วตถประสงคการเรยน

1. อธบายความส าคญของการควบคมอณหภมภายในรางกายได

2. บอกชนดและการวดอณหภมกายแบบตางๆได

3. บอกปจจยทควบคมการสรางความรอนและการสญเสยความรอน

ในภาวะตางๆได

4. อธบายกลไกในการสรางความรอนและการสญเสยความรอนได

5. อธบายกลไกการรกษาอณหภมภายในขณะออกก าลงกายได

6. อธบายการปรบตวเมออยในทรอนและทเยนได

7. อธบายการเกดไขและหลกการในการลดไขได

การควบคมอณหภมภายในรางกายมนษย

การปฏบตงานในสถานประกอบการตางๆ ผปฏบตงานจะมโอกาส

สมผสกบอณหภมทสงและต า ซงถาหากมปจจยตางๆไมเหมาะสมแลว

รางกายจะมอาการไมสขสบาย (Discomfort)

▪ถาสมผสกบความรอนสง

จะท าใหรางกายออนเพลย เมอยลา งวงนอน สญเสยประสทธภาพ

การท างาน ท างานผดพลาดไดมากขน

▪ถาสมผสกบความเยนมาก

จะท าใหรางกายเฉอยชา ไมตนตว หรอกระฉบกระเฉง การ

เคลอนไหวของนวไมด ท าใหอาจเกดอบตเหต หรอผลผลตนอยลงได

ความส าคญของอณหภมกาย

http://www.ps.si.mahidol.ac.th/courseware/storeresources/51SS_TempPhysiol%20[Compatibility%20Mode].pdf

สมดลความรอน heat input = heat loss - อณหภมรางกายสงกวาปกต

(hyperthermia) - อณหภมรางกายตากวาปกต

(hypothermia)

ชนดของอณหภมภายในรางกาย

1. Surface Temperatures เปนระดบอณหภมบรเวณผว

ไดแก ผวหนง

2. Core Temperatures เปนระดบอณหภมในสวนแกนกลาง

ของรางกาย ไดแก ทรวงอก ชองทอง เปนตน

ซงเปนอณหภมภายในระบบไหลเวยนเลอด (หวใจและ

หลอดเลอดด าและแดงทงหมด)

อณหภมของรางกาย

1. อณหภมแกน (core temperature)

▪ เปนอณหภม deep tissues ของรางกาย ไดแก ศรษะ และ

ทรวงอก (thoracic), abdominal และ pelvic cavities

▪ มการเปลยนแปลงเพยงเลกนอยในผใหญ Critical range or set

point = 36.7 – 37 c (98 – 98.6 F )

- อณหภมทอยในสวนลกของรางกาย คอนขางคงทวดได3 ทางคอ

1. ทางปาก (oral temperature) มคาประมาณ 37c

2. ทางทวารหนก (rectal temperature) มคาประมาณ 37.6 c

3. ทางรกแร (axillary temperature)

อณหภมของรางกาย

2. อณหภมผว (surface or shell temperature)

- อณหภมบรเวณผวหนงและไขมนใตผวหนง

(subcutaneous fat)

- แหลงระบายความรอนโดยการแผรงส (radiator)

- ฉนวนความรอน (insulator)

อณหภมรางกายเปนผลรวมของอณหภมแกน (70%) กบ

อณหภมผว (30%) คอนขางคงท

ปจจยทมผลตออณหภมแกน1. อาย มการเปลยนแปลงเพยงเลกนอยในผใหญ 2. การออกกาลงกาย ทาใหอณหภมเพมขน3. การเปลยนแปลงอณหภมในรอบวน (diurnal หรอ

