทราบคา (Construct Specific Equations) 3.2 ตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรทไมทราบคากบสมการทน ามาใช (Check for Sufficiency) 3.3 วางแผนก าหนดแนวทางในการแกโจทยปญหาซงอยในรปของสมการทางคณตศาสตร (Outline the Math Solution) ขนท 4 ขนด าเนนการตามแผนทวางไว (Execute the Plan) ขนตอนนถอเปนขนตอนสดทายทจะท าใหไดค าตอบของโจทยปญหาซงเปนการด าเนนการหาค าตอบตามสมการทไดวางแผนไวในขนท 3 โดยการแทนคาตวแปรตาง ๆ ทงททราบคาและไมทราบคาโดยเรมจากสมการทมตวแปรไมทราบคาเพยงตวเดยวกอน จากนนกน าคาทค านวณไดแทนลงในสมการถดไปตามทวางแผนไวจนถงการแกสมการสดทายเพอหาคาของตวแปรทเปนค าตอบของโจทยปญหา ซงในขนตอนนสามารถสรปเปนขนตอนยอย ๆ ไดดงน 4.1 ด าเนนการตามแผนทวางไวโดยแกสมการเพอหาคาตวแปรทไมทราบคาดวยการแทนตวแปรตาง ๆ ในสมการทไดก าหนดไว พรอมกบตรวจสอบหนวยของตวแปรใหอยในลกษณะเดยวกน (Follow the Plan) 4.2 ค านวณคาตวแปรทตองการหาค าตอบโดยใชความรทางคณตศาสตร (Calculate Target Variable) ขนท 5 ขนตรวจสอบผลลพธ (Evaluate the Answer) ขนตอนนเปนการตรวจสอบค าตอบทไดวามความสมเหตสมผลหรอไมและค าตอบทไดนนจะตองมความถกตองตรงตามสงทโจทยถาม ซงในขนตอนนจะตองตอบค าถามเพอตรวจสอบ 3 ขอดงตอไปน คอ 5.1 ค าตอบทไดมความถกตองตามลกษณะของสถานการณโจทยหรอไม เชน อยในหนวยของตวแปรทโจทยถามหรอไม ทศทางและต าแหนงของวตถถกตองหรอไมโดยสงเกตจากเครองหมายทค านวณได (Is Answer Properly Stated?) 5.2 ค าตอบทไดมความสมเหตสมผลหรอไม (Is Answer Reasonable?) 5.3 ค าตอบทไดมความสมบรณครบตรงตามสงทโจทยถามหรอไม (Is Answer Complete?)

16

16

2.1.4 กลวธแกปญหาของดงคและฮารแคมป ดงคและฮารแคมป (Ding & Harskamp, 2007 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 30) กลาวถงกลวธในการแกปญหาไว 5 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การส ารวจปญหา เปนขนทนกเรยนอานปญหาโจทย ตความวาสงใดบางร สงใดบางทไมรของปญหา และก าหนดวธการ หลกการ ทเหมาะสมในการแกปญหาและมประโยชนส าหรบในการแกปญหา ในขนตอนนนกเรยนสามารถวาดแผนภาพประกอบในการแกปญหา เชน แผนภาพแสดงการเคลอนทของวตถ ขนตอนท 2 ประมวลความร เปนขนทนกเรยนแปลความจากสงทไดออกแบบไวไปสการอธบายดวยวธการสรางไดอะแกรม โดยในไดอะแกรมผเรยนสามารถก าหนดตวแปรและปรมาณตาง ๆ ทใชในการค านวณ และเขยนสตรทางฟสกสทเกยวของในการแกปญหาและสามารถน ามาชวยในการแกปญหาได การเลอกใชสตรตาง ๆ อาจเกดจากการอภปรายในกลมผเรยนในการเลอกตดสนใจได ขนตอนท 3 วางแผนในการแกปญหา หลงจากทนกเรยนมค าอธบาย วธการทเหมาะสมในการแกปญหาแลว นกเรยนทกคนจะตองวางแผนในการแกปญหา โดยแผนนควรจะเกยวของกบขนตอนในสมการและการประมาณคาอยางคราว ๆ ของผลลพธทจะเกดขน หลงจากนนนกเรยนแลกเปลยน พดคยในแผนทวางไว เปรยบเทยบแผนในการแกปญหารวมกน ซงการเปรยบเทยบการวางแผนการแกปญหากจะท าใหนกเรยนทราบวา มวธการแกปญหาเดยวกนนนไดหลากหลายวธ ขนตอนท 4 ด าเนนการตามแผน เปนขนทนกเรยนปฏบตตามแผนทวางไว โดยการค านวณตามทวางแผนไวในขนท 2 จนกระทงไดค าตอบ ขนตอนท 5 การตรวจสอบค าตอบ เปนขนตอนตรวจสอบผลลพธของค าตอบทไดจากการแกปญหาวาถกตองหรอไม โดยค าตอบของนกเรยนทไดอาจจะตรงกนหรอแตกตางกนได ถาค าตอบตรงกน กจะมการใหนกเรยนอธบายและตรวจสอบ วาวธการไดมาของค าตอบนนถกตอง แตถาหาค าตอบทไดของนกเรยนมความแตกตางกน กควรจะตรวจสอบวาวธการใดถกตองและสมบรณ 2.1.5 กลวธแกปญหาของโรจาร โรจาร (Rojas, 2010 อางถงใน เกรก ศกดสภาพ, 2556, น. 31) กลาวถงกลวธในการแกปญหาไว 6 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 ท าความเขาใจกบปญหา ในขนตอนนจะเปนการพจารณาสงทเกยวของกบค าถามหรอปญหา วาสงใดเปนสงทไมทราบคาและโจทยตองการร ซงในขนตอนนผเรยนจะตองใชเหตผลในการคดวเคราะหปญหาและคาดคะเนค าตอบ พจารณาแยกปญหาใหญออกเปนปญหายอย

17

17

แลวคดอยางเปนระบบ โดยน าความรความเขาใจ ขอมลและประสบการณเดมทเคยศกษามาแลวมาคดแกปญหาคาดคะเนค าตอบ ขนตอนท 2 จดเตรยมปรมาณทใชในการอธบายปญหา ในขนตอนน ผเรยนจะตองคดและเขยนในสวนของกฎ หลกการ แนวคดหรอสตรตางๆ ทเกยวของทสามารถจะน ามาใชในการแกปญหา หรอสรางกรอบแนวความคด แผนภาพ ไดอะแกรมลงไป เพอทผเรยนจะสามารถอธบายและสามารถวเคราะหปญหาในทางฟสกส ขนตอนท 3 วางแผนแกปญหา ในขนตอนในการวางแผนแกปญหาเกยวของกบการพจารณาวาปญหากบสงทโจทยตองการหาเกยวของ สมพนธเชอมโยงกนอยางไร ผเรยนจะตองวางแผน กลยทธในการแกปญหา หรอหลายๆ กลวธรวมกน เพอเตรยมน ามาใชในการแกปญหา อาจจะก าหนดแผนไวหลายแผน หากแผนใดไมประสอบความส าเรจกจะสามารถใชแผนอนมาทดแทนได เชนการน าสมการทเกยวของมาใช และคดพจารณาวาสมการนนจะสามารถใชในการแกปญหาไดถกตองหรอไม ขนตอนท 4 ด าเนนการตามแผน เปนขนตอนทผเรยนตองด าเนนการแกปญหาตามแผนทไดก าหนดไว เพอใหไดค าตอบหรอแกปญหาใหไดตามแผน ขนตอนท 5 พสจนความสอดคลองของสมการ เปนขนตอนทใหผ เ รยนพสจนตรวจสอบสมการทเกยวของจากการค านวณวามความถกตองหรอผดพลาดในสวนใดบาง และถาตรวจสอบแลวไมพบขอผดพลาด ผเรยนกสามารถจะประเมนค าตอบทไดวาถกตองหรอไมในขนตอนตอไป ขนตอนท 6 ตรวจสอบและประเมนค าตอบ หลงจากตรวจพสจนความสอดคลองของสมการและไดมาเปนผลลพธ ผเรยนท าการตรวจสอบผลลพธทไดรบวาสอดคลองตรงตามโจทยตองการหรอไม และจากผลลพธน าไปสค าตอบอยางสมเหตสมผลเพยงใดหรอไม และสงเสรมใหผเรยนลองหาทางเลอกในการแกปญหาทแตกตางในการแกปญหาเดมเพอเพมความเขาใจทดยงขน 2.1.6 กลวธแกปญหาของเกรก ศกดสภาพ เกรก ศกดสภาพ (2556) ไดกลาวถงกระบวนการแกโจทยปญหาฟสกส เพอทจะชวยใหนกเรยนสามารถสรางแนวทางการแกโจทยปญหา ซงประกอบดวย 3 ขน ดงน ขนท 1 วเคราะหและวางแผน เปนขนอานเพอท าความเขาใจ คดวเคราะหโจทยเพอใหมความชดเจนมากขน โดยพจารณาจาก ค าส าคญทางฟสกส การเขยนแผนภาพทระบตวแปรทางฟสกส และวางแผนเพอเลอกมโนทศน ทฤษฎ หลกการ สตรตาง ๆ ทางฟสกสทตองน ามาใช เพอใชเปนแนวทางส าหรบในการแกปญหาในขนถดไป โดยสามารถท าไดดงน

18

18

1.1 คนหาค าส าคญ ขดเสนใตค าส าคญทางฟสกส สวนทโจทยตองการทราบสวนทโจทยก าหนดมาให พรอมแทนค าส าคญนนดวย สญลกษณทางฟสกส ตวอยางค าส าคญทอาจจะพบในโจทย เชน ปลอย หมายถง ความเรวตนเปนศนย (u = 0 m/s) เชอกขาด หมายถง แรงดงเชอกมคาเปน 0 นวตน (T = 0 N) พนลน หมายถง ไมคดแรงเสยดทาน (f = 0 N) 1.2 สรางแผนภาพ หลงจากรวบรวมค าส าคญทางฟสกสแลวใหเชอมโยงขอความจากโจทยและค าส าคญใหเปนแผนภาพ เชน บนไดพาดกบก าแพง วตถผกเชอกคลองผานรอก พนเอยงท ามม กบแนวระดบ พรอมระบ สญลกษณ ตวแปรก ากบไวในกรอบขางแผนภาพ ใชเวกเตอรแสดงทศทางการเคลอนท หรอเขยนแผนภาพวตถอสระ (Free Body Diagram) เพอทจะท าใหไดแนวการไดมาซงค าตอบของโจทยปญหา 1.3 หลกการทางฟสกส กอนการค านวณหาค าตอบ ตองวางแผนการแกโจทยปญหาโดยรวบรวมสตร กฎ สมการ ทฤษฎหลกการทางฟสกส ทเปนประโยชนในการแกปญหา เชน สมการการเคลอนทแนวตรงดวยความเรงคงท กฎการเคลอนทของนวตน กฎการอนรกษพลงงาน กฎการอนรกษโมเมนตม แลวอธบายหลกการทางฟสกสทเลอกไววาสอดคลองเหมาะสมกบโจทยปญหาหรอไม โดยพจารณาสตร กฎ สมการ หลกการ ทน ามาใชนนเกยวของกบตวแปรทไมทราบคาอยางไร ขนท 2 ปฏบตการแกปญหา เปนขนทสอดคลองและตอเนองมาจากขนท 1 โดยมเปาหมายส าคญคอเปนการน าความสมพนธจากหลกการทางฟสกส ไปใชในการแกโจทยปญหา เพอหาคาของตวแปรทตองการ โดยสามารถท าได ดงน 2.1 การแกสมการ ด าเนนการแกสมการทเกยวของกบโจทยปญหา ซงหากมการแกสมการมากกวา 1 สมการ เพอความเขาใจในการแกโจทยปญหา ควรจะก าหนดใหเปนสมการท 1, 2 หรอ 3 ตามล าดบ หากการแกโจทยปญหานนตองอาศยหลกคณตศาสตรส าหรบฟสกสมาใชกควรเขยนสตร สมการทางคณตศาสตรก ากบไวดานขางของกระดาษ 2.2 ตรวจสอบหนวย กอนทจะแทนคาตวเลขในสมการใหท าการตรวจสอบหนวย (Check Unit) ทงสองขางของสมการวาถกตองหรอไม แลวจงคอยท าการแทนตวเลขในสมการสดทายของการแกปญหา หากพบปญหาสามารถกลบไปยงขนท 1 ได หรออาจปรบปรงแผนการทวางไว ขนท 3 ตรวจสอบค าตอบ เปนขนตอนสดทายหลงจากลงมอปฏบตแกโจทยปญหา เมอนกเรยนไดค าตอบของปญหาทตองการแลว ตองมการตรวจสอบค าตอบทได เพอหาความ

19

19

ผดพลาดทอาจเกดขนได โดยค านงถงความสมเหตสมผล เพอใหแนใจวาค าตอบนนมความถกตอง โดยสามารถท าได ดงน 3.1 พจารณาความสมเหตสมผล ตรวจสอบค าตอบทไดวามความถกตอง สมเหตสมผลหรอไม หนวยทไดสอดคลองกบตวแปรทตองการทราบหรอไม ค าตอบทไดมความเปนไปไดมากนอยเพยงใด 3.2 ทบทวนการหาค าตอบ หากค าตอบทไดไมสมเหตสมผลหรอไมถกตองใหกลบไปทบทวนพรอมแกไขใหถกตอง โดยพจารณาจากการเลอกใหสตรหรอหลกการวามความถกตองหรอไม คณตศาสตรทใชการแกปญหาผดหรอไม ลมการเปลยนหนวยหรอไม หรอดค าส าคญทขดเสนใตไวทโจทยวา ค าตอบนนตรงกบสงทโจทยถามหรอไม จากการศกษาแนวคดทส าคญของแนวคดของนกฟสกสศกษา เกยวกบขนตอนกลวธแกปญหาทางฟสกส ของ เชอคร (Chekuri, 1996) โพลยา (Polya, 1997) เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller, K. and Heller, P., 2000) ดงคและฮารแคมป (Ding & Harskamp, 2007) โรจาร (Rojas, 2010) และ เกรก ศกดสภาพ (2556) ซงพบวา กลวธการแกปญหามขนตอนบางขนตอนเหมอนกนและบางขนตอนแตกตางกน ผ วจ ยไดน าแนวคดของนกฟสกสศกษาดงกลาวนมาวเคราะห เปรยบเทยบขนตอนการแกโจทยปญหา และสงเคราะหแนวคดนกฟสกสศกษา ไดขนตอนกลวธในการแกโจทยปญหา ดงตารางท 2.1 และ 2.2 ตามล าดบ

20

20

ตารางท 2.1 เปรยบเทยบและสรปขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกสจากแนวคดของนกฟสกสศกษา

ล าดบขนตอนการแกปญหา

ขนตอนการแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของนกฟสกสศกษา สรปขนตอนกลวธการแก

โจทยปญหาฟสกส

เชอคร (Chekuri, 1996)

โพลยา (Polya, 1997)

เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller, K. and Heller, P., 2000)

ดงคและฮารแคมป (Ding & Harskamp,

2007)

โรจาร (Rojas, 2010)

เกรก ศกดสภาพ (2556)

ขนท 1 พจารณาท าความเขาใจปญหา ขนท 2 ประมวลความรและหลกการ ขนท 3 วางแผนแกปญหา ขนท 4 ด าเนนการตามแผน ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ

1 ท าความเขาใจ

ปญหา ท าความเขาใจ

ปญหา พจารณาปญหา การส ารวจปญหา ท าความเขาใจ

ปญหา วเคราะหและวางแผน

2 สรางและวางแผน

แกปญหา วางแผนการแกปญหา

อธบายหลกการทางฟสกส

ประมวลความร จดเตรยมวธการแกปญหา

ด าเนนการแกปญหา

3 คดเลอกวธการแกปญหาทดทสด

ด าเนนการแกปญหา วางแผนแกปญหา วางแผนในการแกปญหา

วางแผนแกปญหา ตรวจสอบค าตอบ

4 ตรวจสอบค าตอบ ตรวจสอบ ด าเนนการตามแผนท

วางไว ด าเนนการตามแผน ด าเนนการตามแผน -

5 การอธบายค าตอบ - ตรวจสอบผลลพธ การตรวจสอบค าตอบ พสจนตรวจสอบ

ความสอดคลองสมการ

-

6 - - - - การตรวจสอบ

ประเมนค าตอบ -

21

ตารางท 2.2 สรปการสงเคราะหขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจย

ล าดบขนตอนการแกปญหา

ขนตอนการแกโจทยปญหาฟสกส ตามแนวคดของนกฟสกสศกษา

ขนตอนกลวธการแกโจทยปญหาฟสกสทใชในการวจย

ขนท 1 พจารณาท าความเขาใจปญหา วเคราะหปญหา ขนท 2 ประมวลความรและหลกการ วางแผนแกปญหา ขนท 3 วางแผนแกปญหา ด าเนนการแกปญหา ขนท 4 ด าเนนการตามแผน ตรวจสอบค าตอบ ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ -

2.2 แผนผงมโนทศน 2.2.1 ความหมายของแผนผงมโนทศน แผนผงมโนทศน หรอ Concept Mapping ตรงกบค าอน ๆ ในภาษาองกฤษอกหลายค า เชน C-Maps, Conceptual Framework, Semantic Mapping, Semantic Maps, Plot Maps, Concept webs เปนตน สวนค าในภาษาไทยพบวามผใชชอภาษาไทยแตกตางกนออกไป เชน ผงมโนทศน กรอบมโนทศน แผนผงมโนมต กรอบมโนคต ผงมโนภาพ เปนตน และมผใหความหมายไวดงน เฮนซฟราย และ โนแวค (Heinze-Fry & Novak, 1990, p. 461-472 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 21) กลาววา แผนผงมโนทศน เปนเครองมอในการสงเสรมการเรยนรอยางมความหมาย แผนผงมโนทศนจะประกอบดวยมโนทศนตงแต 2 มโนทศนเชอมโยงกนดวยเสนและค าเชอมแสดงความสมพนธ และแสดงใหทราบถงความแตกตางของมโนทศนเปนล าดบขน ซงมโนทศนทมความหมายกวางและครอบคลมจะจดไวดานบนสดของแผนผงมโนทศนทแคบหรอเปนมโนทศนทเจาะจงจะอยดานลางตามล าดบ เวสท, ฟารเมอร และ วอลฟ (West, Farmer and Wolff, 1991, p. 93 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 20) กลาววา แผนผงมโนทศน เปนแนวทางทใชแสดงมโนทศนและความสมพนธระหวางกนและกนของเหลามโนทศน ดงนน มโนทศนตาง ๆ จงถกเชอมโยงกนดวยค าศพทตาง ๆ ซงท าใหสามารถเขาใจองคความร สวนส าคญทเปนความหมายเฉพาะไดชดเจน ดงนน ทก ๆ แผนผงมโนทศนจงมทงสวนขอมลและสวนทเปนการออกแบบ ทรอคม (Trochim, 1997 อางถงใน ทตมณ ชขวญ, 2548, น. 13) ไดใหความหมายวา แผนผงมโนทศนเปนโครงสรางของแนวคด (conceptualization) โดยกลมคนทตองการพฒนากรอบมโนทศนส าหรบเปนแนวทางในการวางแผนหรอการประเมนผล ซงแผนผงมโนทศนจะเออให

22

กลมตความในกจกรรมตาง ๆ ไดรวดเรว เนองจากแสดงออกมาเปนกราฟฟคหรอรปภาพ โดยแสดงกลมมโนทศนทงหมดและความสมพนธระหวางมโนทศนเหลานนไดพรอม ๆ กนหรอในเวลาเดยวกน ซมมาโร และ คาวเลย (Zimmaro & Cawley, 1998, p. 1 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 21) อธบายไววา แผนผงมโนทศนเปนการน าเสนอโครงสรางความรออกเปนแผนภาพ โดยการสรางแผนผงอาศยหลกเกณฑกลมของความคดหรอขอมลเปนลกษณะเฉพาะของความเขาใจ รซ-พรโม และคณะ (Ruiz-Primo et al, 2001 อางถงใน ทตมณ ชขวญ, 2548, น. 13) กลาววา แผนผงมโนทศน หมายถง แผนภาพทมสวนแสดงมโนทศน เสนทเชอมโยงระหวางมโนทศนเพอแสดงวามโนทศนมความสมพนธกนและค าเชอมโยงบนเสนเปนการแสดงวามโนทศนนนมความสมพนธกนอยางไร แลนซง (Lanzing, 2002 อางถงใน ทตมณ ชขวญ, 2548, น. 13) ไดใหความหมายของแผนผงมโนทศนวาเปนเทคนคการเปนตวแทนองคความรในรปกราฟ ซงเปนเครอขาย (networks) ของมโนทศน เครอขายนนแสดงออกมาในรปของกลมค า (node) และการเชอมโยง (link) ซงอาจเปนเสนตรงหรอเสนโคงโดยกลมค าจะเปนตวแทนของมโนทศน และการเชอมโยงจะเปนตวแทนของความสมพนธระหวางมโนทศนเหลานน จากการศกษาสามารถสรปความหมายไดวา แผนผงมโนทศน หมายถง เปนลกษณะแผนภาพทแสดงการประมวลความคดของนกเรยน เพอสงเสรมกระบวนการคดอยางเปนละดบขนตอน โดยถายทอดออกมาในลกษณะแผนผง มการเชอมโยงกลมค าดวยเสนเพอแสดงความสมพนธของมโนทศน 2.2.2 องคประกอบและประเภทของแผนผงมโนทศน แนวความคดจากการสรางแผนผงมโนทศนเปนการน าแผนผงมโนทศนมาใชในการจดระบบความคดเพอวตถประสงคในการคดทมความแตกตางกนออกไป และเพอใหสามารถท าความเขาใจส าหรบการฝกใชแผนผงมโนทศนไดเปนอยางด (สภทรา ตนตวทยมาศ, 2554, น. 63) โดยการน าเสนอขอมลขององคประกอบและประเภทของแผนผงมโนทศนสามารถชวยใหอธบายงานวจยไดชนเจนมากยงขน ผวจยจงขอเสนอรายละเอยดเกยวกบองคประกอบของแผนผงมโนทศนและประเภทของแผนผงมโนทศน ดงน โนแวค (Novak, 1991 อางถงใน สภทรา ตนตวทยมาศ, 2554, น. 63) ไดกลาวถงสวนประกอบของแผนผงมโนทศนวา ประกอบดวยสวนประกอบส าคญ 4 สวน ไดแก 1. มโนทศน (Concept) หมายถง ค าทใชแทนชอของมโนทศน เปนค าหรอวลสน ๆ

23

2. ความสมพนธ (Relationship) หรอการเชอมโยงระหวางประพจน (Propositional Linkage) เปนการลากเสนเชอมโยงระหวางค ามโนทศน 3. ล าดบขน (hierarchy) เปนชนหรอล าดบขนตอนของความสมพนธระหวางมโนทศนหลกไปยงมโนทศนรองหรอมโนทศนยอย 4. การเชอมโยงขามมโนทศน (cross-links) เปนการแสดงถงความสมพนธเชอมโยงขามชนหรอขามขนระหวางมโนทศน จากมโนทศนหนงไปอกมโนทศนหนง แคลสซด กรฟฟตซ และโนแคสนย (Classidy, Griffiths and Nakoechny, 2001 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 28) ไดกลาวถงองคประกอบของแผนผงมโนทศนไววาประกอบดวย 3 สวน ดงน 1. ค ามโนทศน (Concept labels) เปนชอมโนทศน อาจเปนค า วล หรอประโยคสน ๆ โดยเขยนไวในกรอบ ซงอาจเปนรปวงกลม วงร หรอสเหลยมกได 2. การเชอมโยงระหวางมโนทศนอยางมความหมาย (Meaningful relationships) คอ การลากเสนเชอมโยงระหวางค ามโนทศนสองมโนทศน โดยเสนเชอมโยงความสมพนธนอาจเปนเสนตรง เสนโคง บางครงอาจแสดงทศทางความสมพนธดวยลกศรก ากบไว 3. ประพจน (propositions) คอ การเชอมโยงความสมพนธระหวางมโนทศนสองมโนทศน ท าใหเกดความหมาย ยน เวนดส รซ-พรโม อยาลา และซาเวลซน (Yin, Vanides, Ruiz-Primo, Ayala and Shavelson, 2004 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 28) ไดกลาวถงองคประกอบของแผนผงมโนทศนไววาประกอบดวย 4 สวน ดงน 1. โหนด (nodes) หมายถง ค าหรอมโนทศน 2. เสนเชอมโยง (linking lines) เปนเสนทมลกศรทศทางเดยวจากมโนทศนหนงไปยงอกมโนทศนหนง 3. วลเชอมโยง (linking phrases) เปนค าทบอกความสมพนธระหวางโหนดอยบนเสนเชอมโยง 4. ประพจน (proposition) คอ การเชอมโยงระหวางโหนดสองโหนดดวยเสนทมวลเชอมโยงก ากบอย จากการศกษาองคประกอบของแผนผงมโนทศนสามารถสรปไดวา องคประกอบทส าคญของแผนผงมโนทศน ประกอบดวย 1. ค ามโนทศน (Concept) 2. เสนเชอมโยงระหวางมโนทศน (Linking lines) และ 3. ค าเชอม (Linking phrases)

24

1. ค ามโนทศน (Concept) เปนชอมโนทศนของเรองทน ามาสรางแผนผงมโนทศนซงอาจจะเปนค า วล หรอประโยคส น ๆ โดยจะเขยนไวในกรอบ ซงอาจเปนรปวงกลม วงร หรอสเหลยมกได 2. เสนเชอมโยงระหวางมโนทศน (Linking lines) เปนเสนทลากเชอมโยงระหวางค ามโนทศนสองมโนทศน โดยเสนเชอมโยงความสมพนธนอาจจะเปนเสนตรง เสนโคง บางครงอาจแสดงทศทางความสมพนธดวยหวลกศรทางเดยวหรอสองทศทางก าดบไวดวย 3. ค าเชอม (Linking phrases) เปนค าทแสดงถงความสมพนธระหวางมโนทศนสองมโนทศน โดยค าเชอมโยงนนจะตองเปนค าทท าใหเกดประพจนทมความหมาย อาจเปนถอยค า วล หรอประโยค ซงตองเปนค าทสน กะทดรด ท าใหผอานเขาใจงาย ประเภทของแผนผงมโนทศน มหลายรปแบบซงมชอเรยกแตกตางกนไป ส าหรบการน าแผนผงมโนทศนมาใชกขนอยกบลกษณะขอมลหรอวตถประสงคของการศกษา นกการศกษาหลายทานไดจดแบงประเภทของแผนผงมโนทศนโดยใชเกณฑตางกนไปหลายแนวคด โดยมลกษณะทหลากหลายดงน มลทเทล วอนเดอรซ และโนแวค (Mintzes, Wandersee and Novak, 1998 อางถงใน มนส บญประกอบ, 2542) ไดแบงแผนผงมโนทศนออกเปน 2 ชนด ไดแก 1. แผนผงหลก (Macro map) ซงแสดงความสมพนธระหวางมโนทศนทส าคญ ๆ เทานน 2. แผนผงยอย (Micro map) แสดงรายละเอยดเพมเตม เฉพาะมโนทศนองคประกอบของแผนผงหลก Merle Tan แหงมหาวทยาลยฟลปปนส ไดจ าแนกประเภทของแผนผงมโนทศนตามลกษณะของแผนผงออกเปน 4 ประเภท (มนส บญประกอบ, 2533, น. 26-29) ดงตอไปน 1. ชนดกระจายออก (Point Grouping) หรอแบบชแสดงโดยเรมจากค าทเปนมโนทศนหลกแลวเชอมโยงกระจายออกไปทกทศทาง เพอเชอมตอกบมโนทศนยอยอน ๆ ตวอยางเชน

25

ภาพท 2.1 แผนผงมโนทศนชนดกระจายออก ทมา: มนส บญประกอบ, ยทธศาสตรใหมทางการศกษา: แผนภมมโนทศน, 2533, น. 26-29. 2. ชนดปลายเปด (Opened Grouping) เปนแผนผงมโนทศนทแสดงการเชอมโยงกลมของมโนทศนตาง ๆ ลดหลนกนลงไปตามล าดบความส าคญของมโนทศนทผเขยนก าหนดไว ตวอยางเชน

ภาพท 2.2 แผนผงมโนทศนชนดปลายเปด ทมา: มนส บญประกอบ, ยทธศาสตรใหมทางการศกษา: แผนภมมโนทศน, 2533, น. 26-29. 3. ชนดเชอมโยง (Linked Grouping) เปนแผนผงมโนทศนทมลกษณะคลายกบชนดปลายเปดแตมการเชอมโยงขามชดระหวางมโนทศน

26

ภาพท 2.3 แผนผงมโนทศนชนดเชอมโยง ทมา: มนส บญประกอบ, ยทธศาสตรใหมทางการศกษา: แผนภมมโนทศน, 2533, น. 26-29. 4. ชนดปลายปดหรอปดลอมเปนวง (Closed grouping) เปนแผนผงมโนทศนทคอนขางจะมลกษณะจ ากดอยในตวเอง ตวอยางเชน

ภาพท 2.4 แผนผงมโนทศนชนดปลายปดหรอปดลอมเปนวง ทมา: มนส บญประกอบ, ยทธศาสตรใหมทางการศกษา: แผนภมมโนทศน, 2533, น. 26-29.

27

ยน และคณะ (Yin et al., 2004 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 26) ไดเสนอโครงสรางแผนผงมโนทศน ซงเพมเตมจากท Kinchin (2000) ไดเสนอไว วาโครงสรางแผนผงม 5 ประเภท ดงน 1. โครงสรางเชงเสน (Linear structure) ประพจนกระจายออกถกเชอมโยงไวดวยกน 2. โครงสรางวงกลม (Circular structure) ประพจนกระจายออกถกเชอมดานปลายเขาดวยกน 3. โครงสรางดมลอหรอขนบนได (Hub or Spokes structure) ประพจนกระจายออกจากมโนทศนศนยกลาง 4. โครงสรางตนไม (Tree structure) เปนโซเชงเสนของประพจนทมสาขาตดกน 5. โครงสรางเครอขายหรอตาขาย (Network or Net structure) เปนชดทซบซอนโดยมประพจนเชอมตอกน

ภาพท 2.5 ประเภทของโครงสรางแผนผงมโนทศน ทดดแปลงมาจาก Yin et al., 2004 ทมา: อจฉรา ปานรอด, 2555, ผลของการเรยนการสอนแบบสบสอบโดยใชการเชอมโยงแผนผงมโนทศนฯ, น. 27. จากการศกษาประเภทของแผนผงมโนทศนสามารถสรปไดวา แผนผงมโนทศนแบบออกเปนหลายประเภทขนอยกบงานและรปแบบทจะน ามาใช 2.2.3 การเชอมโยงแผนผงมโนทศน การสรางแผนผงมโนทศนมนกวชาการเสนอขนตอนการสรางแผนผงมโนทศนไว ดงน เอลท (Ault, 1985 อางถงใน อจฉรา ปานรอด, 2555, น. 29) เสนอวา การเชอมโยงแผนผงมโนทศนไมมทศทางในการเสรางทแนนอนตายตว แตสามารถสรางไดหลายวธ ซงแตละวธนนควรจะเรมดวยการแนะน าแนวคดเกยวกบมโนทศน โดยกระท าในรปของกจกรรมเกยวกบการ

28

เรยนรหรอแนะน าโดยตรง นอกจากนยงไดใหค าแนะน าขนตอนในการเชอมโยงแผนผงมโนทศน แบบออกเปน 5 ขนตอน ดงตอไปน ขนท 1 เลอก โดยเลอกเรองทจะเชอมโยงแผนผงมโนทศน อาจน ามาจากต ารา ค าบรรยาย ค าอธบาย กอนการปฏบตการเชอมโยงแผนผงมโนทศนเรมจากการอานขอความนนอยางนอย 1 ครง แลวสรปมโนทศนทส าคญ โดยขดเสนใตค าหรอประโยคทส าคญ ซงอาจจะเปนวตถหรอเหตการณ แลวลอกมโนทศนเหลานนลงในแผนกระดาษเลก ๆ เพอทสะดวกในการจดความสมพนธ ขนท 2 จดล าดบ เปนการน ามโนทศนทส าคญซงเขยนลงในแผนกระดาษเลก ๆ แลว น ามาจดล าดบจากมโนทศนทมความกวางไปสมโนทศนทมความเฉพาะเจาะจง ขนท 3 จดกลม เปนการน ามโนทศนมาจดกลมเขาดวยกนโดยมเกณฑ 2 ขอ คอ 1. จดกลมมโนทศนทอยในระดบเดยวกน 2. จดกลมมโนทศนทมความเกยวของกนอยางใกลชด ขนท 4 จดระบบ เปนการน ามโนทศนทมอยในกลมเดยวกนมาจดระบบตามล าดบความเกยวของ ซงในขนตอนนยงสามารถเปลยนแปลงไดหรออาจหามโนทศนอน ๆ มาเพมเตมไดอก ขนท 5 เชอมโยง เปนการเชอมโยงมโนทศนทมความสมพนธกนมาเชอมโยงกนโดยการลากเสนเชอมโยง และมค าเชอมทแสดงถงความสมพนธไวบนเสนทกเสน ซงสามารถอานไดเปนประโยคทมความหมาย เสนทเชอมโยงนอาจเชอมระหวางมโนทศนในชดเดยวกน หรอเชอมโยงระหวางชดของมโนทศนทตางกนกได จากการศกษาการเชอมโยงแผนผงมโนทศน สรปไดวา การเชอมโยงแผนผงมโนทศนจะเรมจากการคดเลอกค าทเปนมโนทศน ซงอาจเปนเหตการณหรอค าส าคญ แลวน ามาจดล าดบความส าคญของมโนทศนใหลดหลนกนลงมา จดกลมมโนทศนทอยระดบเดยวกน แลวใชค าเชอมและเสนเชอมโยงแสดงความสมพนธระหวางมโนทศนตาง ๆ เขาดวยกนอยางสมเหตสมผล 2.2.4 ประโยชนของแผนผงมโนทศน แผนผงมโนทศนมการน าไปใชในการศกษาอยางกวางขวาง มนกการศกษาหลายทานไดกลาวถงประโยชนของแผนผงมโนทศนไวดงน แมคเคบ (McCabe, 1995 อางถงใน ทตมณ ชขวญ, 2548, น. 25) ไดกลาวถงประโยชนของแผนผงมโนทศนทน าไปใชในการเรยนการสอน ดงน 1. เปนเครองมอส าหรบนกเรยนนกศกษา เพอ 1.1 เพอจดการกบเนอหาสาระในวชาตาง ๆ 1.2 เพอเขยนแผนผงโครงสรางองคความรของวชาตาง ๆ ทเรยนร

29

1.3 เพอสอดแทรกมโนทศนใหม ๆ เขาไปในโครงสรางองคความรทมอยเดม 1.4 เพอเตอนความจ าในสงทตองใชเวลายาวนาน 1.5 เพอปรบปรงการสอนอยางมประสทธภาพ 2. เปนเครองมอในการวางแผนงานและการสอนของคร 2.1 เพอประเมนความรของนกเรยนทมอยอยางรวดเรว 2.2 เพอวางแผนและปรบปรงกจกรรมการเรยนการสอน 2.3 เพอประเมนการเรยนรของนกเรยน 2.4 เพอทบทวนประเดนตาง ๆ 2.5 ส าหรบส ารวจกจกรรมการสอนทเฉพาะเจาะจง บารด และ บารเทลส (Baroody and Bartels, 2001 อางถงใน ทตมณ ชขวญ, 2548, น. 26) ไดกลาววาแผนผงมโนทศนเปนเครองมอประเมนกระบวนการคดประเภทหนง และไดกลาวถงประโยชนของการใชแผนผงมโนทศนในการประเมนไวดงน 1. แผนผงมโนทศนสามารถใชในการวนจฉยและเปนขอมลยอนกลบในการจดการเรยนการสอนไดเชนเดยวกบการตดเกรด นอกจากนการสรางแผนผงมโนทศนของนกเรยนสามารถท าใหครไดทราบถงระดบความเขาใจในความคดรวบยอด และสารสนเทศทไดสามารถไปใชในการวางแผนหรอปรบปรงการเรยนการสอนได 2. ใชเปนเครองมอในการจดการเรยนการสอน การสงเกตพฤตกรรมการสรางแผนผงมโนทศนท าใหทราบจดบกพรองของนกเรยน และเปนเครองมอทท าใหทราบการเรยนรของผเรยนไดชดเจนยงขน 3. แผนผงมโนทศนสามารถใชประเมนการท างานกลมและพฒนาการรายบคคลได 4. แผนผงมโนทศนสามารถใชแบบทดสอบทางดานการเขยนและเปนวธการประเมนทางเลอกใหมส าหรบคร กจกรรมการทดสอบโดยใชแผนผงมโนทศนโดยการฟงการอภปรายเกยวกบการสรางแผนผงท าใหครผสอนเขาใจความคดของนกเรยนไดชดเจนขน ก าพล ด ารงวงศ (2540) ไดสรปผลการใชแผนผงมโนทศนในการเรยนการสอนไวดงน 1. การสรางแผนผงมโนทศนเปนเทคนคการสอนทสามารถน ามาใชสอนในวชาตางๆ ไดหลายวชา เชน วชาชววทยา เคม ฟสกส วทยาศาสตรทวไป เศรษฐศาสตร การอาน สงแวดลอม สงคมวทยา เปนตน ท าใหนกเรยนเขาใจอยางสมบรณมากขน ซงเปนเครองมอการเรยนรไดเปนอยางด

30

2. แผนผงมโนทศนเปนเครองมอประเมนผลไดเปนอยางด สามารถใชวดความรความสามารถในการใชเหตผลของนกเรยน และวดมโนทศนทคลาดเคลอนของนกเรยนได ท าใหครทราบโครงสรางความรของนกเรยน 3. นกเรยนทไดรบการฝกฝนใหสรางแผนผงมโนทศนขนไดดวยตนเองท าใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย เกดความคงทนในการเรยนร 4. นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชแผนผงมโนทศนมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทไดรบการสอนดวยวธปกต 5. นกเรยนมเจตคตทดตอการเรยนโดยใชแผนผงมโนทศน 6. นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชแผนผงมโนทศน สามารถเปลยนมโนทศนทคลาดเคลอนใหเปนมโนทศนทถกตองไดมากกวาการสอนดวยวธปกต จากการศกษาสามารถสรปประโยชนของการน าแผนผงมโนทศนไปใชในการศกษาไดดงน 1. เปนเครองมอในการวางแผนงานและการสอนของคร เพอประเมนความรของนกเรยนทงการท างานกลมและพฒนาการรายบคคล สามารถวางแผนและปรบปรงกจกรรมการเรยนการสอน จดเนอหาสาระทจะสอนไดอยางมประสทธภาพ 2. เปนเครองมอในการเรยนรส าหรบนกเรยน เพอจดการกบเนอหาสาระในวชาตาง ๆ สรางองคความรของวชาทไดเรยนร นอกจากนยงสามารถพฒนาความสามารถในการใชเหตผล สรางความคงทนตอการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน จะท าใหนกเรยนจดจ าสงทไดเรยนรเปนเวลานาน 2.3 กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 2.3.1 ขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจย จากการศกษาแนวคดทส าคญของนกฟสกสศกษาเกยวกบขนตอนกลวธแกปญหาทางฟสกส ประกอบดวย เชอคร (Chekuri, 1996) โพลยา (Polya, 1997) เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller, K. and Heller, P., 2000) ดงคและฮารแคมป (Ding & Harskamp, 2007) โรจาร (Rojas, 2010) และ เกรก ศกดสภาพ (2556) ผวจยไดน าแนวคดของนกฟสกสศกษาดงกลาว มาวเคราะห เปรยบเทยบ และสงเคราะหขนมาใหม ไดขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกส ดงตารางท 2.3

