ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

บรรณาธการแถลง

วารสารพยาบาลสวนดอกฉบบนมเนอหาทนาสนใจหลายเรอง เชน

การดแลดวยหวใจของความเปนมนษย (humanized health care)

การประค บประคองด วยห วใจเพ อผ ป วยเด กไตวายเร อร ง

การดแลผปวยแบบองครวมโดยใชระบบพยาบาลเจาของไข เปนตน

ซงโครงการตาง ๆ เหลานไดชใหเหนวาการดแลผปวยดวยความรก

ความเมตตาและการปฏบตการพยาบาลโดยยดมนในอดมการณแหงวชาชพ

นนจะสงผลดตอผปวยและครอบครวทงดานรางกาย อารมณ สงคมและ

จตวญญาณอยางชดเจน อนจะสงผลถงความสขใจทงผใหและผรบบรการ

จงเปนเรองทาทายสำหรบองคกรดานสขภาพในการสรางระบบงาน

การดแลผปวย ผรบบรการและการสรางวฒนธรรมองคกรทสงเสรมใหม

การใชความดงามของจตใจและความเปนมนษยทสมบรณในการใหบรการ

บรรณาธการบรหาร

คณบดคณะแพทยศาสตร

ผอำนวยการโรงพยาบาล

หวหนางานประชาสมพนธ

หวหนาฝายการพยาบาล

บรรณาธการ

นายไพโรจน อตศร

กองบรรณาธการ

นางอาภรณ ชยรต

นางสาวสรลกษณ สลกคำ

นางสาวอรพนท โพธาเจรญ

นางสาวนดดา โชคบณยสทธ

นางสาวเอองทพย คำปน

นางกนกวรรณ ใตเวชศาสตร

นางอารย กณนะ

นางแววดาว ทวชย

นายขรรคชย เกตสอน

นายอศรา ยศสรนทร

ฝายธรการ

นางเรณ ปณวตร

ฝายรปเลม

นางสาวไพรนทร สารภ

นายกอพงศ สขประเสรฐ

นายอำนวย ทาใจ

นางสาววนดา สายธรรม

นางพรพมล บญเมอง

นายปรชญา วฒอรรถสาร

นายธนพนธ สวรรณเจาของ : ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

พมพท : หนวยวารสารและโรงพมพ งานประชาสมพนธ

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ISSN 0899-2993

วารสารพยาบาลสวนดอก

บรรณาธการ

วารสารพยาบาลสวนดอก

สารบญ

หนา

การดแลทมหวใจของความเปนมนษย : Humanized Health Care 1

การประคบประคองดวยหวใจเพอผปวยเดกไตวายเรอรง 4

ภาวณ โอภาสถรกล

การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกเรองการดแลผวหนงทารกแรกเกด 8

นงลกษณ แสงอรณ และคณะ

ผลลพธการใชแนวปฏบตการสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา 14

ปราณ จนตสภาวงศ และ กรรณการ เจรญศภพงษ

การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกเพอปองกนการลนลม ตกเตยงในผปวยออรโธปดกส 21

บปผา จนทรจรส และคณะ

โครงการฝกความแขงแรงของกลามเนอหายใจทเปนอมพาตในผปวยบาดเจบไขสนหลงระยะสง 27

เจาหนาทหอผปวยออรโธปดกสหญง 2

ผลการสำรวจความพงพอใจของผปวยในและผปวยนอก โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ประจำป 2549 32

นดดา โชคบณยสทธ, พชร จนทรอนทร และ เอองทพย คำปน

การบรรเทาความเจบปวดในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร 38

นยม สวรรณวงศ และคณะ

โครงการไตใหมชวตใหม 44

หนวยเปลยนไตและไตเทยม งานการพยาบาลอายรศาสตร

การลดไขในเดก 49

กาญจนา จนทวงศ และ ยพน เพยรมงคล

การดแลผปวยแบบองครวมโดยใชระบบพยาบาลเจาของไข : Primary Nurse for Holistic Care 56

พมประพรรณ สถาพรพฒน

นวตกรรม Blower 59

จรนช คงวฒ และคณะ

นวตกรรม ยกทรงจนทรทมา 62

จนทรทมา ศรวชย

นวตกรรม กระเปาพดได 65

ทมสหสาขาวชาชพจตเวช

นวตกรรม ผาผกยดผปวย (Physicl Restraint) 69

เจาหนาทหอผปวยศลยกรรมอบตเหต

การดงานผสงอายในตางแดน 72

ธตภรณ ฟนแจง

วารสารพยาบาลสวนดอก

แบบฟอรมแสดงความจำนงการลงบทความในวารสารพยาบาลสวนดอก

ขอเชญชวนบคลากรทางการพยาบาลท ประสงคจะเขยนบทความลงในวารสารพยาบาลสวนดอก กรณาแจงความจำนงตาม

แบบฟอรมขางลางนพรอมสงบทความมาทหนวยประกนคณภาพทาางการพยาบาล ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

โทรศพท 5717 กอนวนท 31 สงหาคม 2550

ชอ..........................................................สกล...........................................................ตำแหนง..........................................................

หอผปวย.................................................งานการพยาบาลผปวย......................................................................................................

โทรศพท...................................................

ประเภทบทความทตองการตพมพลงในวารสารพยาบาลสวนดอก

( ) วเคราะหงาน วจย

( ) Evidence - based practice

( ) สงประดษฐ นวตกรรม

( ) บทความทางดานการบรหาร

( ) บทความทางดานการพยาบาล

( ) บทความทวไป

ชอบทความ......................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................

คำแนะนำสำหรบเรองทสงพมพ

1. บทความเกยวกบงานวจยหรอวเคราะหงาน ถาเปนวเคราะหงานจะตองไดรบการอนมตจากคณะแพทยศาสตรแลว ความยาว

ของเนอหาไมควรเกน 5 หนากระดาษพมพดดขนาด A 4

2. บทความเกยวกบการนำ evidence - based practice มาใชในการปฏบตการพยาบาล ควรประกอบดวย หลกการและเหตผล

วตถประสงค วธการพฒนาแนวปฏบต การนำแนวปฏบตไปใช ผลการดำเนนการ อภปรายผล เอกสารอางอง ความยาวของเนอหา

ไมควรเกน 5 หนากระดาษพมพดดขนาด A 4

3. นวตกรรม สงประดษฐ ควรมผลลพธชดเจน สามารถนำไปใชในการปฏบตงานไดและมประโยชน เนอหาประกอบดวย หลกการ

และเหตผลหรอความเปนมาและความสำคญของปญหา วตถประสงค วสดอปกรณ วธการประดษฐ วธการใชงาน คาใชจาย

ผลการทดลองใช ประโยชนทไดรบ เอกสารอางอง (ถาม) ความยาวของเนอหาไมควรเกน 5 หนากระดาษพมพดดขนาด A 4

4. บทความทางวชาการ เปนบทความทรวบรวม เรยบเรยงความรในเรองททนสมย สามารถนำมาใชในการปฏบตการพยาบาลได

ความยาวของเนอหาไมควรเกน 5 หนากระดาษพมพดดขนาด A 4

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

การดแลทมหวใจของความเปนมนษย :

Humanized Health Care *

ดวยความตบตนในการหาทางออกตอสถานการณ

ทเปนอยในปจจบน ไดมการปฏรประบบการดแลผปวย

จาก modernized health care มาส humanized

health care ซงมไดหมายความวา เราจะละทงความทนสมย

แตจะทำใหเราสามารถใชความทนสมยใหเกดประโยชน

ในการดแลมากยงขน หากกระทำควบคไปกบแนวคด

ของการดแลทมหวใจของความเปนมนษย

“การดแลทเนนคนเปนศนยกลาง” (people at

the centre of care) กบ “การดแลท ม ห วใจ

ของความเปนมนษย” (humanized health care)

คอเรองเดยวกนนนเอง

หากบคลากรสาธารณสขสามารถเขาถงความเปน

มนษยได นอกจากตวเองจะมความสขแลว ยงจะชวย

ใหเพอนมนษยมความสขไดดวย ดวยพลงของความเปน

มนษยจะชวยบำบดโรคเครยดซงเปนโรคและสาเหต

ของโรคทพบบอยทสดในโลก คนไขและญาตจะมความสข

ดวยสมผสไดจากสายตาและคำพดของเจาหนาท

ไมวาเจาหนาทจะมงานยงเพยงใด โรคภยไขเจบตาง ๆ

จะหายง ายข น และจะนำมาส นว ตกรรมต าง ๆ

ดวยความทเจาหนาทมนำใจตอผปวย

พลงขบเคลอนตาง ๆ มรหสฝงลกอยเปรยบ

เสมอน DNA ของเซลล

รหสเกาในการพฒนานำไปส ความร อำนาจ

ซงกอใหเกดปญหามากมาย

ศ. นพ. ประเวศ วส เสนอวา รหสใหมทควร

จะเป น คอ ความด การอย ร วมกน และความร

ความร ในท น เป นความร ในต วคนท ได มาจาก

ประสบการณชวตและการทำงาน เกดจากการสมผส

ความจรง ความทกขยาก ซงนำไปสปญญา มใชความร

ทนำไปสการเอารดเอาเปรยบ ทานไดสรปวา “เรอง

ความเปนมนษยเปนพลงแรงทสด ไมมพลงอะไรแลว

ทจะสกบพลงทางลบทกำลงเกดขนในสงคมไทย นอกจาก

พลงของความเปนมนษย”

การดแลสขภาพดวยหวใจของความเปนมนษย

มใชเรองใหมเปนเรองเดมทมอยในวฒนธรรมของเรา

อยแลว เพยงแตเราลมไปชวขณะ การรอฟนเรองนขนมา

คอ การกลบไปหาฐานเดมของเราเอง เปนการใชกระบวนทศน

แบบบรณาการ ไมแบงแยกเปนเขาเปนเรา เปนตะวนออก

และตะวนตก ทงหมดคอเร องของความจรงสงสด

ของธรรมชาตทคอย ๆ เผยตวใหเกดความกระจางชด

* เอกสารประกอบการประชม 8th HA National Forum

วารสารพยาบาลสวนดอก

ในวกฤตการณปจจบน มนษย ไมมทางออก

ในภพภมทางวตถธรรม นอกจากหนไปใชศกยภาพ

ของความเปนมนษยทสามารถเขาถง สงสงสด หรอ

ความจรง ความด ความงาม อนจะกอใหเกดจตสำนกใหม

และการเปลยนแปลงขนพนฐานในตน ศานตสขบนพนพภพน

จงจะเกดขนได ความซบซอนของปญหาตาง ๆ ทรมเรา

สงคมอยในขณะน ไมสามารถใชพลงใด ๆ มาแกปญหา

ได นอกจากพลงของความเปนมนษยซ งเปนพลง

ท แรงทสดท อาศยศกยภาพในการเขาถง ความจรง

ความด ความงาม นำไปสอสรภาพ หลดจากความบบคน

และม สขภาวะ / สขภาพ รวมกน

สขภาพ = ดลยภาพ

ดลยภาพเกดจากความสมพนธอ นถกตอง

หรอลงตวระหวาง กาย – จต – สงคม – สงแวดลอม

ซงตรงกบคำวา องครวม

สขภาพองครวม หมายถง สขภาพทครอบคลม

ทกมตของชวต เปนสขภาวะโดยรวมอนเกดจากสขภาวะ

ทางกาย จต และสงคม ซงตางเชอมโยงสมพนธกน

อยางใกลชด ยากท จะแยกออกจากกนเปนสวน ๆ

หรออยางโดด ๆ ได

ในระบบการแพทยสมยใหม ไมมพธ กรรม

หรอเคร องมอใด ๆ ท จะค มครองจตใจของแพทย

มใหซดสายไปตามธรรมารมณทมากระทบ เพราะถอวา

การเตบโตและความสมบรณทางจตวญญาณของแพทย

ผรกษานน ไมใชสงจำเปนในการรกษาโรค การรเทาทน

จตตนเองไมสำคญเทาการรจกเทคนคการรกษาโรค

มลเหตทวธคดเกยวกบสขภาพขาดมตทางจต

วญญาณ สนทรยภาพ และความปนมนษยน น อยท

กระบวนทศนวทยาศาสตรกระแสหลก ปฏเสธความเปน

องครวมของชวต แตกมไดหมายความวามนษยชาต

จะตองจมตดอย กบวธคดเชนน มนษยดำรงอย ใน

ความจรงของชวตหลายมต และกสามารถแสวงหา

ความหลากหลายของวธการคด วธการทำความเขาใจ

เพอการดำรงอยอยางมดลยภาพได

มตทางจตวญญาณ สนทรยภาพ และความเปน

มนษยท ส ญหายไปจากวงการแพทยสมยใหมน น

เปนการขาดหายไปอยางมเหตผลในทางประวตศาสตร

และมเหตผลทางปรชญา สถานการณทระบบสขภาพ

กำลงเผชญอยในปจจบนน กำลงเรยกรองความเขาใจ

ในมตตาง ๆ อนเปนเครองสะทอนความเปนองครวม

และดลยภาพของชว ต โดยเฉพาะเม ออำนาจของ

วทยาศาสตรแบบวตถนยมกลไกไดแผขยายอทธพล

และแสดงอทธฤทธผานเทคโนโลยสมยใหมทมมนต

สะกดใหผคนหลงใหลอยางรนแรง บคลากรสขภาพ

จงจำเป นตองเข าใจในกระบวนทศนและปร ชญา

ของวทยาศาสตรใหลกซงเพยงพอทจะทำใหเรารเทาทน

ตอสงทวทยาศาสตรสมยใหมไดหยบยนและนำเสนอ

กบเราวาเปนความจรงสงสดอนเดยวทเปนไปได

การเขาใจความหมายใหมของชวตและสขภาพ

ตองอาศยกระบวนทศนใหมเปนรากฐานของการสราง

ความร กระบวนทศนสขภาพใหมถอวา จตวญญาณ

ความเปนมนษย สนทรยภาพ และสขภาพ เปนสงหนง

อ นเด ยวก น เพราะการเข าถ งความด ความงาม

และความจรงสงสดแหงชวตน น เปนการบรรลถง

สภาวะแหงความสข ทละเอยดและ ประณต เปนสภาวะ

แหงความสขทไมมอยในนยามสขภาพของการแพทย

ความเปนจรงสงสดแหงชวตจงเปนส งท แยกไมได

จากการแพทยและการเยยวยามนษย และนเปนมต

แหงสขภาพทกระบวนทศนใหมน เชอเชญใหมนษยชาต

ไดแสวงหา เปนการแสวงหาทไมใชเพอการเสพหรอ

การบรโภค แตเพอมนษยชาตไดประจกษถงความซบซอน

อนยงใหญของชวต

หากถอวาสขภาวะทางจตวญญาณเปนสภาวะ

แหงความสขอนประณตทเกดจากการเขาถงซงความด

2

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ความงาม และความจรงของชวต การบรการดานสขภาพ

ทขาดอดมคตของวชาชพ กเปนการบรการดานสขภาพ

ทละเลยตอมตทางจตวญญาณ เพราะหากปราศจาก

ซงอดมคตของชวตแลว บคลากรทางการแพทยกมสถานะ

ไมแตกตางจากพอคาทแสวงหากำไรจากความเจบปวย

ของผคน

หากเราจะถอวางานเปนมากกวาการด นรน

หาเลยงชพ เพราะการทำงานยงเปนโอกาสในการขดเกลา

ตนเอง เปนโอกาสของการเขาถงความด ความจรง

และความงามของชว ต โดยเฉพาะงานในวชาชพ

ทางสาธารณสขน น มส งตอบแทนท ไม อาจเทยบ

กบคาตอบแทนทางการเงนได ไมวาจะเปนความสข

และความภาคภมใจในการทำความด การไดรบความรก

และความเคารพอยางจรงใจจากผปวย เพอนรวมงาน

และสงคม ความสขเหลานเองจะเปนจดเรมตนของการเรยนร

เพอเขาถงสขภาวะทางจตวญญาณของวงการสาธารณสข

การสรางกระบวนการเรยนรรวมกนเพอเพาะบม

ฟนฟอดมคตของชวตและความหมายของการทำงาน

ใหหม บคลากรทางสาธารณสข ไมเพยงแตจะทำให

การทำงานใหบรการแกผปวยและญาตมความละเอยดออน

มากขน แตยงมความสำคญอยางยงสำหรบการสงเสรม

มตทางจตวญญาณในวงการแพทยไทย

ปจจบนภารกจททาทายการแพทยไทยแตกตาง

จากทศวรรษกอน ๆ ความทาทายทกำลงปรากฏตรงหนา

เปนภารกจทไมเพยงแตยากยง แตยงละเอยดออน

อกดวย เปนภารกจทาทายท ไมสามารถบรรลได

หากปราศจากพลงแหงจนตนาการและแรงบนดาลใจ

ทมรากฐานทมนคงจากการสรางสงคมการงานทมอดมคต

ของชวตเปนเครองหลอเลยง

ภารกจใหมในวงการสาธารณสขในยคปจจบนน

กคอ การสรางระบบสาธารณสขทมหวใจของความเปนมนษย

3

วารสารพยาบาลสวนดอก

การดแลผปวยแบบองครวม

โดยใชระบบพยาบาลเจาของไข :

Primary Nurse for Holistic Care

พมประพรรณ สถาพรพฒน *

* หวหนาหอผปวยศลยกรรมอบตเหต งานการพยาบาลผปวยศลยศาสตร โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

การดแลผ ปวยแบบพยาบาลเจาของไข เปน

การมอบหมายงานรปแบบหนงในการดแลผปวย โดย

แมนเธย (Manthey, 1970) ไดใหแนวคดทสำคญ

ของการดแลแบบพยาบาลเจาของไข คอ my patient-my

nurse ซงเปนแนวทางการใหการดแลผปวยแบบเปน

รายบคคล โดยพยาบาลเจาของไขจะเปนผพยาบาลผปวย

ตงแตรบใหมและวางแผนการพยาบาลอยางตอเนอง

มาแรม บารเรตต และเบวส (Marram, Barrett & Bevis,

1979) ไดนำเสนอแนวคดการดแลแบบพยาบาลเจาของไข

ไวในหนงสอ Primary nursing : A model for

individualized care ซงสรปไดดงน

1. หวหนาหอผปวย เปนผมอบหมายงานใหแก

พยาบาลแตละคนในการทำหนาทเปนพยาบาลเจาของไข

โดยคำนงถงความตองการของผปวยและความสามารถ

ของพยาบาลแตละคน ตงแตวนแรกทผ ปวยเขารบ

การรกษา พยาบาลเจาของไขจะรบผดชอบตอผปวย

ท ไดร บมอบหมายท งหมดเก ยวกบความตองการ

ทางการพยาบาล ตลอดระยะเวลาทผปวยเขารบการรกษา

ในหอผปวย ซงมาแรมและคณะ ไดเรยกลกษณะการดแล

แบบพยาบาลเจาของไขวา A Triple A nurse ซ ง

ประกอบดวยความเปนอสระในตนเอง (autonomy)

ความมอำนาจหนาทในการดแล (authority) และความสำนก

ในหนาททรบผดชอบ (accountability)

2. พยาบาลเจาของไข ใชกระบวนการพยาบาล

เปนเครองมอในการดแลผปวย โดยรวบรวมขอมล

วางแผนการพยาบาลตลอด 24 ชวโมงจนกระทงผปวย

จำหนายออกจากหอผปวย ทำบนทกแผนการพยาบาล

เปนลายลกษณอกษร ซงประกอบดวยขอมลของผปวย

วตถประสงคของการปฏบตกจกรรมพยาบาล คำแนะนำ

ท ให รวมท งรายละเอ ยดในการเตร ยมจำหนาย

แหลงประโยชนตาง ๆ ทเตรยมจะปฏบตหรอทไดปฏบต

ไปแลว

3. พยาบาลเจาของไขทำหนาทเปนผประสานงาน

และใหความรวมมอกบบคลากรทางการแพทยและ

ทมสขภาพอน ๆ ทเกยวของกบการดแลผปวย เพอใหผปวย

ไดรบการดแลทครอบคลม มการตดตามปญหาของผปวย

และปรบปรงแผนการพยาบาล พยาบาลเจาของไขเปนผ

ใหการพยาบาลแกผปวยดวยตนเองทกครงทปฏบตงาน

ถาพยาบาลเจาของไขไมไดขนปฏบตงาน พยาบาลผชวย

จะเปนผดแลผปวยแทน โดยปฏบตตามแผนการพยาบาล

ทพยาบาลเจาของไขเขยนไว

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

4. การตดตอสอสารจากพยาบาลเจาของไขไปยง

บคลากรอนในทมสขภาพ เปนการตดตอสอสารเพอให

ผปวยไดรบการดแลรกษาอยางตอเนองโดยใชการสอสาร

ดวยวาจา การใชแผนการพยาบาล (nursing care plan)

และการประชมปรกษาทางการพยาบาล (patient centered

conference) และพยาบาลเจาของไขจะเปนผประสานงาน

กบบคลากรอนในทมสขภาพหรอแหลงประโยชนตาง ๆ

อยางเหมาะสม เพอใหผปวยและครอบครวไดรบประโยชน

มากทสด

หอผปวยศลยกรรมอบตเหต งานการพยาบาล

ผปวยศลยศาสตร เปนหอผปวยทใหการดแลผปวย

ท ไดร บบาดเจบหลายระบบในภาวะวกฤต ไดเหน

ความสำคญในการดแลผปวยแบบพยาบาลเจาของไข

โดยพยาบาลคนเดยวทรบผดชอบในการวางแผนดแลผปวย

รวมกบครอบครวของผปวยอยางตอเนอง เพอใหเกด

คณภาพในการดแลผปวย โดยใชแนวคดของการดแล

ดวยหวใจของความเปนมนษย จงนำระบบการมอบหมายงาน

แบบพยาบาลเจาของไขมาใช โดยมแนวทางปฏบตดงน

1. หวหนาหอผปวยมอบหมายผปวยทเขามา

ร บการร กษา โดยแบงจำนวนผ ป วย 1

คนตอพยาบาลเจาของไข 1 คน และตดชอ

พยาบาลไวทชารทของผปวย

2. พยาบาลเจาของไขแนะนำใหผปวยและญาต

ทราบวา ตนเองไดรบผดชอบดแลผปวย

ตงแตเรมเขารบการรกษาจนออกจากหอผปวย

3. รวบรวมขอมลภาวะสขภาพและประเมน

ปญหาของผปวย

4. นำขอมลและปญหามาวางแผนการพยาบาล

ผปวยตลอด 24 ชวโมง กำหนดกจกรรม

ทางการพยาบาล เกณฑการประเมนผล

และบนทกในแบบบนทกทางการพยาบาล

5. ส อสารกบพยาบาลผ ช วย (associate

nurse) และบคลากรในทมสขภาพทเกยวของ

ใหทราบถงแผนการพยาบาลเพอใหปฏบต

ไดตรงกน

6. พยาบาลเจาของไขเปนผรบผดชอบการดแล

ผ ป วยท ได ร บมอบหมายทกคร งท ข น

ปฏบตงานและพยาบาลผชวยจะเปนผให

การพยาบาลเมอพยาบาลเจาของไขไมไดขน

ปฏบตงาน พยาบาลผชวยจะใหการพยาบาล

ตามแผนการพยาบาลทพยาบาลเจาของไข

ไดกำหนดไว และจะมการปรกษากบพยาบาล

เจาของไขทกครงกอนทจะมการเปลยนแปลง

แผนการพยาบาล ซงพยาบาลแตละคนจะ

ทำหนาทเปนพยาบาลเจาของไขในผปวยบางราย

และทำหนาทเปนพยาบาลผชวยในผปวยบางราย

7. มการประชมปรกษารวมกนระหวางหวหนา

หอผปวย พยาบาลเจาของไข และพยาบาลผชวย

ในการดแลผปวยทกวน โดยพยาบาลเจาของไข

เปนผนำเสนอขอมล ประวตผปวยทรบผดชอบ

การประเม นป ญหา แผนการพยาบาล

การพยาบาลท ใหแกผ ปวย ปญหาท พบ

ในการดแล รวมทงการวางแผนการจำหนาย

เพ อใหมสวนรวมกนในการแกไขปญหา

ทเหมาะสมตอไป

ผลจากการนำระบบพยาบาลเจาของไขมาใช

1. ดานผปวยและครอบครว

1.1. ไดรบการยอมรบจากผปวยและครอบครว

1.2 ตอบสนองความตองการการพยาบาล

อยางครอบคลมมากขน

1.3. ผปวยใหความไววางใจ กลาซกถามขอมล

จากพยาบาลเจาของไข

57

วารสารพยาบาลสวนดอก

2. ดานพยาบาลเจาของไข

2.1. มการพฒนาความรและทกษะในการดแล

ผปวยเพมมากขน

2.2. ไดรบการยอมรบจากผรวมงานมากขน

2.3. มความเขาใจถงปญหาของผปวย / ครอบครว

2.4. มสมพนธภาพทดตอผปวยและครอบครว

3. ดานหนวยงาน

3.1 หวหนาหอผปวยสามารถประเมนศกยภาพ

และความรบผดชอบของพยาบาลเจาของไข

แตละคนได และสามารถนำไปจดทำแนวทาง

การพฒนาบคลากรใหเหมาะสมตอไป

3.2 การตดตอประสานงานระหวางหนวยงาน

ทเก ยวของเปนไปอยางสะดวก รวดเรว

และมประสทธภาพมากขน

ถงแมวาการดแลผปวยในระบบพยาบาลเจาของไข

จะมผลดทงในดานผปวยและครอบครว ดานพยาบาล

เจาของไข และดานหนวยงาน ดงกลาวมาขางตน

แตอยางไรกตาม ผปวยทเขารบการรกษาในหอผปวย

ศลยกรรมอบตเหต สวนใหญเปนผปวยทมอาการซบซอน

ตองการการดแลอยางใกลชด หรอในบางครงผปวย

ทไมไดรบมอบหมายใหมพยาบาลเจาของไขมอาการแทรกซอน

ทตองการการดแลรกษาพยาบาลอยางใกลชดมากกวา

รวมทงผปวยทไมไดรบการมอบหมายใหมพยาบาล

เจาของไขเกดความรสกวา ไดรบการดแลทไมเทาเทยมกน

ทำให การดแลผ ป วยในระบบพยาบาลเจ าของไข

ยงไมสามารถบรรลวตถประสงคไดทงหมด ดงนน

ในการนำระบบพยาบาลเจาของไขมาใชในหอผปวย

จงควรมการพฒนารปแบบการนำไปใช รวมทงจดอตรากำลง

ใหเหมาะสมสำหรบการดแลผปวยในระบบพยาบาลเจาของไข

เพอใหการดแลผปวยในระบบนมประสทธภาพมากยงขน

เอกสารอางอง

ปรางคทพย อจะรตน. (2541). การบรหารทางการพยาบาล. กรงเทพฯ : บญศรการพมพ.

สรกาญจน บรสทธบณฑต. (2540). ผลของการใชระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขตอการใช

กระบวนการพยาบาล ความเปนอสระและความสามารถในการปฏบตกจกรรมการพยาบาล และความพงพอใจ

ของผปวยตอบรการพยาบาล. วทยานพนธปรญญาพยาบาลมหาบณฑตสาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหดล.

Marram, G. D., Barrett, M. W. and Bevis, E. O. (1979). Primary nursing : A model for individualized care.

Saint Louis : Mosby.

Manthey, M. (1970). Primary nursing. Nursing Forum 4(1) : 65 - 83.

