รายงานวจย เรอง

การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

โดย

นางสาวรจนา จนทราสา นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด

นายภาน พฒนปณธพงศ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

รายงานการวจย เรอง

การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

โดย

นางสาวรจนา จนทราสา นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด

นายภาน พฒนปณธพงศ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

ชอโครงการวจย : การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก ชอผวจย : นางสาวรจนา จนทราสา นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด นายภาน พฒนปณธพงศ ปงบประมาณ : 2553 ..............................................................................................................................................

บทคดยอ

การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก มวตถประสงค 1)เพอศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 2)เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบความตองการของตลาด 3)เพอประเมนความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑทจะเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงตอไป กลมตวอยาง ไดแก ประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร 100 คน สอบถามใหไดมาซงซงความตองการของผบรโภค แลวประเมนรปแบบ โดย ผผลตผลตภณฑชมชน จ านวน 3 ทาน ผเชยวชาญดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน เพอประเมนความเหมาะสมของรปแบบในการประยกต เปนผลตภณฑ จากนนสรางตนแบบแลวประเมนผลวดระดบความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑหตถกรรม จากใบหญาแฝก ทไดจากการออกแบบ

ผลการวจยพบวา 1)ผบรโภคมความคดเหนกบผลตภณฑผบรโภคมความตองการ ในรปแบบเกาอโยกมาพฒนาเปนผลตภณฑจากใบหญาแฝกมากทสด รองมาคอ ชดกระเปาสตร และฉากกนหองตามล าดบ 2)ผลการวเคราะหการออกแบบและพฒนาผลตภณฑโดยผเชยวชาญการออกแบบ รปแบบของเกาอโยกทออกแบบและพฒนานนมความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย เหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต มความสวยงามและลวดลายทเปนเอกลกษณ อยในระดบมากทสด 3)ผลการวเคราะหระดบความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑหตถก รรมจากใบหญาแฝกมความเหมาะสมของเกาอโยกดานประโยชนใชสอยทางกายภาพมความเหมาะสม ถกตองตามสรระของผใช อยในระดบมากทสด รองลงมาคอ ความสวยงามของ รปทรงและรายละเอยดสามารถแสดงออกถงความทนสมย

www.ssru.ac.th

Research Title : This research on the handicraft product made of Vetiver Author : MISS. Rosjana Chandhasa MISS. Kanittha Rungwannasak MR.Panu Pattanapanitipong Year : 2553 ..............................................................................................................................................

Abstract This research on the handicraft product made of Vetiver has the following objectives. 1.) To study the existing handicraft product made of Vetiver .2.)To design and develop the handicrafts products made of Vetiver These products must be aesthetic and well served market demand.3.)To analyse feedback on the designed handicraft products for development into production which will strengthen local community.

The samplings of this research are 100 Bangkok residents. They were interviewed for their needs of the products. Thereafter, the ideas were assessed by three local community product manufacturers and three product design specialists for the applicability to develop into a product. The prototype was then created to obtain the opinion of the potential customers.

The research reveals the followings: 1.) Rocking chair made of Vetiver received the highest score in terms of consumer need follow by lady handbags and partitions. 2.)The analysis of the rocking chair by product design specialists gave the highest score in the areas of design, practicality for use, suitability with the material and production process, aesthetic and uniqueness 2.)The analysis of opinion of the potential customers on the designed rocking chair gave the highest satisfaction for its benefit of use follow by its modern design.

www.ssru.ac.th

www.ssru.ac.th

(4)

สารบญ หนา

บทคดยอ ........................................................................................................................ (1) ABSTRACT..................................................................................................................... (2) กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................... ( 3) สารบญ ......................................................................................................................... ( 4) สารบญตาราง................................................................................................................... ( 6) สารบญภาพ...................................................................................................................... ( 7) บทท 1 บทน า ....................................................................................................................1

1.1 ความส าคญและทมาของปญหา......................................................................... 1 1.2 วตถประสงค..................................................................................................... 4 1.3 ขอบเขตของการวจย............................................................. ............................. 4 1.4 กรอบแนวคดทใชในการวจย.............................................................................. 6 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ................................................................................. 7

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ................................................................................ 9 2.1 ความเปนมาของหญาแฝก.............................................................................. ...9 2.2 ผลตภณฑจากใบหญาแฝก................................... .............................. ............. 20 2.3 หลกการออกแบบเฟอรนเจอรการออกแบบเกาอ……………………................... 45 2.4 สดสวนรางกายมนษยทมการออกแบบ........................................ ..................... 50 2.5 งานวจยทเกยวของ………............................................................................ .. 58

บทท 3 วธด าเนนการวจย................................................................................................. 64 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง.............................................................................. 64

3.2 เครองมอทใชในการวจย.................................................................................. 66 3.3 การเกบรวบรวมขอมล...................................................................... ............... 68

3.4 การพฒนาผลตภณฑ............................................................ ....................... 68 3.5 การวเคราะหและสถตทใชในการวจย............................................................. 69

www.ssru.ac.th

(5)

สารบญ (ตอ)

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล.......................................................................................... 71 4.1 ผลการวเคราะหขอมลผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรม

จากใบหญาแฝก................................................. ....................................... 71 4.2 ผลการวเคราะหขอมลออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก

ใหมความสวยงามเหมาะสมกบความตองการของตลาด.................................. 76 4.2 ผลการวเคราะหความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและ

พฒนาเปนผลตภณฑทจะเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงตอไป............ 78 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ .......................................................................... 81

5.1 สรปผลการวจย............................................................................................ 81 5.2 ขอเสนอแนะ ............................................................................................... 84

บรรณานกรม..................................................................................................................... 86 ภาคผนวก....................................................................................................................... 87

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล............................................. 89 ภาคผนวก ข การลงพนทพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก.................................... 96

ประวตผท ารายงานการวจย............................................................................................ .. 100

www.ssru.ac.th

(6)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 เปรยบเทยบความแตกตางของหญาแฝกหอมและหญาแฝกดอน ................................. 17 2.2 เปรยบเทยบคามแตกตางของแฝกเถอนและหญาคา .................................................... 19 2.3 แหลงผลตผลตภณฑจากหญาแฝก............................................................................ 39 2.4 ก าลงการผลตผลตภณฑจากหญาแฝกประเภทเครองประดบ....................................... 42 2.5 ก าลงการผลตผลตภณฑจากหญาแฝกประเภทเครองใชสอยทวไป............................... 42 2.6 แสดงมตสวนตาง ๆ ของรางกายคนไทย ชายและหญง อาย 17-49 ป........................... 52 2.7 แสดงมตสวนตาง ๆ ของรางกายคนไทย ชายและหญง อาย 17-49 ป............................53 2.8 แสดงต าแหนงจดค า 56 4.1

.................................................................................................. แสดงขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม.................................................................. 71

4.2 แสดงความคดเหนของผบรโภคทมตอผลตภณฑเดมของหตถกรรมจากใบหญาแฝก ..... 72 4.3 แสดงความคดเหนของผบรโภคทมตอการน าใบหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑใน

รปแบบตางๆ................................................................................................... ........ 73 4.4 แสดงความคดเหนทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก .................... 74 4.5 แสดงความคดเหนของผเชยวชาญทมตอการประเมนรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบ

หญาแฝก................................................................. ............................................... 76 4.6 แสดงขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม………………...……………………............. 77 4.7 แสดงความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบ

หญาแฝก...............................…………………………………………………............. 79

www.ssru.ac.th

(7)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 ลกษณะทรงพมของหญาแฝก..................................................................................... 12 2.2 การตรยมเสนทงหมดม 4 เสน..................................................................................... 28 2.3 28 2.4

การเรมถก.................................................................................................................. ขนตอนการถก........................................................................................................... 28

2.5 ขนตอนการถก........................................................................................................... 28 2.6 แสดงถงขดเสนตางๆ................................................................................................... 29 2.7 การขดตอเนองกนตลอดไป.......................................................................................... 29 2.8 การถกแบบ 3 เสน...................................................................................................... 30 2.9 ขนตอนการถกแบบสเหลยม................................................. ....................................... 30 2.10 ขนตอนการเตรยมเสนการถกตะกรอ..................................... ...................................... 31 2.11 ขนตอนการถกตะกรอ”............................. ................................................................. 31 2.12 ขนตอนการพนไขว....................................... ............................................................. 32 2.13 ขนตอนการพนลกแกว.............................................. ................................................. 33 2.14 ขมวดเปนรปวงกลมเปนทรองของภาชนะ.................................................................... 33 2.15 ขมวดเปนรปทรงของภาชนะตางๆ.............................................................................. 33 2.16 รปแบบทรงแจกนและทรงถาด ประดษฐลวดลายในตว............................................ .... 34 2.17 รปแบบกระเปาหวทรงตางๆ....................................................................................... 34 2.18 รปแบบตะกราทรงรและทรงเหลยม............................................................................. 34 2.19 ขนตอนการสานหมวก..........................................................….................................. 36 2.20 วธการผกมดลายตะขาบ........................................................................ .................... 36 2.21 แสดงหหวตะกราใสของ...................................................……………........................ 37 2.22 การตเกลยว..........................................................…................................................ 37 2.23 วธการทอ................................................................................................................. 38 2.24 ขนาดชวงระยะตาง ๆ ของรางกายมนษย.................................................................... 51 2.25 ระดบความสงของทนง.............................................................................................. 54 2.26 ความสมพนธของมนษยกบความลก และความสงของทนง.......................................... 55

www.ssru.ac.th

(8)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 2.27 ความสมพนธระหวางสรระของมนษย กบความเอยงของพนกพง.................................. 56 2.28 ความสงต าของพนกพงทมผลตอการนง...................................................................... 57 4.1 แบบรางไอเดยขนแรก................................................................................................ 76 4.2 ภาพตนแบบผลตภณฑเกาอโยกจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนา ........................ 76 4.3 ผลตภณฑตนแบบทไดจากการออกแบบ..................................................................... 78 5.1 แบบรางไอเดยขนแรก................................................................................................ 82 5.2 ภาพตนแบบผลตภณฑเกาอโยกจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนา ........................ 82 5.3 ผลตภณฑตนแบบทไดจากการออกแบบ..................................................................... 83

www.ssru.ac.th

บทท 1

บทน า

1.1 ความส าคญและทมาของปญหา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานพระราชด ารในการแกไขปญหาในเรองดนทงในแงของการแกไขปญหาดนทเสอมโทรมขาดคณภาพ ทรงตระหนกถงการพงทลายของดนและการสญเสยหนาดนทอดมสมบรณ พระองคทรงไดพระราชทานพระราชด ารใหศกษา “ หญาแฝก ” เพอปองกนการชะลางพงทลายของดน และอนรกษความชมชนไวในดน รวมทงใชประโยชนดานอนๆ ตงแตป พ.ศ. 2534 เปนตนมา ทรงใหทกหนวยงานและหนวยงานราชการทมศกยภาพในการขยายพนธ ใหความรวมมอกบกรมพฒนาทดน ในการผลตกลาหญาแฝก และแจกจายกลมเปาหมายใหเพยงพอ ” และทรงมพระราชด าร ส าหรบใบแฝกทน ามาใชเปนวตถดบนน ควรมการศกษาดวยวาหากมการสงเสรมและด าเนนการในระดบอตสาหกรรมแลวจะมวตถดบเพยงพอหรอไม โดยปกตหญาแฝกจะมใบมากและมการเจรญเตบโตไดเรว ควรมการศกษาใหมการน าใบไปใชอยางเหมาะสม ไมใหเกดผลกระทบกบวตถประสงคหลก คอการใชหญาแฝกเพอปองกนการชะลางและการพงทลายของดน ดงนน หากจะใชเพอวตถประสงคอนควรพจารณาเตรยมพนทเพอการปลกโดยเฉพาะ (ศนยเทคโนโลยทางทหารกองทพบก[ออนไลน.] 2552.)

การปลกหญาแฝกนนมวตถประสงคหลกเพอใชในการอนรกษดนและน าโดยเฉพาะในบรเวณทลาดชนซงการปลกในพนทการเกษตรในลกษณะตางๆนนลวนเปนประโยชนในแงของการอนรกษซงกอใหเกดคณคาทไมสามารถประเมนเปนตวเงนได แตแทจรงแลวใบและรากหญาแฝกนนสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนในดานอนๆไดอก โดยเฉพาะสวนทเปนใบนนจ าเปนตองตดออกอยเปนประจ าเพอเปนการดแลแนวแฝกจะเหนไดวา สวนทตดทงคอใบหญาแฝกนนสามารถน ามาแปรรปเปนผลตภณฑหตถกรรมตางๆได เพอสงเสรมใหเกษตรกรมอาชพเสรมและมรายไดเพมขนการใชประโยชนจากใบหญาแฝกส าหรบงานศลปหตถกรรม ชนดของหญาแฝกทมใบเหมาะสม จะน ามาท างานหตถกรรมเปนกลมหญาแฝกหอม ไดแกสายพนธศรลงกา ก าแพงเพชร 2 สราษฎรธาน และสงขลา 3 เปนตน ลกษณะใบของหญาแฝกหอมนจะมใบมนและยาวเมอโดนน าใบจะนมจงเหมาะจะน ามาท างานหตถกรรมได งานหตถกรรมทสามารถใชใบหญาแฝกมาประดษฐไดแก งานหตถกรรมประเภทเครองจกรสาน เครองจกรสานเปนงานหตถกรรมทเปนทนยมและใชไดทกสถานท

www.ssru.ac.th

2

ทกโอกาสสามารถน ามาเปนของใชไดหลากหลาย เชน ท าเปนตะกราและภาชนะ , เครองตกแตงบาน, เครองประดบ, ของใชส านกงาน ผลตภณฑเครองแตงกาย ไดแก กระเปา หมวก เขมขด เขมกลดตดเสอ ผลตภณฑอนๆ ไดแก แฟมเอกสาร ปกไดอาร ส าหรบรากหญาแฝกทมกลนหอม น ามาประดษฐเปนพด ไมแขวนเสอ หรอใชผสมรวมกบใบและดอกไมอบ (กตตพงษ พทธมณ.2544) จงหวดพะเยาเปนจงหวดหนงทไดด าเนนโครงการปลกหญาแฝกโดยกรมพฒนาทดนไดเขามาส ารวจและคดคนการปลกแฝกตามแนวภเขาทสงเพอปองกนการเกดการชะลางหนาดนและท าใหแนวทปลกแฝกเมอป พ.ศ. 2547 นนเกดการเจรญเตบโตงอกงามและป พ.ศ. 2549 เกษตรกรกลมเปาหมายไดเหนคณประโยชนของหญาแฝกอยางเปนรปธรรม การปลกเพอการอตสาหกรรม การปลกนจะเปนการสรางรายไดเสรมอกทางหนง เชน การน าใบหญาแฝกมาท าเครองจกรสาน ศลปหตถกรรม ไดน าภมปญญาทมอยมาจากการใชไมไผมาจกสานมาเปลยนแปลงและประยกต เพอจดตงกลมอาชพเสรมรายไดใหกบครอบครว โดยการใชแฝกทปลกขนตามแนวภเขามาเพอใหชมชนในหมบานทวางงานและใชเวลาวางใหเกดประโยชน มการฝกอบรมใหความรการใชแฝกและรบงานมาท าทบาน และพฒนาฝมอขน จนสามารถน าผลตภณฑเขารบการคดสรรระดบประเทศ ไดระดบ 3 ดาว เพอเปนการศกษาของคนรนหลงและเพอเปนการสบทอดภมปญญา (ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดพะเยา. [ออนไลน.] 2552.)

กลมจกสานหญาแฝกบานกอซาว ต.ทงกลวย อ.ภซาง จ.พะเยา ไดรบความรในการจกสานหญาแฝกของสมาชกหมบานทผานการอบรมจากศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 1 ใหกบชาวบานในหมบาน ชาวบานทมความสนในจงรวมตวเปน กลมสตรสหกรณนคมบานกอซาว ผลตภณฑสวนใหญเกดจากการผลตในเวลาวางจากการเกบเกยว หญาแฝกทน ามาผลตมปรมาณมากจากการปลกแซมในสวนในไร ชาวบานจะตดทก 60 วน น ามาท าปยหมก คลมแปลงผก ท าหลงคา เหลอจากนน ไดน ามาทดลองท าเปนผลตภณฑท าใหมรายไดเพมเตมจากการท านาซงเปนอาชพหลกของคนในหมบาน แตเนองดวยในชาวบานแตละหมบานภายในจงหวดมการผลตผลตภณฑจากหญาแฝกแขงขนกนเปนจ านวนมาก ท าใหรปแบบของผลตภณฑมการลอกเลยนแบบ หรอรปแบบมลกษณะใกลเคยงกน ท าใหเกดความตองการในการทจะพฒนาผลตภณฑของกลมใหมรปแบบผลตภณฑสอดคลองความตองการของตลาด อกทงผลตภณฑจากใบหญาแฝกทผลตยงไมเปนจดเดนเปนเอกลกษณของตนเอง (ล าดวน ธะนะ,สมภาษณ.2552) ปจจบนรฐบาลใชกลยทธ ในการสงเสรมและสนบสนนใหพฒนาผลตภณฑหตถกรรมในดานรปแบบ ประโยชนใชสอย เทคนคการผลต ตราสนคา เพอสรางความแตกตางเพมมลคาสนคาใหสงขนและผลตตรงตามแนวโนมความตองการของตลาดโลก สรางความหลากหลายและสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑ โดยเนนการใชวตถดบ

www.ssru.ac.th

3

ภายในประเทศวสดเหลอใชทางการเกษตร ผวจยมงหวงวาการใชวสดในชมชนทองถนหรอพชในกลมทไมใชพชเศรษฐกจหรอจากวชพช ทมอยเปนปรมาณมากมาพฒนา ใชเปนวสดในการผลตผลตภณฑหตถกรรม ในรปแบบของสนคา ของขวญของช ารวย เครองใชสอยและเครองประดบตกแตงบาน เพอลดตนทนและเพมมลคาของการแปรรปใบหญาแฝก ใหมก าไรมากขนและเปนการเพมชองทางของการสงออก ใหเพมมากขนจะเปนวธการทชวยกลมเกษตรกรหรอชมชนทปลกหญาแฝก และเพมยอดขายการสงออก ถาพดถงวชพชทสามารถน ามาแปรรปแลวสรางรายไดนน สวนใหญผคนมกจะนกถงผกตบชวาเปนอนดบแรกๆแลว คนไทยเรายงมการน าวชพชประเภทอน มาแปรรปมากมาย หญาแฝกกเปนวชพชทมคณประโยชนมหาสาร ทท าเงนใหเกษตรกรในพนทภาคเหนอตอนบนมาชานาน

ดงนนผวจยไดเลงเหนถงความส าคญในการพฒนาผลตภณฑเครองใชและเครองประดบตกแตงบานจากใบหญาแฝกใหมความสวยงาม มเอกลกษณเฉพาะถน และสามารถน าไปใชเปนผลตภณฑเครองใช ของตกแตงบาน เพอเปนการน าเสนอแนวทางการพฒนาในแงของการตอยอดภมปญญาทองถน และเปนการสงเสรมรายไดใหกบผผลตผลตภณฑชมชน ซงเปนแนวทางประการหนงทจะสรางความเจรญแกชมชน ใหสามารถยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชมชนใหดขน มความกนดอยด โดยการผลตหรอจดการทรพยากรทมอยในทองถน ใหกลายเปนสนคาทมคณภาพ มจดเดนเปนเอกลกษณของตนเองทสอดคลองกบวฒนธรรมในแตละทองถน โดยมหลกการ พนฐานจากภมปญญาทองถนสสากล (Local Yet Global) การพงตนเองและคดอยางสรางสรรค (Self-Reliance-Creativity) และการสรางทรพยากรมนษย (Human Resource Development) (Internet) โดยผลตภณฑไมไดหมายถงตวสนคาเพยงอยางเดยว แตเปนกระบวนการทางความคดรวมถงการสรางสรรคคดคน การรกษาภมปญญา ประเพณ การตอยอดภมปญญาทองถนการแลกเปลยนเรยนรเพอใหกลายเปนผลตภณฑทมคณภาพ มจดเดน จดขายทรจกกนแพรหลายไปทวประเทศและทวโลก ดงนน เพอเปนการสบทอดและรกษาศลปะงานหตถกรรมไวใหชนรนหลงไดรจกในรปแบบของผลตภณฑเครองใชและเครองประดบตกแตงบานจากใบหญาแฝก เพอเปนการมใหศลปะงานหตถกรรมของไทยเลอนหายไปผวจยจงไดตระหนกถงความจ าเปนตองท าการศกษาเรองนและไดตงขอค าถามของการวจยวา : ค าถามของการวจย

1.จะสามารถน าเอาใบหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑจากใบหญาแฝกไดหรอไมอยางไรและหากท าไดจะมวธการทเหมาะสมอยางไร

2.การทดลองปฏบต ออกแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝกจะท าไดหรอไมและควรมวธการอยางไร

www.ssru.ac.th

4

3.ในการด าเนนงานเพอพฒนาผลตภณฑทไดจากใบหญาแฝกจะสามารถน าไปใชเพอเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงไดหรอไมอยางไร

จากค าถามการวจยขางตนจะกอใหเกดประโยชนจากผลของการวจย ในดานการเพมมลคาเพมใหกบ ผลตภณฑจากใบหญาแฝก เพอใหสามารถพฒนารปแบบเปนผลตภณฑเครองใชและของตกแตงบานไดและสามารถแขงขนทางดานการคาได และท าใหชมชนกลมจกสานหญาแฝกมทางเลอกทจะท าการแปรรปหญาแฝก เพอใหไดผลตภณฑตนแบบทสามารถน าไปผลตไดจรงในงานหตถกรรม อกทงยงชวยสงเสรมและสรางกระบวนการเรยนรในการสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑชมชน ระดบ 3 – 4 ดาว ซงเปนการสรางฐานขอมลส าหรบชมชนหรอหนวยงานทตองการพฒนาผลตภณฑชมชนเพอน าไปสการแขงขนในระดบสากลได ถาผวจยไมไดท าการวจยนจะเกดผลเสยกบกลมชมชนทตองการความชวยเหลอในเรองของการพฒนาผลตภณฑทงนเพราะ การแขงขนทางดานการตลาดสงจงท าใหแตละชมชนก าลงประสบปญหาเรอง การพฒนารปแบบผลตภณฑ ผวจยหวงวางานวจยครงนจะสงผลใหชมชนในเขตจงหวดพะเยามการยกระดบ ดานการผลตและการออกแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝกเปนทยอมรบของผบรโภคและสามารถแขงขนกบตลาดโลกได

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย เพอน าไปสความส าเรจของวสาหกจชมชนเพอเสรมสรางความเขมแขงของชมชนเศรษฐกจพอเพยงตามนโยบายของรฐบาลผวจยไดตงวตถประสงคของโครงการวจยดงน

1. เพอศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 2. เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบ

ความตองการของตลาด 3. เพอประเมนความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนาเปน

ผลตภณฑทจะเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงตอไป 1.3 ขอบเขตของการวจย

ในการศกษาโครงการวจยการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก ส าหรบวสาหกจชมชนกลมสตรสหกรณนคมบานกอซาว อ.ภซาง จ.พะเยา โดยผวจยไดก าหนดขอบเขตโครงการวจยตามวตถประสงคของการวจยเปนดงน

www.ssru.ac.th

5

1.3.1 เพอศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

1.3.1.1 จดประชมชแจงแนวทางการด าเนนกจกรรม แผนงานและวธด าเนนการใหแกกลมผผลต

1.3.1.2 ศกษาวเคราะหประเภทของผลตภณฑทจะพฒนาใหเปนผลตภณฑตนแบบ โดยมงเนนสภาพการออกแบบในพนทเปาหมาย ดานการตลาด การผลต ของผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหสามารถมคณคาทสงขน ตรงกบแนวโนมของตลาด โดยการลงภาคสนามเกบรวบรวมขอมลกลมผผลตเปาหมายดวยแบบการสมภาษณและแบบสอบถาม แบบมโครงสราง การสงเกต เพอศกษาสภาพปญหา แนวทางแกไขและแนวทางพฒนาโดยใชกระบวนการวจยแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) และศกษาวเคราะหแนวโนมของตลาดทสอดคลองกบผลตภณฑของกลมผผลต

1.3.1.3 สรปผลจากการศกษาวเคราะหทางดานผลตภณฑเดม ดานปญหาความตองการของชมชนเพอใชเปนขอมลในการน าไปออกแบบและพฒนาในขนตอไป

1.3.2 เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบความตองการของตลาด

1.3.2.1 ปฏบตการทางดานกระบวนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝกของกลมผผลตวสาหกจชมชนเพอใหมทกษะ ไดแนวทาง กรรมวธการไดมาซงวตถดบในการผลต และรปแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝกทมความเหมาะสมสวยงามสอดคลองกบความตองการของตลาด

1.3.2.2 เพอทดลองกระบวนการ กรรมวธการผลต ผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหไดมาซงตนแบบและวธการทเหมาะสม มความประณต สวยงาม มความเปนเอกลกษณเฉพาะถน

1.3.3 เพอประเมนความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝก ทไดจากออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑ

1.3.3.1 ทดลองตลาดของผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก กบรานคารานจ าหนายผลตภณฑเครองใชตกแตงบานในจงหวดพะเยา และกรงเทพมหานครเพอใหไดมาซงขอมลในดานความคดเหนตอผลตภณฑใบหญาแฝกดานการใชงาน ความสวยงาม ความมคณคามเอกลกษณ ดวยวธการสมภาษณแบบเจาะลกกบกลมนกทองเทยว ผสนใจ กอนทจะผลตและน าไปจ าหนายตอไป

www.ssru.ac.th

6

1.3.3.2 สรปผลขอมลทไดจากการทดลองตลาดวเคราะหความคดเหนทมตอผลตภณฑตนแบบทไดจากการกระบวนการพฒนาในดาน การใชงาน ความสวยงาม คณคาราคาและมเอกลกษณนาสนใจ เพอเปนแนวทางในการน าไปผลตจดจ าหนายตอไป 1.4 กรอบแนวคดทใชในการวจย

ทฤษฏในโครงการวจยการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝกเพอประยกตเปนผลตภณฑจากใบหญาแฝก ส าหรบวสาหกจชมชนกลมสตรสหกรณนคมบานกอซาว อ.ภซาง จ.พะเยา มแนวทางในการศกษาโดยใช ทฤษฏและกรอบแนวคดทสอดคลองกบวตถประสงคดงนของโครงการวจยดงน

1.4.1 เพอศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

การศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของกลมผผลต ผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก เพอประยกตใชในการพฒนารปแบบกบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก โดย ธระชย สขสด ( 2544: 88) ไดกลาวถงการออกแบบผลตภณฑวา ผลตภณฑทดยอมเกดมาจากการออกแบบทดในการออกแบบผลตภณฑเสนอแนวคด ใหผลตภณฑมความเหมาะสมตามหลกการออกแบบ โดยหลกการออกแบบผลตภณฑทควรค านงดงน 1. หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช (Function and Ergonomics) 2. ความปลอดภยและความแขงแรง (Safety and Contraction) 3. ความสวยงาม (Aesthetics)

1.4 .2 เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบความตองการของตลาด การพฒนาแนวความคดใหเกดรปลกษณใหมของผลตภณฑ เทคนคการวเคราะหSCEMPER นรช สดสงข (2548 : 53) การพฒนาชนงานจะท าใหทราบถงรายละเอยดในแงมมตางๆ ของชนงานนน โดยผวจยสรปเปนกรอบ ในการศกษาในการวจยครงน ดงน

1. ศกษาการทดแทน (Substitute) 2. ศกษาการผสมผสาน (Combine)

www.ssru.ac.th

7

3. ศกษาการดดแปลง (Adapt) 4. ศกษาการจดใหม (Rearrange)

ผวจยไดน าแนวคดนมาวเคราะหผลตภณฑเดมเพอพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝกใหตรงตามความตองการของผบรโภค

1.4.3 เพอประเมน ความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑ การประเมนผลตภณฑจากใบหญาแฝก โดยใชแนวคดในเรองของการออกแบบงานหตกรรม ใน 2 ประเดนใหญ ดงน 1.ประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) หลกเกณฑการประเมนผลการออกแบบของ นวลนอย บญวงษ (2545: 191-193) พจารณาจาก 1.1 ความสะดวกงายดายในการใชงาน 1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 1.3 ความปลอดภย 1.4 การบ ารงรกษา 1.5 ความแขงแรงทนทาน 2.ความงาม (Aesthetic Function) หลกเกณฑการประเมนผลการออกแบบของ นนทา โรจนอดมศาสตร (2534.142-182) พจารณาจาก 2.1 ความงามในการจดองคประกอบ 2. 2 ความมคณคา-ราคา 2. 3 ความมเอกลกษณนาสนใจ 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.5.1 ไดผลตภณฑจากใบหญาแฝก ทสอดความตองการ ความสนใจของนกทองเทยวและบคคลทวไป

1.5.2 ไดแนวทางกระบวนการพฒนาผลตภณฑรปแบบใหมใหกบกลมผผลตผลตภณฑชมชนน าไปใชเปนแนวทางการพฒนาผลตภณฑของตนเอง