31

ตารางท 2.3 ขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจย

ล าดบขนตอนการแกปญหา ขนตอนกลวธการแกโจทยปญหาฟสกส ทใชในการวจย

ขนท 1 วเคราะหปญหา ขนท 2 วางแผนแกปญหา ขนท 3 ด าเนนการแกปญหา ขนท 4 ตรวจสอบค าตอบ

ขนท 1 วเคราะหปญหา เปนขนท าความเขาใจกบปญหาเพอใหเกดความชดเจนมากขน โดยการแปลความหมายจากโจทย คนหาสงทโจทยถามหา สงทโจทยก าหนดมา ขดเสนใตใสตวแปร วาดภาพประกอบพรอมระบสญลกษณ ขนท 2 วางแผนแกปญหา เปนขนตอนในการหาความสมพนธระหวางสงทโจทยถามและสงทโจทยก าหนดมาใหในรปของตวแปรและสมการทางคณตศาสตรโดยมตวแปรทไมทราบคาและตวแปรททราบคา ก าหนดหลกการ ทฤษฏและสตรทางฟสกสทจะใชในการแกโจทยปญหา ขนท 3 ด าเนนการแกปญหา เปนขนตอนในการคนหาค าตอบ โดยการแกสมการทางคณตศาสตร และด าเนนตามแผนการทไดวางไว ขนท 4 ตรวจสอบค าตอบ เปนขนตรวจหาความผดพลาด ประเมนสอบค าตอบทไดวามความถกตองครบถวนหรอไม สมเหตสมผลหรอไม และหนวยทใชถกตองหรอไม 2.3.2 แผนผงมโนทศนส าหรบงานวจย แผนผงมโนทศนทใชในงานวจยน เปนลกษณะแผนภาพทแสดงการประมวลความคดของนกเรยน เพอสงเสรมกระบวนการคดอยางเปนละดบขนตอน โดยถายทอดออกมาในลกษณะแผนผง มการเชอมโยงกลมค าดวยเสนเพอแสดงความสมพนธของมโนทศน การเชอมโยงแผนผงมโนทศนจดใหอยในกจกรรมการเรยนร โดยแทรกอยในขนตอนของกลวธแกปญหาเชงตรรกะตามทผวจยไดสงเคราะหขน และการเชอมโยงแผนผงมโนทศนยง สามารถแบงออกเปน 3 ขนตอน ดงตอไปน ขนท 1 เลอกและจดกลม โดยเลอกเรองทจะเชอมโยงแผนผงมโนทศนและน ามโนทศนมาจดกลมเขาดวยกน ไดแก สงทโจทยตองการทราบ สงทโจทยก าหนดให ทฤษฎและหลกการฟสกส สตรและสมการทใชในการแกโจทยปญหา เงอนไขตาง ๆ จากโจทย เปนตน

32

ขนท 2 จดระบบ เปนการน ามโนทศนทมอยในกลมเดยวกนมาจดระบบตามล าดบความเกยวของ อาจมการหามโนทศนอน ๆ มาเพมเตมไดอก ขนท 3 เชอมโยง เปนการเชอมโยงมโนทศนทมความสมพนธกนมาเชอมโยงกนโดยการลากเสนเชอมโยง และอาจมค าเชอมทแสดงถงความสมพนธไวบนเสน ในการน าแผนผงมโนทศนมาใชในกจกรรมการเรยนร ไดแทรกการสรางแผนผงมโนทศนไวในขนท 3 ของขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกส เนองจากขนท 1 เปนการวเคราะหปญหา และขนท 2 เปนการวางแผนแกปญหา เมอนกเรยนไดท าการวเคราะหปญหาและวางแผนแกปญหาเรยบรอยแลว สามารถน ามาสรางเปนแผนผงมโนทศนเพอเปนการประมวลความคดของนกเรยน และท าใหนกเรยนมกระบวนการคดอยางเปนละดบขนตอนในการแกโจทยปญหาฟสกส ดงแสดงในแผนภาพท 2.6

33

จากการสงเคราะหขนตอนกลวธแกโจทยปญหาฟสกสตามแนวคดของผวจยสามารถน าแผนผงมโนทศนมาใชรวมกบกลวธแกปญหา ดงแผนภาพท 2.6 ภาพท 2.6 กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน

ขนท 2 วางแผนแกปญหา

ขนท 1 วเคราะหปญหา

ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ

ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา

- อานแปลความหมายจากโจทย - คนหาสงทโจทยถาม

- สงทโจทยก าหนด

- ขดเสนใตใสตวแปร - วาดภาพประกอบพรอมระบสญลกษณ

- หาความสมพนธของตวแปรททราบคาและไมทราบคา - อธบายหลกการและทฤษฎทเกยวของ - เลอกสตรทางฟสกสและสมการทางคณตศาสตรทจะใหในการแกปญหา

- จดระบบทางความคด สรางแผนผงมโนทศนโดยใชขอมลจากขนท 1 และขนท 2 - เลอกมโนทศนหลก จดกลมค า ใสมโนทศนยอย พรอมกบเชอมโยง

- แกปญหาทางคณตศาสตรเพอคนหาค าตอบ

- ด าเนนการตามแผน ทวางไว

- ตรวจหาความผดพลาด - ความถกตองครบถวน - ความสมเหตสมผลของค าตอบ

34

ขนตอนของกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ประกอบดวย 5 ขน ดงน ขนท 1 วเคราะหปญหา เปนขนท าความเขาใจกบปญหาเพอใหเกดความชดเจนมากขน โดยการแปลความหมายจากโจทย คนหาสงทโจทยถามหา สงทโจทยก าหนดมา ขดเสนใตใสตวแปร วาดภาพประกอบพรอมระบสญลกษณ ขนท 2 วางแผนแกปญหา เปนขนตอนในการหาความสมพนธระหวางสงทโจทยถามและสงทโจทยก าหนดมาใหในรปของตวแปรและสมการทางคณตศาสตรโดยมตวแปรทไมทราบคาและตวแปรททราบคา ก าหนดหลกการ ทฤษฏและสตรทางฟสกสทจะใชในการแกโจทยปญหา ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน เปนขนตอนของการจดระบบทางความคด โดยน าขอมลจากขนท 1 และขนท 2 สรางแผนผงมโนทศน เพอใหเกดความเขาใจในการแกโจทยปญหามากยงขน มการเลอกมโนทศนหลก จดกลมค า จดระบบ และเชอมโยงความสมพนธ ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา เปนขนตอนในการคนหาค าตอบ โดยการแกสมการทางคณตศาสตร และด าเนนตามแผนการทไดวางไว ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ เปนขนตรวจหาความผดพลาด ประเมนสอบค าตอบทไดวามความถกตองครบถวนหรอไม สมเหตสมผลหรอไม และหนวยทใชถกตองหรอไม 2.4 ทกษะการใหเหตผล 2.4.1 ความส าคญของการใหเหตผล การศกษาเกยวกบความส าคญของการใหเหตผลจากนกการศกษาและนกวชาการ พบวามการกลาวถงความส าคญของการใหเหตผลไว ดงน อลสรา ชมชน (2550) กลาวไววา การใหเหตผลทางคณตศาสตรเปนแนวทางส าคญในการพฒนาและอธบายขอบเขตของปรากฏการณ บคคลทสามารถคดและวเคราะหอยางมเหตผลจะสามารถมองเหนรปแบบ โครงสราง หรอลกษณะของสถานการณทงในโลกแหงความจรง และสงของทเปนสญลกษณ คนทคดวเคราะหอยางมเหตผลจะตงค าถามเมอพบรปแบบทคลาดเคลอนหรอเมอเกดขอสงสยตองการเหตผล บคคลเหลานกจะคาดคะเนและพสจนขอคาดคะเนน นจนกระทงไดขอสรปทสมเหตสมผล อมพร มาคะนอง (2553) กลาวไววา คณตศาสตรคอการใหเหตผล แสดงใหเหนวาการใหเหตผลมความส าคญทงในการเปนเครองมอส าหรบการเรยนรและใชงานคณตศาสตรและการด ารงชวตของมนษย การใหเหตผลมความส าคญตอมนษยทกวยในแตละวนมนษยตองใหเหตผลกบ

35

คนอนและตองการเหตผลจากคนอน ดวยเหตนการฝกการใชเหตผลจงเปนเรองจ าเปนทผเรยนตองฝกฝนใหเกดเปนทกษะหรอความช านาญ นนทวน นนทวนช (2557) กลาวไววา ความสามารถในการใหเหตผลเปนตวชวยส าคญในการสนบสนนใหการสรางค าอธบายและการพยากรณการเปลยนแปลงในเชงวทยาศาสตรมความนาเชอถอมากยงขน โดยการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรมสวนชวยใหนกเรยนสามารถเชอมโยงหลกการทางวทยาศาสตรมาใชเปนฐานในการระบปญหาทตองการส ารวจและประเมนวธการส ารวจตรวจสอบปญหาทางวทยาศาสตรไดอยางเหมาะสม จากการศกษาความส าคญของการใหเหตผลทผานมา สามารถสรปไดวา การใหเหตผลมความส าคญทงในดานการเปนเครองมอในการเรยนรและการน าไปใชในชวตประจ าวน บคคลทสามารถคดและวเคราะหอยางมเหตผล กจะสามารถเชอมโยงสถานการณเขาดวยกน และสรปผลออกมาไดเปนอยางด 2.4.2 ความหมายของการใหเหตผล นกจตวทยาและนกการศกษาไดใหความหมายของการใหเหตผล ดงน ลอวซน (Lawson, 2009 อางองใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 27) อธบายไววา การใหเหตผลเชงวทยาศาสตรเปนการคดของมนษยทใชในการแสวงหาองคความรทางวทยาศาสตร โดยเรมตนจากการส ารวจปรากฏการณทพบในธรรมชาต พยากรณสงตาง ๆ ทจะเกดขน และรวบรวมหลกฐานเชงประจกษตาง ๆ จนสามารถลงขอสรปในองคความรทางวทยาศาสตรนนได โมสแมน (Moshman, 2011 อางองใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 27) อธบายไววา การใหเหตผลเชงวทยาศาสตร คอการคดอยางมเหตมผล ทจะน าไปสขอสรปทางวทยาศาสตรโดยมการใชกระบวนการอนมาน การทดสอบสมมตฐาน การพยากรณ รวมกบการส ารวจตรวจสอบปรากฏการณทเกดขนอยางมเหตผล และเชอมโยงความสมพนธระหวางทฤษฎกบหลกฐานเชงประจกษทม จนสามารถท าความเขาใจในทฤษฎและหลกการทางวทยาศาสตรได ประสทธ ทองแจม (2548) ไดกลาววา การอางเหตผลหรอการใหเหตผลเปนขอความทประกอบดวย 2 สวน คอ ขอความอางหรอเหต เปนขอความทสนบสนนใหเกดขอความ เรยกวา ผลสรปหรอขอสรป การอางเหตผล เปนกลมขอความทเปนการยนยน หรอปฏเสธ และยอมรบวามคาความจรง เปนจรงหรเปนเทจ อยางใดอยางหนงเทานน ฉะนนขอความตรรกศาสตร จงเปนขอความทเปรยบเทยบไดกบประโยคปฏเสธตามหลกไวยากรณ ทศนา แขมมณ และคณะ (2549) ไดกลาววา การใหเหตผล หมายถง การอธบายเหตการณหรอการกระท าตางๆ โดยเชอมโยงใหเหนถงสาเหตและผลทเกดในเหตการณหรอการกระท านน ๆ โดยมขนตอนการใหเหตผล คอ

36

1) รบรและรวบรวมขอมลเกยวกบเหตการณหรอการกระท าตางๆ ทตองการอธบายใหเหตผล 2) คนหาสาเหตของเหตการณหรอการกระท าทเกดขน โดยอาศยหลกตรรกะ / การยอมรบของสงคม / ขอมลหลกฐานสนบสนน / การทดลองตรวจสอบ / เหตผลเชงประจกษ 3) อธบายใหความเหนสอดคลองของเหตและผลในเหตการณหรอการกระท านน ๆ ตวบงชการมทกษะ 1) สามารถรวบรวมขอมลเกยวกบเหตการณหรอการกระท าทเกดขน 2) สามารถหาสาเหตและผลทเกดขนในเหตการณหรอการกระท านน ๆ 3) สามารถอธบายเชอมโยงสาเหตและผลทเกดขนในเหตการณหรอการกระท านน ๆ ณฐกานต รกนาค (2552) กลาววา การใหเหตผลเปนทกษะและกระบวนการทสงเสรมใหนกเรยนรจกคดอยางมเหตผล คดอยางเปนระบบ สามารถวเคราะหปญหา และสถานการณไดอยางถถวนรอบคอบ สามารถคาดการณ วางแผนตดสนใจ และแกปญหาไดอยางถกตองและเหมาะสม การคดอยางมเหตผลเปนเครองมอส าคญทนกเรยนสามารถน าตดตวไปใชในการพฒนาตนเองใหเกดการเรยนรสงใหมในการท างานและการด ารงชวต สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2555) ไดกลาวไววา การใหเหตผลทางคณตศาสตร หมายถง กระบวนการคดทางคณตศาสตรทตองอาศยการคดวเคราะห และ/หรอความคดรเรมสรางสรรคในการรวบรวมขอเทจจรง ขอความ แนวคด สถานการณทางคณตศาสตรตาง ๆ แจกแจงความสมพนธ หรอการเชอมโยง เพอท าใหเกดขอเทจจรง หรอสถานการณใหม จากการศกษาความหมายของการใหเหตผลทกลาวมา สามารถสรปไดวา การใหเหตผลเปนความสามารถในการคดอยางเปนเหตเปนผลเกยวกบปญหาหรอสถานการณตาง ๆ โดยใชการวเคราะหขอมลเพอหาความสมพนธ และอธบายขอสรปโดยใชขอมลสนบสนนหรอคดคานไดอยางสมเหตสมผล 2.4.3 ประเภทของการใหเหตผล จาการศกษางานวจยทเกยวของ มนกวชาการและนกการศกษาไดแบงประเภทของการใหเหตผลไวดงน ลอวซน (Lawson, 2009 อางถงใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 27) ไดแบงประเภทของการใหเหตผลทเปนองคประกอบของการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรไว 4 ประเภท ดงน

37

1. การใหเหตผลแบบสมสมมตนย (Abduction or Abductive Reasoning) เปนการสรางสมมตฐานทเกดขนเนองจากการสงเกตพบปญหา (Puzzling Observation) หรอปรากฏการณตาง ๆ ทยงไมอาจเขาใจ เพอพยายามหาค าอธบาย หรอคาดเดาถงสงทเกดขน 2. การใหเหตผลแบบอธบาย (Retroduction or Retroductive Reasoning) เปนการน าสมมตฐานมาท าการทดสอบขอกลาวอาง ซงสมมตฐานนเปนการคาดคะเนเ งอนไขของปรากฏการณเพอใหสามารถอธบายขอเทจจรงจากหลกฐานทสามารถยนยนได กลาวอกนยหนง คอ เปนลกษณะในการประเมนคาการอธบายทางเลอกทเกดขน 3. การใหเหตผลแบบนรนย (Deduction or Deductive Reasoning) เปนการสรางการทดสอบทมความนาเชอถอขน โดยน าความรพนฐานทเปนหลกการ กฎ หรอทฤษฎ ทเปนทยอมรบโดยทวไปมาใชอางองไปยงสมมตฐานหรอขอสรปทสรางขน 4. การใหเหตผลแบบอปนย (Induction or Inductive Reasoning) เปนการสรางขอสรป หรอลงขอสรป จากผลของการคนควาหาความจรง ซงอาจไดมาจากการสงเกตหรอการทดลองซ า ๆ ฮสแมน และคณะ (Hausman, et al., 2010 อางถงใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 27) แบงประเภทของการใหเหตผลทเปนองคประกอบของการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรไว 2 ประเภท ดงน 1. การใหเหตผลแบบนรนย (Deduction or Deductive Reasoning) คอ การอางเหตผลทขอสรปเปนจรง เพราะการยอมรบขออาง (วาเปนจรง) ซงหมายความวา ถาขออาง (premises) ของการอางเหตผลเปนจรงแลว ขอสรป (conclusion) กจ าเปนตองจรงดวย (จะเปนเทจไมได) หรอ อาจกลาวสน ๆ วา เปนการอางเหตผลทขอสรปเปนจรงตามเงอนไขของขออาง 2. การใหเหตผลแบบอปนย (Induction or Inductive Reasoning) คอ การอางเหตผลทขออางจรงทกขอ แตขออางสนบสนนขอสรปเพยงบางสวน ดงนน ขอสรปจงยงมโอกาสทจะเปนเทจได หรอกลาวไดวาถาขออางทกขอเปนจรง ขอสรปจะมโอกาสเปนจรงสง สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2555, น. 42-45) ไดจ าแนกการใหเหตผลทางคณตศาสตรออกเปน 2 ประเภท ดงน 1. การใหเหตผลแบบอปนย เปนกระบวนการทใชการสงเกตหรอการทดลองหลาย ๆ ครง แลวรวบรวมขอมลเพอน ามาหารปแบบทจะน าไปสขอสรปทเชอไดวา นาจะมความถกตอง นาจะเปนจรง และมความเปนไปไดมากทสด แตยงไมสามารถพสจนไดวาเปนจรง และยงไมพบขอขดแยง เรยกขอสรปนนวา ขอความคาดการณ 2. การใหเหตผลแบบนรนย เปนกระบวนการทยกเอาสงทรวาเปนจรงหรอยอมรบวาเปนจรงโดยไมตองพสจน แลวใหเหตผลตามหลกคณตศาสตร อางจากสงทรวาเปนจรงนน เพอ

38

น าไปสขอสรปหรอผลสรปทเพมเตมขนมาใหม ประกอบดวย 2 สวนทส าคญ คอ สวนของเหตหรอสมมตฐาน และสวนของผลหรอผลสรป จากการศกษาประเภทของการใหเหตผลของนกการศกษาทกลาวมาขางตน สามารถสรปประเภทของการใหเหตผลทส าคญได 2 ประเภท คอ 1) การใหเหตผลแบบอปนย คอ การใหเหตผลทเกดจากการสงเกตหรอการทดลองซ าหลาย ๆ ครง เพอรวบรวมขอมลมาสรปเปนกฎเกณฑทวไป และ 2) การใหเหตผลแบบนรนย เปนการใหเหตผลทน าเอาขอสรปทเปนกฎเกณฑทวไป ซงเปนทยอมรบวาเปนความจรง มาอางองเพอนไปสขอสรปใหม ๆ นอกจากนยงมประเภทอน ๆ ทนกการศกษาไดกลาวไว ไดแก การใหเหตผลแบบสมสมมตนย และการใหเหตผลแบบอธบาย 2.4.4 แนวทางการพฒนาความสามารถในการใหเหตผล การใหเหตผลเปนทกษะและกระบวนการทสามารถพฒนาใหเพมพนขนได โดยอาจมครผสอนคอยชแนะ หรอจดกจกรรมการเรยนการสอนทสงเสรมใหเกดการพฒนาทางการทกษะการใหเหตผล ซงมนกวชาการและนกการศกษาหลายทานไดเสนอแนะแนวทางส าหรบการพฒนาทกษะการใหเหตผลไวดงน โรแวน และ มอรโรว (Rowan & Morrow, 1993 อางถงใน วรนารถ อยสข, 2555, น. 38) ไดเสนอแนวคดวา บรรยากาศในชนเรยนเปนสงส าคญมากครตองจดบรรยากาศทแสดงใหนกเรยนเหน การใหเหตผลเปนสงทส าคญกวาการไดค าตอบทถกตอง บรรยากาศในชนเรยนจะตองไมท าใหนกเรยนรสกหวาดกลว หากแตเปนบรรยากาศทสนบสนน สงเสรมใหนกเรยนไดพดอธบาย และแสดงเหตผลของแนวคด สเตรนเบรก (Sternberg, 1999 อางถงใน วรนารถ อยสข, 2555, น. 38) ไดเสนอแนวคดวา ในการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการใหเหตผล และประเมนการใหเหตผลของผเรยน ผสอนควรตองค านงถงกระบวนการทางปญญา 5 ขน คอ การระบปญหา การสรางกลวธเพอแกปญหา การสรางมโนภาพจากขอมลในปญหา การวางแผน และการจดการทรพยากรเพอใชในการแกปญหา และการก ากบและประเมนค าตอบ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2547, น. 3) ไดเสนอแนวทางการพฒนาการใหเหตผลวา ควรจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยค านงถงสงตอไปน 1. ใหนกเรยนเรยนรอยางมเหตผล 2. ใหนกเรยนฝกคดอยางมเหตผล 3. ใหนกเรยนฝกเปนผใหเหตผล 4. ใหนกเรยนฝกเขยนอธบายสงทนกเรยนท า เพอหาค าตอบ 5. ใหนกเรยนฝกใหเหตผลในการอธบายหรออภปราย

39

6. ใหนกเรยนไดคดวเคราะห ประเมนการใหเหตผลของผอน 7. ใหนกเรยนรจกเหตผลเปนเครองมอส าหรบการตรวจสอบ หรอพจารณาความถกตอง 8. ใหนกเรยนไดอาศยการใหเหตผลประกอบการตดสนใจ 9. เลอกและใชวธการใหเหตผลและวธการพสจนชนดตาง ๆ ไดหลายหลาย 10. พฒนาและประเมนการอางเหตผลและการพสจนทางคณตศาสตร 11. เลอกใชความร เพอจดล าดบขนตอนของการใหเหตผลและลงขอสรป 12. อางองความร ขอมลหรอขอเทจจรงหรอสรางแผนภาพ 13. ตรวจสอบความถกตอง และความสมเหตสมผลของการใหเหตผล 14. สรางและตรวจสอบขอความคาดคะเนทางคณตศาสตรได 15. วเคราะหความสมพนธระหวางขอมลตาง ๆ การจดหมวดหม สรปรวมขอมลทมลกษณะเหมอนกน หรอตางกนได จากการศกษาแนวทางการพฒนาทกษะการใหเหตผลขางตน ท าใหไดแนวทางการพฒนาทกษะการใหเหตผล โดยจดกจกรรมการเรยนการสอนทสงเสรมใหนกเรยนไดคด วเคราะหและแกปญหา ผานการอธบาย อภปราย และแสดงความคดเหน มการปฏบตกจกรรมเพอใหนกเรยนไดวเคราะหปญหาหรอสถานการณ วางแผนการปฏบตกจกรรม อางองความรหรอขอเทจจรง และการยนยนขอสรปอยางสมเหตสมผล 2.4.5 การวดและประเมนทกษะการใหเหตผล จาการศกษางานวจยทเกยวของ มหนวยงาน นกวชาการและนกการศกษาไดเสนอแนวทางในการวดและประเมนทกษะการใหเหตผลไวดงน สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546) จากการศกษาคมอการวดและประเมนผลคณตศาสตร พบวา ในการประเมนทกษะการใหเหตผลสามารถประเมนไดจากความสามารถในการแสดงออกของนกเรยนดงน 1) รวบรวมความรทเกยวของกบกระบวนการแกปญหา 2) เลอกใชความรเพอจดล าดบขนตอนการใหเหตผลและลงขอสรป 3) ตรวจสอบความถกตองและความสมเหตสมผลการใหเหตผล ซงมเกณฑการพจารณาการวดประเมนผลการใหเหตผลโดยการอางองทถกตองและเสนอแนวคดประกอบการตดสนใจอยางสมเหตสมผล เบา และคณะ (Bao, et al., 2009, p. 586 อางถงใน ชานนท ค าปวทา, 2559, น. 30) ไดศกษาการเรยนรและการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 (Grade 12) โดยใชแบบวดการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรในชนเรยนซงอางองมาจาก แบบวดของ Lawson

40

(Lawson’s Classroom Test of Scientific Reasoning (LCTSR)) โดยแบบวดนจะแบงออกเปน 2 ตอน (Lawson, 1995, p. 436-445) ไดแก ตอนท 1 เปนขอค าถามเชงเนอหาทเปนสถานการณตาง ๆ พรอมกบขอมลและรปภาพประกอบ โดยมจดมงหมายเพอวดความสามารของนกเรยนในการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรและคณตศาสตร รวมถงการวเคราะหสถานการณ สรางค าพยากรณและแกปญหาทเกดขนจากสถานการณทก าหนดให ขอสอบในสวนนสามารถเลอกใชได 2 ประเภท คอ 1) ขอสอบประเภททมตวเลอก ไดแก ขอสอบแบบเลอกตอบทมตวเลอกตงแต 2-4 ตวเลอก หรอ 2) ขอสอบประเภทเขยนตอบ ทใหนกเรยนเตมค าหรอเขยนตอบอยางสน ๆ ตอนท 2 เปนขอค าถามทจะใหนกเรยนเขยนอธบายเหตผลทเลอกค าตอบในตอนท 1 โดยในแตละขอค าถามจะมหลกเกณฑในการใหคะแนนทพจารณาจากค าตอบ ซงจะไดคะแนนเตมเมอตอบถกทกค าตอบ และอาจไดคะแนนบางสวนหากตอบถกไมครบทงหมด ดงนน นกเรยนจะตองเลอกตอบทถกตองพรอมกบใหค าอธบายทสมเหตผล PISA (2003 อางถงใน สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2553, น. 68-92) หรอโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Programme for International Student Assessment) ทมงเนนการประเมนการรเรองวทยาศาสตร (Scientific Literacy) หรอการประยกตใชความร มากกวาการประเมนความรความจ า ในเนอหาสาระของวชา โดย PISA ไดจ าแนกการประเมนการรเรองวทยาศาสตรออกเปน 3 ดาน ไดแก 1) การรกระบวนการทางวทยาศาสตร 2) การรมโนทศนและสาระเนอหา และ 3) การรจกใชความรและทกษะทางวทยาศาสตร เชอมโยงเขากบชวตจรง โดยกรอบการประเมนกระบวนการทางวทยาศาสตรไดมการวดและประเมนการใชหลกฐานหรอประจกษพยานทางวทยาศาสตร ซงมองคประกอบสอดคลองกบการวดและประเมนความสามารถในการใหเหตผลเชงวทยาศาสตร ในประเดนดงน 1) การตความ แปลความหลกฐานและลงขอสรป 2) การใหเหตผล สนบสนน หรอคดคานขอตกลงเบองตนทน าไปสขอสรป 3) สอสารขอสรปและบอกหลกฐานทสนบสนนขอสรป ทงน PISA ไดเสนอแนวทางการวดและประเมน โดยใชขอสอบ 2 ประเภท ดงน 1. ขอสอบประเภทเขยนตอบแบบอธบาย เปนขอค าถามทเปนการก าหนดสถานการณ หนงสถานการณจะประกอบไปดวยชดของขอค าถามทใหเขยนตอบอธบายจ านวนหลายขอ 2. ขอสอบประเภททมตวเลอกแบบถกหรอผด เปนขอค าถามทเปนสถานการณ โดยทลกษณะของสถานการณ อาจเปนขอความ ตารางขอมล แผนภาพ หรอแผนภม ทงน สถานการณดงกลาว ตองเปนสถานการณจรงทเกดขนในชวตประจ าวน สถานการณทประชาชนก าลงใหความสนใจ เปนปรากฏการณทางธรรมชาต หรอสถานการณจ าลองตาง ๆ

41

TIMSS (2011 อางถงใน สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2557) หรอโครงการศกษาแนวโนมในการจดการศกษาคณตศาสตรและวทยาศาสตร ระดบนานาชาต (Trends in International Mathematics and Science Study, 2007; TIMSS, 2007) ทมวตถประสงคในการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตรของนกเรยนระดบช นประถมศกษาปท 4 และชนมธยมศกษาปท 2 ซง TIMSS ไดก าหนดขอบเขตการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรอนประกอบไปดวย 2 ดาน ดงตอไปน 1) ดานเนอหา ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 จะครอบคลม 3 เรอง ไดแก วทยาศาสตรชวภาพ วทยาศาสตรกายภาพ และวทยาศาสตรโลก ดาราศาสตร และอวกาศ สวนเนอหาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จะครอบคลม 4 เรอง ไดแก ชววทยา ฟสกส เคม และวทยาศาสตรโลก ดาราศาสตร และอวกาศ และ 2) ดานพฤตกรรมการเรยนร ประกอบไปดวยกน 3 ดาน ไดแก ความร การประยกตใชความร และการใหเหตผล ซงจะเหมอนกนทงในระดบชนประถมศกษาปท 4 และชนมธยมศกษาปท 2 โดย TIMSS ยงไดระบนยามของการใชเหตผลไวอกวา นกเรยนจะตองแสดงพฤตกรรมการเรยนรดงตารางตอไปน (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2557) ตารางท 2.4 แสดงรายละเอยดของพฤตกรรมการเรยนรดานการใชเหตผล ชนประถมศกษาปท 4 และชนมธยมศกษาปท 2

พฤตกรรมการเรยนร ดานการใชเหตผล

รายละเอยด

1. วเคราะห/การแกปญหา (Analyze/Solve Problems)

- วเคราะหปญหาเพอก าหนดความสมพนธทเกยวของ แนวคดและขนตอนการแกปญหา - พฒนาและอธบายแนวทางการแกปญหา

2. สงเคราะห (Integrate/Synthesize)

- หาแนวทางในการแกปญหา โดยพจารณาถงปจจยตาง ๆ หรอแนวคดทเกยวของ - เชอมโยงความสมพนธระหวางแนวคดทางวทยาศาสตรทมเนอหาสาระแตกตางกน - แสดงใหเหนถงความรความเขาใจเกยวกบแนวคดและความสมพนธระหวางเนอหาสาระทางวทยาศาสตรทแตกตางกน - บรณาการแนวคดหรอวธการทางคณตศาสตรในการแกปญหาทางวทยาศาสตร

42

ตารางท 2.4 (ตอ)

พฤตกรรมการเรยนร ดานการใชเหตผล

รายละเอยด

3. ตงสมมตฐาน/ท านาย (Hypothesize/Predict)

- เชอมโยงแนวคดทางวทยาศาสตรกบขอมลจากประสบการณหรอจากการสงเกตเพอสรางค าถามทสามารถคนหาค าตอบไดจากการส ารวจตรวจสอบในแนวคด - ท านายเกยวกบผลจากการเปลยนแปลงสภาวะทางชวภาพหรอทางกายภาพโดยอาศยประจกพยานและความเขาใจทางวทยาศาสตร - ตงสมมตฐานทสามารถตรวจสอบไดโดยใชความรจากการสงเกตและ/หรอจากการวเคราะหขอมลทางวทยาศาสตรและความเขาใจ

4. ออกแบบ (Design)

- ออกแบบหรอวางแผนการส ารวจตรวจสอบเพอตอบค าถามทางวทยาศาสตรหรอตรวจสอบสมมตฐาน - อธบายลกษณะของการส ารวจตรวจสอบทดซงรวมทงตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ตลอดจนความสมพนธระหวางสาเหตและผลทเกดขน - ตดสนใจเกยวกบการวดหรอวธการทจะใชในการส ารวจตรวจสอบ

5. สรป (Draw Conclusions)

- ตรวจหา/สบหารปแบบของขอมล อธบายหรอสรป และท านายแนวโนมของขอมลหรอขอสนเทศทก าหนดให - ใชหลกฐานและ/หรอความรทางวทยาศาสตรในการลงขอสรป - ลงขอสรปเพอตอบค าถามหรอพสจนสมมตฐาน และแสดงใหเหนถงความเขาใจเกยวกบสาเหตและผลทเกดขน

6. สรางขอสรปทวไป (Generalize)

- สรางขอสรปทไดจากการทดลองในสภาวะหรอเงอนไขทก าหนดให แลวประยกตใชขอสรปนนกบสถานการณใหม - ก าหนดรปแบบทวไปเพอแสดงความสมพนธทางกายภาพ

43

ตารางท 2.4 (ตอ)

พฤตกรรมการเรยนร ดานการใชเหตผล

รายละเอยด

7. ประเมน (Evaluate)

- ประเมนขอไดเปรยบ/ขอเสยเปรยบเพอใชในการตดสนใจทางเลอกอน ๆ ถงวธการปฏบต วสด และแหลงทมา - พจารณาปจจยทางวทยาศาสตรและปจจยทางสงคมเพอประเมนผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอระบบทางชวภาพและกายภาพ - ประเมนความเปนไปไดอน ๆ เกยวกบการอธบาย และวธการแกปญหา - ประเมนผลขอมลทไดจากการส ารวจตรวจสอบโดยอาศยขอมลทเพยงพอเพอสนบสนนขอสรป

8. ตรวจสอบ (Justify)

- ใชประจกษพยานและความรทางวทยาศาสตรในการตรวจสอบค าอธบายและวธการแกปญหา - ใหเหตผลเพอสนบสนนค าตอบในการแกปญหา ขอสรปจากการส ารวจตรวจสอบหรอค าอธบายทางวทยาศาสตร

ทงน TIMSS ไดเสนอแนวทางการวดและประเมน โดยใชขอสอบ 2 ประเภท ดงน 1. ขอสอบประเภทเขยนตอบ เปนขอค าถามทเปนสถานการณ โดยมลกษณะของขอค าถามใหเขยนตอบเตมค า เขยนตอบแบบอธบาย หรอวาดรปอธบาย โดยเลอกอยางใดอยางหนง 2. ขอสอบประเภททมตวเลอกแบบเลอกตอบ เปนขอค าถามทเปนสถานการณ โดยม 4 ตวเลอก สรปไดวา แนวทางในการวดและประเมนทกษะการใหเหตผลนน มหลากหลายรปแบบ โดยอาจเปนขอสอบแบบเลอกตอบทมตวเลอกมาให หรอเปนขอสอบแบบเขยนตอบ เปนการเตมค าตอบส น ๆ หรอเขยนเปนค าอธบาย ซงมการก าหนดประเดนปญหาหรอสถานการณมาใหนกเรยนไดท าการวเคราะห และเขยนอธบายค าตอบโดยการใชเหตผลตาง ๆ มาสนบสนนแนวความคดของตนเองในเรองนน ๆ ส าหรบงานวจยนใชการวดและประเมนทกษะในการใหเหตผล ตามแนวคดของโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA, 2003) ในประเดนดงน

44

1) การตความ แปลความหลกฐานและลงขอสรป เปนการอานเพอใหเขาใจความหมาย ความคดส าคญของโจทยปญหาหรอสถานการณปญหา โดยตองใชความร ความสามารถในการแปลความ จบใจความส าคญ และการสรปความ รวมทงการเปรยบเทยบความสมพนธของสถานการณหรอโจทยปญหานน ๆ

2) การใหเหตผล สนบสนน หรอคดคานขอตกลงเบองตนทน าไปสขอสรป เปนการเชอมโยงเหตและผลของปญหา โดยมการน าขอมลมาใชในการอางอง เพอสนบสนนหรอคดคานขอตกลงนน ๆ เพอน าไปสขอสรป

3) สอสารขอสรปและบอกหลกฐานทสนบสนนขอสรป เปนการแสดงหลกฐานเพอสนบสนนขอสรปทไดอธบายไว เพอใหเกดความถกตอง

และมความสมเหตสมผล ในการวดและประเมนทกษะการใหเหตผล ผวจยไดสรางแบบทดสอบ 2 แบบ คอ

1) แบบทดสอบปรนย และ 2) แบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) เพอวดและประเมนทกษะการใหเหตผลของนกเรยน 2.5 ทกษะการแกโจทยปญหา 2.5.1 ความหมายของการแกปญหา จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ มนกการศกษาและนกวชาการไดใหความหมายของการแกปญหาไวดงน กด (Good, 1973, p. 513) กลาววา วธการทางวทยาศาสตรเปนวธของการแกปญหา โดยการแกปญหาเปนแบบแผนหรอวธด าเนนการซงอยในภาวะทมความล าบากยงยากหรออยในสภาวะทพยายามตรวจขอมลทหามาได ซงมความเกยวของกบปญหามการต งสมมตฐาน และมการตรวจสอบสมมตฐานภายใตการควบคม มการเกบขอมลจากการทดลองเพอหาความสมพนธ เพอจะตรวจสอบวาสมมตฐานนนเปนจรงหรอไม ประพนธศร สเสารจ (2553 , น. 153) กลาววา การคดแกปญหาเปนการพจารณาไตรตรองอยางพนจพเคราะห ถงสงตางๆ ทเปนปมประเดนส าคญของเรองราวสงตางๆ ทคอยกอกวน สรางความร าคาญ ความยงยาก ความสบสน และความวตกกงวล โดยพยายามหาทางคลคลายสงเหลานนใหปรากฏและหาหนทางขจดปดเปาสงทเปนปญหาทกอความร าคาญ ความยงยาก สบสนใหหมดไปอยางมขนตอน

45

อมราลกษณ ฤทธเดช (2553, น. 11) กลาววา การแกปญหาเปนการน าความรเดมทงทางตรงและทางออมมาใชในการขจดปญหาอปสรรคทเกดขนใหมโดยตองอาศยความรความเขาใจรวมถงสตปญญาและการคด เพอท าใหปญหานนหมดไป เกรก ศกดสภาพ (2556, น. 20) กลาววา การแกปญหา เปนกระบวนการในการใชความร ความคดและประสบการณ ในการหาทางออกของปญหาทตองอาศยทงสตปญญาจนสามารถคนพบทางออกของปญหาเพอท าใหบรรลส าเรจตามเปาหมายทไดวางไว ธนยากร ชวยทกขเพอน (2559, น. 9) กลาววา การแกปญหา เปนกระบวนการในการใชความร ทกษะ และความเขาใจตางๆ ทมอย เพอแกไขสถานการณหรอขอค าถามทเปนปญหาใหบรรลผลส าเรจ จากความหมายทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวา การแกปญหา เปนกระบวนการในการแกไขสถานการณหรอขอค าถามตางๆ โดยใชความรความเขาใจ สตปญญา ทกษะ เพอขจดปญหาใหหมดไปและบรรลเปาหมายทตงไว 2.5.2 ความสามารถในการแกปญหา การแกปญหาเปนกระบวนการในการน าความรทมอย ไปประยกตใชในการแกไขสถานการณทแตกตางจากเดม องคประกอบของความสามารถในการแกปญหา มดงน สตอลลเบรก (Stollburg, 1986, p. 41) ไดใหความเหนเกยวกบองคประกอบในการแกปญหาวา การแกปญหาไมมขนตอนทแนนอนและไมเปนไปตามล าดบ ความสามารถในการแกปญหาของแตละคนยอมมลกษณะเฉพาะของแตละคน นอกจากนการแกปญหายงขนอยกบองคประกอบตางๆ ตอไปน 1. ประสบการณของแตละบคคล 2. วฒภาวะทางสมอง 3. สภาพการณทแตกตางกน 4. กจกรรมและความสนใจของแตละบคคลทมตอปญหานน ปรชา เนาวเยนผล (2544, น. 31-33) กลาววา องคประกอบของความสามารถในการแกปญหา มดงน 1. ความสามารถในการท าความเขาใจปญหา ปจจยส าคญทสงผลโดยตรงตอความสามารถดานน คอ ทกษะการอาน และการฟง เนองจากนกเรยนจะรบรปญหาไดจากการอาน และการฟง เมอพบปญหาผเรยนจะตองท าความเขาใจกบปญหา ซงตองอาศยองคความรเกยวกบศพท บทนยาม มโนมต และขอเทจจรงตางๆ ทเกยวของกบปญหา ซงแสดงถงศกยภาพทางสมองของผเรยนในการระลกถงและความสามารถน ามาเชอมโยงกบปญหาทก าลงเผชญอย ปจจยส าคญ