58

วารสารพยาบาลสวนดอก

» à Р¤ Ñ º » à Р¤ Í § ´ é Ç Â Ë Ñ Ç ã ¨à¾ × è ͼ Ù é » è Ç ഠç¡äμÇÒ àÃ × é ÍÃ Ñ §

ภาวณ โอภาสถรกล *

โรคไตวายเรอรงเปนโรคทสรางความทกขทรมาน

ใหกบผปวยเดกและครอบครว และทำใหผปวยเดกเสยชวต

ได เนองจากผปวยเหลานเปนโรคของไตทไมสามารถ

ทำการกำจดของเสยออกจากรางกายไดเพยงพอ ผปวย

ไมอาจมชวตรอดไดนอกจากจะมการชวยขจดของเสย

ออกจากรางกายแทนไตโดยการลางไตทางชองทอง

(peritoneal dialysis) และการฟอกเลอดโดยใช

เครองไตเทยม (hemodialysis) ซงการกระทำทง 2 วธ

ตองทำเปนประจำไมมโอกาสหยดทำได ทำใหผปวย

ตองทนทกขทรมานอยกบการลางไต ฟอกเลอดเปนระยะ ๆ

ยงไปกวานนผปวยจะตองเสยคาใชจายในการรกษา

โดยวธการเหลานอยางมหาศาล

ในปจจบน ววฒนาการทางการแพทยเจรญ

กาวหนามากขน มการผาตดเปลยนไตไดเปนผลสำเรจ

ซงการผาตดเปลยนไตน เปนวธการรกษาทดทสดสำหรบ

ผปวยโรคไตวายเรอรงระยะสดทาย ผลในระยะยาวคอ

คาใชจายถกกวาการรกษาโดยวธการลางทองและฟอกเลอด

หอผ ป วยก มารเวชกรรม 4 ร บการร กษา

ผปวยไตวายเรอรงระยะสดทาย ซงมเพมมากขนทกป

การลางไตทางชองทองเปนทางเลอกหนงทแพทยนำมารกษา

ผปวยไตวายเร อรงระยะสดทาย เพอยดอายผ ปวย

และร กษาสภาพไตท เหลออย ไม ให เส อมมากข น

จากการดแลผปวยโรคไตวายเรอรงระยะสดทายมาตงแต

ป พ.ศ. 2547 ถงปจจบน พบปญหามากมายทเกดขน

กบผปวยและครอบครวซงเกดขนจากผลของการเจบปวย

ทรนแรงและเรอรงเปนระยะเวลานาน การเปลยนแปลง

ภาพลกษณท ต องม สายต ดหนาท องตลอดเวลา

การถกจำกดอาหารและนำ แยกจากเพอนและสงคม

ทโรงเรยน ทำใหเดกทเคยมสขภาพด ชวยเหลอตวเองได

กลบกลายเปนผปวยตองพงพาครอบครว บดามารดา

มภาวะซมเศรา ในดานครอบครวตองประสบปญหา

ในการปรบตวใหมเพอการดแลผปวยในบทบาทของบดา

มารดาและบทบาทของพยาบาลเพ อชวยเหลอบตร

ในการลางไต การควบคมบตรใหรบประทานอาหารเฉพาะโรค

ปญหาทางเศรษฐกจทเกดขนในขณะทมาอยเฝาผปวยเดก

และคารกษาพยาบาลประกนสขภาพถวนหนาไมครอบคลม

ในโรคน

นอกจากปญหาทพบในผปวยเดกและครอบครว

ขณะรกษาในโรงพยาบาลแลว ยงพบปญหาอ น ๆ

กอนผ ปวยกลบบาน กลาวคอ ผ ปวยเดกตองมยา

เพอรบประทาน และตองนำนำยากลบบาน ผปวย

และครอบครวทไมมรถยนตรสวนตว ตองเสยเงนคารถ

เพอขนนำยาลางไตกลบบาน ซงเปนเงนจำนวนมาก

สำหรบครอบครวผปวย

* พยาบาลระดบ 6 หอผปวยกมารเวชกรรม 4 งานการพยาบาลผปวยกมารเวชศาสตร โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

การบรการผปวยเดกในงานการพยาบาลผปวย

กมารเวชศาสตร โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

เนนการดแลผปวยโดยคำนงถงสทธเดก สทธผปวย

และใหการดแลผปวยตามคำขวญของโรงพยาบาล คอ

ดแลดจญาตมตร พรอมดวงจตบรการ และตามคำขวญ

ของหอผปวยกมารเวชกรรม 4 คอ ดแลดจลกหลาน

เอออาทรญาตผปวย การดแลผปวยกมารเวชกรรม 4

จงเปนการดแลแบบครอบครว โดยมเจาหนาทหอผปวย

เปนเจาของบาน ญาตผปวย เปรยบประหนงผทอาศย

อยในครอบครวเดยวกน ซงสอดคลองกบการดแลผปวย

โดยยดครอบครวเปนศนยกลางทมหลกการในการดแล

ดงนคอ

แนวทางการดแลผปวยโดยยดครอบครวเปนศนยกลาง

1. ตระหนกวาครอบครวเปนบคคลทใกลชด

และอยกบผปวยเดกตลอดเวลา การใหการพยาบาล

ควรเปนการบรการทตอบสนองความตองการของเดกปวย

และครอบครว โดยเฉพาะบดามารดาซงมบทบาทสำคญ

ในการดแลสขภาพเดกปวย

2. สงเสรมสนบสนนใหผปกครองและบคลากร

ทางการพยาบาลมสวนรวมในการดแลผปวยตงแต

การกำหนดปญหา การวางแผนการดแลผปวย การให

การพยาบาล และการประเมนผลรวมกน

3. บคลากรทางการพยาบาลสอสารและแลก-

เปลยนขอมลกบผปกครองและเดกปวยอยางเปดเผย

และไมมอคตตอกน

4. สงเสรมและมการสนบสนนใหมการชวยเหลอ

ระหว างผ ปกครองของเด กปวย การเป นสมาช ก

กลมสนบสนนหรอกลมชวยตวเอง รวมทงสรางเครอขาย

ของผปกครองโรคเดยวกน

5. ยอมรบความแตกตางของครอบครวหรอ

ผปกครองเดกปวยในเรองความสามารถในการดแลเดก

วธการจดการกบความเครยดและความเชอดานสขภาพ

ศาสนา สงคม เศรษฐกจ การศกษา และถนทอย

6. มการบรการทตอบสนองตอความตองการ

ของเดกแตละวย และตอบสนองตอความตองการ

ของผปกครอง

วตถประสงค

เพ อใหผ ป วยและครอบครวไดร บการดแล

ตามคำขวญ คอ ดแลดจญาตมตร พรอมดวงจตบรการ

และตามคำขวญของหอผปวยกมารเวชกรรม 4 คอ

ดแลดจลกหลาน เอออาทรญาตผปวย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ผใหบรการและผปกครองมความสขทไดดแล

ผปวยเดกรวมกน

2. เปนแนวทางการดแลผปวยในมตความเปน

มนษย ทครอบคลมมตทงหมดของการดำรงชวต ซงไดแก

กาย จต วญญาณ สงคม อารมณ วฒนธรรม

ตวชวด

ไมสามารถวดออกมาเปนตวเลขได เนองจาก

เปนมตทางจตใจ มเพยงเรองเลาทนำมาเลาสกนฟง

เรองเลาเรองท 1

นองหนง (นามสมมต) อาย 5 ป ปวยดวยโรค

ไตวายเรอรง มารบการรกษาทหอผปวยกมารเวชกรรม 4

โดยการลางไตทางชองทอง บดานองหนงอยเฝาประจำ

สวนมารดาจะทำหนาทหารายไดใหครอบครว

วนหนง บดานองหนงมอาการปวดทอง พยาบาล

ไดแนะนำและสงบดานองหนงตรวจทหองตรวจนอกเวลา

และไปเยยมหลงจากงานเลกแลว พบวา บดานองหนง

นอนกมทองอย ใบหนาบดเบยวดวยความเจบปวด

5

วารสารพยาบาลสวนดอก

พยาบาลจงขอเปลนอนใหบดานองหนงนอนรอการตรวจ

หลงตรวจพบวาบดานองหนงมนวในไต บดาไดผาตดนว

ทโรงพยาบาลลำพน และเปลยนใหมารดาผปวยเดก

มาเฝาแทน

หลงจากทผาตดแลว บดากลบมาเฝาบตรสาวใหม

แตยงคงมแผลผาตดอย และมสายตอจากผวหนงหนาทอง

ตอกบถงรองรบปสสาวะ พยาบาลทำแผลชองเปดทอลางไต

ใหนองหนง และทำแผลใหบดานองหนงทกวนจนแผลแหงด

ในระยะทมารดาของนองหนงมาเฝา นองหนง

รอการกลบมาของมารดาทกคน เพราะมารดานองหนง

จะตองกลบไปขายของชวงเยนถงเทยงคน เนองจาก

มารดาม อาช พเป นแม ค า จะกล บมาเฝ าอ กคร ง

ประมาณเทยงคนทกวน พรอมกบกวยเตยวเจาอรอย

มาใหบตรสาวรบประทานทก ๆ เทยงคน พยาบาลจะรบร

ถงการรอคอยการกลบมาของมารดาเดก ยอมรบการท

ผปวยเดกและมารดาตองนอนตนสาย ซงทมการพยาบาล

จะไมรบกวนเวลานอนของผปวยเดก

ปจจบนผปวยจำหนายกลบสบานและครอบครว

ทอบอน ทกครงนองหนงกลบมาเบกนำยาลางไต นองหนง

จะแวะมากอดและทกทายเจาหนาทกมารเวชกรรม 4

ดวยชดกระโปรงทนารก พรอมกบรองเทาสนสงทนสมย

ภายใตกระโปรงสวยงามนน มสายทอลางไตกวดแกวงไปมา

ตามจงหวะการเดนทนารกของเดกนอย

เรองเลาเรองท 2

ผปวยเดกวยรน นองสอง (นามสมมต) มอาการ

ไตวายเรอรงดวยภาวะวกฤต มารบการรกษาทหอผปวย

กมารเวชกรรม 4 นองสองมภาวะซมเศรา รองไหบอยครง

พยาบาลไดปลอบโยน แตนองสองยงคงซมเศราอย

พยาบาลปาสวย (นามสมมต) ไดรบการรองขอใหมาประเมน

และชวยคลายปญหาทางดานจตใจ ทำใหนองสอง

ยอมรบสภาพการเจบปวยไดมากขน ยมแยมไดมากขน

จากการดแลของทมการพยาบาลและครอบครว

ทำใหนองสองมอาการดขน แพทยจงเรมทำการลางไต

ทางชองทอง จนกระทงนองสองสามารถกลบไปบาน

โดยมบดาเปนผทำการลางไตทางชองทองให นองสอง

กลบมาตรวจตามนดดวยสหนาทแจมใสราเรงขน

เรองเลาสดทาย

นองสามปวยดวยอาการโรคไตวายเรอรง ปสสาวะ

ออกนอย และรบการรกษาในชวงแรกทหอผปวยกมาร-

เวชกรรม 4 ผปวยมอาการรนแรงขน ตองเขารบการรกษา

ทหอผปวยหนก ตองไดรบการใสทอชวยหายใจ และใชเครอง

ชวยหายใจ อาการของนองสามหนกจนแพทยไมแนใจวา

จะยอชวตของผปวยไดหรอไม แตดวยหวใจของแพทย

ทรบรถงความกงวล ความโศกเศราของบดามารดา จงไดมา

ตรวจเยยมผปวย และแลวอาจเปนเพราะผลการรกษา

และการใหการพยาบาลทดหรอโชคชวยททำใหนองสาม

กลบมายงหอผปวยกมารเวชกรรม 4 ไดอกครง และได

มารบการลางไตทางชองทองใหม จนนองสามอาการดขน

สามารถกลบไปอยทบานได

ดวยภาวะวกฤตและคารกษาท ตามมา ทำให

ยอดคารกษาสงมากจนบดาเกดความเครยดสง บางครง

คดสนเนองจากตองรบภาระในการดแลครอบครว พยาบาล

ประจำหอผปวยไดดำเนนการเบองตนเพอลดความเครยด

ลงบาง โดยการตดตอใหหาสงคมสงเคราะหชวยเหลอ

สงขอมลใหการเงนใชสทธประกนสขภาพถวนหนา เพอ

ลดหยอนหรอผอนชำระคารกษา และเชนเดมพยาบาล

ปาสวยคอยดแลภาวะทางจตใจของครอบครว เมอนองสาม

ไดรบอนญาตใหกลบบาน ทมการพยาบาลทำหนาท

ประสานงานระหวางการเงน หนวยประสานสทธ เพอให

นองสามไดรบการอนมตการลดหยอน ผอนคารกษา

จากผอำนวยการ

6

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ปจจบนนองสามกลบไปอยทบาน โดยมมารดา

ทำการลางไตทางชองทองและทำแผลให

ความประทบใจในการบรการขณะดแลผ ปวยเดก

โรคไตวายเรอรง

1. ใหการสนบสนนคาใชจายแกมารดาผปวย

ขณะอยเฝาผปวยในโรงพยาบาล และตดตอสงคมสงเคราะห

ในการหาเงนจากมลนธชวยเหลอญาตผปวย

2. ขอรถโรงพยาบาลชวยเหลอในการขนยาย

นำยาลางไตไปยงสถานรถ เพอลดคาใชจายใหญาตผปวย

หรอนำนำยาลางไตไปฝากกบวดหรอบานญาต เนองจาก

หองยาจะเกบนำยาลางไตใหเพยง 3 วน ญาตผปวย

ไมมรถสวนบคคล บดาของผปวยจะอาศยรถของเพอน

มารบนำยากลบภายหลง การใหบรการทเกดขน ทำให

ผปวยเดกสามารถกลบบานตามแผนการรกษา และตาม

ความตองการ เพราะแคคำพดหรอคำสงการรกษาทผปวย

สามารถจำหนายไดนน เปนความสขอยางยงยวดของ

ครอบครว หากมอปสรรคททำใหไมสามารถกลบบานได

หรอทำใหกลบบานชาแมเพยง 1 วน เดกจะเสยใจมาก

เพราะเปนวนนทรอคอย หลงจากทตองนอนโรงพยาบาล

เปนระยะเวลานานถง 3 - 4 เดอน การกลบบานชาเพยง

1 วน จะทำใหความฝนของเดกและจตใจแตกสลาย

3. ไดรบบรจาคจากประชาชน โดยการชวยซอ

อปกรณการลางไต ซงไดแกเครองชงนำหนกชนดแขวน

ใหแกครอบครวผปวย จำนวน 8 อน และไดมอบให

ผปวยไปแลว 6 อน

4. มอบตกตาใหผปวยเดก เพอแสดงความยนด

ทผปวยไดกลบบาน

5. ทมการรกษา นำโดยอาจารยเฉพาะทางโรคไต

รวมประชมกลม ซงประกอบดวยพยาบาล พยาบาล-

ใหคำปรกษา นกสงคมสงเคราะห ในการรวบรวมขอมล

เพอเตรยมความพรอมในการจำหนายผปวยและครอบครว

กลบสสงคม

เรองด ๆ ทยงไมไดทำ

1. เตรยมการเย ยมบานและเย ยมโรงเรยน

ในชมชนทผปวยอยอาศย เพอชวยเหลอและเตรยมการ

ในดานการดแลตอเน องรวมกบครในกรณท ผ ปวย

กลบไปโรงเรยนและตองลางไตเองทหองพยาบาล

2. ปรบเปล ยนสภาวะแวดลอมใหเหมาะสม

กบการทำการลางไต

3. เตรยมจดตงกลมเพอนชวยเพอน (support

group) แลกเปลยนความรสก ประสบการณ และให

การชวยเหลอซงกนและกน

7

วารสารพยาบาลสวนดอก

หลกการและเหตผล

การฝงเคร องกระตนหวใจชนดถาวร เปนวธ

การรกษาผปวยทมภาวะหวใจเตนชาผดปกต ทำใหหวใจ

ไมสามารสบฉดเลอดไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย

ไดเพยงพอ ผปวยจะมอาการเหนอยงาย ออนเพลย มนงง

หรอเปนลมบอย ๆ เปนตน เครองกระตนหวใจจะสง

กระแสไฟฟาผานสายส อไปกระต นกลามเน อหวใจ

ทำใหหวใจเตนตามปกต การฝงเครองกระตนหวใจ

จะทำในหนวยตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด โดยฝง

เครองกระตนหวใจไวใตผวหนงบรเวณหนาอกซายหรอขวา

ขนตอนในการทำเร มดวยการฉดยาชาเฉพาะท (2%

xylocain) ทำการกรดผวหนงเพอทำกระเปาใสเครอง

(pocket) จากนนใสสายสอ (lead) ตอเครองกระตนหวใจ

แลวทำการเยบปดแผล ขนตอนเหลานจะทำใหผปวย

รสกเจบปวดบรเวณแผลได

จากการเกบขอมลระดบความเจบปวดในผปวย

ทไดรบการฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวรทหนวย-

ตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราช-

นครเชยงใหม ระหวางวนท 1 มนาคม 2548 ถง 31

มนาคม 2548 จำนวน 4 ราย โดยใชมาตรวดความเจบปวด

แบบตวเลข ต งแต 0 ถง 10 ระดบ 0 หมายถง

* โครงการวจยจากการนำหลกฐานความรเชงประจกษลงสการปฏบตการพยาบาล

** พยาบาลชำนาญการระดบ 8 หนวยตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด งานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร

ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

** เจาหนาทหนวยตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด งานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร ฝายการพยาบาล

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

การบรรเทาความเจบปวด

ในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร *

นยม สวรรณวงศ * และคณะ **

ไมมความเจบปวด และระดบ 10 หมายถงเจบปวด

มากทสด พบวา ผปวยมระดบความเจบปวดเฉลย 4.8

คะแนน (ระหวาง 3 - 8) ซงอยในระดบปานกลางถงมาก

นอกจากสาเหตของความเจบปวดจะเกดจาก

การทำลายของเนอเยอหรอจากการดงรงของเนอเยอ

ตามขนตอนของการทำแลว ยงมปจจยสงเสรมอน ๆ เชน

อาย เพศ ประสบการณความเจบปวดในอดต การรบร

ข อมลเก ยวกบความเจ บปวด และวธ จ ดการกบ

ความเจบปวด โดยพบวา ผปวยทไดรบคำแนะนำเกยวกบ

ความเจบปวดและวธจดการกบความเจบปวด จะชวย

ทำใหมความอดทนตอความเจบปวดมากขน มผลทำให

ระดบความเจบปวดลดลงดวย (Potter & Perry, 2003)

จากการเกบขอมลการรบรความเจบปวดในผปวย

ท ฝ งเคร องกระต นหวใจท หนวยตรวจสวนหวใจ

และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ระหวางวนท 1 มนาคม 2548 ถง 31 มนาคม 2548

จำนวน 7 ราย พบวา ผปวยรอยละ 100 ยงไมทราบขอมล

เกยวกบความเจบปวดและวธการบรรเทาความเจบปวด

นอกจากน ย งไม ม แนวทางในการบรรเทา

ความเจบปวดในผปวยดงกลาว ทางหนวยฯ จงได

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

จดทำโครงการพฒนาแนวปฏบตในการบรรเทาความเจบปวด

ในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวรขน

วตถประสงค

1. เพ อพ ฒนาแนวปฏ บ ต ในการบรรเทา

ความเจบปวดในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร

2. เพ อลดระดบความเจบปวดของผ ป วย

ทฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร

การดำเนนโครงการระยะท 1 การพฒนาแนวปฏบต

การพฒนาแนวปฏบตในการบรรเทาความเจบปวด

ในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร ประยกต

จากแนวทางทดสอบและรบรองคณภาพของการดแลสขภาพ

เพอจดการอาการปวดของ Joint Commission on

Accreditation of Health Organization ประกอบดวย

แนวปฏบต 6 องคประกอบ ไดแก

1) การพทกษสทธและจรยธรรม

2) การประเมนอาการปวด

3) การควบคมและบรรเทาอาการปวด

4) การใหความรเกยวกบการจดการอาการปวด

แกผปวยและญาต

5) การดแลอยางตอเนอง

6) การควบคมและพฒนาคณภาพบรการ

(Bines & Paice, 2005)

การพฒนาแนวปฏบตคร งน ดำเนนการตาม

กระบวนการและขนตอนการพฒนาคณภาพการปฏบต

โดยอาศยหลกฐานของศนยความร เช งประจ กษ

ทางการพยาบาลและผดงครรภแหงประเทศไทย คณะ-

พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ซงประกอบดวย

5 ขนตอน ดงน (พกล นนทชยพนธ และฉววรรณ ธงชย,

2548)

1. การกำหนดปญหาทตองการแกไข

จากการเกบขอมลเกยวกบระดบความเจบปวด

ของผปวยทฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร พบวา

ผปวยมระดบความเจบปวดเฉลย 4.8 ซงอยในระดบ

ปานกลางถงมาก และผปวยรอยละ 100 ยงไมทราบ

ขอมลเกยวกบความเจบปวดและการบรรเทาความเจบปวด

จากขอมลดงกลาวทประชมรวมกนของเจาหนาททเกยวของ

เหนวา สมควรมการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกเพอจดการ

ความเจบปวดในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวรขน

2. การกำหนดผลลพธ

ระดบความเจบปวดในผปวยฝงเครองกระตน

หวใจชนดถาวรอยในระดบตำ

3. การสบคนหลกฐานอางอง

ทำการสบคนหลกฐานความรและผลการวจย

จากวารสารทางการพยาบาล และฐานขอมลทางคอมพวเตอร

ไดแก Sciendirect Database, Blackwell Synergy

Database และ Pubmed คำสำคญทใชในการสบคนคอ

pain management, pacemaker และ procedural

pain

ผลการสบคนไดดงน

แนวปฏบตทางคลนก 2 รายงาน

การทบทวนงานวจยอยางมระบบ 1 รายงาน

การศกษาทดลองทมกลมควบคม 5 รายงาน

การทบทวนวรรณกรรม 6 รายงาน

การศกษากรณศกษา 1 รายงาน

การศกษายอนหลง 1 รายงาน

4. การประเมนคณคาของหลกฐาน

นำหลกฐานท สบคนไดมาทบทวน วเคราะห

จดระดบความนาเชอถอ โดยใชเกณฑของ The National

Health and Medical Research Council (NHMRC)

และนำมาจดระดบตามขอเสนอแนะการนำไปปฏบต

39

วารสารพยาบาลสวนดอก

ตามเกณฑพจารณาตดสนคณภาพของสถาบนโจอนนาบรกส

(The Joanna Briggs Institute)

5. การจดทำแนวปฏบตทางคลนก

5.1 พจารณาคณภาพและความเหมาะสมของ

แนวปฏบต โดยคณะกรรมการพฒนาแนวปฏบตทางคลนก

ของหนวยตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด โรงพยาบาล

มหาราชนครเชยงใหม

5.2 จดพมพรางแนวปฏบต โดยบรรจวธการ

ปฏบตทเปนเลศตามผลการวจยทสบคนได พรอมระบ

ระดบความนาเชอถอของหลกฐาน

5.3 นำเสนอรางแนวปฏบตทางคลนก และทำ

ประชาพจารณเพอรบฟงความคดเหน สำหรบนำมาปรบปรง

แกไข

5.4 ปรบปรงแกไขแนวปฏบตทางคลนกตาม

ขอเสนอแนะ

5.5 ตรวจสอบคณภาพดานภาษาและความ-

เหมาะสมของแนวปฏบตทางคลนกโดยผทรงคณวฒ

จำนวน 5 ทาน หลงจากนนนำมาปรบปรงใหสมบรณยงขน

5.6 ทดสอบความเปนไปไดในทางปฏบต โดย

นำไปทดลองใชกบผปวยทไดรบการฝงเครองกระตนหวใจ

ชนดถาวร จำนวน 5 ราย

ระยะท 2 การนำแนวปฏบตไปใช

การนำแนวปฏบตทางคลนกไปใช ประกอบดวย

2 ขนตอนดงน

1. ขนเตรยมการ เปนการเตรยมพรอมของ

ผปฏบตโดย

1.1 ประชมช แจงรายละเอยด ฝกทกษะ

การปฏบตตามแนวปฏบต

1.2 มอบหมายพยาบาลผรบผดชอบในการ

ใหความรเรองการจดการอาการปวด

ในระยะกอนฝงเคร องกระต นหวใจ

ชนดถาวร โดยหมนเวยนคนละสปดาห

2. ตดตามและกำกบใหมการใชแนวปฏบต

ทางคลนกในการดแลผปวยอยางสมำเสมอ โดย

2.1 ประชมปรกษาในทมพยาบาลกอนการ

ปฏบตงาน

2.2 เผยแพรคมอการใชแนวปฏบต โดย

ตดบอรดประกาศในหนวยฯ และในแฟม

โครงการ

2.3 ทำเครองหมายเตอนความจำในผปวย

รายทใชแนวปฏบตในตารางตรวจผปวย

ประจำวน

2.4 รวบรวมขอมลและประเมนผลลพธ

โดยสรปผลทก 1 เดอน

ผลการดำเนนงาน

จากการรวบรวมข อม ลการนำแนวปฏ บ ต

ทางคลนกไปใชในการดแลผปวยฝงเครองกระตนหวใจ

ชนดถาวรในหนวยตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ระหวางวนท 1 พฤษภาคม

2549 ถง 31 ตลาคม 2549 ผลการศกษามดงน

1. ขอมลทวไป

ผปวยทงหมด 24 ราย เปนเพศชาย 12 ราย

เพศหญง 12 ราย อายเฉลย 61.9 ป (ระหวาง 24 ป ถง

81 ป) และระยะเวลาในการทำเฉลย 1 ชวโมง 26 นาท

(ระหวาง 45 นาท ถง 5 ชวโมง)

2. การปฏบตตามแนวทางปฏบตทางคลนก

รอยละของการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนก

เทากบ 94.6

3. ระดบความเจบปวดเฉล ยในผ ป วยท นำ

แนวปฏบตทางคลนกไปใช มคะแนนเฉลย 2.1 คะแนนซง

ลดลดลงตำกวาผปวยกลมทไมไดใชแนวปฏบต ดง

รายละเอยด ตามตารางท 1และแผนภมท 1

40

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ขณะฉดยาชาผปวยมระดบความเจบปวดเฉลย

มากทสดคอ 3.4 คะแนน และระดบความเจบปวดเฉลย

ทกขนตอนคอ 2.1 คะแนน ซงอยในระดบเจบปวดเลกนอย

การอภปรายผล

ผลจากการนำแนวปฏบ ต ทางคลน ก เร อง

การบรรเทาความเจบปวดในผปวยฝงเครองกระตนหวใจ

ชนดถาวร ไปใชกบผปวยหนวยตรวจสวนหวใจและ

หลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ระหวาง

วนท 1 พฤษภาคม 2549 ถง 31 ตลาคม 2549 จำนวน

ผปวย 24 ราย พบวา สามารถชวยลดระดบความเจบปวด

ของผ ปวยได โดยระดบความเจบปวดเฉล ยลดลง

ตำกวากลมทไมใชแนวปฏบตจากคาเฉลย 4.8 คะแนน

ลดลงเหลอคาเฉลย 2.1 คะแนน

การนำแนวปฏบตทางคลนกทพฒนาขนไปใช

ในการดแลผปวย ทำใหผปวยไดรบการดแลทกขนตอน

ของการรกษาโดยพยาบาลผทมความชำนาญเฉพาะทาง

ทงกอนการรกษา ขณะรกษา และหลงรกษา ซงทางหนวยฯ

มการมอบหมายใหมพยาบาลผรบผดชอบในการใหความร

และตดตามผปวยทงกอนและหลงการรกษา ไดม

การจดทำคำสงการรกษา (standing order) รวมกบแพทย

มการเพ มการใหยาคลายความวตกกงวลในผ ปวย

กอนการรกษา และการใหยาบรรเทาอาการปวดขณะรกษา

ทงยงจดทำแผนพบความรเกยวกบการบรรเทาอาการปวด

ใหผปวยและญาตไดทบทวนดวยตนเองอกดวย

การดำเนนโครงการพฒนาแนวปฏบตทางคลนก

นอกจากทำใหผปวยไดรบการดแลทดขนแลว ยงทำให

บคลากรผปฏบตมความรเพมเตมใหม ๆ จากการศกษา

คนควาเอกสารและงานวจย ชวยฝกทกษะในการอานเอกสาร

และงานวจยจากตางประเทศ เปนการพฒนาบคลากร

อกทางหนงดวย ดงนนควรมการสงเสรมใหมการดำเนน

โครงการอยางตอเนอง

ขนตอน ระดบความเจบปวดเฉลย

(0 - 10 คะแนน)

ขณะฉดยาชา 3.4

ขณะเลาะกระเปาใสเครอง 2.4

ขณะเยบปดแผล 1.9

หลงทำ รอกลบหอผปวย 0.8

คาเฉลย 2.1

ระดบความเจบปวดเฉลยในกลมทใชแนวปฏบต

ทางคลนกตำกวากลมทไมใชแนวปฏบตทางคลนก จาก

4.8 คะแนน เหลอ 2.1 คะแนน

ตารางท 1 แสดงคะแนนระดบความเจบปวดเฉลยในผปวย

ทใชแนวปฏบตทางคลนกตามขนตอนของการฝงเครอง

กระตนหวใจชนดถาวร

แผนภมท 1 แสดงการเปรยบเทยบระดบความเจบปวด

เฉลยในผปวยกลมใชแนวปฏบตทางคลนกและกลม

ไมไดใชแนวปฏบตทางคลนก

41

วารสารพยาบาลสวนดอก

ภาคผนวก

คมอแนวปฏบต เรอง การบรรเทาความเจบปวดในผปวยฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร

ขนตอนการดแลผปวยในระยะกอนฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร

บทบาทพยาบาล

ผปวยตองไดรบการเตรยมความพรอมเพอจดการอาการปวดทจะเกดขนขณะและหลงฝงเครองกระตนหวใจ

ชนดถาวร โดยการใหขอมลเปนรายบคคลกอนการตรวจอยางนอย 1 วน

รายละเอยดดงตอไปน

1. ใหชมวดทศนคำแนะนำเกยวกบการฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวรในผปวยทมานดตรวจทหนวยตรวจพเศษ

ทางโรคหวใจแบบภายนอก (level 2B)

2. ใหความรเกยวกบการฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร (level 2B) ประกอบดวย

- ความหมาย

- วตถประสงค

- ขนตอนการตรวจ

- การปฏบตตวกอนตรวจ ขณะตรวจ และหลงตรวจ

3. ใหความรเรองการจดการอาการปวด (level 2B) ประกอบดวย

- การบรรเทาอาการปวดแบบใชยาและแบบไมใชยา

- ใหความรและฝกทกษะในการประเมนอาการปวดดวยมาตรวดแบบตวเลข 0 - 10 เซนตเมตร

และการสงเกตอาการปวดของตนเอง

- การรายงานอาการปวดใหเจาหนาทพยาบาลทราบ

4. ฝกทกษะการบรรเทาอาการปวดโดยไมใชยาตามความชอบของผปวย โดยเลอกใชวธตาง ๆ เชน (level 2B)

- การใชเทคนคผอนคลายกลามเนอ

- การใชเทคนคการหายใจ

5. ใหแผนพบเรองการฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวรและจดการอาการปวด (level 2B)

6. บนทกการใหความรลงในแบบบนทกการสอนสขศกษา (level 4B)

บทบาทแพทย

ใหยา pre-medication เพอคลายความวตกกงวล เชน diazepam (level 4B)

42

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ขนตอนการดแลผปวยในขณะฝงเครองกระตนหวใจชนดถาวร

บทบาทพยาบาล

1. ประเมนและวดระดบอาการปวดดวยมาตรวดแบบตวเลข 0 - 10 เซนตเมตร โดยประเมนขณะทำทก

15 - 30 นาท (level 4A) โดยแบงระดบอาการปวด ดงน

- 0 หมายถง ไมมอาการปวด

- 1 - 3 หมายถง มอาการปวดเลกนอย

- 4 - 7 หมายถง มอาการปวดปานกลาง

- 8 - 10 หมายถง มอาการปวดรนแรงมาก

2. อธบายใหผปวยทราบถามความเจบปวดขณะทำ ใหแจงเจาหนาทพยาบาลทราบทนท (level 4A)

3. แจงใหผปวยทราบถงขนตอนทจะทำใหผปวยมความเจบปวด เชน การฉดยาชา การทำกระเปา (pocket)

ใสเครองกระตนหวใจ และการเยบแผล เปนตน (level 4A)

4. บนทกระดบอาการปวดและการบรรเทาอาการปวดในแบบบนทกทางการพยาบาลตามขนตอนททำใหผปวย

มความเจบปวด (level 4A)

5. ใหผปวยใชการบรรเทาอาการปวดโดยไมใชยาตามความชอบของผปวย โดยเลอกใชวธตาง ๆ เชน (level 2B)

- การใชเทคนคผอนคลายกลามเนอ

- การใชเทคนคการหายใจ

บทบาทแพทย

1. ใหยาชาเฉพาะท (local anesthetic) เชน 2% lidocaine บรเวณทจะฝงเครอง และรอเวลาใหยาชาออกฤทธ

แลวคอยเรมทำหตถการ (level 3.3B)

2. ให sedative drug เพอคลายความวตกกงวล เชน midazolam 0.02 - 0.1 mg/kg ทางหลอดเลอดดำ

(level 2B)

3. ใหยาบรรเทาปวดทางหลอดเลอดดำ ถามอาการปวดระดบปานกลางถงระดบรนแรง เชน fentanyl

0.5 - 1.0 microgram/kg ทางหลอดเลอดดำ (level 4B)

43

วารสารพยาบาลสวนดอก

â ¤ Ã § ¡ Ò Ã äμ ã Ë Á è ª Õ Ç Ôμ ã Ë Á è *

หนวยเปลยนไตและไตเทยม

งานการพยาบาลอายรศาสตร

* โครงการ Patient Care Team เปลยนไต โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ทปรกษาโครงการ นางสาวนภา ภปะวะโรทย ผตรวจการพยาบาลงานการพยาบาลอายรศาสตร

