รายงานวจย

การจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย

กรณศกษาพนท : เมองพทยา อ.บางละมง จ.ชลบร

อบต.ดานชมพล อ.บอไร จ.ตราด

โดย

ส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

เอกสารวชาการท 10/2558

ก

กตตกรรมประกาศ

การวจยเรองการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย มวตถประสงคเพอศกษาสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบน ความตองการการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย และก าหนดรปแบบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ในเขตพนทรบผดชอบของส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3 การด าเนนโครงการฯ น คณะผวจยไดรบความชวยเหลอจากหลายภาคสวนจนสามารถด าเนนงานตามวตถประสงคดวยด คณะผวจยขอขอบคณส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต และ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ทใหการสนบสนนงบประมาณขบเคลอนการด าเนนการศกษาวจยการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ขอขอบคณทปรกษาโครงการฯ รศ.ดร.วรเวศม สวรรณระดา คณบดวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทใหความอนเคราะหองคความรในการด าเนนการวจยใหมความสมบรณและถกตอง ขอขอบคณส านกงานสถตแหงชาตใหการช วย เหลอออกแบบการคด เล อก พนท และกล มต วอย า งท ใช ในการจ ด เกบข อม ล ขอขอบคณ คณศรวรรณ อรณทพยไพฑรย ผเชยวชาญเฉพาะดานผสงอาย กรมกจการผสงอาย รศ.ดร.วนชย ธรรมสจการ คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญ และอาจารยณฏยา ชถง พรหมจรรย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลาในการวเคราะห ประมวลผลการวจย ทายน ขอขอบคณผทรงคณวฒผเชยวชาญและนกวชาการในสาขาทเกยวของทสละเวลาในการใหขอมลเชงลก ตลอดจนผทประสานงานและผทใหขอมลในพนท คณะผวจยหวงเปนอยางยงวารายงานวจยฉบบนจะสามารถเปนประโยชนแกผทสนใจและผทเกยวของในการน าไปใชเปนแนวทางในการขบเคลอนการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายตอไป

คณะผวจย ส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3

ข

บทสรปผบรหาร

การศกษาเรอง “การจดสวสดการท เหมาะสมส าหรบผส งอาย ในแตละชวงวย ” มวตถประสงคเพอศกษาสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบน ความตองการการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย และก าหนดรปแบบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ซงเปนการวจยประยกต (Applied Research) ศกษาโดยใชวธการวจยแบบผสานวธ (mixed-methodology) โดยมการศกษาเชงปรมาณเปนหลก การศกษาเชงคณภาพเปนตวประกอบรอง (dominant-lessdominant design) และเปนรปแบบการวจยเชงพรรณนา (descriptive study) ประชากรและกลมตวอยางแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ประชากรทใชในการศกษาเชงปรมาณ คอ กลมผสงอายตามชวงวย ผสงอายวยตน อาย 60–69 ป ผสงอายวยกลาง อาย 70–79 ป และผสงอายในวยปลาย อายตงแต 80 ปขนไป ทอาศยอยในเขตพนทของส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3 จ านวน 2 พนท คอ เมองพทยา จงหวดชลบร และองคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด โดยการคดเลอกพนท ไดใชขอมลจากส านกงานสถตแหงชาต และประชากรทใชในการศกษาเชงคณภาพ ประกอบดวยเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทผรบผดชอบงานดานสวสดการสงคมส าหรบผสงอายจากสวนราชการในระดบต าบลและระดบอ าเภอ ผน าชมชนหรอผ แทนชมชนทมสวนเกยวของ และบคคลทดแลผสงอาย เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย เครองมอทใชในการศกษาเชงปรมาณ เปนการใชแบบส ารวจความตองการดานสวสดการของผสงอาย 4 ดาน ประกอบดวย ดานความมนคงในชวต การศกษา เศรษฐกจและสงคม โดยเกบขอมลกลมผสงอายตามชวงวย ผสงอายวยตน อาย 60–69 ป ผสงอายวยกลาง อาย 70–79 ป และผสงอายในวยปลาย อายตงแต 80 ปขนไป รวมทง 2 พนท ทงสน 104 คน และเครองมอทใชในการศกษาเชงคณภาพเปนการใชแบบสนทนากลม เปนการเกบรวบรวมขอมลจากผทมสวนไดสวนเกยวของ (satakeholder) ในการจดสวสดการสงคมในพนทเปาหมายทมอย เพอหาแนวทางการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ส าหรบการวเคราะหขอมลแบงเปน การวเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยการใชโปรแกรมส าเรจรปและใชสถตในการวเคราะหและการวเคราะหขอมลเชงคณภาพขอมลเชงคณภาพจะเปนการวเคราะหเชงเนอหา (ContentAnalysis) พรรณนารายละเอยดตความโดยวธการสมภาษณเชงลก และการสงเกต ผลการศกษาทพบมประเดนทส าคญดงน

การศกษาการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย เพอส ารวจความตองการการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย ซงสามารถแบงผลการศกษาไดเปน 7 ประเดน ดงน

ค

1. ความตองการดานบรการทางสงคม พบวาสวนใหญตองการสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแกผสงอาย เชน ทางเดน หองสขามากทสด รองลงมาเปน การใหยม สนบสนนกายอปกรณ และการชวยเหลองานบาน ตามล าดบ 2. ความตองการดานสขภาพ พบวาสวนใหญมความตองการหนวยบรการดแลสขภาพ เยยมบานและใหความรผสงอายทบานมากทสด รองลงมา คอ มอาสาสมครดแลผสงอาย (อผส. อสม.) และโรงพยาบาลทใหบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ตามล าดบ 3. ความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร เมอพจารณาความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร พบวาสวนใหญเปนโทรทศนมากทสด รองลงมาเปน วทย และหอกระจายขาว เสยงตามสาย ตามล าดบ 4. ความตองการสวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม พบวาสวนใหญเปนเรองการดแลในเรองสงแวดลอมในการด ารงชวต เชน สวนสาธารณะ มลภาวะ ชวอนามย เปนตน มากทสด รองลงมาเปน การปรบตวสงแวดลอมบรเวณในบาน รอบบาน เชน ไฟฟาสวาง ความสะอาดเรยบรอย และกจกรรมพฒนาทอยผสงอายโดยชมชนมสวนรวม ตามล าดบ 5. ความตองการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม พบวาสวนใหญตองการกจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมทองถนมากทสด รองลงมาเปน กจกรรมทางศาสนา/เขาวดปฏบตธรรม และออกก าลงกายและกฬา ตามล าดบ 6. ความตองการดานรายไดการและออม พบวาสวนใหญมความตองการการจดตงกองทนในชมชนเพอใหการชวยเหลอผสงอายมากทสด รองลงมาเปน มการแนะน าการบรหารการเงนในครอบครว (จดท าบญช รายรบ – รายจาย) และจดหาสถานทจ าหนายผลตภณฑจากผสงอาย ตามล าดบ 7. ความตองการดานการศกษาและการเรยนร พบวาความตองการสวนใหญ คอ การเรยนรจากศนยการเรยนรในชมชน เชน เศรษฐกจพอเพยง การเกษตรอนทรยมากทสด รองลงมาเปน การจดบรการหองสมดเคลอนท/ทอานหนงสอประจ าหมบาน และการจดตงศนยถายทอดวฒนธรรมทองถนประจ าต าบล ตามล าดบ

ขอเสนอแนะ

ผลจากการวจยครงนคณะผวจยมขอเสนอแนะโดยสรปดงตอไปน

ขอเสนอแนะเพอการปฏบต

1. ดานความมนคงในชวต

1.1 สขภาพ

- กระทรวงสาธารณสขและกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยควร

จดอบรมหลกสตรดแลผสงอายใหกบบตรและญาตทเปนผดแลหลกของผสงอาย รวมทงอาสาสมครดแลควร

ผานการอบรมหลกสตรการดแลจากกระทรวงสาธารณสข

ง

- กระทรวงสาธารณสข ควรจดใหมนกจตวทยา นกกจกรรมบ าบด นกสงคมสงเคราะห

หมนเวยนมาปฏบตหนาทใน รพ.สต. เพอใหค าแนะน า เปนทปรกษาใหกบคนในชมชนรวมทงผดแลเกยวกบ

การปรบสภาพจตใจใหมความพรอมในการเขาสวยผสงอาย

- กระทรวงสาธารณสข ควรใหความรแกคนในชมชนเกยวกบโรคในวยผสงอาย เชน

ความดนโลหตสง ขอเสอม และเบาหวาน เนองจากเปนโรคทพบในผสงอายกลมตวอยางในงานวจยครงนมาก

ทสด

- กระทรวงสาธารณสข ควรจดใหมอาสาสมคร หรอผดแลผสงอาย ทมความรในการ

ดแลผสงอายทอยในชวงสดทายของชวต เพอสรางสภาวะทางจตใจใหสงบโดยใชหลกทางศาสนา

- กระทรวงสาธารณสข ควรสนบสนนงบประมาณในการจดใหชมชนมระบบการดแล

ผสงอาย โดยใชรปแบบการจดการดแลผสงอาย (Care Management) และน าอาสาสมครมาฝกอบรมใหเปน

Care Giver

- หนวยงานทเกยวของ อาท กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษย ควรเสรมสรางศกยภาพของผดแลหลก ซงอาจะเปนบตร ญาตหรออาสาสมครในเรอง

