1

2

ประวตศาสตรครสตจกรสากล

ของ

เยสเซ ไลแมน เฮอรลบท ด.ด.

3

สารบญ บทท 1 ................................................................................................................................................... 10

ประวตศาสตรครสตจกรภาวะการณทวไปหกยค ............................................................................ 10

บทท 2 ................................................................................................................................................... 13

ครสตจกรเพนเตกสเต ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ......... 13

บทท 3 ................................................................................................................................................... 18

ครสตจกรขยายตว ตงแตซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ถงการประชมทเยรซาเลม ค.ศ. 50 .................. 18

บทท 4 ................................................................................................................................................... 22

ครสตจกรชนนานาชาต ตงแตการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 ถงการประหารชวตอครสาวกเปาโล ค.ศ. 68 ....................................................................................................................................... 22

บทท 5 ................................................................................................................................................... 26

ยคสลว ตงแตอครสาวกเปาโลถกประหาร ค.ศ. 68 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 .... 26

บทท 6 ................................................................................................................................................... 32

ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณะกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ.313 .............................................................................................................................. 32

บทท 7 ................................................................................................................................................... 38

ครสตจกรถกขมเหง (ภาคสอง)การกอรปของพระครสตธรรมใหมบรรทดฐาน ............................. 38

ระบอบการศาสนาโตตวขน ...................................................................................................... 38

ขยายหลกธรรมค าสงสอน ......................................................................................................... 38

บทท 8 ................................................................................................................................................... 42

ครสตจกรถกขมเหง ค.ศ. 100-313 (ภาคสาม)คณะนกายตางๆ หรอพวกนอกรตเกดขน ................. 42

สภาพของครสตจกร .................................................................................................................. 42

พวกนอสตคส .................................................................................................................................. 42

บทท 9 ................................................................................................................................................... 49

ครสตจกรของรฐภาวะการณทวไปในยคทสามตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถง กรงโรมลม ค.ศ. 476ชยชนะของศาสนาครสเตยน .......................................................................... 49

บทท 10 ................................................................................................................................................. 54

ครสตจกรของรฐ (ภาคกลาง)ตงกรงคอนสแตนตโนเปล................................................................. 54

แบงภาคราชอาณาจกร ............................................................................................................... 54

4

กดศาสนานอกพระเจาลง .......................................................................................................... 54

ขอขดแยงและการประชม ......................................................................................................... 54

ลทธอยอาราม (MONASTICISM) เกดขน ................................................................................ 54

บทท 11 ................................................................................................................................................. 60

ครสตจกรของรฐ (ภาคสนาม)อ านาจโตใหญในครสตจกรโรม ...................................................... 60

ราชอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลงเหลา ............................................................................. 60

ผน าของยค ................................................................................................................................ 60

บทท 12 ................................................................................................................................................. 71

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหนง)ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถงกรงคอนสแตนตโนเปลลม ................ 71

ค.ศ. 1453 อ านาจของสนตะปาปากาวหนาตอไป ............................................................................ 71

บทท 13 ................................................................................................................................................. 77

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสอง)อ านาจของศาสนาพระมหมมดเกดขน .............................................. 77

........................................................................................................................................................ 77

บทท 14 ................................................................................................................................................. 82

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสาม)ราชอาณาจกรโรมนบรสทธ .............................................................. 82

ครสตจกรกบครสตจกรกรกแยกกน .......................................................................................... 82

บทท 15 ................................................................................................................................................. 86

ครสตจกรยคกลาง (ภาคส)สงครามครเซด ...................................................................................... 86

บทท 16 ................................................................................................................................................. 91

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหา)การขยายตวของลทธอยอาราม ............................................................ 91

ศลปสมยกลางและวรรณกรรมศาสตร ...................................................................................... 91

บทท 17 ................................................................................................................................................. 95

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหก)เรมปฏรปศาสนา ................................................................................. 95

กรงคอนสแตนตโนเปลลม ........................................................................................................ 95

พวกนกปราชญและผน า ............................................................................................................ 95

บทท 18 ............................................................................................................................................... 101

ภาวะการณทวไปในยคทหาครสตจกรปฏรปตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453ถงสนสดของสงครามสามสบป ค.ศ. 1648ภาคหนง .................................................................................... 101

การปฏรปในเยอรมนน ............................................................................................................ 101

5

บทท 19 ............................................................................................................................................... 105

ครสตจกรปฏรป (ภาคสอง)การปฏรปในประเทศอนๆ ................................................................. 105

หลกเกณฑของศาสนาปฏรป ................................................................................................... 105

บทท 20 ............................................................................................................................................... 110

ครสตจกรปฏรป (ภาคสนาม)ปฏรปซอน ...................................................................................... 110

ผน าของยค .............................................................................................................................. 110

บทท 21 ............................................................................................................................................... 118

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคหนง)................................................................................................. 118

คณะพวรแตน .......................................................................................................................... 118

คณะเวสเลยฟนฟ ..................................................................................................................... 118

คณะถอเหตผล ......................................................................................................................... 118

คณะคาธอลคองกฤษ ............................................................................................................... 118

บทท 22 ............................................................................................................................................... 123

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคสอง)ความเคลอนไหวของมชชนนารปจจบนสมย ........................... 123

ผน าของยคปจจบนสมย .......................................................................................................... 123

ครสตจกรในศตวรรษใหม ...................................................................................................... 123

บทท 23 ............................................................................................................................................... 134

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคหนง) ................................................................................ 134

1.โรมนคาธอลค 2.โปรเตสแตนทอปสโคปอล 3.คองกลเกชนแนล ........................................ 134

4.ปฏรป 5. แบพตสต 6. สมาคมมตรสหาย .............................................................................. 134

บทท 24 ............................................................................................................................................... 143

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคสอง) ................................................................................. 143

บทท 25 ............................................................................................................................................... 151

ครสตจกรในแคนาดา .................................................................................................................... 151

โรมนคาธอลค ครตสจกรแหงประเทศองกฤษยไนเตดเชชและนกายอน ๆ ............................. 151

_____________________

6

สงเขปของบทท 1,2,3,4,5,6 1. ครสตจกรยคอครสาวก

ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ.100

2. ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313

3. ครสตจกรของรฐ ตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถงกรงโรมลม ค.ศ. 476

4. ครสตจกรยคกลาง ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถงกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453

5.ครสตจกรปฏรป ตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453 ถงยตสงครามสามสบป ค.ศ. 1648

6.ครสตจกรปจจบนสมย ตงแตยตสงครามสามสบป ค.ศ. 1648 ถงศตวรรษทยสบ ค.ศ. 1901

7

ภาวะการณทวไปในยคทหนง, ครสตจกรยคอครสาวก ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100

1.ครสตจกรเพนเทคอสต (บทท 2) ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35

1. จ ากดความของครสตจกร 2. ครสตจกรเรมขน วนเพนเทคอสต ค.ศ. 30 3. ครสตจกรรบพระราชทาน พระวญญาณบรสทธ

1. ท าใหความเขาใจสวาง 2. ท าใหมฤทธ 3. ทรงสถตยอยดวย

4. ต าบททตงของครสตจกร กรงเยรซาเลม 5. ภาคสมาชกของครสตจกร

1. ชนฮบร 2. ชนยวสญชาตกรก หรอเฮเลน 3. คนเขาจารตยว

6. ผน าของครสตจกร อครสาวกเปโตร และอครสาวกยอหน 7. การปกครองครสตจกร โดยอครสาวกสบสองคน 8. หลกธรรมค าสอนของครสตจกร

1. พระเยซเปนพระมาซฮา 2. พระเยซเปนขนมาจากความตายแลว 3. พระเยซจะเสดจกลบมาอก

9. ครสตจกรเปนพยานสนบสนนพระกตตคณ 10. การอศจรรยของครสตจกร 11. จตใจแหงความเปนพนองของครสตจกร “รวมทรพย” (?)

1. ตามความสมครใจ 2. ในนคมเลกๆ 3. คนชนหวกะท

8

4. คาดวาพระครสตจะเสดจกลบมาโดยเรว 5. การเศรษฐกจไปไมตลอด 6. เปนเหตใหเกดศลธรรมชว

12. ความบกพรองอยางหนงของครสตจกรเพนเทคอสต-ขาดความรอนใจออกประกาศนอกถน 2.ครสตจกรขยายตว ค.ศ. 35-50 (บทท 3)

ตงแตซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ถงการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50

(1) ซะเตฟาโนเทศนา (2) เซาโลขมเหง (3) ฟลปในซะมาเรย (4) เปโตรเทยบเป และกายซาไรอา (5) เซาโลกลบใจ (6) ครสตจกรทอนตโอเกย (7) ออกเดนทางไปประกาศศาสนาเทยวทหนง

1. ไปท าการกนสองคน 2. หนมคนหนงเปนผชวย 3. ท าการในเมองใหญๆ 4. เรมสอนในธรรมศาลากอน 5. หวลกลบมาแวะเยยมครสตจกรทตงขนไว 6. การประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50

(8) การประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 3. ครสตจกรชนนานาชาต ค.ศ. 50-68 (บทท 4)

ตงแตการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 ถงการประหารชวตอครสาวกเปาโล ค.ศ. 68

(1) ต าราทใหทราบได (2) บรเวณงานของครสตจกร (3) ประเภทสมาชก (4) ผน า อครสาวก เปาโล เปโตร ยากอบ (5) อครสาวกเปาโลเดนทางไปประกาศศาสนา

9

1. เทยวทสอง ไปถงยโรป 2. เทยวทสาม ครสตจกรทเอเฟซส 3. เทยวทส เปาโลตกเปนเชลย (จ าเลย)

(6) รฐขมเหงครงแรก (เนโร) (7) อกษรสารแหงยค

4.ยคสลว ค.ศ. 68-100 (บทท 5) ตงแตอครสาวกเปาโลถกประหาร ค.ศ. 68 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100

(1) กรงเยรซาเลมลม ค.ศ. 70 (2) รฐขมเหงครงทสอง (โดมเทยนส) ค.ศ. 90 (3) พระครสตธรรมใหมครบ (4) สภาพของครสตจกร

1. แพร และ จ านวนเพม 2. ระบบหลกธรรม 3. บรการพธและเทศกาล (ก) บพตศมา (ข) วนขององคพระผเปนเจา (ค) ศลระลก

(ง) วนอสเตอร 4. เจาพนกงานของครสตจกร (ก) อครสาวก (ข)ผอาวโส หรออธการ (ค) มคคนายก 5. การนมสการของครสตจกร 6. ฐานะจตวญญาณของครสตจกร

10

บทท 1

ประวตศาสตรครสตจกรภาวะการณทวไปหกยค

กอนทเราจะไดศกษารายละเอยดของครสตจกรของพระครสต ทไดด าเนนงานมาตลอดสบเกาศตวรรษแลว ใหเราสมมตตววาเราขนไปยนอยบนยอดภเขา แลวมองดใหทวภมประเทศกวาดลกตาไปทละชวงๆ ใหเรามองกลบไปจากจดทศนะปจจบนอนนาประหลาดแหงศตวรรษทยสบน มองดทเหตการณใหมๆ ของประวตศาสตรครสเตยน ซงจะเหนเหมอนยอดเขาเปนลกๆ ถดๆ กนไป โผลขนมาเหนอพนราบแหงกาลเวลาท าใหเปนจดแบงยค ยอดเขาลกหนงกเปนเครองหมายทสดของยคหนงและเรมตนอกยคหนง เรานบดจดแบงยคเหลานจะเหนมหกจดดวยกน แสดงวาประวตศาสตรครสตจกรมยคใหมๆ อยหกยค บทเรมเรองนใหเราดภาวะการณทวไปของยคตางๆ เหลาน

ยอดสงทเปนเครองหมายจดตงตนของครสตจกรของพระครสตคอยอดเขามะกอกเทศ แคนอกก าแพงกรงเยรซาเลม ดานตะวนออก ทนประมาณป ค.ศ. 30 พระเยซครสตหลงจากไดเสดจออกจากอโมงคของพระองคในสวนไดไมชานก ไดทรงประทานพระบญชาทสดทาย แลวไดเสดจขนประทบบนพระทนงของพระองคบนสวรรค เราไดเหนคนยวกลมเลกๆ ผเชอในองคพระผเปนเจาของเขาทไดจากไปแลว เชอในพระองคในฐานะททรงเปน พระมาซฮากษตรยของอสราเอล ยวพวกนไดยบย งอยในเยรซาเลมชวคราวหนง ครงแรกไมคดวาจะมครสตจกรขนภายนอกศาสนายดาย แตทศนะของเขากคอยๆ ขยายกวางออกไป การปฏบตการกกวางออกไป จนกระทงเขามนมตทจะลอมเอาทงโลกมาถวายพระครสต ครสตจกรไดตงขนมงคงภายใตการน าของอครสาวกเปโตร อครสาวกเปาโลและพวกศษยสบตอถดจากทานเหลานภายในสองชวอายคน ครสตจกรมในเกอบทกเมองตงแตแมน ายเฟรตสถงแมน าไทเบอร และตงแตทะเลด าถงแมน าไนล ยคทหนงจบลงดวยมรณกรรมของทานอครสาวกยอหน ผเปนคนหนงในพวกอครสาวกสบสองคน และยงมชพอยในโลกลาหลงทสดกลาววาทานสนชพประมาณ ค.ศ. 100 เหตการณในระยะนเราเรยกวา “ครสตจกรยคอครสาวก”

กวาสองรอยปตอมาจากยคอครสาวก เรามองเหนครสตจกรตกอยในภาพของการขมเหงตลอดศตวรรษทสอง ตลอดศตวรรษทสาม และในรงปของศตวรรษทส อาณาจกรทเขมแขงทสดบนพนโลกไดปลกอ านาจทงสนของตนขนท าลายสงทเรยกวา “ความเชองมงายของครสเตยน” เปนเวลาเจดชวอายคนขบวนผตองถกประหารทารณอนมเกยรตเปนเรอนแสน ไดรบมงกฎแหงความมชยโดยการมอดมวยดวยคมขวาน ดวยสตวรายในทขง ดวยเสยบหลกเผาไฟ ถงกระนนเหลาศานศษยของพระครสตกยงทวจ านวนยงขนๆ ตอหนาการขมเหงอนดเดอดทสด จนกระทงเหลาศษยของพระครสตทงทเปดเผยและท

11

ปกปดมจ านวนแมนไมถงครง กเกอบครงของจ านวนพลเมองในราชอาณาจกรโรมน ในทสดพระจกรพรรดผเปนครสเตยนขนทรงพระทนง และไดออกพระโองการยบย งกระแสแหงการประหสประหารใหหยดไป

เปนอนวาเหลาครสเตยนถกกดขมานาน เพยงกาวเดยวกระโจนออกจากคกกาวขนบนพระทนง เพราะครสตจกรถกขมเหงไดกลายเปนครสตจกรของรฐ ไมกางเขนเขาถอต าแหนงของนกอนทรยในฐานเปนมาตรฐานของชาต และยกศาสนาครสเตยนขนเปนศาสนาของราชอาณาจกรโรมน เมองหลวงในฝายครสเตยน คอกรงคอนสแตนตโนเปลเกดขนมาแทนกรงโรมเกา แตกรงโรมเมอเลกศาสนาพนเพเดมกเรมเกดเปนเมองหลวงของครสตจกร อาณาจกรโรมนภาคตะวนตกถกครอบคลมโดยพวกคนปาเถอน แตพวกคนปาผชนะเหลานกถกครสตจกรเอาชนะไดอกชนหนง และตงเปนชาตตางๆ ขนในยโรป ไมใชชาตศาสนาผ แตเปนชาตศาสนาครสเตยน

ยคพนปเรมขนดวยการลมของอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกยคพนปกเรมขน เรยกกนวาสมยกลาง พอเรมเปดสมยเรากเหนยโรปในความยงยากเปนทวปทเตมไปดวยชนเผาตางๆ ไมอยในความควบคมของศนยอ านาจใดๆ แตคอยๆ กอตวขนเปนแผนดนรฐตางๆ เราไดเหนเจาอธการโรมนกลายเปนสนตะปาปาตะเกยกตะกายจะเขาครอบครองไมเพยงแตครสตจกร แตจะครองฝายโลกทงโลก เราเหนศาสนาและจกรวรรดของพระมหมมดก าชยชนะแผนดน ทงหมดของศาสนาครสเตยนแรกเรมเราเหนจกรวรรดโรมนบรสทธตงขนมนคง และเหลาจกรพรรดรบพงกบเหลาสนตะปาปา เราเฝาดความเคลอนไหวอนคลงไคลของการสงครามครเสด ในความพยายามอยางไรผลทจะชงเอาเมองบรสทธจากเหลาผครอบครองผเปนชาวมสลม เราเหนการตนตวของยโรปทงเคาของการปฏรปทจะเกดขนในยคสมยทจะมาใหมประวตศาสตรยคโบราณจบลงดวยการลมของกรงโรมฉนใด ประวตศาสตรยคกลางกจบลงดวยการลมของกรงคอนสแตนตโนเปลฉนนน

หลงจากศตวรรษทสบหาลวงไปพรอมกบยโรปตนตวขน ศตวรรษทสบหกกมาพรอมดวยการปฏรปครสตจกร เรามองดมารตน ลเธอรตตาปตอกแผนประกาศของเขาทประตมหาวหาร และทานยนแกคดของทานตอหนาพระจกรพรรดและพวกเจาขนมลนายของเยอรมน นบวาทานไดหกเครองจ าจองปลดออกจากสมปชญญะของมนษย เราเหนครสตจกรแหงโรมฉกออกเปนสองทอนโดยประชาชาตของยโรปภาคเหนอ แตกออกไปตงครสตจกรประจ าชาตของตนเองขนมแบบบรสทธสะอาดกวาแตเรากไดเหนการปฏรปซอนเรมขนในดนแดนคาธอลคเพอหยดย งการกาวหนาของการปฏรปจนกระทงในทสด หลงจากความสยดสยองของสงครามกลางเมองสามสบปในเยอรมนยตลงดวยขอตกลงสนตภาพแหงเวสฟาเลยในป ค.ศ. 1648 จงไดมการลากเสนแบงกนเปนการถาวรระหวางชาตทถอโรมนคาธอลค กบชาตทถอโปรเตสแตนต

12

เราจะสรปกลาวอยางเคราๆ ถงความเคลอนไหวใหญๆ ทเขยาครสตจกรและประชาชนในสามศตวรรษสดทาย ในองกฤษ บนาภาคพนยโรป และในอเมรกา เกดนกายพวรแตน เวสเลยน เจาเหตผล แองโกลคาธอลค และความเคลอนไหวประกาศศาสนาในตางประเทศยคปจจบน ซงไดรวมสวนกนชวยสรางครสตจกรของสมยของเราน และท าใหเปนครสตจกรเดยวในทวโลก ถงแมครสตจกรมจ านวนนบไมถวนชอและแบบตางๆ กน เราจะสงเกตดดวยถงการเปลยนแปลงใหญ ซงศาสนาครสเตยนคอยๆ ดดแปลงในศตวรรษทสบเกาและยสบใหมองคการเขมแขง มการปฏรป มการยกสงคมขน ในความพยายามทจะใหมนษยดขน เพอเกยรตยศของพระเจา และเพอปรนนบตมนษย

13

บทท 2

ครสตจกรเพนเตกสเต ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35

_____________________ ครสตจกรของครสเตยนทกยคสมย ในอดต ปจจบน และอนาคต ประกอบดวยผเชอในพระเยซ

ชาวนาซาเรธเปนพระบตรของพระเจา รบพระองคเปนพระผชวยใหรอดจากบาป และเชอฟงพระองคในฐานะพระองคเปนพระครสต เปนเจานายแหงอาณาจกรของพระเจาในโลก

ครสตจกรของพระครสต เรมประวตศาสตรเปนความเคลอนไหวของโลก ณ วนเพนเทคอสต ในปลายฤดใบไมผลป ค.ศ. 30 หลงจากทองคพระผเปนเจาเปนขนมาจากตายแลวหาสบวน หลงจากทพระองคไดเสดจสสวรรคแลวสบวน ระหวางทพระเยซทรงท าการอยในโลก พวกศษยของพระองคเชอวาพระองคเปนพระมาซฮาของชาตอสราเอล ทคอยมานานแลว หรอพระครสตนนเอง ค าสองค านมความหมายอยางเดยวกน “มาซฮา” เปนภาษาฮบร และ “ครสต” เปนภาษากรก ทงสองค านแปลวา “องคผตองชะโลม” เจาชายแหงแผนดนสวรรค ถงแมวาพระเยซรบแกพวกศษยใกลชดของพระองควาพระองคไดแกต าแหนงนจรง พระองคกหามมใหพวกสานศษยของพระองคเทยวเอาความจรงนไปบอกกลาวแกคนทวไป ใหเกบเรองนไวกอนจนกวาพระองคไดเปนขนมาจากตายแลวจงจะใหเปดเผย ในระหวางสสบวนทพระองคไดเปนขนมาจากตาย พระองคไดทรงสงเขาใหคอยรบบพตศมาดวยพระวญญาณบรสทธเสยกอนทเขาจะเรมออกประกาศพระกตตคณ เมอรบบพตศมาดวยพระวญญาณบรสทธแลว พวกเขาจะเปนพยานฝายพระองคทวโลก

เชาวนเพนเทคอสต ขณะเมอพวกสานศษยของพระเยซ จ านวนรอยยสบคนก าลงประชมกนอยในหองประชมและอธษฐาน พระวญญาณบรสทธเสดจลงมาบนเขาเหลานนดวยอาการอศจรรยปรากฏชดวา เปลวเพลงสนฐานเหมอนลนตกลงมาจากเบองบนลงมาจบอยบนศรษะของทกคนในทประชมนน ผลของพฤตการณนมเปนสามสถาน ท าใหความเขาใจของเขาสวางขน ใหเขามทศนะใหมเกยวกบแผนดนของพระเจา วาแผนดนของพระเจามใชเปนอาณาจกรทางการเมอง แตเปนอาณาจกรแหงจตวญญาณ ประกอบดวยองคพระผเปนเจาผทรงเสดจสสวรรคแลวกจรง เหนไมไดกจรง แตกยงท าการปกครองอยในจตใจของคนผรบเชอพระองคได พระวญญาณทรงท าใหผเชอมอ านาจ ใหทกคนมใจรอนรน มฤทธพดภาษาตางๆ ได อนท าใหค าพยานของเขาเหนจรงแกคนทไดยนไดฟง พระวญญาณของพระเจานไดประทบอยในครสตจกรตงแตวนนนมา เปนการทรงสถตยประทบอยดวยตลอดไป มใชอยในระบอบการหรอเครองจกร แตทรงสถตยอยในรายตวบคคลของทกคนทเชอแทตามสวนของความ

14

เชอและถวายตวของแตละคน ตงแตพระวญญาณบรสทธเทลงมาในวนนน นบเปนวนเกดของครสตจกรครสเตยน ความกลมเกลยวของคนในปแรกเรมเหลานนไดรบขนานนามอยางถกตองวา ครสตจกรเพนเทคอสต

ครสตจกรเรมตงขนใน กรงเยรซาเลม และปรากฏวาจ ากดอยในเมองนนและในบรเวณรอบๆ ใกลเคยงในระหวางปแรกเรมของประวตศรสตจกรเพนเทคอสต ประชาชนเปนกลมๆ ผเชอในพระเยซเปนพระมาซฮาองคกษตรย ไดกระจายกนอยท วประเทศ โดยเฉพาะอยางยงทภาคเหนอของมนฆลฆาลลาย แตไมมบนทกเอกสารมาถงเราใหทราบระบอบการของเขาและการถอเปนสาขาๆ ของครสตจกรประการใดเลย หองชนบนๆ เขาซโยนและทเฉลยงของซาโลมอนในพระวหาร ใชเปนส านกครสตจกรอยตลอดยคแรกเรม

ภาคสมาชกครสตจกรเพนเทคอสต ทกคนเปนคนยวและเทาทสงเกตได ไมมสมาชกคนไหนเลย แมในกลมอครสาวกเอง ทจะฝนตงแตแรกวาจะรบคนนานาชาตเขามาเปนสมาชกดวย เขาคงคดวาโลกคนนอกศาสนาพระเจาเมอถงเวลาจะกลายเปนชาตยวเสยกอน และแลวจงจะรบพระเยซเปนพระครสต คนยวสมยนนมสามจ าพวก ทกจ าพวกมตวแทนอยในครสตจกรเยรซาเลม ชนฮบรไดแกคนทมบรรพบรษอยในประเทศพาเลศไตนมาหลายชวคน และเปนคนเชอชาตอสราเอลแท ภาษาของเขาเรยกวา “ภาษาฮบร” หลายศตวรรษลวงไปภาษาฮบรไดเปลยนจากภาษาฮบรชนสงของพระคมภรเดมมาเปนอยางทเรยกวา ส าเนยงเอราเมคหรอซโร-แคลเดด อานพระคมภรธรรมศาลาดวยภาษาฮบรโบราณ แตมลามแปลออกเปนประโยคๆ เปนภาษาพลเมองสวนใหญ คนยวสญชาตกรก หรอเรยกวาชนเฮเลน เปนยวทสบพงศพนธมาตงแตยค “แตกกระจาย” คอยวทมภมล าเนาหรอบรรพบรษอยในตางประเทศ คนจ าพวกนเปนอนมากพ านกอยในกรงเยรซาเลม และในยเดย ไดตงธรรมศาลาไวส าหรบคนพวกนตามสญชาตตางๆ ของเขา หลงจากชยชนะภาคตะวนออกของอเลกซานเดอรมหาราช ภาษากรกกมาเปนทนยมใชกนทวดนแดนตะวนออกของทะเลเอเดรยตค และนยมกนในขนาดกวางมากและตลอดทวอตาล โดยเพราะเหตประการฉะนชนยวทมบรรพบรษอยในตางประเทศจงถกขนานนามวา “เกรเซยน” หรอ “เฮเลน” ค าวาเฮเลนแปลวา “กรก” ชนเฮเลนในฐานะทเปนพลเมอง โดยเฉพาะทอยนอกพาเลศไตน มจ านวนมากกวาในพาเลศไตนมาก มงคงร ารวยกวา ฉลาดกวา เปนชนเชอชาตยวสาขาทมใจกวางกวา คนเขาจารตทมเลอดตางชาตผทงศาสนาทไมถอพระเจาเสย แลวมารบถอบทบญญตของยว เขามาเปนคนในศาสนายวโดยรบพธสหนด แมวาคนพวกนจะเปนคนพวกนอยในหมพวกยว แตกจะไดพบคนจ าพวกนในธรรมศาลาเปนอนมากทวเมองตางๆ ของอาณาจกรโรมนและมสวนสทธอยางพวกยวในทกอยาง คนพวกเขาจารตนยงผดแผกแตกตางกบพวก “ถอเครง” หรอ “คนเกรงกลวพระเจา” ผเปนคนนานาชาตทเลกลทธรปสกการะและเขามารวมกบธรรมศาลาแตมไดรบพธสหนด มไดถอปฏบตอยาง

15

ถวนถตามทบทบญญตของยวก าหนดไว และมไดถอวาเปนสญชาตยว แตเปนคนพวกทคนยวคบคาสมาคมได

อานหนงสอกจการหกบทแรกจะเหนวาระหวางยคแรกเรมน อครสาวกซโมนเปโตรเปนผน าครสตจกร ทกๆ คราวทมอะไรขนจะเหนเปนเปโตรเปนผน าหนาเสมอ เปนผวางแผนการณเปนผเทศนา เปนผกระท าการอศจรรย และเปนผปกปองครสตจกรเมอยงเยาว แตทงนมใชเพราะพระเจาสถาปนา เปโตรใหเปนสนตะปาปาหรอผครอบครอง แตเพราะเปนผวองไวในการตกลงใจเปนคนพรอมจะกลาวถอยความ และมจตใจเหมาะแกการเปนผน า เคยงขางกบเปโตรคนขยนงาน เราเหนยอหนคนชางคดและคนมจตแกศรทธา พดนอย แตกยงเปนทนบถอยกยองอยางสงจากมวลผเชอ

ในครสตจกรทนบวามสมาชกนอย สมาชกทงหมดเปนคนในเมองเดยว เปนคนเชอชาตเดยว นบนอมเชอฟงเดดขาดตอน าพระทยขององคพระผเปนเจาของเขาทเสดจขนสวรรคแลว และสมาชกทกคนกลมเกลยวกนกบพระวญญาณบรสทธของพระเจา ความจ าเปนในการปกครองกนจงนอย แตการปกครองกนนดๆ หนอยๆ นน อครสาวกสบสองคนเปนผจดตงขนเปนองคครสตจกรเปโตรเปนโฆษกของครสตจกร ประโยคหนงในหนงสอ กจการ 5 : 13 แสดงวาพวกอครสาวกไดรบความคารวะเคารพนบนอบจากทงมวลผเชอและประชาชน

ครงแรกครสตจกรมศาสนศาสตรงายๆ หรอหลกความเชอพนๆ ภายหลงระบบหลกธรรมจงขยายตวในความคดของอครสาวกเปาโล แตในค าเทศนาของเปโตรครงคราวตางๆ เราเหนหลกธรรมอยสามอยางเดนอยเปนความส าคญ และถอวาความเชอจะขาดหลกธรรมสามอยางนไมไดอยางทหนงและยงใหญทสดคอ พระเยซเปนพระมาซฮา พระเยซชาวนาซาเรธเปนพระมาซฮา พระครสต อสราเอลหวงมานาแลว และบดนทรงครองราชยอยบนสวรรคเหนออาณาจกรของพระองค แมวาเหนพระองคไมได ภาคสมาชกครสตจกรแตละคนจะตองถวายความจงรกภกด เคารพสกการะและเชอฟง หลกธรรมอกอยางหนงทขาดไมได คอการคนพระชนมของพระเยซ พระองคทรงถกตรง ไดเปนขนมาจากตายแลว บดนยงทรงพระชนมอย เปนศรษะของครสตจกรและจะไมตายอกเลย ขอทสามของหลกธรรมอนประกอบดวยตวบคคลประเภทเชนน คอการเสดจกลบมาอกของพระเยซ พระองคผไดเสดจไปสวรรคแลว จะเสดจกลบมาอกเมอถงเวลาก าหนด มาในโลกครองราชยเหนอครสตจกรของพระองค ถงแมวาพระเยซไดตรสบอกแกพวกสานศษยของพระองควาเวลาเสดจกลบมาในโลกนนไมมมนษยผใดอาจรได ทตสวรรคและแมกระทงพระบตรกไมร รแตพระบดาองคเดยว กระนนความหวงของคนทวไปกยงคาดวาพระองคจะเสดจกลบมาเรว กระทงหวงวาจะเสดจมาในชวอายคนสมยนนเองทเดยว

อาวธของครสตจกรทใชเปนเครองมอน าโลกมาเชอถอ คอค าพยานของมวลสมาชก ดงทเราไดเหนในบนทกขอเทศนาคราวตางๆ ของเปโตร แสดงวาระยะนสานศษยคนอนๆ ไมไดเทศนาเราอาจคด

16

วาเปโตรคนเดยวเปนผเทศนา แตถาจะอานดวยความพนจพเคราะหจะเหนประวตศาสตรวา อครสาวกทกคน และคนทงครสตจกรไดใหค าพยานสนบสนนพระกตตคณ เมอครสตจกรมสมาชกรอยยสบคน และพระวญญาณเสดจลงมาบนเขา ทกคนกกลายเปนนกเทศนใชพระค าของพระเจา เมอจ านวนสมาชกทวขนผเปนพยานกทวขน เพราะสมาชกทกคนพดเหมอนเปนผเสนอขาวของพระครสต ไมมการแยกแยะระหวางบรรพชตกบฆราวาส ตอนใกลสนระยะนเราเหนซะเตฟาโนขนหนาตาเปนนกเทศน แมแตพวกอครสาวกกยงซบเซา ค าพยานอนเหมอนกนหมดนเปนอทธพลใหครสตจกรทวตวขนรวดเรวในการเรมตนของความพยายามอนแรงกลาน กระท าโดยคนพนๆ เพยงหยบมอเดยว ไมมอาวธ ไมมชอเสยงในสงคม ฝายศาสนาของชาตและฝายการเมองกเอาอ านาจสงสดของเขาเรยงหนากนเขามาตอส คนไมกคนนนกยงหายจะท าการเปลยนชาตใหเปนรปอน จ าเปนตองมฤทธเหนอธรรมชาตเขามาชวยบาง และฤทธนนกเขามาชวยในรปของ “การอศจรรย” การอศจรรยทอครสาวกไดกระท านนไดสมญาวา “ระฆงเรยกคนมานมสการ” เราอานเรองงานของการบ าบดโรคกระท าทประตงามของวหาร ถดมากมผคนพลเมองฟงค าเปโตรเทศนา และเขาถวายตวแกพระครสตมบนทกการอศจรรยพพากษาโทษ อะนาเนยและสพไฟเรตายทนทตามค าต าหนโทษของเปโตร เปนการเตอนใหระวงการเหนแกตวและความเทจเทยมจอมปลอม เราอานเหนอ านาจของพระเจาอกในการรกษาคนเปนอนมากทไมมโรคภยไขเจบ การอศจรรยนมใชแตเปโตรและอครสาวกเทานนท าไดมกลาววาซะเตฟาโนกไดกระท าการ “อศจรรยและหมายส าคญ” กจการอนทรงฤทธเหลานดงดดความสนใจ ปลกใหเกดความอยากรอยากเหน เปดใจคนเปนอนมากมาเชอในพระครสต

ความรกพระครสตลกแดงในหวใจของคนเหลาน อ านวยใหเกดความรกเพอนศานศษยดวยกนดวย จตใจเปนอนหนงอนเดยวกน ปตยนดในความกลมเกลยว โดยเฉพาะอยางยงทมการไมค านงถงประโยชนสวนตว เหนแกความตองการของภาคสมาชกครสตจกร เราอานเหนมการมอบทรพยสมบตทพวกศานศษยร ารวยกระท ากนนนกระท าอยางใจกวาง ใหเปนตวอยางอนสงของลทธสงคมนยมในนคมทมทรพย แตเกยวกบดานนของครสตจกรเพนเทคอสต ควรสงเกตวาเขากระท ากนตามความสมครใจทงนน ไมมการใชกฎบงคบ มใชคนยากจนอยากไดทรพยของคนมงม แตคนมงมใหคนยากจนตามความพอใจของตน และจงสงเกตวานนเปนแตเพยงทดลองท าดในนคมเลกๆ ทกคนอาศยอยในเมองเดยวกน และเลอกเอาคนทไดรบความนบหนาถอตาอยางสงขนมาท า แตคนมงมใหคนยากจนตามความพอใจของตน และ เตมดวยพระวญญาณบรสทธ ในลกษณะทจะฟนหลกเกณฑของค าเทศนาบนภเขา และการกระท าเชนนกเพราะเกดจากความหวงวาพระครสตจะเสดจกลบมาโดยเรว โดยคดวาเมอพระครสตเสดจมาแลวทรพยสมบตในโลกนกไมตองการอกแลว และจงสงเกตดวยวาการทดลองในทางทรพยนกไปไมตลอด ไมชากเลกกน ปลอยใหครสตจกรในเยรซาเลมตองยากจน จนกระทงในชวอาย

17

คนรนนนเองตองมการเรยไรทรพยมาจากนอกประเทศมาชวยเหลอ นอกจากนนการกระท านนไดกอตวเปนศลธรรมชว เชนทเกดมคนเหนแกตวขน อะนาเนยกบสฟไฟเร เรายงคงอยในโลก และยงตองการความสนใจเกยวกบตวและความจ าเปนของตว จตใจบรจาคอยางใจกวางนนาสรรเสรญแตแผนการอาจไมฉลาดพอ

ในเกอบทกดาน ครสตจกรระยะแรกไมมทต เขมแขงในความเชอ ในการเปนพยาน วสยสจรต มความรกอดมบรบรณ แตบกพรองอยอยางหนง ไมมความรอนใจออกประกาศศาสนานอกถน อยกบบาน ควรทจะไดออกไปกวางขวาง น ากตตคณไปยงเมองอนพลเมองอน จ าเปนตองมการขมเหงมาขบออกไป ออกไปประเทศกวางใหญในโลก ไมชาตอมาจงไดมการขมเหงครสตจกรขน

18

บทท 3

ครสตจกรขยายตว ตงแตซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ถงการประชมทเยรซาเลม ค.ศ. 50

______________________ บดนเรายางเขาในยคประวตศาสตรของครสตจกรครสเตยน ซงถงแมจะเปนระยะสนเพยงสบ

หาปตงแต ค.ศ. 35 ถง 50 กเปนความส าคญแกคนทวไป ในเวลานนมปญหาใหญอยวาศาสนาครสเตยนจะใหคงเปนนกายของยวอยโดยเฉพาะตอไปเชนนน หรอวาจะใหเปนครสตจกรทเปดกวางรบคนทวทงโลก เมอระยะอนสนนเรมตน พระกตตคณยงจ ากดอยในกรงเยรซาเลมและในหมบานรอบๆ และภาคสมาชกทกคนเปนคนอสราเอลทงโดยก าเนดและโดยการรบไว เมอระยะนจบลง ครสตจกรกไดฝงรากลงลกในซเรย ในเอเซยนอย และก าลงไปสยโรป ทงสมาชกครสตจกรกไมไดจ ากดเปนคนยวเทานนตอไป แตเปนคนนานาชาตตามทเปนคนพนเมองนนๆ ภาษาทใชพดกนในทประชมในพาเลศไตนใชภาษาฮบรหรอเอราเมค สวนครสตจกรทอยในบรเวณกวางขวางไกลออกไปใชภาษากรกพนเมองของประชาชน ใหเราสงเกตดความเคลอนไหวทแพรออกไปนเปนขนๆ ถดตอกนไป

ไดมการบนกนในครสตจกรทกรงเยรซาเลม ในประการทวา เมอแจกทานแกคนจนครอบครวของคนยวสญชาตกรกหรอเฮเลนถกละเลยเสย เหลาอครสาวกเรยกประชมครสตจกร และเสนอใหมการเลอกเจาพนกงานขนเจดคนส าหรบปรนนบตการน แผนการไดรบปฏบต เจดคนไดรบการแตงตง คนแรกนามวาซะเตฟาโนกปรากฏตวเปนนกเทศน พจารณาจากค าฟองรองทานเมอถกพวกผปกครองชาตยวจบตว และพจารณาจากส าเนยงของค าใหการของทาน ปรากฎวาซะเตฟาโนปาวประกาศพระเยซเปนพระผชวยใหรอด ไมเฉพาะส าหรบคนยวเทานน แตเปนพระผชวยใหรอดของชนนานาชาตดวยทกชาต ซะเตฟาโนเปนคนแรกในครสตจกรทมนมตรของการประกาศกตตคณในโลกอนกวางออกไป และดวยประการนเองทท าใหทานเปนครสเตยนคนแรกทถกประหารทารณ

คนหนงในหมคนทฟง และถกย งเยาใหเกดโทโสโดยถอยค าของซะเตฟาโน เกดความสะอดสะเอยนแกความคดทเปนยวของเขา คอชายหนมคนหนงมาจากเมองตาระโซบนฝงอาเซยนอยนามวาเซาโล เซาโลไดรบการศกษาในเยรซาเลม เปนศษยของอาจารยฆะมาลเอลผยงใหญและเซาโลไดรบนบถอเปนรบปหรออาจารยผสอนบทบญญตยว เซาโลรวมมอในการฆาซะเตฟาโน พอซะเตฟาโนสนชพ เซาโลกเปนหวหนาน าการขมเหงพวกศานศษยของพระครสต จบ มด เฆยน ทงชายหญง ครสตจกรในกรงเยรซาเลมตองแตกไปชวครวหนง สมาชกกระจดกระจายกนไป แตไมวาศานศษยจะกระเจดกระเจงไปถงไหน กไปประกาศพระกตตคณทนน ในซะมาเรย ในดาเมเซค ไกลออกไปกระทง

19

อนตโอเกยในซเรย คนเหลานกลายเปนนกเทศนของพระกตตคณและตงครสตจกรขนมากหลาย เชนนนแหละ ความเกลยดโกรธเปนฟนเปนไฟ ของเซาโลกลายเปนการสงเสรมการขยายตวของครสตจกร

ในบญชเจดคนรวมกบซะเตฟาโนในการแจกทานใหแกคนยากจน เราไดพบนามของฟลป แตมใชฟลปอกคนหนงผเปนอครสาวก เมอซะเตฟาโนตายแลว ฟลปหนไปหลบในพวกคนซะมาเรย คนซะมาเรยเปนคนลกผสม ยวกไมใชตางชาตกไมเชง พวกยวดแคลนคนพวกนมากการทฟลปรเรมเทศนาใหคนซะมาเรยฟง แสดงวาเปนคนทไมมความใจแคบของพวกยว ฟลปตงครสตจกรขนในซะมาเรย ซงไดรบการรบรองจากอครสาวกเปโตรและยอหน เปนครสตจกรแรกภายนอกศาสนายดา แตกไมใชครสตจกรทมสมาชกเปนคนตางชาตทเดยว ตอจากนฟลปไดไปประกาศและตงครสตจกรในเมองชายทะเล กาซา ยบเป และกายซาไรอา เมองเหลานเปนเมองของคนตางชาต แตทกเมองเปนเมองทมพลเมองยวสวนใหญ ทนพระกตตคณมาสมผสกบโลกทไมถอพระเจาอยางหนไมพน

ในการเดนทางของเปโตรเพอดแลครสตจกร ทานไดมาถงเมองยบเปบนฝงชายทะเล ทนทานไดมาฟนชพใหตะปทาหรอโดระกา และพกอยชวคราวกบซโมนอกคนหนงผเปนชางฟอกหนงในการทเปโตรไปอาศยอยกบชางฟอกหนงน แสดงวาทานไดปลอยความเครงเครยดกบบทบญญตประเพณของยวแลว เพราะคนท าการคาอยางนนบวา “ไมสะอาด” ทจะเขาพธทางศาสนาได ทนเปโตรไดเหนนมตเปนผปทนอนผนใหญ มสตวตางๆ บรรจอยเปนกะพงลอยลงมาหา แลวมสรเสยงตรสวา “สงทพระเจาช าระแลวอยาเรยกวาไมสะอาด” พอจบนมตกมผน าขาวมาจากเมองซาไรอา เปนเมองหนงอยถดไปทางเหนอสามสบไมล คนขาวนนไดมาถามหาเปโตรและเชญใหไปสอนโกระเนเลยวผเปนนายทหารโรมนทมศรทธาในพระเจาอยางแกกลา พระวญญาณไดทรงน าเปโตรไปยงเมองกายซาไรอา สงสอนโกระเนเลยวและหมมตรสหายใหทราบเรองพระเจาผชวยใหรอด แลวใหบพตศมารบเขาเปนสมาชกครสตจกร พระวญญาณของพระเจาไดเปนพยานวาพระเจาพอพระทย โดยการเทพระวญญาณลงมาอยางเดยวกบทลงมาในวนเพนเทคอสต พระเจาทรงประทานเครองหมายวามความพอพระทยใหออกไปปาวประกาศสงสอนพระกตตคณแกคนนานาชาตได และรบเขาเปนสมาชกครสตจกร

ประมาณเวลาน อาจเปนเวลากอนทเปโตรยางกาวไปถงเมองกายซาไรอา เซาโลผขมเหงไดประสบกบนมตบนทางไปเมองดาเมเซค ไดเหนพระเยซผเสดจสสวรรคแลวนน ตงแตบดนนผทไดเปนปฏปกษกบพระกตตคณอยางรายแรงกไดกลายเปนทนายใหอยางเขมแขงทสด โดยเฉพาะอยางยงค าสงสอนใดๆ ทจะปราบเครองกดกนใหราบลงระหวางคนยวกบคนตางชาตเซาโลเปนตองตอสขดขวางขมขนทสด แตเมอทานกลบใจแลวทานรบทศนะของซะเตฟาโนทนท และเปนผยงใหญกวาซะเตฟาโนในการน าความเคลอนไหวตอไปใหครสตจกรเปดรบคนทกคน ไมวาคนยวหรอคนตางชาต ในตลอด

20

ประวตศาสตรของศาสนาครสเตยนไมมคนใดผกลบใจหาพระครสตแลวไดด าเนนงานไปดวยผลอนยงใหญเชนนนแกทงโลกเหมอนดงทไดกระท าโดยเซาโลผขมเหง แลวตอไปเปลยนเปนเปาโลอครสาวก

ในการขมเหงทเรมขนดวยการฆาซะเตฟาโน ครสตจกรทเยรซาเลมไดกระจดกระจายออกไปกวางขวาง สมาชกบางคนหนไปเมองดาเมเซค บางคนหนไกลขนไปอกสามรอยไมลถงเมองอนตโอเกยเมองหลวงของซเรยซงมณฑลใหญพาเลศไตนขนอย ทเมองอนตโอเกยพวกลภยเหลานไดเขาไปในธรรมศาลาของพวกยดาและใหค าพยานทนนถงพระเยซเปนพระมาซฮา ในทกๆ ธรรมศาลามทจดแยกไวส าหรบคนตางชาตเขามานมสการ คนเหลานเปนอนมากไดฟงพระกตตคณทอนตโอเกย และตอนรบพระครสตไวในความเชอ จนมครสตจกรเกดขนในเมองนน อนเปนททคนยวและคนตางชาตนมสการรวมกนดวยสทธเทาเทยมกน เมอขาวเรองนมาถงเยรซาเลม ครสตจกรแมกตกใจและไดสงผแทนมาสอบสวนการเกยวของกบคนตางชาตเรองน โอกาสดทบาระนาบาไดมาถงเมองอนตโอเกยแทนทจะไดประณามครสตจกรทไดกระท าเปนอสระอยางนน ทานกลบมความปตยนดดวย รบรองวาความเคลอนไหวนถกตองและพกอยทอนตโอเกยรวมมอดวย บาระนาบาไดแสดงความไวใจแกเซาโลมากอน บดนจงไดไปยงบานของเซาโลทเมองตาระโซ หางจากอนตโอเกยประมาณรอยไมล โดยมากตองไปทางน า ไปน าเซาโลมายงอนตโอเกยดวย และตงใหเปนเพอนรวมงานในพระกตตคณครสตจกรแหงเมองอนตโอเกยส าคญขนจนพวกสานศษยของพระครสตไดมขนานนามวา “ครสเตยน” เปนครงแรกทน เปนนามทพวกยวมไดตงให แตพวกกรกไดตง ในพระครสตธรรมใหมไดเอยนามนเพยงสามครง พวกสานศษยทอนตโอเกยไดสงอนเคราะหมายงพวกสาวกทยากจนในยเดยในคราวเกดกนดานอาหาร พวกผน าและพวกอาจารยในครสตจกรแรกเรมลวนเปนคนทถกกลาวขวญถงกนกวางขวาง

ภาคสมาชกผเปนคนตางชาตของครสตจกรเวลานน เพยงแตเปนคนทแสวงเขาเปนสมาชกโดยตนเอง แตบดนพระวญญาณบรสทธทรงน า และพวกผอาวโสในครสตจกรไดแตงตงดวย ใหสงผน าคนส าคญยงของครสตจกรอนตโอเกยสองคนออกไปประกาศศาสนายงเมองอนๆ ไปเสาะหาทงคนยวและคนตางชาตโดยการประกาศพระกตตคณ อานดเรองการเดนทางออกไปประกาศพระศาสนาเทยวทหนงนแลวจะสงเกตเหนสญลกษณตางๆ ในงานอนบากบนน ซงไดเปนสญลกษณของงานของอครสาวกเปาโลในครงตอมาทกครง เปนงานทรวมกนท าสองคน ครงแรกวา “บาระนาบาและเซาโล” ไมชาเปลยนเปน “เปาโลกบบาระนาบา” หรอ “เปาโลและพวก” แสดงวาเซาโลหรอเปาโลมจตใจน า เรองเซาโลเปลยนนามนนเปนธรรมเนยมของคนยวมสองนาม นามหนงเปนนามของอสราเอล อกนามหนงใชในเมออยในทามกลางคนตางชาต ศาสนทตทงสองไดพาผชวยหนมไปดวยอกคนหนง คอยอหนมาระโก แตมาระโกไดผละทานทงสองเสยกลางทาง ทานทงสองไดเลอกเอาเมองใหญๆ เปนสนามท า

21

การอนส าคญ ไปเมองซะลามและปาโฟในเกาะกปโรอนตโอเกยและอโคนอนในปซเดย ลศตราและเดระเบในลกาโอเนย มโอกาสทไหนกเขาไปประกาศสงสอนคนในธรรมศาลา เพราะในธรรมศาลานนพวกยวทกคนมสทธทจะพดได โดยเฉพาะผเปนอาจารยประกาศนยบตเชนเปาโล ส าเรจจากสถานศกษาอนมชอเสยงของฆะมาลกเอลยอมไดตอนรบเสมอ นอกจากจะไดพบกบคนยวแกศรทธาในธรรมศาลาแลวยงไดพบคนตางชาตทเกรงกลวพระเจาอยดวยกนดวย เมอมาถงเมองสดทายคอ เดระเบทานทงสองกเขามาในระยะใกลกบอนตโอเกยททานทงสองไดถกสงมานน แตแทนทจะผานเขาประตมณฑลกลเกยและกลบบาน ทานไดหนกลบไปทางตะวนตก เดนทางกลบมาตามรอยเกาเยยมครสตจกรตางๆ ทไดตงขนไวเมอขามาเทยวแรกและแตงตงศษยาภบาลใหดแลตามแบบของธรรมศาลา เราจะไดพบวธท างานแบบนเมออครสาวกเปาโลออกเดนทางไปอกในเทยวหลงๆ

ในทกๆ สงคมหรอสมาคมจะมคนสองประเภทอยเสมอ คนประเพณจดคอคนทมงจะตามอยางสงทเคยท ามาแลว ๆ และคนพวกกาวหนาคอคนทมงใหเจรญขนในอนาคต ความเชอของยวในครสตจกรเชอวาความรอดไมมภายนอกอสราเอลเลย ดงนนสานศษยตางชาตจะตองรบพธสหนดและปฏบตตามประเพณของยว อาจารยผมความคดกาวหนามเปาโลและบาระนาบาเปนหวหนาประกาศวาพระกตตคณมไวส าหรบคนยวและคนตางชาตโดยกรณเกยวกนคอ เชอในพระครสตบทบญญตของยวไมเกยวของ การโตแยงไดเกดขนระหวางคนมความคดสองประเภทน คกคามจะใหเกดการแตกแยกในครสตจกร ในทสดเปดการประชมขนในกรงเยรซาเลมวนจฉยปญหาการเขาเปนสมาชกของคนตางชาต และวางแนวปกครองไวส าหรบครสตจกร สงเกตวาในการประชมนมผประชมไมแตเฉพาะอครสาวกเทานน แตมพวกผอาวโสและ “ทงครสตจกร” เขาประชม เปาโลและบาระนาบา เปโตรและยากอบนองขององคพระผเปนเจาเขารวมอภปราย เปนอนตกลงกนวาบทบญญตนนวางไวเฉพาะคนยวเทานน ไมเกยวกบคนตางชาตทเชอพระครสต ดวยขอตกลงนยคของครสตจกรกเปลยนจากยคครสตจกรครสเตยนยวมาเปนยคครสตจกรส าหรบคนทกเชอชาตและประเทศกสมบรณ และบดนพระกตตคณรดหนาไปตามทางทจะกวางขวางออกไปไดยงๆ ขน

22

บทท 4

ครสตจกรชนนานาชาต ตงแตการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 ถงการประหารชวตอครสาวกเปาโล ค.ศ. 68

___________________ โดยขอตกลงในการประชมทกรงเยรซาเลม ท าใหครสตจกรเปนอสระทจะท าการใหญยงขนไป

ในการน าผคนทงสน ทกเชอชาต ทกประเทศ เขามาในอาณาจกรของพระเยซครสต ภาคสมาชกครสตจกรทเปนคนยวคงประพฤตตามบทบญญตของยวตอไป ถงกระนนกไดมการตความขนบธรรมเนยมกวางขวางออกไปโดยคนพวกผน าอยางเชนอครสาวกเปาโล สวนคนตางชาตจะเขาเปนครสเตยนไดโดยความเชอในพระครสตเทานน และใหด ารงชวตอยางทชอบ ไมตองปฏบตตามขอเรยกรองของบทบญญตยว

ส าหรบต าราทใหเราทราบเหตการณในยสบปตอจากการประชม (เยรซาเลม) เราตองอาศยหนงสอกจการ ธรรมสารฉบบตางๆ ของอครสาวกเปาโล และอาจตองอาศยขอความตอนตนของธรรมสารของอครสาวกเปโตรฉบบตนดวย ซงอาจบงถงดนแดนททานอครสาวกไดไปเยยม อาจตองเอาต านานมาเพมเตมเขากบต าราอนแนนอนเหลานบาง ทรสกวาเปนความจรงเลากนในยคถดจากอายของอครสาวก เดยวนบรเวณของครสตจกรนนเตมไปทงอาณาจกรโรมน ประกอบดวยมณฑลตางๆ ชายทะเลเมดเตอเรเนยน และทงดนแดนบางแหงนอกอาณาเขต เชนทางตะวนออกภาคสมาชกนนจะเหนไดวาจ านวนคนนานาชาตเพมทวขน คนยวลดนอยลง เพราะเมอพระกตตคณไดศษยในโลกคนทไมเชอถอพระเจามากขนคนยว กปลกตวออกและเกลยดชงขมขนยงขนทกท ในระยะนเกอบจะทกหนทกแหงพวกยวเปนผขยคการขมเหงครสเตยนขน

ผน าสามคนเดนอยตอหนาครสตจกรในระหวางปเหลานน คนทหนง เปนคนชนหวหนาขนมางายๆ คออครสาวกเปาโล เปนคนเดนทางทองไปไมรจกเหนดไมรจกเหนอย เปนคนท างานทไมมใครหรออะไรมาเอาชนะเขาได เปนนกตงครสตจกรและนกเทวศาสตร รองลงมาจากเปาโลกคออครสาวกเปโตร นามของทานผนปรากฏในบนทกคอนขางมนอย แตเปาโลถอวาทาน (เปโตร) เปนคนหนงในพวก “หลก” รสกวาเรานาจะรบต านานทวาเปโตรไดมาอยกรงคราวหนงมาอ านวยการครสตจกรในเมองนน และตองถกประหารอยางทารณตายทนนประมาณ ค.ศ. 67 นามผยงใหญคนสามในยคนคอทานยากอบนองขององคพระผเปนเจา และประมขของครสตจกรในเยรซาเลม ทานเปนผค าจนขนบธรรมเนยมของยวอยางจงรกภกด และไดรบนบถอวาเปนผน าในพวกครสเตยนยว แตกไมถงกบ

23

เปนผขดขวางพระกตตคณทจะมาสชนตางชาต ธรรมสาร (จดหมาย) ยากอบนนคอทานผนเองเปนผเขยน ทานตองถกฆาตายในวหารประมาณป ค.ศ. 62 ฉะนนแหละผน าทงสามในยคนไดยอมถวายชวตดวยความตายอยางทารณเพราะเหตความเชอของทาน นอกจากสามทานนกยงมผอนอกมาก ซงเปนผ ส าคญนอยกวากไดตายไปในการประหารทารณเชนเดยวกน

บนทกเหตการณในปเหลานตามทกลาวในสบสามบทสดทายของหนงสอกจการ กลาวแตงานของอครสาวกเปาโล แตคงจะมศาสนทตคนอนๆ อกหลายคนท าการ เพราะมชาหลงจากยคนจบลง กมการเอยถงครสตจกรตางๆ ในดนแดนทเปาโลไมเคยไปเลย การเดนทางไปประกาศศาสนาของเปาโลเทยวทหนงไปตลอดมณฑลภายในบางมณฑลของอาเซยนอยไดกลาวแลว หลงจากการประชมทกรงเยรซาเลมแลว เปาโลไดออกเดนทางไปประกาศศาสนาเทยวทสองไปกบซลา หรอซละวาโนเปนเพอนรวมทาง ทานไดออกเดนทางจากอนตโอเกยในซเรย และแวะเยยมครสตจกรตางๆ เปนครงทสามคอครสตจกรททานไดตงไวบนผนแผนดนใหญเมอครงเดนทางมาเทยวทหนง ทานมาถงชายฝงทะเลเอเจยนทเมองโตรอาอนเปนทตงเมองตรอยโบราณ และไดขามไปยงยโรป น าพระกตตคณไปยงทวปนน ไดตงครสตจกรตางๆ ขนทเมองฟลปปอย เธซะโลนเก และเบอรยะในมณฑลมากะโดเนย ตงครสตจกรเลกๆ แหงหนงในเมองวฒนธรรมแหงเอเธนส และอกแหงหนงทแขงแรงทโกรนโธอนเปนเมองพาณชของกรซ เปาโลเขยนสารสงจากเมองโกรนโธไปถงครสตจกรเมองเธซะโลนเกสองฉบบอนเปนสารฉบบเรมแรกทเกดขน แลวทานไดลงเรอเดนทางมาทางตะวนออกขามทะเลอาเจยนมาแวะเยยมเอเฟซสนดหนอยในอาเซยนอย แลวกขามทะเลเมดตอเรเนยนมาสเมองกายซาไรอา ขนไปค านบครสตจกรแมในกรงเยรซาเลม แลวกลบมายงททออกเดนทางคออนตโอเกยในซเรย ในการเดนทางสามปทงทางบกและทางทะเลไดไปไกลกวาสองพนไมล และไดตงครสตจกรขนไวในเมองส าคญๆ เจดหวเมองอยางนอยหรออาจจะมากกวา แลวไดเปดทวป แหงจกรวรรดในภาคพนยโรปใหเปนทประกาศพระกตตคณ