46

อกประการหนงทชวยใหการท าความเขาใจปญหาเปนไปอยางมประสทธภาพ คอ การรจกใชกลวธมาชวยในการท าความเขาใจปญหา เชน การขดเสนใตขอความส าคญ การแบงวรรคตอน การจดบนทกเพอแยกแยะประเดนส าคญ การเขยนภาพหรอแผนภม การสรางแบบจ าลอง กายกตวอยางทสอดคลองกบปญหา การเขยนปญหาใหมดวยค าพดตนเอง 2. ทกษะในการแกปญหา เมอผเรยนไดฝกคดแกปญหาอยเสมอผเรยนมโอกาสไดพบปญหาตางๆ หลายรปแบบ ซงอาจจะโครงสรางของปญหาทคลายคลงกนหรอแตกตางกน ผเรยนไดมประสบการณในการเลอกใชยทธวธตางๆ เพอน าไปใชไดเหมาะสมกบปญหา เมอเผชญกบปญหาใหมกจะสามารถน าประสบการณเดมมาเทยบเคยง พจารณาวา ปญหาใหมนนมโครงสรางคลายกบปญหาทตนเองคนเคยมากอนบางหรอไม ปญหาใหมน นสามารถแยกเปนปญหายอยๆ ทมโครงสรางของปญหาคลายคลงกบปญหาทเคยแกมาแลวหรอไม สามารถใชยทธวธใดในการแกปญหาใหมนไดบาง ผเรยนทมทกษะในการแกปญหาจะสามารถวางแผนเพอก าหนดยทธวธในการแกปญหาไดอยางรวดเรวและเหมาะสม 3. ความสามารถในการคดค านวณและความสามารถในการใหเหตผลหลงจากทผเรยนท าความเขาใจปญหา และวางแผนในการแกปญหาเรยบรอยแลว ขนตอนตอไปคอ การลงมอปฏบตตามแผนทวางไว ซงในขนตอนนปญหาบางปญหาจะตองใชการคดค านวณและในบางปญหาจะตองใชกระบวนการใหเหตผล การคดค านวณนบวาเปนองคประกอบทส าคญของการแกปญหา เพราะถงแมวาจะท าความเขาใจปญหาอยางแจมชด และวางแผนแกปญหาไดเหมาะสมแตเมอลงมอแกปญหาแลวคดค านวณไมถกตอง การแกปญหานนกถอไดวาไมประสบความส าเรจส าหรบปญหาทตองการค าอธบายใหเหตผล ผเรยนจะตองอาศยทกษะพนฐานในการเขยนและการพด ผเรยนจะตองมความเขาใจในกระบวนการใหเหตผลเทาทจ าเปนและเพยงพอในการน าไปใชแกปญหาในแตละระดบชน 4. แรงขบ เนองจากปญหาเปนสถานการณทแปลกใหม ซงผเรยนผแกปญหาไมคนเคย และไมสามารถหาวธการหาค าตอบไดในทนททนใด ผเรยนจะตองคดวเคราะหอยางเตมทเพอจะใหไดค าตอบ ผเรยนผแกปญหาจะตองมแรงขบทจะสรางพลงในการคด ซงแรงขบนเกดขนจากปจจยตางๆ เชน เจตคต ความสนใจ แรงจงใจใฝสมฤทธ ความส าเรจตลอดจนความซาบซงในการแกปญหา ซงปจจยตางๆ เหลานจะตองใชระยะเวลายาวนานในการปลกฝงใหเกดขนในนกเรยนโดยผานกจกรรมตางๆ ในการเรยนการสอน 5. ความยดหยน ผแกปญหาทดจะตองมความยดหยนในการคด คอไมตดยดในรปแบบทตนเองคนเคยแตจะยอมรบรปแบบและวธการใหมๆ อยเสมอ ความยดหยนเปนความสามารถในการปรบกระบวนการคดแกปญหาโดยบรณาการ ความเขาใจ ทกษะและความสามารถในการ

47

แกปญหา ตลอดจนแรงขบทมอยเชอมโยงเขากบสถานการณของปญหาใหมสรางเปนองคความรทสามารถปรบใชเพอแกปญหาใหมไดอยางมประสทธภาพ 6. ความรพนฐาน ปญหาทางฟสกสมความเชอมโยงกบความรพนฐานทางคณตศาสตร ผแกปญหาตองมความรพนฐานทางคณตศาสตรทดพอ และสามารถน าความรนนมาใชไดอยางสอดคลองกบสาระของปญหา จงจะท าใหแกปญหาได 7. ระดบสตปญญา มความสอดคลองทางบวกกบความสามารถในการแกปญหา ผเรยนทมระดบสตปญญาสงมความสามารถในการแกปญหาดกวาผเรยนทมระดบสตปญญาต า 8. การอบรมเลยงด ผเรยนทมาจากครอบครวซงมการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย เปดโอกาสใหผ เ รยนไดแสดงความคดเหน คดและตดสนใจดวยตนเอง มแนวโนมทจะมความสามารถในการแกปญหาสงกวาผเรยนทมาจากครอบครวทเลยงดแบบปลอยปละละเลย และแบบเขมงวดกวดขน 9. วธสอนของคร กจกรรมการเรยนการสอนทเนนตวผเรยนโดยเปดโอกาสใหผเรยนคดอยาเปนอสระ มเหตผล ใหความส าคญกบความคดของผเรยนยอมจะสงเสรมใหผเรยนมความสามารถในการแกปญหาดกวากจกรรมการเรยนการสอนแบบทครเปนผบอกใหร ธนยากร ชวยทกขเพอน (2559, น. 12) กลาววา ความสามารถในการแกปญหาของบคคลนนแตกตางกน ขนอยกบระดบสตปญญา ความสนใจ ความพรอม วฒภาวะทางสมอง ประสบการณ และสภาพแวดลอม จากความหมายทกลาวมาขางตน สรปไดวา ความสามารถในการแกปญหาของแตละคน ขนอยกบระดบสตปญญา ทกษะ และประสบการณทไดรบการถายทอด 2.5.3 ความหมายของโจทยปญหา จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ มนกการศกษาและนกวชาการไดใหความหมายของโจทยปญหาไวดงน พพฒน สอนพลละ (2545, น. 14) กลาววา โจทยปญหา เปนสถานการณทสรางขนในลกษณะตางๆ ประกอบไปดวยขอความ หรอตวเลข โดยมจดมงหมายเพอใหนกเรยนไดใชทกษะกระบวนการคด เพอคดหาวธการทางคณตศาสตรรวมทงเทคนคอนๆ ประกอบกน เพอไดค าตอบทถกตองตามทโจทยตองการ จกรพนธ พรกษา (2553, น.13) กลาววา โจทยปญหา หมายถง สภาพปญหาเหตการณหรอสถานการณหรอค าถามทตองการแกไข ซงประกอบดวยจ านวนและตวเลข รวมถงค าหอมลอมทกอใหเกดปญหา ซงจะตองตดสนใจวาจะตองใชวธการใดมาแกปญหานน

48

โสมภลย สวรรณ (2554, น. 7) กลาววา โจทยปญหา คอ สถานการณทประกอบไปดวยภาษาและตวเลขทกอใหเกดปญหา ซงผทจะคดแกปญหาจะตองใชทกษะการตความโจทยมาเปนสญลกษณเสยกอนและจะตองคดและตดสนใจวาจะใชวธการอะไรทางคณตศาสตรมาด าเนนการเพอใหไดมาซงค าตอบ ธนยากร ชวยทกขเพอน (2559, น. 12) โจทยปญหา หมายถง ขอความหรอสถานการณทตองการใหผเรยนไดคดหาค าตอบดวยตนเอง จากความหมายทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวา โจทยปญหา หมายถง ค าถามหรอสถานการณประกอบดวยขอความและตวเลข ทตองการใหผเรยนใชทกษะกระบวนการคดในการหาค าตอบ 2.5.4 แนวทางการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเกยวกบการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา มนกการศกษาและนกวชาการไดใหแนวทางในการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาดงน ปรชา เนาวเยนผล (2537, น. 66-74) ไดเสนอวธการพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร โดยน าขนตอนการแกปญหา 4 ขนตอนของโพลยามาเปนแนวทาง ดงน 1. พฒนาความสามารถในการท าความเขาใจปญหา 1.1 การพฒนาทกษะการอาน การอานเปนปจจยส าคญในการท าความเขาใจปญหานกเรยนคนเคยกบการอานขอความทสามารถท าความเขาใจไดไมยากนก ตางกบขอความของโจทยปญหาในแบบฝกหดหรอโจทยปญหาคณตศาสตร ซงในการอานเพอท าความเขาใจนนจ าเปนตองใชสมาธ ใชความพยายามในการอานเกบรายละเอยดของขอมลทงหมด และตองสามารถวเคราะหไดวาขอมลสวนใดส าคญบาง และกจกรรมพฒนาทกษะการอานสามารถท าไดในชวโมงคณตศาสตร โดยเฉพาะเมอมตวอยางหรอแบบฝกหดเกยวกบการแกโจทยปญหา โดยฝกรายบคคล หรอฝกเปนกลมยอยอภปรายกลมกนถงสาระส าคญของโจทยปญหา ความเปนไปไดของค าตอบทตองการ ความเพยงพอหรอความเกนพอของขอมลทก าหนด ส าหรบนกเรยนบางคนทมปญหาในการท าความเขาใจ ครตองจดประสบการณเพมให เชน การใหมประสบการณจากการอานขอมลทมขอมลเชงปรมาณจากหนงสอพมพหรอวารสารตาง ๆ และตงค าถามในสงทเปนสาระส าคญใหนกเรยนสามารถจบประเดนจากสงทอานได ความสามารถในการท าความเขาใจปญหาอน ๆ ทอานจากโจทยในตวอยางแบบฝกหดหรอสงอน ๆ จะน าไปสความสามารถในการเขาใจปญหาอน ๆ 1.2 การใชกลวธชวยเพมความเขาใจ กลวธหลายประการทชวยใหนกเรยนสามารถเขาใจปญหาไดชดเจนขน

49

1.2.1 การเขยนภาพหรอแบบจ าลอง เพอแสดงความสมพนธขอมลตาง ๆ ของปญหา จะท าใหปญหามความเปนรปธรรมขน ชวยใหสามารถท าความเขาใจไดงาย 1.2.2 การลดขนาดปรมาณตาง ๆ ทก าหนดใหในตวปญหาลงในแนวทางทเปนไปได เมอปรมาณนอยจะชวยใหโครงสรางของปญหามความชดเจนขน การลดขนาดปรมาณนตองกระท าในแนวทางทถกตอง มความเปนไปไดและสมเหตสมผล มฉะนนแลวแทนทจะชวยใหเขาใจปญหา อาจจะท าใหปญหามความยงยากมากขน 1.2.3 การยกตวอยางทสอดคลองกบปญหา กลวธนใชไดดกบปญหาการพสจนขอความ การยกตวอยางทสอดคลองกบขอความทตองการพสจน จะชวยใหนกเรยนเขาใจปญหาไดดขนแตตองคอยเตอนนกเรยนไวเสมอวาการยกตวอยางนน มใชการพสจนขอความ 1.2.4 การเปลยนแปลงสถานการณใหเปนเรองใกลตว สถานการณของปญหาทหางไกลจากประสบการณของนกเรยนอาจท าใหนกเรยนรเรองราวทใหมาเปนเรองใกลตวมากขนถานกเรยนท าไมไดครอาจด าเนนการเปลยนแปลงเอง แลวใหนกเรยนท าความเขาใจกบปญหาทปรบแลวนน เชน ปญหาเกยวกบวฒนธรรมหรอปรมาณทมหนวยการวดทนกเรยนไมคนเคย อาจปรบสภาพใหสม าเสมอในการท าแบบฝกหดจนเกดความเคยชนในการน าไปใชแกปญหาตาง ๆ ได 1.3 การใชปญหาทใกลเคยงชวตจรงใหนกเรยนฝกท าความเขาใจ เชน ใชปญหาทก าหนดขอมลเกนความจ าเปนหรอก าหนดใหไมเพยงพอ เพอใหนกเรยนฝกวเคราะหขอมลวาขอมลทก าหนดให ขอมลใดใชไดบางหรอวาขอมลทก าหนดใหเพยงพอหรอไม ตองการขอมลเพมอกบางเพราะปญหาในชวตจรงนนมปจจยเกยวของมากมาย ผแกปญหาตองรจกเลอกเฉพาะปจจย ตองเลอกหาขอมลใหเพยงพอกบการแกปญหา 2. การพฒนาความสามารถในการวางแผนแกโจทยปญหาคณตศาสตรมแนวทาง ดงน 2.1 ครตองบอกวธการแกปญหาใหนกเรยนโดยตรง ควรใชวธกระตนใหนกเรยนคดดวยตนเอง เชน อาจใชค าถามโดยอาศยขอมลตาง ๆ ทปญหาก าหนดให ถามแลวเวนระยะใหนกเรยนเพอตอบปญหา ถาตอบไมไดเปลยนค าถามใหงายขน ค าถามหลายค าตอบจะท าใหค าตอบของกระบวนการแกปญหาคณตศาสตรคอย ๆ ปรากฏชด หยดใชค าถาม เมอนกเรยนเหนแนวทางในการแกปญหาแลว 2.2 สงเสรมใหนกเรยนคดออกมาดง ๆ (Think Loud) คอ สามารถบอกใหผอนทราบวาตนเองคดอะไร ไมไดคดอยในใจเพยงคนเดยวเงยบๆ การคดออกมาดงๆ อยในรปของการบอกหรอเขยนแบบแผนล าดบขนตอนการคดออกมาใหผอนทราบท าใหเกดการอภปรายเพอหาแนวทางในการแกปญหาทเหมาะสม

50

2.3 สรางลกษณะนสยของนกเรยนใหวางแผนกอนลงมอท าเสมอ เพราะจะท าใหมองเหนภาพรวมของการแกปญหา สามารถประเมนความเปนไปไดกอนลงมอท า การท างาน อยางมระบบแบบแผนควรเนนวธการแกปญหาซงส าคญกวาค าตอบ เพราะวธการสามารถน าไปใช ไดอยางกวางขวางกวา 2.4 จดปญหาใหนกเรยนฝกคดบอย ๆ ซงควรเปนปญหาทาทายนาสนใจ เหมาะกบความสามารถของนกเรยน ถาเปนปญหางายเกนไปอาจท าใหไมนาสนใจส าหรบนกเรยนทเรยนเกงแตอาจกระตนความสนใจของนกเรยนทเรยนออน เพราะเขาไดมโอกาสประสบผลส าเรจในการแกปญหาไดเชนกน ถาปญหานนเปนปญหาทยากเกนความสามารถของนกเรยน อาจมสวนท าใหนกเรยนเกดความทอถอย ไมอยากคด การใหนกเรยนมโอกาสฝกแกปญหาบอย ๆ ท าใหไดฝกการวางแผน 2.5 ในการแกปญหาแตละปญหา ควรสงเสรมใหนกเรยนใชยทธวธในการแกปญหาใหมากกวา 1 รปแบบ เพอใหนกเรยนมความยดหยนในการคด ไมยดตดในรปแบบใดรปแบบหนงการพจารณายทธวธใหมจะกอใหเกดการคดวางแผนเพอแกปญหาใหม ๆ เสมอ 3. การพฒนาความสามารถในการด าเนนการตามแผน หลงจากท าความเขาใจปญหาและวางแผนแกปญหาแลว ขนตอไปของการแกโจทยปญหาคณตศาสตร คอ การลงมอแกปญหาตามแผนทวางไว การวางแผนเปนการจดล าดบขนตอนการคดอยางคราว ๆ ไมละเอยดชดเจนนก ในขนตอนการด าเนนการตามแผนนกเรยนตองมความพยายาม และน าแผนไปสการปฏบตอยางละเอยดชดเจนตามล าดบขนตอน ความสามารถดงกลาว สามารถสรางใหเกดขนอยางชา ๆ ในตวนกเรยน โดยอาศยการท าโจทยแบบฝกหดนนเอง โดยฝกใหนกเรยนวางแผนจดล าดบความคดกอนแลวคอยลงมอแสดงวธหาค าตอบตามความคดนน ส าหรบปญหาในการคดค านวณ ถานกเรยนวางแผนแกปญหาไดอยางถกตองชดเจนในขนตอนการลงมอปฏบตตามแผนมกมปญหาในการคดค านวณเทานน ซงถานกเรยนไดรบการฝกมาอยางเพยงพอกจะไมเปนปญหาแตคอนขางจะมปญหาในการด าเนนการตามแผน ส าหรบปญหาทตองการค าอธบายใหเหตผล โดยเฉพาะอยางยงทตองพสจนและรปแบบของการพสจน ซงจะไดรบการฝกฝนในชวงระยะเวลานานพอสมควร ครสามารถสรางกจกรรมเพอปลกฝงและฝกฝนการใชความคดในการใหเหตผลของนกเรยนไดจากกจกรรมการสอนทวไป เชน การสรางโจทยปญหาทตองอาศยการตดสนใจ ตองการค าอธบายทนอกเหนอไปจากโจทยปญหาเชงปรมาณ 4. การพฒนาความสามารถในการตรวจสอบ ขนตอนการตรวจสอบของการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ครอบคลมประเดนส าคญ 2 ประเดน คอ กระบวนการมองยอนกลบไปทขนตอนการแกปญหา การวางแผนและ

51

ด าเนนการตามแผน โดยพจารณาความถกตองของกระบวนการและผลลพธ รวมทงพจารณายทธวธอน ๆ ในการแกปญหา ประเดนทสอง คอ การมองเนอหาและกระบวนการโดยสรางอปสรรคปญหาทเกยวของสมพนธกบการพฒนาความสามารถในการตรวจสอบกระบวนการแกปญหาคณตศาสตรมแนวทางดงน 4.1 กระตนใหนกเรยนเหนความส าคญของการตรวจสอบค าตอบทได ใหเคยชนเปนนสย 4.2 ฝกใหนกเรยนคาดคะเนค าตอบ 4.3 ฝกใหนกเรยนตความหมายของค าตอบ 4.4 สนบสนนใหนกเรยนท าแบบฝกหดโดยใชวธการหาค าตอบมากกวา 1 วธ 4.5 ใหนกเรยนสรางโจทยปญหาคณตศาสตร โดยอาศยสภาพการจากสงแวดลอม จากกจกรรมตาง ๆ ในชวตจรง รวมทงแปลงโจทยปญหาในแบบฝกหด สวร กาญจนมยร (2538, น. 49) ไดกลาวถงการฝกทกษะการแกโจทยปญหากมลกษณะคลายกบการฝกทกษะการคดเลขเรว กลาวคอ ทกษะตาง ๆ จะเกดไดนนจ าเปนตองอาศยเทคนคบางประการมาชวย ไดแก 1. เทคนคการอานโจทยปญหา จะตองอานแบงวรรคตอนใหถกตอง อานซ า เพอจบใจความ ส าคญของโจทยปญหาวากลาวถงเรองอะไร อยางไร 2. เทคนคการใชค าถาม จะตองฝกใหเปนคนถามเกง ฝกสงเกต ประเดนส าคญวา ขอความของโจทยทงหมดมกขนตอน ตอนใดเปนสงก าหนดใหและตอนใดเปนสงทโจทยถามหรอโจทยตองการทราบ 3. เทคนคการวาดภาพประกอบโจทยทเปนตวอยาง เพอท าใหขอความในโจทยปญหาชดเจน เพราะมภาพประกอบ นกเรยนหลายคนเขาใจขอความของโจทยปญหาห ลงวาดภาพประกอบเสรจแลว 4. ฝกทกษะเทคนคการแตงโจทยทเปนตวอยาง ครผสอนจะตองมเทคนคในการแตงโจทยปญหา โดยเรมจากโจทยปญหาทไมซบซอนและใชตวเลขมคานอย ๆ กอนแลวคอย ๆ แตงโจทยปญหาทคอนขางซบซอนขน ใชตวเลขทมคามากขน เพอใหนกเรยนตความ แปลความ สรปความ ตลอดจนวเคราะหขอความในโจทยไดวาจะแกโจทยปญหานนดวยวธการใด จากขอความของโจทยทไมซบซอนไปสขอความทมความซบซอนมากขน หากนกเรยนสามารถคดวธการแกปญหาไดจากงายไปหายากกจะท าใหนกเรยนมความเชอมนตวเองวาแกโจทยปญหาเปน 5. เทคนคการแปลความและสรปความมาเปนประโยคสญลกษณ นกเรยนตองสามารถวเคราะหขอความทเปนสงก าหนดใหกบสงทโจทยตองการทราบวา มความสมพนธกนอยางไรจะม

52

ลทางในการหาค าตอบหรอแกโจทยปญหานนดวยวธการใด โดยครผสอนตอง “ไมบอกใหร” แตหนคดวธไดเอง 6. เทคนคการเขยนแสดงวธท า นกเรยนตองเขยนขอความแสดงวธท าในแตละขอสน ๆ แตตองชดเจนและรดกม หรอตความหมายไดตามเจตนาของโจทยปญหาและวธท าหลาย ๆ วธเทาทสามารถจะคดวธได 2.5.5 ผลสรปการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส โจทยปญหาฟสกสนนเปนสถานการณหรอค าถามทมเนอหาสาระกระบวนการหรอความรทผเรยนอาจไมสามารถหาค าตอบไดทนท การหาค าตอบจะตองใชความรและประสบการณ ทงทางฟสกส คณตศาสตร และศาสตรอน ๆ ประกอบกบทกษะและความสามารถในดานการคด วเคราะห การสงเคราะห และการตดสนใจ การเรยนการสอนเกยวกบการแกโจทยปญหา เปนการฝกใหนกเรยนมวธการทดในการแกปญหา มากกวาทจะสอนใหนกเรยนรค าตอบของปญหา โดยพยายามสงเสรมใหนกเรยนคนพบรปแบบหรอวธการแกปญหาตาง ๆ ดวยตนเอง นนคอ เนนทกษะกระบวนการคดของนกเรยนนนเอง จงตองอาศยกลวธแกโจทยปญหาฟสกส จากการศกษาทฤษฏและงานวจยทเกยวของจากตารางท 2.2 หนาท 21 และภาพท 2.6 กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน หนา 33 พบวา ทกษะในการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนนน ตองมกลวธแกปญหาทสอดคลองกบแนวคดของผ วจ ย ซงในงานวจยนเปนเนอหาในระดบช นมธยมศกษาตอนปลาย มความซบซอนของโจทยปญหา อาจมการบรณาการความรอนๆ โดยทกษะการแกโจทยปญหาตามแนวคดของผวจย ม 5 ขน ดงน ขนท 1 คนหาจดมงหมายของโจทยปญหา ในขนแรกนกเรยนตองมทกษะในการอานใหเขาใจเนอหาในโจทยปญหานนวาโจทยปญหาตองการทราบสงใดหรอมจดมงหมายอะไร ค าถามชน า คอ โจทยปญหานตองการทราบสงใดหรอมจดมงหมายอะไร ขนท 2 วเคราะหและแปลความหมายของโจทยปญหา ในขนนนกเรยนตองมทกษะในการวเคราะหวาปญหาและแปลความหมายของโจทย วาโจทยก าหนดสงใดมาใหบาง อาจมการวาดภาพพรอมระบสญลกษณตวแปรประกอบ และนกเรยนตองจ าแนกแยกแยะสงทเกยวของกบปญหาและสงทไมเกยวของออกจากกนใหชดเจน ค าถามชน า คอ - โจทยปญหาก าหนดสงใดมาใหบาง - วาดภาพและระบสญลกษณประกอบการแกโจทยปญหาไดอยางไร - ตวแปรทเกยวของมอะไรบาง

53

ขนท 3 วางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา ในขนนนกเรยนตองมทกษะในการวเคราะหหาความสมพนธของขอมลทมอย รวมถงสงทโจทยตองการหา จากนนเลอกวธการแกปญหาโดยน าทฤษฎ หลกการ เหตผล สตร สมการ กลวธ หรอความรเรองอน ๆ ทเกยวของ มาประกอบกบขอมลแลวน าเสนอในรปแบบวธการแกโจทยปญหา ค าถามชน า คอ - โจทยปญหานอธบายดวยหลกการหรอทฤษฎอะไร - โจทยปญหานจะใชสตรหรอสมการใดในการแกปญหา - โจทยปญหานมขนตอนในการแกปญหาอยางไร ขนท 4 สรางแผนผงมโนทศนจากโจทยปญหา ในขนนนกเรยนตองมทกษะการจดระบบ โดยการจดกลมค าหรอมโนทศนทมความเกยวของและสมพนธกนใหอยในกลมเกยวกน ซงพจารณาจากทกษะการแกปญหาในขนท 1-3 ค าถามชน า คอ - โจทยปญหานสามารถจดกลมค าทมความสมพนธกนอะไรไดบาง - สามารถเชอมโยงแผนผงมโนทศนอยางไรไดบาง ขนท 5 ด าเนนการแกโจทยปญหาและปฏบตตามแผน ในขนนนกเรยนตองมทกษะในการค านวณและแกสมการทางคณตศาสตรเพอหาค าตอบ ค าถามชน า คอ - โจทยปญหานใชสตรอยางไร - โจทยปญหานสามารถแทนคาในการหาค าตอบอยางไร - โจทยปญหานคดค านวณค าตอบอยางไร ขนท 6 ตรวจสอบความถกตองของค าตอบ ในขนนนกเรยนตองมทกษะในการพจารณา ถานกเรยนไมพบค าตอบตามเงอนไขของปญหานกเรยนตองกลบไปวางแผนแกปญหาใหม หรอหากพบค าตอบใหพจารณาความสมเหตสมผลของค าตอบวาสอดคลองกบสงทโจทยตองการแลวหรอยง ค าถามชน า คอ - ค าตอบทไดถกตองตามเงอนไขทโจทยก าหนดหรอไม - ค าตอบทไดมความสมเหตสมผลหรอไม - สตรหรอสมการทใชในการค านวณถกตองหรอไม - มขนตอนใดบางทวางแผนไวแตยงไมไดค านวณ - ตอบครบทกค าถามทโจทยตองการทราบหรอยง

54

ผวจยไดสรปขนตอนในการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ไวดงภาพท 2.7 ภาพท 2.7 ขนตอนในการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

วางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา

วเคราะหและแปลความหมายของโจทยปญหา

คนหาจดมงหมายของโจทยปญหา

ตรวจสอบความถกตองของค าตอบ

ด าเนนการแกโจทยปญหาและปฏบตตามแผน

สรางแผนผงมโนทศนจากโจทยปญหา

ทกษะการแก

โจทยปญหา

ฟสกส

55

2.5.6 การวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ปรชา เนาวเยนผล (2544, น. 44) กลาววา การประเมนควรแสดงใหเหนความสามารถของนกเรยนในการแสดงสาระส าคญท งหมดของการแกปญหา หลกฐานรองรอยเกยวกบความสามารถในการถามค าถาม การใชขอสารสนเทศทก าหนดให และการสรางขอคาดการณ การประเมนจะใชหลกฐานของการใชยทธวธและเทคนคการแกปญหา รวมทงความสามารถในการตรวจสอบความถกตอง และอธบายความหมายของผลลพธทได ตลอดจนความสามารถในการขยายสกรณทวไป ในการประเมนผลการแกปญหา ควรใหคะแนนตามความสามารถของนกเรยนในทกขนตอน เมอนกเรยนตอบปญหา หรอแกโจทยปญหาไดค าตอบ แมวาเปนค าตอบทไมถกตองทงหมด ชารเลส, เลสเทอรและโอแดฟเฟอร (Charles, Lester, and o’Daffer, 1987 อางถงในปยะนาถ เหมวเศษ, 2551, น. 20-24) เสนอแนวทาง/วธการประเมนผลการแกปญหาไว 4 ประการ ไดแก วธท 1 การสงเกตและการต งค าถาม เปนการประเมนขณะทนกเรยนกาลงลงมอแกปญหา ซงขอมลทไดจะเปนขอมลเชงคณภาพทไมสามารถระบเปนคะแนนได ซงไดแกพฤตกรรมการแกปญหาของนกเรยน ความเชอและเจตคต การสงเกตทดควรมการจดบนทกสงทสงเกตไว และจะตองบนทกทนททนใดภายหลงการสงเกต ซงกอนเขาสบทเรยนครตองเลอกประเดนของสงทตองการประเมนและเตรยมเครองมอประเมนไวลวงหนา วธท 2 การใชขอมลการวดผลของนกเรยน เปนการใหนกเรยนเขยนรายงานหรอบนทกออกมาถงความรสก ความเชอ ความตงใจ และความคดของนกเรยนเองเกยวกบการแกปญหาทก าหนด เพอใหมประเดนในการเขยน ครอาจใชค าถามตอไปนแนะแนวทางในการเขยนไดนกเรยนทาอะไร เมอแรกพบปญหา นกเรยนใชยทธวธใดในการแกปญหา ผลเปนอยางไร ถายทธวธนนแกปญหาไมส าเรจ นกเรยนพยายามหายทธวธอนมาลองใชอกหรอไมนกเรยนตรวจสอบค าตอบหรอไม ลองใชวธการอน ๆ บางหรอไม นกเรยนแนใจหรอไมวาค าตอบทไดถกตอง วธท 3 การใหคะแนนแบบรบรค เปนการประเมนจากการเขยนแสดงขนตอนการคดของนกเรยน แบงเปน 3 วธ ดงน 1. การใหคะแนนแบบวเคราะห (Analytic Scoring) เปนวธการประเมนทก าหนดคาคะแนนโดยพจารณาแยกแยะจากขนตอนกระบวนการแกปญหา ขนตอนแรกของการพฒนาสเกลการใหคะแนน คอ การก าหนดขนตอนของการแกปญหาทครตองการประเมน ขนทสอง คอ การก าหนดพสยของคะแนนทเปนไปไดส าหรบขนตอน

56

2. การใหคะแนนแบบองครวม (Holistic Scoring) เปนการใหคะแนนทเนนภาพรวมของค าตอบ ไมใชพจารณาเฉพาะค าตอบเทานน การใหคะแนนแบบองครวมจะไมก าหนดคะแนนแยกแยะลงไปเปนขนๆ แตจะก าหนดนาหนกคะแนนส าหรบภาพรวมของค าตอบทงหมด 3. การใหคะแนนจากความประทบใจทวไป (Impressing Scoring) เปนการใหคะแนนโดยใชความประทบใจทวไป ซงมเกณฑทแนนอนชดเจนจากผประเมนทมประสบการณสงหรอผเชยวชาญ วธท 4 การใชแบบทดสอบ แบบทดสอบทใชม 2 ประเภท ไดแก 1. แบบทดสอบแบบปรนย 2. แบบทดสอบแบอตนย กรมวชาการ (2544, น. 113-120) ไดเสนอแนะเกยวกบการประเมนความสามารถในการแกปญหาแบบวเคราะห ดงน 1. ความเขาใจปญหา 2 คะแนน ส าหรบความเขาใจปญหาไดถกตอง 1 คะแนน ส าหรบการเขาใจปญหาบางสวนไมถกตอง 0 คะแนน เมอมหลกฐานทแสดงวาเขาใจนอยหรอไมเขาใจเลย 2. การเลอกยทธวธการแกปญหา 2 คะแนน ส าหรบการเลอกวธการแกปญหาไดถกตองและเขยนประโยค สญลกษณทางคณตศาสตรไดถกตอง 1 คะแนน ส าหรบการเลอกวธการแกปญหาซงอาจจะน าไปสค าตอบทถก แตยงมบางสวนผด โดยอาจเขยนประโยคสญลกษณทางคณตศาสตรไมถกตอง 0 คะแนน ส าหรบการเลอกวธการแกปญหาไมถกตอง 3. การใชยทธวธการแกปญหา 2 คะแนน ส าหรบการน ายทธวธการแกปญหาไปใชไดถกตอง 1 คะแนน ส าหรบการน ายทธวธการแกปญหาบางสวนไปใชไดถกตอง 0 คะแนน ส าหรบการใชยทธวธการแกปญหาไมถกตอง 4. การตอบ 2 คะแนน ส าหรบการตอบค าถามไดถกตอง สมบรณ 1 คะแนน ส าหรบการตอบทไมสมบรณหรอใชสญลกษณผด 0 คะแนน เมอไมไดระบค าตอบ ส าหรบการวจยในครงน ผวจยประเมนทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนโดยใชแบบทดสอบวดทกษะการแกปญหาฟสกส ซงเปนแบบทดสอบแบบปรนยและอตนย และม

57

เกณฑในการใหคะแนนแบบวเคราะห ซงรายละเอยดจะกลาวถงตอไปในหวขอเครองมอทใชในการวจย 2.5.7 แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส บญธรรม กจปรดาบรสทธ (2542) แบงประเภทของแบบทดสอบไดแตกตางกนตามเกณฑทใช ดงน 1. แบงตามลกษณะทางจตวทยาทใชวด แบงเปน 3 ประเภทไดแก 1) แบบทดสอบผลสมฤทธ (Achievement Test) เปนแบบทดสอบทใชวดความรความเขาใจตามพทธพสย (Cognitive domain) ซงเกดขนจากการเรยนร แบบทดสอบประเภทนแบงออกเปน 2 ชนด คอ 1.1) แบบทดสอบทครสรางเอง (Teacher–Made Test) เปนแบบทดสอบทสรางกนโดยทวไป เมอตองการใชกสรางขน ใชแลวกเลกกน ถานาไปใชอกกตองตดแปลง ปรบปรงแกไข เพราะเปนแบบทดสอบทสรางขนใชเฉพาะครง อาจยงไมมการวเคราะหหาคณภาพ 1.2) แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) เปนแบบทดสอบทไดมการพฒนาดวยการวเคราะหทางสถตมาแลวหลายครงหลายหน จนมคณภาพสมบรณทงดานความตรง ความเทยง ความยากงาย อ านาจจ าแนก ความเปนปรนยและมเกณฑปกต (norm)ไวเปรยบเทยบดวย รวมความแลวตองมมาตรฐานทงดานการดาเนนการสอบและแปลผลคะแนนทได 2) แบบทดสอบความถนด (Aptitude Test) เปนแบบทดสอบทใชวดสมรรถภาพทางสมองของคนวา มความร ความสามารถมากนอยเพยงใด และมความสามารถทางดานใดเปนพเศษ แบบทดสอบประเภทนแบงออกเปน 2 ชนด คอ 2.1) แบบทดสอบความถนดทางการเรยน (Scholastic Aptitude Test) เปนแบบ ทดสอบความถนดทวดความสามารถทางวชาการวามความถนดในวชาอะไร ซงจะแสดงถงความสามารถในการเรยนตอแขนงวชานน และจะสามารถเรยนไปไดมากนอยเพยงใด 2.2) แบบทดสอบความถนดพเศษ (Specific Aptitude Test) เปนแบบทดสอบทใชวดความสามารถพเศษของบคคล เชน ความถนดทางดนตร ทางการแพทย ทางศลปะ เปนตน ใชส าหรบการแนะแนวการเลอกอาชพ เชน แบบทดสอบวดความถนดทางศลป 3) แบบทดสอบบคคล – สงคม (Personal-Social Test) เปนแบบทดสอบทใชวดบคลกภาพและการปรบตวเขากบสงคมของบคคล 2. ถาแบงตามรปแบบของการถามการตอบ จะแบงเปน 2 ประเภท 1) แบบวดความเรยง (Essay Test) แบบนจะก าหนดค าถามใหผตอบจะตองเรยบเรยงค าตอบเอง การวดความรดวยค าถามแบบความเรยงหรอทรจกวา เปนแบบอตนย รปแบบจะม

58

เฉพาะตวค าถามเทาน น สวนค าตอบจะเวนทวางหรอก าหนดกระดาษค าตอบใหไวเปนพเศษ ส าหรบใหผตอบเขยนค าตอบลงไปเองผตอบมอสระในการตอบค าถามแบบนจะมปญหาในการตรวจใหคะแนนทงความเปนธรรมและความสะดวกรวดเรว ฉะนนจงไมนยมไปใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล แบบทดสอบอตนย คอ แบบทดสอบทมลกษณะ ผตอบตองเขยนบรรยายตอบ ผตอบมสทธจะเขยนตอบอยางเสร อาจจะมค าตอบถกหลาย ๆ ทาง ค าตอบของขอสอบขอเดยวกน อาจจะมความแตกตางทงในดานคณภาพและความถกตอง แบบทดสอบอตนย แบงประเภทได ดงน (1) แบบไมจ ากดตอบ (extended response) ขอสอบแบบอตนยแบบไมจ ากดค าตอบนใหอสรเสรแกนกเรยนอยางเตมท ในการอภปรายแสดงความคดเหนและรวบรวมขอมลเทจจรงตาง ๆ มาใชในการสอน โดยทวไปขอสอบแบบนจะใหนกเรยนแสดงความสามารถ ซงจาเปนตองอาศยการสงเคราะหและการประเมนผล ขอสอบนนบวามคณคาอยางยงในการวดกระบวนการทางสมองทสงขน (2) แบบจ ากดตอบ (restricted response) ขอสอบแบบนมกจะก าหนดขอบเขตแบบฟอรมและ เนอทเฉพาะใหนกเรยนไมมอสรเสรในการตอบมากนก แบบทดสอบนใหตอบสนกวาแบบแรก ค าตอบอยภายในขอบเขตทก าหนดไวในวงจ ากด โดยทวไปแลวจะก าหนดขอบขายและความยาวในการตอบไวดวยตวอยางเชน (3) แบบอตนยประยกต หรอเรยกทวไปวา แบบ MEQ (Modified Essay Question) เปนแบบทดสอบค าถามปลายเปด เสนอกรณศกษา ตามล าดบเหตการณ และใหขอมลเปนตอนๆ แลวมค าถามแทรกเปนระยะๆ ขอมลนนเกยวสมพนธกบค าถามมากหรอนอย ผตอบตองตดสนใจเลอกขอมลมาสงเคราะหค าตอบ ค าถามแตละขอเปนอสระกน ขอสอบแบบ MEQ ก าหนดใหผสอบทาขอสอบโดยใชขอมลเฉาพะหนานนๆ มใหยอนกลบไปแกขอสอบททาไปแลวหรอเปดไปดขอมลขางหนา แบบทดสอบ MEQ มขอด คอ สามารถวดความสามารถในกระบวนการแกปญหา มความเปนปรนยสง มประสทธภาพบนพนฐานของการปฏบตจรง วดความสามารถในการก าหนดปญหาและวางแผนการจดการปญหา เปดโอกาสใหไดตรวจสอบเจตคต เหมาะกบการสอนแบบเอาปญหาเปนตวตง และการสอนแบบบรณาการ การใชแบบทดสอบ MEQ ในรปแบบคอมพวเตอรชวยสอนจะสามารถชวยทงผเรยนและผสอนได

59

2) แบบทดสอบสนและเลอกตอบ (Short Answer and Multiple Choice Test) หรอทรจกกนทวไปคอ แบบปรนย (Objective Test) แบบนจะก าหนดค าถามให และก าหนดใหตอบสนๆ หรอก าหนดค าตอบมาใหเลอก ผตอบจะตองเลอกตอบตามนน แบงเปน (1) แบบถก – ผด (True – False Item) ก าหนดขอความมาใหและใหตอบวา ถก หรอ ผด ใช หรอ ไมใช จรง หรอ ไมจรง อยางใดอยางหนง (2) แบบเลอกตอบ (Multiple Choice Item) รปแบบทวไปของแบบวดชนดเลอกตอบ จะมตวค าถามซงเขยนเปนประโยคสมบรณและมตวเลอกตอบ ก าหนดไวใหเลอกตอบอาจจะม 3 4 5 หรอ 6 ตวเลอกในสวนทเปนตวเลอกตอบประกอบดวยตวถกและตวลวง ค าถามแบบเลอกตอบมหลายชนด (3) แบบใหตอบสน (Short Answer Item) เปนแบบทผตอบตองคดหาค าตอบเอง แต จ ากดค าตอบเพยงสนๆ เทานน ม 3 รปแบบ คอ (4) แบบจบค (Matching Test) เปนแบบทดสอบทมลกษณะการน าเสนอดวยค าวลหรอขอความ 2 สวนเพอจบคกน สวนท 1 คอค าถามทมลกษณะเปนค าถามหรอขอความซงเปนมโนทศนเขยนเรยงเปนแนวตง 1 แถว สวนท 2 คอ ค าตอบซงเปนค าถามหรอขอความทสมพนธหรอเกยวของกบปญหา เขยนเรยงเปนแนวตงอกแถว โดยทวไปจ านวนขอของค าตอบจะมมากกวาค าถาม 3. แบงตามลกษณะของการตอบ จะแบงเปน 3 ประเภท 1) แบบทดสอบปฏบต (Performance Test) เปนแบบทดสอบดวยการใหปฏบตทาจรง ๆ เชน การแสงดละคร การชางฝมอ การพมพดด การทดลอง เปนตน 2) การทดสอบเขยนตอบ (Paper-pencil Test) เปนแบบทดสอบทใชกนทวไป ซงใชกระดาษและดนสอหรอปากกาเปนอปกรณชวยตอบ ผตอบตองเขยนตอบทงหมด 3) แบบทดสอบปากเปลา (Oral Test) เปนการทดสอบทใหผตอบพดแทนการเขยนมกจะเปนการพดคยกนระหวางผถามกบผตอบ เชน การสอบสมภาษณ การสอบวทยานพนธของบางสถาบน 4. แบงตามเวลาทก าหนดใหตอบ จะแบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1) แบบทดสอบทใชความเรว (Speed Test) เปนแบบทดสอบทก าหนดเวลาใหจ ากด ตองตอบภายในเวลานน มกจะมจ านวนขอค าถามมากๆ แตใหเวลานอยๆ 2) แบบทดสอบใหเวลามาก (Power Test) เปนแบบทดสอบทไมก าหนดเวลา ใหเวลาตอบอยางเตมท ผตอบจะใชเวลาตอบเทาใดกได เสรจแลวเปนเลกกน