ของการดแลผสงอายแตละชวงวย โยเฉพาะผสงอายวยปลาย (อาย 80 ป ขนไป)

1.2 ครอบครวและการอยอาศย

- องคกรปกครองสวนทองถนควรส ารวจขอมลผสงอายทอาศยอยตามล าพง และ

วางแผนการดแลรวมกบก านน ผใหญบาน ผน าชมชน และอาสาสมครตางๆ ในชมชน เพอดแลและปองกน

ปญหาทอาจจะเกดขนกบผสงอาย เชน ปญหาการถกทารณกรรม ปญหาการถกลอลวง เปนตน

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยควรสงเสรมใหชมชนตระหนก

ถงความส าคญของการอยรวมกนเปนครอบครวใหญ ทสามารถพงพาอาศย ดแลซงกนและกนได เพอลดสาเหต

การอยตามล าพงของผสงอาย เนองจากบตร/หลานไปท างานตางพนท หรอแยกครอบครวไป และผสงอายเปน

หมาย

1.3 ทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม

- องคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของควรมการบรณาการความ

รวมมอในการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการด ารงชวตแกผสงอาย ทงภายในและทสาธารณะใหมความ

เหมาะสมตอการด าเนนชวตของผสงอาย โดยการมสวนรวมของคนในหมบาน/ชมชน เพอเปนการปองกน

อบตเหตทจะเกดขนกบผสงอาย ลดภาวะเสยงการเปนผสงอายตดเตยง เนองจากผสงอายกลมตวอยางทคนพบ

ในงานวจยจะมปญหาเรองกระดกและขอมากทสด

จ

2. ดานการศกษา

2.1 การศกษาและการเรยนร

- ควรเสรมสรางศกยภาพในเรองของการเตรยมความพรอมในการจดการตนเองใน

ดานตางๆ ของผสงอาย ผทจะเขาสวยผสงอาย สมาชกในครวเรอน หรอญาตพนองของหนวยงานทเกยวของ

- องคกรปกครองสวนทองถนควรสงเสรมการจดการเรยนรในชมชนตามอธยาศย เชน

จดใหมกจกรรมของศนยถายทอดวฒนธรรมศนยสขภาพอยางตอเนอง และมประสทธภาพเพอใหผสงอายได

ศกษาเรยนรในการดแลสขภาพ การไดแสดงความร ความสามารถ และเกดการตระหนกในคณคาแหงตน

- การจดทศนศกษาของหนวยงานทเกยวของ ควรเปนไปตามความตองการและความ

เหมาะสมกบภาวะสขภาพของผสงอายแตละชวงวย

2.2 การเขาถงบรการขอมลขาวสาร

- คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

แหงชาต (กสทช.) กระทรวงเทคโนโลยและสารสนเทศ กระทรวงวฒนธรรม องคกรดานการสอสารมวลชน

ควรค านงถงการผลตสอทเปนประโยชนตอผสงอาย เนองจากผสงอายโดยสวนใหญสามารถเขาถงบรการขอมล

ขาวสารทางโทรทศนซงในปจจบนยงมสอ รายการทเหมาะสมกบผสงอายไมมากนก

3. ดานเศรษฐกจ

3.1 รายได

- ควรเพมศกยภาพดานการประกอบอาชพอยางยงยนและครบวงจรระหวางหนวยงาน

ทเกยวของ โดยมการตดตามประเมนผลในฐานะพเลยงในระยะแรกใหแกผสงอาย เพอลดภาวะพงพงดาน

เศรษฐกจและการสรางคณคาในตนเองแกผสงอาย

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบองคกรปกครองสวน

ทองถน ควรสงเสรมและสนบสนนใหเกดการจดตงกองทน เพอชวยเหลอผสงอายในระดบต าบล

- หนวยงานทเกยวของควรมการพจารณาทบทวนการจายเบยยงชพใหแกผทยากไร

และมความเปนอยทล าบากเพมเฉพาะราย

3.2 การออม

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและหนวยงานทเกยวของควร

ใหความรในการวางแผนดานการเงนและการออมส าหรบผทจะเขาวยผสงอาย และความรเรองกฎหมายท

เกยวของกบการจดการทรพยสนและมรดกของผสงอาย

ฉ

4. ดานสงคม

4.1 การมสวนรวมทางกจกรรมสงคม

- กรมกจการผสงอาย ควรใหการสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนในการจด

กจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมของแตละทองถน เนองจากการจดสวสดการจะมสวนทเกยวกบการรวม

กจกรรมทางสงคมของผสงอาย ซงมการด าเนนการในเกอบทกพนทอยางตอเนองในรปแบบตางๆ โดยอาศย

ประเพณ วฒนธรรม เปนตวผกโยงกจกรรม

- กรมกจการผสงอาย ควรจดระบบการสงเสรมและสนบสนนชมรมผสงอายใน

ระดบชาต เนองจากชมรมผสงอายจะเปนกลไกในการพบปะ ชวยเหลอเกอกลกนของผสงอาย และคนในชมชน

- องคกรปกครองสวนทองถนควรจดใหมศนยบรการแกผสงอายโดยมลกษณะของศฯย

ประกอบดวยกจกรรม ทงการพฒนาสขภาพรางกาย กจกรรมสนทนาการ กจกรรมดานการศกษา รวมถงการ

พฒนาอาชพและสรางรายได โยมผสงอายและชมชนเปนผบรหารจดการกนเองและความรวมมอของหนวยงาน

ในพนท เชน รพ.สต., กศน.

- ควรมการบรณาการความรวมมอในการขบเคลอนกจกรรมกลม ชมรมผสงอายกบ

หนวยงานทเกยวของเพอดงศกยภาพ ภมปญญาผสงอาย ซงนอกจากการแลกเปลยนเรยนรแลว ยงสามารถ

สรางคณคาในตวเองใหแกผสงอายไดอกทางหนง

4.2 การเขาถงบรการทางสงคม

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและกระทรวงสาธารณสขควร

จดใหมการประชาสมพนธในชองทางตางๆ ทแพรหลายโยวธเชงรกถงบานผสงอายโดยตรง ในเรองการเขาถง

สทธการใชบรการตางๆ ของผสงอายทพงจะไดรบ เชน โทรทศน วทย อนเตอรเนท เปนตน

- กรมกจการผสงอาย ควรมการศกษาขอกฎหมายทผสงอายเขาถงไดไมสมบรณ น ามา

ประมวลผลแลวจดท าความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของกบกฎหมายนนเพอผลกดนการเขาถงความร

กฎหมายทผสงอายควรทราบ

ขอเสนอแนะเพอการวจย

- จากการศกษาพบวาความตองการของผสงอายในเรองของการจายเบยยงชพ เปน

เรองส าคญทสงผลตอการด ารงชวตของผสงอาย แตความเหนบางสวนมองวาเปนการจายแบบปพรม ผสงอาย

ทไมจ าเปนกไดรบในอตราเทากน จงควรมการศกษาวจยถงรปแบบความเหมาะสมในการจายเบยยงชพ

ผสงอาย

ช

- จากการศกษาพบวา ในปจจบนผสงอายมความกงวลใจในเรองของการท างานหา

รายได และตองการสวสดการในรปแบบของการเสรมสรางศกยภาพในการท างาน ดงนน ควรมการวจยเชง

ปฏบตการเพอสรางหลกสตรอาชพทเหมาะสมแกผสงอาย

ช

สารบญ

เรอง หนา

กตตกรรมประกาศ ก

บทสรปผบรหาร ข

สารบญ ช

สารบญตาราง ซ

บทท 1 บทน า 1 ความส าคญและทมาของการวจย 1 วตถประสงคของโครงการวจย 3 โจทยการศกษาวจย 3 นยามศพททส าคญ 3 ประโยชนทไดรบ 4 กรอบแนวคด 4 บทท 2 แนวคด ทฤษฎและเอกสารงานวจยทเกยวของ 5 แนวคดและทฤษฎทเกยวกบผสงอาย 5 นโยบายและกฎหมายทเกยวกบผสงอาย 18 สถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย 25 แนวคดเกยวการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในตางประเทศ 39 งานวจยทเกยวของ 46 บทท 3 วธด าเนนการวจย 56 วธการศกษา 56 เครองมอทใชในการวจย 58 การน าเสนอขอมล 60 บทท 4 ผลการศกษาขอมล 61 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณ 61 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพ 109 บทท 5 สรป อภรายผล และขอเสนอแนะ 130 สรปผลการวจย 130 อภปรายผลการวจย 137 ขอเสนอแนะ 142