หลงจากไดพกผอนเพยงเลกนอย เปาโลกเรมออกเดนทางไปปาวประกาศพระศาสนาเทยวทสาม ไดออกเดนจารอนตโอเกยอก แตก าหนดใหมาถงทสดทกรงเยรซาเลม ยอมมอบตวเปนจ าเลยในมอของรฐบาลโรมน ครงแรกตโมเธยวเปนเพอนรวมทางคนเดยว ทานผนไดรวมทางกบเปาโลในการเดนทางเทยวทสองและเปนผชวยทแนวแนจนถงทสด และเปน “บตรในพระกตตคณ” แตมเพอนเดนทางมาดวยกนกบทานเปนอนมากกอนจบการเดนทางเทยวน ทานเรมแวะเยยมครสตจกรตางๆ ในซเรยและในกลเกย คงไดแวะเยยมตาระโซบานเกดของทานเองดวยไมตองสงสย แลวเลยไปตามเสนทางเกา แวะเยยมครสตจกรตางๆ เปนครงทส คอครสตจกรทตงไวตงแตเทยวทหนง แตเมอไดขามมณฑลฟรเกยแลว แทนทจะหนขนทางเหนอไปเมองโตรอา ทานกลบไปเสยทางใต ไปเมองเอเฟโซเมองหลวงของอาเซยนอย ทานไดพกอยทนกวาสองป เปนททแวะนานทสดในบรรดาแหงททานไดแวะ

24

ตามทางเดน งานของทานเปนผลส าเรจใหญยง เปนผลไมเพยงในครสตจกรเอเฟโซแตไดเพาะกตตคณไวทวมณฑล “ครสตจกรทงเจดในมณฑลอาเซย” ไดตงขนโดยเปาโลไมโดยตรงกโดยออม เพอจะท าตามวธเยยมเยยนครสตจกร ทานไดออกจากเอเฟซสลงเรอไปมณฑลมากะโดเนยเยยมสานศษยในฟลปป เธสะโลนกาและเบอรยะและในกรซดวย ทานจ าเปนตองเดนทางกลบมาตามเสนทางเกาเพอเยยมเยยนครสตจกรตางๆ ครงสดทาย แลนเรอไปถงเมองโตรอา จากโตรอาเลยบไปตามฝงอาเซยนอย ทเมลโตเมองทาสนคาของเอเฟซสทานไดใชคนไปตามผอาวโสของครสตจกรนนมาพบและไดกลาวอ าลาอยางซงตรงใจ แลวออกเดนทางมาขนทเมองกายซาไรอาอ แลวไตเขาขนไปกรงเยรซาเลม การเดนทางปาวประกาศเทยวทสามไดสดทางลงทเมองน เพราะขณะนมสการอยในพระวหารเปาโลกถกฝงคนยวโจมต กองทหารโรมนรดเขามาชวยไว ไดถกกมตวไวในหอคอยอนมนามของมารคแอนโตน เพอความปลอดภย ทางเดนไปประกาศเทยวทสามเปนระยะทางไกลเทาๆ กบเทยวทสอง เวนไวแตสามรอยไมลระหวางเยรซาเลมกบอนตโอเกย ผลอนเยยมยอดนนไดแก ครสตจกรเอเฟซสอนเปนหลก และสงสารอนส าคญยงออกไปอกสองฉบบ ฉบบหนงสงไปยงครสตจกรทโรม ใหหลกเกณฑของพระกตตคณตามททานไดประกาศ อกฉบบหนงสงไปยงชาวฆะลาเตยปราศยกบครสตจกรตางๆ ททานไดตงขนตงแตเทยวทหนง ซงในครสตจกรเหลานนถกพวกครยดาไดพลกสานศษยเสยหลายคน

เปาโลตกอยในความควบคมกวาหาปตงแตถกจบ อยในเยรซาเลมนดหนอย ทกายซาไรอาสามป อยางนอยสองปทกรงโรม การเดนทางทะเลอนเตมไปดวยอนตรายน ตงแตกายซาไรอาถงกรงโรม เราถอวาเปนการเดนทางประกาศศาสนาทเปาโลไปเทยวทส เพราะแมแตถกจ าจองอยทานกยงท าหนาทศาสนทต ใชทกโอกาสเทศนาพระกตตคณของพระครสต เหตตรงๆ ทใหทานตองเดนทางมาครงนกเพราะเมอทานขาหลวงปกครองยเดยสอบสวนทาน ๆ รองอทรณตอศาลของพระจกรพรรดทกรงโรมในฐานททานเปนพลเมองโรมน เพอนรวมทางของทานไดแกลกาและอารศตาโค คงไปในฐานะเปนผคอยตดตามรบใชปรนนบตทาน ยงมพวกนกโทษเดดขาดผตองน าไปประหารในกรงโรมดวยกฬากลาเดยเตอร ทหารผคม และกลาสเรอ เชอแนทเดยววาในระหวางเดนทางอนไกลและอนตรายน พวกรวมเดนทางมากบทานอครสาวกคงไดยนไดฟงพระกตตคณโดยทวกน ทงทเมองซโดนและเมองมราและเกาะเกรเตทเรอก าปนมาหยดอย เปาโลกสามารถประกาศพระครสตได ทเกาะเมลเต (มอลตา) เปาโลน าคนมาเชอไดเปนหลายคนตามทเราทราบ ณ ทนนคนทงหลายไดหยดย งอยสามเดอนหลงจากเรองพาย

ทสดเปาโลมาถงกรงโรมซงเปนปลายทางททานหวงจะมาหลายปแลว แมเปนจ าเลยทคอยการพจารณา ทานกยงมบานเชาอยเอง มทหารควบคม ความพยายามขนแรกของทานคอจะไดตดตอกบคนยวดงททานท าอยางนอยเสมอ ไดประชมกบคนยววนทงวน แตปรากฏวานอยคนสมครรบพระกตต

25

คณ ทานกหนไปหาคนตางชาต บานของทานใชเปนครสตจกรทงสองปอนเปนทใหหลายคนไดพบพระครสต โดยเฉพาะในหมพวกทหารกองรกษาการณเปรโตเรยน แตงานใหญยงของทานในกรงโรมคอไดเขยนธรรมสาร 4 ฉบบ ซงอยในจ าพวกทรพยของครสตจกร เปาโลกไดรบการปลดปลอยเปนอสระ

ใหเราดอสระภาพของเปาโลสามหรอสปททานออกท าการตอไปอก ในการเดนทางประกาศศาสนาเทยวทสของทาน เราไดพบเคาและคาดวาไดมาเยยมเมองโกโลซายและมเลโต ถาทานไดมาอยใกลเมองเอเฟโซในขนาดนน ดงทสองแหงนอยใกลเอเฟโซมาก เราจงอาจแนใจไดวาทานไดมาเยยมเมองเอเฟโซนดวย ทานยงไดแวะเยยมเกาะเกรเต ไดทงตโตไวทนนใหดแลครสตจกร และมาเมองนโคโปลบนทะเลเอเตรยตคทศเหนอของประเทศกรซ ต านานกลาววาทานไดถกจบทนและถกสงไปกรงโรมอก และถกประหารชวตทนน ค.ศ. 68 ธรรมสารสามฉบบอาจเขยนขนในยคน คอหนงสอตโมเธยวฉบบตน ตโต และตโมเธยวฉบบสองเปนจ านวนจดหมายฉบบสดทายของทานทงหมดไดเขยนออกจากคกในกรงโรมในป ค.ศ. 64 สวนใหญของกรงโรมไดถกท าลายไปในมหาเพลง กลาวกนวาเนโรเปนคนจดเผา จกรพรรดองคนเปนองคชวรายกาจทสดในบรรดาจกรพรรดโรมนทกองคแตเหตยงคงเปนเรองคลมเคลอถกเถยงกนอย แตทแนกคอประชาชนพากนกลาวโทษเนโรซบซบอยท วไป เพอจะใหพนตวเนโรประกาศวาพวกครสเตยนไดวางเพลง แลวเรมลงมอขมเหงใหญ ครสเตยนเปนพนๆ ตองถกจบทรมานและตายไป ในจ าพวกเหลานมอครสาวกเปโตรตองถกตรงในป ค.ศ. 67 และอครสาวกเปาโลถกตดศรษะป 68 ปเหลานไมแนนอนทเดยว และพวกอครสาวกคงไดถกประหารชวตไปกอนแลวหนงหรอสองป เปนชนหนงของ “ประวตศาสตรแกแคน” ในอทยานของเนโรมครสเตยนฝงใหญตองถกเผาจดตาง “คบเพลงชวต” สวนทานจกรพรรดกทรงราชรถทอดพระเนตร ทนนเดยวนเปนทตงราชวงวาตกน เปนราชถานของสงฆราชโรมนคาธอลค และเปนทตงวหารเซนตปเตอรเปนอาคารใหญทสดในศาสนาครสเตยน

วาระทมการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 พระคมภรใหมสกฉบบหนงกหาไดมเขยนขนไวไมเลย ครสตจกรตองอาศยรชวตและค าสอนของพระผชวยใหรอดซงเพยงรไดจากความจ าของพวกสานศษยรนแรก แตกอนจะจบระยะน (ค.ศ. 68) สวนใหญของพระคมภรใหมไดมออกเวยนแลว ประกอบดวยพระกตตคณมทธว มาระโก และลกา ธรรมสารของอครสาวกเปาโล ยากอบ เปโตรฉบบ ตน และอาจฉบบสองดวย แตวาการรบรองฉบบสดทายนไมใครแน ระลกดวยวาหนงสอพระธรรมฮบรผประพนธมใชเปาโล อาจเขยนหลงจากเปาโลสนชพแลว.

26

บทท 5

ยคสลว ตงแตอครสาวกเปาโลถกประหาร ค.ศ. 68 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100

_____________________ เราเรยกชวอายคนทสดทายของศตวรรษทหนงตงแต ค.ศ. 68 ถง 100 วา “ยคสลว” สวนหนงก

เพราะการขมเหงตงเคาครมอยเหนอครสตจกร แตทเจาะจงยงกวานนกเพราะในทกยคของประวตศาสตรยคนยคเดยวทเรารเรองอะไรๆ ไดนอยทสด เราไมมความสวางแจมแจงของ หนงสอกจการ ตอไปอกทจะน าเรา ไมมผประพนธในยคนจะเขยนเพมเตมสวนทวางของประวตศาสตร เราอยากอานถงงานทท ากนตอมาโดยพวกผชวยอครสาวกเปาโลอยางเชน ตโมเธยว อะโปโล และตโตแตทานเหลานรวมทงมตรสหายคนอนๆ ของเปาโลกเงยบหายไปดวยกนกบความตายของทานอครสาวกเปนเวลาหาสบปหลงจากชวตของอครสาวกเปาโล มานไดรดบงครสตจกรไว ซงเราพยายามอยากจะมองดรอดเขาไปสกเทาใดกไมส าเรจ และในทสดเมอเปดมานในราว ค.ศ. 120 เราไดพบครสตจกรผดไปหลายดานจากครสตจกรในสมยของอครสาวกเปโตรและเปาโล คอทราบไดจากขอเขยนของพวกบรรพชนครสตจกรรนแรกเรมทสด

กรงเยรซาเลมแตกในป ค.ศ. 70 ท าใหความเกยวพนระหวางครสเตยนกบยวเปลยนไปใหญหลวง ในบรรดามณฑลตางๆ เปนอนมากทอยใตการปกครองของโรมน มแตแหงเดยวทมความไมพอใจ ไมยอมภกดตอโรมน นนคอยเดย พวกยว โดยการตความหมายหนงสอพยากรณของเขาเอาเอง เชอวาพระเจาก าหนดใหเขาเปนผมชย เปนผครองโลก เพราะดวยความหวงใจแนอยางนน การยอมอยใตแอกของพระจกรพรรดโรมนจงเปนการขนใจเตมท ตองยอมรบอกอยางหนงดวยวาพวกขาหลวงโรมนทมาปกครองกไมสามารถเขาใจวสยของยวได และไดท าการปกครองยวอยางแขงกราวโดยไมจ าเปน ประมาณ ค.ศ. 66 พวกยวเปดการขบถขนอยางเปดเผย พอเรมท าการกไมมหวง เพราะวามณฑลหนงทเลกทสดจะไปท าการสรบปรบมออะไรกบมหาอาณาจกรไดพลเมองยวไมไดฝกหดการรบ สวนอาณาจกรนนมพลเมองตง 120 ลาน หนงในสของหนงลานเปนทหารผลดเปลยนกนรบการฝกปรอช านช านาญ? ยงกวานนพวกยวเองยงแตกกนเปนพวกเลกพวกนอย แลวท าการประหสประหารกนเองรบกนเองอยางดเดอดเหมอนพวกโรมนผเปนศตร ของเขาดวยกนทกฝาย เวสปาเสยนสแมทพโรมนชนน าน ากองทพมหมาเขาพาเลศไตนแตพอดถกเรยกกลบไปกรงโรมไปเปนพระจกรพรรด ไดมอบใหตตสบตรชายด าเนนการรบตอไป หลงจากทถกลอมนาสยดสยอง และยงสยดสยองยงขนอกโดยการรอด

27

อยาก โดยการจราจลภายใน เมองจงแตกท าลายและถกยด พวกยวไมรจกกพนตอกพนตองถกฆาตาย อกหลายพนถกจบไปเปนทาส สนามกฬาทกรงโรมสรางขนมาโดยพวกยวทตกเปนเชลย ถกบงคบแรงงาน พวกยวเปนหมใหญๆ ตองท างานจนสนใจตายไปจรงๆ รฐยวหลงจากทด ารงอยถงสบสามศตวรรษตองถกก าจดราบคาบสาบสญแลวยงไมเคยไดฟนคนสภาพจนกระทงบดน

กรงเยรซาเลมแตกคราวนพวกครสเตยนไดรบอนตรายไมกคนหากจะมบาง พวกครสเตยนไดรบค าเตอนจากพระด ารสพยากรณของพระครสตจงไดหนออกจากเมองอนจะพนาศนไปเสยกอนเมอมเคาไมคอยด แลวไปหลบภยอยเมองเพลลาในหวางเขายอรเดน แตวาผลยงใหญทไดแกครสตจกร อนเนองจากความพนาศคราวนคอไดท าใหความเกยวดองทงสน ระหวางศาสนายดากบศาสนาครสเตยนขาดกนเดดขาดไปเลย ตงแตกอนความพนาศของกรงเยรซาเลมเรอยมา รฐบาลโรมนกด พลเมองสวนใหญกด เขาใจวาครสตจกรเปนสาขาของศาสนายว ตงแตบดนไปยวกบครสเตยนกแยกกน พวกยวครสเตยนคณะเลกๆ กด ารงตวอยไดสกสองศตวรรษ แตวาจ านวนยงลดลงเรอยๆ คอพวกอไบโอไนท เปนคนพวกทตงตวอยเดยวโดด ครสตจกรโดยทวไปกมใครไดรบนบเปนพรรคเปนพวก คนเชอชาตเดยวกนกบเขากเกลยดชงเพราะถอวาเปนพวกเสยสตย

ประมาณป ค.ศ. 90 จกรพรรพโดมเทยนสผเปนคนไมมคณประโยชนอะไร เปนคนโหดราย ไดเรมขมเหงครสเตยนดวยอ านาจรฐเปนคราวทสอง ผเชอเปนจ านวนพนๆ ตองถกฆาตายโดยเฉพาะในกรงโรมและในอตาล การขมเหงครงนเหมอนครงเนโร ท าการขมเหงพกเดยวแหงเดยวมไดแพรไปทวอาณาจกร ในเวลานอครสาวกยอหนผเปนอครสาวกทยงชพอยเปนคนสดทาย ผไดพ านกอยในเอเฟโซ ตองถกเนรเทศปลอยไวในเกาะปตโมในทะเลเอเจยนไดรบศภนมตรทเขยนในพระธรรมฉบบสดทายของพระครสตธรรมใหม อยางไรกตามนกปราชญหลายคนกะการณนเนนมาก กะในราว ค.ศ. 69 หลงจากทจกรพรรดเนโรสนชพเลกนอย อาจเปนไดวาอครสาวกยอหน ไดตายทเอเฟโซในราว ค.ศ. 100

ในระหวางยคนหนงสอเลมทายๆ ของพระครสตธรรมใหมไดเขยนขน เชนหนงสอฮบรและอาจเปนเปโตรฉบบสองดวย ธรรมสารยอหนสามฉบบและพระกตตคณยอหน ยดาและววรณ แตในการทรบกนเปนการสากลวา หนงสอเหลานก าเนดจากการทรงดลและเปนบรรทดฐานนนไดรบกนภายหลงตอมา

นาสนใจตอการสงเกตดฐานะของศาสนาครสเตยนตอนใกลจะสนศตวรรษทหนง ประมาณ 70 ป หลงจากการเสดจสสวรรคของพระครสต ในระยะนมครอบครวเปนอนมากตดตามพระครสตมาสามชวอายคนแลว

28

เมอเปดศกราชศตวรรษทสองจะไดพบครสตจกรในทกประเทศและเกอบทกเมอง ตงแตแมน าไทเบอรถงแมน ายเฟรตส ตงแตทะเลด าถงแอฟรกาเหนอ บางคนคดวาไปไกลทางตะวนตกถงสเปญและบรเทน สมาชกครสตจกรรวมเปนจ านวนหลายลาน สารของพลนนสงถงจกรพรรดทรายานสฉบบนรจกกนดมากเขยนขนประมาณ ค.ศ. 112 แจงวาในมณฑลตางๆ ของอาเซยนอยตามชายฝงทะเลด าโบสถวหารของพระตางๆ พนเมองเกอบจะรางเปลาไปเลย และทกหนทกแหงมครสเตยนเปนจ านวนมากๆ สมาชกครสตจกรมคนทกชน ตงแตขนนางยศสงทสดจนถงพวกทาส ซงตลอดทวมหาอาณาจกรมเปนจ านวนมากกวาพลเมองทเปนอสระ แตในครสตจกรมการปฏบตตอกนเสมอภาคในการบรการและในการเปนเจาพนกงานของครสตจกร แมทาสกไดรบการปฏบตตออยางเสมอภาคกบคนชนขนนาง ทาสอาจเปนเจาอธการกได ทงๆ ทนายของเขาเปนแตเพยงสมาชกสามญ

เมอสนศตวรรษทหนง หลกธรรมค าสอนสาธยายโดยอครสาวกเปาโลในธรรมสารทสงถงโรมตลอดทวครสตจกรไดรบเปนบรรทพฐานของความเชอ ค าสอนของอครสาวกเปโตรและยอหนในธรรมสารของทานนน ๆ แสดงวาคลองจองกบทศนะของอครสาวกเปาโลอยางสมบรณ ทศนะนอกรตกก าลงผดขนมา คณะนกายตางๆ กก าลงตงกนขน เชอของความนอกรตนพวกอครสาวกไดสงเกตเหนและไดเตอนไวกอนแลว แตการขยายตวเตมทนนมาในภายหลงตอมา

การบพตศมา ทกหนทกแหงถอวาเปนพธท าเมอเรมเขาเปนสมาชกครสตจกร โดยมากท าโดยการจมน า แตกระนนยงมกลาวไวแจมแจงใน ค.ศ. 120 ดวยวามการท าบพตศมาดวยการพรมน าบนศรษะ แสดงวาเปนธรรมเนยมประเพณไปแลว วนขององคพระผเปนเจากถอปฏบตกนทวไป แตไมเครงครดถงขนาดตงไวเฉพาะเปนเดดขาด ชวเวลาทครสตจกรมคนยวเปนสมาชกสวนใหญกถอรกษาวนซะบาโตของชาตฮบร แตเมอครสตจกรมสมาชกชนนานาชาตเพมขน วนทหนงกคอยๆ มาแทนทวนทเจด กอนจบปฏวตการของอครสาวกเปาโล เราไดพบครสตจกรประชมกนในวนทหนงของสปดาห และในหนงสอววรณเรยกวนนนวา “วนขององคพระผเปนเจา” ศลระลกปฏบตกนทวสากล การนครงแรกท ากนเปนพธในบาน เหมอนดงศลปสกาของยว ซงไดกลายมาเปนศลระลก แตในจ าพวกครสตจกรชนนานาชาตมประเพณประกอบพธกนในการประชมของครสตจกร เปนดงหนงการรบประทานอาหารทสมาชกแตละคนน าอาหารมารบประทานดวยกนอครสาวกเปาโลไดต าหนครสตจกรโกรนโธวา ความต าชาไดคลบคลานเขามา ในการปฏบตวธนในราวสนศตวรรษศลระลกถอกนทกหนทกแหงในทประชมครสเตยน แตไมประเจดประเจอกบสาธารณะ (อาจเปนเพราะการขมเหง) ทกคนทไมใชสมาชกครสตจกรใหเขารวมพธดวยไมได ซงเลยถกเขาใจวากระท า “ความลบ” การถอวนอาทตยอสเตอรเปนการกระท ากนเปนประจ าปเพอระลกถงการเปนขนจากตายขององคพระผเปนเจากไดกระท าพธกนและนยมขนเรอยๆ แตเวลานนยงไมท ากนเปนแบบสากล

29

ในจ านวนอครสาวกสบสองคน ผทยงมชวตอยเปนคนสดทายไดแกอครสาวกยอหน พ านกอยในเอเฟโซจนกระทงในราว ค.ศ. 100 ไมมกลาวถงผสบต าแหนงตอจากทาน แตในราว ค.ศ. 120 มกลาวถง “พวกอครสาวก” ปรากฏเปนผเผยแพรศาสนาทองเทยวอยในจ าพวกครสตจกร แตไมมสทธอ านาจอะไร และปรากฏวามไดรบการนบถออยางสง เพราะครสตจกรตางๆ ยอมใหมการตอนรบเพยงสามวนเทานนและไมมากกวา ในหนงสอกจการและในธรรมสารฉบบหลงๆ ไดเอยนามพวกผอาวโส (เปรสไบเตอร) และพวกเจาอธการดงหนงสองต าแหนงนหมายถงคนๆ เดยวกน และเรยกสบเปลยนกนได แตเมอในราวสนศตวรรษทหนงมความโนมเอยงหนกไปในทางทยกคนหนงขนเปนบชอพเหนอเพอนผอาวโสดวยกน น าใหเกดระบบทางศาสนาตอมา มคคนายกมเอยในธรรมสารของอครสาวกเปาโลฉบบลาวาเปนเจาพนกงานของครสตจกร ในหนงสอโรมเขยนประมาณ ค.ศ. 58 นางฟอยเบแหงเมองเกงเครอายเรยกวาเปน “มคคนายกา” และค าอางในหนงสอตโมเธยวฉบบหนงอาจหมายถงสตรประจ าต าแหนงหนาทนน

ระเบยบการนมสการของทประชมครสเตยนเลยนแบบมาจากในธรรมศาลาของยว มการอานพระคมภรเดม และสวนของธรรมสารของอครสาวกฉบบตางๆ และพระกตตคณดวย บทเพลงสดดของพระคมภรและเพลงนมสการของครสเตยนเปนบทเพลงรองสรรเสรญมการอธษฐาน แตไมเหมอนกบในธรรมศาลา คออธษฐานตามความรสกในธรรมชาต สมาชกและเพอนพนองครสเตยนทมาแวะเยยมจะพดจะกลาวอะไรกไดตามใจ เมอจบการนมสการแลวมกถอพธศลระลกเสมอๆ

อานดในธรรมสารฉบบหลงๆ และในหนงสอพระธรรมววรณแลวจะเหนวา ความสวางกบความมดปนกนอยในความเปนไปของครสตจกรตางๆ มาตรฐานธรรมวสยสง แตส าเนยงแหงชวตจตวญญาณยงต ากวาทเคยมในสมยแรกๆ ของอครสาวก ถงกระนนครสตจกรทกหนทกแหงแขงแรง กาวหนา เจรญเตบโต และแพรหลายไปเตมโลกแหงมหาอาราจกรโรมน _______________________

30

สงเขปของบทท 6,7,8

ภาวะการณทวไปในยคทสอง, ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313

1.สาเหตแหงรฐขมเหง (บทท 6) 1. ศาสนาทไมถอพระเจามใจตอนรบพระอนๆ ศาสนาครสเตยนไมตอนรบดวย 2. รปสกการบชาเขาประสานกบชวต 3. นมสการพระจกรพรรด 4. ศาสนายดาไดรบการรบรอง 5. การประชมลบของครสเตยน 6. เสนอภาพในครสตจกรของครสเตยน 7. ผลประโยชนทางการคา

2. ระยะตางๆ ของการขมเหง (บทท 6 1. ตรายานส ถงอนตนนส ปอส 96-161 ผถกประหารทารณ : (1) ไซเมยน (2) อคเนตอส 2. มารคส อาวเรลอส 161-180 ผถกประหารทารณ : (1) โปลขาพ (2) ยสตนมารเตอร 3. เสปตมอส เสเวรส 193-211 ผถกประหารทารณ : ไซเปรน, เซกซตส 258 4. เดซอส 259-251 5. วาเลเรยน 254-260 ผถกประหารทารณ : ไซเปรยน, เซกซตส 258 6. ดโอเคลเทยน 303-305 กาเลรอส 305-311 พระโองการของคอนสแตนตน 313

3.การกอรปของพระครสตธรรมใหมบรรทดฐาน (บทท 7) 4. ความเตบโตของระบอบการทางศาสนา (บทท 7)

สาเหตตางๆ : 1. หมดสทธอ านาจของอครสาวก 2. ความเตบโตและขยายตวของครสตจกร 3. การขมเหงของรฐ

31

4. คณะนกายและลทธนอกรตแบบตางๆ เกดขน 5. เลยนแบบการปกครองของรฐ

5. การขยายตวของหลกธรรมค าสงสอน (บทท 7) 1. วทยาลยอาเลกซานเดรย 2. วทยาลยอาเซยนอย 3. วทยาลยอฟรกาเหนอ

6. นกายตางๆ หรอลทธนอกรตเกดขน (บทท 8) 1. นอสตคส 2. อไบโอไนทส 3.แมนเคยนส 4.มอนเตนสตส

7.สภาพของครสตจกร (บทท 8) 1. ครสตจกรปลอดจากความเหลวแหลกหลอกลวง 2.ครสตจกรมเอกภาพในค าสอน 3.ครสตจกรมระบบการเปนระเบยบ 4. ครสตจกรเตบโต

32

บทท 6

ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณะกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ.313

________________ เรองทขนหนาขนตาในประวตศาสตรครสตจกรตลอดศตวรรษทสอง ทสาม คอการขมเหง

ศาสนาครสเตยนโดยจกรพรรดโรมนหลายองค สภาพทถกขมเหงนมไดเปนอยเรอยไป แตไดกระท าการขมเหงกนบอยครงๆ ละหลายๆ ป และในระหวางทสงบอยการขมเหงจะปะทขนเมอใดกไดในแบบทนาสพงกลวยง ไดมการขมเหงกนยดเยอมาจนถงศตวรรษทส คอจนถง ค.ศ. 313 เมอจกรพรรดคอนสแตนตน ผเปนจกรพรรดทเปนครสเตยนพระองคแรกไดยตความพยายามใดๆ ทงสนทจะท าลายครสตจกรของพระครสต เรองมนนาประหลาดวาในระหวางยคนพระจกรพรรดบางองคผฉลาดทสด ดทสด หลายองคเปนผขมกเขมนทสดในการขมเหงศาสนาครสเตยน สวนกษตรยบางพระองคผรายกาจทสดกลบไมเอาเรองในการขมเหง หรอไมกท าเปนไมรไมชไปเสยเลย กอนทจะเลาประวตศาสตร ใหเรามาส ารวจดเจตนาบางประการทขบใหรฐบาลพยายามท าลายลางองคการหนงทมความซอตรงเหมอนดงกฎหมายทมชพ และนาปรารถนาอยางเชนพวกครสเตยนน และไดกระท ากนเรอรงอยต งสองรอยป อนทจรงรฐบาลผขมเหงนสวนมากเปนรฐบาลยตธรรมและแสวงสวสดการใหแกพลเมอง มเหตหลายเหตทพอบอกได วาท าไมพระจกรพรรดจงเปนปรปกษแกศาสนาครสเตยนดงจะไดกลาวไวบางตอไปน

ลทธศาสนาทไมถอพระเจา ยนดทจะรบสงนมสการใหมหรอแบบนมสการอยางใหมเขารวมดวยอกกได แตฝายศาสนาครสเตยนไมเอาดวย ทไหนทนบวามพระอยแลวตงรอยๆ องคหรอกระทงพนๆองค ถาจะมการเอามาเพมเขาอกสกองคกรบไดไมแปลกอะไร เมอพลเมองในเมองหรอในมณฑลปรารถนาจะเลอนฐานะการคา หรอชกชวนใหมการเขาเมองกนมากๆ เขาจะสรางวหารสรางพระขนไว อนเปนพระทเขานมสการกนในตางบานตางเมอง เพอนพลเมองทนบถอพระนนๆ ทสรางขนไวจะไดมทนมสการ เชนในเมองปอมเปอจะไดพบวหารของพระไอซส พระของชาวอยปต เปนพระหญง ตงขนเพอเพมพลการคาของปอมเปอกบอยปต และท าใหพอคาชาวอยปตเกดความรสกสะดวกเหมอนกบอยบานตน สวนอกฝายหนงคอศาสนาครสเตยนขดขวางการนมสการอะไร ๆทงสน นอกจากพระเจาของตนเอง พระจกรพรรดองคหนงประสงคจะตงรปพระครสตไวในปราสาทแพนเทยนในกรงโรม ซงเดยวนปราสาทนกยงตงอย อนเปนททมพระองคส าคญๆ ประดษฐานไวนมสการ แตพวกครสเตยนบอก

33

ปดขอเสนออยางคอแขง พวกครสเตยนไมยอมใหพระครสตของเขาตองถกถอวามศกดแคเทาเทยมพระองคหนงในหลายองค

รปสกการะเขาประสานกบชวตในทกๆ แขนง ในทกบานเรอนจะตองมการตงรปสกการะไวรบการบชาบวงสรวง การเสนไหวกระท าแกพระตางๆ ไดในทกๆ พธฉลองเทศกาล พธการฉลองเทศกาล พธฉลองอะไรๆ ส าหรบเมองส าหรบมณฑล รปปนตองเปนเครองตงบชา ในแบบอยางเชนนพวกครสเตยนไมรวมดวย ดวยเหตนคนไมมความคดกคอวาพวกครสเตยนเปนคนไมสงคม ไมนาคบ เปนคนไมนบถอพระ ไมมพระ เปนทเกลยดชงของเพอนบานพลเมอง ดวยการทพลเมองโดยทวไปพากนเขาใจผดมชอบอยางนนจงยงอยอกกาวเดยวกถงการขมเหง

มแบบการนมสการรปสกการะอยางหนงใชเปรเครองพสจนความจงรกภกด คอการนมสการรปพระจกรพรรด ในทเดนๆ ของทกๆ เมองจะตงรปปนของพระจกรพรรดองคทก าลงครองราชยอยนนไวจะตองมการบชารปปนนดวยเผาเครองหอมถวายอยางวาเปนพระ อาจเปนการนเองทธรรมสารของเปาโลฉบบแรกๆ ไดเตอนไว คงหมายถงการนมสการรปปนน การนมสการแบบนพวกครสเตยนปฏเสธไมยอมท า ไมใชวาท ายาก ท าเพยงแตก าเครองหอมก ามอหนงโปรยลงบนแทนบชาเทานนกเสรจกน แตพวกครสเตยนกลบรองเพลงสรรเสรญถวายนมสการแก “กษตรยอกพระองคหนง คอพระเยซองคเดยว” ผคนจะพากนจองพวกครสเตยนวาเปนพวกไมจงรกภกดตอกษตรยและวางแผนขบถครสเตยนในชวอายคนแรกเปนทเขาใจของคนอนๆวาคงจะเปนศาสนาของพวกยว และศาสนายดารฐบาลกรบรองยอมอนมตใหเปนศาสนา (หนงในอาณาจกรโรมน) แมวาพวกยวจะตตวออกจากประเพณไหวรปสกการ แมของบชารปสกการกไมยอมกน ในการทคนอนๆ เขาใจผดอยางน ท าใหครสเตยนรอดจากขมเหงไปไดเวลาหนง แตหลงจากทเยรซาเลมทะลายลงใน ค.ศ. 70 ศาสนาครสเตยนกตงอยโดดเดยว ไมมกฎหมายคมครองเหลาศษยใหปลอดภยจากการเกลยดชงของเหลาศตร

การประชมลบของพวกครสเตยนย วใหเกดสงสย มาประชมกนกอนอาทตยขนหรอตอนกลางคน มกจะประชมกนในถ าหรอในอโมงคใตดนเสมอๆ ค าลอเทจกไดแพรออกไปวาพวกนประกอบพธกรรมแหงความใคร แหงการฆาตรกรรมทกระท ากนในพวกเขา ยงกวานนรฐบาลเผดจการของมหาอาณาจกรมความระแวงลทธลบ สมาคมลบทกชนด เกรงวาจะคดทรยศขบถขนการประกอบพธศลระลกกระท ากนเปนการเฉพาะ คนภายนอกจะของแวะไมได การนมกถกยกขนมาเปนหลกฐานฟองรองและถกขมเหง

ศาสนาครสเตยนถอวาทกคนเสมอกน ไมมการถอชนวรรณะในการเปนสมาชก ในบรการนมสการ ทาสอาจไดรบเลอกเปนบชอพในครสตจกร การเชน เปนทขยะแขยงในความคดของคนพวก

34

ขนนาง ของนกปรชญา ของคนชนปกครอง ครสเตยนจงถกถอวาเปน “ผท าลายยศฐาศกด” ไมอยในระเบยบแบบแผนและบดผนระเบยบของสงคม เพราะเหตนจงเหมอนหนงเปนศตรของรฐ

บางครงผลประโยชนในทางรายไดมกจะยมกจะย วจตใจท าการขมเหง ดงเชนอครสาวกเปาโลทเอเฟโซตองตกในอนตรายเกอบตาย เพราะเดเมเตรยวชางเงนยแหยใหเกดวนวายขน มบอยๆ ทพวกเจาพนกงานปกครองถกอทธพลบงคบใหขมเหงครสเตยน โดยการรบเราของคนทผลประโยชนในทางการเงนตองถกกระทบกระเทอนเพราะการกาวหนาของครสตจกร เชนพวกนกพรตและพวกอปถากในวหารรปสกการะ พวกชางหลอพระ พวกชางแกะหลก ชางกอสรางโบสถวหารและคนอนๆ ทอาศยการนมสการอนไมถอพระเจาเปนเครองเลยงชพ ไมยากเลย (ทคนพวกเหลาน) จะสงเสยงรองขนวา “โยนพวกครสเตยนใหสงหโตกน” เมอพวกชางเหนอาชพจะเสยหรอพวกเจาพนกงานโลภมกไดใครจะไดทรพยสมบตของพวกครสเตยนผม งคง (เขากท าการขมเหงครสเตยน)

ตลอดศตวรรษทสองและทสาม และโดยเฉพาะอยางยงเมอรงอรณศตวรรษทสดวย จนถงป ค.ศ. 313 ศาสนาครสเตยนตองถกหาม การมบรรพชตกนบวาผดกฎหมาย การมบรรพชตกนบวาผดกฎหมาย แตถงกระนนกยงมเวลาสวนมากทดาบแหงการขมเหงเขาฝก พวกสานศษยกมใครจะไดถกรบกวนในการปฏบตศาสนกจแตถงในยามทนบวาสงบ อนตรายกอาจปะทขนมาเวลาหนงเวลาใดกได เมอพวกผวาราชการมณฑลเหนควรจะท าการตามพระโองการ หรอเมอครสเตยนคนส าคญคนใดมความเปดเผย และท าการพยานดวยใจอาจหาญ อยางไรกด มหลายยค สนบางยาวบาง ครสตจกรทวราชอาณาจกรตองตกหมนเหมตอการขมเหงอยางดเดอดทสด เราไดทราบเรองการขมเหงมาแลวในศตวรรษทหนงโดยจกรพรรดเนโร (66-68) และโดมเทยนส (90-95) ทงสองคราวนเกดขนเพราะความคลงไคลและความเกลยดชง ไมมเหตผลอะไรนอกจากความโทโสของผทารณ เปนการเกดขนชวครงคราวไมยดเยอ แตตงแต ค.ศ. 110 ถง 313 ครสตจกรตองตกอยใตการขมเหงตามแบบตางๆ ไมไดรบการยอหยอนเลย รฐบาลเพยรใชวธการตางๆ จะบดขยความศรทธาทโตขนเรอยๆ ใหแหลกราน และกระท ากนทวๆ ไป ครงแลวครงเลาทงมหาอาณาจกร

ตงแตรชกาลของจกรพรรดตรายานสถงอนโตนนสปอส (ค.ศ. 96-161) ศาสนาครสเตยนไมไดรบการรบรอง แตกไมไดถกขมเหงสาหสนก ภายใตจกรพรรดสองค เนรวา,ตรายานส,หะดรอานส และอนโตนนส ปอส (รวมทงผสบต าแหนงตอ มารคส อาวเรลอส จดวาเปน “จกรพรรดองคดหาองค”) ไมใหจบครสเตยนโดยไมมขอกลาวหาฟองรองอนชดแจง โดยไมมหลกฐานประกอบการรองทกข และจตใจของสมยนคอเพกเฉยตอศาสนาครสเตยน กระนนเมอมการฟองรองครสเตยน ถาครสเตยนไมยอมทงศาสนา เจาหนาทกจ าตองใชกฎหมายบงคบ ถงแมไมเตมใจกตองประหารชวต คนส าคญๆ ทตองถกประหารทารณเพราะความเชอในระหวางรชกาลเหลานคอ

35

ไซเมยน (หรอซโมน,มาระโก 6:3) ผสบต าแหนงของเซนทยากอบในฐานะประธานหรอบชอพของครสตจกรในกรงเยรซาเลม และเปนนองขององคพระผเปนเจาเชนยากอบเหมอนกนกลาวกนวาทานผนมอายยนถงรอยยสบป ทานตองถกตรงดวยค าสงของขาหลวงโรมนแหงพาเลศไตนใน ค.ศ. 107 ในระหวางรชกาลของจกรพรรดตรายานส

อคเนตอส บชอพของครสตจกรอนตโอเกยในซเรย ยงเสยกวาเตมใจรบการประหารทารณ ตามทางททานไปกรงโรมทานไดเขยนสารถงครสตจกรตางๆ แสดงความหวงวาจะไมเสยโอกาสมเกยรตทจะตายเพอองคพระผเปนเจาของทาน ทานไดถกโยนลงไปใหสตวรายกนในโรงละครสตวโรมน ค.ศ. 108 หรอ 110 แตกระนนการขมเหงในระหวางรชการเหลานยงสาหสนอยกวาทครสตจกรประสบในมชาตอมา ยงมอกหลายคนถกประหารทารณ นอกจากคนส าคญทงสองน

องคดทสดในบรรดาพระจกรพรรดโรมน และเปนผหนงในบรรดานกเขยนธรรมจรยาตวอยางสงสดคอจกรพรรดมารคส อาวเรลอสผครองราชย ค.ศ. 161 ถง 180 รปปนทรงมาฉายาขององคทานยงคงตงอยขางหนาแคพปโตลโบราณสถานในกรงโรม ถงกระนนชายคนดน และเปนนกปกครองทยตธรรมดวย ยงไดท าการขมเหงครสเตยนอยางขมขน ทานพยายามหาทางฟนฟชวตโรมนแบบโบราณทไมพถพถน พรอมทงศาสนาโบราณดวย ขดขวางครสเตยนหาวาเปนพวกเปลยนแปลงจารตประเพณ ผเชอในพระครสตหลายพนคนตองถกตดศรษะ หรอถกโยนใหสตวรายทงในสนาม ในจ านวนคนเปนจ านวนมหมาทถกประหารทารณในปเหลานน เราจะไดเอยเพยงสองทาน

โปลขาพ บชอพครสตจกรซะมระนาในเอเซยนอย สนชพใน ค.ศ. 155 เมอถกน าตวมาตอหนาทานขาหลวง ไดรบค าสงใหดานามของพระเยซครสต ทานตอบวา “โธเอย แปดสบหกปแลวขาพเจาไดปรนนบตพระองคมา พระองคมเคยไดท าอะไรแกขาพเจา มแตไดกระท าดตอขาพเจาทงนน ขาพเจาจะดาพระองคไดอยางไร โอ องคพระผเปนเจาและผชวยใหรอดของขาพเจา” ทานไดถกเผาทงเปนจนตาย

ยสตนมาเตอร เคยเปนนกปรชญา เมอรบศาสนาครสเตยนแลวกยงคงสอนตอไป ทานเปนคนสามารถทสดคนหนงในสมยของทาน และเปนผปองกนความเชออยางออกหนาทสด หนงสอของทานกยงคงมอย มคามากในการใหความรเรองครสตจกรในระยะกลางศตวรรษทสอง ทานถกประหารทารณทกรงโรม ค.ศ. 166

ภายหลงทจกรพรรดมารคสอาวเลรอสสนชพ ใน ค.ศ. 180 กมยคแหงความปนปวนตามมา จกรพรรดหลายองคออนแอ ไรคา ตองยงกบการจลาจลภายในอยางเหลอเกน หรอมฉะนนกเอาแตสนกสนานของตนเองจนไมใสใจกบพวกครสเตยน แตเสปตมอส เสเวรส ตงตนขมเหงอยางเหยมโหดในป 202 ยดเยอมาจนกระทงถงความมรณภาพของทานเองในป ค.ศ. 211 เสเวรสเปนคนเศราเปนคนขโรค เปนคนมวนยจด พยายามฟนศาสนาททรดโทรมแลวสมยเกาขนไมส าเรจทกหนทกแหงมการขม

36

เหงครสตจกรดเดอด แตวาในอยปตและอฟรกาเหนอเปนแหงทโหดรายทสดในอาเลกซานเดรย เลโอนดาส บดาของโอรเยนนกเทวศาสตรยงใหญตองถกตดศรษะ เปรเปตว ทานผหญงแหงคาเธจ กบเฟลซตาสทาสผซอสตย ทงสองตองถกสตวรายทงเสยในป ค.ศ. 203 เสปตมอส เสเวรส จกรพรรดใจรายขนาดหนกจนนกเขยนครสเตยนหลายคนจดวาทานเปน “ปรปกษพระครสต” (Antichrist)

ภายใตพระจกรพรรดหลายองคผสบราชสมบตตอกนอยางเรวปรอ ครสตจกรไดรบการเพกเฉยอยสกสสบป พระจกรพรรดคาราคลลส (ค.ศ. 211-217) เปดใหสทธสญชาตโรมนแกทกๆ คนทมไดเปนทาสทวราชอาณาจกร เลยเปนประโยชนแกพวกครสเตยน โดยทไมตองถกตรงกางเขนไมตองถกโยนใหสตวรายกดฉกอกตอไป เวนไวแตครสเตยนทเปนทาส แตเมอถงราชกาลเดซอส ( 249-251) การขมเหงดเดอดกเกดขนใหม ดทรชกาลของทานผนสน การประหารครสเตยนกยตไปชวคราวหนงพรอมกบความตายของทาน

หลกจากเดซอสสนชพกมควาามสงบไดกวาหาสบป แตการขมเหงสนๆ กมขนอกเปนคราวๆ คราวหนงภายใตวาเลเรยนใน ค.ศ. 257 ไซเปรยนผมชอเสยง บชอพของคารเธจ เปนนกเขยนยงใหญคนหนงและผน าครสตจกรของยคตองถกประหาร ทงบชอพเซกซตสชาวโรมนดวย

คราวสดทายเปนการขมเหงทหวาดเสยวทสด ดวยวธทรายทสดเทาทกระท ากนแลวๆ มาเกดขนในรชกาลของดโอเคลเตยนและพวกทายาทของทาน ตงแต ค.ศ. 303 ถง 310 พระโองการทออกมาทกๆ ฉบบระบวาใหเผาพระคมภรไบเบลใหหมดสน ใหท าลายอาคารครสตจกรทกแหงลงใหหมด ซงอาคารเหลานไดโผลขนมาทวมหาอาณาจกรในระหวางครงศตวรรษทนบวาสงบจากการขมเหง ใครทไมทงศาสนาครสเตยนจะตองถกตดจากสทธสญชาตโรมนและไมไดรบการคมครองตามกฎหมาย ในบางแหงครสเตยนประชมกนในครสตจกรของตว จะมการจดไฟเผาขนทงครสตจกรครองทงเหลาศษยผ ก าลงนมสการอยในหองประชมนนตายสน มกลาวกนวาจกรพรรดดโอเคลเตยนตงเสาจารกขนวา “ใหเปนเกยรตในการถอนรากความงมงายในศาสนาครสเตยน” (แตถอยค านไมมหลกฐาน อาจไมจรงกได) แตกระนนภายในยสบหาปศาสนาครสเตยนกลายเปนศาสนาของจกรพรรดเปนทางการ เปนศาสนาในราชวง ในมหาอาณาจกร ดโอเคลเตยนไดสรางทอาบน ามหมาขนทกรงโรมโดยเอาครสเตยนมาเปนทาสบงคบใชแรงงาน แตหลงจากวารของดโอเคลเตยนสบสองศตวรรษ ทานมคาเอล แองเยโลไดเอาสถานททดโอเคลเตยนไดสรางไวมาดดแปลงอาคารบางสวนเปนครสเตยนดโอเคลเตยนลาออกจากพระทนงหลวงในป ค.ศ.1561 และยงคงใชเปนทนมสการของครสเตยนดโอเคลเตยน ลาออกจากพระทนงหลวงในป ค.ศ. 305 แตทายาทและผรองของทานคอคาเลรอสและคอนสตนตอส ท าการขมเหงตอไปอก 6 ป คอนสแตนตนบตรของคอนสตนตอสไดเปนจกรพรรดคบารม เวลานนคอนสแตนตนมไดเปดเผยตววาเปนครสเตยน ในป ค.ศ. 313 ไดออกพระโองการปลอยตามสบายให เปนพระโองการทไมอาจลมได

37

โดยกฎหมายฉบบนศาสนาครสเตยนไดรบอนมตการปฏบตการนมสการเปนการถกตองตามกฎหมาย การขมเหงทงสนเลก ตลอดเวลาทมหาอาณาจกรโรมนยงคงด ารงอย การขมเหงโดยรฐมไดเกดขนอกเลย

38

บทท 7

ครสตจกรถกขมเหง (ภาคสอง)การกอรปของพระครสตธรรมใหมบรรทดฐาน

ระบอบการศาสนาโตตวขน

ขยายหลกธรรมค าสงสอน

__________________ ในขณะทรฐโรมนขมเหงครสตจกร เปนเรองใหญเดนอยในประวตศาสตรของครสตจกรตลอด

ศตวรรษทสองและทสาม ในเวลาเดยวกนนนการขยายตวอยางกเกดขนในสภาพการ ในระบอบการ และในชวตของนคมครสเตยน ดงเราจะไดใครครวญสงเหลานดบางบางประการ

เราเหนแลววาพระครสตธรรมใหมเขยนส าเรจลงไมชาหลงรงศตวรรษทสอง อาจเนนใน ค.ศ. 110 แตในการตงหนงสอนและหนงสอนเทานนใหเปนบรรทดฐานหรอกฎเกณฑของความเชอมปกาสตของพระเจามส าเรจไดในทนใด หนงสอฉบบยอยๆ ทงหมดในพระครสตธรรมใหมมไดรบกนทกแหงทวไปวาเปนพระคมภรอนเกดจากการทรงดล หนงสอฉบบยอยบางเลมเชน ฮบร ยากอบ เปโตรฉบบสอง และววรณ ทางภาคตะวนออกรบแตทางภาคตะวนตกยงบอกปดอยหลายป สวนหนงสออนบางเลมซงเดยวนมไดจดเขาในพระคมภร หนงสออยางนกรบกนและอานกนในภาคตะวนออกดวย เชนหนงสอผเลยงแกะของเฮระเม ธรรมสารของบาระนาบาส ค าสอนของอครสาวกทงสบสอง และอะพคลพของเปโตร หนงสอพระครสตธรรใหมดงทเรามอยเดยวนไดคอยๆ เขาขนพระคมภรอยางชาๆ สวนหนงสออนๆ กคอยๆ เลกใชกนในครสตจกรตางๆ สมชชาประชมกนครงคราวตางๆ มไดเลอกคดหนงสออะไรขนมาตงเปนบรรทดฐาน แตไดยอมรบรองหนงสอทครสตจกรตางๆ ไดเลอกใชอยแลว วนเวลาทรบรองพระครสตธรรมใหมกนอยางเตมทเหมอนกบทกวนนนนไมอาจบอกได แตจะก าหนดวากอน ค.ศ. 300 กไมได ใครทอานหนงสอ “พระครสตธรรมใหมอะพคครฟา” และเทยบเรองดกบพระครสตธรรมใหมของเราจะเหนทนทวาท าไมหนงสอชนดนตองปดออกจากบรรทดฐานไปในทสด

เมอพวกอครสาวกเดมยงคงชพอย ทานไดรบความนบถอทงสาวกวาเปนคณะผใกลชดของพระครสตทพระองคทรงคดเลอกไวและเปนผต งครสตจกร เปนคนทไดรบการทรงดลจากพระเจาเปนพเศษ เปนผน าของครสตจกรอยางไมมปญหา เปนผปกครองเทาทจ าเปนตองปกครอง เมอทานลกาเขยนหนงสอกจการและอครสาวกเปาโลเขยนธรรมสารฟลปป และตโมธยว ต าแหนง “บชอพ” และ “ผอาวโส” (เปรสไบเตอร) ใชหมายถงพนกงานบคคลเดยวกนในความเขาใจกนอยางสนท แตหกสบป

39

ตอมาในราว ค.ศ. 125 เราไดพบวาบชอพปกครองครสตจกรอยทกหนทกแหง บชอพแตละทานบญชาการในภมภาคของตน มเปรสไบเตอร และดอาคน (มคนายก) อยใตอ านาจของบชอพ ราว ค.ศ. 50 การประชมทกรงเยรซาเลมประกอบดวย “อครสาวกและผอาวโส” เปนเสยงของครสตจกรทงหมด ทงศาสนาจารย (มหรอไมยงสงสย) และคนสมครชวย แตในระหวางยคของการขมเหง ภายหลง ค.ศ. 150 การประชมหลายคราวเกดขนและกฎเกณฑตางๆ ตงขนโดยพวกบชอพเทานน การปกครองแบบโดยคณะบชอพมอยเกลอนกลาดทวไป ไมมประวตศาสตรเขยนเวลานนบอกใหเราทราบขนตางๆ ทน าไปสการเปลยนแปลงในระบอบการเชนน แตถงไมมบอกกคนหาเหตของมนไดไมยากนก

การหมดสทธอ านาจของอครสาวกท าใหเกดความจ าเปนตองเลอกผน าขนใหม ผยงใหญผ สถาปนาครสตจกร อครสาวกเปโตรและเปาโล ยากอบ นองขององคพระผเปนเจา ยอหนอครสาวกคนผยงชพอยเปนคนสดทาย ตางกลวงลบไปมไดทงใครผมความสามารถในตวไวเปนผสบต าแหนงตงหาสบหรอหกสบปหลงจากความตายของอครสาวกเปโตรและเปาโล ประวตศาสตรของครสตจกรกเงยบหายไปเลย งานอะไร ๆทอาจไดกระท าไปโดยคนอยางเชนตโมเธยว ตโต และอะโปโลเราไมทราบ แตในชวอายคนตอมานามใหมๆ กปรากฏออกมาเปนบชอพและมอ านาจปกครองคลมไปหลายๆ บรเวณครสตจกรประจ าต าบล

ความเตบโตและแพรตวของครสตจกรท าใหระบอบและวนยจ าเปนตองม เมอครสตจกรจ ากดอยในดนแดนตางๆ ทอครสาวกยงพอไปและเยยมเยยนไดเปนครงคราว เมอนนพนกงานครสตจกรไมตองมมาก ครนเมอครสตจกรแพรออกไปกวางขวางทวอาณาจกร ยงกวานนยงไดลนออกไปนอกอาณาจกรถงปาเธยและชายอาณาเขตอนเดย คลมไปหลายประเทศและหลายเชอชาต ความตองการหวหนาดแลภาคตางๆ กเหนประจกษขน

การขมเหงอนจะน าอนตรายมาถงทวกน เมอเครองดงครสตจกรตางๆ เขารวมกนและใชอทธพลของความเปนอนหนงอนเดยวกนและการปกครอง เมอเวลาใดทอ านาจรฐตงทาตงทางเอากบครสตจกร ความตองการๆ การน าทสามารถกเหนประจกษขน พวกผน าเกดขนมาตามวารทจ าเปนและตองมอยตลอดเจดชวอายคนท าใหแบบปกครองเปนการถาวรขน

คณะนกายตางๆ และลทธนอกรต เกดขนในครสตจกรท าใหครสตจกรจ าตองใชบรรทดฐานของความเชอและอ านาจบางประการส าหรบบงคบพวกเหลานนกเปนความจ าเปนเดดขาด เราจะไดพจารณาดในบทนเรองการแตกแยกกนเปนพรรคเปนพวกตางๆ ถอหลกธรรมแตกตางกน อนเปนสงซงคกคามความด ารงคงอยของครสตจกรเองทเดยว และเราจะไดเหนการโตแยงเกยวกบหลกธรรมเหลานนไดปลกความตองการวนยขนจดการกบพวกมจฉาทฏฐ และประกนเอกภาพของความเชอขนอยางไร

40

เมอถามวาท าไมจงรบเอาการปกครองแบบนมาใช การปกครองทบญชามาจากต าแหนงสงโดยพวกบชอพ แทนทจะชอบการปฏบตการแบบเสมอภาค เราจะพบวาการเลยนแบบการปกครองของจกรวรรดนนเองเปนแบบแผนทใหครสตจกรลอกเอามาเปนธรรมดาเมอครสตจกรขยายตวเจรญขน ศาสนาครสเตยนเกดขนมา ไมใชในถนททมการปกครองแบบมหาชนรฐทพลเมองของตนเลอกผปกครองของตนเอง แตเกดในมหาอาณาจกรทปกครองดวยอ านาจ เพราะเหตนเมอครสตจกรจ าเปนตองมการปกครอง การปกครองแบบผน าใชอ านาจเปนเอกเทศจงโผลขนทกหนทกแหง คอปกครองโดยเหลาบชอพ ซงครสตจกรกสมครใจยอมออนนอม เพราะคนเคยมากบการปกครองแบบเดยวกบของรฐนนแลว ถงอยางไรกดความจรงยงเหนชดวาในระหวางตลอดยคทกลาวมาแลวน ไมมบชอพอางสทธปกครองทวสากล ไมมบชอพเหนอบชอพทงหลายดงทบชอพแหงโรมไดสมอางในเวลาตอมา

สญลกษณทส าคญของยคนอกอยางหนงคอ การขยายตวของหลกธรรม ในสมยอครสาวกนน ความเชอความศรทธาเปนสงของจตใจ เปนการเตมใจยอมมอบตวแกพระครสตโดยตนเอง ใหพระองคเปนองคพระผเปนเจาและเปนกษตรย ครองชวตครสเตยนตามแบบอยางของพระองคและเปนผลของพระวญญาณประทบภายใน แตยคทเราก าลงศกษาอยน ความศรทธาหรอความเชอคอยๆ กลายเปนเรองของความคดความเชอทางปญญา เชอหลกธรรมแบบทยากและเหนยวแนนเขาใจยากเนนวาความเชออยางไรจงจะถกมากกวา เนนการมชวตจตวญญาณอนเปนเรองภายในมาตรฐานวสยของครสเตยนยงคงสง และครสตจกรยงมสาวกหลายคนทอดมดวยพระวญญาณบรสทธ แตหลกธรรมกลบเปนเครองบนทอนศาสนาครสเตยนยงขนทกท “หลกขอเชอของอครสาวก” เปนขอเชองาย ๆของครสเตยนและแรกทสด ไดเรยบเรยงขนในระหวางยคน วทยาลยใหญ ๆ ของเทวศาสตรสามแหงไดเกดขนทอเลกซาน เดรย ในเอเซยนอยและในอฟรกาเหนอ วทยาลยเหลานตงขนเพอสอนคนทมาจากครอบครวทไมไดเปนครสเตยน และไดปฏญาณวารบความเชอของครสเตยน แตมชาวทยาลยเหลานไดขยายเปนศนยส ารวจตรวจคดหลกธรรมของศาสนา ศาสตาจารยใหญๆ ไดมารวมกบวทยาลยเหลาน

วทยาลยในอเลกซานเดรย ตงขนในราว ค.ศ. 180 โดยแพนเทยนนสผเคยเปนปราชญ ปรชญาของสะโตอค แตเมอเปนครสเตยนแลวกออกหนาในการมใจรอนรนมากและมโวหารดในการเทศนาสงสอน เพยงแตขอเขยนสนๆ ไมครบถวนของทานเทานนทยงมเหลออย เคลเมนทแหงอเลกซานเดรยเปนผสบต าแหนง (มชวตอยในราว ค.ศ. 150-215) หนงสอของทานเคลเมนทหลายเลมเปนหนงสอแกขอหาฝายศาสนาครสเตยนแกพวกถอศาสนาพนบานพนเมองและยงคงมอยจนถงบดน แตวาผทใหญยงทสดของวทยาลยในอาเลกซานเดรยและเปนเจาความคดผสามารถทสดและเปนผอรรถาธบายเชยวชาญทสดในตลาดยคคอทานโอรเยน (185-254) ผไดสอนและไดเขยนหลายเรองแสดงการศกษาอยางกวางขวางและอ านาจสตปญญา

41

วทยาลยในเอเซยนอยมไดตงอยแหงใดแหงหนง แตเปนองคการทประกอบดวยกลมศาสนาจารยทางเทวศาสตร และนกเขยน ตวแทนผยงใหญทสดไดแกทานไอเรเนอสผ “รวมความรอนใจในการเผยแพรศาสนากบความสามารถของนกเขยนผท าการส าเรจมาแลวในอายเบองปลายของทานๆ ไดยายไปยงประเทศกอล (ฝรงเศส) ไดเปนบชอพ และในราว ค.ศ. 200 ตายไปในการประหารทารณ

วทยาลยในอฟรกาเหนออยทคาเธจ และโดยนกเขยนผสามารถหลายชด และนกเทวศาสตรหลายคนไดจดรปความคดทางเทวศาสตรใหยโรปมากกวาวทยาลยอนๆ ใด นามยงใหญสองทานของวทยาลยนคอ ทานเตรตลเลยนผรมรอนและปราชญเรอง (ค.ศ. 160-220) และบชอพไซเปรยน ผเปนเจาจารตประเพณมากกวาแตเชยวชาญ ไดตายไปในการประหารทารณครงเดซอสขมเหง ค.ศ. 258 ขอเขยนของนกปราชญครสเตยนเหลานกด และของคนอนๆ ทรวมมอกบทานเหลานกดเพราะเคยเปนศษยกนมา เปนเอกสารทลนคา โดยเปนตนต าหรบใหทราบเรองครสตจกร ชวตของครสตจกร หลกธรรมของครสตจกร และความเกยวพนธกบโลกนอกครสตศาสนาทอยลอมรอบในระหวางศตวรรษของการขมเหงครสตจกร

