การตรวจสอบความจรงในความผดเกยวกบยาเสพตด

ศกษาการไมยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

พพฒนพล ศรรตน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

คณะนตศาสตร ปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2561

Fact Examination in Drug-Related Offence

Study of Refusal to Take Physical Examination or Test to Find Drug in Body

Pipatpol Srirat

A Thesis Submitted in Partial fulfillment of the Requirement

for the Degree of master of law

Department of Law

Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundij University

2018

ฆ

หวขอวทยานพนธ การตรวจสอบความจรงในความผดเกยวกบยาเสพตด

ศกษาการไมยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

ชอนกศกษา พพฒนพล ศรรตน

อาจารยทปรกษา ผศ.ดร.ธาน วรภทร

สาขาวชา นตศาสตร

ปการศกษา 2560

บทคดยอ

การด าเนนคดอาญาเปนการอ านวยความยตธรรมใหแกประชาชน โดยมกระบวนการท

ส าคญคอการแสวงหาพยานหลกฐานเพอพสจนความผดและความบรสทธของผถกกลาวหา ซงน า

หลกการ “การตรวจสอบ” มาใชในการแสวงหาพยานหลกฐานและความจรงในขอเทจจรงนนๆ

รวมทงจะตองด าเนนกระบวนการเปนไปตามหลกการและทฤษฎของกฎหมาย เพอเปนการคมครอง

สทธและเสรภาพของประชาชนผซงตองยนยอมสญเสยเพอการรกษาความสงบของสงคม

ปจจบนในการตรวจสอบความจรงในความผดเกยวกบยาเสพตด ในกรณการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย เปนอ านาจของเจาพนกงานต ารวจในการด าเนนการเพอปองกน

อาชญากรรมตอสงคม แตไมไดค านงถงหลกเกณฑหรอหลกการทฤษฎของกฎหมายทตองบญญต

ความผดอาญาในความผดทเปนอาชญากรรมเทานน การกระท าทไมกระทบตอคณธรรมทางกฎหมาย

ทงสวนตวและสวนรวม วตถประสงคในการลงโทษของผกระท าความผด การตตราความเปนอาชญากร

ในสงคม และความเชยวชาญหรอผมวชาชพในการคนหาหรอแสวงหาความจรงของหลกฐานทเปน

หลกฐานทางวทยาศาสตร

วทยานพนธนจงมงชใหเหนถงปญหาตางๆ อนเกดจากการบญญตความผดของกฎหมายไทย

ทไดบญญตและใชบงคบมาเปนเวลานาน โดยมการเปรยบเทยบกบกฎหมายของสาธารณรฐโปรตเกส

สหพนธสาธารณรฐเยอรมน และสหราชอาณาจกร ซงจากการด าเนนการศกษาแลวจะพบไดวา

ควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 รวมท งรางประมวลกฎหมายยาเสพตด เพอใหการบงคบใช

กฎหมายเกยวกบการไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายเปนไปตาม

หลกการทฤษฎของกฎหมาย

ง

ส าหรบการแกไขพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกน

และปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 และรางประมวลกฎหมายยาเสพตด ไดเสนอใหมการยกเลก

ความผดฐานไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย เนองจากการไมยนยอม

หรอปฏเสธไมเปนอาชญากรรมแตอยางใด และใหผถกกลาวหามสทธในการปฏเสธใหเขารบการ

ตรวจและทดสอบ และเสนอใหมการก าหนดใหเจาพนกงานต ารวจมอ านาจเพยงสบเสาะและ

ออกหมายเรยกใหผตองสงสยไปเขารบการตรวจหรอทดสอบเทานน โดยผมอ านาจหนาทในการตรวจ

หรอทดสอบวาผถกกลาวหามยาเสพตดในรางกายหรอไม เปนอ านาจเฉพาะของบคคลซงเปนแพทย

ทางหลกวชาทางการแพทย หรอเปนบคคลทเปนผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรเทานน

จ

Thesis Topic Fact Examination in Drug-Related Offence: Study of Refusal to Take

Physical Examination or Test to Find Drug in Body

Name Pipatpol Srirat

Thesis Advisor Assistant Professor Dr. Thanee Vorapatr

Department Law

Academic Year 2017

ABSTRACT

Criminal proceedings are the provision of justice to people. The important step of

criminal proceedings is the finding of evidences to prove guilt and innocence of an accused.

The principle of “Examination” is used for the purpose of finding the said evidences and facts.

Moreover, the criminal proceedings must be carried out in accordance with the principles and

theories of law in order to protect the rights and freedom which the people have to lose in order to

maintain order in the society.

At present, the process of fact examination in drug-related case for the purpose of

examining and testing to find drug in the body is within the power of the office officers to prevent

crimes in the society. However, this fails to take into consideration the criteria or theoretical

principle of the law which has to prescribe the criminal offence in the offences that are criminal

only, acts that do not affect rechtsgut individually and as a whole, objectives of punishing

offenders, social’s stigma of criminal and expertise and professionals of fact finding or seeking

with respect to scientific evidences.

This thesis aimed to indicate the problems arising from the criminal offences in Thai law

which has been enacted and in effect for a long time by comparing with the law of the Republic

of Portugal, Federal Republic of Germany and United Kingdom. According to the study, it was

found that an amendment to Narcotics Act B.E. 2522, Prevention and Suppression of Drugs Act

B.E. 2519 and a draft of narcotics code to ensure that the enforcement of law regarding the refusal

to take physical examination or test to find drug in body is in accordance with the theory of law.

ฉ

With respect to the amendment to Narcotics Act B.E. 2522, Prevention and

Suppression of Drugs Act B.E. 2519 and the draft of narcotics code, it is proposed that the

offence of refusing to take physical examination or test to find drug to body should be

decriminalized as an act of not giving consent or refusing is not a crime and the accused should be

allowed to refuse to take physical examination and test and it is proposed that the police officers

shall only have the authority to investigate and issue a warrant to summon suspects to take

physical examination or test and the persons who have authority and duty to conduct the physical

examination or test to find if there is any drug in the body or not shall be physicians in accordance

with the medical principle or scientific experts only.

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดอยางสมบรณดวยความกรณาเปนอยางสงจากผชวย

ศาสตราจารย ดร. ธาน วรภทร ทไดกรณาสละเวลาอนมคาในการรบเปนอาจารยทปรกษาใหกบ

ผเขยนพรอมทงใหค าปรกษาและค าแนะน าในการคดวเคราะหและจดท าวทยานพนธ ท าใหผเขยน

มองเหนแนวทางในการศกษาและวเคราะหปญหาจนกระทงผเขยนสามารถเรยบเรยงวทยานพนธ

ฉบบนเปนผลส าเรจออกมาได

ผเขยนขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร ทกรณารบเปนประธาน

กรรมการการสอบวทยานพนธ และใหความร ค าแนะน า ชแนะแนวทางประเดนในการท าวทยานพนธ

ฉบบน และกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย อจฉรยา ชตนนท และ ดร.สภชล เทพหสดน ณ อยธยา

ทไดสละเวลาเปนกรรมการสอบวทยานพนธฉบบนตลอดจนใหค าแนะน าและขอเสนอแนะจน

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด

นอกจากน ผเขยนตองกราบขอบคณครอบครวของผเขยน ผใหโอกาสผเขยนไดเขารบ

การศกษาระดบปรญญาโท สนบสนน ใหก าลงใจ รวมทงใหความชวยเหลอในดานตางๆ และผเขยน

ขอขอบคณเพอน มตรสหาย ทใหก าลงใจ ใหความรและเปดโลกทศนเพอใชส าหรบการเขยน

วทยานพนธเลมนจนสมบรณ

หากวทยานพนธฉบบนมคณคาและเปนประโยชนในภายภาคหนา ผเขยนขอมอบคณงาม

ความด ใหแกบดามารดา เพอน มตรสหาย และผอยเบองหลงและเปนก าลงใจใหผเขยนตลอด

จนครบาอาจารยทไดประสาทวชาความรใหแกผเขยน หากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดหรอ

บกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

พพฒนพล ศรรตน

ซ

สารบญตาราง

ตารางแสดงท หนา 1.1 ตารางแสดงรายงานสถตผตองราชทณฑทวประเทศ และ รายงานสถตผตอง ราชทณฑคดตามพระราชบญญตยาเสพตดทวประเทศ ซงส ารวจตงแต พ.ศ. 2556 ถง พ.ศ. 2559.................................................................................................................

2

2.1 ตารางแสดงความสมพนธกบชวงเวลาทเกบตวอยางปสสาวะและชวงเวลา ทไดมการเสพสารเสพตด………………………………………………………

45

ฌ

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย …………………………………………......................……………….. ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ……………………………………………….............….....……….. จ กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………….. ช สารบญตาราง ……....……………………………………………………………………… ซ บทท 1. บทน า………………………………………………………………………..…….. 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา….…………………………..……… 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา………………………………………………….. 7 1.3 สมมตฐานของการศกษา…………………………………………………….. 7 1.4 วธด าเนนการศกษา........................................................................................... 8 1.5 ขอบเขตการศกษา............................................................................................. 8 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ.............................................................................. 8 2. แนวความคด หลกการ และทฤษฎกฎหมายอนเกยวกบการไมยนยอม เขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย...............................................

9

2.1 แนวคดการก าหนดความผดทางอาญา.............................................................. 9 2.2 การคนหาความจรงในคดอาญาและ การแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคล.........................................................

21

2.3 หลกพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย........................ 28 2.4 หลกการการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ตามกฎหมายไทย..............................................................................................

37

3. การเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายของตางประเทศ........................... 46 3.1 สาธารณรฐโปรตเกส........................................................................................ 46 3.1.1 แนวคดนโยบาย และเจตนารมณกฎหมายยาเสพตดโปรตเกส.............. 46 3.1.2 สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตดโปรตเกส........................................ 48 3.1.3 การตรวจหรอทดสอบสอบยาเสพตดในรางกายตาม กฎหมายยาเสพตดโปรตเกส...................................................................

48

3.2 สหพนธสาธารณรฐเยอรมน............................................................................. 51

ญ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 3.2.1 แนวคดนโยบายและเจตนารมณของกฎหมายยาเสพตดเยอรมน........... 51 3.2.2 สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตดเยอรมน........................................ 52 3.2.3 การตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกายตาม กฎหมายยาเสพตดเยอรมน.................................................................

52

3.3 สหราชอาณาจกร.............................................................................................. 55 3.3.1 แนวคดนโยบายและเจตนารมณของกฎหมายยาเสพตด สหราชอาณาจกร...................................................................................

55

3.3.2 สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตดสหราชอาณาจกร............................ 56 3.3.3 การตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายยาเสพตด สหราชอาณาจกร..................................................................................

58

4. วเคราะหและเปรยบเทยบความผดอาญา การเขารบการตรวจหรอทดสอบ วามยาเสพตดในรางกาย.............................................................................................

62

4.1 เปรยบเทยบการเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ของกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ.....................................................

62

4.2 การก าหนดความผดการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตด ในรางกายเปรยบเทยบกบหลกการทางทฤษฎกฎหมาย....................................

68

4.3 การแกปญหาเกยวกบความผดฐานไมยนยอมเขาตรวจ หรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย...............................................................

72 5. บทสรป และ ขอเสนอแนะ......................................................................................... 75 5.1 บทสรป............................................................................................................ 75 5.2 ขอเสนอแนะ……………………………………………………………….. 77 บรรณานกรม………………………………………………………………………………. 79 ภาคผนวก............................................................................................................................... 84 ประวตผเขยน......................................................................................................................... 100

บทท 1

บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

การด าเนนคดอาญา เปนการอ านวยความยตธรรมแกประชาชนของรฐ โดยมวตถประสงค

ทส าคญคอ ชขอเทจจรงในเรองทมการกลาวหาวามการกระท าความผด โดยกระบวนการทส าคญทสด

ในการด าเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนขนตอนของการสบสวนสอบสวน คอการแสวงหา

พยานหลกฐานเพอพสจนความผดของผกลาวหาและความบรสทธของผถกกลาวหาดวย ซงมหลกการ

คอ “การตรวจสอบ”1 (Examination Principle) โดยการตรวจสอบความจรงในคดอาญาเปนเรอง

ส าคญของคดอาญา ทจะตองแสวงหาความจรงในขอเทจจรงนน ซงศาลจะตองรบฟงพยานหลกฐาน

ทงหลายเพอพจารณาวาจ าเลยนนไดกระท าความผดจรงจงจะลงโทษได

การก าหนดความผดอาญา เปนอ านาจของรฐทสามารถก าหนดกฎหมายได เพอก าหนดสง

ทเปนขอหามกระท า และบงคบสงทตองกระท า ซงเปนไปตามทฤษฎสญญาประชาคม (Social

Contract) อนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน โดยประชาชนนนยนยอมสญเสยหรอ

จ ากดสทธเสรภาพของตนเพอความมนคงและปลอดภยของตน2 ดงนนการก าหนดความผดทางอาญา

จงตองใชเฉพาะกบการกระท าทเปนอาชญากรรมเทานนและตองไมเกนสมควร

การคมครองสทธเสรภาพเปนตวแปรหนงทท าใหกระบวนการยตธรรมทางอาญาดขน ม

ประสทธภาพเพมขนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ซงกระบวนการพจารณาคดอาญา

ทด ตองมหลกสทธเสรภาพของประชาชนเปนตวควบคม เพอมใหพนกงานเจาหนาทของรฐใช

อ านาจทไดมาจากบทบญญตแหงกฎหมายโดยมชอบ รวมทงศกดศรความเปนมนษยทมนษยทกคน

1 คณต ณ นคร ก. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 9. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2561), หนา 45.

2 สมบต ธ ารงธญวงศ. การเมอง: แนวความคดและพฒนา. (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพเสมาธรรม, 2545), หนา 135-209.

2

พงม โดยมรฐธรรมนญไดใหความคมครองไว โดยรฐจะตองปฏบตตอประชาชน โดยถอวาประชาชน

เปนมนษยคนหนงดวย

ปจจบนสงคมของประเทศไทยไดมการพฒนา การแขงขน การเตบโตในทกดานรวมถง

การเตบโตในดานเศรษฐกจอนเปนเหตกอใหเกดปญหาดานอาชญากรรมมากขน มผลท าใหอตรา

จ านวนนกโทษหรอผตองราชทณฑในเรอนจ าเพมสงขน โดยมขอมลจากกรมราชทณฑ กระทรวงยตธรรม

รายงานสถตผตองราชทณฑทวประเทศ และ รายงานสถตผตองราชทณฑคด ตามพระราชบญญต

ยาเสพตดทวประเทศ ซงส ารวจตงแต พ.ศ. 2556 ถง พ.ศ. 2559 ดงน3

ตำรำงแสดงท 1.1 รายงานสถตผตองราชทณฑทวประเทศ และ รายงานสถตผตองราชทณฑคด

ตามพระราชบญญตยาเสพตดทวประเทศ ซงส ารวจตงแต พ.ศ. 2556 ถง พ.ศ. 2559

ประเภท พ.ศ. 2556 พ.ศ. 2557 พ.ศ. 2558 พ.ศ. 2559

ผตองราชทณฑทงหมด (คน) 292,743 322,998 311,623 306,043

ผตองราชทณฑ คดยาเสพตด (คน) 197,967 227,760 218,694 217,644

คดเปนรอยละ (%) 67.62 70.51 70.18 71.12

ทมำ: กรมราชทณฑ กระทรวงยตธรรม

จากสถตดงกลาวเหนไดวา สวนมากลวนเปนนกโทษหรอผตองราชทณฑคดทเกยวของ

กบยาเสพตดถงประมาณรอยละ 70 อนเปนการกระท าความผดฐานเสพ มไวครอบครอง จ าหนาย

ผลต น าเขา และฐานความผดอนๆตามกฎหมายเกยวกบยาเสพตด โดยผกระท าผดสวนใหญทถก

จบกม ด าเนนคด หรอถกลงโทษนน ไมใชผมพฤตการณเปนผมบทบาทน า (Leading Role) หรอ

เปนผมบทบาทส าคญ (Significant Role) ในกระบวนการคายาเสพตดทจ าเปนตองใชมาตรการทาง

กฎหมายมาบงคบใชอยางจรงจง ท าใหอตรานกโทษหรอผตองราชทณฑในเรอนจ าเปนผทเกยวของ

กบยาเสพตดถงประมาณรอยละ 70 ของนกโทษหรอผตองราชทณฑในเรอนจ าทงหมด จงเกด

สภาวะ “คนลนคกหรอนกโทษลนเรอนจ า” และมคดทยงไมไดพจารณาใหเสรจสนเหลออยเปน

จ านวนมาก

โทษจ าคก เปนหนงในมาตรการบงคบทางอาญาทมการบงคบใชมากทสด โดยการ

บงคบโทษจ าคกนนมวตถประสงค คอ 1. ลงโทษเปนการแกแคนทดแทน (Retribution) 2. ลงโทษ

3 กรมราชทณฑ กระทรวงยตธรรม รายงานสถตผตองราชทณฑทวประเทศ และ รายงานสถตผตอง

ราชทณฑคด พระราชบญญตยาเสพตดทวประเทศ ส ารวจวนท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2556 ถง พ.ศ. 2559

3

เพอตดโอกาสกระท าความผด (Incapacity) 3.ลงโทษเพอขมขยบย ง (Deterrence) 4. ลงโทษเพอ

แกไขฟนฟ (Rehabilitation) โดยการบงคบโทษจ าคกทดนนจ าตองมคณลกษณะ 3 ประการ ไดแก

1. ตองมความเปนเสรนยม โดยยกระดบผตองโทษใหเปน “ประธานแหงคด” มหลกประกน

สทธและเสรภาพขนพนฐานของผตองโทษ การบงคบโทษตองน าไปสการพฒนาคนและสราง

ความมนคงในชวต

2. ตองมความเปนประชาธปไตย โดยตองมความเสมอภาค อยบนพนฐานความสมครใจ และ

3. ตองมความโปรงใสในทกขนตอนและสามารถตรวจสอบไดทงภายในและภายนอกองคกร

และจากทกภาคสวนทเกยวของ

โดยการบงคบโทษจ าคกในปจจบนเปนการบงคบโทษจ าคกในคดเกยวกบยาเสพตด

เปนหลก เนองจากไดมการบญญตกฎหมายเกยวกบยาเสพตดทมผลกระทบตอสทธเสรภาพของ

ประชาชน และไดมการบงคบใชอยางไมเปนธรรม ซงการเสพยาเสพตดนน ในทางหลกการและ

ทฤษฎกฎหมายอาญาแลวไมถอวาเปน “อาชญากรรม”4

ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 5 และ พระราชบญญตปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 6 ไดก าหนดอ านาจหนาท ให แกพนกงานเจาหนาท ตาม

พระราชบญญตดงกลาวใหมอ านาจในการกระท าโดยไมจ าตองมหมายศาลแตอยางใด เพอความสะดวก

ในการปฏบตหนาทในเหตการณหรอสถานการณเฉพาะหนาทจ าตองกระท า อนเปนการกระท าท

เปนขอยกเวนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 25607 ทไดก าหนดใหพนกงานเจาหนาท

ของรฐจ าตองกระท าโดยมค าสงหรอหมายศาลหรอมเหตอนตามทกฎหมายบญญตเทานน

การตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอยในรางกายเปน

มาตรการหนงทมการบงคบใช ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 8 และ

พระราชบญญตปองกนและปราบปราบยาเสพตด พ.ศ. 25199 โดยความผดนหากบคคลทพนกงาน

ฝายปกครอง ต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตดงกลาวไดขอท าการตรวจหรอ

4 ธาน วรภทร. การประชมวชาการเนองในโอกาสครบ 9 ป โครงการพระด ารพระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา สนโยบายยาเสพตดทมมนษยธรรม Toward Humane Drug Policy.

5 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 49 6 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 มาตรา 14 7 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 28 8 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 58/1 9 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 มาตรา 14ทว

4

ขอท าการทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม หากไมยนยอมหรอไมปฏบตตามค าสงของ

พนกงานเจาหนาทดงกลาวแลวจะเปนความผดอนมโทษจ าคกไมเกน 6 เดอน ปรบไมเกนหนงหมน

บาท10 ซงตามหลกการและทฤษฎกฎหมายแลวไมถอเปนความผดอาญา เนองจากการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดใหโทษอยในรางกาย เปนขนตอนปฏบตในการด าเนนการควบคมหรอ

ปราบปรามยาเสพตด ในป พ.ศ. 2545 คณะรฐมนตรขณะนนไดมนโยบายประกาศสงครามกบยาเสพตด

อยางจรงจง จงมการบญญตกฎหมายใหอ านาจเจาพนกงานตามพระราชบญญตดงกลาวนใหกระท า

การตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษในรางกายหรอไมไดเพอแกไขปญหาเกยวกบยาเสพตด

ใหโทษใหมประสทธภาพมากยงขน11 แตการไมใหความยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบนไมเปน

อาชญากรรม และความผดดงกลาวไมเปนการกระท าละเมดตอคณธรรมทางกฎหมายในทาง

สวนบคคลหรอคณธรรมทางกฎหมายในทางสวนรวมแตอยางใด กลาวคอมไดมการกระท าอนม

ผลกระทบตอประโยชนหรอคณคาของการอยรวมกนทกฎหมายคมครองหรอประโยชนทกฎหมาย

คมครอง และการตรวจพสจนหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษในรางกาย เปนการกระท าในทาง

สอบสวนซงถอวาเปนพยานหลกฐานทางวทยาศาสตร การตรวจพสจนหรอท าการทดสอบนนตอง

กระท าเทาทจ าเปนและพอสมควร โดยใชวธใหเกดความเจบปวดนอยทสด ทงตองไมเปนอนตราย

ตอรางกายหรออนามย12 ตอผถกขอใหเขารบการตรวจพสจนหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษใน

รางกาย พนกงานเจาหนาทผใชอ านาจนนจะตองเคารพในศกดศรความเปนมนษยของผนน13 รวมถง

การตรวจหรอท าการทดสอบ พนกงานเจาหนาทจ าตองไดรบความยนยอมจากผถกขอใหเขารบการ

ตรวจหรอท าการทดสอบดวย และตามทพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 และ

พระราชบญญตปองกนและปราบปราบยาเสพตด พ.ศ. 2519 ไดใหอ านาจแกพนกงานเจาหนาทใน

การปฏบตหนาทตามกฎหมายดงกลาวก าหนดไวโดยไมจ าตองมหมายศาล ท าใหการเขาปฏบต

หนาทสามารถกระท าไดโดยเพยงอางเหตในการเขาตรวจคนหรอจบกมเทานน ซงในทางปฏบต

แลวจะเปนการแสดงตวตอผตองหาวาผด าเนนการปฏบตงานเปนใคร และเขาจบกมหรอเขาท าการ

ตรวจหรอทดสอบผตองหาทนท

10 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 92/1 11 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองรางพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท....)

พ.ศ. .... เรองเสรจท 280/2544. 12 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 131/1 13 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนา 222-223

5

โดยทางปฏบตของพนกงานเจาหนาทผมอ านาจดงกลาว เมอมการขอใหบคคลหนงเขา

รบการตรวจหรอทดสอบวาบคคลนนมยาเสพตดใหโทษอยในรางกายหรอไม แมพนกงานเจาหนาท

จะไดอางอ านาจในการกระท าเนองจากมเหตสมควรตามกฎหมาย 14 ในบางกรณบคคลผถกกระท า

ดงกลาวไมใหความยนยอมในการเขารบการตรวจหรอท าการทดสอบ จงท าใหผนนมความผดฐาน

ขดค าสงพนกงานเจาหนาท15 ซงหากพจารณากรณดงกลาวแลวจะพบปญหาและอปสรรคดงน

1. การขอใหเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษในรางกายตามสทธและหนาท

ของพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตดงกลาวน เปนการใชสทธและหนาทโดยไมจ าตองใช

หมายศาลแตอยางใด สามารถใชสทธในการขอใหเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษใน

รางกายไดกอนทจะแจงขอกลาวหาและหลงแจงขอกลาวหาแลว ซงการใชสทธหลงแจงขอกลาวหา

กใหปฏบตตามหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา แตในกรณทมการขอใชสทธกอนมการแจง

ขอกลาวหานน จงเกดปญหาคอ เมอไดมการขอใหตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษใน

รางกายหรอไม แลวมการไมยนยอมหรอปฏเสธกจะเกดความผดทนท เปนการท าใหบคคลทตอง

สงสยดงกลาวตกเปนผรบผดโดยทความเปนจรงแลวอาจจะไมไดเสพยาเสพตดหรอเกยวของกบคด

แตอยางใด

2. การขอใหเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษในรางกาย เปนการกระท า

อนมผลกระทบสทธและเสรภาพของมนษยหรอไม เนองจากการเขารบการตรวจหรอท าการ

ทดสอบยาเสพตด ถอเปนการแสวงหาพยานหลกฐานทางวทยาศาสตร จงตองไดรบความยนยอม

จากผถกขอใหเขารบการตรวจหรอเขารบการทดสอบดวย มฉะนนจะถอเปนการแสวงหา

พยานหลกฐานทมชอบดวยกฎหมาย

3. ความผดฐานขดค าสงพนกงานเจาหนาทดงกลาว ถอวาเปนความผดอาญาหรอไม เนองจาก

การก าหนดความผดอาญานนตองเปนการก าหนดความผดทเปนอาชญากรรมและตองไมเกน

สมควรเทานน เมอพจารณาแลวการปฏเสธหรอไมใหความยนยอมใหท าการตรวจหรอทดสอบน

ไมถอวาเปนอาชญากรรมแตอยางใด เพราะไมไดมผลกระทบตอคณธรรมทางกฎหมายในทาง

สวนตวและสวนรวม

14 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 58/1 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปราม

ยาเสพตด พ.ศ. 2519 มาตรา 14 ทว 15 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 92/1 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปราม

ยาเสพตด พ.ศ. 2519 มาตรา 16

6

4. ความผดฐานขดค าสงเจาพนกงานเจาหนาทตามความผดอาญานมมาตรการบงคบทางอาญา

คอ โทษจ าคก หรอ ปรบ ซงหากไดมการบงคบโทษดงกลาวแลว จะไมเปนการสอดคลองกบ

วตถประสงคในการลงโทษแตอยางใด เนองจากการขดค าสงพนกงานเจาหนาทไมยนยอมเขารบ

การตรวจหรอท าการทดสอบนน ไมใชความคดทางดานลบ หรอ มเจตนาในการกระท าความผด

เปนแนแท แตเนองจากอาจมปจจยอนในการปฏเสธหรอขดค าสงดงกลาว เชน การไมไววางใจ

พนกงานเจาหนาท มนใจวาตนเองไมไดเสพยาเสพตด หรอคดวาไมมเหตอนควรในการขอเขาตรวจ

หรอทดสอบ เมอผนนไดรบการลงโทษจ าคกหรอปรบไปแลว กไมมผลแตอยางใดคอ ไมเปนการขมข

ยบย ง ไมเปนการตดโอกาสกระท าความผดซ าอก ไมเปนการแกแคนทดแทน รวมถงไมเปนการแกไข

ฟนฟ แตจะมผลกระทบตอสภาวะ “นกโทษลนเรอนจ า” เพมมากขน

5. เนองจากสภาพปญหาในปจจบนนท าใหประชาชนเรมไมเชอมนในกระบวนการยตธรรม

ทางอาญา ประกอบกบความผดทรนแรงเกนสมควร ซงท าใหการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาท

เกดความไมคลองตวหรอไมไดรบความยนยอม โดยประชาชนเรมตระหนกถงสทธและเสรภาพ

ของตนเองตามรฐธรรมนญมากขน พรอมตงขอสงเกตในการก าหนดความผดวา เพราะเหตใด

จงตองมโทษจ าคกในกรณไมใหความยนยอมการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ท าไม

ถงไมเปนการก าหนดขอสนนษฐานวามยาเสพตดในรางกายแทนตามหลกการของประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา

6. หากมการบงคบใชกฎหมายดงกลาวลงโทษบคคลนนแลว จะเปนการตตราความเปน

อาชญากรทงทบคคลนนมไดกออาชญากรรมใดๆเลย อนท าใหเกดปญหาสงคมตามมา เชน ปญหา

ทางจตใจ การเสยโอกาสในชวต รวมถงการเลอกปฏบตของผคนในสงคมดวย

อาจกลาวไดวาความผดฐานไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดให

โทษอยในรางกายหรอไม เปนความผดทควรถกก าหนดใหเปนความผดอาญาหรอไม หรอควร

แกไขเพมเตมอยางไร ผเขยนจงเหนควรศกษาการขอเขาตรวจหรอท าการทดสอบวามยาเสพตดใหโทษ

ในรางกายในตางประเทศ วามการก าหนดความผดดงกลาวหรอไม และมมาตรการบงคบอยางไร

เพอเปนประโยชนแกการแกไขปรบปรง การบงคบใช การก าหนดบทลงโทษ และสรางความ

เชอมนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ซงจะเสนอรายละเอยดการศกษาตอไป

7

1.2 วตถประสงคของกำรศกษำ

1. เพอศกษาวเคราะหแนวคด หลกการและทฤษฎอนเกยวกบการไมยนยอมเขารบการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

2. เพอศกษาวเคราะหแนวคด หลกการและทฤษฎอนเกยวกบการไมยนยอมเขารบการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดในรางกายของประเทศไทย กบ สาธารณรฐโปรตเกส สหพนธสาธารณรฐ

เยอรมน และ สหราชอาณาจกร

3. เพอศกษาและเสนอแนะแนวทางการแกไขพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519

1.3 สมมตฐำนของกำรศกษำ

ตามทพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 58/1 และ พระราชบญญต

ปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 มาตรา 14 ทว ไดใหอ านาจหนาทพนกงานเจาหนาท

ตรวจ หรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลนนมยาเสพตดใหโทษในรางกายหรอไม หากไมเขารบ