หลกการและเหตผล

โรคไตวายเรอรงเปนปญหาสาธารณสขทสำคญ

ของประเทศไทย ซงการรกษาเปนแบบประคบประคอง

ตามอาการ เพอรกษาหนาทของไตทมอยอยางจำกด

ใหทำงานตอไปได และเลอนระยะเวลาในการฟอกเลอด

ใหนานทสด แตเมอการดำเนนของโรคมาถงระยะสดทาย

จะมการสญเสยหนาทของไตอยางถาวร จำเปนตองรกษา

โดยการทำหนาททดแทนไตดวยวธตาง ๆ คอ การฟอกเลอด

การลางชองทองแบบถาวร และการปลกถายไต ปจจบน

การปลกถายไตเปนทยอมรบกนทวโลกวา เปนวธการรกษาทด

ทสดสำหรบผปวยไตวายเรอรงระยะสดทาย การปลกถาย

มผลสำเรจดกวาการปลกถายอวยวะอน ๆ ผปวยปลกถายไต

จงมแนวโนมจะเพมมากขนเรอย ๆ

แมวาผปวยจะไดรบการปลกถายไตไปแลวกตาม

การรกษายงไมสนสดทการผาตดปลกถายไตเทานน ผปวย

จะตองไดรบการดแลอยางตอเนอง โดยเฉพาะจะตอง

ไดรบยากดภมตานทานตลอดชวตตราบเทาทไตใหม

ยงทำหนาทไดอย ผปวยจำเปนตองมาตรวจรกษาตามนด

อยางสมำเสมอ เพอตดตามการทำหนาทของไตใหม

และปรบขนาดของยากดภมตานทาน ผปวยทกคนทไดรบ

การเปลยนไตมโอกาสเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอน

ภายหลงการผาตดเปลยนไตได เชน การตดเชอ ภาวะ

สลดไต นอกจากนยงมผลทางดานจตสงคมอกดวย

จากการมภาพลกษณเปลยนแปลง รวมทงความรสก

ไมแนนอน ไมม นใจ และวตกกงวลเก ยวกบหนาท

ของไตใหมวาจะยาวนานเพยงใด อาจทำใหผปวยเกด

ความทอแท ไมสมหวงในชวตได จงเปนสงจำเปนททมงาน

เปล ยนไตตองใหการดแลชวยเหลอ เพ อใหผ ปวย

สามารถปรบตวตอภาวะแทรกซอนและผลกระทบตาง ๆ

ทเกดขน ซงจะนำไปสคณภาพชวตทดได

หนวยเปลยนไตและไตเทยม โรงพยาบาลมหาราช-

นครเชยงใหม ไดเปดดำเนนการตงแตป พ.ศ. 2531

จนถงปจจบน มจำนวนผปวยเขารบการผาตดเปลยนไต

มาแลวจำนวน 245 ราย โดยแยกเปนผปวยทไดรบไตบรจาค

จากญาตพนอง (living related donor) จำนวน 193 ราย

และผปวยทไดรบไตบรจาคจากศนยรบบรจาคอวยวะ

สภากาชาดไทย (cadaveric donor) จำนวน 52 ราย

และยงมผลงทะเบยนรออกจำนวน 116 ราย

การดำเนนการในกระบวนการเปลยนไตแตละครง

ของโรงพยาบาล อยในความดแลของคณะกรรมการ

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

เปลยนไตซงประกอบดวย Nephrologist, Tissue

Typing Specialist, Cardiologist, Infectious

Specialist, Transplatation Surgeon, Vascular

Surgeon, Urologist, Renal Nurse, ICU Nurse,

Transplant Coordinator นอกจากนทมงานทดแลผปวย

ทงท OPD, IPD, HD Unit และ ICU เปนทมงาน

ทมประสบการณในการดแลผปวยกลมนเปนอยางด

รวมทงทมงานสนบสนนอนไดแก หองปฏบตการ แผนก

เอกซเรย ฯลฯ

จ ดเด นของหน วยเปล ยนไตและไตเท ยม

ในการดแลผปวยเปลยนไต คอเปนศนยปลกถายไต

ในเขตภาคเหนอ โดยปฏบตงานรวมกบศนยรบบรจาค

อวยวะสภากาชาดไทย มแพทยและพยาบาลผเชยวชาญ

เฉพาะสาขา สามารถประสานงานเพอรบไตบรจาค

จากศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทยตลอด 24 ชวโมง

และสามารถใหบรการฟอกเลอดแบบฉกเฉนแกผปวย

กอนและหลงเปลยนไตในกรณไดรบบรจาคไตจากผปวย

ทมภาวะสมองตาย และผปวยหลงเปลยนไตทมปญหา

หรอภาวะแทรกซอน รวมถงดแลผปวยในโครงการเปลยนไต

ทงในระยะกอนผาตด ขณะผาตด หลงผาตด และกลบมา

รบการตรวจรกษาเปนระยะ ๆ นอกจากนยงมบรการ

ทางโทรศพท (hotline สายดวน) แกผปวยกรณมปญหา

ดานสขภาพหรอภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทงหมดนเกดจาก

การประสานการทำงานรวมกนระหวางทมสหสาขาวชาชพ

วตถประสงค

1. เพอใหผปวยโรคไตวายเรอรงมความพรอม

ในการรบไตใหม

2. เพอใหผปวยปลอดภยจากภาวะแทรกซอน

หลงผาตดเปลยนไต และมคณภาพชวตทด

ขนตอนการดำเนนงาน

กำหนดขนตอนการดำเนนงานอยางชดเจนและ

เปนรปธรรม เพอสะดวกตอการดำเนนการแตละขนตอน

ของทมงาน

การเปลยนไตจากผบรจาคทมชวต - living related

transplantation

ขนตอนท 1 การเตรยมตวผบรจาค ผรบและ

ครอบครว

• Data information ใหขอมลผบรจาค ผรบ

และครอบครวเพอประกอบการตดสนใจ

◊ ขอมลเร องความเส ยงท อาจเกดข นหลง

การผาตดเปลยนไต

◊ ขอมลเร องอตราความสำเรจและโอกาส

ไมสำเรจ

◊ คาใชจายในกระบวนการผาตดเปลยนไต

• สมภาษณผบรจาค ผรบ และครอบครว

◊ เพอคนหาความสมพนธระหวางผบรจาค

และผรบ

◊ คนหาประว ต ความเจ บปวยท อาจเปน

อปสรรคในการบรจาคและในการรบบรจาค

◊ คนหาโรคทางพนธกรรม

◊ คนหาวถการดำรงชวตของผรบบรจาค เพอ

ประกอบในการวางแผนการเตรยมตวกลบบาน

หลงการผาตด

• Counseling

◊ ประเมนความเขาใจเรองการบรจาคอวยวะ

ของผบรจาค ผรบบรจาค และครอบครว

◊ ประเมนการยอมรบการสญเสยอวยวะ

ของผบรจาค

45

วารสารพยาบาลสวนดอก

◊ แนะนำใหผบรจาค ผรบบรจาค และครอบครว

ไดพบปะพดคยกบผปวยทไดรบการผาตด

มากอน เพอเรยนรจากประสบการณตรง

กอนทจะประสบกบสถานการณคลายกน

• Planning

◊ วางแผนกำหนดการดำเนนการแตละขนตอน

รวมกนระหวางทมงานและผปวย

ขนตอนท 2 ตรวจรางกายผบรจาคและผรบบรจาค

• ตรวจรางกายตามแนวทางการตรวจรางกาย

ผบรจาคและผรบบรจาค

◊ ABO matching

◊ Infectious marker

• คนหาโรคหรอความเสยงในการเกดภาวะไตวาย

ของผบรจาค

• คนหาความพรอมรบการผาตดของผบรจาค

และผรบบรจาค

• เพมการคนหาโรคเฉพาะบคคลตามประวต

ทไดจากการสมภาษณ

ขนตอนท 3 ทำ HLA typing และ lymphocyte

cross-matching

• ตรวจเอกสารทางราชการเพอยนยนความ-

สมพนธ

• พจารณาผลการตรวจองตามแนวทางพสจน

ความสมพนธของผบรจาคและผรบบรจาคตามระเบยบ

สภากาชาดไทย วาดวยศนยรบบรจาคอวยวะฯ หมวดท 6

ตามมาตรฐานจรยธรรมของการปลกถายอวยวะ

ขนตอนท 4 Renal angiogram ผบรจาค

• เพอดเสนเลอดเลยงไตของผบรจาค

• เพอวางแผนการผาตด

ขนตอนท 5 Meeting the committee

• เพอพจารณาความพรอมดานรางกาย โดยนำผล

การตรวจรางกายทงหมดของผบรจาคและผรบมาทบทวน

รวมกนระหวางทมสหวชาชพ

ขนตอนท 6 Schedule the operation

• กำหนดวนผาตด

• กอนวนผาตดสงพบแพทยศลยกรรม เพอให

ขอมลซำเกยวกบ

◊ ความเสยงของการผาตดเปลยนไตทงใน

ระยะสนและระยะยาว

◊ ความเสยงขณะผาตดและหลงผาตด

Cadaveric transplantation

ขนตอนท 1 การเตรยมตวผปวยและครอบครว

• Data information ใหข อมลผ ป วยและ

ครอบครว

◊ ขอมลเรองความเสยงทอาจเกดขนหลงการ-

ผาตดเปลยนไต

◊ ขอมลเร องอตราความสำเรจและโอกาส

ไมสำเรจ

◊ คาใชจายในกระบวนการผาตดเปลยนไต

• สมภาษณผปวยและครอบครว

◊ คนหาประว ต ความเจ บปวยท อาจเปน

อปสรรคในการรบบรจาค

◊ คนหาโรคทางพนธกรรม

◊ คนหาวถ การดำรงชว ตของผ ป วยเพ อ

ประกอบในการวางแผนการเตรยมตวกลบบาน

หลงการผาตด

• Counseling

◊ ประเมนความเขาใจเรองการรบบรจาคอวยวะ

ของผปวยและครอบครว

46

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

◊ แนะนำใหผ ปวยและครอบครวไดพบปะ

พดคยกบผปวยทไดรบการผาตดมากอน

เพอเรยนรจากประสบการณตรงกอนทจะ

ประสบกบสถานการณคลายกน

• Planning

◊ วางแผนกำหนดการดำเนนการแตละขนตอน

รวมกนระหวางทมงานและผปวย

ขนตอนท 2 ตรวจรางกายผรอรบบรจาค

• ตรวจรางกายตามแนวทางการรอรบไตบรจาค

จากศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย

◊ ABO matching

◊ Infectious marker

• คนหาความพรอมทางดานรางกายสำหรบเตรยม

รบการผาตดของผปวย

• เพมการคนหาโรคเฉพาะบคคลตามประวต

ทไดจากการสมภาษณ

ขนตอนท 3 ทำ HLA typing

• สงตรวจท HLA lab ของโรงพยาบาลมหา-

ราชนครเชยงใหม

ขนตอนท 4 ลงทะเบยนรอรบไตบรจาคของ

สภากาชาดไทย

• นำผล HLA typing ประกอบการลงทะเบยน

ข นตอนท 5 เตรยมความพรอมเพ อรอรบ

การเรยกตว

• การเตรยมตวเพ อรอรบการเร ยกตวจาก

ศนยรบบรจาคอวยวะสภากาชาดไทย

◊ การเกบเลอดเพอสงเปน current serum

ใหกบศนยรบบรจาคอวยวะฯ

◊ การสงเลอดเพอสงตรวจ percent reaction

antibody (PRA)

◊ การหลกเลยงการรบเลอดของผปวย

◊ การมาพบแพทยทก 2 เดอน

◊ การตรวจสขภาพทก 4 เดอน

• แนะนำการปฏบตตนเมอไดรบการเรยกตว

จากศนยรบบรจาคอวยวะฯ

จดทำแนวทางการปฏบตและคมอ

- คมอการประสานงานการเปลยนไต

- คมอการปฏบตตวกอนการผาตดเปลยนไต

- คมอการปฏบตตวหลงการผาตดเปลยนไต

♦คนหาความเสยง ภาวะแทรกซอนทอาจเกด

ทกวน

- Immunosuppressive agent monitoring

◊ Immunosuppressive agent level

- Allograft function monitoring

◊ Lab

◊ Intake / Output balance

◊ Rejection sign / symptom

♦ ใหขอมลการเปลยนแปลงเรองอาการและผล

การผาตดใหผบรจาค ผปวย และครอบครวทราบเปนระยะ

♦Discharge planning

- แนะนำการใชยา immunosuppressive agent

- การเตรยมสถานทพกอาศย ททำงาน

- การทำงาน

- อาการ / ขอมลทตองตดตามสงเกต

- การออกกำลงกาย

- กจกรรมทางสงคม

- การเตรยมความพรอมในผปวยหญง แตงงาน

การตงครรภ

♦ ตดตาม outcome

- ตดตามผล allograft function และ rejection

sign

- ตดตาม graft survival ในระยะยาว

♦ จดทำแบบบนทกภาวะสขภาพผปวยรอเปลยน

ไต

47

วารสารพยาบาลสวนดอก

1 อตราความสำเรจของการเปลยนไตรวม (success rate) 87 %

2 อตราความสำเรจของการเปลยนไตจากผบรจาคทมชวต 91.7 %

: Living related transplantation

3 อตราความสำเรจของการเปลยนไตจากผบรจาคทเสยชวต 81.82 %

: Cadaveric transplantation

4 อตราคงอยของผปวย ณ ระยะเวลา 5 ป

: 5 years patient survival rate

- ไตจากญาต 85.18 %

- ไตบรจาค 44.44 %

5 อตราการอยรอดของไตใหม ณ ระยะเวลา 5 ป

: 5 years graft survival rate

- ไตจากญาต 83.58 %

- ไตบรจาค 40.00 %

6 อตราคงอยของผปวย ณ ระยะเวลา 10 ป

: 10 years patient survival rate

- ไตจากญาต 54.92 %

- ไตบรจาค 16.66 %

7 อตราการอยรอดของไตใหม ณ ระยะเวลา 10 ป

: 10 years graft survival rate

- ไตจากญาต 53.75 %

- ไตบรจาค 7.69 %

8. คณภาพชวตของผปวยทเปลยนไต กำลงเกบขอมล

ผลลพธของโครงการ

เครองชวด ผลลพธ (2548)

48

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

วารสารพยาบาลสวนดอก

สวสดคะทานผอานทกทาน ดฉนมความประสงค

อยากจะเลาประสบการณด ๆ ซงเรยกวาเปนประสบการณ

ชวตเลยกวาได สคณผอานทงหลาย

ในการเดนทางไปดงานยงตางประเทศ ซงเปน

ครงแรกของดฉนและไปแบบลยเดยว ไมของเก ยว

กบใคร (ไปคนเดยว) อกดวย ทงยงตองรกษาความเปน

ไทย ความเปนพยาบาลไทย (Thai nurse) ซงกตองรกษา

ภาพลกษณไวพอสมควร

เรมจากดฉนไดทราบขาวจากฝายการพยาบาลวา

มการรบสมครทน Nippon ซ งเปนทนสนบสนน

ใหไปดงานยงประเทศญปนเปนระยะเวลา 3 เดอน โดยม

เนอหาและเงอนไขการรบสมครดงนคะ

1. ตองเปนขาราชการหรอลกจางประจำทำงาน

10 ปเปนตนไป (ดฉนในวนสมครกยงทำงานไมถง 10 ปคะ)

2. เปนผทมความสามารถในการใชภาษาองกฤษ

และภาษาญปนเปนอยางด (ขอนกตองไปเรยนหรอไปฝกฝน

มากอนคะ แตยงไงแลวดฉนวา ทกคนถาไดฝกฝนบอย ๆ

กคงทำไดคะ)

3. มหวขอวจยท เคยทำและท จะนำไปเสนอ

ตอคณะกรรมการ (ลองเขยนโครงการทเราเคยทำหรอคดวา

จะทำ แลวใหผทรงคณวฒชวยตรวจสอบใหกไดนะคะ)

4. ตองเปนผทไมเคยไดรบทนนมากอน พอทราบ

เงอนไขแลว กสงใบสมครใหฝายการพยาบาล จากนน

กสงไปทฝายวเทศสมพนธ คณะแพทยศาสตร สวนจะไดรบ

การคดเลอกหรอเปลาตองข นอย กบคณะกรรมการ

ของคณะแพทยศาสตรเปนผคดเลอกอกคะ

เม อไดรบคดเลอก เรากตองมการเตรยมตว

และเตรยมความพรอมกนกอนคะ

1. เตร ยมใจ ตองกลา ๆ เข าไว สามารถ

ไปไหนมาไหนคนเดยวได ลองฝกดนะคะ เชน กนอาหาร

ทรานอาหารคนเดยว ไปดหนงคนเดยว เดนหางสรรพสนคา

คนเดยว เปนตน เพอฝกความเคยชน

2. เตรยมความพรอมดานภาษา สำคญมากคะ

เพราะทนนไมใชบานเรา แนนอนวาจะหาคนทพดภาษา

เดยวกบเรานนหายากมาก ภาษาเปนส งเดยวทเรา

จะเขากบผคนทไหนกได แตถาจะอยทนน (Japan)

เราจะตองพดใหไดอยางนอย 2 ภาษา คอ ภาษาญปน

และภาษาองกฤษคะ สวนถาใครมความสามารถพดได

มากกวา 2 ภาษาน กไมวากนนะคะ ถอวาดมากคะ

3. เตรยมความร ไมไดหมายความวาเราจะตอง

รหมดทกเรอง หรอตองมานงอานหนงสอเปนหลาย ๆ

เลมนะคะ แตหมายถงอยางนอยตองรถงงานทเรากำลงทำ

ลกษณะงาน ลกษณะคนไข และเร องทวไปเกยวกบ

ประเทศไทยของเรา

4. เตรยมความพรอมดานเอกสารตาง ๆ เชน

passport ตวเครองบน (ไป - กลบ)

5. เตรยมของใชตาง ๆ เทาทจำเปน ขอนขอยำ

วา อยาเอาของไปมาก เพราะเวลาชงของทสนามบน

การดงานผสงอายในตางแดน

ธตภรณ ฟนแจง *

* พยาบาลระดบ 6 งานการพยาบาลผปวยพเศษ โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

แลวกระเปาเรามนำหนกเกน กตองเอาออกอยด และอาย

คนอนดวย

6. ของฝาก ขอนเปนธรรมเนยมของญปนคะ

เวลาไปไหนมาไหนตองมของฝากเล ก ๆ นอย ๆ

ตดไมตดมอไปฝากเคา ของฝากไมจำเปนตองแพงนะคะ

แตเปนการใหเพอแสดงวาเรารธรรมเนยมเคา และให

ความสำคญกบผรบตางหากคะ และตอนมอบใหอยาลม

มองหนา สบตา ยม แลวพดวา “ของสงนมาจากเมองไทย

มอบใหดวยใจนะคะ” รบรองคนรบยมแกมปรแนนอน

(พดเปนภาษาญปนนะคะ)

การเดนทาง

ดฉ นเด นทางเด อนพฤษภาคม คอว นท 8

พฤษภาคม 2549 และเดนทางกลบตนเดอนสงหาคม

คอวนท 7 สงหาคม 2549 นบระยะเวลาประมาณ 3 เดอน

ซงชวงนนเปนชวงฤดฝนและฤดรอนทญปน วนแรก

ของการเดนทางตนเตนมาก พอไปถงสนามบน Narita

Airport ประมาณ 06.00 น. เชากไดพบกบอาจารย

Dr. Kentaro Kuwabara จากนนอาจารยกพาดฉน

ไปหอพกและเรมไปทำความรจกกบอาจารยหลาย ๆ ทาน

โรงพยาบาลทดฉนไปดงานแหงนชอโรงพยาบาล

Nippon Medical School (NMS) อยทเมองเซนดาง

กรงโตเกยว โรงพยาบาลทคลาย ๆ กบโรงพยาบาลมหาราช-

นครเชยงใหม กคอเปนโรงเรยนแพทย มการบรหารงาน

คลาย ๆ ของเรา แลวสาขาวชาทดฉนไปดงานในครงนคอ

สาขาผสงอาย (Gerontology) โดยมหวหนาภาควชาคอ

Prof. Kenzo Oba สวนอาจารยทรบผดชอบสอนดฉนคอ

Dr. Noriaki Matsumara และหวหนาพยาบาลทนนคอ

Mrs. Shiduko Mikami.

การดงานในครงนแบงเปน 3 สวนดวยกนคะ

1. ดงานในสวน OPD เปนระยะเวลาประมาณ

1 เดอนครง

2. ดงานในสวน IPD (หอผปวย) เปนระยะเวลา

ประมาณ 1 เดอน

3. ดงานในสวนของศนยดแลผสงอาย 2 แหง

เปนระยะเวลา 5 วน

ขอเลาแบบยอ ๆ ในแตละสวนดงนนะคะ

สวน OPD

แพทยของภาควชาผ ส งอายน จะมประมาณ

18 ทาน ในแตละวนจะมแพทยหมนเวยนมาตรวจท OPD

วนละ 5 ทาน ซงแตละทานจะรบตรวจผปวยประมาณ

15 - 30 คน / วน โดยผปวยทไดรบใบนดจากแพทย

จะมาตรวจตรงเวลา ตอนแรกดฉนแปลกใจวา OPD

เปดแลว มผปวยมานดเดยว ไมเหมอนบานเราอบอนมาก

มายนตอกนเปนแถว นงรอเปนชวโมง ซงทโนนผปวย

จะมากอนเวลานดประมาณ 5 - 10 นาท แลวกจะมา

รดบตรประจำตวผ ปวย เคาเรยกวาลงทะเบยนทต

หนาโรงพยาบาล (คลายต ATM บานเรา)

ท OPD ภาควชา gerontology สวนใหญจะม

ผปวยอายเฉลย 70 - 80 ป ทสงเกตอกอยาง ผปวย

จะมาโรงพยาบาลเอง ไมคอยมญาตมาดวย ยกเวนในราย

ทเดนไมคอยไดแบบทตองใชไมเทาหรอนงลอเขน กจะม

ญาตมาดวย 1 คน โรคทพบสวนใหญกคอความดน-

โลหตสง เบาหวาน หวใจ ฯลฯ ผสงอายทนนจะคอนขาง

ดแลสขภาพตวเองด ทกคนจะมสมดบนทกประจำตว

เชน ผปวยเบาหวานกจะมสมดบนทกระดบนำตาลทเจาะ

กอนอาหารแตละมอ / วน ยาทรบประทาน รวมทง

อาการแสดงทผดปกตเขยนบนทกไวหมด และบางราย

เปนความดนโลหตสงกจะมสมดบนทกคาความดนโลหต

73

วารสารพยาบาลสวนดอก

ตงแตเชา กลางวน เยน ทำทกวน พอถงวนนดกนำเอา

สมดนมาใหแพทยดประกอบการรกษา

ท OPD จะมการ conference หรอประชม

วางแผนการรกษาใหกบผปวยแตละราย ทกวนองคาร

และวนศกรตอนเชา 09.00 - 12.00 น. มอย case หนง

ผปวยอาย 80 ป อาจารยบอกวาเปนเสนเลอดหวใจตบ

ตองผาตดทำ CABG (ผาตดทำทางผานเสนเลอดใหม)

ดฉนกสงสยวาอายขนาดนยงผาตดอกหรอคะ อาจารย

บอกวาในญปน 80 ปถอวายงไมแก ถาไมมปญหา

ภาวะแทรกซอนอะไร กผาตดได ดฉนคดในใจ ถาเปน

บานเรากคง supportive treatment (ดแลตามอาการ)

กแหมอายขนาดนแลว

สวน IPD ดฉนฝกงานอยตก B4 ซงเปน ward

ทมผสงอายนอนรกษาตวอยคอนขางมาก การดแลผปวย

ท น จะเปนแบบ total care 1 : 5 คอ พยาบาล

1 คนดแลผปวยประมาณ 5 คน พยาบาลจะทำหนาท

ทกอยาง ตงแตอาบนำ ปอนขาว ในรายชวยเหลอตวเองไมได

ดแลความสขสบายทวไป เจาะเลอด ฉดยา ชวยแพทย

ทำหตถการตาง ๆ สงผปวยไปตรวจ แตทนนพยาบาล

ไมได on IV catheter เพราะเคาถอวาเปน invasive

treatment จะใหแพทยเปนผทำคะ พดถงการทำหตถการ

มอยวนหนง หวหนาพยาบาลมาบอกดฉนวา Titisan

(ธตซง) ลมบอกไปคะวาทนนเพอน ๆ และอาจารย

มกจะเรยกดฉนวา Titisan หวหนาบอกวา “Titisan

Kamaco sensei invite you kinary” ดฉนฟงแลว

นกวา kinary คอกนนร สงสยเคาออกเสยงผด ซงชอ

กนนรเป นช อร านอาหารไทยท อย Ueno นกวา

เคาชวนไปกนขาว แตเคาบอกวา kinary 20 clock

เรากสงสยวาทำไมชวนกนขาวตอน 2 โมงเยน งง!

ดฉนยงบอกไปอกวาไมใช kinary แตเปน ginary

ออกเสยงชด ๆ ใหม แลวบอกวารานอาหารไทยใชไหม

หวหนาหวเราะแลวบอกวา No No. Titasan kinary

biopsy แลวชมอไปทเอว แลวทำทาเอา syringe ดด

ออ! ถงบางออ ทแทก kidney biopsy นเอง แหม

หลงเขาใจผดตงนาน นกวาชวนไปกนขาว

อยทน ดฉนตองทำรายงาน 2 ฉบบ / สปดาห

เปนลกษณะ case study ซ งยากมาก เพราะกวา

จะทำความเขาใจกบการอานรายงาน (chart) ของผปวย

ซงเขยนเปนภาษาญปนหมด กแทบแยตองอาศยถามเพอน

ทพอจะพดภาษาองกฤษได ชวยแปลจากภาษาญปน

เปนภาษาองกฤษ อกทงเวลาไปพบกบผปวยทเปนผสงอาย

ทมอาการหลง ๆ ลม ๆ (dementia) บางรายถามไปถามมา

ลมวาตวเองเปนใครกม บางคนกใหรองเพลงใหฟง

ตายละลำพงเพลงไทยกยงรองไมคอยถก ยงใหมา

รองเพลงญปน นกไมออก เพอนกระซบบอก เพลงอะไร

กได ออ! เพลงหากนเรารแลว เพลงโดราเอมอนไง (พอด

อาจารยเคยสอนไว) รองใหฟงจบแลว ผสงอายทงหลาย

ปรบมอกนใหญ สวนดฉนกรสกโลงใจแกผาเอาหนารอด

ไปอกวน

ส วนเร อ งยา ยกต วอย า ง เช น ยา a ro

purinoru กคอ allopurinal หรอ asupirin คอ

aspirin นนเอง ท น มแตขนาด 100 mg. และอก

หลาย ๆ ตวทตองอาศยเวลาในการอานและทำความเขาใจ

เพราะยาทใชบางตวไมมในประเทศไทย

ปญหาผ ส งอายท น ส วนมากกจะมในเร อง

dementia มอาการหลงล ม ก คงมาจากป จจ ย

เร องของอายนนเอง ปญหาเกยวกบกระดกและขอ

สวนปญหาทองผกกมบางแตไมคอยเปนมาก สวนเรอง

อาหารการกนทกมอ จะมการคำนวณแคลอรและพลงงาน

ใหเหมาะสมกบผปวยแตละคน สงเกตในจานอาหาร

สวนใหญจะเปนพวกผกและปลาท มแทบจะทกม อ

นมพรองมนเนย นำซป ชาเขยว และผลไม ทำการตกแตง

อยางลงตว ดแลวนารบประทานเปนอยางยง

74

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

การดงานในศนยดแลผสงอาย

ศนยดแลผสงอาย 2 แหงน อยนอกเมองโตเกยว

ดฉนตองนงรถไฟใตดน (subway) เดนทางไปประมาณ

ครงชวโมง แหงแรก เปนศนยดแลผสงอายโดยทวไป

สวนแหงท 2 เปนศนยดแลรบผสงอายทมความพการ

โดยจะมเจาหนาทกายภาพมาทำกายภาพบำบดรวมดวย

ทง 2 แหงจะมกจกรรมทวไปคลาย ๆ กน คอ เร ม

ออกกำลงกายตอนเชา ทำกจกรรมรวมกน เชน วาดรป

ระบายส เขยนอกษรจน คดเลข (ฝกสมอง) ทำการฝมอ

พบนก ปนดนเผา ทำอาหาร เปนตน

ทนาสนใจ ทง 2 แหงนมการอาบนำแบบ ofuro ซง

ผสงอายทจะลงอาง ofuro ตองมการตรวจรางกายกอน

ทกครงโดยผปวยจะตองไมมไข ไมมแผลตดเชอ นอกจากนน

กอนลงอาง ofuro ตองทำความสะอาดรางกาย อาบนำ

สระผมกอนทกครง รายทเดนไมได กจะนงรถเขน

อเลคโทรนคเคลอนยายลงอาง ofuro นำในอางจะม

อณหภมประมาณ 40 องศาเซลเซยส จะแชตวประมาณ 3 -

5 นาท ดฉนลองเอาแขนตวเองจมด 2 นาทกเกอบแยแลว

นถาทงตวถาจะเหมอนไกถกตมแน ๆ

รปท 1 รถเขนอเลคโทรนค

รปท 2 อางอาบนำ ofuro

รปท 3 กายภาพบำบดผสงอาย

รปท 4 กจกรรมบำบด

75

วารสารพยาบาลสวนดอก

กอนเดนทางกลบ

ดฉนไปบอกลาเพอน ๆ และเจาหนาทในโรง-

พยาบาลทเราเคยไปฝกงาน เปนความประทบใจทไมม

วนลม ตองขอขอบคณทกคนทนนททำใหดฉนคดวา

ตลอดเวลา 3 เดอน ดฉนเหมอนเปนนางสาวไทยทตองคอย

บอกทกคนวา I come from Thailand. ดฉนไดรจก

คนมากมาย ตงแต รปภ. ของโรงพยาบาล แมบาน

คนทำความสะอาด เจาหนาทโรงอาหาร พอครว ทกคน

จะจำดฉนได เพราะดฉนแตงตวไมเหมอนใคร แถม

มนสยชอบทกทายพดคย (คยโว) กอนจะกลบม รปภ.