circadian rhythm) 4. การเปลยนแปลงอณหภมในรอบเดอน (menstrual

cycle) → progesterone 5. โรคบางชนด เชน hyperthyroidism, hypothyroidism

หลอดอาหาร

Circadian Rhythm

คอ อณหภมทเปลยนไปตามกจกรรมระหวางวน ซงจะอย

ในชวง 36-38 องศาเซลเซยส ในคนปกต

▪ โดยในชวงกอนตนนอน อณหภมรางกายจะต าทสด และ

จะสงขนเมอรางกายม activity เตมท แตเมอเรมพกผอน

ในตอนค า อณหภมรางกายกจะลดลง

แหลงผลตความรอนในรางกาย

▪ ภาวะปกต

ความรอนไดรบจาก metabolism ของ cell ของอวยวะ

ภายในชองอก และชองทอง

▪ ภาวะออกก าลงกาย หรอท างานหนก

- ความรอนสวนใหญ มาจากการทางานของเซลล

กลามเนอลาย

กลไกการเกดอณหภมของรางกาย

การสรางความรอนของรางกาย (Heat Production) ซงโดย

ปกตแลวรางกายจะมการสรางความรอนข นมาใหมากกวา

อณหภมของสงแวดลอม โดยมกลไกททางาน ดงตอไปน

1.กลไกของรางกาย (Physiological mechanisms)

1.1Metabolism การเผาผลาญสารอาหารในรางกาย

เชน สารอาหารโปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน เพอใหเกด

พลงงาน และเปนการสรางเซลลใหม หรอซอมแซมเซลลทสก

หรอ คนปกตจะมความรอนซงถกผลตจากการเผาผลาญ

สารอาหารอยางนอย 40 แคลอร/ชม./ พท.ผวของรางกาย 1

ตร.ม.

กลไกการเกดอณหภมของรางกาย

การสรางความรอนของรางกาย (Heat Production)

1.2 Basal metabolic rate (BMR)

เปนอตราการใชพลงงานของรางกายเพอดารงกจกรรมท

จาเปน เชน การหายใจ (breathing) Metabolic rate ลดลง

สมพนธกบอายทเพมข น

ในเดกจะมคา BMR ทสง และคานจะลดลงตามอายทเพม

มากขน

1.3 Muscular activity

จะเปนการทางานของกลามเนอ รวมทงการหดตวของ

กลามเนอแบบ Shivering อาการสนเพมการผลตความรอนได

4-5 เทา มากกวาปกต

1.4 Thyroxin effect on cell โดยฮอรโมนไทรอยดจะควบคม

กระบวนการ Metabolismของรางกาย เมอมฮอรโมนมาก

รางกายกจะสรางความรอนมาก ท าใหในเซลลมการสนดาป

เพมมากขน

1.5 Epinephrine effect on cells ฮอรโมนอพเนฟรนจะหลง

เมอรางกายมการท ากจกรรมเชน การออกก าลงกาย ผลของ

ฮอรโมนจะหลงเพอ metabolic ใหรางกายม activity เพมขน

กจะท าใหรางกายสรางความรอนเพมขน

การสรางความรอนของรางกาย (Heat Production)

1.6 Temperature effect on cells

เชน ภาวะไข (Fever)

ภาวะไข จะเพมอตราการเผาผลาญภายในเซลล ดงนนจะ

ทาใหอณหภมรางกายเพมข น เมออณหภมรางกายเพมข นกจะ

ผลตความรอนมากข น

การสรางความรอนของรางกาย (Heat Production) 2.Voluntary mechanisms

2.1 การใสเสอผาใหอน (bundling-up)

2.2 การเพมกจกรรมของรางกาย (physical activity)เชน การออกกาลงกาย, การเคลอนไหว

2.3 สภาพแวดลอม การอยในสภาวะแวดลอมทอบอน เชน การนงกลางแดด, การนงผงไฟ

Behavioral mechanisms

1. การถอดเสอผา (เสอผา สงตกแตงทท าใหอน)

2. การลดกจกรรมตาง ๆ (slow-down)

3. เพมพนทผวใหสามารถระบายความรอน

4. เคลอนยายไปอยในสภาพแวดลอมทเยน

▪เปนความสมดลของความรอนทรางกายผลตขน

(Heat Production) กบความรอนทระบายออกจาก

รางกาย (Heat Loss)

▪โดยอณหภมปกตของรางกายจะอยท 37 องศา

เซลเซยส

Heat loss = Heat Production (36.7-37.0 °c)