ซ

บรรณานกรม ภาคผนวก คณะผด าเนนงานวจย

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละของผสงอาย (กลมตวอยาง) จ าแนกตามลกษณะสวนบคคล 61 ตารางท 2 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามความกงวลใจเกยวกบการใชชวต 63 ตารางท 3 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะความกงวลใจจ าแนกตามกลมอาย 64 ตารางท 4 แสดงจ านวนและคารอยละของปญหาสขภาพจ าแนกตามกลมอาย 66 ตารางท 5 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามระดบการชวยเหลอตนเอง 68 ตารางท 6 แสดงจ านวนและคารอยละของอปกรณอ านวยความสะดวกจ าแนกตามกลมอาย 69 ตารางท 7 แสดงจ านวนและคารอยละของภาวะซมเศราจ าแนกตามกลมอาย 72 ตารางท 8 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามลกษณะการอยตามล าพง 73 ตารางท 9 แสดงจ านวนและคารอยละของปญหาการอยตามล าพงจ าแนกตามกลมอาย 74 ตารางท 10 แสดงจ านวนและคารอยละของการอยอาศยจ าแนกตามกลมอาย 75 ตารางท 11 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามการมผดแลหลก 76 ตารางท 12 แสดงจ านวนและคารอยละของทอยอาศยของผดแลหลกจ าแนกตามกลมอาย 77 ตารางท 13 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะสภาพทอยอาศยจ าแนกตามกลมอาย 79 ตารางท 14 แสดงจ านวนและคารอยละของการรบรในการบรการทางการศกษา 81 และการเรยนรในชมชนจ าแนกตามกลมอาย ตารางท 15 แสดงจ านวนและคารอยละของการเขาถงขอมลขาวสารจ าแนกตามกลมอาย 83 ตารางท 16 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามภาวการณมงานท า 84 ตารางท 17 แสดงจ านวนและคารอยละของประเภทงานทท าจ าแนกตามกลมอาย 85 ตารางท 18 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะการมรายไดจ าแนกตามกลมอาย 87 ตารางท 19 แสดงจ านวนและคารอยละของแหลงรายไดจ าแนกตามกลมอาย 89 ตารางท 20 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามการมเงนออม 90 ตารางท 21 แสดงจ านวนและคารอยละของรปแบบการออมจ าแนกตามกลมอาย 91 ตารางท 22 แสดงจ านวนและคารอยละของการท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน 94 จ าแนกตามกลมอาย ตารางท 23 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามการเปน 95 สมาชกกลม /ชมรม /สมาคม ตารางท 24 แสดงจ านวนและคารอยละของสาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชก 96 จ าแนกตามกลมอาย ตารางท 25 แสดงจ านวนและคารอยละของการเขาเปนสมาชกกลม /ชมรม จ าแนกตามกลมอาย 97

ฌ

ตารางท 26 แสดงจ านวนและคารอยละของการรบรการบรการทางสงคมจ าแนกตามกลมอาย 100 ตารางท 27 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะการใชบรการทางสงคมจ าแนกตามกลมอาย 102 ตารางท 28 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 104 ดานสขภาพของผสงอาย ตารางท 29 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 105 ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอมของผสงอาย

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

ตารางท 30 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 105 ดานการศกษาและการเรยนรของผสงอาย ตารางท 31 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 106 ดานการเขาถงบรการขอมลขาวสารของผสงอาย ตารางท 32 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 107 ดานรายไดการและออมของผสงอาย ตารางท 33 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 107 ดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคมของผสงอาย ตารางท 34 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการ 108 ดานบรการทางสงคมของผสงอาย ตารางท 35 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการไดรบ 109 การจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย

บทท 1

บทน า

1. ความส าคญและทมาของการวจย

ประเทศไทยมจ านวน และสดสวนของผสงอายเพมขนอยางรวดเรวและตอเนองโดยในป 2537 มจ านวนผสงอายคดเปนรอยละ 6.8 ของประชากรทงประเทศและเพมขนเปนรอยละ 9.4 รอยละ 10.7 รอยละ 12.2 ในป พ.ศ. 2545 2550 2554 ตามล าดบ ซงการเปลยนแปลงโครงสรางทางอายของประชากรผสงอายมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวมาก ตงแต พ.ศ.2548 ประเทศไทยเขาส “สงคมสงอาย” (aged society) เนองจากประชากรอาย 60 ปขนไปมสดสวนเพมขนรอยละ 10 ของประชากรทงหมด จากขอมลผสงในรายงานสถานการณผสงอายไทยป 2553 โดยมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.) พบวาผสงอายไทยมสดสวนของประชากรสงอายเพมสงขนเปนรอยละ 11.9 และในอก 20 ปขางหนา (พ.ศ.2573) จะเพมเปนมากกวา 2 เทาตวอยทรอยละ 25 ซงประเทศไทยจะเปน“สงคมผสงอาย” อยางเตมตวในขณะทประชากรวยแรงงานทเกอหนนดแลผสงอายนนลดลงจากป พ.ศ.2553 มประชากรแรงงานโดยเฉลย 6 คน ตอการดแลผสงอาย 1 คนและจะลดลงเหลอแคเพยง 2 คนในป พ.ศ.2573 ซงจะสงผลใหคนวยแรงงานมภาระทตองเกอหนนดแลผสงอายเพมขนในขณะเดยวกนผสงอายไทยนนมอายยนขนและกลมผสงอายวยกลางและวยปลายเพมขนดวย (มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.), 2555) จากการศกษาการเปลยนแปลงสดสวนของประชากรผสงอายระหวางป พ.ศ.2543 - 2573 ทกชวง 10 ปของการศกษาพบวาสดสวนของประชากรผสงอายวยตนในกลมอาย 60 - 64 ปและกลมอาย 65 - 69 ป มแนวโนมทจะเปลยนแปลงอยางชาๆ และมแนวโนมทจะลดลงเลกนอย แตส าหรบกลมผสงอายวยกลางทมอายระหวาง 70 - 79 ปมแนวโนมทจะเพมสงขน และประชากรสงอายกลมทมแนวโนมทจะมสดสวนเพมขนอยางชดเจนคอผสงอายวยปลาย อายตงแต 80 ปขนไป และเมอศกษาการเปลยนแปลงประชากรสงอายกลมอายตงแต 65 ปขนไป กลมอายตงแต 70 ปขนไป และกลมอายตงแต 80 ปขนไป พบวายงอายเพมสงขน จ านวนประชากรสงอายกยงเพมสงขนอยางรวดเรว แสดงใหเหนวาประชากรสงอายของไทยไมไดเพมขนแตเพยงจ านวนและสดสวนของผทมอายตงแต 60 ปขนไปเทานน แตประชากรสงอายวยปลายหรอประชากรสงอายในกลมทสงอายมากอายตงแต 80 ปขนไปยงเพมอยางรวดเรวดวย (มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.), 2555 อางถงในส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550) จากการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาต ในป พ.ศ.2557 พบวาประเทศไทยมประชากรอาย 60 ปขนไปมากถง 10,014,705 ลานคนหรอรอยละ 14 ของประชากรทงหมด ประกอบดวยจ านวนผสงอายวยตน อาย 60- 69 ป มจ านวน 5,655,184 คนคดเปนรอยละ 56.5 ผสงอายวยกลาง อาย 70 - 79 ป จ านวน 2,995,698 คน คดเปนรอยละ 29.9 และผสงอายวยปลายอายตงแต 80 ปขนไปจ านวน 1,363,823 คนคดเปนรอยละ 13.6 ของผสงอายทงหมดคาดการณวาในป พ.ศ.2583 จะมประชากรสงอายวยปลายเพมขนอกเกอบเทาตวซงเพมเรวกวาผสงอายกลมอน ประเทศไทยจะกลายเปน “สงคมสงอายอยางสมบรณ”