60

5. แบงตามลกษณะเกณฑทใชวด จะแบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1) แบบทดลององเกณฑ (Criterion-Referenced Test) เปนแบบทดสอบทสอบวดตามจดประสงคของการเรยนร หรอ ตามเกณฑภายนอก ซงเปนเนอหาของวชาการเปนหลก 2) แบบทดสอบองกลม (Norm-Referenced Test) เปนแบบทดสอบทเปรยบเทยบผลระหวางกลมทสอบดวยกน จากการศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา แบบทดสอบหรอแบบวดนนมหลายประเภทขนอยกบจดประสงคของผสรางและการใชประโยชน ในงานวจยนผวจยไดก าหนด แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เปนแบบทดสอบ 2 ประเภท คอ 1) แบบปรนย และ 2) แบบอตนยประยกต (MEQ) เนองจากสามารถวดความสามารถในกระบวนการแกโจทยปญหา อกทงยงมความเปนปรนยสงอกดวย 2.6 ผลสมฤทธทางการเรยน 2.6.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ผลสมฤทธทางการเรยน (Achievement) เปนสมรรถภาพในดานตาง ๆ ทนกเรยนไดจากประสบการณทงทางตรงและทางออมจากครผสอน ส าหรบความหมายของผลสมฤทธทางการเรยนมนกการศกษาไดใหความหมายไวหลายทาน สรปไดดงน กด (Good, 1973, น. 7) กลาววา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความรหรอทกษะอนเกดจากการเรยนรในวชาตาง ๆ ทไดเรยนมาแลว ซงสามารถพจารณาไดจากคะแนนสอบทก าหนดใหหรอจากคะแนนทได งานทผสอนมอบหมาย พชรนทร จนทรหวโทน (2544, น. 9) ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถงความสามารถของบคคลในการตอบแบบทดสอบวดผลสมฤทธ โดยทผตอบไดคะแนนมาก คอ ผทมผลสมฤทธทางการเรยนสง สวนผทตอบไดคะแนนนอยถอวามผลสมฤทธทางการเรยนต า พวงรตน ทวรตน (2543, น. 29) กลาวถงผลสมฤทธทางการเรยน คอ คณลกษณะ รวมถงความรความสามารถของบคคล อนเปนผลมาจากการเรยนการสอน หรอคอมวลประสบการณท งปวงท บคคลไดรบจากการเรยนการสอน ท าใหบคคลเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในดานตางๆ ของสมรรถภาพสมอง ชนนทรชย อนทราภรณ และคณะ (2540 , น. 5) ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความส าเรจในดานความร ทกษะ สมรรถภาพดานตาง ๆ ของสมองหรอมวลประสบการณทงปวงของบคคลทไดรบการเรยนการสอนหรอผลงานทนกเรยนไดจากการประกอบกจกรรม

61

ไพศาล หวงพานช (2536, น. 30-31) ไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน (Academic achievement) วาหมายถง คณลกษณะและความสามารถของบคคลอนเกดจากการเรยนการสอน เปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมและประสบการณการเรยนรทเกดจากการศกษาฝกฝน อบรม หรอ จากการสอน การวดผลสมฤทธจงเปนการตรวจสอบระดบความสามารถหรอ ความสมฤทธผล (Level of Accomplishment) วาเรยนแลวรเทาไร มความสามารถชนดใด จากการศกษาความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน สามารถสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความสามารถของนกเรยนในดานตาง ๆ ทงดานความร ความเขาใจ ทกษะกระบวนการทเกดขนหลงจากผานการเรยนร

2.6.2 องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน บลม (Bloom, 1976, น. 160) กลาววา ปจจยทมผลกระทบตอระดบผลสมฤทธทางการเรยน ม 3 ปจจย คอ 1. คณสมบตดานความร หมายถง ความสามารถและความถนดของผเรยนทจ าเปนตอการเรยนร ซงเปนสงทเกดขนกอนการเรยนร 2. คณลกษณะทางดานจตพสย หมายถง แรงจงใจหรอทศนคตทมตอรายวชา ตอสภาพแวดลอมในการเรยน ซงเปนสงทเกดขนกบตวผเรยนเอง 3. คณภาพของการสอน หมายถง การวางแผนการสอนหรอจดมงหมายรายวชาทผสอนไดวางแผน รวมถงการใหค าปรกษา แรงเสรมจากผสอน และวธการสอนทใหผเรยนมสวนรวมหรอสามารถแสดงความคดเหนได บญชม ศรสะอาด (2545) ไดกลาวถงองคประกอบทมผลตอการเรยนรของผเรยน ดงน 1. ดานพนความรเดมของผเรยน เชน ความรเดมเกยวกบรายวชา คะแนนสอบจบของการศกษาในอดต เปนตน 2. ดานสถานภาพทวไปของนกศกษา เชน คณลกษณะของนกศกษา ฐานะเศรษฐกจและสงคมของครอบครวของนกศกษา เปนตน 3. เจตคตของนกศกษาทมตอการเรยนการสอน 4. เจตคตของนกศกษาทมตอรายวชา 5. ดานลกษณะกจกรรมนอกชนเรยนของนกศกษา 6. ดานพฤตกรรมการสอนของผสอนตามการรบรของผเรยน เชน การชแนะ การมสวนรวม การชมเชย หรอใหรางวล และการมอบหมายงานใหนกศกษาท า เปนตน

62

2.6.3 การวดผลสมฤทธทางการเรยน บลม (Bloom, 1982) เปนนกการศกษาเกยวกบเรองของการจดการเรยนการสอน ผลงานทางดานการศกษาทน ามาใชเปนแนวปฏบต โดยทวไปในการจดการศกษาทกระดบคอ เรองของจดประสงคทางการศกษาและกลวธการเรยนรโดยตองค านงถงธรรมชาตของนกเรยน ซงเปนแนวคดทส าคญทน ามาสกระบวนการจดการเรยนการสอนทมชอวา การเรยนเพอรอบร (Mastery Learning) การวดผลสมฤทธทางการเรยนตามแนวคดของ Bloom (Anderson’s Taxonomy. 2001) ม 6 ระดบ ดงน 1. จ า (Remember) หมายถง การดงขอมลจากหนวยความจาการระลกได การจ าความรจากหนวยความจ าการจ าเกดขนเมอหนวยความจ าถกดงมาผลตค านยาม ขอเทจจรง หรอขอมลตาง ๆ ทมอยในความทรงจ า 2. การเขาใจ (Understanding) หมายถง การสรางความหมายจากรปแบบตาง ๆ โดยสามารถเขยนหรอวาดรปกราฟสอถงการตความ การยกตวอยาง การจดจ าแนก การสรปความ การเปรยบเทยบ และการอธบายได 3. ประยกตใช (Applying) หมายถง การดงหรอการใชวธการโดยผานการประมวลผลการประยกตใชเกยวของและอางองถงสภาพการณทขอมลถกน าออกมาใชไดผลผลต เชน รปแบบการน าเสนอผลงาน 4. วเคราะห (Analyzing) หมายถง แยกแยะขอมลหรอความคดควบยอดออกเปนสวน ๆ แลวพจารณาวามสวนใดสมพนธกนหรอเกยวของกนดวยโครงสรางหรอดวยจดประสงคเดยวกน สมองจะด าเนนการแยกแยะ จดระบบและแยกเปนสวน ๆ รวมทงสามารถแยกความแตกตางระหวางองคประกอบได เมอผเรยนสามารถวเคราะหเขาจะแสดงการท างานของสมองโดยการสรางความคดทแยกแยะประเดนส ารวจแลวแสดงเปน ผงภาพ แผนภม หรอแผนผง 5. ประเมน (Evaluating) หมายถง การตดสนใจภายใตเกณฑและมาตรฐานผานการตรวจสอบและผลผลตทสามารถแสดงกระบวนการของการประเมนขนประเมนนมากอนขนคดสรางสรรค 6. คดสรางสรรค (Creating) หมายถง เปนการน าเอาความรทมอยมาเชอมโยงกน และจดระบบใหมไปสรปแบบหรอโครงสรางจนกอก าเนดผลผลต การคดสรางสรรคตองการการน าสวนตาง ๆ ของความรมารวมเขาดวยกนเปนวธการใหมหรอสงใหม กระบวนการสมองจะท างานยากทสด

63

วลสน (Wilson, 1971, p. 643-696) ไดกลาววา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรนน หมายถง ความสามารถทางสตปญญา (Cognitive Domain) ในการเรยนรวชาคณตศาสตร ไดจ าแนกพฤตกรรมทพงประสงคทางพทธพสย ในการเรยนการสอนวชาคณตศาสตรระดบช นมธยมศกษาโดยอางองล าดบชนของพฤตกรรมพทธพสย ตามกรอบแนวคดของบลม (Bloom’s Taxonomy) ไวเปน 4 ระดบ คอ 1. ความรความจาดานการคดค านวณ (Computation) พฤตกรรมในระดบนถอวาเปนพฤตกรรมทอยในระดบต าทสด แบงออกไดเปน 3 ขนดงน 1.1 ความรความจาเกยวกบขอเทจจรง (Knowledge of Specific facts) ค าถามทวดความสามารถในระดบเกยวกบขอเทจจรง ตลอดจนความรพนฐานซงนกเรยนไดสงสมมาเปนระยะเวลานานแลวดวย 1.2 ความรความจาเกยวกบศพทและนยาม (Knowledge of terminology) เปนความสามารถในการระลกหรอจาศพทและนยามตาง ๆ ได โดยค าถามอาจจะถามโดยตรงหรอโดยออมกได แตไมตองอาศยการคดค านวณ 1.3 ความสามารถในการใชกระบวนการคดค านวณ (Ability to carry Out Algorithms) เปนความสามารถในการใชขอเทจจรงหรอนยาม และกระบวนการทไดเรยนมาแลวมาคดค านวณตามล าดบขนตอนทเคยเรยนรมาแลว ขอสอบวดความสามารถดานนตองเปนโจทยงาย ๆ คลายคลงกบตวอยาง นกเรยนไมตองพบกบความยงยากในการตดสนใจเลอกใชกระบวนการ 2. ความเขาใจ (Comprehension) เปนพฤตกรรมทใกลเคยงกบพฤตกรรมระดบความร ความจาเกยวกบการคดค านวณแตซบซอนกวาแบงไดเปน 6 ขนตอน ดงน 2.1 ความเขาใจเกยวกบมโนคต (Knowledge of Concepts) เปนความสามารถทซบซอนกวาความรความจาเกยวกบขอเทจจรง เพราะมโนคตเปนนามธรรม ซงประมวลจากขอเทจจรงตาง ๆ ตองอาศยการตดสนใจในการตความหรอยกตวอยางใหม ทแตกตางไปจากทเคยเรยน 2.2 ความเขาใจเกยวกบหลกการ กฎทางคณตศาสตร และการสรปอางองเปนกรณทวไป (Knowledge of Principles, Rules and Generalizations) เปนความสามารถในการน าเอกหลกการ กฎ และความเขาใจเกยวกบมโนคตไปสมพนธกบโจทยปญหา จนไดแนวทางในการแกปญหาได ถาค าถามนนเปนค าถามเกยวกบหลกการและกฎ ทนกเรยนเพงเคยพบเปนครงแรก อาจจดเปนพฤตกรรมในระดบการวเคราะหกได

64

2.3 ความเขาใจในโครงสรางทางคณตศาสตร (Knowledge of Mathematical Structure) ค าถามทวดพฤตกรรมระดบนเปนค าถามทวดเกยวกบคณสมบตของระบบจ านวนและโครงสรางทางพชคณต 2.4 ความสามารถในการเปลยนรปแบบปญหา จากแบบหนงเปนอกแบบหนง (Ability to Transform Problem From One Mode to Another) เปนความสามารถในการแปลขอความทก าหนดใหเปนขอความใหมหรอภาษาใหม เชน แปลจากภาษาพดใหเปนสมการซงมความหมายคงเดม โดยไมรวมถงกระบวนการคดค านวณ (Algorithms) หลงจากแปลแลวอาจกลาวไดวาเปนพฤตกรรมทงายทสดของพฤตกรรมระดบความเขาใจ 2.5 ความสามารถในการตดตามแนวของเหตผล (Ability to Follow A Line of Reasoning) เปนความสามารถในการอานและเขาใจขอความทางคณตศาสตร ซงแตกตางไปจากความสามารถในการอานทว ๆ ไป 2.6 ความสามารถในการอานและตความโจทยปญหาทางคณตศาสตร (Ability to Read and Interpret a Problem) ขอสอบทวดความสามารถในขนนอาจดดแปลงมาจากขอสอบทวดความสามารถในขนอน ๆ โดยใหนกเรยนอานและตความโจทยปญหาซงอาจจะอยในรปของขอความตวเลข ขอมลทางสถตหรอกราฟ 3. การน าไปใช (Application) เปนความสามารถในการตดสนใจแกปญ หาทนกเรยนคนเคย เพราะคลายกบปญหาทนกเรยนประสบอยในระหวางเรยนหรอแบบฝกหดทนกเรยนเลอกกระบวนการแกปญหาและด าเนนการแกปญหาไดโดยไมยาก พฤตกรรมในระดบนแบงออกเปน 4 ขน คอ 3.1 ความสามารถในการแกปญหาทคลายกบปญหาทประสบอยในระหวางเรยน (Ability to Solve Routine Problems) นกเรยนตองอาศยความสามารถในระดบความเขาใจและเลอกกระบวนการแกปญหาจนไดค าตอบออกมา 3.2 ความสามารถในการเปรยบเทยบ (Ability to Make Comparisons) เปนความสามารถในการคนหาความสมพนธระหวางขอมล 2 ชด เพอสรปการตดสนใน ซงในการแกปญหาขนน อาจตองใชวธการคดค านวณและจาเปนตองอาศยความรทเกยวของ รวมท งความสามารถในการคดอยางมเหตผล 3.3 ความสามารถในการวเคราะหขอมล (Ability to Analyze Data) เปนความสามารถในการตดสนใจอยางตอเนองในการหาค าตอบจากขอมลทก าหนดให ซงอาจตองอาศยการแยกขอมลทเกยวของออกจากขอมลทไมเกยวของ พจารณาวาอะไรคอขอมลทตองการเพมเตม มปญหาอนใดบาง ทอาจเปนตวอยางในการหาค าตอบของปญหาทกาลงประสบอยหรอ

65

ตองแยกโจทยปญหาออกพจารณาเปนสวน ๆ มการตดสนใจหลายครงอยางตอเนองตงแตตนจนไดค าตอบหรอผลลพธทตองการ 3.4 ความสามารถในการมองเหนแบบลกษณะโครงสรางทเหมอนกนและการสมมาตร (Ability to Recognize Patterns, Isomorphism’s, and Symmetries) เปนความสามารถทตองอาศยพฤตกรรมอยางตอเนอง ตงแตการระลกถงขอมลทก าหนดให การเปลยนรปปญหาการจดกระท ากบขอมล และการระลกถงความสมพนธ นกเรยนตองส ารวจหาสงทคนเคยกนจากขอมลหรอสงทก าหนดจากโจทยปญหาใหพบ 4. การวเคราะห (Analysis) เปนความสามารถในการแกปญหาทนกเรยนไมเคยเหนหรอไมเคยทาแบบฝกหดมากอน ซงสวนใหญเปนโจทยพลกแพลง แตกอยในขอบเขตเนอหาวชาทเรยน การแกปญหาโจทยดงกลาว ตองอาศยความรทไดเรยนมารวมกบความคดสรางสรรคผสมผสานกนเพอแกปญหา พฤตกรรมในระดบนถอวาเปนพฤตกรรมขนสงสดของการเรยนการสอนคณตศาสตรซงตองใชสมรรถภาพสมองระดบสง แบงเปน 5 ขน คอ 4.1 ความสามารถในการแกโจทยปญหาทไมเคยประสบมากอน (Ability to Solve No routine Problems) ค าถามในขนนเปนค าถามทซบซอน ไมมในแบบฝกหดหรอตวอยางไมเคยเหนมากอน นกเรยนตองอาศยความคดสรางสรรคผสมผสานกบความเขาใจ มโนคต นยาม ตลอดจนทฤษฎตาง ๆ ทเรยนมาแลวเปนอยางด 4.2 ความสามารถในการหาความสมพนธ (Ability to Discover Relationships) เปนความสามารถในการจดสวนตาง ๆ ทโจทยก าหนดใหใหม แลวสรางความสมพนธขนใหมเพอใชในการแกปญหาแทนการจาความสมพนธเดมทเคยพบแลวมาใชกบขอมลชดใหมเทานน 4.3 สามารถในการพสจน (Ability to Construct Proofs) เปนความสามารถในการพสจนโจทยปญหาทไมเคยเหนมากอน นกเรยนจะตองอาศยนยาม ทฤษฎตาง ๆ ทเรยนมาแลวมาชวยในการแกปญหา 4.4 ความสามารถในการวจารณการพสจน (Ability to Criticize Proofs) ความสามารถในขนนเปนการใชเหตผลทควบคกบความสามารถในการเขยนพสจน แตความสามารถในการวจารณเปนพฤตกรรมทยงยากซบซอนกวา ความสามารถในขนนตองใหนกเรยนมองเหนและเขาใจการพสจนวาถกตองหรอไม มตอนใดผดพลาดไปจากมโนคต หลกการ กฎ นยาม หรอวธการทางคณตศาสตร 4.5 ความสามารถเกยวกบการสรางสตรและทดสอบความถกตองของสตร (Ability to Formulate and Validate Generalizations) นกเรยนสามารถสรางสตรขนมาใหม โดยใหสมพนธ

66

กบเรองเดมและสมเหตสมผลดวยคอ การจะถามใหหาและพสจนประโยคทางคณตศาสตรหรออาจถามใหนกเรยนสรางขบวนการคดค านวณใหมพรอมทงแสดงการใชขบวนการนน จากการศกษาสามารถสรปไดวา การวดผลสมฤทธทางการเรยน คอ การวดความ สามารถของนกเรยนในดานความรความเขาใจ ทเกดขนหลงจากผานการเรยนร ประเมนโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ในการวจยนวดพฤตกรรมการเรยนร 4 ดาน คอ 1) ความจ า 2) ความเขาใจ 3) การประยกตใช และ 4) การวเคราะห 2.6.4 แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน ชวาล แพรตกล (2546, น. 113) ไดแบงประเภทของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ตามหนาทหรอการน าไปใชวดเปน 2 ประเภท ดงน 1. แบบทดสอบทครสราง (Teacher Made Test) หมายถง ขอสอบ หรอปญหาหรอโจทยค าถามตาง ๆ ทครสรางขนเพอวดผลขณะทมการเรยนการสอน และสามารถพลกแพลงใหเหมาะสมกบสภาพการณตาง ๆ 2. แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardize Test) เปนแบบทดสอบทววฒนาการมาจากแบบทดสอบทครสราง และไดผานการทดลองใชตรวจสอบวจย ปรบปรงคณภาพใหดขนจนมความเปนมาตรฐาน ทงในแงเวลาทใช การด าเนนการสอบ การใหคะแนนและการแปลความแบบทดสอบทงฉบบน แบงตามลกษณะขอสอบไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ 2.1 แบบอตนย (Subjective Test หรอ Essay Test) เปนแบบทดสอบทก าหนดปญหาหรอค าถามให และใหผตอบแสวงหาความร ความเขาใจ และความคดตามทโจทยก าหนดภายในระยะเวลาทก าหนด การใชภาษาในการเขยนตอบขนอยกบตวผสอบ แบบทดสอบนสามารถวดไดหลาย ๆ ดานในแตละขอ เชน ความสามารถในดานการใชภาษา ความคด เจตคต และอน ๆ 2.2 แบบปรนย (Objective Test) หมายถง แบบทดสอบทมค าตอบไวใหแลวผสอบตองตดสนใจเลอกขอทตองการหรอพจารณาขอความทใหวาถกหรอผด ไดแก แบบถกผดแบบเตมค า หรอตอบสนๆ และแบบเลอกตอบ จากการศกษาพบวา แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน มทงแบบทดสอบแบบอตนยและแบบปรนย ทงสองแบบมขอเดนและขอดอยแตกตางกน และไมมกฎตายตววาตองใชประเภทใด แตควรค านงถงจดประสงคและสภาพการณของการใช ในการวจยน ผวจยใชแบบทดสอบแบบปรนยชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก โดยมพฤตกรรมการเรยนร 4 ดาน คอ 1) ความจ า 2) ความเขาใจ 3) การประยกตใช และ 4) การวเคราะห ในการวดผลสมฤทธทางการเรยน

67

2.7 ความพงพอใจ 2.7.1 ความหมายของความพงพอใจในการเรยนร

ความหมายของความพงพอใจ ความพงพอใจตรงกบค าในภาษาองกฤษวา “Satisfaction” เปนความรสกหรอความคดเหนไมวาจะเปนทางบวกหรอลบ ซงเปนผลจากประสบการณ ความเชอ ไดมผใหความหมายของความพงพอใจ ไวดงน มอส (Morse, 1958, p. 19) กลาววา ความพงพอใจหมายถงสภาวะจตทปราศจากความเครยด ทงนเพราะธรรมชาตของมนษยมความตองการถาความตองการไดรบการตอบสนองทงหมดหรอ บางสวน ความเครยดกจะนอยลง ความพงพอใจกจะเกดขนและในทางกลบกนถา ความตองการนน ไมไดรบการตอบสนอง ความเครยดและความไมพงพอใจกจะเกดขน วรม (Vroom, 1964, p. 8) กลาววาความพงพอใจ หมายถงผลทไดจากกาทบคคลเขาไปมสวนรวมในสงนนทศนคตดานบวกจะแสดงใหเปนสภาพความพงพอใจในสงนนและทศนคตดาน ลบจะแสดงใหเหนสภาพความไมพงพอใจนนเอง เชลล และ เมนารด ดบบรล (Shelly, Maynard W, 1971, p. 9) ไดศกษา แนวคดเกยวกบความพงพอใจซงสรปไดวาความพงพอใจเปนความรสกแบงไดเปน 2 ประเภท คอความรสกในทางบวก และความรสกในทางลบ ความรสกในทางบวกเปนความรสกทเมอเกดขนแลวท าใหเกดความสข ความสขนเปนความสขทแตกตางจากความรสกทางบวกอน ๆ กลาวคอเปนความรสกทมระบบยอนกลบความสขสามารถท าใหเกดความสขหรอความรสกทางบวกอน ๆ ความรสกทางลบ ความรสกทางบวกและความรสกทมความสมพนธกนอยางสลบซบซอนและระบบความสมพนธ ของความรสกทง 3 เรยกวา ระบบความพงพอใจ กด (Good, 1973, p. 320) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง สภาพ คณภาพ หรอระดบความพงพอใจซงเปนผลมาจากความสนใจตาง ๆ และทศนคตทบคคลมตอสงนน ๆ สมศกด คงเทยง และ อญชล โพธทอง (2542, น. 28-29) กลาววาความพงพอใจเปนผลรวมของความรสกของบคคลเกยวกบระดบความชอบหรอไมชอบตอสภาพตาง ๆ เปนผลของทศนคต ทเกยวของกบองคประกอบตาง ๆ ความพงพอใจในการท างานเปนผลมาจากการปฏบตงานทดและส าเรจจนเกดเปนความภมใจ และไดผลตอบแทนในรปแบบตาง ๆ ตามทหวงไว อญจนา วจนะสวสด (2544, น. 23) กลาววา ความพงพอใจเปนความรสกทเกดขนเมอไดรบผลส าเรจตามความมงหมาย หรอ เปนความรสกขนสดทายทไดรบผลส าเรจตามวตถประสงค อทยพรรณ สดใจ (2544, น. 7) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกหรอทศนคตของบคคลทมตอสงใดสงหนง โดยอาจจะเปนไปในเชงประเมนคาวาความรสกหรอทศนคตตอสงหนงสงใดนนเปนไปในทางบวกหรอทางลบ อยางไรกดความพงพอใจของแตละบคคลไมมวน

68

สนสด เปลยนแปลงไดเสมอตามกาลเวลาและสภาพแวดลอม บคคลจงมโอกาสทจะไมพงพอใจในสงทเคยพงพอใจมาแลว ซงท าใหบคคลแสดงออกในรปของระดบความรสกทชอบมากชอบนอย คอ พอใจตอสงนนมากหรอพอใจในสงนนนอย ราชบณฑตยสถาน (2546, น. 775) ไดใหความหมายของความพงพอใจ หมายถง พอใจ ชอบใจ ซงสรปไดวา ความพงพอใจในการเรยนร หมายถง ความรสกทดของนกเรยนทมตอการปฏบตกจกรรมการเรยนรในชนเรยนอยางมความสข ดงนนในการจดกจกรรมการเรยนการสอนทจะท าใหนกเรยนเกดความพงพอใจในการเรยนร จงถอไดวาเปนองคประกอบทส าคญประการหนงซงอาจสงผลใหนกเรยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ และมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน

2.7.2 องคประกอบทท าใหเกดความพงพอใจในการเรยนร นกวชาการหลายทานไดกลาวถงองคประกอบทท าใหเกดความพงพอใจในการเรยนร

ดงน แครธวล และคณะ (Krathwohl et, al, 1964, p. 95) กลาววา ความพงพอใจเปนภาวะทาง

อารมณของบคลทเกดขนจากการลงมอปฏบตในสงทสนใจสงผลใหเกดความพงพอใจเปนผลทเกดขนหลงจากการท ากจกรรมตาง ๆ อาจแสดงในรปของความสนกสนาน และความยนด

วรม (Vroom, 1964, p. 90) ไดกลาวถง องคประกอบในแตละดานทมอทธพลตอความพงพอใจ ดงน

1) องคประกอบดานความรสก (Affective component) เปนลกษณะของความรสกหรออารมณของบคคล องคประกอบทางความรสกนม 2 ลกษณะคอ ความรสก ทางบวก ไดแก ชอบ พอใจ เปนใจ และความรสกทางลบ ไดแก ไมชอบ ไมพอใจ กลว รงเกยจ

2) องคประกอบดานความคด (Cognitive component) สมองของบคคลรบร และวนจฉย ขอมลตาง ๆ ทไดรบ เกดเปนความร ความคดเกยวกบวตถบคคลหรอสภาพการณขน องคประกอบทางความคดเกยวของกบการพจารณาทมาของทศนคตออกมาวาถกหรอผด ดหรอไมด

3) องคประกอบดานพฤตกรรม (Behavioral component) เปนการทจะกระท า หรอพรอมทจะตอบสนองตอทมาของทศนคต

กตยวด บญซอและคณะ (2540, น. 11-25) พบวา องคประกอบทชวยใหการเรยนรของเดก ๆ ด าเนนไปอยางมความสข ประกอบดวยแนวคดส าคญ 6 ประการ คอ

1) เดกแตละคนไดรบการยอมรบวาเปนมนษยคนหนงทมหวใจ และสมองเดกเหลานควรจะมสทธทจะเปนตวของตวของเขาเองทไมเหมอนใคร มเอกลกษณเฉพาะตว มความคดมความสนใจ ในสงตาง ๆ มความรสก รก โกรธ เสยใจ หรอดใจ เชนเดยวกบผใหญ มความสามารถ

69

เฉพาะตว มจดเดน จดดอย ทแตกตางไปจากคนอน มสทธไดรบการปฏบตจากผใหญอยางมนษยคนหนง ทส าคญทสดคอ เดกไมใชทาสรองรบอารมณของใคร เขาควรจะไดมโอกาสเลอกอนาคตของเขาเอง ผใหญ ไมวาจะเปนพอ แม คร หรอวงศาคณาญาต ควรจะเปนเพยงผใหค าปรกษาไมใชผออกค าสงและใหค าแนะน า ไมใชบงการการตดสนใจเลอกการเรยนเพอด าเนนชวตของเขา ควรจะเปนสทธ โดยชอบธรรมของเขา เมอเดกแตละคนไดรบการยอมรบวาเปนมนษยคนหนงทมหวใจและสมองเพยงแตออนเยาวกวาผใหญทงหลาย เขายอมตองการทจะมความสขในชวต ความตองการของเขาอาจเปนเพยงเรองพน ๆ ไมซบซอน เขาตองการชวตทราเรง สนกสนาน แจมใสตองการมจตใจทเบกบาน สดชน มรางกายแขงแรง มพลงทงทางกายและใจ ทจะพฒนาตวเองไปสความมศกยภาพทางการคดและสตปญญา มสขภาพจตทด และมความหวงในชวต

2) ครมความเมตตา จรงใจ และออนโยนตอเดกทกคนโดยทวถง มความเขาใจในทฤษฎ แหงพฒนาการตามธรรมชาตของเดกทกคน เขาถงความรสกละเอยดออน ความคดอนไรขอบเขต และความฝนอนกวางไกลของเดกแตและคน และเปดโอกาสใหเขาไดสานความฝนและด าเนนไป ตามความฝนนนจนบรรลเปาหมายของชวต ครควรจะใหความเอาใจใสตอเดกทกคนเทาเทยมกนไมเลอกชนวรรณะ ไมเลอกทรกมกทชง มความยตธรรม สม าเสมอ มความยตธรรมและวางตนเปนแบบอยางทด มอารมณมนคง สดชนแจมใส มส านกในการเปนผใหมการเตรยมตวเพอการสอน ใหมคณภาพอยเสมอ มความเสยสละและอดทน มความมงมนทจะชวยเดกใหรจกตวเอง รจกแกปญหา และเรยนรทจะน าตวเองไปสความเจรญรงเรองอยางมสตและเพยบพรอมดวยคณธรรม ซงเดกจะมความสขเมอไดเรยนกบครทเขาใจเขา รวมคดไปกบเขาและสามารถจงใจใหเขาตนเตน ไปกบบทเรยนแตละบท ใหสนกกบกจกรรมแตละขนตอน ใหเขามก าลงใจทจะแสวงหาความรใหม ๆ มการดแลกเปลยนกน และมความรกตอสงทเรยน ตอเพอน ตอครและตอธรรมชาตสงแวดลอมใหมความศรทธาตอการด ารงชวตและใหรจกสรางความหวง เพออนาคตของตน

3) เดกเกดความรก และภมใจในตนเอง รจกปรบตวไดทกท ทกเวลา รจกตวเองเหนคณคาของชวตและความเปนมนษยของตน รบรความหมายของการมชวตอย ยอมรบทงจดดและจดดอย ของตนเอง และคดหาวธปรบปรงแกไขเขาใจธรรมชาตของความเปลยนแปลงและรวธปรบตนเองใหอยในสภาพแวดลอมนน ๆ ได โดยไมเสยสขภาพจต รจกเกรงใจและใหเกยรตผอน มเหตผลและใจกวางพรอมทจะด าเนนชวตในบทบาทของผใหญทมความรบผดชอบ

4) เดกแตละคนไดมโอกาสเลอกเรยนตามความถนดและความสนใจ เพอจะไดคนพบความสามารถของตนเองซงซอนเรนรอการพฒนาอย มก าลงใจทจะตอเตมความฝนของตนใหสมบรณไดรบรวาวทยาการแขนงตาง ๆ จะเปนประโยชนทงนน ถาเขาใสใจ มงมน ใหเขาไดมโอกาสเรยน เพอรอยางลกซงและกวางไกล (Learn to Know) เรยนใหเขาใจและท าได รเคลดลบของ

70

การท าสงตาง ๆ ใหประสบผลส าเรจ (Learn to Do) และเรยนจนรจกและเขาใจวธคดและปฏบตของคนในอาชพนน ๆ เสมอนเปนคนทอยในอาชพนนจรง ๆ (Learn to Be) ทงยงสามารถน าความรทไดรบนนมาประยกตเขากบตวเองไดอยางกลมกลนและสรางสรรค เพอความสขของตนเองและคนรอบขาง

5) บทเรยนสนก แปลกใหม จงใจใหตดตามและเราใจใหอยากคนควาหาความรเพมเตม ดวยตนเองในสงทสนใจ รจกคดและพฒนาความคดจากความรทไดรบ ขยายวงไปสความรใหม เกดความอยากรอยากเหน อยากทดลองเพอใหเหนผลทสมจรง อยากศกษาใหลกซงเพมเตมเกดความตนเตนและภาคภมใจในขอคนพบใหม ๆ หรอสงประดษฐใหม ๆ และสามารถถายทอดแนวความคดเหลานใหผอนทราบดวยความภาคภมใจ รกการเรยน มระบบในการเรยนและเหนประโยชนของการเรยน ซงไมไดขดวงจ ากดอยแตในหองเรยนแตอาจสมพนธกบธรรมชาต สงแวดลอม รวมทงความเปนไปในชวต และปรากฏการณตาง ๆ ทสมพนธกบวถชวตในแตละทองถน

6) สงทเรยนรสามารถน าไปใชไดในชวตประจ าวน ไมจ ากดเฉพาะอยในบทเรยน แตสามารถน ามาประยกตใชไดในสภาพความเปนจรง เกดประโยชนและมความหมายตอตวเขา ทงยงสามารถพยากรณ คาดคะเน หรอตงขอสนนษฐานตาง ๆ อนจะน าไปสการคนควาเพอพสจนความเปนจรง รจกสบเสาะหาค าตอบ ขอสงสยตาง ๆ จากแหลงวทยาการ รจกวเคราะหเหตการณหรอสภาพการณตาง ๆ ไดอยางมเหตผล มความคดเปนของตนเอง มจดยนทแนนอนและมความเชอมนในตนเองพอทจะไมตกเปนเครองมอของใครหรอเปนเหยอค าหลอกลวงจากผทไมประสงคด รวธด าเนนชวตอยางมคณคาและสามารถใหความชวยเหลอ และแนะน าผอนไดเมอเขาโตขน

ดงนนกลาวไดวา ความพงพอใจในการเรยนร คอ ความรสกทดและมความสขของนกเรยน ทมตอการปฏบตกจกรรมการเรยนรในชนเรยน ไดแก ความรสกทมความสข พงพอใจ ประทบใจ ชอบใจ ประสบความส าเรจในการเรยน รกคร รกเพอน รกการเรยนร นอกจากนยงหมายความรวมถงการมความรความเขาใจในเนอหาสาระทเรยนดวย

2.7.3 แบบวดความพงพอใจ สตรอมบอรก (Stromborg, 1984, p. 22-30) กลาววา การวดความพงพอใจสามารถ

กระท าไดหลายวธ โดยวธทนยมใชกน ไดแก 1) การใชแบบสอบถามหรอแบบวด โดยผสอบถามจะออกแบบสอบถามเพอตองการ

ทราบความคดเหน ซงสามารถท าไดในลกษณะทก าหนดค าตอบใหเลอก หรอตอบค าถามอสระ ค าถามดงกลาวอาจถามความพงพอใจในดานตาง ๆ เชน การจดกจกรรม หรอสอการสอน เปนตนวธนเปนวธทมผนยมใชมากทสด มลกษณะค าถามทไดทดสอบความเทยงตรงและความเชอมนแลว

71

กลมตวอยางเลอกตอบหรอเตมค าขอดของวธน คอ ไดค าตอบทมความหมายแนนอน มความสะดวก รวดเรวในการส ารวจ สามารถใชกบกลมตวอยางทมขนาดใหญ แตขอเสย คอ ผตอบตองสามารถอานออกเขยนได และมความสาสารถในการคดเปน ความพงพอใจเปนสภาวะทมความตอเนอง ไมสามารถบอกจดเรมตนหรอสนสดของความพงพอใจได แบบสอบถามถงนยมสรางเปนแบบมาตรอนดบ

2) การสมภาษณ เปนวธวดความพงพอใจทางตรงทางหนง ซงตองอาศยเทคนคและวธการทด ทจะท าใหไดขอมลทเปนจรงได วธนผศกษาจะมแบบสมภาษณทมค าถามซงไดรบการทดสอบหาความเทยงตรงและความเชอมนแลว ท าการสมภาษณกลมตวอยาง ขอดของวธน คอผ สมภาษณอธบายค าถามใหผตอบเขาใจได สามารถใชกบกลมตวอยางทอานเขยนหนงสอไมไดแตมขอเสย คอ การสมภาษณตองใชเวลามาก และอาจมขอผดพลาดในการสอความหมาย

3) การสงเกต เปนวธการวดความพงพอใจโดยสงเกตพฤตกรรมของบคคลเปาหมายไมวาจะแสดงออกจากการพด กรยาทาทาง วธนจะตองอาศยการกระทา อยางจรงจง และการสงเกตอยางมระเบยบแบบแผน

บญชม ศรสะอาด (2537, น. 151-154) ไดกลาวถง การใหนกเรยนเปนผประเมนการเรยนการสอน อาจกระท าได 2 วธ คอ ใหนกเรยนตอบแบบประเมนผลการสอนทจดท า ไวอยางเปนระบบกบวธสมภาษณนกเรยน ซงตองอาศยการรบรและความคดเหนสวนตวของนกเรยนแตละคน แตระบบทนยม คอ สรางเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) มกแบงออกเปน 5 ระดบ คอ มากทสด มากปานกลาง นอย นอยมาก โดยสงทตองพจารณา คอ การสรางขอความในมาตราสวนประมาณคา รปแบบของมาตราสวนประมาณคา และองคประกอบของการด าเนนการสอนทจะประเมนผล ซงตองพจารณาใหสอดคลองกน

ภณดา ชยปญญา (2541, น. 11) ไดกลาวไววา การวดความพงพอใจนน สามารถท าไดหลายวธดงตอไปน

1) การใชแบบสอบถาม โดยผออกแบบสอบถาม ตองการทราบความคดเหนซงสามารถ กระท าไดในลกษณะก าหนดค าตอบใหเลอก หรอตอบค าถามอสระ ค าถามดงกลาว อาจถามความพอใจในดานตาง ๆ เพอใหผตอบทกคนมาเปนแบบแผนเดยวกน มกใชในกรณทตองการขอมลกลมตวอยางมาก ๆ วธนนบเปนวธทนยมใชกนมากทสดในการวดทศนคต รปแบบของแบบสอบถามจะใชมาตรวดทศนคต ซงทนยมใชในปจจบนวธหนง คอ มาตราสวนแบบลเครท ประกอบดวยขอความทแสดงถงทศนคตของบคคลทมตอสงเราอยางใดอยางหนงทมค าตอบทแสดงถงระดบความรสก 5 ค าตอบ เชน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

72

2) การสมภาษณ เปนวธการทผวจยจะตองออกไปสอบถามโดยการพดคย โดยมการเตรยมแผนงานลวงหนา เพอใหไดขอมลทเปนจรงมากทสด