อณหภมของรางกาย

กลไกการควบคมระดบอณหภมของรางกาย

การรกษาระดบความรอนของรางกายใหอยในสภาวะปกต

เกดข นจากการทาหนาทของศนยควบคมอณหภมของรางกาย

ซงอยท Hypothalamus โดยกลไกการควบคมอณหภมนข นอย

กบ 2 ปจจย ดงตอไปน

1. General reflex response

- ตวรบอณหภม (Termorecepter) ซงจะแทรกตวอยในชนใต

ผวหนง (Subcutaneous tissue) โดยมตวรบรความเยนCold

receptor (12 - 32 °c) และ ตวรบรความรอนWarm

receptor (30 - 45 °c)

1. General reflex response

- ศนยควบคมอณหภม (Thermo regular center) ไดแก

Hypothalamus ทจะทาหนาทเสมอน thermostat มการตง

ระบบ set point ท 37 °c เพอรกษาอณหภมรางกายให

คงท โดยมหนาท

▪ ควบคมการไหลเวยนของเลอดไปสผวหนง

▪ ควบคมการสรางความรอน

▪ การตงชนของขน

▪ การขบเหงอ หรออาการหอบ

1. General reflex response

สามารถแบงไดเปน

1.1 Anterior hypothalamus รบ nerve impulse จาก warm

receptor และ heat sensitive neuron

การตอบสนอง: (ลดการสรางความรอน เพมการระบาย

ความรอน)

-การหลงเหงอ (sweating)

-หลอดเลอดขยายตว เพอระบายความรอน

(cutaneous vasodilatation)

1.2 Posterior hypothalamus

รบ nerve impulse จาก cold receptor และ cold sensitive

neuron

การตอบสนอง: (เพมการสรางความรอน ลดการระบาย

ความรอน)

-การหนาวสน (shivering)

-หลอดเลอดหดตว เพอสงวนความรอน

(cutaneous vasoconstriction)

อวยวะแสดงผล (Thermo-regulatory effector)

1. หลอดเลอด (Blood vessels)

▪ อณหภมรางกายสงกวา set point รางกายปรบลด

อณหภมโดยปรบใหหลอดเลอดขยายตว

▪ อณหภมรางกายต ากวา set point รางกายปรบเพม

อณหภมโดยปรบใหหลอดเลอดหดตว

2. ตอมเหงอ (Sweat glands)

อณหภมรางกายสงกวา set point รางกายปรบลด

อณหภมโดยการหลงเหงอ

อวยวะแสดงผล (Thermo-regulatory effector)

3. กลามเนอลาย (skeleton muscle)

อณหภมรางกายต ากวา set point รางกายปรบเพม

อณหภมโดยการหนาวสน

2. Local response

สวนใหญจะเปนการตอบสนองของหลอดเลอดใตชนผวหนง

การขยายตวของหลอดเลอด

การรกษาดลยภาพของอณหภมในรางกายในสภาพแวดลอมทมอณหภมสง

▪ รางกายจะปรบดลยภาพของอณหภมในรางกาย โดยการกระตนสมองสวนไฮโพทาลามสใหลดอตราการเผาผลาญอาหารภายในเซลลเพอลดอณหภมของเลอดหลอดเลอดบรเวณผวหนงจะขยายตว

▪ ตอมเหงอผลตเหงอใหระบายออกสสงแวดลอมมากขน▪ กลามเนอยดเสนขนบรเวณผวหนงจะคลายตว เสนขน

ทผวหนงจะเอนราบ ชวยใหสามารถถายเทความรอนในรางกายออกสสงแวดลอมภายนอกไดมากขน

สน

ขนลก

การรกษาดลยภาพของอณหภมในรางกายหากรางกายอยในสภาพแวดลอมทมอณหภมต า

▪ รางกายจะปรบสมดลของอณหภมในรางกายโดยกระตนใหสมองสวนไฮโพทาลามสเพมอตราการเผาผลาญภายในเซลล

▪ หลอดเลอดบรเวณผวหนงจะหดตว ตอมเหงอหยดการสรางเหงอ

▪ กลามเนอยดเสนขนบรเวณผวหนงหดตว ดงเสนขนบรเวณผวหนงใหตงขน เรยกวา ขนลก อากาศจะไมผานผวหนงเขาสรางกาย ชวยลดการถายเทความรอนในรางกายออกสสงแวดลอมไดมากขน