2

ในอกไมถง 10 ปขางหนาประมาณป พ.ศ.2561 ประชากรสงอายจะมสดสวนประมาณ 1 ใน 5 ของประชากรทงหมด ชใหเหนถงแนวโนมทประเทศไทยจะมขนาดและสดสวนของประชากรผสงอายเพมขน ซงโครงสรางประชากรทกลาวมาเปนตวสะทอนใหเหนความส าคญและจ าเปนตอการพฒนาการจดบรการในดานตางๆทเออใหผสงอายมศกยภาพสามารถดแลตนเองใหมคณภาพชวตทดไดยนยาวและเมอผสงอายชวยเหลอตนเองไดล าบากขนหรอชวยเหลอตนเองไมไดยอมตองมบรการดแลทางดานสขภาพและดานสงคมรองรบ จากขอมลทผานมาจะเหนไดวาสถานการณโครงสรางประชากรของประเทศไทยในอนาคตมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองสงผลท าใหกลมประชากรวยสงอายมสดสวนเพมมากขนอยางตอเนองเชนกน จงเปนประเดนทาทายของประเทศทจะตองตระหนกและใหความส าคญเพมมากขนในการดแลประชากรกลมน เพอใหเกดความสมดลในการอยรวมกนระหวางกลมวยสงอายกบกลมวยอนๆ และในแตละกลมวยของผสงอายดวยกนเอง ซงปญหาความเสอมถอยของรางกายท าใหผสงอายมปญหาสขภาพทางรางกายและโรคเรอรงตางๆขอจ ากดในการปฏบตกจวตรประจ าวนลวนสงผลตอการด าเนนชวตในปจจบน ดงนนการเขาถงบรการสาธารณสขและการสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรค การรกษาและการฟนฟสภาพรางกายและจตใจของผสงอายเพอใหมภมคมกนรองรบตอการเปลยนแปลงทางสงคมไดจากสถานบรการทใหบรการส าหรบผส งอาย เชน สถานสงเคราะหคนชรา ศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย เปนตนยงมขอจ ากด เนองจากสถานบรการดงกลาวมปรมาณไมเพยงพอตอจ านวนประชากรผสงอายทเพมขนทกป จะเหนไดวาผสงอายมความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมทเหมาะสมและสอดคลองกบความแตกตางของกลมวยผสงอายเนองจากแตละชวงวยของผสงอายมปจจยพนฐานแตกตางกนทงสภาพรางกาย จตใจทแตกตางกน ผสงอายยอมมความตองการในการจดสวสดการสงคมทแตกตางกนในหลายประเดน การจดบรการสวสดการสงคมเพอตอบสนองความตองการแกผสงอายจงควรเปนบรการทมลกษณะหลากหลาย เพอจดใหสอดคลองกบความตองการทเปนจรงดงนนรปแบบการจดสวสดการสงคม จงตองค านงถงความเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของแตละชวงวยอยางแทจรงเพอสงเสรมใหผสงอายพงพาตนเองและสงเสรมการด ารงชวตอยางมคณคาและศกดศร ซงทผานมาการจดบรการสวสดการสงคมขององคกร หนวยงานตางๆ จะมความหลากหลายแตยงไมเพยงพอกบความตองการของผสงอายไมสามารถตอบสนองปญหาไดอยางแทจรง ไมครอบคลมผสงอายทงหมด และยงไมสามารถกระจายไดอยางทวถง รปแบบบรการเนนการสงเคราะหมากกวาใหบรการตามสทธทพ งไดรบของผสงอาย (ศศพฒน ยอดเพชร, 2548, 2550b) และไมไดใหความส าคญกบการจดสวสดการตามชวงวยเทาใดนก จงยงไมสามารถตอบสนองความตองการของผสงอายไดอยางแทจรง อนจะน าไปสสภาวะการณพงพงและมาตรฐานการพฒนาคณภาพชวตของคนกลมนในอนาคต ผลส ารวจจ านวนผสงอายในป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2550 พบวาผสงอายอยคนเดยวเพมขนจากรอยละ 6.3 เปน รอยละ 7.7 สวนใหญเปนผหญงและอายมากกวา 70 ป เนองจากโสด ไมมลกหลาน คสมรสเสยชวต หรอลกหลานมภารกจในตางถน ผสงอายทอยล าพงจะขาดการดแลยามเจบปวย รสกเหงาและมปญหาดานการเงน ในป พ.ศ.2554 มผสงอายประมาณ 1 ใน 3 มรายไดต ากวาเสนความยากจน มผสงอายมากถงรอยละ 53 ทท างานอยในระบบไมถงรอยละ 10 ของผสงอายทท างานทงหมดอดตทผานมาแหลงรายได

3

หลกของผสงอายสวนใหญมาจากบตรหลานแตตอมาแนวโนมทคนไทยมบตรนอยลง การยายถนของวยแรงงานท าใหโอกาสทผสงอายจะเสยงตอภาวะความยากจนและมนคงดานรายไดมมากขน ผสงอายมสขภาพดขนและมอายยนยาวขนท าใหความสามารถในการท างานหลงอาย 60 ปมมากขนขอมลจากการส ารวจภาวการณท างานระหวางป พ.ศ.2543 – 2553 พบวาผสงอายวยตนมแนวโนมจะท างานมากขน สดสวนของผสงอาย 60 – 64 ปทยงท างานอยเพมขนจากรอยละ 51 ในปพ.ศ.2543 เปนรอยละ 61 ในปพ.ศ. 2553 และผสงอาย 65 – 69 ปยงท างานอยเพมจากรอยละ 35 เปนรอยละ 45 ในชวงเวลาเดยวกน (แหลงขอมล : การส ารวจภาวการณท างานของประชากร พ.ศ.2543 2548 และ 2553 ส านกงานสถตแหงชาต) ดงนน ส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 1 - 12 สงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ซงเปนหนวยงานทางวชาการดานการพฒนาสงคมและสวสดการระดบเขต ไดเลงเหนถงความส าคญของการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยจงไดศกษาการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย เพอวางแผนหาแนวทาง ก าหนดกลไก และมาตรการตางๆรองรบจ านวนผสงอายซงมปรมาณเพมขนทกป และเพอปรบปรงการจดสวสดการใหเหมาะสม สอดคลองกบความตองการของผสงอาย ซงจะสงผลตอการก าหนดนโยบายและแผนงานสวสดการสงคมส าหรบผสงอายทเหมาะสมในระยะยาว ตลอดจนท าใหใหสงอายมคณภาพชวตทดยงขนเปนพลงส าคญของประเทศตอไป 2. วตถประสงคของโครงการวจย 2.1 เพอศกษาสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบน

2.2 เพอศกษาความตองการการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย

2.3 เพอก าหนดรปแบบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย

3. โจทยการศกษาวจย

3.1 สถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบนเปนอยางไร

3.2 ความตองการการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยเปนอยางไร

3.3 รปแบบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวยเปนอยางไร

4. นยามศพททส าคญ

4.1 การจดสวสดการสงคม (Social Welfare) หมายถงระบบการจดบรการทางสงคมซงเกยวกบการปองกนการแกไขปญหาการพฒนาและการสงเสรมความมนคงทางสงคมเพอตอบสนองความจ าเปนพนฐานของประชาชนใหมคณภาพชวตทดและพงตนเองไดอยางทวถงเหมาะสมเปนธรรมและใหเปนไปตามมาตรฐานทงทางดานการศกษาสขภาพอนามยทอยอาศยการท างานและการมรายไดนนทนาการกระบวนการยตธรรมและบรการทางสงคมทวไปโดยค านงถงศกดศรความเปนมนษยสทธทประชาชนจะตอง

4

ไดรบและการมสวนรวมในการจดสวสดการสงคมทกระดบ ตามพระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม พ.ศ.2546 ผสงอายหมายถง ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 ก าหนดใหบคคลทมอาย 60 ปบรบรณและมสญชาตไทยเปนผสงอาย สวสดการผสงอาย หมายถง บรการทจดโดยรฐ ภาคเอกชนและประชาชนในรปโครงการ กจกรรม การคมครอง สงเสรม สนบสนนการเขาถงสทธและประโยชนของผสงอายทวไปกบผสงอายทอยในภาวะยากล าบาก ซงแบงเปน 4 ดาน ไดแก 1) ดานความมนคงในชวต หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานสขภาพการใชชวตอยในครอบครว การมทอยอาศยมนคง และผสงอายมความปลอดภยในชวต และทรพยสน 2) ดานการศกษา หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการศกษาและการเรยนร การเขาถงบรการขอมลขาวสารทเปนประโยชนผานสอตางๆ 3) ดานเศรษฐกจ หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการมงานท ากบรายได และมหลกประกนดานการออมทท าใหผสงอายรสกมความมนคงในชวต 4) ดานสงคม หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคมและการเขาถงบรการทางสงคมและกฎหมาย 4.2 กลมวยผสงอาย หมายถง ผสงอายวยตน (อาย60–69 ป) ผสงอายวยกลาง (อาย70–79) และผสงอายในวยปลาย (อายตงแต 80 ปขนไป) (แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) 5. ประโยชนทไดรบ