การตรวจหรอปฏเสธจะมโทษทางอาญา โดยมเหตผลในการบญญตเพอใหความสะดวกแกผปฏบต

หนาทในการปฏบตงาน ซงถอวาเปนการกระทบตอสทธขนพนฐานอนเกยวกบสทธเสรภาพของ

ประชาชน แมจะเปนการบญญตกฎหมายของรฐผมอ านาจ แตการบญญตกฎหมายนนตองค านงถง

หลกการและทฤษฎกฎหมายอาญา สทธเสรภาพของประชาชน การบญญตความผดทางอาญาและ

การบงคบใชกฎหมายจะตองจ าเปนและไมเกนสมควร มมาตรการทสามารถบงคบไดอยางถกตอง

และชดเจน รวมถงสอดคลองกบกฎหมายวธพจารณาความอาญา ดวยการแกไขเพมเตม พระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 โดย

การยกเลกโทษทางอาญาความผดฐานไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

หรอไม และแกไขเพมเตมหากพนกงานเจาหนาทของรฐมความจ าเปนตองท าการตรวจหรอทดสอบ

วาบคคลนนมยาเสพตดใหโทษในรางกายหรอไม กใหรองขอตอศาลเพอใหศาลมค าสงอนญาตให

ท าการตรวจหรอทดสอบได หากศาลมค าสงอนญาตแลวบคคลนนไมยนยอมหรอปฏเสธการเขา

ตรวจหรอทดสอบ ใหบคคลนนมความผดและตองรบโทษทางอาญาตอไป รวมทงการทพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 ได

ก าหนดใหพนกงานเจาหนาทมอ านาจกระท าการตรวจหรอทดสอบ โดยไมก าหนดถงคณสมบตของ

เจาหนาทผทท าการเขาตรวจหรอทดสอบ ซงอาจท าใหเกดการทจรตหรอมขอบกพรองในการท า

หนาทดงกลาว ควรมการแกไขเพมเตมถงคณสมบตของเจาหนาทผเขาท าการตรวจหรอทดสอบ

8

ผตองสงสย โดยก าหนดใหผทผานการฝกอบรมหรอมความรทางดานวทยาศาสตรเปนผเขาท าการ

ตรวจหรอทดสอบดงกลาว

1.4 วธด ำเนนกำรศกษำ

1. ศกษาจากต ารากฎหมาย ตวบทกฎหมายตางๆ ทเกยวของกบการตรวจหรอทดสอบวาม

ยาเสพตดในรางกายหรอไม

2. ศกษาจากเอกสาร หนงสอ บทความ งานวจย วารสารตางๆ ขอมลอเลกทรอนกส รวมทง

ความรและความเหนจากอาจารยและผทรงคณวฒ ทเกยวของกบขอมลเรองการตรวจหรอทดสอบ

วามยาเสพตดในรางกายหรอไม รวมถงคดยาเสพตด

1.5 ขอบเขตกำรศกษำ

วทยานพนธฉบบน มงศกษาเกยวกบกรณการไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวา

บคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตดในรางกายหรอไม โดยศกษาถงหลกการและทฤษฎทางกฎหมาย

อาญา การก าหนดความผด หลกประกนสทธเสรภาพ เพอน ามาใชในประเทศไทย แมวาไดม

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. 2519 ไดบญญตและก าหนดความผดทางอาญาไวแลวกตาม แตเนองจากความผดดงกลาวนน

ไมตรงตามหลกการและทฤษฎกฎหมาย อนเปนอปสรรคในการบงคบใชและสรางความไมเชอมน

ในกระบวนการยตธรรมทางอาญา โดยเนอหาจะกลาวถง หลกการและทฤษฎกฎหมายอาญา ทฤษฎ

การก าหนดความผดทางอาญา หลกประกนสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย การด าเนนการตามกระบวนพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ปญหาและ

อปสรรค รวมถงขอสงเกตตางๆ ศกษาเปรยบเทยบกรณการไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบ

วามยาเสพตดในรางกายหรอไมในตางประเทศ ไดแก สาธารณรฐโปรตเกส สหพนธสาธารณรฐเยอรมน

และ สหราชอาณาจกร

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. ท าใหทราบถงแนวคด หลกการและทฤษฎกฎหมาย การไมยนยอมเขารบการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

2. ท าใหทราบถงปญหา การไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

3. ท าใหทราบถงแนวทางการแกไข พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 และ

พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519

บทท 2

แนวความคด หลกการ และทฤษฎกฎหมายอนเกยวกบ

การไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

ในการศกษาปญหาความผดอาญา การไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตด

ในรางกาย จ าตองศกษาถงแนวคด หลกการ ทฤษฎกฎหมายทเกยวเนองกบความผดดงกลาว คอ

แนวคดการก าหนดความผดทางอาญา การคนหาความจรงในคดอาญาและการแสวงหา

พยานหลกฐานจากตวบคคล และหลกพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย

รวมถง หลกการการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายไทย ซงม

รายละเอยดดงน

2.1 แนวคดการก าหนดความผดทางอาญา

การศกษาแนวคดการก าหนดความผดอาญาสามารถแบงแยกไดดงน

2.1.1 ความหมายของกฎหมายอาญา

ตามความหมายของกฎหมายอาญา ไดมนกวชาการดานกฎหมายอธบายไวดงน

รองศาสตราจารย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด ไดใหนยาม กฎหมายอาญา ไวคอ

กฎหมายทบญญตวา การกระท าหรอไมกระท าการอยางใดเปนความผด และก าหนดโทษทจะลงแก

ผกระท าความผดไวดวย ยงหมายความรวมถงกฎหมายทบญญตวาการกระท าอยางใดจะถกใชบงคบ

วธเพอความปลอดภย แกผทยงไมไดกระท าความผดเพยงแตจะกอเหตรายเทานนดวย กลาวอกนยหนง

กฎหมายอาญาคอ กฎหมายทบญญตหามมใหมการกระท าอยางหนงอยางใด หรอบงคบใหมการ

กระท าอยางหนงอยางใด โดยผทฝาฝนหรอไมปฏบตตามตองไดรบโทษ16

ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร ไดใหนยาม กฎหมายอาญา ไวคอ บรรดากฎหมาย

ทงหลายทระบถงความผดอาญา โทษ วธการเพอความปลอดภยและมาตรการบงคบทางอาญาอน

16 เกยรตขจร วจนะสวสด. ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 บททวไป. พมพครงท 10. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ พลสยาม พรนตง, 2558), หนา 1.

10

และเปนกฎหมายทก าหนดความผดอาญาเปนเงอนไขของการใชโทษ17 วธการเพอความปลอดภย

และมาตรการบงคบโทษ และทานยงใหนยามความหมายของกฎหมายอาญาอยางกวาง ไว 3 ลกษณะ

คอ 1.กฎหมายอาญาสารบญญต หรอ “กฎหมายอาญา” 2. กฎหมายอาญาวธสบญญต หรอ

“กฎหมายวธพจารณาความอาญา” และ 3. กฎหมายวาดวยการบงคบโทษ18

ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ไดใหนยาม กฎหมายอาญา คอ กฎหมายทบญญตถง

ความผดและโทษทางอาญา โดยพจารณาไดดงน

1. การบญญตถงความผดนนหมายถง การบญญตวาการกระท าและการงดเวนการ

กระท าอยางใดเปนความผดอาญา

2. การบญญตโทษนนหมายความวา เมอไดบญญตไววาการกระท าหรอการงดเวนการ

กระท าอยางใดเปนความผดแลว กตองบญญตโทษทางอาญาส าหรบความผดนนไวดวย19

จงสรปไดวา กฎหมายอาญา คอ กฎหมายหรอขอบงคบหลกเกณฑทไดบญญตหรอ

ก าหนดถงกระท าการหรอไมกระท าการอยางใดอยางหนงเปนความผดอาญา และไดมการก าหนด

บทลงโทษทางอาญาส าหรบการกระท าหรอไมกระท าการอนเปนการฝาฝนบทบญญตกฎหมาย

ดงกลาว ซงรวมถงกฎหมายอนๆทมการบญญตซงมลกษณะเปนความผดอาญาดวย เชน

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. 2519 โดยประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 17 ใหน าบทบญญตในภาค 1 ไปบงคบใชกบ

ความผดตามกฎหมายอนดวย เวนแตกฎหมายนนๆ จะไดบญญตไวเปนอยางอน

2.1.2 หลกเกณฑในการก าหนดความผดทางอาญา

กฎหมายอาญาเปนกฎหมายทไดบญญตถงขอก าหนดกฎเกณฑในการกระท าหรอไม

กระท าการใดๆเปนความผด และหากมการฝาฝนไดรบโทษทางอาญา โดยมวตถประสงคในการ

ลงโทษเพอเปนการคมครองปองกนบคคล สงคม รวมถงทรพยสน จากภยนตรายตางๆ ซงจะม

ผลกระทบตอสทธขนพนฐานของประชาชน จ ากดสทธเสรภาพ จงมการก าหนดหลกเกณฑเรยกวา

17 คณต ณ นคร ข. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. พมพครงท 6. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ วญญชน,

2560), หนา 47. 18 คณต ณ นคร ข. แหลงเดม. หนา 56. 19 หยด แสงอทย. หนงสอความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. พมพครงท 21. (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2559), หนา 199.

11

“ทฤษฎการก าหนดปรมณฑลของกฎหมายอาญาสารบญญตตามทฤษฎอาญา”20 เพอก าหนด

ความผดอาญา

2.1.2.1 หลกเกณฑวาดวยการก าหนดการกระท าหรอไมกระท าใดเปนความผดอาญา

นกวชาการ เฮอรเบรต แอล แพกเกอร ไดเสนอแนวคดในการก าหนดวาการกระท าใด

หรอไมกระท าการใดๆของคนเปนความผดกฎหมายอาญา21 คอ

1. การกระท านนเปนทเหนชดในหมชนสวนมากวาเปนการกระท าทกระทบกระเทอน

ตอสงคมและหมชนสวนมากไมไดใหอภยแกการกระท าเชนนน

2. ถาการกระท าดงกลาวเปนความผดอาญาแลวจะไปขดแยงกบวตถประสงคของการ

ลงโทษประการตางๆ

3. การปราบปรามการกระท าเชนนนโดยถอวาการกระท านนเปนความผดอาญาจะไมม

ผลตอการลดการกระท าทสงคมเหนวาถกตองใหนอยลงไป

4. เปนความผดอาญาแลวจะมการใชกฎหมายบงคบอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน

5. การใชกระบวนการยตธรรมทางอาญากบการกระท าดงกลาวจะไมมผลท าใหเกดการ

ใชกระบวนการนนอยางเกนขดความสามารถทงทางดานคณภาพและปรมาณ

6. ไมมมาตรการควบคมอยางสมเหตสมผลอนๆแลว นอกจากการใชกฎหมายอาญากบ

กรณทเกดขน

โดยรองศาสตราจารย ดร. เกยรตขจร วจนะสวสด ไดใหความเหนไววา หลกเกณฑการ

ก าหนดขอบเขตของกฎหมายอาญาของ เฮอรเบรต แอล แพกเกอร ดงกลาวนจะชวยแกไขปญหา

การเกดกฎหมายอาญาเฟอ (Over Criminalization) ขนได เพราะหากรฐมงแตจะควบคมความประพฤต

ของสมาชกในสงคมโดยใชกฎหมายอาญาเปนเครองมอ โดยไมพจารณาถงประสทธภาพและ

ความสามารถของกลไกของรฐทจะใชบงคบกฏหมายอาญาแลว กฎหมายจะไรความหมายขาด

ความศกดสทธ และเปดโอกาสใหพนกงานเจาหนาทของรฐทประพฤตมชอบมโอกาสแสวงหา

ประโยชนเพอตนเองจากกฎหมายเหลาน หรอหากมการใชบงคบกฎหมายซงมไดมการบงคบใชมา

20 อภรตน เพชรศร. ทฤษฎอาญา. พมพครงท 3. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2556), หนา 51. 21 Herbert L Packer. The limits of the Criminal Sanction. P.296 อางถงใน เกยรตขจร วจนะสวสด.

แหลงเดม. หนา 4.

12

เปนเวลานาน ผถกใชบงคบกจะเกดปฏกรยาเพราะถอวาถกเลอกปฏบตซงจะท าใหความสมพนธ

ระหวางผใชบงคบกฎหมายและชมชนเสอมเสยไป22

2.1.2.2 หลกเกณฑวาดวยการใชกฎหมายอาญาตองมขอจ ากด

เปนหลกเกณฑทมแนวคดให การบงคบใชโทษทางอาญานนตองมขดจ ากด ไมบงคบใช

กฎหมายอาญาเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง หรอเลอกใชเฉพาะในบางสถานการณทไมเหมาะสม

โดยมสาระส าคญคอ

1. กฎหมายอาญาตองไมเปนการบญญตกฎหมายทรวบรวมขอหามซงมวถตประสงค

เพอใหบคคลเชอฟงและการกระท าตาม หากมการฝาฝนบทบญญตดงกลาวจะไดรบการลงโทษเพอ

เปนการแกแคนทดแทน ซง ซซาร เบคคาเรย ไดใหความเหนไววา การปองกนอาชญากรรมยอม

ดกวาการลงโทษผกระท าความผด สงนควรเปนเปาหมายอดมคตของการออกกฎหมายทด23

2. กฎหมายอาญาตองเปนการบญญตกฎหมายเพอใชลงโทษการกระท าหรอไมกระท า

การใดๆอนเปนผลกระทบตอสงคม หรอมพษภยตอสงคม โดย เจอเรมม เบนธม เหนวาการใช

กฎหมายส าหรบการกระท าทเปนปญหา ไมไดมความชวรายอยในตว การใชกฎหมายอาญาลงโทษ

การกระท านนจะถอวาไมเปนการสมควรอยางยง24 การบงคบใชกฎหมายอาญาไมควรน ามาบงคบ

ใช ในกรณผลรายทเกดจากการกระท าผดนนนอยกวาผลรายทเกดจากการลงโทษ

3. การบงคบใชกฎหมายตองไมเปนการบงคบใช เพอจดประสงคทจะบงคบใหบคคล

ปฏบตตามแนวทางทเกดผลประโยชนแกตนเองเทานน โดยแนวคดน จอหน สจวต มลล (John

Stuart Mill) เหนวา อสรภาพของบคคลยอมอยเหนอสงอนใด ถาการกระท านนผดศลธรรมแตไม

เปนการท าใหเกดความเดอนรอนแกบคคลอน เวนแตตวผกระท าเองแลว รฐกไมควรเขาไปยงเกยว

หรอน าเอากฎหมายมาเปนเครองมอในการบงคบบคคลนนใหกระท า25

22 เกยรตขจร วจนะสวสด. แหลงเดม. หนา 7. 23 Beccaria, On Crimes and Punishments (1764). อางถงใน อภรตน เพชรศร. แหลงเดม.หนา 52. 24 Bentham, Introduction to the Principles of Morals and Legislation Amherst (1789). อางถงใน อภรตน

เพชรศร. แหลงเดม. หนา 52-53. 25 John Stuart Mill , On Liberty (1859). อางถงใน อภรตน เพชรศร. แหลงเดม หนา 55.

13

2.1.2.3 หลกเกณฑวาดวยความเปนไปไดในทางปฏบต26

เนองจากกฎหมายอาญามบทบาทส าคญในการควบคมพฤตกรรมของบคคลในสงคม

ซงการกระท าในสงคมนนยอมมขอบเขตทกฎหมายอาญาไมอาจเขาไปควบคมได และการพยายาม

บงคบใชกฎหมายอาญาเพอควบคมพฤตกรรมดงกลาว จะไมเกดประโยชนใดๆ โดยมลกษณะ

สาระส าคญคอ

1. การบงคบใชกฎหมายอาญา ตองเปนการบงคบใชซงไดรบการสนบสนนอยางจรงจง

จากมตมหาชนหรอประชาชนในสงคมนน หากไมมการสนบสนนจากมตมหาชนแลวจะมการ

บงคบใชกฎหมายไดยาก ประชาชนไมใหความรวมมอ ท าใหเจาหนาทไมสามารถปฏบตงานหรอ

ควบคมความสงบสขในสงคมได

2. การบงคบใชกฎหมายอาญาตองเปนการบงคบใชกฎหมายทสามารถบงคบใชได ถา

หาขอพสจนวาผกระท าผดตามกฎหมายไดกระท าผดจรงไดยาก หรอมอตราสวนนอยกวาความผดท

ไดกระท าลงจรงๆ กฎหมายอาญากไมควรทจะบญญตความผดเชนนนไว

3. กฎหมายอาญาไมควรบญญตขอหามบางประการ เมอมการกระท าผดเชนนนแลวจะ

ไมสามารถพสจนไดวามการกระท าความผดขนจรง โดยหลกเกณฑนมแนวคดวา หากมผกระท า

ความผดจ านวนมาก แตรอดพนการบงคบใชกฎหมายอาญาดงกลาว จะท าใหประชาชนเสอมความ

ศรทธาในการเคารพกฎหมาย หรอกฎหมายไมมความศกดสทธ

รองศาสตราจารย ดร.ประธาน วฒนวาณชย ไดใหความเหนวา หลกเกณฑตางๆดงกลาว

ขางตนเปนเพยงขอสมมตฐานซงอาจใชเปนแนวทางในการบญญตกฎหมายอาญา แตการบญญต

กฎหมายอาญาในสงคมใดกตามจะมปจจยทางสงคมและวฒนธรรมอนๆประกอบดวยเสมอ เชน

ความคดทางการเมองของผมอ านาจในการบญญตกฎหมาย คานยม ความนกคดทางศลธรรมของ

ประชาชน กลมผลประโยชน แรงกดดนทางการเมองและอนๆ27

จากแนวความคดของนกวชาการทางกฎหมายดงกลาวขางตน สามารถสรปหลกเกณฑ

การก าหนดความผดทางอาญาได 2 ประการดงน

26 อภรตน เพชรศร. แหลงเดม หนา 57. 27 ประธาน วฒนวาณชย. ความรเบองตนเกยวกบอาชญาวทยา. (กรงเทพมหานคร: ประกายพรก, 2546),

หนา 360.

14

1. การก าหนดใหการกระท าใดเปนความผดทางอาญากตอเมอเปนการกระท าซง

กอใหเกดภยนตรายตอประชาชน อนเกยวกบ ชวต รางกาย ทรพยสน หรอผลประโยชนอนๆ

รวมถงมผลกระทบกระเทอนตอความสงบสขเรยบรอยของสงคม

2. การใชกฎหมายอาญาตองเปนการบงคบใชอยางมขอบเขตจ ากด ใชบงคบทเกด

ประโยชนตอสงคม โดยไมควรบงคบใชกฎหมายอาญาลงโทษพฤตกรรมทไมไดกออนตรายหรอ

ผลกระทบกระเทอนตอบคคลอนหรอประชาชนในสงคม และตองเปนการบงคบใชกฎหมายท

ไดรบการสนบสนนจากประชาชนโดยรวมหรอมตมหาชน

2.1.3 นโยบายทางความผดอาญา (Criminal Policy)

นโยบายทางความผดอาญาเปนสงทเกยวของกบเรองตางๆ เกยวกบวธการปองกนไมให

เกดอาชญากรรม โดยจ ากดมลเหตทศกษามาจากอาชญาวทยา เชน โดยการจดตงองคการด าเนนการ

ปองกนตางๆ จ ากดสมมตฐานทางตวบคคลผกระท าความผด จ ากดสมมตฐานทางสงคมตลอดจน

ด าเนนการสงเคราะหผพนโทษไปแลว วธการทางนตบญญตไดแก การศกษาใหทราบถงกฎหมายท

ควรจะมขนอยางไร จงจะไดผลในทางปองกนอาชญากรรมและปราบปรามการกระท าความผด

วธการบงคบคอ จะด าเนนการลงโทษผกระท าความผดอยางไรจงจะไดผลในทางปองกนอาชญากรรม

เชน จะลงโทษตามลกษณะของความผด หรอตามลกษณะของตวบคคลผกระท าความผด การประสาน

ระหวางสถาบนทงหลายทมสวนในนโยบายทางความผดอาญานใหด าเนนการสจดหมายเดยวกน28

และในการก าหนดนโยบายทางความผดอาญายงมความจ าเปนตองพจารณาเกยวกบเงอนไขทางการเมอง

เศรษฐกจ และสงคม

2.1.4 แนวคดในการบญญตกฎหมายอาญา

การบญญตกฎหมายอาญานนเพอจะน าไปใชบงคบในสงคม จะตองเปนการบญญตซงม

วตถประสงคหลกของกฎหมายอาญาอยางนอย 6 ประการ คอ29

1. คมครองปองกนซงตวบคคล (ในบางกรณคมครองสตวดวย) จากการกระท าโดยเจตนา

อนเปนการทารน หรอประกอบกรรมทางเพศดวยวธการอนไมพงประสงคตางๆ หรอคมครองปองกน

28 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค1. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพส านกอบรมศกษากฎหมายแหง

เนตบณฑตยสภา, 2525,) หนา 4. 29 อภรตน เพชรศร. แหลงเดม. หนา 49.

15

บคคลจากภยนตรายบางประการทไมไดเกดจากการกระท าโดยไมมเจตนา คมครองปองกนบคคลท

อาจถกชกจงใหหลงผดไดงายจากการท ารายหรอกดข

2. คมครองปองกนสภาวะทางจตใจของสงคมใหไมรบผลกระทบกระเทอนจากการ

กระท าทแมวาจะเปนเรองสวนตวของบคคลทเปนผใหญ และยนยอมตอการกระท านนแลว แตถอ

วาผดธรรมชาต หรอ ปองกนการกระท าบางประเภททไดกระท าใหกระทบกระเทอนตอจตใจบคคล

อนเปนอยางมาก

3. คมครองปองกนทรพยสนสวนบคคลจากการลกขโมย การฉอโกง หรอการท าให

เสยทรพย และกรณอนๆ

4. คมครองปองกนสาธารณชนจากความไมสะดวกสบายตางๆ รวมทงใชสภาพบงคบ

ทางอาญาเพอเกบภาษอากรดวย

5. เพอปองกนรกษาไวซงสถาบนทางสงคม รวมทงเพอบงคบใหเกดความเมตตากรณา

ทจ าเปน

6. เพอบงคบใชวธการตางๆทจะท าใหวตถประสงคทงหลายเหลานนบรรลผล

2.1.5 คณธรรมทางกฎหมาย

คณธรรมทางกฎหมาย (Rechtgut) ไมใชสงทมรปธรรมทสามารถจบตองไดโดยใช

ประสาทสมผสทงหา แตเปนสงทเปน “ภาพในทางความคด” ซงเปนสงทเปนนามธรรมกลาวโดยเฉพาะ

“คณธรรมทางกฎหมาย” เปนสงทเปน “ประโยชน” (Interesse) หรอเปนสงทเปน “คณคา” (Wert)

ในการอยรวมกนของมนษยในสงคม

ในการทจะท าใหการอยรวมกนของมนษยในสงคมมความเปนปกตสขนนมนษยทกคน

ตองเคารพและไมละเมด “ประโยชน (Interesse) หรอ “คณคา” (Wert) ของการอยรวมกน การละเมด

“ประโยชน” หรอ “คณคา” ของการอยรวมกนจงเปนการละเมด “คณธรรมทางกฎหมาย” ฉะนนจง

สามารถใหความหมายของ “คณธรรมทางกฎหมาย” ไดวา คณธรรมทางกฎหมาย หมายถง ประโยชน

หรอคณคาของการอยรวมกนทกฎหมาย หรอ ประโยชนทกฎหมายคมครอง30

ความผดอาญาแตละฐานถาพจารณาจากบทกฎหมายนนเองจะม “สงทกฎหมายประสงค

จะคมครอง” และสงเดยวกนน ถาพจารณาตวผกระท าผดกจะเปน "สงทลวงละเมด” สงทวานไมใช

วตถหรอบคคลหรอสงทมรปรางตวตน แตเปนสภาวะในทางความผด เชน ในความผดฐานฆาผอน

30 คณต ณ นคร ข. แหลงเดม. หนา 153-154.

16

สงทกฎหมายประสงคจะคมครองไมใชตวบคคลแตเปน “ชวตมนษย” ในความผดฐานท าใหแทงลก

สงทกฎหมายประสงคจะคมครอง คอ “ชวตในครรภมารดา” และในความผดฐานท ารายรางกาย

สงทกฎหมายประสงคจะคมครอง คอ “ความปลอดภยของรางกาย” เหลานเปนตน สงเหลาน คอ

“คณธรรมทางกฎหมาย” (Rechtsgut)

“คณธรรมทางกฎหมาย” ในความผดบางฐานอาจมมากกวาหนงได เชน คณธรรมทาง

กฎหมายของความผดฐานลกทรพย สงทกฎหมายคมครองไมใชตวทรพย แตเปน “กรรมสทธ” และ

“การครอบครอง” คณธรรมทางกฎหมายแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ31

1. คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคล (Individualrechtsgut) เชน กรรมสทธใน

ความผดฐานท าใหเสยทรพย ความปลอดภยของรางกายในความผดฐานท ารายรางกาย สทธทจะให

การศกษาและอบรมในความผดฐานพรากเดก โดย “คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคล”

เปนคณธรรมทางกฎหมายทบคคลอางความเปนเจาของได โดยทวไปบคคลอาจสละเสยได และเมอ

ไดมการสละคณธรรมทางกฎหมายโดยชอบแลว กรณตองถอวาปราศจากความเสยหาย แตส าหรบ

“ชวตมนษย” นน แมจะเปน “คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคล” แตผเปนเจาของกไมอาจสละ

ความคมครองไดในสวนทเกยวกบ “คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคล (Individualrechtgut)

นนยงอาจแบงแยกยอยออกไปเปน “คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคลโดยแท” (Hochstpersonliches

Rechtsgut ) เชน เกยรต ความปลอดภยของรางกาย แตการแบงแยกออกไปนเปนเพยงการพยายาม

แยกแยะใหเดนชดทอาจมประโยชนในทางวชาการบางเทานน เชน ในการบญญต “ความผดอน

ยอมความได” (Antragsdelikte) เทานน32

2. คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนรวม (Universalrechtsgut) เชน กตกาของรฐธรรมนญ

ความเปนเอกภาพของดนแดนในความผดฐานกบฏ ความบรสทธสะอาดแหงอ านาจรฐในความผด

ตอต าแหนงหนาทราชการ ความปลอดภยบนทองถนนในความผดตามพระราชบญญตจราจรทางบก

“คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนรวม” บคคลมอาจอางเปนเจาของได33

31 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนา 120. 32 คณต ณ นคร ข. แหลงเดม. หนา 155-156. 33 ปยะ วรรณวงศ. คณธรรมทางกฎหมาย : ศกษาการใชการตความความผดฐานวางเพลงเผาทรพย และ

ความผดฐานท าใหเสยทรพย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑตย สาขาวชานตศาสตร. ป 2558, หนา 16.

17

2.1.6 มาตรการบงคบทางอาญาและวตถประสงคในการลงโทษผกระท าความผดอาญา

ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร ไดอธบายความหมายของค าวา “มาตรการบงคบทางอาญา”

(Kriminalsanktion/Criminal sanction) หมายถงมาตรการบงคบตางๆในกฎหมายอาญาทจะใชกบ

ผกระท าความผดไดแก โทษ วธการเพอความปลอดภย และมาตรการบงคบทางอาญาอน

“มาตรการบงคบทางอาญาอน” เชน การยดและท าลายวตถหรอสวนของวตถทม

ขอความหมนประมาท การใหโฆษณาค าพพากษาในหนงสอพมพโดยใหจ าเลยเปนผช าระคาโฆษณา34

ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ไดอธบายความหมายของค าวา “มาตรการบงคบทาง

อาญา” โดยอธบายเรองดงกลาวเกยวกบ “การปองกนทวไป” และ “การปองกนพเศษ”35 ไววา

“การปองกนทวไป” เปนวตถประสงคของการลงโทษประการหนงทไดรบการยอมรบ

ในทางกฎหมายอาญา กลาวคอ เปนการใชโทษเพอการขมขผอนไมใหกระท าความผดท านอง

เดยวกนนน หรอเพอใหเปนแบบอยางซงบงคบจตใจบคคลทวไปทจะคดกระท าความผดอยางเดยวกน

ใหงดเวนความคดนนๆเสย

“การปองกนพเศษ” เปนวตถประสงคอกประการหนงของกฎหมายอาญาทจะปองกนมให

ผกระท าความผดนนกระท าความผดในลกษณะเดยวกนซ าอก ทงนโดยการลงโทษผนนหรอโดย

การใชวธการเพอความปลอดภย

วตถประสงคในการลงโทษผกระท าความผด

ในทางทฤษฎวตถประสงคหรอปรชญาการลงโทษไดอธบายวตถประสงคของการลงโทษ

ทส าคญ36 ดงน

1. การลงโทษเพอการทดแทน (Retribution)

เปนแนวความคดพนฐานมาจาก บคคลใดไดกระท าสงทไมดตองไดรบการตอบสนองท

สาสมกบการกระท าทบคคลนนไดกระท า การลงโทษเพอการทดแทนจงเปนการก าหนดสมดลของ

การกระท าผดและสงทผกระท าจะตองไดรบ โดยผกระท านนตองไดรบโทษเปนการทดแทนจาก

การกระท าสงนน

34 คณต ณ นคร ข. แหลงเดม. หนา 427. 35 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาค 1. หนา 251. อางใน คณต ณ นคร. แหลงเดม ข. หนา 427. 36 ธาน วรภทร. หลกกฎหมาย มาตรการบงคบทางอาญา. (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน,

2557), หนา 56.