1.5.3 ไดองคความรรวมกนระหวางผผลต ชาวบาน และนกวจยในการแปรรป กรรมวธการผลตผลตภณฑจากใบหญาแฝก

1.5.4 ชวยสรางมลคาสนคาใหเพมขนส าหรบผลตภณฑชมชน 3 ดาว 1.5.5 เปนฐานขอมลส าหรบหนวยงาน และองคกรอนทเกยวของ 1.5.6 การบรการความรแกประชาชน

www.ssru.ac.th

8

คณะผวจยจดการอบรมเชงปฏบตการ การถายทอดเทคโนโลยใหกบกลมสตรสหกรณนคมบานกอซาว อ.ภซาง จ.พะเยา ทผลตสนคาหตถกรรมจกสานจากใบหญาแฝก เพอการพฒนารปแบบผลตภณฑใหสอดคลองกบความตองการของผบรโภค

กลมเปาหมาย คอ กลมผผลตสนคาหตถกรรมจกรสานจากใบหญาแฝก 1. ผผลต : คณล าดวน ธะนะ 254 หม 11 บานกอซาว ต าบลทงกลวย กง

อ าเภอภซาง จงหวดพะเยา 56110 โทร : 08-7183-1102, 0-5445-5153 2. ผผลต : คณหา ศรพร 121 หม 11 บานกอซาว ต าบลทงกลวย กงอ าเภอภ

ซาง จงหวด พะเยา 56110 3. ผผลต : คณอ าโพธ ค าทะ 135 หม 11 บานกอซาว ต าบลทงกลวย กง

อ าเภอภซาง จงหวดพะเยา 56110 1.5.7 น าไปสการผลตเชงพาณชย

เมอไดรปแบบจากการพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝกแลวนนคณะผวจยไดน าผลตภณฑไปทดสอบตลาดระดบจงหวดและระดบประเทศ โดยท าการจ าหนายรานทจงหวดพะเยา และทางกลมสามารถน าผลตภณฑมาทดสอบตลาดไดในงาน BIG & BIH, งาน OTOP, งานแมคอนไทยแลน ณ อมแพค เมองทองธาน

กลมเปาหมาย กลมผผลตผลตภณฑจากหญาแฝก

ผทสนใจผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 1.5.8 เปนประโยชนตอประชาการ คณะผวจยจดท าสอประชาสมพนธเผยแพรความรและชใหเหนถงประโยชนและ

ความส าคญของหญาแฝกทงทางตรงในการอนรกษฟนฟดนและทางออมในการใชประโยชนจากใบหญาแฝก

กลมเปาหมาย ประชาชน ผทสนใจผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝกและผผลตงานหตถกรรมหญา

แฝกรวมถงเกษตรกร

www.ssru.ac.th

บทท2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ งานวจยนเปนการศกษาคนควาเกยวกบ การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของดงตอไปน

2.1 ความเปนมาของหญาแฝก 2.2 ผลตภณฑจากใบหญาแฝก 2.3 หลกการออกแบบเฟอรนเจอรการออกแบบเกาอ 2.4 สดสวนรางกายมนษยทมการออกแบบ 2.5 งานวจยทเกยวของ

ในโครงการวจยการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก มแนวทางใน

การศกษาโดยใชวรรณกรรมทเกยวของ ดงน 2.1 ความเปนมาของหญาแฝก

หญาแฝกมถนกาเนดตามพนทราบลมนาทวมถง ทางนาธรรมชาตรมหนองบง ในปาเขาแตเมอนาพนธทคดเลอกแลวนาไปปลกในพนทตางๆทวโลก ปรากฏวาขนไดเกอบทกพนทกลาวคอสามารถเจรญเตบโตไดในสภาพภมประเทศเปนทราบใกลเคยงกบระดบนาทะเล ถงพนทภเขาสงถง 2,000 เมตร จากระดบนาทะเล พนทดนเปรยว ( PH 4.5 ) ดนตาง ( PH 10.5 ) ดนเคม 20 ( มลลไบท ) ดนทมความอดมสมบรณตา พนทมปรมาณนานอย 200 มลลเมตร ถงพนทฝนตกชก 3,000 มลลเมตร – 5,000 มลลเมตร พนทสภาพภมอากาศหนาวเยน 9 องศาเซลเซยส ถง อากาศรอนจด 45 องศาเซลเซยส

ชาวไมซอร ( Mysore) ประเทศอนเดยปลกมานานแลวประมาณ 200 ป แนวความคดในการนาหญาแฝกมาใชเพอการอนรกษดนและนา ไดเรมขนเมอ 50 ป ทผานมานเองทหมเกาะอนเดยตะวนตก

สาหรบเกาะพจ บรษทนาตาลปลกหญาแฝก เพออนรกษดนและนาในไรออยมาแลวมากกวา 30 ป ซงประสบผลสาเรจเปนอยางด

นายกรนฟลด ( John C. Greenfiold) นกอนรกษดนและนา ฝายวชาการ ภมภาคเอเชย ธนาคารโลก สงเกตเหนวา แนวหญาแฝกทปลกเปนแถวทางตามลาดชนของพนทในไรออยนน

www.ssru.ac.th

10

เมอเวลาผานไป 30 ป สามารถทาใหพนทปรบสภาพลดความลาดชนลง เปนพนทขนบนไดดน (beach terrance) สง 3-4 เมตร

จงสรปวาหญาแฝกเปนแนวนา (guide line) ใหเกดการสรางขนบนไดดนไดโดยธรรมชาตในลกษณะคอยเปนคอยไปผสมผสานกบเทคนคการเตรยมดนและเพาะปลกพชหมนเวยน (Cultural practises) จงตองอาศยเวลา การทหญาแฝกทาใหเกดขนบนไดนน เนองจากหญาแฝกมคณสมบตพเศษทสามารถแตกกอ โดยการแตกหนอทขอของลาตนหรอเหงาเหนอดน( rhizomes) ไดตลอดเวลา เมอตะกอนดนมาทบถมแถวหญาแฝก ลดการสญเสยดนจากการชะลาง 3-5 เทา จากทไมมหญาแฝก จงทาใหหญาแฝกตงกอใหมอยทระดบผวดนตลอดไป ขณะเดยวกนมระบบรากฝอยทหยงลกลงไปตามความลกของดน เกาะยดดนใหมความมนคงแขงแรง ( deep ground anchor ) ประกอบกบหญาแฝกเปนปลองออกดอกไดทกป ทาใหแนวหญาแฝกมการเจรญเตบโตในลกษณะยกตวสงขนอยเหนอระดบผวดนทสงขนตลอดเวลา ดประหนงวาขนบนไดดนมชวตสามารถงอกเงยสงขนเรอยๆ จนกวาความลาดชนของพนทจะถกปรบใหอยในระดบ แลวขบวนการปรบโครงสรางขนบนไดดนโดยแนวหญาแฝกจงสนสดลง ตอจากนนจะเปนการเพมเตมความอดมสมบรณของหนาดนไดเปนอยางด เนองจากดนมความชมชนมากขน ( แนวหญาแฝกลดการสญเสยนาไดถง 25 ถง 70 เปอรเซนต ) พชพรรณตางๆขนรวมทงพชคลมดนและบารงทปลกใบหญาแฝกทไดจากการตด ดแลแถวหญาแฝกและใชคลมดนเหลาน จะเปนการชวยใหเกดความสมดลของระบบนเวศนดน ( Soil ecosystem ) เชนเพมอนทรยวตถ ธาตอาหารพช ( plant nutrients ) แกดน เพมปรมาณจลนทรดน พชและสตวในดนทาใหดนมชวต หนาดนเกดความอดมสมบรณ ( ปรมาณธาตอาหาร เมอตดใบหญาแฝกอาย 4 เดอน คลมดนจะสลายตวใหธาตอาหารพชแกหนาดนเฉลย N 1.29%, S 0.15%,P 0.20%, K 1.3 % โดยนาหนกหญาแหง )

นอกจากนหญาแฝกมระบบรากแพรกระจายไปในแนวลกมากกวาออกดานขาง ทาใหแถวหญาแฝกตองการพนทเพอการเจรญเตบโตไมกวางนก เชน แถวหญาแฝกทมอายตงแตหนงปขนไป ทรงพมทงสองขางรวมกนแลวจะกนพนทนอยเมอเปรยบเทยบกบมาตรการอนรกษนาและดนอนๆ เชน คนดน จงสามารถปลกพชเศรษฐกจไดใกลชดแถวแนวหญาแฝก โดยทไมมการแขงขนหรอรบกวนจากหญาแฝก

ธนาคารโลกกรงวอชงตน ดซ สหรฐอเมรกา จงไดตพมพหนงสอคมอเรองหญาแฝก แนวปองกนการพงทลายของดนมาแลว 3 ครง ครงแรกเมอ พ.ศ. 2530 ครงลาสดเมอ พ.ศ. 2533 ตพมพเพอแจกเผยแพรแกผทสนใจทวโลกถง 45,000 เลม แมกระนนกยงไมสามารถกระตนความสนใจใหมผนาหญาแฝกมาใชประโยชนไดเทาทควร โดนเฉพาะในประเทศไทย มผทรเรองหญาแฝกนบตวคนได และเมอรแลวกนงไวเกบเปนความรเฉพาะตว

www.ssru.ac.th

11

เมอกวา 20 ปทแลว เคยมการนาหญาแฝกหอมจากประเทศมาเลเซยเขามาทดลองปลกในพนทภาคใตของประเทศไทย โดยปลกแซมระหวางแถวยางพารา ในขณะทตนยางพารายงมอายไมมากพอทจะทาการกรดนายาได เพอใหชาวสวนยางสามารถขดรากนามาขายกอนทจะมรายไดจากการกรดยาง แตไมประสบผลสาเรจ เนองจากรากหญาแฝกหยงลกลงดน ทาใหขดไดรากไมมากนกไมคมคาใชจายหญาแฝกจงถกลมไป

จนกระทงเมอเดอนมถนายน 2534 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดตระหนกถงสภาพปญหาความเสอมโทรมของผวหนาดน ทาใหดนขาดความสมบรณ และบางครงยงเกดปญหาดนพงทลาย กอใหเกดพนทเสยหายตอพนททาการเกษตร และตอทรพยากรดนและนา จงมพระมหากรณาธคณพระราชทานพระราชดาร ใหทดลองใชหญาแฝกในการอนรกษดนและนา เนองจากเปนวธการทใชเทคโนโลยแบบงายๆ เกษตรกรสามารถดาเนนการไดเอง ทงยงไมตองดแลรกษาหลงการปลกมากนก และประหยดคาใชจายกวาวธอนๆ และในเดอนพฤษภาคม 2535 ทรงดารใหกระทรวงเกษตรและสหกรณเรงดาเนนการปลกหญาแฝกครอบคลมทวประเทศภายใน 2 ป

โครงการพฒนาดอยตงฯ ไดเรมทดลองปลกหญาแฝกตามพระราชดารของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ตงแตปลายเดอนมกราคม 2535 จนบดนไดรวบรวมขอมลของหญาแฝกจากแหลงตางๆ ทนามาทดลองปลกในพนทดอยตง การศกษาพฤกษศาสตรของหญาแฝกชนดตางๆ การศกษาวธการขยายพนธ การศกษาความสามารถในการกระจายของรากลงในดน ประโยชนในการปองกนดนพงทลายและการอนรกษดนและนา การนาใบหญาแฝกมาทาหญาแฝกมงหลงคา การใชใบหญาแฝกในการทาหตถกรรม ฯลฯ

พระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนเปนเสมอนแรงบนดาลใจใหเจาหนาทในโครงการการศกษาพฒนาหญาแฝกปฏบตการอยางเตมกาลงสตปญญา จนโครงการพฒนาดอยตงฯเปนแหลงขอมลเรองหญาแฝกทใหญทสดแหงหนงในประเทศไทยในปจจบน 2.ลกษณะทางพฤกษศาสตรของหญาแฝก

หญาแฝก ( Vetiver grass) เปนพชตระกลหญาชนดหนง เชนเดยวกบขาวโพด ขาวฟาง ออย และตะไคร ในสมยกอนมการเรยกชอสกลของหญาแฝกแตกตางกนถง 4 อยาง เรยกชอหญาแฝกแตกตางกนไมตากวา 11 ชอ ซงตอมา Nash ไดทาการตรวจสอบและตงชอพฤกษศาสตรเปน Vetiveria Zizanioides (Linn.) Nash ชอสกล Vetiver มาจากภาษาทมฬ หมายถง รากทขดขนมา ชอ Zizanioides นนครงแรกตงโดย Carolus Linnaeus นกพฤกษศาสตรผยงใหญชาวสวเดน ในป พ.ศ. 2314 ซงหมายถงรมแมนา หญาชนดนจะพบขนทวไปตามทางนาธรรมชาตในประเทศอนเดย

www.ssru.ac.th

12

เนองจากหญาแฝกทนามาใชประโยชนทางดานอนรกษดนและนา รวมทงสงแวดลอมอย ขณะนสามารถขนไดดบนภเขา ทงๆทแหลงกาเนดตามธรรมชาต อยตามทราบลมหนองบง จงเปนเรองทคอนขางจะแปลกประหลาด หรอยงสงสยอยวาถนกาเนดทแทจรงและถกตองนนอย ณ แหงใด แตนกพฤกษศาสตรเชอวา มถนกาเนดทางภาคเหนอของอนเดยถง บงคลาเทศ พมา หญาแฝกหอมในอนเดยจะม 2 พนธ คอทางเหนอเปนพนธปา เมลดงอกได อาจกลายเปนวชพช สวนทางไดเปนพนธปลกเลยงเปนเวลานบศตวรรษแลว และมการนาไปปลกอยางแพรหลาย ในภมภาคแถบรอน ซงเขาใจวาไดรบการคดเลอกมาจากพนธปามาเปนเวลานานแลวเปนพนธทไมออกดอกหรอตดเมลดหรออยางนอยทสดไมมการแพรกระจายโดยเมลด อยางไรกตามเปนการยากมากทจะแยกใหออกวาพนธไหนเปนพนธจากอนเดยเหนอหรอใต หากไมมดอกหรอเมลดเปนทสงเกต นอกจากนการออกดอกและตดเมลดนนยงขนอยกบสถานททปลก และลกษณะการใชงานหญาแฝกบางกอจะไมมการออกดอกเลยเปนเวลาหลายป หากมการตดอยตลอดหรออยในทไดรบแสงแดดนอยกจะไมมการออกดอก ไดมการนาหญาแฝกหอมจากอนเดยมาปลกในสถานพฒนาทดนจงหวดเพชรบรณในทไมมแสงแดด เวลาผานไปหลายปไมปรากฏมหญาแฝกตนเลกๆงอกขนมา ภายใตทรงพมและบรเวณใกลเคยงเลย จงเขาใจวาเมลดนาจะลบ หรอดอกเปนหมน

หญาแฝกเปนพชซงจดวาเปนพชทมการสงเคราะหแสงประเภททเรยกวา C4 pathway ซงมประสทธภาพในการใชคารบอนไดออกไซดไดมากกวาพชปกตซงจดไวประเภท C (Calvin cycle) กลาวคอสามารถเปลยนคารบอนไดออกไซดเปนนาตาลโดยใชนานอยกวา จะเหนไดหญาแฝกสามารถเจรญเตบโตไดในสภาพทแหงแลง แมวาปากใบ ( stomata) แทบจะปดแตกตรงคารบอนไดออกไซดไดเปนอตราสง อยางไรกตามหญาแฝกจะไมทนรมเงาจะไมเจรญเตบโตหากไดรบแสงนอยและเปนพชทไมไวตอชวงแสง สามารถเจรญเตบโตและออกดอกตลอดปหากอณหภมเหมาะสม

ภาพท 2.1 ลกษณะทรงพมของหญาแฝก

www.ssru.ac.th

13

2.1.1 กอหญาแฝก หญาแฝก ตามธรรมชาตจะเจรญเตบโตแตกหนอขนเปนกอๆ รปทรงคลายกอหญาทวๆไป เชน กอตะไคร ทรงพมใบปรกดนหรอทรงสง ขนอยกบสภาพแวดลอม ลาตนตงตรง และยางปลองชชอดอกบางครงอาจสงถง 3 เมตร เสนผาศนยกลางกอทโตเตมทซงมอายหลายปอาจกวางถง 75 เซนตเมตร กอประกอบดวยตนหญาแฝกซงมลกษณะแบบเนองจากเปนสวนของกาบใบหมหอโคนตน จะขนเบยดเสยดกนแนน สวนลาตนจะอยเหนอผวดนเพยงเลกนอย และจะสอดประสานกนอยางแนนหนา สวนกลางของกอจะมลกษณะโหยงเปนรปโดม เนองจากเปนสวนทตนหญาแฝกมอายมากทสดยางปลองและยกตวสงขน หญาแฝกจะขยายกอโดยการแตกหนอออกรอบๆตนเดมทบซอนกนและขยายเปนกอใหญไมมไหล ( stolon) การทตนหญาแฝกขนเบยดเสยดกนแนนและแขงแรงนจงมลกษณะทดเมอปลกตอกนเปนแนวรวจะสามารถดกตะกอนดนได เมอระดบตะกอนดนทตกทบถมดานหนาแถวหญาแฝกสงขน หญาแฝกจะเรมแตกกอทขอทถกดนทบถม ตงกอใหมใหมระดบสงขนอยเหนอผวดนเสมอ จงทาใหแถวหญาแฝก หรอแนวรวหญาแฝกมการยกตวเองใหสงขนเรอยๆ สวนรากกจะงอกออกจากขอของลาตนเชนเดยวกน และยดดนททบถมขนมารอบๆโคนตนเดมใหแขงแรงมนคง

2.1.2 ตนและใบ หญาแฝก จะมลาตนเหนอผวดนซงมขอทเมอแตกหนอแกจะเรมยางปลองสงขน ขอจะเรม

หางขนเรอยๆ จนกระทงเปนลาตนทชชอดอกขนไปทโคนของลาตนจะหมหอดวยกาบของใบแตละกาบของใบจะตดอยทขอของลาตนเรยงซอนกนเปนชนๆและแผออกเปนรปแบน แตละโคนกาบใบตรงขอจะมตาหรอหนอออนและพรอมทจะเจรญเตบโตเปนหนอออนหรอตนหญาแฝกกาบใบจะเหนยวหมหอลาตนและปองกนหนอออนไมใหเปนอนตรายจากการถกแดดเผา ความแหงแลง ดนเคมหรอสารเคมปองกนกาจดศตรพช ใบหญาแฝกหอมจะออน ขอบใบจะมหนามละเอยดคลายฟนเลอยโดยเฉพาะทโคนใบ ใบหญาแฝกหอมแฝกลมจะมการเปลยนแปลงอยเสมอขนอยกบอาย ความแหงแลง และการตดใบ หนอซงกาลงเจรญเตบโตใบจะใหญกวางเปนรองรปตวย ใบแกตบแคบรปตวว หรอใบทตดบอยๆจะงอกออกมาเปนใบแคบรปตวว ในสภาพธรรมชาตแฝกหอมพนเมองประเทศไทยใบกวางใหญรปตวย หานเปนชนดทใบแบนจะเปนเครองบงบอกวาชนดนนเมลดจะมเปอรเซนตความงอกสงมาก ซงจะแตกตางจากแฝกหอมทเอามาจากอนเดยและศรลงกา ใบจะแคบกวาและตบเปนรปตวว สเขยวเขม หากอยในสภาพทแหงแลง จดลกษณะของใบหญาแฝกหอมจะแขงดคลายหญาแฝกดอน ในสภาพทดนดหญาแฝกหอมและหญาแฝกดอนจะมลาตนและหนอโต กาบใบทหมหอลาตนคลายคลงกน เชน หญาแฝกหอมจากอนเดยและสายพนธประจวบครขนธ จะมลกษณะคลายคลงกนทงขนาดของหนอและสของกาบใบซงออกสมวงเรอๆ

www.ssru.ac.th

14

2.1.3 ชอดอก ชอดอกใหญ อยบนกานชอดอกซงสงประมาณ 1.50 เมตร หรออาจจะสงถง 2 เมตร แมวา

จะอยในสภาพแหงแลงหญาแฝกจะพยายามชชอดอกใหยาวและสงทสด ขณะททรงพมเตยขณะดอกบานชอดอกจะบานเปนรปฉตร ความยาวประมาณ 30 เซนตเมตร ฐานกวางประมาณ 15 เซนตเมตร ชอดอกจะมสนาตาลถงนาตาลแดง สเทา หรอสขาวนวล ทงนเนองจากเปนสของสวนประกอบทเปนกานชอดอก แขนงชอดอก กลบดอก เกสรตวผและเกสรตวเมย ซงจะมสตงแตมวงแดง ( red ) ถงขาว ( alba ) หากสวนประกอบทงหมดมสเดยวกน เชน สมวงแดง กจะเหนชอดอกเปนสมวงแดง หากเปนสขาว ชอจะเหนเปนสขาวนวล หากมสคละกน เชน กานชอดอกสมวง เกสรตวผสขาว เกสรตวเมยสมวงเขม กลบดอกสมวงออน ชอดอกจะมสเทา หรอสกะป เปนตน

ดอกหญาแฝกจะอยบนแขนงชอดอกโดยอยเปนค ดอกบนมกานดอก ดอกลางจะไมมกานดอก ดอกบนเปนดอกตวผคอมเกสรตวผ ดอกลางเปนดอกกระเทยคอมทงเกสรตวผและเกสรตวเมย เปนดอกทจะมการผสมตดเมลด ดอกบนคอนขางจะเลกเรยว บางครงจะเปลยนแปลงรปรางเปนรปกลมคลายหวเขมหมดทมสวนบนแหลมเขาใจวาเปนดอกทไมไดใชประโยชนอะไร ดอกหญาแฝกจะบานเพอผสมเกสรยาวประมาณ 4 ถง 5 วน สวนทผสมเกสรกอนจะอยสวนยอของชอ หลงผสมเกสรแขนงชอดอกจะเรมหบตงแตปลายชอลงมาจนถงโคนชอและเมลดเรมแตกเปนรวง ซงใชเวลา 8 ถง 10 วน เมลดจะเรมแกและรวง ซงใชเวลาประมาณ 10 ถง 12 วน เมอรวงหมดจะเหลออยเฉพาะกานชอดอก

2.1.4 เมลดและตนกลา เมลดมลกษณะกลมยาวคลายเมลดขาวเปลอกจะมหนามเลกๆ เรยงเปนแถว คลายหนาม

เลกๆทเรยงตามขอบใบ สของเมลดจะมสเดยวกบกลบดอกสนาตาลปนเทา เมลดหญาแฝกสามารถงอกไดแตไมมากนก และมการพกตว หากเกบเมลดไวตงแตหนงเดอนถงหกเดอน เมลดจะมความงอกเฉลย 1 ถง 34 เปอรเซนต ตนกลาทงอกจากเมลดจะงอกไดนอย มบางสายพนธไมปรากฏวามตนกลาเลกของหญาแฝกงอกขนมาบรเวณกอหญาแฝกเชนแฝกหอมพนธอนเดย

2.1.5 ราก รากหญาแฝกเปนระบบรากฝอย มสองขนาด คอ เสนโตและฝอยขนาดเลก เสนโตจะ

เหนยวและแขงเจาะลงไปในดนไดลก เสนเลกจะแตกแขนงออกมาจากเสนใหญ และสานกนคลายรางแห หรอใยขดหมอ รากจะหยงลกลงไปในดนอยางรวดเรวภายในสามอาทตยอาจยาวถง 60 เซนตเมตร ในสภาพพนทบางแหงซงมหนาดนลก รากหญาแฝกอาจจะยาวถง 3 เมตรเศษ รากหญาแฝกจะแตกแขนงเปนรากฝอยจานวนมากขนอยกบสายพนธ บางพนธจะมรากฝอยละเอยดมากและสของรากจะแตกตางกนไป เชนแฝกหอมจากอนเดยจะมปรมาณรากมาก ละเอยด และสซดกวาพนธศรลงกา เปนตน รากหญาแฝกจะมนามนหอมระเหย หรอมกลนเฉพาะตว หากเกบ

www.ssru.ac.th

15

รากหญาแฝกสดหรอแหงไวในทปดมดชดจะสงกลนหอมฟงกระจาย สามารถขบไลแมลงได ชาวอนเดยเอารากใสไวในตเสอผาเพอไลผเสอกลางคน เรอดและไร นามนหอมระเหยจากรากหญาแฝก ใชทายาปองกนและกาจดศตรพช พวกพชผกได เชน คะนา ผกกาดหว เปนตน

2.1.4 สายพนธหญาแฝกและการศกษาเปรยบเทยบ ไดมการรวบรวมพนธหญาแฝกจากแหลงพนธตางๆทงในประเทศและในประเทศ เพอทา

การจาแนกพนธของหญาแฝกตามสภาพทางนเวศวทยาทพบในธรรมชาต( Ecological& Coodition) โดยสวนใหญจะอนโลมใหใชชอจงหวดทพบเปนชอของพนธ เพอความสะดวกในการเรยกชอ และคดเลอกไวใชเปรยบเทยบจากการดาเนนงานของกรมพฒนาทดน ไดคดเลอกพนธหญาแฝกไวเปนพนธในประเทศจานวน 7 พนธ และตางประเทศประเทศ 1 พนธ คอ พนธศรลงกา

ทวโลกมหญาแฝก ( Veliveria spp ) อยประมาณ 12 ชนด ในประเทศไทยพบวาม 2 ชนด ไดแก

1.หญาแฝกหอม ( แฝกกลม ) หรอแฝกทองขาว ( Vetiveria Zizanioides nash ) 2.หญาแฝกดอน ( Vetiveria Nemoralish A. Camus )

1. หญาแฝกหอม ( แฝกกลม ) หรอแฝกทองขาว ตามธรรมชาตพบขนในทรายลมนาทวมขง เชนทราบลมภาคกลางขนปะปนกบขาวขนนาจงหวดอยธยา อางทอง ในทองรางขางถนนรมหนองบงจงหวดราชบร ภาคเหนอพบตามแองนาหนองบง เชนรมกวานพะเยา กระทงอยในทระดบสง เชน อาเภอขนยวม จงหวดแมฮองสอน พบสองขางถนน ภาคเหนอตอนกลาง เชนอาเภอพรานกระตาง จงหวดกาแพงเพชร สโขทย สองขางทางรถไฟรมบงบรเพชร อาเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ภาคอสานพบตามแหลงนา ภาคใตพบตามชายทงและคนนา แหลงนาเชนเกาะพงน พระแสง จงหวดสราษฏรธาน สงขลาถงนราธวาส ดงนนหญาแฝกชนดนจงพบมากตลอดภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคใต ซงทองถนภาคกลางและภาคเหนอตอนลางเรยกวา “ขนาด ” ซงรจกกนดตงแตพษณโลก สโขทยถงอางทอง อยธยา เปนประเภทเดยวกบทนามาจากตางประเทศ เชน อนเดย ศรลงกา มาเลเซย อนโดนเซย ญปน ซงใชหญาทาสมนไพรและเครองหอมใชในพธทางศาสนา เชนทาดอกไมจนทนเปนตน

แฝกหอมเปนชอพองกบพชชนดหนงซงไมใชพชตระกลหญาแตเรยกแฝกหอมเชนเดยวกน ใชรากทาสมนไพรแกปวดทอง แถบอาเภอสวนผงจงหวดราชบร ตนคลายคคไช รากเลกคลายกระชาย

ใบหญาแฝกหอมจะกวางกวาใบหญาแฝกดอน ทองใบหรอดานหนาใบจะมสขาว ผวใบจะมลกษณะคลายฟองนา ดานหลงใบจะเปนสเขยวตลอดใบหญาแฝกหอมจะออนขอบใบจะมหนามละเอยดคลายฟนเลอย โดยเฉพาะทโคนใบหญาแฝกหอม( แฝกกลม ) จะมการเปลยนแปลง

www.ssru.ac.th

16

อยเสมอ ขนอยกบอาย ความแหงแลงและการตดใบ หนอซงกาลงเจรญเตบโต ใบจะใหญกวางเปนรองรปตวย ใบแกจะตบแคบรปตวว หรอใบทตดบอยๆ จะงอกออกมาจะเปนใบแคบรปตวว ในสภาพธรรมชาต แฝกหอมพนเมองประเทศไทยใบจะกวางใหญโคงเปนรปตวย หากเปนชนดใบแบนจะเปนเครองบงบอกวาชนดนนเมลดจะมเปอรเซนตความงอกสงมาก ซงจะแตกตางจากแฝกหอมทเอามาจากอนเดยและศรลงกา ใบจะแคบกวาและตบเปนรปตวว สเขยวเขม หากอยในสภาพทแหงแลงจด ลกษณะของใบหญาแฝกหอมจะแขงดคลายหญาแฝกดอน ในสภาพทดนดหญาแฝกหอมและหญาแฝกดอนจะมลาตนและหนอโต กาบใบทหมหอลาตนคลายคลงกน เชน หญาแฝกหอมจากอนเดย และสายพนธประจวบครขนธ จะมลกษณะคลายคลงกนทงขนาดของหนอและสของกาบใบซงออกสมวงเรอๆ

2.หญาแฝกดอน ( Veliveria Nemoralish A. Camus ) พบทวไปตามทดอนเตง พนทดนลกรง ปะปนกบตนปรงและเปง จงหวดพษณโลก