5.1 น าไปวางแผนการจดสวสดการแกผสงอายในแตละชวงวยตามรปแบบทเหมาะสม

5.2 น าผลการศกษาทไดไปก าหนดนโยบายและยทธศาสตรดานการจดสวสดการส าหรบ

ผสงอายในแตละชวงวยใหมคณภาพชวตทดขน

6. กรอบแนวคด

ความตองการการจดสวสดการส าหรบ

ผสงอายแตละชวงวย

- ดานความมนคงในชวต

สขภาพ

ครอบครวและการอยอาศย

ทอยอาศย/สภาพแวดลอมท

เหมาะสม

- ดานการศกษา

การศกษาและการเรยนร

การเขาถงบรการขอมลขาวสาร

- ดานเศรษฐกจ

รปแบบการจดสวสดการทเหมาะสม

ส าหรบผสงอายแตละชวงวย

- ผสงอายวยตน

- ผสงอายวยกลาง

- ผสงอายวยปลาย

5

บทท 2 แนวคด ทฤษฎและเอกสารงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง “การจดสวสดการทเหมาะสมสาหรบผสงอายในแตละชวงวย” เปนการศกษา

สถานการณการจดสวสดการสงคมสาหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบน ประกอบดวยการศกษาความ

ตองการการจดสวสดการสงคมสาหรบผสงอายแตละชวงวย เพอกาหนดรปแบบการจดสวสดการสงคมสาหรบ

ผสงอายแตละชวงวย โดยมแนวคด ทฤษฎและเอกสารงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน

1. แนวคดและทฤษฎทเกยวกบผสงอาย 2. นโยบายและกฎหมายทเกยวกบผสงอาย 3. สถานการณการจดสวสดการสงคมสาหรบผสงอายในประเทศไทย 4. แนวคดเกยวการจดสวสดการสงคมสาหรบผสงอายในตางประเทศ 5. งานวจยทเกยวของ 1. แนวคด และทฤษฎทเกยวกบผสงอาย 1.1 การเปลยนแปลงวยผสงอาย การเปลยนแปลงวยในผสงอาย ไดมผศกษาและอธบายถงสภาพของการเปลยนแปลงวยผสงอายทมผลจากการเปลยนแปลงทางรางกาย จตใจ อารมณและสงคม ซงเปนปจจยสาคญทสงผลตอการเสอมโทรมของรางกายผสงอาย (http://trat.nfe.go.th/trat/topic5_old.php?page=10) มผลจากการเปลยนแปลง 3 ประการใหญ ไดแก 1) การเปลยนแปลงทางรางกาย จาแนกออกตามระบบของรางกายได ดงน (1) ระบบผวหนง ผวหนงบางลงเพราะเซลลผวหนงมจานวนลดลง เซลลทเหลอเจรญชาลง อตราการสรางเซลลใหมลดลง (2) ระบบประสาทและระบบสมผส เซลลสมองและเซลลประสาทมจานวนลดลง ระบบกลามเนอและกระดก จานวนและขนาดเสนใยของเซลลกลามเนอลดลง มเนอเยอผงผดเขามาแทนทมากขน (3) ระบบการไหลเวยนโลหต หลอดลม ปอดมขนาดใหญขน ความยดหยนของเนอปอดลดลง (4) ระบบทางเดนอาหาร ฟนของผสงอายไมแขงแรง เคลอบฟนเรมบางลง เซลลสรางฟนลดลง ฟนผงายขน ผสงอายไมคอยมฟนเหลอตองใสฟนปลอม ทาใหการเคยวอาหารไมสะดวกตองรบประทานอาหารออนและยอยงาย

6

(5) ระบบทางเดนปสสาวะและระบบสบพนธ ผสงอายมขนาดของไตลดลง การไหลเวยนโลหตในไตลดลง ในเพศชายตอมลกหมากโตขนทาใหปสสาวะลาบากตองถายบอย ลกอณฑะเหยวเลกลงและผลตเชออสจไดนอยลง สวนในเพศหญงรงไขจะฝอเลกลง ปกมดลกเหยว มดลกมขนาดเลกลง (6) ระบบตอมไรทอ ตอมใตสมองจะมการเปลยนแปลงรปรางและทางานลดลง ผสงอายจะเกดอาการออนเพลย เบออาหารและนาหนกลดลง 2) การเปลยนแปลงทางดานจตใจ การเปลยนแปลงทางดานจตใจและอารมณจะมความสมพนธกบการเปลยนแปลงทางรางกาย และการเปลยนแปลงทางสงคม เนองจากความเสอมของอวยวะตางๆ ของรางกาย การสญเสยบคคลใกลชด การแยกไปของสมาชกในครอบครวและการหยดจากงานททาอยเปนประจาเปนปจจยทมอทธพลตอการเปลยนแปลงทางจตใจ 3) การเปลยนแปลงทางสงคม การเปลยนแปลงทางสงคมนนเปนสงทผสงอายจะตองประสบเพราะการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลย เศรษฐกจและการเมอง แตภาระหนาทและบทบาทของผสงอายกลบลดลงเนองจากมขอจากดทางรางกาย ทาใหความคลองตวในการคด การกระทา การสอสาร สมพนธภาพทางสงคมมขอบเขตจากด ความหางเหนจากสงคมมมากขน ความมเหตผลและการคดเปนไปในทางลบเพราะสงคมมกจะประเมนวาความสามารถในการปฏบตลดลง ถงแมวาจะมผสงอายบางคนแสดงใหเหนวาความมอายมไดเปนอปสรรคตอการดาเนนบทบาทและหนาททางสงคมกตาม การเปลยนแปลงในวยสงอาย สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ไดสรปการเปลยนแปลงในวยสงอายไว 2 ดาน (http://www.agingthai.org/page/668) ไดแก 1) การเปลยนแปลงทางรางกายททาใหผสงอายเบออาหาร เนองจากการเปลยนแปลงของอวยวะทเสอมลง เชน (1) การสญเสยฟน ฟนสกกรอนและหกทาใหเคยวอาหารลาบาก เคยวอาหารไมละเอยด กนไดแตอาหารนมๆ ไมมกาก เชน ขาว แปง นาตาล ทาใหนาหนกเพมไดงาย (2) กลนอาหารลาบาก เนองจากตอมนาลายหลงนาลายไดนอยลงทาใหไมมความชนในปาก ไมมเมอกหลอลนอาหาร กลามเนอควบคมการกลนทางานนอยลง กลนอาหารแหงลาบาก สาลกบอย (3) ความสามารถในการรบรสและกลนลดลง เมออายมากขนปมรบรสทลนและความสามารถในการรบรสของผสงอายลดลง แตความสามารถในการรบความหวานยงคงอยผสงอายมกชอบอาหารทมรสหวาน (4) นายอยและการดดซมอาหารลดลง อาหารทยอยไมไดจะเกดการหมกหมมในลาไส ทาใหเกดอาการทองอดมแกสแนน จกเสยด (5) การเปลยนแปลงทางสายตาจะเปลยนเปนสายตายาว เลนสหรอกระจกตาขน อาจเกดตอกระจก การมองเหนไมชดเจนทาใหไมสามารถเลอกอาหารและปรงดวยตนเองได หรอกนอาหารทขนรา สกปรกเพราะมองไมเหน