ไดมามอบขนมใหดฉนหรอหวหนาพอครวทำเคกมามอบให

ตองขอบคณมาก (อรอยมากคะ)

เพอน ๆ ชาวจน ญปนหลายคนบอกวา ในบรรดา

เพอน ๆ ทมาจากตางประเทศ เคาชอบคนไทยมากทสด

เพราะคนไทยยมงาย friendly (อบอน) เปนมตรกบทกคน

(ไมรเคาแกลงชมหรอเปลา) แตกทำใหดฉนหนาบาน

เปนกระดง และคดวาตวเองไดตำแหนงนางงามมตรภาพ

พวงมาอก 1 ตำแหนง

ทายสดน ตองขอขอบพระคณทกทานทคอย

ใหกำลงใจและชวยเหลอ ทำใหการดงานในคร งน

ประสบความสำเรจดวยด อาท อาจารยเคนโซ โอบะ

อาจารยนาคาโน อาจารยมซซมละ อาจารยเคนทาโร

ควาบารา ทานทงหมดนคอยดแลชวยเหลอมาโดยตลอด

ขณะทอยทญปน รสกประทบใจมาก

อกทงคณบญเฉลา สรยวรรณ คณไพโรจน อตศร

เจาหนาทฝายการพยาบาล คณกรองกาญจน จรพรเจรญ

หวหนางานการพยาบาลผปวยพเศษ คณมาลน วฒนากล

หวหนาหอผ ป วยพเศษ 1 ซ งทานท งหลายเปนผ

คอยชวยเหลอและใหคำแนะนำ อาจารยกนกวรรณ

(อาจารยออย) ครผสอนวชาภาษาญปนให ซงไมไดแค

สอนภาษาเทานน แตยงสอนเรองการใชชวตทโนนอกดวย

พศรทย สทพย พชายใจด คอยใหคำแนะนำในฐานะรนพ

ผมประสบการณ และกำลงใจอยางมากมายจากครอบครว

และเพอน ๆ ผรวมงานทกทาน ขอบคณทเปนกำลงใจ

ทำใหดฉนไดมโอกาสเกบเก ยวประสบการณท มคา

อยางน และอยากใหคณผอานทกทานไดมโอกาส

เชนเดยวกบดฉน

76

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

* โครงการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกดานการจดการกบภาวะไขในผปวยเดก

** พยาบาลชำนาญการ ระดบ 8 หองตรวจพเศษเดก 3 งานการพยาบาลผปวยนอกและผปวยฉกเฉน ฝายการพยาบาล

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

*** รองศาสตราจารยประจำภาควชาการพยาบาลสตศาสตรและนรเวชวทยา คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

การลดไขในเดก*

กาญจนา จนทวงศ **

ยพน เพยรมงคล ***

เม อเดกมไขสง และไมไดร บการชวยเหลอ

เพอลดอณหภมของรางกายลง อาจจะทำใหเกดภาวะ

แทรกซอนจากการท ร างกายมอณหภมสงข น เชน

เกดอาการชก (febrile convulsion) สมองบวม (brain

edema) ดงนนการทำใหไขลดจงเปนสงสำคญอนดบแรก

ของแผนการรกษา การลดอณหภมของรางกายทำได

2 ทาง คอ

1. การลดอณหภมของรางกายภายใน โดยวธ

1.1 การใชยาลดไข

1.2 การสวนลางภายในรางกาย โดยใช

นำเกลอเยน ๆ สวนลางเขาไปในชองทอง เพอดงความรอน

ออกจากสวนแกนกลางของรางกายโดยตรง เชน การสวน

ลางกระเพาะอาหาร การสวนลางทวารหนก เปนตน

1.3 การไหลเวยนเลอดผานเครองทำความ-

เยน โดยใชเครอง heart lung machine นยมใชในขณะ

ทำการผาตดหวใจและหลอดเลอด

2. การลดอณหภมของรางกายภายนอก โดย

อาศยหลกการ ดงน

2.1 การสมผสกบอากาศเยน อาศยหลก

การระบายความรอนจากผวหนง โดยการหมนเวยนอากาศ

ผานผวหนงพาความรอนออกไป หรอทำใหผวหนงเปยก

เพอชวยระบายความรอนโดยการระเหยของนำบนผวหนง

2.2 การเชดตวเพอลดไข เปนวธการเพม

การระบายความรอนออกจากรางกายโดยกระบวนการนำ

ความรอนจากรางกายสผาเปยกทใชเชดตว การระเหย

ของนำจากผวกาย และการพาความรอนจากผวกาย

ทเปดเผยขณะเชดตว

การลดอณหภมของรางกายภายนอก สามารถ

เลอกใชรวมกนไดหลายวธ คอ

1. การใหด มนำหรออาหารนำ ควรกระต น

ใหเดกดมนำมากขน เพอทดแทนการเสยนำทางผวหนง

และลมหายใจ ชวยใหระบบการไหลเวยนของเลอด

และการขบถายของเสยเปนไปไดดขน ชวยพาความรอน

ออกจากรางกาย ควรเปนนำดมทสะอาด หรออาจใหดม

นำผลไม นำหวาน นม และเครองดมสำหรบเดก สำหรบ

เดกเลกควรไดรบนำ 800 - 1,500 มลลลตร / วน

เดกโตควรไดรบนำประมาณ 1,500 - 2,000 มลลลตร /

วน (วรรณวไล ชมภรมย, 2541)

2. การใหสวมเสอผาท เหมาะสม ความรอน

จะถกนำจากผวกายผานเส อผาไปส อากาศโดยรอบ

วารสารพยาบาลสวนดอก

ไดมากนอยเพยงใด ขนอยกบประเภทและความหนา

ของผา ถาผาหนาอากาศจะไมถายเท จะขงอยระหวาง

ผวหนงและใยผา เนองจากอากาศและเสอผาเปนตวนำ-

ความรอนทเลว เปนฉนวนปองกนทำใหรางกายเสย

ความรอนไปสสงแวดลอมนอยลง จงไมควรหอหมตวเดก

มากเกนไปและไมควรเปนผาทบางเกนไปจนทำใหเดก

รสกเยนจนหนาวสน

3. การจดอณหภมในหองใหเยนพอเหมาะ

โดยการเปดประตหนาตางใหอากาศถายเทไดสะดวก

หรอเปดพดลมภายในหอง แตไมควรใหลมโกรกสตวเดก

โดยตรง ถาเปนหองทมเครองปรบอากาศ อณหภม

ทเหมาะสมอยระหวาง 16 - 19 องศาเซลเซยส (วรรณวไล

ชมภรมย, 2541)

4. การอาบนำหรอเชดตวลดไข เปนการอาบนำ

หรอเชดตวเพอลดอณหภมของรางกาย

5. การใชเครองพนละอองนำ (croupette) ใช

ลดไขในเดกทมไขสงรวมกบมปญหาทางระบบทางเดนหายใจ

เชน หลอมลมอกเสบ ปอดบวม หอบหด เปนตน

6. การใชเคร องช วยปรบอณหภมร างกาย

(thermorite) เคร องชวยนสามารถใหท งความเยน

และความรอน

การจดการกบภาวะไขทเกดจากสาเหตตาง ๆ

สมศกด โลหเลขา (2542) กลาววา ไขทเกดจาก

endogenous pyrogen ไปตงอณหภมทศนยควบคม

ความรอนของรางกายใหสงขน ควรใชยาลดไขกลม

acetaminophen เปนอนดบแรก (ถาไมมขอหาม)

และควรเชดตวรวมดวย การเชดตวเมอนำระเหยจะชวย

ระบายความรอนออกไดมาก ไมควรใชนำแขงเชดตว เพราะ

จะทำใหหลอดเลอดหดตว ระบายความรอนออกไดยาก

นอกจากน ยงทำใหเกดอาการหนาวสน เจบปวดตาม

กลามเนอเนองจากการหนาวสน และอาจทำใหไขกลบซำได

ทางทดควรใชนำอนหรอนำประปาจากกอก ไมจำเปน

ตองใชแอลกอฮอล เพราะไอทระเหยเขาไปทำใหเปน

อนตรายได

ผปวยทกำลงมไขไมควรใสเสอผาหนา เพราะ

จะทำใหความรอนระบายไดยาก แตถาผปวยมอาการ

หนาวสน ควรใสเสอผาเพอใหอบอนเพยงพอ แตตอง

ไมหนาเกนไป มบอยครงขณะทมไขผปวยจะมอาการ

มอเทาเยน แตศรษะและลำตวรอน ในกรณเชนน

ควรใชผาชบนำเชดทศรษะและลำตว แตไมควรเชดสวนมอ

และเทาทเยน นอกจากจะใชนำอนจงจะเชดสวนทเยนได

ผปวยทมไขจาก hyperthyroidism, hyper-

natremia การเปนพษจากซาลซยเลท (salicylate)

และกลมทใสเส อผามากเกนไป การใหยาลดไขไมม

ประโยชน เนองจากพวกนเกดจากการทมการสรางความรอน

มากกวาการเสยความรอน ดงนนควรใสเสอผาใหนอยลง

แลวเชดตวระบายความรอนออก

ผปวยทมไขจากภาวะขาดนำ ควรแกไขโดย

การใหสารนำทางหลอดเลอดดำ ไมควรใหยาลดไข

ผ ป วยท ม ไข จาก ectodermal dysplasia

ควรแกไขโดยการอยในทเยน ใสเสอผาบาง ๆ

การเชดตวเพอลดไขในเดก

การเชดตวเพอลดไข เปนหตถการทใชบอยมาก

ในการดแลผปวยเดกทมอายระหวาง 6 เดอน - 6 ป

ทมไขมากกวา 38.5 องศาเซลเซยส (ศรสอางค คลายโกศล,

2547) การเชดตวจะทำใหหลอดเลอดทผวหนงขยายตว

ระบายความรอนออกจากรางกายโดยกระบวนการนำความรอน

จากรางกายสผาเปยกทใชเชดตว รวมทงการระเหยของนำ

จากผวกายและการพาความรอนจากผวกายทเปดเผย

ขณะเชดตว

50

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

วตถประสงคของการเชดตวเพอลดไขในเดก

1. เพอลดอณหภมของรางกายขณะมไข

2. เพอบรรเทาความไมสขสบายจากภาวะไข

3. เพอใหการไหลเวยนของโลหตดขน

4. เพอลดการเผาผลาญพลงงานของรางกาย

5. เพอปองกนภาวะแทรกซอนจากการมไขสง

หลกสำคญในการอาบนำหรอเชดตวเพอลดไขในเดก

1. เลอกใชวธอาบนำหรอเชดตวใหเหมาะสม

กบสภาพของเดก

2. การเชดตว ใหใชผาเปยกเชด ลบไลตามสวน

ตาง ๆ ของรางกาย รวมกบการประคบผวหนงบรเวณ

ทเปนจดรวมของหลอดเลอดขนาดใหญใตผวหนง เชน

บรเวณหนาผาก ซอกคอ รกแร ขาหนบ และขอพบตาง ๆ

เพอชวยใหการถายเทความรอนจากหลอดเลอดบรเวณน

สผวหนงและผาเปยก

3. ขณะอาบนำหรอเชดตวลดไข ควรสงเกต

อาการทวไปและผวหนงเพอคนหาความผดปกต และพด

ปลอบโยนขณะทำ เพ อใหเดกเกดความร สกอบอ น

และใหความรวมมอ

4. การจดใหเดกนอนพกภายหลงทำ เพอลด

การเผาผลาญในรางกาย

5. หลกเลยงการใชนำแขงหรอนำเยนจดอาบนำ

หรอเชดตวใหเดกเพอปองกนการเกดปฏกรยาหนาวสน

ถามอาการหนาวสนเกดขน ควรหยดทำทนท และเชดตว

ดวยผาแหงซำหลาย ๆ ครง จนหยดอาการหนาวสน

6. ในกรณทเปนการแชอาบนำดวยนำเยน ควร

เรมโดยการใหแชในนำอนกอนแลวคอย ๆ เตมนำใหเยนลง

7. กอนถอดเส อผาเดกควรเตรยมเคร องใช

ใหพรอมกอน และไมควรราดนำหรอถตวแรงเกนไป

ควรทำดวยความละมนละมอม เพอไมใหเดกเกดความกลว

และไมรวมมอในครงตอไป

8. เดกทโตและพดเขาใจ ควรอธบายใหทราบ

กอนอาบนำหรอเชดตว เพอใหเขาใจและรวมมอ

9. การเชดตว ควรทำทก 2 ชวโมง แตในราย

ทมไขสงเกน 40 องศาเซลเซยสใหเชดตวทกชวโมง

10. ภายหลงการเชดตวหรออาบนำเพอลดไข

ทกครง ควรวดอณหภมหลงทำ 30 นาท และ 1 - 2 ชวโมง

เพอตดตามดระดบอณหภม ถายงมไขสงอก ควรอาบนำ

หรอเชดตวซำจนกวาไขจะลดลงตำกวา 38.5 องศาเซลเซยส

และสงเกตภาวะแทรกซอนหรอผลทไมตองการ (after

effect) จากการอาบนำหรอเชดตวเพอลดไข

การเชดตวลดไข ม 3 วธ คอ

1. การเชดตวลดไขโดยใชนำผสมนำแขง (cold

sponge) เปนการเชดตวลดไขโดยใชนำผสมนำแขง

เพ อชวยลดอณหภมของรางกายลงในเดกท มไขสง

อณหภมของนำทใชเชดตว จะมอณหภมตำกวาระดบปกต

ของรางกาย อณหภมของนำทใชประมาณ 18 - 32

องศาเซลเซยส (จนทรเพชร บษบงไพรวลย, 2538)

ใชเวลาในการทำ 10 นาท การเชดตวเดกทมไขสง

ดวยนำทเยนมาก ๆ จะชวยลดไขไดอยางรวดเรว เพราะ

ความแตกตางของนำเยนทใชเชดตวและผวหนงทรอน

ของเดกเนองจากมไขสง ความรอนจะถกระบายออกไดด

โดยวธการนำความรอนและการระเหย ในระยะแรกอณหภม

จะลดลงไดมาก แตตอมาอณหภมจะสงขน เนองจาก

นำทเยนมาก จะทำใหหลอดเลอดทผวหนงหดตวและ

ระบายความรอนออกไดยาก นอกจากน ยงทำใหเกด

อาการหนาวสน อาจทำใหไขกลบสงขนมาได เพราะ

การทผวหนงเยนลงทนท มผลกระตนประสาทสมผส

ความเยน (cold receptor) ของผวหนงและศนยควบคม

ความรอน (warming center) ในไฮโปทาลามส

(hypothalamus) ทำใหผลตความรอนเพมขนแทนท

ความรอนจะลดลง ดงนนการเชดตวลดไขโดยวธน

ตองระมดระวงใหมาก

51

วารสารพยาบาลสวนดอก

2. การเชดตวลดไขโดยใชนำผสมแอลกอฮอล

(alcohol sponge) เปนการเชดตวลดไขดวยนำผสม

แอลกอฮอล แอลกอฮอลมคณสมบตสามารถระเหยได

ในอณหภมตำ และชวยนำความรอนออกจากรางกาย

ไดอยางรวดเรว จงทำใหอณหภมรางกายลดลง ใชเวลาทำ

ประมาณ 10 นาท ปจจบนการใชนำผสมแอลกอฮอล

เพอใชเชดตวนนนยมทำนอยลง เนองจากแอลกอฮอล

ทำใหผวหนงแหง และถาทำในสถานทอากาศถายเท

ไมสะดวก เดกมโอกาสสดหายใจเอาไอแอลกอฮอลเขาไป

ไดมาก ทำใหเปนอนตรายได เชน เกดภาวะนำตาลในเลอดตำ

เกดอาการชกหมดสต

ดงน นการเชดตวลดไขท ง 2 วธดงกลาว จง

ไมควรใชโดยไมจำเปน และถาจำเปนตองทำ ควรเปนคำสง

การรกษาของแพทยเทานน

3. การเชดตวลดไขดวยนำอน (tepid sponge)

เปนการเชดตวลดไขดวยนำอนเลกนอย อณหภมของนำ

ทใชประมาณ 29.5 - 38 องศาเซลเซยส (จนทรเพชร

บษบงไพรวลย, 2538) ผาทชบนำซงอนเลกนอย จะเปน

ตวกลางในการนำและพาความรอนออกจากรางกายรวมกบ

การระเหยของนำออกจากผวหนง นำอนทเชดบนผวหนง

จะทำใหหลอดเลอดขยายตว ความรอนจะออกจากรางกาย

ไดเรวขน ใชเวลาในการเชดตวประมาณ 15 - 20 นาท

(นลพรรณ รตนดลกพานชย, 2535)

จากการศกษาของมาฮาร และคณะ (Mahar et al.,

1994) ในการเชดตวดวยนำอนเพอลดอณหภมในเดก

ทมไขสงทอาศยอยในเขตรอน พบวา ประสทธภาพ

ของการเชดตวลดไขดวยนำอ น (tepid sponge)

รวมกบการใหยาลดไขเพอลดอณหภมในเดกทมไขสง

ทอาศยในเขตรอน โดยศกษาในเดก 75 คน อายระหวาง

6 - 53 เดอน ซงไดรบการรกษาในโรงพยาบาลทกรงเทพฯ

ประเทศไทย โดยเดกทงหมดมไขสง (อณหภมทางทวารหนก

≥ 38.5 องศาเซลเซยส) ซงคาดวาการมไขสงนาจะม

สาเหตมาจากเชอไวรส การทดลองแบงเดกออกเปน

2 กลมคอ กลมทดลองและกลมควบคม โดยกลม-

ทดลองคอ กล มท เชดตวลดไข และใหรบประทาน

ยาพาราเซตามอล (paracetamol) สวนกลมควบคม

เปนกลมทใหรบประทานยาพาราเซตามอลอยางเดยว

จากนนทำการบนทกอณหภมทางทวารหนก พบวา

อณหภมในกลมทดลองลดลงมากกวากลมควบคมคอ

ลดตำกวา 38.5 องศาเซลเซยส หลงจากทดลอง 60 นาท

และ 38 คน (95%) ของกลมควบคม อณหภมยงคงอย

ท 38.5 องศาเซลเซยสหรอมากกวา สรปไดวาการเชดตว

ดวยนำอน (tepid sponge) รวมกบการใหยาลดไข

ไดผลในการลดไขมากกวาการใหยาลดไขเพยงอยางเดยว

นอกจากวธ การเช ดตวลดไขท ง 3 วธ แล ว

การอาบนำกเปนวธลดไขอกวธหนง เพราะการอาบนำ

จะชวยระบายความรอนออกจากรางกายโดยการนำ การพา

การแผรงส และการระเหย ซงม 2 วธ คอ

1. การอาบนำในอาง เปนการลดไขวธหนงทงาย

รวดเรวและไดผลด เหมาะสำหรบเดกทไมชอบเชดตว

ดวยผาเปยก นำทใชควรเปนนำอน เพราะจะไมทำใหเดก

เกดอาการหนาวสน นอกจากน นำอนยงทำใหหลอดเลอด

ใตผวหนงขยายตว ความรอนจากภายในรางกายสามารถ

ระบายออกจากผวหนงไดดขน แตนำอนทใช ตองม

อณหภมตำกวาอณหภมของรางกาย จงจะเกดการถายเท

ความรอนจากรางกายไปสนำในอางโดยการพาได โดยทวไป

อณหภมของนำในอางอนประมาณ 32.2 - 37.8 องศา-

เซลเซยส (70 - 80 องศาฟาเรนไฮต) เวลาทใชอาบนำ

ในอาง เดกเลกใชเวลา 5 - 10 นาท เดกโตใชเวลา 15 -

20 นาท (นลพรรณ รตนดลกพานชย, 2535)

2. การอาบนำโดยทวไป ประสทธภาพของการ-

อาบนำอนตอการลดไขในเดก การใชวธอาบนำอนเพอลดไข

ในเดกนน ทำการศกษาโดยการเปรยบกบการลดลงของไข

ในเดก 2 กลมคอ กลมท 1 ใหยา acetaminophen

52

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

เพยงอยางเดยว กลมท 2 ใหยา acetaminophen

และอาบนำอน 15 นาท ทำการศกษาในเดกจำนวน 20 คน

อาย 5 - 68 เดอนทมไขมากกวา 38.9 องศาเซลเซยส

จากนนทำการวดอณหภมทก 30 นาท เปนเวลา 2 ชวโมง

พบวา 1 ชวโมงแรกอณหภมจะลดลงอยางรวดเรว แต

หลงจากนน 2 ชวโมงอณหภมของไขทลดลงไมแตกตางกน

และจากการตดตามอาการของกลมท 2 พบวา มความ-

ไมสขสบายโดยการรองไห หนาวสน และเกรงกระตก

อยางมนยสำคญทางสถต (Sharber, 1997)

ประโยชนของการนำความรอนและความเยนมาใช

ประโยชนของการนำความรอนและความเยน

มาใชในการลดไข (application of heat and cold) มดงน

(จนทรเพชร บษบงไพรวลย, 2538)

Application of heat and cold

Cold application of short duration Hot application of short duration

Vasoconstriction of peripheral vessel Vasodilation of peripheral vessel

Decrease in respiratory rate Increase in respiratory rate

Elevate in blood pressure Fall in blood pressure

Shivering – Leading to increased Decrease in heat production

body temperature

53

วารสารพยาบาลสวนดอก

ผลของการทดลองทใชลดไขตอการเกดภาวะไข (effect of interventions on fever)

(The Joanna Briggs Institute for Evidence Based Nursing and Midwifery, 2001)

การใหพาราเซตามอล

เปรยบเทยบกบการใชวธ sponging

การใหพาราเซตามอลรวมกบการใช

วธ sponging

เปรยบเทยบกบการใชวธ sponging

อยางเดยว

การใหพาราเซตามอลรวมกบการใช

วธ sponging

เปรยบเทยบกบการใหพาราเซตามอล

อยางเดยว

วธการทดลอง ผลงานวจย

จากผลงานวจยจำนวน 7 เรองพบวา การใหพาราเซตามอลเพยงอยางเดยวมประสทธภาพ

ในการลดไขในเดกดกวาการใชวธ sponging เพยงอยางเดยว แตอยางไรกตาม

พบวา ผลงานวจยอก 3 เรองรายงานความแตกตางของผลการทดลองอยางมนยสำคญ

ทางสถตระหวางวธการลดไขท ง 2 วธใน 1 ชวโมงหรอมากกวา การลดลง

ของอณหภมเฉล ยในกลมท ใหยาพาราเซตามอลใน 1 ช วโมงแรก คาเฉล ย

ของอณหภมท ลดลง 0.8 - 1.1 องศาเซลเซยส และใน 4 ช วโมงตอมา

อณหภมลดลงเฉลยอยท 0.9 - 1.85 องศาเซลเซยส สวนกลมทใชวธ sponging

ในชวง 1 - 4 ชวโมงอณหภมจะลดลงเฉลยท 0.55 - 0.75 องศาเซลเซยส

นอกจากนผลงานวจยอก 4 เร องท เหลอมผลงานวจยอย หน งเร อง

ทไมพบความแตกตางของวธ sponging อยางเดยวกบการใหพาราเซตามอล

เพยงอยางเดยว และผลงานวจยอก 3 เรองไมไดรายงานผลของการวจย

จากผลงานวจยจำนวน 5 เร องพบวา การใชพาราเซตามอลรวมกบการใชวธ

sponging มประสทธภาพในการลดไขมากกวาการใชวธ sponging อยางเดยว

โดยงานวจยจำนวน 3 เรอง พบวา ใหผลแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต

ของอณหภม ของกล มท ให พาราเซตามอลร วมกบการใช ว ธ sponging

ม อ ณหภ ม ลดลงเฉล ย 1.3 - 1.7 องศาเซลเซ ยส เม อ เปร ยบเท ยบ

กบกล มท ใชว ธ sponging อยางเดยว มอณหภมลดลงเฉล ย 0.5 - 1.2

องศาเซลเซยส สวนอก 2 งานวจยทเหลอไมไดรายงานผล

จากผลงานวจยจำนวน 8 เรองพบวา การใหพาราเซเตามอลรวมกบการใชวธ

sponging มประสทธภาพในการลดไขมากกวาการใหพาราเซตามอลเพยงอยางเดยว

กลาวคอ กลมทใหพาราเซตามอลรวมกบการใชวธ sponging มอณหภมลดลง

เฉล ย 1.3 - 1.7 องศาเซลเซ ยส จากผลงานวจ ยจำนวน 3 ใน 4 เร อง

ทศกษาในประเทศเขตรอนคอ กรงเทพ ฮาวาย สงคโปร ซ งมอณหภมหอง

และความชนสงกวาปกต พบวากลมทใหเฉพาะพาราเซตามอล มอณหภมลดลง

เฉลย 0.9 - 1.3 องศาเซลเซยส และผลงานวจยอก 3 เรองไมพบความแตกตาง

อยางมนยสำคญทางสถตของการลดไขทง 2 วธน สวนงานวจยทเหลอไมไดรายงานผล

54

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

การลดความไมสขสบายของเดก (comfort of child)

จากการศกษาเกยวกบการยอมรบการเชดตว

ลดไขของเดก เปนการวดความสขสบายทางออม ผลการ-

วจยพบวารอยละ 46 ของเดกทผปกครองเชดตวลดไขให

ไมยอมรบการเชดตวโดยการดนและขดขน แตรอยละ

46 ของเดกชอบการอาบนำอน (ศรพรรณ กนธวง, 2544)

ผลตอความวตกกงวลของผ ปกครอง (effect on

parental)

ผลการศกษาการยอมรบวธการลดไขโดยให

ผ ปกครองเปนผ กระทำใหเดกเองโดยใช 4 วธคอ

การไมหอตว (unwrapping) การเชดตวลดไขดวยนำอน

(warm sponging) การใหยาพาราเซตามอล (para-

cetamol) และการเชดตวลดไขดวยนำอนรวมกบการให

ยาพาราเซตามอลพบวา วธใหยาพาราเซตามอลเพยง

อยางเดยวเปนวธทผปกครองยอมรบมากทสด รองลงมาคอ

การเชดตวลดไขดวยนำอนรวมกบการใหยาพาราเซตามอล

ผปกครองไมแนใจวา วธการเชดตวลดไขดวยนำอนอยางเดยว

และการไมหอตวเดกจะลดไขไดหรอไม (Watts, Robertson

& Thomas, 2003)

เอกสารอางอง

จนทรเพชร บษบงไพรวลย. (2538). การศกษาเปรยบเทยบผลของการเชดตวเพอลดไขโดยวธลบตวดวยนำอนและวธเชดถตว

แรง ๆ ดวยนำอนในเดกทมไขสง. เชยงใหม : การพยาบาลกมารเวชศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

นลพรรณ รตนดลกพานชย. (2535). การพยาบาลผปวยมไข. เชยงใหม : คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

วรรณวไล ชมภรมย. (2541). การปฏบตการพยาบาลผปวยเดกในคลนก. เชยงใหม : โครงการตำราคณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศรพรรณ กนธวง. (2544). การจดการอาการไขในเดก, ขอมลเชงประจกษเกยวกบการปฏบตทเปนเลศสำหรบนกวชาชพ

ดานสขภาพ. (ฉบบท 5, หนา 1 - 6). คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศรสอางค คลายโกศล. (2547). การเชดตวเดกเพอลดไข. ใน อำไพวรรณ จวนสมฤทธ และสเทพ วาณชยกล (บรรณาธการ),

หตถการพนฐานในเดก (หนา 9 - 10). กรงเทพฯ : ชยเจรญ.

สมศกด โลหเลขา. (2542). Fever. ใน สวรรณา เรองกาญจนเศรษฐ และคณะ (บรรณาธการ), Ambolatory

pediatrics 2 (หนา 294 - 301). กรงเทพฯ : บรษท โฮลสตก พบลชชง จำกด.

Mahar, A. F., et al.. (1994). Tepid sponging to reduce temperature in febrile children in atropical

climate [Electronic version]. Clinical Pediatric (Phlla), 33(4), 227 - 231.

Sharber, J. (1997). The efficacy of tepid sponge bathing to reduce fever in young children. [Electronic

version]. American Journal Emergency Medicine, 15(2), 188 - 192.

The Joanna Briggs Institute for Evidence Based Nursing and Midwifery. (2001). Best practice : Management

of the child with fever [Electronic version]. Evidence Based Practice Information Sheets for Health

Professionals, 5(5), 1 - 6.

Watts, R., Robertson, J., & Thomas, G. (2003). Nursing management of fever in children : A systematic

review [Electronic version]. International Journal of Nursing Practice, 9, 51 - 58.