3) การสงเกต เปนวธวดความพงพอใจ โดยการสงเกตพฤตกรรมของบคคลเปาหมายไมวาจะแสงดออกจากการพดจา กรยา ทาทาง วธนตองอาศยการกระท าอยางจรงจง และสงเกตอยางมระเบยบแบบแผน วธนเปนวธการศกษาทเกาแก และยงเปนทนยมใชอยางแพรหลายจนถงปจจบน

สรปไดวาการว ดความพงพอใจสามารถวดไดหลายวธ การสมภาษณ การใชแบบสอบถามความคดเหน การใชแบบส ารวจความรสก ในงานวจยนผ วจ ยเลอกใชแบบแบบสอบถามความพงพอใจ ผวจยใชแบบสอบถามแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) 2.8 งานวจยทเกยวของ

อมราลกษณ ฤทธเดช (2553) ไดท าการศกษาความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกส ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทสอนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร โดยกลมตวอยางทใชในการวจยเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4/1 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 โรงเรยนตะโหมด จงหวดพทลง จ านวน 48 คน เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย แผนการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรทใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร แบบวดความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสเรอง แรง มวล และกฎการเคลอนท ตามแนวกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร และแบบวดเจตคตตอการแกโจทยปญหาวชาฟสกสเรอง แรง มวล และกฎการเคลอนท โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร วเคราะหขอมลโดยการหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบความแตกตางโดยการทดสอบคาท (t-test) ซงค านวณดวยโปรแกรมส าเรจรป ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรมความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสสงกวากอนการสอนอยางมนยส าคญทระดบ .01 และมเจตคตตอการแกโจทยปญหาวชาฟสกสหลงการสอนอยในระดบมาก

สภทรา ตนตวทยมาศ (2554) ไดท าการศกษาผลของการฝกใชแผนผงมโนทศนทมตอการพฒนาทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 กลมตวอยางเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 แบงออกเปน 2 กลม คอ กลมทไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศนกบกลมควบคมทไมไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย กจกรรมการฝกใชแผนผงมโนทศน และแบบวดทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณ ท าการทดสอบกอนการทดลองและหลงการทดลอง ผลการวจยพบวา ระยะหลงการ

73

ทดลอง กลมทดลองทไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศน มคาเฉลยคะแนนทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณสงกวากลมควบคมทไมไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศน และกลมทดลองทไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศนมคาเฉลยคะแนนทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

อจฉรา ปานรอด (2555) ไดท าการศกษาผลของการเรยนการสอนแบบสบสอบโดยใชการเชอมโยงแผนผงมโนทศนทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตตอการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย กลมตวอยาง คอ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนราชน เขตพระนคร กรงเทพมหานคร โดยแบงเปน 2 กลม คอ กลมทดลองทเรยนดวยการเรยนการสอนแบบสบสอบโดยใชการเชอมโยงแผนผงมโนทศน จ านวน 31 คน และกลมควบคมทเรยนดวยการเรยนการสอนแบบทวไป จ านวน 31 คน ผลการวจยพบวา นกเรยนกลมทเรยนดวยการจดการเรยนการสอนแบบสบสอบโดยใชการเชอมโยงแผนผงมโนทศนมคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทเรยนดวยการเรยนการสอนแบบทวไป อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

เกรก ศกดสภาพ (2556) ไดท าการศกษาการพฒนารปแบบการเรยนการสอนทเนนความสามารในการแกโจทยปญหาวชาฟสกส (PECA) ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย โดยกลมตวอยางทใชในการวจยเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทเรยนดวยรปแบบการเรยนการสอนทผวจยพฒนาขน และกลมควบคมทมการสอนแบบปกต ผลการวจยพบวา รปแบบการเรยนการสอนทเนนความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกส (PECA) ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายมความสอดคลองกนในทกองคประกอบและมความเหมาะสมในระดบมากถงมากทสด มกระบวนการจดการเรยนร ซงประกอบดวย 4 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 เตรยมความพรอม (Prepare : P) ขนตอนท 2 กระตมความสนใจ (Engage : E) ขนตอนท 3 คนหาและกระจางมโนทศน (Conceptualize : C) และขนตอนท 4 ประยกตใชมโนทศน (Apply : A)

เอกวทย ดวงแกว (2558) ไดท าการศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสระหวางกอนและหลงการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร และความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสของนกเรยนหลงการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรเทยบกบเกณฑรอยละ 75 โดยกลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนนกเรยนมธยมศกษาชนปท 5 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ จงหวดฉะเชงเทรา โดยสมตวอยางแบบ Cluster random sampling จ านวน 45 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก 1) แผนการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮล

74

เลอรและเฮลเลอร 2) แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนรวชาฟสกส มคาความเชอมนเทากบ .89 วเคราะหขอมลใชคะแนนเฉลย สถตการทดสอบท และ 3) แบบทดสอบวดความสามารถใน

การแกโจทยปญหาทางฟสกส วเคราะหขอมลใชคะแนนเฉลย สวนเบยงเบน มาตรฐานและการทดสอบท ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสของนกเรยนหลงการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสของนกเรยนหลงการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรสงกวาเกณฑรอยละ 75 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ธนยากร ชวยทกขเพอน (2559) ไดท าการศกษาขอบกพรองในกระบวนการแกโจทยปญหาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร และเปรยบเทยบขอบกพรองโดยจ าแนกตามเพศและระดบผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชนกศกษาชนปท 1 คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ทก าลงศกษาในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2557 เปนกลมตวอยาง โดยวธการสมแบบกลม จ านวน 1 หองเรยน ไดจ านวน 49 คน เครองมอทใชในงานวจย คอ แบบวดกระบวนการแกโจทยปญหาฟสกส เนอหาฟสกสทใชในการศกษานประกอบดวย 3 เรอง คอ ไฟฟาสถต ไฟฟากระแสตรง และทฤษฎแมเหลก-ไฟฟาเบองตน วเคราะหขอมลโดยใชความถ คารอยละ การทดสอบคาท และการทดสอบความแปรปรวนแบบทางเดยว ผลการวจยพบวา นกศกษาสวนใหญมขอบกพรองในกระบวนการแกโจทยปญหาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร เรยงล าดบจากมากทสดไปหานอยทสดคอ ขนท 5 ขนตรวจสอบผลลพธ ขนท 3 ขนวางแผนแกปญหา ขนท 4 ขนด าเนนการตามแผนทวางไว ขนท 2 ขนอธบายหลกการทางฟสกส และขนท 1 ขนพจารณาปญหา

ชานนท ค าปวทา (2559) ไดท าการศกษาการพฒนาการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรโดยใชรปแบบการจดการเรยนการสอนแบบสรางขอโตแยง เรอง ระบบยอยอาหาร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ผลการวจย พบวา ขนตอนและวธการจดการเรยนรม 5 ขน ประกอบดวย 1) ขนการระบปญหาและค าถามส าคญ 2) ขนการสรางขอโตแยงชวคราว 3) ขนกจกรรมการโตแยง 4) ขนการอภปรายสะทอนผล และ 5) ขนการเขยนขอสรป การจดการเรยนรโดยใชรปแบบการจดการเรยนการสอนแบบสรางขอโตแยงสามารถชวยพฒนาการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรของนกเรยนได

75

Orhun และ Orhun (2001) ไดท าการศกษาเกยวกบความสามารถในการแกโจทยปญหาทางฟสกสของนกเรยนเนองจากมความบกพรองในกระบวนการทางคณตศาสตรโดยกลมตวอยางทใชในการวจยไดแกนกเรยนเกรด 9 จ านวน 97 คน โดยใชชดค าถามวชาฟสกสจ านวน 10 เรอง มาใชวดความสามารถในการแกโจทยปญหา 5 ขนตอน คอ 1) การเขยนแผนภาพ 2) ตรวจสอบสงทโจทยถาม 3) เขยนสมการเพอหาตวแปรทไมทราบคา 4) การแทนคาลงในสมการ และ 5) แกสมการหาตวแปรทไมทราบคา และประเมนความบกพรองของนกเรยนใน 3 ลกษณะ คอ 1) ความบกพรองเกยวกบการน าความรทางฟสกสมาใช 2) ความบกพรองในการแปลงหนวย และ 3) ความบกพรองเกยวกบกระบวนการทางคณตศาสตร ผลการวจยพบวา นกเรยนมความบกพรองเกยวกบกระบวนการทางคณตศาสตรมากทสด รองลงมาคอ ความบกพรองในการแปลงหนวย และความบกพรองเกยวกบการน าความรทางฟสกสมาใช

Gaigher และ คณะ (2007) ไดท าการศกษาการพฒนากระบวนการคดของนกเรยนทไดรบการสอนโดยใชวธการแกโจทยปญหาวชาฟสกส โดยวธการแกโจทยปญหาของ Heller Group ซงม 7 ขนตอน คอ 1) ขนการเขยนแผนภาพจากโจทย 2) ขนแสดงขอมลตางๆ ลงในแผนภาพ 3) ขนระบตวแปรทไมทราบคา 4) ขนวเคราะหปญหาโดยใชหลกการทางฟสกส 5) ขนการเขยนสมการส าหรบใชในการหาค าตอบ 6) ขนการแทนคาตวแปรเพอแกสมการ และ 7) ขนแปลความหมายของค าตอบทได ผลการวจยพบวา ในกลมทดลองมนกเรยนทมการพฒนาการของกระบวนการคดสงกวากลมควบคม ซงการวจยครงนแสดงใหเหนวาการเรยนโดยใชวธการแกโจทยปญหาอยางเปนขนตอน สามารถท าใหนกเรยนเกดการพฒนากระบวนการคดในวชาฟสกสได

Chei-Chang (2008) ไดท าการศกษาผลการเชอมโยงแผนผงมโนทศนทมตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนและความสนใจในการเรยน กลมตวอยางประกอบดวยนกเรยน 2 หองเรยน ทเรยนในหลกสตรบญชชนสงทโรงเรยนการบรหารของมหาวทยาลยในประเทศไตหวน จ านวน 124 คน โดยแบงเปน 2 กลม คอ กลมทดลองทเรยนดวยการเรยนการสอนแบบการจดแผนผงมโนทศน และกลมควบคมทเรยนดวยการเรยนการสอนแบบทวไป ผลการวจยพบวา นกเรยนกลมทดลองมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนและความสนใจในการเรยนสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

Riasat (2010) ไดศกษาผลของการใชวธการแกปญหาในการเรยนการสอนคณตศาสตรเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน วตถประสงคหลกของการวจยคอการตรวจสอบผลของการใชวธการแกปญหาเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนในการเรยนการสอนคณตศาสตรระดบประถมศกษา กลมตวอยางคอนกเรยนเกรด 8 โรงเรยนกลอรวาลาปากสถาน จ านวน 76 คน โดยแบงออกเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 38 คน เครองมอทใชในการ

76

วจย คอ แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ t - test ผลการวจยพบวา มความแตกตางอยางมนยส าคญระหวางประสทธภาพของวธการสอนแบบดงเดมและวธการสอนแกปญหา นกเรยนทไดรบการสอนดวยวธการแกปญหาประสบความส าเรจดกวาการสอนโดยวธการแบบด งเดม และความแตกตางระหวางระดบความส าเรจเปนเพราะยทธวธในการแกปญหา ทงๆ ททงสองกลมมความรพนฐานทางคณตศาสตรทเทาเทยมกน จากผลการวจยทไดรบนนตงขอสงเกตเหนวาการใชวธการแกปญหาชวยเพมผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนในวชาคณตศาสตร ขอเสนอแนะจากการวจยคอ ครควรไดรบการสงเสรมวธการแกปญหาในแนวคดการเรยนการสอนทางคณตศาสตร เชน เซต สารสนเทศ และรปทรงเรขาคณต ฯลฯ ควรมการฝกอบรมการประชมเชงปฏบตการและการสมมนาอยางสม าเสมอส าหรบครผสอนเพอใหพวกเขามความรและความเขาใจในการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

จากการศกษาเอกสารงานวจยขางตนจะเหนไดวา กลวธแกปญหาเชงตรรกะ และ การใชแผนผงมโนทศนนน ชวยเพมทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาของนกเรยน อกทงยงท าใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนดขนดวย ดวยเหตผลดงกลาวท าใหผวจยสนใจทจะใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนเพอพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะ การแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายในครงน

บทท 3 ระเบยบวธวจย

การวจยครงนผวจยไดด าเนนการวจยตามหวขอดงตอไปน 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 3.2 เครองมอทใชในการวจย 3.3 การสรางและหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย 3.4 รปแบบการวจย 3.5 การด าเนนการทดลองและการเกบรวบรวมขอมล 3.6 การวเคราะหขอมล 3.7 สถตทใชในการวเคราะหขอมล 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง

3.1.1 ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 21 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 จ านวน 3 หองเรยน รวม 119 คน

3.1.2 กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 21 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 ไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จ านวน 1 หองเรยน รวม 37 คน ซงแตละหองการจดการเรยนเปนแบบคละความสามารถและนกเรยนมความสามารถใกลเคยงกน 3.2 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย แบงเปน 2 ประเภทคอ เครองมอทใชในการจดการเรยนร และเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล โดยมรายละเอยดดงน

78

3.2.1 เครองมอทใชในการจดการเรยนร คอ แผนการจดการเรยนรวชาฟสกสเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน จ านวน 6 สปดาห รวม 18 คาบ คาบละ 50 นาท แบงเปน 7 แผนการจดการเรยนร ซงผวจยสรางขน 3.2.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ 3.2.2.1 แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 20 ขอ ซงผวจยสรางขน โดยแบงพฤตกรรมการเรยนรเปน 4 ดาน คอ 1) ความจ า 2) ความเขาใจ 3) ประยกตใช 4) วเคราะห 3.2.2.2 แบบวดทกษะการใหเหตผล เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 6 ขอ และแบบอตนยประยกต (MEQ) จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 6 ขอ ซงผวจยสรางขน โดยพจารณาทกษะการใหเหตผล ทงหมด 3 ประเดน คอ 1) การตความ แปลความหลกฐานและลงขอสรป 2) การใหเหตผล สนบสนน หรอคดคานขอตกลงเบองตนทน าไปสขอสรป 3) สอสารขอสรปและบอกหลกฐานทสนบสนนขอสรป 3.2.2.3 แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 10 ขอ และแบบอตนยประยกต (MEQ) จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 22 ขอ ซงผวจยสรางขน โดยพจารณาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทงหมด 6 ประเดน คอ 1) คนหาจดมงหมายของโจทยปญหา 2) วเคราะหและแปลความหมายของโจทยปญหา 3) วางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา 4) สรางแผนผงมโนทศนจากโจทยปญหา 5) ด าเนนการแกโจทยปญหาและปฏบตตามแผน 6) ตรวจสอบความถกตองของค าตอบ 3.2.2.4 แบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) จ านวน 20 ขอ ซงผวจยสรางขน โดยก าหนดความพงพอใจเปน 2 ดาน คอ 1) ดานเนอหา 2) ดานกจกรรมการเรยนร

79

3.3 การสรางและหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย

ผวจยไดด าเนนการสรางและหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย มรายละเอยดดงน 3.3.1 แผนการจดการเรยนรวชาฟสกสเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 3.3.1.1 ศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และหลกสตรสถานศกษาโรงเรยนโซพสยพทยาคม กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร วชาฟสกส 3.3.1.2 ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 3.3.1.3 จดท าแผนการจดการเรยนรวชาฟสกสเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน จ านวน 6 สปดาห รวม 18 คาบ คาบละ 50 นาท แบงเปน 7 แผนการจดการเรยนร คอ - แผนการจดการเรยนรท 1 เรอง โมเมนตม จ านวน 2 คาบ - แผนการจดการเรยนรท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม จ านวน 3 คาบ - แผนการจดการเรยนรท 3 เรอง การดลและแรงดล จ านวน 3 คาบ - แผนการจดการเรยนรท 4 เรอง การชนในหนงมต จ านวน 3 คาบ - แผนการจดการเรยนรท 5 เรอง การชนในสองมต จ านวน 2 คาบ - แผนการจดการเรยนรท 6 เรอง การระเบด จ านวน 2 คาบ - แผนการจดการเรยนรท 7 เรอง โมเมนตมและพลงงาน จ านวน 3 คาบ 3.3.1.4 น าแผนการจดการเรยนรเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองเหมาะสม จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.1.5 น าแผนการจดการเรยนรเสนอตอผเชยวชาญเพอประเมนความสอดคลองของแผนการสอน ดวยคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ประเมนโดยผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ใชการเลอกแบบเจาะจง ประกอบดวยผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน ผเชยวชาญดานวชาฟสกส และผเชยวชาญดานการวดและประเมนผล โดยแตละแผนการจดการเรยนรประกอบดวยขนตอนการจดการเรยนรวชาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 5 ขนตอน คอ 1) ขนวเคราะหปญหา 2) ขนวางแผนแกปญหา 3) ขนสรางแผนผงมโนทศน

80

4) ขนด าเนนการแกปญหา 5) ขนตรวจสอบค าตอบ จากผลการประเมนพบวาแผนการจดการเรยนรมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.67-1.00 (ภาคผนวก ง หนา 170-176) สงกวาระดบความสอดคลองทก าหนดวายอมรบได จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.1.6 น าแผนการจดเรยนรวชาฟสกส โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ทมคณภาพเปนไปตามเกณฑทก าหนดไปทดลองใชกบกลมตวอยาง 3.3.2 แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน 3.3.2.1 ศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และหลกสตรสถานศกษาโรงเรยนโซพสยพทยาคม กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร วชาฟสกส

3.3.2.2 ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของกบวธการสรางแบบทดสอบปรนย 3.3.2.3 วเคราะหเนอหาสาระ ตวชวด และจดประสงคการเรยนรในรายวชาฟสกส

เพมเตม เพอพจารณาความสมพนธของเนอหาและกจกรรมการจดการเรยนร 3.3.2.4 สรางแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 30 ขอ มเกณฑการใหคะแนน คอ ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดหรอไมตอบให 0 คะแนน 3.3.2.5 น าแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองเหมาะสม จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงแบบตามค าแนะน า 3.3.2.6 น าแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เสนอตอผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ใชการเลอกแบบเจาะจง ประกอบดวย ผเชยวชาญดานวชาฟสกส 2 ทาน และผเชยวชาญดานการวดและประเมนผล 1 ทาน เพอตรวจสอบความเทยงตรงเนอหาของแบบทดสอบ จากนนน าผลการประเมนของผเชยวชาญมาค านวณหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) พบวาผลการประเมนแบบทดสอบมคาดชนความสอดคลองต งแต 0.67-1.00 จ านวน 29 ขอ (ภาคผนวก ง หนา 177-178) สงกวาระดบความสอดคลองทก าหนดวายอมรบได จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.2.7 น าแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน ทไดรบการแกไขปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try-out) กบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนโซพสยพทยาคม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 21 ทเคยเรยนวชาฟสกส ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2559 มาแลว 3.3.2.8 น าแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน มาวเคราะหรายขอ เพอหาคณภาพของแบบทดสอบ โดยหาคาความยากงาย (p) และคาอ านาจจ าแนก (r) ซงก าหนดคาความยากงายตงแต 0.20-0.80 และคาอ านาจจ าแนก ตงแต 0.20 ขนไป ไดขอสอบทใชได จ านวน 20 ขอ จากนนน า

81

แบบทดสอบไปวเคราะหหาคาความเชอมนทงฉบบ โดยใชสตร KR-20 ของคเดอร รชารดสน (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ, 2538, น. 200-201) พบวาแบบทดสอบมคาความเชอมน 0.78 (ภาคผนวก ง หนา 183-184) 3.3.2.9 น าแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน ทพฒนาคณภาพเปนไปตามเกณฑทก าหนด จ านวน 20 ขอ แบงตามพฤตกรรมการเรยนรเปน 4 ดาน คอ 1) ความจ า จ านวน 5 ขอ 2) ความเขาใจ จ านวน 2 ขอ 3) วเคราะห จ านวน 5 ขอ และ 4) ประยกตใช จ านวน 8 ขอ ทดลองใชกบกลมตวอยาง โดยท าการทดสอบนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยแบบทดสอบชดเดยวกน 3.3.3 แบบวดทกษะการใหเหตผล 3.3.3.1 ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของกบวธการพฒนาทกษะการใหเหตผล 3.3.3.2 ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของกบการวดและประเมนทกษะการใหเหตผล 3.3.3.3 ก าหนดเนอหาและวตถประสงควชาฟสกส ในดานทกษะการใหเหตผล และน ามาก าหนดเปนเกณฑการประเมน 3.3.3.4 สรางแบบวดทกษะการใหเหตผล เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 6 ขอ และแบบอตนยประยกต (MEQ) จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 6 ขอ โดยพจารณาทกษะการใหเหตผล ทงหมด 3 ประเดน คอ 1) การตความ แปลความหลกฐานและลงขอสรป 2) การใหเหตผล สนบสนน หรอคดคานขอตกลงเบองตนทน าไปสขอสรป 3) สอสารขอสรปและบอกหลกฐานทสนบสนนขอสรป โดยมเกณฑการใหคะแนน คอ 1) แบบทดสอบปรนย ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดหรอไมตอบให 0 คะแนน 2) แบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) จะใหคะแนนเปน 3 ระดบ คอ 0 คะแนน เมอนกเรยนไมสามารถตอบไดถกตองหรอไมเขยนตอบ 1 คะแนน เมอนกเรยนตอบไดถกตองแตไมครบถวนหรอไมชดเจน และ 2 คะแนน เมอนกเรยนตอบไดถกตองและชดเจน 3.3.3.5 น าแบบวดทกษะการใหเหตผล เสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองเหมาะสม จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงแบบตามค าแนะน า

82

3.3.3.6 น าแบบวดทกษะการใหเหตผล เสนอตอผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ใชการเลอกแบบเจาะจง ประกอบดวยผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน ผเชยวชาญดานวชาฟสกส และผเชยวชาญดานการวดและประเมนผล เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา จากนนน าผลการประเมนของผเชยวชาญมาค านวณคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) พบวาผลการประเมนแบบทดสอบ ขอสอบปรนยมคาดชนความสอดคลองเทากบ 1.00 ทกรายการประเมน และ ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) มคาดชนความสอดคลองเทากบ 1.00 ทกรายการประเมน (ภาคผนวก ง หนา 178-179) สงกวาระดบความสอดคลองทก าหนดวายอมรบได จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.3.7 น าแบบวดทกษะการใหเหตผล ทไดรบการแกไขปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try-out) กบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนโซพสยพทยาคม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 21 ทเคยเรยนวชาฟสกส ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2559 มาแลว 3.3.3.8 น าคะแนนของนกเรยนทไดจากการท าแบบวดมาวเคราะหรายขอ เพอหาคณภาพของแบบทดสอบ โดยหาคาความยากงาย (p) และคาอ านาจจ าแนก (r) ซงก าหนดคาความยากงายตงแต 0.20-0.80 และคาอ านาจจ าแนก ต งแต 0.20 ขนไป ไดแบบทดสอบปรนยทใชได จ านวน 6 ขอ และแบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) ทใชไดจ านวน 6 ขอ จากนนน าไปวเคราะหหาคาความเชอมนทงฉบบ ดงน 1) แบบทดสอบปรนย น าค าถามทคดเลอกไวมาหาคาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบ (Reliability) โดยใชวธการของคเดอร-รชารดสน จากสตร (KR-20) (ลวน สายยศและ องคณา สายยศ, 2538, น. 200-201) พบวาแบบทดสอบมคาความเชอมน 0.71 (ภาคผนวก ง หนา 185) 2) แบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) น าค าถามทคดเลอกไวมาหาคาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบ (Reliability) โดยใชวธหาคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) พบวาแบบทดสอบมคาความเชอมน 0.95 (ภาคผนวก ง หนา 186) 3.3.3.9 น าแบบวดทกษะการใหเหตผล ทมคณภาพเปนไปตามเกณฑทก าหนดไปทดลองใชกบกลมตวอยาง โดยท าการวดทกษะการใหเหตผลนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยแบบวดชดเดยวกน 3.3.4 แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 3.3.4.1 ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวกบวธการสรางแบบสอบถามวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 3.3.4.2 สรางนยามพฤตกรรมทบงบอกการพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

83

3.3.4.3 สรางแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 10 ขอ และแบบอตนยประยกต (MEQ) จ านวน 2 สถานการณโจทยรวม 22 ขอ โดยพจารณาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทงหมด 6 ประเดน คอ 1) คนหาจดมงหมายของโจทยปญหา 2) วเคราะหและแปลความหมายของโจทยปญหา 3) วางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา 4) สรางแผนผงมโนทศนจากโจทยปญหา 5) ด าเนนการแกโจทยปญหาและปฏบตตามแผน และ 6) ตรวจสอบความถกตองของค าตอบ โดยมเกณฑการใหคะแนน คอ 1) แบบทดสอบปรนย ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดหรอไมตอบให 0 คะแนน 2) แบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) จะใหคะแนนเปน 3 ระดบ คอ 0 คะแนน เมอนกเรยนไมสามารถตอบไดถกตองหรอไมเขยนตอบ 1 คะแนน เมอนกเรยนตอบไดถกตองแตไมครบถวนหรอไมชดเจน และ 2 คะแนน เมอนกเรยนตอบไดถกตองและชดเจน 3.3.4.4 น าแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองเหมาะสม จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.4.5 น าแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เสนอตอผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ใชการเลอกแบบเจาะจง ประกอบดวยผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน ผเชยวชาญดานวชาฟสกส และผเชยวชาญดานการวดและประเมนผล เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา จากนนน าผลการประเมนของผเชยวชาญมาค านวณคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) พบวาผลการประเมนแบบทดสอบ แบบทดสอบปรนยมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.67-1.00 และ แบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) มคาดชนความสอดคลองเทากบ 1.00 ทกรายการประเมน (ภาคผนวก ง หนา 180-181) สงกวาระดบความสอดคลองทก าหนดวายอมรบได จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.4.6 น าแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทไดรบการแกไขปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try -out) กบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนโซพสยพทยาคม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 21 ทเคยเรยนวชาฟสกส ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2559 มาแลว

84

3.3.4.7 น าคะแนนของนกเรยนทไดจากการท าแบบวดมาวเคราะหรายขอ เพอหาคณภาพของแบบทดสอบ โดยหาคาความยากงาย (p) และคาอ านาจจ าแนก (r) ซงก าหนดคาความยากงายตงแต 0.20-0.80 และคาอ านาจจ าแนก ตงแต 0.20 ขนไป ไดขอสอบปรนยทใชได จ านวน 10 ขอ และขอสอบอตนยประยกต (MEQ) ทใชไดจ านวน 22 ขอ จากนนน าไปวเคราะหหาคาความเชอมนทงฉบบ ดงน 1) แบบทดสอบปรนย น าค าถามทคดเลอกไวมาหาคาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบ (Reliability) โดยใชวธการของคเดอร-รชารดสน จากสตร (KR-20) (ลวน สายยศและ องคณา สายยศ, 2538, น. 200-201) พบวาแบบทดสอบมคาความเชอมน 0.69 (ภาคผนวก ง หนา 187) 2) แบบทดสอบอตนยประยกต (MEQ) น าค าถามทคดเลอกไวมาหาคาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบ (Reliability) โดยใชวธหาคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) พบวาแบบทดสอบมคาความเชอมน 0.92 (ภาคผนวก ง หนา 188) 3.3.4.8 น าแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทพฒนาคณภาพเปนไปตามเกณฑทก าหนด ไปใชทดลองกบกลมตวอยาง โดยท าการวดทกษะการแกโจทยปญหา นกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยแบบวดชดเดยวกน 3.3.5. แบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 3.3.5.1 ศกษาเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวกบวธการสรางแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร 3.3.5.2 สรางแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร เปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) (Likert, 1967, p. 90-95) จ านวน 20 ขอ มรายละเอยดของเกณฑและการแปลผลดงน (บญชม ศรสะอาด, 2545, น.100) ระดบ 5 หมายถง มความพงพอใจมากทสด ระดบ 4 หมายถง มความพงพอใจมาก ระดบ 3 หมายถง มความพงพอใจปานกลาง ระดบ 2 หมายถง มความพงพอใจนอย ระดบ 1 หมายถง มความพงพอใจนอยทสด โดยก าหนดความพงพอใจเปน 2 ดาน คอ 1) ดานเนอหา และ2) ดานกจกรรมการเรยนการร

3.3.5.3 น าแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองเหมาะสม จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า

85

3.3.5.4 น าแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรเสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 3 ทาน ใชการเลอกแบบเจาะจง ประกอบดวยผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน ผเชยวชาญดานวชาฟสกส และผเชยวชาญดานการวดและประเมนผล เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา จากนนน าผลการประเมนของผเชยวชาญมาค านวณคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) พบวาผลการประเมนมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.67-1.00 (ภาคผนวก ง หนา 182-183) สงกวาระดบความสอดคลองทก าหนดวายอมรบได จากนนด าเนนการแกไขปรบปรงตามค าแนะน า 3.3.5.5 น าแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร ไปทดลองใช (Try -out) กบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนโซพสยพทยาคม สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 21 ทเคยเรยนวชาฟสกส ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2559 มาแลว จากนนน าผลทไดไปวเคราะหคาความเชอมนทงฉบบ โดยใชสตรหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coeffcient) ของครอนบาค (Cronbach) (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ, 2538, น. 200-201) พบวา แบบสอบถามมคาความเชอมน 0.89 3.3.5.6 น าแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรทพฒนาคณภาพเปนไปตามเกณฑทก าหนด จ านวน 20 ขอ โดยก าหนดความพงพอใจเปน 2 ดาน คอ 1) ดานเนอหา จ านวน 10 ขอ และ 2) ดานกจกรรมการเรยนร จ านวน 10 ขอ ไปทดลองใชกบกลมตวอยาง โดยท าการสอบถามความพงพอใจนกเรยนหลงเรยน 3.4 รปแบบการวจย ผวจยไดด าเนนการวจยตามแบบแผนการวจยแบบการทดลองแบบกลมเดยว One-Group Pretest-Posttest Design (ลวน สายยศ และองคนา สายยศ, 2538, น. 247) แสดงดงตารางท 3.1

ตารางท 3.1 แบบแผนการทดลอง

กลม สอบกอน ด าเนนการ สอบหลง

E T1 X T1

E แทน กลมตวอยาง T1 แทน การสอบกอนเรยน X แทน การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน T2 แทน การสอบหลงเรยน

86

3.5 ด าเนนงานวจย 3.5.1 ผวจยทดสอบกอนเรยน (Pre-test) กบนกเรยนทเปนกลมตวอยาง ดวยแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล และแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ใชเวลาทงสน 2 คาบ 3.5.2 ผวจยน าแผนการจดการเรยนรไปใชกบกลมตวอยาง ซงผวจยเปนผด าเนนการจดการเรยนรดวยตนเอง ใชเวลาทงสน 18 คาบ 3.5.3 ผวจยทดสอบหลงเรยน (Post-test) กบนกเรยนทเปนกลมตวอยาง ดวยแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล และแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสฉบบเดม ใชเวลาทงสน 2 คาบ และตอบแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร 3.5.4 น าคะแนนทรวบรวมไดจากแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส และแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรวชาฟสกส วเคราะหขอมลทางสถต 3.6 การวเคราะหขอมล ผวจยน าคะแนนจากแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส และแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มาวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป โดยการ 3.6.1 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยการทดสอบคาท (t-test for Dependent Sample) 3.6.2 เปรยบเทยบทกษะการใหเหตผลกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยการทดสอบคาท (t-test for Dependent Sample) 3.6.3 เปรยบเทยบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยการทดสอบคาท (t-test for Dependent Sample) 3.6.4 วเคราะหความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบการแกโจทยปญหาฟสกส ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยใชคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson)

87

3.6.5 วเคราะหความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยใชคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) 3.6.6 วเคราะหความสมพนธระหวางทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยใชคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) ซงคาสหสมพนธ (r) มคาตงแต -1 ถง 1 คาลบแสดงความสมพนธทางลบหรอตรงกนขาม คาบวกแสดงความสมพนธทางบวกหรอทศทางเดยวกน ในงานวจยนใชเกณฑในการพจารณาความสมพนธ คาสมประสทธสหสมพนธ (r) (ฮนเกอร, Hinkle D. E., 1998, p. 118) ดงน 0.90 – 1.00 มความสมพนธกนในระดบสงมาก 0.70 – 0.89 มความสมพนธกนในระดบสง 0.50 – 0.69 มความสมพนธกนในระดบปานกลาง 0.30 – 0.49 มความสมพนธกนในระดบต า 0.00 – 0.29 มความสมพนธกนในระดบต ามาก 3.6.7 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน กบคะแนนเกณฑ โดยการทดสอบคาทางสถตท (One Sample t-test) การแปลความหมายของระดบคะแนนไดแปลผลระดบความพงพอใจของนกเรยน โดยใชคาเฉลยของผลคะแนนเปนตวชวดตามเกณฑในการวเคราะหตามแนวคดของเบสท (Best W. John, 1997, p. 190) มรายละเอยดดงน คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง ระดบความพงพอใจมากทสด คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง ระดบความพงพอใจมาก คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง ระดบความพงพอใจปานกลาง คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง ระดบความพงพอใจนอย คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง ระดบความพงพอใจนอยทสด

88

3.7 สถตทใชในการวจย 3.7.1 สถตทใชในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ มดงน 1. คารอยละ (บญชม ศรสะอาด, 2545, น. 101)

สตร 100N

fP

เมอ P แทน คารอยละ f แทน ความถทตองการแปลงใหเปนรอยละ N แทน จ านวนความถทงหมด 2. คาเฉลย (ชศร วงศรตนะ, 2550, น. 32)

สตร X = N

X

เมอ X แทน คาเฉลย X แทน ผลรวมของขอมลทงหมด N แทน จ านวนขอมลทงหมด 3. คาความเบยงเบนมาตรฐาน (ชศร วงศรตนะ, 2550, น. 55)

สตร )1(

)(..