7

นอกจากความเปลยนแปลงทกลาวมาแลวยงมความเสอมอนๆททาใหเกดผลกระทบตอการกนอาหารของผสงอาย เชน การทางานของสมองเสอมลงทาใหความรสกชา การเคลอนไหวชา การทรงตวไมด มอสน ตกอาหารลาบาก บางคนหลงลมในเรองการกนอาหาร 2) การเปลยนแปลงทางจตใจ อารมณและสงคม การเปลยนแปลงทางจตใจ อารมณและสงคมในผสงอายสวนใหญมกมสาเหตมาจาก (1) การเปลยนแปลงทางรางกาย เชน ความเจบปวย การเสอมของสวนตางๆ ใน รางกาย สงเหลานกอใหเกดความวตกกงวล กดดนทางอารมณ (2) การเปลยนทางดานสงคม ไดแก - การเปลยนแปลงทางดานสถานภาพและบทบาททางสงคม เชน ผทเคยทางานเมอครบอาย 60 ป ตองออกจากงาน การสญเสยบทบาทในการเปนผนาครอบครว - การถกทอดทง สภาพสงคมในปจจบนคนหนมสาวตองหางานทาทาใหผสงอายถกทอดทงอยตามลาพง ลกหลานไมมเวลาเอาใจใส - ความเคารพเชอถอลดลง คนสวนใหญมกมองวาผสงอายมความสามารถนอยลง ทาใหความเคารพนบถอในฐานะทมประสบการณเปลยนไป เดกไมใหความเคารพผใหญเหมอนเชนเคย - การสญเสยชวตของคสมรส ญาต คนใกลชดหรอเพอน การเปลยนแปลงทางดานจตใจ อารมณและสงคมนอาจกอใหเกดภาวะซมเศรา ความเบออาหาร รบประทานอาหารไดนอยลง ถาไมมการเอาใจใสเปนเวลานานจะเปนสาเหตของการเกดปญหาทางโภชนาการในผสงอายได การเปลยนแปลงในวยผสงอายขางตน สามารถสรปไดวา การเปลยนแปลงในวยผสงอายแบงเปน 3 ดาน คอการเปลยนแปลงทางดานรางกาย และการเปลยนแปลงทางดานจตใจและสงคม ซงการเปลยนแปลงทางดานรางกายเปนสงทมผลตอการดาเนนชวตประจาวน สวนการเปลยนแปลงทางดานจตใจและสงคมเปนการเปลยนแปลงทมผลสบเนองมาจากการเปลยนแปลงทางดานรางกาย โดยการเปลยนแปลงทางดานจตใจและสงคมเปนสงทอยภายในรางกายไมสามารถมองเหนไดจากภายนอกแตเกยวกบความรสก นกคด 1.2 การจ าแนกกลมผสงอาย

การแบงกลมผสงอายนน มลกษณะทแตกตางกนออกไปตามลกษณะทางกายภาพ ทางสงคม

ทางเศรษฐกจของผสงอาย เชน การแบงตามสภาพสขภาพรางกาย การประกอบอาชพ การดารงชวต

ความตองการความชวยเหลอ และชวงอาย ซงสามารถอธบายดงรายละเอยดตอไปน

1) การแบงตามสภาพสขภาพรางกายเกณฑในการแบงกลมผสงอายลกษณะน คอ การแบง

ตามลกษณะสขภาพรางกายและความสามารถในการทากจวตรประจาวน (เกรยงศกด ซอเลอม, 2545 วรตน

8

คาศรจนทร และคณะ, 2550 : 110–111 สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2552 : 4–5)

สามารถจาแนกออกเปน 3 กลม ไดแก

(1) ผสงอายทสามารถชวยเหลอตวเองไดมาก (ตดสงคมหรอพงตนเองได) หมายถง

ผสงอาย ทมสขภาพรางกายสมบรณแขงแรงดแมมโรคประจาตวแตกสามารถควบคมได เดนไปเดนมาคลอง

สามารถประกอบกจวตรประจาวน รบประทานอาหาร ขบถาย อาบนา แตงตว และทากจกรรมในโอกาสตางๆ

ไดดวยตนเองหรออาจเรยกไดวาสามารถชวยเหลอตนเอง ผอน สงคม และชมชนได

(2) ผสงอายทสามารถชวยเหลอตวเองไดปานกลาง (ตดบานหรอพงตนเองไดบาง)

หมายถง ผสงอายทมปญหาทางดานสขภาพรางกาย มอาการเจบปวยโรคเรอรงอาจพการทพพลภาพบางสวน

เชน โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง ปวดขอ ปวดเขา แตสามารถประกอบกจวตรประจาวนและทากจกรรม

ในโอกาสตางๆ ไดดวยตนเองในบางครง เชน รบประทานอาหาร ขบถาย อาบนา และแตงตว เปนตน

โดยอาจจะตองอาศยความชวยเหลอและดแลจากสมาชกในครอบครว บตรหลาน ญาตพนองหรอบคคลอนบาง

(3) ผสงอายทสามารถชวยเหลอตวเองไดนอย (ตดเตยงหรอพงตนเองไมได) หมายถง

ผสงอายทมปญหาทางดานสขภาพรางกาย มอาการเจบปวย โรคประจาตว พการ ทพพลภาพ เดนไปมาไม ได

และไมสามารถประกอบกจวตรประจาวนและทากจกรรมในโอกาสตางๆ ไดดวยตนเอง เชน รบประทาน

อาหาร ขบถาย อาบนา และแตงตว เปนตน ตองอาศยความชวยเหลอและดแลสขภาพอยางตอเนองจาก

สมาชกในครอบครว บตรหลาน ญาตพนองหรอบคคลอน

2) การแบงตามสภาพทางเศรษฐกจหรอการประกอบอาชพสามารถแบงออกไดเปน 3 กลม

คอ (รงโรจน พมรว,2545 : 24, 31)

(1) กลมผสงอายทรางกายแขงแรงและยงประกอบอาชพอยซงอาจเปนอาชพเดม

หรออาชพใหมทเปลยนแปลงใหเหมาะสมกบสภาพของผสงอาย

(2) กลมผสงอายทรางกายแขงแรง แตไมไดประกอบอาชพ เนองจากตองการ

พกผอนหรอไมกมอบหมายใหบคคลอนทาแทน อยางไรกตามผสงอายในกลมนบางคนอาจชวยทางานบาน เพอ

ชวยแบงเบาภาระใหแกบตรหลาน

(3) กลมผสงอายทมปญหาสขภาพ ไมสามารถประกอบอาชพได

หรอถาพจารณาตามสภาพทางเศรษฐกจทเกยวของกบเรองรายไดและรายจายของผสงอาย

อาจแบงออกไดเปน 3 กลม คอ

- กลมทมรายไดเพยงพอสาหรบใชจาย และเหลอเกบ

- กลมทมรายไดเพยงพอกบรายจาย แตไมเหลอเกบ

- กลมทมรายไดไมเพยงพอกบรายจาย และตองเปนหนสน

9

3) การแบงตามความสามารถในการดารงชวตอยในชมชน โดยการจาแนกตามความสามารถ

ในการดารงชวตอยในชมชนของประชากรผสงอายนน สามารถแบงออกได 3 กลม ไดแก (พชราวรรณ ศรศลป-

นนทน, 2550)

(1) กลมปลอดภย เปนกลมทสามารถอยไดในชมชนอยางมคณภาพ ไมวาจะตอง

พงพาผ อนหรอไมกตาม สาหรบผททพพลภาพหรอตองพงพาจะมครอบครวและชมชนคอยดแล จงไม

จาเปนตองยายเขาสสถานบรการ

(2) กลมพายแพ เปนกลมทไมสามารถอยในชมชนไดอยางมคณภาพไมวาจะมเหต

ดานสงคมหรอสขภาพ ไดแก ขาดแคลนผดแล ครอบครวหรอชมชนไมสามารถรบภาระหรอมสถานะทาง

สขภาพแยเกนกวาผดแลจะจดการได ผสงอายกลมนจะไดรบคณภาพชวตทดกวาหากไดรบการสงเคราะหจาก

สถานบรการ

(3) กลมเสยง เปนผสงอายในกลมปลอดภยจานวนหนงทมโอกาสทจะกลายเปนกลม

พายแพในอนาคต ลกษณะเสยง ไดแก เพศหญง อานไมออก/เขยนไมได อาศยอยคนเดยว ไรญาต ฐานะยากไร

มปญหาทางสขภาพมาก มภาวะทพพลภาพ โดยผสงอายทไดจดอยในกลมเสยงนมลกษณะทแตกตางกน

3 กลม ไดแก (มลนธสาธารณสขแหงชาต, 2549 : 39)

กลมท 1 ผสงอายในครอบครวทมฐานะยากจนรอยละ 15.4 มรายไดตากวา 1,234

บาทตอเดอน โดยเปนผสงอายทมอายตงแต 80 ปขนไปถงรอยละ 16 แตสวนใหญจะอยในอายระหวาง

60-69 ป

กลมท 2 กลมผดแลทมอาย 60 ปขนไป กลมนนบวานาหวง เพราะหากศกษาขอมล

ดานประชากรอยางละเอยดจะพบวา เดกเกดนอยลง ญาตกลดลง ทาใหไมมผดแล ฉะนนในครอบครวจงมแต

ผสงอายดแลกนเอง

กลมท 3 ผสงอายทชวยเหลอตนเองไมไดเปนกลมทมปญหาสขภาพ นอนตดเตยง

โดยขณะนพบวามจานวนเพมมากขนและเปนผสงอาย 80 ปขนไปมากขนถงรอยละ 31

4) การแบงตามลกษณะความตองการความชวยเหลออาจจาแนกเปน 3 กลม (สานกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกนายกรฐมนตร, 2548 : 36-37) ไดแก