42

บทท 8

ครสตจกรถกขมเหง ค.ศ. 100-313 (ภาคสาม)คณะนกายตางๆ หรอพวกนอกรตเกดขน

สภาพของครสตจกร

_____________________

เคยงคไปกบหลกธรรมทางเทวศาสตรทขยายตวขน กเกดมคณะนกายตางๆ ขน หรออยางทเรยกพวกนวาพวกนอกรตในครสตจกรครสเตยน ตราบทครสตจกรมแตคนยว เปนสมาชกทงตอมาเมอยงอยในความควบคมของคนผหนกไปในทางปฏบตแบบยว เชนคนอยางอครสาวกเปโตรและเปาโล เมอนนความโนมเอยงไปในทางความคดลอยๆ คาดๆ คะเนๆ มแตเพยงบางเบาเทานนแตเมอครสตจกรตงอยในทามกลางคนกรก และโดยเฉพาะอยางยงพวกกรกแหงเอเซยนอยผไมคอยจะเตมบาทและมหวคดพกล ทศนะและทฤษฏแบบแปลกๆ ทกชนดกเกดขนมาและใหญโตขนมฤทธแรงมากอยในครสตจกร พวกครสเตยนยคศตวรรษทสองทสาม ไมเพยงแตตองรบสกบโลกนอกครสตศาสนาทท าการขมเหงอยเทานน แตยงตองสกบหลกธรรมทผนแปรและนอกรตนอกรอยภายในครสตจกรเองอกดวย เราจะสงเกตไดเพยงไมกลทธทส าคญทสดในพวกคณะนการตางๆ ของยคนน

พวกนอสตคส (ภาษากรกแปลวา “ความร”) ยากทจะบอกไดชดแจงวาอะไรเปนอะไร เพราะหลกธรรมของเขาเอาความแนนอนไมได ตางแหงตางต าบลและตางยคสมยไมเหมอนกน พวกนเกดขนในอาเซยนอยอนเปนแหลงทรมรอนดวยความคดฟงซาน ลทธนเปนกงศาสนาครสเตยนทตอนออกมาปลกในศาสนาพนบานพนเมอง พวกนอสตคสนเชอวาพระเจาองคสงสดใหญยงแตกตวออกเปนองคเลกองคนอยเปนจ านวนมหมา บางองคกเปนพระด บางองคกเปนพระชว พระดและชวเหลานไดสรางโลกขน โลกจงมความดและความชวปนกนอย และเชอวาพระครสตเปนพระองคหนงทแตกออกมาเชนกน ธรรมชาตของพระเจาไดเขามาประทบอยในพระครสตชวคราว พวกนอสตคสไดอรรถาธบายพระคมภรไปในท านองเรองนทาน แปลความใหทก ๆ ถอยค าในพระคมภรมความหมายไปตามทพวกเขาเหนชอบ พวกนแพรหลายไปในตลอดศตวรรษทสอง และหายไปพรอมกบสนศตวรรษ

พวกอไบโอไนท (ค าจากภาษาฮบรแปลวา “ยากจน”) เปนพวกยวครสเตยนผยดมนอยวาบทบญญตของยวและประเพณของยวควรจะตองถอรกษาไว พวกอไบโอไนทปดไมรบขอเขยนของอครสาวกเปาโล เพราะขอเขยนเหลานรบวาชนตางชาตกเปนครสเตยนได คนคณะนถกพวกยวดวยกน

43

เกลยดชง หมนวาเปนคนพวกทงศาสนา สวนพวกครสเตยนชนนานาชาตกเหนใจ คณะอไบโอไนทนนอยเตมท หลงจาก ค.ศ. 70 พวกครสเตยนตางชาตมจ านวนฝายมากในครสตจกร พวกอไบโอไนทจงคอยๆ หายไปในศตวรรษทสอง

พวกแมนคสหรอแมนเคยนส มก าเนดจากชาวเปอรเซย คนทงหลายเรยกคนพวกนตามชอของผ ตงลทธของเขาคอ ทานแมนผถกฆาตาย ป ค.ศ. 276 โดยรฐบาลเปอรเซย แมนสอนวาสากลพภพมสองอาณาจกร อาณาจกรหนงสวางอกอาณาจกรหนงมด ตางรณรงคกนจะครอบครองในธรรมชาตและในมนษย พวกนปดไมรบพระเยซ แตไดเชอใน “พระครสตแหงสวรรค” เปนพวกเครงครดในลทธทรมาณตน ปลกตวจากการสมรส ตองถกขมเหงทงจากพระจกรพรรดผเปนครสเตยนและไมเปนครสเตยน ออกสตน นกเทวศาสตรของครสตจกรผยงใหญทสด ไดเปนชาวคณะแมนเคยนมากอนทไดกลบใจเชอศาสนาครสเตยน

คณะมอนเตนสต เอานามมาจากผต งนกาย คอทานมอนเตนส คนคณะนจดเขาอยในจ าพวกนอกรตไมสสนทนก แตวาหลกธรรมของเขาถกครสตจกรประณาม เปนจ าพวกดงพวรแตนส อางวาจะกลบไปยงความไมพถพถนของศาสนาครสเตยนเมอเรมตน เชอวาผเชอแททกคนเปนปโรหตแตไมมการปฏบตการกนเปนอนดบชนตางๆ ตามต าแหนง หาทางใหมวนยเครงในครสตจกร ยดถอวามการพยากรณกนอยางเปนสทธของสานศษย และมผพยากรณชายผพยากรณหญงเปนสมาชกหลายคน เตรตลเลยน คนหนงในพวกผยงใหญของบรรพชนรนแรก ไดรบเอาทศนะของคณะมอนเตนสต และไดเขยนบทความแกตางให ในปจจบนสมย ยอหน เวสเลย ใหความรบรองแกมอนเตนสและค าสอนสวนมากของเขา และฮารแนคนกปราชญสมยใหมคนมชอกไดยอมเหนดวย

เกยวกบนกายเหลานและทเรยกพวกนวาพวกนอกรต มความยากอยางหนงในการทจะเขาใจคนเหลาน เพราะเหตวาขอเขยนของเขาเหลานไดสญหายยอยยบไปหมด สวนทเราจะรไดกตองอาศยขอเขยนของคนพวกทเขยนเปนปรปกษแกเขา และไมตองสงสยขอเขยนเหลานนยอมมความล าเอยง (เวนแตขอเขยนของคณะมอนเตนสตซงยงมอย แตกไดหายไปเปนสวนมาก) เชนสมมตวา เมโธดสตในฐานเปนนกายหนงไดลมหายไปพรอมกบอกษรของสารทงสนของเขาดวย พนปตอมาพวกนกปราชญพยายามทจะใหรจกค าสอนของคระเมโธดสตดวย การเอาหนงสอและใบปลวทเขยนขนใหรายแกยอหนเวสเลยในศตวรรษท 18 มาพจารณาอยางนแลวจะไดความเขาใจผดถงขนาดไหน ภาพของคณะเมโธดสตจะถกบดเบยวไมเปนรปไมเปนรางอยางไรทจะไดรบ

บดนใหเราอตสาหรแนสภาพของครสตจกรในระหวางสมยถกขมเหงน และโดยเฉพาะสภาพเมอการขมเหงสนสดลง ประมาณ ค.ศ. 313

44

ผลอยางหนงทไดจากการทกขยากล าบากทครสเตยนยคนนฝาตลอดมาคอครสตจกรไดรบการช าระปลอดจากความเหลวหลอกลวง การขมเหงก าจดคนทประกาศวาเชออยางไมสจรตใหออกไป ไมมใครมาเขาครสตจกรเพอเหนแกจะไดสงใดในการโลภหรอความมหนามตา คนทใจครงๆ กลางๆ คนออนแอแกความเชอปลกตวออกไป เหลอแตคนทเปนสานศษยพระครสตโดยเปดเผยผสมครใจเชอจนสนชวต การขมเหงฝดรอนครสตจกร ปดเอาแกลบออกไป เหลอไวแตเมลดขาวในสมาชกภาพของครสตจกร

โดยสวนรวมนบวาครสตจกรมเอกภาพในค าสอน เปนองคประกอบดวยผคนหลายลาน แพรออกไปหลายประเทศ มคนหลายเชอชาต พดกนหลายภาษา กระนนกยงยดถอความเชออนเดยวกนคณะนกายนานาชนดเกดขนแพรหลายและกคอยๆ ลมละลายไป การโตแยงไดน าเอาความจรงออกมา แมแตพวกนอกรตหลายพวกกยงทงความจรงไวบางบางอยางอนท าใหครสตจกรอดมดวยความจรงทงๆ ทมนกายและพวกแตกกกมากหลาย ศาสนาครสเตยนของมหาอาณาจกรและในดนแดนประเทศตาง ๆ ลอมรอบกยงเปนเอกภาพในหลกธรรม ในแบบอยางและในจตใจ

เปนครสตจกรทมระบอบการไปหมด เราไดเหนแลววาท าไมระบบการจงโตขนมาจากทแตกอนเปนแตหนวยตางๆ เปนอสระแกตวไมขนแกกนในสมยอครสาวก ในราวศตวรรษทสามครสตจกรทกหนทกแหงแบงเปนภมภาคตางๆ มบชอพถอบงเหยนปกครองดวยมออนแขงแกรง ครสตจกรเปนขบวนใหญ แกวนย เปนอนหนงอนเดยว ภายใตการน าทสามารถ มหาอาณาจกรโรมมระบอบการภายนอกด แตภายในผพง และมอกอาณาจกรหนงทก าลงมชวตเจรญและมอ านาจกาวหนาอาณาจกรนกคอครสตจกรครสเตยนตงซอนอยภายในอาณาจกรโรม

เปนครสตจกรทเตบโต ทงๆ ทมการขมเหง อาจเปนเพราะการขมเหงนในบางประการดวยซ าทชวยสงใหโต ครสตจกรไดโตขนรวดเรวอยางประหลาด เมอจบยคแหงการขมเหงครสตจกรมจ านวนมากพอแกจะตงเปนสถาบนอนมอ านาจทสดในมหาอาณาจกร ทานกบบอนนกประวตศาสตรของยคนไดประมาณจ านวนครสเตยนเมอสดการขมเหงวานอยกวาหนงในสบของพลเมอง และนกเขยนหลายคนไดรบค าของเขา แตเมอเรวๆ นไดท าการส ารวจเรองราวทงหมดดวยความใสใจ และขอสรปของนกปราชญปจจบนวาสมาชกของครสตจกรและผฝกใฝเปนจ านวนครงของรอยยสบลานภายใตการปกครองของโรม ขอความบนทดหนงทนาสงเกตเปนหลกฐานไดพบในแคตาโคมแหงโรม คออโมงใตดนมากหลายในกรงโรมเหยยดยาวกวางขวาง ตงสองศตวรรษใชเปนทซอน ทประชม และเปนทฝงศพของผเชอ ในทนนทฝงศพของครสเตยนมจารกมเครองหมายอยปากหลม บางคนประมาณไดถงเจดลาน ผทมใชนกส ารวจวาไมถงสองลาน สลานในเจดชวอายคนอาจเปนขอสรปทนาฟง นอกจากจ านวนนยง

45

มอกหลายลานไมไดฝงอโมงใตดน และแลวพจารณาดวาไดรวบรวมไวกวางขวางสกเทาใดในมหาอาณาจกรโรมน.

___________________

46

ขอสงเขปของบทท 9,10,11

ภาวะการณทวไปในยคทสาม, ครสตจกรของรฐ ตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถงกรงโรมลม ค.ศ. 476

1.ชยชนะของศาสนาครสเตยน (บทท 9) 1.คอนสแตนตน พระจกรพรรดครสเตยนองคแรก 2.ผลดแกครสตจกร

(1) การขมเหงสดสน (2) ครสตจกรทงหลายกลบฟน (3) การถวายบชาเปนทางราชการเลก (4) วหารตางๆ ฉลองขนเปนครสตจกร (5) ครสตจกรไดรบสวนสทธและสงตางๆ (6) พวกบรรพชตไดรบสทธพเศษ (7) ประกาศใชวนอาทตยเปนวนหยดพก

3. ผลดบางประการแกรฐ

(1) เลกการตรงกบไมกางเขน (2) บงคบเลกก าจดทารก (3) ท าใหฐานะทาสมมนษยธรรมดขน (4) ระงบกฬากลาเดยเตอร

4. ผลรายบางประการแกชยชนะของศาสนาครสเตยน

(1) ครสตจกรรบคนไมเลอก (2) พธรตรองของศาสนาพนเพคลานเขาในครสตจกร (3) ครสตจกรมใจไปในทางโลก (4) ขอรายทครสตจกรรวมกบรฐ

2. ตงกรงคอนสแตนตโนเปล (บทท 10) 1. ความตองการเมองหลวงใหม 2. ทตงของเมองหลวงใหม

47

3. เมองหลวงกบครสตจกร 4. ครสตจกรซงคตาโซเฟย

3.แบงภาคราชอาณาจกร (บทท 10) 4. กดศาสนานอกพระเจาลง (บทท 10)

1. คอนสแตนตนปลอยตามใจ 2. ทายาทของพระองคทานไมปลอยตามใจสมคร

(1) รบทรพยสมบตของโบสถวหาร (2) หามศาสนาเดมปฏบตพธการ (3) รอโบสถวหารเปนอนมาก (4) ท าลายขอเขยนทเปนปรปกษตอศาสนาครสเตยน (5) หามนมสการรปสกการะ

5. ขอขดแยงและการประชม (บทท 10) 1. ลทธเอเรยน-หลกธรรมแหงตรเอกานภาพ 2. ความคดมชอบแบบอะปอลลนาเรยน-ธรรมชาตของพระครสต 3. ลทธเพ-ลาเกยน-ความบาปและความรอด

6. ลทธอยอาราม (MONASTICISM) เกดขน (บทท 10) 1. ก าเนด 2. ผใหก าเนด 3. สาวกเสา 4. ลทธอยอารามในยโรป

7. อ านาจครสตจกรโรมเตบโตขน (บทท 11) สาเหตตางๆ 1. ระบอบครสตจกรมท านองเดยวกบการปกครองของรฐ

2. สมอางวาไดอ านาจมาจากอครสาวก 3.วสยของครสตจกรโรม

(1) บชอพโรม (2) ครสตจกรโรม

8. ราชอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลง (บทท 11) 1. สาเหตทท าใหลมลง

(1) ความมงคงของอาณาจกรตกเปนเปาของความโลภ

48

(2) คนโรมนขาดความช านาญการสงคราม (3) อาณาจกรออนเปยกดวยสงครามกลางเมอง (4) การเคลอนยายถนของเผาชนอาเซย

2. เผาชนตางๆ ผบกรก (1) วสโกส ค.ศ. 376 (2) แวนเดล ค.ศ. 406 (3) เบอกนเดยน ค.ศ. 414 (4) ฟรงก ค.ศ. 420 (5) แซกซอนและแองเกล ค.ศ. 440 (6) ฮนส ค.ศ. 450

3. กรงโรมลม ค.ศ. 476 4. ครสตจกร และเผาชนปาเถอน

9. ผน าของยค (บทท 11) 1. อทานาสอส ค.ศ. 293-373 2. แอมโบรสแหงมลาน ค.ศ. 340-397 3. ยอหน ไครโซสทม ค.ศ.345-407 4. เจอโรม ค.ศ. 340-420 5. ออกสตน ค.ศ. 354-430

49

บทท 9

ครสตจกรของรฐภาวะการณทวไปในยคทสามตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถง กรงโรมลม ค.ศ. 476ชยชนะของศาสนาครสเตยน

________________________ ในยคทเราก าลงจะกลาวถงน เรองอนเดนทสดและมก าลงแขงกลาทจะอ านวยใหดหรอทงให

ชวดวย คอชยชนะของศาสนาครสเตยน ในป ค.ศ. 305 เมอดโอเคลเตยนลาจากพระทนงหลวง ศาสนา ครสเตยนตองถกหามเดกขาดในเวลานน ใครประกาศตวเปนครสเตยนจะตองถกลงโทษดวย

ความทรมานจนถงตาย ในการก าจดศาสนาครสเตยนนนฤทธอ านาจของรฐมเทาใด ๆ เรยกเอามาใชในการนหมด ไมถงยสบปตอมา ใน ค.ศ. 324 ศาสนาครสตไดรบนบถอเปนศาสนาของอาณาจกรโรมนอยางเปนทางราชการ และพระจกรพรรดผเปนครสเตยนถออ านาจสงสด มขนนางขาราชการประกาศตววาเปน

ครสเตยนหอมลอมอยรอบพระองค เหมอนหนงวาพรวดเดยวเทานนกาวออกจากปากสงหโตในโรงละครสตว ขนมาในต าแหนงเคยงขางกบพระทนงของโลก

หลงจากดโอเคลเตยนลาออกจากต าแหนงไดไมชาในป ค.ศ. 305 ผชงราชบลลงกสทานกเขาสงคราม คแขงคประชนสองทานททรงพลงทสดคอ แมกเสนตอส และคอนสแตนตน กองทพทงสองมาประจญกนทสะพานมลเวยนขามแมน าไทเบอร หางจากกรงโรมสบไมล ค.ศ. 312 แมกเสนตอสเปนฝายศาสนาเดมไมถอพระเจาท าการขมเหงครสเตยน ฝายคอนสแตนตคเปนมตรกบครสเตยนอยางไรกตามเวลานนยงมไดประกาศเปนผเชอ ทานอางวาไดเหนไมกางเขนสกใสอยบนทองฟามค าขวญจารกวา “เจาจะชนะดวยเครองหมายน” ภายหลงจงเอาเครองหมายกางเขนมาเปนเครองหมายประจ ากองทพ ชยชนะไดอยฝายคอนสแตนตน แมกเสนตอสไดจมน าตายในแมน า ไมชาตอมาป ค.ศ. 313 คอนสแตนตน ไดประกาศพระโองการอนลอเลองของพระองคใหปลอยตามสบายซงท าใหการขมเหงสดสนลงเปนทางการ จนกระทง ค.ศ. 323 คอนสแตนตนจงไดเปนจกรพรรดแตผเดยว ศาสนาครสเตยนกขนราชบลลงก วสยสวนตวของคอนสแตนตนไมสจะสมบรณนก ถงแมโดยทวไปนบวาเปนผยตธรรม ในบางคราวกดดนและเหยมโหด กลาวกนวา “คอนสแตนตนนบถอศาสนาครสเตยนจรงแตปฏบตไมด” คอนสแตนตนไมยอมรบบพตศมาจนกระทงถงเวลากอนจะตายเพราะในสมยนนเชอกนวาบพตศมาจะลางบาปทท าไวแตกอนนน คอนสแตนตนเปนนกการเมองผฉลาด ถาไมเปนนกการเมองผฉลาดกเปนค

50

รสเตยนผยงใหญ เพราะทานเหนการณไกลจงปฏบตตวใหเขากบความเคลอนไหวทก าอนาคตของอาณาจกรของพระองค

จากการเปลยนการเกยวของกนอยางกะทนหนระหวางอาณาจกรกบครสตจกร จงเปนผลแผไปในโลกอนกวางและไกลไดแกครสตจกรและรฐ ผลบางอยางกดบางอยางกราย เราจงเหนทาทของรฐบาลน าประโยชนมาเปนเหตแกศาสนาครสเตยน

การขมเหงครสเตยนหยดหมดทนทและเลกไปเลย กวาสองรอยปไมมเวลาใดทครสเตยนจะรอดจากการถกฟองรองกลาวหาและถกฆาตาย และหลายยคหลายสมยดงทเราไดเหนแลว ครสเตยนตางพากนหมนเหมตออนตราย แตตงแตโองการของคอนสแตนตนประกาศใชออกมาใน ค.ศ. 313 จนกระทงถงมหาอาณาจกรโรมนสนสดลง ดาบแหงการขมเหงไมเพยงแตเขาฝก แตไดถกฝงเลยทเดยว

อาคารครสตจกรไดฟนคนและเปดขนใหมทกหนทกแหง ในยคอครสาวกไดมการประชมกนตามบานสวนตวหรอไมกประชมกนตามสถานทเชา ตอมาในระหวางเวลาสงบในยคขมเหงอาคารของครสตจกรกเรมโผลขนมา ในการขมเหงครงสดทาย ภายใตดโอเคลเตยนอาคารครสตจกรเปนอนมากถกท าลาย บางกถกเจาหนาทยดเอาไป อาคารทกหลงทยงตงอยจนถงเดยวนไดคนใหแกครสเตยนหมด เมองตางๆ ไดชดใชสงทท าลายของเขาลงคนใหแกสมาคมตางๆ ตงแตบดนไปพวกครสเตยนพากนสรางครสตจกรตางๆ ไดตามสบาย และอาคารทประชมไดงอกขนทกหนทกแหง แผนผงของทประชมพวกครสเตยนเอาแบบและเอาชอของราชฐานโรมนหรอหองโถงสเหลยม แบงเปนชองทางเดนดวยแนวเสาค าเพดาน สดดานหนงมยกพนรปครงวงกลม มทนงส าหรบพวกบรรพชต คอนสแตนตนไดท าตวอยางดวยการสรางอาคารครสตจกรใหญๆ ไวในเยรซาเลม เบธเลเฮม และทเมองหลวงใหมของพระองคคอ คอนสแตนโนเปล หลงจากคอนสแตนตนสองชวอายคนตอมากเรมมรปปนปรากฏขนในครสตจกรตางๆ นากลววาศาสนาครสเตยนจะถกน าสลทธรปสกการะ

อยางไรกด การปฏบตนมสการของพวกไมรจกพระเจากยงคงปลอยใหเขาท ากนได แตการถวายบชาเปนทางราชการเลกเลย เรองแสดงวาการเปลยนแปลงแขงกลามาก เปลยนจากขนบธรรมเนยมทไดท ากนมาเปนสากล ทไดเขาประสานกบทกสงคมและการฉลองของบางเมอง เปลยนส าเรจไปอยางรวดเรว แสดงวาการปฏบตของศาสนาไมมพระเจาทไดท ากนมานานเตมทแลวนนมแตเพยงพธรตอง คนผมความคดไมแสดงวาเชออกเลย

ในหลายทหลายแหง โบสถ วหาร เอามาใชท าเปนครสตจกร การอยางนท าเฉพาะแตในเมองตางๆ สวนตามชนบทไกลนน สถานทอนเปนปชนยสถาน และความเชอ และการนมสการยงคงด ารงอยตอไปอกหลายชวคน ค าวา “เพแกน” แตเดมหมายความวา “คนชาวชนบท” จงไดกลายมาเปนความหมาย และยงคงเปนความหมายอยวา “คนไมถอพระเจา”

51

ทวทงมหาอาณาจกร โบสถ วหาร ของพระตางๆ ไดรบการบ ารงจากคลงของสาธารณะเปนสวนใหญ บดนการบ ารงเหลานไดใหแกครสตจกรตางๆ และพวกบรรพชต กรณเชนนแรกๆ กคอยเปนคอยไป มชากท ากนกวางขวางยงขน และท ากนอยางใจกวางยงขน งบประมาณของสาธารณะไดท าใหครสตจกรมงคงร ารวย และเหลาบชอพเหลานกบวช และเจาพนกงานอนๆ ในบรการครสเตยนไดรบการเลยงดจากรฐ ครสตจกรกยนดตอนรบ แตประโยชนจะเปนปญหา

บรรพชตไดสทธพเศษมากหลาย มใชรฐใหทงหมด แตโดยธรรมเนยมซงไมชากกลายเปนกฎหมาย หนาทตางๆ ทพลเมองตองปฏบต พวกบรรพชตกไมปฏบต พวกบรรพชตไมตองเสยภาษ การฟองรองกลาวหาพวกบรรพชตจะพจารณากนในศาลของศาสนา พวกศาสนาจารยของครสตจกรไมชาไดกลายเปนคนชนพเศษ อยเหนอกฎหมายแผนดน การนแมเปนประโยชนในเวลานนกคอยๆ กลายเปนความชวมาถงทงรฐและทงครสตจกร

วนทหนงของสปดาหประกาศใหเปนวนพกและวนนมสการ และมชาไดปฏบตกนตามนทวไปทงราชอาณาจกร ใน ค.ศ. 321 คอนสแตนตนหามไมใหศาลช าระความเปดท าการวนอาทตย เวนไวแตประสงคจะใหมการปลอยทาส สงใหทหารทกหนวยหยดฝกหดในวนอาทตย แตการกฬาส าหรบประชาชนคงมตอไปไดในวนอาทตย คอนขางท าใหวนหยดมากกวาวนบรสทธ

จากการรบครสตศาสนาเขาเปนศาสนาททรงโปรด ผลดบางประการไดแกพลเมองเชนไรกไดแกครสตจกรเชนกน วญญาณของศาสนาใหมเขาคลกเคลากบพธรตองเปนอนมากจงไดเอามาเพมเตมเปนกฎหมาย ทงคอนสแตนตนและทายาทตอจากคอนสแตนตนหลายองคกท าดวย

การตรงกางเขนเลกไป วธนเปนแบบประหารนกโทษอาชญากรซงกระท ากนทวไป นอกจากนกโทษผนนมสญชาตโรมน คนสญชาตโรมนเทานนมสทธรบการประหารดวยวธตดศรษะเมอถกตดสนลงโทษถงตาย แตกางเขนนนครสเตยนถอเปนเครองหมายศกดสทธ ไมชาคอนสแตนตนจงเอามาเปนเครองหมายประจ ากองทพของพระองค หามไมใหใชเปนเครองประหารชวตนกโทษอกตอไป

ปราบการก าจดทารกและบงคบหามไมใหท าตอไป ตลอดประวตศาสตรของโรมในกาลกอนและทงในดนแดนตางๆ ทขนอยกบโรม ไดมการก าจดทารกได บดาไมอยากไดบตรคนใดกอดหายใจใหตายบาง “ปลอย” ใหตายบาง คอเอาไปทง บางคนถอเปนการงานเทยวเกบเดกๆ ทเขาทงเอามาเลยงใหโตแลวขายเปนโทษ อทธพลของครสตศาสนาใหชวตคนเกดความศกดสทธขนแมแตเดกออนทสด ท าใหการชวรายของการฆาเดกทแพรอยท วอาณาจกรไดเลกหายไป

ตลอดประวตศาสตรของมหาชนรฐโรมนและทวอาณาจกร จนถงศาสนาครสเตยนขนครองกวาครงของพลเมองเปนทาส และไมมกฎหมายคมครองแมแตเรองบางเบา ใครหนหนขนมาจะฆาทาสเสยเมอไรกท าได ภายใตจกรพรรดองคแรกๆ องคหนง เศรษฐโรมนคนหนงถกทาสคนหนงของเขาฆาตาย

52

และโดยกฎหมายทาสสามรอยคนในเรอนของเขาตองถกฆาตายหมด ไมวาจะเปนเพศใด อายมากนอยเทาใด มผดหรอไมมผด แตเมอศาสนาครสเตยนขนครอง การปฏบตตอทาสกมมนษยธรรมขนทนท ใหทาสมสทธตามกฎหมายอยางไมเคยมมากอน ทาสอาจน าความโหดรายของนายขนฟองรองได และการปลดปลอยทาสกกอเกดขนและมการชกชวนรกเราใหมการปลอยทาสกนดวย เชนนนแหละทกหนทกแหงสภาพของทาสดขน การเปนทาสกคอยๆ เลกหายไป

กฬาฆาคนสงหามเดดขาด กฎหมายฉบบนใชบงคบในเมองหลวงใหมของคอนสแตนตนท าใหฮปโปโดรม (สนามกฬา) เหอดหายจากมลทนของการประหารกนและกน เพอความสนกสนานของคนด แตกฬานยงคงมในกรงโรมจนกระทง ค.ศ. 404 จนเมอนกพรตเทเลมาคสโดดลงในสนาม พยายามเขาแยกคตอสออกจากกน ทานนกพรตนนเองถกฆาตาย ตงแตบดนมาการฆาคนเพอความสนกของประชาชนกเลก

แตในการทครสตศาสนามชยชนะผลดกมขนมาก และผลรายกมดวยอยางหลกไมพนเหมอนกน ในการทรฐกบครสตจกรเขากลมเกลยวกนยอมน าเอาการรายมากหลายตามกนเขามาเปนขบวนยาว การยตการขมเหงเปนการด แตการตงศาสนาครสเตยนขนเปนศาสนาของรฐนนเปนการวบาก

ทกคนตางกหาชองเขาเปนสมาชกครสตจกร ครสตจกรกรบเกอบทกคนไมเลอกเฟน เอาทงดทงชว ทงคนทใฝหาพระเจาโดยสจรต และทงคนตหนาเขาหาผลกรบไว คนดคนชวรดเขามารวมพธศลระลก คนทะเยอทะยาน คนโลกยะ คนอธรรม ใฝหาหนาทในครสตจกร เพอจะไดอทธพลในสงคมและทางการเมอง สญลกษณแหงธรรมของศาสนาครสเตยนเมอทรงอ านาจต ากวาเมอคราวอยใตการขมเหงไกลมาก

บรการนมสการทวการเจายศเจาอยางขน แตในฝายจตใจและวญญาณลดลงมากกวาเมอครงกาลกอน แบบแผนและพธรตองของศาสนาพนเพคอยๆ คลานเขามาในการนมสการเทศกาลพธของศาสนานอกพระเจาแบบเกาบางอยางไดกลายมาเปนการพธของครสตจกร โดยเปลยนนามเสยใหมเปลยนทาทเสยใหม ประมาณ ค.ศ. 405 รปปนของพวกสาวกและผตองทารณประหารเรมเขามาปรากฏในครสตจกร ครงแรกกเพอเปนอนสรณ ตอมากคารวะ เคารพ ทละขนๆ และทสดกนมสการเอาเลย การนมสการบชามาเรยพรหมจาร เปนการกระท าแทนการนมสการพระนางวนส และเดยนา ศลระลกกลายเปนเครองบชาแทนการระลก ศษยาภบาลเลอนจากความเปนนกเทศนขนเปนนกบวช

ผลทครสตจกรขนทรงอ านาจ เราไมเหนศาสนาครสเตยนเปลยนโลกตามอดมคตของศาสนาแตโลกยะไดเขามาครอบครองครสตจกร ความถอมใจ ความฝกใฝในธรรมของสมยแรกเรมกสบตอดวยความทะเยอทะยาน ความหวสง ยะโส จองหอง ครอบง าคนในครสตจกร แตยงคงมครสเตยนหลายคน

53

ทมใจสจรต เชนนางมอนตคามารดาของออกสตน และศาสนาจารยด ารงสตยเชนเจอโรม และยอหนไครโซสโทม แตกระแสธารแหงโลกยะไดทวมทนบงคบไมอย ครอบคลมคนเปนอนมากทประกาศตววาเปนสานศษยขององคพระผเปนเจาของเขาททรงฐานะอนสงบเสงยม

ถาไดปลอยใหศาสนาครสเตยนโตขนเองตามธรรมชาตโดยปราศจากการบงคบของรฐ และรฐกไมตองอยใตบงการของครสตจกร ทงรฐและทงครสตจกรจะดวเศษกวามากถาตางฝายตางแยกกนแตครสตจกรกบรฐกลายเปนอนหนงอนเดยว เมอรบศาสนาครสเตยนเขาเปนศาสนาของอาณาจกรและความชวสองอยางกเกดขนจากการรวมกนอยางผดธรรมชาต อยางหนงเกดขนในภาคตะวนออกอกอยางหนงในภาคตะวนตก ในตะวนออกรฐควบคมครสตจกรจนกระทงหมดฤทธและหมดชวตสงสงในตะวนตกเราจะเหนไดดงตอไปน ครสตจกรไดคอยๆ ครอบง าอ านาจเหนอรฐ ผลทไดกคอหมดความเปนศาสนาครสเตยน มากหรอนอยกกลายเปนการปกครองอนเสยความสจรตแบบเจาขนมลนายปกครองบงคบบญชาประชาชาตในยโรป ท าใหครสตจกรสวนใหญเปนเครองจกรการเมอง

54

บทท 10

ครสตจกรของรฐ (ภาคกลาง)

ตงกรงคอนสแตนตโนเปล แบงภาคราชอาณาจกร กดศาสนานอกพระเจาลง

ขอขดแยงและการประชม ลทธอยอาราม (MONASTICISM) เกดขน

___________________ มชาหลงจากทศาสนาครสเตยนไดเปนทยอมรบกนวาเปนศาสนาของอาณาจกรโรมน แลวกม

การเลอกเมองหลวงใหม สรางขนใหมและสถาปนาเปนทตงแหงอ านาจการปกครอง อนเปนเหตการณทน าผลส าคญมาถงครสตจกรและถงรฐดวย

คอนสแตนตนเหนวากรงโรมนนสมพนธกนใกลชดกบศาสนาอนไมนบถอพระเจา เตมไปดวยโบสถวหารและรปปน โนมเอยงมาทางศาสนาเการนแรง เปนเมองทครอบง าดวยต านานพนเพอยมาก ยงกวานนสถานทตงตวเมองอยกลางทราบกวางใหญ ยอมตกเปนเปาเปดของการโจมตจากศตร ในครงโบราณเมอยงเปนมหาชนรฐ ตวเมองเคยถกศตรตางชาตมาลอมกรงกมากกวาหนหนงและประวตตอมา หลายครงหลายหนกองทพมาจากมณฑลตางๆ ไดเขายดอ านาจตงจกรพรรดและถอดจกรพรรดกนหลายครงหลายคราว ในแบบการปกครองทดโอเคลเตยนวางระบอบขน และครอนสแตนตนไดด าเนนการตอมานน ไมมทางหรอแมแตเงาของสทธอ านาจของรฐสภา บดนพระจกรพรรดมอ านาจเหลอลน คอนสแตนตนจงเสาะหาเมองหลวงทไมมต านานตางๆ มาเกะกะกดกน และโดยเฉพาะใหมทาทอนดแกศาสนาใหม

คอนสแตนตนแสดงความฉลาดใหญยงในการเลอกหาเมองหลวงใหมของพระองค พระองคทานไดเลอกเอาเมองของกรกไบแซนตอม ซงตงอยไดตงพนป ณ ต าบลทบรรจบกนของยโรปกบอาเซยตรงนทวปทงสองแยกกนดวยชองแคบๆ บอสโฟรสอยดานเหนอ เฮลเลสปอนท (เดยวนเปนดาดะแนล) อยดานใต รวมดวยกนยาว 60 ไมล ชองแคบนเฉลยแลวกวางไมถงไมล ไมมตรงไหนกวางกวาสไมลทตงตวเมองมธรรมชาตปองกนเปนปราการ จนศตรยดเอาไดยากเยนเตมทในตลอดประวตศาสตรของมนกวายสบหาศตวรรษ สวนกรงโรมผเปนคแขงไดเคยพายแพ เคยถกท าลายหลายครงหลายหน ทน แหละคอนสแตนตนไดก าหนดและวางแผนใหเมองหลวงของพระองค เปนเมองใหญทรกนทวสากลวาคอนสแตนตนโนเปลเปนหลายป “นครของคอนสแตนตน” แตเดยวนทางการเรยกกนวา “อสตนบล”

55

ในนครหลวงใหม พระจกรพรรดกบเปไตรอารค (เปนต าแหนงเรยกประธานบชอพแหงคอนสแตนตโนเปลในวารตอมา) เคยงขางอยดวยกน ครสตจกรไดรบการยกยองชเกยรต แตอยภายใตเงาแหงอ านาจของกษตรย เนองจากอยตอหนาและอ านาจของพระจกรพรรดบาง แตกเพราะความหนเหยนไดงายดวย นสยของพลเมองออนนอมดวย ครสตจกรสวนใหญในอาณาจกรภาคตะวนออกจงกลายเปนผรบใชของรฐ ถงกระนนกดบางครงบางคราวเปไตรอารคอยางเชนยอหน ไครโซสโทม ไดถอสทธน าครสตจกรอยางเปนอสระเอกเทศ

ในเมองหลวงใหมไมมวหารรปสกการะ แตมชาครสตจกรเปนอนมากเกดขนมา ในจ าพวกครสตจกรเหลานมครสตจกรหนงใหญทสดนามวา ซงตาโซเฟย “พระปญญาศกดสทธ” คอนสแตนตนเปนผไดสราง แตภายหลงไฟไหมท าลายลง พระจกรพรรดยสตเนยนไดสรางขนใหม (ค.ศ. 537) ดวยขนาดความโออา วเศษกวาครสตจกรใด ๆ ในสมยเดยวกน ไดด ารงตวเปนมหาวหารชนน าของครสตศาสนจกรไดสบเอดศตวรรษ จนถง ค.ศ. 1453 เตอรก มายดเอาเมองได วหารนจงกลายเปนสเหลาไปในวนเดยว ดงทเปนอยจนทกวนน

ไมชาการแบงภาคราชอาณาจกรกเกดขนตามการสรางเมองหลวงใหม เสนเขตแดนของอาณาจกรทงหมดกวางขวางมาก และอนตรายอนจะเกดจากการบกรกของพวกชาวปาเถอนทอยรอบๆ กอาจเกดขนไดในทกขณะ จนจกรพรรดองคเดยวไมอาจคมครองบรเวณอนไพศาลของพระองคได ดโอเคลเตยนไดรเรมแบงอ านาจครอบครองในป ค.ศ. 305 คอนสแตนตนกไดตงจกรพรรดรวมเหมอนกน และในป ค.ศ. 375 ธโอโดซอสไดท าใหการแบงภาคเปนการแยกกนสมบรณจรงๆ ตงแตวารของธโอโดซอส โลกโรมนไดแยกเปนตะวนออกกบตะวนตก ทะเลเอเดรยตคเปนเสนแบงมหาอาณาจกรภาคตะวนออกเรยกวา กรก ภาคตะวนตกเรยกวา ลาตน โดยอาศยภาษาทชาวเมองใชพดกนแพรหลายในภาคหนงๆ เปนเครองก าหนด การแยกอาณาจกรเปนสญญาณของการแยกครสตจกรทจะเกดขนตอไป

เรองจรงอนโดงดงทสดเรองหนงในประวตศาสตร คอ การเปลยนอนรวดเรวของมหาอาณาจกรอนไพศาลจากศาสนาไมถอพระเจามาเปนศาสนาครสเตยน รปการณภายนอกเมอเปดศตวรรษท 4 พระในศาสนาเกายงคงเหนยวความสกการะของโลกโรมนไวได แตกอนจะเรมศตวรรษท 5 บรรดาโบสถวหารตางๆ ถกทงเลกรางช ารดทรดโทรม หรอบางกเปลยนใชเปนครสตจกรการถวายบชาและบวงสรวงไดหยดไป และเรยกไดวามหาอาณาจกรโรมนเปนครสเตยน ใหเราสงเกตดวาศาสนาไมถอพระเจา ไดตกลงมาจากสภาพสงสงดวยประการไฉน

คอนสแตนตนเปนคนปลอยตามใจ ทงในอารมณและทงเจตนาการเมอง แตวาพระองคเองทรงเนนรบศาสนาครสเตยน พระองคมไดอนมตใหถวายบชาแกรปสกการะซงนมสการกนแตกอนและสงใหเลกบชาแกรปปนพระจกรพรรด แตพระองคทรงโปรดใหปลอยใหศาสนาทกแบบด าเนนการตอไป

56

ไดตามสบาย และทรงหาทางใหพลเมองของพระองคคอยๆ กลบใจหนหาครสตศาสนาโดยทางเผยแพรสงสอน ไมเอาทางบงคบ พระองคเองยงคงด ารงต าแหนงในศาสนาเดมบางต าแหนงนเองทพวกสนตะปาปาอางเอาดวยตงแตบดนน พระองคยงไดอปถมภพวกพรหมจรรยบรสทธทกรงโรมดวย

แตพวกทายาทของคอนสแตนตนเมอขนครองราชยแลวไมยอมปลอยตามความสมครใจ การเปลยนใจจากศาสนาเกาด าเนนไปรวดเรวทเดยว แมกระทงเรวเกนควรไปกวาทจะเปนการดแกครสตจกร ถงกระนนจกรพรรดครสเตยนถดจากคอนสแตนตนไดหาทางเรงความเรวขนอกโดยออกกฎหมายกดขออกมาเรอยๆ ทรพยสมบตของวดวาอารามทกชนทกอนและของสงฆ ไมวาจะไดมาดวยการถวายจากรฐหรอจากผศรทธาตองถกรบหมด และในหลายทหลายแหงไดโอนใหเปนของครสตจกรการถวายบชาแบบศาสนาเดมและการกระท าพธนมสการตองถกหาม ผใดยงกระท าจะตองถกลงโทษฐานละเมดฝาฝน หลงจากรชกาลของคอนสแตนตนไมนาน บตรของพระองคทานไดออกค าสงใหเอาคนนมสการรปสกการะไปลงโทษประหารและรบเอาทรพยสมบต ชวอายคนหนงของศาสนาพนเพกอนทถกก าจดเดดขาดไดมผตองถกประหารทารณบาง แตเมอเทยบกบจ านวนครสเตยนทตองเสยชวตไปในการขมเหงสองรอยปนนแลวกนบวาเปนจ านวนนอยมาก โบสถวหารเปนอนมากไดใชเปนครสตจกรไปแลว ภายหลงตอมาอกสองปกมค าสงใหรอทยงเหลออยลงใหหมด เวนไวแตทครสเตยนตองการไวใชเปนทประชมนมสการ มค าสงออกมาไมใหใครเขยนหรอพดเปนปรปกษตอศาสนาครสเตยน หนงสอทกฉบบของพวกปรปกษตองเผาใหหมด ผลอนหนงของโองการน คอ ไดทราบเรองราวของพวกปรปกษครสเตยนและพวกลทธนอกรตจากหนงสอทเขยนขนเปนปรปกษ กบเขา การบงคบใหกฎหมายกดขเหลานแตกตางกนมากตามภาคตางๆ ของมหาอาณาจกร แตเปนผลใหศาสนาพนเพตองสนไปในระยะเวลาสามหรอสชวอายคน

โดยทการตอสกนมานานระหวางศาสนาครสเตยนกบศาสนาพนบานพนเมอง ไดสนสดลงดวยชยชนะของศาสนาครสเตยน การรณรงคแผนใหมกเกดขน เปนสงครามกลางเมองในสนามแหงความคด ขอโตแยงเปนรนๆ กเกดขนภายในครสตจกรขดกนเรองหลกธรรมค าสอน เมอครสตจกรรบสกบการขมเหงเพอรกษาชวตไว ครสตจกรกตงอยเปนอนหนงอนเดยวกน แมจะมเสยงพมพ าเรอง การแตกแยกกนในหลกธรรมค าสอนไดยนอยบาง แตเมอครสตจกรไมเพยงแตปลอดภย แตไดขนครองดวย การถกเถยงกนอยางรนแรงเกยวกบหลกธรรมค าสอนกเกดขนสนไปจนถงราก ในระหวางยคนมการด าเนนการขดแยงกนเรองใหญสามขอ ทงนไมนบเรองเลกเรองนอยทยงมอกมาก ในการสมชชาครงๆ เหลาน เหลาพวกบชอพเทานนเปนผมสทธออกเสยงชขาด พวกบรรพชตชนรองและพวกฆราวาสจะตองรบปฏบตตามขอตกลงของพวกบชอพ

57

ขอขดแยงขอทหนงเกดขนเกยวกบหลกธรรมค าสอนวาตรเอกานภาพ โดยเฉพาะเรองการเกยวดองของพระบดาและพระบตร เอรอสเปรสไบเตอรแหงอาเลกซานเดรย ประมาณ ค.ศ. 318 ไดแพรค าสอนวา พระครสตถงแมสงกวามนษยธรรมดากยงดอยกวาพระเจาและมไดด ารงอยชวนรนดร แตมเวลาเรมตน อาทานาซอสแหงอาเลกซานเดรยเหมอนกน เปนผองคอาจยงนก ไดคานความเหนนทานไดยนยนความเปนอนหนงอนเดยวกนของพระบตรกบพระบดา ศกดความเปนพระเจาของพระครสตและพระชนมอนเปนนรนดรของพระองค ขอโตแยงแพรไปทวครสตจกร และหลงจากทคอนสแตนตนไดอตสาหพยายามระงบการโตแยงกนและไมส าเรจ พระองคทานจงไดเรยกประชมเหลาบชอพ สมชชาเปดประชมทไนเซยในบตเนย ค.ศ. 325 เวลานนอาทานาซอสเปนแตเพยงดอาคน (มคนายก) ไดรบอนญาตใหอภปรายได แตออกเสยงชขาดไมได อาทานาซอสสามารถน าสวนใหญของทประชมใหประณามค าสอนของเอรอสได ในหลกขอเชอแหงไนซน แตเอรอสมอทธพลทางการเมอง เพราะชนชนสงเปนอนมากไดถอทศนะของเขาทงโอรสและทายาทของคอนสแตนตนกถอดวย อาทานาซอสตองถกเนรเทศถงหาครง และกถกเรยกกลบหลายครง เมอมตรสหายพดกบทานวา “อาทานาซอส ทงโลกพากนเปนปรปกษกบทานแลว” ทานจะตอบเขาวา “ขอใหเปนดงนนเถอะ อาทานาซอสเปนปรปกษกบโลก” เบองปลายแหงชวตของอาทานซอสเจดปไดอยอยางสงบทอาเลกซานเดรยและสนชพทนนใน ค.ศ. 373 ในทสดทศนะของอาทานาซอสเปนยอดเยยมทวครสตจกรทงภาคตะวนออกและภาคตะวนตก แตกวาจะเปนไดกหลงจากทเจาของทศนะไดตายไปนานแลว ทศนะไดก าหนดลงแนในหลกขอเชอของอาทานาซอส กอนนเชอวาทานอาทานาซอสเองไดเขยน แตเดยวนไมเชอวาทานเขยน

ขอขดแยงถดมาคอ เรองธรรมชาตของพระครสต อะปอลลนารสบชอพ แหงละโอดไกอะ (ค.ศ. 360) ยนยนวาธรรมชาตของพระเจามาเปนธรรมชาตของมนษยในพระครสต พระเยซเมออยในโลกมใชมนษย แตเปนพระเจาเทานนในรางของมนษย บชอพและนกเทวศาสตรสวนใหญถอวาบคคลภาพของพระเยซครสตเปนการรวมรวมตวของพระเจาและมนษย พระเจาและมนษยในธรรมชาตเดยว ความคดมชอบแบบอะปอลลนาเรยนตองถกประณามโดยสมชชาแหงคอนสแตนตโนเปล ค.ศ. 381 และตามดวยอะปอลลนารสถอนตวจากครสตจกร

ขอถกเถยงทยนยาวขอเดยวของยคนเกดขนในครสตจกรภาคตะวนตกคอ ปญหาเกยวกบความบาปและความรอด เรมขนดวยทาน เพ- ลากอส นกพรตมาจากบรเตนมากรงโรมประมาณป ค.ศ. 410 ค าสอนของทานคอวา เรามไดรบตอเนองความโนมเอยงไปในทางบาปจากอาดม แตวาแตละคนจะท าการเลอกเอาเอง จะเอาบาปหรอจะเอาความชอบธรรมกได ความตงใจของทกคนเปนอสระ และทกคนจะตองรบผดชอบในการตดสนใจของตว ผยงใหญทสดทางปญญารองจากอครสาวกเปาโลไดแกทานออกกสตนผสามารถ ทานปรากฎตวขนแยงตอทศนะนโดยถอวาอาดมเปนตวแทนของมนษยทงสน

58

มนษยเปนคนบาปเพราะความบาปของอาดม และมนษยทงสนตองถอวามโทษและวามนษยจะรบความรอดโดยเลอกเอาเองไมได แตไดโดยน าพระทยของพระเจาผทรงเลอกใครทพระองคจะชวยใหรอด ทศนะแบบเพ-ลาเกยนตองถกประณามโดยสมชชาแหงคาเธจ ค.ศ. 418 และเทวศาสตรของออกสตนไดกลายเปนมาตรฐานแหงจารตโบราณในครสตจกร อยจนกระทงถงยคสมยปจจบนภายใตอารมนอสในฮอแลนด (ประมาณ ค.ศ. 1600) และยอหนเวสเลยในศตวรรษท 18 จงมการแตกออกจากหลกธรรมค าสอนแบบออกสตนนนอยางจรงจง

ในขณะทการโตแยงอนใหญเหลานก าลงด าเนนไปดเดอด ความเคลอนไหวอกอยางหนงกเรมขน และเตบใหญในสมยกลาง ความเคลอนไหวนคอจตใจอยอารามเกดขน (MONASTIC) ในครสตจกรแรกเรมไมมนกพรตไมมนางช ครสเตยนอยกนในครอบครว ถงแมจะตตวออกหากจากสงคมลทธรปสกการ กยงคงเปนคนอยในสงคมโดยทวไป แตในยคทเราก าลงศกษาอยนเราจะไดเหนความเคลอนไหวเรมตนและเรมออกเดนไปสชวตอยอาราม

เมอศาสนาครสเตยนไดครอบครองในมหาอาณาจกรแลว โลกยะกไดคลานเขาสครสตจกรและแพรหลาย หลายคนผเสาะหาชวตสงขนกเกดความไมพอใจกบภาวะแวดลอม และปลกตวออกจากสงคมของโลก ปลกออกมาอยภายนอกสงคมอยางโดดเดยวบาง อยกนเปนกลมบาง หาทางเพาะชวตฝายวญญาณจตโดยตรกตรอง โดยอธษฐานสวดไหววอน และโดยมนสยตร ายากอยแลวจตใจอยอารามนเรมขนในประเทศอยปต อนเปนแหงททเพาะตวขนโดยอากาศอบอน และโดยทมความตองการสงจ าเปนแกการครองชพนอย

ตวอยางตาง ๆ ของชวตเดยวโดดพอเหนไดในประวตศาสตรครสเตยนตนๆ แตแอนโธนนบวาเปนผวางรากเมอประมาณ ค.ศ. 320 เพราะชวตของทานผนชวนความสนใจออกไปกวางขวางเปนครงแรก และน าใหมสานศษยเปนจ านวนพนๆ คน แอนโธนไดอาศยอยในถ าแตล าพงคนเดยวเปนเวลาปๆ ในอยปตและเปนทรกนกวางขวางไดรบความนบถอวาเปนผมคณลกษณสะอาดและไมพถพถน คนเปนอนมากพากนตามแบบอยางของทานผน บรรดาถ าในอยปตภาคบนหนาแนนไปดวยเหลาสานศษยของทาน เรยกคนพวกนวา “แองเกอไรท” ความทมใจอยางนไดแพรออกจากอยปตสวนคนทพวกทรวมตวกนอยเปนนคมเรยกวา “เซโนไบท” ความทมใจอยางนไดแพรออกจากอยปตแผไปตามครสตจกรภาคตะวนออก คนเปนอนมากทงชายทงหญงไดรบเอาแบบชวตอยอารามกนทนน

ลทธทรมานตนอกแบบหนงพกลมากเหลาสาวกเสาไดรบเอามาปฏบต ในพวกนคนแรกเปนนกพรตชาวซเรยน ชอไซมอน ฉายาวาซตลไลท “แหงเสา” ไซมอนไดละออกจากอารามใน ค.ศ. 423 ไดกอเสาขนหลายตน ตนทกอขนภายหลงสงกวาตนกอนตามล าดบ ตนสดทายสง 60 ฟต กวาง 4 ฟต ไซมอนไดอาศยอยบนเสาเหลานผลดเปลยนกนรวมเวลา 37 ป คนเปนพนๆ แขงกนเอาเดนกบชวตของ

59

ไซมอน ซเรยมสาวกเสาอยเปนจ านวนมากระหวางศตวรรษท 5 กบท 12 แตชวตแบบนไมไดสานศษยในยโรป

ความเคลอนไหวของลทธอยอาราม (มอนาสตค) ในยโรปแพรชากวาในอาเซยและในอฟรกา ชวตเดยวโดดทรมานของแตละคนในยโรปไมชากเปลยนเปนการตงอารามขนอย ในอารามเหลานจะมทงการท าการงานและการสวดไหววอน บรรดาอารามทวไปในภาคตะวนตกไดจดระบอบและปฏบตตามดวยกฎของเบเนดคต กฎนไดประกาศใชในป ค.ศ. 529 จตใจอยอารามไดโตขนตลอดยคสมยกลาง และจะไดพนจดอกในประวตศาสตร

60

บทท 11

ครสตจกรของรฐ (ภาคสาม)อ านาจโตใหญในครสตจกรโรม

ราชอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลง

เหลาผน าของยค

____________________ เราไดเหนแลววา กรงโรมไดมเมองคอนสแตนตโนเปลมาตงขนเปนเมองหลวงของโลกแทน

บดนเราจะไดดกรงโรมฉวยสทธทจะเปนเมองหลวงของครสตจกร ตลอดยคนครสตจกรโรมไดชอเสยงไดอ านาจขนเรอยๆ และบชอพแหงโรม บดนไดตงต าแหนงขนเปนโพพ สมอางเอาทนงแหงอ านาจเหนอโลกครสเตยนทงสน และถอวาเปนประมขของครสตจกรทงหมดในยโรปภาคตะวนตกของทะเลเอเดรยตค กาวนกยงไมถงขนเรยกรองอ านาจเพอตวใหมอ านาจเหนอรฐเชนเดยวกบเหนอครสตจกรดงเชนทปรากฏในสมยกลาง แตกก าลงโนมนาวไปทางทศนนอยางรนแรงอยแลว บดนใหเราพจารณาดเหตตางๆ ทสงเสรมความเคลอนไหวเรองนใหโตขน

ความทครสตจกรมระบอบคลายกบราชอาณาจกรยงมอ านาจก าลงแรงขนทกทในการโนมนาวเขาสประมขผเดยว ในความเปนไปของรฐทมไดถกควบคมมาจากเบองลางดวยการเลอกตง แตปกครองมาจากเบองบนในฐานมอ านาจในตวเอง มจกรพรรดองคเดยวบงคบบญชาดวยอ านาจสทธขาดจงเปนธรรมดาทครสตจกรจะถกปกครองในอาการเดยวกนมประมขผเดยว ทกหนทกแหงเหลาบชอพบงคบบญชาครสตจกรทงหลาย แตมปญหาเกดขนเสมอๆ วา ใครจะบงคบบญชาเหลาบชอพนนเลา? บชอพอะไรสมควรถอต าแหนงจกรพรรดเหนอครสตจกร? เหลาบชอพทท าการอ านวยการอยในบางนครไมชากถกเรยกวา “เมโทรโปลแตนส” ตอมาภายหลงเปน “เปไตรอารคส” มเปไตรอารคสทเยรซาเลม,แอนตโอ, อาเลกซานเดรย, คอนสแตนตโนเปล และโรม บชอพโรมถอเอาต าแหนง “ปาปา, บดา” ภายหลงแผลงมาเปนโพพ ในระหวางเปไตรอารคส ทงหานมการชงดกนบอยๆ เพอจะขนอ านวยการสงสดและเปนผสงสด แตในทสดปญหาคอยๆ แคบเขามาใหเลอกระหวางเปไตรอารคสแหงคอนสแตนตโนเปลและโพพแหงโรมใหเปนประมขของครสตจกร

โรมยนยนวามอ านาจของอครสาวกเปนขออาง โรมเปนครสตจกรเดยวเทานนทสามารถอางไดวาสองอครสาวกเปนผกอตง และเปนผยงใหญทสดทงคในมวลอครสาวกทงหมด คออครสาวกเปโตรและเปาโล มต านานเกดขนวาเปโตรบชอพคนแรกของโรม จรงหรอเทจเอาแนไมได เปโตรถาเปน

61

บชอพกคงตองเปนโพพดวย (สนตะปาปา) ถอเอาวาในศตวรรษทหนงต าแหนง “บชอพ” หมายถงอยางเดยวกบความหมายในศตวรรษทส คอเปนผบงคบบญชาเหนอบรรพชตและครสตจกร และวาเปโตรในฐานทเปนประมขของอครสาวกคงตองมอ านาจเหนอครสตจกรทงสน ขอพระธรรมกตตคณสองขอไดคดมาประกนขออางน ขอหนงตดเปนตวอกษรใหญมหมาเปนภาษาลาตนมองเหนไดรอบกะพงยอดครสตจกรของอครสาวกเปโตรในกรงโรม “ทานคอเปโตร บนศลานเราจะตงครสตจกรของเรา” อกขอหนง “จงเลยงดแกะของเรา” และยงเถยงวาถาเปโตรเปนประมขครสตจกรคนแรกดงนนแลวผสบต าแหนงของทานกคอ เหลาโพพ (สนตะปาปา) ของครสตจกรโรมกตองด ารงอ านาจนนอยตอไป

คนส าคญๆ ของครสตจกรโรมและประมขคนแรกๆ ไดสนบสนนขอสมอางนอยางเขมแขงเหลาบชอพโดยมากของครสตจกรโรมเปนคนเขมแขงกวา ฉลาดกวา มน าหนกกวาเหลาบชอพในกรงคอนสแตนตโนเปลในขนาดยงใหญกวามาก เปนคนท าตวใหเกดความย าเกรงทวครสตจกร คณลกษณะสวนมากของพระจกรพรรดตราธราชเกาๆ ทท าใหกรงโรมเปนเจาโลกยงคงด ารงอยในธรรมชาตของโรม ในประการเหลานโรมจงตงตวตรงขามกบคอนสแตนตโนเปล แตเดมโรมไดตงพระจกรพรรดขน แลวพระจกรพรรดไดตงคอนสแตนตโนเปลและใหมผคนพลเมองทออนนอมตอ ครสตจกรโรมมกจะยดอยในค าสอนตามจารตประเพณโบราณ เหลานกายและพวกนอกรตแผอทธพลกระทบกระทงไดนอยเตมท ตงอยประดจเสาค าค าสอนตามจารตประเพณโบราณ คณสมบตวเศษนไดพอกพนอทธพลใหกบครสตจกรอยางใหญหลวง