22

NN

XXNDS

เมอ ..DS แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน X แทน ผลรวมของขอมลทงหมด 2)( X แทน ผลรวมของขอมลทงหมดยกก าลงสอง 2X แทน ผลรวมของขอมลแตละตวยกก าลงสอง N แทน จ านวนขอมลทงหมด 4. คาดชนความตรงตามเนอหา โดยใชวธการหาคาดชนความสอดคลอง IOC (Index of Item Objective Congruence) (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ, 2536, น. 208-209) ใชสตร ดงน

สตร N

RIOC

เมอ IOC แทน คาดชนความสอดคลอง R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ ทงหมด N แทน จ านวนผเชยวชาญทงหมด

89

5. คาความยากงายและคาอ านาจจ าแนก (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ, 2536, น. 209-211) ใชสตร ดงน 5.1 คาความยากงาย

สตร N

RP

เมอ P แทน คาความยากงาย R แทน จ านวนคนทท าขอนนถก N แทน จ านวนคนทงหมดทท าขอนน

5.2 คาอ านาจจ าแนก

สตร

2

N

RRD LU

เมอ D แทน คาอ านาจจ าแนก

UR แทน จ านวนคนกลมเกงทตอบขอนนถก LR แทน จ านวนคนกลมออนทตอบขอนนถก N แทน จ านวนผเรยนในกลมเกงและกลมออน

6. คาความเชอมน โดยใชสตรของคเดอรรชารดสน (KR-20) (บญชม ศรสะอาด, 2545, น. 85) ดงน

สตร

2

11 t

tts

pq

n

nr

เมอ n แทน จ านวนขอ p แทน สดสวนของคนท าถกในแตละขอ q แทน สดสวนของคนท าผดในแตละขอ = p1 2

tS แทน ความแปรปรวนของคะแนนทงฉบบ 7. คาความเชอมน โดยใชสตรการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach) (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ, 2538, น. 200-201) ดงน

สตร 2

i

2

t

skα = 1

k-1 s

เมอ α แทน สมประสทธความเชอมนของเครองมอวด k แทน จ านวนขอค าถาม

90

2

is แทน ความแปรปรวนของคะแนนเปนรายขอ 2

ts แทน ความแปรปรวนของคะแนนรวมทงฉบบ 8. คาความเชอมน โดยใชสตรการหาคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ, 2536, น. 68-73)

สตร ])(][()([ 2222

YYNXXN

YXXYNRXY

เมอ XYR แทน คาสมประสทธสหสมพนธ

N แทน จ านวนนกเรยน

X แทน คะแนนของ X Y แทน คะแนนของ Y 3.7.2 สถตทใชในการตรวจสอบสมมตฐานการวจย มดงน 1. เปรยบเทยบคะแนนผลสมฤทธทางการเรยน ทกษะการใหเหตผล และทกษะการแกโจทยปญหา ของนกเรยนกอนและหลงเรยน ไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยใชสตร t-test for dependent sample (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ, 2538, น. 104)

สตร

1

)( 22

N

DDN

Dt

เมอ t แทน คาสถตทจะใชเปรยบเทยบกบคาวกฤต D แทน ความแตกตางระหวางคะแนนแตละค N แทน จ านวนค df แทน ความเปนอสระมคาเทากบ N – 1 2. หาความสมพนธระหวางผลสมฤทธทางการเรยน ทกษะการใหเหตผล และทกษะ การแกโจทยปญหา ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยใชคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) โดยใชสตร (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ, 2536, น. 68-73)

สตร ])(][()([ 2222

YYNXXN

YXXYNRXY

เมอ XYR แทน คาสมประสทธสหสมพนธ N แทน จ านวนนกเรยน

91

X แทน คะแนนของ X Y แทน คะแนนของ Y 3. เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนเทยบกบเกณฑทก าหนด โดยใชสตร one-sample t-test (สมโภช อเนกสข, 2555, น. 111)

สตร

n

S

Xt 0

เมอ X แทน คาเฉลยของกลมตวอยาง

0 แทน คาเฉลยของกลมประชากร หรอ เกณฑทตงขน S แทน คาความเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยาง n แทน ขนาดของกลมตวอยาง

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

ในการวจยนผวจยไดน าขอมลทไดมาวเคราะหผล และน าเสนอผลการวเคราะหขอมล โดยแบงออกเปน 5 ตอน ดงน ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบทกษะการใหเหตผลกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ตอนท 4 ผลการวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบการแกโจทยปญหาฟสกส ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ตอนท 5 ผลการวเคราะหความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 4.1 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล X แทน คาเฉลยของคะแนน ..DS แทน คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนน D แทน ผลรวมของคะแนนความตาง 2D แทน ผลรวมของความแตกตางยกก าลงสอง t แทน คาสถตทจะใชเปรยบเทยบกบคาวกฤต df แทน ชนความเปนอสระ p แทน คาความนาจะเปนของผลการทดสอบสมมตฐาน * แทน คานยส าคญทางสถต .01

93

4.2 ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ผวจ ยวดผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนดวยแบบทดสอบวดผลสมฤทธทาง การเรยน เรอง โมเมนตมและการชน วชาฟสกสเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 4 ซงเปนขอสอบแบบปรนยชนด 4 ตวเลอก จ านวน 20 ขอ โดยท าการทดสอบทงกอนเรยนและหลงเรยน จากนนน าคะแนนมาหาคาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และท าการทดสอบสมมตฐานขอท 1 โดยใชคาท (t - test Dependent Samples) ไดผลดงตาราง 4.1 ตารางท 4.1 ผลการเปรยบเทยบคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

คะแนน N คะแนนเตม X ..DS D 2D df t p

กอนเรยน 37 20 5.24 1.95 142 784 36 9.06* .00

หลงเรยน 37 20 9.08 2.91

*p < .01 จากตารางท 4.1 พบวา หลงจากนกเรยนไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน นกเรยนมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

94

4.3 ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบทกษะการใหเหตผลกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ผวจยวดทกษะการใหเหตผลของนกเรยนดวยแบบวดทกษะการใหเหตผล เรอง โมเมนตมและการชน แบบทดสอบแบงเปน 2 สวน คอ สวนท 1 เปนขอสอบปรนย เลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 6 ขอ และสวนท 2 เปนขอสอบอตนยประยกต (MEQ) จ านวน 6 ขอ โดยท าการทดสอบทงกอนเรยนและหลงเรยน จากนนน าคะแนนมาหาคาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานและท าการทดสอบสมมตฐานขอท 2 โดยใชคาท (t - test Dependent Samples) ไดผลดงตาราง 4.2 ตารางท 4.2 ผลการเปรยบเทยบคะแนนทกษะการใหเหตผลกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

คะแนน N คะแนนเตม X ..DS D 2D df t p

กอนเรยน 37 18 6.32 1.76 155 799 36 12.50* .00

หลงเรยน 37 18 10.51 2.24

*p < .01 จากตารางท 4.2 พบวา หลงจากนกเรยนไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน นกเรยนมคะแนนทกษะการใหเหตผลหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

95

4.4 ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ผวจยวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนดวยแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เรอง โมเมนตมและการชน แบบทดสอบแบงเปน 2 สวน คอ สวนท 1 เปนขอสอบปรนย เลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ และสวนท 2 เปนขอสอบอตนยประยกต (MEQ) จ านวน 22 ขอ โดยท าการทดสอบทงกอนเรยนและหลงเรยน จากนนน าคะแนนมาหาคาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานและท าการทดสอบสมมตฐานขอท 3 โดยใชคาท (t - test Dependent Samples) ไดผลดงตาราง 4.3 ตารางท 4.3 ผลการเปรยบเทยบคะแนนทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนและหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

คะแนน N คะแนนเตม X ..DS D 2D df t p

กอนเรยน 37 54 12.38 3.37 694 15870 36 12.82* .00

หลงเรยน 37 54 31.14 9.96

*p < .01 จากตารางท 4.3 พบวา หลงจากนกเรยนไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน นกเรยนมคะแนนทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

96

4.5 ตอนท 4 ผลการวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบการแกโจทยปญหาฟสกส ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ผวจยวเคราะหขอมลความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ท าการทดสอบสมมตฐานขอท 4 - 6 โดยใชคาสหสมพนธ (Correlation) ของเพยรสน (Pearson) ไดผลดงตารางท 4.4 ตารางท 4.4 คาสมประสทธระหวางทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

ตวแปร ทกษะการใหเหตผล ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

ผลสมฤทธ ทางการเรยน

ทกษะการใหเหตผล 1 .601* .542* ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส - 1 .592* ผลสมฤทธทางการเรยน - - 1 *p < .01 จากตารางท 4.4 พบวา 1. ทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส มความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = .60) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2. ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน มความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = .54) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 3. ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยน มความสมพนธกนในระดบปานกลาง (r = .59) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

97

4.6 ตอนท 5 ผลการวเคราะหความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ผวจยไดวดความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ดวยแบบวดความพงพอใจเปนค าถามปลายเปดโดยใชมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ จ านวน 20 ขอ โดยท าการทดสอบหลงเรยน จากนนน าคะแนนมาหาคาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และท าการทดสอบสมมตฐานขอท 7 โดยใชการทดสอบคาทางสถตท (One Sample t – test) ไดผลดงตาราง 4.5 ตารางท 4.5 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

องคประกอบของความพงพอใจตอการจดการเรยนรในแตละดาน X ..DS

ระดบ ความพงพอใจ

คะแนนเกณฑ

t p

1. ดานเนอหา 4.20 0.44 มาก 3.50 9.66* .00 2. ดานกจกรรมการเรยนร 4.24 0.43 มาก 3.50 10.51* .00

รวม 4.22 0.40 มาก 3.50 10.95* .00

*p < .01 จากตารางท 4.5 พบวา หลงจากนกเรยนไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน นกเรยนมคะแนนเฉลยความพงพอใจอยในระดบมาก และ สงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนผวจยไดสรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ตามหวขอดงตอไปน วตถประสงคของการวจย 1. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน กอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 2. เพอเปรยบเทยบทกษะการใหเหตผล กอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 3. เพอเปรยบเทยบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส กอนและหลงไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 4. เพอศกษาความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 5. เพอศกษาความสมพนธระหวางทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 6. เพอศกษาความสมพนธระหวางทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน 7. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน สมมตฐานของการวจย 1. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มผลสมฤทธทางการเรยน หลงเรยนสงกวากอนเรยน 2. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มทกษะการใหเหตผล หลงเรยนสงกวากอนเรยน

99

3. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส หลงเรยนสงกวากอนเรยน 4. ทกษะการใหเหตผลกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสมความสมพนธในทศทางเดยวกน 5. ทกษะการใหเหตผลกบผลสมฤทธทางการเรยนมความสมพนธในทศทางเดยวกน 6. ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกบผลสมฤทธทางการเรยนมความสมพนธในทศทางเดยวกน 7. นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มความพงพอใจตอการจดการเรยนรอยในระดบมาก วธด าเนนการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร-คณตศาสตร โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 21 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 ไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จ านวน 1 หองเรยน รวม 37 คน ซงเครองมอทใช ประกอบดวย แผนการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส และแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน การเกบรวบรวมขอมล ผวจยท าการทดสอบกอนเรยน 2 คาบ กบกลมตวอยาง กอนจดการเรยนรดวยแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล และแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส จากนนด าเนนการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เปนเวลา 18 คาบ และท าการทดสอบหลงเรยน ดวยแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดทกษะการใหเหตผล แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส และแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ใชเวลา 2 คาบ จากนนท าการวเคราะหขอมลดวยการน าคะแนนผลสมฤทธทางการเรยน คะแนนทกษะการใหเหตผล คะแนนทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส และคะแนนความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มาค านวณหาคาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน จากนนท าการทดสอบสมมตฐานดวยการทดสอบคาทและคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน

100

5.1 สรปผลการวจย ผลของการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เรอง โมเมนตมและการชน เพอพฒนาทกษะการใหเหตผลและการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนโซพสยพทยาคม ปรากฏผลดงน

5.1.1 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.1.2 ทกษะการใหเหตผลของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.1.3 ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.1.4 ทกษะการใหเหตผลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนทางบวกกบทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.1.5 ทกษะการใหเหตผลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนทางบวกกบผลสมฤทธทางการเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.1.6 ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนทางบวกกบผลสมฤทธทางการเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

5.1.7 ความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนอยในระดบมาก และสงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 5.2 อภปรายผลการวจย การพฒนาทกษะการใหเหตผลและการแกโจทยปญหาฟสกสโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย สามารถน ามาอภปรายผลไดดงน

5.2.1 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงผลการวจยเปนตามสมมตฐานขอท 1 ทตงไว แสดงวาเมอนกเรยนไดเรยนรดวยการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน นกเรยนมความรความเขาใจทจะแกโจทยปญหาฟสกสได จนสงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ซงสอดคลองกบ เฮลเลอรและเฮลเลอร (Heller & Heller, 2002) ทกลาววา การพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาทางฟสกสดวยกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะ เปนวธทท าใหนกเรยนฝกการคดวเคราะห

101

การคดเชงเหตผลของการแกโจทยปญหาและถอเปนสวนส าคญทจะเปนเครองมอในการแกโจทยปญหาใหส าเรจลลวงไปได นอกจากนความคดทเปนระบบยงมสวนชวยในการเชอมโยงขอมลทไดรบ น ามาใชในการแกโจทยปญหาไดดวยโดยการสรางแผนผงมโนทศน สอดคลองกบ เวสท ฟารเมอร และวอลฟ (West, Farmer and Wolff, 1991) ทกลาวไววา แผนผงมโนทศนจะเปนแนวทางทใชแสดงความสมพนธระหวางกนและกน ซงท าใหสามารถเขาใจองคความรและสวนส าคญทเปนความหมายเฉพาะไดชดเจน และสอดคลองกบ โนแวก (Novak, 1983) ทกลาวไววา แผนผงมโนทศนถอเปนเทคนคทมประโยชนในการสรางกระบวนการคดและลงสรปความคดไดด จนกลายเปนรปแบบทไดรบความสนใจในการน ามาใชเพอสงเสรมกระบวนการคดอยางตอเนอง สอดคลองกบผลการวจยของเอกวทย ดวงแกว (2558) ทพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกสของนกเรยนหลงการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และสอดคลองกบผลการวจยของ อจฉรา ปานรอด (2555) ทพบวา นกเรยนกลมทเรยนดวยการจดการเรยนการสอนแบบสบสอบโดยใชการเชอมโยงแผนผงมโนทศนมคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทเรยนดวยการเรยนการสอนแบบทวไป อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ดงนน สามารถสรปไดวา กลวธแกปญหาเชงตรรกะสามารถจดระบบความคดเพอใหนกเรยนสามารถแกโจทยปญหาไดอยางเปนขนตอนและมความชดเจน และการจดผงมโนทศนเปนตวชวยใหนกเรยนเขาใจในสงทไดเรยนร ซงตองเขาใจในความหมายและความสมพนธระหวางมโนทศนทเขยน ดงนน การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนจงเปนการสงเสรมการรของนกเรยน สงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนสงขน

5.5.2 ทกษะการใหเหตผลของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงผลการวจยเปนไปตามสมมตฐานขอท 2 ทตงไว แสดงวาการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนพฒนาทกษะการใหเหตผลของนกเรยนไดด เนองจากการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เนนการฝกทกษะดานการคดใหแกนกเรยน ซงนกเรยนจะไดฝกการตความ การอานเพอใหเขาใจความหมายของสถานการณโจทย ไดใชความรความสามารถในการแปลความ มการใชขอมลในการเชอมโยงเหตและผลของปญหา และใชขอมลเพอสนบสนนหรอคดคานขอตกลงนน ๆ และยงมการแสดงหลกฐานเพอสนบสนนขอสรปทอธบายไวใหเกดความถกตองและสมเหตสมผล โดยผานการจดการจดกจกรรมการเรยนรและสถานการณปญหาตาง ๆ จนเกดเปนทกษะ ซงสอดคลองกบท สเตรนเบรก (Sternberg, 1999)

102

กลาวไววา ในการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการใหเหตผลและประเมนการใหเหตผลของนกเรยน ครตองค านงถงกระบวนการทางปญญา 5 ขน คอ การระบปญหา การสรางกลวธเพอแกปญหา การสรางมโนภาพจากขอมลในปญหา การวางแผน และการจดการทรพยากรเพอใชในการแกปญหา และการก ากบและประเมนค าตอบ และสอดคลองกบ ลฎาภา สทธกล และ ลอชา ลดาชาต (2556) ทไดเสนอวาการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรควรสงเสรมใหนกเรยนพฒนาความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตรและองคประกอบทจ าเปนทสดของการใหเหตผลทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 1) ขอสรป 2) หลกฐาน และ 3) การชแจงความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน และยงสอดคลองกบ พมพนธ เดชะคปต (2545) ทไดเสนอวาการใชค าถามยงสามารถสงเสรมใหผตอบใชความคดน าความรและประสบการณเดมมาเปนพนฐานสรปหาค าตอบ ท าใหผเรยนมความคดสรางสรรคและเกดทกษะในการคดอยางมระบบ นอกจากนยงเปนการเปดโอกาสใหผ ตอบไดแสดงความคดเหน ตลอดจนกระตนใหไดลองแกปญหาดวยตนเอง ซงสอดคลองกบผลการวจยของเอกพงษ ขนทะ (2555) ทไดศกษาการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการใหเหตผลทางคณตศาสตร โดยเนนความเขาใจทางคณตศาสตร ของนกเรยนช นมธยมศกษาปท 2 พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรจากการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการใหเหตผลทางคณตศาสตร โดยเนนความเขาใจทางคณตศาสตรมคะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ดงนน สามารถสรปไดวา กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มขนตอนทท าใหนกเรยนไดรบการฝกฝนการใชกระบวนการคดอยางเปนเหตเปนผล มการตงค าถามเพอหาค าตอบและอธบายเหตผลประกอบของค าตอบนน สงผลใหนกเรยนมทกษะการใหเหตผลสงขน

5.2.3 ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนหลงไดรบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงผลการวจยเปนไปตามสมมตฐานขอท 3 ทตงไว แสดงวาการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนไดด เนองจากการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เนนใหนกเรยนไดฝกแกโจทยปญหาฟสกสโดยผานการจดการเรยนร สงเสรมใหนกเรยนมทกษะในการแกโจทยปญหา คอ ในขนท 1 วเคราะหปญหา เปนขนท าความเขาใจกบโจทยปญหาเพอใหเกดความชดเจนมากขน ในขนนนกเรยนไดฝกทกษะคนหาจดมงหมายของโจทยปญหา วเคราะหและแปลความหมายของโจทย โดยการอานตความ แปลความ ท าความเขาใจโจทยปญหา เพอคนหาจดมงหมายของโจทย สงทโจทยถามหา สงทโจทยก าหนด เงอนไขโจทย และการวาดภาพประกอบ ขนท 2 วางแผนแกปญหา ในขนนเปนการหาความสมพนธระหวางสงทโจทยถามและสงทโจทย

103

ก าหนดมาใหในรปของตวแปรและสตรทางฟสกส นกเรยนไดฝกทกษะการวางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา โดยการวเคราะหหาความสมพนธของขอมลทมอยและสงทโจทยตองการทราบ จากนนใชหลกการทางฟสกส ก าหนดสตร สมการ หรอกลวธมาใชในการแกโจทยปญหา ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน ในขนนเปนการน าขอมลจากขนท 1 และขนท 2 มาการจดระบบความคด นกเรยนไดฝกทกษะสรางแผนผงมโนทศนจากโจทยปญหา โดยการจดกลมค าหรอมโนทศนทมความเกยวของและสมพนธกนใหอยในกลมเกยวกน เพอใหเกดความเขาใจในการแกโจทยปญหามากยงขน ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา ในขนนเปนการคนหาค าตอบ นกเรยนไดฝกทกษะด าเนนการแกโจทยปญหาและปฏบตตามแผน โดยการแกโจทยปญหาฟสกส ค านวณและแกสมการทางคณตศาสตรเพอหาค าตอบ และ ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ ในขนนเปนการตรวจหาความผดพลาดและความครบถวนของค าตอบ นกเรยนไดฝกทกษะการตรวจสอบความถกตองของค าตอบ วามความถกตองครบถวนหรอไม สมเหตสมผลหรอไม และหนวยทใชถกตองหรอไม ทง 5 ขนตอน ของการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน นกเรยนไดเรยนรผานสถานการณโจทยตาง ๆ ไดฝกการอานเพอคนหาจดมงหมายของโจทย ไดวเคราะหและแปลความหมายของโจทย วางแผนและเลอกวธการแกโจทยปญหา จดระบบความคดโดยการสรางแผนผงมโนทศน จากนนด าเนนการแกโจทยปญหา และตรวจสอบความถกตองของค าตอบ ปฏบตซ า ๆ จนเกดทกษะและเกดความช านาญจนท าใหนกเรยนสามารถพฒนาตนเองไดดในการแกโจทยปญหาไดอยางถกตอง สอดคลองกบท สรพร ทพยคง (2545) ไดกลาวถงการพฒนานกเรยนใหมทกษะกระบวนการแกปญหาวาครจะตองสรางพนฐานใหนกเรยนเกดความคนเคยกบกระบวนการแกปญหา ไดแก การท าความเขาใจปญหาหรอวเคราะหปญหา นกเรยนตองแยกแยะวาโจทยก าหนดอะไร การวางแผนแกปญหาซงเปนขนตอนทส าคญทสด นกเรยนตองอาศยทกษะในการน าความร หลกการ กฎ สตร หรอทฤษฎทเรยนรแลวมาใช เชน การเขยนภาพลายเสน มาชวยในการแกปญหา จากนนด าเนนการแกปญหาตามแผนทวางไวซงอาจใชทกษะการคดค านวณหรอการด าเนนการทางคณตศาสตร การพสจน และการตรวจสอบ ตลอดจนการพจารณาความสมเหตสมผลของค าตอบ และสอดคลองกบท โปรโตเลสและโรเปส (Portoles & Lopez, 2008) กลาววา ปจจย 2 ประการทท าใหนกเรยนสามารถแกโจทยปญหาฟสกสไดประสบความส าเรจ ประการแรก คอ นกเรยนตองรเขาใจแนวคด ทฤษฎ และหลกการทางฟสกส และประการทสอง นกเรยนตองมกลยทธในการใชแนวคด ทฤษฏ และหลกการทางฟสกส ในการน าไปใชแกปญหา สอดคลองกบผลการวจยของ พนารตน วดไทยสง (2554) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการแกโจทยปญหาตามเทคนคของโพลยา พบวา ความสามารถในการแกโจทยปญหาและผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรหลงเรยนเพมขน ซงขนตอนแกปญหาของโพลยา ถอเปนกลวธทมขนตอนใน

104

การแกโจทยปญหาอยางชดเจน สอดคลองกบผลการวจยของ อมราลกษณ ฤทธเดช (2553) ทไดศกษาความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทสอนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร พบวา นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรมความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสสงกวากอนการสอนอยางมนยส าคญทระดบ .01 ซงกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรนนมขนตอนในการแกโจทยปญหาอยางชดเจนเชนกน นอกจากนในขนตอนของการจดการเรยนร ผวจยไดมการน าการเขยนแผนผงมโนทศนมาใสในขนท 3 ของการจดการเรยนรเพอเปนการประมวลความคดของนกเรยน และท าใหนกเรยนมกระบวนการคดอยางเปนละดบขนตอนในการแกโจทยปญหาฟสกสมากขน สอดคลองกบผลการวจยของ สภทรา ตนตวทยมาศ (2554) ไดกลาวไววา การไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศน จะชวยใหเกดการเรยนรอยางมความหมายสามารถพฒนาระบบกระบวนการคด ซงถอไดวาเปนแนวทางทมประสทธภาพตอการพฒนาทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณได และผลการวจยยงพบวา ระยะหลงการทดลอง กลมทดลองทไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศน มคาเฉลยคะแนนทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณสงกวากลมควบคมทไมไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศน และกลมทดลองทไดรบการฝกใชแผนผงมโนทศนมคาเฉลยคะแนนทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ดงนน สามารถสรปไดวา กลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน มขนตอนทท าใหนกเรยนไดรบการฝกฝนทหลายหลาย ไดแก การวเคราะหปญหา การวางแผนแกปญหา การสรางแผนผงมโนทศน การด าเนนการตามแผนทวางไว และการตรวจสอบค าตอบทได ซงกระบวนการส าคญเหลานลวนแตท าใหทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนสงขน

5.2.4 ทกษะการใหเหตผล ทกษะการแกโจทยปญหา และผลสมฤทธทางการเรยนมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 4 – 6 ทตงไว แสดงใหเหนวานกเรยนทมทกษะการใหเหตผลจะสงผลโดยตรงตอทกษะการแกโจทยปญหาและผลสมฤทธทางการเรยน และนกเรยนทมทกษะการแกโจทยปญหาจะสงผลโดยตรงตอผลสมฤทธทางการเรยน สอดคลองกบท สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2551) ทกลาวไววา การคดอยางมเหตผลเปนเครองมอส าคญทนกเรยนสามารถน าตดตวไปใชในการพฒนาตนเองในการเรยนรสงใหม ๆ ในการท างานและการด ารงชวต สอดคลองกบ วชย เสวกงาม (2557) ทกลาวไววา การใหเหตผลเปนความสามารถในการคดอยางมเหตผลและการแกปญหาในสถานการณใหม ทเปนอสระจากความรเดมทไดมา และเปนองคประกอบส าคญของการพฒนาองคความร ในขณะทความสามารถในการใหเหตผลนจะท าหนาทเปนสงทชวยเสรมตอ

105

ใหเดกเกดความสามารถในดานอน ๆ สอดคลองกบผลการวจยของ ญาณว ขดสทะล (2557) ทไดท าการศกษาทกษะการแกปญหาและการใหเหตผลทางคณตศาสตรโดยการจดการเรยนรดวยเทคนคเคดบเบลยดแอล ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนรดวยเทคคดเคดบเบลยดแอลดานทกษะการแกปญหาคณตศาสตรใชเทคนกตามกรอบคดของโพลยา พบวา นกเรยนมความสามารถในระดบดมากในขนความเขาใจปญหา ขนวางแผนการแกปญหา และขนด าเนนการตามแผน และดานทกษะการใหเหตผลทาคณตศาสตร พบวา นกเรยนสามารถอธบายใหเหตผลทสมเหตสมผลประกอบค าตอบอยในระดบด สอดคลองกบผลการวจยของ มณรตน พรมศร (2558) ไดศกษาการพฒนาทกษะการแกปญหาและการใหเหตผลทางคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชการจดการเรยนรแบบสบสวนสอบสวน เรองการประยกตของฟงกชนตรโกณมต พบวา ทกษะการแกปญหาทางคณตศาสตรและทกษะการใหเหตผลทางคณศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 หลงไดรบการจดการเรยนรแบบสบสวนสอบสวน สงกวาเกณฑรอยละ 75 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และยงสอดคลองกบผลการวจยของ ชนากานต กาหลง (2557) ทไดศกษาความสมพนธของปจจยบางประการกบความสามารถในการแกปญหาและความสามารถในการใหเหตผลทางคณตศาสตรของนกเรยนระดบช นมธยมศกษาปท 3 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษามหาสารคาม ผลการวจยพบวา ความสมพนธระหวางชดตวแปรพยากรณ ปจจยทมผลตอความสามารถในการแกปญหาและความสามารถในการใหเหตผลทางคณตศาสตรทง 6 ตวแปร กบตวแปรเกณฑความสามารถในการแกปญหาและความสามารถในการใหเหตผลทางคณตศาสตร มความสมพนธกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 นนกแสดงใหเหนวา นกเรยนทมทกษะการใหเหตผลทดกจะมทกษะการแกโจทยปญหาทดเชนกน และจากงานวจยของ จฬาลกษณ ยมด (2557) ทไดท าการศกษาผลของการเรยนการสอนโดยใชขนการเรยนรแบบอนมานเบองตนทมตอความสามารถในการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรและผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย พบวา นกเรยนกลมทดลองมคะแนนเฉลยความสามารถในการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรหลงการทดลองสงกวากอนการทดลอง และสงกวานกเรยนกลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และนกเรยนกลมทดลองมคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสคดเปนรอยละ 84.15 ซงสงกวาเกณฑทก าหนด คอ รอยละ 70 และสงกวานกเรยนกลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบผลการวจยของ ฤทธศกด สดคมข า (2557) ทไดศกษาการพฒนาความสามารถการใหเหตผลทางคณศาสตรเรองเสนขนานโดยวธการสอนแบบนรนยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนยอแซฟอปถมภ พบวา ระดบผลสมฤทธทางการเรยน เรอง เสนขนาน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยวธการสอนแบบนรนยหลงเรยนสงกวากอนเรยนซงสงกวา

106

70 เปอรเซนตของคะแนนเตม และความสามารถการใหเหตผลทางคณตศาสตร เรอง เสนขนาน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โดยวธการสอนแบบนรนยหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญส าคญทางสถตทระดบ .01 และมการพฒนาจากระดบปานกลางเปนระดบด นนกแสดงใหเหนวา นกเรยนทมทกษะการใหเหตผลทดกจะมผลสมฤทธทางการเรยนทดเชนกน นอกจากนงานวจยของ สรเกศ หมดเจรญ (2554) ทไดศกษาการพฒนาความสามารถในการแกปญหาและผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส เรอง เสยง ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชกลวธเมตาคอกนชน ยงพบวา ความสามารถในการแกปญหาและผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนวชาฟสกสเรองเสยง มนกเรยนทไดคะแนนหลงเรยนไมนอยกวารอยละ 70 ของคะแนนเตม มมากกวารอยละ 70 ของจ านวนนกเรยนทงหมดซงเปนไปตามเกณฑทก าหนดไว และยงสอดคลองกบผลการวจยของ สดา จนทราช (2559) ไดศกษาผลการจดการเรยนรตามแนวคอนสตรคตวสตทมตอการแกโจทยปญหาและผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนปากชอง จงหวดนครราชสมา พบวา ความสามารถในการแกโจทยปญหาฟสกสและผลสมฤทธทางการเรยนวชาฟสกส ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทไดรบการจดการเรยนรตามแนวคอนสตรคตวสต หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 นนกแสดงใหเหนวา นกเรยนทมทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสทดกจะมผลสมฤทธทางการเรยนทดเชนกน

ดงนน สามารถสรปไดวา การจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนท าใหนกเรยนคดวเคราะหโจทยปญหาไดอยางเปนขนตอน มการตความ และแปลความหมายของโจทยอยางละเอยด เพอท าใหเขาใจปญหาไดอยางชดเจน มการอธบายถงหลกการทใชในการแกปญหา วางแผนแกปญหาและหาวธแกปญหาไดอยางเหมาะสม เพอหาขอสรปของค าตอบ พรอมทงการตรวจสอบค าตอบทได ท าใหนกเรยนมทกษะการใหเหตผล ทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสและมความสามารถในการคนหาค าตอบมากขน จงสงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขนเชนกน และมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน

5.2.5 ความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนอยในระดบมาก และสงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานขอท 7 ทตงไว เนองจากกจกรรมการจดการเรยนรมขนตอนทชดเจนและสามารถฝกฝนใหนกเรยนมทกษะตาง ๆ ทหลากหลาย นกเรยนถกกระตนโดยการใชค าถามและสถานการณโจทย ฝกกระบวนการคดวเคราะห วางแผนและการแกปญหาดวยตนเอง ซงจะท าใหนกเรยนมความกระตอรอรนและสามารถฝกปฏบตไปพรอมกบเพอน ๆ ได ตวอยางเชน “...ไดฝกท าโจทยในรปแบบตาง ๆ มากขน…” “...ไดใชความคดมากขน...” “...เนอหาการสอนเขาใจงายด...” “...กจกรรมนชวยพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา...” “...ท าใหเขาใจมากขนและเขาใจงาย...” “...สนก

107

กบการเรยนฟสกส...” และ “...รปแบบการสอนเขาใจงายมการปฏบตรวมดวย...” จงสงผลใหนกเรยนมความพงพอใจอยในระดบมาก สอดคลองกบ อญจนา วจนะสวสด (2544) ทกลาวไววา ความพงพอใจเปนความรสกทเกดขนเมอไดรบผลส าเรจตามความมงหมายหรอเปนความรสกขนสดทายทไดรบผลส าเรจตามวตถประสงค และสอดคลองกบแครธวล และคณะ (Krathwohl et, al, 1964, p. 95) ทกลาวไววา การลงมอปฏบตในสงทนกเรยนสนใจสงผลใหเกดความพงพอใจเปนผลทเกดขนหลงจากการท ากจกรรมตาง ๆ อาจแสดงในรปของความสนกสนานและความยนด สอดคลองกบผลการวจยของ อาซ ดราแม (2559) ไดศกษาความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการจดการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรรวมกบวธแกโจทยปญหาของโพยา พบวา นกเรยนมความพงพอใจตอการจดการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรรวมกบวธการแกโจทยปญหาของโพลยาอยในระดบมาก และสอดคลองกบผลการวจยของ อมราลกษณ ฤทธเดช (2553) ไดศกษาเจตคตตอการแกโจทยปญหาวชาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทสอนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร จากผลการวจยพบวา นกเรยนมคะแนนเฉลยของเจตคตตอการแกโจทยปญหาวชาฟสกสหลงการสอนอยในระดบมาก อกทงยงสอดคลองกบผลการวจยของ ณฐมน เดชมา (2555) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยน เรอง สารและสมบตของสารและเจตคตตอวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ดวยการจดการเรยนรวฏจกรการเรยนร 7 ขนตอน (7E) รวมกบการใชแผนผงมโนทศน พบวา หลงไดรบการจดการเรยนรนกเรยนมเจคตตอวทยาศาสตรอยในระดบด 5.3 ขอเสนอแนะ จากผลการวจยการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เรอง โมเมนตมและการชน เพอพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ผวจยมขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใชและขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป ดงน 5.3.1 ขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใช 1. ในการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เปนการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนร ครจงควรเปนผชแนะใหค าแนะน ามากกวาการสอนใหนกเรยนปฏบตตามเพยงอยางเดยว 2. ในกจกรรมการเรยนการสอนนกเรยนอาจมขอสงสย หรอค าถามในการปฏบตกจกรรม แตไมกลาซกถาม ดงนนครควรดแลและใหค าแนะน าอยางใกลชด โดยการเขาหาและสอบถามความเขาใจเกยวกบกจกรรมทไดใหลงมอปฏบต

108

3. ครอาจน าสถานการณโจทยปญหาอน ๆ ทหลากหลายมาใหนกเรยนไดฝกคดเพมเตม เพอเปนการทบทวนความรของนกเรยน 5.3.2 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 1. ควรท าการวจยเกยวกบการน าการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนไปใชรวมกบวธการจดการเรยนรอน ๆ เพอเปนการผสมผสานกระบวนการจดกจกรรมการเรยนรใหมความหลากหลาย และเปนการชวยเสรมใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน 2. ควรท าการวจยเกยวกบการน าการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนไปใชจดการเรยนการสอนกบเนอหาฟสกสเรองอน ๆ ทแตกตางจาก เรอง โมเมนตมและการชน และน าไปทดลองกบระดบชนอน พรอมทงปรบปรงกจกรรมการเรยนการสอนตามความเหมาะสมกบวยและยคสมยเพอสรางความแปลกใหมใหกบนกเรยน 3. ควรท าการวจยเกยวกบการน ากลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศนไปใชในการพฒนาทกษะการคดขนสง เชน การคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคดอยางมวจารณญาณ และการคดสรางสรรค เปนตน

บรรณานกรม

110

บรรณานกรม กตยวด บญซอ และคณะ. (2540). ทฤษฎการเรยนรอยางมความสข. กรงเทพฯ: ไอเดยรสแควร. ก ำพล ด ำรงควงศ. (2540). การพฒนาแบบจ าลองคอมพวเตอรชวยสอนแบบอจฉรยะเพอการสราง แผนผงมโนทศน (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณหำวทยำลย. กรมวชำกำร. (2544). การประเมนผลการศกษาในชนเรยน. กรงเทพฯ: กระทรวงศกษำธกำร. เกรก ศกดสภำพ. (2556). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนทเนนความสามารถในการแกโจทย

ปญหาวชาฟสกส (PECA) ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย (ปรญญำนพนธปรญญำดษฎบณฑต). กรงเทพฯ: มหำวทยำลยศรนครนทรวโรฒ.

กวน เชอมกลำง. (2560). นาวาฝาวกฤต ตวอยางกาจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการตาม แนวทางสะเตมศกษา ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. สบคน, 24 ตลำคม 2560 จำก http://physics.ipst.ac.th/wpcontent/uploads/sites/2/2016/03/IPST_198_ FightForFlood_STEM_Activity.pdf. จกรพนธ พรกษำ. (2553). การเปรยบเทยบกระบวนการแกโจทยปญหาและผลสมฤทธทางการ เรยน เรอง แรงและกฎการเคลอนทของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ระหวางกลมท ไดรบการสอนแบบใชวฏจกรการเรยนร 7 ขน รวมกบเทคนคการแกปญหาของ Polya กบกลมทไดรบการสอนแบบใชวฏจกรการเรยนร 5 ขน. (วทยำนพนธปรญญำ มหำบณฑต). ขอนแกน: มหำวทยำลยขอนแกน. จฬำลกษณ ยมด. (2557). ทไดท ำกำรศกษำผลของกำรเรยนกำรสอนโดยใชขนกำรเรยนรแบบ

อนมำนเบองตนทมตอควำมสำมำรถในกำรใหเหตผลเชงวทยำศำสตรและผลสมฤทธ ทำงกำรเรยนฟสกสของนกเรยนมธยมศกษำตอนปลำย. วารสารอเลกทรอนกสทาง การศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 9 (4), 379-393.

ชำนนท ค ำปวทำ. (2559). การพฒนาการใหเหตผลเชงวทยาศาสตรโดยใชรปแบบการจดการเรยน การสอนแบบสรางขอโตแยง เรอง ระบบยอยอาหาร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 4 (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). พษณโลก: มหำวทยำลยนเรศวร. ชนำกำนต กำหลง. (2557). ทไดศกษาความสมพนธของปจจยบางประการกบความสามารถในการ แกปญหาและความสามารถในการใหเหตผลทางคณตศาสตรของนกเรยนระดบชน มธยมศกษาปท 3 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษามหาสารคาม. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). มหำสำรคำม: มหำวทยำลยมหำสำรคำม.

111

ชนนทรชย อนทรำภรณ และคณะ. (2540). พจนานกรมศพทการศกษา. กรงเทพฯ: ไอ. คว. บคเซนตเตอร.

ชวำล แพรตกล. (2546). เทคนคการเขยนขอสอบ. กรงเทพฯ: วฒนำพำนช. ชศร วงศรตนะ. (2550). เทคนคการใชสถตเพอการวจย (พมพครงท 10). กรงเทพฯ:

ไทเนรมตกจอนเตอร โปรเกรสซฟ. ญำณว ขดสทะล. (2557). การจดการเรยนรดวยเทคนคเคดบเบลยดแอลเพอสงเสรมทกษะ การแกปญหาและการใหเหตผลทางคณตศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนบานปง จงหวดเชยงใหม (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). เชยงใหม: มหำวทยำลยเชยงใหม ณฐกำนต รกนำค. (2552). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดการถายโยงการเรยนร เพอสงเสรมทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตรดานการแกปญหา การใหเหตผล และการเชอมโยงของนกเรยนมธยมศกษาปท 1 (วทยำนพนธปรญญำดษฎบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. ณฐมน เดชมำ. (2555). ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง สารและสมบตของสารและเจตคตตอ วทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ดวยการจดการเรยนรวฏจกรการเรยนร 7 ขนตอน (7E) รวมกบการใชแผนผงมโนทศน. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: มหำวทยำลยเกษตรศำสตร. ตะวน พนธขำว. (2557). การพฒนาหลกสตรเสรมทกษะการเรยนวชาฟสกส ส าหรบนกเรยนชน มธยมศกษาปท 4. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). อบลรำชธำน: มหำวทยำลย

รำชภฏอบลรำชธำน. ทตมณ ชขวญ. (2548). การเปรยบเทยบคณภาพของการประเมนความคดรวบยอดวชาคณตศาสตร โดยใชแผนผงมโนทศนทมการตรวจใหคะแนนดวยวธทแตกตางกน (วทยำนพนธ ปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. ทศนำ แขมมณ และคณะ. (2549). การคดและการสอนเพอพฒนากระบวนการคด. โครงกำรพฒนำ คณภำพกำรเรยนกำรสอนกลม “กำรเรยนรเพอกำรพฒนำและกระบวนกำรคด”. [ม.ป.ท.: ม.ป.พ.] ธนยำกร ชวยทกขเพอน. (2559). การศกษาขอบกพรองของกระบวนการแกโจทยปญหาฟสกสโดย ใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอรของนกศกษาระดบปรญญาตร : กรณศกษานกศกษามหาวทยาลยธรกจบณฑตย. กรงเทพฯ: มหำวทยำลยธรกจบณฑตย. บญชม ศรสะอำด. (2537). การพฒนาการสอน (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: สวรยำสำนส.

112

บญชม ศรสะอำด. (2545). การวจยเบองตน (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: สรวยำสำสน. บญธรรม กจปรดำบรสทธ. (2542). เทคนคการสรางเครองมอรวบรวมขอมลส าหรบการวจย. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: เจรญดกำรพมพ. ประพนธศร สเสำรจ. (2553). การพฒนาการคด (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย ประยร อำษำนำม. (2537). การเรยนการสอนคณตศาสตรในระดบประถมศกษา หลกการและ แนวปฏบต. กรงเทพฯ: ประกำยพรก. ประสทธ ทองแจม. (2548). ตรรกศาสตรเชงคณตศาสตร. สรำษฎรธำน: คณะวทยำศำสตรและ เทคโนโลย มหำวทยำลยสรำษฎรธำน. ปรชำ เนำวเยนผล. (2537). การแกปญหาทางคณตศาสตร. ประมวลสำระชดวชำสำรตถะ และวทยวธทำงวชำคณตศำสตร หนวยท 12-15. นนทบร: มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช. ปรชำ เนำวเยนผล. (2544). กจกรรมการเรยนการสอนคณตศาสตรโดยใชการแกปญหาปลายเปด

ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1. กรงเทพฯ: มหำวทยำลยศรนครทรวโรฒ. ปยะนำถ เหมวเศษ. (2551). กำรสรำงกจกรรมกำรเรยนกำรสอนคณตศำสตรทเลอกใชกลยทธในกำร แกปญหำทหลำกหลำย เพอเสรมสรำงควำมสำมำรถในกำรแกปญหำทำงคณตศำสตร ส ำหรบนกเรยนชนมธยมศกษำปท 3. วารสารวทยาศาสตร มศว., 24 (2), น. 21-36. พชรนทร จนทรหวโทน. (2544). การศกษาผลการสอนตามหลกการสอนแบบรวมมอกนเรยนรใน วชาวทยาศาสตร เรอง น าเพอชวต ชนมธยมศกษาปท 1. (วทยำนพนธปรญญำ มหำบณฑต). ขอนแกน: มหำวทยำลยขอนแกน. พนำรตน วดไทยสง. (2554). ผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศตรและความสามารถในการแกโจทย ปญหาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทไดรบการสอนแบบสบเสาะหาความรและ แกปญหาโจทยตามเทคนคของโพลยา (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). เชยงใหม: มหำวทยำลยเชยงใหม. พพฒน สอนพลละ. (2545). การพฒนากจกรรมการเรยนการสอนการแกโจทยปญหาคณตศาสตรของ

นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชรปแบบการสอนแบบรวมมอกนเรยนร. ขอนแกน: มหำวทยำลยขอนแกน.

พมพนธ เดชะคปต. (2545). พฤตกรรมการสอนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ: บรษท พฒนำคณภำพ วชำกำร (พว.) จ ำกด. พวงรตน ทวรตน. (2543). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: มหำวทยำลยศรนครนทรวโรฒ. ไพศำล หวงพำนช. (2536). การวดผลทางการศกษา. กรงเทพฯ: ไทยวฒนำพำนช.

113

ภนดำ ชยปญญำ. (2541). ความพงพอใจของเกษตรกรตอกจกรรมไรนาสวนผสมภายใตโครงการ ปรบโครงสรางและระบบการผลตการเกษตรของจงหวดเชยงราย. (วทยำนพนธ ปรญญำมหำบณฑต). เชยงใหม: มหำวทยำลยเชยงใหม. มณรตน พรมศร. (2558). กำรพฒนำทกษะกำรแกปญหำและกำรใหเหตผลทำงคณตศำสตรของ นกเรยนชนมธยมศกษำปท 4 โดยใชกำรจดกำรเรยนรแบบสบสวนสอบสวน เรองกำร ประยกตของฟงกชนตรโกณมต. วารสารศกษาศาสตร มบ, 26 (3), น. 105-113. มนตชย สทธจนทร. (2547). ผลของการฝกจนตนาการในการเรยนการสอนวชาฟสกสทมตอ ผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการจนตนาการของนกเรยนชน

มธยมศกษาปท 5. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: มหำวทยำลย ศรนครนทรวโรฒ.