ปจจยทมผลตออณหภมภายในรางกาย

1.อาย

▪ อณหภมรางกายเดกมการเปลยนแปลง ไมมนคง ทงน

เนองจากศนยควบคมอณหภมของรางกายยงท างานไม

เตมทจนกวาจะถงวยผใหญ

▪ การเปลยนแปลงของสงแวดลอมจงมผลตออณหภม

รางกายเดก

▪ ผสงอายเนอเยอใตผวหนง และไขมนมนอย และมการ

เปลยนแปลงของหลอดเลอด เลอดมาเลยงผวหนงลดลง

ท าใหอณหภมรางกายต า เสยงตอภาวะ Hypothermia ได

งาย

ปจจยทมผลตออณหภมภายในรางกาย

2.ชวงเวลาระหวางวน

▪ อณหภมรางกายปกตจะมการเปลยนแปลงตลอดทงวน

เปลยนแปลงไดมากถง 1.0c( 1.8 F )

▪ ระหวางชวงเชาและชวงบายๆ อณหภมสงสดระหวาง

8.00 PM และ 12.00 PM ) และต าสดชวงทนอนหลบ

4.00-6.00 AM .

ปจจยทมผลตออณหภมภายในรางกาย

3.Hormone

▪ เพศหญงมการเปลยนแปลงของอณหภมรางกาย

มากกวาเพศชาย

▪ ในรอบของการมประจ าเดอน จะมการหลงฮอรโมน

Progesterone มากในระยะทมการตกไข (ovulation)

ซงจะเพมอณหภมภายในรางกาย 0.3- 0.5 C (0.6 –

1.0 F )

ปจจยทมผลตออณหภมภายในรางกาย

4.Stress

▪ ผทมความเครยดจะท าใหไปกระตนระบบประสาทซม

พาธตก (Sympathetic nervous system) เพมการหลง

Epinephrine และ nor-epinephrine ซงจะเพมอตราการ

เผาผลาญภายในเซลล (BMR) จงมผลท าใหมการผลต

ความรอนเพมมากขน

5.Environment อณหภมมากสดของสภาพแวดลอม สามารถ

เพมหรอลดอณหภมของรางกายได ถารางกายสมผส

อณหภมแวดลอมทเยน, รอนเปนเวลานาน

ปจจยทมผลตออณหภมภายในรางกาย

6.Exercise การออกก าลงกายอยางหนก ซงมผลเพมการ

ท างานของกลามเนอ (Muscular activity) อตราการเผาผลาญ

ภายในเซลล (Metabolic rate) จงมผลท าใหมการผลตความ

รอนเพมมากขน สงผลใหอณหภมรางกายเปลยนแปลง

7.Infection กระบวนการตดเชอจาก Bacteria, virus fungi

หรอ micro-organisms อน ๆ สงผลให มการหลง

endogenous pyrogens ท าใหอณหภมรางกายสงขน

ปจจยทมผลตออณหภมภายในรางกาย

8.ภาวะโภชนาการ (nutrition)

▪ คนผอมมากจะมเนอเยอใตผวหนง

นอย fat นอย สงผลใหอณหภม

รางกายต าได

9.การรบประทานเครองดมรอน, เยน

▪ การดมเครองดมรอนหรอเยน

สามารถท าใหอณหภมภายในชอง

ปากเปลยนแปลง ( 0.2 F – 1.6 F )

อนตรายของอณหภม

1. Hyperthermia เปนอนตรายของอณหภมรางกายทมากกวา

37.5 °C

สาเหต

- การออกก าลงกายมากเกนไป แตรางกายระบายความรอน

ไดไมด

- สมองสวนศนยควบคมอณหภมไดรบความเสยหายจน

สญเสยการท างาน

- อณหภมของสงแวดลอม

อาการ

- มอาการไข ตวรอน หนาวสน

2. Hypothermia เปนอนตรายของอณหภมรางกายทต ากวา

35 °C

สาเหต

- รางกายสญเสยความรอนมากกวาการสรางความรอน

- อณหภมของสงแวดลอมทหนาวเยนเกนไป

อาการ

- การหายใจลดลง หวใจหยดเตน

- หลอดเลอดตบตน ท าใหเซลไมไดรบอาหารจากเลอด จง

ท าใหผวหนงสวนปลายเยนจดจนเปนน าแขง (Frostbite)