นอกจากนนครสตจกรโรมยงไดแสดงตววาเปนศาสนาครสเตยนทปฏบตกนอยางจรงจง ไมม ครสตจกรใดเกนหนาในการเอาใจใสกบคนยากจน ไมเพยงแตใฝใจแกสมาชกของครสตจกรเทานนแตไดใฝใจแกความตองการของคนในพวกถอศาสนาภายนอกดวย ในยามกนดารอาหารและมโรคภยไขเจบระบาด มใจกวางสงความชวยเหลอไปยงครสตจกรตางๆ ทถกขมเหงในมณฑลอนๆ เมอพนกงานรฐบาลทถอศาสนาอนเรยกรองเอาทรยพของครสตจกร ทานบชอพจะชมนมสมาชกยากจนขนแลววา “นแหละทรพยของเรา”

การยายเมองหลวงจากกรงโรมมายงคอนสแตนตโนเปล แทนทจะลดอทธพลของบชอพโรมหรอโพพ (สนตะปาปา) กลบทวอทธพลขนใหญยง เราไดเหนแลววาในคอนสแตนตโนเปลพระจกรพรรดและราชบรพารครอบคมครสตจกร โดยทวไปเปไตรอารคยอมราบคาบตอวงหลวง แตในกรงโรมไมมจกรพรรดมามศกดเกนหนาหรอเปนทหวนเกรงแกสนตะปาปา สนตะปาปาเปนผมอ านาจยงใหญทสดในบรเวณนน ยโรปกมกมองดโรมดวยความสกการะ ยงเมองหลวงอยถดออกไปไกล และโดยเฉพาะเมอตวมหาอาณาจกรเองก าลงอยในระยะทรดโทรม ความรสกจงรกภกดตอมหาสงฆราชาโรมนกเรมเขามาแทนต าแหนงพระจกรพรรดโรมน

62

ดวยประการฉะนนจงถงเวลาทบชอพโรม หรอ สนตะปาปาเปนทนบถอกนตลอดทวตะวนตกและในฐานทเปนประมขของครสตจกรโรมจงไดรบนบถอวามสทธอ านาจน าในครสตจกรทวไป เชนเปนตนทการประชมสภาแหงคลซโดนในเอเซยนอย (ค.ศ. 451) โรมไดทนงทหนง คอนสแตนตโนเปลไดทสอง ทางไดปลาดไวคอยการเลอนขนไปอกของโรมและสนตะปาปาในสมยตางๆ ทจะมาขางหนา

ตลอดทงยคนอนเปนยคแหงครสตจกรของรฐ มความเคลอนไหวอกอยางหนงด าเนนอย อนเปนความวบตยงใหญในประวตศาสตรทงสน คอมหาอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลง ในรชกาลของคอนสแตนตนรปการภายนอกของจกรวรรดดทามการปกปองด และไมอาจหกเขาไดอยางทเคยเขมแขงในรชกาลของมารกสออเรลอส หรอในรชกาลของออกสตส แตทจรงเปนเหมอนรวงผงพลนไปดวยความผพงทางศลธรรมและทางการเมอง พรอมจะยบลงภายใตการบกรกจากทกดานของพวกกระหายเหยอทจะเขามา ภายในยสบหาปหลงจากคอนสแตนตนสนชพในป ค.ศ. 337 แนวปองกนชายแดนดานตะวนตกของมหาอาณาจกรกพงลง ฝงคนชาวปาเถอน (นามทพวกโรมนใชเรยกคนใด ๆ ทไมใชคนโรมน คนกรก คนยว นอกนนเปนคนปาเถอนทงนน) ทกหนทกแหงเทกนเขามาในมณฑลทไมมทางส ยดเอาดนแดนและตงแผนดนปกครองพนขนเปนอสระในไมถงรอยสสบป มหาอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกซงด ารงมาไดเปนพนป และพลเมองพอใจอยภายใตการปกครองของอาณาจกรครงนตองถกกวาดเอาความด ารงคงอยสนไป การลมลงอยางมหศจรรยนคนเหตไดไมยาก

ความมงคงของมหาอาณาจกรตองตกเปนเปาแกความโลภของชนชาวปาเถอนใกลเคยง ในดานหนงของอาณาเขตมบรรดาเมองมงคงอยกนสบาย ทองทงกวางขวางมการเกบเกยว พลเมองมทกสงอนเปนทปรารถนาของเผาชนอนาถา อานาระยะ ตรดตเร พเนจร แตนยมการตอตปลนสดมภทอยตามชายเขตแดน หลายศตวรรษกอนเผาชนปาเถอนจะรกล าเขามานน ธระใหญของเหลาจกรพรรดโรมนกคอทจะคมกนชายเขตแดนใหรอดจากการโจมตของพวกศตรทคกคามอย เหตผลอนเดยวทมจกรพรรดหลายองคครอบครองสมพนธกน คอความตองการผปกครองทมอ านาจใหอยใกลจดอนตรายเหลาน ซงทานจะลงมอจดการไดทนทโดยไมตองรอค าสงจากเมองหลวงใหอยไกล

ถงมทางตอสอยางดทสด ฝายโรมนกยงตองตกเปนเบยลางแกชนชาวปาเถอน เมอเทยบกนตวตอตว ตลอดหลายศตวรรษแหงยามสงบ คนโรมนยงเสยความช านาญการรบ ในสมยของเราประเทศ ศวลยมดนปนใชในการสงความดเหนอกวาพวกชาวปามากมายกายกอง แตในสมยโบราณทงสองฝายรบกนดวยดาบและหอก ทางทไดเปรยบแกฝายโรมนกเพราะในกองทหารมวนยดกวา แตวนยกหยอนลงไปเกอบสนในคราวจกรพรรดองคหลงๆ ตอมา สวนพวกชาวปามก าลงรางกายแขงแรงกวา กลาหาญกวา แคลวคลองในการรบดกวา ขอรายกาจทสดทไดแกคนโรมนในอายตอมากคอเขาไมเขาเปนทหารในกองทพของตวเองคนชาวปานเองมาเขากองทพ แลวคนเหลานไดออกรบตอสกบชนชาตของเขาเอง

63

ปองกนโรมอยชวคราวหนง สวนมากทสดในกองทพรนหลงๆ มแมทพและแมจกรพรรดเองหลายองคกมาจากชนชาตชาวปาน ไมมชาตใดอาจรกษาเอกราชไวไดในเมอชาตนนมนสยจางคนตางชาตมารบเมอถงคราวจ าเปนตองรบ

ราชอาณาจกรไมเพยงแตขาดคน แตวาออนเปยกลงไปเพราะสงครามกลางเมองด าเนนไปหลายชวอายคน โดยพวกทชวงชงราชบลลงก พระจกรพรรดไมไดรบเลอกขนมาจากรฐสภาอกแลว แตเมอพระจกรพรรดองคหนงถกประหาร (ดงทโดยมากทสดเปนเชนนน) กองทพประจ ามณฑลแตละกองทพกตงผเขาชงบลลงกขน และการเลอกกมไดดวยการออกเสยงแตดวยอาวธ ในเกาสบปมผน าแปดสบคนไดรบโหรองขนเปนจกรพรรดแลวเขาชงพระทนง คราวหนงคนอยางทเรยกวาจกรพรรดมมากหลายจนไดเรยกวา “ตวทารณสามสบตน” นครทงหลายถกปลน คาใชจายส าหรบกองทพฟมเฟอย และทงอาณาจกรตองยากจนลงเพราะความทะเยอทะยานของคนกระหายอ านาจ เปนผลใหตองเรยกกองทหารมาเสยจากชายแดน ดนแดนกเลยเปดโลงไมมทางสพวกคนชาวปาทบกรกเขามา

สาเหตสดๆ รอนๆ ทใหมการบกฝาเขามาหลายครงหลายคราวนนเกดจากความเคลอนยายของเผาชนอาเซยเผาตางๆ เมอชาวปาของภาคพนยโรปดานตะวนออกพงเขามาทบอาณาจกรโรมน คนพวกนกอางวา พวกเขาถกขบออกมาจากบานของเขาเองดวยเหมอนกน โดยมกองทพแปลกหนาดนเขามาอยางตานไมไหว มครอบครวตามมาดวย ไดเปลยนทพ านกของเขาจากภายในของทวปอาเซย คนพวกเหลานโดยทวไปเรยกวาพวกฮน อะไรทท าใหพวกนทงบานชองจากอาเซยภาคกลางมาไมทราบไดโดยบรบรณ แตเชอกนวาเพราะดนฟาอากาศเปลยนแปลงและขาดฝน ท าใหเนอทอดมกลายเปนทรางวางเปลา ตอมาภายหลงฮนพวกนไดเขามาถงตวโรมนเองโดยการน าของกษตรยผดรายของเขาคนหนงชอวา อตตลา ปรากฏวาเปนพวกทนากลวทสดในบรรดาศตรทงหมด

โดยทประวตศาสตรของเรามใชประวตศาสตรอาณาจกรโรมน แตเปนประวตศาสตรครสตจกร ฉะนน เรองราวทเผาชนตางๆ บกรกเขามาเปนล าดบ จ าตองเปนแตเพยงยอๆ การบกรกเขาครงแรกๆ เปนพวกชนชาตทอยระหวางแมน าดานปกบทะเลบอลตค วสโคส (โกสตะวนตก) มหวหนาของเขาชอ อลารค น ากองทพกวาดเขามาในประเทศกรกและอตาล เขามายดและท าลายกรงโรม แลวตงการปกครองแผนดนขนในภาคใตของฝรงเศส พวกแวนแดล น าโดย เยนเซอรคเคลอนขามฝรงเศสเขาสสเปน จากสเปนเขาอฟรกาเหนอ เขามาปราบปรามเมองตางๆ ในภาคนพวกเบอกนเดยนขามแมน าไรน แลวตงการปกครองแผนดนขน มเมองสตราสเบอรกเปนศนยกลางพวกฟรงกเผาเยอรมนยดภาคเหนอประเทศกอลหมด แลวใหชอดนแดนนนวาฟรงกเซย กษตรยพวกฟรงกองคหลง โคลวส ไดเปนครสเตยน พวกพลเมองกเลยเปนครสเตยนตามไปดวย พวกฟรงกไดชวยมากมายในการท าใหยโรปภาคเหนอเปลยนใจมารบศาสนาครสเตยน แตวาสวนใหญกเปนไปโดยการบงคบ พวกแซกซอนและ

64

พวกแองเกลจากเดนมารกและดนแดนทศเหนอ เหนวาบรเตนวางเปลา กองทหารโรมนทงไว จงเขาไปครอบครอง ชวอายคนแลวชวอายคนเลาจนเกอบจะไดถอนรากศาสนาครสเตยนแตโบราณเสยแลว จนกระทงอาณาจกรแองโกลแซกซอนเองไดเปลยนกลบใจรบศาสนาครสเตยน โดยพวกมชชนนารทสงมาจากโรม

ประมาณ ค.ศ. 450 พวกฮนสดราย น าโดยกษตรยของเขา อตตลา ผไมรจกความเมตตาปราณบกรกเขาในอตาล และคกคามไมเพยงแตจะท าลายมหาอาณาจกรโรมนเทานน แตจะตงการปกครองแผนดนขนภายในอาณาจกรโรมดวย พวกโกส, แวนแดล และฟรงกไดรวมก าลงกนภายใตการน าของโรมท าการขดขวางกระท าของพวกฮนส สงครามใหญปะทะกนทแคโลนสในฝรงเศสภาคเหนอ พวกฮนสตองพายแพอยางยบเยน เมออตตลาตายแลวไมชาอ านาจพวกฮนสกสนสดลง สงครามทแคโลนส (ค.ศ. 451) ชขาดวายโรปจะมตองถกบดท าลาย และปกครองโดยชนเอเซย แตจะขยายขนเปนอารยะธรรมของตนเอง

ดวยการบกรกเขามาเปนล าดบและดวยการแตกแยกกนเหลาน ท าใหมหาอาณาจกรโรมนซงครงหนงโตใหญไพศาล ตองหดลงเหลอเพยงอาณาเขตเลกๆ รอบเมองหลวง ในค.ศ. 476 เผาชนเยอรมนทนบวาเปนเผาชนเลกๆ น าโดยเฮอรล เขายดเอาเมอง ภายใตกษตรยของเขาโอโดเอเซอร และจดการถอดกษตรยเดกลงจากต าแหนงจกรพรรด จกรพรรดเดกองคนมนามประหลาดคอเอานามของผ ตงกรงโรมและจกรพรรดองคแรกมารวมกนเปนนามวา โรมลศออกสตส สมญาวา “ออกสตลศ ออกสตสองคนอย” โอโดเอเซอรตงตวขนในต าแหนง “กษตรยแหงอตาล” และตงแตปนน ค.ศ. 476 มหาอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกกหมดกน ตงแตกอตงเมองและรฐ (กลาวกนวาใน ก.ค.ศ. 753) จนถงอาณาจกรลมเปนเวลาพนสองรอยป มหาอาณาจกรภาคตะวนออก มกรงคอนสแตนตโนเปลเปนเมองหลวง ยงคงอยไดจนกระทง ค.ศ. 1453

บรรดาเผาชนทบกรกเขามาน เกอบทงหมดเปนพวกนอกศาสนามาตงแตในแดนบานเกดของเขา นอกจากพวกโกส พวกนไดเปลยนถอศาสนาครสเตยนนกายเอเรยนมาแลว และไดมพระคมภรไบเบลในภาษาของตนเองอกดวย และบางสวนของพระคมภรนนกยงคงอยเปนแบบอกษรศาสตรโบราณเกาแกทสดของตวตน เกอบทงหมดของชนเผาตางๆ ทมชยหลงไหลเขามานไดกลายเปนครสเตยน เนองจากพวกโกสบาง แตโดยมากโดยพลเมองทอยปนเปดวย และในคราวทนกายเอเรยนเปนผเชอตามจารตโบราณ ศาสนาครสเตยนในสมยเสอมโทรมนนยงคงเปนยอดแหงความจ าเปนและท าการกาวหนา และไดน าใหชนชาตทบกฝาเขามานรบเชอ เลอดแหงความแขงแรงของคนพวกนไดมสวนใหเกดชนเชอชาตใหมของยโรปขนเปนผลสนอง เราไดเหนแลววาความทรดโทรมและพงลงของอ านาจจกรพรรดท

65

โรมนน กลบทวอทธพลของครสตจกรโรมขนทวทงยโรปและบรรดาสนตะปาปา กมอทธพลมากขน โดยประการฉะนนแมมหาอาณาจกรลม ครสตจกรยงคงแสดงตวเปนจกรวรรดอยตอไป

บดนเราตองเอยนาของบรรดาผน าบางคนในยคนแหงครสตจกรของรฐ อทานาสอส (ค.ศ. 293-373) เปนผยงใหญในการคมกนความเชอในวาระเรมเปดยค เราเหนแลว

วาทานผนขนมาเดนในการโตแยงกบคณะเอเรยน และเปนตวเอกในการอภปรายแตไมมสทธออกเสยง ในการประชมไนเซย ค.ศ. 325 หลงจากทไดเปนบชอพเมออายไดสามสบสามปแหงอเลกซานเดรยไมชาตองถกเนรเทศหาครง แตไดตอสเพอความอยเสมอมไดขาด ในทสดไดจบชวตลงดวยความสงบและมเกยรต

แอมโบรสแหงมลาน (ค.ศ. 340-397) เปนคนแรกทสดในพวกบดาแหงภาษาลาตนไดรบเลอกตงขนเปนบชอพในขณะเมอยงเปนฆราวาส แมกระทงบพตศมากยงมไดรบ แตไดรบค าแนะน าทจะเปนสมาชก ทงนกายเอเรยนและทงพวกทเชอแบบจารตโบราณไดรวมมอกนในการเลอกตง ทานผนไดกลายเปนผมอทธพลในครสตจกร ไดประทวงพระจกรพรรดเธโอโดสอสทพระองคไดท าการเหยมโหดทารณ และบงคบใหพระองคสารภาพและรบทณฑกรรม ตอมาไดรบการยกยอง และนบถออยางสงสดจากพระจกรพรรดและไดรบเลอกใหเปนผเทศนาในพธการศพของกษตรย แอมโบรสเปนผประพนธหนงสอหลายเลม แตเกยรตใหญยงทสดของทานอยทการรบออกสตนผเกงกลาเขาในครสตจกร

ยอหน สมญาวา ไครโซสโทม “โอษฐทอง” เพราะไมมใครประโวหารได นกเทศนผยงใหญทสดแหงยค เกดในอนตโอ ค.ศ. 345 ไดรบต าแหนงบชอพหรอเปไตรอารคแหงคอนสแตนตโนเปล ค.ศ. 398 และไดเทศนาแกทประชมมหมาในครสตจกรเซนทโซเฟย แตดวยความเชอมนของทาน ความไมยอมขนกบใคร มใจรอนในการปฏรป และกลาหาญ ท าใหวงหลวงไมพอพระทย ทานตองถกเนรเทศและสนชพในถนเนรเทศ ค.ศ. 407 แตหลงจากเมอทานตายเสยแลวจงไดรบการเหนจรงดวย ศพของทานไดถกน ากลบมากรงคอนสแตนตโนเปล และฝงไวอยางมเกยรต เปนนกเทศนอาจหาญ เปนนกการเมอง และเปนผอรรถาธบายพระคมภรอยางสามารถ

เจอโรม (ค.ศ. 340-420) เปนปราชญและบดาแหงภาษาลาตน ไดรบการศกษาทางอกษรศาสตรและนกปาฐกทกรงโรม แตไดสละเกยรตฝายโลกเพอชวตทางศาสนา และปกใจกบลทธกร ายากอยางแขงแรง ทานไดตงอารามขนทเบธเลเฮม และอาศยอยทนนหลายป ในบรรดาขอเขยนของทานเปนอนมาก มชนหนงทมอทธพลเออมไปไกลทสดไดแกการแปลพระคมภรไบเบลเปนภาษาลาตน งานชนนเรยกวา วลเกต แปลวาพระคมภรในภาษาสามญ ซงยงคงเปนพระคมภรฉบบทรงอ านาจในครสตจกรโรมนคาธอลค

66

นามทออกหนาทสดในตลอดยคนคอ ออกสตน เกด ค.ศ. 354 ในอฟรกาเหนอ เมอยงหนมเปนนกปราชญทลอชอ แตเปนคนนยมโลก ทะเยอทะยานรกความบนเทง เมออาย 33 ป ไดเปนครสเตยนโดยอทธพลของมารดา นางมอนกา อทธพลของค าเทศนาของแอมโบรส แหงมลานและดวยการศกษาธรรมสารของอครสาวกเปาโล ออกสตนไดรบแตงตงขนเปนบชอพแหงฮปโป ในอฟรกาเหนอ ค.ศ. 395 อนเปนเวลาทพวกชาวปาเรมเขาบกรก ในจ าพวกงานเปนอนมากของทาน “นครของพระเจา” เปนบทเรยกรองอนมเกยรตใหศาสนาครสเตยนเขาแทนทอาณาจกรทก าลงละลายไป และ “สารภาพ” เปดหวใจและชวตของทานเองอยางทราบซง แตชอเสยงและอทธพลของทานอยทขอเขยนของทาน วาดวยครสเตยนเทวศาสตร อนนเองทท าใหออกสตนเปนผอธบายพระคมภรผยงใหญทสดถดจากอครสาวกเปาโล ทานไดสนชพในป ค.ศ. 430 ___________________

67

สงเขปของบทท 12,13,14,15,16,17,

ภาวะการณทวไปในยคทส, ครสตจกรยคกลาง ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถง กรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453

1. อ านาจของสนตะปาปากาวหนาตอไป (บทท 12) 1. ระยะของความเตบโต ค.ศ. 590-1073 สาเหตตางๆ (1) อ านาจเพอความชอบธรรม

(2) การปกครองฝายโลกไมแนนอน (3) การปกครองของครสตจกรมนคง (4) “สงเทยมเทจ”ในสมยกลาง

(ก) การท าปลอมของเอกสารคอนสแตนตนมอบถวาย (ข) ฟอลสดเครแทลสออฟไอซโดร (ค) หลกฐานตาง ๆ แสดงวาท าปลอม

2. ระยะสงสด ค.ศ. 1073-1216 (1) ฮลเดแบรนด ครองต าแหนง (กรโกรท 7)

(ก) จดระเบยบการบรรพชพเสยใหม (ข) ปลดครสตจกรใหเปนอสระจากรฐ (ค) ใหครสตจกรมอ านาจสงสด

(2) อนโนเซนตท 3 ครองต าแหนง 1198-1216 (ก) ส าอางของทาน (ข) ทานเลอกตงพระจกรพรรด (ค) ตงรฐบาลปกครองในกรงโรม (ง) กษตรยฝรงเศสยอมออนนอม (จ) กษตรยองกฤษยอมออนนอม

3.ระยะเสอมต า (1) บอนเฟศ ท 8 ค.ศ. 1303 (2) เชลยบาบโลน ค.ศ. 1305-1378 (3) การประชมทเมองคอนสตานซ ค.ศ. 1414

2. อ านาจของศาสนามหะหมดเกดขน (บทท13)

68

1. ทานมหมมดเปนผต งศาสนา ค.ศ. 570-632 2. ศาสนาของทานเปนอยางไร 3. ความคบหนาของศาสนาอสลาม 4. ปจจยแหงอ านาจ

(1) ความเชอความศรทธาของชนเผาอาหรบ (2) คนกรกในภาคเอเซยออนนอม (3) ลกษณะของศาสนาอสลาม

5. ดานทสงตวของศาสนามหมมด (1) หลกธรรมค าสงสอนเขาใจงายๆ (2) เปนปฏปกษตอการนมสการรปสกการ (3) ไมมการท าตวเปนคนกลางของนกบวชหรอนกบญ (4) เวนจากการดมน าเมา (5) สงเสรมอกษรศาสตรและวทยาศาสตรรนแรก

6. ดานรายของศาสนามหมมด (1) เผยแพรศาสนาดวยภาพ (2) เอาศาสนามาใชเพอประโยชนฝายโลก (3) ทศนะเกยวกบพระเจา (4) ทศนะเกยวกบพระครสต (5) ความคดเกยวกบสวรรค (6) กดฐานะสตร (7) ขาดความเปนรฐบรษ

3. ราชอาณาจกรโรมนบรสทธ (บทท 14) 1. ผสถาปนา คารลมาญ ค.ศ. 742-814 2. มหาอาณาจกร 3. เหลาจอมจกรพรรด 4. จกรพรรด กบสนตะปาปา 5. มหาอาณาจกรเสอมอ านาจและลมลง

4. ครสตจกรลาตนและกรกแยกกน (บทท 14)

69

1. สาเหตทางหลกธรรมค าสอน 2. สาเหตในการปกครองและขนบธรรมเนยม 3. สาเหตทางการเมอง 4. ส าอางของโรม

5. สงครามครเซด 1095-1270 (บทท 15) 1. ก าเนดของสงครามครเซด 2. ครเซดเจดคราว

(1) ครเซดคราวทหนง 1095-1099 กอดแฟรแหงบลยอง (2) ครเซดคราวทสอง 1147-1149 หลยท 7 คอนรารดท 3 (3) เกดความคนกนระหวางประชาชาต (4) เกดความกระตนใจในทางการคาพาณชย (5) ผลเกดแกอ านาจของครสตจกร

3. สาเหตของการลมเหลว (1) พวกผน าทะเลาะววาทกน (2) ความคดเหนคบแคบสวนตว

4. ผลดทไดจากสงครามครเซด (1) พวกจารกบญไดรบความพทกษ (2) การรกรานของพวกมอสเลมตองชงก (3) เกดความคนกนระหวางประชาชาต (4) เกดความกระตนใจในทางการคาพาณชย (5) ผลเกดแกอ านาจของครสตจกร

6. การขยายตวของลทธอยอาราม (บทท 16) 1. ระบบตางๆ ของอาราม

(1) เบนนดคตนส 529 นกบญเบนนดคท (2) ซศเตอรเซยนส 1098 นกบญโรเบอรท, เบอรนาด (3) แฟรนซศแคนส 1209 นกบญแฟรนซศ (4) โดมนแคนส 1215 นกบญโดมนค

2. ประโยชนบางประการของลทธอยอาราม (1) เปนศนยของความสงบสงด

70

(2) เปนสถานตอนรบใหความบรรเทาทกข (3) เปนทหลบภยของคนไมมทางรอด (4) การกสกรรม (5) การวรรณกรรม (6) การศกษา (7) การประกาศศาสนา

3. ผลรายบางประการของลทธอยอาราม (บทท 15) (1) ยกยองชวตถอโสด (2) กระทบกระเทอนตอชวตสงคมและชวตชาต (3) ฟมเฟอยและอธรรม (4) รดนาทาเรนใหมการถวาย

7. ศลปะและวรรณกรรมยคกลาง (บทท 16) 1. มหาวทยาลย 2. มหาวหาร 3. วรรณกรรมตนตว 4. ศลปะตนตว

8. เรมเคาของการปฏรปศาสนา (บทท 17) 1. ออลบเยนซส 1170 2. วอลเดนเซยนส 1170 3. ยอหน วคลฟ 1324-1384 4. ยอหนฮสส 1369-1415 5. เยอรโรม ซาโวนาโรลา 1452-1498

9. กรงคอนสแตนตโนเปลลม 1453 (บทท 17) 10. พวกนกปราชญและผน า (บทท 17)

1. แอนเซลม 1033-1109 2. อเบอรนารด 1079-1142 3. เบอรนารแหงแคลวอกซ 1091-1163 4. โธมาสอควนส 1226-1274

________________________

71

บทท 12

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหนง)ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถงกรงคอนสแตนตโนเปลลม

ค.ศ. 1453 อ านาจของสนตะปาปากาวหนาตอไป

__________________ ในยคนซงเปนระยะเกอบพนป ความสนใจของเรามงอยทครสตจกรภาคตะวนตกหรอ

ครสตจกรลาตนอนมทตงอ านาจอยในกรงโรม ซงยงคงเปนเมองหลวงแมวาอ านาจทางการเมองไดหมดไปแลว ครสตจกรฝายกรกมการปกครองมาจากกรงคอนสแตนตโนเปล เราจะไมพดถงมากนก เวนแตทมเรองราวเกยวพนกบประวตศาสตรของศาสนาครสเตยนในยโรป และจะไมเลาเหตการณไปตามล าดบ แตจะส ารวจความเคลอนไหวใหญๆ ซงมกจะควบคกนและกนไป

การขยายตวของอ านาจสนตะปาปาเปนเรองใหญออกหนาออกตาในสบศตวรรษของสมยกลางเราเหนแลววาโปพแหงโรมไดสมอางถอต าแหนง “บชอพครองทวสากล” และประมขของครสตจกรบดนจะไดดสนตะปาปาอางเปนผครอบครองเหนอประชาชาต เหนอกษตรยและจกรพรรด การขยายตวนมเปนสามระยะคอ โตขน ขนสงสด และเสอมลง

ระยะโตของอ านาจสนตะปาปาเรมดวยกรโกรท 1 “ผยงใหญ” ขนสต าแหนงสงฆราชอ านาจขนสระยะสงทกรโกรท 7 แตรจกกนมากในนามฮลเดแบรนด ขอใหเขาใจไวดวยวาตงแตแรกเรมมา สนตะปาปาแตละคนเมอขนสต าแหนงเปนไดเปลยนนาม แตกรโกรท 7 เปนสนตะปาปาคนเดยวทมนามสกลรจกกนมากในประวตศาสตรหลงจากททานไดขนสต าแหนงแลว กรโกรท 1 เปนผมใจจดจอกบศาสนา จนเรองของทานผนเลากนออกไปเปนทรจกดวา เมอทานเหนพวกเชลยในกรงโรมเผาชนหนงมผมงาม มตาสฟา กถามวาพวกนเปนเผาอะไร ไดรบค าตอบวาเปนเผา “แองกล” (องกฤษ) ทานกวา “นนแองกลเสดแอนเจล” (มใชแองเกลแตเปนแองเยล “ทตสวรรค”) ภายหลงเมอทานไดเปนสนตะปาปา ทานไดสงศาสนทตไปองกฤษเผยแผศาสนาครสเตยนแกประชากรองกฤษ กรโกรท 1 ไดขยายอาณาจกรของครสตจกรดวยความสนใจทางดานปฏบตการในการท าใหชาตในยโรปกลบใจ คอเวลานนชาวยโรปยงคงถอศาสนาพนเพของตวอย อกอยางหนงกรโกรท 1ไดน าคนพวกวสโกสทถอลทธเอเรยนในสเปนมาเชอถอตามจารตเดมได ทานไดตานทานสมอางของเปไตรอารค แหงคอนสแตนตโนเปลไดส าเรจ ทเปไตรอารคนนอางต าแหนงขนเปนบชอพครองทวสากล ทานไดท าใหครสตจกรปกครองปรมณฑลรอบกรงโรมอยางปกครองฝายโลกจรงๆ จงเปนการปทางขนสอ านาจโลกดวย

72

ประการฉะนดวย นอกจากนนยงไดขยายค าสอนบางบางขอของครสตจกรโรมเชนสอนใหมการกราบไหวรปปน สอนวาดวยการช าระลางวญญาณในเมองนรกและการเปลยนเพศสงสมมตหรอสอนใหเชอวาอาหารทประกอบพธศลระลก ขนมปงและน าองนธรรมดาจะกลายเปนกายและโลหตของพระครสตจรงๆ ดวยความมหสจรรย ทานเปนผสนบสนนอยางแขงแรงในเรองชวตอยอาราม ทานเองกเปนนกพรตผหนงมาแลว กรโกรท 1 เปนผบรหารการงานอยางสามารถทสดคนหนงในประวตศาสตรของครสตจกรโรมน และสมควรแกต าแหนง “ผยงใหญ” อ านาจของต าแหนงสงฆราชแหงโรมไดกาวหนาและนบถอกนทวไป กเพราะอทธพลของสนตะปาปาหลายองคทสบตอกนมาเปนล าดบตลอดหลายรอยป จะไดกลาวถงสาเหตบางประการทท าใหอ านาจสนตะปาปาหลายองคทสบตอกน

สาเหตหนงทการครองอ านาจของ “โรมดแล” เปนทยอมรบกนกวางขวางคอวา ในสมยตางๆ เมอเรมยคน อทธพลของสนตะปาปาสวนใหญเปนอ านาจเพอความชอบธรรม ครสตจกรเปนทพงพงทงของคนชนเจาใหญนายโตกบประชาชนพลเมองทอยใตปกครองของทานเหลานน ครสตจกรจะคอยท าหนาทยบย งมใหมการทารณกรรม ไมใหใชความอยตธรรม ปกปองคมครองผออนแอและเรยกรองสทธใหแกประชากร ในพระราชวงตางๆ เจาครองนครมากกวาหนงคนตองถกบงคบใหรบเอาภรรยาททอดทงอยางยตธรรมใหกลบคนมา และใหท าการรบรองใหเหมาะสมอยางนอยแมจะเปนเพยงพธภายนอก การปฏบตทไมดกมมาก คอสนตะปาปาหลายทานเหมอนกนทยกยอเอาอกเอาใจพวกเจาครองนครทประพฤตชวชาต แตลทธสนตะปาปาโดยทวไปในสมยแรกๆ ของยคกลางมจตใจฝกฝายในการปกครองด

การชงดกน ความไมแนนอนของการปกครองฝายโลก ท าใหเหนเปนการตรงขามกบความแนนอนและเปนระเบยบแบบแผนของการปกครองฝายครสตจกร ในระหวางสมยเหลานสวนมากทสดยโรปอยในสภาพเหลวแหลก พวกเจาครอบครองเกดขนมา ลมลงไป ปราสาทราชวงหนงท าสงครามรบพงกบปราสาทอกแหงหนง ไมมอ านาจทมนคงปกแผไป มหาอาณาจกรเกาลมลงไปในศตวรรษทหายโรปเกอบจะตกอยในความปนปวน จนกระทงศตวรรษทเกาเมออาณาจกรของคารมาญไดตงขนทายาททสบตอคารมาญหลายคนโดยมากออนแอ หลายคนใฝหาความชวยเหลอจากโรม และพรอมจะยอมยกอ านาจให เพอแลกกบความชวยเหลอ เมอใดครสตจกรไดอ านาจมาจากรฐเพราะทครสตจกรไดชวยเหลอแลว ครสตจกรจะยดอ านาจนนไวแนน

เมอการปกครองของรฐผนแปร ความมนคงของอาณาจกรของครสตจกรกเสรมมนขนเรอยๆ ในระหวางตลอดศตวรรษแหงความเลอนลอยเหลานนสภาพการณมสภาพตางๆ กน สวนครสตจกรนนยนหยดเปนหนวยเดยวเดดเดยวไมกวดแกวง ขอสมอางของโรมในการครองอ านาจไดรบการสนบสนนจากพวกบรรพชตอยางพรอมเพรยงกนเกอบทงสน ตงแตบชอพองคประธานลงมาจนถงบรรพชตชนตน

73

ในระหวางสมยกลางลทธอยอารามไดโตขนเตบใหญ ดงจะไดศกษาในตอไป พวกนกพรตพวกสมภารพากนเปนฝกเปนฝายกบพวกบรรพชตพวกบชอพในการรณรงคเอาอ านาจในทกๆ กรณครสตจกรมพนธมตรแขงแรงอยทกหนทกแหง และพวกพนธมตรเหลานกไมเคยหยดย งตอการเสรมสงใหความสนใจของครสตจกรกาวหนาไป

เปนเรองประหลาดเสยจรงๆ ในสมยกลางนม “สงเทยมเทจสงเสรมศาสนา” จ านวนหนงแพรออกมาสนบสนนอ านาจของโรม ถาเปนในสมยสตปญญาวชาความร สงเหลานคงไดถกส ารวจถกปดทง ไมมใครเชอถอ แตการศกษาในศตวรรษตางๆ สมยกลางไมมการวพากษวจารณสบคนความจรงกน ไมมใครสงสยเอกสารอะไรวาไมจรง เอกสารเทยมเทจตางๆ เหลานนไดแพรออกไปกวางขวาง ทกหนทกแหงยอมรบ ฉะนนเอกสารเทจเหลานท าใหขอสมอางของโรมไดการค าจนแขงแรงจนกระทงหลายศตวรรษลวงไปกวาจะไดมเคาใหรวาพนฐานทเชอกนตามเอกสารเทจนนตงอยบนความเทจ ไมใชความจรง

ฉบบหนงในเอกสารปลอมเหลานมขอความเรอง “คอนสแตนตนยอมมอบถวาย” หลงจากมหาอาณาจกรโรมนในยโรปลมไปแลวเปนเวลานาน มเอกสารฉบบหนงแพรออกมาเพอจะแสดงวาคอนสแตนตนผเปนจกรพรรดครสเตยนองคแรก ไดถวายอ านาจสงสดเหนอมณฑลตางๆ ทงหมดในยโรปทเปนของอาณาจกรใหแกบชอพแหงโรม คอทานซลเวสเตอร ท 1 (ค.ศ. 314-335) และประกาศวาบชอพแหงโรมเปนผครอบครองเหนอเหลาจกรพรรดเองอกดวย เอกสารฉบบนยงเปนเครองแสดงใหเหนวาเพราะเหตนเมองหลวงจงไดยายจากกรงโรมมาทคอนสแตนตโนเปล เพอไมใหมการทรงอ านาจคางอยในกรงโรมเปนการแขงขนกบสนตะปาปา

อทธพลยงใหญกวานนอกมากคอ เอกสารท าปลอมอกชดหนงเรยกวา เดอะพอลสดเครแทลออฟไอซโดร ไดแพรออกมาประมาณ ค.ศ. 830 เอกสารเหลานสมอางวาเปนค าขาดทเหลาบชอพแหงโรมคนแรกๆ เรมๆ ไดสงตอๆ มาตงแตพวกอครสาวกเรอยมา ตงใหสนตะปาปาแหงโรมมอ านาจสงสดเดดขาดเหนอครตจกรทวสากล ตงครสตจกรใหเปนอสระไมขนกบรฐ ไมใหมการลวงเกนบรรพชตทกต าแหนงยศไมวาดวยเหตผลใดๆ ของรฐ ในขนาดทศาลฝายโลกจะพพากษาคดใดๆ ทเกยวกบบรรพชตและครสตจกรไมไดเลย

ในสมยอนโฉดเขลาปราศจากการโตแยงทกทวงเอกสาร เหลานเปนทเชอกนอยางไมสงสยและไดเปนปราการปองกนสมอางของโรมอยหลายรอยป ไมมใครสงสยเอกสารเหลานวาไมจรง จนกระทงถงศตวรรษทสบสอง เมอเวลานนอ านาจของครสตจกรลงรากแนนเสยแลว และจนกระทงรงอรณของการปฏรปในศตวรรษทสบหกขอสมอางของโรมจงไดถกสอบสวน และปรากฏวาไมมมลฐานหลกฐานบางประการทแยงตอเอกสารเทจเหลานนมดงตอไปน

74

ภาษาในเอกสารเหลานนมใชภาษาลาตนแรกเรมในศตวรรษทหนงทสอง แตเปนภาษาลาตนในศตวรรษทแปดทเกา อนเปนภาษาททรดโทรมและปนเปไปแลว ต าแหนงตางๆ และสภาพตางๆ ทางประวตศาสตรทเอกสารเหลานนอางถงมไดเปนอยางทมในมหาอาณาจกร แตมอยในสมยกลางและผดกนไกล ขอพระธรรมทคดออกมาทงหลายแหล เปนขอทคดออกมาจากพระคมภรวลเกต(ลาตน) ซงเพงจะแปลกนในราว ค.ศ. 400 นเอง สารทเขยนนนมความประสงคเตมททจะแสดงวา วคเตอร บชอพแหงโรม ค.ศ. 200 เขยนถงทานเธโอฟลส บชอพแหงอาเลกซานเดรยผอยใน ค.ศ. 400 ในสมยเราจะคดอยางไรตอความสจรตของจดหมายทแสดงวาเขยนจากควนเอลซาเบธถงยอจวอชงตน?

ความเตบใหญของอ านาจสนตะปาปาถงแมโตขนกมไดราบรนนก มพวกเจาครองนครทเขมแขงคอยตานทานเชนกบพวกเจาทออนแอคอยออนนอม สนตะปาปาบางทานกออนแอ บางทานกชวราย โดยเฉพาะในระหวาง ค.ศ. 850 ถง 1050 เพราะเหตนท าใหต าแหนงหนาทไมใครไดรบการเชอถอ แมในเวลาทใกลอ านาจถงสดยอด

ระยะอ านาจสงสดระหวาง ค.ศ. 1073 กบ ค.ศ. 1216 ประมาณ 150 ป ทสนตะปาปาอยในต าแหนงครองอ านาจสงสดเดดขาด ไมเพยงแตเหนอครสตจกร แตเหนอประชาชาตทงหลายในยโรปดวย

อ านาจสงนบรรลถงในระหวางฮลเดแบรนดครองต าแหนง สนตะปาปาผนผเดยวทเปนทรจกกนดในนามเดมมากกวานามอนทตงใหเขากบต าแหนงวา สนตะปาปากรโกรท 7 ฮลเดแบรนดไดปกครองครสตจกรเปนอทธอ านาจอยเบองหลงพระทนงกษตรยมากกวา 20 ป กอนทไดสวมมงกฏสามชน ตอมาในระหวางทยงอยในต าแหนงสนตะปาปาจนกระทงสนชพในป ค.ศ. 1085 พอจะไดกลาวถงกจการใหญบางประการททานผนไดกระท าไป

ฮลเดแบรนดจดระเบยบการบรรพชตเสยใหม ซงก าลงมธรรมตกต าเตมท ระงบการทเรยกวาซโมน หรอซอขายต าแหนงหนาทในครสตจกร แตกส าเรจไดเพยงชวคราว ยกมาตรฐานธรรมทบรรพชตตองปฏบตทวกนหมด บงคบใหด ารงความเปนโสดในเพศบรรพชต อนการนไดรบการรบเรามาแลว แตไมสามารถบงคบใช จนกระทงถงสมยของฮลเดแบรนด

ฮลเดแบรนดไดปลดครสตจกรออกมาจากการควบคมของรฐ โดยไมใหกษตรยหรอจกรพรรดมสทธเสนอนามเลอกตงสนตะปาปาหรอตงบชอพ และโดยเรยกรองไมใหมการฟองรองเกยวกบบรรพชตหรอจ ากดใหเรองราวกรณของครสตจกรท าการสอบสวนกนในศาลของศาสนา เคยมธรรมเนยมมากอนวาในพธแตงตงบชอพ ใหบชอพมารบไมเทาและแหวนจากผเปนกษตรยทรงอ านาจอธปไตยและใหบชอพกลาวปฏญาณวาจะเปนผรองและภกดตอกษตรยในฐานะเปนกษตรยฝายโลก

75

การนโดยพฤตนยท าใหบชอพเปนผทผปกครองฝายโลกแตงตง ฮลเดแบรนดไดระงบการรบของและการปฏญาณนเสย

ฮลเดแบรนดท าใหครสตจกรมอ านาจสงสดเหนอรฐ พระจกรพรรดเฮนรท 4 เมอถกสนตะปาปากรโกรรกรานเอา ไดเรยกประชมสภาเหลาบชอพเยอรมน และชวนแกมบงคบใหออกเสยงถอดสนตะปาปาออกจากต าแหนง กรโกรกตอบโตดวยการตดสมพนธภาพ ชวนใหพลเมองของเฮนรทงหมดสละความภกดตอกษตรยเสย เฮนรเหนวาตนเปนฝายแพในใตรมธงของสนตะปาปา ในเดอนมกราคม ค.ศ. 1077 พระจกรพรรดไดถอดเครองทรงกษตรยหลวงออก สวมเสอขนแกะมายนอยปากทวารปราสาทของสนตะปาปาดวยเทาเหลาสามวนตดกน ทแคโนซซาในอตาลภาคเหนออนเปนททสนตะปาปาประทบอย เพอเขาออนนอมและรบอ านาจ (ตงแตนนมามค าพงเพยวา “ไปแคโนซซา” หมายความวาออนนอมตอสนตะปาปาหรอตอครสตจกร) อยางไรกตามทนใดทเฮนรไดอ านาจคนกลงมอท าสงครามกบสนตะปาปา และไลขบออกจากโรมไดส าเรจ ในไมชาตอมาฮลเดแบรนดกสนชพ ทงค าพยานไววา “ขาพเจารกความชอบธรรมและเกลยดการทจรต ขาพเจาจงตองตายในทเขาเนรเทศ” (เหลานเปนถอยค าของสนตะปาปาเองทจดรายเหตการณไว) แตบนทกชยชนะของสนตะปาปามอทธพลมากกวาทไดพายแพในคราวหลง

กรโกรท 7 มไดมงจะลบลางการปกครองของรฐ แตจะใหรฐยอมขนอยในปกครองของครสตจกรและขนตอสนตะปาปาผเปนประมขของครสตจกร ทานตองการใหอ านาจฝายโลกปกครองประชากร แตตองอยใตปกครองของอ านาจทสงกวา คออาณาจกรฝายวญญาณดงททานถอวาเปนเชนนน

สนตะปาปาอกทานหนง ซงรชกาลของทานเปนทแสดงวามอ านาจเหมอนน าขนสง คออนโนเซนทท 3 (1198-1216) ทานผนไดกลาวในพธเขารบต าแหนงวา “ผสบต าแหนงอครสาวกเปโตรยนอยกลางระหวางพระเจากบมนษย ต ากวาพระเจา แตเหนอมนษย เปนตลาการของมนษยทงสน มนษยคนใดจะพพากษาทานไมได” ในจดหมายราชการของทานฉบบหนงเขยนวา ส าหรบสนตะปาปานน “ไดรบมอบไมเพยงแตครสตจกรทงสนเทานน แตสนทงโลกดวย” พรอมดวย “สทธอ านาจสงสดทจะถอดจกรพรรดและกษตรยท งหลายออกจากต าแหนงได” สนตะปาปาผนไดรบเลอนขนสต าแหนงตงแตอายไดสามสบเจดป ตลอดรชกาลของทานๆ ไดครองสมอางอนสงนไดดวยความส าเรจ

ทานไดเลอกออตโตแหงบรนสวคขนเปนจกรพรรด ออตโตกประกาศตอหนาสาธารณะวาพระองคทานไดสวมมงกฏ “โดยพระคณของพระเจาและของอครสาวกผดแล” ตอมาออตโตไดถกถอดออกจากต าแหนงเพราะไมออนนอม แลวเลอกคนอนขนมาเปนจกรพรรดแทน สนตะปาปาไดตงตนเปนรฐบาลของกรงโรม วางบทบญญตใหขาราชการปฏบต ตวสนตะปาปาเองเปนเจาใหญสงสดอนน

76

เปนผลใหเกดตงรฐขนภายใตบงคบบญชาของรฐบาลสนตะปาปาโดยตรง เปนเหตการณน าใหเกด “รฐของครสตจกร” ทานไดบงคบฟลปออกสตสเจาราคะ กษตรยของฝรงเศสใหรบภรรยาทหยารางกนไปดวยความอธรรมใหรบกลบคนมา ทานไดตดสมพนธกษตรยยอหนขององกฤษ บงคบใหกษตรยยอมถอดมงกฏถวายแกทตของสนตะปาปา แลวรบเอาอกในฐานะทตองขนตอสนตะปาปาอนโนเซนทท 3 อาจนบวาเปนผใหญยงกวาสนตะปาปาทงหมดทใชอ านาจเผดจการ แตถาหากฮลเดแบรนดมไดเปนใหญขนมากอนแลว อนโนเซนทท 3 เองกหาไดอ านาจถงแคนไม

แตโดยทยโรปก าลงจะโผลขนจากแสงมวสมยกลาง และความภกดตอชาตกขนมาแขงกบความภกดทางศาสนา อ านาจของสนตะปาปาเรมเสอมลง ตงแตทบอนนเฟซท 8 ค.ศ. 1303 บอนนเฟซท 8 ไดสมอางความสงสงอยางสนตะปาปากอนๆ เหมอนกน แตกไดรบการเพกเฉยตอบอนนเฟซ หามเอดวารดท 1 แหงองกฤษมใหเกบภาษทรพยสมบตของครสตจกร และรายไดของสงฆแตกตองยอมตอกษตรย แตกเปนไปในรปการอลมอลวย โดยเงอนไขวาสงฆและบชอพจะตองแบงรายไดบ ารงอาณาจกรตามทอาณาจกรตองการ ทานพพาทกบฟลปคนงานของฝรงเศส ฟลปประกาศสงครามกบสนตะปาปา จบตวไปใสคก แตกปลอยออกมาอก ไมชาตอมากตายไปในความเสยใจตงแต ค.ศ. 1305 สนตะปาปาทกคนตองเลอกตงมาโดยค าสงของกษตรยฝรงเศส และอยใตบงคบบญชาของกษตรย และเปนเชนนอยกวา 70 ป

ระยะตงแต ค.ศ. 1305 ถง 1378 เรยกวา เชลยบาบโลน กษตรยฝรงเศสออกค าสงใหยายส านกงานของสนตะปาปาจากกรงโรมมาตงทอวกโนนภาคใตของฝรงเศส สนตะปาปากกลายเปนตวหนใตการปกครองของฝรงเศส ผทะเยอทะยานจะไดต าแหนงสนตะปาปาเกดขนทงในกรงโรมและในทอนๆ มทงเหลาสนตะปาปาและปฏปกษตอสนตะปาปาในประเทศตางๆ ค าสงตางๆ ของสนตะปาปาฝาฝนกนตามสบาย ตดสมพนธภาพกไมมใครสนใจ เชนเอดวารดท 3 แหงองกฤษออกค าสงใหทตของสนตะปาปาออกไปจากอาณาจกรของพระองค

ในป 1378 สนตะปาปาในต าแหนง กรโกรท 11 กลบมากรงโรมอก และในป 1414 การประชมทคอนสแตนซไดประชมกนเพอชขาดในระหวางสมอางของสนตะปาปา 4 ทาน ทกทานตองถกถอดออกหมดกอน แลวเลอกคนหนงขนมาใหม ตงแต 1378 เหลาสนตะปาปาคงส านกทกรงโรมตอไป ประกาศสถานะสงอยางแตกอน แตไมสามารถบงคบใหเปนไปตามประสงค

77

บทท 13

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสอง)อ านาจของศาสนาพระมหมมดเกดขน

_________________

ความเคลอนไหวถดมาทเรยกความสนใจของเรากคอ ศาสนาและอาณาจกรทตงขนโดยพระ มหมมดเมอเรมศตวรรษทเจด ซงฉกเอามณฑลแลวมณฑลเลาไปจากเหลาจกรพรรดกรก แหงคอน สแตนตโนเปลจนกระทงลบหายไปสน น าเอาครสตจกรภาคตะวนออกลงออนนอมจนเกอบจะเปนทาส และยงคกคามจะเอาชนะยโรปอกดวย หลงจากสบสามศตวรรษความศรทธาในศาสนาพระมหมมดกยงคงครอบครองเหนอพลเมองสองรอยลานคน และในทวปหนงคอ อฟรกากยงคงเตบโตอย

ผต งศาสนาคอพระมหมมด เกดทเมองเมกกะในอาราเบย ค.ศ. 570 ทานไดเรมวถชวตเปนผ พยากรณและผปฏรปในป ค.ศ. 610 เมออายไดสสบป ครงแรกไดสานศษยมาชาๆ แตไดเปนเหตขนเรอยๆ พอแกทตองประสบกบการขมเหง ทานไดหนออกจากเมองเมกกะในป ค.ศ. 622 เฮกราไดตงวนทพระมหมมดหนเปนวนเรมศกราชศาสนา พระมหมมดไดรวบรวมชาวอาหรบเผาตางๆ ทกระจดกระจายอยนนไวใตศาสนาและใตอ านาจของทานไดส าเรจ แลวไดตงเปนกองทพกลบเขาชงชยเมองเมกกะได เมอพระมหมมดไดสนชพในป ค.ศ. 632 เมอนนทานไดรบการนบถอวาเปนผพยากรณและผ ครอบครองทวทงอาราเบย

ศาสนาของพระมหมมดเรยกวา อสลาม “ยอมออนนอม” คอออนนอมตอพระทยพระเจาเหลาสานศษยไดชอวา มสลม พวกเขาไมใชนามสกลมหมมดเลย ชาวมสลมไดกลาวถงหลกขอเชอของเขาวา มพระเจาองคเดยว พวกเขาเรยกวา อลลาห ค านมก าเนดคลายๆ กบภาษาฮบร “อโลฮม” พระเจาเปนผ ก าหนดใหเหตการณทกอยางไดแกมนษย ไมวาเหตการณนนๆ จะดหรอราย ดงนนกจการทกอยางทเขากระท าไปจงเปนตามน าพระทยของพระเจาทงนน มเหลาเทวทตทงดและชวเปนจ านวนมากหลาย ไมมใครเหนตวของเทวทตนนๆ ได แตยงคงด าเนนการกบมนษยอยเรอย พระเจาไดประทานพระธรรมโอวาทไวในพระคมภรโกหราน เทวทตฆบลเอลเปนผมาตดตอกบพระมหมมด น าพระโอวาทมาใหเปนคราวๆ แตพระคมภรโอวาทนยงมไดรวบรวมขนจนกระทงหลงจากพระมหมมดสนชพแลว พระเจาไดประทานผพยากรณทไดรบการทรงดลมาหามนษย ในจ าพวกผพยากรณนนมผยงใหญอยสทาน คอ อาดม โมเสส พระเยซ และพระมหมมด ผทใหญกวาใครหมดผพยากรณในพระคมภรไบเบลทกคน ครสเตยนอครสาวกทงหมด และเหลาสาวกทมชวตอยกอนพระมหมมดถอวาเปนผพยากรณของชาว

78

มสลมดวย ตอไปภายหนาจะมการเปนขนมาจากตายเปนครงสดทาย จะมการพพากษา จะมสวรรคหรอนรกส าหรบทกคน

ครงแรกพระมหมมดเหนควรสงสอนปาวประกาศธรรมของเขาดวยอทธพลของความมมนษยธรรม แตตอมาไมชาเปลยนวธเปนนกรบ รวมกองอาหรบผเหยมโหดดรายแลวน าออกปราบปรามผไมเชอ ชาวมสลมไดเปลยนเอาศาสนาอสลามลงไวในแตละดนแดนแตละเผา เกบภาษ ใครขดขนตองถงตาย พระมหมมดมผสบต าแหนงตอ คอพวกกาหลบเปนรนๆ ท าการสรางมหาอาณาจกรอนไพศาลขนดวยดาบ ประเทศพาเลศไตน ซเรย ถกยดเอาไปในไมชา บรรดาสถานทศกดสทธของศาสนาครสเตยนตองตกอยใตอ านาจของศาสนาอสลาม มหาอาณาจกรกรโก-โรมนถกแยงเอาไปทละมณฑล ๆ ในไมชาเหลอแตกรงคอนสแตนตโนเปล ดงนนดนแดนทงหมดของศาสนาครสเตยนแรกเรมไดตกอยใตปกครองทงหมด ทไหนทพวกครสเตยนยอมออนนอมกยอมอนญาตใหมการนมสการไดภายใตขอก าหนดอนเครงเครยด ทางดานตะวนออกนนเหลามหาอาณาจกรของกาหลบแผเลยเปอรเซยเขาไปในอนเดย เมองหลวงของอสลามตงทกรงแบกแดดบนฝงแมน าไทกรซ ทางดานตะวนตกปราบปรามไดอยปตภาคพนอฟรกาเหนอทงหมด และสวนใหญของประเทสสเปน มหาอาณาจกรอนไพศาลเกอบจะทงหมดนไดมาภายในระยะรอยปหลงจากพระมหมมดสนชพ แตการกาวหนาไปทางดานยโรปตะวนตกตองถกหยดย งในฝรงเศสดานใตโดยคารลมารเตล คารลมารเตลผนไดรวบรวมชนเผาตางๆ ทกระจดกระจายกนอยไวใตการน าของชนชาตฟรงก ออกรบมชยเดดขาดทต าบลตรใน ค.ศ. 732 ถาไมมชยชนะสงครามทต าบลตร กอาจเปนไดวาทงทวปยโรปเตมไปดวยศาสนาพระมหมมด และตราวงเดอนครงซกจะแทนท เครองหมายกางเขน

ปญหานาสนใจถามวา ท าไมศาสนาพระมหมมดและอาวธจงมชยเหนอโลกภาคตะวนออก? จะไดเอยถงสาเหตบางประการคอ ผเชอในพระมหมมดพวกแรกเรมเปนคนอาหรบทดราย ชอบการรบราฆาฟน ไมเคยไดแพแกศตรตางชาต ตดตามผพยากรณของเขาดวยสจรตรอนรน มความเชอในการจะตองปราบปรามใหราบสน เขาเชอวาเขาท าตามพระทยประสงคของพระเจาใหส าเรจ และพวกเขาไดมก าหนดไวแลวใหท าการไดส าเรจ ทกคนทรบกบคนไมเชอแลวตายในสนามรบจะไดเขาสวรรคทนท มความเบกบานในกามราคะ สวนอกฝายทตรงกนขามกบจตใจทชนะอยเรอยไมเคยแพกคอชาตกรกในภาคเอเซยผมนสยขแพ ออนแอ ตงแตสมยบรมโบราณมากอนนานแลวดนแดนเหลานไดยอมออนนอมตอผพชต พลเมองหมดความองอาจ อยากจะยอมแพมากกวาจะชกดาบ อยากจะสงสวยมากกวาจะปองกนเอกราช จ านวนอนไพศาลของพลเมองในอาณาจกรกรกเปนพวกบรรพชตและนกพรตแทบทงนน พรอมจะสวดมากกวาพรอมจะส

79

ศาสนาอสลามดเหนอกวาศาสนาไหวรปสกการะไกลมาก คอเหลาศาสนาเดมในอาราเบยและในดนแดนดานตะวนออกของแหลมนนทอสลามเขามาแทนท และตองยอมรบดวยวาแขงแรงกวารปการณของศาสนาครสเตยนทไดพายแพไปนนดวย ครสตจกรภาคตะวนออกไมเหมอนภาคตะวนตก ไดเลกความอตสาหะปาวประกาศศาสนาไปนานแลว หมดฤทธแหงความรอนรนแลว มศาสนาแตรปมากกวารปธรรมและความรอนรนแหงจตวญญาณ

ในศาสนาของพระมหมมดมดานทสงตวอยบางและมสวนทมคาแกโลก ยงคงปรากฏอยจนถงทกวนน คอหนงค าสอนงายๆ เชอในพระเจาองคเดยว ทกคนมหนาตองออนนอมตอพระองคโดยนย ไมมความลกลบซบซอนแหงศาสนวทยา อนกอใหเกดความคดมากมายโตเถยงกนไมมประโยชน ไมจ าตองเปนปราชญจงจะเขาใจหลกขอเชอของศาสนาพระมหมมดได หลกอกขอหนงของศาสนาอสลามคอขดขวางการนมสการรปสกการะ ตลอดทวทงโลกครสเตยนรปปนของพระเการปเทวาเทวของกรซเพยงไดมรปปนภาพของนางพรหมจารมาเรยมาทงแทน และทงรปนกบวชนกบญส าหรบกราบไหวนมสการกนในทกครสตจกร พวกมสลมผลกทงท าลาย ประณามการนมสการรปทกชนดไมวาแกะสลก ปน หรอเขยน เปนการไหวรปสกการะทงนน พวกศษยพระมหมมดยงไดปฏเสธความเปนคนกลางของนกบวชนกบญทงสน โลกแหงครสตจกรเวลานนถอวา ความรอดมไดมไดดวยความเชอในพระครสตเทานน และเชอฟงพระองคในฐานเปนเจาเปนนาย แตถอวาความรอดจะไดดวยการสวดทองบนของสงฆและเหลาสาวกทจากโลกไปแลวทลขอให พวกศษยพระมหมมดกวาดสงเหลานออกไปหมด แลวสอนวาวญญาณแตละดวงจะเขาเฝาพระเจาไดเอง

ตลอดทวทงโลกมสลมมบญญตมใหดมน าเมา “สมาคมเวนของเมา” แรกทสดในโลกแหงประวตศาสตรคอพวกนาสารต ในพวกอสราเอล ผสบต าแหนงสวนใหญกคอศาสนาพระมหมมดทหามไมใหสานศษยดมเหลาและน าเมา และยงคงถอเปนหลกค าสอนอยจนบดน แตมไดประพฤตตามกนทวสากล เพราะทไหนทพวกศษยของพระมหมมดอยดวยกนกบชาวยโรปทนนกไมมการเชอฟงละเวนน าเมา