18

อาจารยอททศ แสนโกศก อธบายไววา “ตามทฤษฎนการลงโทษกเพอความยตธรรม

ผใดกระท าความผดกตองไดรบโทษเปนการทดแทนหรอจะพดอกอยางหนงกคอ การกระท าความผด

เปนกรรมชว เมอผใดกระท าผดกตองชดใชกรรมของตนโดยการรบโทษ”37

อาจารยนทธ จตสวาง ไดใหความเหนไวเกยวกบวตถประสงคในการลงโทษเพอแกแคน

ทดแทนคอ38

1. การลงโทษเพอแกแคนทดแทนไมไดพจารณาถงประโยชนในอนาคต คอไมได

พจารณาถงวาการลงโทษนนจะมผลในการปองกนไมใหมการกระท าผดเกดขนอกหรอไม การลงโทษ

เพอการทดแทนมไดท าใหเกดผลอะไรกลบคนมาในเชงความผดในการรกษาความสงบเรยบรอย

ของสงคมในอนาคต

2. การลงโทษเพอแกแคนทดแทนไมไดค านงถงความจ าเปนของสงคม แตค านงถง

ความเหมาะสมกบความผดทไดกระท า ฉะนนเมอไดลงโทษผกระท าตามอตราโทษแลว กตอง

ปลอยตวออกมาทงๆทยงเปนอนตรายตอสงคมอย หรอเชนกรณการตดมอผกระท าผดฐานลกทรพย

สงคมจะไมไดอะไรจากการลงโทษดงกลาวนอกจากคนพการทใหสงคมจะตองเปนภาระเลยงด

ตอไป

3. เปนการยากมากทจะวดขนาดความรนแรงของโทษ กบความผดวามความเทาเทยม

กนจรงหรอไม เพราะในสภาพความเปนจรง สงคมยงไมสามารถมมาตรการใดๆทจะลงโทษใหได

สดสวนกบความผดอยางแทจรงได เชน กรณการลกทรพย การลงโทษอยางไรจงจะสาสม หากจะ

ใชโทษจ าคกจะตองจ าคกกปจงจะทดแทนกนได เปนเรองของความรสกทงสน ยงไมมมาตรฐาน

ใดๆทจะวดไดวาทดแทนกนได ปญหาจงเกดวาผกระท าผดถกลงโทษอยางยตธรรมหรอผเสยหาย

ไดรบการตอบแทนทยตธรรมหรอไม

ดงนนการลงโทษซงมวตถประสงคเพอเปนการแกแคนทดแทนนน จงไดมความส าคญ

ลดนอยลง แตกยงมการปฏบตหรอบงคบใชอย เพอใหสอดคลองกบความรสกของผเสยหายและ

ประชาชนในการทจะท าใหผกระท าความผดนนไดรบการลงโทษเพอทดแทนในสงทเขากระท าไป

อยางสาสมกน

37 อททศ แสนโกศก. หลกกฎหมายอาญา : การลงโทษ. อางถงใน ธาน วรภทร. แหลงเดม. หนา 57. 38 นทธ จตสวาง. หลกทณฑวทยา. หนา 24-25. อางถงใน ธาน วรภทร. แหลงเดม. หนาเดม.

19

2. การลงโทษเพอเปนการขมข (Deterrence)

เปนการลงโทษทค านงถงผลของการกระท าแตตวผกระท าผดเทานน โดยไมค านงถง

ประชาชนหรอบคคลอนดวย โดยมวตถประสงคในการลงโทษในลกษณะดงกลาว 2 ประการ39 คอ

1. มผลแกตวผกระท าความผด ท าใหผกระท าความผดซงถกลงโทษมความเขดหลาบ

ไมกลากระท าอก

2. เปนตวอยางใหกบคนทวไปเหนวาเมอกระท าความผดแลวจะตองไดรบโทษ เพอ

คนทวไปไดทราบจะไดเกรงกลวไมกลากระท าความผดขนบาง ท าใหเกดความยบย งชงใจไมกลา

กระท าความผดเชนนนอก

การขมขจะท าใหเกดความกลวทจะถกลงโทษหรอกระท าความผดซ าอก โดยการท าให

การขมขและยบย งใหมประสทธภาพนน โทษตองมความแนนอนในการน าตวผกระท าความผดมา

ลงโทษไมใหโอกาสผกระท าผดหลดรอดจากการลงโทษได โดยตองสามารถกระท าไดรวดเรวเหนผล

ทนตาเพอทจะท าใหผกระท าผดและประชาชนทวไปนนเหนเปนตวอยางวาเมอกระท าความผดแลว

จะไดรบผลรายอยางไร ซงการลงโทษนนตองเสมอภาค โดยผกระท าความผดตองไดรบการลงโทษ

อยางเทาเทยมกนไมมการเลอกปฏบต หากมการกระท าทไมเปนการเสมอภาคหรอไมเปนการเทาเทยม

จะท าใหการลงโทษนนไมศกดสทธ และการลงโทษนนตองเปนโทษทเหมาะสมและทดเทยมกบ

การกระท าความผด หากมลงโทษเบาเกนไป หรอหนกเกนไปอนไมไดสดสวนกบความผดทได

กระท าขน จะท าใหผกระท าความผดนนไมเกดความเกรงกลวและคมคาทจะเสยงกระท าความผดขน40

3. การลงโทษเพอเปนการปรบปรงแกไข (Rehabilitation)

เปนการลงโทษเพอปรบปรงแกไข โดยมแนวคดตามทฤษฎปรบปรงแกไขประสงค

เพยงเพอปองกนไมใหบคคลทไดกระท าความผดมาแลวไดกลบมากระท าความผดซ าอก พยายาม

หาทางท าใหผทไดกระท าความผดเกดความยบย งชงใจไมใหกระท าความผดซ าขน โดยการลงโทษ

เพอปรบปรงแกไขแสดงใหเหนวา การท าใหผกระท าความผดไดรบความล าบาก หรอไดรบผลราย

ดวยการลงโทษ ไมสามารถท าใหจตใจหรอความประพฤตของผกระท าความผดนนดขนได

39 อททศ แสนโกศก. แหลมเดม. อางถงใน ธาน วรภทร. แหลงเดม. หนา 58. 40 นทธ จตสวาง. แหลงเดม หนา 26-27.

20

4. การลงโทษเพอเปนการตดโอกาสกระท าความผดไดอก (Incapacitation)

เปนการลงโทษทมวตถประสงคทท าใหผกระท าความผดนนไมมโอกาสหรอหมด

โอกาสกระท าความผดได อาจหมายถง โทษจ าคกตลอดชวต หรอ การจ าคกทมก าหนดระยะเวลา

การประหารชวต ซงมวตถประสงคใหผกระท าความผดนนออกไปจากสงคมอยางถาวรหรอชวคราว

เพอปองกนใหคนในสงคมนนอาศยหรอใชชวตไดอยางปลอดภย ไมตองมความหวาดระแวงจาก

ผกระท าความผดนนอก

2.1.7 หลกความพอสมควรแกเหต

หลกความพอสมควรแกเหต หรอ “หลกความไดสดสวน” เปนหลกกฎหมายมหาชน

ทวไปทมไดบญญตเปนลายลกษณอกษร แตเปนหลกกฎหมายทใชส าหรบการตรวจสอบการกระท า

ท งหลายของรฐ อนมผลตอความสมบรณหรอความชอบดวยกฎหมายของการกระท าน นๆ

ภาระหนาทของหลกความไดสดสวนไมไดมความมงหมายเฉพาะเพอจ ากดการแทรกแซงของรฐ

แตเปนหลกการทหามไมใหมการใชอ านาจอยางอ าเภอใจ โดยสาระส าคญของหลกความพอสมควร

แกเหตหรอหลกความไดสดสวนมอย 3 ประการ คอ 1. หลกความเหมาะสม (Geeignetheit)

2. หลกความจ าเปน (Erforderlickeit) และ 3. หลกความไดสดสวนในความหมายอยางแคบ

(Verhaeltnismaessigkeit im engeren Sinne)

1. หลกความเหมาะสม ( Geeignetheit ) คอ มาตรการทอาจท าใหบรรลวตถประสงค

ตามทก าหนดไวได มาตรการอนใดอนหนงจะเปนมาตรการทไมเหมาะสม หากมาตรการนนไมอาจ

บรรลวตถประสงคทก าหนดไวได หรอการบรรลวตถประสงคดงกลาวเปนไปดวยความยากล าบาก

2. หลกความจ าเปน ( Erforderlickeit ) คอ มาตรการหรอวธการทอาจบรรลวตถประสงค

ตามทก าหนดไดและเปนมาตรการหรอวธการทอาจกอใหเกดผลกระทบนอยทสด ดงนนหากม

มาตรการอนทสามารถบรรลวตถประสงคนนไดและมผลกระทบนอยกวามาตรการทรฐไดเลอกใช

ในกรณนยอมถอไดวามาตรการทรฐน ามาใชไมไดเปนไปตามหลกความจ าเปน

3. หลกความไดสดสวนในความหมายอยางแคบ (Verhaeltnismaessigkeit im engeren

Sinne) หลกความไดสดสวนในความหมายอยางแคบเปนเรองของความสมพนธระหวางวตถประสงค

และ วธการ โดยหลกความไดสดสวนในความหมายอยางแคบมความหมายวา มาตรการอนใด

อนหนงทจะตองไมอยนอกเหนอขอบเขตของความสมพนธระหวางวธการดงกลาวกบวตถประสงค

ทก าหนดไว กลาวคอ เปนการพจารณาความสมดลระหวางสทธขนพนฐานทถกกระทบกบ

ผลประโยชนสวนรวมทเกดจากการกระทบสทธขนพนฐานดงกลาวจะตองอยในสดสวนทสมดล

21

กน แตหากกระทบสทธของปจเจกบคคลมากแตประโยชนสาธารณะเกดจากการกระทบสทธ

ดงกลาวเพยงเลกนอยเทานน กรณนยอมถอวาไมเปนไปตามหลกความไดสดสวนในความหมาย

อยางแคบ41

ดงนนจงสรปไดวา หลกความพอสมควรแกเหต หรอ “หลกความไดสดสวน” แมเปน

หลกทมไดบญญตไวเปนลายลกษณอกษร แตเปนหลกทวไปทใชบงคบส าหรบการตรวจสอบการ

กระท าทงหลายของรฐอนจะมผลสมบรณหรอมความชอบดวยกฎหมาย โดยการกระท านนจะม

ความเหมาะสมทจะกระท าเพอบรรลวตถประสงคทไดก าหนดไว ตองมการด าเนนการเพอวตถประสงค

ดงกลาวโดยท าใหเกดผลกระทบนอยทสด ซงจะตองไมมมาตรการหรอวธการอนใดทจะสามารถท า

ใหเกดผลกระทบนอยกวาการกระท านน และการกระท านนตองมความสมพนธของวตถประสงค

กบวธการ เพอรกษาสมดลระหวางสทธขนพนฐานทถกกระทบกระเทอนกบผลประโยชนสวนรวม

ทเกดจากการกระทบกระเทอนตอสทธขนพนฐานดงกลาว

2.2 การคนหาความจรงในคดอาญาและการแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคล

ในการการคนหาความจรงในคดอาญาและการแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคล ม

รายละเอยดดงน คอ

2.2.1 ระบบการด าเนนคดอาญา

ระบบการด าเนนคดอาญาสามารถแบงแยกไดเปน 2 ระบบคอ ระบบไตสวน (Inquisitorial

System) และ ระบบกลาวหา (Accusatorial System) ซงการด าเนนคดอาญาของแตละระบบนนม

ความแตกตางกน อนมผลเกยวกบการด าเนนคดอาญา สทธและหนาทของผถกกลาวหาและศาล

โดยระบบไตสวน (Inquisitorial System) จะเปนระบบการด าเนนคดอาญาทสอดคลองกบการด าเนนคด

ในระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law) สวนระบบกลาวหา ( Accusatorial System) จะเปนระบบ

การด าเนนคดอาญาทสอดคลองกบการด าเนนคดในระบบจารตประเพณ (Common Law)

2.2.1.1 ระบบไตสวน ( Inquisitorial System)

ระบบไตสวนเปนระบบทใชอยในกฎหมายวธพจารณาความอาญาในประเทศทใช

ระบบกฎหมาย Civil Law เปนระบบการด าเนนคดโดยรฐ ( Public Prosecution ) ซงเปนระบบ

การด าเนนคดทไมมการแยกหนาทสอบสวนฟองรอง และ หนาทพจารณาพพากษาคด ออกจากกน

โดยผมอ านาจหรอเปนผด าเนนคดอาญาทงหมดนนอยทผพพากษาหรอศาลในการคนหาความจรง

41 บรรเจด สงคเนต. หนงสอหลกกฎหมายพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2558), หนา 29-30.

22

โดยศาลมบทบาทในการสบพยานหรองดสบพยาน และมอ านาจในการสบพยานเพมเตมนอกจาก

พยานหลกฐานทคความน าเสนอตอศาล ในการถามพยานศาลเปนผถามพยานกอน แลวจงใหคความ

ซกถาม ศาลมอ านาจในการใชดลพนจในการรบฟงพยานหลกฐานไมอาจโตแยงได ท าใหคความม

หนาทเพยงเสนอพยานหลกฐานเพอชวยเหลอศาลใหท าหนาทในการคนหาความจรงไดอยางถกตอง42

ซงท าใหผทถกไตสวนไมมสทธอะไรเลยในคดอาญา จงท าใหผถกไตสวนนนตกเปน กรรมแหงคด

(Procedural object )43

การด าเนนคดระบบไตสวนอาจสรปไดดงน

1. ศาลมบทบาททส าคญในกระบวนพจารณาคด และถอเปนอ านาจหนาทของศาล

2. คความทงสองฝายในคดมหนาทเพยงชวยเหลอศาลในการคนหาความจรงในคด

เทานน

3. ศาลมอ านาจสบพยานเพมเตม โดยไมจ าตองสบพยานเฉพาะทคความน าเสนอตอศาล

4. ไมมการแบงแยกอ านาจการสอบสวนฟองรองและด าเนนคดออกจากกนเพอให

องคกรทตางกนท าหนาทในการด าเนนการ

2.2.1.2 ระบบกลาวหา ( Accusatorial System)

ระบบกลาวหาเปนระบบทใชอยในกฎหมายวธพจารณาในประเทศทใชระบบกฎหมาย

Common Law เชน สหราชอาณาจกรและประเทศสหรฐอเมรกา เปนระบบการด าเนนคดทมบคคลหนง

คอ ผเสยหาย ไดน าเรองมาฟองรองกลาวหาอกบคคลหนงตอผมอ านาจช าระความ เพอใหผมอ านาจนน

ช าระความใหแกตน44 โดยมการแยกหนาทสอบสวนฟองรอง และ หนาทพจารณาคด โดยใหอ านาจ

สอบสวนฟองรองเปนอ านาจขององคกรหนงคอ อยการ หรอ พนกงานอยการ เปนผใชอ านาจดงกลาว

และยงคงใหองคกรศาล หรอ ผพพากษาเปนผใชอ านาจพจารณาคด เพอ เปนการแกไขขอบกพรอง

ของการด าเนนคดอาญาในระบบไตสวน เนองจากในระบบไตสวนผพพากษาหรอศาลจะเปนผม

อ านาจมาก อาจมอคตความล าเอยง จงเปนการลดอ านาจของผพพากษา เพอขจดขอผดหลงดงกลาว

และเปนการยกฐานะของผถกกลาวหา ( ผตองหาและจ าเลย ) เปนประธานแหงคด (Procedural subject)

42 พรเพชร วชตชลชย. ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน. (กรงเทพมหานคร : เกรนโกรว, 2542),

หนา 4-5. 43 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนา 60-61. 44 ชวเลศ โสภณวต. กฎหมายลกษณะพยานของไทยเปนกฎหมายในระบบกลาวหาจรงหรอ. ดลพาห, 28,

2524, หนา 36.

23

ท าใหผถกกลาวหา (ผตองหาและจ าเลย) มสทธตางๆ สามารถตอสคดไดอยางเตมท และหามการ

ด าเนนกระบวนพจารณาทไมชอบ45

ระบบกลาวหามการพจารณาคดในลกษณะของการ “ตอสระหวางคความทงสองฝาย”

ซงใหอ านาจหนาทแกคความแตละฝายในการน าเสนอพยานหลกฐานตางๆของแตละฝายตอศาล

และเปดโอกาสใหคความทงสองฝายนนสามารถตอสคดไดอยางเตมท ซงศาลจะวางตวเปนกลาง

และเปนเพยงผควบคมการพจารณาคดใหเปนไปตามกฎหมายหรอกฎเกณฑอยางเครงครด และ

ท าหนาทพจารณาคดตามพยานหลกฐานตามทคความทงสองฝายไดน ามาเสนอตอศาลเทานน ไมอาจ

สบพยานเพมเตมนอกเหนอจากทคความทงสองฝายน ามาเสนอตอศาลได และในระบบกลาวหาได

มกลไกทเรยกวา การถามคาน (Cross-Examination) อนเปนการท าใหคความฝายตรงขามมโอกาสท

จะถามความพยานของคความอกฝายหนงซงเปนหนทางไปสการพสจนความจรง ดงนนระบบ

กลาวหานเปนระบบทถอหลกวาคความทงสองตองมาศาลในฐานะเทาเทยมกน

การด าเนนคดระบบกลาวหาอาจสรปไดดงน

1. ศาลท าหนาทเปนคนกลาง ควบคมดแลใหคความทงสองฝายด าเนนคดไปตาม

กฎหมายหรอกฎเกณฑอยางเครงครด โดยศาลจะไมมหนาทในการเรมตนสบพยาน รวมถงการ

ซกถามหรอถามคานพยาน เวนแตกรณเพอประโยชนแหงความยตธรรมในกรณทค าพยานไมม

ความชดเจนเพยงพอท าใหเขาใจได46

2. ระบบกลาวหามกฎเกณฑในการสบพยานทเครงครด ศาลสามารถใชดลพนจไดนอย

มการวนจฉยขอเทจจรงจากพยานหลกฐานทคความน าเสนอโดยคณะลกขน

3. การด าเนนคดในระบบกลาวหาเปนลกษณะของการตอสระหวางคความทงสองฝาย

อยางชดเจน เปนการด าเนนพจารณาคดทมลกษณะเปดเผยตอหนาจ าเลย โดยใหจ าเลยมโอกาส

เผชญหนากบพยาน และมความเชอวาขอเทจจรงเกดจากการทจ าเลยใชสทธในการถามคาน โดยศาล

ไมมการชวยเหลอโจทกในการแสวงหาพยานหลกฐาน

4. มการแบงแยกอ านาจการสอบสวนฟองรองออกจากการพจารณาพพากษาคด โดยให

องคกรทตางกนท าหนาท

45 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนา 61-62. 46 มน รกวฒรศรกล. บทบาทของศาลตอการด าเนนกระบวนพจารณาในระบบกลาวหา. รพสาร

( มหาวทยาลยธรรมศาสตร ), 2534, หนา 31.

24

2.2.2 แนวคดในการด าเนนคดอาญา

แนวคดในการด าเนนคดอาญา สามารถจ าแนกแนวคดในการด าเนนคดอาญาได 3 ประเภท

ดงน

2.2.2.1 การด าเนนคดอาญาโดยเอกชน (Privatklage หรอ Private Prosecution)

การด าเนนคดอาญาโดยเอกชนตามแนวคดน เปนการด าเนนคดอาญาของเอกชนซงตก

เปนผเสยหาย ถกใครกระท าอนเกดความเสยหายหรอถกประทษรายมายนฟองรองตอศาล ซงเรยกวา

การด าเนนดคอาญาโดยผเสยหาย การด าเนนคดอาญาจงปะปนกบการด าเนนคดแพงจนแยกแทบ

ไมออก47

2.2.2.2 การด าเนนคดอาญาโดยประชาชน (Popularklage หรอ Popular Prosecution)

การด าเนนคดอาญาโดยประชาชน เปนการรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน

โดยประชาชนทกคนยอมมหนาทในความรบผดชอบในการรกษาความสงบของสงคม ท าให

ประชาชนทกคนน นยอมตกเปนผ เสยหายและมอ านาจฟองคดอาญาไดโดยจ าตองค านงวา

ประชาชนนนเปนผเสยหายทแทจรงหรอไม ดงนนผฟองหรอผถกฟองจงมความเทาเทยมกนเปน

เรองของการตอสระหวางคความทไมตางไปจากการด าเนนคดแพง48

2.2.2.3 การด าเนนคดอาญาโดยรฐ (Offizialklage หรอ Public Prosecution)

การด าเนนคดอาญาโดยรฐ เปนหลกการด าเนนคดอาญาทเกดขนใหม ซงใหถอวารฐนน

เปนผเสยหายและเจาพนกงานของรฐ คอ “พนกงานอยการ” เปนผมอ านาจหนาทในการด าเนนคดอาญา

โดยรฐนนไมไดเปนผผกขาดจากการด าเนนคดอาญาแตเพยงผเดยว ในการด าเนนคดอาญานนยงคง

มการผอนคลายใหเอกชนเปนผฟองคดไดบางคด โดยจ ากดประเภทและฐานความผดไว ซงรฐนน

จะไมถอวารฐเปนปฏปกษกบประชาชนในรฐ องคกรตางๆทมอ านาจและหนาทด าเนนคดอาญาของรฐ

คอ ศาล พนกงานอยการ และ เจาพนกงานต ารวจ ลวนตางมหนาทในการอ านวยความยตธรรม รวมกน

และชวยกนคนหาความจรง จงท าใหนตสมพนธในทางวธพจารณาคดอาญาของการด าเนนคดอาญา

โดยรฐนนเปนนตสมพนธสองฝาย คอ ฝายรฐฝายหนง กบ ผถกกลาวหาอกฝายหนง

โดยการใหพนกงานอยการเปนผมอ านาจหนาทในการด าเนนคดอาญา เปนผรบผดชอบ

ในการสอบสวนฟองรอง อนเปนหลกเกณฑของระบบอยการสมบรณ กลาวคอ ตามระบบอยการ

47 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนา 65. 48 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนาเดม

25

สมบรณถอวาการสอบสวนฟองรองเปนกระบวนการด าเนนคดอาญาทไมอาจแบงแยกได เจาพนกงาน

ต ารวจนนเปนเพยงผชวยของอยการ49

2.2.3 การแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคล

การตรวจตวและการคนตวบคคลเปนการแสวงหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพอ

ประโยชนในการด าเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญา เพอพสจนความผดและความบรสทธของ

จ าเลยในคดอาญา แตการตรวจคนและการคนตวบคคลจะเปนมาตรการ ซงเปนการกระท าของรฐท

มผลกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน รฐจงตองรกษาสมดลระหวางอ านาจของรฐและ

สทธและเสรภาพของประชาชน โดยการก าหนดขอบเขตในการใชอ านาจรฐและวธการตรวจตว

และคนตวเพอความเปนธรรมตอประชาชน

การตรวจตว ในขนตอนการด าเนนคดอาญาในชนสอบสวน ตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 132 ไดบญญตไวดงน

“เพอประโยชนแหงการรวบรวมพยานหลกฐานใหพนกงานสอบสวนมอ านาจ

ดงตอไปน

(1) ตรวจตวผเสยหายเมอผนนยนยอม หรอตรวจตวผตองหา หรอตรวจสงของหรอททาง

อนสามารถอาจใชเปนพยานหลกฐานได ใหรวมทงท าภาพถาย แผนท หรอภาพวาดจ าลองหรอ

พมพลายนวมอ ลายมอ ลายเทา กบใหบนทกรายละเอยดซงนาจะกระท าใหคดแจมกระจางขน

(2) .....”

การตรวจตวบคคล จงสามารถแบงแยกของการตรวจไดดงน

1. การตรวจรางกายภายนอก คอ การตรวจบาดแผล การตรวจลายพมพนวมอ ลายมอ

หรอ ลายเทา เพอใหไดมาซงพยานหลกฐานทเกดจากสวนหนงของรางกาย

2. การตรวจภายในรางกาย เปนการด าเนนการโดยการรวบรวมพยานหลกฐานโดยการ

รกล าหรอรบกวนรางกาย เพอน าสวนของรางกาย มาเปนพยานหลกฐาน ซงจ าตองด าเนนการตรวจ

ภายในรางกายโดยใชความรทางวทยาศาสตรในการคนหาความจรงเพอพสจนความผดหรอ

ความบรสทธของผตองหา พยานหลกฐานทไดมาจงถอวาเปนพยานหลกฐานทางวทยาศาสตร (Science

of Evidence)

49 คณต ณ นคร ก. แหลงเดม. หนา 66.

26

การตรวจภายในรางกาย จงแบงลกษณะการตรวจได 2 ลกษณะดงน

1. การตรวจโดยการเจาะเลอดและสารคดหลงทขบออกจากรางกาย ไดแก เลอด ลมหายใจ

ปสสาวะ น าลาย หรอน าอสจ เปนตน

2. การตรวจจากสวนอวยวะ ไดแก เสนขน เสนผม หรอเลบ เปนตน

การคน เปนมาตรการบงคบในการด าเนนกระบวนยตธรรมทางอาญาของรฐทใหเจาพนกงาน

ของรฐเปนผมอ านาจในการด าเนนการ เพอจบกมผตองสงสย หรอเพอพบสงของทสามารถอาจใช

เปนพยานเอกสาร เปนของกลาง เปนพยานวตถ เปนการกระท าเพอชวยบคคล หรอเพอประโยชน

ในการสบสวนสอบสวนรวบรวมประจกษพยานหลกฐานแหงคด50 ดงนนจงสามารถแบงแยก

ลกษณะของ “การคน” ไดดงน

1. เปนการลวงล าสทธสวนบคคลอนเปนมาตรการบงคบในการด าเนนคดของรฐ

2. เจาพนกงานของรฐเปนผมอ านาจในการด าเนนการตามกฎหมาย

3. ตองเปนการกระท าเพอคนหาสงของหรอบคคล

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 132 (2) ไดบญญตวตถประสงคแหง

การคน ในสวนของการด าเนนคดอาญาในขนตอนการสอบสวนไว คอ

“เพอประโยชนแหงการรวบรวมพยานหลกฐานใหพนกงานสอบสวนมอ านาจ ตอไปน

(1) …..

(2) คนเพอพบสงของ ซงมไวเปนความผด หรอไดมาโดยการกระท าความผด หรอไดใช

หรอสงสยวาไดใชในการกระท าความผด หรอซงอาจใชเปนพยานหลกฐานได แตตองปฏบตตาม

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยคน

(3) …..

การคนตวบคคล ยงสามารถจดแบงการคนตวบคคลตามรปแบบดงตอไปน

1. การคนภายนอกรางกาย ไดแก การคนหาสงของจากเสอผา โดยมวตถประสงคเพอ

ยดอาวธในกรณทอาจจะมอาวธตดอยกบรางกาย เพอจะไดไมมโอกาสใชอาวธท าอนตรายแกผอน

หรอเพอไมใหท าลายหลกฐานทอยกบรางกายของบคคลทถกคน

2. การคนภายในรางกาย คอ การด าเนนการโดยการรวบรวมพยานหลกฐานโดยการรกล า

หรอรบกวนรางกาย เพอน าสงอนทอยภายในรางกาย มาเปนพยานหลกฐาน ซงจ าตองด าเนนการคน

50 ประเสรฐ เมฆมณ. ต ารวจและกระบวนการยตธรรม. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพบพธการพมพ, 2523),หนา 166.

27

ภายในรางกายโดยใชความรทางวทยาศาสตรในการคนหาความจรงเพอพสจนความผดหรอความบรสทธ

ของผตองหา เชน การตรวจคนชองทวารหนก หรอชองคลอด เพอไดมาซงพยานหลกฐานวา

ผตองหาไดกระท าความผด

แตในการใชอ านาจของเจาพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจสามารถเปนได “ต ารวจทางคด”

และ “ต ารวจทางปกครอง” กลาวคอ การปฏบตหนาทของเจาพนกงานต ารวจเปนการใชอ านาจใน

ฐานะใด ซงการบงคบใชกฎหมายเพอความสงบสขของสงคม โดยการปองกนอาชญากรรมเปน

วธการหนงทดทสด ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาจงไดมการก าหนดอ านาจหนาเจาพนกงาน

ต ารวจไว รวมถงการใชอ านาจของเจาพนกงานต ารวจในการคนหาความจรง ในการปองกนและ

ปราบปรามอาชญากรรม โดยการสบสวนจะตองมหลกเกณฑและวธการทเหมาะสม เชน มาตรา 93

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา บญญตวา “หามมใหท าการคนบคคลใดในทสาธารณสถาน

เวนแตพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจเปนผคนในเมอมเหตอนควรสงสยวาบคคลนนมสงของใน

ความครอบครองเพอจะใชในการกระท าความผดหรอซงไดมาโดยการกระท าความผดหรอซงมไว

เปนความผด” ซงมาตราดงกลาวเปนการบญญตโดยมเนอหาเปนเรองปองกนอาชญากรรม สามารถ

เขาคนบคคลในสาธารณสถานไดโดยไมจ าตองมหมายศาล และเพยงอางถง “เหตอนควรสงสยวาม

การกระท าความผด” จงมลกษณะเปนกฎหมายต ารวจ51

แตอยางไรกตาม “เหตอนควร” ถอเปนหลกส าคญทจะน ามาพจารณาวาการสบสวนของ

เจาพนกงานไดกระท าไปโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม แมจะเปนการสบสวนเพอรกษาความสงบ

เรยบรอยของประชาชน แตการทเจาพนกงานของรฐด าเนนการจะตองพจารณาวามเหตทจะเขาไป

แทรกแซงหรอลวงละเมดสทธและเสรภาพของปจเจกชนหรอไม52

51 คณต ณ นคร ค. ประมวลกฎหมายพจารณาความอาญา : หลกกฎหมายและพนฐานการเขาใจ.

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2560), หนา 94. 52 รฐา วรรณศร. การควบคมตวระหวางรอการตรวจพสจนหาสารเสพตดในรางกายกบการคมครองสทธ

เสรภาพของบคคล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑตย สาขาวชานตศาสตรบณฑต, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. ป 2560. หนา 34.