กาแพงเพชร อทยธาน ตามทางนาธรรมชาตบนทดอนและภเขา เชน จงหวดหนองบวลาภ ราชบร ชายทง คนนา และบรเวณพนทสองขางลานา หรอทราบทนาทวมถงฤดฝน ตงแตจงหวดกาญจนบร ราชบร เพชรบร ประจวบครขนธ พบขนในปาละเมาะ ซงเปนปาไผหนามตนไมหนามตนเปง และโดไมรลม เชนพนทอาเภอสวนผง จงหวดราชบร หนองโสน อาเภอชะอา จงหวดเพชรบร ทงพลายงาม อาเภอปราณบร รมทะเลดนเคม ทงโกอาเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ หญาแฝกชนดนจะมชอพองกบหญาชนดหนงทางภาคเหนอเรยกวา “โขมง” จงทาใหเกดความสบสน หญาดงกลาวเรยกวาแฝกเถอน ( Themeda spp ) ซงอยกบคนละสกลกบหญาแฝกทกาลงกลาวถงมลกษณะกอ ลาตน ใบ ชอดอก และดอกแตกตางกนมาก โดยทง ๆ ไปหญาแฝกดอนหรอแฝก นาใบมากรองเปนตนแฝกใชมมหลงคาบานเรอนหรอทาเปนอาชพขายตบแฝก แถบตาบนนครสวรรคตก ตาบนหนองกรด อาเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ซงทาเปนอาชพมาเปนเวลากวา 50 ปแลว

แฝกดอน ถาคลออกดานในจะสขนสเขยวและมมาถงโคนใบ เหนอกาบใบจะเปนโคนใบและเสนกลางใบจะมลกษณะเปนสามเหลยม คอขอบใบทงสองขางและเสนของเสนกลางใบมหนามทละเอยดคลายฟนเลอย ซงคดจด เหนอสวนทเปนสามเหลยมจะเปนใบซงเรมแผแบนออกหรอมลกษณะตบแคบ ถาตดใบจะเหนหนาตดใบเปนรปตววหรอตวย ซงขนอยกบชนดและอายของหญาแฝก และจะเรมเปนสวนทออนขนจนกระทงแบนและปลายใบเรยวเลกและโคง โดยใบของหญาแฝกดอนจะเปนสามเหลยมเดนชดและคม ซงเรยกวาสามเหลยมคมแฝก เสนกลางใบของนาเลกๆ ซงนาฝนหรอนาขางจะไหลลงไปตามรองเลกๆนลงไปยงกาบใบและโคนตนได เสนกลางใบของหญาแฝกดอนจะสามารถหกได และเมอรดจะพงออกมามลกษณะคลายเสนกลางใบของใบมะพราว ความกวางของใบสวนทกวางทสดประมาณ 7 มลลเมตร ถง 1 เซนตเมตร

www.ssru.ac.th

17

กรมพฒนาทดนไดรวบรวมหญาแฝกทเหมาะสมสาหรบการนามาใชประโยชนในพนทตางๆ ผลการทดสอบเบองตนพบวา มหญาแฝกทเหมาะสาหรบการขยายพนธและใชการอนรกษดนและนาจานวน 10 พนธ ซงมการเจรญเตบโตทเหมาะสมกบสภาพทองถนทเปนดนทราย คอ หญาแฝกดอน 4 สายพนธ คอนครสวรรค กาแพงเพชร1 รอยเอด และราชบร และหญาแฝกหอม 2 แหลงพนธ คอกาแพงเพชร2 และสงขลา3 และเจรญเตบโตในพนทดนรวนเหนยว คอหญาแฝกดอน 5 สายพนธ คอ เลย นครสวรรค กาแพงเพชร ราชบร และประจวบครขนธ และหญาแฝกหอม สายพนธ คอ สราษฏรธาน และสงขลา3 สาหรบหญาแฝกทเจรญเตบโตในพนทดนลกรงคอ หญาแฝกดอน 2 สายพนธ คอ เลย และประจวบครขนธ และหญาแฝกหอม 4 สายพนธ ศรลงกา และสงขลา3

หญาแฝกทง 10 สายพนธสามารถอนรกษดนและนาตลอดจนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดด ซงเปนหญาแฝกดอน 6 สายพนธ หญาแฝกหอม 4 สาพนธ และพบวาหญาแฝกดอนแตกกอดกวา แตความสงของหญาหอมจะสงกวาเลกนอย ตารางท 2.1 เปรยบเทยบความแตกตางของหญาแฝกหอมและหญาแฝกดอน

หญาแฝกหอม หญาแฝกดอน ถนก าเนด

- ดอนกลางของทวปเอเชย สนนฐานวาอยในประเทศอนเดย

- มการนาไปปลกขยายพนธทวไป

ลกษณะกอ - มพม ใบยาวตงตรงขนสง - สงประมาณ 150-200 ซม. - มความแตกตะเถยงและแตกแขนงลาตนได

ใบ

- ยาว 45-100 ซม. กวาง 0.6-1.2 ซม. - ใบสเขยวเขม หลงใบโคงเปนสเขยวตลอด ทองใบออก

สขาวมรอยกนขวางในเนอใบ สองกบแดดเหนชดเจน - เนอใบคอนขางเนยน มไขเคลอบมาก ทาใหดนมมน

ผวใบมลกษณะคลายฟองนา ชอดอกและดอก

- ชอดอก สง 150-250 ซม. - สวนใหญมสอมมวง - ดอกยอยไมมรยางคแขง

เมลด - ขนาดโตกวาหญาแฝกดอนเลกนอยสไมแตกตางดน

ถนก าเนด - เอเชยตะวนออกเฉยงใต ประเทศไทย ลาว เขมร และ

เวยดนาม - กระจายพนธอยในสภาพแวดลอมตามธรรมชาต ไมม

การนาไปปลกขยายพนธ ลกษณะกอ

- เปนพม ใบยาวปลายจะแผโคงลงคลายกอตะไคไมตงมากเหมอนหญาแฝกหอม

- สง 100 – 150 ซม. - ปกตไมมการแตกตะเกยง และแขนงลาตน

ใบ - ยาว 35 – 80 ซม. กวาง 0.4-0.8 ซม. - ใบสเขยวซดหลงใบพบเปนสนแขงสามเหลยมทองใบส

เดยวกบดานหลงใบแตชดกวา แผนใบเมอสองกบแดด ไมเหนรอยกนในเนอใบ

- เนอใบหยาบ สากคาย มไขเคลอบนอย ทาใหดกรานไมเหลอบมน

ชอดอกและดอก - สง 100-150 ซม. - มไดหลายสตงแตมขาวครม สมวง - ดอกมรยางคแขง

เมลด - ขนาดเลกกวาหญาแฝกหอม

www.ssru.ac.th

18

หญาแฝก ( Vetiver spp. ) แฝกหรอแฝกเถอน ( Themeda spp ) และหญาคา (

Imperata eylindrica) เนองจากมผรจกหญาแฝกกนนอยมากจงพยายามทจะหาขอเปรยบเทยบใหเหนความแตกตางระหวางหญาแฝกกบหญาชนดอนโดยเฉพาะอยางยงหญาคา จะขอกลาวเพยงสงเขป ดงน 1.ชอ หญาแฝกมชอพองกบหญาอนหลายชนด โดยเฉพาะแฝกหรอแฝกเถอน ซงจดอยในสกล Themeda แฝกหรอแฝกเถอนกอจะใหญสงโปรง หนอหรอตนซงมกาบใบหมจะแบนและโตมาก โตกวาหนอหญาแฝกหลายเทา ยอกและใบดคลายใบออย มขนาดเลกกวาใบออยแตใหญกวาใบหญาแฝก 2 ถง 3 เทา เสนทางใบเปนเปนสขาวอยางเดนชด คลายใบออย ขอบใบคม โคนใบไมมลกษณะสามเหลยมคมแฝก การแทงหนอมลกษณะคลายไผ ตนทมชอดอกจะสง 3 – 4 เมตร ชอดอกโคงปลายหอยลง กลบดอกหรอเปลอกเมลดมขนสนาตาลถงนาตาลเขมปกปย เมลดยาวมากกวา 1 เซนตเมตร มทางสดา ยาวมากวาความยาวเมลดถง 10 เทา เมอรวงหลนจะงอกเปนตนออนไดด จงเปนการกระจายพนธดวยเมลดอยางรวดเรว พบทวไปทกภาคตงแตเหนอจรดใต โดยเฉพาะอยางยงในพนทภเขาหรอฝกตกชกทวๆไป เปนวชพชนามาใชประโยชนนอย นอกจากชาวนาภาคเหนอนามาฟนเปนเชอกสาหรบมดฟอนขาวในฤดเกบเกยว 2. การใชประโยชน หญาแฝกทขนตามธรรมชาตเมอเกยวมาตากแดดไวประมาณ 2 วน แลวมดรวมกนใหไดจานวนมากเพอกรองเปนตน หลงจากกรองเปนตนแลวเรยกวา “ตบแฝก” .ใชในกรมมหลงคา ในบางทองทยงใชหญาคามากรองเปนตนไดเชนเดยวกน หลงจากกรองแลวกเรยกวา “ตบแฝก” เชนเดยวกน จงเหนวามชอพองกนในการใชประโยชน จงทาใหสบสนวาหญาแฝกกบหญาคาเปนพชชนดเดยวกน ความจรงเปนพชคนละชนดกลาวคอ หญาคาเปนวชพชทรายแรงมการกระจายพนธดวยเมลด เมลดจะมปยคลายกบปยนน นาเมลดปลวไปตามลม ตกตามทตางๆแลวงอกและเจรญเปนหญาคา ขณะเดยวกนหญาคาจะขยายเปนกอ โดยการแตกไหล ( stolon ) ไปใตผวดนเปนลาตนไตดนและแทงหนอขนมาบนดนเปนตนใหม ซงไหลของหญาคาจะประสานกนอยใตผวดนอยาหนาแนนและขยายกออยารวดเรว จงเหนหญาคาขนตดตอกนเปนผน ซงตางจากหญาแฝกทเปนกอๆ หญาคาจะมลาตนเลกกลมเมอเทยบกบหญาแฝก ลาตนจะยางปลองสงชะลดหมหอดวยกาบใบ ใบมลกษณะแบนและกวางคอนไปทางปลายใบชอดอกจะกลมเปนหลอด มดอกอดกนแนนและมปยคลายปยนน เมอเมลดแกจะหลดกระจายไปตามลม การใชประโยชนจากหญาคานอกจากจะนามากรองเปนตนแฝกแลว บางทองทยงเอามาฟนเปนเชอกเพอมดฟอนขาว เชนชาวไรจงหวดกาญจนบรมอาชพเสรมทาเชอกจากหญาคา และสงมาขายยงจงหวดอยธยา อางทองในชวงฤดเกบเกยวขาวนาป

www.ssru.ac.th

19

ตารางท 2.2 เปรยบเทยบคามแตกตางของแฝกเถอนและหญาคา

หญาแฝกเถอน หญาคา ลกษณะกอ

- กอจะใหญสงโปรง - การแทงหนอมลกษณะคลายไผ

ล าตน - หนอหรอลาตนมกาบใบหมและแบนและ

โตมากโตกวาหนอหญาแฝกหลายเทา - สง 3-4 เทา

ใบ - ยอดและใบดคลายใบออยมขนาดเลก

กวาใบออย แตหญาและกวางกวาใบหญาแฝก

- เสนกลางใบเปนสขาวอยางเดนชด - ขอบใบคม - โคนใบไมมลกษณะสามเหลยมคมแฝก

ชอดอกและดอก - ชอดอกโคงปลายหอยลง - กลบดอกหรอเปลอกเมลดมขนสนาตาล

ถงนาตาลเขม ปกปย เมลด

- เมลดยาวมากกวา 1 เซนตเมตร มทางสดายาวมากกวา ความยาวเมลดถง 10 เทา

- กระจายพนธดวยเมลดอยารวดเรว เมอรวงหลนจะงอกเปนตนออนไดด

การใชประโยชน - นามากรองเปนตบ เรยกวาตบแฝกใชมม

หลงคา - นามาฟนเปนเชอกสาหรบมดฟอนขาว

ลกษณะกอ - ขยายกอโดยการแตกไหล อยางรวดเรว

ไปใตผวดนเปนลาตนใตดน - แทงหนอขนมาบนดนเปนลาตนใหญ

ล าตน - ลาตนเลก กลม เมอเทยบกบหญาแฝก - ลาตนจะยางปลองสงชะลดหมหอดวย

กาบใบ ใบ

- มลกษณะแบนและกวาง คอนใบไปทางปลายใบ

ชอดอกและดอก

- ชอดอกเจาะกลมเปนหลอด - มดอกกนแนนและมปยคลายปยนน

เมลด

- เมอเมลดแกจะหลดกระจายไปตามลมไปตามลมตกตามทตางๆแลวงอกเจรญเตบโตเปนตนหญาคา

การใชประโยชน

- นามากรองเปนตนแฝก - ฟนเปนเชอกเพอมดฟอนขาว

www.ssru.ac.th

20

2.2 การผลตภณฑจากหญาแฝก

หญาแฝกเปนพชทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชดาร ใหใชเปนพชปองกนการพงทลายของดน หลงจากทปรากฏผลจากการทรงงานในแปลงทดลองหลายพนท พบวารากของหญาแฝกชวยชะลอกระแสนาปองกนดนพงทลายและเกบความชมชนไดด เพราะหญาแฝกมกอหนาแนน มรากทชอนไชลงไปในดนลกหลายเมตร หญาแฝกสามารถขนอยตามธรรมชาตทวทกภาคของประเทศ ดนทกชนดทกสภาพดนฟาอากาศมชอทางวทยาศาสตรวา Vetieria Zizanioides เปนพชทมความสามรถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดด เสนผานศนยกลางกอประมาณ 30 ซ.ม. ความสงดอกยอดประมาณ 50 – 150 ซ.ม. กวางประมาณ 8 ม.ม. แนวรวหญาแฝกเปรยบเสมอนแผนกรองทหนาแนน รากของหญาแฝกเหมอนดายทเยบรอยกนเปนยวงกวางในดน โดยทวไปหญาแฝกมความผกพนเปนสวนหนงกบชวตในสงคมไทยมานาน มการนาเอาหญาแฝกมาใชประโยชนในชวตประจาวนมากมาย เชน นารากทมความหอม มาแขวนในตเสอผาทาใหมกลนหอมและชวยไลแมลงทจะมาทาลายเสอผา เปนสมนไพรทางการแพทย สรรพคณชวยขบลมในลาใส แกอาการทองอดทองเฟอ ใชใบและตน ทาวสดหลงคาบาน ใชเปนวสดคลมดน เชอเพลง อาหารสตว ปยหมก ทากระดาษ ทาเชอก และทาผลตภณฑใชสอยเปนตน

เพอสนบสนนโครงการตามพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว กรมสงเสรมอตสาหกรรมโดยกองอตสาหกรรมในครอบครวไดทดลองการนาเอาหญาแฝกมาพฒนาทาผลตภณฑหตกรรม เพอนาไปถายทอดฝกอบรมอาชพใหแกราษฎรในชนบทโดยเฉพาะอยางยงราษฎรในพนทโครงการปลกหญาแฝก เชนโครงการพฒนาคอยตงจงหวดเชยงราย

การผลตภณฑจากหญาแฝกจะศกษารายละเอยดในหวขอตอไปน 1.ขนตอนการเตรยมวตถดบ

1.1 การคดเลอกชนดสายพนธ 1.2 การคดหญาแฝก 1.3 การตากหญาแฝก 1.4 การเตรยมเสนสาหรบทาผลตภณฑ 1.4.1 การนาใบหญาแฝกทตากแหงไปทาผลตภณฑเลย 1.4.2 ใชวธนาไปรด 1.4.3 ใชวธนาไปเลยด 1.4.4 ใชวธนาไปตม

www.ssru.ac.th

21

1.5 การฟอกขาวหญาแฝก 1.5.1 การนาไปฟอกขาวการทาผลตภณฑ 1.5.2 กานาผลตภณฑททาเสรจแลวมาอบกามะถน 2.เครองมอเครองใชในการทาผลตภณฑจาหญาแฝก 3.กรรมวธการผลตภณฑจากหญาแฝก 4.ประเภทผลตภณฑจากหญาแฝก 5.ลกษณะการผลตภณฑจากหญาแฝก 6.แหลงผลตภณฑจากหญาแฝก 7.วตถดบทใชในการผลตภณฑจากหญาแฝก 8.กาลงการผลตภณฑจากหญาแฝก 9.การสงเสรมและพฒนาการผลตภณฑจากหญาแฝก

1 ขนการเตรยมวตถดบ 1.1 การคดเลอกชนดและสายพนธ หญาแฝกในประเทศไทยมอย 2 ชนด คอ หญาแฝกหอมและหญาแฝกดอน กรมพฒนาทดนไดรวบรวมไวทวประเทศคดเลอกได 27 สายพนธ แตมหญาแฝกทเหมาะสาหรบการขยายพนธและการอนรกษดนและนาจานวน 10 สายพนธ ซงมรายละเอยดดงน ก.หญาแฝกหอม ( Vetiveria Zizanioides Nash ) เปนหญาแฝกทสามารถรบตวเขากบธรรมชาตและสภาพแวดลอมไดด เจรญเตบโตไดคอนขางรวดเรว จะใหชอดอกหลายชอและเกดการผสมขามตนทกป หญาแฝกหอมมความยาว 40 – 90 ซ.ม. กวาง 0.6 – 0.9 ซ.ม. ทองใบออกสขาวซดกวาดานหลงใบเวลาตากแหงจะมสเขยวนวล เหมาะสาหรบมาทาผลตภณฑมาก แฝกหอมม 4 สายพนธ คอ ศรลงกา กาแพงเพชร 2 สราษฎรธาน และ สงขลา 3 ข.หญาแฝกดอน (Vetiveria Nernoralis A. Camus) หญาแฝกดอนหรอทเรยกวาแฝกหรอแฝกพนบานนน มการกระจายพนธในวงศแคบๆตามธรรมชาตเฉพาะบรเวณแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ยอดกอตรงปลายจะแผโคงคลายกอตะไคร ไมตงมากเหมอนหญาแฝกหอม ในบางพนทพบวาขนอยหนาแนน ในลกษณะเปนพชพนลางคมดนเปนบรเวณกวาง หญาแฝกดอนมใบยาว 35-60 เซนตเมตร กวาง 0.4-0.6 เซนตเมตร ใบมสเขยวซด หลงใบพบสามเหลยมของใบมหนาม เนอใบหยาบสากคายมไขเคลอบนอย ทาใหดกรานไมเคลอบมน ทองใบมสเดยวกบดานหลงใบ แตจะมสซดกวา แผนใบเมอสองแสงแดดไมเหนรอยเสนในเนอใบ เสนกลางใบสงเกตไดชดเจน มลกษณะแขงเปนแกนนนทางดานหลง จงไมเหมาะ

www.ssru.ac.th

22

สาหรบมาทาผลตภณฑ แฝกดอนม 6 สายพนธ คอ พนธนครสวรรค เลย ประจวบครขนธ กาแพงเพชร ราชบร รอยเอด จากคณสมบตของหญาแฝกทง 2 ชนดและ 10 สายพนธดงกลาวขางตนหญาแฝกทเหมาะสมนามาผลตภณฑคอ หญาแฝกหอม ซงหญาแฝกหอมทนามาทาผลตภณฑมหลายสายพนธ แตทนยมใชอยปจจบนม 3 สายพนธ ซงมความเหนยวใบใหญยาว เหมาะสมสาหรบทาผลตภณฑคอ

1) พนธสราษฎรธาน มคณสมบต เหนยว ใบหญา และยาว 70-100 เซนตเมตร 2) พนธศรลงกา หรอ อนเดย มคณสมบตเหนยว เลกกวาพนธสราษฎรธานความยาว ไลเลย

กน 3) พนธสงขลา ใบใหญ ยาว แตเปราะกวา พนธสราษฎรธานและศรลงกา

1.2 การตดหญาแฝก หญาแฝกแตละพนธ การเจรญเตบโตไมเทากน แตพอประมาณอายทจะนามาใชงานได

คอ แฝกทปลกใหมหากไดมการบารงด อายประมาณ 5 – 6 เดอนกตดมาใชงานได หลงจากนนกจะตดไดทกเดอน แฝกออนจะใชงานไดด หากแฝกเรมมดอกจะแขงหกงายไมเหมาะสมสาหรบทาผลตภณฑ เมอเราเลอกแฝกในแปลงไดเหมาะสมสาหรบการใชงานแลว กลงมอจากหญาแฝก

การตดตองตกทงรองคอตดหมดเลย ตดเปนบางสวนไมไดเพราะเปนหญาแฝกจะแตกใบใหมไมพรอมกน ทาใหใบออนแกไมเทากน วธตดใชเคยวเกยวเหมอนเกยวขาวจะสะดวก เมอตดไดใหวางใหเรยบรอย หญาหกตอนสดเมอแหงเสนกจะขาด 1.3 การตากหญาแฝก วนแรกควรนาแฝกมากระจายเรยงใหเปนแนว พอแฝกเรมเหยว กคดสวนทใชการไมไดออกไป เอาสวนทใชไดมามดปลายเปนกาๆ เพอใหสะดวกในการขนยายและเกบ เมอคดเสรจกนามาตากโดย แผดานโคนของแฝกออกใหบาง เปนรปพด และวางเรยงกนใหเปนระเบยบจะดเรยบไมยงเหยง ทาใหแฝกแหงเรว ตากประมาณ 3 – 5 วน หากฝนไมตกกไมตองเกบระหวางตากเมอแหงแลวกนาไปใชงานไดเลย 1.4การเตรยมเสนหญาแฝกสาหรบทาผลตภณฑ นาหญาแฝกทแหงแลวมาเตรยมเสนใหเหมาะสมกบผลตภณฑทจะทาโดยการแยกเสนสนและยาว ความออนและแขงออกตามความเหมาะสมทจะใชแลวแตชนดของผลตภณฑ ซงมหลายวธ เชน 1.4.1ใชใบหญาแฝกตากแหงมาทาผลตภณฑหตกรรมโดยไมจาเปนตองผานกระบวนการอน แตผสานควรจะตองระวง และดลกษณะทศทางของหนามเลกๆ ทปลายใบ ตด

www.ssru.ac.th

23

ปลายใบออกประมาณ 20 ซ.ม. เพราะปลายใบจะคม และรดใบไปตามทศทางของหนาม วธนเหมาะสมกบการทาผลตภณฑสานหยาบๆ ไมตองมการประณต 1.4.2 การรด เพอใหเรยบแยกเสนสาหรบสานลาย หรอดเกลยว 1.4.3 การเลยด ใหนาใบหญาแฝกทตากแหงแลวมาเลยดเปนเสนเลกๆ ขนาดเทากนเพอสานเปนผลตภณฑ วธนเหมาะกบการทาผลตภณฑทตองการความละเอยด ประณต 1.4.4 ใชวธนามาตม หากตองการใหเสนหญาแฝกเหนยวขน กใหนาใบหญาแฝกไปตมในนาสะอาดผสมเกลอแกง โดยใชอตราสวน นา 10 ลตรตอเกลอแกง 1 ชอนโตะ ตมใหเดอดประมาณ 10 – 15 นาท แลวนามาลางใหสะอาด 1 ครง แลวตากใหแหง จะไดเสนหญาแฝกทเหนยวและขาวขน ทาใหไมคอยมเชอรา แตความมนเงาของเสนหญาจะลดนอยลง การทจะเลอกใชวธไหนกขนอยกบประเภทของผลตภณฑวาตองการความประณตมากนอยแคไหน และตองคานงถงเวลาทจะใชในการผลตดวย คดเลอกเฉพาะใบหญาแฝกออน โดยกอนนามาสานใหพรมนา เพอใหใบไมแขงกระดางในการสาน หรอจะใชผาชบนาหมดมาดๆ รดขนทใบกอนสานกได 1.5 การฟอกขาวหญาแฝกม 2 วธ 1.5.1 นาหญาแฝกฟอกขาวกอนทาผลตภณฑ ลาดบท 1 กอนตมตองตมแยกหญาแฝกกอน เพราะถอวาหญาแฝกนนมสงสกปรกอย

1. ใชหญาแฝก ครงกโลกรมตอนา 40 ลตร - โซดาแอส SODA ASH NO2CO3 3% - โซดาไฟ คอสตคโซดา CAUSTIC SODA หรอโซดาเดยมไฮดอกไซด

SODIUM HYDROXIDE NaOH 3% - สบเทยมเวตตงเอเยน WETTING AGBNT 3%

2. ตมในนาเดอดทมสารประกอบตามขอท 1 นาน 40 – 50 นาท 3. แลวนาไปลางนาใหสะอาด และผงลมใหแหง เกบไวนาไปฟอกขาวอกครง

ลาดบท 2 วธฟอกขาวดวยปนคลอรน CHLOREIN BLBACHING 1. ใหหญาแฝกทตมแยกเอาไขมนและสงสกปรกออกแลว ½ กโลกรม 2. นาสะอาด 40 ลตร 3. คลอรน CHLOREIN NaOcl ประมาณ 4 – 5 กรม 4. ละลายคลอรนลงในนาสตอกคลอรน STOCK CHLOREIN ทงไวประมาณ 1 นาท เพอให

ผงปนคลอรนนอนตกตะกอน 5. เอานาออกจากผงทตกตะกอนแลวนาเอาเสนหญาแฝกตามทไดตมแยกเอาสงสกปรกออก

ในขอแรก ขอท 1 ลงผสมเยนกบนาคลอรน แชทงไวประมาณ 50 นาท

www.ssru.ac.th

24

6. แลวนาเอาหญาแฝกออกผงใหแหง แลวจะนาเอาหญาแฝกทขาวกวาเตมไปยอมกจะไดสตามตองการ หรอจะใชนายากรสเซอรนทาผวกจะสวยงามดและออนนม

ลาดบท 3 วธฟอกขาวยงขน หรอฟอกนวล ดวยการฟอกไฮโดรเยนบรสซง HYDROGEN BLEACHING

1. -หญาแฝกทฟอกขาวแลว ½ กโลกรม ผสมกบนาประมาณ 30 ลตร -ไฮโดรเยนเปอรออกไซด HYDROGEN PEROXIDE ( H2O2 ) 60% ตอนา ประมาณ 8 – 9 ลตร -โซเดยมซลเกต SODIUM SILICATE ( Na2SLO3 ) 40% ตอนา 8 – 9 ลตร -สบเทยมเวตตงเอเยน WETTING AGENT 1 – 1.5 กรม

2. –ตนหญาแฝกทมสารละลายตามขอท 1 ใหเกอบเดอด ประมาณ 80 องศาเซลเซยส นานประมาณ 50 นาท 3.-เอาออกลางใหสะอาด แลวนาออกตากใหแหง แลวจะเปลยนเปนสไดตามตองการดวยการยอม

1.5.2 การนาผลตภณฑททาเสรจแลวมาอบกามะถน การนาผลตภณฑจากหญาแฝกมาอบกามะถน เพอใหขาวขน เพราะหญาแฝกจะโดน

ความชนอาจเปลยนเปนสเหลอง เมออบกามะถนแลว สจะขาวขน สวนมากนยมอบกามะถน เมอทาผลตภณฑเสรจแลว หากอบกามะถนกอน เมอหญาแฝกโดนนาเพราะขณะทาผลตภณฑจะตองพรมนาชวยใหนมสของหญาแฝกจะเหลองอก

วธการอบกามะถน ทาไดดงน -เตรยมตอบ ขนาดความกวาง 1 เมตร ยาวเมตรครงเมตร -เตรยมถานหงขาว พรอมภาชนะถวยกระเบองหรอกระปองนม -เตรยมกามะถนปน 1 ชอนโตะ -นาผลตภณฑจากหญาแฝกเรยงไวขางบนใหเรยบรอย -นาถานหงขาวทตดไฟแลวใสในภาชนะกระเบองหรอกระปองนม -นากามะถนผงโรยลงไปในถานทตดไฟแลวกเกดไปลกแลวเปนควนนาไปวางในตทเตรยม

ไวชนลาง สรป 1.การตมเปนการแยกเอาสงสกปรกออกและทาใหหญาแฝกมลกษณะเหนยวขน 2.ทาการฟอกดวยปนคลอรนใหขาวแบบเปลยนส 3.ทาการฟอกใหขาวยงขน หรอฟอกนวลดวยไฮโดรเจนเปอรออกไซด แลวไปทาดวยกรส