ในระยะแรก ๆ เหลากาหลบสงเสรมอกษรศาสตร พวกอาหรบไดใหเลขอกษร 1,2,3 ฯลฯ แกเรา ซงเปนทนยมใชกนมากกวาเลขโรมนทใชอกษรบอกจ านวนในทางดาราศาสตรพวกอาหรบไดท าแบบตวอยางของดวงดาวแรกทสด ส านกพระราชวงของกาหลบในนครแบกแดดเปนศนยกลางอกษรศาสตร พวกศษยพระมหมมดในสเปนมวฒนธรรมและอารยธรรมสงกวาอาณาจกรครสเตยนในยคนนในแดนนน แตความคบหนาแหงสตปญญาไดหยดลงเมอพวกเตอรกปาเถอนมาสบต าแหนงผน าโลกพระมหมมดแทนพวกซาราเซนส ผปราชญเรองทางวชาความร

80

จะวาดภาพศาสนาอสลามในดานดใหมากนกกไมได เราตองพจารณาดดานอนดวยทศาสนาพระมหมมดไมท าประโยชน บางดานทผด บางดานทรายกาจ ความผดตอมนษยธรรมชนแรกไดแกวธการประกาศเผยแพรศาสนาดวยดาบ สงเสรมมนษยใหมความเกลยดแทนทจะใหมความรก เมองไหนทตอตานคนในเมองนนตองตาย ผหญงตองถกน ามาเปนนางบ าเรอในปราสาทของผพชต น าพวกเดกๆ มาอบรมเลยงดใหมความเชอของพวกมสลม พวกเตอรกไดปฏบตเรอยมาหลายศตวรรษในการจบเอาเดก ลกครสเตยนเปนจ านวนเหลอจะนบวากพนตอกพนแยกไปจากพอแมของเขา เอาไปเลยงในดนแดนหางไกลใหเปนคนคลงศาสนาอสลาม

ความคดของศสานาอสลามเกาแกวา รฐกบสเหลาเปนอนหนงอนเดยวกนเดดขาด รฐบาลตงเปาไววาจะใชอ านาจศาสนาจนถงทสดเพอเสรมสงศาสนาแทและเพอก าจดศาสนาเทจ กอนสงครามโลกครงท 1 ศลตานแหงตรกเปนกาหลบดวย (“ผสบต าแหนงของพระมหมมด”) เมอตรกเปนมหาชนรฐศลตานกตกจากทนง ต าแหนงกาหลบกเลกกน การเปลยนแปลงอยางอนๆ ยงไดเกดขนอกเพราะความทนสมยของตรก เรองทมความหมายส าคญเรองหนงคอไดแปลพระคมภรโกหรานเปนภาษาพนเมอง ทอสตนบล ในป ค.ศ. 1932 พระคมภรโกหรานไดเอามาอานในสเหลาแหงซงตาโซเฟยเปนครงแรกในตรก

ความคดในศาสนาพระมหมมดเรองพระเจามมลฐานมาจากพระคมภรเดมมากกวาพระครสตธรรมใหมคดวาพระเจาดรายทารณแขงกราวแบบกษตรยชาวตะวนออก ไมมความรกส าหรบมนษยทไมเปนศษยของผพยากรณ (คอพระมหมมด)

ศาสนาอสลามเอาพระครสตออกพนไปจากค าสอนของเขาโดยพฤตนย ในทศนะของพวกศษยพระมหมมดเหนวา พระครสตมไดเปนองคพระผเปนเจาแหงแผนดนสวรรค มไดเปนพระบตรของพระเจา มไดเปนผชวยใหรอดของมนษย แตไดลดศกดลงมาเปนเพยงผพยากรณของชาตยวคนหนง ในทกดานดอยกวาพระมหมมด

ความคดเหนเรองสวรรค เปนทอยของผมบญในชวตหนา คนทอยในนนไมเปนผมวญญาณสงบ แตเปนชวตทอมเอมไปดวยราคะตณหา

หลกค าสอนทต าทสดชนหนงในศาสนามหมมด คอการกดฐานะของสตร เหนสตรเปนเพยงทาสหรอเปนของเลนของชาย ตรกสมยใหมไดแกไขสภาพนหายไป ในป ค.ศ. 1930 ใหสทธหญงท าการเลอกตงและรบการเลอกตงไดในการเลอกตงของเทศบาล แตภายนอกตรกแลวสตรไดรบความคารวะนอยในโลกพระมหมมด

ในวางการปกครองตามพนเมองนนรฐแบบพระมหมมดใชไมได ทงในประวตศาสตรและในวงการเมอง พวกศษยพระมหมมดท าการรบมชยอยางประหลาด และเกอบจะเปนการอศจรรยประดจ

81

กระแสน าเชยวไมมอะไรหยดย งได กวาดขามทวปตงแตประเทศจนถงประเทศสเปน แตคนพวกนแสดงวาไมฉลาด ไมรจกเลอกใชการปกครองมหาอาณาจกรทตงขน ดนแดนอสลามเปนดนแดนทปกครองกนอยางเลวทสดในโลก ประวตศาสตรของเตอรกในดานนตรงขามกบโรมนโบราณผแสดงวาไมเพยงแตชาวโรมนไดอาณาจกรมาใหญโตเทานน แตยงสามารถปกครองไดอยางฉลาดน าใหเกดความเจรญรงเรองแกทกๆ เมองทโรมนไดไว

82

บทท 14

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสาม)ราชอาณาจกรโรมนบรสทธ

ครสตจกรละตนกบครสตจกรกรกแยกกน

______________________ ตงแตศตวรรษทเกาจนถงศตวรรษทสบเกา เกดมองคการเมองอนนาประหลาดเกดขนระบอบ

หนงในยโรป แสดงออกใหเหนดานตางๆ ในระหวางชวอายคนตางๆ กน นามของระบอบการเมองนเรยกกนเปนทางราชการวามหาอาณาจกรโรมนบรสทธ คนทวไปเรยกกนวามหาอาณาจกรเยอรมนแตกมไดเรยกกนอยางนในทกกรณ ยโรปภาคตะวนตกของทะเลเอเดรยตคอยในสภาพโกลาหล ปกครองโดยเผาชนตางๆ ทชอบรบราฆาฟนกนมากกวาปกครองโดยรฐ ด ารงสภาพอยางนมาจนกระทงมหาอาณาจกรโรมนบรสทธมขนมา ถงแมตลอดเวลาของสภาพโกลาหลอลหมาน ความคดหวโรมนโบราณแหงความเปนอนหนงอนเดยวและเปนระเบยบเรยบรอยกยงคงมอย ความใฝฝนทจะใหมอาณาจกรเดยวเกดขนมาแทนกยงคงเปนต านานทยดถอกน แมอาณาจกรนนจะไดลมไปแลว

ตอนทายของศตวรรษทแปดมผยงใหญเกดขนคนหนงในบรรดาผยงใหญทสดในตลอดกาลคอ คารลมหาราช (ค.ศ. 742-814) คนเยอรมนอางวาเปนคารมาลมหาราช คนฝรงเศสเรยกวา ชารลมาญ ทานผนเปนหลานของคารลมารเตล ผพชตสงครามทต าบลตร (ค.ศ. 732) และเปนกษตรยของชนเผา ฟรงก แตตวเองเปนเผาเยอรมน ควบคมสวนใหญของประเทศฝรงเศส คารลหรอชารลกเรยก ไดตงตวขนเปนนายในดนแดนเกอบทงหมดในยโรปตะวนตก สเปนภาคเหนอ ฝรงเศส เยอรมน เนเธอรแลนด ออสเตรยและอตาล เปนมหาอาณาจกรหนงจรงๆ ขณะเมอมาเยอนกรงโรม ในวนครสตมาสป ค.ศ. 800 สนตะปาปา เลโอท 3 ไดเขาสวมมงกฏให ตงเปนคารลออกสตสจกรพรรดโรมน และถอวาเปนผสบต าแหนงของออกสตส คอนสแตนตนและบรรดาเหลาจกรพรรดองคกอนๆ คารลออกสตสไดปกครองเหนอจกรวรรดอนกวางขวางของทานดวยอ านาจและสตปญญา เปนผพชต เปนผปฏรป ผออกกฎหมาย ผอปการะการศกษาและครสตจกร

โดยทฤษฏแลวมหาอาณาจกรของทานผนย งยนอยพนป แตวาอ านาจทครอบครองเหนอยโรปอยางแทจรงเปนแตชวเวลาเลกนอย ความออนแอความไรสมรรถภาพของผสบต าแหนงคารลมาญ ความคลคลายของรฐตางๆ ทกระจายอย ภาษาพดผดกน พพาทกนเพราะผลประโยชนแหงชาต ท าใหอ านาจของมหาอาณาจกรโรมนบรสทธหรอมหาอาณาจกรเยอรมนตองจ ากดอยแตภาคตะวนตกจากแนวแมน า

83

ไรนเปนสวนใหญ แมในเยอรมนนรฐเลกรฐนอยกตงตวเปนอสระโดยพฤตนย ท าสงครามรบพงกนและกน เวลาสวนมากพระจกรพรรดปกครองแตเพยงในนามเทานน ถอวาพระจกรพรรดเปนประมขของครสตศาสนจกรภาคยโรปโดยต าแหนง ในประเทศฝรงเศส องกฤษ รฐตางๆ แหงแหลมสะแกน ดเนเวยน พระจกรพรรดไดรบการยกยองแตไมไดรบการเชอฟง เพราะอ านาจของจกรพรรดดงแตกอนนนจ ากดอยแตในเยอรมนนเทานน คลมไปถงอตาลกแตเงาๆ จกรวรรดของพระจกรพรรดจงเรยกกนทวไปวา “มหาอาณาจกรเยอรมน”

ภายหลงทเสยพระทนงไปโดยผสบตระกลของคารลมาญ กษตรยกขนสต าแหนงดวยการเลอกตง พระจกรพรรดเลอกขนมาโดยเจานายเจดองคผไดการก าหนดวาเปนผเลอก ในจ านวนจกรพรรดหาสบสองค เราพอเอยนามไดไมกองคทวาใหญยงทสดตงแตคารลมาญลงมา เฮนร ท 1 (พรานนก) ค.ศ. 919-936 เรมฟนฟมหาอาณาจกรซงไดพงลงแลว แตวาโอรสของพระองคทานคอออตโตท 1 (มหาราช) แตยงมไดสวมมงกฏเปนจกรพรรดจนกระทง ค.ศ. 951 และครองราชยอยจนกระทง ค.ศ. 973 ไดนบวาเปนผต งมหาอาณาจกรเยอรมนแทไมเกยวกบโรมน เฟรอเดอรคบารบารโรซซา (“หมวกแดง”) เปนผหนงทมอ านาจมากทสดในวงศจกรพรรด ทานไดไปดวยกบสงครามครเซดครงท 3 แตไดไปจมน าตายในเอเซยนอย เลยท าใหครเสดเทยวนนตองเลกลมไปกลางคน เฟรดเดอรกท 2 หลานของบารบารโรซซาไดสมญาวาเปน “ปรศนานาอศจรรยในประวตศาสตร เปนผรอบรและกาวหนา เปนคนมใจกวางทสดในสมยของทาน” ในทศนะเกยวกบรฐบาลและศาสนา สนตะปาปาไดตดสมพนธทานเสยสองครง แตในครเซดท 5 ไดตงองคเปนกษตรยแหงเยรซาเลม รดอฟแหงแฮพสเบอรก ผต งราชวงศออสเตรย ไดรบมงกฏจกรพรรดในป ค.ศ. 1273 เมอเวลานนเหมอนมแตต าแหนงเปลาๆ เทานนเอง แตไดทรงบงคบใหพวกเจาและขนนางผใหญใหยอมอยใตอ านาจของพระองคทาน ตงแตสมยของทานออสเตรยเปนรฐทมอ านาจยงใหญทสดในสหพนธเยอรมน และจากวงศตระกลของรดอฟแหงเฮพสเบอรก คารลท 5 เปนจกรพรรดเมอรงอรณของการปฏรป (ค.ศ. 1519-1556) เปนผสบต าแหนงปกครองของออสเตรย สเปน และเนเธอแลนด ทานไดพยายามอยางดทสดทจะรงพลประเทศใตปกครองของทานใหยงคงอยในศาสนาเกา แตกไมเปนผลส าเรจ ในค.ศ. 1556 ไดสมครใจสละราชสมบต ใชเวลาสองปสดทายแหงชวตของพระองคทานไปในการพกผอน

หลายศตวรรษในประวตศาสตรแรกเรมของอาณาจกรมการชวงชงอ านาจกนอยางรนแรงบางคราวถงกบเปดฉากท าสงครามกนขนระหวางจกรพรรดกบสนตะปาปา เหลาจกรพรรดกปลกปล าจะปกครองครสตจกร เหลาสนตะปาปากรณรงคจะปกครองมหาอาณาจกร ดงเราไดเหนเรองสนตะปาปากรโกรท 7 (ฮลเดแบรนด) แลว ทานไดบงคบใหจกรพรรดยอมอยใตอ านาจอยชวคราวหนงและสนตะปาปาอนโนเซนตท 3 กเปนผต งจกรพรรดและถอดจกรพรรดและกษตรย แตการรณรงคยงออน

84

ลงไปทกทๆ และเลกไปภายหลงจากการปฏรป เมอเสนเขตแดนระหวางครสตจกรกบรฐคอยๆ ก าหนดตวแนขน

เมออาณาจกรออสเตรยมความส าคญขนทกท เหลาจกรพรรดกขนครองต าแหนงสบตอกนรฐทงหลายในมหาอาณาจกรตางเปนอสระโดยพฤตนย จนกระทงต าแหนงจกรพรรดเกอบจะไมมความหมายเลยในศตวรรษทสบแปดทานวอลแตรคนผถนดในทางเยาะเยยพดวา “มหาอาณาจกรโรมนบรสทธไมเปนบรสทธ ไมเปนโรมน ไมเปนมหาอาณาจกร” การสบต าแหนงจกรพรรดสนสดลงในป 1806 เมอเวลานนโปเลยนขนสอ านาจสงสด ในปนนกษตรยแฟรนซศท 2 ถกบงคบใหสละต าแหนง “จกรพรรดแหงมหาอาณาจกรโรมนบรสทธ” และรบต าแหนงเปน “จกรพรรดแหงออสเตรย”

ครสตจกรกรกกบลาตนแยกกนไดกระท าเปนทางการในศตวรรษทสบเอด แตวาการนเปนมานานนกหนาแลวโดยพฤตนย ความเกยวดองระหวางสนตะปาปากบเปไตรอารคไดรณรงคกนมาเปนเรอนรอยๆ ป จนกระทงในป ค.ศ. 1054 สนตะปาปาไดสงผแทนมายงวหารเซนตโซเฟยในกรงคอน สแตนตโนเปล น าเอาโองการตดสมพนธมายนให ฝายเปไตรอารคกสงโองการตดสมพนธ ครสตจกรโรมและครสตจกรตางๆ ทขนแกสนตะปาปากลบไปเปนการตอบแทน ตงแตนนมาครสตจกรกรกและลาตนตางตงอยอยางไมเกยวของกน ตางกไมยอมรบฐานะครสตจกรของกนและกน โดยมากปญหาทเกดขนมาเปนเหตน าใหเกดแตกแยกนน ในสมยเรานเหนกนวาเปนเรองเลกนอย แตปญหานนเปนเรองใหญโตแยงกนดเดอดหลายศตวรรษมา บางครงถงขมเหงกนขมขน

ขอขดกนในฝายค าสอน หลกเกณฑผดกนในแงวา “ทมาของพระวญญาณบรสทธ” ครสตจกรฝายลาตนย าวา “พระวญญาณบรสทธมาจากพระบดาและพระบตร” ครสตจกรฝายกรกวา “พระวญญาณบรสทธมาจากพระบดา” ตดเอาค าวา “พระบตร” ออกเสย เพราะค านค าเดยวเทานนเปนเหตใหเกดการทมเถยงกนเปนการใหญ เขยนลงเปนหนงสอโตกนไมรเปนจ านวนเทาหนงเทาไหร ถงขนาดโลหตตองหลงไหลออกมาพลงๆ ในการรณรงคอนขมขน

พธบรการของครสตจกร ขนบธรรมเนยมผดกนจนเปนนสยประจ าตะวนออกและตะวนตก และขนบธรรมเนยมเหลานวางเปนบทบญญต พวกสงฆในครสตจกรภาคตะวนตกมขอหามมใหสมรส แตในครสตจกรภาคตะวนออกสมรสได ทวทกครสตจกรฝายกรกในปจจบนสงฆประจ าหมบานทกแหงจะตองเปนคนสมรสแลว ครสตจกรฝายตะวนตกบชารปปนปฏบตกนมาเปนพนปแลว ฝายครสตจกรกรกไมมใครไดเหนรปปน มแตเพยงรปภาพเทานน แตถงกระนนรปภาพกยงเปนภาพนนขนเปนตวตนและถอวาตองคารวะอยางสง ในพธศลแมสส (MASS) นนครสตจกรโรมนใชขนมปงไมมเชอ สวนครสตจกรกรกใชขนมปงธรรมดาในพธศลรวมผกพนธ (COMMUNION) เพอใหคานกบวน

85

บรการของยวทถอวนทเจด ทางตะวนตกจงไดท าบรการอดอาหารวนเสาร แตทางตะวนออกมไดท าตอมาภายหลงวนอดอาหารของโรมนคาธอลคไดเปลยนเปนวนศกรวนทพระเยซถกตรงกางเขน

แตสงทลกกวาพธบรการทผดกนอยางทไดกลาวน อนน าใหเกดแตกแยกกนของครสตจกรลาตนกบครสตจกรกรก คอสาเหตทางการเมอง เพราะเหตยโรปเปนอสระจากพระทนงของคอนสแตนตโนเปลในการสถาปนามหาอาณาจกรโรมนบรสทธ (ค.ศ. 800) แมกระทงหลงจากทมหาอาณาจกรเกาของโรมไดลมไปแลวใน ค.ศ. 476 ทศนะจกรวรรดยงคงมฤทธแรง และราชอาณาจกรใหมของชนเผาโกธ ฟรงก และเผาชนอนๆ ตางกถอเอาเองวาตวขนอยใตจกรพรรดทคอนสแตนตโนเปลในทางศาสนา แตเมอมหาอาณาจกรโรมนบรสทธสถาปนาขนแลวโดยคารลมาญกเลยถอวามหาอาณาจกรนเปนมหาอาณาจกรโบราณแยกออกมาเปนอสระจากเหลาจกรพรรดแหงคอนสแตนตโนเปล เมอเปนรฐอสระกจ าตองมครสตจกรอสระดวย

แตวาฤทธแรงอนมก าลงทสดอนน าใหเกดการแตกแยก คอความสมอางอนไมรจกหยดของครสตจกรโรมทจะเปนครสตจกรเผดจการทวไป และสนตะปาปา (โพพ) ของครสตจกรจะเปน “บชอพครองทวสากล” ทโรมครสตจกรคอยๆ คลมอ านาจเหนอรฐ สวนทคอนสแตนตโนเปลครสตจกรกท าการประจบประแจงรฐ ดวยประการฉะนการแยกกนในระหวางสองภาคกเกดขนตามมาอยางหลกไมพนเพราะความคดเหนขดกน และในทสดการฉกออกเปนสองซกใหญของครสตจกรกมาถงดงไดเหนในป ค.ศ. 1054

86

บทท 15

ครสตจกรยคกลาง (ภาคส)สงครามครเซด

_______________

ความเคลอนไหวใหญอกอยางหนงในยคกลางคอสงครามครเซด ด าเนนไปภายใตความด ารและโดยค าสงของครสตจกร เรมขนในปลายศตวรรษทสบเอด และด าเนนการเรอยมาเกอบสามรอยป ตงแตศตวรรษทสเรอยขนมาจนกระทงในปจจบนนนผคนเปนจ านวนมหมาท าการจารกบญกนทกๆ ป ไปยงเมองบรสทธ จ านวนผจารกบญทวขนไพศาลประมาณป ค.ศ. 1000 เพราะเวลานนคาดกนเกอบจะทวสากลวาเปนระยะก าลงจะสนโลก พระครสตก าลงจะเสดจมา แมกระทงเหตใหญทเขาคาดกนนนหาเกดขนตามนนไม การจารกบญกยงคงด าเนนอยเรอยไป ครงแรกพวกเจาหนาทฝายปกครองชาวมสลมในพาเลศไตนมความพอใจแตตอมาพวกจารกบญตองถกกดข ถกโจรภยบางทตองเสยชวต ในเวลาเดยวกนมหาอาณาจกรภาคตะวนออกอนออนแอถกคกคามโดยพวกถอศาสนาพระมหมมด และพระจกรพรรดอาเลกซศออนวอนสนตะปาปา เออรบานท 2 ใหน ากองทหารในยโรปมาชวย วญญาณแหงความกระเหยนกระหอลอเกดขนทวยโรป ใหมการปลดปลอยเมองบรสทธใหพนจากการปกครองของพวกมหมมด ผลแหงการกระเหยนกระหายนเกดเปนสงครามครเซดขน

สงครามครเซดครงส าคญๆ มเจดคราวดวยกน นอกจากนมอกหลายคราวทไมใครส าคญ กเรยกวาสงครามครเซดดวย ครเซดครงทหนงประกาศตงขนโดยสนตะปาปาเออรบานท 2 ในป ค.ศ. 1095 ทการประชมสมชชาแหงเคลอมอนท ทนนเหลานายทหารไดใชเครองหมายกางเขนขนเปนธงประจ ากองทพ แลวจดทะเบยนเปนกองทพตอสกบพวกซาราเซนส กอนทกองทพจะยกไปอยางเปนระเบยบ มนกพรตผหนงสมญาวา ปเตอรเฮอรมต ไดรวมพลผคนทมไดเคยฝกเคยหดการทหารมาเลยขนเปนกองก าลง กลาววาเปนจ านวน 40,000 คน แลวน ากนยกขบวนเดนทางมาทางตะวนออกหวงจะไดรบการอศจรรยของพระเจาชวยเหลอ ขบวนรวนเรไรสะเบยงออกเดนทางไปประสบกบความพายแพ หลายคนถกจบเปนทาส หลายคนตองเสยชวต (เรองครเซดของปเตอรเฮอรมตไมมหลกฐานของความจรง นกประวตศาสตรปจจบนไมใครเชอ) ครเซดแทรนแรกประกอบดวยพล 275,000 คน เปนทหารอยางดมาจากทกประเทศในยโรป น าโดยกอดเฟรยแหงบลลอง และคนอนๆ ทเปนชนยอด กองทพตองประสบความผนผวนเปนอนมากเนองจากบกพรองทางวนยและการแตกความเหนกนในพวกผน า ทสดทายไดยดกรงเยรซาเลมไดส าเรจและไดเกอบทงพาเลศไตยในป ค.ศ. 1099 ไดตงราชอาณาจกรขน

87

ในหลกเกณฑระบอบมลนาย สวนกอดเฟรยนนไมยอมรบต าแหนงกษตรย จงไดแตงตงขนเปนต าแหนง “เจาคณและผพทกษอโมงบรสทธ” พอกอดเฟรสนชพ บอลดวนนองชายขนครองกตงตวเปนกษตรย ราชอาณาจกรแหงเยรซาเลมไดตงอยจน ค.ศ. 1187 แตกอยในสภาพงอนแงนอยเรอยมา เพราะลอมรอบไปดวยมหาอาณาจกรของซาราเซนสทกดานเวนแตดานทางทะเล และตงอยหางไกลจากหมพนธมตรธรรมชาตในยโรป

ครเซดรนทสอง ไดกอเกดขนมา เพราะมขาววาพวกซาราเซนสก าลงแยงเอาเหลามณฑลรอบนอกของราชอาณาจกรเยรซาเลมไป และยงไดคกคามตวเมองเยรซาเลมเองดวย นกบญเบอรนารดแหงแครวอกซเทศนาปลกใจ ท าใหพระราชาหลยสท 7 แหงฝรงเศสและพระราชาคอนรารดท 3 แหงเยอรมนนน ากองทพใหญยกมาชวยยงสถานททบรสทธแหงตางๆ กองทพไดพบกบความพายแพครงแลวครงเลา แตในทสดเขาถงตวเมอง แตไมสามารถยดพนททเสยไปคนมาได แตไดสามารถยดเวลาทอาณาจกรจะลมลงทเดยวใหยนยงอยตอไปไดชวอายคนหนง

ในป ค.ศ. 1187 ซาลาดนน าพวกซาราเซนสมาแยงเอาเยรซาเลมคนไปได ราชอาณาจกรเยรซาเลมกสนสดลง แตกระนนต าแหนง “กษตรยแหงเยรซาเลม” อนวางอยกยงคงวางอยนานตอมา การเสยกรงเยรซาเลมไดเรายโรปใหม ครเซดรนทสาม (1189-1191) น าโดยกษตรยสามองค เฟรดเดอรคบารบารโรซซาแหงเยอรมนน ฟลปออกสตสแหงฝรงเศส และรชารดท 1 (กษตรยใจสงห) แหงองกฤษ แตเฟรดเดอรคผเปนแมทพและรฐบรษทดทสดไดจมน าตายไป กษตรยสององคทยงเหลอกทะเลาะกน ฟลปออกสตสหนกลบบาน สวนรชารดแมจะมก าลงใจสกเทาใดกไมสามารถน ากองทพถงกรงเยรซาเลมได แตสามารถท าความตกลงกนกบซาลาดนไดในเงอนไขวาพวกครสเตยนจารกบญคงไดสทธจะมาอโมงคบรสทธไดโดยมถกรบกวนกลนแกลง

ครเซดรนทส (1201-1204) ยงรายกวาไมส าเรจ เพราะกออนตรายใหญใหแกครสตจกรครสเตยนในทสด พวกทหารครเซดไดหนมาจดมงจะยดเมองบรสทธหนมาท าสงครามกบกรงคอนสแตนตโนเปล เขายดเขาปลนและเขาปกครองเหนอมหาอาณาจกรกรกเสยเอง ซงยนยงอยไดหาสบป และปลอยใหมหาอาณาจกรสนทาตกเปนแนวตานทานกนอ านาจของเตอรกทก าลงใหญขนทกท เปนพวกกระหายศก เปนเผาชนทไรอารยะธรรม เปนพวกทครอบครองอ านาจศาสนามหมมดสบแทนพวกซาราเซนสหลงจากทจบยคครเซดไดไมชา

ครเซดรนทหา (1228) จกรพรรดเฟรดเดอรคท 2 แมถกสนตะปาปาตดสมพนธแลว ไดน ากองทพมาพาเลศไตนและสามารถเอาขอตกลงไวไดวาเยรซาเลม แยฟฟา เบธเลเฮม และนาซาเรธ ยกใหเปนของครสเตยน แลวเฟรดเดอรคไดสวมมงกฏของกษตรยแหงเยรซาเลมเอาเอง (เพราะไมมเจาหนาททางศาสนาแหงโรมนจะสวมให เพราะอยใตรมธงของสนตะปาปา) เพราะเรองนพระจกรพรรดเยอรมน

88

ทกองคถอต าแหนงของ “กษตรยเยรซาเลม” ดวย และตอมาพระจกรพรรดแหงออสเตรยกเอาบางจนถง ค.ศ. 1835 แตดวยการพพาทระหวางสนตะปาปากบจกรพรรด ผลทไดจากครเซดกศนยไป เยรซาเลมถกยดกลบไปอกเปนของชาวมหมมดในป ค.ศ. 1244 และตกอยใตปกครองของชาวมหมมดมาตงแตบดน (ในวนท 8 เดอนธนวาคม ค.ศ. 1917 กรงเยรซาเลมยอมแพแกกองทพองกฤษ เดอนธนวาคม วนท 11 แมทพองกฤษไดรบค าสงใหยกเขาเมองท าการยดเปนทางการในนามของรฐบาลองกฤษ และในอ านาจของสมพนธมตร)

ครเซดรนทหก (1248-1254) ไดจดขนมาโดยพระราชาหลยสท 9 แหงฝรงเศสสมญาวานกบญหลยส ไดท าการบกเขาทางดานเมองอยปต แมครงแรกๆ ท าไดส าเรจ แตกตองแพและถกจบเปนเชลยโดยพวกมหมมด ตองเสยคาไถตวนกบญหลยสเปนมลคามหมา แลวยงไปตอไปยงพาเลศไตนไปพ านกอยทนนจนถง 1252 พระมารดาของพระองคสนพระชนมในฝรงเศสในต าแหนงผส าเรจราชการแทนพระองค นกบญหลยสจงจ าใจตองกลบประเทศฝรงเศส

ครเซดรนทเจด (1270-1272) คราวนกโดยการน าของนกบญหลยสอกเหมอนกนโดยรวมมอกบเจาเอดวารด แพลนเตเยเนทแหงองกฤษ ตอมาทานผนจดเปนพระราชาเอดวารดท 1 ไดเลอกทางเดนขบวนทพมาทางอฟรกาอกท แตนกบญหลยสไดมาสนชพททนส พระราชบตรไดท าสญญาสนตภาพ เอดวารดกลบมาองกฤษมาเปนกษตรย ครเซดคราวนทวไปถอวาเปนทสดทายและไมเกดผลอะไรเลย

มครเสดยอยๆ อยหลายคราว ไมมสกคราวทสมควรยกมากลาว ทจรง ตงแต ค.ศ. 1270 เรอยมาเมอมการรบพงอะไรกนขนกอางวาเปนสงครามครเซด แมจะท าเพอครสตจกรแตในนาม แมกระทงท าการรบกบพวก “มฉาทษฐ” ในประเทศครสเตยนเองกเรยกวาครเซดวย

พวกกองทพครเซดไมสามารถท าปลดเปลองเมองบรสทธจากครอบครองของพวกมหมมดได เมอหนมามองดในยคนนจะเหนสาเหตของการลมเหลว เรองหนงจะเหนไดชดในครเซดทกคราวคอ เหลากษตรยและพวกเจาผน าขบวนทะเลาะววาทกนไมรจกหยด ผเปนหวหนาแตละคนกถอเอาผลประโยชนและความสะดวกใหแกฝายของตนเปนทตง แทนทจะใหประโยชนแกสวนรวม ตางคนตางอจฉากนและกน มการกลววาเมอท าการส าเรจแกกองทพเลวฝายทชงดจะไดรบชอเสยงและอทธพลเลอนขนตรงกนขามกบการแตกแยกในกองทพครเซด กองทพซงระแวงกนและกน ตงใจท าการรบเพยงครงๆ กลางๆ ประจญกบอกฝายหนงทตงรบอนประกอบดวยทหารทรวมตวกนเปนอนหนงอนเดยว ไมกลวเปนไมกลวตาย เปนคนเผาทกลาหาญในสงครามเสมอ ท าการรบใตบงคบบญชาเดดขาดของแมทพคนเดยว ไมวาจะเปนกาหลบหรอสลตาน

แตเหตของความลมเหลวทลกลงไปอกนน คอพวกผน าไมมหวทางการเมองกนแทบทงนนไมมสายตามองเหนการณไกล คอยจองเอาแตผลใกลๆ ไมเหนความจรงวาในการตงราชอาณาจกรขนใน

89

พาเศไตนอนไกลจากบานเมองของเขาเองนบเปนเรอนพนไมล และทจะด ารงไวนนตองการการเสรมก าลงอยไมขาด ชยชนะไดเมองกเปนการรกรานไมใชเปนการปลดปลอย ชาวเมองพาเศสไตนตองถกกดลงเปนทาสของพวกครเซดโดยพฤตนย ถกบงคบใหสรางปราสาท ปอมปราการและสถานทตางๆ ใหแกเจานายทเขาเกลยด ชาวเมองจงใครตอนรบนายเกาชาวมสลมกลบมาท าการปกครองพวกเขา เพราะแมแอกของนายเกาจะหนกกยงเบากวาแอกของกษตรยครสเตยนแหงเยรซาเลม

ทงๆ ทมการลมเหลวตอการด ารงคงไวซงราชอาณาจกรครสเตยนในพาเลศไตน ผลบางประการกยงไดแกยโรปอนเกดจากสงครามครเซด ภายหลงสงครามครเซดพวกจารกบญกไดรบการคมครองจากรฐบาลตรก การขมเหงกหยดลง แมทจรงแดนพาเลศไตนกรงเรองขน เมองเบธเลเฮมนาซาเรธ และเยรซาเลมมพลเมองเพมขน มงคงขน เนองดวยขบวนการจารกบญกวาดไปทวพาเลศไตนภายใตความคมครองจากพนกงานตรก

หลงจากสงครามครเซดการรกรานของพวกมสลมตอยโรปกตองชะงก พฤตการณในศตวรรษเหลานนปลกยโรปใหเปนอนตรายจากอสลาม คนสเปนเกดก าลงใจรบกบพวกมวสผยดเอาเนอทไวตงครงแหลม โดยการน าของเฟอรดนานดและอซาเบลลาชาวสเปนในป 1492 ไดกดอาณาจกรของพวกมวสลงได และขบพวกมหมมดออกไปจากประเทศ ทางดานชายแดนตะวนออกของยโรปโปรแลนดและออสเตรยยนขนระวงตว ในป 1683 ตกระแสการบกของตรกกลบในสงครามใหญอนมชยใกลๆ กบกรงเวยนนา ชยชนะนแสดงวาอ านาจแหงมหาอาณาจตรตรกเรมเสอมลง

ผลอกอยางหนงจองครเซดไดแกความคนเคยกนระหวางชาตดขน ไมเพยงแตในพวกปกครองและหวหนา ทงนายทหารผนอยแมกระทงพลทหารของประเทศตางๆ เรมรจกกนขน ยอมรบนบถอผลประโยชนรวมกน มการคารวะกนและกนระหวางชาตขน และวางแบบสมานสามคคกนขนสงครามครเซดไดมสวนใหญในการน าความเจรญสยโรปปจจบน

สงครามครเซดกอใหเกดกระตนใจในทางการคา ความตองการอปกรณทกชนด-อาวธ สบยง มคคเทศ เรอก าปน- สงเสรมการอตสาหกรรมและการคาพาณชย พวกทหารครเซดกลบบานเลาเรองความมงคงของภาคตะวนออกวาม พรม ไหม เพชร และการพาณชยในสรรพสนคาประเภทเหลานเกดขนทวภาคตะวนตกของยโรป พวกพอคาพาณชยร ารวยกนขนคนชนกลางเกดขนในระหวางเจาและไพร หวเมองตางๆ มอ านาจมากขน ปราสาทเรมเสอมอ านาจลงในการปกครองบงคบบญชาเมองตางๆ ในศตวรรษตอมาเมองตางๆ ไดกลายเปนศนยอสระภาพและปฏรป แยกตวออกมาจากการปกครองตามอ าเภอใจของพวกเจานายและพวกสงฆราช

ครงแรกอ านาจในทางศาสนาทวขนมากมายใหญหลวงอนเนองจากสงครามครเซด ครสตจกรเรยกเมอใดกท าสงครามไดเมอนน โดยการนนเปนทแสดงวาครสตจกรคลมอ านาจเหนอพวกเจาและ

90

ประชาชาต ยงกวานนครสตจกรไดซอทดน ใหยมเงนเพอความมนคงของพวกนายทหารทไปสงครามครเซด ครสตจกรครอบครองสมบตกวางไพศาลทวทงยโรป ในการทเจานายผท าการปกครองบานเมองไมอย ท าใหบชอพและสนตะปาปาเขาปกครองบงคบบญชาเพมขน แตในผลทสดทายทรพยสมบตอนมหาศาลความทะเยอทะยานมากเกนไป ใชอ านาจฟมเฟอยของพวกสงฆ เหลานเราใหเกดความไมพอใจ เปนการชวยปทางใหเขาใกลตอการกฮอแขงขดตอครสตจกรโรมนคาธอลคในการปฏรป

91

บทท 16

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหา)การขยายตวของลทธอยอาราม

ศลปสมยกลางและวรรณกรรมศาสตร

_______________ เราไดศกษามาแลวเรองก าเนดของชวตอยอาราม ปลกตวอยสนโดดตามถ าของอยปตภาคบน

ระหวางศตวรรษทส สวนในยโรปความเคลอนไหวนครงแรกโตชา แตในสมยกลางแสดงวาจตใจของการอยอารามขยายใหญมากทงในพวกชายและหญง จ านวนนกพรตและนางชทวขนเปนจ านวนมหมาพรอมดวยผลดผลชว

ในภาคตะวนออกนกทรมานตนรนแรกๆ อยแยกกน ตางคนตางอยในถ าในกระทอมของแตละคนหรออยบนเสาของตน แตในยโรปตะวนตกเขาจดกนขนเปนนคมๆ อยรวมกน เมอนคมมขนาดโตขนคนอยเปนจ านวนมากขนกเกดความจ าเปนตองมระเบยบแบบอยางบางรปบางประการและการปกครองกน เวลาลวงไประเบยบใหญๆ เกดขนสอยาง

ระเบยบแรกทสดคอระเบยบ เบนนดคตนส ตงขนโดยนกบญเบนนดคตใน ค.ศ. 529 ทมองเตแคสสโนในอเพนนนสกงทางระหวางโรมกบเนเปล ระเบยบนไดโตใหญทสดในบรรดานคมนกพรตของยโรป และในระยะแรกๆ สงเสรมการเผยแพรศาสนาครสเตยนและอารยะธรรมของภาคเหนอ มกฎใหเชอฟงประธานของวดหรออาราม นกพรตหรอนางชไมใหมทรพยสวนตว และใหแตละคนรกษาความบรสทธ ระเบยบนใหมการขยนขนแขงการงาน ถางปาตดตนไม ระบายน าออกจากหอยหนองคลองบง ไถคราดพนทนา และสอนประชาชนใหรจกรศลปะและใชใหมประโยชนเปนอนมาก ระเบยบหลงๆ ตอมาเปนแตสาขาหรอสวนทงอดออกมาทางระเบยบเบนนดคตนส

ระเบยบซสเตอรเซยน เกดขนในป 1098 มงเสรมความเขมแขงของวนยของเบนนดคตนสซงก าลงคลายจะหยอนยานลง ไดนามมาจากเมองไซทอกซในฝรงเศส นกบญโรเบอรตเปนผจดตงระเบยบขนทนน แตในป 1112 ไดเสรมความเขมแขงและจดระเบยบอกทโดยนกบญเบอรนารดแหงคลาวอกซ ระเบยบนใหความสนใจแกศลปะมาก การกอสรางและวรรณกรรมศาสตร คดลอกหนงสอโบราณและเขยนขนใหมอกมาก

ระเบยบแฟรนซสแคนส ตงขนป ค.ศ. 1209 โดยนกบญแฟรนซสแหงแอสสส เปนผหนงททรงศลเครงทสด อทศตวอยางมากทสดมคนรกมากทสด ระเบยบนแพรออกมาจากอตาลอยางรวดเรวเตม

92

ยโรป และนยมใชกนเปนจ านวนมากทสดในบรรดาระเบยบอนๆ ทงสน กลาวกนวาในคราวมรณะดวยโรคระบาดทกลาวทวทวปยโรปในศตวรรษทสบส นกพรตในระเบยบแฟรนซสแคนสกวา 124,000 คนตองเสยชวตไปในการปฏบตการกบคนปวยหนกและคนตาย นกพรตพวกนนงหมสเทาเปนนสยเลยไดสมญาวา “โยคสเทา”

ระเบยบโดมนแคนส เปนระเบยบแบบสเปญ ตงขนโดยนกบญโดมนคในป 1215 แพรไปทวประเทศตางๆ ในยโรป ระเบยบนผดกบระเบยบอนๆ ในการเปนนกเทศนทองเทยวไปทวทกแหงท าการเสรมก าลงความศรทธาของผเชอและขดขวางความโนมนาวไปในทาง “นอกจารต” ซงในกาลตอมาไดกลายเปนผขมเหงดเดอดทสด พวกนนงหมด าหมดเลยไดสมญาวา “โยคสด า” ชาวคณะโดมนแคนสกบแฟรนซสแคนสยงไดชออกวา “โยคเมนดแคนส” เพราะคนสองจ าพวกนตองเลยงตวดวยทานของชาวบานซงเขาจะเทยวไปขอตามประตบาน นอกจากนกมระเบยบส าหรบหญงคลายๆ กน

ระบบของการด ารงชวตตรากตร าแบบตางๆ ทงหมดนเรมขนดวยความมงหมายอนสงสด และไดตงขนมาโดยคนทยอมสละตวเองทงชายหญง อทธพลมดบางชวบาง ครงแรกระหวางยคแรกเรมของระบบอารามแตละระบบเปนประโยชนแกสงคม ใหเราดผลดบางประการของลทธอยอารามนวามอะไรบาง

ตลอดสมยตางๆ ของสงคราม เกอบจะวาไมมรฐบาลปกครอง (สมยบานเมองไมมขอไมมแป) ทามกลางการรบราฆาฟนกนกยงมศนยแหงความสงบและสงบอยตามวดวาอาราม คนเปนอนมากทมความล าบากยากยงกไดพบทหลบภย ส านกอารามจะเปนทพกผอนของผเดนทางพเนจรเปนทอาศยของคนเจบปวยและคนขดสนจนยาก ซงวดจะบรรเทาทกขให ทงโรงแรมสมยใหมและโรงพยาบาลสมยใหมกเปนสงทโตตวขนมาจากระบบอารามนเอง ส านกอารามมกใชเปนทหลบภยของคนเขาตาจนอยเสมอ เขามารบความพพกษเชนสตรและเดก บรรดาอารามแรกเรมในบรเวนใหญและในทวปยโรปสงเสรมการกสกรรม โดยพวกนกพรตท าตวอยางในการระบายน า ทดน า สรางถนนหนทาง สอนพลเมองใหรจกเพาะทดน ในหองสมดของวดวาอารามไดเกบรกษาการวรรณกรรมโบราณไวเปนอนมาก ทงทเปนวรรณกรรมชนสงและในฝายครสเตยน พวกนกพรตท าการคดลอกหนงสอ เขยนประวตชวตของคนส าคญ ๆ ไว บนทกล าดบการณในสมยของตนและประวตศาสตรทลวงแลวมา ผลงานทางศาสนาทมคามากทสดกจดไวเปนอนมาก เชนบทเพลงของนกบญเบอรนาดและ “การเลยนแบบพระครสต” เขยนโดยเคมปส เหลานโลกจะคนพบไดตามในวด ถาพวกนกพรตตามวดไมเขยนประวตศาสตรขนเราจะไมรเรองราวของสมยกลางไดเลย ในการศกษาของเยาวชนพวกนกพรตเปนอาจารยหลกครส าคญทสด เกอบจะนบไดวาครกคอพวกนกพรตเทานน มหาวทยาลยและโรงเรยนเกอบทงหมดในสมยกลางเกดขนในอารามหรอวด

93

ในการเผยแพรพระกตตคณ พวกนกพรตไดเปนมชชนนารแรกเรม ไดเขาหาพวกปาเถอนทบกฝาเขามาและเปลยนใจเขาใหรบศาสนาครสเตยน ในจ าพวกผเผยแพรเหลาน นกบญออกสตน (มใชทานมหาบณฑตเทวศาสตร) เปนผออกจากโรมไปยงองกฤษ (ค.ศ. 597) และนกบญแพทรคเปนผเรมท าการเผยแพรในไอเรแลนดในป ค.ศ. 440 อนเปนตวอยางแกนกสอนศาสนาของอารามทงหลายเปนอนมาก แมผลดเหลานไดออกมาจากระบบของอาราม ผลรายกมดวยเหมอนกน ผลรายบางประการเหลานเหนไดชดเมอองคการอยในขนดทสด แตคอยๆ โตขนในยคหลงๆ เมอลทธของการอยอารามในอายถดมาตกต าลงทกท ความศรทธารมรอนอยางเมอแรกๆ หายไป เปาอนสงและวนยเครงครดหายไป ในจ าพวกผลรายเหลานมดงตอไปนคอ

ลทธอยอารามยกยองวาชวตโสดเปนชวตสงกวา อนเปนสงผดธรรมชาต นอกพระคมภรไดขมชนผดมสกลทงชายและหญงเปนจ านวนไมรกพนตอกพนคนในอายของเขาใหด าเนนชวตแบบอาราม คนทเลยงครอบครว คนทปลกบานเรอนอยอาศยมใชชายหญงชนดทสด แตเปนคนทมคตชวตต าตอยมาก ชวตอยอารามไดกดกนคนเปนอนมากออกจากครอบครว ออกจากสงคม ออกจากชวตพลเมองและชวตประเทศชาต ทงในยามสงบและในยามสงครามรฐตองการคนดใช แตคนดมาบดขเกยจอยเสยในวดวาอาราม ยนยนกนวากรงคอนสแตนตโนเปล และมหาอาณาจกรตะวนออกคงปองกนไวไดจากพวก เตอรก ถาหากพวกนกพรตและพวกจ าศลภาวนาจะไดหยบอาวธขนมารบสปองกนบานเมองของตน ทรยพสนของวดเพมพนขนกน าใหหยอนวนย เกดการฟมเฟอยเกยจคราน เปดชองใหแกการอธรรม วดเปนอนมากจมลงในการทจรต ระบบอารามทเกดขนใหมแตละระบบเปนเพราะความพยายามจะท าการปฏรป แตคนในวดกยงจมลงในความประพฤตเลว แตเดมอารามตาง ๆ เลยงตวดวยแรงงานของลกวดเอง แตในสมยตอมาเกอบจะเลกไมท างานเลย พวกนกพรตนางชเลยงตวดวยรายไดของทรพยสมบตททวขนเรอยๆ และโดยการรดนาทาเรนใหมการถวายจากครอบครวทงมและจน สงหารมทรยพทเปนของวดอยางแทจรงทงสนไดรบงดเวนการภาษอากร เปนภาระทตกอยแกสงคมนอกวดหนกขนทกท ทสดเหลอทจะทนบ ารงได การโลภของวดน ามาซงการทลายตวเองสญสน

เมอเปดการปฏรปในศตวรรษทสบหก วดทกแหงในยโรปภาคเหนอตกลงมาต าจนอยในความเขาใจของปวงชนวาเขาก าลงถกรดนาทาเรนและถกบบคนอยท วไป และคนอยในวดจ าตองท างานเลยงตวเอง

แตกอนเรยกยคนกนจนชนวา “สมยมด” แตกระนนศตวรรษเหลานไดใหงานชนใหญยงทสดแกโลกในบางประการในสงทฝนชวตใหงดงาม และทงนโดยอทธพลชกน าของครสตจกร

มหาวทยาลยเกอบทงหมดเกดขนในสมยกลาง สวนใหญสถาปนาขนโดยพวกนกพรต และเตบโตขนมาจากโรงเรยนทมขนกอน อนเปนโรงเรยนทเกยวเนองกบมหาวหารและวด เชนมหาวทยาลย

94

แหงปารสมนกศกษา 30,000 คน ในศตวรรษทสบเอด ภายใตการด าเนนการของทานอเบลารด มหาวทยาลยออกซฟอรดและแคมบรจและโบโลญา ซงมนกศกษามาจากทวทงทวปยโรปมาเลาเรยน มหาวหารทงหมดในยโรป ดวยฝมอกอสรางอนอศจรรยของชาวโกทค ซงโลกสมยใหมยงตองดแบบอยางและไมอาจหวงจะท าใหดกวาหรอแมแตเทยบเทา เหลานไดออกแบบและกอสรางขนในสมยกลาง การตนตวของการวรรณกรรมเรมขนในอตาล มเชน ดไวนคมเมดของทานดงเตซงเรมขนมาประมาณ 1303 ตอมาเปไตรอารคไดเขยนตามขนมาบาง (1340) และบอคแคคซโอ (1360)

ในประเทศเดยวกนและประมาณในเวลาเดยวกนกเรมการตนตวของศลปะโดยกออทโตในป 1298 นกเขยนระบายสภาพชนเยยมกเกดขนตามกนมาเปนชดๆ ชางแกะ ชางสลก ชางกอสราง นาระลกวาเกอบจะทกกรณไมมเวน นกระบายภาพครงแรกใชศลปะของเขาเพอการของครสตจกรงานของทานศลปนเหลานแมเวลานมเฉพาะตามเฉลยงวหารประดบอย กมก าเนดขนมาในครสตจกรและในวดอาราม

95

บทท 17

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหก)เรมปฏรปศาสนา

กรงคอนสแตนตโนเปลลม

พวกนกปราชญและผน า

____________________ ระหวางยคน และโดยเฉพาะตอนใกลเวลาทยคนก าลงจะปดลง พวยแสงของศาสนาไดเรมฉาย

พวยแสงของศาสนาไดเรมฉายพงมาเหนอยคแลว เปนสญลกษณสอวาจะตองมการปฏรปยงใหญเกดขน ความเคลอนไหวยงใหญทจะน าใหเกดการปฏรปครสตจกรเกดขนหาอยาง แตโลกยงไมพรอมรบได จงตองถกปราบลงราบดวยการขมเหงนองเลอด

ออลบเยนส หรอแคทาร “เพยวรตนส” โตใหญเดนขนมาในฝรงเศสภาคใต ประมาณ ค.ศ. 1170 คนพวกนไมยอมถอวาต านานโบราณจะใชเปนหลกได น าเอาพระครสตธรรมใหมขนมาใชกนทวไป ตอสคดคานหลกธรรมค าสอนทเกดขนมาจากกรงโรมเรองไฟช าระ นมสการรปปน และขอส าอางของพวกสงฆ แตวาคนพวกนยดถอทศนะประหลาดบางประการเขากนกบคณะแมนเคยนสโบราณ และไมรบพระคมภรเดม สนตะปาปาอนโนเซนทท 3 เรยกชมนมขบวนครเซดขนในป ค.ศ. 1208 จดการปราบปราม ชาวคณะนกายใหมตองถกกวาดลางดวยการประหารพลเมองทงบรเวณเกอบสน ทงพวกคาธอลคทงพวกนอกรตตองรบโศกนาฏกรรมไปดวยกน

คณะวอลเดนเซยนสไดตงขนมาประมาณเวลาเดยวกน ค.ศ. 1170 โดยทานปเตอรวอลโดผเปนพอคาแหงเมองลองก ทานไดอาน ไดอธบาย ไดเทศนาและแพรพระคมภรออกไป ใชขอพระคมภรเปนเครองมอเรยกรองใหสกบธรรมเนยมและหลกธรรมค าสอนของโรมนคาธอลค ไดสถาปนาระบบนกสอนศาสนาขน เรยกวา “คนยากแหงลองก” นกเผยแพรพระคมภรออกไปทวฝรงเศสภาคกลางและภาคใต ไดสานศษยขนเรอยๆ พวกนถกขมเหงขมขน ตองถกขบไลออกจากฝรงเศสแตไดมาพบทหลบภยในหวางเขาภาคเหนอของอตาล และคงทนยงยนอยไดตลอดมาหลายศตวรรษแหงการขมเหง นบวาเปนคนคณะเลกๆ พวกหนงทใหเกดนกายโปรเตสแตนทในอตาล

ยอหน วคลฟ ไดกอความเคลอนไหวขนในองกฤษ เพอความเปนอสระจากอ านาจของโรมนและเพอการปฏรปในครสตจกร ยอหน วคลฟ เกดในป ค.ศ. 1324 ไดรบการศกษาในมหาวทยาลยแหง

96

ออกซฟอรด ไดส าเรจเปนมหาบณฑตในวชาเทวศาสตร และมจตใจออกหนาในสภามหาวทยาลย ทานไดตอตโยคเมนดแคนทและระบอบการอยอาราม ไมรบและคดคานสทธอ านาจของสนตะปาปาทแผฤทธอยในองกฤษ ไดเขยนขอคดคานค าสอนเรองเปลยนสภาพ คอทไดสอนวาในการถอศลแมสส ขนมปงและน าองนเปลยนเพศเปนเนอและเลอดของพระครสตจรงๆ วคลฟสอนวาขนมปงและน าองนนนเปนแตเพยงเครองหมายสมมตเทานน ไดขย นขยอใหกระท าบรการนมสการของครสตจกรใหงายขนอกตามแบบอยางของพระครสตธรรมใหม ถาเปนในประเทศอนยอหนวคลฟตองถกประหารทารณไปเสยแลว แตนเปนในองกฤษทานไดรบการคมครองโดยผมอ านาจทสดในพวกขนนาง ค าสอนของยอหนวคลฟบางขอกถกมหาวทยาลยประณาม แตทานกไดรบอนญาตใหปลกตวไปสงบอยในบรเวณวดทลทเทอรเวอรทอยอยางสงฆทไมมใครรบกวน งานใหญยงทสดของทานคองานแปลพระครสตธรรมใหมเปนภาษาองกฤษจบในป ค.ศ. 1380 ทานไดแปลพระคมภรเดมดวย การชวยเหลอของมตรสหายส าเรจปรากฏออกมาในป ค.ศ. 1384 อนเปนปทวคลฟสนชพ สานศษยของทานไดสมญาวาโลดลารด คราวหนงมจ านวนมาก แตภายใตกษตรย เฮนรท 4 และท 5 ตองถกขมเหง และทสดสญหายหมดไป ค าเทศนาของวคลฟและการแปลไดกรยทางส าหรบการปฏรปครงยงใหญมโหฬาร

ยอหน ฮสส ในโบเฮมเมย (เกดป ค.ศ. 1369 ถกประหารทารณ ค.ศ. 1415) เปนผอานขอเขยนของวคลฟและเทศนาสงเสรมค าสอนของวคลฟ โดยเฉพาะเนนเรองการเปนอสระจากอ านาจของสนตะปาปา ฮสสไดรบแตงตงเปนอธการบดของมหาวทยาลยแหงกรงปราก มอทธพลแผทวโบเฮมเมยอยคราวหนง สนตะปาปาตดสมพนธยอหนฮสส และก าหนดวากรงปรากเปนเมองตองหามตราบทยอหนฮสสยงคงอยทนน ฮสสปลกตวไปซอนอยในทซอนและสงสารออกมาเสรมทศนะของทาน สองปตอมาฮสสตกลงใจไปวาความกนในสมชชาของครสตจกรโรมนคาธอลค ณ ทเมองคอนสแตนซใน เบเดนชายแดนประเทศสวตเซอรแลนด โดยทไดรบประกนจากจกรพรรดซยสมนดวาจะใหความคมครอง แตพระมหากษตรยกตองท าลายสญญาเสยเพราะถกอางหลกทวา “ไมตองรกษาสญญาอะไรกบคนนอกรต” ฮสสถกพพากษาเผาใหตายทงเปนในป ค.ศ. 1416 แตการณน (เผาฮสสทงเปน) ไดเราการปฏรปใหเกดในประเทศบานของทาน และไดท าใหโบเฮมเมยคกรนไปดวยอทธพลของทานตลอดหลายศตวรรษตงแตสมยของทาน

เยอรโรม ซาโวนาโรลา (เกด ค.ศ. 1452) เปนนกพรตอยในระเบยบโดมนคนทเมองโฟลเรนซในอตาล เปนสมภารแหงวดเซนทมารค ทานเทศนาเหมอนผพยากรณโบราณคนหนงคดคานความชวในสมยของทานทมในสงคม ในการศาสนา ในการเมอง ท าใหมหาวหารเตมลนดวยผคนกระหายกนมาฟง และไมแตเทานนยงพรอมจะกระท าตามค าสอนของทานดวย ทานไดเปนผบงการของเมองโฟลเรนซอยชวคราวหนงโดยพฤตนย และเปนผลท าทาจะใหเกดการปฏรปขนสนตะปาปาตดสมพนและจบใสคก

97

พพากษาแขวนคอแลวเอาศพเผาไฟทจตรสใหญของเมองโฟลเรนซ ทารณประหารนเกดในป 1498 เพยง 19 ป กอนทลเธอรตดแผนขอขดแยงของทานทประตมหาวหารทวตเตนเบอรก

กรงคอนสแตนตโนเปลลมในป ค.ศ. 1453 เปนเหตการณทนกประวตศาสตรก าหนดเปนจดแบงแยกของสมยกลางกบสมยปจจบน มหาอาณาจกรกรกไมฟนตวขนจากการทกรงสแตนตโนเปลเสยแตพวกครเซดในป 1206 แตการปองกนเขมแขงทงทเปนธรรมชาตและเลยนแบบธรรมชาตปองกนเมองอยนานใหพนพวกเตอรกผสบตอจากพวกอาหรบ น าในการครองอ านาจศาสนามหมมดมหาอาณาจกรตองถกเชอดเฉอนออกไปทละมณฑลๆ จนกระทงเหลอแตกรงคอนสแตนตโนเปล และในป ค.ศ. 1453 โมฮมเมดทสองน าเตอรกมาชงเอาไปไดเดดขาด ครสตจกรเซนทโซเฟยตองเปลยนเปนสเหลาในวนเดยว กรงคอนสแตนตโนเปลกลายเปนเมองหลวงของสลตานแหงตรกอยจนกระทง ค.ศ. 1920 และเปนเมองหลวงของอาณษจกรเตอรกซ ป 1923 เมองหลวงตรกกเปลยนมาเปนเมองแองการา ครสตจกรกรกยงคงด ารงอยตอไปดวยกนกบเปไตรอารคอะไรๆ กถกเชอดเฉอนไปหมด เวนแตอ านาจสทธทางศาสนายงคงอย อยในคอนสแตนตโนเปล (อสตนบล) กรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453 เปนอนสนสดแหงครสตจกรยคกลาง

ใหเราเอยยอๆ ถงนกปราชญและผมหวชนน าบางคนในยคทไดเรยนมาแลว ในระหวางพนปแหงครสตจกรยคกลาง คนส าคญๆ หลายคนเกดขน แตจะกลาวถงสกสทานทเปนผน าทางสตปญญาในสมยของเขา

แอนเซลม เกดป ค.ศ. 1033 ในไปเอดมอนดในอตาล ครงแรกกเหมอนคนอนๆ ทงหลายเปนนกศกษาทองเทยวไปในเมองตางๆ ไดมาเปนนกพรตในวดแหงเบคในนอรมงดและเปนสมภารวดในป 1078 ไดรบแตงตงจากวลเลยมรฟฟต อาชบชอพแหงแคนเตอรเบอร และเปนเจาอธการแหงครสตจกรเชดออฟองกแลนดในป 1093 แตแอนเซลมไดคดงางกนกบวลเลยมและผสบต าแหนงเฮนรท 1 เกยวกบความเปนอสระและสทธอ านาจของครสตจกร ตองถกเนรเทศไปทนทกขอยคราวหนง ทานเปนผเขยนวชาการทางเทวศาสตรและปรชญาเปนอนมาก ไดสมญาวา “ออกสตนท 2” สนชพในป ค.ศ. 1109