28

2.3 หลกพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย

ในการศกษา หลกพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย มรายละเอยดดงน

2.3.1 สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ

“สทธ” ในความหมายทวไป หมายถง อ านาจทกฎหมายรบรองคมครองใหแกบคคลใน

อนทจะเรยกรองใหบคคลอนกระท าการอยางใดอยางหนง สทธจงกอใหเกดหนาทแกบคคลอน

ดวย53

“สทธตามรฐธรรมนญ” หมายถง อ านาจตามรฐธรรมนญหรอกฎหมายสงสดไดบญญต

ใหการรบรองคมครองปจเจกบคคลในอนทจะกระท าการหรอไมกระท าการ กอใหเกดสทธเรยกรอง

ทจะไมใหบคคลใดสามารถเขามาแทรกแซงในสทธตามรฐธรรมนญของตนได โดยอาจเรยกรองตอ

องคกรของรฐไมใหแทรกแซงในขอบเขตสทธของตนได54

“เสรภาพ” หมายถง สภาพการณทบคคลมอสระในการทจะกระท าการอยางใดอยางหนง

ตามความประสงคของตน อ านาจในการก าหนดตนเองโดยอสระของบคคลทจะกระท าการใด

หรอไมกระท าการใดอนเปนอ านาจทมเหนอตนเอง

ความแตกตางระหวาง “สทธ” และ “เสรภาพ” จงอยทวา “สทธ” เปนอ านาจทบคคลม

เพอเรยกรองใหผอนกระท าการหรองดเวนกระท าการอยางใดอยางหนง แตในขณะท “เสรภาพ”

เปนอ านาจทบคคลนนมอยเหนอตนเองในการตดสนใจทจะกระท าการอยางใดอยางหนงโดย

ปราศจากการแทรกแซงหรอครอบง าจากบคคลอน เสรภาพจงไมกอใหเกดหนาทตอบคคลอน

แตอยางใด55 สทธมนษยชนหรอสทธของทกคน (Menschenrechte / Jedermannrechte) ไดแก สทธท

รฐธรรมนญมงทจะคมครองแกทกๆคน โดยไมไดแบงแยกวาบคคลนนจะเปนชนชาตใด เชอชาตใด หรอ

ศาสนาใด หากบคคลนนเขามาอยในขอบเขตอ านาจรฐทใชรฐธรรมนญของประเทศนน บคคลนน

ยอมไดรบความคมครองภายใตรฐธรรมนญดวย สทธมนษยชนเปนคณลกษณะประจ าตวของมนษย

ทกคน เปนสทธและเสรภาพตามธรรมชาตทเปนของมนษยในฐานะทเกดมาเปนมนษย มนษยทกคน

ยอมมสทธและเสรภาพตงแตกอนทจะมรฐ เกดขน ซงสทธประเภทนไดแก สทธในชวตและรางกาย

เสรภาพในทางศาสนา เปนตน

53 วรพจน วศรตพชญ. สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน,

2538), หนา 21. 54 บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนา 51. 55 บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนา 53.

29

ในการคมครองสทธเสรภาพนน จะเปนตวแปรหนงทท าใหกระบวนการยตธรรมทาง

อาญานนดขน มประสทธภาพเพมขนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ซงกระบวนการ

พจารณาคดอาญาทด ตองมหลกสทธเสรภาพของประชาชนเปนตวควบคม เพอมใหพนกงาน

เจาหนาทของรฐใชอ านาจทไดมาจากบทบญญตแหงกฎหมายโดยมชอบ56 ซง Packer ไดแบง

กระบวนการพจารณาคดอาญาออกเปน 2 รปแบบคอ57

1. รปแบบทเปนการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน เรยกวา Due Process Model

(รปแบบการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน) เปนการอธบายวา รฐใดไดบญญตกฎหมายหรอ

ก าหนดหลกเกณฑใหความส าคญตอการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน กฎหมายหรอ

ขอก าหนดหลกเกณฑดงกลาวนจะออกมาในลกษณะเปนการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน

อยางมาก หรออาจกลาวไดวามงความส าคญไปทการจ ากดอ านาจของพนกงานเจาหนาทของรฐทจะ

กระท าการใดๆตามทกฎหมายหรอขอก าหนดจะอนญาตใหสามารถกระท าได ซงหากการกระท า

นนละเมดตอสทธเสรภาพ พนกงานเจาหนาทของรฐจะกระท าไดตอเมออยในกรอบทกฎหมายได

ก าหนดไว

2. รปแบบทเปนแนวทางในการเพมประสทธภาพในการปองกน และปราบปราม

อาชญากรรม เรยกวา Crime Control Model (รปแบบเพอการควบคมอาชญากรรม) โดย Packer ได

อธบายไววา รฐใดใหความส าคญตอการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม กฎหมายหรอ

ขอก าหนดหลกเกณฑของรฐนนจะมลกษณะทเปนการเพมประสทธภาพในการปองกนอาชญากรรม

โดยในกฎหมายจะอนญาตใหพนกงานเจาหนาทของรฐสามารถเขาไปแสวงหาความจรง ไมวาจะ

เปนการตรวจคน จบกม หรอคมขง โดยมการตรวจสอบทไมไดเครงครดจากองคกรภายนอก ซงจะ

มวตถประสงคในการรกษาความสงบสขของสงคม อาจกลาวไดวาเปนแนวความคดทใหอ านาจแก

เจาพนกงานของรฐเขาไปแสวงหาพยานหลกฐาน ปองกน หรอควบคมการกออาชญากรรม แมการ

กระท าดงกลาวจะมผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน แตหากเพอความสงบสขของสงคม

หรอเพอประโยชนสาธารณะ การกระท าของพนกงานเจาหนาทของรฐนนยอมกระท าได

56 กตตพงษ กตตยารกษ. กระบวนการยตธรรมบนเสนทางของการเปลยนแปลง. (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2543), หนา 11. 57 กตตพงษ กตตยารกษ. แหลงเดม. หนา 10-11.

30

2.3.2 เสรภาพในการตดสนใจของผตองหา

ในการด าเนนกระบวนพจารณาด าเนนคดอาญาใน“ระบบกลาวหา”น ผถกกลาวหาจะไม

เปนกรรมในคด แตจะเปน ประธานในคด และโดยผลแหงการทผถกกลาวหาเปนประธานแหงคด

ผถกกลาวหาจงเปนผรวมคดในฐานะเปนคน ซงมใชวตถ58

สทธของผถกกลาวหาในคดอาญาซงกฎหมายไดรบรองนนมอย 2 ประการคอ 1. สทธ

ในการกระท า (Active right) และ 2. สทธทจะอยเฉย (Passive right)

2.3.2.1 สทธในกระท า (Active right)

เปนสทธของผถกกลาวหาอยางผรวมในคดคอ สทธทจะอยรวมการด าเนนคดอาญาของ

พนกงานเจาหนาทและ ศาล (Recht auf Anwesenheit) เชน สทธทจะอยรวมในการพจารณาคด

สทธทมทนายความในการชวยเหลอในคด สทธทจะใหการแกขอกลาวหา

สทธทจะอยรวมในการพจารณาคด เปนสทธทมหลกประกนใหกบคความ โดยคความ

ทมาศาลนนจะตองมฐานะเทาเทยมกน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดบญญตวา

“สทธขนพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรองการไดรบการ

พจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจสอบเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอ

ขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษา หรอ ตลาการ การไดรบการ

พจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบเหตผล

ประกอบค าวนจฉย ค าพพากษา หรอค าสง”59 จะเหนไดวา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ได

ใหความส าคญตอการมสวนรวมในการพจารณาคด ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 172 กไดบญญตให การพจารณาคดและสบพยานในศาล ใหกระท าโดยเปดเผยตอหนาจ าเลยดวย

ซงเปนการสอดคลองกบรฐธรรมนญเพอรบรองสทธของผถกกลาวหา และเปดโอกาสใหผถกกลาวหา

แกขอกลาวหาไดในฐานะเปนประธานแหงคด และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560

ไดบญญตไวเชนเดยวกนวา “บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายเทาเทยมกน”60 แมจะไมไดกลาวถงการคมครองสทธในกระบวนการยตธรรมอยางละเอยด

เชนกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 กตาม

58 สหาย ทรพยสนทรกล และ คณะ. รวมบทความดานวชาการของ ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร. หนา 60. 59 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 40 (2) 60 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 27

31

สทธทมทนายความในการชวยเหลอในคด ซงตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ. 2550 ไดบญญตวา “ในคดอาญา ผตองหาหรอจ าเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคด

ทถกตอง รวดเรว และเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบ

พยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการ

ปลอยตวชวคราว”61 จะเหนไดวา รฐธรรมนญ ไดก าหนดสทธแกผถกกลาวหาใหมสทธไดรบการ

ชวยเหลอจากทนายความ โดยประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กไดก าหนดหลกการเดยวกน

ไวเพอสอดคลองกบรฐธรรมนญ เชน ผต องหา (ผถกกลาวหา) มสทธใหทนายความหรอผซงตน

ไววางใจเขาฟงการสอบปากค าตนกได62 สทธในการมทนายความในคดทมอตราโทษประหารชวต

หรอมโทษจ าคก63 ในการตอสคดความ ผถกกลาวหามกไมมความรทางดานกฎหมาย จงจ าเปนตองม

ผชวยเหลอในคดซงกคอทนายความ โดยทนายความนนมสทธดงน

1. สทธในการทจะตดตอลกความของตน โดยสทธนไดก าหนดไวในประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 8(2)

2. สทธในการรวบรวมพยานหลกฐานและสทธทจะเสนอพยานหลกฐาน ซงสทธดงกลาวน

เปนหนาทของทนายความทตองน าพยานหลกฐานทเปนประโยชนตอลกความมาเสนอตอศาล

3. สทธทจะแถลงใหเจาพนกงานและศาลทราบและรองขอใหด าเนนการ ซงการใชสทธน

จะสามารถใชไดแมอยในชนสอบสวน

4. สทธในการก าหนดวนพจารณาคดและลกษณะกระบวนการพจารณา

5. สทธในการแนะน าในเรองอทธรณ หรอฎกาแกลกความของตน

6. ในบางประเทศทนายความมสทธทจะตรวจดส านวนการสอบสวนภายใตเงอนไข

บางประการ เชน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 147 ของประเทศเยอรมน64

สทธทจะใหการแกขอกลาวหา เปนสทธซงผถกกลาวหามสทธใหการแกขอกลาวหา

โดยผถกกลาวหานนตองทราบกอนวา ผนนถกกลาวหาอยางไร โดยในการท าค าฟอง ตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาไดก าหนดให การท าค าฟองตองมการกระท าทงหลายทอางวาจ าเลย

ไดกระท าความผด ขอเทจจรงและรายละเอยดทเกยวกบเวลาและสถานทซงเกดการกระท านนๆ

61 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 40 (7) 62 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 134/3 63 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 134/1 64 สหาย ทรพยสนทรกล และ คณะ. แหลงเดม. หนา 362-363.

32

อกทงบคคลหรอสงของทเกยวของพอสมควรเทาทจะใหจ าเลยเขาใจขอหาไดด65 ซงแสดงใหเหนถง

สทธวา การทผถกกลาวหาจะแกขอกลาวหา ตองทราบถงขอกลาวหาทถกกลาวหาเสยกอนอยางชดเจน

โดยค าวา ขอหา จงตองมความหมายอยางเดยวกบเนอหาของค าฟอง คอ การกระท าทอางวาผตองหา

ไดกระท าความผด หรอการกระท าทอางวาจ าเลยไดกระท าความผด66

2.3.2.2 สทธทจะอยเฉย (Passive right)

เปนสทธของผถกกลาวหาในทางอยเฉย หรอ สทธของผถกกลาวหาในทางไมกระท า

ซงเปนสทธทผถกกลาวหาสามารถตดสนใจไดดวยตวเอง โดยผถกกลาวหามสทธทจะไมใหการในเรอง

ทผนนถกกลาวหา และถอยค าผถกกลาวหาจะใชยนเขาไดนน จะตองเปนถอยค าทไมไดเกดขนจาก

การหลอกลวง ขมข ใหสญญา หรอจากการทไมชอบดวยกฎหมายทงหลาย67 แตมาตรการบงคบของรฐ

ยงคงใชบงคบตอผถกกลาวหาได เพราะหากไมมการบงคบแลวจะท าใหการด าเนนคดอาญาของรฐ

ไมอาจด าเนนตอไปได แตการใชมาตราการบงคบ เชน การจบกม หรอตรวจคน กบผถกกลาวหานน

จะตองไมกระทบกระเทอนตอฐานะของผถกกลาวหาในฐานะทเขาเปนประธานแหงคดดวย68

2.3.3 หลกประกนเบองตนของผถกกลาวหาในการด าเนนคดอาญา

ในกระบวนการยตธรรมทางอาญานน ผถกกลาวหาวากระท าความผดยอมตองมฐานะ

เปนประธานแหงคด มสทธตางๆ และมหลกประกนในการด าเนนคดอาญา คอ

1. หลกสนนษฐานวาเปนผบรสทธ

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ไดบญญตใหบคคลไมตองรบโทษอาญา เวนแต

ไดกระท าการอนกฎหมายทใชอย ในเวลา ทกระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว

และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทบญญตไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท า

ความผดไมได โดยในคดอาญาตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลยไมมความผด และกอน

มค าพพากษาถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระท าความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระท า

ความผดไมได69 เปนหลกทสนนษฐานใหแกผถกกลาวหาวาเปนผบรสทธไวกอนทศาลจะมค าสง

หรอค าพพากษาถงทสด ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดบญญต ใหกฎหมาย

65 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 158 (5) 66 สหาย ทรพยสนทรกล และ คณะ. แหลงเดม. หนา 284. 67 สหาย ทรพยสนทรกล และ คณะ. แหลงเดม. หนา 60. 68 สหาย ทรพยสนทรกล และ คณะ. แหลงเดม. หนา 61. 69 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 29

33

สนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลยนนไมมความผด70 ซงเปนการสอดคลองกบหลกการของ

รฐธรรมนญ โดยจ าเลยอาจวางเฉยในการรวมคนหาความจรงในการพจารณาคดได ซงเปนหนาท

ของโจทกในการพสจนพยานหลกฐานจนปราศจากขอสงสยวาจ าเลยนนเปนผกระท าความผด

จ าเลยจงไมมหนาททตองน าพยานเขาสบหรอใหการปฏเสธฟองของโจทกกได

2. สทธทจะนง (Right to silence)

เมอบคคลผถกกลาวหากระท าความผดอาญาไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ

จนกวาจะมการพสจนการกระท าความผดจนปราศจากขอสงสยตามกฎหมายแลว จงเกดหลกการท

ท าใหผกลาวหาตองไมแสวงหาพยานหลกฐานจากตวผถกกลาวหา เปนการท าใหผถกกลาวหาไมม

หนาทตองแสวงหาขอเทจจรงทเกดขนในคด หรอผถกกลาวหาไมมความจ าเปน หรอไมอาจถกบงคบ

ใหกระท าการใดๆเปนการรวมแสวงหาขอเทจจรงได การนงเฉยทไมกระท าการใดๆของผถกกลาวหาน

จงไมน าไปใชรวมในการชงน าหนกพยานหลกฐาน หรอน าไปใชประโยชนทางออมไดอยางสนเชง71

3. สทธทไมใหการเปนปฏปกษแกตนเอง

สทธทจะไมใหถอยค าเปนปฏปกษตอตนเองเปนสทธขนพนฐานของบคคลเมอบคคล

นนตกเปนผตองหาหรอจ าเลยแหงคด โดยจะบงคบใหผตองหาหรอจ าเลยนนกลาวถอยค าทเปน

ปฏปกษตอตนเองไมได ซงเปนการคมครองเฉพาะ “ถอยค า” เทานน โดยสทธทจะไมใหถอยค า

เปนปฏปกษตอตนเองน ศาลฎกาของประเทศสหรฐอเมรกา ไดมการตความรวมถง การหาม

พนกงานสอบสวนกระท าการอนมชอบอยางใดๆตอผตองหา เพอใหผตองหาตองใหถอยค าซงเปน

ปฏปกษตอตนเอง และในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทยนน กมการก าหนดวา

ในการถามค าใหการของผตองหา หามมใหพนกงานสอบสวนท าหรอจดใหท าการใดๆ ซงเปนการ

ให ค ามนสญญา ขเขญ หลอกลวง ทรมาน ใชก าลงบงคบ หรอกระท าโดยมชอบดวยประการใดๆ

เพอจงใจใหเขาใหการอยางใดๆ ในเรองนนๆ72 เพราะหากมการกระท าใดๆทไมชอบดวยกฎหมาย

จนผตองหานนตองใหถอยค ากใหถอวาเปนการบงคบใหผตองหาเปนพยานปฏปกษตอตนเองใน

คดอาญา

70 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 227 71 รณกรณ บญม. สทธทจะนงในคดอาญาของประเทศองกฤษ. วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

หนา 298. 72 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 135

34

2.3.4 ศกดศรความเปนมนษยตามรฐธรรมนญ

ศกดศร (Dinitas) ในความหมายของชาวโรมน หมายถงเกยรตในทางสวนบคคลท

ปรากฎตอสาธารณะ ดงนน ศกดศรในความหมายของชาวโรมนจงไมใชเรองของบคคลทกคน

หากแตหมายเฉพาะบคคลทไดรบเกยรตจากสาธารณะ73

ศกดศรความเปนมนษย ในทางกฎหมาย หมายถง มนษยทกคนเปนมนษยโดยอ านาจ

แหงจตวญญาณของตนเอง ซงท าใหเขาแตกตางจากความเปนอยในสภาวะธรรมชาตทปราศจาก

ความเปนสวนบคคล และการท าใหบรรลเปาหมายภายในขอบเขตสวนบคคลนน ยอมขนอยกบ

การตดสนใจของบคคลนนเอง ในอนทจะก าหนดตวเองและในการสรางสภาพแวดลอมของตน74

โดย Klaus Stern ไดใหความหมายของ ศกดศรความเปนมนษย คอ คณคาอนมลกษณะเฉพาะ

และเปนคณคาทมความผกพนอยกบความเปนมนษย ซงบคคลในฐานะทเปนมนษยทกคนไดรบ

คณคาดงกลาวโดยไมจ าตองค านงถงเพศ เชอชาต ศาสนา วย หรอคณสมบตอนๆของบคคล ใน

ความหมายน ศกดศร จงหมายถงลกษณะบางประการทสรางออกมาเปนคณคาเฉพาะตวของมนษย

อนเปนสารตถะในการก าหนดความรบผดของตนเอง และเปนสารตถะทมนษยแตละคนไดรบ

เพอความเปนมนษยของบคคลนน75

รองศาสตราจารย ดร.บญศร มวงศอโฆษ ไดใหค านยามค าวา “ศกดศรความเปนมนษย”

หมายถง ความมคาของมนษยแตละคน ทงในแงของความมคาในตวของผนนเองและในสถานะภาพ

ของความเปนมนษยของแตละคน ศกดศรความเปนมนษยยอมเปนสวนทเปนสาระส าคญของมนษย

แตละคนทไมอาจจะพรากออกจากกนได การทศกดศรความเปนมนษยไดกลายมาเปนความหมาย

จ าเพาะและเปนตวก าหนดความหมายของความเปนมนษยไปโดยปรยาย ศกดศรความเปนมนษยน

มอยในตวมนษยทกคนโดยไมค านงถงเพศ วย สผว สญชาต หรอศาสนา โดยไมค านงถงความสามารถ

ทางสตปญญาในการรบรสงตางๆของผน นดวย จงถอไดวาศกดศรความเปนมนษยเปนแกน

73 Albert Bleckmann Staatsrecht II – Die Grundrechte. อางใน บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนา 88. 74 Durig. Grundgesetz-Kommentar. Art. 1. อางใน บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนา 89. 75 Klaus Stern. Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland. Band II/2. Allgemeine Lehren der

Grundrechte. อางใน บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนาเดม.

35

สารส าคญตามธรรมชาตของความเปนมนษย ศกดศรความเปนมนษยจงเปนสงทไมอาจถกพราก

หรอสญเสยไปได”76

รองศาสตราจารย มานตย จมปา ไดใหค านยามค าวา “ศกดศรความเปนมนษย (Human

Dignity)” หมายถง คณคาของความเปนมนษยทมอยในตวของบคคลทกคน รฐธรรมนญใหมให

ความคมครองศกดศรความเปนมนษย ซงหมายความวารฐจะตองปฏบตตอประชาชน โดยถอวา

ประชาชนเปนมนษยคนหนง รฐจะปฏบตตอประชาชนเสมอนหนงประชาชนไมใชมนษยไมได

จะปฏบตตอคนเสมอนหนงคนเปนสตวหรอสงของไมได เชน เมอรฐจะใหอาหารแกประชาชน

จะโยนลงพนแลวใหประชาชนใชลนเลยเอาจากพนไมได เพราะการปฏบตเชนนเสมอนหนงบคคล

เปนสนข นอกจากนนรฐจะตรากฎหมายเอาคนลงเปนทาสไมได เพราะการปฏบตเชนนเสมอนหนง

บคคลเปนสงของทซอขายกนได เหลานตางเปนการไมเคารพศกดศรความเปนมนษย”77

2.3.5 สถานะของศกดศรความเปนมนษย

การพจารณาถงสถานะของศกดศรความเปนมนษยจะแบงการพจารณาถงสถานะของ

ศกดศรความเปนมนษยออกเปน 3 ประการคอ 1. ศกดศรความเปนมนษยในฐานะเปนคณคาสงสด

ของรฐธรรมนญ 2. ศกดศรความเปนมนษยทเปนสาระแหงสทธและเสรภาพ และ 3. ศกดศร

ความเปนมนษยในฐานะเปนสทธประเภทหนง

1. ศกดศรความเปนมนษยในฐานะเปนคณคาสงสดของรฐธรรมนญ หรอศกดศรของ

ความเปนมนษยเปนหลกสงสดของรฐธรรมนญ การกระท าของรฐตองด าเนนการสอดคลองกบ

คณคาอนสงสดของรฐธรรมนญ มนษยไมใชเปนเครองมอในการด าเนนการของรฐและการด ารงอย

ของรฐนนกด ารงอยเพอมนษย ดงนนจงถอวาเปนพนฐานส าหรบการวางรากฐานของหลกเสรภาพ

ของบคคล และหลกความเสมอภาค โดยสทธและเสรภาพจะตองมการแสดงผลอนมพนฐานมาจาก

ศกดศรความเปนมนษย โดยการตความเกยวกบสทธและเสรภาพตองถอวาเนอหาของศกดศร

ความเปนมนษยเปนพนฐานทจะตองน ามาใชประกอบในการตความดวย และ สทธเสรภาพใน

เรองของเนอหาหลกการ รวมถงความหมายของการแทรกแซงในขอบเขตทไดรบคมครองของสทธ

และเสรภาพนน เปนการพฒนามาจากศกดศรความเปนมนษย

76 บญศร มวงศอโฆษ. กฎหมายรฐธรรมนญ. (กรงเทพมหานคร : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551), หนา 482. 77 มานตย จมปา. ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540. (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2541), หนา 32.

36

2. ศกดศรความเปนมนษยทเปนสาระแหงสทธและเสรภาพ ซงรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย นอกจากไดก าหนดสทธและเสรภาพของบคคลแลว กยงมการก าหนดหลกประกน

สทธและเสรภาพไวอกดวย เชน หลกหามมใหตรากฎหมายจ ากดสทธและเสรภาพอนมผลเพอใช

บงคบแกกรณใดกรณหนง หรอแกบคคลหนงเปนการเจาะจง หลกการอางบทบญญตรฐธรรมนญ

ใหอ านาจในการจ ากดสทธและเสรภาพ การแทรกแซงใดๆทเปนการละเมดตอศกดศรความเปนมนษย

ยอมถอวาเปนการกระทบกระเทอนสาระส าคญแหงสทธและเสรภาพ ศกดศรความเปนมนษยทเปน

สาระแหงสทธและเสรภาพ จงมความมงหมายทจะปกปองคมครองการแทรกแซงของรฐ ไมใหกระทบ

ตอสารตถะแหงสทธและเสรภาพของปจเจกบคคล

3. ศกดศรความเปนมนษยในฐานะเปนสทธประเภทหนง แตเดมมการถกเถยงวา

ศกดศรความเปนมนษยในฐานะเปนสทธขนพนฐานสทธหนงหรอไม เนองจากมนกวชาการให

ความเหน 2 ฝายคอ ในความเหนฝายแรก ไมเหนวาเปนสทธขนพนฐาน เนองจากศกดศรความเปน

มนษยตามรฐธรรมนญเปนการประกาศหลกการของสทธขนพนฐาน ซงรฐธรรมนญไดบญญต

สทธขนพนฐานอนๆ มาผกพนกบอ านาจรฐ แตไมไดหมายความรวมถงศกดศรความเปนมนษยดวย

รวมถงขาดความชดเจนแนนอนวามขอบเขตเพยงใด สวนความเหนฝายทสอง ไดมองวาศกดศร

ความเปนมนษยเปนสทธขนพนฐาน โดยพจารณาจากการจดระบบในเรองสทธขนพนฐานและ

พฒนาการในทางประวตศาสตรของศกดศรความเปนมนษย ถอวาศกดศรความเปนมนษยเปนสทธ

ขนพนฐานสทธหนง ตอมาศาลรฐธรรมนญเยอรมนไดวนจฉยยอมรบวา ศกดศรความเปนมนษย

เปนสทธขนพนฐานหนง78 และมการวนจฉยตอมาวา ถงแมศกดศรความเปนมนษยไมไดเปนสทธ

ขนพนฐานทไดรบการบญญตไวในมาตราทระบใหผกพนอ านาจรฐทงหมด แตอ านาจรฐกยงตอง

ผกพนกบหลกการสงสดของรฐธรรมนญดวย79

ดงนนศกดศรความเปนมนษยเปนคณคาอนสบเนองมาจากความเปนมนษย เปนคณคาท

มอยในมนษยทกคนโดยไมมขอจ ากดหรอเงอนไขใดๆ เพอใหมนษยมอสระในการพฒนาและ

รบผดชอบตนเอง การด าเนนการตางๆของรฐตองค านงถงศกดศรความเปนมนษยและจ าตองให

ความคมครองปกปองศกดศรความเปนมนษยในฐานะทเปนสาระส าคญแหงสทธและเสรภาพอน

เปนเรองหลกประกนการคมครองสทธและเสรภาพ และศกดศรความเปนมนษยกบการใชอ านาจรฐนน

ตองค านงถง การใชอ านาจของรฐไมวาจะโดยอ านาจใดๆหรอวธการใดจะตองถอวามนษยไมใช

78 BVerfGE 15. 149. อางใน บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนา 95. 79 BVerfGE 61. 126. อางใน บรรเจด สงคเนต. แหลงเดม. หนาเดม

37

วตถแหงการกระท าของรฐ หากการใชอ านาจของรฐไดกระท าไปในลกษณะท าใหมนษยถกลด

คณคาเปนเพยงวตถแหงการกระท า การกระท าของรฐยอมขดกบศกดศรความเปนมนษย และ

ศกดศรความเปนมนษยยงถอวาเปนสทธขนพนฐาน หากมการกระท าอนเปนการกระทบกระเทอน

หรอละเมดตอศกดศรความเปนมนษยแลว บคคลนนยอมสามารถใชสทธเรยกรองทางศาลได

เพอใหรฐด าเนนการปกปองคมครอง หรอใหความเคารพตอศกดศรความเปนมนษยของบคคลนน

2.4 หลกการการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายไทย

ในการศกษาความผดอาญา การไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใน

รางกาย จ าตองศกษาทมาของกฎหมายไทยทไดบญญตความผดอาญาดงกลาวไวดวย โดยม

รายละเอยดดงน

2.4.1 การเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายไทย

2.4.1.1 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 252280

1. หลกการและเหตผลในการตรากฎหมาย

เนองจากประเทศไทยมกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษมาตงแตป พ.ศ. 2465 และม

การปรบปรงแกไขหลายครง นอกจากนนยงมกฎหมายวาดวยฝน กญชา และพชกระทอม ทมผล

บงคบใชมาเปนเวลานาน ซงบางฉบบมความลาสมย ไมเหมาะสมทจะน ามาใชบงคบ จ าเปนตองม

การปรบปรงกฎหมายตางๆดงกลาว และ โดยเฉพาะอยางยงการทประเทศไดเขาเปนภาคอนสญญาเดยว

วาดวยยาเสพตดใหโทษ ค.ศ.1961 (Single Convention on Narcotic Drug ,1961) เมอวนท 9 มกราคม

ค.ศ.1975 (พ.ศ.2518) จงจ าเปนตองตรากฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษใหสอดคลองกบอนสญญา

ดงกลาวโดยการยกเลกกฎหมายเกยวกบยาเสพตดทมมาตงแตเดมทงหมดแลวตราพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ใหมผลใชบงคบแทน

2. สาระส าคญของกฎหมาย

พระราชบญญตฉบบนมสาระส าคญเกยวกบบททวไป คณะกรรมการควบคมยาเสพตด

ใหโทษ การขออนญาตและการออกใบอนญาตเกยวกบยาเสพตดใหโทษ หนาทของผรบอนญาต

หนาทของเภสชกร ยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 ผดมาตรฐานหรอเสอมคณภาพ การขนทะเบยน

ต ารบ ยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 การโฆษณา พนกงานเจาหนาท การพกใชใบอนญาตและ

80 โครงการก าลงใจในพระด ารพระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา. หนงสอมาตราการทางกฎหมายใน

การพฒนาทางเลอกส าหรบผกระท าผดคดยาเสพตด เพอสนบสนนการด าเนนงานตามขอก าหนด ป 2558. หนา 74.