- เนอเนา ตาย (Gangrene)

3. Heat Stroke หรออาการเปนลมแดด เปนอนตรายของ

อณหภมรางกายทสงกวา 40.5 °C

สาเหต

- รางกายไมสามารถลดอณหภมลงหรอระบายความรอน

ได มกจะเกดข นกบผทอยในสภาวะอากาศรอนช น

- ศนยควบคมอณหภมรางกายทางานผดปกต

- เซลลในรางกายไดรบความเสยหาย ทาใหการกรองเลอด

ในไตลดลง, Renal Blood Flow เปลยน

3. Heat Stroke หรออาการเปนลมแดด

อาการ

- ตวรอนจด รสกรอน แตไมมการหลงเหงอ

- กระหายนา

- หายใจเรว

- คลนไส อาเจยน

- มนงง ควบคมตวเองไมได ไมรสกตว

ตองไดรบการปฐมพยาบาลทนท เนองจากอณหภมรางกายท

สง อาจสงผลกระทบตอระบบประสาทและจะท าใหเสยชวต

ได

- ใหคนไขนอนราบกบพน

ยกเทาใหสงขนใชพดลมหรอผาชบน าเชดตามตว

4. อาการผดผนขนตามบรเวณผวหนง (Heat Rash)

เกดจากความผดปกตของระบบตอมเหงอท าใหผนขน เมอ

มอาการคนอาจมอาการคนอยางรนแรงเพราะทอขบเหงอ

อดตน

5. การขาดน า (Dehydration)

เกดอาการกระหายน า ผวหนงแหง น าหนกลด อณหภมสง

ท าใหชพจรเตนเรว รสกไมสบาย

6. โรคจตประสาทเนองจากความรอน (Heat Neurosis)

เกดจากการสมผสความรอนสงจดเปนเวลานาน ท าใหเกด

อาการวตกกงวล ไมมสมาธในการท างาน ประสทธภาพใน

การท างานลดลงผลท าใหนอนไมหลบ และมกเปนตนเหต

ใหเกดอบตเหตในการท างาน

7. อาจเกดการตดเชอในระบบทางเดนหายใจ

8. อาจเพมอาการเจบปวยมากขน

ในกรณทมอนตรายจากสงแวดลอมอนรวมดวย

การสรางความคนเคยกบความรอน

▪ ผปฎบตงานทเพงจะท างานในทรอนมาก จะมการ

ปฏบตงานทไมเตมความสามารถทมอย แตหลงจาก

นนหลายสปดาหเขาจะสามารถท างานไดเทากบ

ผปฏบตงานคนอนๆทท างานในสภาพเชนนนมานาน

แลว

▪ การสรางความคนเคยกบการท างานในทรอนนนจะ

เกดขนไดภายใน 4-7 วน และความคนเคยจะเกดขน

อยางสมบรณภายใน 12-14 วนตดตอกนของการ

สมผสกบความรอน

การสรางความคนเคยกบความรอน

▪ การสรางความคนเคยกบการท างานในทเยน

จะใชเวลาประมาณ 1 สปดาหของการสมผสความเยน

ความคนเคยอยางสมบรณจะเกดขนหลงจากสมผสความ

เยนเปนเวลานบเดอน บางรายอาจเปนปกได

อณหภมรางกายของผชายทไมคนเคย (กลม ก) และคนเคย (กลม ข)