เซอรน เพอใหออนนมเมอตองการ

www.ssru.ac.th

25

2. เครองมอเครองใชในการท าผลตภณฑจากหญาแฝก 1.เครองรดหญาแฝกทาดวยโลหะลกกลงชปโครเมยมชนดแขง( HARD CHROMB) เพอกนไมใหเกดสนมมสกรอยดวยบน 2 ตวสาหรบคลายใหกวางและใหแคบเพอสะดวกในการรด 2.เขมสอดนา ใชในแคบๆ เชน สอดลงในชองทตดกนมากๆ เขมจะนาเสนใยของหญาแฝกผานไปไดสะดวก 3.เหลกเจาะนา ( AWL) ใชปลายแหลมของเครองมอเจาะใหทะล เมอขยายดวยเหลกเจาะจนเปนรแลวจงใชเขมสอดนาตาม จะทาใหงายเขา 4.คมปลายแบน ( FLAT NOSE PLIERS) ใชดงเสนใยหรอใชคมแทนมอไดหรอใชกบของเลกๆ ทมอไมสามารถจบไดถนด 5.กรรไกร ( SHEARS) มไวสาหรบตดหญาแฝกเปนสงสาคญเพราะจะตองใชในการตดหรอเลมสวนตางๆในกจกรรมของการทางาน 6.ไมบรรทด ( RULER) มเตรยมไวในการวดขนาดใหเสนตรงในการออกแบบตางๆ ทเกยวของกบงานหญาแฝก 7.ดนสอควรใช 2 บ เปนอยางตา ไมออนไมแขงเพอใชบนทกขอความเกยวกบงานหญาแฝกหรองานเขยนแบบตางๆ 8.ยางลบ (ERASER) ตองจดหาไวประจาเมอมความจาเปนผดพลาดกจะไดลบและทางานสะดวก งานกจะสะอาดเรยบรอยด 9.มดใชตด ถาก เหลา ตามแตความจาเปนมดตองคมอยเสมอ เปนของคกนกบงานหญาแฝก และอาจผลตขนโดยผสมกบงานอนๆ 10.คอนหวเหลกสวนดามเปนไมเวลาทางานตองดความเหมาะสมใชทบหรอตอกตามแตจะเหนสมควร 11.เครองตเกลยว (SPINNING) เปนโลหะใชมอหมน มกระสวย (SPOOL) ทาดวยไมสวมใสขณะทพนเกลยวไปแลวครงหนงกหยดเอาเกลยวทพนแลวนนเกบเขาในกระสวยโดยไมตองถอดออกจากเครองปนเกลยวเปนแตเพยงยกเสนเชอกใหตงฉากกกกระสวยแลวปนเกบเขาไว ทาเชนนตอไปจนเตมกระสวย 12.ไมปาด (SLICE WOOD) ปลายบางมดานถอเรยวเลกใชจมกาวยางทาหญาแฝกเมอตองการตอใหมความยาว 13.กาวยาง (RUBBER CEMENT) เปนนายางทผสมสาหรบขายตามตลาดแผนกชางหนงชอบใช แตไมใชชงกาวเพราะไมเหนยว

www.ssru.ac.th

26

14.หนไม ( MODEL OF WOOD) สาหรบเปนแบบสานหรอเยบหมวก มหลายขนาด ทนยมใชคอเสนผานศนยกลาง 17.5 ซ.ม. สง 9 ซ.ม. 15.แลคเกอรเปนนามนขนใชผสมกบนามนทนเนอรทาใหเจอจางและสดใส สาหรบทาผลตภณฑ ทาใหดเปนมนสะอาดตา 16.จกร เปนเครองมอทจาเปนชนดหนงในการออกแบบกระเปา หมวก แผนรองของรอน โคมไฟ ฯลฯ ลวนแตเปนงานทตองใชจกรเยบประกอบเปนรปสาเรจทงสน ชนดของจกรตองเปนจกรทเยบไดทงธรรมดาและซกแซก เชนการเยบหมวกดวยการนาเอาเปยเสนเลกๆมาเยบซกแซกตอเขาดวยกน เปนตน หรอการเยบเสนเปยตอปนเปนผน กเยบดวยจกรซกแซกเชนเดยวกน 17.เขมนาในการเยบ ( LOCKER NEBDLE ) เปนเขมทใชมอเยบตลอด จงหวะทเยบจะดอยทผเยบจะตงใจมากนอยแคไหนเพยงไร หรอ เกดจากความชานาญโดยแทประโยชนของการใชเขมนานกเพราะจกรไมสามารถเยบได เพราะแผนทเยบหนาเกนไป 18.เขมมหลกใหญเรยกได 2 ชนด ชนดท 1 เรยกเขมปลายท ( BLUNT HEEDLE) เขมนใชกบวสดทหยาบไมตองดผลทแทงลงไมวามผลอยางไร สวนชนดท 2 เรยกเขมปลายแหลม ( POINTED NEEDLE ) เขมนใชกบวสดทออนนมเปนงานประณตละเอยด เขมปลายแหลม เปนเขมทใชกบงานทเนนความประณต เปนงานทมคณคาในดานศลปะเชน งานปก งานสอย งานลกพน ฯลฯ ลวนแตเปนงานทสามารถสรางสรรคไดงดงามและปราณตดวยเขมปลายแหลมทงสน 3.กรรมวธการผลตผลตภณฑจากหญาแฝก การผลตผลตภณฑจากหญาแฝกมหลายวธ แลวแตจะเลอกวาวธไหนเหมาะสมกบประเภทของผลตภณฑทจะผลต ซงมวธการผลตดงน

3.1. วธการถก 3.2. วธการพน 3.3. วธการสาน 3.4. วธการตเกลยว 3.5. วธการผก 3.6. วธการทอ

3.1วธการถก วธการถกจะใชวสดทเปนเสนออนและมความยาวพอสมควร ใชถกยดโครงสรางภายนอกใหตดกบผนงของผลตภณฑทผลต เชนการถกขอบภาชนะการถกหภาชนะ หรอการถกโครงตางๆ ของภาชนะเปนตน

www.ssru.ac.th

27

การถกนบางครงจะเรยกวาการผกกได ลกษณะถกหรอการผกภาชนะโดยทวไป จะมระเบยบทเปนลกษณะเฉพาะของการถกแตละแบบ เชนเดยวกบแบบของลานสาน เชนลายถกหวแมลงวน ลายถกปลาชอน อยางไรกตามแมวาการถกจะเปนการเสรมเพอใหเครองจกรสานมความสมบรณยงขนกตามแตการถกกเปนขบวนการทจาเปนอยางขาดไมได ไมวาจะเปนภาชนะหรอเครองใชอนๆ ถาสงเกตดแลวจะเหนวามขบวนการถกเขาไปเปนองคประกอบอยเสมอ เชน ขอบ ขา ปาก กนของภาชนะ ลาดบท 1 ถกเปยสงใชทาแถบ

1. ใชปดบางสวนทไมพงปรารถนาจะใหเหน 2. เปนการเพมเสรมแตงทาใหวสดททาดเรยบรอย 3. ทาใหการออกแบบนนดสมบรณขน

ภาพท 2.2 การเตรยมเสนทงหมดม 4 เสน จะเรมพนหรอถกทางใดกไดแตในภาพทาจากซายไปทางขวา

ภาพท 2.3 การเรมถกขวามอกอนและขอไดโปรดสงเกตดดวยวาจานวนเลขกากบเสนนนสลบทกนอยเสมอ

ภาพท 2.4 ขนตอนการถก จงสงเกตดเลขประจาเสนนนจะตองสลบกน เทาทเหนอยน กจะนบไดเปนเลข 3.4.2.1

ภาพท 2.5 ขนตอนการถก การยายเสนนนตองยายขดกนเสมอโดยไมทาซากนไปจนรบจานวน 3 ครง กอนและตอมาเสนท 4 กจะไปขดกบเสนไหนไมไดจงจาจะตองยกเสนท 1 ลงขด

www.ssru.ac.th

28

ลาดบท 2 ถกเปนลาย 3 ไวเยบหมวก หรอใชประกอบทาวสดอนไดหลายชนด ถกเปย 3 กคงเชนเดยวกนกบเปย 4 ผดกนอยทสามารถทาใหเปนเสนเลกได ถกไดงายกวาเปยอนๆ และมทใชมากเพราะเปนการถกไดหลายขนาด ถกขนาดเสนใหญกจะใชทาของหยาบโดยมากใชขดเปนรปสเหลยมแลวเอามาตอกนเปนผนใชปพนหอง สานตะกรากมกชอบใชเปย 3 ถกเสนโตนาไปขดกบเสนหวาย ททาเปนโครงเสนยนกจะไดตะกราใสผาหรอใสเศษผง เศษกระดาษ หรอจะใชประกอบกนเปนกระเชาใสผลไม ใสของขวญกดงามไปอกแบบหนง การทาเปย 3 เสนใหญจะผลตไดเปนจานวนมากและรวดเรว ผลตภณฑจาพวกนตองอาศยการประกอบดวยการเยบประดษฐตดตอ จะดวยมอหรอดวยจกรเปนสวนใหญนอกจากจะใชขดทาพรหมปพนหองแลว ยงสามารถจดขดเปนทวางของรอนไดดอกดวย คณภาพของวสดจาพวกนตองหนาและมความหยนตวไดเพอจะรบนาหนก ในจองนนๆ เชนใชวางหมอขาว หรอวางกระทะเกยวกบการใชของภายในครว เชน รองครกกนกระเทอนไดเปนอยางดเพราะมความหนารองรบไมใหเกดเสยดงขณะททางานนอกจากจะทาผลตภณฑไดหลายชนด เปย 3 ชนดเลกสามารถทาไดอกแบบหนง เชนเยบตอกนดวยจกรเยบผาหรอเยบดวยมอกอาจทาไดโดยมากเปนผลตภณฑจาพวกหมวกชายและหญงและสงของอกหลายลนดเชนทาทหมแกวนาดม ทใสไขรวกหรอสามเปนผนสาหรบโตะอาหารเปนตน

ภาพท 2.6 แสดงถงขดเสนตางๆ ไดจนครบครง ตอไปผปฏบตการกจะมองเหนแลววาจะตองจดอยางไรจงจะไดทาจากทางซายไปทางขวาครงหนงและจะทาขวามอไปทางซายสลบกนไป

ภาพท 2.7 การขดตอเนองกนตลอดไปจนกวาจะไดเวนยาวตามตองการขนาดของเสนนนขนอยกบเสนหญาแฝกตองการใหเสนกวางหรอแคบกตองขนอยทจดเสนหญาแฝกทใชสานเปนขอแรก

www.ssru.ac.th

29

ภาพท 2.8 การถกแบบ 3 เสน ลาดบท 3 ถกสเหลยมใชทาลาย

เรมตนใชหญาแฝก 2 เสนไขวกนตรงกลางเสน แลวจะไดสวนปลายเปน 4 เสน

1 2 3 4

5 6 7 8

www.ssru.ac.th

30

ภาพท 2.9 ขนตอนการถกแบบสเหลยม

ถกสเหลยมรอบดานใชเสนหญาแฝกชนดแบน หรอ ตองการใหเปนเสนกลมรอบดานกใช

เสนหญาแฝกตเกลยว ใหกลม แตใชวธสานแบบเดยวกนตาม รปภาพทใหไว ทใชสวนใหญนนทาหหวกระเปาหรอตะกราและสายกญแจ และนอกจากนน กคงออกแบบตางๆแลวใชประกอบลายใหเกดความสวยงาม ถาตองการใหยาวออกไปกตอเสนหญาแฝกได สรปแลวลวนมประโยชนดวยกนทงสนและอาจพลกแพลงรปแบบไดอกมาก ลาดบท 4 ถกตะกรอทาปมกระเปา

ภาพท 2.10 ขนตอนการเตรยมเสนการถกตะกรอ ถกตะกรอเชนเดยวกบถกเปย 4 ตางกนอยทพบเสนนนไมตองกดใหเสนแบนคงปลอยเสนไว

แลวปมจะมวนไปเอง จนเปนรปตะกรอ

www.ssru.ac.th

31

ภาพท 2.11 ขนตอนการถกตะกรอ

ถาตองการใหโตกใหปมงอ กด หรอมวนหลายๆครงกจะไดลกตะกรอโตขน เมอไดตะกรอโตตามตองการ จงสอดขดเสนปลายกจะไดรบผลสาเรจ ตามทเหนนไมไดดงแนน เพอใหเหนชด

3.2 วธการพน

วธการพน หญาแฝกทใชทาผลตภณฑนนเปนเสนออนและมความเหนยวพอสมควร ถาไดรวมกนเปนจานวนมาก ดวยวธการพนใหถกตอง กอาจขนเปนรปทรงตางๆได วธการใหญๆในการรวมผกพนกนขนนนมหลก ดงน

3.2.1 พนขาม คอ เรมพนทหวเสน เมอพนไดมากแลวกพนรวมหกหมวด พนใหตดกนเปนกนหอย ใช เขมรโตหรอลวดนา

3.2.2 พนไขว เรมพนหวเสน หกหวงอขมวดพนตดกนกบกนหอย ดวยวธพนไขว วธพนไขว

ลาดบขนตอนการพนไขว

ภาพท 2.12 ขนตอนการพนไขว

1. เรมพนหวเสน 2. หกหวงอขมวดพนตดกน 3. พนขมวดใหตดกนเปนกนหอยดวยวธพนไขว

เมอขดเปนวงกลมโตตามตองการแลวกทาหวงสาหรบแขวนเพอสะดวกตอการเกบ วธพนลกแกว

www.ssru.ac.th

32

ลาดบขนตอนการพนลกแกว ขนตอนท1 เรมพนหว

ขนตอนท 2 พนแลวงอพบ ขนตอนท 3 พบรวบเขาดวยกน ขนตอนท 4 เรมขมวดพนลกแกว

ขนตอนท 5 ขมวดเปนรปวงกลมเปนทรองของภาชนะ

ภาพท 2.13 ขนตอนการพนลกแกว

ภาพท 2.14 ขมวดเปนรปวงกลมเปนทรองของภาชนะ

ภาพท 2.15 ขมวดเปนรปทรงของภาชนะตางๆ

www.ssru.ac.th

33

ภาพท 2.16 รปแบบทรงแจกนและทรงถาด ประดษฐลวดลายในตว

ภาพท 2.17 รปแบบกระเปาหวทรงตางๆ กระเปามฝาปดเปด แตไมเปนเอกเทศและยกดอกในตวใชวธพนขาม กระเปามฝาปดและเปดไดโดยเอกเทศและตกแตงดอกไมประดษฐดวยวธพนขาม กระเปาเอกสาร ใชวธแบบผสมผสานกบวสดอน

รปแบบตะกราทรงรและทรงเหลยม ตะกราทรงนารก ตกแตงดวยวธการพนบดไขวเปนวง ซอนกนโดยรอบ เพอความสวยงาม ตะกรา วธพนลกแกวทงใบ ทรงรขนาดใหญ ใชวธพนลกแกวทงใบไมไดใชหนแบบ ตะกราใชวธขามและพนลกแกวผลตตามรปแบบทออกแบบไวโดยไมไดใชหนแบบ

ภาพท 2.18 รปแบบตะกราทรงรและทรงเหลยม

www.ssru.ac.th

34

3.3 วธการสาน วธการสาน คอ ใชหลกการโดยนาหญาแฝกมาไขวสลบกนไปมา อาจจะใชหนหรอไมใชหนกได การสานของไทยนนมรปแบบตางกนไปมากมาย ทงทแตกตางดวยลกษณะของแบบลายและวสดทใชในการสาน ในดานลวดลายทสานนน สวนมากจะสานลายใดกขนอยกบความเหมาะสม เชน อาจจะใชลายธรรมดา เพอใหเกดความแขงแรงทนทานและความสะดวกในการสาน การสานแบบตางๆเทาทปรากฏอยลวนเกดขนจากการสานดวยลายทตางกนไป แตโดยหลกใหญๆและจะเหนวาการสานลวดลายทงหลายนนจะตองใหการขดกนเพอใหวสดทสานนนยดตวขดกนคงรปอยไดเปนหลก ซงมรปทรงตางๆหลายลาย ไมวาจะเปนลายขดธรรมดาหรอลายสอง ลายสามหรอลายอนๆกตาม การสานโดยทวไปแลวอาจจะจาแนกออกเปนลกษณะใหญๆ ไดดงน

3.3.1 การสานดวยวธการสอดขดกน 3.3.2 การสานดวยการสอดขดกนดวยเสนทแยง 3.3.3 การสานดวยวธขดเปนวง 3.3.1 การสานดวนวธการสอดขดกน

ลายขดหรอการสอดขดกนนเปนลายพนฐานของการสาน ลายขดกนนเปนววฒนาการจากการสานขดกนระหวางเสนแนวตงและเสนแนวนอนอยางละเสน มาเปนการใชเสนวสดหลายๆเสนขดสลบกนทาใหเกดลายใหมๆขน หรออาจจะสอดทแยงเขาไประหวางเสนตงและเสนนอนกได จะไดรายใหมขนเชนกนหรอจะใหลายขดกนในลกษณะแนวทะแยงมชองวางเปนรปขาวหลามตดกได หรอจะเพมเสรมดวยการยกและขมสลบกนไป เชน พวกลายสอง และลายสาม ซงจะทาใหไดลายขดทละเอยดยงขน เชน กระเปาตะกราหว

3.3.2 การสานดวยการสอดขดกนดวยเสนทแยง ลายทแยงนลกษณะการสานคลายการถก สวนมากจะใชวสดเสนแบนบางๆ เพราะการ

สานลายชนดนตองการแผนทบ สามารถตอเชยมกนโคงหวไปตามความโคงของภาชนะทตองการได ลายชนดนบางทกสานเปนแผนแลวนาไปประกอบกบโครงสรางอนตามรปทรงทตองการ นอกจากนลายทแยง เปยลายทเกบรมไดเรยบรอยสวยงาม

3.3.3 การสานดวยวธขดเปนวง ลายสานแบบขดนสวนมากจะใชสานภาชนะ ซงเปนการสรางรปทรงขนดวยการขดตว

ของวสดซอนกนเปนชนๆแลวใชตวกลางเชอมถกเขาดวยกนดวยการเยบหรอถก แตโดยทวไปแลวการเรมตนจะเรมจากการขดออกมาจากวงใน ในลกษณะกนหอยเสมอ ลายสานแบบนจะรบ

www.ssru.ac.th

35

นาหนกและแรงดนไดด เพราะโครงสรางทกสวนจะรบนาหนกเฉลยไดทงถงกน เชนตะกราหว กระเปาถอ หรอเสนบางๆนามาเยบตดกนเปนชนๆ เชน การทาหมวก ทากระเปา หมวก การทาหมวกจากหญาแฝกเปนการทาทงาย โดยใชแบบหรอหนประกอบการสาน

1. ขนตนลายขดธรรมดาตรงกลาง 2. เสรมเสนยนไดทกเวลาใหเปนเสนค - ขนตนดวยการใชหนดวยการสานตรงกลางเปนอนดบแรกสานจนไดพนดานบนหมวก

วธสานใชลายธรรมดาสาคญทเสนยนตองเปนเสนคเสมอ ถาเปนเสนคจะสานขดไมไดและม

- โอกาสเสรมเสนยนทกเวลา

ภาพท 2.19 ขนตอนการสานหมวก

- สานขดตอลงมาตามหนทใชขนตนใหรอบหมวกทงใบ - ทาตามหนตลอดจนถงปก มความกวาง 11.5 ซ.ม. เมอเสรจแลวพนดวยแลคเคอร 3.4 วธการผก ขนตอนการผกมดลายตะขาบใชกบหตะกรา

วธผกเบองตนดงภาพแสดงวธในการผกนนใชเสน 2 เสนหรอจะใช 3-4 เสนกไดขนอยกบขนาดความกวางของหตะกรา

ภาพท 2.20 วธการผกมดลายตะขาบ

www.ssru.ac.th

36

วธผก เอาปลายเสนทอยดานบนสอดผานใตเสนแกนกลางไปขดทบเสนลาง สวนปลายเสนทอยดานลางสอดทบเสนแกนกลางและไปสอดขดเสนบน แลวดงปลายทงสองเสนมดแกนกลางใหแนน เมอผกรดแลวจะตองดงใหกระชบแนนตลอดความยาวทใช และควรรดใหชดกนอยางสมาเสมอ จะไดลายผกทสวยงามลายกระชบแนนแขงแรงดขน ขนตอนการผกมดหตะกราลายตะขาบ

ภาพท 2.21 แสดงหหวตะกราใสของ

3.5 วธการตเกลยว การตเกลยวคอการนาหญามาตเกลยว เพอใชถกสงของตางๆ เชน เกาอ หรอการตเกลยวดวยมอใชงานถก ทอ เชนทาแผนวางของรอนหรอวางจาน ตเกลยวตดกระดม พนเกลยวตดหกระเปา

ภาพท 2.22 การตเกลยว

3.6 วธการทอ การทอใชหลกการทอแบบทอเสอ โดยมเสนยนเปนวสดอนๆ เชน ดาย ฝาย เชอก ไนลอน และใชหญาแฝกเปนเสนพง เสนหญาแฝกบดเปนเกลยวเลก

www.ssru.ac.th

37

ภาพท 2.23 วธการทอ

4.ประเภทผลตภณฑจากหญาแฝก ผลตภณฑจากหญาแฝกทผลต จะมลกษณะทคลายคลงกนสามารถแบงไดประเภทดงน 1.ประเภทผลตภณฑทใชเปนเครองประดบ ไดแก หมวก ทคาดผม เขมขด รองเทา กระเปาถอสตร 2.ประเภทผลตภณฑทใชสอยทวไป ไดแก ตะกรา กระเชาใสตนไม ถงขยะ กระเปาเดนทาง แผนรองจาน+รองแกว เสอปโตะยกดอก แฟมใสเอกสาร

5.ลกษณะการผลตภณฑจากหญาแฝก ลกษณะการผลตในแตละพนทจะคลายคลงกนมการทาการผลต ซงพอสรปไดดงน 1.มอาชพหลกทานา ทาสวนยาง ทาการผลตภณฑจากหญาแฝกเมอมเวลาวาง 2.ทาการผลตภณฑจากหญาแฝกเปนอาชพหลกตลอดทงปเพอเปนการคา เชน โครงการพฒนาดอยตง 3.ทาผลตภณฑจากหญาแฝกเปนอาชพเสร เมอมเวลาวางตามคาสงซอของพอคาเปนประจา เชน จงหวดสราษฎรธาน จงหวดนราธวาส 4.ทาผลตภณฑจากหญาแฝกบางเปนบางครงตามคาสงซอหรอนาไปขายในงานตางๆ เชน จงหวดพจตร หม 4 บานทงโพธ ต.ทงเมอง อ.ตะพานหน จ.พจตร และหม 5 บานสนปามวง ต.บานตอม อ.เมอง จ.พะเยา และจงหวดสราษฎรธาน จงหวดนราธวาส 5. เรยนรการผลตและกรรมวธการผลตรปแบบตางๆจากวทยากร กรมสงเสรมอตสาหกรรม 6.การผลตยงไมมการรวมกลม ตางคนตางผลต แตจะมประธานกลมเกษตรเปนผประสานงานหรอคนกลางตดตอรบการสงซอ

6. แหลงผลตผลตภณฑจากหญาแฝก

www.ssru.ac.th

38

ตารางท 2.3 แหลงผลตผลตภณฑจากหญาแฝก แหลงผลต ประเภทผลตภณฑ

จงหวด อ าเภอ ต าบล ชอบาน หม เชยงราย

“

พะเยา

พจตร “

ชยนาท อางทอง

สพรรณบร “

สงหบร ปทมธาน

นครปฐม

“

ฉะเชงเทรา ชลบร

“ “

กระบ “

สราษฎรธาน “

นราธวาส “ “

สงขลา

แมสาย แมจน

เมอง เมอง

เมอง

ตะพานหน

ตะพานหน สรรพยา

วเศษชยชาญ ดอนเจดย

เมอง คายบางระจน

เมอง

บางเลน

บางเลน

พนมสารคาม พนสนคม พนสนคม พนสนคม

ปลายพระยา คลองทอม

พนพน พนพน พนพน

บานนาเดม บานนาเดม

ตากใบ ตากใบ เมอง เมอง

หาดใหญ

เวยงบางคา โครงการพฒนาดอยตง

ทาจาป บานตา

บานตอม

ทงโพธ

วงหลม สรรพยา

ตลาดใหม ดอนเจดย บานโพธ โพทะเล บางพน

คลองนกกระทง

นลเพชร

ทาถาน

ไรหลกทอง หนองปรอ

นารก ปลายพระยา คลองทอมใต ทาสะทอน ทาสะทอน ทาสะทอน

เขาพล ทาเรอ ไพวน ไพรวน

โคกเคยน กะลวอเหนอ

คเตา

ผาหม

ตาเหลา หวยเคยนเหนอ

สนปามวง

ทงโพธ

วงหลม

บานออย ตลาดใหม ดอนสาโรง

โพธตะวนตก คลองระนาม ชวาบางพน

คลองภาษ

ดอนแฟบ

โคกหวขาว ไรหลกทอง

- -

ศรพระยา คลองขนาม

หวยลก บอกรง

ทาสะทอน เขาพล ทาเรอ

เกาะสวาท คลองไหล

โคกพะยอม -

หวควาย

ศนยฝกอบรม

2 1

15 4 3 7 2 2 3 2

11 2

3 1 8 2

12 3 2 1 5 5 3 4 2 1 9

หมวก กระเปา กระเชา ตะกรา ของชารวย

ดอกไม ทรองแกว กระเปา รองเทา

กระเปา กลองใสกระดาษทชช หมวก กระจาดผลไม

กระเปา กระเปา ถาดใสผลไม

เขมขด ตะกรา ถงขยะ กระเปา

หมวก รองเทา ตะกรา กระจาดใสผลไม

รองเทา กระเปา ตะกรา หมวก กระเปา

เครองตกแตงบาน ตะกรา เขมขด

กระเปา รองเทาแตะ หมวก

กระจาดใสผลไม ทรองจาน กระเปา ตะกรา

ตะกรา กระเปาหว กระจาด ดอกไม ตะกรา กระเปา กระเปา ตะกรา ทรองจาน ถงขยะ

กระเปา ทคาดผม แฟมใสเอกสาร หมวก

แผนรองจาน+รองแกวเสอป กระเปาเดนทาง หมวก

กระเปา เสอปโตะ หมวก กระเปา

กระจาด ถงขยะ หมวก กระเชากระจาด

กระเปา ตะกรา กระเปา

กระเปา ตะกรา

www.ssru.ac.th

39

จากตาราง ผผลตผลตภณฑจากหญาแฝกแยกตามจงหวดได ดงน ผผลตจงหวดเชยงราย เปนผรบจางผลตใหกบโครงการพฒนาดอยตงซงเปนชาวเขาทเคยเปนผเสพยาเสพตดทศนยบาบด ซงปจจบนเปนศนยฝกอบรม บานฝาหม ตาบลเวยงพาคา อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย ซงเปนแหลงปลกหญาแฝกพนธสราษฎรธาน ซงเหมาะสมนามาทาผลตภณฑ ผผลตจงหวดพะเยาม 3 หมบาน ซงอยในอาเภอเมอง ผผลตไมไดผลตเปนอาชพเนองจากอยไกลแหลงวตถดบ ผลตบางบางครงทมการประกวดหรอมงานเทศกาลเพอจาหนาย ปกตจะผลตผลตภณฑจากผกตบชวาจาหนายเพราะใกลแหลงวตถดบ ผผลตจงหวดพจตรม 2 หมบาน 1 อาเภอ คอ อาเภอตะพานหน ผลตบางไมมากตามแตจะมผมาสงผลต หรอผลตจาหนายในงานเทศกาลตางๆ ปกตจะผลตผลตภณฑจากผกตบชวาเปนอาชพหลก ผผลตจงหวดชยนาทมอย 1 หมบานททาการผลต แตผลตไมมาก เพราะไมมวตถดบจะผลตเมอมคนมาสงทาเทานน ผผลตจงหวดอางทองมอย 1 หมบานททาการผลต ไมมวตถดบหายาก จงผลตเฉพาะมผสงผลตและนาวตถดบมาใหผลต ปกตจะผลตผลตภณฑจากผกตบชวา ผผลตจงหวดสงหบรมอย 1 หมบานททาการผลต ไมมวตถดบจงผลตเฉพาะมผสงผลตและนาวตถดบมาใหผลต และจาหนายในงานเทศกาล ผผลตจงหวดสพรรณบรมอย 1 หมบานไมมแหลงวตถดบ จะผลตจาหนายในงานเทศกาลและมผผลตและนาวตถดบมาใหผลต ผผลตจงหวดปทมธานมอย 1 หมบาน ผลตจาหนายและรบสงผลตประเภทเครองตกแตงบาน เชน โตะ โคมไฟ ผผลตจงหวดนครปฐมมอย 2 หมบานทผลต แตผลตไมมากนกเพราะอาชพเสรมทาผลตภณฑจากผกตบชวา ผผลตจงหวดฉะเชงเทรามอย 1 หมบาน ผลตไมมากนก ผลตเฉพาะเมอมผสง อยใกลแหลงวตถดบศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน ผผลตจงหวดชลบรมอย 2 หมบาน อาเภอพนสนคม ซงมฝมอดในการทาเครองจกสาน ผลตจาหนายตามสงซอบาง แตไมมากเพราะทาละเอยดฝมอดจงทาไดชาและราคาแพง ผผลตจงหวดกระบมอย 1 หมบาน แตผลตไมมาก เพราะทาอาชพสวนยางตองกรดยางตอนเชา ทาผลตภณฑจากใบเตยเปนอาชพเสรมกอนอยแลว

www.ssru.ac.th

40

ผผลตจงหวดสราษฎรธานมอย 5 หมบาน ผลตขายเปนอาชพเสรมมพอคาจากกรงเทพฯไปสงทาเปนประจาทกเดอน ผผลตมฝมอด ผผลตจงหวดนราธวาสมอย 4 หมบาน ผลตเปนประจามพอคามาสงไปจาหนายทกเดอน มรายไดเฉลยเดอนละ 2000 บาทตอคน ผผลตจงหวดสงขลามอย 2 หมบาน ไมไดผลตมากนกเพราะไมมตลาด ผผลตทาผลตภณฑจากเชอกกลวยเปนอาชพเสรมเพราะมวตถดบเชอกกลวยมาก