มนส บญประกอบ. (2542). แผนภมมโนทศนกบการวจย (ตอนท 1). จดหมำยขำวสถำบนวจย พฤตกรรมศำสตร 17. (29 ตลำคม 2542), น. 3-4. มนส บญประกอบ. (2533). ยทธศำสตรใหมทำงกำรศกษำ: แผนภมมโนทศน, วารสาร สสวท,69, 26-29. รำชบณฑตยสถำน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: นำนมบค พบลเคชนสจ ำกด. ลฎำภำ สทธกล และ ลอชำ ลดำชำต. (2556). กำรใหเหตผลทำงวทยำศำสตรของนกเรยนชน ประถมศกษำปท 4. วารสารมหาวทยาลยนเรศวร, 21 (3), 107-123. ลวน สำยยศ และองคณำ สำยยศ. (2536). เทคนกการวจยทางการศกษา. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรม วชำกำร. วชย เสวกงำม. (2557). ควำมสำมำรถในกำรใหเหตผล ควำมสำมำรถทจ ำเปนส ำหรบผเรยนใน ศตวรรษท 21. วารสารครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 42 (2), 207-223 วยะดำ ระวงสข. (2546). การะประเมนความคดรวบยอดวชาวทยาศาสตรโดยใชแผนผงมโนทศน. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. วรนำรถ อยสข. (2555). การพฒนาความสามารถในการใหเหตผลและความคดสรางสรรคทาง คณตศาสตรของนกเรยนมธยมศกษาปท 4 โดยใชชดกจกรรมเสรมหลกสตร คณตศาสตรและวงจรการเรยนรเชงประสบการณ. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. วชย เสวกงำม. (2557). ควำมสำมำรถในกำรใหเหตผล ควำมสำมำรถทจ ำเปนส ำหรบผเรยนใน ศตวรรษท 21. วารสารครศาสตร, 40 (2), 207-223.

114

สดำ จนทรำช. (2559). ไดศกษำผลกำรจดกำรเรยนรตำมแนวคอนสตรคตวสตทมตอกำรแกโจทย ปญหำและผลสมฤทธทำงกำรเรยนวชำฟสกส ของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 5 โรงเรยนปำกชอง จงหวดนครรำชสมำ. วารสารศกษาศาสตร มสธ. 9 (2), 107-115. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2546). คมอการวดและประเมนผล คณตศาสตร. กรงเทพฯ: [ม.ป.พ.]. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2547). การใหเหตผลในวชาคณตศาสตร ระดบประถมศกษา ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: เอส.พ.เอน. กำรพมพ. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2550). คมอครสาระการเรยนรพนฐาน คณตศาสตร กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3 (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพครสภำลำดพรำว. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2554). ผลการประเมน PISA 2012 การอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2555). ทกษะกระบวนการทางคณศาสตร (พมครงท 3). กรงเทพฯ: 3-คว มเดย. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2557). รายงานผลการวจยโครงการ TIMSS 2011 วชาวทยาศาสตร. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. (2559). สรปผลการวจยโครงการ TIMSS 2015. สบคน 24 ตลำคม 2560, จำก

http://timssthailand.ipst.ac.th/a/proj.ipst.ac.th/timssthailand/timss/reports/TIMSS2015summary..

สถำบนทดสอบทำงกำรศกษำแหงชำต (องคกำรมหำชน). (2559). สรปผลการทดสอบทาง การศกษาระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) ชนมธยมศกษาปท 3 และ ชนมธยมศกษา ปท 3. สบคน 24 ตลำคม 2560 ,จำก http://www.newonetresult.niets.or.th/AnnouncementWeb/Login.aspx. สนย คลำยนล, ปรชำญ เดชศร และอมพลกำ ประโมจณย. (2550). มองคณภาพการศกษา ตะวนออกจากการประเมนผลนกเรยนนานาชาตรายงานการประเมนผลการเรยนรจาก

โครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA). กรงเทพฯ: สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย.

115

สนย คลำยนล, ปรชำญ เดชศร และอมพลกำ ประโมจณย. (2550). รายงานผลการวเคราะหขอมล เบองตน โครงการ PISA 2006. กรงเทพฯ: สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย.

สภทรำ ตนตวทยมำศ. (2554). การพฒนาทกษะการแกปญหาอยางมวจารณญาณดวยแผนผง มโนทศนของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. สมโภชน อเนกสข. (2555). การวจยทางการศกษา (พมพครงท 5). ชลบร: มหำวทยำลยบรพำ. สมศกด คงเทยง และอญชล โพธทอง. (2542). การบรหารบคลากรและการพฒนาทรพยากรมนษย (เอกสำรกำรบรรยำยกระบวนกำรวชำ EA 733). กรงเทพฯ: มหำวทยำลยรำมค ำแหง. สมศกด โสภณพนจ. (2543). ยทธวธกำรแกปญหำเชงคณตศำสตรกบกำรสอน. วารสารคณตศาสตร, 41-44. โสมภลย สวรรณ. (2554). การพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาเศษสวนโดยใชกระบวนการ

แกปญหาของโพลยา ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนอนบาลล าพน. เชยงใหม: มหำวทยำลยเชยงใหม.

สรพร ทพยคง. (2545). หลกสตรและการสอนคณตศาสตร. กรงเทพฯ: บรษทพฒนำคณภำพทำง วชำกำร. สรเกศ หมดเจรญ. (2554). ทไดศกษำกำรพฒนำควำมสำมำรถในกำรแกปญหำและผลสมฤทธ ทำงกำรเรยนวชำฟสกส เรอง เสยง ของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 5 โดยใชกลวธเมตำ คอกนชน. วารสารศกษาศาสตร มข. 5 (4), 94-101. สวร กำญจนมยร. (2538). เทคนคการสอนคณตศาสตรระดบประถมศกษา เลม 3 (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ไทยวฒนำพำนช. อำซ ดรำแม. (2559). ไดศกษำผลของกำรจดกำรเรยนรโดยใชกระบวนกำรสบเสำะหำควำมร รวมกบวธแกโจทยปญหำของโพยำ ทมตอผลสมฤทธทำงกำรเรยนฟสกสและ ควำมสำมำรถในกำรแกโจทยปญหำของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 6. วารสาร อล-ฮกมะฮ มหาวทยาลยฟาฏอน. 6 (11), 25-33. เอกวทย ดวงแกว. (2558). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการแกโจทย

ปญหาทางฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โดยใชการจดการเรยนรแบบสบ เสาะหาความร (5E) รวมกบกลวธแกโจทยปญหาทางฟสกสเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). ชลบร: มหำวทยำลยบรพำ.

116

เอกพงษ ขนทะ. (2555). ทไดศกษาการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการใหเหตผลทาง คณตศาสตร โดยเนนความเขาใจทางคณตศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). เชยงรำย: มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย. อจฉรำ ปำนรอด. (2555). ผลของการเรยนการสอนแบบสบสอบโดยใชการเชอมโยงแผนผง มโนทศนทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตตอการเรยนรวทยาศาสตรของ นกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. อญจณำ วจนะสวสด. (2544). ความพงพอใจของผใชบรการทมตอการใหบรการของกองบตร โดยสารเครองบน สาขาส านกงานใหญ บรษทการบนไทย จ ากด (มหาชน) .

(ภำคนพนธปรญญำมหำบณฑต). สถำบนบณฑตพฒนำบรหำรศำสตร. อทยพรรณ สดใจ. (2545). ความพงพอใจของผใชบรการทมตอการใหบรการขององคการ โทรศพทแหงประเทศไทย จงหวดชลบร. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). มหำวทยำลยธรรมศำสตร. อลสรำ ชมชน. (2550). การพฒนากระบวนการเรยนการสอนโดยการบรณาการทฤษฎการพฒนา ความเขาใจทางคณตศาสตร การสอสาร และการใหเหตผล เพอเสรมสรางสมรรถภาพ

ทางคณตศาสตรของนกมธยมศกษาตอนตน. (ปรญญำนพนธปรญญำดษฎบณฑต). กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย.

อมพร มำคนอง. (2553). ทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตร การพฒนาเพอพฒนาการ. กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย. อมรำลกษณ ฤทธเดช. (2553). ความสามารถในการแกโจทยปญหาวชาฟสกสของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 4 ทสอนโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะของเฮลเลอรและเฮลเลอร. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). เชยงใหม: มหำวทยำลยเชยงใหม. ฤทธศกด สดคมข ำ. (2557). ทไดศกษาการพฒนาความสามารถการใหเหตผลทางคณศาสตรเรอง เสนขนานโดยวธการสอนแบบนรนยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนยอแซฟ อปถมภ. (วทยำนพนธปรญญำมหำบณฑต). มหำวทยำลยศลปำกร. ภาษาตางประเทศ Bloom, Benjamin S. (1976). Taxonomy of Educational Objective Handbook 1 : Cognitive Domain. New York : David Mckay Company Inc.

117

Bloom, Benjamin S. (1982). Human Characteristics and School Learning. New York : McGraw–Hill.

Chei-Chang, C. (2008). The effect of concept mapping on students learning achievements and interests. Innovations in Education and Teaching International, 45(4), November 2008, 375-387. Gaigher, E., Rogan, J.M. and Braun, M.W.H. (2007). Explorating the Development of

Conceptual Understanding through Structured Problem-solving in Physics. International Journal of Science Education,29, 1089-1110.

Good, C.V. (1973). Dictionary of Education. New York : McGraw-Hill Book Company. Heller, K. and Heller, P. (2000). The Competent Problem Solver for Introductory Physics. New York : Primis Custom Publishing. Krathwohl, D.R. et, al. (1964). Taxonomy of educational objectives:the classification of educational goals handbook II : affective domain. London : Longman. Likert, Rensis. (1967). The Method of Constructing and Attitude Scale Attitude Theory and Measurement. New York : Wiley & Son. Metallidou, P. (2009). Pre-Service and in-Service Teachers’ Metacognitive Knowledge about Problem-Solving Strategies. Teaching and Teacher Education. 25, 76-82. Morse, N. C. (1958). Satisfacion in the White Collar Job. Michigan: University of Michigan. Novak, J.D., and Gowin, D.B., and Jonhansen, G.T. (1983). The Use of Concept Mapping and Knowledge V Mapping with Junior Height School Science Students. Science Education, 5, 625-245. Orhun, N. and Orhun, O. (2001). Mathematical Mistakes of Solving Physics Problems.

Turkey: Anadolu University. Riasat Ali. (2010). Effect of Using Problem Solving Method in Teaching Mathematics on the Achievement of Mathematics Students. Asian Social Science, 6(2), 67 – 72. Sternberg, R. (1999). The nature of mathematical reasoning. In L.V. Stiff & F.R. Curcio (Eds.), Developing Mathematical Reasoning In Grades K-12, 37-43. Reston, VA : Nation Council of Teachers of Mathematics. Shelly, Maynard W. (1975). Responding to Social Change. Pennsylvania : dowden Huntchisam Press, Inc.

118

Stollburg, R. J. (1986). Problem Solving, The Process Games in Science Teaching. The Science Teacher. 24670 Eskisehir Turkey, 288-289.

Stromborg, M. F. (1984). Selecting an Instrument to Measure Quality of Life. N.P. : Oncology Nursing Forum. Vroom, H Victor. (1964). Work and Motivation. Now York : Wiley and Sons, Inc. Wilson, Jame W. (1971). Evaluation of Learning in Secondary School Mathematics. in Handbook and Formative Evaluation of Student Learning. Edit by Benjamin S. Bloom. U.S.A. : McGraw – Hill.

119

ภาคผนวก

120

ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญตรวจเครองมอ

121

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอ 1. ผชวยศาสตราจารย ดร. บญลอม ดวงวเศษ วฒการศกษา คบ. การศกษาพเศษ กศ.ม. การศกษาพเศษ กศ.ด. หลกสตรและการสอน สถาบนการศกษา มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยนเรศวร ต าแหนงวชาการ ผชวยศาสตราจารย สถานทท างาน คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร 2. ผชวยศาสตราจารย ดร. สงหา ประสทธพงศ วฒการศกษา กศ.บ. วทยาศาสตร – ฟสกส กศ.ม. ฟสกส ปร.ด. วทยาศาสตรและเทคโนโลยการศกษา สถาบนการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยมหดล ต าแหนงวชาการ ผชวยศาสตราจารย สถานทท างาน สาขาการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ

122

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอ (ตอ) 3. อาจารย ดร. เกรก ศกดสภาพ วฒการศกษา กศ.บ. ฟสกส กศ.ม. ฟสกส กศ.ด. วทยาศาสตรศกษา สถาบนการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ต าแหนงวชาการ อาจารย สถานทท างาน โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) 4. ดร. สกาวรตน จรงนนทกาล วฒการศกษา กศ.บ. วทยาศาสตร – คณตศาสตร ศษ.บ. วดผลประเมนผลระดบมธยมศกษา วท.ม. สถตประยกต กศ.ด. การทดสอบและวดผลการศกษา สถาบนการศกษา มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร ต าแหนงวชาการ - สถานทท างาน โรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย นนทบร

123

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอ (ตอ) 5. ดร. สนษา สาลพวง วฒการศกษา กศ.บ. วทยาศาสตร – คณตศาสตร กศ.ม. การบรหารการศกษา กศ.ด. การทดสอบและวดผลการศกษา สถาบนการศกษา มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ต าแหนงวชาการ - สถานทท างาน โรงเรยนเขาฉกรรจวทยาคม

124

รายการเครองมอทผเชยวชาญตรวจสอบ 1. แผนการจดการเรยนรวชาฟสกสเพมเตม โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน - ผศ.ดร.บญลอม ดวงวเศษ - อาจารย ดร.เกรก ศกดสภาพ - ดร.สกาวรตน จรงนนทกาล

2. แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน - ผศ.ดร.สงหา ประสทธพงศ - อาจารย ดร.เกรก ศกดสภาพ - ดร.สนษา สาลพวง

3. แบบวดทกษะการใหเหตผล - ผศ.ดร.บญลอม ดวงวเศษ - ผศ.ดร.สงหา ประสทธพงศ - ดร.สกาวรตน จรงนนทกาล

4. แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส - ผศ.ดร.บญลอม ดวงวเศษ - อาจารย ดร.เกรก ศกดสภาพ - ดร.สนษา สาลพวง

5. แบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน - ผศ.ดร.บญลอม ดวงวเศษ - ผศ.ดร.สงหา ประสทธพงศ - ดร.สกาวรตน จรงนนทกาล

ภาคผนวก ข ตวอยางเครองมอ

1. ตวอยางแผนการจดการเรยนร 2. ตวอยางแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน 3. ตวอยางแบบวดทกษะการใหเหตผล 4. ตวอยางแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 5. ตวอยางแบบสอบถามความพงพอใจ

126

ตวอยางแผนการจดการเรยนร

127

แผนการจดการเรยนรท 2

รายวชาฟสกสเพมเตม (ว 30201) ชนมธยมศกษาปท 4 หนวยการเรยนร โมเมนตมและการชน ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 ครงท 2 แรงและการเปลยนโมเมนตม เวลาการสอน 3 คาบ (คาบละ 50 นาท)

1. ความคดรวบยอด แรงทกระท าตอวตถมผลตอการเปลยนแปลงโมเมนตม โดยแรงลพธทกระท าตอวตถใด ๆ จะมคาเทากบอตราการเปลยนโมเมนตมของวตถนน เชน ในกรณการออกแรงรบลกฟตบอลของผรกษาประต ฟตบอลซงเคลอนทมาดวยความเรวทแตกตางกน หากผรกษาประตตองการหยดลกฟตบอลใหหยดนงนนจะพบวาการออกแรงรบลกฟตบอลในแตละครงจะตองออกแรงรบแตกตางกน

2. ความรพนฐานเดม 1. ปรมาณทเกยวของกบการเคลอนทของวตถ 2. แรงและกฎการเคลอนทของนวตน 3. งานและพลงงาน

3. ขอบขายเนอหา - แรงและการเปลยนโมเมนตม

4. จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

1. วเคราะหความสมพนธระหวางแรงกบโมเมนตมทเปลยนไปได 2. แกโจทยปญหาเกยวกบแรงและโมเมนตมทเปลยนไปได

5. เนอหาสาระ โมเมนตมเกดขนกบวตถทมความเรว หรออกนยหนงคอวตถทมพลงงานจลน ซงอาจเกด

จากการเปลยนรปพลงงาน นอกจากโมเมนตมจะขนกบมวลและความเรวของวตถแลว แรงทกระท าตอวตถกมผลตอการเปลยนแปลงโมเมนตม โดยแรงจะท าใหความเรวของวตถเปลยนแปลงไป

เมอพจารณาวตถมวล m ทถกแรงคงท F กระท าเปนเวลา t ท าใหความเรวของวตถ

เปลยนไปจาก u เปน v โดยทพนไมมแรงเสยดทาน ดงภาพ

128

ภาพแสดง วตถถกแรงคงตวกระท าใหความเรวเปลยนแปลง

จากภาพ เมอพจารณาจากกฎขอทสองของนวตน จะไดวา F

= am

= t

vm

= t

uvm

F =

t

umvm

เมอ umP

1 คอ โมเมนตมของวตถกอนถกแรงคงท F

กระท า vmP

2 คอ โมเมนตมของวตถหลงถกแรงคงท F

กระท า

ดงนน F =

t

umvm

= t

PP

12

เมอ 12 PPP

เปนโมเมนตมของวตถทเปลยนแปลงไป สามารถเขยนสมการไดเปน

F =

t

P

เมอ F คอ แรงดล มหนวยเปน นวตน (N)

P

คอ โมเมนตมของวตถทเปลยนไป มหนวยเปน กโลกรม.เมตรตอวนาท (kg.m/s) t คอ เวลาทเปลยนไป มหนวยเปน วนาท (s)

จากสมการสรปไดวา “แรงลพธทกระท าตอวตถใด ๆ จะมคาเทากบอตราการเปลยน โมเมนตมของวตถนน”

m m

ใชเวลาเทากบ

129

6. กจกรรมการจดการเรยนร 6.1 ขนท 1 ขนวเคราะหปญหา 6.1.1 ครกระตนความสนใจโดยการถามนกเรยนวา “แรงทกระท าตอวตถจะมผลอยางไรตอโมเมนตมของวตถบาง” และ “นกเรยนคดวาแรงทกระท าตอวตถมความสมพนธกนอยางไรกบโมเมนตมของวตถทเปลยนไป” ใหเวลานกเรยนไดคดและตอบค าถามโดยไมเนนค าตอบถกหรอผด 6.1.2 ครใหนกเรยนแบงกลม และมอบหมายใหตวแทนนกเรยนมารบใบความรท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม เพอน าไปศกษาและสรปลงในสมดบนทก 6.1.3 ครมอบหมายใหตวแทนนกเรยนแจกใบกจกรรมท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม ใหกบเพอนไดวเคราะหสถานการณโจทยรวมกนภายในกลม ในขนท 1 วเคราะหปญหา ดงน

ลกบอลมวล 0.5 kg ถกเตะอดก าแพงดวยอตราเรวตน 20 sm / โดยถอวาระหวางทางทเคลอนทลกบอลไมสญเสยพลงงาน หลงจากนนลกบอลกระดอนออกมาดวยอตราเรวเทาเดม จงหาโมเมนตมทเปลยนไปของลกบอลและแรงทกระท ามคาเทาใด ถาลกบอลกระทบพนโดยใชเวลา 0.1 s 6.1.2 ครกระตนใหนกเรยนคดโดยใชค าถาม ดงน 1. โจทยปญหาตองการทราบสงใด (แนวค าตอบ โมเมนตมทเปลยนไปของลกบอลและแรงทกระท าตอลกบอล) 2. โจทยปญหาก าหนดสงใดมาให

(แนวค าตอบ ลกบอลมวล 0.5 kg , อตราเรวตน 20 sm / , ลกบอลกระทบพนใชเวลา 0.1 s ) 3. โจทยปญหามเงอนไขอะไรเพมเตมหรอไม (แนวค าตอบ ลกบอลไมสญเสยพลงงาน และลกบอลกระดอนออกมาดวยอตราเรวเทาเดม นนคอ อตราเรวตนเทากบอตราเรวปลาย) 4. ตวแปรทเกยวของกบโจทยมอะไรบาง

(แนวค าตอบ ใหขดเสนใตค าส าคญในโจทย พรอมระบตวสญลกษณตวแปร ดงน มวลลกบอล = m , อตราเรวตน = u , โมเมนตมทเปลยนไป = P

, แรง = F

, เวลา = t ) 5. โจทยปญหาสามารถวาดภาพประกอบการค านวณไดหรอไม อยางไร พรอมระบสญลกษณตวแปรลงในแผนภาพ (แนวค าตอบ ดงภาพ)

130

6.2 ขนท 2 ขนวางแผนแกปญหา 6.2.1 ครกระตนใหนกเรยนวางแผนแกปญหาโดยใชใบกจกรรมท 2 ในขนท 2 วางแผนแกปญหา ดงน 1. ตวแปรททราบคาและไมทราบคาจากโจทย (แนวค าตอบ ตวแปรททราบคา คอ kgm 5.0 , smvu /20 , st 1.0 ตวแปรทไมทราบคา คอ P

, F

) 2. หลกการทางฟสกสทเกยวของกบกบการหาค าตอบ มอะไรบาง (แนวค าตอบ แรงลพธทกระท าตอวตถใด ๆ จะมคาเทากบอตราการเปลยนโมเมนตมของวตถนน และโมเมนตมทเปลยนไปเปนผลตางของโมเมนตมของวตถกอนและหลงถกแรงกระท า) 3. สตร/สมการ ทใชส าหรบการแกโจทยปญหา มอะไรบาง

(แนวค าตอบ vmP

, kgm 5.0 และ t

PF

4. วธการแกปญหาหรอวางแผนในการแกโจทยปญหาไดอยางไร (แนวค าตอบ พจารณาโมเมนตมเรมตนของลกบอล จากสมการ umP

1 และ

โมเมนตมตอนกระดอนออกมาจากก าแพง จากสมการ vmP

2 จากนนหาโมเมนตมทเปลยนไป

โดยพจารณาตามหลกการรวมเวกเตอร จากสมการ kgm 5.0 และหาแรงทลกบอลกระท าตอ

ก าแพง จากสมการ t

PF

)

6.3 ขนท 3 ขนสรางแผนผงมโนทศน 6.3.1 ครใหนกเรยนไดสรปกระบวนการคดโดยใชใบกจกรรมท 2 ในขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน ดงน 1. สรางแผนผงมโนทศน จากทไดตอบค าถามในขนท 1 และ 2 นกเรยนสามารถสรางแผนผงความคดอยางไรไดบาง

ก าแพง

131

(แนวค าตอบ ดงแผนภาพ) 2. ครสมนกเรยนออกมาสรปกระบวนการคดในการแกโจทยปญหา

6.4 ขนท 4 ขนด าเนนการแกปญหา 6.4.1 ครใหนกเรยนด าเนนการแกโจทยปญหาตามทไดวางแผนไว โดยใชใบกจกรรมท 2 ในขนท 4 ด าเนนการแกปญหา ดงน 1. แสดงวธหาค าตอบ (แนวค าตอบ ดงวธทแสดง)

พจารณาโมเมนตมเรมตน จาก umP

1

แทนคา )20)(5.0(P

โจทยถาม

โจทยปญหา

โจทยก าหนด

หลกการทางฟสกส

โมเมนตมทเปลยนไปของลกบอลและแรงทกระท าตอลกบอล

ลกบอลมวล 0.5 กโลกรม , อตราเรวตน 20 เมตรตอวนาท , ลกบอลกระทบพนใชเวลา 0.1 วนาท

แรงลพธทกระท าตอวตถใด ๆ จะมคาเทากบอตราการเปลยนโมเมนตมของวตถนน

เงอนไขโจทย ลกบอลไมสญเสยพลงงาน และลกบอลกระดอนออกมาดวยอตราเรวเทาเดม

ตวแปรททราบคา

ตวแปรทไมทราบคา

สตร/สมการ

, ,

,

, และ

132

ดงนน 10P

smkg /. มทศพงเขาหาก าแพง พจารณาโมเมนตมของลกบอลตอนกระดอนออกมาจากก าแพง

จาก vmP

2

แทนคา )20)(5.0(P

ดงนน 10P

smkg /. มทศพงออกหาก าแพง

หาโมเมนตมทเปลยนไป เมอพจารณาตามหลกการรวมเวกเตอร

จาก kgm 5.0

แทนคา 10)10( P

ดงนน 20P

smkg /. มทศพงออกหาก าแพง

หาแรงทลกบอลกระท าตอก าแพง

จาก t

PF

แทนคา 1.0

20F

ดงนน 200F

N มทศพงออกหาก าแพง

2. ค าตอบทโจทยตองการ มอะไรบาง

(แนวค าตอบ โมเมนตมทเปลยนไปมคา 20 smkg /. มทศพงออกหาก าแพง และแรงทลกบอลกระท าตอก าแพงมคา 200 N มทศพงออกหาก าแพง)

6.5 ขนท 5 ขนตรวจสอบค าตอบ 6.5.1 ครรวมอภปรายกบนกเรยนถงค าตอบทได จากใบกจกรรมท 5 ตรวจสอบค าตอบ ดงน 1. ค าตอบทไดถกตองครบถวนตามทโจทยตองการทราบหรอไม (แนวค าตอบ โจทยตองการทราบโมเมนตมทเปลยนไปของลกบอลและแรงทกระท าตอลกบอล) 2. หนวยของค าตอบถกตองหรอไม

(แนวค าตอบ โมเมนตม หนวย smkg /. และ แรง หนวย N )

7. สอการเรยนร - ใบความรท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม - ใบกจกรรมท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม - แบบฝกทกษะท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม

133

8. การวดและประเมนผล - แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน - แบบวดทกษะการใหเหตผล - แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส 9. แหลงเรยนรเพมเตม

1. หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม ฟสกส ชนมธยมศกษาปท 4-6 เลม 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เรยบเรยงโดย ดร.สโกสนทร ทองรตนาศร ดร.มนตอมร ปรชารตน และดร.สธษา เละเซน 2. คมอ รายวชาเพมเตม ฟสกส ชนมธยมศกษาปท 4-6 เลม 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เรยบเรยงโดย นรนดร สวรตน 3. หองสมดโรงเรยนโซพสยพทยาคม 4. เวบไซต http://www.rmutphysics.com/physics1/My%20Webs/chap8/chap8-IE/index.htm

134

ใบความรท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม

โมเมนตมเกดขนกบวตถทมความเรว หรออกนยหนงคอวตถทมพลงงานจลน ซงอาจเกดจากการเปลยนรปพลงงาน นอกจากโมเมนตมจะขนกบมวลและความเรวของวตถแลว แรงทกระท าตอวตถกมผลตอการเปลยนแปลงโมเมนตม โดยแรงจะท าใหความเรวของวตถเปลยนแปลงไป

เมอพจารณาวตถมวล m ทถกแรงคงท F กระท าเปนเวลา t ท าใหความเรวของวตถ

เปลยนไปจาก u เปน v โดยทพนไมมแรงเสยดทาน ดงภาพ

ภาพแสดง วตถถกแรงคงตวกระท าใหความเรวเปลยนแปลง จากภาพ เมอพจารณาจากกฎขอทสองของนวตน จะไดวา F

= am

= t

vm

= t

uvm

F =

t

umvm

เมอ umP

1 คอ โมเมนตมของวตถกอนถกแรงคงท F

กระท า vmP

2 คอ โมเมนตมของวตถหลงถกแรงคงท F

กระท า

ดงนน F =

t

umvm

= t

PP

12

m m

ใชเวลาเทากบ

135

เมอ 12 PPP

เปนโมเมนตมของวตถทเปลยนแปลงไป สามารถเขยนสมการไดเปน

F =

t

P

เมอ F คอ แรงดล มหนวยเปน นวตน (N)

P

คอ โมเมนตมของวตถทเปลยนไป มหนวยเปน กโลกรม.เมตรตอวนาท (kg.m/s) t คอ เวลาทเปลยนไป มหนวยเปน วนาท (s)

จากสมการสรปไดวา “แรงลพธทกระท าตอวตถใด ๆ จะมคาเทากบอตราการเปลยน โมเมนตมของวตถนน”

136

ใบกจกรรมท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม

ชอ-นามสกล............................................................................ ชน...................... เลขท..................... โจทยปญหา ลกบอลมวล 0.5 kg ถกเตะอดก าแพงดวยอตราเรวตน 20 m/s โดยถอวาระหวางทางทเคลอนทลกบอลไมสญเสยพลงงาน หลงจากนนลกบอลกระดอนออกมาดวยอตราเรวเทาเดม จงหาโมเมนตมทเปลยนไปของลกบอล และแรงทกระท ามคาเทาใด ถาลกบอลกระทบพนโดยใชเวลา 0.1 s ขนท 1 วเคราะหปญหา 1. โจทยปญหาตองการทราบสงใด ……………………………………………………………………………………………………… 2. โจทยปญหาก าหนดสงใดมาให ……………………………………………………………………………………………………… 3. โจทยปญหามเงอนไขอะไรเพมเตมหรอไม ……………………………………………………………………………………………………… 4. ตวแปรทเกยวของกบโจทยมอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… 5. โจทยปญหาสามารถวาดภาพประกอบการค านวณไดหรอไม อยางไร

ขนท 2 วางแผนแกปญหา 1. ตวแปรททราบคาและไมทราบคาจากโจทย ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

2. หลกการทางฟสกสทเกยวของกบกบการหาค าตอบ มอะไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

137

3. สตร/สมการ ทใชส าหรบการแกโจทยปญหา มอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… 4. วธการแกปญหาหรอวางแผนในการแกโจทยปญหาไดอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน สรางแผนผงมโนทศน จากทไดตอบค าถามในขนท 1 และ 2 นกเรยนสามารถสรางแผนผงความคดอยางไรไดบาง

ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา 1. แสดงวธหาค าตอบ 2. ค าตอบทโจทยตองการ มอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ 1. ค าตอบทไดถกตองครบถวนตามทโจทยตองการทราบหรอไม ………………………………………………………………………………………………………

2. หนวยของค าตอบถกตองหรอไม ………………………………………………………………………………………………………

138

แบบฝกทกษะท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม

ชอ-นามสกล............................................................................ ชน...................... เลขท.....................

โจทยปญหา นกเรยนทดลองแทงลกสนกเกอรมวล 100 g ท าใหลกสนกมความเรว 5 m/s ถาชวงเวลาท

ไมควกระทบลกสนกเกอรเปน 0.01 s จงหาแรงเฉลยทไมควกระท าตอลกสนก

ขนท 1 วเคราะหปญหา

ขนท 2 วางแผนแกปญหา

139

ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน

ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา

ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ

140

ตวอยางแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน

141

ตวอยางแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เรอง โมเมนตมและการชน

วชาฟสกสเพมเตม รหสวชา ว 30201 ชนมธยมศกษาปท 4 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ

……………………………………………………………………………………………………… ค าชแจง 1. แบบทดสอบนเปนขอสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 20 ขอ

รวมคะแนน 20 คะแนน ใชเวลาในการท าขอสอบ 40 นาท 2. ใหนกเรยนอานค าถามในแตละขอ แลวพจารณาเลอกค าตอบทถกตองทสด เพยงขอเดยว โดยใหท าเครองหมาย ใหตรงกบตวเลอกในกระดาษค าตอบ

3. ไมอนญาตใหใชเครองค านวณในการท าขอสอบ 4. หามน าเอกสารหรอต าราเขาหองสอบ

5. หามน าขอสอบออกนอกหองสอบโดยเดดขาด ………………………………………………………………………………………………………

142

จงเลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว

1. ขอใดกลาวถงความหมายของโมเมนตมไมถกตอง ก. วตถทมโมเมนตมมากจะท าใหหยดไดยากกวาวตถทมโมเมนตมนอย ข. เปนปรมาณทบอกสภาพการเคลอนทของวตถ ค. เปนปรมาณทบอกวาวตถเคลอนทดวยความเรวคงทเสมอ ง. ความพยายามรกษาสภาพเดมของการเคลอนทของวตถ

2. จงพจารณาขอความตอไปน ขอใดกลาวไดถกตอง ก. ในการวงแขง 100 m นายแดง วงเขาเสนชยเปนท 1 กลาวไดวา โมเมนตมของนายแดง มขนาดมากกวาผเขาแขงขนคนอน ๆ ข. รถบรรทกมโมเมนตมมากกวารถจกรยานยนต เพราะมมวลมากกวา ค. รถจกรยานยนตมความเรวคงท จะมโมเมนตมคงท ง. วตถทมความเรวมากกวา จะมโมเมนตมมากกวาเสมอ

3. รถจกรยานยนตมมวล 200 kg ก าลงวงดวยอตราเรว 36 km/hr ขนาดโมเมนตมของรถจกรยายนตคนนมคาเทาใด

ก. 2,000 kg.m/s ข. 7,200 kg.m/s ค. 1,000 kg.m/s ง. 5,000 kg.m/s

4. ปจจยทท าใหมการเปลยนแปลงโมเมนตมขนอยกบ 1) มวล 2) ความเรว 3) เวลาทใชในการเปลยนโมเมนตม ค าตอบทถกตองคอขอใด ก. ขอ 1 , 2 และ 3 ข. ขอ 2 และ 3 ค. ขอ 1 และ 3 ง. ขอ 1 และ 2

143

5. มแรงกระท าตอวตถหนงดงรป ในชวงเวลาทมแรงกระท านน จะท าใหโมเมนตมของวตถเปลยนไปเทาใด

ก. 10 Ns ข. 20 Ns ค. 30 Ns ง. 40 Ns

6. การดลทกระท าบนวตถหนงจะมคาเทากบการเปลยนแปลงของปรมาณใดตอไปน ก. ความเรว ข. โมเมนตม ค. พลงงานจลน ง. แรง

7. ภราดรตบลกเทนนสทก าลงลองเขาหาตวในแนวระดบดวยความเรว 20 m/s ใหสะทอนกลบออกไปในแนวเดมดวยความเรว 30 m/s โดยลกเทนนสกระทบไมนาน 0.02 s ถาลกเทนนสมมวล 0.1 kg จงหาขนาดการดลของลกเทนนสในหนวยนวตนวนาท (Ns) ก. 5 ข. 10 ค. 15 ง. 20

8. จากขอ 7) ทผานมา แรงเฉลยนทไมเทนนสกระท าตอลกเทนนสเปนกนวตน (N) ก. 100 ข. 150 ค. 200 ง. 250

9. การชนแบบยดหยนสมบรณมปรมาณใดทคงท ก. พลงงานจลนแตไมใชโมเมนตม ข. โมเมนตมแตไมใชพลงงานจลน ค. ทงโมเมนตมและพลงงานจลน ง. ไมคงททงพลงงานจลนและโมเมนตม

10. การชนกนของวตถแบบไมยดหยน ขอใดถกตอง ก. พลงงานจลนมคาคงตว แตโมเมนตมไมคงตว ข. โมเมนตมมคาคงตว แตพลงงานจลนมคาไมคงตว ค. ทงโมเมนตมและพลงงานจลนมคาไมคงตว ง. ทงโมเมนตมและพลงงานจลนมคาคงตว

144

ตวอยางแบบวดทกษะการใหเหตผล

145

ตวอยางแบบวดทกษะการใหเหตผล เรอง โมเมนตมและการชน

วชาฟสกสเพมเตม รหสวชา ว 30201 ชนมธยมศกษาปท 4 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ

……………………………………………………………………………………………………. ค าชแจง 1. แบบวดทกษะการใหเหตผลนมทงหมด 2 ตอน คอ ตอนท 1 ขอสอบแบบปรนย (ตอบในกระดาษค าตอบ)

- เปนขอสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 2 สถานการณ ในแตละสถานการณมค าถามยอย รวม 6 คะแนน ใหเวลาในการท า 10 นาท

- ใหนกเรยนอานค าถามในแตละขอแลวเลอกค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย X ใหตรงกบตวเลอกในกระดาษค าตอบ

ตอนท 2 ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) (ท าลงในขอสอบ) - เปนขอสอบอตนยประยกต จ านวน 2 สถานการณ ในแตละสถานการณมค าถามยอย

รวม 12 คะแนน ใหเวลาในการท า 20 นาท - โปรดอานค าชแจงใหเขาใจ หากมขอสงสยใหสอบถามครผสอนกอน เมอบอกใหท าจง

เรมเปดแบบวดทกษะออกมาท าพรอมกน - โปรดตอบค าถามแตละสถานการณใหครบทกขอ กรณาตอบใหตรงประเดนและละเอยด

มากทสดเทาทจะท าไดในเวลาทก าหนดให - เวลาทระบไวเปนเวลาทควรใชในการท าแตละแผน และเวลาสะสมทควรใชนกเรยน

สามารถใชเวลานอยกวาหรอมากกวากได หากนกเรยนใชเวลาในขอนนมากเกนไปจะท าใหนกเรยนมเวลาในการท าขออน ๆ นอยลง จงควรพจารณาใชเวลาใหเหมาะสมกอน

- หากไมเขาใจค าชแจงใหถามครผสอนกอนเรมท าแบบวดทกษะในระหวางการท าจะไมมการถามหรอชแจงใด ๆ ทงสน ใหตอบตามทนกเรยนเขาใจ

2. ไมอนญาตใหใชเครองค านวณในการท าขอสอบ 3. หามน าเอกสารหรอต าราเขาหองสอบ 4. หามน าขอสอบออกนอกหองสอบโดยเดดขาด

146

ตอนท 1 ขอสอบแบบปรนย (ตอบในกระดาษค าตอบ) สถานการณท 1

วนท 19 พฤษภาคม 2559 ผสอขาวมรายงานวา โลกออนไลนก าลงมกระแสการแชรคลปวดโออทาหรณเตอนใจผปกครอง เมอเดกเลกรายหนงพลดตกจากรถฟอรจนเนอรจนกลงลงมากลางสแยก ในตวเมอง จงหวดกระบ จนสรางความหวาดเสยวใหแกผทพบเหน

โดยภาพทเผยแพรผานเฟซบก หองขาวกระบ NewsRoom at Krabi เปนคลปทถายไดจากกลองหนารถของบรษท เรอเรวลมพระยา จ ากด สาขากระบ เผยใหเหนชวงวนาททรถโตโยตา ฟอรจนเนอร สน าเงน ไมทราบหมายเลขทะเบยน ขบผานบรเวณสแยกนกอนทรยเพอเลยวขวาไปทางถนนมหาราช มงหนาไปทางส านกงานเทศบาลเมองกระบ แตในขณะทรถอยกลางสแยก อย ๆ ประตดานหลงของรถกเปดออก เปนผลใหเดกวยประมาณ 4 ขวบ หลนจากรถ ลมกลงไปบนถนน เคราะหยงดทรถคนสขาวซงขบตามมา สามารถหยดรถไดทนอยางเฉยดฉวกอนทบเดก จากนนคนขบรถฟอรจนเนอรทเปนผหญงกรบหยดรถ และวงมาดเดก พรอมกบมผชายอกคนวงขามถนนมาชวยอมเดกขน กอนทผหญงคนนจะอมเดกกลบขนรถไป

ทงนภาพดงกลาวไดถกแชรตอไปอยางรวดเรว โดยมชาวเนตจ านวนมากเขามาแสดงความเหนต าหนผปกครองทประมาท ไมลอกประตรถใหด ทงทคนตาง ๆ นนมระบบกนไมใหเดกเปดประตจากภายในรถได นอกจากนยงมผแนะน าใหผปกครองจบใหเดกนงอยดานหนา พรอมรดเขมขดนรภยแกเดกดวย อางอง จาก เฟซบก หองขาวกระบ NewsRoom at Krabi

อานรายละเอยดเพมเตมจาก เดลนวส เวบไซต : https://hilight.kapook.com/view/136945

147

จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว 1. ขอใดคอเหตการณหรอสาระส าคญจากสถานการณโจทย ก. รถเกดอบตเหตผโดยสารภายในรถไดรบบาดเจบจากการกระแทกกน ข. รถขบมาดวยความเรวสงท าใหหลดโคง ค. รถไถลลงขางถนนและมคนตกจากรถ ง. มคนกลงตกจากรถขณะเลยว

2. เพราะเหตใดจงเกดเหตการณดงกลาว ก. ถนนลนท าใหแรงเสยดทานระหวางลอกบพนมคานอย ข. รถมการเปลยนความเรวแตคนในรถยงรกษาสภาพเดมของการเคลอนท ค. รถมความเรงมากเกนไป

ง. คนในรถเคลอนทตามแนวแรงของรถ

3. จากเหตการณทเกดขนดงกลาว สามารถใชหลกการฟสกสใดในการอธบาย ก. กฎการอนรกษพลงงาน ข. กฎแรงดงดดระหวางมวล ค. กฎการเคลอนทขอทสามของนวตน ง. กฎการอนรกษโมเมนตม

148

ตอนท 2 ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) (ท าลงในขอสอบ)

ชอ ................................................................. ชน .................... เลขท ..............