(1) กลมผสงอายทมศกยภาพ (Active Aging) เปนกลมผสงอายวยตน (Young Old

อาย 60-69 ป) มรายไดเพยงพอตอการพงพาตนเอง ไมยากจน และมสวนรวมในกจกรรมทางดานเศรษฐกจ

และสงคมในกลมนตองเนนการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดอยางตอเนอง เพมชองทางในการทา งานตาม

ความสมครใจโดยการขยายอายของการทางานสงเสรมอาชพภายหลงเกษยณอายราชการ เปดโอกาสใหมการ

10

ถายทอดความรและภมปญญาแกคนรนหลง รวมทงการเปนผนาการเปลยนแปลง (Change Agent) ในการ

ชวยเหลอผสงอายกลมทประสบปญหาใหกลบมาใชชวตไดปกตสข

(2) กลมทพอชวยเหลอตนเองได (Independent Living for Elderly) เปนผสงอาย

กลมทพอชวยเหลอตนเองได แตยงไมมบทบาทในการพฒนาสงคมสวนรวมตองเนนการสรางเสรมพฤตกรรม

สขภาพทด การสรางหลกประกนรายไดอยางตอเนองตามความสมครใจ เชน การสงเสรมอาชพทหลากหลาย

ตามความตองการและเหมาะสมกบวยการสงเสรมพฤตกรรมการใชจายทเหมาะสมและการบรหารจดการเงน

ออมอยางมประสทธภาพ ตลอดจนการใหความรอยางตอเนองตลอดชวต และการเขาถงขอมลขาวสารทจาเปน

ตอการดารงชวต

(3) กลมทตองการความชวยเหลอ (Disabled Elderly) สวนใหญเปนผสงอายทอย

ในภาคเกษตรและผทมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชวต ยากจน ขาดคนเลยงด หรอประสบปญหาตางๆ เชน

พการ ทพพลภาพ ถกทาราย เปนตน ถอเปนกลมทตองการไดรบการดแลจากครอบครวสงคมจะตองมการเขา

ไปชวยเหลอกลมเหลานโดยตรงดวยการจดสวสดการดานตางๆ ใหทวถง เชน ระบบการดแลระยะยาว (Long

Term Care) ดานสขภาพและสงคมอยางเปนองครวมตงแตบรการขนพนฐานในชมชนบรการรกษาผปวย

เรอรงจนถงบรการสงตอทมประสทธภาพรวดเรว ควบคไปกบการดแลผานครอบครว เชน การใชมาตรการทาง

ภาษ การใหเงนอดหนนทางการเงน ฯลฯ รวมทงการดแลผานชมชน เชน การจดสวสดการชมชนและ

อาสาสมครดแลผสงอาย การรวมกลมผสงอายเพอประกอบอาชพ เปนตน

5) การแบงตามชวงอาย (วรชย ทองไทย, 2549 ; 89) แบงผสงอายออกเปน 3 กลม คอ

(1) ผสงอายวยตน (อาย 60-69 ป) มประมาณรอยละ 59.1 ของผสงอายทงหมด

(2) ผสงอายวยกลาง (อายระหวาง 70-79 ป) มประมาณรอยละ 31.1 ของผสงอาย

ทงหมด

(3) ผสงอายวยปลาย (อาย 80 ปขนไป) มประมาณรอยละ 9.8 ของผสงอายทงหมด

1.3 ทฤษฎระดบชนอาย (Age Stratification Theory)

ทฤษฎนศกษาถงความสมพนธทางสงคมทเกดขนภายในกลมอายและระหวางชนอายท

แตกตางกน กลาวคอ ทฤษฎนถอวาอายเปนหลกเกณฑสากลทจะกาหนดบทบาท สทธ หนาท ซงจะ

เปลยนแปลงไปตามชนของอายจากอายหนงไปสอกอายหนง

ตามทฤษฎนอายจะมสวนสมพนธโดยตรง หรอโดยทางออมกบบทบาททางสงคมของบคคล

โดยตรง เราสามารถจะประเมนบคคลไดโดยดจากอายและบทบาทหนาทความรบผดชอบซงสงคมไดมอบให

บคคลนน ระดบชนอายและบทบาทความรบผดชอบทแตกตางกนจะแสดงใหเหนถงคณคา

11

ทางสงคมทแตกตางกนระหวางกลมทางานทกาลงอย ในวยหนมสาว สงคมจะใหคณคาใหความสาคญมากกวา

กลมทางานทมแตผสงอายเพราะสงคมมองเหนวาวยหนมสาวเปนวยแรงงาน วยกาลงผลตวยทมความ

ปรารถนาความตองการอยางแรงกลา ฯลฯ ซงจะพอสรปไดวาสงคมใหคณคาของบคคลแตกตางกนไปตาม

ระดบชนอาย ตามทฤษฎระดบชนอายนผสงอายจะมบทบาททเปนอสระและมบทบาททคอนขางจะจากดใน

สงคมยคใหม

ความเปลยนแปลงทางดานรางกาย จตใจอารมณ สงคม นอกจากจะเปนองคประกอบ สาคญของความสงอายแลวยงเปนตวทจะกาหนดถงความสามารถของแตละบคคลในแตละระดบชนอายดวย ดงนน บคคลทอายตางกนกจะมพฤตกรรมทแตกตางกนไปตามแตละบทบาทหนาท ดงนนระดบชนอายจะสงผลมายงสถานภาพทางสงคมของบคคลนนตลอดจนชวชวต

1.4 ทฤษฎทางชววทยา (Biological Theory) (ภาณ อดกลน,2551 อางถงในสานกงานกจการ

สตรและสถาบนครอบครว,2551 : 43-44) อธบายถงการเปลยนแปลงโครงสรางของรางกายมนษย แบงเปน

3 ระดบ ไดแก ทฤษฎดานพนธกรรม ทฤษฎอวยวะ ทฤษฎสรรวทยา

1) ทฤษฎทางดานพนธกรรม (Genetic Theory) ประกอบดวย

(1) ทฤษฎววฒนาการ (Evolution theory) หรอทฤษฎเซลล (Cell Theory)

รวมกนอธบายวาสงมชวตตางกมการเปลยนแปลงและพฒนาการตลอดเวลา

(2) ทฤษฎนาฬกาชวต (Biological clock) หรอทฤษฎการถกกาหนด

(Programming Aging Theory) อธบายวาอายขยของคนถกกาหนดไวแลวโดยรหสทางพนธกรรม (Gene) ถา

บรรพบรษมอายยน ลกหลานกมอายยนยาวตามไปดวยทฤษฎนเชอวานาฬกาชวตจะอยในนวเคลยรและโปรโต

ปลาสซมของ cell ในรางกาย

(3) ทฤษฎการกลายพนธ (Somatic Mutation Theory) เกดจากการไดรบรงสท

ละเลกทละนอยเปนประจา จนเกดการเปลยนแปลง DNA (Deoxyribonucleic Acid) และเกดการผนแปร

ของเซลลหรออวยวะในระบบตางๆ ทาใหเกดการแบงตวผดปกต (Mutation) เกดมโรคภยไขเจบหรอเกด

มะเรง

(4) ทฤษฎการสะสมความผดพลาดของเซลล (Cell Error Theory) หรอทฤษฎ

โมเลกล (Mulecular Theory) อธบายวาความแกเกดจากนวเคลยรของเซลล มการถายทอด DNA ทผดปกต