55

วารสารพยาบาลสวนดอก

* พยาบาลชำนาญการระดบ 8 หนวยวจยทางการพยาบาล งานวชาการและพฒนา ฝายการพยาบาล

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ผลการสำรวจความพงพอใจของผปวยในแลผปวยนอก

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ประจำป 2549

นดดา โชคบณยสทธ *

พชร จนทรอนทร *

เอองทพย คำปน *

โรงพยาบาลเปนองคกรสขภาพทบรการแกผปวย

หรอผรบบรการในดานการรกษาพยาบาล การปองกนโรค

การสงเสรมสขภาพ และการฟนฟสภาพ โรงพยาบาลมหา-

ราชนครเชยงใหม คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย-

เชยงใหม มวสยทศนในการเปนโรงเรยนแพทยชนนำ

มผลงานเปนทยกยองในระดบภมภาค เปนทรกและศรทธา

ของปวงชน โดยมพนธกจในการใหบรการดานสขภาพ

อยางมมาตรฐาน สงเสรมการศกษาและวจยดวยวทยาการ

ททนสมยโดยความรวมมอรวมใจของบคลากรทมคณภาพ

และคณธรรมในสภาพแวดลอมทอบอนและปลอดภย

ดงน นในการบรหารงานของโรงพยาบาลจงม งเนน

ผรบบรการเปนศนยกลางในการบรการของโรงพยาบาล

โดยเฉพาะในสถานการณป จจ บ น ระบบสขภาพ

มการแขงขนกนมากทงในดานคณภาพของการบรการ

และความค มคาเชงเศรษฐศาสตร เพ อตอบสนอง

ความคาดหวงและความตองการของผใชบรการทม

มากขน โรงพยาบาลตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนไดนำ

กระบวนการพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล

(Hospital Accreditation) มาใช เพอใหสถานบรการ

ของตนไดรบการรบรองมาตรฐานและเปนทยอมรบ

โดยมพนฐานมาจากการสรางความพงพอใจหรอตอบสนอง

ความตองการของผรบบรการเปนสำคญ การทผรบบรการ

จะเกดความพงพอใจกตอเมอบรการทไดรบนน สามารถ

ตอบสนองความตองการไดครบถวนตามทมงหวงไว

ความพงพอใจของผรบบรการเปนความรสก

หรอความคดเหนในทางทดของผรบบรการ เนองจาก

การบรการของโรงพยาบาลบรรลสงทเขาคาดหวงหรอตองการ

เปนความร สกพอใจทไดรบบรการในความเปนจรง

ทสอดคลองกบการบรการทเขาคาดหวงไวในอดมคต

เปนองคประกอบหนงทแสดงถงคณภาพบรการ และเปน

เครองรบรองวาบรการนนมมาตรฐาน เปนทยอมรบ

ของผใหบรการและผรบบรการ และการบรการมโอกาสเกด

ความผดพลาดนอยทสด ปจจบนโรงพยาบาลตาง ๆ

ไดมการพฒนาคณภาพเพอการแขงขน การเปนทยอมรบ

ของสงคม และนำผลการศกษามาเปนสวนหน ง

ในการปรบปรงคณภาพบรการอยางตอเนอง

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนคร-

เชยงใหม ไดตระหนกถงภารกจในการบรการผปวยใหม

คณภาพ จงมนโยบายในการสำรวจความพงพอใจของผปวย

ในและผปวยนอกประจำป 2549 และจากทมการประชม

รวมกนของชมรมผบรหารทางการพยาบาลแหงประเทศ-

ไทย ไดมแนวคดในการเปรยบเทยบผลการสำรวจระหวาง

โรงพยาบาลในสงกดของชมรม โดยใหมการศกษา

ในรปแบบเดยวกน เพอนำผลการสำรวจทไดมาปรบปรง

คณภาพบรการในแตละโรงพยาบาล รวมทงศกษาเปรยบเทยบ

เพอปรบปรงพฒนาคณภาพระหวางโรงพยาบาลดวยกน

วตถประสงคของการสำรวจ

เพ อศกษาความพงพอใจของผ ป วยในและ

ผปวยนอกตอคณภาพบรการพยาบาล โดยกำหนดคา

เปาหมายของความพงพอใจดงน

1. อตราความพงพอใจระดบดมาก - ด เฉลยทง

4 ดานเทากบหรอมากกวารอยละ 80

2. อตราความพงพอใจระดบดมาก - ด ของ

รายดานเทากบหรอมากกวารอยละ 80

3. อตราความพงพอใจในภาพรวมของผใชบรการ

(ขอ 15) เทากบหรอมากกวารอยละ 80

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรประกอบดวย

1. ประชากรผปวยนอก เปนผปวยหรอญาต

ทมารบบรการทหนวยตรวจผปวยนอกทกหองตรวจในวนท

1 สงหาคม 2549 สมกลมตวอยางคดเปนรอยละ 10

ของผรบบรการไดจำนวนกลมตวอยางเทากบ 321 ราย

โดยวธ convenience sampling

2. ประชากรผปวยใน เปนผปวยหรอญาตทมารบ

บรการทหอผปวยใน 7 งานการพยาบาล ไดแก งาน

การพยาบาลผปวยทวไปฯ งานการพยาบาลผปวยกมาร-

เวชศาสตร งานการพยาบาลผปวยสตศาสตรและนรเวช-

วทยา งานการพยาบาลผปวยศลยศาสตร งานการพยาบาล

ผปวยอายรศาสตร งานการพยาบาลผปวยพเศษ งาน

การพยาบาลผ ปวยออรโธปดกส โดยทำการสำรวจ

ระหวางว นท 1 กรกฎาคม - 30 กนยายน 2549

สมกลมตวอยางรอยละ 10 ของผรบบรการในแตละเดอน

ไดจำนวนกลมตวอยางเทากบ 1,457 ราย โดยวธ convenience

sampling คณสมบตของกลมตวอยางของผปวยใน

และผปวยนอกมดงน

1. ผปวยนอก

1.1 เปนผปวยทรสกตวด สามารถสอสารไดด

ดวยการพด อาน เขยนภาษาไทย

1.2 หากเปนผปวยทไมรสกตวหรอผปวยเดก

ขอใหญาตทดแลผปวยหรอผปกครองเปนผตอบแบบสอบถาม

1.3 ผ ปวยดงกลาวในขอ 1 และ 2 เปน

ผปวยทไดรบการตรวจรกษาเสรจสนแลวจากหองตรวจ

1.4 ผปวยหรอญาต ยนดและเตมใจตอบ

แบบสอบถาม

2. ผปวยใน

2.1 เปนผปวยทร สกตวด สามารถสอสาร

ไดดดวยการพด อาน เขยนภาษาไทย

2.2 หากเปนผปวยทไมรสกตวหรอผปวยเดก

ขอใหญาตทดแลผปวยหรอผปกครองเปนผตอบแบบสอบถาม

2.3 ผปวยดงกลาวในขอท 1 และ 2 เปน

ผปวยทมแผนจะจำหนายออกจากหอผปวย

2.4 ผปวยหรอญาต ยนดและเตมใจตอบ

แบบสอบถาม

เครองมอทใชในการศกษา

เครองมอทใชในการศกษาเปนแบบสอบถามท

สรางขนจากชมรมผบรหารทางการพยาบาลแหงประเทศไทย

ลกษณะเปนคำถามปลายปดจำนวน 15 ขอ และคำถาม

33

วารสารพยาบาลสวนดอก

ปลายเป ดสำหร บข อเสนอแนะ คำถามปลายป ด

ประกอบดวยความพงพอใจดานตาง ๆ 4 ดาน ไดแก

ดานพฤตกรรมบรการ 4 ขอ

ดานใหบรการ 4 ขอ

ดานการใหขอมลและสทธผปวย 4 ขอ

ดานสถานทและความสะดวกสบาย 2 ขอ

ภาพรวมของความพงพอใจในบรการ 1 ขอ

การตอบใหเลอกตอบเปนมาตราประมาณคา 4

ระดบประกอบดวยดมาก ด พอใช และควรปรบปรง

วธดำเนนการ

แบบสอบถามจะมอบใหแตละหนวยงาน แจกให

ผรบบรการทมคณสมบตตามกลมตวอยางตอบ ภายหลง

ตอบเสรจ ผรบบรการจะนำแบบสอบถามใสซองปดผนก

สงกลบใหหนวยงานเพอสงใหหนวยวจยทางการพยาบาล

วเคราะหขอมลตอไป

การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก

คาความถ รอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการสำรวจมดงน

1. กลมผปวยนอก มจำนวนผปวย 309 ราย

คดเปนจำนวนทไดรบคนรอยละ 96.3 (ตารางท 1) เปน

ผปวยตอบเองรอยละ 49.2 อาชพสวนใหญรบจางรอยละ

23.6 รองลงมารบราชการรอยละ 19.1 การศกษาสวนใหญ

จบระดบปรญญาตรรอยละ 30.1 รองลงมาประถมศกษา

รอยละ 23.9 (ตารางท 2 )

ความพงพอใจของผปวยนอกตงแตระดบดมาก -

ด ในภาพรวม 4 ดาน ดานพฤตกรรมบรการ ดานการให

บรการพยาบาล ดานการใหขอมลและสทธผ ป วย

ดานสถานทและความสะดวกสบาย รวมทงภาพรวม

ของความพงพอใจในบรการ (ขอ 15) เทากบรอยละ 89.32,

91.50, 88.84, 87.86, 88.83 และ 92.56 ตามลำดบ (ตาราง

ท 3 ) ซงมากกวาคาเปาหมาย

2. กลมผปวยใน มจำนวนผตอบกลบ 1,198 ราย

คดเปนรอยละ 82.2 ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ

เปนผปวยรอยละ 48.2 อาชพสวนใหญรบจางรอยละ 30.1

การศกษาสวนใหญจบระดบประถมศกษารอยละ 35.1

(ตารางท 2)

ความพงพอใจของผปวยในตงแตระดบดมาก -

ด ในภาพรวม 4 ดาน ดานพฤตกรรมบรการ ดานการให

บรการพยาบาล ดานการใหขอมลและสทธผ ป วย

ดานสถานทและความสะดวกสบาย รวมทงภาพรวม

ความพงพอใจในบรการ (ขอ 15) เทากบรอยละ 92.4,

93.9, 93.7, 91.7, 87.9 และ 95.7 ตามลำดบ (ตาราง

ท 3) ซงมากกวาคาเปาหมายทกำหนด

34

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ตารางท 1 ขอมลกลมตวอยางทสมและไดรบคน

ตารางท 2 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง (ผปวยนอก = 309 ราย ผปวยใน = 1,198 ราย)

ผปวยนอก 321 309 96.3

ผปวยใน 1,457 1,198 82.2

รายการ จำนวนทสม จำนวนทไดรบคน รอยละของจำนวนทไดรบคน

1. ลกษณะของผตอบแบบสอบถาม

ผปวย 152 (49.2) 578 (48.2)

ญาต 82 (26.5) 415 (34.6)

ไมระบ 75 (24.3) 205 (17.2)

2. อาชพ

คาขาย 36 (11.7) 128 (10.7)

เกษตรกรรม 29 (9.4) 191 (15.9)

รบจาง 73 (23.6) 361 (30.1)

รฐวสาหกจ 12 (3.9) 0 (0.0)

รบราชการ 59 (19.1) 158 (13.2)

ประกอบธรกจสวนตว 21 (6.8) 70 (5.8)

ไมไดประกอบอาชพ 31 (10.0) 85 (7.1)

อน ๆ 22 (7.1) 0 (0.0)

ไมระบ 26 (8.4) 205 (17.2)

3. การศกษา

ไมไดเรยน 1 (0.3) 32 (2.7)

ประถมศกษา 74 (23.9) 421 (35.1)

ประกาศนยบตร / อนปรญญา 54 (17.5) 205 (17.1)

ปรญญาตร 93 (30.1) 213 (17.8)

สงกวาปรญญาตร 7 (2.3) 39 (3.3)

อน ๆ 32 (10.4) 0 (0.0)

ไมระบ 48 (15.5) 288 (24.0)

จำนวนผปวยใน (%)จำนวนผปวยนอก (%)รายการ

35

วารสารพยาบาลสวนดอก

ขอเสนอแนะ

กลมตวอยางมขอเสนอแนะดงน

1. ดานพฤตกรรมบรการ จะเปนเรองการพด

ไมไพเราะ การสงเสยงดงรบกวน และการแสดงพฤตกรรม

ไมเหมาะสม

2. ดานการใหบรการพยาบาล จะเปนเร อง

ระยะเวลารอคอยและความสนใจดแลผปวย

3. ดานการใหขอมลและสทธผปวย จะเปนเรอง

คำแนะนำไมชดเจน และไมไดรบคำแนะนำจากพยาบาล

4. ดานสถานทและความสะดวกสบาย จะเปนเรอง

อาหารไมอรอย หองนำไมสะอาด หองนอนผปวยคบแคบ

หองพเศษไมเพยงพอ เตยงผปวยไมเพยงพอ ทจอดรถ

ไมเพยงพอ

อภปรายผล

ผลการสำรวจความพงพอใจของผปวยนอกและ

ผปวยในประจำป 2549 พบวา ผรบบรการทงผปวยนอก

และผปวยในมความพงพอใจระดบดมาก - ด เกนกวา

คาเปาหมายทกำหนดไว (เทากบหรอมากกวารอยละ 80)

ทงนอาจเปนเพราะฝายการพยาบาล รวมทงโรงพยาบาล

มการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง ทำใหบรการผปวยไดด

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณหวหนาฝายการพยาบาล รองหวหนา

ฝาย หวหนางานและผตรวจการพยาบาล ทชวยสอสาร

ในการรวมรวมขอมล ขอขอบคณหวหนาหอผปวย / หวหนา

หนวยและเจาหนาททกทานทชวยแจกแบบสอบถาม

และรวบรวมขอมล ขอบคณผปวยและผใชบรการทกทาน

ทสละเวลาในการตอบแบบสอบถาม

ตารางท 3 ขอมลรอยละความพงพอใจของผรบบรการระดบดมาก - ด จำแนกตามผลรวมทง 4 ดาน รายดานและภาพรวม

ผลรวมความพงพอใจทง 4 ดาน 89.32 92.4

ดานพฤตกรรมบรการ 91.50 93.9

ดานการใหบรการพยาบาล 88.84 93.7

ดานการใหขอมลและสทธผปวย 87.86 91.7

ดานสถานทและความสะดวก 88.83 87.9

ภาพรวมความพงพอใจในบรการทรบ (ขอ 15) 92.56 95.7

ความพงพอใจ ผปวยนอก ผปวยใน

36

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

เอกสารอางอง

หนวยวจยทางการพยาบาล. (2549). ความพงพอใจผปวยนอก. เชยงใหม : ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

หนวยวจยทางการพยาบาล. (2549). ความพงพอใจผปวยใน. เชยงใหม : ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

สภญญา แสนศรจนทร และพวงเพญ ชณหปราณ. (2548). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล พฤตกรรมการแสดงออก

ทเหมาะสม ความสามารถในการใชคอมพวเตอรกบความสำเรจในการสรางเครอขายของหวหนาหอผปวย โรงพยาบาล

มหาวทยาลยของรฐ. วารสารพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 17(1), 69 - 78.

อนทมา ศภสนธ. (2533). ตวแปรคดสรรกบความพงพอใจของผปวยตอกจกรรมการพยาบาลในโรงพยาบาลราชวถ.

วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาพยาบาลศาสตร, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

37

วารสารพยาบาลสวนดอก

* โครงการวจยจากการนำหลกฐานความรเชงประจกษลงสการปฏบตการพยาบาล

** พยาบาลระดบ 6 หอผปวยพเศษ 9 งานการพยาบาลผปวยพเศษ โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

*** หวหนาหอผปวยพเศษ 5 งานการพยาบาลผปวยพเศษ โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ผลลพธการใชแนวปฏบต

การสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา*

ปราณ จนตสภาวงศ **

กรรณการ เจรญศภพงษ ***

หลกการและเหตผล

นำนมมารดาเปนอาหารธรรมชาตท มคณคา

เหมาะสมกบทารกมากทสด ทงดานรางกาย พฒนาการ

และสงเสรมสายสมพนธระหวางมารดาและทารก

โดยเฉพาะการเจรญเตบโตในชวง 4 - 6 เดอนแรก

ของชวต (Boer & Darnton-Hill, 1994, WHO, 2002)

ตามแผนพฒนาสาธารณสขแหงชาตฉบบท 8 ไดมการจดตง

โครงการสายสมพนธแมและทารกขน โดยมเปาหมาย

สงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดาเพยงอยางเดยว

ในเดอนแรกรอยละ 95 และตอเนองอยางนอย 4 เดอน

รอยละ 20

จากข อม ลการสำรวจของประเทศไทยป

พ.ศ. 2544 พบวา ทารกไดรบนมมารดาเพยงอยางเดยว

ตอเนองเฉลย 4 เดอนเพยงรอยละ 16.3 ทางหอผปวย

พเศษ 5 รวมกบภาควชาสตนรเวชและภาควชากมาร-

เวชศาสตร ดำเนนโครงการพฒนาการสงเสรมทารกไดรบ

นมมารดาเพยงอยางเดยวอยางตอเนอง แตจากการสำรวจ

ชวงระหวางเดอนตลาคม - ธนวาคม ป พ.ศ. 2547 ทารก

ไดรบนมมารดาเพยงอยางเดยวกอนจำหนายเพยง

รอยละ 35 และไดมการปรบปรงพฒนาวธการสงเสรม

มาตามลำดบ พบวา ชวงระหวางมกราคม - มถนายน ป

พ.ศ. 2548 อตราการใหนมมารดาเพมขนเพยงรอยละ 47

ซงยงคงตำกวาเกณฑมาตรฐานทกำหนด หอผปวยพเศษ 5

จงทำการรวบรวมปญหาทเปนอปสรรค พบวา ปญหา

สวนใหญ คอ มารดามนำนมไมเพยงพอ (รอยละ 84.6)

ขาดทกษะและการกระตนในการดดนมมารดา จดทาอม

ใหทารกดดนมไมถกวธ มารดาขาดความมนใจและ

วตกกงวลในการดแลทารก

จากปญหาดงกลาว ทางหอผ ป วยจงระดม

ความคดเพอลดอปสรรคปจจยทเปนสาเหตของปญหา

และเพอใหมแนวปฏบตทางคลนก โดยการใชความรเชง

ประจกษทางการพยาบาลและผดงครรภแหงประเทศไทย

(The Thailand Center for Evidence Based Nursing

and Midwifery) และนำแนวปฏบตท พฒนาข นส

การปฏบตเปนระยะเวลา 3 เดอน

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

วตถประสงค

1. เพอเพมอตราการเลยงทารกดวยนมมารดา

2. เพอเพมระยะเวลาการเลยงทารกดวยนม

มารดา

3. มารดาหลงคลอดและเจาหนาท พงพอใจ

ตอการใชแนวปฏบตการสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา

กลมเปาหมาย

มารดาหลงคลอดปกตและมารดาผาตดคลอด

ทกราย พรอมทารก

วธดำเนนโครงการ

1. กำหนดประเดนปญหา

มารดาหลงคลอดทเขารบบรการในหอผปวย

พเศษ 5 ยงไมมความพรอมในการเลยงทารก มารดา

ขาดความมนใจโดยเฉพาะวธการใหทารกดดนม ทาอม

ในการใหนม การดแลเมอทารกรองไห แมวาจะมการให

ความรเกยวกบการเลยงทารกแลวกตาม นอกจากนน

มารดาขอนมผสมใหทารก เพราะคดวานมมารดามไมเพยงพอ

ทำใหมารดาไมไดรบการกระตนอยางตอเนอง นำนมจงมาชา

และมจำนวนนอย นอกจากนน จากการสำรวจสถานการณ

เกยวกบการจดการกบปญหาการเลยงทารกดวยนมมารดา

ตามการรบรของเจาหนาทผใหการดแลมความแตกตางกน

และขาดความตอเนองในการตดตามแกปญหา ทำให

การสงเสรมไมเปนไปตามมาตรฐานทกำหนด

2. การกำหนดปญหา

ทบทวนตวชวดคณภาพการพยาบาลเกยวกบ

อตราและรอยละ การเลยงทารกดวยนมมารดาทตองการ

ใหเกดขนภายหลงการใชแนวปฏบตทพฒนาขน คอ

2.1 ประสทธผลของการสงเสรมการเลยง

ทารกดวยนมมารดาเพมขน โดยกำหนดตวชวด คอ

อตราการเลยงทารกดวยนมมารดากอนจำหนายอยางนอย

รอยละ 80 และตอเนองเปนเวลาอยางนอย 4 เดอน

รอยละ 40

2.2 มา รด าหล ง คลอดพ งพอ ใ จต อ

การสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา

3. การสบคนหลกฐานอางอง

ทำการสบคนหลกฐานความร และงานวจ ย

จากบทความทางการแพทยและพยาบาลจากฐานขอมล

ทางคอมพวเตอร คำสำคญท ใชในการสบคน คอ

breastfeeding, insufficient milk supply, breast

engorgement, lactation, latch aid, increase milk

supply, duration of breastfeeding, education

ผลการสบคน มการวจยเชงทดลองจำนวน 4 เร อง

รายงานการวจยกงทดลอง 1 เรอง systematic review

จำนวน 2 เร อง การศกษาวจยไปขางหนา 3 เร อง

การศกษาเชงสำรวจ 2 เรอง การศกษาเชงพรรณนา

1 เรอง และแนวปฏบตทางคลนกในการสงเสรมการเลยง

ทารกดวยนมมารดาจากสถาบนตาง ๆ 3 สถาบน

4. การวเคราะหและประเมนหลกฐานความร

เพอประยกตใช

นำหลกฐานท สบคนมาไดท งหมดมาทบทวน

วเคราะห และประเมนความนาเช อถอ ตลอดจน

ความเหมาะสมสำหรบนำไปปฏบตตามเกณฑพจารณา

ตดสนคณภาพหลกฐานความรเชงประจกษของสถาบน

โจอนนาบรกส (The Joanna Briggs Institute, 2004)

5. การจดทำยกรางแนวปฏบตทางคลนก

5.1 พจารณาคณภาพและความเหมาะสม

ของแนวปฏบตโดยทมทปรกษาและพยาบาลของหอผปวย

พเศษ 5

5.2 เสนอรางแนวปฏบตและทำประชา-

พจารณ เพอรบฟงความคดเหนสำหรบนำมาปรบปรงแกไข

15

วารสารพยาบาลสวนดอก

5.3 ปรบปรงแนวปฏบตตามขอเสนอใหม

ความเหมาะสมในการนำไปใชในหอผปวย

5.4 ตรวจสอบคณภาพดานภาษาและความ-

เหมาะสมของแนวปฏบตโดยผทรงคณวฒ หลงจากนน

นำมาปรบปรงใหมความสมบรณยงขน

5.5 ทดสอบความเปนไปไดในทางปฏบต

โดยนำไปทดลองใชกบมารดาหลงคลอดจำนวน 5 ราย

6. การนำแนวปฏบตทางคลนกสการปฏบต

ประชมกำหนดขอตกลงและกำหนดขนตอนการใช

กำหนดใหเจาหนาทพยาบาลสขศกษาซงรบผดชอบ

การสอน ตดตาม ประเมนผลกอนและหลงการใชแนวปฏบต

บนทกชอมารดาหลงคลอดทมบตรอยดวยทกราย

ทใชแนวปฏบต บนทกแบบสอบถามและแบบฟอรม

การตดตามหลงจำหนายออกจากโรงพยาบาล (ด

รายละเอยดแนวปฏบตฯ ในภาคผนวก)

7. ประเมนผลลพธ

การประเมนผลมารดาหลงคลอดทเขารบการรกษา

ในหอผปวยพเศษ 5 ตงแตเดอนกมภาพนธ ถงมถนายน

2549 จำนวน 36 ราย ผลการศกษาเสนอในรปกราฟ

ประกอบคำบรรยาย โดยแบงเปน 2 สวน

สวนท 1 ขอมลสวนบคล พบวา มารดาสวนใหญ

อาย 21 - 30 ป รอยละ 58.3 และตงครรภครงแรก

รอยละ 63.9 มากกวาครงคลอดโดยวธธรรมชาต มลกษณะ

ของหวนมปกตรอยละ 83.3 มสทธในการลาคลอดไดนาน

3 เดอนรอยละ 72.2

สวนท 2 ขอมลเกยวกบผลการใชแนวปฏบต

ทางคลนกในมารดาหลงคลอด

ผลการวเคราะหขอมลและการอภปรายผล

แผนภมท 1 แสดงรอยละของทารกทเลยงดวยนมมารดาเพยงอยางเดยวระหวางอยในโรงพยาบาลตามอายทารก (วน)

16

อาย (วน)

รอยละ

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

แผนภมท 2 แสดงจำนวนรอยละของทารกจำแนกตามประเภทของนมมารดาและนมผสมตามอายทารก (สปดาห)

แผนภมท 3 แสดงจำนวนรอยละความพงพอใจของมารดาตอการสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดาของเจาหนาทพเศษ 5

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

จากแผนภมท 1 แสดงผลจากการใชแนวปฏบต

ทางคลนกในการสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา

ระหวางอยในโรงพยาบาล พบวา ทารกอายมากขน ความสามารถ

ในการเลยงทารกดวยนมมารดาเพยงอยางเดยวเพมขน

ตามลำดบ โดยกอนจำหนายออกจากโรงพยาบาลทารกไดรบ

นมมารดาเพยงอยางเดยวรอยละ 96.9

17

วารสารพยาบาลสวนดอก

อภปรายผล

การดำเนนโครงการโดยใชความรเชงประจกษ

เรองการสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา โดยพฒนา

ตามแบบของศนยความรเชงประจกษทางการพยาบาล

และผดงครรภแหงประเทศไทยและไดดำเนนโครงการ

นำไปสการปฏบตต งแตเดอน มนาคม - มถนายน

พ.ศ. 2549 มระยะเวลา 4 เดอน จำนวนมารดาเขารวม

โครงการ 36 ราย

ผลลพธของโครงการประเมนจากอตราและ

ระยะเวลาของการเลยงทารกดวยนมมารดาเพยงอยางเดยว

พบวา ขณะทารกอาย 1 วนปรมาณนำนมมารดาสวนใหญ

อยในระดบ 0 - 1 (เมอบบลานนมไมมนำนมไหลออกมา

- นำนมใส ๆ ไหลออกมา 1 - 2 หยด) ซงอยในระดบ

นอยกวาความตองการของทารก รวมกบมารดาออนเพลย

จากการคลอด จงตองการความชวยเหลอในการให

นมชงเสรมเปนคร งคราวในชวงกลางคน เม อไดรบ

การกระตนในการดดทถกตองบอยครงและสมำเสมอ

ชวยใหนำนมเพมขนอยางตอเนอง เพยงพอกบความตองการ

ของทารกไดตามลำดบ ซงจากแผนภมท 1 เมอทารก

อายมากขนปรมาณนำนมอยในระดบ 3 (เมอบบลานนม

นำนมไหลพงออกมา) อตราการเลยงทารกดวยนมมารดา

กอนจำหนายจากโรงพยาบาลเพมขนคดเปนรอยละ 96.9

ทงนช ใหเหนวา การใชแนวปฏบตดงกลาวชวยเพม

ความสามารถและทกษะการใหนมมารดา โดยเฉพาะมารดา

ทมบตรคนแรก การสนบสนนใหกำลงใจตดตามให

คำปรกษาอยางตอเนองระหวางอยโรงพยาบาล ชวยเพม

ความมนใจในการเลยงทารกดวยนมมารดาเพมขน

ผลการตดตามอยางตอเนอง เมอทารกอาย 1, 2,

4, 8 และ 16 สปดาห พบวา อตราการเลยงทารกดวยนม-

มารดาอยางเดยวมรอยละ 90.6, 85.3, 85.7, 67.6 และ

36.4 ตามลำดบ ซงในสปดาหท 16 ยงไมถงเปาหมาย

ทกำหนด คอรอยละ 40 ซงสามารถอธบายไดวา แนวทาง

การสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดาตองอาศย

การเตรยมความพรอมในมารดาตงแตระยะตงครรภ

จนถงระยะหลงคลอด โดยเฉพาะดานประโยชนของ

นำนมมารดา กำลงใจจากบคคลรอบขางโดยเฉพาะสาม

ครอบครว และบคลากรทางการพยาบาลในขณะทกลบ

ไปอยบาน แตเนองจากการตดตามแนวปฏบตการสงเสรม

มารดาทบาน พยาบาลตดตามไดเพยงโทรศพทสอบถาม

ปญหาเปนระยะ ๆ ซงคำแนะนำดานความรหรอการแกไข

ปญหาตาง ๆ ทมารดาประสบ อาจไมเพยงพอกบความ-

ตองการ รวมทงมารดาสวนใหญทำงานนอกบาน (รอยละ

83.3) และมสทธ ลาพกคลอดไดไมเกน 12 สปดาห

มากกวารอยละ 91.7

อยางไรกตาม ในการดำเนนโครงการการสงเสรม

การเลยงทารกดวยนมมารดาโดยใชความรเชงประจกษ

ซงไดดำเนนโครงการผานมาระยะหนง ถอเปนกาวแรก

ในการสงเสร มใหมารดาตระหนกถงความสำคญ

ของมารดา และทำใหเกดการประเมนปรมาณนำนม

การประเมนประสทธภาพการเลยงทารกดวยนมมารดา

มการบนทกและตดตามผลทเปนระบบชดเจนขน ซงหาก

มการดำเนนโครงการอยางตอเน อง คาดวาจะเกด

การพฒนาคณภาพดานการสงเสรมการเลยงทารกดวย

นมมารดายงขนตอไป

18

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

เอกสารอางอง

พกล นนทชยพนธ. (2546). การกำหนดปญหาทางคลนกเพอพฒนาคณภาพการปฏบตการพยาบาล. เอกสารประกอบ

การอบรมเชงปฏบตการเรอง การปฏบตการพยาบาลโดยอาศยความรเชงประจกษ, ศนยความรเชงประจกษทาง

การพยาบาลและผดงครรภแหงประเทศไทย คณะพยาบาลศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.