38

การเพกถอนใบอนญาต มาตรการควบคมพเศษ การน าผานซงยาเสพตดใหโทษ การอทธรณ

บทก าหนดโทษ และบทเฉพาะกาล โดยแบงออกเปน 13 หมวด รวม 106 มาตรา

3. บทบญญตทเกยวของกบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม

ค านยาม

มาตรา 4 ในพระราชบญญตน ไดก าหนดค านยามไวดงน

“ยาเสพตดใหโทษ” หมายความวา สารเคมหรอวตถชนดใด ๆ ซงเมอเสพเขาสรางกาย

ไมวาจะโดยรบประทาน ดม สบ ฉด หรอดวยประการใด ๆ แลวท าใหเกดผลตอรางกายและจตใจ

ในลกษณะส าคญ เชน ตองเพมขนาดการเสพขนเปนล าดบ มอาการถอนยาเมอขาดยา มความตองการ

เสพทงทางรางกายและจตใจอยางรนแรงตลอดเวลา และสขภาพโดยทวไปจะทรดโทรมลง กบให

รวมตลอดถงพชหรอสวนของพชทเปนหรอใหผลผลตเปนยาเสพตดใหโทษหรออาจใชผลตเปน

ยาเสพตดใหโทษและสารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษดวย ทงน ตามทรฐมนตรประกาศใน

ราชกจจานเบกษา แตไมหมายความถงยาสามญประจ าบานบางต ารบตามกฎหมายวาดวยยาทม

ยาเสพตดใหโทษผสมอย

อ านาจในการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม และ บทลงโทษ

หากฝาฝน

มาตรา 58/1 ในกรณจ าเปนและมเหตอนควรเชอไดวามบคคลหรอกลมบคคลใดเสพ

ยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 ประเภท 2 หรอประเภท 5 อนเปนความผดตามพระราชบญญตนใน

เคหสถาน สถานทใด ๆ หรอยานพาหนะ ใหพนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาท

ตามพระราชบญญตน มอ านาจตรวจ หรอทดสอบ หรอสงใหรบการตรวจหรอทดสอบวาบคคล

หรอกลมบคคลนนมยาเสพตดใหโทษดงกลาวอยในรางกายหรอไม

พนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตน

ต าแหนงใด ระดบใด หรอชนยศใดจะมอ านาจหนาทตามทไดก าหนดไวตามวรรคหนงทงหมด หรอ

แตบางสวน หรอจะตองไดรบอนมตจากบคคลใดกอนด าเนนการ ใหเปนไปตามทรฐมนตรประกาศ

ซงก าหนดดวยความเหนชอบของคณะกรรมการ โดยท าเอกสารมอบหมายใหไวประจ าตวพนกงาน

ฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาทผไดรบมอบหมายนน

วธการตรวจหรอการทดสอบตามวรรคหนงใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และ

เงอนไขทคณะกรรมการก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา ทงน ในประกาศดงกลาวอยางนอย

ตองมมาตรการเกยวกบการแสดงความบรสทธของพนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอพนกงาน

39

เจาหนาทในการปฏบตหนาท และมาตรการเกยวกบการหามเปดเผยผลการตรวจหรอทดสอบแกผท

ไมมหนาทเกยวของในกรณทปรากฏผลเบองตนเปนทสงสยวามยาเสพตดใหโทษอยในรางกาย

จนกวาจะไดมการตรวจยนยนผลเปนทแนนอนแลว

มาตรา 92/1 ผใดไมปฏบตตามค าสงของพนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอ

พนกงานเจาหนาทซงสงตามมาตรา 58/1 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนง

หมนบาท

2.4.1.2 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519

1. หลกการและเหตผลในการตรากฎหมาย

เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทยาเสพตดเปนภยอยางรายแรง

ตอการด าเนนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และรฐบาลนมนโยบายทจะปองกนและ

ปราบปรามการคาและการเสพยาเสพตดอยางเขมงวดกวดขน ในการนจ าเปนตองมกฎหมายเพอ

ก าหนดมาตรการและใหอ านาจในการด าเนนการปองกนและปราบปรามใหไดผลโดยเดดขาดและม

ประสทธภาพ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 นขน

2. สาระส าคญของกฎหมาย

พระราชบญญตฉบบนมสาระส าคญเกยวกบบททวไป การแตงตงคณะกรรมการปองกน

และปราบปรามยาเสพตด (ป.ป.ส.) การใหอ านาจและหนาทคณะกรรมการปองกนและปราบปราม

ยาเสพตด (ป.ป.ส.) รวมถงบทลงโทษหากฝาฝนการปฏบตหนาทของเจาพนกงานหรอกระท า

ความผดตามพระราชบญญตน รวม 18 มาตรา

3. บทบญญตทเกยวของกบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม

ค านยาม

มาตรา 3 ในพระราชบญญตน ไดก าหนดค านยามดงน

“ยาเสพตด” หมายความวา ยาเสพตดใหโทษตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ วตถ

ออกฤทธตามกฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท และสารระเหยตามกฎหมายวาดวย

การปองกนการใชสารระเหย

อ านาจในการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม และ บทลงโทษ

หากฝาฝน

40

มาตรา 14 ทว ในกรณจ าเปนและมเหตอนควรเชอไดวามบคคลหรอกลมบคคลใดเสพ

ยาเสพตดในเคหสถาน สถานทใด ๆ หรอยานพาหนะ ใหกรรมการ เลขาธการ รองเลขาธการ และ

เจาพนกงานมอ านาจตรวจหรอทดสอบหรอสงใหรบการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคล

นนมสารเสพตดอยในรางกายหรอไม

วธการตรวจหรอทดสอบตามวรรคหนงใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขท

คณะกรรมการก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา 16 ผใดไมใหความสะดวก หรอไมใหถอยค า หรอไมสงบญชเอกสาร หรอวตถ

ใดแกกรรมการ เลขาธการ รองเลขาธการ หรอเจาพนกงานซงปฏบตการตามมาตรา 14 หรอไม

ยนยอมใหตรวจหรอทดสอบตามมาตรา 14 ทว ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกน

หนงหมนบาท

ถาการกระท าตามวรรคหนงเปนการกระท าตอผทชวยเหลอการปฏบตหนาทของ

เจาพนกงาน ตามมาตรา 14 ตร ผกระท าตองระวางโทษเชนเดยวกบทบญญตไวในวรรคหนง

2.4.1.3 ประกาศคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษ เรอง ก าหนดหลกเกณฑ

วธการ และเงอนไขในการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอยใน

รางกายหรอไม

1. หลกการและเหตผลในการตรากฎหมาย

อาศยอ านาจตามความในมาตรา 13 (7) และมาตรา 58/1 วรรคสาม แหงพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท 5)

พ.ศ. 2545 อนเปนพระราชบญญตทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ ากดสทธและเสรภาพของ

บคคล ซงมาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 31 มาตรา 35 มาตรา 39 มาตรา 48 มาตรา 50 มาตรา 237

และมาตรา 238 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระท าไดโดยอาศยอ านาจตาม

บทบญญตแหงกฎหมาย คณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษออกประกาศไว

2. สาระส าคญของประกาศคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษ

โดยทเปนการสมควรก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการตรวจหรอทดสอบ

วาบคคลหรอกลมบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอยในรางกายหรอไม เพอใหพนกงานฝายปกครอง

หรอต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษสามารถใชอ านาจในการ

ตรวจหรอทดสอบดงกลาว ในกรณจ าเปนและมเหตอนควรเชอไดวาบคคลหรอกลมบคคลใดเสพ

ยาเสพตดใหโทษ ซงจะท าใหการแกไขปญหาเกยวกบยาเสพตดใหโทษมประสทธภาพมากยงขน

41

3. ขอก าหนดทเกยวของกบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม

ค านยาม

ขอ 1 ตามประกาศ ไดก าหนดนยามดงน

“การตรวจหรอทดสอบหายาเสพตดใหโทษ” หมายความวา การตรวจหรอทดสอบหา

ชนดหรอปรมาณยาเสพตดใหโทษในรางกายของบคคลหรอกลมบคคล อนเกดจากการเสพยาเสพตด

ใหโทษในประเภท 1 ประเภท 2 หรอประเภท 5 ตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ โดยวธการ

ทางวทยาศาสตร

“ผมอ านาจตรวจหรอทดสอบ” หมายความวา พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจหรอ

พนกงานเจาหนาทตามทรฐมนตรประกาศก าหนดใหมอ านาจตรวจ หรอทดสอบ หรอสงใหรบการตรวจ

หรอทดสอบหายาเสพตดใหโทษ

“ผรบการตรวจหรอทดสอบ” หมายความวา ผรบการตรวจหรอทดสอบหายาเสพตดให

โทษ ในรางกายโดยผมอ านาจตรวจหรอทดสอบ หรอโดยค าสงของผมอ านาจตรวจหรอทดสอบ

2.4.1.4 รางประมวลกฎหมายยาเสพตด (รางฉบบรบฟงความคดเหน 15 มถนายน

พ.ศ. 2560 อยระหวางการพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา)

ขอก าหนดทเกยวของกบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม

มาตรา 117 ในกรณจ าเปนและมเหตอนควรเชอไดวามบคคลหรอกลมบคคลใดเสพ

ยาเสพตดในเคหสถาน สถานทใดๆ หรอยานพาหนะ ใหเลขาธการ ป.ป.ส. รองเลขาธการ ป.ป.ส.

และเจาพนกงาน ป.ป.ส. มอ านาจตรวจหรอทดสอบ หรอสงใหรบการตรวจหรอทดสอบวาบคคล

หรอกลมนนมสารเสพตดอยในรางกายหรอไม

วธการตรวจหรอทดสอบตามวรรคหนง ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข

ทคณะกรรมการ ป.ป.ส. ก าหนดโดยประกาศราชกจจานเบกษา

มาตรา 118 ผใดไมใหความสะดวก หรอไมใหถอยค า หรอไมสงบญชเอกสาร หรอ

วตถใดๆแกเลขาธการ ป.ป.ส. รองเลขาธการ ป.ป.ส. หรอเจาพนกงาน ป.ป.ส. ซงปฏบตการตาม

มาตรา 116 หรอไมยนยอมใหตรวจหรอทดสอบตาม มาตรา 117 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป

หรอ ปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

ถาการกระท าตามวรรคหนงเปนการกระท าตอผทชวยเหลอการปฏบตหนาทของ

เจาพนกงาน ป.ป.ส. ตามมาตรา 117 ผกระท าตองระวางโทษเชนเดยวกบทบญญตไวในวรรคหนง

42

2.4.2 การก าหนดความผดไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

แตเดมแลวพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ไมไดบญญตถงอ านาจของ

พนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตน ในการตรวจหรอ

ทดสอบ หรอสงใหรบการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตดใหโทษดงกลาวอย

ในรางกายหรอไม รวมถงหากมการไมปฏบตตามค าสงของเจาพนกงานของรฐ กไมมความผด

แตอยางใด

ตอมาในป พ.ศ. 2544 ไดมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

โดยการเสนอรางพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ ฉบบท.... พ.ศ.... ก าหนดเพมอ านาจใหเจาพนกงาน

ฝายปกครอง หรอต ารวจ หรอหรอพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตน ใหมสทธหรอมอ านาจ

ในการเรยกใหบคคลเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษอยในรางกายหรอไม และไดก าหนด

บทบญญตเกยวกบความผดในการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตามท

เจาพนกงานนนเรยกใหเขาตรวจหรอทดสอบดวย โดยการเสนอรางนไดใหเหตผลในการเสนอราง

แกไขเพมเตมพระราชบญญตดงกลาวคอ

“เนองจากสภาพปญหาเกยวกบยาเสพตดใหโทษในปจจบนนบวนยงทวความรนแรง

ยงขน สมควรปรบปรงพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ใหเหมาะสมยงขน โดยแกไขใน

ความผดเกยวกบการมไวในครอบครอง มไวในครอบครองเพอจ าหนาย และจ าหนายซงยาเสพตดให

โทษจ านวนเลกนอย ใหมโทษขนสงลดลงเพอใหเหมาะสมกบความผดและใหบคคลดงกลาวเขาส

กระบวนการฟนฟสมรรถภาพตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดและใหศาล

สามารถลงโทษไดเมอมค ารบสารภาพ โดยพนกงานอยการไมตองสบพยานประกอบเสมอไป และ

ใหศาลสามารถใชมาตรการรอการก าหนดโทษหรอรอการลงโทษไดกวางขน นอกจากนสมควรม

มาตรการใหทางราชการสามารถขออนญาตผลต น าเขา สงออก จ าหนาย หรอ มไวในครอบครอง

ซงยาเสพตดใหโทษเพอประโยชนในการปองกนและปราบปรามยาเสพใหโทษ โดยใหมการคนได

โดยไมตองมหมายคน การใหมอ านาจสงตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตด

ใหโทษอยในรางกายหรอไม และเพมขอบเขตใหผเสพและมไวในครอบครองเพอจ าหนาย หรอ

จ าหนายซงยาเสพตดใหโทษทมจ านวนเลกนอย มโอกาสสมครใจเขารบการบ าบดรกษาได

กวางขวางขน รวมทงปรบปรงบทก าหนดโทษใหลดหลนกนตามความรายแรงของการกระท า

ความผดและใชมาตรการโทษปรบเปนหลกในการลงโทษผกระท าผดทมงหมายประโยชนทาง

เศรษฐกจ ตลอดจนก าหนดมาตรการควบคมการครอบครองเพอจ าหนายยาทวไปซงมสวนผสมของ

43

ยาเสพตดใหโทษ และก าหนดวธการและควบคมการโฆษณาเกยวกบยาเสพตดใหโทษ การบ าบดรกษา

สถานพยาบาล และผประกอบวชาชพในสถานพยาบาล เพอใหอยในขอบเขตทเหมาะสม จงจ าเปนตอง

ตราพระราชบญญตนขน” 81

ผเสนอไดรางขอก าหนดใหเจาพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ หรอพนกงานเจาหนาท

มอ านาจตรวจหรอทดสอบหรอสงใหรบการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตด

ใหโทษอยในรางกายหรอไม เฉพาะกรณจ าเปนและมเหตอนสมควรเชอไดวาบคคลหรอกลมบคคลใด

เสพยาเสพตดใหโทษ เพอใหพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตนมอ านาจเชนเดยวกนกบ

เจาพนกงานตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตด ซงจะท าใหการแกไขปญหา

เกยวกบยาเสพตดใหโทษมประสทธภาพมากยงขน82

เมอพจารณาการรางพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ ฉบบ.... พ.ศ. .... จะเหนไดวา การให

อ านาจเจาหนาทรฐในการเรยกใหบคคลเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายน เปนอ านาจ

หนาทของรฐทมผลกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพของประชาชนโดยทวไป ซงแตเดม

ประชาชนทวไปไมจ าเปนตองเขารบการตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกายแตอยางใด เวนแตม

หมายคนหรอไดกระท าผดซงหนาตอเจาหนาทรฐ ทงนตามทฤษฎกฎหมายนน การกระท าของรฐ

จะตองกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของประชาชนอยางนอยทสด และตองใหเหตผลทสมควร

แกการเขาแทรกแทรงหรอกระท าการอนกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชนทวไป หากพจารณา

รางพระราชบญญตดงกลาวน จะทราบถงเหตผลในการตราพระราชบญญตก าหนดอ านาจรฐและ

ก าหนดความผด เพอใหเจาพนกงานของรฐสามารถใชอ านาจในการควบคมหรอตรวจคนบคคลอน

เชอไดวาไดเสพยาเสพตดใหโทษอยางมประสทธภาพขนเทานน โดยไมค านงถงผลกระทบตอบคคล

ทถกกระท าการใดๆเลย

รวมทงการบญญตความผดฐานไมยนยอมใหตรวจหรอทดสอบวามสารเสพตดใน

รางกายหรอไม ไดมการเสนอในการแกไขในรางประมวลกฎหมายยาเสพตด ซงเมอพจารณาแลวจะ

เหนไดวาการก าหนดความผดฐานไมยนยอมใหตรวจหรอทดสอบวามสารเสพตดในรางกายหรอไม

น ไดก าหนดความผดอาญาอนมโทษหนกกวากฎหมายทกฉบบทผานมา จากการจ าคกไมเกนหกเดอน

ปรบไมเกน หนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ แกไขเปนจ าคกไมเกนหนงป ปรบไมเกนสองหมน

บาท หรอทงจ าทงปรบ

81 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. แหลงเดม. 82 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. แหลงเดม.

44

2.4.3 การตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะ

การตรวจหาสารเสพตดสามารถท าไดหลายวธ เชน ตรวจจากปสสาวะ ซรม เสนผม แต

วธทน ามาใชในการตรวจหาสารเสพตดในรางกายทเปนสากล คอ การน าปสสาวะมาเปนตวอยาง

ชววตถ ซงการตรวจหาสารเสพตดโดยใชตวอยางปสสาวะมขอด คอ สามารถเกบตวอยางไดงาย

เมอเทยบกบสารชววตถอนๆ และสามารถเกบตวอยางในปรมาณมากได83 แตกยงมขอเสยกลาวคอ

อาจมการสบเปลยน หรอปลอมปนตวอยางได เปนตน ซงการตรวจสารเสพตดในปสสาวะมอย

2 ขนตอนคอ

1. การตรวจสารเสพตดเบองตน เปนการตรวจสารเสพตดในปสสาวะโดยมวตถประสงค

คดแยกตวอยางทคาดวามสารเสพตดออกจากตวอยางทไมมสารเสพตด โดยมวธการตรวจ 2 วธคอ

1.1 ใชชดทดสอบสารเสพตดเบองตนทใชหลกการภมคมกนวทยา

1.2 การใชเครองมอทใชหลกการภมคมกนวทยาตางๆเชน เครอง AXSYM

เครอง Cobas Integra และเครอง Evidence เปนตน

ตวอยางทใหผลบวกจะถอวาตวอยางดงกลาวอาจมสารเสพตดผสมอย และหากตองการ

ตรวจยนยนผลตองสงตวอยางปสสาวะทเหลอไปยงหองปฏบตการตรวจยนยนผล

2. การตรวจสารเสพตดขนยนยนผล เปนการตรวจสารเสพตดทมวตถประสงคเปนการ

น าตวอยางปสสาวะทใหผลบวกในขนตอนการตรวจสารเสพตดเบองตนมายนยนผลในหองปฏบตการ

มาตรวจยนยนวาตวอยางดงกลาวนนมสารเสพตดหรอไม โดยใชวธการตรวจดวยเทคนคโครมา-

โตกราฟ chromatography) เชน การตรวจดวยโครมาโทกราฟแบบแผนบาง (TLC) ซงเปนวธการทม

ความถกตอง สะดวก คาใชจายนอย และหองปฏบตการทวไปสามารถท าได แตถาเปนการตรวจดวย

ไฮเฟอรฟอรแมนซลควคโครมาโทกราฟ (HPLC) , แกสโครมาโทกราฟ(GC) , แกสโครมาโทกราฟ-

แมสสเปคโทเมทร (GC-MS) , ลควดโครมาโตกราฟ-แมสสเปคโทเมทร (LC-MS) จะใหคาความถกตอง

ทสงกวาการตรวจดวยโครมาโทกราฟแบบแผนบาง (TLC) แตจะมคาใชจายทสง เนองจากเครองมอ

มราคาแพง และผปฏบตงานตองมความรความช านาญสงในการใชเครองมอ และการแปรผล

ในการตรวจพบสารเสพตดในตวอยางปสสาวะจะมความสมพนธกบชวงเวลาทเกบ

ตวอยางปสสาวะและชวงเวลาทไดมการเสพสารเสพตด หากชวงเวลาทเกบตวอยางปสสาวะ

ใกลเคยงกบชวงเวลาทไดมการเสพสารเสพตดครงสดทายมากเกนไป จะท าใหเกดโอกาสทตรวจไม

83 กรมวทยาศาสตรการแพทย. วธมาตรฐานส าหรบการตรวจพสจนสารเสพตดในปสสาวะ. (กรงเทพมหานคร : โรงพมพคงเกยรตการพมพ, 2558), หนา 3

45

พบสารเสพตดในปสสาวะ เนองจากสารเสพตดนนยงไมถกขบออกจากรางกาย โดยมรายละเอยด

ความสมพนธระหวางชวงเวลาการเกบตวอยางปสสาวะและชวงเวลาทมการเสพสารเสพตด โดย

กรมวทยาศาสตรการแพทย ส านกยาและวตถสารเสพตด ไดท าการวจยไวดงน84

ตารางแสดงท 2.1 ความสมพนธกบชวงเวลาทเกบตวอยางปสสาวะและชวงเวลาทไดมการเสพสารเสพตด

ชนตสารเสพตด ผเสพไมประจ า ผเสพประจ า ผเสพเรอรง

แอมเฟตามน 1-3 วน 2-6 วน 2-3 สปดาห

เมทแอมเฟตามน 1-3 วน 2-6 วน 2-3 สปดาห

ยาอ 1-3 วน 2-6 วน 2-3 สปดาห

กญชา 2-5 วน 4-14 วน อาจนานถง 2-3 เดอน

โคคาอน 12-48 ชม. 1-4 วน อาจนานถง 2-3 สปดาห

มอรฟน 12-48 ชม. 2-6 วน อาจนานถง 2-3 สปดาห

โคเดอน 1-3 วน 2-5 วน อาจนานถง 2-3 สปดาห

เบนโซไดอาซปนส 2-5 วน 4-14 วน อาจนานถง 1 เดอน

ทมา: ส านกยาและวตถสารเสพตด กรมวทยาศาสตรการแพทย

ดงนน หากผถกกลาวหาหรอผตองสงสยไดมการเสพยาเสพตดประเภทเมทแอมเฟตามนจรง

แตถกพนกงานเจาหนาทของรฐขอเขาท าการตรวจหรอทดสอบสารเสพตดในรางกายภายหลง 1-2 ชวโมง

จากการเสพสารเสพตดดงกลาว กอาจตรวจไมพบสารเสพตดดงกลาวในปสสาวะได

84 กรมวทยาศาสตรการแพทย. แหลงเดม. หนา 4.

บทท 3

การเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายของตางประเทศ

ในการศกษากรณการไมยนยอมเขารบตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตาม

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาตรา 58/1 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปราม

ยาเสพตด พ.ศ. 2519 มาตรา 14 ทว ของประเทศไทย จ าตองศกษาถงแนวคดนโยบาย เจตนารมณ

ความผดและการลงโทษ ในกรณเกยวกบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายในกฎหมาย

ยาเสพตดตางประเทศ โดยผเขยนเลอกศกษากฎหมายของประเทศสาธารณรฐโปรตเกส และ

ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมนน ซงเปนประเทศทใชระบบกฎหมายซวลลอว (Civil Law)

และสหราชอาณาจกร ซงเปนประเทศทใชระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) เพอจะได

เหนความแตกตางของการบญญตกฎหมายแตละระบบ อนจะน าไปสการแกไขเปลยนแปลงกบหลก

กฎหมายของประเทศไทยไดอยางมสทธภาพ

3.1 ประเทศสาธารณรฐโปรตเกส

3.1.1 แนวคดนโยบาย และเจตนารมณของกฎหมายยาเสพตดโปรตเกส

เนองดวยในอดต ป ค.ศ. 2001 รอยละ 7.3 ประชากรของประเทศโปรตเกสซงมอาย

ระหวาง 15 ถง 64 ป มรายงานวาเคยเสพยาเสพตดผดกฎหมาย ตอมาประเทศโปรตเกสจงรเรม

ความคดนโยบายยาเสพตดของประเทศ โดยเฉพาะในการตดสนทจะท าใหการเสพ การซอ และการ

ครอบครองยาเสพตดทกประเภทเปนสงถกกฎหมายหากใชเปนการสวนตว แตเดมแลวการเสพ

การซอ การครอบครองเปนความผดมโทษจ าคกถงหนงป ตอมามการตรา กฎหมายลดทอนความ

เปนอาชญากรรมหรอกฎหมายลดทอนความผด (Decriminalization Law) ท าใหความผดของการเสพ

การซอ การครอบครองนนตองผานการพจารณาของคณะกรรมาธการปองกนและแกไขการตดยาเสพตด

47

(Commissions for the Dissuasion of Drug Addition: CDTs)85 โดยกฎหมายนครอบคลมถงสารเสพตด

ทกประเภท ซงรวมถง เฮโรอน โคเคน กญชา และยาอ หากผกระท าผดมการครอบครองยาเสพตด

ในปรมาณทไมเกนใชเสพใน 10 วนของผกระท าผดนน ในทางปฏบตปรมาณของยาเสพตดทอนญาต

ใหมไวในครอบครองคอนขางต า ตวอยางเชน 2.5 กรมส าหรบกญชา

การเปลยนแปลงดงกลาวมไดท าใหการครอบครองยาเสพตดเปนสงทถกกฎหมาย

การครอบครองยาเสพตดยงคงเปนสงผดกฎหมายของประเทศโปรตเกส และการลงโทษทางอาญา

ของผคายาหรอผผลตยาเสพตดยงคงมอย โดยภายใตกฎหมายใหมนผกระท าความผดในฐานะเปนผเสพ

หรอครอบครองยาเสพตด เจาหนาทต ารวจจะสงตวไปยงคณะกรรมาธการปองกนและแกไขการตด

ยาเสพตด โดยจะพดคยกบผกระท าผดถงแรงจงใจและสภาพแวดลอมในการกระท าผด และอาจสง

ลงโทษ อนมเปาหมายหลกคอการยบย งไมใหเสพยา และสงเสรมใหผตดยาเขารบการบ าบด

การลดทอนความเปนอาชญากรรมทถกน ามาใชในประเทศโปรตเกส จงน าไปสการรเรม

ใชยทธศาสตรยาเสพตดแหงชาต ทเรยกวา แผนยทธศาสตรตอตานยาเสพตดแหงชาต (National

Strategy for The Fight Against Drugs) โดยมหลกส าคญ คอ การก าหนดแนวทางหลก อนรวมถง

มนษยนยม (humanism) และ ปฏบตนยม (pragmatism) โดยมการวางแนวทางหลก 8 ประการ

และตงเปาหมาย 13 ประการ เชน การลดทอนความเปนอาชญากรรมของการเสพยาเสพตดผดกฎหมาย

เพมมาตรการในการน าผเสพยาเสพตดกลบคนสสงคมและวชาชพ โดยแผนยทธศาสตรจะตามมา

ดวยแผนปฏบตการฟาใหม 2004 (Action plan : Horizonte 2004) ซงแจกแจงวตถประสงคทงหมด

30 ขอ

ดงนนนโยบายยาเสพตดของประเทศโปรตเกสจงมลกษณะด าเนนงานหลายองคประกอบ

(Multi-faceted approach) ซงรวมถงแนวทางมนษยนยมและปฏบตนยมในการดแลปญหายาเสพตด

ตลอดจนถงการมงเนนในการลดปรมาณยาเสพตด ซงเนนถงองคประกอบทสมพนธกน 4 ประการ

คอ 1. การปองกน (prevention) 2. การบ าบดดวยยา (Drug treatment) 3. การลดอนตรายของยาเสพตด

(harm reduction) และ 4. การน ากลบคนสสงคม (social integration)

85 ศกดชย เลศพาณชพนธ. การศกษากฎหมายยาเสพตดตางประเทศ : ศกษาเฉพาะกรณ ประเทศญปน

ฝรงเศส สวตเซอรแลนด เยอรมน โปรตเกส องกฤษ และ สหรฐอเมรกา. (ส านกกจการในพระด ารพระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา, ส านกงานปลดกระทรวงยตธรรม กระทรวงยตธรรม, 2557), หนา 203.

48

3.1.2 สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตดโปรตเกส

กฎหมายยาเสพตดทส าคญไดแก กฎหมายตอตานยาเสพตด (Anti-Drug Act) หรอ Law 15/93

ซงก าหนดความผดฐานปลก จ าหนาย ขนสงยาเสพตดและวตถออกฤทธตอจตประสาท เปนความผด

อาญา การลกลอบคายาเสพตดมโทษจ าคกตงแต 1 ปถง 12 ปขนอยกบชนดของสารเสพตดนนๆ

ส าหรบผตดยาทขายยาเสพตดเพอหาเงนซอยาเองจะไดรบการลดโทษและกฎหมายลดทอนความเปน

อาชญากรรมหรอกฎหมายลดทอนความผด (Decriminalization Act) หรอ Law 30/2000 มผลบงคบ

ใชตงแตเดอนกรกฎาคม 2001 บญญตกรอบกฎหมายทจะน าไปใชกบการเสพยาเสพตดและวถต

ออกฤทธตอจตประสาท (Legal framework applicable to the consumption of narcotics and

psychotropic substances) หรอเปนการก าหนดใหลดทอนความผดอาญาหรอลดทอนความเปน

อาชญากรรมของคดยาเสพตดในกรณครองครองหรอเสพยาเสพตดในปรมาณทก าหนดเปนการ

สวนตวในกรณครอบครองสารเสพตดควบคมปรมาณนอยเพอการใชสวนตว อนไดแก เฮโรอน

LSD MDMA (ยาอ) กญชา โดยยงถอวาพฤตกรรมการเสพเปนความผดตามกฎหมาย เพยงแตมการลด

ความเขมงวดหรอลดทอนความผดและโทษลงเทานน86

3.1.3 การตรวจหรอทดสอบสอบยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายยาเสพตดโปรตเกส

ตามกฎหมายตอตานยาเสพตด (Anti-Drug Act) ไดก าหนดขนตอนการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม โดยมใหเจาหนาทต ารวจเปนผตรวจทดสอบเองแมจะ

ทราบหรอมเหตนาสงสยวา ผกระท าผดนนไดเสพยาเสพตด โดยวางหลกเกณฑขนตอนไวคอ

ใหเจาหนาทต ารวจหรอผมอ านาจแจงตอผทมเหตนาสงสยวากระท าความผด อนเนองจากมหลกฐาน

ทสามารถแสดงไดวาผนนไดปกปดไว หรอมพฤตกรรมเกยวกบยาเสพตด หรอสารทมฤทธจตประสาท

ใหคนตววาผนนไดพกยาเสพตดตดมาดวยหรอไม และการตรวจสอบบคคลนนวามยาเสพตดใน

รางกายหรอไม ตองไดรบการตรวจพสจนโดยผเชยวชาญ โดยผนนตองไปโรงพยาบาลหรอสถาบน

อนทไดการรบรองเพอตรวจพสจนจากผเชยวชาญ ซงการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดหรอ

สารทมฤทธตอจตประสาทในรางกาย จะตองไดรบความยนยอมจากบคคลนนดวย หากไมไดรบ

ความยนยอมแลว การคนหรอการตรวจสอบจะกระท าไดตอเมอไดรบอนญาตจากศาล และหาก

86 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 207.

49

บคคลนนไดรบการแจงเตอนตามขนตอนดงกลาวแลว ไมยอมใหคนหรอตรวจสอบ ผนนตองถก

ลงโทษจ าคกไมเกน 2 ป หรอปรบรายวน ไมเกน 240 วน87

ในการตรวจพสจนว าบคคลนนเกยวของกบยาเสพตดหรอไม เปนการตรวจหา

พยานหลกฐานทางวทยาศาสตร ซงผท าการตรวจหรอมหนาทการตรวจนนตองเปนผเชยวชาญ

ทางดานวทยาศาสตรเทานน โดยผเชยวชาญตองใหความเหนเทาทจะกระท าไดโดยค านงถงสภาพ

โดยธรรมชาตของผลตภณฑทบคคลทเกยวของบรโภค สภาพทางจตใจปจจบนของบคคลดงกลาว

ตลอดจนผลทตามมาจากการบรโภคยาตอความสามารถของบคคลดงกลาว เพอประเมนสภาพโดย

ธรรมชาตของการกระท าไมวาจะชอบหรอมชอบดวยกฎหมายของบคคลนนและตดสนสอดคลอง

กบการกระท า รวมทงตองมการรบรองผลโดยผเชยวชาญอยางเรงดวนเพอยนยนขอเทจจรงดงกลาว88

87 Anti-Drug Act. Article 53. “Body searches and expert examinations”

1. Where there is evidence that a person conceals inside or carries on his body narcotic drugs or psychotropic substances, a body search and, if necessary, an expert examination shall be carried out. 2. The person concerned may be led to a hospital or to another adequate institution and kept there for as long as it is strictly necessary in order to carry out the expert examination. 3. Without prejudice to the provisions of Article 52, paragraph 1, where there is no consent from the person concerned, searches and expert examinations shall be made only subject to previous authorization from the competent judicial authority; as far as possible, the latter shall preside over the measure. 4. Any person who, after having been duly warned of the criminal law consequences thereof, refuses to submit to search or expert examination as provided for in the preceding paragraph, shall be liable to imprisonment for a term up to 2 years or a day-fine up to 240 days.”