7. วตถดบทใชในการผลตผลตภณฑจากหญาแฝก

1. หญาแฝก - จากโครงการดอยตง - ซอจากสถานพฒนาทดน - ขอจากโครงการศนยศกษาการพฒนาพกลทอง 2. วสดอนๆทใชในการผลต - ซอจากรานในอาเภอหรอในจงหวด 3. ราคาวตถดบหญาแฝก - หญาแฝกราคากโลกรมละ 25 บาท

8. กาลงการผลตผลตภณฑจากหญาแฝก

ผลตผลตภณฑจากหญาแฝกยงไมเปนทแพรหลาย เนองจากหญาแฝกเปนวสดชนดใหม คนยงไมนยมปลกและยงไมรประโยชนของหญาแฝกวานอกจากรากปองกนการพงทลายของดนแลว ยงนาใบมาใชทาผลตภณฑหตถกรรมไดอกดวย กาลงการผลตและปรมาณการผลตจงยงไมมากนก การผลตจะทาเมอมเวลาวางหรอพอคามาสงซอ และไมไดมการรวบรวมขอมล แตจากการสมภาษณผผลต สามารถทราบไดวาผลตภณฑแตละประเภท ถาใชเวลาทาจรงๆจะใชเวลาทาชนละกวนตอผผลตหนงคน กสามารถทจะมาคานวณไดวา ถามการสงซอปรมาณหนงแลวจะทาเสรจภายในกวน

www.ssru.ac.th

41

ตารางท 2.4 กาลงการผลตผลตภณฑจากหญาแฝกประเภทเครองประดบ ประเภทผลตภณฑ ก าลงการผลต

จ านวนทผลต เวลาทใชผลต จ านวนคนทผลต

กระเปาถอสภาพสตรขนาดเลก “ “ กลาง “ “ ใหญ

หมวกถกเปยเยบ หมวกสานละเอยด

ทคาดผม เขมขด รองเทา

1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 2 อน 1เสน 1 ค

2 วน 2 ½ วน 2 วน

2 วน 3 วน 1 วน 1 วน 2 วน

1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน

ตารางท 2.5 กาลงการผลตผลตภณฑจากหญาแฝกประเภทเครองใชสอยทวไป ประเภทผลตภณฑ ก าลงการผลต

จ านวนทผลต เวลาทใชผลต จ านวนคนทผลต ตะกราขนาดเลก

ตะกราขนาดกลาง ตะกราขนาดใหญ

กระจาดเลก กระจาดกลาง กระจาดใหญ กระเชาเลก

กระเชากลาง กระเชาใหญ ถงขยะเลก

ถงขยะกลาง ถงขยะใหญ

กระเปาเดนทาง แผนรองจาน+รองแกว

เสอปโตะยกดอก แฟมเอกสาร

กลองใสกระดาษทชช ตกตารปคนและสตว

ดอกไมประดษฐ

1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 2 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ใบ 1 ค

1 ผน 1 อน 1 อน 1 ตว 5 ชอ

1 วน 1 ½ วน

2 วน 1 วน 1 วน 2 วน 1 วน 1 วน

1 ½ วน 1 วน

1 ½ วน 2 วน 3 วน 1 วน 2 วน 2 วน 1 วน 1 วน 1 วน

1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน 1 คน

1 คน

1 คน

1 คน

1 คน

1 คน

www.ssru.ac.th

42

9. การสงเสรมและพฒนาการผลตผลตภณฑจากหญาแฝก นบตงแตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงมพระราชดารใหทดลองปลกหญาแฝกเมอเดอนมถนายน 2534 เพออนรกษดนและนา เนองจากในการใชเทคโนโลยแบบงายๆเกษตรกรสามารถดาเนนการไดเองทงยงไมตองดแลรกษาหลงการปลกมากนกและประหยดคาใชจายมากกวาวธอนๆ และในเดอนพฤษภาคม 2535 ทรงดารใหกระทรวงเกษตรและสหกรณเรงดาเนนการปลกหญาแฝกครอบคลมทวประเทศภายใน 2 ป ในสวนของโครงการพฒนาดอยตง จงหวดเชยงรายไดมการสงเสรมใหชาวเขาในพนทโครงการปลกหญาแฝกตามไหลเขา และตามไหลทางถนนขนสโครงการและพระตาหนกดอยตง เพอปองกนการพงทลายของดนและยงชวยเปนแนวปองกนการลกลามของไฟปา แตในชวงฤดรอนใบหญาแฝกจะแหง มโอกาสตดไฟไดงายจงตองมการตดทงใหเหลอแตโคนตนและรากในดน ซงแตเดมทางโครงการฯจะตดทงหรอเอาไปมงหลงคาเทานน ทางโครงการพฒนาดอยตง จงไดตดตอประสานงานมายงศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคเหนอ จงหวดเชยงใหมซงเปนหนวยงานในสงกดกรมสงเสรมอตสาหกรรม เมอเดอนพฤษภาคม 2536 เพอใหศกษาดานคนควาทดลองนาใบหญาแฝกทไมใชประโยชน มาพฒนาเปนผลตภณฑใชสอยประเภทตางๆ ทงยงเปนการสงเสรมอาชพอตสาหกรรมในครอบครวและหตถกรรมใหแกราษฎรในพนทโครงการ จากแนวความคดดงกลาวเปนทมาของจดเรมตน ในการพฒนาผลตภณฑจากหญาแฝกของกรมสงเสรมอตสาหกรรมโดยศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคเหนอไดทดลองทาผลตภณฑตนแบบขนเปนรปทรงตะกรา กระเชาแบบตางๆ เพอใชเปนภาชนะบรรจขวดผลตภณฑอาหารทผลตในโครงการดอยตง อกทงยงเปนผลตภณฑของทระลกจากหญาแฝก สาหรบจาหนายแกนกทองเทยว นอกจากนทางศนยยงไดสงวทยากรไปฝกอาชพการทาผลตภณฑจากหญาแฝกใหแกราษฎรชาวเขา ทเคยตดยาเสพตดและเขามาบาบดทศนยบาบดยาเสพตด จงหวดเชยงราย ทาใหราษฎรมรายไดเสรมจากการรบจางทาผลตภณฑจากหญาแฝก ใหแกโครงการพฒนาดอยตง หญาแฝกเปนพชทมเสนใยยาวสามารถนามาถกสานขนรปไดแตหญาแฝกทขนอยตามธรรมชาต และหญาแฝกทไดรบการทดลองคนควาพฒนาเพาะปลก โดยสวนราชการทรวมสนองพระราชดารมมากมายหลายพนธ ลกษณะของรากและใบยอมแตกตางกนไปตามสายพนธ ความเหมาะสมในการทาผลตภณฑตางกน เพอเปนการสนบสนนโครงการพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในเรองการปลกหญาแฝกใหแพรหลายยงขน กรมสงเสรมอตสาหกรรมโดยกองอตสาหกรรมในครอบครว จงไดศกษาคนควาและทดลองเพอหาพนธทเหมาะสม ขนตอนและกรรมวธการเตรยมวตถดบเพอใหพรอมทจะใชงานการสรางรปแบบ การทดลองทาผลตภณฑจากหญาแฝก และหาวธใชประโยชนจากใบหญาแฝกมากยงขน เพอรองรบผลพลอยไดจากโครงการดงกลาว ซงไดเรมดาเนนกจกรรมทเกยวของและเผยแพรมาตงแตป

www.ssru.ac.th

43

2536 โดยใหการสงเสรมฝกอบรมกลมอาชพจกสานในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนตก และภาคใต รวมจานวน 275 คนเพอใหรจกการทาผลตภณฑจากใบหญาแฝก เสรมรายไดแกครอบครว อนเปนการสนบสนนการขยายผลตอเนองจากโครงการพระราชดาร ในเรองการปลกหญาแฝก เพอเปนการอนรกษดนและนา ดงรายละเอยดการดาเนนการดงตอไปน -ดาเนนการทดลองทาผลตภณฑจากหญาแฝกในรปแบบตางๆ นาไปสาธตและแสดงในงานผลตภณฑกระจดในเดอนกนยายน 2536 ทจงหวดนราธวาส และไดทลเกลาถวายหมวกหญาแฝกแดสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯในงานคราวนนดวย -จดฝกอบรมทาดอกไมประดษฐขนในป 2537 ณ โครงการพฒนาดอยตง จ.เชยงราย มผเขารบการฝกอบรม 25 คน -นาผลตภณฑกระเปาถอจากหญาแฝกทลเกลาถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯในคราวเสดจโครงการพระราชดารหวยทรายจงหวดเพชรบรในป 2537 -นาผลตภณฑปกสมดบนทกรายงานจากหญาแฝกทลเกลาถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ ในคราวเสดจงานประกวดผลตภณฑกระจดจงหวดนราธวาส ป2537 -จดฝกอบรมทศนย บานฝาหม ตาบลเวยงผาคา อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย เมอ 27 เมษายน – 17 พฤษภาคม 2538 มผเขารบการฝกอบรม 20 คน -จดฝกอบรมทจงหวดพะเยาระหวางวนท 19-22 พฤศจกายน 2538 แกราษฎร 3 หมบาน จานวน 60 คน -จดฝกอบรม ณ ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคตะวนออกจงหวดชลบร ระหวางวนท 24 - 29 พฤษภาคม 2538 โดยมราษฎรจาก 7 จงหวด คอ ชลบร ตราด ระยอง จนทบร ปราจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา เขารบการฝกอบรม 50 คน -จดฝกอบรม ณ ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคใต จงหวดสงขลา เดอนกรกฎาคม 2538 โดยมชาวบานกวา 7 จงหวด คอ สราษฎรธาน ตรง กระบ นครศรธรรมราช นราธวาส สงขลา และพงงา เขารบการฝกอบรม 60 คน -ป 2539 เปนปทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงครองศรราชสมบตครบ 50 ป และเพอเปนการเฉลมฉลองในวโรกาสดงกลาว และเพอกระตนใหเกดประโยชน และมการพฒนารปแบบผลตภณฑ กรมสงเสรมอตสาหกรรมไดจดกจกรรมเทดพระเกยรตขน โดยการจดประกวดผลตภณฑจากหญาแฝกเพอชงรางวลเงนสด โลเกยรตยศ เกยรตบตร ขน ณ กองอตสาหกรรมในครอบครว ถนนวภาวดรงสต พญาไท กรงเทพมหานคร ในระหวางเดอน เมษายน – กนยายน 2538 โดยเชญชวนกลมชาวบานและผสนใจทวไป เขารวมเฉลมฉลองโดยสงผลตภณฑเขาประกวด การประกวดดงกลาวแบงออกเปน 2 ประเภทคอ ประเภทกระเปาจากหญาแฝก และผลตภณฑอนๆจากหญาแฝก

www.ssru.ac.th

44

ผลปรากฏวามผสงเขาประกวดดงน ประเภทกระเปาจากหญาแฝก จานาน 65 ชน ประเภทผลตภณฑอนๆจากหญาแฝก จานาน 123 ชน หลงจากนน กรมสงเสรมอตสาหกรรมไดจดแสดงผลตภณฑจากหญาแฝกในการสมมนาหญาแฝกนานาชาตระหวางวนท 4-8 กมภาพนธ 2537 ณ โรงแรมดสตไอแลนดรสอรท จ.เชยงราย กลาวไดวาในบรรดาประเทศตางๆทเขาสมมนา ซงประกอบดวยประเทศตางๆ 43 ประเทศ ประเทศไทยในฐานะเจาภาพของการจดงาน ไดกลาวถงความสมฤทธผลในการศกษาทดลองวจย ในการสงเสรมการจดทาผลตภณฑจากหญาแฝกมากทสด การแสดงผลตภณฑหญาแฝกในการสมมนาหญาแฝกนานาชาตครงนนไดนาผลตภณฑจากหญาแฝกของกลมอาชพจกสานตางๆทกรมสงเสรมอตสาหกรรมไปฝกอบรมไว รวมทงผลตภณฑจากหญาแฝกทประกวดขนในโครงการเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ฉลองศรราชสมบตครบ 50 ป โดยใหชมและจาหนายหลายรปแบบ ยอดจาหนายใหแกชาวตางประเทศ 38 คน จานวนผลตภณฑ 60 ชน และจาหนายใหแกชาวไทย 57 คน จานวน 82 ชน รวมเปนเงนทงสน12.200 บาท (หนงหมนสองพนสองรอยบาทถวน) การพฒนารปแบบของหญาแฝกไดดาเนนการไปอยางตอเนอง โดยเนนแนวธรรมชาต ผลตงายราคาถก ผลตภณฑทไดจากการประกวดกด ผลตภณฑในรปแบบใหมกด คงไมตางไปจาก ผลตภณฑเสนใยพชทวไป หากปราศจากการบอกเลาหรอชใหเหน ดงนนเพอใหกจกรรมเฉลมพระเกยรตทกรมสงเสรมอตสาหกรรมไดดาเนนการไปแลวปรากฏออกมาอยางเดนชดต อสาธารณชนจงไดกาหนดจดงานนทรรศการ เพอเทดพระเกยรตขนวนท 9-18 สงหาคม 2539 ณ ศนยแสดงสนคาสยามแกรนดฮอลล ถนนลาดพราว บางกะป กรงเทพฯ โดยมชาวบานทกภมภาคทไดรบการสงเสรมจากกรมสงเสรมอตสาหกรรมและสวนใหญเปนผผลตผลงานเขาประกวดไดพรอมใจมารวมงานในครงน

2.3 หลกการออกแบบเฟอรนเจอร ในการออกแบบเฟอรนเจอรมแนวทางการออกแบบอย 2 แนวทาง คอ - การออกแบบโดยสนองตอบบคคลเพยงคนเดยว หรอกลมเลกๆเพยงกลมเดยว มงการใช

งานเฉพาะอาคารหรอสถานทนนๆ จะออกแบบใหกบผจางเฉพาะราย โดยออกแบบใหตรงกบความตองการ ของผวาจาง การผลตกเพยงแตควบคมใหผผลตผลตใหไดตรงตามความตองการทนกออกแบบตองการ

- การออกแบบเฟอรนเจอรเพอตอบสนองคนกลมใหญ มขอบเขตกวางขวางดงนนจงตองศกษากลมผใช ตนทนผลต การตลาด เศรษฐกจ สงคม จตวทยา วทยาศาสตร วสดกระบวนการ

www.ssru.ac.th

45

ผลตฯ นามาวเคราะหสรป เพอนามาเปนขอมลในการออกแบบ เนนกระบวนการผลตในระบบอตสาหกรรมในการออกแบบเฟอรนเจอรจะตองมการออกแบบทสมพนธกบการออกแบบเฟอรนเจอร เพอสะดวกตอการใชงาน ใชวสดทเหมาะสม โครงสรางแขงแรงทนทาน ใชเทคนคการผลตทสอดคลองกบผใช มราคาและคณภาพทสมดล เพอใหเกดประโยชน ใชสอบไดครบถวนและลดตนทนการผลตใหไดมากทสด นอกจากนตองมรปรางและสสนทเขากนได มจดประสงคเพอจงใจผซอและสงเสรมการขาย

2.3.1 องคประกอบของการออกแบบเฟอรนเจอร สงทควรทราบในการออกแบบ คอ องคประกอบของการออกแบบ (Element of design)

ซงเปนสวนประกอบตาง ๆ ทเกยวของกบการออกแบบ เพอใหเกดความงดงาม สมสวน เปนทยอมรบทางสากล ซงมลกษณะตางๆดงน

2.3.1.1 จด (Dot) จดเปนพนฐานอนแรกของการออกแบบ จดเรยงตวกนอยางตอเนอง จะทาใหเกดเสน ทศทางและรปราง

2.3.1.2. เสน (Line) เสนเปนสงทสาคญทสดของการออกแบบ ทกสงลวนเกดจากการนาเสนมาประกอบกน

เสนตง ใหความรสก มงคงแขงแรง สงา สงบ ไมเคลอนไหว นาเกรงขาม เสนนอน ใหความรสก เงยบสงบ ราบเรยบ เฉอยชา เสนเฉยง ใหความรสก ไมมนคง ความไมสมดล ไมอยนง วองไว เสนโคง ใหความรสกออนไหว ออนชอย ออนแอ เศรา

2.3.1.3. รปราง (Shape) รปทรง (Form) รปรางและรปทรงเกดจากการนาเสนตรงและเสนโคงมาประกอบกนจนเปนรป รปรางจะม ลกษณะเปน 2 มต สวนรปทรงจะมลกษณะ 3 มต รปรางและรปทรงมลกษณะแตกตางกน แบงออกได ดงน

2.3.1.3.1 รปแบบตามธรรมชาต (Organic form) คอ รปลกษณะทใกลเคยงกบธรรมชาตมากทสด ซงไดแรงบนดาลใจจาก พช สตว รปรางของมนษย

2.3.1.3.2 รปแบบเรขาคณต (Geometric form) คอ รปแบบทประกอบดวยเสนตรงและเสนโคงเปนรป เชน สเหลยม สามเหลยม หาเหลยม หกเหลยม วงกลม วงร เปนตน

2.3.1.3.3 รปแบบอสระ (Free form or abstract) เปนรปแบบทไมสามารถจะบอกไดวาเปนรปแบบของอะไร นยมในศลปะแบบใหม เปนรปแบบทแตกตางจากรปแบบตามธรรมชาตและรปแบบเรขาคณต เชน รปหวใจ กตาร เปนตน

2.3.1.4 ลกษณะผว (Texture) ลกษณะผวเปนคณสมบตภายนอกของวสด ซงมผลตอความรสก ความงาม และประโยชนใชสอย ลกษณะผวของวสดจะใหความรสกเรองนาหนก ระยะ ลกษณะผวหยาบใหความรสกหนกและใกลกวาลกษณะผวละเอยด ลกษณะของผวม

www.ssru.ac.th

46

บทบาทตอประโยชนใชสอย และบงคบการออกแบบไปในตว เชน กระจกใหความรสกนมนวล หรหรา ผวเรยบลนของกระเบองเคลอบชวยใหสะดวกตอการทาความสะอาด ผวนมๆของพรมในหองใหความรสกอบอนและนมนวลยามพกผอน

2.3.1.5 ส (Color) สเปนสงทมอทธพลมากในการออกแบบ ซงการออกแบบจะใชสใดนนขนอยกบสทใชและสถานท ผออกแบบจะตองมความรเรองทฤษฎส เชน สภาพสสวนรวม สตดกน สค ตรงขาม สรอน สเยน และมความรเกยวกบอทธพลของสทมตอความรสกของมนษย สแบงออกเปน 3 ประเภท

สทเรามองเหนตามธรรมชาต (Naturalistic color) เชน แสงของดวงอาทตยทใกลลบขอบฟา สของดวงไฟ ปายนออน

สของวสด (Material color or real color) คอ สของวสดแท เชน สของหนออน อฐ เนอไม ซงบางครงเราไมตองใชสเคลอบผวเนอแทของวสดนนๆ

สทเกดจากการใชเนอสทา (Hue or scientific color) เปนสวทยาศาสตร ใชเพอใหไดสตามความตองการ นอกจากจะทาใหวสดสวยงามแลว ยงเพมความคงทนแกวสดตางๆอกดวย

2.3.1.6 ลวดลาย (Pattern) ลวดลายมทงลวดลายจากธรรมชาต และลวดลายทคดประดษฐขน เชน ลวดลายของเนอไมลวดลายของหนงสตว ลวดลายของผา

2.3.1.7 ชวงระยะ (Space) ชวงระยะ หมายถง ระยะชองวาง 2 ประเภท คอ ชองวางของวตถ (Positive space) และชองวางรอบๆตววตถ (Negative space) ทสาคญคอชองวางในตวของวตถและชองวางรอบๆตววตถ จะตองมความสมพนธกน ซงไดแก

2.3.1.7.1 ความกลมกลน (Harmony) ความกลมกลน คอ ความกลมกลนทเปนอนหนงอนเดยวกน ซงอาจจะทาใหเกดผล 2ประการ คอ ถากลมกลนมากไป งานนนกจะดราบเรยบ ขาดจดสนใจ ขาดเอกลกษณ แตถางานไมกลมกลนกนจะทาใหรสกยงเหยง ซบซอน ขาดเอกลกษณเชนกน ฉะนนยอมเปนหนาทโดยตรงของนกออกแบบทจะตองวางเคาโครงความกลมกลนกน หรอขดแยงกนเลกนอย เพอทาใหงานทออกแบบดขน ความกลมกลนอาจจะเกดขนหลายลกษณะ เชน

- ความกลมกลนในลกษณะของรปแบบ คอ การสรางความกลมกลนกนใหเดนชดในแตละยคสมย ซงบางทเราเรยกวา สไตล

- ความกลมกลนในลกษณะของเสน รปราง รปทรง - ความกลมกลนในลกษณะผว เรยบ ขรขระ มน หยาบ ดาน ลวนใหความรสกทงนนจะทา

ใหกลมกลนกน หรอสมพนธกนหรอขดกนเลกนอย เพอใหผลงานงดงามขน

www.ssru.ac.th

47

- ความกลมกลนของสและนาหนก หมายถง การกาหนดลกษณะของส จะใหมนาหนกแกออนอยางไร จงจะทาใหกลมกลนกน การใชคสควรใชจานวนเปอรเซนตเทาไร อยางไรเปนสดสวนเทาไรจงจะดสวย

- ความกลมกลนของความคด หมายถง ความกลมกลนของเรองราว หรอลกษณะ ทงหมดของผลงาน ถงแมจะสามารถใชองคประกอบของการออกแบบไดกลมกลนขนาดไหนกตาม ถาเรองราวทงหมดเขากนไมได งานชนนนอาจดขดตา ใหความรสกทผดปกต

2.3.1.7.2 จงหวะ (Rhythm) จงหวะ คอ สงทปรากฏตอสายตาทมความเคลอนไหวและหยดนง มจงหวะในตวของมนเอง กบสงแวดลอมอนๆ หรอเนอทวาง จงหวะยอมมความสาคญทจะทาใหเกดความงามไดและรวมถงการวางของจงหวะส ใหเกดการสอดคลองและสมพนธกน

2.3.1.7.3 ความสมดล (Balance) ความสมดล หมายถง ความรสกเทากนทง 2 ดาน เชน รปรางของมนษยทเทากนทงซายและขวา ตามหลกการออกแบบความสมดลแบงออกเปน 3 แบบ คอ

- ความสมดลแบบเทากนทกประการทง 2 ขาง (Symmetrical balance) เปนแบบธรรมดาและงายทสด คอ มแกนกลางแลวสวนทถดออกไปเทากนทง 2 ขางทกประการ ไมวาจะเปนนาหนก ปรมาตร สสน หรอใหความรสกประทบใจทเทากน

- ความสมดลแบบ 2 ขางไมเทากน (Asymmetrical balance) คอ การสมดลทมแกนกลางแลวถดออกไปทง 2 ขาง ไมจาเปนตองเหมอนกน แตดแลวใหความรสกทเทากน เปนการจดวางใหมปรมาตรนาหนก หรอสสนททาใหเกดการสมดลกนเชน สมดลดวยส ผว หรอแสงเงาเปนตน

- ความสมดลแบบมจดหมน (Radial balance or rotate balance) คอการสมดลทเรมจากจดศนยกลางแลวกระจายออกไปโดยรอบ หรอกระจายออกไปใหเกดความสมดลเฉพาะสวนในลกษณะตรงกนขาม

2.3.1.7.4 การเนน (Emphasis) การเนน คอ การแสดงจดตางๆ ใหเหนเดนชดในเฟอรนเจอรแตละชนด อาจเนนโดยใชสรปทรง การใชเสนทผดแปลกไปจากเดม หรอการใชวสดทตางชนดกนเพอสรางจดเดน

2.3.1.7.5 สดสวน (Proportion) สดสวน คอความสมพนธของขนาดกวาง ยาว สง หรอปรมาตรทสมพนธกน เชนเกาทางานตองสมพนธกบโตะทางาน การทจะใหสดสวนของสงตางๆเปลยนไปไดจะตองมความรเรอง ส เสนชวงระยะ เชน เกาอสเขมจะดเลกกวาเกาอมสออน เกาอเสนนอนมากๆจะดเตยกวาปกต การวางจงหวะของสงตางเปลยนไปทาใหเกดความเหมาะสมหรอไมเหมาะสมกบรปแบบนนๆ เปนตน

www.ssru.ac.th

48

2.3.1.7.6 เอกภาพ(Unity) เอกภาพ คอความสมพนธของสวนประกอบตางๆคลองจองกนไดเปนอยางด มลกษณะทสมพนธกนในทกๆดาน

2.3.1.7.7 ความแตกตาง (Contrast) ความแตกตาง เปนความรสกทเกดขนเพอชวยใหมการเคลอนไหวไมซาซากเกนไป หรอเกนความเยอหนายจาเจในการตกแตง เชน การจดหองอาจมเฟอรนเจอรทมาเขากนอย1ตว ทแตกตางจากตวอนไป เปนตน

2.3.2 หลกการออกแบบเฟอรนเจอรใหทนสมย งานออกแบบทดแลวใหความรสกวาทนสมย(Modern design) เชากบสมย มหลกการใน

การพจารณาดงน 1.สามารถใชไดจรงๆตรงกบความจาเปนใชชวตประจาวน 2.การออกแบบตรงกบความหมายความตองการอยางชดแจงในชวงเวลานน 3.เกดประโยชนในดานความกาวหนาทงทางศลปะและประโยชนใชสอยไปพรอมๆกน 4.มการใชวสดใหมหรอวสดรไซเคล เทคนคใหม มการพฒนาใหดกวาทเคยเหนอย

ตามปกตสามารถเลอกใชวสดทเหมาะสม 5.มการพฒนาดานรปทรง พนผว และส ซงเกดมาจากความตองการโดยตรงทสอดคลอง

ทเหมาะสมวสดทใชเทคนคการผลต 6.มความชดเจนในดานคณภาพและความงามของวสดทใชอยาทาใหวสดดเหมอนวาเปน

อยางอนททาใหเกดการเขาใจผดตอวสดทแทจรงนน ไมพยายามบดบงพนผว 7.ลกษณะงานสามารถบงบอกถงวธใชอยางชดเจนเชนไมทาใหงานทผลตอตสาหกรรม

เหมอนกบลกษณะของงานหตถกรรม 8.มการใชวสดและกรรมวธการผลตอยางกลมกลนกนเปนทนาพอใจ 9.สามารถใชเครองจกรในการผลตไดอยางเหมาะสมและสะดวกสาหรบการควบคมการ

ผลต 10.สามารถตอบสนองความตองการของผบรโภคในวงกวาง 11.มความแขงแรงทนทานโดยเลอกใชโครงสรางทเหมาะสมคานงถงความปลอดภยขณะ

ใชงาน 12.มความสะดวกสบายในการใชงาน(Egonomic)นกถงสดสวนทเหมาะสมกบการใชงาน

ขนาดและขดความจากดของผใช เชน เกาอ ตองมสดสวนทเหมาะสม 13.มความสวยงามนาใช คอ ตองออกแบบใหผลตภณฑมรปราง ขนาด สสนสวบงามนา

ใชนอกจากนกออกแบบจะตองยกระดบเกยวกบในดานรปราง ขนาด สสน แกผใชใหดขน

www.ssru.ac.th

49

14.มราคาพอสมควร นกออกแบบทดตองรจกกาหนดการใชวสดทถกตองรวมทงกรรมวธการผลตทเหมาะสม ผลตไดงาย สะดวก ราคาตองเหมาะสมกบวตถ

5. การขนสง การออกแบบจะตองคานงถงการประหยดคาขนสง ขนสงสะดวก กนเนอทหารขนสงหรอไม การขนสงทางบก ทางนาหรอทางอากาศตองทาการบรรจหบหออยางโดยไมทาใหเกดการชารดเสยหาย

16. การซอมแซม ตองทาการออกแบบใหสามารถแกไขไดและการสกหรอตานอกจากนนกออกแบบจะตองแสดงถงเอกลกษณเฉพาะตวของนกออกแบบไมวาจะเปนรปแบบสสน หรอเทคนคทนกออกแบบแตละคนพงม ซงสงนนบไดวาเปนเครองแสดงถงความสามารถของนกออกแบบไดวามฝมอหรอมความสามารถระดบไหน

2.3.3 พนฐานการออกแบบรปทรงเครองเรอน รปทรง (Form) ของวตถประสงคตางๆทเราเหนรอบๆตวเรามวามสาคญเพราะเปนเนอแท

ของสงนนๆ เปนรปลกษณะอยแลว คณคาของรปทรงเปนไปตามนยม สภาพสงคม 2.3.4 รปทรงทมความสมพนธกบประโยชนการใชสอย ยอมเปนสงหนาสงเกตวาการออกแบบเฟอรนเจอรนนรปทรงกบประโยชนสอยเปนสง

สาคญทผออกแบบตองคานงถงคกนเสมอเปนหลกซงจาแนกไดคอ 2.3.5 งานทตองการประโยชนใชสอยเปนหลก ไดแกงานทกประเภททกชนดทงประโยชนใชสอยมากกวาความสวยงามของรปทรงเชน

การออกแบบเกาอพกผอนทนงสบายทสดเพราะเวลาทตองสบายจรงๆการออกแบบจงเนนถงจดหลกดงกลาวอนดบแรกสวนรปรางทจะเกดขนมานนเปนผลพลอยไดจากอรยาบถ