กบความรอนในการสมผสกบความรอนเปนเวลา 4 ชม.ตอวน

การสรางความคนเคยกบความรอน

▪ รางกายจะเพมการหลงของเหงอเพอระบายความรอน

▪ ผทคนเคยกบการท างานกบความรอนแลวจะหลง

เหงอได 2-6 ลตรตอวน

▪ เหงอทออกมานจะเจอจาง ไมมเกลอมากเหมอนเหงอ

ทวไป ท าใหไมขาดเกลอแร จนเกดปญหาตะครวหรอ

ออนเพลยมากเกนไป

▪ ถารางกายคนเคยกบความรอนแลวนนรางกายจะหว

น าบอย จงตองจดใหมน าดมเพอทดแทนน าทเสยไป

ดวย

ความรอนในการท างาน แบงเปน 2 ประเภท คอ

1. ความรอนแหง เปนความรอนทเลคลอดจากอปกรณใน

กรรมวธการผลตทรอน และมกจะอยรอบๆ บรเวณททางาน

2. ความรอนชน เปนสภาพทมไอนา เพอเพมความช นในอากาศ

ซงเกดจากกรรมวธผลตแบบเปยก

แหลงกาเนดความรอนในอตสาหกรรมมกเกดมาจากเตาหลอม

เตาเผา เตาอบ หมอไอนา และบางครงเกดจากในขบวนการผลต

ซงมผลตอผปฏบตงานหรอคนงานทตองทางานในบรเวณ

ใกลเคยง

องคประกอบหรอปจจยทส าคญของความรอนทมผล

ตอการปฏบตงาน

ประกอบดวย

1. ความชนของอากาศ

2. ความเรวลม

3. การแผรงสความรอน

องคประกอบหรอปจจยทส าคญของความรอนทมผลตอการ

ปฏบตงาน

4. ทตวคนงาน ไดแก

- ชนดของเสอผา

- เพศชายหรอหญง

- โรคประจ าตว

- การปรบตวของคนงานใหเขากบความรอนและรวมถง

สภาพการท างาน

- รปราง (อวนหรอผอม)

- อาย

ประเภทอตสาหกรรมทเลยงตอความรอนในการท างาน

1. โรงงานประเภทหลอโลหะ, หลอมโลหะ, ถลงโลหะ และ

รดโลหะ

2. โรงงานท าแกว, เซรามค

3. โรงงานท าขนม/อาหาร ทตองใชเตาเผา หรอเตาอบ

4. โรงงานฟอกหนง

5. โรงงานเคลอบดนเผา

6. โรงงานท ายาง

7. โรงงานท ากระดาษ

ประเภทอตสาหกรรมทเลยงตอความรอนในการท างาน

8. โรงงานท าซกรด

9. โรงงานท าสยอมผา

10. งานเหมองใตดน หรอลกษณะทใกลเคยงกน (ใน

อโมงคและในถ า)

11. ชางเครอง หรอบคคลอนทท างานอยใตทองเรอ หรอ

ท างานในบรเวณทอบอากาศ

12. คนงานกอสราง กลมชาวนา ชาวสวน และชาวไร หรอ

งานทตองท างานในทโลงแจง และไดรบแสงอาทตย

โดยตรง

การตอบสนองของรางกายตอการเปลยนแปลงอณหภม

ม 3 ลกษณะ คอ

1. โซนหนาว (Zone of cooling)

2. โซนสบาย (Comfort zone)

3. โซนควบคมความรอนโดยการระเหยของเหงอ

(Zone of Heat Regulation by Evaporation of sweating)

โซนสบาย (Comfort zone)

▪ เปนสภาวะทรางกายอยในสมดลของความรอน

▪ เปนการควบคมรกษาใหรางกายมอณหภมทเหมาะสม

โดยกระท าผานกลไกควบคมการไหลเวยนของเลอดไป

ทวสวนตางๆของรางกาย โดยปกตโซนนจะไมกวาง

มากนก

▪ ส าหรบบคคลทสวมเสอผาและอยในภาวะพกผอนใน

ฤดหนาว โซนนจะอยในชวงอณหภมระหวาง 20-30

องศาเซนเซยส

สมดลของความรอนในรางกายขณะทสมผส

กบความรอนและความเยน

Hyperthermia

Heat Stroke

เสยชวต

ผวหนงเยน

Hypothermia

หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอนใน

สถานประกอบการ

มหลกใหญๆ 3 ขอ ดงน

1. หลกการปองกนและควบคมทแหลงก าเนดของความ

รอน

เนนถงหลกการทพยายามจะลดปรมาณความรอนท

ออกมาจากแหลงก าเนดใหมากทสด ไดแก

- การใชฉนวน (Insulator) หมแหลงกระจายความรอน

เชน หมทอน ารอน แทงคน ารอน และหมอไอน า ซงเปน

การลดการแผรงสความรอน และการพาความรอน

หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอนใน

สถานประกอบการ

- การใชฉากปองกนรงส (Radiation Shieding)