88 Anti-Drug Act. Article 52. “Forensic expertise” 1. Where in the course of the enquiry or the investigation indication is made that the person concerned was a drug addict at the time of the acts attributed to him, urgent expertise shall be undertaken in order to clarify the facts. 2. The expert shall, as far as possible, give his opinion with respect to the nature of the products consumed by the person concerned, the latter's present state of mind, as well as any eventual implications of his consumption of drugs on his capacity to evaluate the licit or illicit nature of his acts and accordingly decide on his conduct. 3. Where necessary, a decision may be taken to the effect that the analysis mentioned in Article 43, paragraph 4, is carried out.

50

ดงนนแมจะอยในกรอบของการลดทอนความเปนอาชญากรรม เจาหนาทต ารวจท

สงเกตการใชยาเสพตดหรอมไวในครอบครองจะตองออกหมายเรยกผกระท าความผด แตเจาหนาท

ต ารวจจะไมไดรบอนญาตใหท าการจบกม โดยหมายเรยกจะถกสงไปยงคณะกรรมาธการปองกน

และแกไขการตดยาเสพตด ซงกระบวนการตางๆจะเรมขน ผกระท าความผดทไดรบหมายเรยก

จะตองรายงานตวตอคณะกรรมาธการปองกนและแกไขการตดยาเสพตดภายใน 72 ชวโมงหลงจาก

ออกหมายเรยก หากคณะกรรมาธการปองกนและแกไขการตดยาเสพตดพบวามหลกฐานเกยวกบ

การคายาเสพตดทนาสนใจจะสงคดไปทศาลอาญา89

จะเหนไดวากฎหมายของประเทศโปรตเกสนนไดมการก าหนดขนตอนของการตรวจ

หรอทดสอบวาบคคลนนมยาเสพตดในรางกายเปนระบบขนตอน ซงจะมใชหนาทของเจาหนาท

ต ารวจเขาท าการตรวจหรอทดสอบ จะตองมการออกหมายเรยกหรอมการแจงแกผทมเหตเชอไดวา

เสพยาเสพตด เพอใหผนนไปเขารบการตรวจทโรงพยาบาลหรอสถาบนอนทไดรบการรบรองโดย

ผเชยวชาญ โดยจ าตองแสดงหลกฐานทนาเชอถอไดวาบคคลนนไดกระท าการเสพจรง และการตรวจ

ดงกลาวยอมไดรบความยนยอมจากบคคลนนเชนกน หากมไดรบความยนยอมจะตองไดรบอนญาต

จากศาลเสยกอน ถงจะท าการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายได และเมอมการด าเนนการ

ดงกลาวขางตนครบทกกระบวนการแลว หากยงไมใหความยนยอมในตรวจหรอทดสอบกจะม

ความผด จงเปนการคมครองสทธของบคคลผซงถกตงขอสงสยในการปฏเสธการตรวจหรอทดสอบ

วามยาเสพตดในรางกายในระดบหนง โดยยงไมมความผดและบทลงโทษแตอยางใด ถงแมวา

ทายทสดหากพนกงานเจาหนาทผมหนาทรองขอตอศาลขออนญาตในการตรวจหรอทดสอบวา

บคคลนนไดเสพหรอมยาเสพตดในรางกายหรอไม กจะตองเสนอพยานหลกฐานในการขออนญาต

กระท าการดงกลาว เปนการตรวจสอบพยานหลกฐานและขอเทจจรงโดยศาล อนเปนการรกษา

ผลประโยชนตอผตองสงสยทถกกลาวหา สรางความยตธรรม ความนาเชอถอของพยานหลกฐาน

ของพนกงานเจาหนาทผมหนาทสงเกตการ รวมถงสทธเสรภาพของบคคลนนดวย

89 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 213.

51

3.2 สหพนธสาธารณรฐเยอรมน

3.2.1 แนวคดนโยบายและเจตนารมณของกฎหมายยาเสพตดเยอรมน

ประเทศเยอรมนเปนประเทศทมขนาดเศรษฐกจทใหญทสดในทวปยโรป และเปน

ประเทศทมประชากรมากทสดเปนอนดบสองของทวปยโรป แมวาประเทศเยอรมนจะไมไดเปน

ประเทศผผลตยาเสพตด เชน กญชา โคเคน หรอเฮโรอนทส าคญ แตกเปนแหลงผลตยาเสพตด

สงเคราะห (Synthetic Drug) และสารเคมตงตน (precursor chemicals) ส าหรบผลตโคเคนใน

ประเทศทางแถบอเมรกาใต อตราการเสพยาในประเทศเยอรมนอยในระดบปานกลางเมอเทยบกบ

มาตรฐานของยโรป จากการประมาณการของสหประชาชาต นอยกวารอยละ 1 ของประชากรทม

อายระหวาง 18-64 ป เสพกญชาตอป นอยกวารอยละ 1 ของประชากรผใหญเสพโคเคน เมทแอมเฟตามน

หรอยาอตอป และรอยละ 0.15 ถงรอยละ 0.30 ของประชากรเสพสารทม ฝนเจอปนตอป

เชนเดยวกบประเทศอนๆในยโรปตะวนตก ผทเสพสารทมฝนเจอปนในประเทศเยอรมนจะเสพ

เฮโรอนดวย90

ประเทศเยอรมนด าเนนการตาม “แผนปฏบตการวาดวยยาเสพตดและการตดยาเสพตด”

ของประเทศท The Federal Cabinet ไดวางไวในป 2003 แผนปฏบตการไดก าหนดกลยทธอยาง

กวางขวางหลายปเพอตอตานยาเสพตด ซงมขอก าหนด 4 ประการทส าคญคอ 1. การปองกน 2. การ

บ าบดและการใหค าปรกษา 3. การชวยเหลอในการด ารงชพเสมอนเปนการแกไขเฉพาะหนาส าหรบ

ผตดยาเสพตด และ 4. การสงหามลกลอบเขาประเทศอยางผดกฎหมาย และเปนการลดอปทาน

ซงประเทศเยอรมนยงน ายทธศาสตรดานยาเสพตดของ EU ในป 2005-2012 และแผนปฏบตการมาใช

The National Interagency Drug and Addiction Council ประกอบดวยเจาหนาทของรฐและสมาพนธรฐ

รวมทงองคกรประชาสงคมไดตงขนในป 2004 เพอแนะน ารฐในเรองการน ามาตรการมาใชกบยา

และการตดยาเสพตด

รฐบาลไดใชความพยายามในการลดอปสงคอยางตอเนอง โดยเฉพาะมงเนนไปท

ปรมาณการใชกญชาและการจดโปรแกรมการปองกนรกษาทหลากหลายมากขน โดยประเทศเยอรมน

เขาไปมสวนรวมกบการด าเนนความรวมมอทวภาค การประชมตอตานยาเสพตดของยโรปและ

ระหวางประเทศอยางแขงขน ประเทศเยอรมนเปนผเขารวมทเขมแขงใน European Horizontal

Group on Drug, The European Monitoring Center for Drug Addiction และหนวยงานทเกยวของ

กบยาเสพตดภายใน The Council of Europe and the United Nations ซงประเทศเยอรมนรวมกบ

90 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 187.

52

ประเทศอตาลเปนผน าในการด าเนนการ - European Pact to Combat International Drug Trafficking

Disrupting Cocaine and Heroin Routes ในเรองการตอตานการลกลอบคาเฮโรอนบนเสนทางบอลขาน91

3.2.2 สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตดเยอรมน

ประเทศเยอรมนมนโยบายและกฎหมายยาเสพตดหลายฉบบทถอวามความกาวหนา

อยางมาก ซงรวมถงโครงการแลกเปลยนเขมฉดยา เครองจ าหนายเขมฉดยาแบบหยอดเหรยญ หอง

ส าหรบใชฉดยาเสพตดทปลอดภย การเปดโอกาสใหเขาโครงการรบการบ าบดการตดเมทาโดนและ

เฮโรอนส าหรบผทตดยาโดยใชการฉดเขาเสนเลอดด า การใหดลยพนจกบอยการเพอทจะไม

ด าเนนคดกบผทมความผดจากการมยาเสพตดไวในครอบครองในปรมาณนอยอนมไวเพอใช

สวนตว ตลอดจนการเขารบการบ าบดแทนการคมขงส าหรบผทตองโทษจากการเสพยาเสพตดและ

การตดยา โดยกฎหมายยาเสพตดของประเทศเยอรมนกไดมการแกไขใหมบทลงโทษภาคบงคบขนต า

ส าหรบผกระท าผดคดยาเสพตดรายแรง เชน การลกลอบคายาเสพตด ซงประเทศเยอรมนไดเขารวม

เปนสมาชกในอนสญญาวาดวยยาเสพตดใหโทษ (The Single Convention on Narcotic Drugs)

นโยบายยาเสพตดของประเทศเยอรมนนจะอยภายใตการควบคมระดบชาตโดยกฎหมายวาดวย

บทบญญตสารควบคม BtmG (Betaeubungsmittelgesetz) ทไดถกบญญตในตนทศวรรษท 1970

และมการแกไขในป ค.ศ. 1982, 1984 และ 2009 ซงไดมการใหความส าคญจากการบงคบใช

กฎหมายมาเปนมาตรการลดอนตราย (harm reduction) และการบ าบดแทน92

3.2.3 การตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายยาเสพตดเยอรมน

แมประเทศเยอรมนไดบงคบใช กฎหมายว าดวยบทบญญตสารควบคม BtmG

(Betaeubungsmittelgesetz) ซงไดมการบญญตความผดและโทษของความผดอนเกยวกบยาเสพตด

เชน ความผดฐาน ปลก ผลต จ าหนาย หรอน าเขา สงออก มโทษจ าคกไมเกน 5 ปหรอปรบ93

ความผดฐานจ าหนายยาเสพตดทเปนอนตรายตอสขภาพของผอน มโทษจ าคกไมเกน 1 ป94 เปนตน

ซงความผดอนเกยวกบการตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกาย กฎหมายวาดวยบทบญญต

สารควบคม BtmG (Betaeubungsmittelgesetz) ไมไดบญญตไวเฉพาะเจาะจง จงตองน าบทบญญต

ทวไปมาบงคบใช ได แก กฎหมายวธพจารณาความอาญา Criminal Procedure Code

91 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 190-191. 92 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 191-192. 93 BtmG (Betaeubungsmittelgesetz) Section 29 94 BtmG (Betaeubungsmittelgesetz) Section 29

53

(Strafprozeßordnung, StPO) ของประเทศเยอรมนมาบงคบใช ซงไดมการบญญตกฎหมายวาดวย

เรองการตรวจรางกายและการตรวจเลอดตามมาตรา 81a ไว ความวา “การตรวจรางกายของผถกกลาวหา

วากระท าความผด สามารถท าไดถาเปนไปเพอการคนหาขอเทจจรงทมความส าคญตอกระบวนการ

พจารณาคด เพอใหการเปนไปตามวตถประสงค การเจาะเลอดและการตรวจเลอดในจ านวนเลกนอย

และการตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธรางกาย ทกระท าโดยแพทยตามหลกวชาการ

ทางการแพทย เพอคนหาขอเทจจรง แมจะไมไดรบความยนยอมจากผถกกลาวหาวากระท าความผด

กกระท าได หากการกระท านนไมกอใหเกดผลรายแกสขภาพของผถกกลาวหาวากระท าความผด”95

เปนการใหสทธรกล าเขาไปในสทธพนฐานในสวนของความปลอดภยของรางกาย โดยมขอจ ากด

ตองไมเปนการขดตอหลกพอสมควรแกเหต (Der Grundsatz der Verhealnismaessigkeit) และ

ไมเปนการขดตอหลกความแนนอนชดเจนของกฎหมาย (Bestimmtheitsgebot) ดวย ในกรณทผ

ถกกลาวหายนยอมตองเปนการใหความยนยอมโดยใจสมคร (Freiwillig) และเปนไปโดยชดแจง

(ausdruecklich) แตการใหความยนยอมนสามารถยกเลกไดภายหลงเชนกน

การตรวจรางกายตามมาตรา 81a มลกษณะ 2 ประการคอ

1. การตรวจรางกายแบบธรรมดา (Die einfachen koerperlichen Untersuchungen) เปน

การตรวจรางกายเพอยนยนถงคณลกษณะเฉพาะรางกายของผถกกลาวหาวากระท าความผด โดย

ผถกกลาวหาไมจ าตองใหความยนยอม รวมถงการยนยนถงความมอยของชนสวนรางกายของบคคล

อนในชองวางของรางกายตามธรรมชาต คอ ปาก,ชองคลอด หรอทวารหนก ของผถกกลาวหาวา

กระท าความผด หรอสภาพจตใจของผถกกลาวหาวากระท าความผดโดยไมมการลวงล าเขาไปใน

สทธทางรางกาย (ohne koerperliche Eingriffe) ซงการตรวจรางกายตามมาตรา 81a จะมความแตกตาง

จากการตรวจคนรางกายตามมาตรา 10296 ทมวตถประสงคในการคนหาวตถพยานทซอนอยตามเสอผา

95 Criminal Procedure Code (Strafprozeßordnung, stop), Section 81a. (1) A physical examination of

the accused may be ordered for the purposes of establishing facts which are of importance for the proceedings. For this purpose, the taking of blood samples and other bodily intrusions which are effected by a physician in accordance with the rules of medical science for the purpose of examination shall be admissible without the consent of the accused, provided no detriment to his health is to be expected.

96 Criminal Procedure Code (Strafprozeßordnung, stop). Section 102. A body search, a search of the property and of the private and other premises of a person who, as a perpetrator or as an inciter or accessory before the fact, is suspected of committing a criminal offence, or is suspected of accessoryship after the fact or

54

รางกายภายนอก และ ตามชองวางของรางกายตามธรรมชาต หากเปนการคนหาวตถพยานทถกกลน

เขาสรางกาย ในทางวชาการไดมความเหนวา97 เปนการตรวจรางกายตามมาตรา 81a ซงจ าตอง

กระท าโดยแพทย เพอคมครองผทจะตองไดรบการตรวจ แตการตรวจรางกายแบบธรรมดานผถกกลาวหา

ไมจ าตองใหความรวมมอลกษณะทตนนนตองเขาไปออกแรงรวมดวย (Active Beteiligung)98

หากผถกกลาวหาวากระท าความผดไดสมครใจกระท าการดงกลาวจะตองมการแจงสทธใหผถกกลาวหา

ทราบกอนวาไมจ าตองใหความรวมมอดวย

2. การตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธทางรางกาย (Andere koerperliche

Eingiffe) เปนการตรวจรางกายโดยมการน าของเหลว (Liqour) เชออสจ (Samen) และน าปสสาวะ

(Urine) ออกจากรางกาย หรอน ามวลสารเขาสรางกาย ซงการตรวจรางกายในลกษณะนจะตองมการ

ท ารายรางกายแมจะเปนเพยงเลกนอย ทงนหลกเกณฑการแบงแยกระหวางการตรวจรางกายแบบ

ธรรมดากบการตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธทางรางกายคอ การตรวจรางกายนนจะ

กอใหเกดผลรายตอสขภาพหรอไม99 โดยไมไดค านงถงหลกทวาตองใชเครองมอในการทางแพทย

หรอไม ดงนนการตรวจรางกายทางชองวางของรางกายตามธรรมชาต หรอการเปลยนรปทรงของ

ผมหรอหนวดเครา จงเปนการตรวจรางกายแบบธรรมดา การเกบตวอยางเลอดเปนการลวงล าเขาไป

ในสทธทางรางกาย และแมวาจะเปนการบงคบผถกกลาวหาวากระท าความผด กถอวาเปนการท า

รายทไมเปนอนตราย ผถกกลาวหาวากระท าความผดจงตองยอมรบและแมวาจะถกบงคบใหไปพบ

แพทยกตาม100

of obstruction of justice or of handling stolen goods, may be made for the purpose of his apprehension, as well as in cases where it may be presumed that the search will lead to the discovery of evidence.

97 Vgl. Beuke. Strafprozessrecht, 3. Auflage, 1998, หวขอ 241 อางใน สรสทธ แสงวโรจนพฒน. การตรวจรางกายและการตรวจเลอด ตามมาตรา 81a ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน. หนา 3-4.

98 Vgl. Beuke. อางแลว. หวขอ 241 ; Hellman, Strafprozessrecht, 1998, บทท 4, หวขอ 85. อางใน สรสทธ แสงวโรจนพฒน. อางแลว. หนา 4.

99 Vgl. Kramer, Grundbegriffe des Strafverfahrensrchts, 3. Auflage, 1997, หวขอ 260. อางใน สรสทธ แสงวโรจนพฒน. อางแลว. หนา 5.

100 Vgl. Volk, Strafprozessrecht, 1999, บทท 10, หวขอ 23 อางใน สรสทธ แสงวโรจนพฒน. อางแลว. หนา 5.

55

การตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธทางรางกาย (Andere koerperliche

Eingiffe) จะตองกระท าโดยแพทยและตองเปนไปตามหลกวชาทางการแพทย (nach den Rogeln

der aerztlichen Kunst) เทานน101

ผลเสยตอสขภาพ (Gesundheitliche Nachteile) จะตองไมเกดขน คอ โอกาสทผลเสยตอ

สขภาพทจะเกดขนตองอยในระดบทมความเปนไปไดนอยมากๆ โดยการพจารณาวาจะเกดผลเสยตอ

สขภาพหรอไม ตองค านงถงสขภาวะของผถกกลาวหาวากระท าความผด โดยไมพจารณาเฉพาะวธ

ทใชในการตรวจรางกาย ซงผลเสยตอสขภาพนจะตองมการเกดขนกบความรสกไมสบายกายอยางมาก

ภายหลงการตรวจ ไมรวมถงความรสกทเกดขนเพยงชวคราว

การตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธทางรางกาย(Andere koerperliche

Eingiffe) จะสามารถกระท าไดตอเมอเปนสงทจ าเปน และไดสดสวนกบการกระท าความผด หรอ

ไดสดสวนกบความสงสยวาไดมการกระท าความผดเกดขน แมมาตรการนจะเปนการจ ากดสทธ

เสรภาพ หากเปนการตรวจรางกายระยะเวลาสนๆ และเปนไปตามหลกสมควรแกเหตแลวกเปนสงท

สามารถกระท าได

ในการออกค าสงใหมการตรวจรางกาย อยในความรบผดชอบของผพพากษา แตในกรณ

ทหากชกชาจะเกดผลรายแกผลของการตรวจพสจน พนกงานอยการและผชวยของพนกงานอยการ

จะรบผดชอบในการออกค าสงใหผตองสงสยหรอผถกกลาวหาไปตรวจรางกายตาม มาตรา 81a (2)102

แตหากการตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธทางรางกายของผถกกลาวหาวากระท าความผด

หรอเปนผลใหมการจ ากดเสรภาพ (Freihietsentzug) ผพพากษาเทานนจะเปนผอ านาจในการออก

ค าสงใหไปตรวจรางกาย แมจะเปนกรณชกชาท าใหเกดผลรายแกผลของการตรวจพสจน

3.3 สหราชอาณาจกร

3.3.1 แนวคดนโยบายและเจตนารมณของกฎหมายยาเสพตดสหราชอาณาจกร

ในป ค.ศ. 2007 ไดมรายงานเรอง “การวเคราะหนโยบายยาเสพตดประเทศองกฤษ”

โดยปเตอร รอยเตอร (Peter Reuter) และ อเลกซ สตเวนส (Alex Stevens) ผซงไดรบมอบหมายจาก

101 สรสทธ แสงวโรจนพฒน. อางแลว. หนา 5. 102 Criminal Procedure Code ( Strafprozeßordnung, StPO ), Section 81a. (2) The authority to give such

order shall be vested in the judge and, if a delay would endanger the success of the examination, also in the public prosecution office including the officials assisting it ( section 152 of the Courts Constitution Act ).

56

คณะกรรมาธการนโยบายยาเสพตดของสหราชอาณาจกร (UK Drug Policy Commission) ซงเปนองคกร

อสระ ไดรายงานสรปวาสหราชอาณาจกรมระดบของการตดยาเสพตดสงทสดในยโรปตะวนตก

รอยเตอรและสตเวนสยงรายงานดวยวาชายองกฤษใชยาเสพตดเพอความสนกสนานมากทสดในยโรป

ตะวนตกและเปนประเทศทมอตราการเสยชวตเนองจากยาเสพตดสงทสดเปนอนดบสองของประเทศใน

กลมยโรปตะวนตก103 จากรายงานขางตนจงท าใหรฐบาลองกฤษไดมการบญญตมาตรการในการ

ควบคมการใชสารทออกฤทธตอจตประสาท ดวยการตรากฎหมายวาดวยการใชยาในทางทผด ป

ค.ศ. 1971 (Misuse of Drug Act 1971) หรอ MDA เพอใหสหราชอาณาจกรสามารถปฏบตตาม

พนธกรณของสนธสญญาระหวางประเทศหลายสนธสญญาทไดใหสตยาบนไว และเพอเปนสวนหนง

ของในการพฒนายทธศาตรยาเสพตดระดบชาต เพอแกไขปญหาการเสพยาและการตดยาเสพตด

ในป ค.ศ. 2008 รฐบาลองกฤษไดพฒนายทธศาสตรยาเสพตดป ค.ศ. 2008-2018 (2008-18

Drug Strategy Plan) โดยมเปาหมายอย 3 ประการ คอ 1. เพอลดปรมาณการใชยาบญช ก ใน

พลเมององกฤษทมอายต ากวา 15 ปลง 2. เพอชใหเหนถงอนตรายตอสขภาพอนเนองมาจากผลของ

ยาเสพตด และ 3. เพอลดปรมาณการกระท าความผดอนเนองมาจากยาเสพตดทเรยกกนวา ความผด

ทเกยวกบยาเสพตด (trigger offenses) ความผดทเกยวกบยาเสพตดนไดรบค าจ ากดความวาเปน

อาชญากรรมทสงเสรมหรอเกยวของกบการตดยา โดยแผนยทธศาสตรนไดมงเนนไปทการรกษา

และการบ าบดผเสพยา โดยเฉพาะผทกระท าความผดเกยวกบยาเสพตดในบญช A ผกระท าความผด

ทมผลการตรวจยาเสพตดออกมาเปนบวกจากเฮโรอน แครก และโคเคนตองผานการบงคบใชยา

ภาคบงคบ ซงการประเมนนออกแบบเพอชวยในการพจารณาถงขอบเขตของปญหาในการใชยาเสพตด

ของผกระท าความผด และชวยใหผเชยวชาญดานยาเสพตดสามารถใหการบ าบดรกษาทได

ประสทธผลสงสด หรอสงตวไปยงบรการชมชนทมอยเพอการบ าบด104

3.3.2 สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตดสหราชอาณาจกร

กฎหมายหลกเกยวกบยาผดกฎหมายกคอ พระราชบญญตวาดวยการใชยาในทางทผด

(Misuse of Drug Act 1971) หรอ MDA และขอบงคบของกฎหมาย (Misuse of Drug Regulation 1985)

ควบคมการใชยาตามบญชรายชอ ซงรวมถงยาทมคณสมบตเปนยารกษาโรคและยาทไมมคณสมบต

103 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 220. 104 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 222.

57

เปนยารกษาโรคดวย โดยในขอบงคบไดมการแจกแจงพฤตการณซงถกตองตามกฎหมายในการน าเขา

ผลต จดสง ครอบครองไวเพอการจดสงและครอบครองยาควบคม105

ภายใตหมวด 2 (Schedule 2) ของพระราชบญญตฉบบน ถกจ าแนกตามหลกการ A, B

หรอ C เพอสะทอนใหเหนถงระดบอนตรายทเกดขนกบบคคลหรอสงคมเมอใชผด แตละประเภทม

โทษสงสดตางกนทน ามาใชกบการกระท าทตองหามอนเนองจากยา

ประเภท A ส ารองไวส าหรบยาอนตรายมากกวาซงถกลงโทษหนกกวา ประเภทน

ประกอบดวยประเภทอนๆแลวม เฮโรอน มอรฟน สารเสพตดคลายมอรฟนชวยระงบปวดได

โคเคน ฝนและสารกอประสาทหลอน เชน ยาอ และ LSD นอกจากนยงรวมถงกญชาซงมลกษณะ

เปนของเหลว (น ามนกญชา) แคนนาบนอยด และ Cannabinol derivative และ ยาประเภท B ทท าเพอฉด

โดยบคคลทมยาเสพตดบญช A ไวในครอบครองจะไดรบโทษจ าคกสงสดเจดป สวนในการจ าหนาย

หรอมเจตนาอนทอาจตองรบโทษทรนแรงยงขน เพราะเปนยาทอาจกอใหเกดอนตรายตอสงคม

สวนใหญได ดงนนผคายาเสพตดในบญช A อาจไดรบโทษสงสดคอจ าคกตลอดชวตได

ประเภท B ประเภทนประกอบดวยกญชา ยางกญชา, สารเขาฝนทมฤทธนอย (Codeine)

สารสงเคราะหทมฤทธกระตนแรง (Oral amphetamines) และ Sedative (barbiturates)ไดรบการ

พจารณาวามความเสยงตอสขภาพของผเสพและตอสงคมนอยกวายาเสพตดในบญช A และในการเสพ

และการจ าหนายในบญช B จงไดรบโทษนอยกวา

ประเภท C ประเภทนส ารองไวส าหรบยาอนตรายนอยทสด ไดแก Tranquillizers

สารสงเคราะหทมฤทธกระตนนอยบางชนด และ Mild opioid analgesics ไดรบการพจารณาวาเปน

ยาทมอนตรายตอรางกายและตอสงคมนอยทสดในหมยาทถกจดวาผดกฎหมาย ดงนนผคายาเสพตด

ในบญช C อาจจะไดรบโทษจ าคกสงสดเพยง 14 ป และผทมยาเสพตดในบญช C ไวในครอบครอง

อาจรบโทษจ าคกสงสดเพยง 2 ปเทานน

แตเนองจากมยาเสพตดไมครบทกชนดทไดรบการจดอยภายใต พระราชบญญตวาดวย

การใชยาในทางทผด (Misuse of Drug Act 1971) หรอ MDA และยาเสพตดทอยนอกเหนอจาก

พระราชบญญตนจะอยภายใตการควบคมของกฎหมายยา ป ค.ศ. 1968 ซงควบคมการผลตและ

การจ าหนายยาเพอวตถประสงคทางการแพทย โดยแบงยาออกเปน 3 ประเภท คอ 1. ยาทขายไดโดย

เภสชกรทมใบสงยาจากแพทย 2. ยาทเภสชกรสามารถสงเองได และ 3. ยาทขายไดตามรานขายยาทวไป

105 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 227.

58

3.3.3 การตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายยาเสพตดสหราชอาณาจกร

การพฒนานโยบายยาเสพตดของสหราชอาณาจกร สรปโดยสงเขปไดสามขนตอนคอ

นโยบายยาเสพตดทพฒนาในชวงศตวรรษท 19 และ ชวงแรกของศตวรรษท 20 เพอสรางระบบ

การควบคมระดบชาต การควบคมสารเสพตดเรมเขมงวดขนในศตวรรษท 20 โดยเฉพาะนโยบาย

ยาเสพตดทพฒนาขนในชวงทศวรรษท 1960 และ 1970 ซงรฐบาลไดเพมการควบคมสารเสพตด

มากขนและทายทสด นโยบายยาเสพตดทจดท าขนในทศวรรษท 1980 และ 1990 และชวงสบปแรก

ของศตวรรษท 21 ทพยายามรวมการใหบรการบ าบดผตดยาเขากบระบบงานยตธรรม เชน กฎหมาย

กระบวนการยตธรรมทางอาญา ป ค.ศ. 1991 (Criminal Justice Act 1991) ทอนญาตใหผพพากษา

เพมเงอนไขการเขารบการบ าบดภาคบงคบในค าสงคมประพฤต หรอ กฎหมายกระบวนการยตธรรม

ทางอาญาและศาลยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal Justice and Court Service Act) ทใหอ านาจ

เจาหนาทผบงคบใชกฎหมายมอ านาจในการตรวจสอบสารเสพตดผทถกจบกมในคดยาเสพตด106

โดยกฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญาและศาลยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal Justice and

Court Service Act) ไดก าหนดหลกเกณฑการตรวจสารเสพตดผทถกจบกมในคดยาเสพตด107 คอ

106 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 226 107 Criminal Justice and Court Service Act 2000. Chapter 2, Article 57(2), Section 63B. “63B.—

(1) A sample of urine or a non-intimate sample may be taken from a person in police detention for the purpose of ascertaining whether he has any specified Class A drug in his body if the following conditions are met.

(2) The first condition is— (a) that the person concerned has been charged with a trigger offence; or (b) that the person concerned has been charged with an offence and a police officer of at

least the rank of inspector, who has reasonable grounds for suspecting that the misuse by that person of any specified Class A drug caused or contributed to the offence, has authorised the sample to be taken.

(3) The second condition is that the person concerned has attained the age of 18. (4) The third condition is that a police officer has requested the person concerned to give

the sample. (5) Before requesting the person concerned to give a sample, an officer must— (a) warn him that if, when so requested, he fails without good cause to do so he may be

liable to prosecution, and (b) in a case within subsection (2)(b) above, inform him of the giving of the

authorisation and of the grounds in question.”