วรวรรณ แพทยหลกฟา. (2540). การเลยงบตรดวยนมแมของมารดาทเขารวมโครงการโรงพยาบาลสายสมพนธแม - ลก

โรงพยาบาลทงโพธทะเล จงหวดกำแพงเพชร. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาสาธารณสขศาสตร,

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สสณหา ยมแยม และคณะ. (2545). การพฒนารปแบบการใหคำแนะนำการเลยงดบตรดวยนมมารดา และการตดตาม

เยยมมารดาททำงานนอกบาน. รายงานวจย. เชยงใหม : คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

19

วารสารพยาบาลสวนดอก

ภาคผนวก

แผนภมแสดงขนตอนการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอสงเสรมการเลยงทารกดวยนมมารดา

มารดาหลงคลอด / ผาตดคลอด

มปญหาการเลยงทารกดวยนมมารดาหลงคลอด

วเคราะหปญหาจากประสบการณ /

สถานการณในหอผปวย

วเคราะหปญหาจากการทบทวนวรรณกรรม

วารสารตาง ๆ หนงสอ งานวจยทงในและตางประเทศ

กำหนดผลลพธในการพฒนาคณภาพ อตราและระยะเวลาการเลยงทารกดวยนมมารดา

กอนจำหนาย > 70%และตอเนองอยางนอย 4 เดอน > 40%ความพงพอใจของมารดา

สบคนหลกฐานความรและงานวจย

จากฐานขอมลตาง ๆ อยางเปนระบบ

วเคราะหและประเมนคณภาพงานวจย

สรางแนวปฏบตทางคลนก

พจารณาคณภาพและความเหมาะสม

ของแนวปฏบต

เสนอแนวปฏบตตอผทรงคณวฒ

เพอตรวจสอบคณภาพและความเหมาะสม

ในการนำไปใช

ปรบเปลยนแนวปฏบตตามความเหมาะสม

ฝกอบรมบคลากรในหอผปวย

เกยวกบการใชแนวปฏบต

ทดลองปฏบตในหอผปวย

นำแนวปฏบตไปใชกบมารดาหลงคลอด /

ผาตดคลอดทอยพรอมทารก

เกบรวบรวมขอมล

จากการใชแนวปฏบตและตดตามผล

ตดตามผลลพธอยางตอเนอง

มารดาหลงคลอด / ผาตดคลอด

- อตราการเลยงทารกดวยนมมารดากอนจำหนาย

- ระยะเวลาการเลยงดวยนมมารดาสปดาหท 1, 2, 4, 8 และ 16

- ความพงพอใจของมารดาตอแนวปฏบต

บคลากรผปฏบต

- ความพงพอใจตอการใชแนวปฏบต

- ความตอเนองและปญหาในการใชแนวปฏบต

20

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

¡ Ò Ã ¾ Ñ ² ¹ Ò á ¹ Ç » ¯ Ô º Ñμ Ô ¡ Ò Ã ¾ Â Ò º Ò Å · Ò § ¤ Å Ô ¹ Ô ¡à ¾ × è Í » é Í § ¡ Ñ ¹ ¡ Ò Ã Å × è ¹ Å é Á μ¡àμ Õ Â § ã¹¼ Ù é » è ÇÂÍÍà ì ⸻ Ô´ Ô ¡Ê ì

บปผา จนทรจรส * และคณะ **

* พยาบาลชำนาญการ ระดบ 8 งานการพยาบาลผปวยออรโธปดกส โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

** เจาหนาทหอผปวยออรโธปดกสชาย 1 งานการพยาบาลผปวยออรโธปดกส โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

หลกการและเหตผล

การล นลม ตกเตยงเปนตวช วดดานผลลพธ

(outcome indicator) ของคณภาพทางการพยาบาล และยง

สงผลดานลบตอคณภาพทางการพยาบาล ทำใหผปวย

และญาตเกดความไมมนใจในความสามารถของพยาบาล

ไมพงพอใจในบรการและนำไปสการฟองรอง การลนลม

ตกเตยงทำใหผปวยไดรบบาดเจบ ไมสขสบาย เพมอตรา

ปวย อตราตาย เพมขนตอนการตรวจวนจฉยการบาดเจบ

และร กษาการบาดเจ บท เก ดข น ทำให ระยะเวลา

ของการนอนในโรงพยาบาลนานข น มผลโดยตรง

ตอเศรษฐกจโดยรวมในระบบสขภาพ เปนสาเหตทำใหเกด

ความกลว ความเครยดในผปวย ครอบครว และผดแล

ผปวยออรโธปดกสเปนผปวยทมปญหาเกยวกบ

ระบบกระดก เอน ขอ และกลามเนอ ซงเปนระบบท

เกยวของและมความสำคญตอการเคลอนไหวของรางกาย

จากพยาธสภาพของโรค จงทำใหผปวยออรโธปดกส

ทกกล มอายมภาวะเส ยงสงตอการล นลม ตกเตยง

และการล นลม ตกเตยงยงสงผลเสยตอการรกษา

ผปวยออรโธปดกส ทำใหตองมการผาตดซำ บาดเจบ

และกลวการใชอปกรณชวยในการเดน

จากการรวบรวมอบตการณท ผานมา พบวา

การลนลม ตกเตยงเปนอบตการณทเปนปญหา โดยอยใน

สามอนดบแรก ถงแมวาผเกยวของไดแกไขแนวทาง

การดแลเพ อปองกนโดยทำการวเคราะหหาสาเหต

และจดทำแนวปฏบตมาตงแตป พ.ศ. 2544 และปรบปรง

มาโดยตลอด แตยงปรากฎวามผปวยเกดการลนลม

ตกเตยงอย อยางตอเน อง ดงน นงานการพยาบาล

ผปวยออรโธปดกสไดเลงเหนความสำคญของความ-

ปลอดภยของผปวย จงจดทำโครงการพฒนาแนวทาง

ปฏบตทางคลนกเพ อปองกนการล นลม ตกเตยง

ของผปวยตามขนตอนการพฒนาแนวปฎบตการพยาบาล

ทางคลนก (evidence-based practice guideline)

เพอพฒนาคณภาพการพยาบาลดานความปลอดภย

พฒนาหนวยงานไปสความเปนเลศทางวชาการ สามารถ

ปฏบตไดจรงในการปฏบตงานประจำวน ทำใหผปวย

และญาตเกดความไววางใจในบรการ

วตถประสงค

1. เพอลดอตราการลนลม ตกเตยง และลด

ระดบความรนแรงของการบาดเจบทเกดจากการลนลม

ตกเตยง

2. เพอใหผปฏบตงานมความพงพอใจในแนว

ปฏบตงาน

3. เพอศกษาปจจยทเกยวของกบการลนลม

ตกเตยงเพอเปนขอมลพนฐานในการศกษาในหนวยงาน

วารสารพยาบาลสวนดอก

ระยะเวลาในการดำเนนการ

มกราคม 2548 - กนยายน 2549

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. บคลากรพยาบาลไดเรยนรเกยวกบการนำผล

การวจยมาใชในการปฏบตงาน

2. การพ ฒนาค ณภาพการพยาบาลโดย

กระบวนการ evidence-based practice

3. ไดแนวปฏบตงานการปองกนการล นลม

ตกเตยงสำหรบใชในการดแลผปวยตอไป

ขนตอนการดำเนนโครงการ

กระบวนการพฒนาคณภาพการปฏบต งาน

โดยอาศยหลกฐานความรเชงประจกษ (evidence based

practice) แบงขนตอนการดำเนนงานออกเปน 2 ระยะ คอ

ระยะท 1 เปนการพฒนาแนวปฏบตทางคลนก และระยะ

ท 2 เปนการใชแนวปฏบตโดยใชรปแบบกระบวนการ

ปฏบตโดยอาศยหลกฐานความรเชงประจกษทเสนอโดย

ศนยความรเชงประจกษทางการพยาบาลและผดงครรภ

แหงประเทศไทย (Thailand centre for evidence

based nursing and midwifery : A collaborating

centre of the Joanna Briggs Institute, Adelaide,

Australia) มทงหมด 7 ขนตอน (พกล นนทชยพนธ,

2546) ดงตอไปน

ระยะท 1 การพฒนาแนวปฏบตงาน

1. กำหนดปญหาทางการปฏบตโดยการจด

ประชมผมสวนรวมของตวแทนหอผปวย ผบรหาร

และคณะกรรมการตาง ๆ ท ดแลผ ปวยท มปญหา

ระบบกระดก เอน ขอ และกลามเนอ จำนวน 8 หอผปวย

ในปลายป 2547 โดยประเดนพจารณาคอ การลนลม

ตกเตยงยงเปนอบตการณ 1 ใน 3 ทมผลลพธไมเปนท

พงพอใจ แนวทางปฏบตยงไมแนนอน ตรวจสอบไมได

และยงมอบตการณอยางตอเนองทสงผลลพธดานลบ

ตอคณภาพการพยาบาล ในทประชมจงลงความเหน

ใหเปนโครงการท ตองพฒนาแนวปฏบตทางคลนก

อยางเปนรปแบบ

2. การกำหนดผลลพธหรอการเปลยนแปลง

ทตองการ ภายหลงการดำเนนการตามแนวปฎบตแลว

โดยการทบทวนตวช ว ดท เก ยวของตอการปองกน

การลนลม ตกเตยงในโรงพยาบาล คอ

1) ประสทธผลของแนวทางปฏบตในการลด

การลนลม ตกตยง โดยกำหนดตวชวด คอ อตราการลนลม

ตกเตยง และความรนแรงของการบาดเจบทเกดจาก

การลนลม ตกเตยง

2) ความพงพอใจของผใชแนวทางปฏบต

โดยกำหนดตวช ว ด คอจำนวนและรอยละของผ ใช

แนวทางปฏบต ขณะเดยวกนไดสรางเครองมอวดผลลพธ

ไดแก แบบสำรวจอตราการลนลม ตกเตยง ความรนแรง

และลกษณะของการลนลม ตกเตยงในผปวยออรโธปดกส

แบบสำรวจความคดเหนของพยาบาลผทดลองใชแนวปฏบต

การพยาบาลเพอปองกนการลนลม ตกเตยงในผปวย

ออรโธปดกส และเรมตดตามอบตการณจากเครองมอ

ทสรางขนตงแตมกราคม 2548

3. ส บค นหล กฐาน โดยห วหน าโครงการ

ไดมอบหมายใหทมพฒนาแนวปฏบตทกคนเรมสบคน

ขอมลการปฏบตทเปนเลศประเภทตาง ๆ จากฐานขอมล

อเลกทรอนกส การสบคนดวยมอจากวารสารในหองสมด

การตดตอกบผวจยหรอผเช ยวชาญเปนการสวนตว

ทำการบนทกหลกฐานการสบคน โดยมรายละเอยด

ของแหลงขอมลทสบหามาได วน เดอน ปท สบคน

และเพอลดการสบคนซำซอนกน มอบหมายใหเลขา

รวบรวมขอมลหลกฐาน โดยในการสบคนขอมลหลกฐาน

ใชคำสำคญคอ falls prevention, falls guideline, falls

22

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

in hospital, falls prevention intervention, falls risk,

falls in acute care

จากการรวบรวมงานวจยจากทมพฒนาแนวปฏบต

การพยาบาลทางคลนกในการปองกนการลนลม ตกเตยง

ในผปวยออรโธปดกสไดงานวจย คอ

3.1 การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ

(systematic review) 1 งานวจย

3.2 แนวปฏบตทพฒนาจากงานวจย 3 ฉบบ

3.3 โครงการลดการล นล ม ตกเต ยง

(reducing patient falls project) 1 โครงการ

3.4 แนวทางท เปนกลยทธในการปองกน

การลนลม ตกเตยงจากการทบทวนงานวจย 4 ฉบบ

4. การว เคราะหและประเม นคณภาพของ

หลกฐานอางองใหมความเหมาะสมกบหนวยงาน ม

ความประหยดและคมคา คมทน โดยทมพฒนาไดตกลง

พฒนาแนวปฏบตจากงานวจยทเปนการทบทวนวรรณกรรม

อยางเปนระบบ ซงผานการประเมนคณภาพในการนำไปใช

ในผปวยออรโธปดกสแลว (บปผา จนทรจรส, 2546)

โดยไดทำการเรยบเรยงหลกฐานขอมลโดยจำแนกตาม

ผแตง / ป วธวจย ประชากร / กลมตวอยาง ระดบ

ความนาเช อถ อและคณภาพของหลกฐานอางอง

ตามเกณฑของ National Health and Medical Research

council (1995) ขอเสนอแนะ และตรวจสอบความถกตอง

ครบถวนจากอาจารยทปรกษา โดยทมพฒนาไดศกษาลวงหนา

เพอนำไปแบงระดบของการนำไปใชตามเกณฑการประเมน

ข อเสนอแนะของการนำไปใช ท เสนอโดยสถาบน

โจอนนาบรกส (The Joaana Briggs Institute, 2004)

สวนแบบประเม นภาวะเส ยงตอการล นลม

ตกเตยงจากการประชมของฝายการพยาบาล ไดพฒนา

เครองมอประเมนภาวะเสยงตอการลนลม ตกเตยง

เพ อใชในการคดกรองผ ปวยโดยเปนการประยกต

แบบประเมนภาวะเสยงตอการลนลม ตกเตยงในผปวย

ออรโธปดกสท พฒนาโดยใชกระบวนการนำผลวจย

มาใชของบปผา จนทรจรส (2546) ซงผานการตรวจสอบ

จากผ ทรงคณวฒและมคาความสอดคลองตรงกน

ของผประเมนเทากบ .87 รวมกบการวเคราะหอบตการณ

และงานวจยทเกยวของ เพอใหไดเครองมอทมมาตรฐาน

และสามารถใชประเมนผปวยทกกลมเปาหมายในโรงพยาบาล

5. ยกรางแนวปฏบตตามหลกฐานอางองทเลอก

โดยผรบผดชอบโครงการและเลขาทำการยกรางแนวปฏบต

โดยนำผลการพจารณาของผรวมปฏบตมาเปนแนวทาง

รวมกบหลกฐานอางองและการประเมนหลกฐานความร

เชงประจกษ รวมถงแนวปฏบตเดมทตวแทนผปฏบตงาน

จากทกหอผปวยทเกยวของไดพฒนาและใชเปนแนวทาง

เพอปองกนการลนลม ตกเตยง ซงไดมาจากการวเคราะห

อบตการณลนลม ตกเตยง และเหนวาเปนแนวทางทไดผล

ในระดบหนง ทำการยกรางแนวปฏบตทางคลนก โดยม

ขนตอนสำคญดงน

5.1 การพมพแนวปฏบตทางคลนก

5.2 การตรวจสอบคณภาพเชงเนอหา ภาษา

รปแบบของแนวปฏบตโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน โดยเปน

อาจารยพยาบาล 1 ทาน พยาบาลทเชยวชาญทางออรโธปดกส

1 ทาน และอาจารยแพทยทางออรโธปดกส 1 ทาน

5.3 การทดสอบความเปนไปไดทางปฏบต

โดยนำไปทดลองใชกบหอผปวยทเปนหอผปวยนำรอง

จำนวน 3 หอผปวย คอหอผปวยออรโธปดกสชาย 1

หอผปวยออรโธปดกสหญง 3 และหอผปวยพเศษ 8

เปนเวลา 2 สปดาห

6. สำรวจความคดเหนจากผ ใชแบบสำรวจ

ความคดเหน พบวา พยาบาลผทดลองใชทงหมด 38 ราย

เหนวา

6.1 แนวปฏบตมความงายตอการทำงาน

ประจำวนถงรอยละ 100

23

วารสารพยาบาลสวนดอก

6.2 แนวปฏบตมความสะดวกในการนำไปใช

ในระดบปานกลางรอยละ 60.53 และในระดบมาก

รอยละ 39.47

6.3 แนวปฏบตมประสทธภาพในระดบ

ปานกลางรอยละ 57.89 และในระดบมากรอยละ 36.84

6.4 ผปฏบตงานมความพงพอใจในระดบ

ปานกลางรอยละ 84.21 พงพอใจระดบมากรอยละ 13.16

และไมพงพอใจคดเปนรอยละ 2.63

6.5 ในการนำแนวปฏบตไปใช พยาบาล

ผทดลองใชเหนวา ไมมอปสรรคและปญหารอยละ 55.26

และมปญหาและอปสรรครอยละ 39.47 นอกจากน

ยงไมมคำตอบรอยละ 5.26 โดยอปสรรคทเสนอแนะนน

เกยวกบ 1) การประเมนนนเครองมอมความไวสง

2) เกณฑไมครอบคลม 3) ประเมนยาก 4) ปจจยทเกยว

กบสภาพการทำงานของรางกายผดปกต ใหมการเพมเตม

โดยใหใชคำทสองาย เพอสะดวกในการประเมน และ

ผปฏบต 7 รายเหนวา เปนการเพมงานเขยน นอกจากน

ผปฏบตเหนวา ควรมการกำกบดแลใกลชด เพอให

สามารถนำแนวปฏบตไปสการปฏบตจรง

7. นำผลทไดมาปรบปรงและสรปผล จดทำ

แนวปฏบตทางคลนกฉบบสมบรณ ประกอบดวย

- การพทกษสทธผปวยและจรยธรรม

- การประเมนภาวะเส ยงตอการล นลม

ตกเตยง

- การจดกจกรรมเพอปองกนการลนลม

ตกเตยง

- การให ความร เก ยวก บการป องก น

การลนลม ตกเตยง

- การดแลอยางตอเนอง

- การพฒนาคณภาพการบรการ

ระยะท 2 การนำแนวทางปฏบตไปใชในการ

ปฏบตงานจรง

1. การวางแผนการนำไปใช ไดแก

1.1 กำหนดหอผปวยทจะนำแนวทางปฏบต

ไปใช คอหอผปวยในงานการพยาบาลผปวยออรโธปดกส

ทงหมด 8 หอผปวย

1.2 ประสานงานกบคณะกรรมการพฒนา

บคลากรในการจดอบรม เพ อใหความร และเพ ม

ความตระหนกแกบคลากรทเกยวของทงหมด 5 ครง

แบงเปนระดบวชาชพ 3 ครง และตำกวาวชาชพ 2 ครง

โดยใหความรเกยวกบ

- ความหมายและลกษณะของการลนลม

ตกเตยง

- ปจจยทมผลตอการลนลม ตกเตยง

- แบบประเมนภาวะเส ยงตอการล นลม

ตกเตยงและการพฒนา

- การป องก นการล นล ม ตกเต ยงใน

โรงพยาบาล

- แนวคดเก ยวก บกระบวนการนำผล

การวจยมาใชตามแนวปฏบตของงาน

การพยาบาลผปวยออรโธปดกส โรงพยาบาล

มหาราชนครเชยงใหม

1.3 การจดเตรยมวสดอปกรณ เพออำนวย

ความสะดวกในการปฎบตงาน ไดแก แนวปฏบตงาน

และคมอการใชแบบประเมนภาวะเสยงตอการลนลม

ตกเตยง ปายหนาเตยงเพอสอสารแกบคลากร ผปวย

และญาต

1.4 การประสานงานกบหวหนาหอผปวย

ในการขอความรวมมอและตดประกาศในการใชแนว

ปฏบตงาน

24

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

2. การใชกลยทธเพ อกระต นใหบคลากรใช

แนวปฏบต ไดแก

2.1 การจดบอรดใหความรในทกหอผปวย

2.2 การตดประกาศขอความรวมมอใชแนว

ปฏบตงาน

2.3 การนำปญหาผปวยทมภาวะเสยงสง

เข าส การ pre-conference ทกว น โดยเร มจาก

คณะกรรมการประกนคณภาพการพยาบาลประจำหอผปวย

3. การตรวจสอบกระบวนการและการคงไว

ซงการปฏบตในงานประจำวน โดยทำการสมตรวจรายงาน

ผปวยตามแบบสำรวจการปฏบตตามแนวทางในแตละ

หอผปวย หากพบปญหาในหอผปวยทไมปฏบตตาม

แนวทาง ทมพฒนาจะเขาชแจงเพอทำความเขาใจแก

บคลากร และสอบถามอปสรรคและปญหาในการประชม

ของทกหอผปวย

4. การตดตามและประเมนผลลพธในการดำเนน

งาน นำอปสรรคปญหาตลอดจนอบตการณการลนลม

ตกเตยง มาวเคราะหและหาแนวทางแกไขทกเดอน

ผลลพธในการดำเนนงาน

1. อตราการเกดอบตการณการลนลม ตกเตยง

เฉลยตอเดอน ลดลงจาก 0.89 เปน 0.40 ลดลงรอยละ 55

และจำนวนรายของอบตการณตอเดอน ลดลงจาก 26 ราย

(9 เดอนกอนใชแนวแนวปฏบต) เปน 16 ราย (12 เดอน

หลงใชแนวปฏบต) ลดลงคดเปนรอยละ 38 โดยแยกเปน

7 หอผปวยทมอบตการณกอนและหลงใชแนวปฏบตดงน

2. สามารถลดระดบการบาดเจบจากอบตการณ

ไดมากกวารอยละ 50

3. สำรวจความคดเหนจากพยาบาลผใชทงหมด

จำนวน 76 คน ตามแบบสำรวจความคดเหนภายหลง

นำแนวปฏบตไปใช 1 ป พบวา

3.1 แนวปฏบตมความงายตอการทำงาน

ประจำวนถงรอยละ 80.26 งายมากรอยละ 19.74

3.2 แนวปฏบตมความสะดวกในการนำไปใช

คดเปนรอยละ 55.26 และในระดบมากรอยละ 44.74

3.3 แนวปฏบตมประสทธภาพในการปองกน

การลนลม ตกเตยงเมอนำไปใช คดเปนรอยละ 68.42

และมประสทธภาพมากรอยละ 31.58

3.4 พยาบาลผใชมความพงพอใจถงรอยละ

80.26 และพงพอใจมากรอยละ 19.74

3.5 ในการนำแนวปฏบตไปใช พยาบาลผใช

เหนวา ไมมอปสรรคและปญหารอยละ 65.79 ม

อปสรรคและปญหารอยละ 34.21 โดยมอปสรรค

และปญหาเกยวกบ

1) ผปวยทมปญหาการเปลยนแปลงการรบร

จะใหการดแลยาก รวมถงผปวยทไมตระหนกและดอ

2) ภาระงานมากและมงานอนทมความรบดวน

อยมาก

3) เครองมอมความไวสง

4) ปญหาดานสงแวดลอมทเปลยนแปลง

ยาก

5) การทำใหบคลากรตระหนกตลอดเวลา

เปนเรองยากเนองจากมหลายระดบ

หอผปวยและจำนวนอบตการณ A B C D E F G

กอนใช 11 2 7 1 1 1 3

หลงใช 2 1 11 0 0 0 2

25

วารสารพยาบาลสวนดอก

4. ปจจยทเก ยวของกบการลนลม ตกเตยง

โดยผปวยทลนลม ตกเตยงเกอบทงหมดมปญหาเกยวกบ

ปจจยภายในดานการเคลอนไหว ไดแก ออนเพลยมาก

ขาออนแรง ใชอปกรณชวยในการเดน รองลงมาคอ

ตองการความชวยเหลอในการขบถาย ไดรบยาทมผลทำให

งวงซม มอาย ≥ 60 ปหรอเปนเดก มการเปลยนแปลง

การรบร และมประวตล นลม ตกเตยง ตามลำดบ

โดยผปวยสวนใหญมหลายปจจยรวมกน และมปญหา

เกยวกบปจจยภายนอก ไดแก เกาอชำรด พนหองลน

และพนหองนำเปยก

เอกสารอางอง

งานการพยาบาลผปวยออรโธปดกส. (2543 - 49). รายงานอบตการณ. ไมไดพมพเผยแพร, ฝายการพยาบาล โรงพยาบาล

มหาราชนครเชยงใหม คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

พกล นนทชยพนธ. (2546). เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการเรอง การปฏบตการพยาบาลโดยอาศยความรเชงประจกษ.

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

บปผา จนทรจรส. (2546). การพฒนาแบบประเมนภาวะเสยงตอการลนลม ตกเตยงในผปวยออรโธปดกส. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

Brians, L. K., Alexander, K., Grota, P., Chen, R. W. H. & Dumas, V. (1991). The development of the RISK

tool for fall prevention. Rehabilitation Nursing, 16, 67 - 69.

Cohen, L., & Guin, P. (1991). Implementation of patient fall prevention program. Journal of Neuroscience

Nursing, 23, 315 - 319.

Evans, D., Hodgkinson, B., Lambert, L., Wood, J., & Kowanko, I. (1998). Falls in acute hospitals: A systemic

review. The Joanna Briggs Institute for Evidence Based Nursing and Midwifery. Retrived April 22,

2002, from: http//wwwJoannabriggs.Edu.au/FALLS/fallsreview.pdf

Hendrich, A., Nyhuis, A., Kippenbrock, T., & Soja, M. E. (1995). Hospital falls: development of Predictive

model for clinical practice. Applied Nursing Research, 8, 129 - 139.

Joint Commission on Acreditation of Healtcare Organization. (1996). Meeting JCAHO Goals. Retrived July

23, 2005 from: http//www.cdh.org/AboutUs.aspx?=9306

Joint Commission on Acreditation of Healthcare Organization. (2004). Clinical Guideline. Retrived July 27,

2005 from: http//www.edqual.com/Emergency_Department_Consultants/JCAHO_2004

26

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

â ¤ à § ¡ Ò Ã ½ Ö ¡ ¤ Ç Ò Á á ¢ ç § á à § ¢ Í § ¡ Å é Ò Á à ¹ × é Í Ë Ò Â ã ¨ · Õ è à » ç ¹ Í Ñ Á ¾ Òμã¹¼ Ù é» è ǺҴਠçºä¢Ê ѹËŠѧÃд ÑºÊ Ù§

(Ventilatory Muscle Training : VMT)

เจาหนาทหอผปวยออรโธปดกสหญง 2 *

* หอผปวยออรโธปดกสหญง 2 งานการพยาบาลหอผปวยออรโธปดกส โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

หลกการและเหตผล

การบาดเจบไขสนหลงเปนอบตเหตทรายแรง

กอใหเกดอาการอมพาตตามมา อาการมากทสดไดแก

อาการอมพาตไขสนหลงท งตว ทำใหกลามเน อท ใช

ในการหายใจเปนอมพาตหรอออนแรงลง ผปวยไมสามารถ

หายใจไดอยางเพยงพอ แพทยตองใสทอชวยหายใจ

และเครองชวยหายใจเพอชวยชวตผปวย ตลอดเวลาทใช

เครองชวยหายใจ ผปวยมโอกาสเกดภาวะแทรกซอน เชน

ภาวะปอดแฟบ ปอดอกเสบ หรอหลอดลม (trachea) ทะล

เนองจากทอชวยหายใจกดหลอดลม จงทำใหผปวยสำลก

เอาเศษอาหารและนำเขาสปอด โรคแทรกซอนดงกลาว

เปนสาเหตหลกทำใหอตราตายของผปวยเพมขน (Michan,

Michel & Westbrook, 1980) สวนใหญผ ปวย

ทรอดชวตตองใชเครองชวยหายใจเปนเวลานาน จงทำให

กลามเนอหายใจเคยชนการพงพาเครองชวยหายใจ จนกระทง

มอาการออนแรงมากขนและคอย ๆ ลบลงทละนอย

ผปวยจะตดเครองชวยหายใจ และเลกใชเครองชวย

หายใจไดยาก หรอไมสามารถเลกใชเครองชวยหายใจได

จนเสยชวตในทสดเพราะภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทเกดขน

ลทและแบรดเลย (Lieth & Bradley, 1976)

แนะนำวา ผปวยอมพาตไขสนหลงระดบสง พรอมทจะ

เลกใชเครองชวยหายใจได ตองมการปรบปรงความแขงแรง

และความทนทานของกลามเน อท ใช ในการหายใจ

ซงสามารถประเมนไดดวยคาความจของปอด (force vital

capaity : FVC) และมผลการวจยทเกยวของกบการฝก

กลามเนอชวยในการหายใจ สรปไดวา หลกการของการฝก

กลามเนอในการหายใจเขาและหายใจออกเพอใหมความ

แขงแรง ทนทาน และมพละกำลง สามารถฝกไดเหมอน

การฝกความแขงแรงของกลามเนอโครงรางของนกกฬา

(Boutellier et al., 1992; Boutellier and Piwko, 1992;

Boutellier, 1998) จงมความเปนไปไดในการวางแผน

ฝกความแขงแรงของกลามเนอหายใจใหทำงานหนก

(work load) โดยจดโปรแกรมใหมชวงออกกำลง

ชวงเวลาพก จำนวนครงททำซำกน และการเพมอตรา

ความกาวหนาในการออกกำลง

รทชก ไวสแมน เอลมนอฟ และคณะ (Rutchik,

Weissman, Almenoff & et. Al., 1998) ไดศกษาผล

ของการฝกความแขงแรงของกลามเนอแบบเฉพาะท

พบวา เมอใชแรงตานในขณะหายใจเพมขนและคงอย

ในระยะเวลาหน ง จะทำใหผ ปวยใชความพยายาม

ในการหายใจเขามากขน ทำใหกลามเนอหายใจแขงแรง

ทนทานมากขน และพบวากลามเนอหายใจสามารถ

ปรบตวในทางบวกตอการฝกหดการทำงานเฉพาะทไดดขน

นอกจากน ไดมการทดลองนำวธการฝกความแขงแรง

ของกลามเนอทใชในการหายใจเขาดวยการใชแรงตาน

ในการหายใจเขา (inspiratory muscle resistive

breathing) ในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง โรคกลามเนอลบ

โรคกระดกสนหลงโกงคดอยางรนแรง กลมอาการ acid

maltase deficiency อาการอมพาตไขสนหลง โรค cystic

วารสารพยาบาลสวนดอก

fibrosis และโรคปอดเรอรง โดยพบประโยชนของการฝก

ความแขงแรงของกลามเนอหายใจ จะเกดขนเมอออกกำลง

ได 15 - 30 นาทตอวนเปนเวลานาน 4 - 8 สปดาห

เนองจากพยาบาลมบทบาทสำคญในการดแล

ทางเดนหายใจของผปวยอมพาตไขสนหลงระดบสง

อยางใกลชด นบตงแตการประเมนระบบทางเดนหายใจ

เมอแรกรบผปวย การชวยเหลอแพทยขณะเจาะคอ

การดดเสมหะ การประเมนสภาพปอดขณะใชเครองชวย

หายใจ การปรบตงเครองชวยหายใจใหเหมาะสมกบผปวย

แตละราย การจดทานอนเพ อระบายเสมหะ และ

การพยาบาลเพอใหผปวยสามารถเลกใชเครองชวยหายใจได

ดงนนการฝกความแขงแรงของกลามเนอหายใจในขณะท

ผปวยอมพาตไขสนหลงระดบสงทใชเครองชวยหายใจ

จงเปนหนาทของพยาบาลในการสงเสรมความแขงแรง

และความทนทานของกลามเนอชวยหายใจ เปนการเตรยม

ความพรอมของผปวยกอนการเลกใชเครองชวยหายใจ

ลดภาวะแทรกซอนของระบบทางเดนหายใจ ชวยใหผปวย

สามารถเลกใชเครองชวยหายใจไดเรวขน ไมกอความทกข-

ทรมาน และทำใหคณภาพชวตของผปวยดขนขณะอย

ในระหวางการเลกใชเครองชวยหายใจ

วตถประสงค

1. เพอเพมคาความจปอด (FVC) ซงทำใหผปวย

อมพาตไขสนหลงระดบสง มความสามารถในการหายใจ

เพมขน กลามเนอหายใจแขงแรงและมความทนทานมากขน

2. เพอเตรยมความพรอมกอนการเลกใชเครอง-

ชวยหายใจ ซงสงผลใหเลกใชเครองชวยหายใจเรวขน

ตวชวด

1. ประสทธภาพการเพมคาความจปอดเพมขน

จนถงเปาหมาย 15 cc / kg 100%

2. ผปวยทไดรบการฝกความแขงแรงของกลาม-

เนอชวยหายใจสามารถหยาเครองชวยหายใจได 100%

การดำเนนการ

1. ตงแต พ.ศ. 2539 - พ.ศ. 2545 ฝกความ-

แขงแรงของกลามเนอชวยหายใจ โดยใชเครองชวยหายใจ

แบบควบคมความดน ซงมแนวทางปฏบตดงตอไปน

1.1 ปรบปม expiratory time control

ใหอยดานขวาสดเพอใหเปนการหายใจ

แบบ assist

1.2 ต งกานความไว (starting effort)

เทากบ -2 cmH2O (12 นาฬกา) เลอน

ทางดานหลงของเคร อง คาความไว

ของเครองมากเทากบ -1.5, -1, -0.5

cmH2O (9 - 11 นาฬกา) ผ ป วย

สามารถกระตนเครองไดงาย ความไว

เครองทเวลานอยทสดทผปวยสามารถ

ดงเครองได ทำ 2 นาท วนละ 2 ครง

เพมเปน 5, 10, 15…, นาท 30 นาท

เพ มความไวข นอก 30 นาท เล อน

starting effort ไปจนถง 15.00 น.