ปเตอรอเบลารด เกด ค.ศ. 1079 ตาย ค.ศ. 1142 เปนนกปรชญานกเทวศาสตร จงเปนนกคดทกลาหาญทสดในยคกลาง อาจนบวาเปนทานผนทเปนผสถาปนามหาวทยาลยแหงปารสซงเปนมหาวทยาลยแมของมหาวทยาลยตางๆ ในยโรป ชอเสยงของทานปเตอรอเบลารดในทางเปนอาจารยไดชกน านกศกษาเปนเรอนหมนมาจากทกภาคของยโรป และมหาบรษเปนอนมากในชวอายตอมาเปนเหลาคนทไดรบอทธพลทางความคดมาจากทานปเตอรอเบลารดนแทบทงนน ความองอาจในการคาดการณของทานและความคดเหนอนเปนอสระไดน าทานใหเขาไปใกลอนตรายของครสตจกรอยางหมนเหมกวาหนงครง ชอเสยงทโดงดงยงกวาการสอนและขอเขยนของทานคอเรองประโลมใจเรอง

98

ความรกในตวทานเองกบเฮลอยสคนงาม จนถงขนาดทานตองละปฏญาณชวตอยอารามของทานทงสองทานไดสมรสกน แตตอมาถกบงคบใหแยกกน ทงสองคนไดกลบเขาวดอก อเบลารดไดตายในต าแหนงสมภารวด เฮลอยซตายในต าแหนงสมภารนของวด

เบอรนารดแหงแคลวอกซ (1091-1153) มาในตระกลขนนางฝรงเศส ทานไดศกษามาในทางกฎหมาย แตไดเลกทงไปเพอจะหนมาเอาทางวด ในป ค.ศ. 1115 ทานไดตงวดขนทแคลวอกซ เปนวดในระเบยบซสเตอรซนอนปฏรปแลว และเปนสมภารองคแรกของวดน สาขาแหงระเบยบของทานฝงลกลงในหลายประเทศ ชาววดของคณะนไดสมญาวาเบอรนารดนซ ทานเบอรนารดเปนผมาชอเสยงในทางเปนนกคดลกลบซบซอนและนกคดทางปฏบต ทานไดเทศนาและสงเสรมครเซดรนสอง ในป 1147 เปนคนมความคดกวางใจสภาพทานไดคดคานและเขยนขอขวางการขมเหงชนยว บทเพลงนมสการของทานบางบทเชน “พระเยซและคดถงพระองคเทานน” และ “โอพระเศยรศกดสทธบดนตองบาดเจบ” ไดเปนเพลงรอยถวายในทกครสตจกร หลงจากททานไดสนชพไดยสบปเทานนกไดรบสถาปนาเปนนกบญเบอรนารด ลเธอรกลาววา “ถาจะมนกพรตทรงศลและเกรงกลวพระเจาอยในโลก ผ นนคอนกบญเบอรนารดแหงแคลวอกซ”

โธมาสอควนาส เจาปญญาใหญยงทสดของยคกลางคอคนน ชวตของทานอย 1226 ถง 1274 ไดสมญาวา “ศาสตราจารยสากล” “เทพแหงศาสตราจารย” และ “เจาแหงนกปราชญ” ทานไดเกดในอควโนในรฐจกรเนเปล ทานไดเขาเปนนกพรตในระเบยบโดมนคน การนเปนการขนใจครอบครวของทาน เคานแหงอควโน เมอเปนเดกเปนคนเงยบ จนไดสมญาวา “ววใบ” แตอาจารยของโธมาสอควนนาสคอทานออสเบอรตสแมกนศไดวา “สกวนหนงววตวนจะท าใหโลกกกกองไปดวยเสยงของมน” ทานไดเปนปรชญาเมธและนกเทวศาสตรทมชอเสยง และมสทธอ านาจสงกวาใครหมดในสมยกลาง ขอเขยนของทานยงคงใชเปนหลกอางกนอยบอยๆ ในปจจบน โดยเฉพาะพวกนกปราชญฝายโรมนคาธอลคคดเอามาใชเปนมาตรฐาน ทานสนชพในป ค.ศ. 1274 และไดรบสถาปนาขนเปนนกบญในป ค.ศ. 1323

99

สงเขปของบทท 18,19,20

ภาวะการณทวไปในยคทหา, ครสตจกรปฏรป ตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453 ถงสนสดสงครามสามป ค.ศ. 1648

1.พลงทน าขนกอนใหเกดการปฏรป (บทท 18) 1. เรอเนชองซ (วทยาการกลบเฟองฟ) 2. ประดษฐกรรมการพมพ 3. วญญาณชาตนยม

2. การปฏรปในเยอรมนน (บทท 18) 1. ชายใบลางบาป 2. ขอแยงเกาสบหาขอ 3. เผาบลลเอกสารแจงโทษของสนตะปาปา 4. สภาใดเอทแหงเมองวอรมส 5.ปราสาทวาทเบอรก 6. นามโปรเตสแตนท

3.การปฏรปในประเทศอนๆ (บทท 19) 1. ในสวตเซอรแลนด 2. ในราชอาณาจกรสะแกนดเนเวย 3. ในฝรงเศส 4. ในเนทเธอรแลนด 5. ในองกฤษ (1) ภายใตเฮนรท 8 (2) ภายใตเอดวารดท 6 (3) ภายใตควนแมร (4) ภายใตควนเอลซาเบธ 6. ในสกอตแลนด

4. หลกเกณฑของศาสนาปฏรป (บทท 19) 1. ศาสนาตามหลกพระคมภร 2. ศาสนาตามหลกเหตผล

100

3. ศาสนาประจ าตวบคคล 4. ศาสนาฝายจตวญญาณ 5. ศาสนาประจ าชาต

5. ปฏรปซอน (บทท 20) 1. ปฏรปภายในครสตจกรคาธอลค 2. ระบอบของเยซอท 3. การขมเหงเอาจรงเอาจง 4. องคการประกาศศาสนาตางประเทศของโรมนคาธอลค 5. สงครามสามสบป

6. พวกผน าของยค (บทท 20) 1. เดสเดอเรยส อราสมส 1466-1536 2. มารตน ลเธอร 1483-1546 3. ยอหน แคลวน 1509-1564 4. โธมาส แกรนเมอร 1489-1556 5. ยอหน นอกซ 1505-1572 6. อคเนเทยสแหงโลโยลา 1491-1556 7. แฟรนซส เอกซาเวย 1506-1552

_______________________

101

บทท 18

ภาวะการณทวไปในยคทหาครสตจกรปฏรปตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453ถงสนสดของสงครามสามสบป ค.ศ. 1648ภาคหนง

การปฏรปในเยอรมนน

__________________ ในยคนระยะสองรอยป มเรองใหญของความสนใจคอ การปฏรป ซงเรมขนในเยอรมนนแลว

แพรไปทงยโรปภาคเหนอ เปนผลใหเกดการสถาปนาครสตจกรประจ าชาตขน ไมมการภกดตอโรม ใหเราสงเกตดพลงทน าขนกอนใหเกดการปฏรป และความคบหนาออกไปมหาศาล

พลงหนงคอความเคลอนไหวทรจกกนดในค าวาเรอเนซองซ หรอยโรปตนขนสนใจกนใหมในวรรณกรรม ศลปะ และวทยาศาสตร การเปลยนความมงหมายตามแบบสมยกลางมาเปนสมยใหมตลอดจนแนวความคด ในระหวางสมยกลางความสนใจของบรรดานกปราชญปกอยกบความจรงของศาสนา ทงปรชญาตามทเกยวของกบศาสนา ทงเจาความคดและนกเขยนตามทเราไดเรยนแลวเหนแลวกเปนคนจ าพวกนกบวช แตในการตนตวขนน ความสนใจอยางใหมเกดขนในวรรณกรรมชนสงภาษากรกและภาษาละตน ศลปะ ไมชากปลกออกมาจากทางศาสนา และดวยความสนใจน พวยแสงแหงวทยาศาสตรสมยใหมกฉายมาเปนครงแรก บรรดาพวกผน าของความเคลอนไหวโดยทว ๆ ไปกมใชนกบวชหรอนกพรต แตเปนฆราวาส โดยเฉพาะในอตาลทเรอเนซองซเรมกอตว มใชความเคลอนไหวทางศาสนาแตเปนทางอกษรศาสตร แตยงไมถงกบแสดงเปนปฏปกษกบศาสนาโดยเปดเผย เพยงแตมทาทสงสยหรอคนควา นกศกษาชาวอตาเลยนในยคนนโดยมากไมมชวตทางศาสนา แมแตเหลาสนตะปาปาในสมยนนแสดงวามวฒนธรรมมากกวามความเชอความศรทธา ตอนเหนอของภเขาแอลในเยอรมนน องกฤษและฝรงเศส ความเคลอนไหวคอนขางไปทางศาสนามากกวาตนตวตอความสนใจพระคมภร ภาษากรกและภาษาฮบรคนควาหารากฐานความจรงของความเชอโดยไมค านงถงหลกขอเชอทโรมก าหนดขนไว ทกหนทกแหง ทงเหนอทงใตเหมอนกน เรอเนซองซท าการบอนท าลายครสตจกรโรมนคาธอลค

ประดษฐกรรมการพมพเปนเครองชวนใหมการสงขาวสาร และรวมมอกบการปฏรปทก าลงจะเกดขน คอชวยการปฏรปในดานการพมพเผยแพร ทานกเตนเบอรกเปนผคดคนการประดษฐขนไดในป ค.ศ. 1455 ทเมองเมเยนซบนฝงแมน าไรน หนงสอตางๆ พมพออกมาไดตามวธทท าการสบเปลยน

102

ตวอกษรได และแพรออกไปเปนเรอนพนๆ ฉบบอยางงายดาย เมอกอนประดษฐการพมพขนน ตงแตดงเดมมา หนงสอจะแจกจายออกไปไดอยางรวดเรว กแคทคนจะเขยนคดลอกขนดวยมอ ในสมยกลางพระคมภรไบเบลเลมหนงราคาเทากบคาแรงงานเปนป ของคนๆ หนง การทหนงสอเลมแรกทพมพขนโดยทานกเตนเบอรกนนคอหนงสอพระคมภรไบเบล ยอมเปนสญลกษณอนส าคญทแสดงใหเหนความตองการพระคมภรสกเทาใดในเวลานน การพมพท าใหพระคมภรใชกนทวไป ท าใหเกดการแปลขนและเผยแพรออกไปในทกภาษาของยโรป คนผอานพระครสตธรรมใหมไมชากทราบความจรงวา ครสตจกรของสนตะปาปานนไกลจากอดมคตของพระครสตธรรมใหมมากนก ค าสอนใหมๆ ของเหลานกปฏรปจดขนเปนเลมสมดใหญเลกในทนททสอนออกไป แลวจ าแนกแจกจายแพรออกไปทวยโรปเปนเรอนลานๆ ฉบบ

ในยโรปกยงมวญญาณชาตนยมเกดขนดวย แตประการนผดกบในสมยกลางทชงดกนระหวางพระจกรพรรดกบสนตะปาปา ซงวญญาณชาตนยมนเปนความเคลอนไหวของพลเมองมากกวาความเคลอนไหวของกษตรย ความรกชาตของพลเมองเรมแสดงตวออกมาในการไมเตมใจยอมอยใตบงคบตางชาตทอยเหนอครสตจกรแหงชาตของเขาเอง ไมยอมใหสนตะปาปาผอยตางบานตางเมองเปนผ แตงตงบชอพส สมภาร และต าแหนงสงๆ ในครสตจกร มความไมพอใจบรจาคเงนถวายทเรยกวา “เงนของเปโตร” (Peter’s pence) ส าหรบบ ารงสนตะปาปา และสรางครสตจกรตางๆ ของรฐในโรม มความตงใจจะแยกอ านาจจากสมชชาครสตจกร ใหบรรพชตลงมาอยใตกฎหมายและศาลช าระความเดยวกนกบฆราวาส วญญาณชาตนยมนเปนพลงหนนความเคลอนไหวแหงการปฏรปอยางแขงแรง ขณะเมอวญญาณแหงการปฏรป และความใครไดเอกราชตนตวขนทวทงยโรป เพลงระเบดขนกอนในเยอรมนน ในปวงชนทมสทธเลอกตงแหงแซกโซน ภายใตการน าของมาตน ลเธอร นบบวชและศาสตราจารยในมหาวทยาลยวทเทนเบอรก ใหเราพจารณาดระยะแรกเรมบางประการ

สนตะปาปาเลโอท 10 ผก าลงครองต าแหนงอย ตองการเงนกอนมหมาเพอเอามาสรางมหาวหารเซนทปเตอรทกรงโรมใหส าเรจเสรจไป ไดอนมตใหพนกงานผหนงนามวา ยอหน เททเซล ตระเวนไปทวเยอรมนนขายบตรมลายเซนนามของสนตะปาปาเอง เปนบตแสดงวาใหอภยโทษแกความบาปทงหมด ยกบาปใหไมแตเฉพาะผถอบตรนเทานน แตถาใครซอบตรนเผอแผแกมตรสหายของตวทงทยงมชวตและตายไปแลว บาปของเขาเหลานกยกใหไดดวย โดยไมตองสารภาพ ไมตองกลบใจ ไมตองทณฑกรรม หรอไมตองใหนกบวชยกให เททเซลรองขายวา “ทนใดทเงนของทานตกถงกนหบดงกรง....วญญาณของมตรสหายของทานจะขนมาจากไฟช าระขนสสวรรคเลย” ลเธอรไดเทศนาโตแยงเททเซลและการขายใบลางบาปของเขา ประณามค าสอนของเททเซลอยางไมยบย งเลย

103

นกประวตศาสตร ก าหนด เวลาอนแนนอน ของการเรมมหาปฏรปเปนวนท 31 ตลาคม ค.ศ. 1517 เชาวนนนมารตนลเธอรตอกแผนปายตดกบประตไมโอกของมหาวหารวทเทนเบอรกมขอความเกาสบหาขอ เกอบทงหมดเกยวกบการขายใบลางบาป แตในขออางของขอแยงเหลานนเปนการโจมตตอสทธอ านาจของสนตะปาปาและการบรรพชต เจาหนาทปกครองครสตจกรพยายามใชอ านาจบงคบกไมส าเรจ หลอกลอใหตายใจกไมเปนผล ลเธอรคงยนมน พายยงโหมเขาใสทานกยงท าใหทานเดดเดยวยงขนในการขดขวางหลกธรรม และการปฏบตอนใดทไมมพระคมภรอนบรสทธสนบสนนได

หลงจากทโตแยงกนหลายครงหลายหน และสมดแถลงการณไดพมพออกแจกจายไปเปนอนมากซงท าใหความเหนของลเธอรรกนไปทวทงเยอรมนน ค าสอนของลเธอรกถกประณามเปนทางการลเธอรถกตดสมพนธโดยใบบลลของสนตะปาปาเลโอท 10 ในเดอนมถนายน ค.ศ.1520 (บลล คอ ค าโองการของสนตะปาปา บลลมาจากค าละตนวา บลลา “ตรา” เอกสารทกอยางทตตราเปนทางการกเรยกวาบลล) เฟรดเดอรคผไดรบเลอกขนครองแซกโซนไดรบค าสงใหสงตวลเธอรไปสอบสวนและรบโทษ แตแทนททานเฟรดเดอรคจะจดสงตว ทานกลบท าการคมกนพทพษไวอยางออกหนา เพราะเฟรดเดอรคเหนดวยกบทศนะของลเธอร ลเธอรตอนรบการตดสมพนธดวยอาการย วเยา โดยเรยกใบบลลนนวา “ใบบลลระย าของเจาตวปรปกษของพระครสต” วนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1520 ลเธอรไดเอาใบบลลนมาเผาตอหนาธารก านลทประตวหารวทเทนเบอรก ตอหนาชมนมศาสตราจารยมหาวทยาลย นกศกษา และประชาชน และยงไดเผาเสยพรอมดวยส าเนาบญญตกฎหมายตอทายดวยอ านาจของเจาหนาทโรม การนประกอบขนเปนการผละเดดขาดของลเธอรจากครสตจกรโรมนคาธอลค

ในป 1521 ลเธอรมาอยตอหนาไดเอทหรอสภาการปกครองสงสดของเยอรมนน เปดประชมทกรงวอรมสบนฝงแมน าไรน พระเจาชารลท 5 พระเจาจกรพรรดองคใหมใหสญญาจะรกษาความปลอดภยให ลเธอรไดไปในทประชมทงๆ ทเพอนฝงพากนทกทวงวาอาจตองประสบวบตเชนเดยวกบยอหนฮสสในสภาวะคลายกนทสมชชาแหงคอนสะตานซ ในป 1415 ลเธอรวา “ขาพเจาจะไปทกรงวอรมส แมจะมปศาจจองเอากบขาพเจามากเทากระเบองมงหลงคา” เดอนเมษายนท 17 ค.ศ. 1521 ลเธอรยนอยตอหนาสภาไดเอท มพระจกรพรรดเปนประธานการประชม ในการตอบค าถามวาลเธอรจะถอนค าในหนงสอของเขาไดไหม? เมอลเธอรพจารณาดแลวตอบวาเขาจะถอนค าอะไรไมได เวนแตอะไร ๆ ทพระคมภรหรอเหตผลไมสนบสนน ลเธอรไดตอบและตอทายดวยค าวา “ขาพเจายดมนอยตามน ขาพเจาท าอะไรอกไมได ขอพระเจาชวยขาพเจา อาเมน” พระเจาจกรพรรดชารลถกรบเราใหจบลเธอรในหลกทวา ไมตองซอถอสตยกบคนนอกรต แตลเธอรไดรบอนญาตใหออกจากวอรมสไปเปนอสระไดโดยสงบ

104

เมอลเธอรก าลงเดนทางกลบบาน ทหารของเฟรดเดอรคเจาเมองกจโจมเขาจบตวเพอคมภยใหแกทาน แลวน าตวไปยงปราสาทวาทเบอรกในธรงกเยย ทานไดอยทนนเกอบปในอาการปลอมตวซงในเวลานนพายแหงการสงครามและการจลาจลในมหาอาณาจกรก าลงดเดอด แตทานลเธอรมไดอยวาง ในระหวางทพกหลบอยนน ทานไดท าการแปลพระคมภรใหมเปนภาษาเยอรมนอนเปนงานทท าใหทานเหมอนไมตาย เพราะพระคมภรฉบบแปลของทานนไดถอเปนหลกแหงภาษาเขยนของเยอรมน งานนส าเรจในป 1521 พระคภมรเดมยงแปลไมเสรจจนกระทงหลายปตอมา ลเธอรไดออกจากปราสาทวาทเบอรกมายงวทเทนเบอรก รบหนาทผน าความเคลอนไหวเพอครสตจกรปฏรปเปนการทนเวลาพอดททานไดชวยใหพนจากการกระท าอนฮกเหมโดยไมจ าเปน (โดยเหลาศษยของการปฏรปทก าลงคกมาก)

รฐของเยอรมนแยกออกเปนฝายปฏรปและสาขาโรมนนนระหวางภาคเหนอกบภาคใต พวกเจาทางใต น าโดยออสเตรยยงคงภกดตอโรม สวนพวกเจาทางเหนอสวนใหญเปนสานศษยของลเธอร สภาไดเอทเปดประชมทสปายรในป ค.ศ. 1529 หวงจะท าการสมครสมานสองพรรคนใหเขากนกไรผล ในสมชชานมพวกเจาผปกครองเมองเปนคาธอลคประกอบอยเปนฝายขางมาก ท าการประณามหลกธรรมของลเธอร พวกเจาหามไมใหสอนลทธของลเธอรในรฐอนยงไมมค าสอนนแพรมากนก สวนในรฐทรบเอาลทธของลเธอรไวแลวกขอใหปลอยใหพวกคาธอลคปฏบตศาสนาของตนอยางอสระ ในการปกครองอนไมเสมอภาคกนนพวกเจาถอลทธลเธอรท าการคดคานเปนทางการตงแตเวลานนมาคนคณะนไดชอวาโปรเตสแตนท หลกธรรมของเขาเรยกวาศาสนาโปรเตสแตนท

_________________

105

บทท 19

ครสตจกรปฏรป (ภาคสอง)การปฏรปในประเทศอนๆ

หลกเกณฑของศาสนาปฏรป

_________ เมอการปฏรปของเยอรมนนยงอยในขนแรกเรม วญญาณอนเดยวกนนกปะทขนในประเทศ

อนๆ อกหลายประเทศของทวปยโรปดวย ในภาคใตเชนในประเทศอตาลและสเปนตองถกก าราบลงดวยมออนแขงแกรง ในฝรงเศสในเนเธอรแลนดเหตการรปฏรปแขวนอยกบความก ากงยงไมแนแตในทามกลางประชาชาตทงหลายในภาคเหนอของทวป ศาสนาใหมมชยเหนอการขดขวางทงสนและเขาครองอาณาประเทศ

การปฏรปในสวตเซอรแลนดเกดขนเปนกจการตางหากไมเกยวของกบเยอรมนน ถงแมวาไดเกดขนในเวลาเดยวกน ภายใตการน าของทานเออรคสวงกล ในป 1517 ทานผนไดโจมตในขอทวา “การยกบาป” จะไดดวยการเดนทางไปไหวทศาลของพระนางพรหมจารยทเอนเซลด และในป 1522 ครสตจกรแยกออกจากโรมเดดขาด การปฏรปไดจดระบอบขนเปนทางการทเมองซรคในไมชากแขงแกรงยงกวาในเยอรมนน แตความกาวหนาตองถกหนวงเหนยวดวยสงครามกลางเมองระหวางรฐฝายโรมนคาธอลคกบรฐฝายโปรเตสแตนท สวงกลตองตายในทรบในป 1531 อยางไรกตามการปฏรปไดด าเนนตอไปจนไดพบกบผน าคนหนง คอยอหนแคลวนผเปนมหาบณฑตในทางเทวศาสตรของครสตจกรถดจากออกสตน สถาบนเทวศาสตรของทานไดแพรออกสประชาชนในป 1536 เปนบรรทดฐานหลกธรรมของโปรเตสเตนท เวลานนแคลวนอายไดยสบเจดปเทานน

ในเวลานนราชอาณาจกรสะแคนดเนเวยประกอบดวย เดนมารก สวเดน และนอรเวย อยใตปกครองของรฐบาลเดยว ไดรบเอาค าสอนของลเธอรตงแตแรกซงกษตรยครสเตยนท 2 ทรงสนบสนน การชงดกนทางการเมองและการจลาจลไดเขาแทรกการคบหนาของการปฏรปอยชวคราวหนง แตในทสดทงสามประเทศรบทศนะของลเธอร

ในฝรงเศสครสตจกรโรมนคาธอลคมอสระมากกวาประเทศใดๆ ในยโรป เพราะฉะนนจงมความตองการอสระทางศาสนาจากโรมนอยกวา แตความเคลอนไหวทางศาสนาเกดขนในพวกประชาการฝรงเศส และเกดขนกอนแมในเยอรมนน เพราะในป 1512 แยคเลอเฟอเวอรไดเขยนเผยแพรหลกธรรมและเทศนาเรอง “ความชอบธรรมโดยความเชอ” มสองพรรคเกดขนในกรมวงและใน

106

ระหวางประชาชน และกษตรยองคตอๆ มาเปนโรมนคาธอลคกนแตในนามทงนน บางครงกเขาอยในพรรคใดพรรคหนง แตลทธโปรเตสแตนทตองถกตแทบสนชพในโศกนาฏกรรมอนนาหวาดเสยวของวนฉลองเซนทบารโธโลมว วนท 24 สงหาคม ค.ศ. 1572 ครงนนผน าเกอบทกคนสานศษยไมรสกกพนคนตองถกฆาตาย ความเชอในฝายปฏรปยงคงชพอยท งๆ ทมการขมเหง ประชากรฝรงเศสสวนนอยคงเปนโปรเตสแตนท แมจ านวนจะนอย ลทธโปรเตสแตนทฝรงเศสกมอทธพลใหญยง

ประเทศเนเธอรแลนดประกอบดวยสองราชอาณาจกรฮอลแลนดและเบลเยยมเดยวน ในตอนแรกๆ ของยคปฏรปเนเธอรแลนดอยใตการปกครองของสเปน ตงแตประชากรรบค าสนอปฏรปเรมแรก แตผส าเรจราชการสเปนไดท าการขมเหงหนก ในภมภาคต าการปฏรปเรยกรองเสรภาพทงทางการเมองและการศาสนา ความทารณของสเปนไดย วประชาชนใหเกดจลาจล หลงจากไดรบพงกนเปนเวลานาน ดวยความทกขทนอยางเหลอเชอในทสดเนเธอรแลนดไดเอกราชจากสเปนภายใตการน าของวลเลยมคนหงม แตยงมไดรบการรบรองจนกระทง ค.ศ. 1672 ครงนนผน าเกอบทกคนสานศษยไมรสกกพนคนตองถกฆาตาย ความเชอในฝายปฏรปยงคงชพอยท งๆ ทมการขมเหง ประชากรฝรงเศสสวนนอยคงเปนโปรเตสแตนท แมจ านวนจะนอย ลทธโปรเตสแตนทฝรงเศสกมอทธพลใหญยง

ความเคลอนไหวทจะไดการปฏรปในองกฤษด าเนนกาวหนาบางถอยหลงบางเปนระยะตางๆ กน เนองจากความเกยวพนทางการเมองบาง เนองจากทาทตางๆ กนของผเผดจการคนตอๆ กนมาบาง และนสยประเพณจดของคนชาวองกฤษบาง การปฏรปเรมขนในรชการลของเฮนรท 8 ดวยนกศกษาหนมพวกหนงแผนกวรรณกรรมชนสงและพระคมภร แตนกศกษาบางคนในพวกนเชน เซอรโธมาสโมเรไดหยดชะงกและยงคงเปนคาธอลคอย สวนนกศกษาคนอนๆ กกาวหนาตอไปสความเชอของฝายโปรเตสแตนทอยางอาจหาญ ผน าคนหนงของการปฏรปในองกฤษคอยอหนทนเดลผแปลพระครสตธรรมใหมเปนภาษาพนเมอง เปนฉบบแปลเปนภาษาองกฤษฉบบแรกหลงจากทมประดษฐกรรมการพมพแลว และเปนฉบบซงเกลาการแปลฉบบอนๆ ตงแตนนมายงกวาฉบบอนใด ทนเดลตองถกประหารชวตอยางทารณทแอนตเวพในป ค.ศ. 1536 ผน าอกคนหนงคอโธมาสแครนเมอรอารคบช ชอพแหงแคนเตอรเบอร ทานผนเมอไดชวยประเทศองกฤษใหเปนโปรเตสแตนทแลวกเลกถอลทธ โปรเตสแตนทภายใตอทธพลควนแมรผถอโรมนคาธอลคดวยหวงจะเอาชวตรอดจากตาย แตเมอถกระวางโทษถงตายดวยเผาทงเปนกกลบประกาศความเชอเดม การปฏรปไดทงการสงเสรมและเหนยวรงจากกษตรยเฮนรท 8 ผแตกออกจากโรมเพราะสนตะปาปาไมอนญาตการหยาขาดจากราชนแคธารนผ เปนนองสาวจกรพรรดคารลท 5 และ (เฮนรท 8) ไดตงครสตจกรคาธอลคองกฤษขนโดยพระองคเองเปนประมข เฮนรท 8 ฆาไมวาคาธอลคหรอโปรเตสแตนทใครทขดตอทศนะของพระองคทาน

107

ภายใตเอดวารดท 6 กษตรยผเยาว รชกาลของพระองคกสน สาเหตของการปฏรปท าใหเกดการกาวหนาใหญ ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of England) ตงขนโดยแครนเมอรและคนอนๆ อกเปนผน าไดประกอบสมดอธษฐาน (Prayer Book) ขนอดมดวยแบบโคลงกลอนของภาษา ควนแมรขนครองราชยตอจากเอดวารดท 6 ถอลทธโรมนคาธอลคอยางคลงไคล ไดทรงด าเนนการน าพลประเทศของพระนางใหกลบไปยงครสตจกรเกาโดยจดไฟแหงการขมเหงขน พระนางขนครองราชอยได 5 ป แตถงในเวลาเพยงเทานนคนถอลทธโปรเตสแตนทกวาสามรอยคนตองถกประหารชวตอยางทารณ ดวยการขนครองราชยของพระนางเอลซาเลเบธผสามารถทสดในบรรดาผทรงอธปไตยขององกฤษ ไดเปดประตคก ไดเรยกผตองเนรเทศกลบ พระคมภรไบเบลขนตงบนธรรมาสนและมในบานเรอนอยางมเกยรต และในระหวางรชกาลอนยาวนานของพระนางจนไดสมญาวา “รชกาลของพระนางเอลซาเบธ” หมายถงสมยอนมเกยรตทสดในประวตศาสตรองกฤษครสตจกรแหงประเทศองกฤษกลบตงขนใหม และวางแบบอยางทด ารงอยจนทกวนน

ครงแรกการปฏรปท าการกาวหนาไปไดชาในสกอตแลนด ทนนครสตจกรและรฐตกอยในบงคบบญชาของมออนแขงปานเหลกของคารดนาลบตน และควนผส าเรจราชการ แมรออฟกยซมารดาของแมรควนแหงสกอท ทานคารดนาลถกฆาตกรรม ราชนผส าเรจราชการกสนพระชนมไปตอมาไมชายอหนนอกซ ในป 1559 เขาด ารงต าแหนงผน าความเคลอนไหวของการปฏรป ดวยทศนะอนไมยอมอลมอลวยและแขงแกรง ตงใจแนวแนไมเหหน และพลงของทานทไมมอะไรตานทานได แมกระทงตองสกบการขดขวางของเหลาผมอทธพลและความคลงไคลของควนแมรแหงสกอทผถอโรมนคาธอลคและทรงอธปไตย ยอหนนอกซยงสามารถกวาดรองรอยของศาสนาเกาออกไปไดหมดและน าการปฏรปไปไกลกวาในองกฤษมาก ยอหนนอกซไดวางแผนครสตจกรเปรสไบเธเรยนขนและไดเปนครสตจกรอนเปนปกแผนของสกอตแลนด

เมอเปดศตวรรษทสบหก ครสตจกรในยโรปภาคตะวนตกเปนแตโรมนคาธอลคเทานนปรากฏวาทกๆ ราชอาณาจกรใหความจงรกภกด กอนจบศตวรรษนนเองทกๆ ประเทศทางยโรปตอนเหนอและตะวนตกของรสเซยไดแตกออกมาจากโรมและตงครสตจกรแหงชาตของตนขนเอง

สวนในประเทศตางๆ ของยโรปภาคเหนอมหลกธรรมและระบอบตางๆ กน อนเปนผลจากการปฏรป แตกยงมพนฐานอยางเดยวกนเหนไดไมยากในบรรดาครสตจกรตางๆ ลทธโปรเตสแตนทหลกเกณฑของการปฏรปอาจเรยกไดเปนหาประการดวยกน (สงเขปขอทกลาวนสวนมากคดจากเรอง “แลนดมารคออฟเชชฮสโตร” โดยเฮนรโดเวน ด.ด)

หลกใหญทหนงคอวา ศาสนาแทตองตงอยบนพระคมภร โรมนคาธอลคไดสบเปลยนเอาอ านาจสทธของพระคมภรใหเปนของครสตจกร โรมนคาธอลคสอนวาครสตจกรไมมผดพลาด และ

108

สทธอ านาจของพระคมภรออกมาจากทครสตจกรก าหนดให โรมนคาธอลคไมยอมใหฆราวาสใชพระคมภรและขดขวางแขงแรงไมใหมการแปลพระคมภรออกเปนภาษาทประชาชนธรรมดาพดกนไมวาภาษาใดผปฏรปประกาศวาพระคมภรบรรจดวยบรรทดฐานของความเชอและการปฏบต และวาไมพงรบหลกธรรมอนใดเลยนอกจากทสอนไวในพระคมภรเทานน การปฏรปน าเอาพระคมภรทหายไปแลวกลบคนมาใหประชาชนและตงค าสอนของพระคมภรบนพระทนงแหงสทธอ านาจ โดยนกปฏรปและสวนมากในประเทศโปรเตสแตนทพระคมภรไดจ าแนกแจกจายแพรหลายออกไปปละหลายๆ ลานฉบบในปจจบน

หลกเกณฑอกอยางหนงทการปฏรปตงขนคอ ศาสนาพงสาเหตตองสมผลและใหใชสตปญญาไตรตรอง ลทธโรมนไดน าหลกธรรมทไรเหตผลเขามาไวในกฎขอเชอของครสตจกร เชนศลระลกกตงเปนทฤษฏวาขนมปงกลายเปนเนอและน าองนเปนโลหตของพระเยซจรงๆ น าเอาพธอนนาขบขนเขามาไวเปนวนยของครสตจกร เชนสนตะปาปายกบาป ขนบธรรมเนยมอนงมงายเอาเขามาไวในพธของครสตจกรเชนการนมสการรปเคารพ นกปฏรปถอวาเหตผลกยงเปนรองตอการส าแดงของพระเจากยงถอวาเหตผลเปนของประทานของพระเจา ตองมกฎขอเชอ วนย และการนมสการซงจะไมลบลางเหตผลของมนษย (โคแวน หนา 168)

ความจรงยงใหญทสามเนนในการปฏรป คอศาสนาของคนเฉพาะคน ระบบโรมนถอวาระหวางผนมสการกบพระเจามประตปดแนน นกบวชเทานนถอกญแจทจะไขเปดประตใหได คนบาปทกลบใจไมตองสารภาพความบาปตอพระเจา แตสารภาพตอนกบวช คนบาปมไดรบการอภยโทษจากพระเจา แตรบจากนกบวช นกบวชเทานนเปนผประกาศใหอภยบาป ผนมสการมไดไหววอนตอพระเจา พระบดาทางพระครสตพระบตร แตผนมสการไหววอนโดยทางนกบญพทกษซงเขาคดวาจะวงวอนตอพระเจาอกทอดหนงเพอเขา ดวยคดวาพระเจาอยสงเกนไปกวามนษยไดความรอดพนจากพระพโรธของพระเจาได ศรทธาชนจะรบการทรงน าจากการอานพระคมภรเองไมได แตตองรบค าสอนตอลงมา ซงเปนค าทแปลความออกมาจากสภาและครสตจกรก าหนดหมายเปนบรรทดฐาน สงกดขวางเหลานผ ปฏรปไดกวาดออกไป ผปฏรปชใหผนมสการตรงไปทพระเจาผเปนเปาของค าอธษฐานโดยตรง ผ ประทานอภยโทษและประทานพระคณเองโดยตรง ผปฏรปน าวญญาณแตละดวงเขาเฝาพระเจาและรวมสนทกบพระครสต

นกปฏรปยงไดยดถอวาศาสนาควรเปนศาสนาส าหรบวญญาณ ไมใชเปนแตรปการณภายนอก โรมนคาธอลคเอาแบบอยางและพธการมากมายมาบรรทกลงบนพระกตตคณ จนท าใหชวตและวญญาณของพระกตตคณลบหายหมด ศาสนาเตมไปดวยพธบรการภายนอกทปฏบตไปโดยบญชาการของพวกนกบวช และไมมทาทเขาหาพระเจาอนเปนทาทออกมาจากจตใจ ไมมปญหา ยงคงมคนซอ

109

หลายคนในครสตจกรโรมนคาธอลคอยดวย อนเปนคนผหาพระเจาโดยจตวญญาณและรอนรนอยางเชนทานเบอรนารดแหงแคลวอซ ทานแฟรนซสแหงแอสสส และทานโธมาสเอแคมปสคนเหลานด ารงชพสนทสนมกบพระเจา แตโดยทวไปของศาสนาในครสตจกรปฏบตไปตามตวอกษร ไมปฏบตตามจตวญญาณ นกปฏรปเนนรปการณของศาสนาภายในมากกวาภายนอกน าเอาหลกธรรมอนถอกนมาแตโบราณใหเปนประสบการณทตองมเชน “ความรอดโดยความเชอในพระครสตและโดยความเชอเทานน” ประกาศวามนษยเปนผชอบธรรมโดยมใชการปฏบตตามแบบอยางภายนอก แตโดยชวตจตวญญาณภายใน “ชวตของพระเจาในวญญาณของมนษย”

หลกเกณฑสดทายในกจการทางปฏบตของการปฏรปคอวา ครสตจกรประจ าชาตไมเหมอนกบครสตจกรสากลแตหนวยเดยว ลทธสนตะปาปาและนกบวชมงกดรฐลงเปนรองตอครสตจกร ยกสนตะปาปาขนเปนยอดเหนอประชาชาตทงสน ลทธโปรเตสแตนทมชยทไหนกมครสตจกรของชาตเกดขนทนน ปกครองตวเอง ไมขนตอโรม ครสตจกรประจ าชาตเหลานมแบบตางๆ กน อปสโคปอลในประเทศองกฤษ เปรสไบเทเรยนในสกอตแลนดและสวตเซอรแลนด สวนในประเทศทางภาคเหนอปนๆ เปๆ กน การนมสการในทกครสตจกรโรมนคาธอลคแตกอนและเดยวนยงคงใชภาษาละตนแตครสตจกรโปรเตสแตนททกๆ ครสตจกรปฏบตศาสนกจดวยภาษาทผนมสการใหพดกน

110

บทท 20

ครสตจกรปฏรป (ภาคสนาม)

ปฏรปซอน ผน าของยค

_____________ หลงจากการปฏรปเรมไดไมนาน ครสตจกรโรมนคาธอลคท าความพยายามอยางรนแรงทจะก

เอาพนฐานทเสยไปในยโรปกลบคน จะปราบความเชอของโปรเตสแตนท จะสงเสรมงานเผยแพรของโรมนคาธอลคในตางประเทศ ความเคลอนไหวนเรยกวาปฏรปซอน

สนตะปาปาปอลท 3 เรยกประชมสงฆสภาทเมองเทรนทในป 1545 สวนใหญท าการส ารวจและจดการยตสงทเปนความเสอมโทรมอนกอใหเกดการปฏรปขนแลวนน โดยการประชมนท าใหมการจดการปฏรปขนภายในครสตจกร สภาเปดประชมคราวตางๆ กน และการประชมกวาหนงแหง แตสวนใหญท าการประชมกนทเมองเทรนทในออสเตยเจดสบหกไมลตะวนตกเฉยงเหนอของเมองเวนส ทประชมประกอบดวยบชอพและสมภารของครสตจกร กระท ากนไปเกอบยสบปตลอดรชกาลของสนตะปาปาสองค ตงแต ค.ศ. 1545-1563 ดวยความหวงวาจะเชอมโปรเตสแตนทกบคาธอลคเขาดวยกนใหม ศาสนาครสเตยนจะไดรวมกนเปนอนหนงอนเดยวกน แตกไมส าเรจ แตกยงมการปฏรปกนมากอยาง ระบหลกธรรมของครสตจกรไวแจมแจง แมแตชาวคณะโปรเตสแตนทกยงยอมรบวาตงแตประชมสงฆสภาเมองเทรนทแลว เหลาสนตะปาปาเปนคนดขนกวาหลายคนแตกอน ผลของการประชมพอถอไดวาเปนการปฏรปประเพณ ภายในครสตจกรโรมนคาธอลค

อทธพลและอ านาจแรงกวาสงใดๆ ในการปฏรปซอนไดแกระบอบเยซอท ตงขนในป 1534 โดยอคเนเทยสแหงโลโยลาชาวสเปน เปนระบอบอาราม (มอนนาสตค) มทาทรวมวนยเครงครดทสด รมรอนทสดในความภกดตอครสตจกรและระบอบอารามน อทศตวแกศาสนาสดสน และพากเพยรทจะน าคนใหเปลยนใจมาเชอศาสนา หลกความมงหมายคอจะรบกบความเคลอนไหวฝายโปรเตสแตนทดวยวธการทงเปดเผยและลบๆ กระท ารนแรงจนกระทงกอเกดความเคลอนไหวฝายโปรเตสแตนทดวยวธการทงเปดเผยและลบๆ กระท ารนแรงจนกระทงกอเกดการขดขวางขมขนทสดแมในประเทศโรมนคาธอลค การปฏรปซอนนตองถกปราบลงเกอบในทกรฐของยโรป สนตะปาปาเคลเมนทท 14 ออกโองการหามเสยทวครสตจกรในป ค.ศ. 1773 แตกระนนยงด าเนนการเรอยมาอยางลบๆ อยคราวหนง

111

ภายหลงกกระท าโดยเปดเผยอก สนตะปาปาหลายองครบรองอก คราวนเลยเปนพลงแรงทสดส าหรบเผยแพรและเสรมสรางก าลงของครสตจกรโรมนคาธอลคทวโลก

การขมเหงเอาจรงเอาจงเปนอาวธอกอยางหนงใชในการปราบวญญาณของการปฏรปซงก าลงเตบโต เปนความจรงวาโปรเตสแตนทกท าการขมเหงดวย กระท ากนกระทงเอาเปนเอาตาย แตโดยทวไปความตงใจของเขากระท าไปในทางการเมองมากกวาในทางศาสนา ในประเทศองกฤษคนทถกฆาตายสวนใหญเปนพวกคาธอลคทกรฐ หาชองถอนราก ความเชอฝายโปรเตสแตนทดวยการใชไฟใชดาบ ในประเทศสเปนมการตงศาลสอบสวนขน คนเปนจ านวนนบไมถวนตองถกทรมานและถกเผาไฟทงเปน ในบรรดาประเทศภาคต าพวกผปกครองเมองชาวสเปญด าเนนการฆาคนทกคนทตองสงสยวาเปนพวกนอกจารต ในประเทศฝรงเศส วญญาณของการขมเหงขนถงยอดในการลงมอประหารหมขนาดมหมา เปนการฉลองในวนทระลกของนกบญบารโธโลมว ในป ค.ศ. 1572 และทงทกระท ากนเรอยมาอกหลายสปดาหตอมา มผกะประมาณจ านวนผทตองพนาศไปในการนดวยจ านวนตางๆ กนตงแตสองหมนถงแสนคน การขมเหงเหลานในทกประเทศทมไดปกครองโดยรฐบาลทถอลทธโปรเตสแตนท มเพยงแตไดหยดย งกระแสรแหงการปฏรปเทานน แตในบางประเทศเชนโบฮเมยและสเปนการปฏรปยงตองถกบดขยแหลกรานไป

อตสาหกจในการเผยแพรศาสนาในตางประเทศของครสตจกรคาธอลค กตองถอวาเปนพลงหนงในการปฏรปซอน เพราะกจการนด าเนนไปภายใตบงการของคณะเยซอท เปนสวนใหญถงแมไมทงหมด เปนผลใหชนพนเมองเชอชาตตางๆ เปลยนมาถอลทธโรมนคาธอลคคอในอเมรกาใตและแมกซโก และในสวนใหญของคานาดา และในการตงองคการประกาศศาสนาใหญในประเทศอนเดย และในประเทศตางๆ ใกลเคยง โดยทานแฟรนซศเอกซาเวยผเปยมดวยศรทธาเปนผกอตง และทานเองกเปนผ ดงเดมคนหนงในการกอตงสมาคมเยซอด องคการประกาศศาสนาฝายโรมนคาธอลคในประเทศทมไดถอศาสนาครสเตยนนนไดเรมกระท าขนกอนองคการฝายโปรเตสแตนทเปนเวลาหลายศตวรรษ และท าใหเพมจ านวนสมาชกและอ านาจใหแกครสตจกรอยางใหญหลวง

เพราะความสนใจ และความมงหมาย ทจะท าลายกนและกนของรฐฝายปฏรปกบฝายคาธอลคในเยอรมนน จงเกดมผลขนมาอยางหลกไมพน คอสงครามเรมขนในป ค.ศ. 1618 หนงศตวรรษหลงจากการปฏรปเปดขน และในทสดพวพนไปเกอบถงทกชาตในยโรป ปรากฏในประวตศาสตรวา “สงครามสามสบป” การชงดกนในทางการเมองกดในทางศาสนากดไดเขาพนพว บางคราวรฐตางๆ อนมความเชออยางไหนกเขาดวยกนกบฝายนนชวยตอสกบฝายตรงขาม การเปนปฏปกษตอกนไดด าเนนไปเกอบชวอายคน เยอรมนนทงประเทศตองทนทกขทรมานอยางสาหสเหลอคด ในทสดในป ค.ศ. 1648 สงครามใหญกยตลงโดยขอตกลงสงบศกแหงเวสทฟาเลย ซงท าการก าหนดเขตแดนของรฐ

112

โรมนคาธอลคและโปรเตสแตนทสวนใหญตามทด ารงอยจนถงในปจจบนนน เพราะฉะนนวาระนนถอวายคแหงการปฏรปสนสดลง

ในยคอนส าคญยงอยางนนอนคลมเหตการณไปถงหลายประเทศ และมผลไปไกลเชนนนยอมขาดพวกผน าเปนอนมากเสยไมไดทงในฝายปฏรปและในฝายคาธอลค เราพดถงคนเหลานไดไมกคนในบนทกความเคลอนไหวอนยอๆ ของเราน

เดซเดอรเรยส อราสมส เกดในเมองรอตเตอรดมประเทศฮอรแลนด ค.ศ. 1466 เปนนกปราชญยงใหญผหนงแหงยควทยาการฟนฟ(Renaissance) และการปฏรป ทานไดรบการฝกฝนมาในอาราม (Monastery) และไดรบการสถาปนา แตไดละออกจากความเปนนกบวชประมาณป 1492 และอทศตวไปในทางวรรณกรรมศาสตร ในเวลาตางๆ กนทานไดอยในปารส ในองกฤษ ในสวตเซอแลนดและอตาล แตสวนใหญบานของทานอยทเมองบาสเลในสวตเซอรแลนด กอนการปฏรปเกดขนทานไดเปนผ วพากษวจารณครสตจกรโรมนคาธอลคอยางไมออนขอ ไดเขยนขอวพากษวจารณไวเปนอนมาก ทแพรไปกวางขวางทสดกคอ บทความเรอง “สรรเสรญเยนยอความโง” งานอนมคามากทสด และยงใหญทสดของทานคอพระครสตธรรมใหมภาษากรก กบฉบบทแปลเปนภาษาละตน ถงแมวาทานอราสมสไดท าการใหญไวมากอยางทคนในอายของทานไดท าในการเตรยมการส าหรบปฏรป กระนนทานกมไดรวมดวยกบความเคลอนไหวในการปฏรป ทานยงคงเปนคาธอลคอยแตรปและตเตยนพวกนกปฏรปอยางจดจานอยางททานไดกระท ากบครสตจกรเดมนน ทานสนชพในป ค.ศ. 1536

ไมมปญหาเลย ภาพทเดนทสดในยคกคอทานมาตน ลเธอร “ผต งอารยะธรรมโปรเตสแตนท” ทานเกดทเมองไอซเลเบนในป ค.ศ. 1483 เปนบตรของผท าเหมองแร บดาไดสงทานเขามหาวทยาลยเออรเฟตดวยความบากบนใหญยง ทานลเธอรตงใจจะเปนหมอกฎหมายทนายความ แตกพรวดพราดเกดความรสกวาพระเจาเรยกมาปฏบตหนาทดวยการเปนนกพรต และเขาใจในอารามออกสตน (AUGUSTINIAN MONASTARY) ทานไดรบสถาปนาเปนนกบวช ไมชากแสดงความสามารถใหเปนทนยม ไดถกสงไปกรงโรมในป 1511 และท าใหเกดความเสอมศรทธาขนดวยสงททานไดพบเหนทนน มแตโลกยะและความชวชาในครสตจกร ในป 1511 ทานเรมทางชวตของทานอยางนกปฏรปโดยการโจมต การขาย “ใบลางบาป” หรอยกโทษความผดบาปทกอยางและดงทเราทราบกนแลววาทานไดตดขอแยงไวทประตวหารในวทเทนเบอรก เมอถกตดสมพนธแลวกมหมายเรยกตวใหไปกรงโรม เมอทานไมไปตามหมายเรยก สนตะปาปาท 10 กระบโทษ มารตน ลเธอรไดเผาโองการ (BULL) ของสนตะปาปาเสยในป 1520 ทานไดรบสนองการเรยกมาในทประชมอยางมเกยรตทสภาวาการแหงเมองวอรมส วนท 18 เมษายน 1521 ขณะทเดนทางกลบบานและก าลงอยในอนตรายของการลอบท ารายโดยพวกศตร พวกสหายของทานกไดมาจบทานไปซอนไวเปนเกอบปในปราสาทวาตเบอรก ใชเวลาทหลบ

113

ตวอยนท าการแปลพระครสตธรรมใหมเปนภาษาเยอรมน ทานไดกลบมาสวทเทนเบอรกอกและรบหนาทเปนผน าในการปฏรป ในป 1529 ไดมการพยายามรวมสานศษยของลเธอรกบสวงกลเขาดวยกน แตกไมส าเรจ เพราะวญญาณของลเธอรอนไมหว นไหวและไมยอมอลมอลวย ลเธอรไดประพนธหนงสอเปนอนมากซงแพรไปทวเยอรมนน แตทมอทธพลมากทสดคอการแปลพระคมภรอนไมมใครสได ทานไดสนชพในขณะไปเยยมบานเกดของทานทไอซเลเบนวนท 18 กมภาพนธ 1546 เมออายได 63 ป

ยอหน แคลวน นกเทวศาสตรผยงใหญทสดในอาณาจกรครสเตยนถดจากเซนตออกสตนผเปนบชอพแหงฮปโป แคลวน เกดทเมองโนยองสในประเทศฝรงเศส วนท 10 กรกฏาคม 1509 และตายทเมองเยนวาประเทศสวตเซอรแลนด วนท 27 กมภาพนธ 1546 ทานไดศกษาทปารสออรเลยนและเบอรเยส ไดรบเอาค าสอนฝายปฏรปในป 1528 และถกเนรเทศออกจากปารส ในป 1536 ทานไดเผยแพรหนงสอของทานทเมองเบเซลเรอง “สถาบนของศาสนาครสเตยน” ซงไดเปนมลฐานของหลกธรรมของเหลาครสตจกรโปรเตสแตนททงสน นอกจากในคณะลเธอแรน ในป 1536 ทานไดหนไปยงเจนวา ทานไดอยทนนไปจนตาย เวนแตมการตองถกเนรเทศออกไป มาขดอยไมกป แคลวนกบธโอโดรเบสาและนกปฏรปคนอนๆ ไดกอตงบณฑตสถานฝายโปรเตสแตนทขน และเปนแหงหนงในบรรดาศนยทเปนหลกทงหลายของลทธโปรเตสแตนทในยโรป เทวศาสตรของแคลวนและของลเธอรประกอบดวยลกษณะการเอาจรงเอาจงและความมเหตมผล ซงดลใหเกดความเคลอนไหวในการกอตงลทธเลกลทธนอยอยางอสระของสมยปจจบน ทงในรฐและในครสตจกรและมสวนอนรนแรงใหเกดการกาวหนาของลทธประชาธปไตยทวโลก

โธมาส แครนเมอรอาจถอวาเปนผน าของการปฏรปในองกฤษ สนนษฐานจากการททานมต าแหนงเปนโปรเตสแตนทคนแรกหวหนาของครสตจกรองกฤษ เมอทานยงหนมไดอยในสายพระเนตรของกษตรยเฮนรท 8 ดวยความโปรดปราน เพราะเหตททานใหค าแนะน าไปยงกษตรยใหรองเรยนไปยงมหาวทยาลยทงหลายในยโรปเรองปญหาทพระองคทานจะท าการหยารางมเหส ทานไดรบราชการของเฮนรท 8 ในการทตหลายอยาง และไดรบแตงตงเปนอารคบชอพแหงแคนเตอรบร แมวามความกาวหนาในทศนะของทาน ทานกยงเปนคนเขลาดวย และบดผนไดงายๆ ทานระวงใชอทธพลของทานในขนาดพอกลางๆ มากกวาทจะเอาจรงเอาจงแขงแกรงในการปฏรปในครสตจกร เมอกษตรยเอดวารดท 6 ยงเยาวพระชนษาอย ทานเปนผส าเรจราชการดวยคนหนง และสามารถท าใหเหตของลทธ โปรเตสแตนทกาวไปได งานยงใหญของทานคอเปนคนหนงทรวบรวมกฎขอเชอขนเปนสมดอธษฐาน และทานเปนผเขยนบทความเกอบทงหมดเกยวกบศาสนา เมอควนแมรขนเสวยราชยแครนเมอรกถกถอดจากยศอารคบชอพและถกตดคก เมอถกความทกขบบคนหนกเขากสละความเหนฝายโปรเตส

114

แตนทเพอหวงจะไดรอดตาย แตกตองถกตดสนลงโทษถงตายดวยการเผาทงเปน ในป 1556 กอนถกทรมาน ทานไดปฏเสธค าปฏญาณของทานทกลาวไวแลวและตายอยางกลาหาญ ยนมอขวาเขาไปในไฟเผาเสยกอนอนเปนมอทไดลงนามในค าปฏญาณเลกลทธ

ยอหนนอกซเปนผประสาทครสตจกรชาวสกอตขน และไดรบฉายาอยางถกตองวา “บดาของ สกอตแลนด” ทานไดเกดในป หรอใกลๆ กบป 1505 ในเมองโลวแลนดไดรบการศกษาทมหาวทยาลยแหงเซนทแอนดรสในวชาบรรพชตศาสตร และไดรบสถาปนาเปนนกบวช แตแทนทจะเขาในหนาทสมภารวดทานกบท าหนาทเปนคร จนกระทงทานอายไดสสบสองป ประมาณป 1547 ทานจงไดเขาสวนรวมมอในเหตของการปฏรป ทานตองเปนนกโทษในคกดวยกนกบนกปฏรปคนอนๆ โดยควนอปราชผเปนพนธมตรกบฝรงเศส และถกสงตวมายงฝรงเศสมาท าหนาทเปนพลประจ าเรอใบทนน แตกไดถกปลอยตว และตองตหรดตเหรอยางผถกเนรเทศอยในองกฤษบางภายใตกษตรยเอดวารท 6 และเมอควนแมรขนเสวยราชยกมาอยในยโรปผนแผนดนใหญ ทเจนวาทานไดพบกบยอหนแคลวน และไดรบเอาทศนะของยอหนแคลวน ทงในดานหลกธรรม และการปกครองครสตจกร ในป 1559 ทานไดกลบคนเขาสสกอตแลนด และลงมอเปนผน าทนท อยางชนดเกอบจะเปนผปกครองเดดขาดในการปฏรปของประเทศนน ทานสามารถท าใหความเชอเปนตามแนวของเปรสไบเธเรยน และเปนระบบสงสดในสกอตแลนด และบงการปฏรปใหเปนแบบเขงแกรงยงกวาในประเทศอนๆ ของยโรป ทานสนชวตในป 1572 ขณะเมอหยอนศพของทานลงหลม ทานมอรตนอปราชของสกอตไดชไปทศพและกลาววา “คนผนอนอยทนเปนผไมเคยกลว”

ในจ าพวกผยงใหญของยคน อยางนอยทสดควรจะไดเอยถงคนเดนๆ สกสองคนในฝายโรมนคาธอลค คนหนงคอทานอคเนเทยสแหงโลโยลา เปนคนชาวสเปน เกดในป 1491 หรออาจเปน 1495 เกดในครอบครวผดมตระกล ในปราสาทแหงโลโยลา เลยเอาชอปราสาทนมาเปนชอของทานดวย จนถงอายสสบหกทานเปนคนกลาหาญ แตไดเปนทหารเกเร แตหลงจากทถกบาดเจบสาหสและปวยเจบเปนเวลานาน ทานกอทศตวปรนนบตครสตจกร ในป 1534 ไดกอตงสมาคมเยซ โดยทวไปเรยกกนวาเยซอทเปนสถาบนอนทรงอ านาจทสดในยคสมยใหม ใชส าหรบสงเสรมครสตจกรโรมนคาธอลค ทานอดเนเทยสไดเขยนหนงสอไวไมมาก ไดเขยนธรรมนญของระบอบการ ซงนบวาไมมอะไรเปลยนแปลงมาจนถงเวลาปจจบน จดหมายของทานหลายฉบบและบทความ “บรหารงานฝายวญญาณจต” เปนบทความชนเลกๆ แตเปนสงหนงทท าใหเกดอทธพลใหญไมเพยงแตในสมาคมเยซอทเทานน แตในทกๆ ระบอบการทางศาสนาของคาธอลคดวย ตองนบวาอคเนเทยสแหงโลโยลาเปนผหนงของบคคลส าคญๆ ทสดและอทธพลทสดในศตวรรษทสบหก ทานสนชพในกรงโรมวนท 31 เดอนกรกฏาคม ค.ศ. 1556 และไดรบสถาปนาเปนนกบญในป 1622

115

นกบญแฟรนซศเอกซาเวย (ผสมควรแกต าแหนง) เกดในป ค.ศ. 1506 ในมณฑลนาวารเรในแควนทเปนของสเปน ในเวลานนเปนแผนดนอสระทงสองดานของเทอกเขาไพเรนส ทานเปนคนหนงในพวกสมาชกดงเดมของสมาคมเยซอท ทานรบเอางานแผนกองคการเผยแพรศาสนาในตางประเทศ การนท าใหทานเปนผวางรากฐานแผนปจจบน ทานไดกอตงความเชอในฝายโรมนคาธอลคขนในประเทศอนเดย ในเกาะลงกา ในญปน และในประเทศอนๆ ของตะวนออกไกล พอทานเรมงานในประเทศจนทานกสนชพไปอยางปจจบนทนดวนเพราะความไข ในป ค.ศ. 1552 มอายไดเพยงสสบหกป ในชวชวตอนสนของทานๆ ไดท าใหคนไมรจกพระเจากลบใจเชอไดเปนจ านวนหลายพนและทานไดวางระบอบองคการประกาศเผยแพรศาสนาอยางเชยวชาญจนท าใหความเคลอนไหวในการเผยแพรศาสนาครสเตยนด าเนนตอไปหลงจากททานตายแลว ผลงานของทานและผลของการวางแผนของทานเอกซาเวยแสดงความสภาพ ใจกวาง ใจเผอแผซงท าใหอยในความทรงจ าอนเปนทรกของทงฝายคาธอลคและโปรเตสแตนทดวย