59

การขอตวอยางปสสาวะ หรอ หลกฐานอนๆ เพอตรวจพสจนยาเสพตดทตดในบญช A ตองม

เงอนไข คอ

1. บคคลนนไดถกตงขอหากระท าความผดทเกยวกบยาเสพตดหรอ

2. บคคลนนไดถกตงขอหากระท าความผดทเกยวกบยาเสพตด และเจาหนาทต ารวจ

อยางนอยยศสารวตร มเหตอนควรสงสยวาบคคลนนมการใชยาผดวตถประสงคเกยวของกบยาเสพตด

ท ระบในบญช A หรอมสวนรวมในการกระท าผด มอ านาจด าเนนการเกบตวอยาง

3. บคคลนนตองอายบรรล 18 ป แลว

4. เจาหนาทต ารวจไดขอใหบคคลนนใหกลมตวอยางทจะใชพสจน

5. กอนทจะขอใหบคคลนนสงตวอยาง เจาหนาทตองเตอนบคคลนนวาหากไมปฏบต

ตามค าขอของเจาพนกงาน โดยปราศจากเหตอนสมควร ผนนจะถกด าเนนคด หรอถาในกรณมเหต

อนควรสงสยตามเงอนไขท 2 ตองขอความยนยอมและแสดงหลกฐานทเชอวามการใชยาผด

วตถประสงคเกยวของกบยาเสพตดท ระบในบญช A หรอมสวนรวมในการกระท าผด

6. อาจมการเกบตวอยางภายใตมาตรานจากบคคลตามบทบญญตของระเบยบทออก

โดยรฐมนตรซงตองเปนกฎหมายทบญญตขนเทานน

(6) A sample may be taken under this section only by a person prescribed by regulations made by the Secretary of State by statutory instrument. No regulations shall be made under this subsection unless a draft has been laid before, and approved by resolution of, each House of Parliament.

(7) Information obtained from a sample taken under this section may be disclosed— (a) for the purpose of informing any decision about granting bail in criminal proceedings

( with in the meaning of the Bail Act 1976 ) to the person concerned; (b) where the person concerned is in police detention or is remanded in or committed to

custody by an order of a court or has been granted such bail, for the purpose of informing any decision about his supervision;

(c) where the person concerned is convicted of an offence, for the purpose of informing any decision about the appropriate sentence to be passed by a court and any decision about his supervision or release;

(d) for the purpose of ensuring that appropriate advice and treatment is made available to the person concerned.

(8) A person who fails without good cause to give any sample which may be taken from him under this section shall be guilty of an offence.

60

7. ผลจากการเกบตวอยางอาจถกเปดเผยได คอ

a. เพอวตถประสงคในการแจงใหทราบถงค าตดสนเกยวกบการใหประกนตวใน

กระบวนพจารณาคดอาญา

b. เมอบคคลทเกยวของอยระหวางการกกกนของเจาหนาทต ารวจหรอถกควบคม

หรอกกขงโดยค าสงศาล หรอไดรบอนมตใหประกนตวเพอวตถประสงคในการแจงใหทราบถง

ค าตดสนเกยวกบการก ากบดแลบคคลนน

c. เมอบคคลทเกยวของถกพพากษาวากระท าความผด เพอวตถประสงคในการแจง

ใหทราบซงค าตดสนใด ๆ เกยวกบค าพพากษาลงโทษอนเหมาะสมซงศาลจะตดสนและ ค าตดสนใดๆ

เกยวกบการก ากบดแลหรอการปลอยตวบคคลดงกลาว

d. เพอวตถประสงคในการประกนวาจะมค าแนะน าและการบ าบดรกษาทเหมาะสม

ใหแกบคคลทเกยวของ

8. บคคลทไมยอมสงมอบตวอยางทอาจเรยกเกบจากบคคลดงกลาวไดภายใตมาตราน

โดยปราศจากเหตผลอนสมควรจะถอวามความผด

โดยหากไมปฏบตตามค าขอของเจาพนกงาน โดยปราศจากเหตอนสมควร ตองโทษจ าคก

ไมเกน 3 เดอน หรอปรบ หรอทงจ าทงปรบ108

กฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญาและศาลยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal

Justice and Court Service Act. 2000) ยงไดออกกฎทเรยกวา ค าสงหามใชยา (Drug Abstinence

Order) และขอก าหนดหามการใชยา (Drug Abstinence Requirement) ค าสงและขอก าหนดนได

อนญาตใหศาลสงใหผกระท าผดทมอายเกน 18 ป ละเวนเสพยาเสพตดในบญช A รวมถงศาลยง

สามารถสงใหบคคลนนเขารบการตรวจสอบสารเสพตดได และ กฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญา

(Criminal Justice Act 1991) ยงอนญาตใหศาลก าหนดขอจ ากดในการประกนตวผกระท าความผด

ซงตรวจพบวามสารเสพตดในบญช A ขณะถกจบกม รวมถงท าใหผกระท าผดไมสามารถปฏเสธ

เขารบการตรวจสารเสพตดและการเขารบการบ าบดทตามมาทายทสด109

108 Criminal Justice and Court Service Act 2000. Chapter 2, Article 57(2), Section 63C. “63C.—

(1) A person guilty of an offence under section 63B above shall be liable on summary conviction to imprisonment for a term not exceeding three months, or to a fine not exceeding level 4 on the standard scale, or to both.”

109 ศกดชย เลศพาณชพนธ. แหลงเดม. หนา 226-227.

61

จะเหนไดวา แมนโยบายของสหราชอาณาจกรนนจะเนนในเรองปองกนและการปราบปราม

ยาเสพตดเปนหลก รวมถงการพฒนาในการบ าบดและฟนฟผตดยาเสพตด ในทางกระบวนการยงคง

ใหความส าคญตอสทธเสรภาพของประชาชนในประเทศ โดยมไดบงคบอยางเปนแนแทในการตอง

เขารบการบ าบดหรอเขารบการทดสอบวาเปนผตดยาเสพตดหรอไม อนเปนการแทรกแซงชวตประจ าวน

รวมถงอสระในการกระท าของประชาชน แมตามกฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญาและศาล

ยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal Justice and Court Service Act) ใหอ านาจเจาหนาทต ารวจซงได

ระบชนยศคอ “เจาหนาทต ารวจอยางนอยยศสารวตร” เปนผบงคบใชกฎหมายมอ านาจในการขอเขาตรวจ

ทดสอบยาเสพตดบคคลตองสงสยได โดยตองแสดงพยานหลกฐานอนควรนาสงสยนนดวยวา ผนนไดม

การเสพยาเสพตดจรงหรอเปนพยานหลกฐานทสมเหตสมผล ซงเปนการบญญตเพอปดชองวางใน

การกระท าของเจาหนาทต ารวจทอาจปฏบตหนาทโดยมชอบ แตเมอแสดงพยานหลกฐานดงกลาว

แลวกตองขอความยนยอมจากบคคลนนเสยกอนดวย เพราะการตรวจพสจนดงกลาวเปนการกระทบ

สทธเสรภาพของประชาชน ซงถาบคคลนนมเหตตามสมควรกอาจปฏเสธการขอเขาตรวจหรอเกบ

ตวอยางเพอตรวจพสจนยาเสพตดในรางกายได โดยไมมความผดในฐานขดค าสงเจาหนาทต ารวจ

แตอยางใด แตหากปฏเสธหรอไมใหความยนยอมในการปฏบตหนาทของต ารวจโดยไมมเหตอนสมควร

จะเปนความผดและมโทษทางอาญาคอ โทษจ าคก และ ปรบ

บทท 4

วเคราะหและเปรยบเทยบความผดอาญา

การเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

ในการตรวจสอบความจรงในตวบคคลของการกระท าโดยเจาหนาทต ารวจ ในการเรยก

ใหเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย โดยไมจ าตองใชหมายศาล เพยงแตแสดง

เหตอนควรสงสยวาผถกกลาวหามยาเสพตดในรางกาย ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 เปนการใหอ านาจเจาพนกงาน

ตามพระราชบญญตทงสองสามารถควบคมอาชญากรรม (Crime Control) แตอยางไรกตาม การ

ด าเนนการจ าตองเปนไปตามแนวความคด หลกการ และทฤษฎกฎหมาย เพอคมครองสทธและ

เสรภาพของผถกกลาวหาดวย

4.1 เปรยบเทยบการเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายของกฎหมายไทยและ

กฎหมายตางประเทศ

4.1.1 เปรยบเทยบกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายโปรตเกส

ผมอ านาจในการตรวจหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตดในรางกาย ตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หรอ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 ได

ก าหนดใหเจาพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ หรอเจาพนกงานตามพระราชบญญตน มอ านาจในการ

เรยกเขาตรวจ หรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตดใหโทษในรางกายหรอไม ซงเปน

การใหอ านาจเจาหนาทของรฐโดยตรงเปนผตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษในรางกาย

หรอไม อาจมใชผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร หากการตรวจหรอทดสอบดงกลาวมผลวาผนนม

ยาเสพตดในรางกายจรง จะมการตรวจพสจนยนยนผลอกครงเพอความถกตอง โดย

1. สถาบนนตเวชวทยา ส านกงานแพทยใหญ ส านกงานต ารวจแหงชาต

63

2. กองพสจนหลกฐานหรอกองก ากบการวทยาการเขต ส านกงานวทยาการต ารวจ

ส านกงานต ารวจแหงชาต

3. ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด กระทรวงยตธรรม

4. ส านกยาและวตถเสพตด หรอศนยวทยาศาสตรการแพทย

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข

5. สถาบนยาเสพตดธญญารกษ หรอศนยบ าบดรกษายาเสพตด กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข

6. โรงพยาบาลของรฐ

7. หนวยงานอนของรฐหรอสถาบนอนทคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษ

ก าหนด

ซงมความแตกตางจากกฎหมายตอตานยาเสพตด (Anti-Drug Act) ของประเทศโปรตเกส

ในเรองของการก าหนดผท าการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย คอ ใหเปนหนาทของ

ผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร ซงแมวาเจาหนาทต ารวจจะทราบหรอมเหตสงสยวา ผนนได

กระท าความผดโดยการเสพยาเสพตด แตกมเพยงอ านาจแจงใหผทมเหตนาสงสยวากระท าความผด

อนเนองจากมหลกฐานทสามารถแสดงไดวาผนนไดปกปดไว หรอมพฤตกรรมเกยวกบยาเสพตด

หรอสารทมฤทธจตประสาท ใหคนตวและตรวจสอบบคคลนนวามยาเสพตดพกตดตวหรอไม

เทาน น หากจะตองมการตรวจหรอทดสอบวาผน นไดเสพยาเสพตดหรอไม ตองกระท าโดย

ผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร จะเหนไดวากฎหมายประเทศโปรตเกสนนจะใหความส าคญใน

การตรวจพสจนหลกฐานเปนหลกฐานทางวทยาศาสตร โดยตองกระท าโดยผเชยวชาญทาง

ดานวทยาศาสตรเทานน และใหอ านาจเจาหนาทต ารวจผซงไมใชผเชยวชาญเพยงแคการคนตว

ธรรมดา และการแจงหรอออกหมายเรยกใหผตองสงสยนนไปท าการตรวจหรอทดสอบเทานน

ดงนน จะเหนไดวาตามกฎหมายไทยไดใหอ านาจเจาพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ หรอ

เจาพนกงานตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หรอพระราชบญญตปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 รวมถงรางประมวลกฎหมายยาเสพตดใหม ในการเปนผตรวจพสจน

หรอทดสอบวาผตองสงสยมยาเสพตดในรางกายหรอไม โดยไมค านงวาเปนผเชยวชาญทางดาน

วทยาศาสตรหรอไม หากการตรวจหรอทดสอบดงกลาววาผนนมยาเสพตดอยในรางกายกจะสงผล

และตวบคคลนน ใหผเชยวชาญดานวทยาศาสตรท าการตรวจทดสอบยนยนผลอกครงหนง ซง

แตกตางจากกฎหมายประเทศโปรตเกส ซงจะใหอ านาจในการตรวจทดสอบวามยาเสพตดใน

64

รางกายหรอไมเปนอ านาจของผเชยวชาญดานวทยาศาสตรเทานน โดยเจาพนกงานฝายปกครอง

หรอต ารวจ มอ านาจเพยงการแจงหรอออกหมายเรยก หรอท าการคนตววามยาเสพตดพกตดตวมา

ดวยหรอไมเทานน

สทธของผตองสงสยในการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม

ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. 2519 หรอ รางประมวลกฎหมายยาเสพตดใหม ไดบญญตอ านาจในการตรวจพสจนหรอ

ทดสอบวาบคคลนนมยาเสพตดในรางกายหรอไม โดยก าหนดใหเปนบทบงคบซงมโทษหากมการ

ฝาฝน คอ จ าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอ จ าคกไมเกนหนงปหรอปรบไม

เกนสองหมนบาทตามรางประมวลกฎหมายยาเสพตดใหม โดยผตองสงสยไมมสทธทจะปฏเสธ

หรอไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย แมบคคลนนจะมเหตผล

อนสมควรทจะไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบกตาม

กรณดงกลาวจงแตกตางจากกฎหมายโปรตเกส คอ กฎหมายตอตานยาเสพตด (Anti-

Drug Act) เปนการใหอ านาจผเชยวชาญดานวทยาศาสตรเปนผตรวจทดสอบวามยาเสพตดใน

รางกายผตองสงสยหรอไม โดยใหเจาหนาทต ารวจหรอเจาหนกงานฝายปกครองมอ านาจเพยงแค

ออกหมายเรยกหรอสงตวผต องสงสยไปทโรงพยาบาลหรอสถาบนอนๆทมผเ ชยวชาญดาน

วทยาศาสตรอย โดยผตองสงสยมอ านาจในการไมใหความยนยอมในการเขารบการตรวจหรอ

ทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไมกได แตเมอมการปฏเสธเขารบการตรวจหรอทดสอบ

ดงกลาวแลว หากผเชยวชาญดานวทยาศาสตรมความจ าเปนทตองท าการตรวจหรอทดสอบ ตองม

การรองขอตอศาลเพอใหศาลอนญาตใหกระท าการดงกลาว โดยจะกระท าการไดเพยงขอบเขตท

ศาลมค าสงเทานน เมอมการรองขอตอศาลและศาลมค าสงอนญาตใหท าการตรวจหรอทดสอบวาม

ยาเสพตดในรางกายแลว หากผตองสงสยยงไมใหความยนยอม และไดรบการเตอนในเรองผลตาม

กฎหมายอาญาแลว ผนนจะมความผด ตองโทษจ าคกไมเกน 2 ป หรอปรบเปนรายวนไมเกน 240 วน

จะเหนไดวา กฎหมายประเทศไทยและกฎหมายประเทศโปรตเกส ไดก าหนดสทธใน

การปฏเสธหรอไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายแตกตางกน โดย

กฎหมายประเทศไทยไมเปดโอกาสใหผตองสงสยหรอผถกกลาวหานนมสทธปฏเสธไดเลย หากม

การปฏเสธจะเปนความผดตอกฎหมาย และมโทษจ าคกหรอปรบ แมวาบคคลนนจะมใชผเสพยาเสพตด

เลยกตาม ซงแตกตางจากกฎหมายประเทศโปรตเกสทใหสทธแกผตองสงสยในการปฏเสธหรอไม

ยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายกได แตหากมการรองขออนญาตตอ

65

ศาลใหท าการตรวจหรอทดสอบแลว หากมการปฏเสธหรอไมยนยอมจงจะเปนความผดซงมโทษ

จ าคกหรอปรบ

4.1.2 เปรยบเทยบกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายเยอรมน

ผมอ านาจในการตรวจหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตดในรางกายตามกฎหมายประเทศไทย

ไดมการบญญตก าหนดใหเจาพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ หรอเจาพนกงานตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หรอ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519

เปนผมอ านาจในการเรยกเขาตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตดใหโทษใน

รางกายหรอไม โดยไมไดก าหนดวาพนกงานเจาหนาทของรฐนนจะตองกระท าโดยบคคลทเปนแพทย

หรอเปนผทผานการอบรม หรอเปนผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร แมตามประกาศคณะกรรมการ

ควบคมยาเสพตดใหโทษ เรอง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการตรวจหรอทดสอบวา

บคคลหรอกลมบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอยในรางกายหรอไม ขอ. 1 ไดมการก าหนดวา การตรวจ

หรอทดสอบดงกลาวเปนการตรวจหรอทดสอบเปนการกระท าโดยทางวทยาศาสตร

การก าหนดบคคลผมอ านาจในการตรวจหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตดในรางกาย

ตามกฎหมายประเทศไทยมความแตกตางจากกฎหมายประเทศเยอรมน กลาวคอ ประเทศเยอรมน

ไดมการบงคบใชกฎหมายวาดวยบทบญญตสารควบคม BtmG (Betaeubungsmittelgesetz) ซงเปน

กฎหมายเฉพาะทก าหนดความผดอนเกยวกบยาเสพตด แตไมไดก าหนดถงบคคลผทมสทธเรยกให

เขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย หากพจารณาประเดนดงกลาวจะตองน า กฎหมาย

วธพจารณาความอาญา Criminal Procedure Code (Strafprozeßordnung, StPO) มาบงคบใชแทน

ซงตามกฎหมายดงกลาวไดก าหนดใหการตรวจเลอดหรอตรวจปสสาวะนนเปนหนาทของแพทย

ตามหลกวชาทางการแพทยเทานน

ดงนนจะเหนไดวา กฎหมายไทยไดมการก าหนดบคคลผมหนาทในการเขาตรวจหรอ

ทดสอบวามสารเสพตดในรางกายเบองตนคอ พนกงานเจาหนาทต ารวจ หรอ พนกงานฝายปกครอง

ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. 2519 หรอ รางประมวลกฎหมายยาเสพตดใหม โดยไมมการก าหนดไววาผท าการทดสอบนน

จะตองผานการอบรมหรอเปนผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรหรอทางการแพทยหรอไม แตกตาง

จากกฎหมายประเทศเยอรมนทเปนการก าหนดใหผท าการตรวจหรอทดสอบตองเปนหนาทของ

แพทยเทานน ในการเสาะหาพยานหลกฐานทางวทยาศาสตร โดยพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ

ไมมสทธในการท าการทดสอบผตองหาดวยตนเองแตอยางใด

66

สทธของผตองสงสยในการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

ในสวนของกฎหมายประเทศไทยตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หรอพระราชบญญต

ปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 เปนขอบงคบใหผตองหาหรอผถกกลาวหาวาเสพยาเสพตด

ตองเขาตรวจหรอทดสอบวาตนมยาเสพตดในรางกายหรอไมเทานน เปนมาตรการทไมอาจปฏเสธ

หรอหลกเลยงจากค าสงของพนกงานเจาหนาทของรฐผมหนาทตามกฎหมายออกค าสง โดยหากม

การฝาฝน หรอ ปฏเสธจะเปนความผดและมโทษตามกฎหมายก าหนด ซงแตกตางกบกฎหมาย

ประเทศเยอรมนทแมมกฎหมายวาดวยบทบญญตสารควบคม BtmG (Betaeubungsmittelgesetz)

ซงเปนกฎหมายทเกยวกบยาเสพตดโดยเฉพาะ แตยงคงใชกฎหมายวธพจารณาความอาญา Criminal

Procedure Code (Strafprozeßordnung, StPO) มาบงคบใชส าหรบกรณการขอเขาตรวจหรอทดสอบ

วามสารเสพตดในรางกาย ซงเปนการเกบตวอยางปสสาวะ ตามมาตรา 81a โดยตามหลกกฎหมาย

ดงกลาว การตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย โดยการเกบตวอยางปสสาวะ จะตองกระท า

โดยไมกอใหเกดผลรายแกสขภาพของผถกกลาวหา แมจะเปนการบงคบใหไปพบแพทยตามค าสงศาล

หรอไมไดรบความยนยอมจากผถกกลาวหา แตผถกกลาวหาวาเสพสารเสพตดไมจ าตองใหความรวมมอ

ในลกษณะทตองไปออกแรงรวมดวย ท าใหผถกกลาวหาวากระท าผดมสทธปฏเสธการเขาตรวจ

หรอทดสอบดงกลาวได

อกทงการออกค าสงใหมการตรวจหรอทดสอบวาในรางกายมสารเสพตดหรอไม ซงเปน

การตรวจรางกายทเปนการลวงล าเขามาในสทธทางรางกายของผถกกลาวหา ตามกฎหมายประเทศ

เยอรมนนนจะตองเปนการออกค าสงโดยผพพากษาเทานน เจาพนกงานต ารวจมสทธเพยงคนตว

ตามปกต ไมสามารถสงใหไปตรวจหรอทดสอบดงกลาวได ซงมความแตกตางจากกฎหมายประเทศไทย

ทใหอ านาจแกพนกงานเจาหนาทตาม พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญต

ปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 และ รางประมวลกฎหมายยาเสพตดใหม เปนผออก

ค าสงใหผถกกลาวหาไปเขารบการตรวจหรอทดสอบวามสารเสพตดในรางกายหรอไม โดยไม

จ าตองมค าสงหรอหมายศาลแตอยางใด ซงการตรวจหรอทดสอบอาจเปนการกระท าโดยเจาพนกงาน

ทไมใชผเชยวชาญทางดานการแพทย ไมใชผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร หรอผทไมไดผานการ

ฝกอบรมแตอยางใด

67

4.1.3 เปรยบเทยบกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายสหราชอาณาจกร

ผมอ านาจในการตรวจหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตดในรางกาย ตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หรอ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 ได

ก าหนดใหเจาพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ หรอ เจาพนกงานตามพระราชบญญตน มอ านาจในการ

เรยกเขาตรวจ หรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลมยาเสพตดใหโทษในรางกายหรอไม ซงเปน

การใหอ านาจเจาหนาทของรฐโดยตรงเปนผตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษในรางกาย

หรอไม อาจมใชผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร หากการตรวจหรอทดสอบดงกลาวมผลวาผนนม

ยาเสพตดในรางกายจรง จะมการตรวจพสจนยนยนผลอกครงเพอความถกตอง

ซงตามกฎหมายของสหราชอาณาจกร ไดมการบญญตกฎหมายกระบวนการยตธรรม

ทางอาญาและศาลยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal Justice and Court Service Act.2000) โดยก าหนดให

การตรวจสารเสพตดของผทถกจบกมในคดยาเสพตดเปนหนาทของต ารวจเชนเดยวกบการก าหนด

อ านาจหนาทของกฎหมายประเทศไทย สทธของผตองสงสยในการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบ

วามยาเสพตดในรางกายหรอไม ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หรอ พระราชบญญต

ปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 ไดบญญตอ านาจในการตรวจพสจนหรอทดสอบวา

บคคลนนมยาเสพตดในรางกายหรอไม โดยก าหนดใหเปนบทบงคบซงมโทษหากมการฝาฝน คอ

จ าคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนงหมนบาท โดยผตองสงสยไมมสทธทจะปฏเสธหรอ

ไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายได แมบคคลนนจะมเหตผลอนสมควร

ทจะไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบกตาม

แตกตางจากกฎหมายของสหราชอาณาจกร คอ กฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญา

และศาลยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal Justice and Court Service Act.2000) ไดเปดโอกาสให

สทธแกผตองสงสยหรอผทถกกลาวหาในการปฏเสธสงมอบตวอยางในการตรวจสอบวามยาเสพตดใน

รางกายหรอไม ถาบคคลนนมเหตสมควรในการสมควร แตถาบคคลนนไมยอมปฏบตตามโดย

ปราศจากเหตผลอนสมควร ไมปฏบตตามค าขอของเจาพนกงาน บคคลนนจะมความผดอาญา

ตองโทษจ าคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบ หรอทงจ าทงปรบ

ดงนนจะเหนไดวากฎหมายประเทศไทยและกฎหมายสหราชอาณาจกร แมเปนประเทศท

ไมไดใชระบบกฎหมายแบบเดยวกน แตกมกฎหมายเกยวกบการตรวจหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตด

ในรางกายหรอไม คลายกน คอ ก าหนดอ านาจหนาทในการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใน

รางกายเปนหนาทของเจาหนาทต ารวจ หรอ เจาพนกงานฝายปกครอง แตมความแตกตางในเรองสทธ

68

ในการปฏเสธหรอไมใหความยนยอมในการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย คอ

ตามกฎหมายสหราชอาณาจกร หากบคคลทถกกลาวหรอถกจบกมนนมเหตผลพอสมควร กสามารถ

อางขนเพอไมตองสงมอบตวอยางหรอเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดได ซงตาม

กฎหมายประเทศไทยนนไมเปดโอกาสใหบคคลผซงถกเรยกใหเขารบการตรวจหรอทดสอบ

ปฏเสธหรอไมใหความยนยอมไดเลย แมมเหตผลพอสมควรแลวกตาม

4.2 การก าหนดความผดการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายเปรยบเทยบ

กบหลกการทางทฤษฎกฎหมาย

ในการคนหาความจรงในคดอาญาและการแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคล ในการ

เรยกใหเขาตรวจหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตดในรางกาย เปนการแสวงหาพยานหลกฐานโดยใช

อ านาจของเจาหนาทต ารวจ ไมจ าตองใชหมายศาล เนองจากพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.

2522 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 ไดบญญตใหอ านาจไว อน

ถอวาเปนอ านาจทบญญตไวเพอ “ปองกนอาชญากรรม” อนมลกษณะคลายคลงเชนเดยวกบการคน

บคคลใดทสาธารณสถาน ดงนน หากเปนมาตรการบงคบในการด าเนนกระบวนยตธรรมทางอาญา

ของรฐทมการลวงล าสทธสวนบคคล อนมลกษณะควบคมอาชญากรรม (Crime Control) กเปน

อ านาจหนาทของเจาหนาทรฐทสามารถกระท าตอบคคลไดโดยจ าตองมเหตผลอนสมควรดวย แต

ความผดฐานไมยนยอมใหเจาหนาทตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายน เมอพจารณาทมา

และเหตผลในการก าหนดความผดและการก าหนดโทษดงกลาวแลว นอกเหนอจากการบญญตให

อ านาจเจาหนาทต ารวจในการเรยกใหเขาตรวจหรอทดสอบแลว จะพบไดวามขอบกพรองทไมได

เปนไปตามหลกการและทฤษฎตามกฎหมายอาญา ดงน

การก าหนดความผดนไมเปนไปตามหลกเกณฑวาดวยการก าหนดการกระท าหรอไม

กระท าการใดๆเปนความผด คอ การไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ไมใช

การกระท าทกระทบกระเทอนตอสงคมแตอยางใด หากมการลงโทษจ าคกตามพระราชบญญตน จะ

ไมเปนไปตามวตถประสงคในการลงโทษ เนองจากการลงโทษดงกลาวไมเปนการแกแคนทดแทน

ไมเปนการตดโอกาสกระท าความผด ไมเปนการขมขยบย ง หรอไมเปนการแกไขฟนฟผกระท า

ความผดแตอยางใด ซงผกระท าความผดนนไมใชผมจตใจชวรายแตตนอยแลว เพยงแตรกษาสทธ

เสรภาพของตนทจะไมกระท าการตามทเจาพนกงานของรฐไดสงใหกระท าการนน และการก าหนด

ความผดอาญาดงกลาวไมเปนไปตามหลกเกณฑวาดวยการใชกฎหมายอาญาตองมขอจ ากด เปนการ

69

บญญตกฎหมายอาญาเพอมวตถประสงคใหบคคลเชอฟงและกระท าตาม หากไมกระท าตามกเปน

ความผด รวมถงการบญญตกฎหมายดงกลาวไมไดเปนการบญญตเพอลงโทษการกระท าหรอไม

กระท าการใดๆอนเปนผลกระทบตอสงคม หรอเปนพษภยตอสงคม ซงการปฏเสธหรอไมยนยอม

เขารบการตรวจหรอทดสอบยาเสพตดในรางกาย กไมไดกระทบกระเทอนตอบคคลอนหรอม

ผลกระทบตอสงคมแตอยางใด และการบญญตความผดนเปนเพยงการเพมอ านาจใหเจาพนกงานของรฐ

สามารถกระท าการเพอวตถประสงคของตนเองเทานน

การก าหนดความผดอาญา เปนอ านาจของรฐทสามารถก าหนดกฎหมายได เพอก าหนด

สงทเปนขอหามกระท า และบงคบสงทตองกระท า ซงเปนไปตามทฤษฎสญญาประชาคม (Social

Contract) อนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน โดยประชาชนยนยอมสญเสยหรอ

จ ากดสทธเสรภาพของตนเพอความมนคงและปลอดภยของตนเทานน ดงนนการก าหนดความผด

ทางอาญาจงตองใชเฉพาะกบการกระท าทเปนอาชญากรรมเทานน และตองไมเกนสมควร หาก

พจารณาแลวจะเหนไดวาการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ไมมการ

กระท าตอคณธรรมทางกฎหมายอนไดแกคณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคล หรอ คณธรรม

ทางกฎหมายทเปนสวนรวมแตอยางใด

ความเปนอาชญากรรมของความผดฐานไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตด

ในรางกาย จากนยามของอาชญากรรม นกปรชญาทางดานกฎหมาย ไดใหค านยามของค าวา

“อาชญากรรม” ไวดงน

Edwin Sutherland ไดใหนยามความหมายของค าวา อาชญากรรม คอการพจารณาเอา

ความเสยหายทางสงคมมาเปนหลกหรอมาเปนเกณฑก าหนดวา พฤตกรรมใดควรเปนอาชญากรรม

พฤตกรรมใดไมเปนอาชญากรม110

Jeremy Bentham ไดใหนยามความหมายของค าวาอาชญากรรม คอ อาชญากรรมเปน

การกระท าทถอวามความผดทางอาญา111

Celine ไดใหนยามความหมายวาอาชญากรรม คอ การกระท าทสมาชกในสงคมนนถอวา

เปนอนตราย เปนการกระท าทฝาฝน ไมเปนทยอมรบตอสงคมนนๆ จ าตองมวธจดการกบบคคลนน

ในทางราย112

110 สดสงวน สธสร . อาชญาวทยา. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547), หนา 10. 111 ผจงจตต อธคมนนทะ. สงคมวทยาวาดวยอาชญากรรมและการลงโทษ. (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพภาพการพมพ, 2525), หนา 8.