และทำครบ 30 นาท หากคา FVC

ยงไมถงเปาหมาย กใหทำตอไปเรอย ๆ

จนกวาจะประเมน FVC ไดถงเปาหมาย

1.3 ดดเสมหะกอนทำ VMT วดสญญาณชพ

กอนทำ ขณะทำ และหลงทำ VMT

สญญาณชพทแสดงวาพลงงานทใชใน

การหายใจมากเกนไปและผปวยเรมออนลา

หรอไม โดยอาการเหลานจะบงบอกวา

ควรฝกหดตอไปหรอหยดการฝก ไดแก

- RR มากกวาหรอเทากบ 30 - 35 ครง

ตอนาท หรอนอยกวา 10 ครงตอนาท

- หายใจผดปกต การเคลอนไหวซโครง

และหนาทองไมประสานกน ใชกลาม-

เนอเสรมการหายใจออก

28

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

- BP คา systolic เปลยนแปลงจาก

คาปกตของผปวย มากกวาหรอเทากบ

20 mmHg

- HR มคาเปลยนแปลงจากคาปกต

ของผ ป วยมากกวาหรอนอยกวา

20 ครง / นาท

- วตกกงวล กระวนกระวาย สบสน

ง วงซ ม หร อมอาการบงบอกถง

hypoxemia หรอ hypercapnia

- คาความอมตวของออกซเจนในเลอด

ลดลง

2. พ.ศ. 2546 ไดมการปรบปรงกระบวนการฝก

ความแขงแรงของกลามเนอชวยหายใจ โดยใชเครองชวย-

หายใจแบบควบคมปรมาตร ซงมแนวทางปฏบตดงตอไปน

2.1 ประเมนความพรอมของผปวยและวด

force vital capacity ของผ ป วย

ทเร มตน แจงใหผปวยทราบ และตง

เปาหมายใหผปวย เหมอนกบการฝก

โดยใช Bird’s respirator

2.2 การปรบต งเคร องโดยเลอก mode

spontaneous และต ง pressere

trigger โดยเรมจากจดทผปวยสามารถ

กระตนใหเครองทำงานไดทกครง (-1, -2 ,

-3 CM H2O)

2.3 ฝกทำวนละ 2 ครง เชาและบาย

2.4 ระยะเวลาในการเรมฝกเรมตนจาก 5 นาท

และเพมขนทกวน วนละ 5 นาท จนถง

30 นาท และกลบมาเพม pressere

trigger ขนเรอย ๆ

2.5 Monitor vital signs > oxygen sate-

ration กอนฝก ระหวางฝก และหลงฝก

2.6 วด fored vital capacity ของผปวย

ทกวน หลงฝก 15 นาท จนกวาจะได

ถงเปาหมายท ต งไว คอ 15 ซซตอ

นำหนกตวเปนกโลกรม ซ งแสดงถง

ผปวยมกลามเนอหายใจทแขงแรงและ

ทนทานพอในการเลกใชเครองชวยหายใจ

หมายเหต การฝกโดยใช volume ventilator เครองจะ

back up เปน mode SIMV และ CMV ถาผปวย

ไมสามารถกระตนการทำงานของเครองเองได

แนวปฏบต / คมอ / มาตรฐานการพยาบาลทเกยวของ

แนวปฏบตในการฝกความแขงแรงของกลามเนอ

หายใจขณะทผปวยใชเครองชวยหายใจ มรายละเอยดดงน

1. ผ ปวยอมพาตไขสนหลงระยะแรก มคา

ความจปอดอยระหวาง 0 - 200 มล. การปรบตงเครอง-

ชวยหายใจจะเปนแบบควบคม (control mandatory

ventilation) โดยเครองชวยหายใจจะทำงานใหออกซเจน

อยางสมำเสมอ ในปรมาตรและความดนและอตราทตงไว

2. เมอผปวยมอาการของโรคคงท ผลเอกซเรย

ปอดปกต ผปวยไมมไข พยาบาลควรเรมการฝกหด

การหายใจโดยปรบเครองชวยหายใจใหเปนแบบ assist

แลวปรบกานความไวของเคร องชวยหายใจใหลงมา

ดานหลงของเครองชวยหายใจ โดยใหคาความไวอยท

-0.2 cmH2O กระตนใหผปวยสดหายใจเขา ไหลผปวย

จะยกขนเลกนอย ขณะเดยวกนใหพยาบาลใชมอกด

หวไหลผปวยลงมาเบา ๆ เปนแรงตานใหผปวยเปนระยะ ๆ

ทกครงการหายใจ หรอจะกระทำเพอกระตนใหผปวย

หายใจเขาแรง ๆ เมอสงเกตเหนผปวยใชความพยายาม

ในการหายใจเขาลดลง

3. ระยะเวลาในการฝ กความแข งแรงของ

กลามเนอชวยหายใจ ใชเวลา 2 นาท วนละ 2 ครง วนตอไป

จะเพมเวลาขนเปนวนละ 5 นาท ไปเรอย ๆ จนครบ 30 นาท

ปรบคาความไวของเครองพรอมทงเวลาในการฝกความแขงแรง

ของกลามเนอฯ เพมขนเรอย ๆ ดงโปรแกรมการฝก

ความแขงแรงของกลามเนอหายใจ (ตารางท 1)

29

วารสารพยาบาลสวนดอก

4. ประเมนสญญาณชพ คาความอมตวของ

ออกซเจน ระหวางและหลงการฝกความแขงแรง

ของกลามเนอหายใจ

5. ประเม นค าสมรรถภาพของการหายใจ

หรอคาความจปอดทกวน หลงการฝกความแขงแรง

ของกลามเนอหายใจประมาณ 15 นาท

6. ขณะททำการฝกความแขงแรงของกลามเนอฯ

ควรสงเกตอาการตอไปน เมอเกดขน ตองหยดการฝก

ความแขงแรงของกลามเนอหายใจทนท ไดแก

- อตราการหายใจมากกวา 30 - 35 ครง

ตอนาท คาความอมตวของออกซเจนลดลง

- อตราการเตนของหวใจมากกวาคาปกต

ของผปวย 20 ครงตอนาท หรอมากกวา

100 ครงตอนาท มการเตนของหวใจผดปกต

มอาการเจบหนาอก

- คาความดนโลหตสงหรอตำกวาคาปกต

ของผปวย 20 มม. ปรอท

- มการเปลยนแปลงของระบบประสาท เชน

ความวตกกงวล กระวนกระวาย สบสน

หรอมอาการงวงนอนผดธรรมดา ซงเปน

ภาวะบงชถงภาวะออกซเจนในเลอดตำ

หรอมคารบอนไดออกไซดมากเกนปกต

7. ดแลผ ป วยโดยการให พ กและประเม น

ความพรอมในการฝกกลามเนอหายใจฯ ทตงคาความไว

ของเครองชวยหายใจตำ และเพมความไวของเครองชวย

หายใจเพมขนเรอย เชนเดยวกบระยะเวลาทเพมขนเรอย ๆ

อกครงหนง

8. ตดตามประเมนคาความจปอด เมอไดเทากบ

15 ซซ. ตอนำหนกตว 1 กก. หมายถงผปวยมสมรรถภาพ

ของกลามเนอหายใจทแขงแรงทนทาน พรอมทจะเลกใช

เครองชวยหายใจ โดยวธ T -piece

วธการเกบขอมล

บนทกคาความจปอดกอนการฝกหดความแขงแรง

ของกลามเนอชวยหายใจ และหลงการฝกหดความแขงแรง

ของกลามเนอชวยหายใจ

Ventilator setting

Mode Staring effort

Assist

Assist

Assist

Assist

Assist

Assist

Assist

Assist

Assist

0 - 200

200 - 300

300 - 400

400 - 500

500 - 600

600 - 700

700 - 800

800 - 900

900 - 1,000

2 - 30

5 - 30

5 - 30

5 - 30

5 - 30

5 - 30

5 - 30

5 - 30

5 - 30

-0.2

-0.5

-1

-1.5

-1.75

-2

-2.5

-2.75

-3

10.00 น., 14.00 น.

ของทกวน

สมรรถภาพการหายใจ

/ ความจปอด

ระยะเวลา

ฝกหด / นาท

เวลาฝก (นาฬกา) FVC หลงฝกหด

1 ครง / วน

ตารางท 1 โปรแกรมการฝกความแขงแรงของกลามเนอหายใจ

30

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

ผลลพธตามตวชวด

ต งแตเดอนมกราคม พ.ศ. 2546 ถงเดอน

พฤษภาคม 2549 มผปวยอมพาตกลามเนอชวยหายใจ

ทไดรบการใสทอหายใจและใชเครองชวยหายใจจำนวน

11 ราย ทกรายไดรบการฝกหดความแขงแรงของกลามเนอ

ชวยหายใจโดยใชโปรแกรม VMT และสามารถหยา

เครองชวยหายใจได สามารถเพมประสทธภาพความจปอด

ไดตามเปาหมาย 15 cc / kg ทกรายดงกราฟ

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบพระคณ ดร. ลดดาวลย สงหคำฟ

รองหวหนาฝายการพยาบาลดานบรหาร โรงพยาบาลมหาราช-

นครเชยงใหม เปนอยางสงทกรณาใหคำปรกษาและ

ขอเสนอแนะในการทำโครงการครงน

เอกสารอางอง

Leith, B. & Bradly, M. (1976). Ventilatory muscle strength andvendurance. Journal Apply Physiology, 41,

508 - 516.

McMichan, J. C., Michel,vL. & Westbrook, P. R. (1980). Pulmonary dysfunction following traumatic

quadriplegia. JAMA, 243(6), 528 - 231.

Rutchik, A., Weissman, A. R., Almenoff, P. L. & et al. (1998). Resistive inspiratory Muscle training in

subjects with chronic cervical spinal cord injury. Archeive Physiological Medicine Rehabilitation,

73(3), 273 - 277.

Boutellier, U. (1998). Respiratory muscle fitness and exercise endurance in healthy humans. Med. Sci. Sports

Exerc., 30, 1169 - 1172.

Boutellier, U., Buchel, R., Kundert, A., and Spengler, C. (1992). The respiratory system as and exercise

limiting factor in normal trained subjects. Eur. J. Apply. Physiol. Occup. Physiol., 65, 347 - 353.

Boutellier, U and Piwko, P. (1992). The respiratory system as and exercise limiting factor in normal sedentary

subjects. Eur. J. Apply. Physiol. Occup. Physiol., 64, 145 - 152.

31

FVC (cc)

วารสารพยาบาลสวนดอก

* พยาบาลระดบ 6 หอผปวยหนกทารกแรกเกด งานการพยาบาลผปวยกมารเวชศาสตร โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

** หวหนาหอผปวยหนกทารกแรกเกด งานการพยาบาลผปวยกมารเวชศาสตร โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

การพฒนาแนวปฏบตทางคลนก

เรองการดแลผวหนงทารกแรกเกด

นงลกษณ แสงอรณ * ดาราวรรณ ศระกมล *

วนส ผลทพย * ฉววรรณ ประเสรฐวทยากจ *

เกศสนย บำรงศร **

ความสำคญของปญหา

การดแลผวหนงของทารกแรกเกดทเขารบการรกษา

ในโรงพยาบาล เป นส งสำคญอยางย งท พยาบาล

ควรใหความสนใจ โดยเฉพาะอยางยงในหอผปวยหนก

ทารกแรกเกด (neonatal intensive care unit : NICU)

ซงดแลทารกระยะวกฤตทตองใชอปกรณชวยชวตและ

เครองเฝาระวงตาง ๆ และมการใชสายสวนหลอดเลอดดำ

และอปกรณอน ๆ ทตองยดตดกบผวหนง โดยเฉพาะอยางยง

ในทารกเกดกอนกำหนดและทารกท ม น ำหนกตว

นอยกวา 1,500 กรม เนองจากผวหนงของทารกเหลาน

จะมลกษณะบางใส สามารถมองเหนเสนเลอดดำ กระดก

อวยวะตาง ๆ ทอยตน ๆ และสามารถสงเกตการเตน

ของชพจรได นอกจากน ผวหนงช น dermis และ

epidermis ยงยดตดกนไมแขงแรง การสรางหนาท

ของผวหนงชน stratrum corneum ยงไมสมบรณ ดงนน

กจกรรมการใหการพยาบาล เชน การลอกพลาสเตอร

ทตดผวหนงทารก จะทำลายความแขงแรงของผวหนง

ทำใหเกดการบาดเจบและถลอกของผวหนงมลกษณะ

คลายแผลทถกไหม นอกจากน การใชนำยาฆาเชอตาง ๆ

เฉพาะท บรเวณผวหนง นำยาบางชนดจะดดซมผานผวหนงได

ทำใหเกดพษหรอผลขางเคยง เชน แผลพพอง หรอเปน

เนอตายเปอยยย (Lund et al., 1997) ในขณะเดยวกน

ผวหนงทถกทำลาย จะเปนชองทางเปดสำหรบแบคทเรย

และเชอรา อนเปนสาเหตทำใหเกดการตดเชอของผวหนง

เฉพาะท และตดเชอในระบบตาง ๆ ของรางกาย (Lund,

Kuller, Lane, Lott & Raines, 1999) การสมผสสารเคม

เชน สบ อาจทำใหเกดการระคายเคองและการแพของ

ผวหนงได

จากสถตของหอผปวยหนกทารกแรกเกด (NICU)

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ในป พ.ศ. 2547

ม ทารก เก ดก อนกำหนดและน ำหน กต วน อย

เขารบการรกษา จำนวน 125 คน คดเปนรอยละ 52.3

ของทารกทงหมดทรบไวในความดแล ในจำนวนน 22 คน

(17.6%) มนำหนกตวนอยกวา 1,000 กรม และ 56 คน

(44.8%) มนำหนกตว 1,000 - 1,499 กรม จากการสงเกต

ของบคลากรทางการพยาบาลในหอผปวย พบวา ทารก

สวนใหญมกเกดปญหาการบาดเจบของผวหนงเกอบทกราย

โดยเฉพาะทารกเกดกอนกำหนด นำหนกตวนอย

ทารกทไดรบการทำหตถการบอย ๆ และทารกทมภาวะ

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

แทรกซอนตองอยในหอผปวยนาน เชน มการรวซม

ของสารนำทใหทางหลอดเลอดดำ แลวเกดการอกเสบ

และการทำลายของผวหนงจนตองไดรบการผาตด

หรอยาปฏชวนะ ทารกทผวหนงตดเชอราจากการอบชน

เปนตน จากปญหาดงกลาว ทำใหบคลากรทกระดบ

เกดความตระหนกและสนใจปญหาทเกดขน จงไดม

การปรกษาหารอในระดบหอผปวยและผตรวจการพยาบาล

รวมทงขอคำปรกษาจากกมารแพทย เพอขอความเหนชอบ

ในการหาแนวปฏบตเพอดแลผวหนงในทารกแรกเกด

จากการสำรวจของหอผปวย ในป 2548 พบวา

ยงไมมการใชแนวทางมาตรฐานสำหรบประเมนผวหนง

ของทารกแรกเกด และการทำกจกรรมในการดแลผวหนง

ทารกแรกเกด บางปญหาบคลากรใชวจารณญาณและ

ประสบการณของแตละบคคล รวมทงการประยกตใชวสด

และอปกรณหลายประเภทชวยในการดแลผวหนงทารก

ใหมประสทธภาพ นอกจากนพบวา มความขาดแคลน

ตองนำวสดอน ๆ มาปรบใชทดแทน ซงไมสามารถระบไดวา

มคณภาพทดเทยมกน ทำใหพบวาปญหาผวหนงแหง

ผวหนงเปนผนแดง ผวหนงอกเสบตดเชอ ผวหนงถลอก

และเปนแผลถกทำลายยงคงเกดขน จากปญหาดงกลาว

จงไดมการจดคณะทำงานเพอสรางแนวปฏบตทางคลนก

โดยอาศยหลกฐานเชงประจกษในการดแลผวหนงทารก

แรกเกด สำหรบใชในหอผปวยทารกแรกเกด โดยความ-

เหนชอบของผเกยวของทกฝาย

กรอบแนวคด

การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกในการดแล

ผวหนงทารกแรกเกดน ดำเนนการตามกระบวนการ

และขนตอนการพฒนาคณภาพการปฏบตตามหลกฐาน

ของศนยความรเชงประจกษทางการพยาบาลและผดงครรภ

แหงประเทศไทย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย

เชยงใหม (พกล นนทชยพนธ, 2546)

วตถประสงค

1. เพ อ เป นแนวทางสำหร บบ คลากรทาง

การแพทยและพยาบาลในการใหการดแลผวหนงทารก

แรกเกด

2. เพอปองกนการถกทำลายของผวหนงในทารก

แรกเกดทกราย

กลมเปาหมาย

1. ผใชแนวปฏบตทางคลนกประกอบดวยบคลากร

ทางการพยาบาลและแพทยผทำการรกษา

2. ทารกแรกเกดทกรายทรบเขารกษาในหอ-

ผปวยหนกทารกแรกเกด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

ขนตอนการพฒนาแนวปฏบตทางคลนก

1. การกำหนดปญหาเกยวกบการดแลผวหนง

ทารกแรกเกด

คณะกรรมการพฒนาแนวปฏบตทางคลนก

ไดพจารณาทบทวนปญหาทพบเกยวกบผวหนงในทารก

แรกเกดทเขามารบการรกษาในหอผปวยหนกทารกแรกเกด

รวมท งทบทวนสถตของหอผ ปวยในป พ.ศ. 2547

โดยไดเรมดำเนนการทบทวนและกำหนดปญหาตงแต

เดอนมถนายน พ.ศ. 2548

2. การกำหนดผลลพธ

2.1 ประสทธภาพของแนวปฏบตทางคลนก

กำหนดตวชวด คอรอยละ 80 ของบคลากรทางการแพทย

และการพยาบาล มความพงพอใจตอการนำแนวปฏบต

ทางคลนกไปใช โดยใชแบบสำรวจความพงพอใจของบคลากร

ตอการใชแนวปฏบตทางคลนก เรองการดแลผวหนง

ทารกแรกเกด ซงผานการตรวจหาความตรงของเครองมอ

จากผทรงคณวฒ จำนวน 5 ทาน และคำนวณหาคาดชน

ความตรงในเนอหาเทากบ 1 มคาคะแนนจากสงไปตำ

คาคะแนนสง หมายถงพงพอใจมาก

9

วารสารพยาบาลสวนดอก

2.2 ประสทธผลของการดแลผวหนงทารก

แรกเกด จากการประเมนสภาพผวหนงทารกแรกเกด

ทกรายและทกวน ตลอดระยะเวลาทอยในหอผปวย

และมการรายงานผลทก 1 เดอน โดยใชเคร องมอ

Neonatal Skin Condition Scale (NSCS) (Lund, et.

al., 2001) ซงประเมนผวหนงทารกใน 3 หวขอ ไดแก

ความแหงของผวหนง (dryness) อาการแดงของผวหนง

(erythema) และการแตกทำลายของผวหนง (skin

breakdown) แตละหวขอมคะแนนตงแต 1 ถง 3

ทารกทมสภาพผวหนงสมบรณมากทสดจะมคะแนนรวม

ท งสามดานเทากบ 3 สวนทารกท มสภาพผวหนง

สมบรณนอยทสด จะมคะแนนรวมทงสามดานเทากบ 9

เครองมอนไดผานความเหนชอบจากผทรงคณวฒ จำนวน

5 ทาน มคาดชนความตรงในเนอหาเทากบ 1 คาความเชอมน

ของเครองมอ (inter-rater) เทากบ 0.96 กำหนดตวชวด

คออตราการเกดการถกทำลายหรอการบาดเจบของผวหนง

ของทารกแรกเกดทมคาคะแนน NSCS ตงแต 4 ขนไป

นอยกวาหรอเทากบ 10 ครงใน 100 วนนอนโรงพยาบาล

ของทารกแรกเกดในหอผปวย

3. การสบคนหลกฐานอางอง

คณะทำงานสบคนหลกฐานความรและผลวจยจาก

วารสารทางการพยาบาล และฐานขอมลทางคอมพวเตอร

ไดแก ฐานขอมลวทยานพนธและงานวจยทงของประเทศไทย

และตางประเทศ, Science Direct Database, Blackwell

Synergy Database, Medscapes, Pubmed คำสำคญ

ทใชในการสบคนคอ การดแลผวหนงทารก แนวปฏบต

ทางคลนก, neonatal skin care, skin care newborn,

skin care infant, premature infant skin care, skin

care guideline, evidence based practice

จากการสบคนพบรายงานการวจยจำนวน 49 เรอง

4. การวเคราะหและประเมนหลกฐานความร

เพอการประยกตใช

นำรายงานการวจยทง 49 เรองมาทบทวน วเคราะห

และประเมนความนาเชอถอของหลกฐานอางองตามเกณฑ

ของ Scheme Given (a rating scheme) (Association

of Women’s Health, Obstetric and Neonatal Nurses,

2001) และความเหมาะสมสำหรบนำไปปฏบตตามเกณฑ

พจารณาตดสนคณภาพหลกฐานความรเชงประจกษ และ

ของสถาบนโจอนนาบรกส (The Joanna Briggs Institute)

ป 2004 (พกล นนทชยพนธ, 2546) โดยกำหนดกรอบ

การปฏบตซงไดประยกตมาจากแนวปฏบตทางคลนก

ในการดแลผวหนงทารกแรกเกด (Evidence-based

clinical practice guideline : Newborn Skin Care) ของ

Association of Women’s Health, Obstetric and

Neonatal Nurses (AWHONN, 2001) ประกอบดวย

แนวปฏบต 11 องคประกอบดวยกน คอ

1) การประเมนผวหนง (newborn skin

assessment)

2) การอาบนำ(bathing)

3) การทำความสะอาดสะดอ (cord care)

4) การใชนำยาฆาเชอ (disinfectants)

5) การปองกน / ดแลทารกทมผนผาออม

(diaper dermatitis)

6) การตดและลอกเทปกาว (adhesive)

7) การใชสารทำใหนมและชมชน (emollients)

8) การปองกนการสญเสยนำผานทางผวหนง

(transient epidermal water loss)

9) การปองกน / ดแลการแตกทำลายของผวหนง

(skin breakdown)

10) การปองกน / ดแลการรวซมของสารนำ

ทางหลอดเลอดดำ (intravenous infiltration)

10

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

11) โภชนาการเพอผวหนง (skin nutrition)

ท แปลโดยคณะทำงานจดทำแนวปฏบตทางคลนก

และจดพมพรางแนวปฏบตโดยบรรจวธการปฏบตทเปนเลศ

ตามผลรายงานการวจยทสบคนไดภายใตองคประกอบตาง ๆ

พรอมทงระบระดบความนาเชอถอของหลกฐานดวย

5. การยกรางแนวปฏบตทางคลนก

จดประชมช แจงเพ อนำเสนอรางแนวปฏบต

ทางคลนกและทำประชาพจารณ เพอรบฟงความคดเหน

สำหรบนำมาปรบปรงแกไข ประกอบดวยคณะทำงาน

พฒนาแนวปฏบตทางคลนกและพยาบาลผปฏบตการดแล

ผปวยทารกแรกเกด จำนวน 30 คน และปรบปรงแนวปฏบต

ทางคลนกตามขอเสนอใหมความเหมาะสมกบการใช

ในหอผปวยทารกแรกเกด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

แนวปฏบตนไดผานการตรวจสอบคณภาพดานภาษา

และความเหมาะสมของแนวปฏบตทางคลนก โดยผทรง

คณวฒ จำนวน 5 ทาน และนำมาปรบปรงตามขอเสนอแนะ

เพอใหมความสมบรณ หลงจากนนไดทดสอบความ-

เปนไปไดในทางปฏบต โดยนำไปทดลองใชในการดแล

ผปวยทารกแรกเกดในหอผปวยหนกทารกแรกเกด

จำนวน 5 ราย ซงผลเปนทนาพอใจและสามารถทำได

จงพจารณาเพอนำมาใชจรงในหอผปวยหนกทารกแรกเกด

6. การดำเนนการใชแนวปฏบตทางคลนก

เตรยมความพรอมของพยาบาลผปฏบต โดยจด

อบรมเจาหนาทพยาบาลทกระดบ เพอใหเกดความเขาใจ

ตรงกน และอาศยความรวมมอในการปฏบตตามแนวปฏบต

ทางคลนกในการดแลผวหนงทารกแรกเกด โดยจดอบรม

2 ครง มผเขารวมอบรม 22 คน คดเปนรอยละ 73

ของเจาหนาทพยาบาลทงหมด การชแจงในกลมไดใช

การบรรยายและมเอกสารประกอบการบรรยายโดยเปด

โอกาสใหกลมไดมการซกถามขอสงสย สวนเจาหนาท

พยาบาลทไมไดเขาอบรม เนองจากตดการปฏบตภารกจ

ทางคณะทำงานไดตดตามชแจงเปนรายบคคล และมเอกสาร

ใหอานประกอบ เมอมขอสงสยกมการเปดโอกาสใหซกถาม

และเร มทำตามแนวปฏบตในเดอนเมษายน 2549

โดยไดจดทำเอกสารแนวปฏบตไวในหอผปวย โดยตดไว

ในบรเวณทเจาหนาทสามารถมองเหนและเขาถงไดงาย

และประเมนผวหนงทารกแรกเกด โดยใช The Neonatal

Skin Condition Scale ทกวนในเวรเชา มการตดตาม

และกำกบใหมการใชแนวปฏบตทางคลนกในการดแล

ผวหนงทารกแรกเกดอยางสมำเสมอ โดยรวมประชม

ปรกษาระหวางทมพยาบาลในชวงการรบเวร - สงเวร

หลงจากนน รวบรวมผลลพธทไดนำไปวเคราะห

ตามตวชวดทก ๆ เดอน และมการจดประชมปรกษากน

ในทมคณะทำงานพฒนาแนวปฏบตทางคลนก เพอหา

ความกาวหนา อปสรรค และเพมเตมขอมลของแนว

ปฏบตใหมตามทไดคนพบภายหลง เพอพฒนาแนวปฏบต

ตอไปเรอย ๆ ในทก 6 เดอน

7. การสรปผลการดำเนนงานและการเผยแพร

จดทำรายงาน ทำขอสรปสำหรบเสนอตอผบรหาร

และเผยแพรในทประชมวชาการ เพอสนบสนนใหม

การขยายผลการใชแนวปฏบตทพฒนาขน

ผลลพธของการนำแนวปฏบตทางคลนกไปใช

1. บคลากรทางการแพทยและพยาบาล มความ-

พงพอใจในการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกในการดแล

ผวหนงทารกแรกเกด รอยละ 82.14

2. อตราการเกดผวหนงถกทำลายของทารก

แรกเกดทมคาคะแนน neonatal skin condition scale

ตงแต 4 ขนไป ตอ 100 วนนอนของทารกทเขารบการรกษา

ในหอผปวย แสดงดงตารางท 1

11

วารสารพยาบาลสวนดอก

สรปและการอภปรายผล

จากผลล พธ ท ได พบว าการนำแนวปฏ บ ต

ไปใชไดผลลพธทด และเปนไปตามประสทธผลทตงไว

มเพยงเดอนมถนายนและเดอนสงหาคมทอตราการเกด

ผวหนงถกทำลายไมเปนไปตามตวชวด คอมากกวารอยละ 10

เมอพจารณาองคประกอบ พบวา ในทารกบางรายเมอแรกรบ

มการถกทำลายของผวหนงมากอนแลว ทงทารกทรบใหม

มาจากหองคลอด หรอทสงตอมาจากโรงพยาบาลอน

หรอรบยายมาจากหอผปวยอน เชน บางรายมรอยชำ

และถลอกจากการคลอด บางรายมการรวของสารนำ

ออกนอกเสนเลอดมากอนถงหอผปวย บางรายมตมพองใส

จากการตดเชอในกระแสเลอดมากอน เปนตน ทำให

ทารกเหลานมคาคะแนน NSCS ทคอนขางสงมาตงแต

เรมเกบขอมล ซงคณะผจดทำแนวปฏบตไมได exclude

ออกไปจากทารกทงหมด ซงการดแลตองใชเวลาหลายวน

คาคะแนน NSCS จงจะลดลง ทำใหภาพรวมของผลลพธ

จากตวชวดไมเปนไปตามเปาหมาย นอกจากนในทารก

ทตองไดรบการผาตด บางรายคาคะแนนในสวนของผวหนง

ถกทำลายกสงดวย ซงในสวนนคณะผจดทำแนวปฏบต

ไมได exclude ออกไปเชนกน จงมการพจารณารวมกน

ในคณะผจดทำ เพอพจารณาการเกบขอมลในสวนของ

ผลลพธเพอใหมการแยกแยะชดเจนขนในสวนของทารก

ทเกดผวหนงถกทำลาย เพอแสดงใหเหนวาการถกทำลาย

ไมเกดเพมขน และมคาคะแนนความสมบรณของผวหนง

เพ มข น นอกจากนแนวปฏบตท ตองเปล ยนแปลง

ตามความเหมาะสมและสอดคล องก บนโยบาย

ดานการปองกนและควบคมการตดเชอของโรงพยาบาล

คอ การใช antiseptic ทใชทาผวหนงกอนการทำหตถการ

คอเชดดวย providone iodine 30 วนาท แลวเชดตาม

ดวย sterile water ซงในการปฏบตจรง มเจาหนาท

หลายทานทใชแนวปฏบตนยงไมเครงครด อาจเปนสาเหต

หนงททำใหเกดอตราการเกดการตดเชอในกระแสเลอด

เพ มข นได เพ อเปนการปองกนไมใหเกดอนตราย

จงขอเชดดวย providone iodine แลวเชดตามดวย

alcohol อยางเดมไปกอน สวนแนวปฏบตอนยงคงเดม

ในดานความพงพอใจของผใชแนวปฏบต พบวา

เปนไปตามตวชวด เจาหนาทพยาบาลรอยละ 82.14

พงพอใจ ซงคณะกรรมการจะไดประเมนซำอกคร ง

เมอไดทำตามแนวปฏบตแลวเปนเวลา 6 เดอน เพอนำ

เดอน อตราการเกดผวหนงถกทำลาย (NSCS> 4)ของทารกตอ 100 วนนอน

ตารางท 1 แสดงอตราการเกดผวหนงถกทำลายของทารกแรกเกดทมคาคะแนน neonatal skin condition scale ตงแต

4 ขนไป ตอ 100 วนนอน ตงแตเดอนเมษายนถงกนยายน 2549

8.18

5.78

12.74

5.68

11.15

9.57

เมษายน 2549

พฤษภาคม 2549

มถนายน 2549

กรกฎาคม 2549

สงหาคม 2549

กนยายน 2549

12

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

แนวปฏบตมาปรบปรง เพอใหสะดวกตอการปฏบตและได

ผลลพธทดตอผวหนงทารกตอไป ซงกระบวนการพฒนา

และนำแนวปฏบ ต ทางคลน กไปใช จะเป นการนำ

การเปลยนแปลงการปฏบตการพยาบาลในคลนก สงเสรม

ใหมการปรบพฤตกรรมการทำงานของพยาบาล และสงผล

ตอคณภาพการดแลทเพมขน (Nadzam & Abraham,

2003 : 15)

เอกสารอางอง

พกล นนทชยพนธ. (2546). การกำหนดปญหาทางคลนกเพอพฒนาคณภาพการปฏบตการพยาบาล. เอกสารประกอบ

การอบรมเชงปฏบตการเรองการปฏบตการพยาบาลโดยอาศยความรเชงประจกษ, ศนยความรเชงประจกษ

ทางการพยาบาลและผดงครรภแหงประเทศไทย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม.