_______________________

116

สงเขปของบทท 21,22

ภาวะการณทวไปในยคทหก, ครสตจกรปจจบนสมย ตงแตสดสนสงครามสามสบป ค.ศ.1648 ถงศตวรรษทยสบ ค.ศ.1904

1. คณะพวรแตน (บทท 21) 1. ก าเนด 2. แบงแยก 3.ขนสดยอด 4. ผลทเกด

2.คณะเวสเลยฟนฟ (บทท 21) 1. ความตองการ 2. บรรดาผน า 3. คณะเตบโต 4. เกยวของกบครสตจกร 5. ผลทเกด

3. คณะถอเหตผล Rationalistic Movement (บทท 21) 1. ก าเนด 2. คณะเตบโต 3. ตกต า 4. ผลทเกด

4. คณะคาธอลคองกฤษ (Anglo-Catholic Movement) (บทท 21) 1. นาม 2. จดหมาย 3. เรมตน 4. พวกผน า 5. โนมเอยงไปทาง 6. ผลทเกด

5. ความเคลอนไหวของมชชนนารปจจบน (บทท 22)

117

1. การเผยแพรในสมยครสตจกรเรมแรก 2. ละเลยเพกเฉยในยคกลางตอนปลายและยคปฏรป 3. การเผยแพรในตางประเทศของคณะโมเรเวยน 4. องคการเผยแพรในตางประเทศโดยชนชาวองกฤษ 5. องคการเผยแพรในตางประเทศโดยชนชาวอเมรกน 6. ฐานะของมชชนนารในปจจบน

6. บรรดาผน าของยคปจจบนสมย (บทท 22) 1. รชารด ฮคเคอร 1553-1600 2. โธมาส คารทไรท 1535-1603 3.โยนาธาน เอดวารด 1703-1758 4. ยอหน เวสเลย 1703-1791 5. ยอหน เฮนรนวแมน 1801-1890 6. วลเลยม คาเรย 1761-1834

7. ครสตจกรแหงศตวรรษทยสบ (บทท 22) 1. หลกธรรม 2. มใจรวมกน 3. มใจปรนนบตงาน

________________

118

บทท 21

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคหนง)

คณะพวรแตน คณะเวสเลยฟนฟ คณะถอเหตผล คณะคาธอลคองกฤษ

__________________

ในการศกษายคปจจบนสมย คอสองศตวรรษครงหลง สวนใหญเรามงจะศกษาใหทราบครสตจกรตางๆ ซงเกดขนมาจากการปฏรป สวนครสตจกรโรมนคาธอลคนนเขากด าเนนการไปตามทางของเขาเองไมเกยวของกบโลกโปรเตสแตนทเลย และกอยนอกขอบเขตแหงการศกษาของเราดวย เรามงจะศกษาถงคณะส าคญๆ ใหทราบโดยยอๆ ซงตงแตเกดเหตการณปฏรปเปนตนมาคณะเหลานไดเกดอทธพลชกจงแกประเทศตางๆ ซงเปนฝายโปรเตสแตนทเปนสวนใหญ เชนประเทศองกฤษ เยอรมนนเหนอ และอเมรกา

หลงจากเหตการณปฏรปไดไมชากเกดมคณะบคคลขนสามพรรคภายในครสตจกรองกฤษ มความคดความเหนผดแผกแตกตางกนมาก คอพรรคโรมน มงหาชองทางคบเปนมตรและกลบเขารวมกบครสตจกรของโรม อกพรรคหนงเรยกวาพรรคแองกลแคน เปนพรรคทมความพอใจแลวกบการปฏรปแตพอควร ซงไดกระท าไปภายใตกษตรยเฮนรท 8 และพระนางเจาเอลซาเบธ แลวอกพรรคหนงเปนพรรคโปรเตสแตนทถอเครง มงทจะใหครสตจกรไดเปนเหมอนอยางเชนครสตจกรทงหลายทกอเกดขนในกรงเจนวาและในสกอตแลนด ประมาณป ค.ศ. 1654 พรรคนมสมญาวา “พวรแทนส” และไดท าการตอสอยางแขงแรงกบระบบของแองคลแกนซงตงขนภายใตพระนางเจาเอลซาเบธ จนท าใหพวกผน าหลายคนของพวรแทนตองถกขบไลเนรเทศไป ถงแมพรรคพวรแทนกยงมเปนสองพวกอยดวย พวกทนยมแบบเปรสไบเทเรยน (คอปกครองภายใตอ านาจสภาศาสนาจารย) และพวกถอเครงขนไปอก เสาะหาความเปนอสระใหแกสมาคมของแตละต าบล คนพวกนมสมญาวา “อนดเพนเดนทส” (อสระ) หรอ “คองกรเกชนแนลสต” (องคชมนม) แตถงอยางไรกดพรรคเหลานกคงยงอยภายในครสตจกรองกฤษในฐานะสมาชกอย

ในการชวงชงอ านาจกนระหวางพระเจาชารลท 1 กบสภาปาลายเมนทนน คณะพวรแทนสเปนผใชสทธของประชาชนอยางเกงกลาสามารถ ครงแรกฝายเปรสไบเทเรยนมอทธพลเปนฝายคมอ านาจ สภาปาลายเมนตออกค าสงใหพวกศาสนาจารย คณะพวรแทนสไปประชมกนทวหารเวสตมนสเตอรใน

119

ป ค.ศ. 1643 ท าการก าหนดหลกความเชอขนซงเรยกวา “หลกความเชอแหงเวสตมนสเตอร” และทงปจฉาวสชนาสองฉบบ ซงเหลานคณะเปรสไบเทเรยนและคณะคองกรเกชนแนลไดถอเปนมาตรฐานอยเปนเวลานาน ในระหวางการบงคบบญชาของทานโอลเวอรครอมเวลล (1653-1658) ฝายอสระหรอ คองกรเกชนแนลเปนฝายมชย โดยพระเจาชารลท 2 (1659-1685) คณะแองกลแคนไดอ านาจคนมาอก คณะพวรแทนสตองถกขมเหงในฐานทเปนผไมยอมวาอะไรวาตามกน หลกจากการปฏวตแหง ค.ศ. 1688 คณะทงสามนไดการรบรวาเปนคณะทแยกออกจากครสตจกรแหงประเทศองกฤษแลว และไดสทธในการตงระบอบการของตนเปนคณะๆ แยกกน และอยภายนอกครสตจกรเดมทเปนปกแผนอยแลวโดยสนเชง สามครสตจกรไดเกดขนมาจากคณะพวรแทนส คอเปรสไบเทเรยน คองกรเกชนแนล และแบพตสต

ในครงแรกของศตวรรษท 18 ครสตจกรตางๆ ในประเทศองกฤษ ทงทเปนครสตจกรปกแผนแลวและทงพวกทแยกตวออก ไดจมลงในสภาพเสอมโทรม มแตรปกรณพธรตอง จตใจเยนชา มความเชอทเปนไปตามปญญา ไมมฤทธแรงของศลธรรมในพวกประชาชน นกเทศนรมรอนพวกหนงน าโดยพนองซงมทานยอหนและคารล เวสเลย และทานยอจ ไวทฟลต ไดท าการปลกประเทศองกฤษใหลกขนจากสภาพอนเหลวแหลกนน ทานไวทฟลดเปนนกเทศนประจ าธรรมาสนผยงใหญกวา ไดเราหวใจคนเปนพนๆ อยางเหลอทจะกลาวไดในประเทศองกฤษและอเมรกา ทานคารลเวสเลยเปนกวในทางศาสนา ไดรอยกรองบทเพลงไวมากในจ าพวกเพลงนมสการตงแตสมยของทาน แตทานยอหน เวสเลยเปนผน าคณะททกคนยอมรบนบถอและเปนรฐบรษดวย นกบวชในคณะแองกลแกนคนหนงเมออายไดสามสบหาคอทานยอหนเวสเลยไดพบความแทจรงของศาสนาฝายวญญาณทมในพวกโมเรเวยน คอเปนพวกคนคณะหนงผแตกแยกออกจากครสตจกรลเธอแรน ในป 1739 ทานยอหน เวสเลยไดเทศนาเรอง “พยานของพระวญญาณ” วาเปนความตระหนกใจของสวนบคคล และทานไดประกอบตงเปนสมาคมขนหลายสมาคม อนประกอบดวยคนทรบตามค าสอนของทาน ครงแรกๆ สมาคมเหลานมหวหนาชนเปนผน า แตตอมาทานเวสเลยเรยกรองใหมองคนกเทศนผสมครท า ใหน าหลกธรรมของทานและประสบการณของเขาไปแสดงยงทกๆ สวนของบรเทนใหญ และในอาณานคมตางๆ ทเปนชนอเมรกา ครงแรกทเดยวพวกศษยของยอหน เวสเลย ไดสมญาวา ชาว “เมโธดสต” ทานเวสเลยกรบเอานามนน ในประเทศองกฤษนนเขาเรยกกนวา “เวสเลยนเมโธดสต” กอนททานเวสเลยถงแกความตายศษยของทานมจ านวนหลายพนคน

ถงแมวาในครสตจกรแหงประเทศองกฤษไดมการคดคานงานของทานเวสเลยอยางดเดอดอยหลายป ไมยอมใหท าการเทศนบนธรรมาสนของครสตจกร ถอวาสมาคมของทานไมไดเปนนกายหนงทแยกออกมาแตเปนระบอบการหนงทอยภายใตครสตจกรองกฤษ ถงอยางไรกตามหลงจากการปฏวต

120

ของอเมรกนในป 1784 ทานไดตงคระเมโธดสตขนในสหรฐ ในเวลานนมสมาชกจ านวน 14,000 คน ตงขนเปนครสตจกรหนงตางหาก เลยนตามแผนของอปสโคปอล แลวใหครสตจกรเมโธดสตมผอ านวยการ อนเปนนามต าแหนงททานเวสเลยชอบใชมากกวาทจะเรยกวา “บชอพ” แตในไมชานามต าแหนง “บชอพ” กมผชอบใชเรยกกนมากกวาจนกลายเปนค าใชเรยกกนทวไป

คณะเวสเลยนไดปลกชวตครสเตยนขนในพวกคนของครสตจกรและในพวกคนผแยกตวออกมานนดวยใหมฤทธแรงใหม และยงไดน าไปสการประกอบตงครสตจกรตางๆ คณะเมโธดสตภายใตระบอบการแบบตางๆ อนไมเหมอนกนในหลายประเทศ ในทวปอเมรกาเมอเปดศตวรรษทยสบ มทะเบยนสมาชกคณะเมโธดสตมากกวาหกลานคน ในประวตศาสตรครสเตยนไมมใครสกคนทเปนผน าคนเดยวไดผตดตามเปนจ านวนใหญหลวงเทาททาน ยอหน เวสเลยได

การปฏรปศาสนาไดสรางสทธใหแกแตละบคคลในการทเขาจะยดถออยางไรเกยวกบศาสนาและพระคมภร ไมตองตกอยใตอ านาจของนกบวชหรอเจาหนาทของครสตจกรจะก าหนดใหเชอถออยางไร ผลอยางหนงจงเกดขนตามตดมาอยางหนไมพน นนคอ ผน าในทางความคดบางพวกกรบทศนะเดมของพระคมภรวาหนงสอพระคมภรเปนหนงสอเหนอธรรมชาต บางพวกกเรมหนเขานยมเหตผลโดยถอวาเหตผลเปนอ านาจสงสด และตองการใหตความเขาใจในพระคมภรตามเหตผล ไมใชตามทเขาใจวาเหนอธรรมชาต พวกนกปราชญทตดตามเหตผลตอสกบทเรยกวาเหนอธรรมชาต พวกนมสมญาวา “เรชนแนลสต” (พวกถอเหตผล) เชอของลทธถอเหตผลนมอยในประเทศองกฤษและในเยอรมนนตงแตเรมศตวรรษทสบแปดนนแลว แตความเคลอนไหวทแสดงวาคณะนเปนคณะหนงตางหากในครสตจกรนน โยอนเซมเลอรเปนผรเรม (เกด 1725 ตาย 1791) โยฮนเซมเลอรประกาศวาอะไรทรบมาจากต านานโดยไมไดพสจนนนรบไมได พระคมภรกด ขอเขยนทเขยนไวตงแตโบราณกด จะตองอยในความวนจฉยโดยการวพากษวจารณอยางเดยวกน เรองทกเรองทเปนการอศจรรยเปนสงเชอไมได พระเยซเปนแตมนษยเทานน ไมไดเปนพระเจาเลย

จตใจของการถอเหตผลเตบโตขนจนกระทงมหาวทยาลยเกอบทงหมดของเยอรมนตองถกบงคบการไปโดยจตใจอยางนน ลทธไดขนถงยอดในการพมพเรองออกเผยแพร คอ นายไฟรดรช สตรอยส ไดเขยนเรอง “ชวตของพระเยซ” ออกเผยแพรในป ค.ศ. 1835 บงอาจแสดงวาเรองพระกตตคณนนเปนแตนยายทงนน นายยอรจ อไลอต (Marian Evans) ไดท าการแปลบทความนในป ค.ศ. 1846 สามารถท าการแพรออกไปไดกวางขวางในองกฤษและอเมรกา ในศตวรรษทสบเกาผน าสามทานไดหนกระแสรความคดจากสายธารของลทธถอเหตผลมาเปนลทธจารตนยม คอ ทานสไกรแมเชอร (1768-1834) ผมสมญาอนนาฟงวา “เทวยงใหญทสดแหงศตวรรษทสบเกา” ทานนนเดอร (1789-1850) และทานโธลค (1790-1877) ความเปนปราชญของลทธเจาเหตผลนไดปลกจตใจอยางใหมขนใหท าการ

121

ส ารวจ เรยกใหนกเทวศาสตรผเขมแขงหลายคน และนกตความพระคมภรไบเบลลกขนคมกนความจรงไว โดยประการฉะนนจงท าใหเกดการศกษาเนอความพระคมภรและศกษาหลกธรรมของศาสนาครสเตยนกนอยางกวางขวาง และเกดความเขาใจกนดวยสตปญญาดยงขน เชน เปนตนวาชวตของพระครสตไมเคยเขยนกนตามทางของหลกวชาเลยจนกระทงไดมการพมพเผยแพรออกมาของหนงสอของนาย สตรอสสในป ค.ศ. 1835 เพราะฉะนนงานอนประกอบดวยความคดและสตปญญาของเรองนจงอาจเปนทสนใจของคนเปนจ านวนพนๆ ลทธถอเหตผลซงคกคามจะคว าศาสนาครสเตยนนนเปนผลท าใหพลงของศาสนาครสเตยนเตบใหญขน

เมอก าลงจะจบสามสบปแรกของศตวรรษทสบเกา กมจตใจอยางหนงตนตวขนในครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of England) จตใจนไดเราใหเกดการโตแยงขนอยางแรง จตใจอยางนมรปการณตางๆ กนมชอเรยกกนตางๆ ตามรปการณหนงๆ ตามความมงหมายของรปการณจะไดชอเรยกวา “คณะแองโกลคาธอลค” (The Anglo Catholic movement) รปการณทคณะนเกดขนมาในมหาวทยาลย จะไดชอเรยกวา “คณะออกซฟอรด” (The Oxford movement) ตามรปการทโตตวขนจากการพมพบทความเผยแพรเปนจ านวนถงเกาสบบทความดวยกน เขยนโดยนกเขยนหลายคนดวยกนเพอเผยแพรทศนะของคณะใหประจกษ กไดชอวา “ชาวคณะบทความ” (Tractarian) และเพราะผเฉลยความชนน าผหนงจงมกจะถกเรยกเสมอๆ วา “คณะปวซไยท” (Puseyite) หรอ “ลทธ ปวซยสม” (Puseyism) โดยเฉพาะอยางยงทโตกบลทธนเรยกอยางนน

เปนความพยายามของคณะนทจะท าใหครสจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of England) หลดออกจากลทธโปรเตสแตนทกลบคนสหลกธรรมและการปฏบตของศตวรรษแรกๆ เรมๆ ซงเมอนนครสตจกรครสเตยนเปนครสตจกรเดยวและไมตองการปฏรป พวกผน าของคณะนไดก าหนดวาระเรมของคณะเขาตรงทเขาไดท าการพมพบทความเผยแพรในป ค.ศ. 1827 อนเปนบทความชอวา “ปครสเตยน” (The Christian Year) เขยนโดยยอหน คเบล เปนชดของบทกลอน ซงปลกความสนใจขนใหมในครสตจกร อยางไรกดวาระเรมตนทเปนตามทางการคอเมอทานคเบลไดเทศนาบทเทศนทวา “ชาตเสยสจ” (National Apostacy) เทศนในเดอนกรกฏาคม ค.ศ. 1833 ในมหาวทยาลยออกซฟอรด ของเซนทแมร ไมชาตอมาบทความอนมชอเสยงกไดเรมโผลตวปรากฏขนมาเปนชด คอ “บทความประจ ายค” (Tracts for the Times) พดถงเรองการปกครอง หลกธรรมและการนมสการของครสตจกรองกฤษ (English Church) ตอตอกนเรอยมาตงแต ค.ศ. 1833 ถง 1841 ขณะททานคเบลก าลงดลความคดของคณะ และไดรบความเหนใจจากคณะโดยตลอด เมอนนทานยอหน เฮนร นวแมน ไดเปนผน าคณะ ทานผนไดเขยนไวหลายบทความในจ าพวกบทความประจ ายค และบทเทศนาของทานทเทศนบนธรรมาสนของเซนทแมรหลายบทเปนของก านลทนยมกนตามความมงหมายนน ทนายของคณะผสามารถอกคน

122

หนงผเปนนกเทศนชนลกและนกปราชญคอทาน แคนอน เอดวารด บ.ปวซย บรรพชตเปนพนๆ คนและฆราวาสคนส าคญๆ ในครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of Wngland) ไดท าการสนบสนนคณะอยางกระฉบกระเฉง ไดมการโตกนใหญเกดขน พวกผน าคณะถกประณามวาเปนพวกมใจและความประสงคเปนฝายโรมน (คาธอลค) แตแทจรงเปนความตงใจจะชก าลงอ านาจและยกชมาตรฐานของครสตจกร โดยทความตงใจของคณะทจะลบลางความเชอถอของการปฏรปเสยใหสนและสงเสรมลทธแองโกลคาธอลค จงท าใหคณะนมใจโนมเอยงเขาหาโรมอยางหนไมพน และในป 1845 หวหนาผใหญของคณะ ทานนวแมนไดตดตามเหตผลของความส านกของทานเขาในครสตจกรโรมนคาธอลค การททานแตกตวออกมาจากผอนเชนนเปนทตกตลกพลงเพลดกนอยางยงแตกไมอาจหยดย งกระแสของแองโล-คาธอลคไวได

123

บทท 22

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคสอง)

ความเคลอนไหวของมชชนนารปจจบนสมย

ผน าของยคปจจบนสมย ครสตจกรในศตวรรษใหม

_______________

เปนเวลาพนปตงแตสมยของอครสาวกทศาสนาครสเตยนเปนสถาบนการท าการเผยแพรศาสนาในสศตวรรษแรกของประวตศาสตรครสเตยนนน ครสตจกรไดเอาราชอาณาจกรโรมนมาจากลทธศาสนาพนเพมาเปนของศาสนาครสเตยน ตอมาผเผยแพรศาสนาของศาสนาครสเตยนไดพบกบกองโจรทบกรกเขามา แลวผเผยแพรศาสนากเอาศาสนาครสเตยนใหแกกองโจรเสยไดกอนทกองโจรจะเอาราชอาณาจกรภาคตะวนตกไปได หลงจากศตวรรษทสบ ครสจกรกบรฐ สนตะปาปากบพระจกรพรรดท าการชวงชงความเปนผบงการสงสดเหนอกนและกน จตใจของการเผยแพรศาสนากซบเซาลง แตกยงไมถงกบหายหมดไปเสยทเดยว การปฏรปนนทไดกระท าไปกเพราะมงจะช าระครสตจกรและจดระบอบเสยใหมมากกวาทจะคดขยายครสตจกรออกไป ในสมยลาของการปฏรปเราจะเหนความพยายามอยางกวางขวางครงแรกในการทจะท าใหโลกแหงศาสนาพนเพ มาเปนโลกแหงศาสนาครสเตยน แตความพยายามนมใชฝายโปรเตสแตนทเปนผลงมอ หากแตฝายโรมนคาธอลคเปนผลงมอภายใตทานนกบญแฟรนซสเอกซาเวย

วาระเนนนานในราว ค.ศ. 1732 ชาวคณะโมเรเวยนเรมกอตงการเผยแพรศาสนาในตางประเทศขนเปนองคการหลายองคการ โดยไดสงทานแฮนสอกดไปยงกรนแลนด ตอมาไมชาครสตจกรเดยวกนนไดท าการในพวกชาวอนเดยนแหงอเมรกาเหนอ ในพวกนโกรในอนดสตะวนตก และในทวปตะวนออกหลายประเทศ เมอคดดตามสวนของจ านวนสมาชกเพยงเลกนอยทางบานกจะเหนวาไมมคณะนกายอนท าการเผยแพร และมองคการเผยแพรมากเทยมเทาครสตจกรโมเรเวยนในตลอดทงประวตศาสตร

ผกอก าเนดองคการเผยแพรศาสนาแหงยคปจจบนสมยสงไปจากประเทศองกฤษไดแกวลเลยมคารเรย ทานเปนคนท ารองเทา มการศกษาดวยตนเอง ไดเปนศาสนาจารยของคณะแบพตสตในป 1789 ทานเรมขย นขอใหสงมชชนนารไปยงโลกทถอศาสนาพนเพ ทงๆ ทตองเผชญกบการขดขวางอยางแรง

124

ในป 1792 ทานไดเทศนาดวยบทเทศนสองเรองคอ (1) ลงมอท าการใหญเพอพระเจา และ (2) จงหวงเอาการใหญจากพระเจา บทเทศนทงสองนไดน าใหเกดการจดระบอบสมาคมมชชนนารคณะแบพตสต และไดสงตวทานวลเลยมคารเรยไปยงประเทศอนเดย บรษทองกฤษอนเดยตะวนออกซงเวลานนปกครองประเทศอนเดยอยไมยอมอนญาตใหทานขนตงท าการเผยแพร ทานจงตองเรไปทอนจงไดพบแหงทพอจะยดเปนทท าการครงแรกไดทเซแรมโปร อนเปนอาณานคมของเดนมารคและใกลกบกลกตตา ถงแมการศกษาพนเบองตนของทานจะออน ทานกยงอตสาหท าการศกษาชนสงไดส าเรจ ทานจงเปนนกปราชญชนน าผหนงของโลกในภาษาสนกฤษและภาษาอนๆ แหงทวปตะวนออก วชาไวยกรณและพจนานกรมททานแตงขนกยงใชกนอยจนถงเดยวน ตงแต 1800 ถง 1830 ทานเปนศาสตราจารยสอนในมหาวทยาลยฟอรทวลเลยมคอลเลจแหงกลกตตาในวชาอกษรศาสตรของทวปตะวนออก ทานสนชพในป ค.ศ. 1834 ทวทงโลกคารวะทานในฐานบดาขององคการยงใหญเผยแพรศาสนา

สวนในอเมรกานนจตใจอน จะท ากจการใหญ ของการเผยแพรศาสนาในตางประเทศนนกอเกดขนมาครงแรกเพราะเนองจาก “การประชมอธษฐานขางกองฟาง (Haystack Prayer Meeting) อนเปนทรจกกนดแลวเรองน การประชมนเกดขนทวลเลยมคอลเลจ รฐมาสแสจเสททในป 1811 นกศกษากลมหนงประชมกนในทงนาเพอจะอธษฐานเรององคการเผยแพรศาสนา บงเอญเกดพายขนผประชมกพากนเขาหลบภยอยขางกองฟาง แลวกเลยถวายชวตของเขากนทนนทจะท างานเพอพระครสตในโลกทถอศาสนาพนเพ สภาอเมรกาผบรหารการเผยแพรศาสนาในตางประเทศ (The American Board of Commissioners for Foreign Missions) กเลยเกดขนเนองจากการประชมครงน ซงครงแรกสภานรวมกนหลายคณะนกาย แตโดยทครสตจกรอนๆ ไดประกอบตงสมาคมของตนขนเอง ไมชาจงเปนกจการงานของครสตจกรคองกลเกชนแนล สภาอเมรกนไดสงมชชนนารออกไปสคน คอทานเนเวลลคนหนง ทานเฮลคนหนง ทงสองนไปยงประเทศอนเดย สวนคนอนอกสองคน ทานจดสนและทานไรซเดนทางไปตะวนออกไกล ในระหวางเดนทางทานทงสองนไดเปลยนทศนะของทานเรองพธศลบพตศมา ทานจงไดลาออกจากสภาอเมรกน การททานทงสองกระท าไปนเปนผลใหเกดการประกอบตงสมาคมอเมรกนคณะแบพตสตเผยแพรศาสนา (The American Baptist Missionary Society) ทานจดสนและทานไรซไดเขาประจ างานในประเทศพมา ตวอยางการกระท าของคณะนกายคองกลเกชนแนล และคณะนกายแบพตสตนนเปนเยยงอยางใหคณะนกายอนๆ เอาอยางดวย ตอมาอกไมกปครสตจกรแตละครสตจกรไดมสภาของตนเอง และมมชชนนารของตนเอง

ในยคปจจบนเกอบจะวาเปนไปไมไดทในโลกน จะมประเทศใดทไมมการเผยแพรพระกตตคณในรปการณหนงรปการณใด โรงเรยนของครสเตยน วทยาลย โรงพยาบาล สถานเลยงเดกก าพราและสถาบนอนๆ ท าการสงเคราะหมอยท วไปในโลกของผถอศาสนาพนเพ และเงนถวายทสภาการเผยแพร

125

ศาสนาของคณะนกายตางๆ ไดรบปหนงๆ รวมเปนเงนหลายลาน วสยเดนทสดในครตจกรทกวนน ในบรเทนใหญและในอเมรกา เปนวสยทมความสนใจอยางลกและแผกวางในองคการเผยแพรศาสนาในตางประเทศ

คนผยงใหญผปรากฏตวในสามศตวรรษสดทายนมเปนจ านวนมาก ยากแกการทจะเอยนามของพวกผน าในความคดของครสเตยนและในกจการของครสเตยน คนทกลาวถงตอไปนอาจเปนเพยงบคคลทยกขนมาเปนตวตงของความเคลอนไหวในยคสมยของเขาเทานน

ทานรชารดฮคเคอร (1535-1600) เปนผกอใหเกดงานอนมอทธพลและมชอเสยงทสดนนคอ ธรรมนญของครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (Church of England) เกดในครอบครวบดามารดายากจน ทานไดรบการชวยเหลอใหมการศกษาในมหาวทยาลยออกฟอรด จนบรรลความยงใหญในการรวชาหลายสาขา ทานไดรบการแตงตงขนมาเปนล าดบเปนครสวนตว ตอมาเปนครสามญ แลวกเปนศาสตราจารย ทานไดรบสถาปนา ในป ค.ศ. 1582 และเปนศษยาภบาลรวมอยชวคราวหนงในลอนดอนรวมกบศษยาภบาลอกผหนงซงเปนคนในพรรคพวรแตนผมโวหารด สวนทานฮคเคอรนนมทศนะทางแองกลแคน การขดแยงกนของทานทงสองบนธรรมาสน ในทสดไดน าใหทานฮคเคอรหาชองไปพกอยในสถานพกนกเทศนในชนบท เพอจะไดมเวลาท าการศกษาคนควางานยงใหญของทานคอ “บญญตการปกครองทางศาสนา” (The Laws of Ecclesiastical Polity) ประกอบเปนหนงสอแปดเลม เปนระบบการแบบอปสโคปอลอนสามารถทสดทเคยผลตออกมาเผยแพรและเปนต าหรบชนหนงทนกเขยนโดยมากทสดใชคดขอความออกเปนเครองสนบสนนขอโตแยงของตนและกระท ากนเรอยมาตงแตสมยของทาน (ฮคเคอร) ถงแมกระนนบญญตการปกครองทางศาสนาฉบบนกยงมทาทใจกวางใหแกครสตจกรตางๆ นอกคณะนกายอปสโคปอลดวย และมจตใจโตแยงอนขมขน ทานฮคเคอรมอายเพยงสสบเจดปเทานนเมอทานตาย

ทานโธมาส คารทไรท (1535-1603) อาจถอไดวาทานเปนผกอตงลทธพวรแทนองกฤษขน แตไมยงใหญทสดในบรรดาสมาชกของลทธ เกยรตผยงใหญทสดนไดแกทานโอลเวอรครอมเวลลซงประวตของทานครอมเวลสนบนทกในประวตศาสตรของรฐ ไมไดบนทกในประวตศาสตรของครสตจกร ทานโธมาสคารทไรทไดเปนศาสตราจารยของเทวศาสตรในมหาวทยาลยแคมบรดจในป ค.ศ. 1569 แตตองหลดจากต าแหนงในปรงขนเพราะเหตททานตพมพเผยแพรความคดเหนของทานสสาธารณชนซงความคดเหนนนๆ เปนสงทนารงเกยจแกพระนางเอลซาเบธและพวกบชอพชนน าทานไดใหทศนะวาพระคมภรนนไมเพยงแตบรรจดวยบญญตแหงความเชอและหลกธรรมเทานน แตยงไดระบถงการปกครองครสตจกรดวย ครสตจกรควรเปนไปตามระบบเปรสไบเทเรยน ครสตจกรนนไมเพยงแตควรจะเปนอสระไมขนกบรฐเทานน แตควรจะมอ านาจเหนอกวารฐโดยพฤตนยอกดวย ทาน

126

เปนผไมโอนออนผอนตามเชนเดยวกบวสยของคนชนสง ในครสตจกรเรยกรองตองการการถออยางเดยวกนใหมการใชอ านาจบานเมองบงคบ เพอครสตจกรจะไดเปนแบบเปรสไบเทเรยนมหลกธรรมตามแบบของทานยอหนแคลวน ทานคารทไรทไดเปนศษยาภบาลอยนอยปบนเกาะเกอนซ (Guernsey) และเจอรซ (Jersey) ทานไดตงครสตจกรขนหลายแหงตามแบบความคดเหนของทานแตตงแต ค.ศ. 1573 ถง 1592 เวลาสวนมากทสดของทานไมอยในคกกอยในสถานะเนรเทศอยบนผนแผนดนยโรป เกาปสดทายแหงชวตของทานรสกวาใชไปในการปลกตวไปอยอยางสงบ ภายหลงตอมาทศนะของทานไดมาครอบง าอยในสภาผแทนราษฏรองกฤษ (The House of Commous) สวนในสภาขนนาง (The House of Lords) นนพวกบชอพมอ านาจอย เลยเกดชวงชงอ านาจกนขนในระหวางพรรคตางๆ จนในทสดถงกบเกดเปนสงครามกลางเมองขน และถงวาระทครอมเวลลขนปกครอง

ทานโยนาธาน เอดวารด (1703-1758) จดวามเกยรตเปนผออกหนาเดนทสดในบรรดาคนอเมรกนในวชาปรชญาศาสตรและเทวศาสตร เปนนกเทวศาสตรผยงใหญทสดของศตวรรษทสบแปดในทงสองฝงมหาสมทรแอตแลนตค ในตวทานมศาสตรอนเฉยบแหลมรวมกนอย คอความรมรอนทสดในการคนควาทางเทวศาสตรและเปนผรมรอนฝายวญญาณจตถอเครง ทานเปนผมวชาความรปราชญเปรองทสดตงแตยงเยาววยเนนทสด ส าเรจปรญญาจากมหาวทยาลยเยล (Yale Callege) เมออายไดสบเจดป ไดอานอกษรศาสตรทางปรชญาอยางกวางขวางมาแลวอนวาดวยวารทผานพนมาแลวและทงทอยในสมยตวทานเอง ในป ค.ศ. 1727 ทานเปนศษยาภบาลรวมกบคณป ของทานในครสตจกรคณะคองกลเกชนแนลในนอรธแทมปตน และไมชากเปนทรกนวาทานเปนนกเทศนรอนรนเทศนาเราใหมชวตจตวญญาณอยางเครงครด ทานไดเทศนาเรอง “การตนตวอยางใหญหลวง” (The Great Awakening) เปนการฟนฟเผยแพรไปทวนคมชนอเมรกนทงหมด ในการททานไดตอสกบ “สญญาครงทาง” (half-way Covenant) กอใหเกดความรสกตอสทานอยางขมขน จนถงทานตองถกขบไลออกจากครสตจกรของทานในป ค.ศ. 1750 อนสญญาครงทางนคอรบคนเขาเปนสมาชกของครสตจกรโดยทผนนยงไมมวสยทางศาสนาเปนทแนนนอนอยางใดเลย ซงในเวลานนในนวองกแลนดใชวธกนเกอบจะทวไป ทานไดเปนมชชนนารไปสอนชนอนเดยนอยแปดปในระหวางยคททานปลกตวไปนทานไดเขยนเรองหนงขนเปนอนสรณคอ “อสรภาพของความตงใจ” (The freedom of the Will) ตงแตสมยทานเรอยมาไดใชเปนหนงสอต าราของลทธแคลวลแหงนวองกแลนด (New England Calvinism) ในป ค.ศ. 1758 ทานไดรบแตงตงเปนอธการบดของมหาวทยาลยปรนซตน (Princeton College) แตปฏบตการไดไมกสปดาหทานกถงแกอนจกรรมอายไดหาสบหาป

ทานยอหน เวสเลย เกดทเมองเอพเวอรท ในภาคเหนอของประเทศองกฤษ เปนปเดยวกนกบททานโยนาธานเอดวารดเกดในอเมรกา ค.ศ. 1703 แตยอหนเวสเลยมอายยนกวาโยนาธานเอดวารดหนง

127

ในสามศตวรรษ คออยจนถง ค.ศ. 1791 บดาของยอหนเวสเลยเปนอธการบดของครสตจกรแหงประเทศองกฤษในเมองเอพเวอรท แตมารดาของยอหนเวสเลยคอนางซซานนาแอนเนสเลยเวสเลยเปนผอบรมสงสอนยอหนเวสเลยมากกวาคนอน มารดาของยอหนเวสเลยเปนคนตระกลทอยในพรรคพวรแทนและปฏบตการอยางไมถอตามกน เปนมารดาและครของบตรสบแปดคนยอหนเวสเลยส าเรจไดรบปรญญาจากมหาวทยาลยไครทเชรต (Christ Church Collage) และมหาวทยาลยออกฟอรด (Oxford) ในป ค.ศ. 1724 ไดรบสถาปนาในครสตจกรแหงประเทศองกฤษ ไดเปนคณะครในมหาวทยาลยลนคอลน (Lincoln Collage) อยสกไมกป ในระหวางททานไดเปนครอย ทานกคลกคลอยกบกลมนกศกษาใน ออกซฟอรดกลมหนง นกศกษากลมนมงด ารงชวตอยางบรสทธ คนทงหลายเรยกนกศกษากลมนเยาะๆ วา “พวกผบรสทธ” (The Holy Club) ตอมากเรยกวาคณะ “เมโธดสต” (Methodist) ตามกรยาทาทแหงชวตของเขา ในปตอมาเหลาศษยของเวสเลยกไดนามเมโธดสตเปนการแนนอน ในป ค.ศ. 1735 เวสเลยกบคารลเวสเลยนองชายไดไปเปน มชชนนารในจอรเจยซงเปนอาณานคมใหม ไปท าไดสองปกกลบประเทศองกฤษ งานทไดท ากนบวายงไมส าเรจ แตผลของงานยคนท าใหชวตของทงสองแขงกลา คอเวลา (ทเดนทางกลบผแปล) ทงสองคนไดพบกบชาวคณะโมเรเวยนกลมหนง ชาวคณะโมเรเวยนเปนศษยของทานเคาทซนเซนดอรฟ (Count Zinzendord) ยอหนกบคารสเวสเลยจงไดความรและความตระหนกแหงประสบการณของชวตวญญาณจต การปฏบตงานของทานยอหนเวสเลยยงคงลมเหลวมาจนถงเวลานน (ทไดพบกบคณะโมเรเวยน) แตตงแตเวลานนไปนอกจากทานจอรจไวทพลด (George Whigefield) แลวไมมนกเทศนคนใดในประเทศองกฤษจะเราความสนใจของคนทกททกแหงไดอยางทยอหนเวสเลยไดท า เวสเลยขมาเดนทางไปทวประเทศองกฤษและไอเลแลนด เทศนาจดตงสมาคม และน าชวตพวกศษยอยตลอดชวตอนยนยาวของทานชวตของทานอยไปจนกระทงเกอบถงสนศตวรรษทสบแปด งานของทานกอใหเกดคณะเวสเลยน ภายใตรปแบบของระบอบการตางๆ กนขนในบรเทนใหญ และทงครสตจกรทงหลายคณะเมโธดสตในอเมรกา และทวทงโลก เมอรวบรวมจ านวนสมาชกแลวจะปรากฏเปนเรอนหลายลานคน ทานยอหนเวสเลยถงแกมรณะกรรมในป ค.ศ. 1719 มอายไดแปดสบแปดป

ทานยอหนเฮนรนวแมน (1801-1890) เปนหวหนาคณะแองโกลคาธอลคแหงศตวรรษทสบเกา ทงนเพราะความสามารถของทานในการเขยนบทความแบบทใหเกดความเขาใจลกซง ทานเองมทศนะจะแจงเทศนารอนรน เหนออนใดหมดมลกษณะนานบถอเปนพเศษ ทานไดรบปรญญาจากมหาวทยาลยตรเอกานภาพ (Trenity College) และมหาวทยาลยออกซฟอรด (Oxferd) ในป ค.ศ. 1820 ไดเปนอาจารยประจ ามหาวทยาลยโอรเอล (Oriel College) ไดเกยรตนยมสงสดในป ค.ศ.1824 ไดรบสถาปนาในครสตจกรองกฤษ (English Church) และในป ค.ศ.1828 ไดเปนหวหนาของศาสนาจารยในครสตจกร

128

ประจ ามหาวทยาลย (University Church) ของเซนทแมร ค าเทศนาททานเทศนทนนท าใหทานสามารถใชอทธพลโนมนาวใจคนของออกซฟอรดไดเปนหนงชวอายคน จรงอยทานเคเบลเปนผรเรมคณะ ออกซฟอรด แตผน าอนแทจรงคอทานนวแมน บทความส าคญของคณะออกซฟอรดมทงหมดเกาสบบท ในจ านวนนทานนวแมนเปนผเขยนยสบเกาบท นอกนนสวนมากกไดการลดมาจากทาน สวนหนงเปนเพราะเหตทคณะนถกเพงเลงโดยเจาหนาททงหลายในมหาวทยาลย และทงพวกบชอพชนน าของ ครตสจกรดวย ทานจงไดลาจากเซนทแมรในป ค.ศ. 1843 แตทจรงสวนมากเปนเพราะทศนะของทาน นวแมนเองนนไมคอยๆ เปลยนแปลงไป หลงจากททานไดปลกตวไปอยทครสตจกรทลตเตลโมร (Littemore) และหลบตวอยสามป จนกระทง ป ค.ศ.1845 ทานกไดรบเขาในครสตจกรโรมนคาธอลค หลงจากการเปลยนแปลงเกยวกบครสตจกรเชนนแลวทานไดอยตอไปอกสสบหาป ใชเวลาสวนมากทสดทเบอรมงแฮม (Birmingham) ไมมชอเสยงโดงดงเหมอนแตกอน แตเพอนฝงรนเกาๆ ยงคงมความรกใครทานมาก ขอเขยนของทานมมาก แตทออกเผยแพรไปกวางขวางและมอทธพลกคอบทความแจกจาย (Tracts) และบทเทศนาหลายเลม หนงสอเลมหนงททานเอาออกสประชาชนในป ค.ศ. 1864 มชอวาอโปโลเจย โปรวตาซว (Apologia pro Vita Sua) เปนเรองบนทกชวตทางศาสนาของทานเอง และท าใหความนบถอทมอยแลวในหลายคนทนบถอทานไดมความนบถอเพมขน เวนไวแตคนทเปนฝายตอสทานอยางขมขนไมกคน ทานไดรบแตงตงเปนคารดนาล (Cardianl) ในป ค.ศ. 1879 และตายในเบอรมงแฮมในป ค.ศ.1890 ในดานอทธพลของทานนนไมมคนของครสตจกรไมวาในนกายใดในศตวรรษนนจะก าเกนทานนวแมนได

เรองของทานวลเลยมคาเรย (1761-1834) ผกอตงองคการเผยแพรศาสนาฝายโปรเตสแตนทแหงยคปจจบนสมย เรองนไดเคยกลาวไวแลวและไมควรทจะพดถงซ าอก อนสรณของทานกคอมชชนนารในระบอบตางๆ ออกไปเทศนาอยางไพศาลและทงการศกษาของมชชนนารกไดอปกรณของทานเปนเครองชวยเหลอมากซงเปนกจการทก าลงเปลยนรปโลกของศาสนาพนเพทไรพระเจา เมอเปดศตวรรษทยสบ ครสตจกรตางๆ ฝายโปรเตสแตนทของประเทศองกฤษและอเมรกามทาทผดแผกแตกตางกวาเมอรอยปกอนมาก ระบอบหลกธรรมแบบตางๆ ไดตกจากความสนใจจนเหมอนหมดความส าคญ และโดยพฤตนยแลวทกคณะนกายถอหลกขอเชออยางเดยวกน หลกธรรมสองแงทตางกนมากกยงคงถอกนอยเปนปญหาทางวชาการ คอหลกธรรมทวามการก าหนดหมายปลายทางของชวตคนใหเปนไปอยางหนงอยางใด (predestination) กบปลายทางของชวตจะเปนอยางหนงอยางใดกสดแตความตงใจอนเปนอสระของคนนนๆ (freedom of human will) แตไมไดเอาหลกธรรมทงสองนมาปฏบตพสจนกนอกเลย บรรดาศาสนาจารยบดนอาจยายปฏบตการจากคณะนกายหนงไปปรนนบตอก

129

นกายหนงไดโดยไมตองเปลยนความเชอ ครสตจกรไดคอยๆ เขารวมกนเปนอนหนงอนเดยวในความเชอ

เมอมความเชอ เปนอนหนงอนเดยวกน แลวกมจตใจเปนอนหนงอนเดยวกนเตบโตขนดวย ครสตจกรตางๆ เลกวางตวแยกจากกน เลกวางตวตอสกน แตกลบท าการวางแผนรวมกนและท าการรวมกนในกจการอนยงใหญ ครสตจกรตางๆ รวมกนเปนหนวยๆ ขนหลายหนวยเชน ยไนเตด เชรตออฟแคนาดา (United Church of Canada) เปนหนวนใหญประกอบดวยหนวยยอยของคณะเมโธดสต คองกลเกชนแนลสต และบางสวนของเปรสไบเทเรยน ซงท าการรวมหนวยกน ในป ค.ศ. 1925 หนวยของครสตจกรแหงสกอตแลนด (The Church of Scottland) รวมกบยไนเตดฟรเชรต (United free Church) ในป ค.ศ. 1929 หนวยของคองกลเกชนแนลรวมกบครสตจกรครสเตยนในสหรฐในป ค.ศ. 1931 และหนวยใหญของคระเมโธดสตในบรเทน (พรมตฟว Primitive, ยไนเตดเมโธดสต United Methodists และเวสเลยน) ในป ค.ศ. 1932

แตวาลกษณะอนเดนทสดในศาสนาครสเตยนแหงปจจบนกคอจตใจปรนนบตการ คราวกอนครสตจกรมเปาทจะดงเอาคนออกจากโลกมาเขาในครสตจกร แตเดยวนมเปาทจะ “ท าใหระบอบสงคมกลายเปนครสเตยน” เอาวญญาณของพระกตตคณเขาสชวตคนในทกๆ สาขาของสงคม

_________________

130

สงเขปของบทท 23,24,25

ภาคหนง บทท 23 1. ครสตจกรโรมนคาธอลค

1. คาธอลคสเปน 2. คาธอลคฝรงเศส 3. คาธอลคองกฤษ 4. คาธอลคอพยพเขา 5. รฐบาลคาธอลค

2.ครสตจกรโปรเตสแตนทอฟศโคปอล 1.ในรฐเวอจเนย 2.ในนวยอรค 3.ในระหวางการปฏวตของอเมรกา 4. บชอพแรกทสด 5. สมาชกภาพ 6. ระบอบการ

3.ครสตจกรคองกรเกชนแนล 1. นกบญจารก (the pilgrims) 2. ระบอบการ 3. เตบโต 4. หลกธรรม 5. สมาชกภาพ

4.ครสตจกรปฏรป 1. ครสตจกรปฏรปในอเมรกา 2. ครสตจกรปฏรปในสหรฐ 3. หลกธรรม 4. ระบอบการ 5. แบพตสต 5.แบพตสต

131

1. หลกเกณฑ 2. ระบบการ 3. วญญาณ 4. ก าเนดในยโรป 5. ในอเมรกา 6. องคการแบพตสต 7. องคการเผยแผศาสนาคณะแบพตสต

6.มตรสหายหรอเควกเคอร 1. ยอรซฟอกซ 2. ค าสอนของเควกเคอร 3. แควกเคอรในรฐเมแซคจเซต 4. ในรฐนวเจอรซ 5. อาณานคมของวลเลยมเพนน 6. แตกแยก 7. สมาชกภาพ

ภาคสอง บทท 24 7.ลเธอรแรนส

1. ในนวยอร 2. บนฝงแมน าเดลาแวร 3. ความเตบโต 4. สมาชกภาพ 5. ระบอบการ 6. หลกธรรม

8. เปรสไบเทเรยนส 1. ก าเนด 2. ในสงครามปฏวต 3. แตกแยก 4. สมาชกภาพ 5. หลกธรรม

132

6. การปกครอง 9.เมโธดสต

1. นวยอรค และแมรแลนด 2. แฟรนซสแอสบร 3. การประชมครงทหนง 4. การประชมคราวครสตมาส 5. สาขา 6. สมาชก 7. หลกธรรม 8. ระบอบการ

10.สหภาพพนองเผยแพรศาสนา (The Disciples of Christ)

1. ก าเนด 2. จดหมาย 3. มาตรฐานหลกธรรม 4. แบบแผนศาสนา 5. เตบโต

12.พระเจาองคเดยว (Unitarians) 1. หลกธรรม 2. ก าเนด 3. สมาชก

13.นกวทยาศาสตรครสเตยน (The Christians Cientists) 1. ผใหก าเนด 2. ระบอบการ 3. ความเชอ 4. สมาชกภาพ

บทท 25 ครสตจกรในแคนาดา

1. ผน าศาสนาลวงหนามาในศตวรรษทสบเจด

133

2. ครสตจกรคาธอลค 3. แองกลแกน (ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ Church of England) 4. เมโธดสต และ เปรสไบเทเรยน 5. สหภาพครสตจกรแหงแคนาดา(United Church of Canada) 6. แบพตสตกบลเธอแรน 7. โดคโฮเบอร และ เมนโนไนท (Doukhobers and Mennonites) 8.แอดแวนตสต พวกพนอง ครสตจกรแหงพระครสต และสานศษยของพระครสต ครสเตยนวทยาศาสตร สมาคมเผยแพรศาสนา และอนๆ

_________________

134

บทท 23

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคหนง)

1.โรมนคาธอลค 2.โปรเตสแตนทอปสโคปอล 3.คองกลเกชนแนล

4.ปฏรป 5. แบพตสต 6. สมาคมมตรสหาย

_____________________ ในสหรฐเวลานมองคการศาสนาไมนอยกวา 265 องคการ อนประมาณครสตจกรไดสก

265,500 ครสตจกร รวบรวมสมาชกในองคการศาสนาตางๆ เหลานนกประมาณสก 89,392,000 คน ในจ านวนน 86,000,000 คนเปนครสเตยนอยในนกายตางๆ (สถตของศาสนาจะคะเนไดกแตเพยงหยาบๆ เทานน นอกจากศาสนาครสตแลวกมนอยศาสนาทจะไดบนทกสถตทใกลเคยงแมศาสนาครสเตยนกยงใชวธนบจ านวนสมาชกตางๆ กน ลทธคาธอลคนบทกคนทรบบพตศมาแลวเปนสมาชกทกคน สวนลทธโปรเตสแตนทนนนบแตเฉพาะคนทตดตอกบครสตจกรเทานนเปนสมาชก) ครสตจกรทใหญๆ และส าคญทสดเทาทพอจะนบจ านวนสมาชกได และกไดอยางหยาบๆ เราจะพดถงครสตจกรตางๆ นตามล าดบทเขามาตงเปนปกแผนในอเมรกากอนหลง

โดยทสเปน โปรตเกสและฝรงเศสเปนผแรกเพอนในการส ารวจโลกใหม มาคนหา มาเอาชยชนะ มาตงอาณานคม แลวประเทศเหลานกถอลทธโรมนคาธอลคทงนน จงเปนของธรรมดาวาครสตจกรแรกทมาตงรกรากในอเมรกาทงเหนอและใต จงเปนครสตจกรโรมนคาธอลค ประวตศาสตรของครสตจกรนนในอเมรกาเรมในป 1499 อนเมอนนโคลมบสเดนทางมาเทยวทสองไดน าเอานกบวชสบสองคนมาดวยเพอเอามาท าใหชนพนเมองเผาตางๆ หนมาเชอถอ ไมวาชาวสเปนจะไปทางไหนเขาเปนตองน าเอาศาสนาจารยตดไปดวย ไมวาจะไปตงถนฐานหรอไปรบทพจบศกแลวพวกศาสนาจารยกจะท าการตงระบอบศาสนาของเขาลง ครสตจกรแรกทสดในสหรฐตงท เซนตออกสตนในรฐฟลอรดา ในป 1565 และในแซนตาเฟในนวแมกซโก ประมาณ 1600 วธของพวกสเปนใชวธเอาคนพนเมองมาเปนทาส แลวบงคบใหเชอถอ บงคบใหสรางครสตจกรและอารามตางๆ ตามแผนผงทมกระท ากนในประเทศสเปน อาคารส านกงานเกาแกของเขาบางแหงยงคงมอยใหเหนในเทกซสและคาลฟอเนย เปนอาคารตงเบยดเสยดกนเดยวนไมมอะไร ถกทอดทงใหรางเปลาเปลยวอย การทสเปนมาครอบครองอยในเนอทตงแตฟลอรดาถงคาลฟอเนยเปนผลใหครสตจกรโรมนคาธอลคบงคบบญชาทองถนนทงหมด

135

ในศตวรรษทสบแปด แตวาทองถนอนกวางใหญไพศาลนมผคนอยกแตเพยงบางเบา เพราะวาพวกสเปนนนมชยชนะใหญกจรง แตการเขาอยในอาณานคมนนเชองชามาก

เมอชาวสเปนเขาครอบครองอยภาคใตแลวไมชาฝรงเศสกเขาประจ าในภาคเหนอบนฝงแมน าเซนลอวเรนซใน “ฝรงเศสใหม” หรอแคนาดา ควเบคไดมผมาตงอยในป 1608 มอนทรนยงไมมจนถง 1466 ฝรงเศสทอพยพเขามาอยนนมจ านวนเลกนอยอยคราวหนง ในป 1663 พลเมองฝรงเศสในแคนาดามจ านวนสองพนหารอยคน แตภายหลงไมชาคนเพมเขามาอยในนคมรวดเรว ทงจ านวนคนเกดในอเมรกากเกนกวาในประเทศฝรงเศส ดงนนทวทงแควนแหงเซนทลอวเรนซตงแตทะเลสาปใหญถงมหาสมทรแอตแลนตค ไมชากมพวกคาธอลคฝรงเศสผถวายตวมาปฏบตงานกนเตมไปหมดสวนใหญของคนพวกนรหนงสอนอยและเปนพวกทออนนอมตอนกบวชของเขาออนโยนกวา พวกเพอนคาธอลคในประเทศฝรงเศสมทาทตอนกบวชของเขาในฝรงเศส ในแคนาดามความพยายามใหญทจะน าชาวอนเดยมาเชอถอฝายคาธอลค มแตคณะเยซอตในอาณานคมฝรงเศสนเทานน ทปรากฏในประวตศาสตรวาไดประกอบกจการอนองอาจกลาหาญ และเสยสละอยางไมมคณะอนใดเสมอเหมอน วธการของคณะเยซอตกตรงกนขามกบทกระท ากนในพวกชาวสเปนในอเมรกา ชาวคณะไดเอาชนะใจคนผวแดงมาเปนมตรสหายดวยการประกอบการเมตตากรณาไมเหนแกตวเอง

เมอยคกลางของศตวรรษทสบแปด อาณาบรเวณทงหมดแหงภาคตะวนตกเฉยงเหนออนกวางใหญเลยออลเลเฮนสไปอกตกอยภายใตอทธพลของฝรงเศส ตะวนตกเฉยงใตอยในปกครองของสเปน ทงสองเขตนกตกอยใตอ านาจสงสดของครสตจกรโรมนคาธอลค มแตแผนดนเปนแถบยาวแคบๆ ไปตามฝงมหาสมทรแอตแลนตคเทานนทเปนของครสตจกรโปรเตสแตนทในอาณานคมองกฤษ เคาตางๆ ทกสงทกอยางแสดงวาอนาคตจะตองเปนของคาธอลคในทสดทงทวปจะอยในปกครอง แตโดยทบรทชไดมามชยตอแคนาดาในป 1759 และตอมาเมอหลยเซยนาและเทกซสไดขนตอสหรฐ ท าใหดลอ านาจในอเมรกาเหนอเปลยนจากคาธอลคไปเปนทางฝายโปรเตสแตนท

อาณานคมองกฤษบนรมฝงมหาสมทรแอตแลนตตเปนโปรเตสเตนท นอกจากผอพยพมาตงอยในแมรแลนดในป 1634 คนเหลานเปนคาธอลคองกฤษทถกหามการปฏบตศาสนกจในประเทศของตน แมในโลกใหมคนเหลานไดรบอนญาตใหปฏบตศาสนกจของตนไดกเพราะทกศาสนาในทนนไดรบอสรภาพ และไมชาเมอชนสวนใหญของผอพยพมาตงถนเปนโปรเตสแตนทการปฏบตทางฝายคาธอลคกถกหามอก แลวภายหลงกไดรบอนญาตอก แตบชอพฝายโรมนคาธอลคไมมส าหรบปฏบตการในแมรแลนดจนกระทงถงป 1790 จงมบชอพหนงถวายตวมาเปนผปฏบตการ และนบวาเปนคนแรกในสหรฐ เมอเวลานนพลเมองชาวคาธอลคในประเทศนมประมาณสกสามหมนคน

136

การอพยพจากยโรปเขาอเมรกากระท ากนเปนสายใหญเรมเมอประมาณ 1845 ครงแรกเกลอนไปดวยคาธอลค เพราะสวนใหญมาจากประเทศคาธลคอนเขมแขงในไอเรแลนด ตอมามอกหลายลานคนจากเยอรมนนภาคใตมาเพมเขาอก ตอมากยงอกหลายคนจากอตาลมาเพมเขากบคนเหลานทอยเดม จากการเกดท าใหจ านวนคนเตบใหญขนตามธรรมชาต จากการอพยพเขามาเพมและดวยการอ านวยการอยางปราณตของนกบวช ครสตจกรโรมนคาธอลคในสหรฐจงไดกาวหนาไปอยางใหญ จนกระทงบดนพลเมองคาธลคมจ านวนกวายสบแปดลานคนหรอประมาณหนงในสามของจ านวนคนในครสตจกรโปรเตสแตนททกนกายรวมกน

ในฐานะทเปนสวนหนงของครสตจกรโรมนทวโลก คาธอลคชาวอเมรกนจงตองอยภายใตปกครองของสนตะปาปาทกรงโรม แบงชาตออกเปนหนงรอยสบบรเวณ แตละบรเวณมบชอพปกครองซงพระสนตะปาปาเปนผแตงตงมา แตวาบรรพชตเปนผเสนอนามใหแกสนตะปาปาเปนผเลอกตงขน ซงนามทบรรพชตเสนอขนไปใหเลอกนนพระสนตะปาปาจะรบกไดไมรบกได บรเวณทงหลายรวมเขาเปนยสบสกลม แตละกลมมสงฆราชปกครอง แลวยงมมหาสงฆราชาหกองคปกครองเหนอเหลาสงฆราชอกชนหนง มหาสงฆราชานกตองไดแตงตงมาจากโรมดวย

ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ The Church of England เปนศาสนาโปรเตสแตนทแรกทตงขนในอเมรกา ทานเซอรแฟรนซศเดรคเปนผปฏบตบรการในคาลฟอรเนย เรมทเดยวในป 1579 แลวพวกบรรชตไดมากบการเดนทางของทานเซอรวอลเตอร ราเลฮในป 1587 ครสตจกรองกฤษ English Church เขามาเปนประจ าตงแตป 1607 ดวยกนกบอาณานคมองกฤษแรกทเยมซเทาวเวอรยเนย ครสตจกรแหงประเทศองกฤษเปนแบบแผนการนมสการอยางเดยวทรบรองกน ในยคเรมในเวอรยเนยและในอาณานคมอนๆ ภาคใต เมอนวยอรคทชาวดทชมาตงถนอยไดกลายเปนดนแดนขององกฤษไปในป 1664 ครสตจกรแหงประเทศองกฤษกเปนปกแผนมนคง แลวไมชากกลายเปนครสตจกรของทางราชการของอาณานคม แตวาแบบแผนของการปฏบตศาสนกจแบบอนๆ ในฝายโปรเตสแตนทกมไดถกหาม วดทรนตในนครนวยอรคไดประกอบตงขนในป 1693 และครสตจกรแหงพระครสต Christ Church ในฟลาเดลเฟยในป 1695