โดยใชฉากอลมเนยมบางๆ (Aluminium foil) กน

ระหวางแหลงก าเนดความรอนและคนงาน เปนวธการท

งายและใชกนโดยทวไป โดยเฉพาะในโรงงานเตาหลอมท

อณหภมสงๆ

หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอนใน

สถานประกอบการ

- การใชระบบระบายอากาศแบบธรรมชาต (Natural

Ventilation)

ปกตอากาศรอนจะมลกษณะเบา และลอยตวสงขน

ดงน น จ งควร เ ปด ชอง ว างบนหลงคาใหมาก ท สด

ขณะเดยวกนระดบพนดนกควรจะเปดประตหนาตาง หรอ

เปดโลงใหลมเยนพดเขามาแทนท และทศทางของลมควร

จะพดเขาสตวคนงานกอนทจะถงแหลงก าเนดความรอน

พนทในการท างานควรจะจดใหกวางพอเพอใหอากาศถาเท

ไดสะดวก

หลกการปองกนและควบคมอนตรายจากความรอนใน

สถานประกอบการ

การระบายอากาศเฉพาะท (Local Ventilation)

ในกรณทมปญหาเกยวกบการพาความรอน ถาอากาศ

ทรอนจดถกพามาสคนงานมากเกนไป เราอาจค านวณและ

ออกแบบระบบดดอากาศเฉพาะบรเวณนนออกไป แลวน า

อากาศทเยนกวาเขาแทนทซงจะตองเปนอากาศทบรสทธ

ดวย

2. การปองกนและควบคมความรอนจากสงแวดลอม

สามารถดาเนนการไดโดยทวไป ม 2วธ

- การออกแบบและสรางอาคารใหมระบบระบายอากาศท

ด เชน การจดรปแบบโครงสรางทสามารถถายเทความรอน

ระหวางภายในและภายนอกอาคาร ธรรมชาตของอากาศรอน

จะถกพาไปสเบองบน แลวอากาศทมอณหภมเยนกวาจะไหล

เขามาแทนท

- การเปาอากาศเยนทจดทท างาน ในกรณทไมสามารถแกไข

ดวยวธการออกแบบหรอวธการอน ถาหากความรอนทเกดข น

เนองจากการพาอยางเดยว สามารถทจะเปาอากาศทเยนกวา

เขาไปทดแทน หรอชดเชยทตาแหนงคนงานททางานรอนอย

3. การปองกนทตวคนงาน

3.1 การพจารณาคดเลอกคนงานทท างานเกยวกบความ

รอนใหเหมาะสม โดย

- เลอกคนทเหมาะสม เชน คนหนมจะแขงแรงกวาคนแก คน

ผอมจะทนตอความรอนไดดกวาคนอวน

- ไมเลอกคนทเปนโรคทองเสยบอยๆ และดมสราเปนประจา

เพราะจะทาใหรางกายไมสมบรณแขงแรง มโอกาสเปนโรค

ความดนโลหตสง เปนตน

- ใหคนงานใหมคนเคยกบการทางานทมภาวะแวดลอมทรอน

เสยกอน แลวจงใหทางานประจา

3.2 จดหาน าเกลอ ทความเขมขน 0.1% ซงท าไดจากการ

ผสมเกลอแกง 1 กรม ตอน า 1 ลตร ใหคนงานทท างานใน

สภาวะแวดลอมทรอน โดยใหดมบอยครง ครงละประมาณ

นอยๆ

3.3 จดหาน าดมทเยน (อณหภมประมาณ 10-15 องศา

เซลเซยส) และตงอยในสถานทใกลจดทท างาน

3.4 ใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ทเกยวของกบ

ความรอน เชน เสอ หรอชดเสอคลมพเศษทมคณสมบต

กนความรอนเฉพาะ

3.5 สวสดการอนๆ เชน หองปรบอากาศส าหรบพกผอน

หองอาบน า เปนตน

3.6 บางลกษณะงาน อาจจ าเปนตองจ ากดระยะเวลาการ

ท างาน เพอลดระยะเวลาทจะสมผสกบความรอนนอยลง