2.3.6 งานทตองการความสวยงามเปนหลก งานประเภทนยดความสวยงามเปนหลก อาจใชประโยชนหรอไมมากกนอยยงไมคานง

สวนมากจะพบในงานศลปะปละฝมอตางๆเพราะออกแบบตองการแสดงถงความสนทรยมากกวาอยางอน แตถาเปนงานเฟอรนเจอรเรามกพบนอยมากทผออกแบบจะออกแบบใหสวยงามไวกอนแลวคอยมาแกไขใหมประโยชนใชสอยตามมาภายหลงเพราะเปนเรองยากการออกแบบเครองเรอนสวนใหญ จะยดหลกประโยชนเปนหลกและตดตามดวยความสวยงามของรปทรง (Follow Function) 2.4 สดสวนรางกายมนษยทมการออกแบบ

สดสวนของเฟอรนเจอรนนมความสมพนธโดยตรงกบสดสวนของมนษย ดงนนการออกแบบโซฟาเพอใหนงไดสบายนนตองศกษาสดสวนพฤตกรรมการนงของมนษย กลาวคอ สดสวนทกอยางของโซฟา เชน ความสงของทนง ความกวาง ความลกของทนง ความลาดเอยง

www.ssru.ac.th

50

ของพนกพงลวนถกกาหนดขนจากสรระของมนษยทงสนในปจจบนการนาเอาสดสวนของมนษยมาใชงานออกแบบตาง ๆ นน มหลกการในการกาหนดคาตาง ๆ เปนแบบชวงของคาขนาดสดสวนของรางกายมนษย (Wide Range Of Body Dimension) ทสามารถชวยทาใหการออกแบบมความเหมาะสมกบผใชมากทสด อาจถง 80% หรอ 90% ของผใชทงหมด ซงขนอยกบการแจกแจงคาตวแปร (Percentile Distribution) ของมตทจะนาไปใช วธนเปนวธทไดรบการยอมรบในปจจบนมากกวาการใชวธหาคาเฉลย (Average Body Size) มาใชประกอบการออกแบบ เนองจากการหาคาเฉลยนนเปนการนาคาตวแทนขนาดของคนกลมหนงกลมใดเทานน ดงนนคาความแนนอนสาหรบการใชกบผคนโดยทวไปอยางกวางขวางจงยงไมม

มตสวนตาง ๆ ของรางกาย เชน ความสงยน คอคาทวดได จะมทงคาสงสด (Maximum) คาตาสด (Minimum) และคาเฉลยทจะกาหนดคาใดเปนมตวกฤต ขนอยกบการนาไปใช ซงแตละกรณจะไมเหมอนกน การพจารณาเลอกคามตวกฤตถอหลกวา คามตวกฤตนนตองชวยในการ ออกแบบทสามารถนาไปใชไดด สะดวกสบายกบผใชทกขนาด หรอใชงานไดกวางขวางทสด

ภาพท 2.24 ขนาดชวงระยะตาง ๆ ของรางกายมนษย

www.ssru.ac.th

51

ตารางท 2.6 แสดงมตสวนตาง ๆ ของรางกายคนไทย ชายและหญง อาย 17-49 ป

รหส ต าแหนง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

ความสงยน ความสงระดบสายตา ความสงปลายไหล ความสงกงกลางกาปน ความสงขอศอก ความสงใตเปาหลง ความสงกลางหวเขา ความหนาอก ระยะหางจดปลายไหล ระยะขอศอก (ขณะงอ) ถงจดกงกลางกาปน ระยะหางระหวางไหลถงจดกงกลางกาปน ความกวางระดบขอศอก ความสงระดบพนทนง – ศรษะ ความสงระดบพนทนง – ตา ความสงระดบพนทนง – ปมไหล ความสงระดบพนทนง – ระยะขอศอกขณะงอ ความสงระดบพนทนง – ตนขา ความสงจากพน – ตอนบนหวเขา ความสงของหนาแขง ความสงของพนทนง ความกวางไหล (ขณะนง) ความกวางตะโพก (ขณะนง) ความกวางขอศอก (กางออกในแนวระดบ) ระยะหางเสนสมผสกน – ขอพบทหวเขา ระยะหางหนาทอง – หวเขา

www.ssru.ac.th

52

ตารางท 2.7 แสดงมตสวนตาง ๆ ของรางกายคนไทย ชายและหญง อาย 17-49 ป

รหส ชายไทย หญงไทย

คาสงสด (Max)

คาต าสด (Min)

คาเฉลย (Mean)

คาสงสด (Max)

คาต าสด (Min)

คาเฉลย (Mean)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

185.6 176.5 154.3 90.0 119.4 97.7 64.3 31.2 44.8 43.3 81.7 64.8 99.8 95.4 89.6 43.9 14.4 78.4 52.4 47.5 57.2 45.4 101.5 70.0 56.0

141.4 135.6 119.5 57.3 89.0 63.2 34.0 12.0 27.4 25.2 44.4 28.0 54.5 57.3 43.4 16.2 6.4 35.2 24.9 24.9 27.8 22.0 68.2 39.5 24.4

165.9 154.6 135.7 73.1

103.6 75.9 46.2 20.3 38.8 32.6 62.5 42.8 87.0 75.8 57.3 23.6 15.2 52.2 41.4 40.5 43.1 32.4 88.0 48.2 36.9

175.0 165.0 144.0 80.4

119.2 82.4 49.0 32.5 39.9 38.3 72.3 52.5 91.5 80.0 69.5 33.5 18.3 58.0 48.5 45.1 47.7 42.0 93.2 57.4 44.2

136.5 123.0 103.9 54.7 68.5 57.0 32.4 15.7 26.2 23.9 40.7 28.2 61.5 60.1 42.0 12.8 10.6 36.1 32.3 28.2 29.0 20.5 69.0 35.3 22.6

154.0 143.1 125.7 69.0 95.5 69.0 40.0 21.6 32.6 29.6 56.7 40.0 80.0 69.6 52.7 21.8 13.7 48.5 38.2 36.9 38.8 33.5 81.1 46.8 33.0

www.ssru.ac.th

53

2.4.1 ความสมพนธของสดสวนทางกายภาพมนษยตอเกาอ ในการออกแบบนนขนาดสดสวนเปนปจจยทสาคญทจะทาใหเกาอตวนนนงสบายหรอไม

โดยอาศยหลกการออกแบบใหเกาอตองมความสมพนธกบสดสวนโครงสรางรางกายของมนษยและตรงตามหลกการชวกลศาสตร เพอใหไดผลตรงตามหลกการ ตองคานงถงสดสวนดงตอไปน

2.4.1.1. ระดบความสงของทนง (Hight Of Seat) 2.4.1.2. ความกวางและลกของทนง (Width And Depth Of Seat) 2.4.1.3. ระดบความเอยงของพนกพง (Inclination Of Back Reat) 2.4.1.4. ความสงของพนกพง (Hight Of Back Rest) 2.4.1.5. ระดบความเอยงของทนง (Inclination Of Seat)

2.4.1.1. ระดบความสงของทนง (Hight Of Seat)

ความสงของทนงควรไดรบการออกแบบเพอหลกเลยงความเคนกด (Pressure) ทตนขาดานลางไมใหมคามากเกนไป ซงทาไดโดยการออกแบบเกาอใหขอบปลายดานหนาของเกาอมปลายกลมมนโคงลง และอยตากวาระยะจากพนถงตนขาดานใน สวนสงของเกาอพกผอน (Resting Chair) จะมระดบตากวาเกาอทางานเสมอ เนองจากรางกายของคนเราเมอเอนหลงกบพนกพงจะตองเหยยดขาออกไปขางหนา ความสงทนยมใชคอ 30-40 เซนตเมตร

ภาพท 2.25 ระดบความสงของทนง

www.ssru.ac.th

54

- ทนงสงเกนไป เวลานงนาน ๆ เลอดจะคงทบรเวณจดลกศร เกดแรงกดทตนขาออน ทาใหเลอดหมนเวยนไมสะดวก จะเกดอาการเหนบชาได

- ทนงตาเกนไป เวลานงทาใหนาหนกกดลงทกนและทาใหเขาชน เวลานงนาน ๆ ทาใหเจบกนได

- ทนงอยในระดบพอด เวลานงถายเทนาหนกสมาเสมอ 2.4.1.2. ความกวางและลกของทนง (Width And Depth Of Seat) ความกวางของทนง ควรกาหนดความกวางททาใหเกดการเคลอนไหวไดอยางอสระและ

ตองมสดสวน (Proportion) ใหเหมาะสมและสมพนธกบสวนอน ๆ ดวย เชน ถาพนทภายในบานมจากด ความกวางของเฟอรนเจอรประเภทเกาอพกผอนกจะถกจากดขอบเขตลงมาบาง โดยนยมใชขนาดกวางตงแต 48-55 เซนตเมตรเทานน สาหรบความลกของทนง ควรมความยาวเรมตนจากดานหลงของหวเขาถงดานหลงสดของกระดกเชงกราน เมออยในลกษณะนงตวตรงความลกและความสงของทนงจะตองมความสมพนธกน เมอความสงของทนงมมากการทจะเอนขาไปขางหนาเพอจะเลอนใหสามารถนงไดลกเปนไปดวยความลาบาก (ดรปประกอบ ) ฉะนนตองใหเกดความสมพนธกนใหได ระยะของความลกทนยมใชคอ 45-53 เซนตเมตร

ภาพท 2.26 ความสมพนธของมนษยกบความลก และความสงของทนง

2.4.1.3. ระดบความเอยงของพนกพง (Inclination Of Back Reat) ความเอยงของพนกพงขนอยกบลกษณะเอยงของทนง (Seat) และจดประสงคทจะ

นาไปใช ถามมเอยงมากจะเกดอปสรรคมากในการพยงตวลกขน ดงนนเกาอแบบทมทพกแขน (Armchair) และเกาอยาว (Sofa) มกจะมความเอยงเพยงเลกนอย แตเกาอโยกมกจะมความเอยงคอนขางมาก โดยปกตแลวระดบความเอยงทพอเหมาะทจะนามาใชคอระหวาง 105-1250

www.ssru.ac.th

55

ภาพท 2.27 ความสมพนธระหวางสรระของมนษย กบความเอยงของพนกพง

ตารางท 2.8 แสดงตาแหนงจดคา จดค าหลง มมพง (องศา) ความสง (ซม.)

A B C C E F G G I J

90 100 105 110 100 100 100 110 110 120

25 31 31 31 40 40 31 40 40 50

การออกแบบเพอลดแรงกดทกระทาตอหมอนรองกระดกสนหลงใหมคานอยทสด

(Minimize on Disc Pressure) เกาอทไมมพนกพงหรอแผนรองหลงนน จะสงผลใหเกดแรงกดทหมอนรองกระดกสนหลง

ของผนงในทาลอรโดซสเพมสงขนจากเดมทอยในทายนตรง 40% หรอสงขน 90% เมอผนงอยในทานงไคโฟซส ดงนนการออกแบบพนกพงใหเอนทามมกบแนวระนาบประมาณ 100-110 องศาการเสรอมแผนหลงชวงลมบาร หรอการออกแบบใหเกาอมทพกวางแขน (Arm rest) กจะชวยลดแรงดงกลาวใหมคาไมสงมากเกนกวาปกต ดงรป (ดรปประกอบ) เปนรปทแสดงตวอยางผลกระทบ

www.ssru.ac.th

56

จากมมเอนตาง ๆ ของพนกพงทมตอแรงเคนกดทหมอนรองกระดกสนหลง และตอแรงสแตตกของกลามเนอหลง

จากการวจยพบวาการใชแรงของกลามเนอหลง ซงวดไดจากวธอเลกโตรไมโอกราฟ(Electromyography) หรอ EMG นนมคาใกลเคยงกนทงในทานงและทายน แตอยางไรกตามถาพนกพงหลงถกออกแบบใหมมมเอนถง 110 องศาแลว กลามเนอหลงจะผอนคลายการทางานหดตวลงไปไดมากทสด

2.4.1.4. ความสงของพนกพง (Hight Of Back Rest) ความสงของพนกพง ไมควรอยตากวาสวนลางสดของชวงไหล การออกแบบควร

ระมดระวงอยางยงเกยวกบลกษณะการนง เมอความเอนเอยงของพนกพง (Back rest) มมากขนควรจะทาใหลาตวสามารถเอนลงบนพนกพงไดอยางเตมทและสบาย และเมอถงจดทพนกพงมความเอยงมาก ๆ พนกพงควรจะสง (ยาว) พอทจะรบนาหนกของศรษะดวย เพอทจะชวยใหผนงจะไดไมตองออกกาลงเกรงกลามเนอเพอพยงศรษะทเอนไปทางดานหลง

ภาพท 2.28 ความสงตาของพนกพงทมผลตอการนง

2.4.1.5. ระดบความเอยงของทนง (Inclination Of Seat) ความเอยงของทนง (Seat) ควรจะมความสมพนธใกลชดกบพนกพง (Back rest) ถามม

เอยงมากควรจะเหมาะกบการพกผอนจรง ๆ เพราะไมสามารถขยบทากจกรรมใด ๆ ไดในขณะทเรมนงพกผอน เมอเรมเอนพงไปทางดานหลง ลาตวจะคอย ๆ ไหลมาทางดานลาง ทาใหสวนทอนขาจะไหลลงมารมทนงและทาใหเขาขอขน ฉะนนมมเอยงของทนงจงเกดขนดวยจงจาเปนตองปรบมมเอยงทนงขนรบตนขาและหยดการไหลของลาตว มมเอยงองศาทนยมใชนนระหวาง 3-5 องศา ทามมกบแนวระนาบ แตถาเบาะนงเปนวสดทนม กจะชวยยดการไหลของลาตวและรองรบตนขาได เกาอทดเวลานงนาหนกควรกระจายอยางสมาเสมอทกจด

ทนงตรงเกนไป เวลานงนาหนกตกลงทจดเดยว ทนงโคงเกนไป เวลานงนาหนกตกลง 2 จดซายและขวา

www.ssru.ac.th

57

2.4.1.6. ความสงของทพกแขน (Hight Of Arm Rest) ในการออกแบบทพกแขนนน สามารถออกแบบใหทพกแขนมมมเอยงขนานกบทนงกได

หรอจะออกแบบใหอยในลกษณะทขนานกบแนวระดบกได ระยะความสงทนยมใชโดยทวไปคอ ระหวาง 50-25 เซนตเมตรจากระดบทนง ซงสวนความสงของทพกแขนนนใหถอมาตรฐานจากปลายสดของขอศอกในขณะทขอศอกตงฉากกบแนวระนาบเปนเกณฑ ทงนเพราะจดนเปนจดทขอศอกของคนสามารถหมนแกวางไดอยางเปนธรรมชาต ถาทพกแขนตาเกนไปทพกแขนกไมสามารถทาหนาทไดตามทตงใจออกแบบ และถาทพกแขนสงเกนไปแขนจะถกบงคบใหรบนาหนกมากเกนความจาเปน นอกจากนทพกแขนทสงเกนไปจะทาใหคนนงเสยบคลก หรอขาดความสงางามในทานง

2.5 งานวจยทเกยวของ สมนทพย แสงไพโรจน (2544) การศกษาเรอง ความพงพอใจของผบรโภคตอผลตภณฑหตถกรรมเครองจกสานจากใบหญาแฝก เปนการวจยเชงสารวจ มวตถประสงคเพอ

1. ศกษาลกษณะทวไปของกลมผประเมนผลตภณฑ 2. เพอเปรยบเทยบความพงพอใจของผบรโภคทมตอรปแบบการผลต ประโยชนใช

สอย และราคา โดยจาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพและรายได 3. เพอศกษาความพงพอใจของผบรโภคในการใชใบหญาแฝก ไมไผ และผกตบชวา

สาหรบการทาผลตภณฑเครองจกสาน การศกษาครงนมผลตภณฑตนแบบ 4 ชนด คอ ตะกราหว กระจาดผลไม กรอบรป และทใสหนงสอ แตละชนดผลต 3 วธ ไดแก วธพนไขว วธสาน และวธทอ รวมชนงานทงหมดจานวน 12 ชน วตถดบทใชไดแก ใบหญาแฝกหอมพนธศรลงกา อายการเกบ 6 เดอน แบบทใชในการผลตดดแปลงจากผลตภณฑจกสานเพอการสงออก และในแตละแบบใชผผลตกลมเดยวกนจากศนยพฒนาหญาแฝกในโครงการพฒนาดอยตงอนเนองมาจากพระราชดาร ผประเมนแบบสอบถามจานวน 300 คน เปนผทสนใจผลตภณฑหตถกรรมเครองจกสาน ซงเขามาใชบรการในหางสรรพสนคา 2 แหง และทรานจาหนายสนคาปลายทาง (สวนจตจกร) เปนผตอบแบบสอบถาม ขอมลวเคราะหโดยหาคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และหาความแตกตาง โดยใชสถต t-test และ F-test เมอพบความแตกตางจะทาการเปรยบเทยบเปนรายค โดยใชวธของ Scheffe มนยสาคญทระดบ .05 ผลการวจยพบวา 1.กลมผบรโภคสวนใหญมอายระหวาง 15-30 ป การศกษาอยในระดบปรญญาตรมรายไดระหวาง

www.ssru.ac.th

58

10, 001-20,000 บาท อาชพรบราชการและรฐวสาหกจ 2. ผลการเปรยบเทยบความพงพอใจ พบวา

2.1 เพศ และอาย ไมมผลตอความพงพอใจผลตภณฑหตถกรรมเครองจกสานจากใบหญาแฝกในทกรปแบบ

2.2 อาชพ มผลตอความพงพอใจดานประโยชนใชสอยและราคา แตกตางกนในทกผลตภณฑ

2.3 รายไดมผลตอความพงพอใจดานวธพนไขว วธสาน วธทอ ประโยชนใชสอยและราคา แตกตางกน

2.4 ผลตภณฑทผบรโภคมความพงพอใจในระดบสงดานรปแบบ ไดแก ตะกราหววธพนไขว กระจาดผลไมและกรอบรปวธสาน ดานประโยชนใชสอยผบรโภคมความพงพอใจในระดบสง ไดแก ตะกราหว กระจาดผลไม และทใสหนงสอ สาหรบดานราคาผบรโภคมความพงพอใจในระดบสง ไดแก กระจาดผลไม

3.กลมผบรโภคมความพงพอใจผลตภณฑหตถกรรมเครองจกสานททาจากใบหญาแฝก ไมไผ และผกตบชวา อยในระดบมากเหมอนกนทงหมด

กองพนทหารปนใหญท 17 (2549) [Online.] ไดรเรมดาเนนการ “โครงการปลกหญาแฝกเฉลมพระเกยรตพระชนมพรรษาครบรอบ 80 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ” อยางเปนรปธรรม ตงแตเดอน พ.ค.46 ทผานมา โดยมหวงระยะเวลาในการดาเนนงานตงแต พ.ศ. 2546-2549 มวตถประสงคเพอใหกาลงพลและครอบครว โดยเฉพาะบตรหลาน ของกาลงพลไดเลงเหนความสาคญ และประโยชนของหญาแฝก โดยหนวยไดจดกาลงพลเดนทางไปศกษาดงานเกยวกบหญาแฝกทสถานพฒนาทดนจงหวดพะเยา พรอมกบขอรบการสนบสนนพนธหญาแฝก กลมสายพนธศรลงกา จานวน 30,000 กลา และนามาพฒนาปลกบรเวณรอบๆ ขอบบอนา และบอเลยงปลา แนวรองนาบรเวณดานหนา ดานขางและดานหลงกองรอย รวมทงบรเวณบานพกของกาลงพล และปรบปรงพนทวางเปลาทมไดใชประโยชน จดทาเปนแปลงเกษตรสาธต เพอทจะใหความร ความเขาใจใหกบกาลงพลและประชาชนรอบๆ ทตงหนวยมากขน สาหรบการปลก หนวยไดดาเนนการปลกในลกษณะตางๆ ตามความเหมาะสมกบสภาพพนทของหนวย ไดแก

1. การปลกเพอการอนรกษดนและนา เชน ในพนททถกเปดหนาดนเปนอนมาก พนทรอบสระนา รมตลง พนทลาดขางไหลถนนและพนท ลาดเชงเขา เปนตน

2. การปลกเพอเปนแปลงสาธตเพอเปนตวอยางใหกาลงพล ครอบครวและเกษตรกรกลมเปาหมายไดเหนคณประโยชนของหญาแฝกอยางเปนรปธรรม

3. การปลกเพอการขยายพนธสาหรบแจกจายใหกบผทสนใจนาไปปลกขยายพนธตอไป

www.ssru.ac.th

59

4. การปลกเพอการอตสาหกรรม การปลกนจะเปนการสรางรายไดเสรมอกทางหนง เชน การนาใบหญาแฝกมาทาเครองจกรสาน ศลปหตถกรรมและการนารากมาสกดเปนนาหอมระเหย เปนตน ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดพะเยา (2550) ไดกลาวถงการใชแฝกในจงหวดวา กรมพฒนาทดนไดเขามาสารวจและคดคนการปลกแฝกตามแนวภเขาทสงเพอปองกนการเกดการชะลางหนาดนและทาใหแนวทปลกแฝกเมอป พ.ศ. 2547 นนเกดการเจรญเตบโตงอกงามและป พ.ศ. 2549 ทางคณะกรรมการกไดคดถงภมปญญาทมอยมาจากการใชไมไผมาจกสานมาเปลยนแปลงและประยกตจากการศกษาดงานของศนยบานแก และไดปรกษาคณะกรรมการหมบานเพอจดตงกลมอาชพเสรมรายไดใหกบครอบครวซงมแกนนาชมชนโดยคณอานวย ดอนมล เปนเจาของความคดตนแบบภมปญญาชาวบาน จงไดจดหาวทยากรมาชวยฝกเพมเตมโดยการใชแฝกทปลกขนตามแนวภเขาและไดนาเอาแฝกทดอยภลงกาโครงการหลวงมาเพอใหชมชนในหมบานทวางงานและใชเวลาวางใหเกดประโยชน จากนนมการประชมคณะกรรมการหมบานเปดรบสมาชกอยจานวน 51 คนจากการฝกอบรมและทกคนไดรบความรการใชแฝกและรบงานมาทาทบาน และพฒนาฝมอขน จนสามารถนาผลตภณฑเขารบการคดสรรระดบประเทศ ไดระดบ 3 ดาว เพอเปนการศกษาของคนรนหลงและเพอเปนการสบทอดภมปญญา

วบลย ลสวรรณ (2532 :96) ไดกลาวไววา งานศลปหตถกรรมโดยเฉพาะงานศลปหตถกรรมพนบานสะทอนใหเหนเรองราวของชมชนผเปนเจาของ ลกลงไปในอดตและความเปลยนแปลงตามสภาพสงคมไดเปนอยางด ถดจากการกาหนดรปแบบของศลปหตถกรรม คอ กรรมวธหรอเทคนคในการสราง ซงสวนใหญจะมลกษณะเชนเดยวกบรปแบบ คอ ประวตศาสตร วฒนธรรมของทองถนทสบทอดกนมาแตอดตเปนกรอบทสาคญ กรรมวธในการสรางศลปหตถกรรมแตละถนสวนมากจะไดรบการสบทอดจากชางรนหนง ไปสอกรนหนงดวยการบอกเลาแบบมขปาฐะ แบบพอสอนลก เพอนบานสอนเพอนบานเปนสวนใหญ มากกวาการเรยนหรอการถายทอดกนอยางมระบบและกรรมวธนนๆ จะตองใชเวลาในการพฒนาปรบปรงเปลยนแปลงอยางชาๆ จนเมอไดรปแบบและกรรมวธในการผลตลงตวคอการทมความสามารถใชสอยไดสมบรณทสดแลว จงเรมคดถงความงดงามทางดานศลปะ ทงนรปแบบทสรางขนในชวงแรกๆ นน จะคานงถงความเหมาะสมและสอดคลองกบประโยชนใชสอยมากกวาความงดงามและความเปนศลปะ

อาร สทธ (2529 : 122) กลาวสอดคลองกบ วบลย ลสวรรณ (2532:96) การพฒนาสงเสรมศลปหตถกรรมไทย จาเปนอยางยง ทจะตองศกษาสภาพวฒนธรรมของแหลงกาเนดงานศลปหตถกรรมและตองศกษาเกยวโยงกนองคประกอบสาคญ วฒนธรรมทองถน ซงจะเปนองคประกอบสาคญในการผลกดนในการสรางเครองมอเครองใช ซงสวนมากจะเปนงานศลปหตถกรรมขนสนองความตองการในการใชสอยใน ชวตประจาวนใหสอดคลองกบการ

www.ssru.ac.th

60

ดารงชวตตามสภาพของทองถน วบลย ลสวรรณ (2532:97) ไดกลาวตออกวา ดงนนจงเหนวาความมคณคาทางศลปะ (Artistic value) และคณคาดานความงาม (Aesthetic value) ในงานศลปหตถกรรมและศลปหตถกรรมพนบานของไทยนนเปนขนตอนสดทายของการสรางสรรค ทเกดขนจากประสบการณทสงสมมาจนเกดทกษะและความชดเจนทผานพนขนตอนของความตองการในเรองใชสอยมาแลว สงเหลานเปนเอกลกษณเฉพาะของงานศลปหตถกรรมและศลปหตถกรรมพนบานของไทยทจาเปนอยางยงทจะตองรกษาไว มควรทาลายดวยการพฒนาเพอสนองความตองการของผบรโภคหรอสนองความตองการของตลาดอยางฉาบฉวย เพราะสงเหลานนตองใชเวลาในการสงสมมาหลายชวอายคน และตองใชทกษะของชางขดเกลาใหเกดความสมบรณมาเปนเวลาชานานกวาจะปรากฏ เปนงานศลปหตถกรรมและศลปหตถกรรมพนบานของไทยในปจจบน ชางผสรางงานศลปหตถกรรมและศลปหตถกรรมพนบาน จะแสดงความสามารถเชงศลปะและความงานใหปรากฏในลกษณะของสานกใน ทางศลปะทมอยในตวผานการฝกฝนบมเพาะมาเปนเวลานานป มไดขนอยกบการเรยนและหลกวชาเหมอนการสรางศลปะของนกศกษาศลปะหรอศลปน

ดงนนคณคาศลปะและความงามของศลปหตถกรรมพนบานในแตละถน แตละทจงมลกษณะพเศษทแตกตางกนออกไป และทรงไวซงภมปญญาของชางแตละทองถนการกาหนดรปแบบ รปแบบในทนหมายถง รปทรง โครงสราง และลวดลายของงานหตถกรรมประเภทตางๆ รปแบบของศลปหตถกรรมนนจะอยในกรอบของสภาพภมศาสตร ประวตศาสตร และวฒนธรรมของแตละชมชนทสบทอดกนมาจนเปนประเพณนยมของทองถนและเปนเอกลกษณเฉพาะถนของแตละชมชน รปแบบจงถกกาหนดดวยสภาพภมศาสตร ประวตศาสตร วฒนธรรมของทองถนทเปนไดชดเจนมมากมาย เชน รปทรงของอาคารพนบานของภาคเหนอทตางกบอาคารบานเรอนภาคอนๆ งอบ เครองสวมศรษะปองกนแดด ฝน ของภาคใตทเรยกวา เปยว กบ กบ ของภาคเหนอแมจะมประโยชนใชสอยเหมอนกน แตดวยพนฐานทางประวตศาสตร ภมศาสตรและวฒนธรรม ของชมชนทตางกนทาใหเครองจกสานสาหรบสวมศรษะชนด นมรปแบบและชอทแตกตางกนไปอยางเหนไดชดเจน เปนตน

(เอกพงษ ตรตรง.2549) ไดกลาวถงงานศลปะตกแตงวา ศลปะประยกตทกลายเปนมตใหมของผลงานศลปะ โดยมการประยกตงานศลปะใหเขากบวถชวตของผอย โคมไฟ ดวงโคม ผลตภณฑประเภทหนงทมการพฒนาดานการออกแบบอยางมากมาย เปนผลตภณฑทนกออกแบบชอบ และหลงใหลทจะออกแบบแสดงความคดและฝมอ อกทงรปแบบของดวงโคมสามารถตอยอดไดมากมายหลายทศทาง ตนไม ดอกไม (ประดษฐ) เปนองคประกอบภายในอาคารททาใหพนทนมนวลนาอยขน โดยการออกแบบประดษฐใหเสมอนจรงมากทสด โดยนกออกแบบสามารถสรางสรรคโดยควบคกบแจกนจนเปนศลปะการจดดอกไม การออกแบบตนไม

www.ssru.ac.th

61

ประดษฐภายในอาคาร ซงกาลงไปไดดมากในตลาดปจจบน ของทระลก ของสะสม กลมผลตภณฑทมมากมายหลากหลายทสด เมอนามาจดวางในองคประกอบของพนทแลวจะทาใหบานมความอบอน ใหความรสกเปนกนเอง โดยการจดวางภายในบานตองอาศยรสนยมมากเปนพเศษ บางครงการซอหาของตกแตงประเภทนตองอาศยเวลา, การสะสม กวาจะลงตวทสด