บรรพชตทกคนของครสตจกรนเมอรบการสถาปนาจะตองใหค าปฏญาณดวยวาจะภกดตอราชบลลงกองกฤษ เพราะฉะนนจงเปนธรรมดาทผลกคอในสงครามปฏวตบรรพชตเกอบทกคนเปนผ จงรกภกดตอองกฤษ เขาเรยกคนพวกนวาทอรส พวกบรรพชตในฝายอปสโคปอลเปนอนมากไดออกจากประเทศไป และเมอจบการปฏวตจงยากทจะมบรรพชตมาประจ าวดตางๆ ทวางอย เพราะวาไมสามารถทจะปฏบตตามความตองการใหมการจงรกภกดตอบรเทนใหญไดอกตอไป และดวยเหตผลนจงไมมบชอพทจะอทศตวในการนได ในป 1784 ศาสนาจารยซามเอลซบรแหงคอนเนคตกส ไดรบการ

137

แตงตงจากบชอพทจะอทศตวในการนได ในป 1787 ดร.วลเลยมไวท และ ดร.ซามเอล ปรวสตไดรบแตงตงโดยสงฆราช (Archbishop) แหงแคนเตอรบร จงเปนการท าใหครสตจกรอเมรกาสบตอจากองกฤษ ครสตจกรในสหรฐตงนามเปนทางราชการวาโปรเตสแตนทอปศโคปอลเชช ในป 1792 จ านวนบรรพชตของครสตจกรประมาณสองรอยคน เตบโตขนเรอยๆ และรวดเรว บดนมจ านวนสมาชกเกอบสามลานครง

เปนทรบกนวามสามต าแหนงในปฏบตการ คอ บชอพ นกบวช (Priests) และอาดคน (มคนายก) และรบหลกขอเชอสวนมากทสดของครสตจกรแหงประเทศองกฤษสามสบเกาขอนน แลวเอามาดดแปลงใหเหมาะกบแบบปกครองของอเมรกน อ านาจในการออกบทบญญตของครสตจกรนนออกโดยสมชชาสหพนธครสตจกร Convention ประชมกนสามปตอครง ประกอบดวยผแทนสองประเภท คอสภาของบชอพ และสภาของผแทนบรรพชตและฆราวาส ซงสหพนธครสตจกร Convention ในสองหรอสามบรเวณเปนผเลอกแตงตงมา

ตอจากเวอรยเนยซงเปนของครสตจกรแหงประเทศองกฤษ ระแวกตอไปทตงอาณานคมกคอ นวองกแลนด เรมดวยพวกปลกรมส (จารก) พวกนขนจากเรอเมลเฟลาเวอรทไพลเมาทบนอาวมาสแสคจเสททในเดอนธนวาคม 1620 คนพวกนเปน “อนดเพนเดนทส” (พวกอสระ) หรอ “คองกรเกชนแนลลสต” (องคเอกเทศชมนม) เปนพวกถอเครงแขงมากกวาใครอยในคณะพวรแทนทองกฤษ พวกนตองถกเนรเทศจากองกฤษไปอยยงฮอลแลนดเพราะทศนะความเหนของเขา บดนเสาะหาบานใหมในโลกใหมทยงไมมใครอย กอนทจะขนจากเรอทไพลเมาท เขาไดรดระบอบตวของเขาเองกอนเปนประชาธปไตยลวน มขาหลวงปกครองและสภามผแทนเลอกตงมาดวยการออกเสยงของราษฏร และ อยางไรๆ กยงใหอยภายใตธงองกฤษ ครงแรกพวกนกยงมไดแยกตวจากครสตจกรแหงประเทศองกฤษ แตถอวาพวกเขาเปนผปฏรปภายในวงของตน ตามความรสกตระหนกของเขาควรจดวา ครสตจกรประจ าต าบลแตละแหงมอสระเตมทไมตองอยใตอ านาจภายนอก วางระเบยบแบบแผนของตนเอง เลอกหานกเทศนของตนเองแตงตงสถาปนาเอง และจดธระกจของตนเอง สภาหรอสหภาคครสตจกร Association of Churches มอทธพลทางธรรมเทานน ไมมอ านาจทางศาสนาแตประการใด มความชวนใจทางธรรมในหลายสมาคม ฉะนนคณะนจงถอลทธปกครองภายใตศาสนา เพราะฉะนนทกครอบครวทมาตงถนอยจงตองเสยภาษบ ารงครสตจกร แตเฉพาะสมาชกของครสตจกรเทานนออกเสยงไดในการเลอกตงของเมองและของอาณานคม ขอก าหนดนคอยๆ เลกไป แตกยงไมหมดสนจนกระทงถงป 1818 ครสตจกรในคอนเนคตกท และป 1833 ในมาสสาจเซท จงแยกกนเดดขาดระหวางครสตจกรกบรฐ การบ ารงครสตจกรใหไดรบจากการถวายโดยความสมครใจของสมาชกเทานน

138

การทคณะพวรแทนทถกขมเหงโดยชนผท าการปกครองซงสงกดอยในครสตจกรองกฤษ ท าใหประชาชนเปนอนมากหาทหลบและหาอสระในนวองกแลนด อาณานคมในระแวกนนเตบใหญขนรวดเรวมากกวาในทอนๆ ในตลอดศตวรรษทสบเจด มหาวทยาลยสองแหงตงขน มหาวทยาลยฮาวารดทแคมบรดจ และมหาวทยาลยเยลทนวฮาเวน ทงสองอยในก าหนดหมายวาจะเจรญขนเปนมหาวทยาลยใหญ ในดานการศกษาทวไปนน นวองกแลนดกาวหนาไปไกลกวาอาณานคมอนๆ ในอเมรกา โดยท เปรสไบเทเรยนและคองกรเกชนแนลสต (องคเอกเทศชมชน) ตางเกดมาจากครสตจกรแหงประเทศองกฤษเหมอนกน และทงสองกเจรญขนตามแบบหลกขอเชอของแคลวน รบขอประกาศความเชอแหงเวสทมนสเตอร ความสมพนธของสองคณะนจงเปนมตรกน มความเขาใจกนเอาเองมานานแลว จงท าสญญากนเปนทางการในป 1801 วา ครสตจกรเปรสไบเทเรยนจะไมตงในนวองกแลนด และครสตจกรคองกรเกชนแนลไดยกเลกเสยในป 1852 และตงแตเวลานนมาระบบคองกรเกชนแนลไดท าการกาวหนารวดเรวทวทงสหรฐ แตวาทางภาคใตนอยกวาทอนหมด ในป 1931 คณะคองกรเกชนและคณะครสตจกรครสเตยน (General Convention) มารวมกนทซแอตเตลวอชงกตน เพอจดตงครสตจกรครสเตยนคองกรเกชนแนลสต มสมาชกประมาณ 1,190,000 คน

นวยอรคมผมาตงถนอยรนแรกเปนชาวดทชมาจากฮอลแลนดในป 1613 ท าเปนศนยการคาและยงไมเปนเมองทมผต งถนอยเปนการถาวร จนกระทงถงป 1623 ครงแรกอาณานคมนเรยกวานวเนเธอรแลนด และเมองเรยกวาเมองนวแอมสเตอรดม ครสตจกรจดระบอบขนในป 1628 ใหชอวา รฟอรมโปรเตสแตนทดทชเชช (ครสตจกรชาวดทชโปรเตสแตนทปฏรป) ในระหวางทดทชครองอ านาจสงสด ครสตจกรนเปนครสตจกรทางการของอาณานคม ครสตจกรตางๆ ในระบอบนตงขนในนวเจอรซภาคเหนอและทงสองฝงของแมน าฮดสนไกลไปจนถงอลบาน กวารอยปทการปฏบตทางศาสนาใชภาษาดทชประกอบศาสนกจ ในป 1664 อาณานคมถกบรเทนใหญแยงเอาไปใหชอใหมวา นวยอรค และครสตจกรแหงประเทศองกฤษเปนศาสนาของรฐ แตพลเมองทมบรรพชนเปนดทชยงคงยดอยกบครสตจกรของตนอยางเหนยวแนน และสมบตมากหลายของครสตจกรกมคาเพมพนขนตามความเจรญเตบโตของเมอง ในป 1867 ค าวา “ดทช” ตองถกตดออกไปจากต าแหนงทางราชการ นามจงไดกลายเปน “รฟอรมเชชในอเมรกา” ครสตจกรคณะนมครสตจกรแขงแรงเปนอนมากในภาคกลางและตะวนตกไกล สมาชกมประมาณ 184,000 คน

ครสตจกรปฏรปอนมก าเนดจากชนเยอรมนอกคณะหนง ไดเขามาสประเทศนเมอรงศตวรรษทสบแปดแลวมาเรยกนามเสยใหมวา “ครสตจกรปฏรปในสหรฐ” ปรากฏในทามกลางพลเมองวาครสตจกรหนงเปนดทชปฏรป อกครสตจกรหนงเปนเยอรมนปฏรป ครสตจกรทสามในระบอบเดยวกนคอ ครสเตยนปฏรปซงแยกออกมาจากครสตจกรของรฐในฮอลแลนดในป 1835 แลวครสตจกรทสคอ

139

“ครสตจกรปฏรปแท” ไดมการพยายามทจะรวมครสตจกรปฏรปทงสนเขาดวยกนเปนระบอบองคการเดยว แตถงกระนนกไมเปนผล

ครสตจกรปฏรปทงหมดนถอหลกธรรมแบบของแคลวน สอนตามหลกปจฉาวสชนาแหงไฮเดลเบอรก และจดตงขนตามแผนผงเดยวกน คลายกบเปรสไบเทเรยน แตวาองคการทางศาสนามชอผดกน คณะกรรมการในครสตจกรประจ าต าบล เรยกวา คณะธรรมกจ Consistory คณะธรรมกจในครสตจกรใกลเคยงจดขนเปนภาค Classis ภาคตางๆ ในต าบลรวมกนเปนสภา Synod สภาตางๆ รวมกนเปนสมชชา

ครสตจกรคณะหนงทใหญทสด และแพรหลายกวางขวางทสดในบรรดาครสตจกรครสเตยนทงหลายในอเมรกาคอนกายแบพตสต นบจ านวนสมาชกในสบหนวยใหญๆ ไดมากกวาสบหกลานคน หลกเกณฑของเขาทไมเหมอนใครคอ (1) จะประกอบพธบพตศมาใหแกคนทประกาศความเชอของตนวาเชอในพระครสตเทานน เพราะฉะนนทารกไมควรใหรบบพตศมา (2) แบบพธบพตศมาตามพระคมภรมแบบเดยวคอการจมตวลงในน า ไมใชโดยพรมหรอเทน าลงราด ระบบของคณะแบพตสตนเปนไปในท านองเอกเทศองคชมนม Congregational ครสตจกรประจ าต าบลแตละแหงตางเปนอสระเดดขาด ไมมการบงคบบญชาอะไรภายนอกมาแผวพาลได ก าหนดมาตรฐานสมาชกเอาเอง วางกฎปกครองของตวเอง ไมมการรบหลกขอเชอทไปตกลงกนทไหนมา Confession of Faith ไมมปจฉาวสชนาส าหรบสอนหลกขอเชอแกคนยงออน ถงกระนนไมมครสตจกรใดในประเทศทมจตใจรวมกนเหนยวแนนยงกวาครสตจกรแบพตสต ไมมครสตจกรใดท าการขยนขนแขงกวากาวหนากวา ไมมครสตจกรใดทภกดตอหลกเกณฑของตนยงไปกวาครสตจกรคณะแบพตสต

คณะแบพตสตไดโผลขนมาไมชาหลงจากเปดการปฏรปในสวตเซอรแลนดในป 1623 และแพรไปอยางรวดเรวในเยอรมนนภาคเหนอและในฮอลแลนด ครงแรกคณะนถกเรยกวาอนาแบพตสต Anabaptist เพราะเขาตองใหบพตศมาแกคนทรบบตศมาแลวเมอยงเปนทารกนนรบเสยใหม ในประเทศองกฤษครงแรกกรวมอยในคณะอสระ Indepnndents หรอ เอกเทศองคชมนม Congtegationalists แตไดคอยๆ แยกออกมาเปนองคหนงตางหาก ทจรงครสตจกรทเบดฟอรด ซงมยอหนบนยนเปนศษยาภบาลดแลอยประมาณในป 1660 และเดยวนยงคงมอย แมเดยวนกยงกลาววาเปนทงครสตจกรแบพตสตและคองกรเกชนนลลสต

ในอเมรกาคณะแบพตสตเรมขนดวยทานโรเจอรวลเลยม ผเปนบรรพชตของครสตจกรแหงประเทศองกฤษ ทานไดมายงนวองกแลนด และถกไลออกจากมาสแสคจเซท เพราะไมยอมท าตามแบบการปกครองและทศนะของคองกรเกชนแนล ทานโรเจอร วลเลยม ไดตงอาณานคมแหงโรดไอแลนดในป 1644 (ต าราบางต าราไดกะก าหนดวาครสตจกรแบพตสตแหงแรกในอเมรกาตงในป 1639)ใน

140

อาณานคมนการปฏบตศาสนาทกๆ อาณานคมนกตอนรบ คณะแบพตสตไดแพรออกจากโรดไอแลนดอยางรวดเรวและกวางออกไปทวทกภาคของทวป

ในบรรดาหนวยใหญๆ สบหนวย หนวยทใหญทสดมดงตอไปน สหพนธครสตจกรแบพ ตสตภาคใต Southern Baptists Convention ไดจดตงขนในป 1845 เดยวนมสมาชกกวาเจดลานคน สหพนธครสตจกรแบพตสตแหงชาต ย.เอส.เอ. National Baptists Convention U.S.A. มสมาชกกวาสลานคน สหพนธครสตจกรแบพตสตแหงชาต National Baptists Convention จดตงในป 1895 มสมาชกในปจจบนสองลานครง และคณะแบพตสตตามใจสมคร Free Will Baptist จดระบอบในนวแฮมชายรในป 1787 มสมาชกกวาหนงลานหาแสนคน

จงระลกวาคณะแบพตสตในประเทศองกฤษ ไดจดตงสมาคมมชชนนารปจจบนสมยขนเปนองคการแรกทสดในป 1792 และไดสงวลเลยมคาเรยไปยงประเทศอนเดยว การททานอะโดนรมจตสนและทานลเธอรไรซไดรบเอาทศนะของแบพตสตในขณะทเดนทางไปพมา เปนการน าใหจดระบอบสหพนธครสตจกรคณะแบพตสตทวไปเกยวกบมชชนนาร The Baptist General Missionary Convention ในป 1814 และตงแตนนมาคณะแบพตสตไดออกหนาเรองการสงมชชนนารออกไปเผยแพรศาสนาและออกหนาในความส าเรจ

ในบรรดาคณะตางๆ ทเกดขนจากการปฏรปใหญนน คณะหนงทกระเดนออกไปไกลจากกฎบญญตของครสตจกรและของบรรพชตคอ คณะมตรสหาย Friends โดยทวไปเรยกกนวา “เควกเคอร” คณะนไมยอมเรยก “ครสตจกร” เรยกสมาคม สมาคมนเกดจากค าสอนของทานยอรชฟอกซในประเทศองกฤษ เรมประมาณป 1647 ทานยอรชฟอกซคดคานรปการณภายนอกของครสตจกรการพธรตรอง ระบอบการทางศาสนา ทานยอรชฟอกซไดสอนวาการพธบพตศมาและพธศลระลกควรใหเปนในทาททางจตวญญาณ ไมควรท ากนเปนกรยาทาท องคผเชอไมควรมนกบวชไมควรมศาสนาจารยทรบเงนเดอน แตคนผเชอทมานมสการควรจะพดตามการทรงดลของพระวญญาณบรสทธของพระเจา ซงพระองคเปน “ความสวางภายใน” และทรงน าผเชอแทๆ ทกคน ในเรองความสามารถในฝายจตวญญาณและการปกครองของสมาคม ชายหญงควรจะมสทธเชนเดยวกน ทแรกพวกศษยของทานยอรชฟอกซไดเรยกพวกเขาเองวา “ลกแหงความสวาง” Children of the Light แตตอมาเรยกวา “สมาคมมตรสหาย” The Society of Friends การทเรยกคนคณะนวา เควกเคอรนนไมทราบแนวามาจากเหตไร แตกไดเรยกกนทวไป และกไมไดท าใหสมาชกของสมาคมนไมพอใจ

ค าสงสนอของทานยอรชฟอกซไดมผคนเปนอนมากรบไว ซงคนเหลานไมใครเหนชอบดวยกบหลกขอเชอทตายตว จตใจอนไมยอมผอนปรนในเวลานนแสดงออกมาโดยครสตจกรแหงประเทศองกฤษ อทธพลของทานยอรชฟอกซยงแสดงยดออกไปอกในบนทกทวาชาวเควกเคอรเกอบหมนหา

141

พนคนตองถกตดคก บางทกโดยการกระท าอยางโมโหโทโสของฝงชน บางทกตายในคก บางคนไดหนเขามาหลบอยในนวองกแลนด แตเมอเขาแสดงเรองราวของเขาออกไปเขากไดพบวา พวกพวรตนกขมเหงไมนอยไปกวาพวกแองกรแคนส อยางนอยทสดพวกเควกเคอรสคนตองถกประหารในบอสตน และคนหนงในสคนนนเปนสตร

คณะมตรสหายไดพบแหลงปลอดภยในโรดไอแลนด ซงในทนนการปฏบตตามความเชอทกแบบและการปฏบตศาสนากจทกชนดท าไดอยางอสระ เขาไดจดตงถนฐานขนในนวเจอรซ แมรแลนด และเวอรจเนย ในป 1681 ดนแดนแหงเพนซลวาเนยไดมอบใหแกทานวลเลยมเพน ผเปนผน าในพวกคณะมตรสหาย คงชารลท 2 เปนผประทานให และฟลาเดลเฟย “เมองเควกเคอร” the Quaker City ไดตงในป 1682 เปนเวลาถงเจดสบปทเหลาขาหลวงปกครองอาณานคมนนเปนพงษพนธของทานวลเลยมเพน ในตอนกลางของศตวรรษทสบแปด ทานเบนจามน แฟรงกลนกลาววา อาณานคมนน “หนงในสามเปนพวกเควกเคอร หนงในสามเปนเยอรมน หนงในสามเปนชนปนเป”

การขมเหงอยางขมขมนหยดไปทงในองกฤษและในอเมรกาหลงจากการปฏวตแหงป 1688 และพวกเควกเคอรท าการเปนพยาน และจดตงสมาคมในหลายอาณานคม แมระบอบการของเขาจะท าไปอยางงายๆ แตวนยของเขาเครงครดมาก มทาสอยทกๆ นคม แตในพวกมตรสหายหามไมใหม แลวยงท าการเทศนาคดคานเรองการมทาสอยางแขงแรง แมกระทงตามในทองทกสกรรมท าไรของภาคใต พวกเควกเคอรสนใจจรงในการอตสาหทจะท าใหชนอเมรกนอนเดยนเปนครสเตยนและมอารยะธรรม ในการเยยมเยยนและชวยเหลอนกโทษในเรอนจ าอนมความเปนอยเสอมโทรม เตมทในเวลานน และในกจการเมตตาจตอนๆ บรการสงคมทดเดนในปจจบนนหลายแบบไดเปนสงทพวกเควกเตอรไดเรมท าขนกอน และท าเรอยมานานกอนทคนอนๆ จะนบวาบรการนนๆ เปนงานของครสตจกรตามบทบญญต

การกระชบวนย โดยเฉพาะอยางยงในการทใหเลกสมพนธกบสมาชกไปสมรสกบคนภายนอกสมาคม การรองคดคานเรองการมทาสอยางแขงแรงและความชวอยางอนๆ ดวย และการไมยอมถออาวธเขาสงครามซงขอนเปนหลกเกณฑของเขาเรอยมา เปนเหตท าใหจ านวนสมาชกเสอมลงในพวกเควกเคอรในระหวางศตวรรษทสบแปด แตทหนกยงกวานนคอเกดมหลกธรรมทไมกลมเกลยวกนขน อนเปนหลกธรรมขอททาน เอลยา ฮคส ไดเทศนาสงสอนอางถงเรองเอกภาพ คอไมรบวาพระครสตเปนพระเจา และในป 1827 เกดการแยกกนระหวางคณะมตรสหายทถอตามหลกเดมกบพวกทเปนลกศษยของทานฮคสแตวาพวกศษยของทานฮคสกไมยอมใชนามของตนวาฮคไซท คณะทงสองน “มตรสหายจารตเดม” Grthodot Friends ตามทเขาเรยกกนอยางนนเปนสมาชกสวนใหญมาก หลกธรรมของเขาเขากนกบครสตจกรตางๆ ทเรยกวาครสตจกรเผยแพรศาสนามขอเนนพเศษในประการทวา พระวญญาณ

142

บรสทธอาจสงสอนแตละคนเปนสวนตวเมอใดกได แลวมกเรยกปฏบตการของพระวญญาณเชนนวา “ความสวางภายใน” Inner Light

ระบอบของการของเขาในปจจบนเปนแบบประชาธปไตยเตมท ทกคนทเกดในครอบครวทเปนชาวเควกเคอรกนบวาเปนสมาชก รวมทงผทรบไวเปนสมาชกตามทเขาขอรองเองดวย ทกคนมสวนในหนาทขององคประชมในทกๆ การประชมทเขาเปนสมาชกอย

การประชมประจ า 5 ป ของคณะมตรสหายไดจดตงในป 1902 และประชมสบสามครงประจ าป เดยวนสมาชกรวมประมาณหนงแสนหนงหมนสองพนคน สมาชกจดระบอบเปนองคประชมยอยๆ ซงท าใหระลกถงแบบเปรสไบเทเรยน ครงกอนกจดระบอบเปนการประชมแยก พวกผชายพวกผหญงแยกกนประชม ตางจะจดธระกจของตนเองเมอเรวๆ นการประชมท ารวมกน มสทธเสมอกนในความคดเหนและในการปรนนบตการในทกๆ กรรมการและการแตงตงอยางอนๆ

ดวยความประสงคจะใหความปรารถนาดตดตอไปยงหนวยตางๆ ทอยในตางประเทศ สมาคมมตรสหายอเมรกน American Socety of Friends จงทวความสนใจและความเขาใจกนในพวกชนหมนอยทถกกดขในยโรป

143

บทท 24

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคสอง)

7.ลเธอแรนส 8. เปรสไบเทเรยน 9.เมโธดสต 10. สหพนอง United Brethern 11.สานศษยของพระครสต 12. เอกภาพ Unitarians 13. ครสเตยนวทยาศาสตร Christian Scientist

_____________________ หลงจากการปฏรปภายใตมาตนลเธอร ครสตจกรตางๆ ประจ าชาตไดตงขนในเยอรมนนและ

ในประเทศตางๆ ระแวกสะแกนดเนเวยตงนามวาลเธอแรน รงเรมในประวตศาสตรของอาณานคมชาวดทชแหงนวแอมสเตอรแอม ภายหลงเปลยนสเปนนวยอรค บางคนอางวาเรมตงแตป 1623 คณะลเธอแรนแมมาจากฮอลแลนดมายงเมองนน (นวแอมสเตอรแดม) และไดท าการประชม ในป 1652 ชาวคณะลเธอแรนไดขออนญาตใหมครสตจกรและใหมศษยาภบาล แตวาเจาหนาทแหงครสจกรปฏรปชาวดทซบอกขดของ และท าใหศาสนาจารยลเธอแรนคนแรกตองถกสงตวกลบฮอลแลนดในป 1657 การปฏบตการยงคงกระท าตอไปอยางเงยบๆ จนกระทงองกฤษมาเอาชนะเอานวแอมสเตอแดมไปไดในป 1664 คณะลเธอแรนจงไดอสระในการปฏบตศาสนกจ

ในป 1638 คณะลเธอแรนชาวสวเดนตงถนอยทเดลาแวร และไดตงครสตจกรลเธอแรนครสตจกรแรกในอเมรกาใกลลววส Lewes แตชาวสวเดนทอพยบเขานนไมชากหยดและไมไดมาอกจนกระทงศตวรรษถดไป ในป 1710 ชาวนคมในคณะลเธอแรนไดถกเนรเทศออกจากพาลาตเนทในเยอรมนนไดน าเอาครสตจกรของเขามายงนวยอรคและเพนซลวาเนยอก ในศตวรรษทสบแปดคณะ โปรเตสแตนทเยอรมนและสวเดนไดมายงอเมรกนเปนเรอนหมน และสภาลเธอแรนแรกไดจดระบอบขนทฟลเดลเฟยในป 1748 ตงแตเวลานนมาครสตจกรลเธอแรนไดเตบโตขนโดยพวกอพยพเขา และโดยก าเนดตามธรรมชาต จนถงบดนจ านวนสมาชกประมาณหกลานครง

มาจากประเทศตางๆ พดภาษาผดกน เขาจงจดระบอบขนเปนอยางนอยสบสององคการใหญเปนอสระ บางองคการใชภาษาองกฤษจนถงเดยวน บางองคการกยงคงใชภาษาบานเกดเมองนอนของตนอยางนอยเจดองคการ ในดานหลกธรรมเขารบเอาค าประกาศความเชอทออกซเบอรก Augsburg Confession คอหลกธรรมของลเธอร เรองความชอบธรรมโดยความเชอ และความเชอทวาพธบพตศมา

144

และพธศลระลกไมเปนแตเพยงระลกเทานน แตเปนทางทจะรบพระคณของพระเจาดวย เขาไดจดระบอบขนเปนสภา สภารวมกนเปนสมชชา แตยงคงไวซงสทธอ านาจเปนสวนมากใหแกครสตจกรประจ าต าบล

ครสตจกรเปรสไบเทเรยน ในอเมรกาเกดขนมาจากสองแหลง แหลงแรกเรมทสดคอ ครสตจกรเปรสไบเทเรยนแหงสกอตแลนด ปฏรปในป 1560 โดยทานยอหน นอกซ และไดรบรองเปนครสเตยนปกแผนในประเทศนน จากสกอตแลนดไดแพรไปในตะวนตกเฉยงเหนอของไอเรแลนดอนเปนททพลเมองยงคงเปนโปรเตสแตนท อกแหลงหนงคอคณะพวรแทนในประเทศองกฤษ ในรชกาลของพระเจาเยมสท 1 คณะพวรเทนไดขนมาปกครองในสภาปาเรยเมนท ในยคเรมของการปกครองแบบประชาสวสด หลงจากทพระเจาชารลท 2 ไดขนครองราชย ครสตจกรแหงประเทศองกฤษดงเอาอ านาจกลบมาได ศษยาภบาลคณะพวรแทนมากกวาสองพนคน โดยมาทสดพวกศษยาภบาลพวกนมทศนะทาง เปรสไบเทเรยนและตองถกขบออกไปจากบรเวณทพกในครสตจกร ทงสามเหลาน สกอทช ไอรช องกฤษ ไดชวยกนสรางครสตจกรเปรสไบเทเรยนขนในอเมรกา ในนวองกแลนด ชาวคณะเปรส ไบเทเรยนทอพยบเขามาสวนใหญเขารวมกบครสตจกรคองกรเกชนแนลแตในนคมอนๆ เขาไดจดระบอบครสตจกรขนตามแบบของเขาเอง ครสตจกรเปรสไบเทเรยนในอเมรกาครสตจกรแรกเรมทสดแหงหนงไดจดตงขนทสโนฮลล แมรแลนดในป 1684 โดยศาสนาจารยแฟรนซส แมเคมจากไอเรแลนด แมเคมและพวกศาสนาจารยคนอนๆ อกหกคนไดประชมกนในฟลเดลเฟยในป 1705 และไดรวมครสตจกรของเขาขนเปนคณะเปรสไบเทเรยน ในป 1716 ครสตจกรตางๆ และพวกศาสนาจารยเมอมสมาชกเพมจ านวนขนแลวและแพรไปทวอาณาเขตแลว เขาจงจดระบอบขนเปนสภา แบงเปนคณะ เปรสไบเทรสหนวยประกอบดวยครสตจกรสบเจดแหง เมอเปดการสงครามปฏวตในป 1775 สภาประกอบดวยสบเจดคณะเปรสไบเทรและศาสนาจารยหนงรอยเจดสบคน คณะเปรสไบเทเรยนเปนผสนบสนนสทธของอาณานคมอยางแขงแรง อนเปนการคานกบพระเจายอรชท 3 และศาสนาจารยชนน าคนหนงของเขา ทานยอรนวทเทอรสปน เปนบรรพชผเดยวทลงนามในค าประกาศเอกราช หลงสงครามครสตจกรไดเจรญโตขนจนมสมาชกถงขนาดตองจดตงสมชชาทวไปขนในฟลาเดลเฟยรวมดวยสภาสสภา

เพราะเหตหลกเกณฑของคณะเปรสไบเทเรยน ทงวสยของคนชาวสกอทช-ไอรชคอนขางมความคดรนแรงและคดถงปญหาหลกธรรมเอาตามล าพง การแตกแยกจงเกดขนในสภาและในคณะ เปรสไบเทรทงหลาย ผลอยางหนงของเหตเหลานคอ เกดการจดระบอบครสตจกรเปรสไบเทเรยนแหงคมเบอรแลนดขนในป 1810 ในเทนเนสส การนไดแพรจากรฐนไปยงรฐตางๆ ใกลเคยงจนถงเทกซสและมสซยร ความพยายามทจะรวมแขนงนกลบเขากบคณะเดม กระท ากนในป 1906 ส าเรจเปน

145

สวนใหญ ในป 1837 การแตกแยกไดเกดขนเพราะปญหาหลกธรรมระหวางสองพวกทไดชอวาวทยาลยเปรสไบเทเรยนเกาพวกหนง ใหมอกพวกหนง แตละพวกกมคณะเปรสไบเทรสภา และสมชชาของเขาเอง ตางกอางวาตนเปนตวแบบครสตจกรเปรสไบเทเรยน หลงจากทแยกกนมากวาสสบป จนความคดเหนทผดกนนนถกลมไปแลว ทงสองวทยาลยจงกลบรวมกนในป 1869 เมอเปดสงครามในป 1861 ครสตจกรเปรสไบเทเรยนในภาคใตไดจดตงครสตจกรของเขาเอง เรยกวาครสตจรเปรสไบเทเรยนใน ย.เอส. สวนครสตจกรในภาคเหนอเรยกวาครสตจกรเปรสไบเทเรยนใน ย.เอส.เอ.

ทงหมดในลทธเปรสไบเทเรยนมสาขาใหญอยสบสาขาในสหรฐ สมาชกกวาสามลานคน ทงหมดถอหลกธรรมแคลวนในหลกส าคญๆ ตามทระบไวในบทประกาศความเชอแหงเวสทมนสเตอร Westminter Confession of Faith และบทปจฉาวสชนาทงบทใหญและบทสน ครสตจกรประจ าต าบลปกครองดวยคณะธรรมกจอนประกอบดวยศษยาภบาลและผปกครอง ครสตจกรรวมกนภายใตเปรสไบเทร (ภาค) และภาคประกอบเปนสภาซงด าเนนตามรปการณทวไปของรฐ สมชชาเปนทสดยอดของระบบ ประชมกนทกป แตการเปลยนแปลงสงทส าคญๆ ในการปกครองหรอเกยวกบหลกธรรมจะตองไดสตยาบรรณตามธรรมนญเสยงสวนใหญของเปรสไบเทร (ภาค) และไดรบความเหนชอบโดยสมชชาทวไปเพอใหเปนกฎบญญต

ครสตจกรเมโธดสตในโลกใหมนบตงแตป 1766 เมอตระกลเวลเลยสองทานผเปนนกเทศนประจ าต าบลและทงสองเปนคนชาวไอเรแลนด ไดมาอเมรกาและเรมการประชมคณะเมโธดสตขน ไมแนวาฟลปเอมบรไดเปดบรการครงแรกทบานของเขาเองทนวยอรค หรอวาเพราะทานโรเบรต สตรอบรดจในเฟรเดอรคเคานต แมรแลนด ทงสองคนนไดจดตงสมาคมขน และในป 1768 ฟลปเอมบรไดสรางทประชมขน ณ ยอหนสตรต ซง ณ ทนนครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลยงคงตงอย สมาชกคณะเมโธดสตในอเมรกาเจรญโตขน และในป 1769 ยอหน เวสเลย ไดสงมชชนนารสองคนมา คอทานรชารดบอรดแมนกบทานโธมาสปมรมาอ านวยการและขยายงาน นกเทศนอนๆทงหมดเจดคนดวยกนไดถกสงมาจากประเทศองกฤษอกภายหลง คนเหลานทส าคญทสดคอทานแฟรนซศ แอสบรผมาในป 1771 การประชมใหญคณะเมโธดสตครงแรกในอาณานคมตางๆ ประชมในป 1773 ทานโธมาสแรนกนอ านวยการ แตดวยการเปดสงครามปฏวต ทกคนเวนแตแอสบรไดออกจากประเทศไป และเวลาโดยมาก จนกระทงมสนตในป 1783 ทานอยในระหวางพกผอน เมอสหรฐไดรบการรบรองจากบรเทนใหญ คณะเมโธดสตในอเมรกามจ านวนประมาณหมนหาพนคน โดยทคณะนยงคงสงกดอยกบครสตจกรแหงประเทศองกฤษแตในนาม เวสเลยพยายามชวนใหบชอพแหงลอนดอนสถาปนาบชอพขนมาส าหรบประจ างานในอเมรกา และเมอเหนวาความพยายามของทานไมเกดผล ทานจงจดใหศาสนาจารยโธมาสโคค ด.ด. บรรพชตครสตจกรองกฤษใหเปน “ผอ านวยการ” สมาคมในอเมรกา กระท าดวยพธ

146

สถาปนาบชอพแตเปลยนนามต าแหนงเสย ทานเวสเลยไดสง ดร.โคค ใหสถาปนาแฟรนซศแอสบรขนเปนผอ านวยการดวยกนเปนผชวยทานในการดแลการของสมาคมเวสเลยในอเมรกา การประชมพวกนกเทศนเมโธดสตในอเมรกากระท ากนในสปดาหครสตมาส 1784 ในบลตโมร และครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลกไดจดระบอบขน แอสบรยงสมครทจะรบหนาทเปนผอ านวยการจนกระทงไดตงยอหนเวสเลยมาเพมจ านวนเสยงแกพวกเพอนนกเทศนของทาน ดร.โคคไมชาไดกลบประเทศองกฤษ โดยการสมยอมกนทวไป ไมชาต าแหนง “บชอพ” กไดมาใชแทนทค าอนรงรงวา “ผอ านวยการ” และจนกระทงป 1800 แอสบรเปนผท าหนาทอยแตคนเดยว เพราะการงานอนไมรเหนดเหนอย ฉลาดในการวางแผนงาน เปนผน าแขงแรง ครสตจกรเมโธดสตในอเมรกาเปนหนความดของทานมากกวาคนอนใดทเปนคนๆ เดยวจะดตอคณะ

ครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลเปนคณะตนก าเนดในประเทศน แตเพราะประกอบดวยชนเชอชาตตางๆ กน พดภาษาตางๆ กน มความชงดชงเดนกนในทางการเมอง โดยเฉพาะอยางยงในป 1844 ความยงยากในปญหาเรองทาสท าใหเกดการแตกแยกกนขนเปนหลายพวก เดอนเมษา 1939 การประชมประสารสามคคครสตจกรเมโธดสตไดจดขนโดยพวกผแทนของครสตจกรเมโธดสตปสโคปอล ครสตจกรเมโธดสตอปสโคปอล-ภาคใต และครสตจกรเมโธดสตโปรเตสแตนทกบจ านวนรวมสมาชกในสหรฐประมาณเจดลานคน

ครสตจกรเมโธดสตเหลานถอเหลาเทวศาสตรอยางเดยวกน เชอหลกอารมเนยนหรอความตงใจอนเปนอสระขดกบหลกธรรมแบบแคลวน หลกปรเดสตเนชน (มนษยกก าหนดไวแลว) คณะเมโธดสตเนนหลกความส านกของรายบคคลเรองความรอดของผเชอทกคน คณะเมโธดสตมการปกครองระบอบการเหมอนกน ครสตจกรตางๆ ประจ าต าบลรวมกลมกนเปนภาคมผอาวโสปกครองดแล แตวาในครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลในป 1908 ต าแหนงของทานไดเปลยนเปนผอ านวยการภาคภาคตางๆ รวมกนภายใตสภา การประชมประจ าป บชอพทงหมดประชมกนทกๆ สปเปนสมชชาทวไปเปนองคการสงสดออกบญญตปกครองอกชนหนง (ในครสตจกรเมโธดสต) พวกบชอพไดแตงตงไวชวชวต แตถาจะลาออกกได ศษยาภบาลแตละคนไดรบแตงตงโดยบชอพผประจ าการในสภารายป ในบางสาขาศษยาภบาลรบการแตงตงอกไดกครงๆ ตามตองการ แตในบางสาขากจ ากดวาศษยาภบาลจะอยในต าแหนงไดเพยงสป

ครสตจกรแหงพวกพนองในพระครสต ซงเดยวนเรยกวาครสตจกรสหพนองเผยแพร The Evangelical United Brethren Church เปนครสตจกรทเกดขนมาแรกทเดยวในอเมรกา ไมไดยายมาจากโลกเกา เกดขนมาในเพนซลเวเนยและแมรแลนด เพราะนกเทศนฟนฟสองคนไดเทศนาอยางรอนรน คอทานฟลป วลเลยม ออทเทอรบน ทานเกดในดลเลนเบอกแหงเยอรมนน แตเดมเปนศาสนาจารยแหง

147

ครสตจกรเยอรมนปฏรป The German Reformed Church และอกทานหนงมารตนโบเฮมชาวเมนโนไนท ทงสองไดเทศนเปนภาษาเยอรมน และจดตงครสตจกรตางๆ ใชภาษาเยอรมนภายใตการอ านวยการของพวกศาสนาจารยทไมสงกดนกายใด “Unsectatian” ในป 1767 ผน าทงสองนไดพบกนครงแรกท “การประชมใหญ” ในเมองเบอนใกลแลงแคสเตอร เพนซลวาเนย ซงในเวลานนทานโบเฮมคนนอยไดเทศนาดวยฤทธจบจตจบใจอยางพเศษ เมอจบค าเทศนาทานออทเทอรบนคนใหญไดสรวมกอดทานนกเทศนและอทานวา “เราเปนพนองกน” จากการวสาสะอนนไดเอามาใชเปนนามของครสตจกร ค าวา “ในพระครสต” ไดเอามาเพมเขาทสถาบนเปนทางการของครสตจกรในเฟรดเดอรคเคาท แมรแลนดในป 1800 ขณะนนทานออทเทอรบนและทานโบเฮมไดรบแตงตงเปนบชอพ และการปกครองครสตจกรกจดตามแบบของประชาธปไตยอเมรกนขณะเมอเลอกบซอพ ครสตจกรมกจะมนกเทศนอยระบอบเดยว และยงไมมระบอบขนบซอพ อ านาจ ทงสนอยในเมองฆราวาส เจาพนกงานทงหมดรวมทงบซอพ เลอกตงกนเพยงคราวหนง ๆ มอายสปใหมจ านวนเทากนกบศาสนาจรรยและผสมครชวยงาน ผอ านวยการสภามกจะเลอกเอา ไมแตงตง การปกครองครสตจกรและนโยบายการปกครองแตกตางกบของครสตจกรเมโธดสต เวนแตทมการประชมทกสามเดอน ทกป และการประชมสมชชาทวไป มการเทศนาธรรมหลกอารมเนย

การปฏบตศาสนากจครงแรกใชภาษาเยอรมนเทานน แตเดยวนเกอบจะเปนภาษาองกฤษทงหมด ส านกงานใหญของครสตจกรและส านกงานใหญทสดในสหรฐตงอยใกลเลบานอน โอฮโอบรรดาสมาชกมนกบจารตเดมเกยวกบการแตงกายปฏญาณและการขดขวางการใชก าลง

หลงจากทอภปรายกนในสองสามปการแตกแยกกเกดขนในป 1889 สวนใหญจะปรบปรงธรรมนญของครสตจกร เพอจะคดเอาสมาชกออกคอพวกทไปเขาในระบบลบ พวก “ถอเครง” Raeicals จดตงครสตจกรใหม พวก “โอกออน” Liberals ปกครองทรพยทงหมดของครสตจกรเวนแตในมชแกนและโอเรกอง

ในยอหนซเทาน เพนซลเวเนย วนท 16 พฤศจกายน 1946 มการรวมกนในระหวางครสตจกรเผยแพร the Evangelical Church กบครสตจกรสหพนองในพระครสต United Brethern in Christ สมาชกผสมมจ านวนเกอบกวาเจดแสนคน

ครสตจกรใชนามเปนสองนาม เปนนามทางการทงสองนามคอ “สานศษยของครสต” Disciples of christ และ “ครสตจกรครสเตยน” The Christian Church ไมเหมอนกบคณะอน ๆ ทไดกลาวถงแลวในบทน คอเปนชาวอเมรกนชด ๆ โดยก าเนด เรมประวตศาสตรในป 1804 หลงจากทมการตนตวทางศาสนาเปนการใหญ ในเทศเนสซและแคนตกก ณ ทซงศาสนาจรรยบารตนดบลวสโตน ซาวเปรสไบเทเรยนไดถอนตวออกจากนกาย และจดระบอบครสตจกรขนทเคนรดจโบบอตเคานต แคนตกก ระบอบน

148

ถอวาพระคมภรเปนมาตรฐานอนเดยวของความเชอโดยมตองกลาวถงหลกธรรมอะไรบาง และมนามเดยวเทานนคอครสเตยน สองสามปตอมาศาสนาจารยอาเลกซานเดอรแคมปเบลลชาวเปรสไบเทเรยนมมาจากไอเรแลนด ไดรบเอาหลกเกณฑของการบพตสมาจมมดน า และไดจดตงครสตจกรแบพตสด แตไมชากถอนตวออก และเรยกลกศษยของทานวา “สานศษยของพระครสต” ทงทานสะโตนและทานแคมปเบลลไดตงครสตจกรเปนอนมาก และในป 1827 ชมนมของเขาทงสองรวมกน จดตงเปนครสตจกรหนง มนามเรยกเปนสองอยาง “สานศษย” และ “ครสเตยน” ความพยายามของคนทงสองคณะนทจะรวมสานศษยของพระครสตทงหมดขนเปนคณะเดยว อนไมถอหลกขอเชอวาอยางไร นอกจากใหมความเชอในพระครสต และไมตองมชออนมากไปกวา “สานศษย” หรอ “ครสเตยน”

ทงสองคณะรบรองพระคมภรเดมและพระครสตธรรมใหม พระครสตธรรมใหมเทานนเปนมาตรฐานของครสเตยน ไมตองมหลกธรรมอนใดทเจาะจงกน ท าบพตศมาใหแกผเชอดวยการจมมดน าเทานน ไมใหบพตศมาแกทารก มทศนะวาในพธบพตศมานน “จะไดการยนยนจากพระเจาเรองการยกบาปและเปนทชอบของพระเจา” ระบบของคณะนเปนท านองเดยวกบคองกลเกชนแนลครสตจกรแตละแหงตางเปนอสระไมอยในบงคบบญชาจากภายนอก แตจะรอมมอกนภายในนกายในการประกาศศาสนาภายในและภายนอกประเทศ เจาหนาทครสตจกรของเขากคอพวกผปกครงงทครสตจกรเลอก ทศษยาภบาล มมคนายกและผเผยแพรศาสนาแตไมถอวาศาสนาจารยกบผสมครชวยงานมอะไรผดกน ตลอดประวตศาสตรของเขาพวกสานศษยของพระครสตมใจรอนในการเผยแพรศาสนาและท าการกาวหนา เขามสมาชกเกอบกวาหนงลานหนง

อกคณะหนงคลาย ๆ กนน และยงเรยกวา “ครสเตยน” อกดวย หรอบางทกเรยกวา “ครสตจกร ครสเตยน” ปนเปอยกบคณะคองลเกชนแนลในป 1931

ครสตจกรยตาเรยนในองกฤษและอเมรกากคอตวแทนของนกายเอเรยนโบราณแหงศตวรรษทสทหานนเอง คณะนเนนธรรมชาตมนษยของพระเยซครสต และไดปรนนบตเหตแหงความจรงของครสเตยนโดยประการนน คณะนปฏเสธความเปนพระเจาและศกดานภาพของพระเยซครสต ไมถอวาพระวญญาณบรสทธเปนบคคลแตเปนอทธพล เขารบวาพระเจามและมองคเดยว แตไมมอยางเปน “สามบคคลในพระเจาพระองคเดยว” แบบตรเอกานภาพ โดยทวไปคดคานหลกธรรมแบบแคลวนทวามนษยมก าหนดไวแลว Predestination ไดเชออยางเดยวกบคณะเมโธดสตเรองมนษยมความตงใจของตนเปนอสระ ถอวาพระคมภรไมมอ านาจบงการความเชอและความประพฤต แตเปนประมวลอกษรศาสตรจกรตาง ๆ ในนวองกแลนด ในป 1785 คงกส แซเพล Kings Chapelในบอสตน เวลานนเปนโปรเตสทอปศโคปอล ไดรบหลกขอเชอและบทสวดของเขาตดทกอยางทรบตรเอกานภาพออกหมด และเลอกเอาศาสนาจารยทมหวยนตาเรยนใหปฏบตการในครสตจกรอนเปนครสตจกรแรกในนวองกแลนด

149

ทมความเชออยางนน ในป 1805 ชาวคณะยนตาเรยนคนหนงชอเฮนรแวรไดเปนศาสตราจารยวชาเทวศาสตรในมหาวทยาลย ฮาวารด และในป 1819 ไดมการตงวทยาลยยนตาเรยนทางเทวศาสตรขนในมหาวทยาลยเดยวกน ซงตงแตเวลานนมาไดตกอยภายใตบงคบของยนตาเรยน นาม “ยนตาเรยน” ทเอามาใชเรยกชอนกายครงแรกปรากฏในป 1815 ไมชาตอจากครสตจกรคองกลเกชนแนลหลายครสตจกรทเกาแกทสดในนวองกแลนดไดกลายเปนคณะยนตาเรยน รวมทงครสตจกรหนงทกอตงขนโดยพวก ปลกรมฟาเธอร Pilgrim fathcrs ในไพลเมาท โดยไมเปลยนนามของครสตจกร คณะยนตาเรยนไดรบเอาผน าหลายคนทเปนเจาความคดในสหรฐ โดยเฉพาะอยางยงในยวองแลนด จนตกวของมหาวทยาลยบอสตนและแคมบรดจเกอบทงหมด คอทานโลเวลล ลองกเฟลโลว โฮลม และไบรแยนท คนพวกเหลานเปนคณะยนตาเรยน แตวาครสตจกรยนตาเรยนนบวาไมไดสมาชกเมอเทยบกบคณะนกายอนทถอแบบตรเอกานภาพ หรอคองกรเกชนแนลสาขาทถอจารตประเพณเดม สมาชกภาพของเขาแสงใหเหนวาเพมขนมานดหนอยจากความเสอมโทรมในกาลกอน เดยวนมสมาชกจ านวนประมาณ 75,000 คน นโยบายการปกครองคณะนกเปนแบบคอกรเกชนแนล ครสตจกรประจ าต าบลแตละแหงปกครองตวเอง ไมมหลกขอเชอเปนมาตรฐาน ไมมบทความเชอทตราไวแนนอน จงเปนผลใหศาสนาจารยของเขามความคดความเหนและทศนะกวางใหญทสดและคดเหนกนตาง ๆ นานา บางคนในพวกเขากยากทจะบอกไดวามอะไรทผดจาก “คณะทถอจารตเดม” Orthodox บางคนมความคดความเหนสดเหวยงของความเปนอสระในความคด แตทง ๆ ทเอาแนไมไดในหลกธรรมความเชอของเขาคณะยนตาเรยนนกยงขมขมนในการท าปฏรป และพยายามทกอยางในบรการสงคม

ครสตจกรแหงพระครสต นกวทยาศาสตร ประกอบดวยคนเหลานนผรบสทธอ านาจค าสอนของมสซสแมรเบคเคอร โกลเวอร เอดด นางผนเรมประกาศหลกเกณฑของเขาในป 1867 ไดตงสหภาพนกวทยาศาสตรครสเตยนขนในป 1876 และจดระบอบลกศษยของนางขนเปนครสตจกรในบอสตนในป 1879 และนางเองเปนศษยาภบาล มสมาชกยสบหกคน แตไดทวขนเปนเรอนพนประชมนมสการในอาคารอนสงางาม แสดงตววาเปน “ครสตจกรแม” ท าการบงคบบญชาเหนอครสตจกรและสมาคมทงหมดในนกาย มสซสเอดดสนชพในป 1910 และไมไดตงใครสบต าแหนงตอ แตค าสอนของนางไดรวบรวมขนเปนเลมเรยกวา “วทยาศาสตรและสขภาพ” ครสตจกรทงหลายแหลงของคณะครสเตยนวทยาศาสตรไมมศษยาภบาล แตในแตละครสตจกรม “นกอานชนทหนง” เปนคนดแลการปฏบตศาสนากจและสบเปลยนกนครงแลวครงเลา หลกธรรมของเขานนสาธยายโดยปาฐกผทครสตจกรแมแตงตงโดยพฤตนยเปนระบบการรกษาโรคความคดและรางกายซงสอนวาสาเหตทกอยางเปนผลมาจากสมอง และวาความบาป ความปวยไข และความตายจะถกท าลายไปเสยไดโดยความเขาใจหลกเกณฑค าสงสอนของพระเจาทพระเยซสอนอยางสมบรณ และการรกษาโรคดวยฤทธของพระเจาจ านวนสมาชกนน

150

ทราบไมได คมอของครสตจกรหาม “การนบจ านวนประชาชน และหามรายงานสถตเปนการเผยแพร” ครสตจกรสมาคมมจ านวน 3049

151

บทท 25

ครสตจกรในแคนาดา

โรมนคาธอลค ครตสจกรแหงประเทศองกฤษยไนเตดเชชและนกายอน ๆ

ในระหวางศตวรรษทสบเจด ในขณะทพวกสหายนกบวชผท าการฝายครสเตยนและรวมมอกบฝายโลกไดดวยความส าเรจบางไมส าเรจบางในดกรตาง ๆ กนก าลงท าการแผขยายอ านาจของครสตจกรแหงโรม ในอนเดยและในโมลคคส ในประเทศจนและญปน ในบราซลและในพารากวกมมซชนนารในสมาคมจซส ก าลงท าการน าชาอนเดยแหงฮรนอนมาเชอถอลทธคาธอลค ในทซงเดยวนเรยกวาจงหวดออนตารโอ แรกเรมในขนาดป 1626 ยน เดอร เบรบฟไดตงองคการประกาศศาสนาขนบนฝงทะเลแหงอาวจอรเจยนอนเตมไปดวยปาไม ทกหนทกแหงทวไปในบรเวณปาไมอนกวางออกไปทกท และในปาเปลยวคนเหลานและพวกเผยแพรศาสนารนแรกไดท าการเทศนาสงสอน ไดทนความยากทนความล าบาก และตอสกบพลงธรรมชาตตอสกบคนปาในทองถน หรอตายไปเพราะเหตของความเชอ

พวกนกเผยแพรศาสนาไดตระเวนไปไกล ไปดวยกนกบพระคมภรและเครองหมายไมกางเขนตงแตชายฝงทะเลแหงโนวาสกอเทยถงทงหญาแหงภาคตะวนตกทยงไมรจก ตงแตแควนฮดสนเบยถงปากแมน ามสซสสปป นกบวชเหลานพากนไปเปนรน ๆ ในรปทรงเสอคลมด า อตสาหอดทนท าการงานประกาศศาสนา “เพราะเหนแกเกยรตราศของพระเจา” เพอเหนแกความกาวหนาของระบอบ และเพอเหนแกฝรงเศสใหม New France จนกระทงตามททานแบนครอฟทนกประวตศาสตรไดวาไววา “ไมมแผนดนใดทไมถกพลก ไมมแนน าใดทคณะเยซอตไปไมถง”

ตามทในภาคดนแดนอเมรกาซงเดยวนเรยกวาสหรฐเปนอยางไรในแคนาดากเปนอยางนน คอโรมนคาธอลคเปนครสตจกรแรกทไปตงขนกอน พวกชาวฝรงเศสทอพยพไปอยตางถนกไดน าเอาศาสนาเกาของตวไปดวย ทงภาษาเกาดวย ซงเดยวนไดแยกกนเปนสองแลว โดยเฉพาะอยางยงใน ควเบคครสตจกรคาธอลคท าการน า ท าความเจรญใหและบงคบการสถาบนตาง ๆ ของแควนทองถนใหเปนไปตามนสยประเพณของเชอชาตฝรงเศส ทงทางธรรม ทางการเมอง และความจงรกภกดของประชาชน การส ารวจทางศาสนาอยางถถวนเมอเรว ๆ นแสดงวาจากพลเมอง 11,500,000 คน มชาวคาธอลคเกอบ 5,000,000 คน เฉพาะในควเบคเทานนกมเกอบ 2,900,000 คน และในออนตารโอมากกวา 882,400 คน

152

ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ เรยกอกอยางหนงวาครสตจกรแอกลแคน Anglican Church มอ านาจครอบง าอยในทกแควนของชาวองกฤษในสมยแรกเรม เปนอทธพลใหเกดความภกดตอราชวงศองกฤษ ส าหรบการศกษาใหเกดความรกสถาบนองกฤษใหเกดความเอาใจใสตอกฏหมายทออกโดยชนชนปกครองทมความจงรกภกดตอราชวงศ เพอใหอทศตวตามนโยบายของขาหลวงองกฤษคนแรก ๆ นบวาครสตจกรอยในต าแหนงสงในการปกครองของทกคนแควนถอต าแหนงส าคญของการศกษาและไดท าไวมากในการประกอบกจเผยแพรศาสนาภาคตะวนตก ทงนโดยการรวมมอกบนกายอน ๆ ดวย ครสตจกรแองกลแคนในแคนาดามสมาชก 1,751,000 ในจ านวนนในออนโตรโอ ม 815,400 และ 245,000 ในบรทซโคลมเบย

ครสตจกรครสเตยนคณะนกายตาง ๆ ในแคนาดายงคงถกเถยงกนอยตอไปตามทเคยถกเถยงกนอยางไรในดนแดนเดมกมาถกเถยงกนอกในดนแดนใหมดวยความซอสตยตอทาทเดม ครสตจกรแหงประเทศองกฤษโตกน เรองแบบแผน และพธตองของครสตจกรสงหรอต า ปฏบตตามแบบทเขาเคยท ามาในประเทศองกฤษ ลทธเมโธดสตกแตกแยกออกเปนครสตจกรเมโธดสตดงเดม ครสตจกรครสเตยนแหงพระคมภร ครสตจกรเมโธดสตเวสเลยน สวนทอเมรกนเขาเกยวของ ทงต าแหนงของเขาในแคนาดากน าใหเกดครสตจกรใหมเมโธดสตอปศโคปอล และเมโธดสตนวคอนเนกซชนลทธเปรสไบเทเรยนกมครสตจกรของเขาในแคนาดาคอ “ครสตจกรแหงสกอตแลนดในแคนาดา” มสภาครสตจกรอสระ ครสตจกรเปรสไปเทเรยนแหงแควนต า ครสตจกรสหเปรสไบเทเรยน ครสตจกรเปรสไปเทเรยนแคนาดา ถานกายตาง ๆ มสวนแบงในความคดรปตางๆ และขอตาง ๆ ซงมาถงเขาจากดนแดนเดม ถานกายตาง ๆ มสวนแบงในความคดรปตาง ๆ และขอเชอตาง ๆ ซงมาถงเขาจากดนแดนเดม เขากมสวนแบงในขนาดมหมาและมประโยชนในดานอปการะทางการเงนของครสตจกรองกฤษ และของสมาคม มชชนนารใหญ แหงตาง ๆ เมอครสตจกรแหงประเทศองกฤษในแคนาดาไดรบเงนทนกอนใหญจากสภาปาเลยเมนทองกฤษ ครสตจกรเมโธดสตทงหลายแหลกไดรบการชวยเหลออยางใหญดวยเงนทนจากลอนดอน และมชชนนารในรนแรก ๆ ของครสตจกรเหลานเกอบทงหมดไดรบการค าจนมาจากแหลงเดยวกน และสมาคมชาวนคมกลาสโกว Glasgow Colonial Society และงานของเขาโดยพฤตนยระหวางป 1825 และ 1840

ป 1925 คณะเมโธดสตไดรวมกบคณะคองกลเกชนแนลและสวนหนงของคณะเปรสไบเทเรยนจดตงสหครสตจกรแหงแคนาดา The United Church of Canada มพลเมองผลงคะแนนเสยงไดกวาสองลานคน กวาลานอยในจงหวดออนตารโอเทานน ครสตจกรเปรสไบเทเรยนเปนอนมากนยมรวมหนวย และครสตจกรเปรสไบเทเรยนในแคนาดามสมาชกกวาสองแสนหาหมนคน

153

ครสตจกรแบพตสต ลเธอแรน และโปรเตสแตนทอน ๆ ไดกระท าอทธพลในกจการสาธารณะอยเสมอ ๆ ปญหาสาธารณะอยางหนง ทนกายแบพตสตอนแขงแรงแหงจงหวดตางๆ รมชายฝงทะเลหวงใยคอการศกษาฝายโลก พลเมองชาวแบพตสตมประมาณ 480,000 คน ในออนตารโอ 193,000 คน ในสองจงหวดของนวบรนสวคและโนวาสกอเทยม 160,000 คน ชาวลเธอแรนมจ านวนประมาณ 401,000 คน จ านวนใหญทสดมในแสสแคทเซเวน (115,000) ในออนตารโอมาเปนรอง (104,000)

นกายทนาสนใจแตวายงยากมากเรยกกนวาดคโคเบอร DOUKHOBORS มาจากรสเซยเมอเรมศตวรรษยสบ โดยมากตงภมล าเนาอยในแสสแคทเซแวนและบรทซโคลสเบย และมอยเลกนอยในอลเบอรทาและแมนโตบา มจ านวนคนประมาณ 16,000 คน มนสยรกสงบ เปนคนไมกาวหนา สนใจการศกษานอย ไมยอมรบ บางทกชอบเดนขบวนเปลอย แลวในแคนาดายงมพวกเมนโนไนทอกเกอบ 111,000 คน

ครสเตยนคนอน ๆ ในแคนาดา เซเวนดเดยแอตเวนทสต (18,000) พนองและสหพนอง (15,000) ครสเตยน (11,500) ครสตจกรแหงพระครสตและสานศษยของพระครสต (20,000) ครสเตยนวทยาศาสตร (20,000) สหภาพเผยแพรศาสนา Evangelical Association (37,000) และอน ๆ