Association of Women’s Health, Obstetric and Neonatal Nurses. (2001). Evidence-based clinical practice

guideline. Neonatal skins care. Available : http://www.National guideline clearinghouse.html (2001,

Jan).

Lund, C. H., Nonato, L. B., Kuller, J. M., Franck, L. S., Cullander, C. & Durand, D. J. (1997). Disruption of barrier

function in neonatal skin associated with adhesive removal. Journal of Pediatrics, 131, 367 - 372.

Lund, C. H., Kuller, J., Lane, A., Lott, J. W. & Raines, D. A. (1999). Neonatal skin care : The scientific basis

for practice. Journal of Obstetric, Gynecologic, and Neonatal Nursing, 28(3), 241 - 254.

Lund, C. H., Kuller, J., Lane, A., Lott, J. W., Raines, D. A. & Thomas, K. K. (2001). Neonatal skin care : Evaluation

of the AWHONN/NANN research-based practice project on knowledge and skin carevpractices. Journal

of Obstetric, Gynecologic, and Neonatal Nursing, 30(1), 30 - 40.

Lund, C. H., Kuller, J., Lane, A., Lott, J. W., Raines, D. A. & Thomas, K. K . (2001). Neonatal skin care : Clinical

outcomes of the AWHONN/NANN evidence-based clinical practice guideline. Journal of Obstetric,

Gynecologic, and Neonatal Nursing, 30(1), 41 - 51.

Lund, C. H & Osborne, J. W. (2004). Validity and reliability of the neonatal skin conditioning score. Journal of

Obstetric, Gynecologic, and Neonatal Nursing, 33(3), 320 - 327.

Nadzam, D. M. & Abraham, I. L. Retrieved April 12, 2006, from nu.kku.ac.th/wordpdf/meeting/35year/1-dec/2.pdf.

กตตกรรมประกาศ

คณะกรรมการพฒนาแนวปฏบตขอกราบขอบคณ

ผทรงคณวฒและทปรกษาทกทาน ดงรายนามดงน ผ.ศ.

น.พ. สมพร โชตนฤมล, ผ.ศ. พญ. วชร ตนตประภา,

ร.ศ. วลาวณย พเชยรเสถยร, ผ.ศ. ดร. จรสศร เยนบตร,

ผ.ศ. มาล เอออำนวย, ผ.ศ. ปรศนา สนทรไชย, ผ.ศ. อษณย

จนตะเวช, คณผองพรรณ อปพนธวงค, คณนวลอนงค

ครฑพนธ, คณเยาวภา เลศชวกานต, คณสมลกษณ บญมา,

คณประทน ไชยศร และคณนดดา โชคบณยสทธ

13

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

นวตกรรม

Blower

จรนช คงวฒ *, นภาพร แหลมหลวง *,

สดารตน โนจตร **, อษณ ชยพนธวรยาพร **

* พยาบาลระดบ 6 หองผาตดทรวงอก หวใจ และหลอดเลอด งานการพยาบาลผปวยผาตดและพกฟน

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

** พยาบาล (พนกงานมหาวทยาลย) หองผาตดทรวงอก หวใจ และหลอดเลอด งานการพยาบาลผปวยผาตดและพกฟน

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

หลกการและเหตผล

ความพยายามทจะรกษาโรคหลอดเลอดหวใจ

โคโรนารดวยวธทางศลยกรรมไดมมานานแลว เรมตงแต

ป พ.ศ. 2423 เมอ Langer ไดเสนอแนวคดทจะนำเลอด

จากภายนอกเขาส ระบบ coronary circulation

วตถประสงคหลกในการทำ coronary revascularization

เพ อระงบอาการ angina และ ischemia ปองกน

การเกด myocardial infarction เทคนคการทำผาตด

ทำทางเบยงเสนเลอดโคโรนารนน เปนการตอหลอดเลอด

จากจดทเหนอตอบรเวณอดตนขามตอไปยงหลอดเลอด

ท ตำกวาบรเวณอดตนโดยมกจะใชหลอดเลอดดำ

หรอ free arterial graft ตอจาก ascending aorta ไปยง

coronary artery การตดตอหลอดเลอดหวใจจะทำโดย

การใชเครองปอด - หวใจเทยม (coronary pulmonary

by pass : CPB) ซงจะทำในขณะท หวใจหยดเตน

อยางไรกตาม ผลเสยของการใชเครองปอด - หวใจเทยม

นาน อาจทำใหเกดภาวะ platelet dysfunction,

coagulation defect, renal function เลวลง ปจจบน

การผาตดทำทางเบยงหลอดเลอดโคโรนาร มการพฒนา

เปนแบบไมใชเครองปอด - หวใจเทยม เพอลดความเสยง

และภาวะแทรกซอนของผปวยจากการใชเครองปอด

และหวใจเทยม ซงในอดตจะตองทำผาตด โดยทำใหหวใจ

หยดเตนกอนทำ by pass เสนเลอดหวใจ ซงการทำ

CPB อาจเกดภาวะแทรกซอนทางคลนกทรนแรงได

และมกเกดในระยะแรกภายหลงการผาตด โอกาสเกด

ภาวะแทรกซอนจะเพมขนเมอ CPB ทำงานมากกวา

2 ชม . และเพ มส งข นถ าช วงการใช เคร องปอด

และหวใจเทยมนานมากกวา 2 ชม. และเพมสงสด

ถาชวงการใชนานกวา 3 - 4 ชม. ซงการตอเสนเลอดหวใจ

ปกตใชระยะเวลานานมากกวา 2 ชม. การใชเครองปอด

และหวใจเท ยมนาน จะทำให เม ดเล อดแดงแตก

เกดความผดปกตของผนงหลอดเลอดฝอย และนำไปส

การขาดออกซเจนของเนอเยอ โอกาสเกดหลอดเลอดอดตน

และภาวะแทรกซอนของปอดเพมมากขน

ปจจบนมการพฒนาวธการผาตด และเครองมอ

ทใชเพอชวยในการผาตดแบบใหมขน ซงในการผาตด

หลอดเลอดหวใจ by pass ผปวยบางรายมภาวะรางกาย

วารสารพยาบาลสวนดอก

ทเส ยงตอการเกดภาวะแทรกซอน ถาใชเครองปอด

และหวใจเทยม หรอทำใหหวใจหยดเตน เชน ผปวย EF

(ejection function) ตำ ๆ ผปวย renal function

ไมด ผปวยท creatinine สง แพทยจะทำการผาตด

โดยไมใชเคร องปอดและหวใจเทยมโดยไมจำเปน

ซงในขณะทำการผาตด หวใจผปวยยงทำงานตามปกต

ยงคงมการสบฉดเลอดไปเลยงรางกายตลอดระยะเวลา

การผาตด ดงนนในขณะทแพทยทำการตอหลอดเลอด

โคโรนารยงมเลอดไหลผานหลอดเลอดโคโรนารตลอดเวลา

ซงเปนการรบกวนการผาตด ทำใหแพทยไมสามารถเยบตอ

เสนเลอดไดสะดวก ตองใชเวลาในการผาตดนานขน

จงตองมการฉดนำไลเลอดบรเวณท ทำการเยบตอ

(anastomosis) แตกไมดเทาทควร จงไดพฒนามาใชลม

(CO2gas) ในการพนไลเลอดแทน ซงไดผลด แตพบ

วา บรเวณททำการตอเสนเลอดแหงเกนไป เกดการทำลาย

ของเซลลเนอเยอบรเวณ anastomosis จงไดพฒนา

อปกรณในการเปาไลเลอดขน เพอใหสามารถพนนำ

และลมพรอมกน ทำใหเกดความชมชนของเนอเยอ

เกดความสะดวกในการผาตด ศลยแพทยสามารถเยบตอ

หลอดเลอดไดสะดวก ลดระยะเวลาผาตด และลด

การผาตดแบบใชเครองปอด - หวใจเทยม

วตถประสงค

ทำหนาทเปนอปกรณชวยเปาลม และพนสารนำ

ในบรเวณทจะทำการเยบตอเสนเลอดโคโรนาร เพอชวย

ไลเลอดทมารบกวนขณะทำการเยบ และชวยพนสารนำ

ใหความชมชนตอเสนเลอดและเนอเยอหวใจ ทำให

เวลาทใชในการผาตดรวดเรวข น และลดการผาตด

ทำทางเบยงหลอดเลอดโคโรนารแบบใชเครองปอด -

หวใจเทยม นอกจากน ยงชวยลดคาใชจายในการผาตด

อกดวย

รปถายสงประดษฐ

อปกรณทใช

1. เขม spinal needle ขนาด 22 - 23 Fr.

ทไมใชแลวหรอใชแลวทง นำมาลางทำความสะอาด

2. เขม catheter No. 20 Fr.

3. สาย O2cannula

4. Set IV fluid

5. กาวซลโคน

6. กรรไกรตดลวด กรรไกรธรรมดา หนลบมด

และ syring ขนาดใดกได

วธการประดษฐ

1. นำเขม อปกรณเขมทงหมดลางทำความ-

สะอาด เปาใหแหง

2. นำเขม spinal needle No. 27 มาตดปลาย

เขม แลวฝนใหเปนเขมปลายตด

3. เจาะรดานขางของ catheter No. 20 บรเวณ

โคนเขม

4. นำปลายเขมปลายตดทเตรยมไวสอดเขาไป

ใน catheter ตรงทเจาะรไว ใหปลายเขมโผลเลยจาก

ปลาย catheter ประมาณ 1 มลลเมตร ไมควรเลยออกมา

60

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

มากเกนไป เพราะจะทำใหละอองนำทพนออกมาเมดใหญ

ไมเปนฝอย หรอถาปลายเขมไมโผลพนปลาย catheter

กจะทำใหไมเกดละอองนำ หรอเกดละอองนำไมสมำเสมอ

เพราะแรงดนลมมมากกวานำ

5. ใชกาวซลโคนฉดบรเวณตำแหนงทเจาะร

เพอปองกนการรวของลมจาก catheter และฉดบรเวณ

โคนดานบนของ catheter และเขมปลายตด เพอยด

ไมใหเข มหมนหรอเล อนหลดออกจาก catheter

จากตำแหนงทตองการ รอจนกาวแหง

6. ทดสอบการใช งาน กอนนำไปใช ทำให

ปราศจากเชอ โดยวธอบแกส

การใชงาน

ตอสาย IV fluid ของ set Blower เขากบ

นำเกลอ normalsaline solution ตอสาย O2cannula

เขากบแทงคคารบอนไดออกไซด

คาใชจาย

- Spinal needle (ใชเขมเกา)

- Catheter (ใชเขมเกา)

- ปนกาว อนละ 145 บาท

- ซลโคน แทงละ 1 - 2 บาท

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. การผาตดดำเนนไปดวยความราบรน รวดเรว

และปลอดภย การเยบตอเสนเลอดทำไดงายขน สามารถ

ตอไดเรวขน เนองจากไมมเลอดมารบกวน

2. ทำใหเนอเยอบรเวณผาตดชมชนตลอดเวลา

ไมเกดความเสยหายตอหลอดเลอดททำการเยบตอ

3. ลดการผาตดแบบใชเครองปอด - หวใจเทยม

และภาวะแทรกซอนทอาจจะเกดขนจากการใชเครอง

ปอด - หวใจเทยมภายหลงการผาตด

4. แพทยผาตดและทมผาตดพงพอใจ

5. ลดคาใชจายในการจดหาซอวสดอปกรณ

มาเพม และใชอปกรณทมอยใหเกดประโยชน

กตตกรรมประกาศ

คณะผจดทำนวตกรรมขอขอบพระคณ ผ.ศ.

วระชย นาวารวงศ ภาควชาศลยศาสตร คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม เปนอยางสง ทกรณาใหคำปรกษา

และขอเสนอแนะในการจดทำนวตกรรม Blower

61

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

นวตกรรม

ผาผกยดผปวย

(Physical Restraint)

เจาหนาทหอผปวยศลยกรรมอบตเหต *

* หอผปวยศลยกรรมอบตเหต งานการพยาบาลผปวยศลยศาสตร โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

หลกการและเหตผล

การดแลผปวยทไดรบบาดเจบและผปวยโรค

หลอดเลอดสมองซงเปนผปวยทมภาวะวกฤต มความจำเปน

ตองอาศยอปกรณชวยชวตและตดตามการเปลยนแปลง

ตาง ๆ ระหวางการรกษา เพอใหการรกษามประสทธภาพ

สงสด เชน การใส nasogastic tube (NG tube),

Foley’s catheter รวมท งการใสทอหลอดลมคอ

(endotracheal / nasotracheal tube) เพอใชตอเขากบ

เครองชวยหายใจในกรณทมขอบงช ทมการพยาบาล

จำเปนตองดแลปองกนไมใหมภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน

ระหวางการรกษาพยาบาล

สำหรบหอผปวยศลยกรรมอบตเหต โรงพยาบาล

มหาราชนครเชยงใหม ภาวะแทรกซอนทพบไดบอย

และมความเสยงสงคอ การดงทอชวยหายใจ (unplanned

extubation) จะเหนไดจากตวเลขอบตการณทเกดขน

ทพบวามถง 5 - 7 รายตอเดอน ประกอบกบผปวยในหอ

ผปวยศลยกรรมอบตเหต สวนใหญเปนผปวยทาง

ระบบประสาท (cognitive impairment) มอาการสบสน

ไมใหความรวมมอในการรกษา จงจำเปนตองมการผกมด

หอผปวยไดใชผามดตว ผามดขอมอขอเทาของโรงพยาบาล

และปฏบตตามแนวทางการผกมดของฝายการพยาบาล

อยางเครงครด แตยงพบอบตการณดงทอชวยหายใจ

อยเปนจำนวนมาก ประกอบกบผามดตวของโรงพยาบาล

ทำใหผปวยไมสขสบาย และเปนอปสรรคตอการประเมน

อาการผดปกตในชองทอง (abdominal sign) ในผปวย

บาดเจบชองทอง การทำหตถการตาง ๆ เชน การทำ

diagnosis peritoneal lavage เพ อการวนจฉย

การบาดเจบตออวยวะในชองทอง และการถายภาพเอกซเรย

ทรวงอก เปนตน (รป 1) นอกจากน ผาผกขอมอขอเทา

ของโรงพยาบาลไมแนนหนา หลด / ขาดงาย (รป 2)

รป 1

วารสารพยาบาลสวนดอก

ดงนนผประดษฐในฐานะพยาบาลประกนคณภาพ

ประจำหอผปวย จงเหนความสำคญของอบตการณทเกดขน

จงไดพฒนาอปกรณทใชผกมดผปวย (physical restraint)

เพอลดอบตการณดงกลาว และปองกนการเกด advert

event (AE) อกทงยงเปนการสนองนโยบายของโรงพยาบาล

ทมเขมมงสรางความปลอดภยใหกบผปวย (patient safety)

วตถประสงค

1. เพอลดจำนวนผปวยทดงทอชวยหายใจ

2. เพอลดความเสยงจากการรองเรยนของผใช

บรการ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. จำนวนผ ป วยท ด งทอชวยหายใจลดลง

(นอยกวาหรอเทากบ 3 ราย / เดอน)

2. ผ ป วยปลอดภ ยจากภาวะแทรกซ อน

ทปองกนได

วสดอปกรณทใช

Physical restraint ประกอบดวย

1. ผาผกยดตว (vest restraint) (ดงรป 3)

2. ผาผกยดแขนขา (wrist / ankle restraint)

(ดงรป 4)

คาใชจายตอชด

ตวลอค 1 ตว 20 บาท

ผาดบความยาว 1 หลา 25 บาท

ผาไสตะเกยงความยาว 17 หลา 80 บาท

คาดายเยบ 5 บาท

รวม 130 บาท

รป 3

รป 4

รป 2

70

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

วธปฏบต

Vest restraint (รป 5)

1. วางผาผกยดตวบนตวผปวยโดยให locking

restraint อยตรงบรเวณกลางหนาอก (sternum)

2. สอดปลาย A เขาใตตนแขนท งสองขาง

ของผปวย และมดกบขางเตยงทงสองขาง (รป 6)

3. สอดปลาย B เข าใต ร กแร ท งสองข าง

ของผปวย และมดกบหวเตยง (รป 6)

รป 6

รป 7

71

Wrist / ankle restraint (ดงรป 7)

1. ผกยดแขนขาโดยวางขอมอ / เทาลงบนผา และ

สอดปลายผาเขาไปในร (ดงรป) และพนรอบขอมอ / เทา

1 รอบ

2. มดเงอนตายบรเวณขอมอ 1 เงอน

3. ดงปลายผาทงสองขางมดขางเตยงผปวย

ปลาย A ปลาย A

ปลาย Bปลาย B

รป 5

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

นวตกรรม

กระเปาพดได

ทมสหสาขาวชาชพจตเวช *

จากบรบทของหอผปวยจตเวชเดก โรงพยาบาล

มหาราชนครเชยงใหม ทรบบคคลออทสตกไวในความดแล

และพบวา ปญหาดานการสอสารของบคคลออทสตก

เปนปญหาทจะตองแกไขดวยวธการทมประสทธภาพสง

และไดรบการยอมรบวาเปนวธการทใชไดผลด ทผานมา

การพฒนาการสอสารของบคคลออทสตก ไดบำบด

ดวยการแกไขการพด ซงไดผลดในกลมบคคลออทสตก

ท มความสามารถสงและเร มฝกอยางเขมขนต งแต

อายยงนอย ท งในหองฝกและในสถานการณจรง

จากประสบการณในการดแลบคคลออทสตกทมอาการมาก

พบวา การแกไขการพดยงไมสามารถชวยใหบคคลออทสตก

รเรมสอสารเพอบอกความตองการของตนเอง ตลอดจน

สอสารในสงคมได ดงนนนางสาวนชนาถ แกวมาตร

พยาบาลหอผ ป วยจตเวชเดก จงไดศกษาแนวคด

ในการพฒนาการสอสารโดยใชระบบแลกเปลยนภาพ

เพอการสอสาร (The Picture Exchange Communi-

cation System : PECS) ของฟรอสและบอนด (Frost &

Bondy) ซงมพนฐานจากทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร

(Skinner) และนำมาใชพฒนาการสอสารของบคคล

ออทสตก ซงพบวา บคคลออทสตกทกรายทหอผปวย

จตเวชเดก โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม สามารถ

รเร มส อสารไดเองโดยใชระบบแลกเปลยนภาพเพอ

การส อสาร และทำใหผ ท เดกส อสารดวย เขาใจวา

เดกตองการอะไร โดยไมตองแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสม

กระเปาพดได คออะไร

กระเปาพดไดเปนเครองมอทใชตดตวบคคล

ทมความบกพรองในการสอสาร เพอใชในการสอสาร

เสรมหรอการสอสารทดแทน

กระเปาพดไดประกอบดวยอะไรบาง

ประกอบดวย

1. กระเปาใสแผนซด

2. เวลโคร (แผนตนตกแกหรอแผนหนามเตย)

ตดทซองใสแผนซด ใหเปนแถบประมาณ 3 - 4 แถว

3. ภาพท ใช ในการส อสารท แสดงท งภาพ

และคำศพท ขนาด 2.5 x 2.5 ซ.ม. เคลอบดวยพลาสตกใส

4. แผนสรางประโยค

5. สารบญ

จะทำอยางไรใหกระเปาพดไดสามารถชวยเหลอบคคล

ทมความบกพรองทางการสอสาร

ขนตอนในการฝกทจะชวยใหบคคลทมความ-

บกพรองทางการสอสารมทงหมด 6 ขนตอน

ขนตอนท 1 การแลกเปลยนภาพ (how to

communicate)

ขนตอนท 2 การเพมระยะหางในการแลกเปลยน

ภาพและการพยายามแลกเปลยนภาพใหได (distance

and persistence)

วารสารพยาบาลสวนดอก

ข นตอนท 3 การแยกแยะภาพ (picture

discrimination)

ขนตอนท 4 การสรางประโยค (sentence

structure)

ขนตอนท 5 การฝกตอบสนองคำถาม “ตองการ

อะไร?” Responding to what do you want?

(responsive requestion)

ขนตอนท 6 การแสดงความคดเหน (commen-

ting)

กระเปาพดไดใชงานอยางไร

หลกการฝกใหเดกรวธสอสารโดยใชภาพ เรมจาก

การประเมนสงเสรมแรงทเดกชอบ จากนนทำภาพ

ขนาดประมาณ 4.5 x 4.5 ซ.ม. พรอมกบคำศพทนน ๆ

ฝกเดกใหหยบภาพ ย น และวางบนมอของผ ฝ ก

โดยมผคอยชวยเหลอ เมอเดกสามารถวางภาพบนมอ

ใหสงเสรมแรงทนท ใหฝกอยางนทกวน วนละประมาณ

30 คร ง จนเดกเรยนร วา กอนท จะไดส งเสรมแรง

เดกตองหยบภาพ ยน และวางบนมอของผฝกกอน

เมอเดกรระบบ จะขยายระยะทางออกไป เพอให

เดกสามารถหยบภาพไปสอสารกบผอนได ไมวาจะอย

สวนใดของบานหรอโรงเรยน ดงนนเดกจะตองมกระเปา

สำหรบเกบภาพ และสามารถเลอกภาพมาสอสารได

เมอเดกชำนาญในการแยกแยะภาพ จากนน

จะฝกใหเดกสอสารโดยการสรางประโยคในแผนประโยค

เพอเพมความสามารถในการสอสาร เมอเดกใชภาพได

คลองขน จะลดขนาดภาพลงเปน 2.5 X 2.5 ซ.ม. เพอ

เกบภาพในกระเปาได ดงน นเดกท พอส อสารได

โดยการพดจะรวา ควรจะพดอยางไรในแตละสถานการณ

ด งน นกระเป าภาพจะช วยในการส อสารเสร ม

สวนเดกทพดไมได จะใชกระเปาภาพตดตวเพอเปน

การสอสารทดแทน

เหตแหงการพฒนาแฟม

แฟมแบบเกา

1. ยากตอการใชงานของเดก ทำใหไมมแรงจงใจ

ในการใช

2. ภาพไมมความคงทน

3. เดกพกพาลำบาก

4. ลกษณะทเกบภาพรบกวนสายตา

5. ภาพหลนหายจากแฟมได เดกไมมภาพทจะใช

สอสารเมอถงสถานการณจรง

6. ไมมสารบญภาพ ทำใหเดกมความยากลำบาก

ในการหาภาพทจะสอสาร

66

เดมเปนแฟมแบบสอด

แฟมแบบใหม

1. งายตอการใชงานของเดก เดกมแรงจงใจ

ทจะพยายามสอสาร

2. ภาพคงทนไมเสยหายงาย

3. เดกพกพาไดสะดวก กะทดรด

4. ลกษณะท เก บไมรบกวนสายตา เพราะ

ดานหลงปดพนหลงไว

5. ภาพไมหายเน องจากมซ บปดท กระเปา

เดกหยบภาพสอสารไดตลอดเวลา

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550 67

กระเปาพดไดในปจจบน

ปจจบนเปนกระเปาแบบใชเวลโคร

6. มสารบญภาพ เพอชวยในการคนหาภาพ

และปองกนการสญหาย ทงยงจดตำแหนงตามเดม

งายตอการใชงานของเดก

ผลการนำไปใช

เสยงสะทอนจากผปกครอง

“นอง....สนกในการใชภาพ เพราะใชแลว คนอน

เขาใจ เขาเลยอยากใชอก”

“เมอนอง....อยากไปโรงเรยน นองจะหยบภาพ

โรงเรยนมาสงใหแม แตมอยวนหนงภาพโรงเรยนหาย

นองก เลยหยบภาพเสาธงมาส งให เราก เลยร ว า

เขาอยากไปโรงเรยน”

“นาจะมการใชภาพแบบนตงนานแลว เพราะทำให

ลกเขาใจภาษายงขน”

แผนเวลโคร

วารสารพยาบาลสวนดอก68

สารบญภาพดานหลงของกระดานสอสาร

ตวอยางภาพทใชในการสอสาร

วารสารพยาบาลสวนดอก

นวตกรรม

ยกทรงจนทรทมา

จนทรทมา ศรวชย *

* ผชวยพยาบาล ระดบ 4 หอผปวยศลยกรรมหญง 2 งานการพยาบาลผปวยศลยศาสตร

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

หลกการและเหตผล

หอผปวยศลยกรรมหญง 2 มผปวยมะเรงเตานม

มากเปนอนดบ 1 ของจำนวนผปวยทรบไวดแลรกษา

ผปวยสวนใหญจะไดรบการผาตด modified radical

mastectomy ซงเปนการผาตดเอาเตานมขางทเปนมะเรง

ออกทงหมด เตานมเปนอวยวะทมความสำคญยงสำหรบ

ผหญง เนองจากเตานมเปนอวยวะทมการเจรญเตบโต

ไปตามพฒนาการของรางกายอยางเหนไดชด เปนสง

มคาและความภาคภมใจของผหญงทกคน การสญเสย

เตานม จงสงผลกระทบโดยตรงตอภาพลกษณของความ-

เปนหญง ทำใหผปวยมความรสกสญเสยภาพลกษณ

ของตนเอง ความวตกกงวลทเกยวของกบภาพลกษณ

ทพบไดบอย คอผปวยจะมความวตกกงวลในเร อง

ของการสวมเสอผา มความรสกไมสบายใจและไมมนใจ

ตอรปรางของตวเองทปรากฏ ทำใหผปวยรสกขาดคณคา

และความภาคภมใจในตวเอง ถาผปวยไดรบความชวยเหลอ

และมการสงเสรมภาพลกษณของตน จะทำใหผปวยรสกวา

ตวเองเปนคนทมคณคา

จากการสอบถามผปวยทไดรบการผาตดเตานม

ออกไป ผปวยสวนใหญตองการคำแนะนำและการชวยเหลอ

ทจะทำใหตนเองดดขนในการแตงตวหลงการผาตดเอา

เตานมออกไปแลว จากปญหาดงกลาว ทางหอผปวย

จงไดประดษฐ ยกทรงจนทรท มา ซ งเป นยกทรง

ทมอปกรณเสรมเตานม ทำใหผไดรบการสวมใสแลว

มรปทรงของทรวงอกเทากนท ง 2 ขางเม อสวมเส อ

ตวนอกแลว ผปวยทไดรบการผาตดเตานมจะมทรวงอก

เหมอนหญงปกตทวไป เปนการสงเสรมภาพลกษณ

เกดความพงพอใจในภาพลกษณของตนเอง กอใหเกด

ความมนใจและปราศจากความวตกกงวลในการตดตอ

สมพนธภาพกบผอน

รปถายนวตกรรม

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

วสดอปกรณทใช

1. เสอชนใน

2. เขม ดาย กระดม กรรไกร

3. ใยโพล

4. อปกรณเสรมเตานม

63

วารสารพยาบาลสวนดอก

ขนตอนการประดษฐยกทรงจนทรทมา

1. เตรยมวสดอปกรณทใชทำยกทรงจนทรทมา

ใหครบ ไดแก เสอชนใน เขม ดาย กระดมกบ กรรไกร

ใยสงเคราะห อปกรณเสรมเตานม

2. นำอปกรณเสรมเตานมทมขนาดพอดกบ

เตานมของผปวยขางทไมไดผาตด โดยเลอกตามขนาด

เบอร M, L, XL

3. ใชกรรไกรตดผารองดานในของอปกรณเสรม

เตานม ใหยาวประมาณ 1.5 นว

4. ใชใยสงเคราะหยดดานในของอปกรณเสรม

เตานมใหม ขนาดพอดไมมากหรอนอยจนเกนไป

แลวใชเขมสอดดายเยบซอนปลายปดใหสนทสวยงาม

5. นำกระดมก บ 2 อน เยบตดกบอปกรณ

เสรมเตานมทเยบแลว โดยตดกระดมกบทขอบดานนอก

บนและลางใหตรงกน และหางจากขอบประมาณ 0.5

เซนตเมตร

6. นำกระดมกบ 2 อนทเหลอตดกบขอบดานบน

และดานลางของเสอชนใน วดใหมขนาดพอดกบอปกรณ

ทเยบไว

7. นำอปกรณเสรมทรวงอกทเยบเรยบรอยแลว

มาตดกบเสอชนในทเยบกระดมไว จดใหเรยบรอยสวยงาม

คาใชจาย

คาใชจายในการเตรยมอปกรณท นำมาสาธต

ใหผปวย

1. เสอยกทรง 1 ตว 100 บาท

2. เขม ดาย กระดม กรรไกร 40 บาท

3. อปกรณเสรมเตานมอนละ 30 บาท

ผลลพธ

1. จากการทดลองใชกบผปวยหลงผาตดเตานม

จำนวน 5 ราย ตงแตเดอนกนยายน 2548 ถงเดอน

ตลาคม 2548 ผปวยมความพงพอใจ ระดบมาก

2. ประหยดคาใชจาย อปกรณเสรมเตานม

สำเรจรปราคาประมาณ 1,000 บาทตอชน ยกทรงจนทรทมา

ราคาประมาณ 80 บาทตอชน

3. ผ ป วยสามารถประด ษฐ ใช ได เองจาก

การแนะนำการใชอปกรณจากเจาหนาท

4. จากการสอบถามผปวยทไดรบการผาตด

เตานม ผปวยทกคนตองการคำแนะนำในการทำอปกรณ

ยกทรงจนทรทมา และนำยกทรงทเคยใชมาประกอบ

เปนยกทรงจนทรทมา

ประโยชนทไดรบ

1. ผปวยไดรบความพงพอใจในการสวมใส

ยกทรงจนทรทมา เกดความมนใจในการสวมใสเสอ

และมความมนใจในการสรางสมพนธภาพกบผอน

2. เกดสมพนธภาพทดมากระหวางบคลากร

ในหอผ ป วยและผ ป วยระหวางการแนะนำการทำ

ยกทรงจนทรทมา

3. ผปวยสามารถประดษฐยกทรงจนทรทมา

ใชเองไดเนองจากอปกรณหางาย ราคาถก

4. กจกรรมการแนะนำการทำยกทรงจนทรทมา

เปนกจกรรมหนงใน Care maps ผปวยทไดรบการผาตด

MRM ทกราย

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบพระคณคณพรจต ดำรงมณ หวหนาหอ

ผปวยศลยศาสตร เปนอยางสงทไดกรณาใหคำแนะนำ

ในการทำนวตกรรมยกทรงจนทรทมา

64

ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2550

กรรม ดดยอมสราง ผลบญ

ใด กอกอเกอหนน สขลำ

ใคร ทำกศลคณ มากคา ควรแฮ

กอ ดงถอเรอคำ เรงคำคณคณา

กรรม ชวกลวเกลอกกราย มารยา

นน ยอมตดตรงตรา แนนแฟน

ตาม ตวไมเลกรา รานโทษ ทณฑเฮย

สนอง ดจเขาคงแคน แคนเคนเดนประหาร