ธระชย สขสด (2544: 88) ไดกลาวถงการออกแบบผลตภณฑวา ผลตภณฑทดยอมเกดมาจากการออกแบบทดในการออกแบบ นกออกแบบตองคานงถงหลกการทาการออกแบบผลตภณฑ ทเปนเกณฑในการกาหนดคณสมบตผลตภณฑทดเอาไววา ควรจะมองคประกอบอะไรบาง แลวใชความคดสรางสรรค วธการตาง ๆ ทไดกลาวมา เสนอแนวคดใหผลตภณฑมความเหมาะสมตามหลกการออกแบบ โดยหลกการออกแบบผลตภณฑทนกออกแบบควรคานงนน คอ หนาทใชสอย (FUNCTION) ความปลอดภย (SAFETY) ความแขงแรง (CONSTRUCTION) ความสะดวกสบายในการใช (ERGONOMICS) ความสวยงาม (AESTHETIES) ราคาพอสมควร (COST) การซอมแซมงาย (EASE OF MAINTENANCE) วสดและการผลต (MATERIALS AND PRODUCTION) การขนสง (TRANSPORTATION)

นรช สดสงข ( 2547: 53 ) ไดกลาววาการออกแบบผลตภณฑทดนนตองมเทคนคในการคดวเคราะหเพอใหไดมาซงผลตภณฑใหมโดยมกระบวนการคดและใชวธการวเคราะห คอ เทคนคการวเคราะห SCAMPER เปนชอยอทผสมขนของตวอกษรของชอเตมทใชในการพฒนาแนวความคด ใหเกดรปลกษณใหมของผลตภณฑ ประกอบดวย เทคนคของการทดแทน

(substitute) ใชวสดอนแทน ใชกรรมวธการผลตอนแทน ใชพลงงานอนแทน ใชสวนประกอบอนแทน ใชวธการอนแทน เชน การใชกระสอบนาแทนกระสอบทรายในการปองกนนาทวมในประเทศญปน ซงผลการทางานประสทธภาพเหมอนกนแตขอดของนาคอหาไดงาย เมอเลกใชงานกทาความสะอาดงายกวากระสอบทราย การผสมผสาน (combine) ผสมสงทคลายหรอใกลเคยงเขาดวยกนรวมการใชงานหลายอยางเขาดวยกน รวมกบผลตภณฑอน ผสมผสานหลายแนวความคดเขาดวยกนการดดแปลง (adapt) เปลยนความหมาย เปลยนจดประสงค เปลยนรปแบบการใชงาน ผลตภณฑทเกดจากการเปลยนแปลงลกษณะและรปแบบการใชงานจะแตกตางไปจากเดม การขยาย/เพม (magnify) เพมความถใหมากขน ทาใหยดไดมากขน ทาใหสงขน ทาใหหนาขน ทาใหแขงแรงขน ทาใหเหนยวขน ขยายสวนใหใหญขน เพมสวนประกอบมากขน การยอ /ลด (minify)ทาใหขนาดเลกลง ทาใหเพรยวขน ทาใหเบาลง ทาใหแนนขน ลดชนสวนใหนอยลง แยกชนสวนหรอการทางานบางสวนออกตางหาก ใชวสดทมราคาถกลง การใชวธอน (Put to other uses) การนาวธการผลตทงายและไมซบซอนเพอลดตนทน การตด (eliminate) ตดสวนทไมจาเปนออก หรอตดพนทบางสวน เฉพาะสวน การตอเตมใหรายละเอยด (elaborate) เพมเตมประโยชนใชสอย เพมเตมขนาด ตอเตมเนอทในการจดเกบ

www.ssru.ac.th

62

ตอเตมเนอทในการทางาน ตอเตมพนทในการวาง การจดใหม (rearrange) จดสวนประกอบใหมใหแปลกออกไปจากเดม จดเรยงลาดบขนตอนการทางานใหม เปลยนสถานทใหม ใชชนสวนทเปลยนถายกนได การกลบขาง (reverse)ทาใหเกดผลตรงขามกบทเคยมหรอเคยเปน เชน สลบท กลบดาน กลบหวกลบหาง ยอนกลบ เปลยนขว

www.ssru.ac.th

บทท 3

วธด าเนนงานวจย เพอน าไปสการศกษาและพฒนารปแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝก จะเรมตนดวย ระเบยบวธวจยเชงคณภาพ คอเปนการคนหาการแปรรปใบหญาแฝก ทมอยจรงโดยมวธการรวบรวมขอมลสรปเปนภาคเอกสารเพอน าขอมลทไดไปวเคราะหและสงเคราะห เพอท าการออกแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝก อนงดงทกลาวไวในความเปนมาและความส าคญของปญหา ยงประสงคทจะศกษาคนควาการประเมนผลผลตภณฑจากใบหญาแฝก ดงนนจะตองใช ระเบยบวธวจยเชงปรมาณ ดวยโดยผวจยไดล าดบหวขอดงน

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 3.2 เครองมอทใชวดในการวจย 3.3 การเกบรวบรวมขอมล 3.4 การพฒนาผลตภณฑ 3.5 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวจย 3.6 ขนตอนการด าเนนงานวจย

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ ประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร สถานทจ านายผลตภณฑจากใบหญาแฝก ในเขตกรงเทพมหานคร จ านวน 2 แหง จ านวน 100 คน ผผลตผลตภณฑชมชน จ านวน 3 กลมเปนผผลตทมประสบการณท างานไมต ากวา 5 ป จ านวน 3 ทาน ผสนใจผลตภณฑเครองใชและของตกแตงบาน จ านวน 100 คน ผเชยวชาญทางดานการออกแบบประเมนผลทไดจากการออกแบบผลตภณฑหตถกรรม 3 ทาน

3.1.1 ประชาชน ประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร จ านวน 100 คน เพอสอบถามใหไดมาซงความ

ตองการของผบรโภค โดยเปนกลมตวอยางแบบสมกลมตวอยางโดยวธการจบฉลาก โดยเขยนชอสถานทจ าหนายของทระลกและของตกแตงบานในเขตกรงเทพมหานครทงหมดเพอท าการจบ

www.ssru.ac.th

65

ฉลาก จากนนใชวธการสงเกตการณ เลอกซอของตกแตงบานของผบรโภคทเขามาเลอกซอของ จากสถานทจดจ าหนาย 2 แหง ไดแก

1. สถานทจ านายเครองใชและของตกแตงบาน INDEX LIVEVING MALL 2. สถานทจ านายเครองใชและของตกแตงบาน ตลาดนดสวนจตจกร

3.1.2 ผผลตผลตภณฑชมชน จ านวน 3 กลม แหลงผลตผลตภณฑจากใบหญาแฝก ทมชอเสยงโดยเปนกลมตวอยางแบบสมกลม

ตวอยางโดยวธการจบฉลาก โดยเขยนชอกลมผผลตผลตภณฑจากใบหญาแฝกทงหมด เพอท าการจบฉลากซงใหไดกลมตวอยางจากนนท าการสงเกตการณและทดลองปฏบตการกบกลมตวอยาง จ านวน 3 กลม ไดแก

1. ผผลต : คณกองเหรยญ ปาปดถา กลมจกสานหญาแฝก 52 หม 6 ต าบลปาสก กงอ าเภอภซาง จงหวดพะเยา 56110 โทร : 089 - 4304407

2. ผผลต : คณล าดวน ธะนะ กลมสตรสหกรณนคมบานกอซาว 163 หม 11 บานกอซาว ต าบลทงกลวย กงอ าเภอภซาง จงหวดพะเยา 56110 โทร : 08-7183-1102, 0-5445-5153

3. ผผลต : คณบวตอม บญแรง กลมสตรสหกรณผลตภณฑหญาแฝก 181 หมท 10 บานดอนไชย ต าบลเชยงแรง อ าเภอภซาง จงหวดพะเยา 56110 โทร :09 6339360,4304407

3.1.3 ผสนใจผลตภณฑเครองใชและของตกแตงบานจากใบหญาแฝก ผสนใจผลตภณฑเครองใชและของตกแตงบานจากใบหญาแฝก จ านวน 100 คน โดย

เปนกลมตวอยางแบบสมกลมตวอยางโดยวธการจบฉลาก โดยเขยนชอสถานทจดจ าหนายของตกแตงบานในเขตกรงเทพฯทงหมด แลวท าการจบฉลากโดยไดสถานท คอ ตลาดนดจตจกร โดยใชวธแจกแบบประเมนเพอใหไดขอมลถงความพงพอใจในรปแบบผลตภณฑของผบรโภค โดยผวจยน าตวตนแบบผลตภณฑใหผบรโภคท าการประเมน

3.1.4 ผเชยวชาญดานการออกแบบ 1. อาจารยประชา พจกขณา ต าแหนงผชวยคณบดฝายบรหารและวางแผน คณะ

สถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร

www.ssru.ac.th

66

2. อาจารยอภรกษ อนไธสง ต าแหนงเลขาคณะเทคโนโลย อาจารยประจ าสาขาวชาออกแบบผลตภณฑอสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน 3. อาจารยศรชนา เจรญเนตร ต าแหนงอาจารย ประจ าสาขาวชาศลปะการออกแบบหตถอตสาหกรรม คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (ศนยล าปาง) 3.2 เครองมอทใชวดในการวจย เครองมอทผวจยใชในการเกบรวบรวมขอมล ในขนตอนการด าเนนงานตามวตถประสงคของการวจยครงน แบงออกเปนดงน

3.2.1 เพอศกษาและพฒนารปแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝก การศกษาและพฒนารปแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝก โดยใชวธการสมภาษณผผลต

ผลตภณฑหญาแฝกเกยวกบการจดจ าหนายและรปแบบทผลตในปจจบน จากนนผวจยไดน ารปแบบเดมจากใบหญาแฝกไปสอบถามประชาชนในเขตกรงเทพมหานครและ ผทสนใจผลตภณฑจากใบหญาแฝก แบบจบฉลากสถานท 2 แหง จ านวน 100 คน ใชแบบสอบถามแบบปลายปดเพอใหไดมาซงขอมลความคดเหนทางดานการน าหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑเครองใชและของตกแตงบาน ทงยงไดขอมลความตองการ ผลตภณฑของตกแตงบาน เพอน ามาใชในการพฒนารปแบบผลตภณฑตอไป

3.2.2 เพอทดลองปฏบตการออกแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝก เมอไดขอมลเกยวกบการแปรรปใบหญาแฝก น ามาประยกตรวมกบผลตภณฑ เพอใหได

ชนงานทเหมาะสม สวยงามผวจยใชแบบประเมนกบผเชยวชาญทางดานการออกแบบ แบงเปน 2 ชดประเมน ดงน

ชดท 1 แบบประเมนความสวยงามทมความเหมาะสมกบผลตภณฑจากใบหญาแฝกเกณฑในการค านง ดงน

a. ดานความเหมาะสมของผลตภณฑ b. ดานความสวยงาม

ชดท 2 แบบประเมนการออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก 1.ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 2.ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต 3.ราคากบความสวยงาม

www.ssru.ac.th

67

ทง 2 ชดแบบประเมนมระดบและเกณฑในการพจารณาคาเฉลยระดบความเหมาะสม แบงออกเปน 5 ระดบดงน (ธรยทธ พงเทยร. 2543: 39)

5 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบดทสด 4 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบด 3 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบปานกลาง 2 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอย 1 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอยทสด 3.2.3 เพอประเมนสรปผลผลตภณฑจากใบหญาแฝกจ านวน 1 ชด

หลงจากจดท าตนแบบ ผลตภณฑจากใบหญาแฝก จดท าแบบประเมนผลวดระดบความคดเหนของผบรโภค หลกเกณฑในการวดความคดเหน ดงน

1.ประโยชนใชสอยทางกายภาพ (Practical Function) พจารณาจาก 1.1 ความสะดวกงายดายในการใชงาน 1.2 ความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 1.3 ความปลอดภย 1.4 การบ ารงรกษา 1.5 ความแขงแรงทนทาน

2.ความงาม (Aesthetic Function) พจารณาจาก 2.1 ความงามในการจดองคประกอบ 2.2 ความมคณคา-ราคา 2.3 ความนาสนใจของผลตภณฑ

เกณฑในการพจารณาคาเฉลยระดบความเหมาะสม แบงออกเปน 5 ระดบดงน (ธรยทธ พงเทยร. 2543: 39)

5 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบดทสด 4 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบด 3 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบปานกลาง 2 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอย 1 หมายถง มลกษณะการใชงานทอยในระดบนอยทสด

www.ssru.ac.th

68

3.3 การเกบรวบรวมขอมล ท าการเกบขอมลในการสงเกตการณลงในสมดบนทก กบการถายภาพ ชวยในการบนทก

ขอมลมาสรปและจดหมวดหมตามล าดบดงน 1. แบบสอบถามประชาชน จงหวดพะเยาและกรงเทพแบบจบฉลาก ชอสถานทเพอตอบ

แบบสอบถามโดยไดสถานท 2 แหง จ านวน 100 คน ใชแบบสอบถามแบบปลายปดเพอใหไดมา ซงขอมลความคดเหน ทงยงไดขอมลความตองการเพอน ามาใชในการออกแบบ และแบบสอบถามปลายเปด เพอไดมาซงขอเสนอแนะของขอมลเพอน ามาศกษาและพฒนา ประยกตรวมกบผลตภณฑจากใบหญาแฝก

2. ไดขอมลผลตภณฑจากใบหญาแฝกแตละรปแบบ น ามาประยกตรวมกบผลตภณฑจากใบหญาแฝก เพอใหไดชนงานทเหมาะสม สวยงามผวจยใชแบบประเมน กบผเชยวชาญทางดานการออกแบบ จ านวน 3 ทาน และผผลตผลตภณฑชมชน 3 ทาน

3.หลงจากจดท าตนแบบผลตภณฑของตกแตงบานจดท าแบบประเมนวดระดบความคดเหนของกลมเปาหมายเพอทดสอบตลาดกอนทจะวางจ าหนายตอไป เมอไดขอมลตามวตถประสงคแลวน าขอมลมาวเคราะหแยกแยะและเขยนรายงานสรปผล

3.4 การพฒนาผลตภณฑ

1. ท าการศกษาขอมลเบองตนในการท างานวจย เพอท าความเขาใจเกยวกบงานวจย สอบถามประชาชนในจงหวดพะเยาและกรงเทพฯ เพอใหไดขอมลเกยวของกบความตองการของผบรโภค

2. ท าการศกษาขอมลเบองตนในการท างานวจย เพอท าความเขาใจเกยวกบงานวจย และท าการเขาพบกลมผผลตผลตภณฑชมชนท าความรจกคนเคยกบชมชน สมภาษณกลมและรายบคคลเพอเกบขอมลผลตภณฑ

3. ประมวลสภาพปญหาและความตองการ การพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ทเปนกลมเปาหมายทง 1 ชด ผลตภณฑ

4. วเคราะหปญหาของผลตภณฑทมอยเดมเพอน าขอมลทไดมาวเคราะหสงเคราะหเปรยบเทยบความเปนไปไดในการออกแบบ

5. ออกแบบผลตภณฑของตกแตงบาน ทง 3 แบบ ท าการประเมนครงท 1 6. ออกแบบผลตภณฑของตกแตงบานทง 3 แบบ ท าการประเมนครงท 2 7. จดท าตนแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝก 8. ศกษาความคดเหนของผบรโภคเกยวกบผลตภณฑจากใบหญาแฝก

www.ssru.ac.th

69

9. วเคราะหและสรปความคดเหน ของผทมความสนใจใน ผลตภณฑจากใบหญาแฝก ทง 1 ชด ผลตภณฑ

10. สรปผลการด าเนนงาน และรายงานผลการด าเนนงาน 3.5 การวเคราะหและสถตทใชในการวจย

ในการท าวจยครงนผวจยไดใชวธการวเคราะหขอมลเปนดงน 1. วเคราะหขอมลดานเอกสารและงานวจย โดยเปนการวเคราะหทใชหลกทฤษฎเหตผลมาน าเสนอในรปแบบการบรรยายเพอหาความจรงและความคดเหนใน การศกษาและพฒนารปแบบผลตภณฑ จากใบหญาแฝก

2.วเคราะหขอมลจากแบบประเมน ทไดจากผเชยวชาญดานการออกแบบและผใช เพอน าไปเปนแนวทางในการพฒนา ผลตภณฑ จากใบหญาแฝกโดยวเคราะหตามล าดบดงน

1. ตรวจสอบแบบประเมนทผานการกรอกครบถวน 3. การวเคราะหขอมลโดยใชคาสถตดงตอไปน

1. คาความถและคารอยละ 2. คาเฉลย (Mean) 3. คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

www.ssru.ac.th

70

ขนตอนด าเนนการวจย

ศกษาขอมลเบองตน

สรางเครองมอทใชในงานวจย แบบสอบถาม / แบบประเมน

ปรบปรงแกไข

ด าเนนการสอบถามเกบรวบรวมขอมล

ตรวจสอบแบบเครองมอ

ท าการออกแบบ

ประเมนการออกแบบโดยผเชยวชาญ 3 ทาน

จดท าตนแบบผลตภณฑ 1 ผลตภณฑ

ประเมนผลตภณฑโดย ผเชยวชาญและผบรโภค

ปรบปรงแกไข

ผาน

ผาน

ผาน

ไมผาน

ไมผาน

เรมตนปฏบตงาน

ผลตภณฑเครองใชและของแตงบาน 1 ผลตภณฑ

ปรบปรงแกไข ไมผาน

ประชาชน 100 คน ชางผผลต 3 ทาน

www.ssru.ac.th

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล การศกษาและพฒนารปแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝกในครงน ผลการวเคราะหขอมล ในการศกษาผวจยไดแบงขอของการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคการวจยเปนดงน

4.1 เพอศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 4.2 เพอออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบ

ความตองการของตลาด 4.3 เพอประเมนความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนาเปน

ผลตภณฑทจะเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงตอไป

4.1 เพอศกษาผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

4.1.1 ผลการวเคราะหขอมลจากภาคเอกสาร จากการศกษาภาคขอมลเอกสารผวจยไดวเคราะหและสรปขอมลการพฒนาผลตภณฑ

จากใบหญาแฝก ไดวธการพฒนาผลตภณฑดวย วธการสาน ใชหลกการโดยน าหญาแฝกมาไขวสลบกนไปมา รวมกบวสดอนเพอเปนโครงสรางโดย จะใชหนหรอไมใชหนกได การสานของไทยนนมรปแบบตางกนไปมากมาย ทงทแตกตางดวยลกษณะของแบบลายและวสดทใชในการสาน ในดานลวดลายทสานนน สวนมากจะสานลายใดกขนอยกบความเหมาะสม เชน อาจจะใชลายธรรมดา เพอใหเกดความแขงแรงทนทานและความสะดวกในการสานการสานลวดลายทงหลายนนจะตองใหการขดกนเพอใหวสดทสานนนยดตวขดกนคงรปอยไดเปนหลก ซงมรปทรงตางๆหลายลาย ไมวาจะเปนลายขดธรรมดาหรอลายสอง ลายสามหรอลายอนๆกตาม

หลกการออกแบบเฟอรนเจอรใหทนสมย งานออกแบบทดแลวใหความรสกวาทนสมย มหลกการในการพจารณาดงน 1.) สามารถใชไดจรงๆตรงกบความจ าเปนใชชวตประจ าว น 2.)การออกแบบตรงกบความหมายความตองการอยางชดแจงในชวงเวลานน 3.) เกดประโยชนในดานความกาวหนาทงทางศลปะและประโยชนใชสอยไปพรอมๆก น มความสะดวกสบายในการใชงานนกถงสดสวนทเหมาะสมกบการใชงานขนาดและขดความจ ากดของผใช เชน เกาอ ตองมสดสวนทเหมาะสม

www.ssru.ac.th

72

4.1.2 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ผบรโภค (กอนท าการออกแบบ)

ตารางท 4.1 แสดงขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม รายการ จ านวน รอยละ

เพศ หญง ชาย

42 58

42 58

อาย 18-25 ป 26-35 ป 36-45 ป 45 ปขนไป

18 30 32 20

18 30 32 20

อาชพ นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ/รฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชน ประกอบธรกจสวนตว เกษยณ / ไมประกออาชพ

12 17 34 24 13

12 17 34 24 13

รายไดตอเดอน นอยกวา 15,000 บาท 15,001 -25,000 บาท 25,001 – 35,000 บาท มากกวา 35,000 บาท

26 28 25 6

26 28 25 6

สถานทซอผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก ทองถนนนๆทผลต

งานแฟรตางๆ ตลาดนดจตจกร ตลาดสวนลมไนท

อนๆ.........................

20 38 35

7

20 38 35

7

www.ssru.ac.th

73

จากตารางท 4.1 พบวา กลมผบรโภคเปนเพศหญงรอยละ 42 เพศชาย รอยละ 58 กลมอายมากสดคอ ชวงอาย 36-45 ป รอยละ 32 มอาชพ พนกงานบรษทเอกชน รอยละ 34 รายไดอยในชวง 1 5,001 - 25,000 บาท รอยละ 28 และสถานททซอผลตภณฑ นยมซอจากงานแฟรตางๆ

ตารางท 4.2 แสดงความคดเหนของผบรโภคทมตอผลตภณฑเดมของหตถกรรมจากใบหญาแฝก

รปแบบผลตภณฑเดม คาเฉลย SD. ระดบ กลองใสกระดาษทษช 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 4.25 0.62 มาก 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.57 0.49 มาก 3.ความสวยงาม 3.00 0.72 ปานกลาง ตะกรา 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 4.04 0.79 มาก 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.52 0.50 มาก 3.ความสวยงาม 2.92 0.63 ปานกลาง กระเปาสตร 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 4.57 0.49 มากทสด 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 4.40 0.55 มาก 3.ความสวยงาม 4.49 0.54 มาก ทรองจาน 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 3.04 0.68 มาก 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 2.79 0.57 มาก 3.ความสวยงาม 2.99 0.71 มาก หมวก 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 3.94 0.89 มาก 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.57 0.94 มาก 3.ความสวยงาม 3.29 0.96 ปานกลาง

www.ssru.ac.th

74

จากตารางท 4.2 พบวาผบรโภคมความคดเหนกบผลตภณฑกระเปาสตรมากทสดในดานหนาทใชสอยและความสะดวกสบายในการใช ของกระเปาสตรอยในระดบมากทสดมคาเฉลยเทากบ 4.57 (SD.0.49) รองลงมาคอความสวยงามของกระเปาสตร อยในระดบมากมคาเฉลยเทากบ 4.49 (SD.0.54)

ตารางท 4.3 แสดงความคดเหนของผบรโภคทมตอการน าใบหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑในรปแบบตางๆ

การพฒนารปแบบผลตภณฑ คาเฉลย SD. ระดบ 1. โคมไฟ 4.39 0.49 มาก 2. เฟอรนเจอร 4.26 0.46 มาก 3. ฉากกนหอง 4.68 0.44 มากทสด 4. เกาอโยก 4.89 0.31 มากทสด 5. ชดถาดผลไม 4.04 0.19 มาก 6. ชดอปกรณส านกงาน 2.95 0.60 ปานกลาง 7. ชดกระเปาสตร 4.81 0.39 มากทสด 8. เสอ,รองเถาเดนในบาน 3.98 0.77 มาก 9. เครองประดบตกแตงรางกาย 2.35 0.47 นอย

จากตารางท 4.3 พบวา ผบรโภคมความตองการผลตภณฑในรปแบบเกาอโยกมาพฒนาเปนผลตภณฑจากใบหญาแฝกมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.89 (SD.0.31) รองลงมาคอชดกระเปาสตร มคาเฉลยเทากบ 4.81 (SD.0.39) ฉากกนหอง มคาเฉลยเทากบ 4.68 (SD.0.44) และนอยทสดคอ รปแบบของเครองประดบตกแตงรางกาย มคาเฉลยเทากบ 2.35 (SD.0.47)

www.ssru.ac.th

75

ตารางท 4.4 แสดงความคดเหนทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

รายการ คาเฉลย SD. ระดบ 1. ทานรจกหญาแฝกอยในระดบใด 3.14 0.94 มาก 2. ทานรสกเหนดวยกบการน าหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑอยในระดบใด

4.81

0.39

มากทสด

3. ทานคดวาหญาแฝกมความแขงแรงทนทานอยในระดบใด 3.21 0.53 ปานกลาง 4. ทานคดวาหญาแฝกนเหมาะสมกบการน าไปท าผลตภณฑประเภทตอไปนอยในระดบใด เครองประดบตกแตงรางกาย เชน กระเปา รองเทา เขมขด เครองใช ตกแตงบาน เชน ฉากกนหอง โคมไฟ เกาอโยก เครองประดบตกแตง เชน กรอบรป ตกตาตงโชว เครองใชภาชนะใสอาหาร เชน จานชามใสผลไม

4.05 4.95 3.44 3.49

0.53 0.21 1.16 1.23

มาก มากทสด ปานกลาง ปานกลาง

5. ทานตองการผลตภณฑทมประโยชนการใชงานไดหลายดานในผลตภณฑรปทรงเดยวกนอยในระดบใด

3.80

0.87

มาก

6. ทานตองการประยกตใชวสดอนๆในทองถนรวมประกอบกบตวผลตภณฑหญาแฝกอยในระดบใด

3.57 1.23 มาก

จากตารางท 4.4 พบวา ผบรโภคเหนดวยกบการน าหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑอยในระดบ มากทสด มคาเทากบ 4.81 (SD.0.39) ผบรโภคคดวาหญาแฝกนเหมาะสมกบการน าไปท าผลตภณฑ เครองใช ตกแตงบาน เชน ฉากกนหอง โคมไฟ เกาอโยก มคาเทากบ 4.95 (SD.0.21) และ ตองการผลตภณฑทมประโยชนการใชงานไดหลายดานในผลตภณฑรปทรงเดยวกนอยในระดบ มาก มคาเฉลยเทากบ 3.80 (SD.0.87)

4.2 ผลการวเคราะหการออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบความตองการของตลาด

รปแบบทผวจยไดออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑได 3 รปแบบ ไดแก เกาอโยก กระเปาสตร ฉากกนหอง และน าไปพฒนาและใหผเชยวชาญประเมน ในรปแบบเกาอโยก ผลการวเคราะหไดดงน

www.ssru.ac.th

76

ภาพท 4.1 แบบรางไอเดยขนแรก

ภาพท 4.2 ภาพตนแบบผลตภณฑเกาอโยกจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนา

www.ssru.ac.th

77

4.2.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบประเมนโดยผเชยวชาญการออกแบบ

ตารางท 4.5 แสดงความคดเหนของผเชยวชาญทมตอการประเมนรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

รายการประเมน คาเฉลย SD. ระดบ 1. ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 4.58 0.25 มากทสด 1.1 ผลตภณฑเหมาะสมกบการใชงาน 4. 81 0.70 มากทสด 1.2 ผลตภณฑมหนาทใชสอยมากขน 4. 49 0.39 มาก 1.3 ผลตภณฑมความทนสมย 4.61 0.56 มากทสด 1.4 ผลตภณฑตอบสนองการใชงานไดด 4.42 0.69 มาก 1.5 รปทรงเหมาะสมกบประโยชนใชสอย 4.58 0.49 มากทสด 2.ความเหมาะสมกบความสวยงาม 4.60 0.25 มากทสด 2.1 ผลตภณฑมความสวยงาม 4.50 0.54 มากทสด

2.2 ลวดลายมความสวยงาม 4.63 0.61 มากทสด 2.3 วสดมความสวยงาม 4. 39 0.38 มาก 2.4 รปทรงมความสวยงาม 4. 82 0.58 มากทสด 2.5 ความสวยงามของการผสมผสานระหวางวสด

2ชนด 4.70 0.57

มากทสด

3.ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต

4.61 0.30 มากทสด

3.1 วสดมความเหมาะสมกบกรรมวธการผลต 4.63 0.50 มากทสด 3.2 วสดมความแขงแรงทนทาน 4.70 0.52 มากทสด 3.3 การผสมผสานระหวางวสด 2 ชนด 4.73 0.61 มากทสด 3.4 กรรมวธการผลตเหมาะสม 4.50 0.61 มากทสด 3.5 งายตอการท าความสะอาด 4. 52 0.54 มากทสด

จากตารางท 4.5 พบวา รปแบบเกาอโยกทออกแบบพฒนาดานความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลตมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.61(SD.0.30) รองลงมาคอ ดานความเหมาะสมสวยงาม มคาเฉลยเทากบ 4.60 (SD. 0.25) และ ดานประโยชนใชสอยมคาเฉลยเทากบ 4.58 (SD. 0.25) เมอพจารณาในรายละเอยดพบวา รปทรงมความสวยงามมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.82

www.ssru.ac.th

78

(SD. 0.58) ผลตภณฑเหมาะสมกบการใชงาน มคาเฉลยเทากบ 4.81 (SD. 0.70) การผสมผสานระหวางวสด 2 ชนด มความเหมาะสม มคาเฉลยเทากบ 4.73 (SD. 0.61)

ภาพท 4.3 ผลตภณฑตนแบบทไดจากการออกแบบ

www.ssru.ac.th

79

4.3 ผลการวเคราะหความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑทจะเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงตอไป

4.3.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบประเมนโดยผบรโภค (หลงการท าตนแบบ) ตารางท 4.6 แสดงขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

รายการ จ านวน รอยละ เพศ หญง ชาย

56 44

56 44

อาย 18-25 ป 26-35 ป 36-45 ป 45 ปขนไป

15 22 31 32

15 22 31 32

อาชพ นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ/รฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชน ประกอบธรกจสวนตว เกษยณ / ไมประกอบอาชพ