70

Raffaele Garofalo ใหนยามความหมายของค าวา อาชญากรรม คอ การกระท าทเปนภย

ตอสงคม เปนการกระท าทผดตอกฎหมาย และเมอผดกฎหมายจงตองไดรบโทษตามทไดกระท า

ไป113

เมอพจารณาจากค านยามขางตนแลวจะทราบไดวา ความเปนอาชญากรรมนนจะตอง

เปนการกระท าทมความเปนอนตรายตอสงคม เปนสงทสงคมนนไมอาจยอมรบได และสราง

ความเสยหายตอสงคม เมอเปรยบเทยบกบการไมยนยอมหรอปฏเสธเขารบการตรวจหรอทดสอบวา

มยาเสพตดในรางกายแลว การไมยนยอมหรอปฏเสธดงกลาวไมใชพฤตกรรมทเลวรายหรอเปนการ

กระท าทเปนอนตราย ไมใชการกระท าทสงคมไมอาจทจะยอมรบได และไมไดสรางความเสยหาย

ตอสงคมแมแตนอย เปนเพยงการกระท าทรกษาสทธและเสรภาพของตนเองทพงม โดยเฉพาะการ

ไมยนยอมหรอปฏเสธเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายกอนทพนกงานต ารวจไดแจง

ขอหาความผดเกยวกบคดยาเสพตด การไมยนยอมหรอปฏเสธนยอมเปนสงทผถกกลาวหาหรอถก

สงใหเขารบการตรวจหรอทดสอบพงมโดยไมตองโทษอาญาแตอยางใด ซงจะแตกตางจากการท

พนกงานต ารวจไดเรยกใหผต องหาเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไมตาม

“ค าสงของศาล” เนองจากการเรยกใหเขาตรวจหรอทดสอบในลกษณะน ไดผานการกลนกรอง

ขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานจากศาล ซงเปนผมอ านาจในการออกค าสง หากมการไมยนยอมหรอ

ปฏเสธค าสงดงกลาวน กเหนสมควรใหมโทษทางอาญา

การเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย เปนการตรวจพสจนหลกฐานทาง

วทยาศาสตร114 ซงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดก าหนดใหการพสจนพยานหลกฐาน

ทางวทยาศาสตรนนตองกระท าการโดยไดรบความยนยอมจากผถกกลาวหา โดยพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ เปนกฎหมายพเศษทใหอ านาจพนกงานเจาหนาทของรฐสามารถท าการตรวจคน

ไดอยางไมตองมหมายคน แตตามหลกเสรภาพในการตดสนใจของผตองหาหรอผถกกลาวหา

ยอมมสทธทจะอยเฉย (Passive right) กลาวคอ เปนสทธทผตองหาหรอผถกกลาวหาไมตองใหการ

หรอกระท าการใดๆ รวมทงผตองหาหรอผถกกลาวมสทธทจะนง (Right to silence) โดยบคคลทถกเรยก

112 นวลจนทร ทศนชยกล. อาชญากรรมการปองกน:การควบคม. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2540), หนา 35.

113 ประเทอง ธนยผล. อาชญาวทยาและทณฑวทยา. (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2552) หนา 9.

114 ประกาศคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษ เรอง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอยในรางกายหรอไม. ขอ 1.

71

ใหเขาท าการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย มสทธทจะไมกระท าการใดๆเพอแสวงหา

ขอเทจจรงดงกลาวนนได กลาวคอ ในการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ในทางปฏบต

แลวพนกงานเจาหนาทของรฐจะตองให “ผตองหาหรอผถกกลาวหา” ขบปสสาวะเพอท าการตรวจ

หรอทดสอบวาผนนไดเสพยาเสพตดหรอไม แตเมอผตองหาหรอผถกกลาวมสทธทจะนง กไม

จ าตองกระท าการทพนกงานเจาหนาทของรฐไดบงคบหรอรองขอใหกระท า ซงหากการรองขอบงคบ

ตองกระท าโดยไมมขอยกเวน จะท าใหบคคลทถกเรยกใหเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใน

รางกายตกเปน “กรรมแหงคด”นน ซงตามหลกการแลว ผต องหาหรอผถกกลาวหา ตองเปน

ประธานแหงคดเสมอ

การบญญตใหเจาพนกงานของรฐเรยกใหบคคลเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใน

รางกายหรอไม โดยมการก าหนดบทลงโทษในการฝาฝนเปนการกระท าทขดตอหลกการของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ไดบญญตใหสนนษฐานวาบคคลดงกลาวนนเปนผบรสทธ

เนองจากการบญญตกฎหมายดงกลาวเปนเพยงเครองมอของพนกงานเจาหนาทของรฐในการตรวจสอบ

วา ผนนไดเสพยาเสพตดอนเปนความผดตอกฎหมายหรอไม หากผทถกเรยกตรวจหรอทดสอบวาม

ยาเสพตดในรางกาย เปนผเสพยาเสพตดจรงกเปนไปตามวตถประสงคในการตรวจคนดงกลาว

แตหากผทเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม ไมไดเปนผเสพยาเสพตด แตตอง

ไดรบโทษซงมใชโทษทตนไดกออาชญากรรมตอผอนหรอสงคมแตอยางใด กเปนการขดหลกการ

ของรฐธรรมนญเรองบทสนนษฐานวาเปนผบรสทธแตตนแลว ซงศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร

ไดใหความเหนเกยวกบการไมยนยอมใหเขาตรวจหรอแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคลอน

เปนพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรไววา “กรณบทบญญตตามมาตรา 131/1 ทใหขอสนนษฐาน

ขดตอ “หลกยกประโยชนแหงความสงสย” โดยสนเชง กรณจงสมควรจะไดมการทบทวน”115

และขาดความพอสมควรแกเหต ซงเปนหลกการทตรวจสอบการกระท าของรฐวาชอบดวยกฎหมาย

หรอไม โดยการกระท าอนเปนการชอบดวยกฎหมายของรฐจ าตองเปนมาตรการทจะบรรลวตถประสงค

โดยมผลกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพอยางนอยทสด และเปนมาตรการทเหมาะสมทสดดวย

รวมทงการบญญตกฎหมายและบงคบใชโทษซงไมเปนไปตามหลกการทฤษฎตามกฎหมาย จะเปน

การกระท าตอศกดศรความเปนมนษยของผถกกระท าอนเปนคณคาสงสดทรฐธรรมนญไดรบรองไว

115 คณต ณ นคร ค. แหลงเดม. หนา 118.

72

บทก าหนดโทษจ าคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท ตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 และ พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 หรอ

บทก าหนดโทษจ าคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามรางประมวล

กฎหมายยาเสพตดใหมน เปนบทก าหนดโทษทขดตอวตถประสงคในการลงโทษอยางชดเจน

เพราะการกระท าความผดฐานนมใชเปนการกระท าความผดโดยสนดานซงมจตใจชวรายในการเปน

อาชญากร แตเปนการรกษาสทธเสรภาพของตนทรฐไดกระท าการกระทบกระเทอนตอตนเอง และ

หากมการลงโทษตามกฎหมายดงกลาว กจะไมเปนการลงโทษเพอแกไขทดแทน ขมขยบย ง ตดโอกาส

กระท าความผด หรอ แกไขฟนฟผกระท าความผดแตอยางใด

4.3 การแกปญหาเกยวกบความผดฐานไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

ในการก าหนดความผดทางอาญา จะตองก าหนดการกระท าหรอไมกระท าการเปน

ความผดอนมขอจ ากด โดยจะตองมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชนนอยทสด ตองไม

เกนสมควร และการกระท าหรอไมกระท าการนนตองเปนอาชญากรรม

จากการศกษาความผดฐานไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตาม

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. 2519 และรางประมวลกฎหมายยาเสพตด (รางฉบบรบฟงความคดเหน 15 มถนายน พ.ศ. 2560

อยระหวางการพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา) พบวา การก าหนดความผดอาญานไดให

อ านาจแกพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายมอ านาจในการขอใหบคคลเขาตรวจหรอทดสอบวาม

ยาเสพตดในรางกายไดโดยไมจ าตองมหมายศาล หากมการปฏเสธหรอไมยนยอมเขารบการตรวจ

หรอทดสอบดงกลาว จะมความผดอาญาและตองรบโทษจ าคกหรอปรบ หรอทงจ าทงปรบ โดยการ

เขาตรวจหรอทดสอบดงกลาวนเปนการด าเนนกระบวนการในชนสอบสวนของเจาหนาทต ารวจ

มใชการด าเนนกระบวนการในชนศาลแตอยางใด เมอพจารณาแลวพบวา การก าหนดความผดนไม

เปนไปตามหลกการทางทฤษฎทางกฎหมาย กลาวคอ การกระท าอนเปนการไมยนยอมเขารบการตรวจ

หรอทดสอบไมใชการกระท าทมผลกระทบตอบคคลอนหรอตอสงคม ไมมการกระท าตอคณธรรม

ทางกฎหมายทเปนสวนบคคลและคณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนรวม ไมเปนการกระท าอนเปน

อาชญากรรม มโทษทางอาญาทเกนสมควรและไมเปนไปตามวตถประสงคในการลงโทษ การเขา

ตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย เปนการตรวจพสจนหลกฐานทางวทยาศาสตร ซงการ

เขาตรวจหรอทดสอบจ าตองไดรบความยนยอมจากผถกกลาวหา โดยผถกกลาวหายอมมสทธทจะอยเฉย

(Passive right) และ มสทธทจะนง (Right to silence) แตในการบญญตความผดฐานไมยนยอมเขา

73

ตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ไดบญญตใหผถกกลาวหา “ตอง” เขารบการตรวจหรอ

ทดสอบ มฉะนนจะเปนความผดทางอาญาทนท อนท าใหบคคลนนตกเปน “กรรมแหงคด”

เมอเปรยบเทยบกบการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตามกฎหมาย

โปรตเกส และ กฎหมายเยอรมน จะพบวาการก าหนดขนตอนการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตด

ในรางกายมความแตกตางจากกฎหมายไทย คอ ผตรวจพสจนหรอทดสอบวาบคคลมยาเสพตดใน

รางกายตามกฎหมายโปรตเกสและกฎหมายเยอรมน จะตองเปนผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร

หรอตองเปนแพทยตามหลกวชาทางการแพทยเทานน เนองจากเปนการตรวจพสจนพยานหลกฐาน

ทางวทยาศาสตรซงตองใหผเชยวชาญเปนผกระท าและออกความเหน รวมถงอ านาจและบทบาท

หนาทของเจาหนาทต ารวจมเพยงการสบสวนและออกหมายเรยกใหผตองสงสยไปเขารบการตรวจ

หรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายทโรงพยาบาล หรอตอแพทย โดยไมมอ านาจในการท าการ

ทดสอบผตองหาดวยตนเองแตอยางใด เมอมหมายเรยกแลวผตองหาไมปฏบตตามกจะตองรบโทษ

ทางอาญา จงท าใหผถกกลาวหามสทธทจะปฏเสธหรอไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวาม

ยาเสพตดในรางกายได และเมอเปรยบเทยบการเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายตาม

กฎหมายสหราชอาณาจกร จะพบวามความแตกตางกบกฎหมายไทยเชนกน กลาวคอ แม

กฎหมายสหราชอาณาจกรจะใหอ านาจแกเจาหนาทต ารวจเปนผเขาตรวจหรอทดสอบ แตผถกกลาวหา

หรอผตองสงสยมสทธในปฏเสธหรอไมใหความยนยอมในการเขาตรวจหรอทดสอบ หากมเหตผล

พอสมควร

ดงนนเมอพเคราะหแลวเหนควรใหมการแกไขกฎหมายความผดฐานไมยนยอมเขา

ตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย คอ

1. เหนควรยกเลกโทษจ าคก เนองจากการบงคบใชโทษดงกลาวไมอาจเปนไปตาม

วตถประสงคในการลงโทษได ไมเปนการลงโทษเพอแกไขทดแทน ขมขยบย ง ตดโอกาสกระท า

ความผด หรอ แกไขฟนฟผกระท าความผด เพราะผกระท าความผดนไมไดเปนการกระท าความผด

โดยสนดานซงมจตใจชวรายในการเปนอาชญากร เพยงแตเปนการรกษาสทธเสรภาพของตนเทานน

2. เหนควรใหมการแกไขกฎหมายเกยวกบอ านาจเจาหนาทต ารวจ โดยใหเจาหนาท

ต ารวจมอ านาจเพยงสบเสาะผตองสงสยวาเสพยาเสพตดและมอ านาจออกหมายเรยกใหผตองสงสย

เขามารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม หากมการออกหมายเรยกแลวไม

กระท าตาม ใหด าเนนคดตามกระบวนการตามกฎหมายวธพจารณาความอาญาและใหมโทษทาง

อาญาตอไป

74

3. เหนควรใหมการแกไขกฎหมายเกยวกบผมอ านาจในการตรวจพสจนวาบคคลมยาเสพตด

ในรางกาย โดยใหผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรหรอแพทยตามหลกวชาทางการแพทยเปน

ผตรวจพสจนเทานน โดยไมใหสทธเจาหนาทต ารวจกระท าการตรวจพสจนเอง

บทท 5

บทสรป และ ขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

การด าเนนคดอาญา เปนการอ านวยความยตธรรมแกประชาชนของรฐ โดยมวตถประสงคเพอช

ขอเทจจรงในเรองทมการกลาวหาวามการกระท าความผด โดยการแสวงหาพยานหลกฐานเพอพสจน

ความผดของผกลาวหาและความบรสทธของผถกกลาวหาดวย ซงมหลกการ คอ “การตรวจสอบ”

(Examination Principle) โดยการตรวจสอบความจรงในคดอาญาเปนเรองส าคญของคดอาญา ทจะตอง

แสวงหาความจรงในขอเทจจรงนน ซงศาลจะตองรบฟงพยานหลกฐานทงหลายเพอพจารณาวาจ าเลยนนได

กระท าความผดจรงจงจะลงโทษได

กฎหมายอาญา คอ กฎหมายหรอขอบงคบหลกเกณฑทไดบญญตหรอก าหนดถงการกระท า

หรอไมกระท าการอยางใดอยางหนงเปนความผดอาญา และไดมการก าหนดบทลงโทษทางอาญาส าหรบ

การกระท าหรอไมกระท าการอนเปนการฝาฝนบทบญญตกฎหมายดงกลาว ซงรวมถงกฎหมายอนๆทมการ

บญญตซงมลกษณะเปนความผดอาญาดวย

การก าหนดความผดอาญา เปนอ านาจของรฐทสามารถก าหนดสงทเปนขอหามกระท า และ

บงคบสงทตองกระท า อนมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน ยนยอมสญเสยหรอจ ากดสทธ

เสรภาพของตนเพอความมนคงและปลอดภยของตน การก าหนดความผดทางอาญาจงตองใชเฉพาะกบ

การกระท าทเปนอาชญากรรมเทานน และตองไมเกนสมควร โดยการก าหนดความผดอาญาตองเปนไปตาม

หลกเกณฑการก าหนดความผดอาญา เพอมวตถประสงคทชดเจนในการปกปอง คมครองบคคล สภาวะทาง

จตใจของสงคม ทรพยสน สถาบนทางสงคม รวมทงคมครองปองกนสาธารณชนจากความไมสะดวกสบาย

จากภยนตรายตางๆ ซงการก าหนดความผดน จะตองเปนความผดทเหนไดชด กระทบกระเทอนตอสงคม ไม

เปนขอก าหนดเพยงเพอบงคบใหบคคลตองเชอฟงและกระท าตาม และการก าหนดความผดอาญาน จะตอง

ก าหนดการกระท าความผดทมผลกระทบกระเทอนตอสงคม มพษภยตอสงคม เนองจากหากบงคบใช

76

กฎหมายอาญาทมผลการลงโทษรายแรงกวาผลรายทเกดจากการกระท านน จะเปนการใชกฎหมายอาญา

ลงโทษไมเปนการสมควรอยางยง และอาจเกดปญหากฎหมายอาญาเฟอ (Over Criminalization) ได

การทพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. 2519 และ รางประมวลกฎหมายยาเสพตดใหม ก าหนดใหเจาพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ หรอเจาพนกงาน

มอ านาจตรวจ หรอทดสอบ หรอสงใหรบการตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลนนมยาเสพตดใหโทษ

ดงกลาวอยในรางกายหรอไม ในกรณจ าเปนและมเหตอนควรเชอไดวามบคคลหรอกลมบคคลใดเสพยาเสพตด

ใหโทษ ในเคหสถาน สถานทใด ๆ หรอยานพาหนะ โดยไมจ าตองมหมายคน หรอตองมเหตกระท าซงหนา

ตอเจาพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ หรอเจาพนกงานตามพระราชบญญตน โดยใหเหตผลในการบญญต

กฎหมายดงกลาวไวเพยงแค ประโยชนในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพเพมขน เปนการคนหา

ความจรงในคดอาญาและการแสวงหาพยานหลกฐานจากตวบคคล เปนอ านาจทบญญตไวเพอ “ปองกน

อาชญากรรม” อนมลกษณะคลายคลงเชนเดยวกบการคนบคคลใดทสาธารณสถาน อนมลกษณะควบคม

อาชญากรรม (Crime Control) กเปนอ านาจหนาทของเจาหนาทรฐทสามารถกระท าตอบคคลไดโดยจ าตองม

เหตผลอนสมควรดวย แตหากไมมการยนยอมเขาการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใหโทษอยในรางกาย

หรอไม กจะเปนความผดอาญาอนมโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท โดยความผด

อาญาฐานนไมเปดโอกาสใหผตองหาหรอผถกกลาวหาไดแสดงเหตผลในการไมยนยอมใหเขาตรวจหรอท าการ

ทดสอบแตอยางใด

เมอพจารณาบทบญญตความผดฐานการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

จะพบไดวาเปนบทบญญตกฎหมายทไมไดเปนไปตามหลกการและทฤษฎกฎหมายคอ ความผดฐานดงกลาว

นนไมไดเปนการกระท าทกระทบกระเทอนตอสงคมแตอยางใด หากมการบงคบโทษตามความผดนแลวก

ไมเปนไปตามวตถประสงคแหงการลงโทษ เนองจากผกระท าความผดฐานนมใชบคคลซงมความชวรายเปน

สนดาน ทไมอาจยบย งการกระท าความผดได และการก าหนดความผดทางอาญาจงตองใชเฉพาะกบการ

กระท าทเปนอาชญากรรมเทานน ซงการทไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางก

ไมใชอาชญากรรม ไมมการกระท าตอคณธรรมทางกฎหมายอนไดแกคณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนบคคล

หรอ คณธรรมทางกฎหมายทเปนสวนรวม

รวมถงการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย เปนการตรวจพสจนหลกฐานทาง

วทยาศาสตร ซงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดก าหนดใหการพสจนพยานหลกฐานทาง

วทยาศาสตรนนตองกระท าการโดยผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตร และไดรบความผดยนยอมของผถกกลาวหา

แตความผดดงกลาวนใหกระท าไดโดยปราศจากความยนยอมได ซงตามหลกเสรภาพในการตดสนใจของ

77

ผตองหาหรอผถกกลาวหายอมมสทธทอยเฉย (Passive right) กลาวคอ เปนสทธทผตองหาหรอผถกกลาวหา

ไมตองใหการหรอกระท าการใดๆ รวมทงผตองหาหรอผถกกลาวมสทธทจะอยเฉย (Right to silence)

โดยบคคลทถกเรยกใหเขาท าการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย มสทธทจะไมตองกระท าการ

ซงเจาพนกงานของรฐไดบงคบหรอรองขอใหกระท า รวมทงการตรวจหรอทดสอบจะตองเปนผเชยวชาญ

ทางดานวทยาศาสตรหรอตองเปนแพทยตามหลกวชาทางการแพทยด าเนนการเทานน เนองจากเปนการตรวจ

พสจนพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรซงตองใหผเชยวชาญเปนผกระท าและออกความเหน

อกทงการบญญตใหเจาพนกงานของรฐเรยกใหบคคลเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดใน

รางกายหรอไม โดยมการก าหนดบทลงโทษในการฝาฝนเปนการกระท าทขดตอหลกการของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย เรองบทสนนษฐานวาเปนผบรสทธ เนองจากการบญญตกฎหมายดงกลาวเปนเพยง

เครองมอของเจาพนกงานของรฐในการตรวจสอบวา ผนนไดเสพยาเสพตดอนเปนความผดตอกฎหมายหรอไม

หากผทถกเรยกตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย เปนผเสพยาเสพตดจรงกเปนไปตามวตถประสงค

ในการตรวจคนดงกลาว แตหากผทเขาตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายไมไดเปนผเสพยาเสพตด

แตตองไดรบโทษซงมใชโทษทตนไดกออาชญากรรมตอผอนหรอสงคมแตอยางใด และเปนบทลงโทษ

อาญาทเกนสมควรแกเหต

ดงนนความผดฐานไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย ผเขาตรวจ

หรอทดสอบไมมสทธในการปฏเสธหรอไมยนยอมใหท าการตรวจหรอทดสอบไดนน จงเปนความผดอาญา

ทไมสอดคลองกบแนวความคด หลกการและทฤษฎกฎหมายอาญา ทงในเรองการก าหนดความผดอาญา

การก าหนดความผดใหสอดคลองกบวตถประสงคการลงโทษ การคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน

รวมทง การคมครองศกดศรความเปนมนษยทเปนคณคาอนสงสดตามทรฐธรรมนญไดรบรองไว

5.2 ขอเสนอแนะ

จากการศกษาเกยวกบความผดฐาน ไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกาย

ของประเทศโปรตเกส ประเทศเยอรมน และสหราชอาณาจกร ทน ามาเปนประเทศตวอยางของแนวคดนโยบาย

และเจตนารมณของกฎหมาย สาระส าคญของกฎหมายยาเสพตด ความผดและการลงโทษ ในกรณเกยวกบ

การตรวจหรอทดสอบยาเสพตด กฎหมายยาเสพตดทแตกตางกน เปรยบเทยบในสวนของผมอ านาจในการเขาตรวจ

หรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม และสทธของผตองสงสยในการไมยนยอมเขาตรวจหรอทดสอบ

วามยาเสพตดในรางกายหรอไม แลวนน ผเขยนมขอเสนอแนะดงน

78

1. เหนควรแกไขพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 โดยยกเลกความผดฐานไมยนยอมเขารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตด

ในรางกาย

2. เหนควรแกไขพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 โดยใหเจาพนกงานต ารวจมอ านาจเพยงสบเสาะผตองสงสยวาเสพยาเสพตด

และมอ านาจออกหมายเรยกใหผตองสงสยเขามารบการตรวจหรอทดสอบวามยาเสพตดในรางกายหรอไม

หากมการออกหมายเรยกแลวไมกระท าตาม กใหด าเนนคดตามกระบวนการตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา

และใหมโทษทางอาญาตอไป

3. เหนควรแกไขพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 พระราชบญญตปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 โดยแกไขเพมเตม ก าหนดผทมหนาทท าการตรวจหรอทดสอบวามสารเสพตด

ในรางกายของผถกกลาวหา ตองเปนบคคลซงเปนแพทยทางหลกวชาทางการแพทย หรอเปนบคคลทเปน

ผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรเทานน

บรรณานกรม

80

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กรมวทยาศาสตรการแพทย. ว ธมาตรฐานส าหรบการตรวจพ สจนสารเสพตดในปสสาวะ . กรงเทพมหานคร : โรงพมพคงเกยรตการพมพ, 2558.

กตตพงษ ก ตต ย าร กษ . หนงสอกระบวนการย ต ธรรมบนเสนทางของการ เป ล ยนแปลง . กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2543.

เกยรตขจร วจนะสวสด. ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 บททวไป. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ พลสยาม พรนตง, 2558.

คณต ณ นคร. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 9. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ วญญชน, 2561. คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ วญญชน, 2560. คณต ณ นคร. ประมวลกฎหมายพจารณาความอาญา : หลกกฎหมายและพนฐานการเขาใจ. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2560. โครงการก าลงใจในพระด ารพระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา. มาตราการทางกฎหมายในการ

พฒนาทางเลอกส าหรบผกระท าผดคดยาเสพตด เพอสนบสนนการด าเนนงานตามขอก าหนด ป 2558.

จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค1. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2525.

ชวเลศ โสภณวต. กฎหมายลกษณะพยานของไทยเปนกฎหมายในระบบกลาวหาจรงหรอ. ดลพาห, 28, 2524

ธาน วรภทร. การประชมวชาการเนองในโอกาสครบ 9 ป โครงการพระด ารพระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา สนโยบายยาเสพตดทมมนษยธรรม Toward Humane Drug Policy

ธาน วรภทร. หลกกฎหมาย มาตรการบงคบทางอาญา. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2557. นวลจนทร ทศนชยกล. อาชญากรรมการปองกน:การควบคม. กรงเทพมหานคร : คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2540. นทธ จตสวาง. หลกทณฑวทยา. กรงเทพมหานคร : กรมราชทณฑ บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองรางพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ (ฉบบท....) พ.ศ. ....

เรองเสรจท 280/2544.

81 บรรเจด สงคเนต. หนงสอหลกกฎหมายพนฐานเกยวกบสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2558. บญศร มวงศอโฆษ. กฎหมายรฐธรรมนญ. กรงเทพมหานคร : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551.

ประธาน วฒนวาณชย. ความรเบองตนเกยวกบอาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพประกายพรก, 2546. ประเทอง ธนยผล. อาชญาวทยาและทณฑวทยา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลย

รามค าแหง. 2552. ประเสรฐ เมฆมณ. ต ารวจและกระบวนการยตธรรม. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพบพธการพมพ, 2523. ปยะ วรรณวงศ. คณธรรมทางกฎหมาย : ศกษาการใชการตความความผดฐานวางเพลงเผาทรพย และ

ความผดฐานท าใหเสยทรพย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑตย สาขาวชานตศาสตร ,มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. 2558.

ผจงจตต อธคมนนทะ. สงคมวทยาว าด วยอาชญากรรมและการลงโทษ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพภาพการพมพ, 2525.

พรเพชร วชตชลชย. ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน. พมพครงท 21. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2555.

มน รกวฒรศรกล. บทบาทของศาลตอการด าเนนกระบวนพจารณาในระบบกลาวหา. รพสาร (มหาวทยาลยธรรมศาสตร). 2534.

มานตย จ มปา . ความ ร เ บ องตน เ ก ยวกบร ฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ . 2540 . กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2541.

รฐา วรรณศร. การควบคมตวระหวางรอการตรวจพสจนหาสารเสพตดในรางกายกบการคมครองสทธเสรภาพของบคคล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑตย สาขาวชานตศาสตรบณฑต , มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. 2560

รณกรณ บญม. สทธ ทจะ นงในคดอาญาของประเทศสหราชอาณาจกร. วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

รายงานสถตผตองราชทณฑทวประเทศ และ รายงานสถตผตองราชทณฑคด พระราชบญญต ยาเสพตดทวประ เทศ ส ารวจว น ท 1 ธนวาคม พ.ศ . 2555 ถ ง พ .ศ . 2558 : กรมราชทณฑ กระทรวงยตธรรม

วรพจน วศรตพชญ. สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2538.

82 ศกดชย เลศพาณชพนธ. หนงสอการศกษากฎหมายยาเสพตดตางประเทศ : ศกษาเฉพาะกรณ ประเทศ

ญปน ฝรงเศส สวตเซอรแลนด เยอรมน โปรตเกส องกฤษ และ สหรฐอเมรกา. ส านกกจการในพระด ารพระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา, ส านกงานปลดกระทรวงยตธรรม กระทรวงยตธรรม, 2557

สมบต ธ ารงธญวงศ. การเมอง: แนวความคดและพฒนา. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพเสมาธรรม, 2545. สดสงวน สธสร. อาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547. สหาย ทรพยสนทรกล และ คณะ. รวมบทความดานวชาการของ ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร. สรสทธ แสงวโรจนพฒน. การตรวจรางกายและการตรวจเลอด ตามมาตรา 81a ประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญาเยอรมน. บทบณฑตย พ.ศ. 2546

หยด แสงอทย. หนงสอความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. พมพครงท 21. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2559.

อภรตน เพชรศร. ทฤษฎอาญา. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2556. อททศ แสนโกศก. หลกกฎหมายอาญา : การลงโทษ. อนสรณในงานพระราชทานเพลงศพ .

กรงเทพมหานคร : วดธาตทอง, 23 มนาคม 2515. ภาษาตางประเทศ Affairs. International Narcotics Control Stategy Report (Germany), INCSR 2011. Volume 1 Country

Reports 264, 2011. CATO INSTITUTE. Drug DECRIMINALIZATION INPORTUGAL, Lessons for Creating Fair and

Successful Drug Policies. 1000 Massachusetts Ave., N.W. Washington, D.C. 20001. Rehablnfo. How Portugal Successfully Decriminalized Drugs. Retrieved January, 11, 2013 Peter Reuter and Alex Stevens. An Analysis of UK Drug Policy ‘Bringing evidence and analysis

together to inform UK drug policy’. Policy Report. April 2007. กฎหมายไทย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

83 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2519 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประกาศคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษ เรอง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการ

ตรวจหรอทดสอบวาบคคลหรอกลมบคคลใดมยาเสพตดใหโทษอยในรางกายหรอไม.

กฎหมายตางประเทศ

กฎหมายตอตานยาเสพตด (Anti-Drug Act ) หรอ Law 15/93

กฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญาและศาลยตธรรม ป ค.ศ. 2000 (Criminal Justice and

Court Service Act)

กฎหมายวธพจารณาความอาญา Criminal Procedure Code ( Strafprozeßordnung, StPO )

กฎหมายวาดวยบทบญญตสารควบคม BtmG (Betaeubungsmittelgesetz)

84

ภาคผนวก

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

ประวตผเขยน ชอ-นามสกล พพฒนพล ศรรตน ประวตการศกษา พ.ศ. 2557 นตศาตรบณฑต มหาวทยาลยสยาม ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน นตกร กองบรหารทรพยากรบคคล สวนวนย กรมธนารกษ กระทรวงการคลง