เวลา .........10..........นาท เวลาสะสม .........10..........นาท

สถานการณท 1 จากคลปเหตการณของสองหนมสาวไดทดลองการยงปน โดยฝายหญงเปนคนทดลองยง

พบวาหลงจากลนไกลปนผหญงถงหงายหลง แสดงใหเหนดงภาพ

อางอง จาก FIN Channel

Published on Jul 9, 2015 เวบไซต https://www.youtube.com/watch?v=7GAEFpQBEjA

149

1. จากสถานการณโจทยทก าหนดให มเหตการณส าคญอะไรเกดขน ทเกยวของกบเนอหาทเรยนโมเมนตมและการชน

ตอบ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 2. เพราะเหตใดจงเกดเหตการณดงกลาว

ตอบ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 3. อธบายผลทเกดขนจากเหตการณดงกลาว โดยใชหลกการทางฟสกส

ตอบ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

150

ตวอยางแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส

151

ตวอยางแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เรอง โมเมนตมและการชน

วชาฟสกสเพมเตม รหสวชา ว 30201 ชนมธยมศกษาปท 4 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2560 โรงเรยนโซพสยพทยาคม จงหวดบงกาฬ

……………………………………………………………………………………………………. ค าชแจง 1. แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสนมทงหมด 2 ตอน คอ ตอนท 1 ขอสอบแบบปรนย (ตอบในกระดาษค าตอบ)

- เปนขอสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 2 สถานการณ ในแตละสถานการณมค าถามยอย รวม 10 คะแนน ใหเวลาในการท า 10 นาท

- ใหนกเรยนอานค าถามในแตละขอแลวเลอกค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย X ใหตรงกบตวเลอกในกระดาษค าตอบ

ตอนท 2 ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) (ท าลงในขอสอบ) - เปนขอสอบอตนยประยกต จ านวน 2 สถานการณ ในแตละสถานการณมค าถามยอย

รวม 44 คะแนน ใหเวลาในการท า 30 นาท - โปรดอานค าชแจงใหเขาใจ หากมขอสงสยใหสอบถามครผสอนกอน เมอบอกใหท าจง

เรมเปดแบบวดทกษะออกมาท าพรอมกน - โปรดตอบค าถามแตละสถานการณใหครบทกขอ กรณาตอบใหตรงประเดนและละเอยด

มากทสดเทาทจะท าไดในเวลาทก าหนดให - เวลาทระบไวเปนเวลาทควรใชในการท าแตละแผน และเวลาสะสมทควรใชนกเรยน

สามารถใชเวลานอยกวาหรอมากกวากได หากนกเรยนใชเวลาในขอนนมากเกนไปจะท าใหนกเรยนมเวลาในการท าขออน ๆ นอยลง จงควรพจารณาใชเวลาใหเหมาะสมกอน

- หากไมเขาใจค าชแจงใหถามครผสอนกอนเรมท าแบบวดทกษะในระหวางการท าจะไมมการถามหรอชแจงใด ๆ ทงสน ใหตอบตามทนกเรยนเขาใจ

2. ไมอนญาตใหใชเครองค านวณในการท าขอสอบ 3. หามน าเอกสารหรอต าราเขาหองสอบ 4. หามน าขอสอบออกนอกหองสอบโดยเดดขาด

152

ตอนท 1 ขอสอบแบบปรนย (ตอบในกระดาษค าตอบ) สถานการณท 1

กลองใบหนงอยบนรถ ซงก าลงเคลอนทในแนวระดบดวยความเรว 30 m/s รถจะตองเบรกจนหยดนงในเวลานอยทสดเทาไร กลองจงจะไมไถลไปบนรถ ถาสมประสทธของความเสยดทานระหวางกลองกบรถเปน 0.5

จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว 1. โจทยปญหานตองการทราบสงใด ก. อตราเรวของกลองขณะรถเบรก ข. โมเมนตมของกลองทเปลยนไป ค. แรงเสยดทานระหวางกลองกบรถ ง. เวลาทใชในการเบรกเพอใหรถหยด

2. ขอใดไมใชเงอนไขหรอสงทโจทยปญหานก าหนดมาให ก. รถเคลอนทดวยความเรว 30 m/s ข. กลองจะเกดการไถลเมอท าการเบรก ค. กลองวางอยบนรถซงก าลงเคลอนทอย ง. สมประสทธของความเสยดทานระหวางกลองกบรถเปน 0.5

3. โจทยปญหานใชสตร สมการหรอหลกการใด ในการแกโจทยปญหา ก. การอนรกษพลงงาน ( 21 EE ) ข. กฎการเคลอนทขอท 3 ของนวตน ( FF

)

ค. งานทเกดจากการเคลอนทของวตถ ( SFW

) ง. แรงและโมเมนตมทเปลยนไป ( umvmtF

)

153

4. ขอใดตอไปนกลาวถกตอง ก. หลกการทใชในการแกโจทยปญหา ไดแก การดลและแรงดล ข. หลกการทใชในการแกโจทยปญหา ไดแก กฎการเคลอนทขอท 3 ของนวตน ค. สงทโจทยก าหนด ไดแก รถเคลอนทดวยความเรว 30 m/s , โมเมนตมของกลองทเปลยนไป ง. สงทโจทยก าหนด ไดแก สมประสทธของความเสยดทานระหวางกลองกบรถเปน 0.5 , อตราเรวของกลองขณะรถเบรก

5. ค าตอบของโจทยปญหานคอขอใด ก. อตราเรวของกลองขณะรถเบรก เทากบ 25 m/s ข. แรงเสยดทานระหวางกลองกบรถ เทากบ 5 N ค. เวลาทใชในการเบรกเพอใหรถหยด เทากบ 6 s ง. โมเมนตมของกลองทเปลยนไป เทากบ 180 Ns

154

ตอนท 2 ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) (ท าลงในขอสอบ)

ชอ ................................................................. ชน .................... เลขท .............. ขอสอบอตนยประยกต (MEQ)

เวลา .........4..........นาท เวลาสะสม .........4..........นาท

สถานการณท 1 ถานกเรยนเตะลกบอลมวล 0.5 kg ท าใหลกบอลเคลอนทดวยอตราเรว 20 m/s เขาชนฝาผนงในแนวตงฉาก แลวสะทอนกลบออกมาในแนวเดมดวยอตราเรวเทาเดม การดลของลกบอลและแรงเฉลยทฝาผนงกระท าตอลกบอลมคาเทาใด ถาลกบอลกระทบฝาผนงนาน 0.05 s

1. นกเรยนคดวาโจทยปญหานตองการทราบสงใด

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 2. โจทยปญหานก าหนดสงใดมาใหบาง

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 3. โจทยปญหานมเงอนไขอะไรเพมเตมบาง

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 4. วาดภาพและระบสญลกษณตวแปรประกอบการแกโจทยปญหาไดอยางไร

155

เวลา .........6..........นาท เวลาสะสม .........10..........นาท

สถานการณท 1 ถานกเรยนเตะลกบอลมวล 0.5 kg ท าใหลกบอลเคลอนทดวยอตราเรว 20 m/s เขาชนฝาผนงในแนวตงฉาก แลวสะทอนกลบออกมาในแนวเดมดวยอตราเรวเทาเดม การดลของลกบอลและแรงเฉลยทฝาผนงกระท าตอลกบอลมคาเทาใด ถาลกบอลกระทบฝาผนงนาน 0.05 s

5. โจทยปญหานใชหลกการหรอทฤษฎอะไรทน ามาใชในการแกโจทยปญหาไดบาง

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 6. โจทยปญหานใชสตรหรอสมการใดในการแกปญหา

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 7. โจทยปญหานมขนตอนในการแกปญหาอยางไร

…………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. โจทยปญหานนกเรยนสามารถจดกลมค าและสรางแผนผงมโนทศนอยางไรไดบาง

156

เวลา .........5..........นาท เวลาสะสม .........15..........นาท

สถานการณท 1 ถานกเรยนเตะลกบอลมวล 0.5 kg ท าใหลกบอลเคลอนทดวยอตราเรว 20 m/s เขาชนฝาผนงในแนวตงฉาก แลวสะทอนกลบออกมาในแนวเดมดวยอตราเรวเทาเดม การดลของลกบอลและแรงเฉลยทฝาผนงกระท าตอลกบอลมคาเทาใด ถาลกบอลกระทบฝาผนงนาน 0.05 s

9. โจทยปญหานด าเนนการแกปญหาอยางไร

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 10. ค าตอบของโจทยปญหาน

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 11. ค าตอบทไดถกตองครบถวนตามทโจทยถามหรอไม และตอบหนวยถกตองหรอไม

…………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

157

ตวอยางแบบสอบถามความพงพอใจ

158

ตวอยางแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน

ค าชแจง แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอตองการทราบความพงพอใจทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ซงพจารณา 2 ดาน คอ ดานเนอหา และดานกจกรรมการเรยนการร จงขอความรวมมอไดโปรดตอบแบบสอบถามใหครบทกขอตามความเปนจรง เพอเปนแนวทางในการพฒนาและปรบปรง การจดการเรยนรวชาฟสกสใหดยงขน ค าตอบของนกเรยนเปนการแสดงความคดเหน ซงไมถอวาถกหรอผด ดงนนขอใหนกเรยนตอบใหตรงกบความคดเหนและความรสกทแทจรงของนกเรยนมากทสด แบบสอบถามฉบบนแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 สถานภาพของผสอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรฯ ตอนท 3 ขอเสนอแนะของผตอบแบบสอบถาม ขอมลจากการตอบแบบสอบถามฉบบน ถอเปนความลบและไมมผลกระทบตอสถานภาพของนกเรยน การน าเสนอขอมลจะน าเสนอในภาพรวม เพอประโยชนในการศกษาคนควาเทานน

159

ตอนท 1 สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ใหท าเครองหมาย () ลงในชองตามเพศของนกเรยน เพศ ชาย หญง ตอนท 2 แบบแบบสอบถามความพงพอใจทมตอการจดการเรยนรฯ ใหท าเครองหมาย () ลงในชองตามความพงพอใจของนกเรยน

ค าถาม

ระดบความพงพอใจ มากทสด ----------> นอยทสด 5 4 3 2 1

ดานเนอหา 1. เนอหามความถกตองครบถวนสมบรณ 2. เนอหาไมมความชดเจนในการอธบาย 3. เนอหามการใชค าทเรยบงายและเขาใจงาย 4. เนอหามความซบซอนและยากตอการเขาใจ 5. มการเรยงเนอหาจากงายไปยากตามล าดบ 6. …………………………………………………….. 10. ความรจากเนอหานสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได

ดานการจดกจกรรมการเรยนร 11. ขาพเจาอยากใหจดกจกรรมการเรยนแบบนบอย ๆ 12. ขาพเจาไมชอบกจกรรมการเรยนรแบบน 13. ขาพเจาสนกและมความสขในการเรยน 14. ขาพเจาเกดความเครยดเมอรวมท ากจกรรม 15. ขาพเจามสวนรวมในการท ากจกรรมมากขน 16. …………………………………………………… 20. กจกรรมการเรยนรนชวยพฒนาทกษะการใหเหตผล

ตอนท 3 ขอเสนอแนะของผตอบแบบสอบถาม ……………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………….……… ……………………………………………………………………………………………….………

ภาคผนวก ค ภาพการจดกจกรรมการเรยนร

161

ขนท 1 วเคราะหปญหา

ขนท 2 วางแผนแกปญหา

162

ขนท 3 สรางแผนผงมโนทศน

ขนท 4 ด าเนนการแกปญหา

163

ขนท 5 ตรวจสอบค าตอบ

164

ผลงานนกเรยน

165

ผลงานนกเรยน

166

ผลงานนกเรยน

167

ผลงานนกเรยน

ภาคผนวก ง การเกบรวบรวมขอมล

169

ตารางท 1 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของกจกรรมการจดการเรยนร โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. กจกรรมการจดการเรยนรมความสอดคลองกบการจดการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เพอพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหา

1 1 1 1.00 ใชได

2. แผนการจดการเรยนรมองคประกอบส าคญครบถวนและสมพนธกน

1 1 1 1.00 ใชได

3. จดประสงคการเรยนรมความชดเจนถกตองครอบคลมเนอหาสาระ

1 1 1 1.00 ใชได

4. เนอหากจกรรมการจดการเรยนรเหมาะสมกบจ านวนเวลาทก าหนด

1 1 1 1.00 ใชได

5. กจกรรมการจดการเรยนรมความเหมาะสมแกการน าไปใช

1 1 1 1.00 ใชได

6. กจกรรมการจดการเรยนรมความสะดวกในการน าไปใช

1 1 0 0.67 ใชได

7. กจกรรมการจดการเรยนรเหมาะสมกบวยของผเรยนและสามารถน าไปปฏบตไดจรง

1 1 0 0.67 ใชได

8. กจกรรมการจดการเรยนรนสามารถพฒนานกเรยนตามหลกการเรยนรโดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน เพอพฒนาทกษะการใหเหตผลและทกษะการแกโจทยปญหา

1 1 1 1.00 ใชได

9. แตละขนตอนของกจกรรมการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

10. มการวดผลและประเมนผลทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

170

ตารางท 2 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 1 เรอง โมเมนตม โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 1 1 1.00 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

171

ตารางท 3 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 2 เรอง แรงและการเปลยนโมเมนตม โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 1 1 1.00 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

172

ตารางท 4 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 3 เรอง การดลและแรงดล โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 1 1 1.00 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

173

ตารางท 5 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 4 เรอง การชนในหนงมต โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 0 1 0.67 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

174

ตารางท 6 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 5 เรอง การชนในสองมต โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 0 1 0.67 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

175

ตารางท 7 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 6 การระเบด โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 1 1 1.00 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

176

ตารางท 8 แสดงผลการตรวจสอบคณภาพของแผนการจดการเรยนรท 7 โมเมนตมและพลงงาน โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. องคประกอบของแผนการจดการเรยนรมความสอดคลองกน

1 1 1 1.00 ใชได

2. สาระส าคญมความชดเจน 1 1 1 1.00 ใชได 3. จดประสงคการเรยนรสอดคลองกบค าอธบายรายวชา

1 0 1 0.67 ใชได

4. เนอหาสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 1 1 1 1.00 ใชได 5. กจกรรมการจดการเรยนรสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

6. สอและแหลงการเรยนรเหมาะสมกบกจกรรมการจดการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

7. การวดและประเมนผลสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1 1 1 1.00 ใชได

177

ตารางท 9 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนขอสอบปรนย 4 ตวเลอก โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 0 1 0.67 ใชได 3 0 1 1 0.67 ใชได 4 1 0 1 0.67 ใชได 5 1 1 0 0.67 ใชได 6 0 1 1 0.67 ใชได 7 1 1 1 1.00 ใชได 8 1 0 1 0.67 ใชได 9 1 1 0 0.67 ใชได

10 1 1 1 1.00 ใชได 11 0 0 0 0.00 ใชไมได 12 1 1 1 1.00 ใชได 13 1 1 1 1.00 ใชได 14 1 1 1 1.00 ใชได 15 1 1 1 1.00 ใชได 16 1 1 0 0.67 ใชได 17 1 1 1 1.00 ใชได 18 1 1 1 1.00 ใชได 19 1 1 1 1.00 ใชได 20 1 0 1 0.67 ใชได

178

ตารางท 9 (ตอ)

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

21 1 1 1 1.00 ใชได 22 1 1 1 1.00 ใชได 23 1 1 1 1.00 ใชได 24 1 1 0 0.67 ใชได 25 1 1 1 1.00 ใชได 26 1 1 1 1.00 ใชได 27 1 1 1 1.00 ใชได 28 1 1 1 1.00 ใชได 29 1 1 1 1.00 ใชได 30 1 1 1 1.00 ใชได

ตารางท 10 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของแบบวดทกษะการใหเหตผล เปนขอสอบปรนย 4 ตวเลอก โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 1 1 1.00 ใชได 3 1 1 1 1.00 ใชได 4 1 1 1 1.00 ใชได 5 1 1 1 1.00 ใชได 6 1 1 1 1.00 ใชได

179

ตารางท 11 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของแบบวดทกษะการใหเหตผล เปนขอสอบอตนยประยกต (MEQ) โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 1 1 1.00 ใชได 3 1 1 1 1.00 ใชได 4 1 1 1 1.00 ใชได 5 1 1 1 1.00 ใชได 6 1 1 1 1.00 ใชได

ตารางท 12 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของเกณฑการใหคะแนนแบบวดทกษะการใหเหตผล ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 1 1 1.00 ใชได 3 1 1 1 1.00 ใชได

180

ตารางท 13 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เปนขอสอบปรนย 4 ตวเลอก โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 1 1 1.00 ใชได 3 1 1 1 1.00 ใชได 4 1 0 1 0.67 ใชได 5 1 1 1 1.00 ใชได 6 1 1 1 1.00 ใชได 7 1 1 1 1.00 ใชได 8 1 1 1 1.00 ใชได 9 1 0 1 0.67 ใชได

10 1 0 1 0.67 ใชได

ตารางท 14 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส เปนขอสอบอตนยประยกต (MEQ) โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 1 1 1.00 ใชได 3 1 1 1 1.00 ใชได 4 1 1 1 1.00 ใชได 5 1 1 1 1.00 ใชได 6 1 1 1 1.00 ใชได 7 1 1 1 1.00 ใชได 8 1 1 1 1.00 ใชได 9 1 1 1 1.00 ใชได

181

ตารางท 14 (ตอ)

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

10 1 1 1 1.00 ใชได 11 1 1 1 1.00 ใชได 12 1 1 1 1.00 ใชได 13 1 1 1 1.00 ใชได 14 1 1 1 1.00 ใชได 15 1 1 1 1.00 ใชได 16 1 1 1 1.00 ใชได 17 1 1 1 1.00 ใชได 18 1 1 1 1.00 ใชได 19 1 1 1 1.00 ใชได 20 1 1 1 1.00 ใชได 21 1 1 1 1.00 ใชได 22 1 1 1 1.00 ใชได

ตารางท 15 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของเกณฑการใหคะแนนแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) โดยผเชยวชาญ

ขอท ความคดเหนของผเชยวชาญ

IOC แปลผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 1 1 1 1.00 ใชได 2 1 1 1 1.00 ใชได 3 1 1 0 0.67 ใชได 4 1 1 0 0.67 ใชได 5 1 1 0 0.67 ใชได 6 1 1 0 0.67 ใชได

182

ตารางท 16 แสดงผลการประเมนความสอดคลองของแบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน โดยผเชยวชาญ

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

1. เนอหามความถกตองครบถวนสมบรณ 1 0 1 0.67 ใชได 2. เนอหาไมมความชดเจนในการอธบาย 1 1 1 1.00 ใชได 3. เนอหามการใชค าทเรยบงายและเขาใจงาย 1 1 1 1.00 ใชได 4. เนอหามความซบซอนและยากตอการเขาใจ 1 1 1 1.00 ใชได 5. มการเรยงเนอหาจากงายไปยากตามล าดบ 1 1 1 1.00 ใชได 6. เนอหาไมเหมาะสมกบวยของนกเรยน 1 0 1 0.67 ใชได 7. ขาพเจาเขาใจเนอหาภาคทฤษฎมากขน 1 1 1 1.00 ใชได 8. ความรจากเนอหานสามารถเปนพนฐานในการเรยนรบทตอไป

1 1 1 1.00 ใชได

9. ความรทไดรบสามารถบรณาการกบรายวชาหรอกลมสาระฯ อนได

1 1 1 1.00 ใชได

10. ความรจากเนอหานสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได

1 1 1 1.00 ใชได

11. ขาพเจาอยากใหจดกจกรรมการเรยนแบบนบอยๆ 1 1 1 1.00 ใชได 12. ขาพเจาไมชอบกจกรรมการเรยนรแบบน 1 1 1 1.00 ใชได 13. ขาพเจาสนกและมความสขในการเรยน 1 1 1 1.00 ใชได 14. ขาพเจาเกดความเครยดเมอรวมท ากจกรรม 1 1 1 1.00 ใชได 15. ขาพเจามสวนรวมในการท ากจกรรมมากขน 1 1 1 1.00 ใชได 16. ขาพเจามความตนตวในการเรยนมากขน 1 1 1 1.00 ใชได 17. กจกรรมการเรยนรมระยะเวลาทเหมาะสม 1 1 1 1.00 ใชได 18. กจกรรมการเรยนรชวยพฒนาการวางแผนการท างานอยางเปนระบบ

1 1 1 1.00 ใชได

183

ตารางท 16 (ตอ)

รายการประเมน ความคดเหนของผเชยวชาญ คนท IOC แปลผล 1 2 3

19. กจกรรมการเรยนรนชวยพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา

1 1 1 1.00 ใชได

20. กจกรรมการเรยนรนชวยพฒนาทกษะการใหเหตผล

1 1 1 1.00 ใชได

ตารางท 17 แสดงคาความยากงาย (p) คาอ านาจจ าแนก (r) และคาความเชอมนของแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน (N = 30)

ขอท H L p r แปลผล

1 7 2 0.30 0.33 คดเลอกไว 2 9 5 0.47 0.27 คดเลอกไว 3 10 8 0.60 0.13 ตดทง 4 8 2 0.33 0.40 คดเลอกไว 5 11 5 0.53 0.40 คดเลอกไว 6 3 3 0.20 0.00 ตดทง 7 8 4 0.40 0.27 คดเลอกไว 8 1 3 0.13 -0.13 ตดทง 9 11 6 0.57 0.33 คดเลอกไว

10 0 2 0.07 -0.13 ตดทง 11 0 2 0.07 -0.13 ตดทง 12 8 2 0.33 0.40 คดเลอกไว 13 6 2 0.27 0.27 คดเลอกไว 14 11 6 0.57 0.33 คดเลอกไว

184

ตารางท 17 (ตอ)

ขอท H L p r แปลผล

15 8 2 0.33 0.40 คดเลอกไว 16 2 1 0.10 0.07 ตดทง 17 9 6 0.50 0.20 คดเลอกไว 18 3 1 0.13 0.13 ตดทง 19 10 3 0.43 0.47 คดเลอกไว 20 8 2 0.33 0.40 คดเลอกไว 21 9 2 0.37 0.47 คดเลอกไว 22 2 1 0.10 0.07 ตดทง 23 11 3 0.47 0.53 คดเลอกไว 24 7 1 0.27 0.40 คดเลอกไว 25 4 5 0.30 -0.07 ตดทง 26 7 3 0.33 0.27 คดเลอกไว 27 10 3 0.43 0.47 คดเลอกไว 28 10 2 0.40 0.53 คดเลอกไว 29 9 5 0.47 0.27 คดเลอกไว 30 6 4 0.33 0.13 ตดทง

หมายเหต 1. ขอสอบทงหมด 20 ขอ มคาความยากงาย (p) ตามเกณฑระหวาง 0.20 – 0.80 และคาอ านาจจ าแนก (r) ตามเกณฑตงแต 0.20 ขนไป 2. ขอสอบมคาความยากงาย (p) ตงแต 0.27 – 0.57 และมคาอ านาจจ าแนก (r) ตงแต 0.20 – 0.53 3. แบบวดผลสมฤทธทางการเรยนมคาความเชอมนเทากบ 0.78

185

ตารางท 18 แสดงคาความยากงาย (p) คาอ านาจจ าแนก (r) และคาความเชอมนของแบบวดทกษะการใหเหตผล ขอสอบปรนย 4 ตวเลอก (N = 30)

ขอท H L p r แปลผล

1 14 6 0.67 0.53 คดเลอกไว 2 11 2 0.43 0.60 คดเลอกไว 3 10 1 0.37 0.60 คดเลอกไว 4 14 3 0.57 0.73 คดเลอกไว 5 9 2 0.37 0.47 คดเลอกไว 6 12 3 0.50 0.60 คดเลอกไว

หมายเหต 1. ขอสอบทงหมด 6 ขอ มคาความยากงาย (p) ตามเกณฑระหวาง 0.20 – 0.80 และคาอ านาจจ าแนก (r) ตามเกณฑตงแต 0.20 ขนไป 2. ขอสอบมคาความยากงาย (p) ตงแต 0.37 – 0.67 และมคาอ านาจจ าแนก (r) ตงแต 0.47 – 0.60 3. แบบวดทกษะการใหเหตผลมคาความเชอมนเทากบ 0.71

186

ตารางท 19 แสดงคาความเชอมนของแบบวดทกษะการใหเหตผล ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) (N = 30)

Correlations

Teacher1 Teacher2

Teacher1 Pearson Correlation 1 .946** Sig. (2-tailed) .000 N 30 30

Teacher2 Pearson Correlation .946** 1

Sig. (2-tailed) .000

N 30 30

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). หมายเหต แบบวดทกษะการใหเหตผล ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) มคาความเชอมน 0.95

187

ตารางท 20 แสดงคาความยากงาย (p) คาอ านาจจ าแนก (r) และคาความเชอมนของแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ขอสอบปรนย 4 ตวเลอก (N = 30)

ขอท H L p r แปลผล

1 13 6 0.63 0.47 คดเลอกไว 2 12 5 0.57 0.47 คดเลอกไว 3 10 4 0.47 0.40 คดเลอกไว 4 14 4 0.60 0.67 คดเลอกไว 5 7 1 0.27 0.40 คดเลอกไว 6 10 6 0.53 0.27 คดเลอกไว 7 11 5 0.53 0.40 คดเลอกไว 8 6 1 0.23 0.33 คดเลอกไว 9 12 4 0.53 0.53 คดเลอกไว

10 9 3 0.40 0.40 คดเลอกไว

หมายเหต 1. ขอสอบทงหมด 10 ขอ มคาความยากงาย (p) ตามเกณฑระหวาง 0.20 – 0.80 และคาอ านาจจ าแนก (r) ตามเกณฑตงแต 0.20 ขนไป 2. ขอสอบมคาความยากงาย (p) ตงแต 0.23 – 0.63 และมคาอ านาจจ าแนก (r) ตงแต 0.27 – 0.67 3. แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสมคาความเชอมนเทากบ 0.69

188

ตารางท 21 แสดงคาความเชอมนของแบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) (N = 30)

Correlations

Teacher1 Teacher1

Teacher1 Pearson Correlation 1 .921** Sig. (2-tailed) .000 N 30 30

Teacher1 Pearson Correlation .921** 1

Sig. (2-tailed) .000

N 30 30

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). หมายเหต แบบวดทกษะการแกโจทยปญหาฟสกส ขอสอบอตนยประยกต (MEQ) มคาความเชอมน 0.92

189

ตารางท 22 แสดงการเปรยบเทยบคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยนและหลงเรยน ของนกเรยนกลมตวอยาง เพอหาผลตาง (D) และผลตางก าลงสอง (D2)

นกเรยน คนท กอนเรยน หลงเรยน D D2 1 4 13 9 81 2 5 9 4 16 3 6 7 1 1 4 6 13 7 49 5 5 7 2 4 6 5 6 1 1 7 2 4 2 4 8 4 5 1 1 9 3 9 6 36

10 5 10 5 25 11 3 6 3 9 12 3 11 8 64 13 4 5 1 1 14 6 10 4 16 15 6 12 6 36 16 6 6 0 0 17 6 10 4 16 18 8 13 5 25 19 6 10 4 16 20 7 9 2 4 21 2 8 6 36 22 6 9 3 9

190

ตารางท 22 (ตอ)

นกเรยน คนท กอนเรยน หลงเรยน D D2 23 6 8 2 4 24 5 8 3 9 25 5 9 4 16 26 4 9 5 25 27 4 7 3 9 28 8 12 4 16 29 8 9 1 1 30 2 14 12 144 31 7 12 5 25 32 5 9 4 16 33 3 5 2 4 34 3 5 2 4 35 8 13 5 25 36 10 16 6 36 37 8 8 0 0 รวม 194 336 142 784

x 5.24 9.08 3.84 21.19

S.D. 1.95 2.91 2.58 27.74

191

การทดสอบสมมตฐานขอท 1

Paired Samples Statistics

N Mean Std. Deviation

Std. Error Mean

Pair กอนเรยน 37 5.24 1.949 0.320

1 หลงเรยน 37 9.08 2.910 0.478

1

)( 22

N

DDN

Dt

เมอ t แทน คาสถตทจะใชเปรยบเทยบกบคาวกฤต D แทน ความแตกตางระหวางคะแนนแตละค N แทน จ านวนค df แทน ความเปนอสระมคาเทากบ N – 1

แทนคาสตร

137

)142()784)(37(

142

2

t

06.9t

192

ตารางท 23 แสดงการเปรยบเทยบคะแนนทกษะการใหเหตผลกอนเรยนและหลงเรยน ของนกเรยนกลมตวอยาง เพอหาผลตาง (D) และผลตางก าลงสอง (D2)

นกเรยน คนท กอนเรยน หลงเรยน D D2 1 6 12 6 36 2 6 10 4 16 3 6 9 3 9 4 9 11 2 4 5 7 7 0 0 6 6 12 6 36 7 8 10 2 4 8 6 10 4 16 9 3 5 2 4

10 7 9 2 4 11 4 7 3 9 12 6 11 5 25 13 3 7 4 16 14 7 11 4 16 15 7 13 6 36 16 7 9 2 4 17 7 12 5 25 18 7 13 6 36 19 8 12 4 16 20 9 11 2 4 21 9 12 3 9 22 3 10 7 49

193

ตารางท 23 (ตอ)

นกเรยน คนท กอนเรยน หลงเรยน D D2 23 7 12 5 25 24 5 9 4 16 25 8 12 4 16 26 5 10 5 25 27 5 8 3 9 28 6 13 7 49 29 7 11 4 16 30 7 12 5 25 31 7 14 7 49 32 9 11 2 4 33 3 6 3 9 34 7 11 4 16 35 6 9 3 9 36 3 14 11 121 37 8 14 6 36 รวม 234 389 155 799

x 6.32 10.51 4.19 21.60

S.D. 1.77 2.24 2.04 21.79

194

การทดสอบสมมตฐานขอท 2

Paired Samples Statistics

N Mean Std. Deviation

Std. Error Mean

Pair กอนเรยน 37 6.32 1.765 0.290

1 หลงเรยน 37 10.51 2.244 0.369

1

)( 22

N

DDN

Dt

เมอ t แทน คาสถตทจะใชเปรยบเทยบกบคาวกฤต D แทน ความแตกตางระหวางคะแนนแตละค N แทน จ านวนค df แทน ความเปนอสระมคาเทากบ N – 1

แทนคาสตร

137

)155()799)(37(

155

2

t

50.12t

195

ตารางท 24 แสดงการเปรยบเทยบคะแนนทกษะการแกโจทยปญหาฟสกสกอนเรยนและหลงเรยน ของนกเรยนกลมตวอยาง เพอหาผลตาง (D) และผลตางก าลงสอง (D2)

นกเรยน คนท กอนเรยน หลงเรยน D D2 1 13 46 33 1089 2 14 49 35 1225 3 10 27 17 289 4 9 35 26 676 5 10 21 11 121 6 15 20 5 25 7 10 21 11 121 8 14 28 14 196 9 9 14 5 25

10 13 32 19 361 11 11 17 6 36 12 13 29 16 256 13 4 21 17 289 14 15 41 26 676 15 6 31 25 625 16 11 20 9 81 17 17 40 23 529 18 17 53 36 1296 19 15 38 23 529 20 8 28 20 400 21 12 34 22 484 22 9 40 31 961

196

ตารางท 24 (ตอ)

นกเรยน คนท กอนเรยน หลงเรยน D D2 23 15 22 7 49 24 12 22 10 100 25 19 35 16 256 26 16 36 20 400 27 8 16 8 64 28 15 46 31 961 29 16 28 12 144 30 15 33 18 324 31 13 45 32 1024 32 10 30 20 400 33 10 35 25 625 34 9 21 12 144 35 15 23 8 64 36 15 40 25 625 37 15 35 20 400 รวม 458 1152 694 15870

x 12.38 31.14 18.76 428.92

S.D. 3.37 9.96 8.90 359.28

197

การทดสอบสมมตฐานขอท 3

Paired Samples Statistics

N Mean Std. Deviation

Std. Error Mean

Pair กอนเรยน 37 12.38 3.369 0.554

1 หลงเรยน 37 31.14 9.964 1.638

1

)( 22

N

DDN

Dt

เมอ t แทน คาสถตทจะใชเปรยบเทยบกบคาวกฤต D แทน ความแตกตางระหวางคะแนนแตละค N แทน จ านวนค df แทน ความเปนอสระมคาเทากบ N – 1

แทนคาสตร

137

)694()15870)(37(

694

2

t

82.12t

198

การทดสอบสมมตฐานขอท 4 – 6

Correlations

ใหเหตผล แกโจทย ผลสมฤทธ

ใหเหตผล Pearson Correlation 1 .601** .542**

Sig. (2-tailed) .000 .001

N 37 37 37 แกโจทย Pearson Correlation .601** 1 .592**

Sig. (2-tailed) .000 .000 N 37 37 37

ผลสมฤทธ Pearson Correlation .542** .592** 1

Sig. (2-tailed) .001 .000

N 37 37 37

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

199

การทดสอบสมมตฐานขอท 7 ดานเนอหา

One-Sample Statistics

N Mean Std. Deviation Std. Error Mean

หลงเรยน 37 4.20 .443 .073

One-Sample Test

Test Value = 3.5

t df Sig. (2-tailed) Mean

Difference

95% Confidence Interval of the

Difference

Lower Upper

หลงเรยน 9.659 36 .000 .703 .56 .85

ดานกจกรรมการเรยนร

One-Sample Statistics

N Mean Std. Deviation Std. Error Mean

หลงเรยน 37 4.24 .428 .070

One-Sample Test

Test Value = 3.5

t df Sig. (2-tailed) Mean Difference

95% Confidence Interval of the

Difference

Lower Upper

หลงเรยน 10.513 36 .000 .741 .60 .88

200

ภาพรวม One-Sample Statistics

N Mean Std. Deviation Std. Error Mean

หลงเรยน 37 4.22 .401 .066

One-Sample Test

Test Value = 3.5

t df Sig. (2-tailed) Mean Difference

95% Confidence Interval of the

Difference

Lower Upper

หลงเรยน 10.947 36 .000 .722 .59 .86

ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ผวจยน าขอมลทไดจากการบนทกความคดเหนและขอเสนอแนะของนกเรยนตอการจดการเรยนรวชาฟสกสเพมเตม โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน ผวจยไดน าเสนอการรวบรวมและวเคราะหขอมล โดยแบงออกเปน 2 สวน ดงน 1. ขอมลพนฐานของนกเรยน 2. ความคดเหนตอการจดการเรยนร

1. ขอมลพนฐานของนกเรยน ผวจยไดน าขอมลมาวเคราะหขอมลพนฐานของนกเรยน โดยใชสถตเบองตนดวยวธการ

แจกแจงความถ และรอยละ พบวานกเรยนสวนใหญทไดรบการจดการเรยนรเปนเพศหญง แสดงผลดงตารางท 25

201

ตารางท 25 แสดงการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

เพศ จ านวน รอยละ ชาย 9 24.32 หญง 28 75.68 รวม 37 100.00

2. ความคดเหนตอการจดการเรยนร จากความคดเหนและขอเสนอแนะของนกเรยนทมตอการจดการเรยนรวชาฟสกสเพมเตม โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงโนทศน ผวจยสามารถจดแยกความคดเหนไดดงน 2.1 ดานเนอหา “...ไดฝกท าโจทยในรปแบบตาง ๆ มากขน…” “...อยากใหสอนการแกโจทยปญหามากขน...” “...ไดใชความคดมากขน...” “...เนอหาการสอนเขาใจงายด...” จากความคดเหนเกยวกบเนอหา พบวา นกเรยนไดใชความคดในการเรยนรมากขน ไดฝกท าโจทยในรปแบบตาง ๆ มากขน และเนอหาทเรยนสามารถเขาใจไดงาย 2.1 ดานกจกรรมการเรยนร “...กจกรรมนชวยพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา...” “...ท าใหเขาใจมากขนและเขาใจงาย...” “...สนกกบการเรยนฟสกส...” “...รปแบบการสอนเขาใจงายมการปฏบตรวมดวย...” “...การสอนของครถอวาสนก ทกคนมสวนรวม ไมเครยดมาก...” จากความคดเหนเกยวกบกจกรรมการเรยนร พบวา นกเรยนไดพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา และมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมท าใหเขาใจมากขน อกทงยงสนกกบการเรยน

202

ตารางท 26 แสดงผลความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทไดรบการจดการเรยนร โดยใชกลวธแกปญหาเชงตรรกะรวมกบแผนผงมโนทศน รายขอ

รายการประเมน X ..DS แปลผล

ดานเนอหา 4.20 0.44 มาก 1. เนอหามความถกตองครบถวนสมบรณ 4.62 0.55 มากทสด 2. เนอหาไมมความชดเจนในการอธบาย 3.65 1.16 มาก 3. เนอหามการใชค าทเรยบงายและเขาใจงาย 4.11 0.97 มาก 4. เนอหามความซบซอนและยากตอการเขาใจ 3.70 0.94 มาก 5. มการเรยงเนอหาจากงายไปยากตามล าดบ 4.24 0.89 มาก 6. เนอหาไมเหมาะสมกบวยของนกเรยน 4.32 1.20 มาก 7. ขาพเจาเขาใจเนอหาภาคทฤษฎมากขน 4.16 0.76 มาก 8. ความรจากเนอหานสามารถเปนพนฐานในการเรยนรบทตอไป 4.57 0.60 มากทสด 9. ความรทไดรบสามารถบรณาการกบรายวชาหรอกลมสาระฯ อนได 4.32 0.75 มาก 10. ความรจากเนอหานสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได 4.32 0.78 มาก ดานการจดกจกรรมการเรยนร 4.24 0.43 มาก 11. ขาพเจาอยากใหจดกจกรรมการเรยนแบบนบอยๆ 4.27 0.77 มาก 12. ขาพเจาไมชอบกจกรรมการเรยนรแบบน 4.16 1.14 มาก 13. ขาพเจาสนกและมความสขในการเรยน 4.19 0.66 มาก 14. ขาพเจาเกดความเครยดเมอรวมท ากจกรรม 3.84 1.19 มาก 15. ขาพเจามสวนรวมในการท ากจกรรมมากขน 4.41 0.69 มาก 16. ขาพเจามความตนตวในการเรยนมากขน 4.22 0.82 มาก 17. กจกรรมการเรยนรมระยะเวลาทเหมาะสม 3.76 0.76 มาก 18. กจกรรมการเรยนรชวยพฒนาการวางแผนการท างานอยางเปนระบบ 4.35 0.72 มาก 19. กจกรรมการเรยนรนชวยพฒนาทกษะการแกโจทยปญหา 4.59 0.76 มากทสด 20. กจกรรมการเรยนรนชวยพฒนาทกษะการใหเหตผล 4.62 0.59 มากทสด

รวม 4.22 0.40 มาก

203

ประวตผเขยน ชอ – นามสกล นายณฐวฒ ยกนอยวงค ประวตการศกษา ป พ.ศ. 2556 วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) สาขาฟสกส

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร