ประวตศาสตรแนวคดการพฒนาการเกษตร: ประสบการณจากตางประเทศ

อ. ชล บนนาค

คณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ศ390 เศรษฐศาสตรพฒนาการเกษตรและชนบท

เคาโครงการบรรยาย

• แนวคดในชวงป 1950-1969: บทบาทภาคเกษตรในเศรษฐศาสตรพฒนา

• มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกทมตอภาคเกษตร• อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตรในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• มมมองดาน Radical Political Economy และ Dependency ตอภาคเกษตร

• แนวคดในชวงป 1970s : ยคแหงการเจรญเตบโตกบความเทาเทยม (The Growth-with-Equity Era)

• การพฒนาชนบทแบบบรณาการ (Integrated Rural Development) และ โครงการสนบสนนความตองการขนพนฐาน (Basic Needs)

• ขอคนพบในชวง ป 1970s

เคาโครงการบรรยาย

• แนวคดในชวงป 1980s และ 1990s: การปฏรปเชงเศรษฐกจมหภาคและสถาบน ความมนคงทางอาหาร และการเตบโตของภาคเกษตรแบบยงยน

• การปฏรปเศรษฐกจมหภาคและการปรบโครงสราง• การปรบโครงสรางเชงสถาบน• ความมนคงทางอาหารและความยากจน• ความยงยนทางสงแวดลอม

• ความทาทายทเกยวของในศตวรรษท 21

• เนอหา: Staatz, J.M., and C.K. Eicher. 1998. “Agricultural Development Ideas in Historical Perspective.” In Eicher, C.K., and J.M. Staatz, eds. 1998. International Agricultural Development (3rd Edition). Baltimore: Johns Hopkins University Press, pp. 8-38.

แนวคดชวงป 1950-1969: บทบาทภาคเกษตรในเศรษฐศาสตรพฒนา

• มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกทมตอภาคเกษตร

• อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตรในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• มมมองดาน Radical Political Economy และ Dependency ตอภาคเกษตร

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• นกเศรษฐศาสตรในโลกตะวนตกสวนใหญในชวง 1950s ไมไดมองวาภาคเกษตรมความสำคญกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

• การพฒนาเศรษฐกจ = การเปลยนแปลงเชงโครงสรางของเศรษฐกจ (Structural Transformation of the Economy)

• การลดลงของสดสวนมลคาของภาคเกษตรใน GDP

• การลดลงของสดสวนแรงงานในภาคเกษตร• กลจกรหลกของการพฒนา คอ ถายโอนทรพยากร โดยเฉพาะแรงงานจากภาคเกษตรไปยงภาคอตสาหกรรม

• เศรษฐศาสตรพฒนามหนาทหาวธการ

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• งานทมอทธพลมากคองานของ W. Arthur Lewis ในป 1954 : “ Economic Development with Unlimited Supplies of Labors”

ระบบเศรษฐกจ

ภาคเศรษฐกจสมยใหม

(Capitalist Sector) - มการสะสมทน นำกำไรมาลงทนซำ (ทนนยม)

- มการแลกเปลยน

ผานตลาด

ภาคเศรษฐกจดงเดม (Non-capitalist Sector)- ยงคงเปนแบบพนเมอง

(indigenous)- การผลตแบบยงชพ

- Marginal Productivity of Labor เขาใกล 0

• Lewis’s Dual-Sector Model

ภาคเศรษฐกจสมยใหม (Capitalist Sector) - มการสะสมทน นำกำไรมาลงทนซำ (ทนนยม)

- มการแลกเปลยนผานตลาด

Unlimited)supply)of)Labor

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• นกเศรษฐศาสตรสวนใหญ เสนอวา

• Capitalist Sector = Industry

• Non-capitalist Sector = Traditional Agriculture

• ฉะนนในระยะสนการถายโอนทรพยากรจากภาคเกษตรมาอตสาหกรรมเพอกระตนการเจรญเตบโตเปนยทธศาสตรทด

• อยางไรกดนกเศรษฐศาสตรชอ Johnston ตงขอสงเกตวา

• “การมงสนใจเพยง “แรงงานสวนเกน” มกจะกลายเปนการสงเสรมการละเลย

ภาคเกษตรและสงเสรมแนวโนมทจะอนมานไปแลววาสวนเกนนน สามารถ และ ควร จะถกนำออกมาจากภาคเกษตร ในขณะเดยวกนกไมสนใจทำสงทตองทำเพอ

ทำใหภาคเกษตรสามารถเลนบทบาทในการสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ได” (1970, 378)

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• การละทงภาคเกษตรในชวง 1950s ถกกระตนดวยอก 2 แนวคด

• “Secular-decline hypothesis” ของ Raul Prebisch และ Hans Singer (1949):

• ในระยะยาว terms of trade ของประเทศทสงออกสนคาขนตน (primary products) และนำเขาสนคาอตสาหกรรม (manufactures) จะเสยเปรยบ

• ฉะนนการกระตนการเจรญเตบโตดวยภาคการผลตสนคาขนตนเชน เกษตรกรรม ประมง หรอเหมองแร จะทำไดจำกด

• เปนทมาของแนวนโยบายทดแทนการนำเขา (import substitution)

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• แนวความคดเรอง Linkages ของ Albert Hirschman (1958)

• มาจากหนงสอ “The Strategy of Economic Development”

• แนวคดเรอง Linkages เปนเครองมอในการศกษาวา การลงทนในกจกรรมทางเศรษฐกจหนง จะเหนยวนำใหเกดการลงทนในกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆอยางไร

• Hirschman เสนอวาการลงทนในภาคอตสาหกรรมจะนำมาซงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทรวดเรวและกระตนใหเกดการลงทนในกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆท

หลากหลายและกวางขวางกวาการลงทนในภาคเกษตร

• แนวคดนกสงเสรมแนวนโยบายการทดแทนการนำเขา (Import substitution) เชนกน

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• สรปเบองตน• แนวคดดงตอไปนสงเสรมใหนโยบายการพฒนาเศรษฐกจในชวง 1950s ละเลยการ

พฒนาภาคเกษตร

• The Lewis’s Dual-sector Model

• Secular Decline Hypothesis ของ Prebisch และ Singer (1949)

• แนวความคดเรอง Linkages ของ Hirschman (1958)

• แนวคดดงกลาวสนบสนนแนวนโยบายการทดแทนการนำเขาสนคาอตสาหกรรม (Import substitution policies)

มมมองนกเศรษฐศาสตรตะวนตกตอภาคเกษตร

• นกเศรษฐศาสตรทเหนแตกตาง• Johnston and Mellor (1961) : ภาคเกษตรมความสำคญยงตอการ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ เพราะเปนแหลงทมาของแรงงาน ทน เงนตราตางประเทศ และอาหารใหกบภาคอตสาหกรรมทกำลงเตบโต และยงเปนตลาด

ภายในประเทศใหกบสนคาอตสาหกรรมดวย

• William H. Nicholls (1964) : นำเสนอวา ภาคเกษตรมศกยภาพจะเปนกลจกร

สำคญในการพฒนาเศรษฐกจ พรอมทงกระตนใหมการถกเถยงเกยวกบการพงพาอาศยกนระหวางการเจรญเตบโตของภาคเกษตรกบภาคอตสาหกรรม

• กระตนใหเกดการศกษาการถายเททรพยากรระหวางภาคการผลต รวมถงกระบวนการเจรญเตบโตของภาคเกษตรในชวง 1960s

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• นกวชาการตะวนตก ศกษาการพฒนาเกษตรจากประวตศาสตรของชาตตน• American model of agricultural extension และ “Diffusion model of

agricultural development

• เชอวาเทคโนโลยและโมเดลในการพฒนาเกษตรกรรมสามารถสงตอจากประเทศรายไดสงไปยงประเทศรายไดตำไดเลย

• เชอวาโครงการพฒนาชมชนจะชวยแกปญหาความยากจน และแกไขระบบการถอครองทดนทไมเทาเทยม สรางการเปลยนแปลงแบบไมตองปฏวต

• เชอวาโครงการชวยเหลอดานอาหารจะเปนการชวยเหลอดานมนษยธรรมและสรางงานใหคนจน

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• ลมเหลว!! • โครงการเหลานไมสามารถบรรลวตถประสงคได ทำใหตองกลบมาประเมนวธการแบบ Diffusion Model of Agricultural Development กนใหม

• จากการประเมนไดขอคนพบสำคญ 2 ประการ

• 1. แตละประเทศมขอจำกดในเชงโครงสรางของตนเอง เชน การรวมศนยอำนาจทาง

การเมองและการถอครองสนทรพย

• 2. เกษตรกรและผเลยงสตวจรงๆแลวไมไดเปนคนไมมเหตผลและเชอในโชคลาง

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• ขยายความประเดนท 2

• ในหนงสอ Transforming Traditional Agriculture (1964) T. W. Schultz เสนอแนวคด “Efficient but Poor” วา

• เกษตรกรและผเลยงสตว = Economic agent ผชงประโยชนตนทนสวนเพมในการใชเทคนคทางการเกษตรตางๆ

• ฉะนนภายใตเทคโนโลยทเขาม เขาไดลองผดลองถกเสยจนใชเทคโนโลยทมไดอยางมประสทธภาพเตมทแลว

• หนทางทจะเพมผลผลตทางการเกษตรคอ ชวยใหเกษตรกรเขาถงปจจยการผลตใหมๆทมผลตภาพสง และใหทกษะทจำเปนในการใชปจจยนน

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• แนวคด Efficient But Poor ในหนงสอ Transforming Traditional Agriculture ทำใหเกดการเปลยนแนวทางการพฒนาจาก Agricultural Extension ไปเปนการลงทนในการวจยทางการเกษตรและทนมนษย

• International Rice Research Institute (IRRI) ในฟลปปนส

• The International Maize and Wheat Improvement Center (CIMMYT) ในเมกซโก

• “Green Revolution” หรอ “high-payoff input” Model = การทองคกรขางตนสามารถผลตพนธขาวและขาวสาลทใหผลผลตสงและมการเผยแพรและ

ตอบรบโดยเกษตรกรอยางกวางขวาง

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

Agricultural Extension ในแบบ Diffusion Model of Agricultural Development:

การเผยแพรความรและเทคนค

ทางดานการเกษตร แบบใหเกษตรกร “รบ” วถปฏบตและเทคโนโลยจากประเทศพฒนาแลว

Investment in Agricultural Research and Human Capital:

การลงทนในการวจยการเกษตรในการ

พฒนาปจจยการผลตทใหผลผลตสง พรอมทงใหทกษะและความรกบ

เกษตรกรในการใชเทคโนโลยใหม ใหเกษตรกรสามารถ “เลอก” ใชเทคโนโลยทเหมาะกบตนได

VS

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• ผลทเกดขนจาก Green Revolution

• เทคโนโลยทผลตขน (เมลดพนธทใหผลผลตสงเมอใชรวมกบปยเคม) สามารถนำไปใชกบการทำการเกษตรขนาดเลกได

• สรางโอกาสในการจางงานในชนบท• ผลตสนคาเกษตรทแรงงานในภาคอตสาหกรรมตองการไดมากขน• ราคาอาหารลดลง ซงเปนประโยชนกบคนจน• ลดความจำเปนทจะตองทำการเกษตรในพนททมความเปราะบางทางสงแวดลอม• ในทางทฤษฎ - การพฒนาภาคเกษตรและชนบทตองรวมเอาปจจยเรองการเปลยนแปลงเทคโนโลยเขามาพจารณาดวย

อทธพลจากประสบการณการพฒนาการเกษตร

ในชวง 1950 และ 1960 ตอเศรษฐศาสตรพฒนา

• ขอวจารณ• มเพยงเจาทดนและชาวนาทมทดนขนาดใหญในเขตทสภาพแวดลอมเหมาะสมเทานนทไดประโยชน

• พนธทพฒนาขนกลบไมเหมาะและใหผลผลตนอยในพนททมสงแวดลอมไมเหมาะสม โดยเฉพาะเขตทดอนและทสง

• ราคาผลผลตทตำลงทำใหชาวนาทมทดนนอยไดรายไดนอยลง • ชาวนาทไมมทดนถกขบออกจากทดนเพราะเจาดนหนมาทำเกษตรเองโดยใชเครองจกรเนองจากไดกำไร

มมมองดาน RADICAL POLITICAL ECONOMY และ DEPENDENCY ตอภาคเกษตร

• ในชวงตน 1950s เศรษฐศาสตรพฒนาแบบนโอคลาสสค ถกทาทายโดยการกำเนดขนของนกเศรษฐศาสตรสาย Radical Political Economy และแนวคด Dependency interpretation of underdevelopment

• Paul Baran เขยนเรอง On the Political Economy of Backwardness (1952) เสนอวา

• ประเทศกำลงพฒนามขอจำกดทางสถาบนและโครงสรางขวางอย จงจำเปนตองมการเปลยนแปลงอยางรนแรงในสถาบนทางสงคมและการเมอง

• หากตองการพฒนาเศรษฐกจ โครงการการพฒนาจะตองใหความสำคญกบการสรางอปสงค• มองวาเกษตรกรรายยอยไมมความสำคญกบการกระตนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ (เหนแบบ

เดยวกบนกเศรษฐศาสตรในยคนน)

มมมองดาน RADICAL POLITICAL ECONOMY และ DEPENDENCY ตอภาคเกษตร• ในชวง 1950s และ 1960s การวเคราะหแบบมารกซ (Marxist Analysis) ในประเดนการพฒนาการเกษตรและชนบทคอนขางกาวหนามาก

• Dependency theory: เวลาเราพดถงการพงพา (Dependency) เราหมายถงสถานการณทเศรษฐกจของประเทศหนงๆถกวางเงอนไขโดยการพฒนาและขยายตวของเศรษฐกจอก

ประเทศหนง ซงประเทศแรกตกอยใตอำนาจของประเทศหลง

• The Dependency Interpretation of Underdevelopment ถกนำเสนอโดย Raul Prebisch และ Economic Commission for Latin America

• ขอสมมตพนฐาน : สภาวะดอยพฒนา (Underdevelopment) ไมใชขน (stage) หนงของการพฒนา แตเปนผลมาจากการขยายตวของระบบทนนยมโลกความดอยพฒนาของเศรษฐกจ

หนงๆเกดจากการทเศรษฐกจศนยกลาง (Center) ทำการคากบประเทศชายขอบ (Periphery)แบบไมเปนธรรม ขดรดเอาทรพยากร และกำไรไปจากประเทศชายขอบ

• แนวคดนถกขยายตอไปยงประเทศแถบอฟรกาดวย

มมมองดาน RADICAL POLITICAL ECONOMY และ DEPENDENCY ตอภาคเกษตร

• แนวคดของสาย Radical Political Economy ชวยใหความเขาใจเกยวกบการพฒนาการเกษตรและชนบทมมากขนหลายประการ ดงน

• สลายมายาคตทวา การทประเทศหนงๆเปนประเทศดอยพฒนาเปนเรองธรรมดาๆและเหมอนๆกนไปหมดทกประเทศ การจะพฒนาเศรษฐกจหนงๆจะตองพจารณาประวตศาสตรของ

ประเทศนนประกอบดวย

• ความยากจนในชนบทเปนผลจากความสมพนธทไมเทาเทยมระหวางหมบานกบภาคเศรษฐกจอนและระบบทนนยมโลก ซงตางจากมมมองของ Schultz ทเชอวาความยากจนเปนผลมาจาก

การขาดเทคโนโลยและทนมนษย

• การพฒนาเศรษฐกจไมไดเปนเรองของ Technocrats ทจะกำหนดวาเราจะพฒนาเศรษฐกจอยางไรเทานน แตเกยวของกบการปรบโครงสรางและความสมพนธเชงสถาบนและการเมอง

ภายในประเทศดวย

สรปประเดนสำคญสำหรบแนวคดชวง 1950-1969

นกเศรษฐศาสตรนโอคลาสสค ชวง 1950s- ไมเหนความสำคญของภาค

เกษตรในการพฒนาเศรษฐกจ

- แนวคดทสนบสนน

- The Lewis’s Dual-Sector Model

- Secular decline hypothesis

- แนวคดเรอง Linkages- การพฒนาเนน Import

Substitution

VS

- Jonhston & Mellor (1961) :ภาคเกษตรมความสำคญตอการ

เตบโตของภาคเศรษฐกจทนนยม ใหทงทรพยากรและเปนตลาด

สนคาอตสาหกรรม

- William H. Nicholls (1964) : ภาคเกษตรเปนกลจกรสำคญใน

การพฒนา

สรปประเดนสำคญสำหรบแนวคดชวง 1950-1969

ลมเหลว- American model of

agricultural extension และ “Diffusion model of agricultural development”

- Schultz’s “Efficient but Poor” thesis

- การลงทนในการวจยในภาค

เกษตรและทนมนษย - “Green Revelution”

หากภาคเกษตรจะเปนกลจกรสำคญในการพฒนาเศรษฐกจ เราจะพฒนาภาคเกษตรอยางไร?

สรปประเดนสำคญสำหรบแนวคดชวง 1950-1969

มมมองดาน Radical Political Economy และ Dependency - Dependency & Dependency interpretation

of Underdevelopment- บทเรยนสำคญ

- ความดอยพฒนาไมใชขนตอนปกตของการ

พฒนา - การพฒนาตองพจารณาประวตศาสตรของ

ประเทศนนดวย

- การปรบโครงสรางทางการเมองและสถาบนม

ความสำคญกบการพฒนาการเกษตรและ

ชนบท