8 31 19 27 15

8 31 19 27 15

รายไดตอเดอน นอยกวา 15,000 บาท 15,001 -25,000 บาท 25,001 – 35,000 บาท มากกวา 35,000 บาท

26 42 12 6

26 42 12 6

สถานทซอผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ทองถนนนๆทผลต

งานแฟรตาง ตลาดนดจตจกร ตลาดสวนลมไนท

18 64 13

18 64 13

www.ssru.ac.th

80

จากตารางท 4.6 พบวา กลมผบรโภคสวนเปนเพศหญง รอยละ 56 เพศชายรอยละ 44 อาย ชวง 45 ปขนไป มากทสด รอยละ 32 อาชพ ขาราชการ/รฐวสาหกจ มากทสด มจ านวนรอยละ 31 รายไดตอเดอน อยในชวง 1 5,001 -25,000 บาท ถง รอยละ 42 และสถานทซอผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก นยมซอจากงานแฟรตางๆ ถงรอยละ 64

ตารางท 4.7 แสดงความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

รายการประเมน คาเฉลย SD. ระดบ 1.ดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ 1.1 มความสะดวกในการใชงาน 4.31 0.74 มาก 1.2 มความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช 4.85 0.41 มากทสด 1.3 มความปลอดภย 4.22 0.73 มาก 1.4 การบ ารงรกษาไดสะดวก 4. 69 0.56 มากทสด 1.5 ความแขงแรงทนทาน 4.48 0.62 มาก 2. ดานความสวยงาม 2.1 ความงามจากเสนหญาแฝก 4.39 0.75 มาก 2.2 ความงามจากการผสมผสานวสด 4.60 0.53 มากทสด 2.3 ความงามจากการสาน 4.53 0.57 มากทสด 2.4 ความงามจากลวดลาย 4.35 0.54 มาก 2.5 ความงามจากลกษณะผว 4.45 0.62 มาก 2.6 รปทรงและรายละเอยดสามารถแสดงออกถงความทนสมย

4.73

0.50 มากทสด

2.7รปแบบโดยรวมของผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

4.52

0.82

มากทสด

2.8ความพงพอใจในความสวยงามโดยรวมของรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

4. 72

0.85

มากทสด

2.9ความพงพอใจในลวดลายผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

4.02 0.90 มาก

www.ssru.ac.th

81

จากตารางท 4.7 พบวา ความเหมาะสมของเกาอโยกดานประโยชนใชสอยทางกายภาพมความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช อยในระดบมากทสดมคาเฉลยเทากบ 4.85 (SD.0.41) รองลงมา คอความสวยงามของรปทรงและรายละเอยดสามารถแสดงออกถงความทนสมย มคาเฉลยเทากบ 4.73 (SD.0.50) ผบรโภคมความพงพอใจในความสวยงามโดยรวมของรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก อยในระดบมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.72 (SD.0.85)

www.ssru.ac.th

บทท 5

สรปผลการวจย และขอเสนอแนะ การศกษาและพฒนารปแบบผลตภณฑจากใบหญาแฝกในครงน ผลการวเคราะหขอมล ในการศกษาผวจยไดสรปผลการวจยและขอเสนอแนะดงน

5.1 สรปผลการวจย 5.2 ขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย

5.1.1.การวเคราะหผลตภณฑรปแบบเดมของผผลตผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

5.1.1.1 ผลการวเคราะหขอมลจากภาคเอกสาร 5.1.1.2 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามผบรโภค (กอนท าการออกแบบ)

พบวาผบรโภคมความคดเหนกบผลตภณฑกระเปาสตรมากทสดในดานหนาทใชสอยและความสะดวกสบายในการใชของกระเปาสตรอยในระดบมากทสดมคาเฉลยเทากบ 4.57 (SD.0.49) รองลงมาคอความสวยงามของกระเปาสตร อยในระดบมากมคาเฉลยเทากบ 4.49 (SD.0.54) เมอสอบถามความตองการผบรโภคมความตองการผลตภณฑในรปแบบเกาอโยกมาพฒนาเปนผลตภณฑจากใบหญาแฝกมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.89 (SD.0.31) รองลงมาคอชดกระเปาสตร มคาเฉลยเทากบ 4.81 (SD.0.39) ฉากกนหอง มคาเฉลยเทากบ 4.68 (SD.0.44) และนอยทสดคอ รปแบบของเครองประดบตกแตงรางกาย มคาเฉลยเทากบ 2.35 (SD.0.47) ซงผบรโภคเหนดวยกบ การน าหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑอยในระดบมากทสดมคาเทากบ 4.81 (SD.0.39) ผบรโภค คดวาหญาแฝกนเหมาะสมกบการน าไปท าผลตภณฑ เครองใช ตกแตงบาน เชน ฉากกนหอง โคมไฟ เกาอโยก มคาเทากบ 4.95 (SD.0.21) และ ตองการผลตภณฑทมประโยชนการใชงานไดหลายดานในผลตภณฑรปทรงเดยวกนอยใ นระดบ มาก มคาเฉลยเทากบ 3.80 (SD.0.87)

5.1.2 การวเคราะหการออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก ใหมความสวยงามเหมาะสมกบความตองการของตลาด

5.1.2.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบประเมนโดยผเชยวชาญการออกแบบ

www.ssru.ac.th

82

รปแบบทผวจยไดออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑได 3 รปแบบ ไดแก เกาอโยก กระเปาสตร ฉากกนหอง และน าไปพฒนาและใหผเชยวชาญประเมน ผลการวเคราะหไดดงน

ภาพท 5.1 แบบรางไอเดยขนแรก ภาพท 5.2 ภาพตนแบบผลตภณฑเกาอโยกจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนา

www.ssru.ac.th

83

รปแบบเกาอ โยกทออกแบบพฒนา ดานความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลตมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.61 (SD.0.30) รองลงมาคอ ดานความเหมาะสมสวยงาม มคาเฉลยเทากบ 4.60 (SD.0.25) และ ดานประโยชนใชสอย มคาเฉลยเทากบ 4.58 (SD.0.25) เมอพจารณาในรายละเอยดพบว า รปทรงมความสวยงามมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.82 (SD.0.58) ผลตภณฑเหมาะสมกบการใชงาน มคาเฉลยเทากบ 4.81 (SD.0.70) การผสมผสานระหวางวสด 2 ชนด มความเหมาะสม มคาเฉลยเทากบ 4.73 (SD.0.61)

5.1.3 การวเคราะหความคดเหนทมตอผลตภณฑจากใบหญาแฝกทออกแบบและพฒนา

เปนผลตภณฑทจะเปนบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขงตอไป 5.1.3.1 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบประเมนโดยผบรโภค (หลงการท าตนแบบ)

ภาพท 5.3 ผลตภณฑตนแบบทไดจากการออกแบบ ความเหมาะสมของเกาอโยกดานประโยชนใชสอยทางกายภาพมความเหมาะสม ถกตอง

ตามสรระของผใช อยในระดบมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.85 (SD.0.41) รองลงมา คอความสวยงามของ รปทรงและรายละเอยดสามารถแสดงออกถงความทนสมย มคาเฉลยเทากบ 4.73

www.ssru.ac.th

84

(SD.0.50) ผบรโภคมความพงพอใจในความสวยงามโดยรวมของรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก อยในระดบมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4. 72 (SD.0.85)

บทเรยนทไดจากกระบวนการศกษาวจย ผวจยไดวเคราะหและสงเคราะหสรปไดเปนแนวทางของบทเรยนในการสรางชมชนเขมแขง ซงในการน าหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑจะตองค านงถงขอควรพจารณาในดานความตองการของกลมผบรโภค เปนอนดบแรกจากนนควรศกษาดานประโยชนใชสอย การออกแบบทสอดคลองการใชงานและความตองการของผบรโภค มความสวยงามของรปทรง ดานวสดและกรรมวธการผลต เนองจากจะตองมความรทกษะทสามารถประยกตพฒนารปแบบไดเองตามความตองการของกลมผบรโภค 5.2 ขอเสนอแนะ

จากการวจยในครงนผวจยไดเรยนรและมขอเสนอแนะเพอการน าผลการวจยไปใชและเพอการวจยในครงตอไป ดงน

ขอเสนอแนะเพอการน าผลการวจยไปใช เพอใหการน าผลใชงานเปนไปอยางมประสทธภาพผวจยจงไดเสนอแนะวา ควรพจารณา คอ

1.การออกแบบและพฒนาเปนผลตภณฑควร เลอกและจดวางองคประกอบใหเหมาะสมกบผลตภณฑมความทนสมยตรงความตองการทเปนทนยมมาทจะน าไปใชสอยเปนอนดบแรก

2. ดานการน าหญาแฝกทไดมาประยกตใชรวมกบผลตภณฑควรพจารณาผลตภณฑทเปนความตองการ มความนยมนยมของกลมผบรโภค มประโยชนใชสอย เหมาะสมในการหยบจบไดสะดวก

3. ในดานวสดและการผลตจะตองสามารถผลตไดสะดวกคมคากบการน า หญาแฝกมาแปรรปกบวสดอนทมาประยกตรวมกนไมยาก และใชเวลาในการผลตมากเกนไป

4. ผลการวเคราะหในภาพรวมไดเปนแนวทางใหผประกอบการน า ความคดเหน ไปผลตเปนผลตภณฑรปแบบอนๆ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป จากการศกษา วจยครงน เพอการพฒนาทสมบรณยงขนควรมการศกษาวจยตอยอดในเรอง 1. ในดานการศกษาความคดเหนและความตองการของกลมผบรโภคเปนการส ารวจ ณ ชวงเวลาหนง ผบรโภคมความคดเหนตามกระแสนยม ควรมการปรบเปลยนและมการศกษาความคดเหนในผลตภณฑอน ณ ชวงเวลาทเปลยนไปตามยกตสมยนยม รวมถงการทดลองตลาด เพอการสงออก

www.ssru.ac.th

85

2. ควรศกษาในเรองการพฒนาการน า หญาแฝกแปรรปมาประยกตใชกบผลตภณฑเครองเรอนประเภทอน 3. การน ารปแบบ ขอคดเหนความตองการ ทไดจากการศกษาในครงนไปพฒนาตอยอดใชกบผลตภณฑวสดอนๆ เชนไม เหลก ผา หนง เปนตน ขอเสนอแนะในงานออกแบบ SKETCH DESIGN

1. ควรมการจดองคประกอบเฉดสน าหนกออนเขมของหญาแฝกใหเขากบผลตภณฑของตกแตงบานและเปนตวเลอกใหแกกลมผบรโภค ไดหลายโทนส

2. ควรน าเสนอเรอง สไตล ของงาน ดไซน มาสนบสนนรวมไปถง เทรนของตกแตงบาน ป 2010-2012 ดวยจะดมาก เชน ส วสด พนผว เปนตน

www.ssru.ac.th

บรรณานกรม

กองพฒนาการเกษตรพนทเฉพาะ กลมงานโครงการพระราชด าร [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://agrodev.doae.go.th/damri2/9fang.htm

กองพนทหารปนใหญท 17.โครงการปลกหญาแฝกเฉลมพระเกยรต [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.rta.mi.th/23153u/Data/fag.html

นวลนอย บญวงษ. 2545. หลกการออกแบบ.กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

นรช สดสงข.2548.การวจยการออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร นรช สดสงข.2547.ออกแบบอตสาหกรรม.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร มารต อมรานนทและคณะ. 2531. สารนกรมของใชพนบานไทยในอดตเขตหวเมองฝาย

เหนอ.กรงเทพฯ: อมรนทรการพมพ วบลย ลสวรรณ. 2532. เครองจกรสานในประเทศไทย. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร วบลย ลสวรรณ. 2546. ศลปะชาวบาน Folk Art. กรงเทพฯ : ส านกพมพอมรนทร ธระชย สขสด. 2544. การออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร ธระยทธ พงเทยร. 2543. การบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ : สตรไพศาลการพมพ สนไชย ฤทธโชต. 2551. งานของทระลกเครองไมไผ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร ศลป พระศร. 2522. ศลปะและววฒนาการของศลปะสมยใหม. กรงเทพฯ : อมรนทรการพมพ อดมศกด สารบตร.2549.เทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร สมนทพย แสงไพโรจน. 2544. ความพงพอใจของผบรโภคตอผลตภณฑหตถกรรมเครองจก

สานจากใบหญาแฝก . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.wt.ac.th/~mayuree /ebook/batik1.htm

สวรรณ ทศนาภรมย. มปป. รายงานการศกษาเรองเทคนคการผลตผลตภณฑหญาแฝก.

ส านกพฒนาอตสาหกรรมในครอบครวและหตถกรรม. กรมสงเสรมอตสาหกรม ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดพะเยา [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://phayaofocus.com/home/

index.php?option=com_content&task=view&id=125&Itemid=48

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจย

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการวจย

www.ssru.ac.th

แบบสอบถามกอนเพอการวจย เรอง การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ค าชแจง 1.แบบสอบถามนจดท าเพอรวบรวมขอมลมาใชในการวจยการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

2. แบบสอบถามนแบงเปน 2 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 1.ขอมลความคดเหนทมตอการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 2.ขอมลความคดเหนทมตอลกษณะรปแบบผลตภณฑในดานตางๆ

ขอความกรณาทานไดพจารณาตอบแบบสอบถามตามสภาพความเปนจรง เพอทจะไดน าขอมลททานตอบแบบสอบถามไปใชใหเกดประโยชนในโอกาสตอไป และและขอมลของทานจะถอเปนความลบในทกๆกรณ สดทายผวจยขอขอบคณมา ณ โอกาสน

ตอนท1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ในชอง ทตรงกบความเปนจรงของทาน

1. เพศ

หญง ชาย

2. อาย 18-25ป 26-35ป 36-45ป 45 ปขนไป

3. อาชพ

นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ/รฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชน

ประกอบธรกจสวนตว เกษยณ / ไมประกอบอาชพ อนๆ ..........................

4. รายไดตอเดอน

นอยกวา 15,000 บาท 15,001 -25,000 บาท

25,001 – 35,000 บาท มากกวา 35,000 บาท

5.สถานทซอผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝกเพอสงใด

ทองถนนนๆทผลต งานแฟรตางๆ

ตลาดนดจตจกร ตลาดสวนลมไนทบาซา อนๆ...................................

www.ssru.ac.th

6. ทานมความคดเหนอยางไรกบผลตภณฑเดมของหตถกรรมจากใบหญาแฝก

รปแบบผลตภณฑเดม ระดบความคดเหน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

กลองใสกระดาษทษช 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.ความสวยงาม

ตะกรา

1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.ความสวยงาม กระเปาสตร 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.ความสวยงาม ทรองจาน 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.ความสวยงาม หมวก 1.หนาทใชสอยและ ความสะดวกสบายในการใช 2.ความปลอดภยและความแขงแรง 3.ความสวยงาม

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

www.ssru.ac.th

ตอนท 2 ขอมลความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทานทมตอการน าใบหญาแฝกมา

พฒนาเปนผลตภณฑในรปแบบตางๆ

การพฒนารปแบบผลตภณฑ ระดบความคดเหน

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. โคมไฟ

2. เฟอรนเจอร 3. ฉากกนหอง 4. เกาอโยก

5. ชดถาดผลไม

6. ชดอปกรณส านกงาน 7. ชดกระเปาสตร 8. เสอ,รองเถาเดนในบาน 9. เครองประดบตกแตงรางกาย 10.ทานคควานาจะเปนรปแบบอนๆระบ.......................................

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

www.ssru.ac.th

2. ความคดเหนทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ค าชแจง กรณาอานขอความแลวท าเครองหมาย ในขอทตรงกบความคดเหนของทานตอการพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก

รายการ ระดบความคดเหนในการพจารณา

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. ทานรจกหญาแฝกอยในระดบใด 2. ทานรสกอยางไรกบการน าหญาแฝกมาพฒนาเปนผลตภณฑอยในระดบใด

3. ทานคดวาหญาแฝกมความแขงแรงทนทานอยในระดบใด 4. ทานคดวาหญาแฝกนเหมาะสมกบการน าไปท าผลตภณฑประเภทตอไปนอยในระดบใด

เครองประดบตกแตงรางกาย เชน กระเปา รองเทา เขมขด เครองใช ตกแตงบาน เชน ฉากกนหอง โคมไฟ เกาอโยก เครองประดบตกแตง เชน กรอบรป ตกตาตงโชว เครองใชภาชนะใสอาหาร เชน จานชามใสผลไม

5. ทานตองการผลตภณฑทมประโยชนการใชงานไดหลายดานในผลตภณฑรปทรงเดยวกนอยในระดบใด

6. ทานตองการประยกตใชวสดอนๆในทองถนรวมประกอบกบตวผลตภณฑหญาแฝกอยในระดบใด

ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………

www.ssru.ac.th

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ค าชแจง 1.แบบสอบถามนจดท าเพอรวบรวมขอมลมาใชในการวจยการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 2. แบบสอบถามนแบงเปน 3 ดาน คอ 1.ขอมลความคดเหนทมตอประโยชนใชสอย 2.ขอมลความคดเหนทมตอความสวยงาม

3.ขอมลความคดเหนทมตอวสดและกรรมวธการผลต 3. ขอมลทไดจากแบบสอบถามน ใชส าหรบการศกษาครงนเทานน ขอความกรณาทานไดพจารณาตอบแบบสอบถามตามสภาพความเปนจรง เพอทจะไดน าขอมลท

ทานตอบแบบสอบถามไปใชใหเกดประโยชนในโอกาสตอไป และและขอมลของทานจะถอเปนความลบในทกๆกรณ สดทายผวจยขอขอบคณมา ณ โอกาสน 1. ขอมลความคดเหนของผเชยวชาญทมตอการประเมนรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทานคดวาสงตอไปนเหมาะสม รายการประเมน ระดบความคดเหนตอความเหมาะสมการใชงาน

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. ความเหมาะสมกบประโยชนใชสอย

1.1 ผลตภณฑเหมาะสมกบการใชงาน

1.2 ผลตภณฑมหนาทใชสอยมากขน

1.3 ผลตภณฑมความทนสมย

1.4 ผลตภณฑตอบสนองการใชงานไดด

1.5 รปทรงเหมาะสมกบประโยชนใชสอย

2.ความเหมาะสมกบความสวยงาม

2.1 ผลตภณฑมความสวยงาม

2.2 ลวดลายมความสวยงาม

2.3 วสดมความสวยงาม

2.4 รปทรงมความสวยงาม

2.5 ความสวยงามของการผสมผสานระหวางวสด 2ชนด

3.ความเหมาะสมกบวสดและกรรมวธการผลต

3.1 วสดมความเหมาะสมกบกรรมวธการผลต

3.2 วสดมความแขงแรงทนทาน

3.3 การผสมผสานระหวางวสด 2 ชนด

3.4 กรรมวธการผลตเหมาะสม

3.5 งายตอการท าความสะอาด

www.ssru.ac.th

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง การพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ค าชแจง 1.แบบสอบถามนจดท าเพอรวบรวมขอมลมาใชในการวจยการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

2. แบบสอบถามนแบงเปน 2 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 1.ขอมลความคดเหนทมตอการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก 2.ขอมลความคดเหนทมตอลกษณะรปแบบผลตภณฑในดานตางๆ

ขอความกรณาทานไดพจารณาตอบแบบสอบถามตามสภาพความเปนจรง เพอทจะไดน าขอมลททานตอบแบบสอบถามไปใชใหเกดประโยชนในโอกาสตอไป และและขอมลของทานจะถอเปนความลบในทกๆกรณ สดทายผวจยขอขอบคณมา ณ โอกาสน

ตอนท1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ในชอง ทตรงกบความเปนจรงของทาน

1. เพศ

หญง ชาย

2. อาย 18-25ป 26-35ป 36-45ป 45 ปขนไป

3. อาชพ

นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ / รฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชน

ประกอบธรกจสวนตว เกษยณ / ไมประกอบอาชพ อนๆ ..........................

4. รายไดตอเดอน

นอยกวา 15,000 บาท 15,001 -25,000 บาท

25,001 – 35,000 บาท มากกวา 35,000 บาท

www.ssru.ac.th

ตอนท 2 ขอมลความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทมตอการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทาน

รายการประเมน ระดบความคดเหนตอความเหมาะสมการใชงาน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1.ดานประโยชนใชสอยทางกายภาพ

1.1 มความสะดวกในการใชงาน

1.2 มความเหมาะสมถกตองตามสรระของผใช

1.3 มความปลอดภย

1.4 การบ ารงรกษาไดสะดวก

1.5 ความแขงแรงทนทาน

2. ดานความสวยงาม

2.1 ความงามจากเสนหญาแฝก

2.2 ความงามจากการผสมผสานวสด

2.3 ความงามจากการสาน

2.4 ความงามจากลวดลาย

2.5 ความงามจากลกษณะผว

2.6 รปทรงและรายละเอยดสามารถแสดงออกถงความทนสมย

2.7รปแบบโดยรวมของผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

2.8ความพงพอใจในความสวยงามโดยรวมของรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

2.9ความพงพอใจในลวดลายผลตภณฑหตถกรรมจากใบหญาแฝก

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ข การลงพนทพฒนาผลตภณฑจากใบหญาแฝก

www.ssru.ac.th

ภาพผลตภณฑเดม

ภาพลวดลายการสาน

www.ssru.ac.th

ภาพการท าตนแบบทผานการพฒนาแลว

www.ssru.ac.th

ภาพตนแบบและการแลกเปลยนเรยนรกบกลมผผลต

www.ssru.ac.th

ประวตคณะผวจย

ประวตนกวจย 1. ชอ-สกล นางสาวรจนา จนทราสา MISS. ROSJANA CHANDHASA

2. ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าสาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม 3. หนวยงาน

สงกด คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม สาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทตง 1 ถนนอทองนอก เขตดสต กรงเทพมานคร 10300 โทรศพททท างาน 02-160-1438, 02-160-1410 โทรสาร 02-160-1440 โทรศพทมอถอ 081-901-4116

อเมลล oh_subic@hotmail.com 4. ประวตการศกษา

ปทจบ

การศกษา ระดบปรญญา ปรญญา สาขาวชา ชอสถาบนฯ ประเทศ

2545

2547

ปรญญาตร ปรญญาโท

ครศาสตรอตสาหกรรมบณฑต

ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต

สาขาศลปอตสาหกรรม

สาขาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

ไทย

ไทย

5. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ มความช านาญในการออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม ออกแบบกราฟก และผลตภณฑของตกแตงบาน 6. ประสบการณดานงานวจย 2544 การออกแบบชดเครองปนดนเผาส าหรบอาหารญปนรานคนโคก 2547 การศกษาและพฒนาเครองพอกแปงส าหรบงานหตถกรรมพอกโฟม

2548 ลขสทธ การออกแบบโคมไฟจากตนโสน และ ลขสทธ การออกแบบเชงเทยนจากตนโสน 2551 การศกษาและพฒนาแปงประกอบอาหารเพอการท าหนจ าลองส าหรบสาขาวชาออกแบบ

ผลตภณฑอตสาหกรรม (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา) 2551 การศกษาและพฒนาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑ

เซรามกสบรรจขนมหวานไทย (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา) 2552 การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมประเภทของตกแตงบานโคมไฟประหยดพลงงานจากตนโสนหางไก

(ทน UBI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา) 2552 การศกษาและพฒนาตนโสนหางไกเพอประยกตเปนผลตภณฑของตกแตงบานส าหรบวสาหกจ ชมชน

จงหวดพระนครศรอยธยา (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

2553 การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตก

www.ssru.ac.th

เพอพฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน (อยระหวางด าเนนการ งบประมาณแผนดนป 53 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

7. ผลงานทไดรบรางวล

2552 รางวลพระราชทานจากพระบรมโอรสาธราช สยามมกฎราชกมาร ผลงานวจยดเดนเรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 รางวลการเขยนแผนธรกจดเดน เรอง บรรจภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย

(การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฏครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 รางวลชมเชยโครงการประกวด บนลอบคสอะวอรด ครงท 1 ประเภท การตนสรางสรรค

2553 รางวลชนะเลศ การน าเสนอผลงานวจยภาคบรรยาย การประชมทางวชาการของเครอขายวจย สถาบนอดมศกษาทวประเทศ ประจ าป 2553 หวขอ “การพฒนาเศรษฐกจฐานรากดวยแนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค” ระหวางวนท 26-28 พฤษภาคม 2553 ณ โรงแรมโฆษะ อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน และอทยานเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

เรอง การน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดยประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนท บาตกเพอเปนแนวทางในการพฒนาผลตภณฑของทระลก จ.อดรธาน

8. การน าเสนอผลงาน/ผลงานตพมพ

2552 เรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจขนมหวานไทย (การประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยราชภฎครงท 1 เรอง การวจยพฒนาทองถนเพอแผนดนไทย) ณ อมแพค เมองทองธาน ระหวางวนท 1-5 เมษายน 2552

2552 เรอง การศกษาเอกลกษณของจงหวดพระนครศรอยธยาเพอประยกตใชกบผลตภณฑเซรามกสบรรจ ขนมหวานไทย ฉบบท6 เดอน กรกฎาคม –สงหาคม 2552 (วาสารวจยเพอพฒนาเชงพนท สกว. )

2552 เรอง การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมประเภทของตกแตงบานจากตนโสนหางไก (การประชมวชาการร าไพพรรณ) ณ มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ ระหวางวนท 20-21 ธนวาคม 2552 (Proceedings)

2553 เรอง การพฒนาผลตภณฑโคมไฟดอกไมประดษฐจากตนโสนหางไก (การประชมวชาการเพอการพฒนาทองถน) ณ มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ระหวางวนท 1-2 พฤษภาคม 2553(Proceedings)

2553 เรอง การน าเอกลกษณลวดลายบานเชยงโดยประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอเปน แนวทางในการพฒนาผลตภณฑของทระลก จ .อดรธาน (การประชมทางวชาการของเครอขายวจยสถาบนอดมศกษาทวประเทศ ประจ าป 2553หวขอ “การพฒนาเศรษฐกจฐานรากดวยแนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค”ระหวางวนท 26-28 พฤษภาคม 2553 ณ โรงแรมโฆษะ อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน)

www.ssru.ac.th

ประวตนกวจยรวม 1. ชอ-สกล นางสาวกนษฐา เรองวรรณศกด MISS. KANITTHA RUNGWANNASAK 2. ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าสาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมทงโทรศพทและโทรสาร สงกด คณะเทคโนโลย สาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

ทตง 64 ถนนทหาร ต าบลหมากแขง อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 41000

โทรศพททท างาน 042-348484, 086-642-7781

อเมลล pooooly4@hotmail.com

4. ประวตการศกษา

ปทจบ

การศกษา ระดบปรญญา ปรญญา สาขาวชา ชอสถาบนฯ ประเทศ

2545

2547

ปรญญาตร ปรญญาโท

ครศาสตรอตสาหกรรมบณฑต

ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต

สาขาศลปอตสาหกรรม เกยรตนยมอนดบ 2

สาขาเทคโนโลยผลตภณฑอตสาหกรรม

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

ไทย

ไทย

5. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ มความช านาญในการออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม ออกแบบกราฟก และผลตภณฑของตกแตงบาน

6. ประสบการณดานงานวจย 2544 โครงการออกแบบโตะกจกรรมสรางสรรคทางดานศลปะ ส าหรบเดกอนบาล

2547 การศกษาและพฒนาเครองตมผาบาตกเพอการลอกเทยน ส าหรบอตสาหกรรมขนาดเลก

2552 การพฒนาผลตภณฑหตถกรรมประเภทของตกแตงบานโคมไฟประหยดพลงงานจากตนโสนหางไก

(ทน UBI มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา) 2552 การศกษาและพฒนาตนโสนหางไกเพอประยกตเปนผลตภณฑของตกแตงบานส าหรบวสาหกจ ชมชนจงหวด

พระนครศรอยธยา (ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

2553 การศกษาและพฒนาเอกลกษณลวดลายบานเชยงเพอประยกตใชกบผลตภณฑผาแปรรปเพนทบาตกเพอ พฒนารปแบบเปนผลตภณฑหตถกรรมของทระลกจงหวดอดรธาน (อยระหวางด าเนนการ งบประมาณแผนดนป 53 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา)

7. ผลงานทไดรบรางวล

2549 รางวลความคดสรางสรรคยอดเยยมระดบครอาจารย ในการออกแบบสอการเรยนการสอน "ดานโภชนาการ" จดโดย บรษทเนสล (ไทย) จ ากดรวมกบกรมอนามยกระทรวง สาธารณสข และส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

2549 รางวลชนะเลศ ออกแบบบลอกแกวลายเดยว จ านวน 6 กอน ระดบประชาชนทวไป รางวลรองชนะเลศอนดบ 2 ออกแบบบลอกแกวลายชด 6 กอน ระดบประชาชนทวไป

www.ssru.ac.th

จดโดยบรษทบางกอกครสตลจ ากด

2550 รางวลนยายภาพยอดเยยม ระดบครผสอน/ศกษานเทศน โครงการประกวดหนงสอการตนนยายภาพ (Comic book) "รเกบ รใช” รวมเฉลมฉลองในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงเจรญพระชนมมายครบ 80 พรรษา จดโดยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

2552 รางวลชมเชยโครงการประกวด บนลอบคสอะวอรด ครงท 1 ประเภท การตนสรางสรรค

www.ssru.ac.th