ไปจากเดม ทาใหเซลลใหมทไดแตกตางไปจากเดมและกลายเปนสงทไดแตกตางไปจากเดมและกลายเปนสงท

แปลกปลอมและรางกายจะสรางอมมนมาตอตาน เปนผลทาใหเซลลเสอมสลาย และทาหนาทไมได

12

2) ทฤษฎอวยวะ (Organ Theory) อธบายกระบวนการแกวาเมออวยวะมการใชงานยอมจะ

มความเสอมเกดขน ทฤษฎในกลมน ประกอบดวย

(1) ทฤษฎความเสอมโทรม (Wear and Tear Theory) ความแกเปนกระบวนการ

เกดขนเองเมออวยวะใชงานมากยอมเสอมไดงายเรวขนขอจากดของทฤษฎน คอ อวยวะสวนใดของรางกายท

ไมคอยไดทางานจะเสอมสภาพไปกอนขณะทอวยวะสวนอนๆ ททางานกลบขยายใหญขนอยางไรกดทฤษฎน

สนบสนนดวยวา ขณะทเซลลถกใชงานจะเกดการผลตสาร Lipofuscin สะสมไว ซงเปนโปรตนทเหลอใชจาก

การเผาผลาญอาหารคณสมบตไมละลาย ในวยสงอายจะมสารนสะสมมากบรเวณตบหวใจรงไขเซลลประสาท

และเมอมสารนมากถงระดบหนงอวยวะจะไมสามารถทางานได และเสอมถอย

(2) ทฤษฎระบบประสาทและตอมไรทอ (Neuroendocrine Theory) เมอเขาสวย

ชราการทางานของระบบประสาทจะลดลงการตอบสนองตางๆ จะเชองชาความจาจะเสอมลงตอมไรทอทางาน

ลดลง เชน อนซลนจะผลตนอยลงเกดเปนเบาหวานขนไดในผสงอาย

(3) ทฤษฎภมคมกน (Immunological Theory) เชอวาเมออายมากขนการสราง

สารภมคมกน ตามปกตจะลดลงเพราะอวยวะทมสวนชวยสรางภมคมกนตางๆ เชน กระดกตอมไธมส ระบบ

นาเหลองตบ และมามเสอมสภาพและจะสรางภมคมกนชนดทาลายตนเอง (Autoimmune) มากขนทาให

รางกายออนแอเจบปวยซงโรคทพบไดบอย คอ มะเรง เบาหวาน ความดนโลหตสง โรคหวใจรมาตก ซงสาเหต

ทแทจรงทาใหความสามารถในการตอบสนองของระบบอมมนในผสงอายลดลงยงสรปไมได แตระบบอมมนท

พบวามการเปลยนแปลง ไดแก

T-Cell dependent มหนาทลดลงจงทาใหเปนสาเหตใหทการเกดโรคจาพวก

มะเรงและโรคในระบบออตมมน

Maccrophage มหนาทในการปองกนตนเองตอสกบเชอโรค จานวน

Maccrophage ไมไดลดลงตามอายทเพมขน

B-Cell จานวนยงคงสงอยแตการตอบสนองตอการกระตนของ Agtigent

จานวนลดลง

3) ทฤษฎสรรวทยา (Physiological Theory) อธบายกระบวนการแกลกษณะการทางาน

ของอวยวะตางๆ ของรางกายประกอบดวยทฤษฎบอยๆ ดงน

(1) ทฤษฎความเครยดและการปรบตว (Stress Adsptation Theory) เชอวา

ความเครยดทเกดขนในชวตประจาวนมผลทาใหเซลลตาย บคคลเมอเผชญความเครยดบอยๆ จะทาใหเขาสวย

ชราไดเรวขน เมอคนอยในภาวะเครยดรางกายจะตอบสนองโดยไฮโปทาลามสและพทอตารถกกระตนใหหลง

13

Adreno corticotropic Hormone ไปกระตน Adrenal Cortex และ Adrenal Medulla ใหหลงสาร

Cortisol Aldosterone และ Epinephine ซงจะทาใหระดบนาตาลในเลอดสงขน ชวยใหรางกายดารงชวตอย

ในภาวะเครยดได แตถารางกายเผชญกบภาวะนมากๆ อาจเสอมและทางานผดปกตได

(2) ทฤษฎสะสมของเสย (Waste Product Accumulation) เมอสงมชวตอายมาก

ขนของเสยจะถกสะสม ทาใหเซลลเสอมและตายเพมขนสารทพบไดแก Lipofuscin ซงเปนสารสดาไมละลาย

นาเปนสารจาพวก Lipoprotein ดงทกลาวไปแลว

(3) ทฤษฎอนมลอสระ (Free Radical Theory) กลาวถงกระบวนการออกซเดชน

ของ O2 ทไมสมบรณในกระบวนการเผาผลาญสารจาพวกโปรตน คารโบไฮเดรทและอนๆ ทาใหเกดอนมล

อสระ (Free Radical substance) ซงสามารถทาลายผนงเซลล โดยโมเลกลของอนมลอสระเมอแตกออกเปน

อสระจะจบกบโมเลกลอนๆ ทอยใกลเคยงทาใหโครงสรางและหนาทของเซลลเปลยนไป อนมลอสระเกดจาก

สาเหตอนๆ ไดอก เชน มลภาวะเปนพษ, รงส, อาหาร, บหร และเชอกนวาสารจาพวกวตาม นเอ, วตามนซ

และวตามนอ ชวยลดการเกดและการทางานของสาร Free Radical ได

(4) ทฤษฎการเชอมไขว (Cross link Theory on cross link of collagen T.) เชอ

วาเมอชรา สาร Fibrous Protein จะเพมขน และจบตวกนมากขน ทาให collagen Fiber หดตวขาดความ

ยดหยนและจบกนไมเปนระเบยบ มผลใหเซลลตายเสย หนาทกระบวนการนเกดการเปลยนแปลงขนในระดบ

DNA ของเซลลโดยสาร cross link ทเกดจากปฏกรยาทางเคมจะทาให DNA มการเปลยนแปลงและเสอม

ปจจบนเชอกนวาสารเคมพวก lathyrogens, prednisolone และ penicillamine จะชวยลดปฏกรยาการ

เกดสาร Cross link ไดนอกจากน ยงมความเชอทเกยวกบรงสอลตราไวโอเลตทมผลตอความชราและการ

เปลยนแปลงสรระวทยา ทาใหผวหนงเกดรวรอยซงเกดจากการแทนทของ collagen ดวย Elastin (ลกษณะ

เปราะบาง เหยว แตกเปนขย) และยงมผลทาใหเกดมะเรงผวหนงไดดวยอกหนงทฤษฎหนงเชอกนวา ภาวะ

โภชนาการบรโภคอาหารใหไดสดสวนทงปรมาณและคณภาพจะชวยใหชวตยนยาวกลาวโดยสรปทฤษฎกลมน

อธบายความสมพนธของปฏกรยาทางเคมในรางกายกบกระบวนการแกขอคดทไดคอ การลดกระบวนการเผา

ผลาญอาหารในรางกายโดยจากดอาหารจาพวกโปรตนคารโบไฮเดรท ไขมน และบรโภคอาหารจาพวกผกและ

ผลไม จะชวยใหอายยนยาว

1.5 ทฤษฎทางจตวทยา (Psychological Theory) (ภาณ อดกลน, 2551 อางถงในสานกงาน

กจการสตรและสถาบนครอบครว, 2551 : 45-46) ทฤษฎทางจตวทยา เชอวาการเปลยนแปลงบคลกภาพ

และพฤตก ร รมขอ งผ ส ง อ า ยน น เ ป น ก า รป รบ ตว เ ก ย ว กบ คว ามนกคด ค ว าม ร ค ว าม เ ขา ใ จ

14

แรงจง ใจการเปลยนแปลงไปของอวยวะรบสมผสทงหลาย ตลอดจนสงคมทผสงอายนนๆ อาศยอย โดย

ทฤษฎทางจตวทยาทสาคญ ประกอบดวย

1) ทฤษฎบคลกภาพ (Personality Theory) ไดอธบายวาผสงอายจะมความสขหรอความทกข

นนขนอยกบภมหลงและการพฒนาจตใจของบคคลนน ถาพฒนามาดวยความมนคงอบอนถอยทถอยอาศย

เหนใจผอนทางานรวมกบผอนไดดกมกจะเปนผสงอายทมความสขอยรวมกบบตรหลานไดอยางมความสข แต

ในทางตรงกนขามถาชวตทผานมาไมสามารถทางานรวมมอกบใครได จตใจคบแคบไมรจกชวยเหลอ เหนใจ

ผอนๆ ผสงอายนนกจะประสบปญหาในบนปลายของชวต

2) ทฤษฎของอรคสน (Erikson’s Epigenetic Theory) หรอทฤษฎ Psychosocial

Developmental Stage อรสน ไดอธบายถงการพฒนาของคน ซงแบงไดเปน 8 ระยะ ตงแตแรกเกดจนถงวย

สงอาย พฒนาการในระยะท 7 เปนชวงของวยกลางคน และระยะท 8 เปนชวงของวยสงอาย ซงระยะท 7 แบง

ทชวงอายระหวาง 40-59 ป เปนชวงทมความทะเยอทะยาน มความคดสรางสรรคตางๆ ตองการสราง

ความสาเรจในชวต ถาประสบความสาเรจดจะรสกพอใจในความมนคง ภาคภมใจและสบทอดไปยงรน

ลกหลาน แตถาไมประสบผลสาเรจในชวตในชวงนกจะกลายเปนคนทมชวตเหงาหงอย เบอ ขาดความ

กระตอรอรน และขนท 8 เปนชวงอายตงแต 60 ปขนไป อรคสนอธบายวาเมอถงขนนแลวบคคลจะตองพฒนา

ความรสกไดวาตนไดกระทากจกรรมตางๆทควรทาเสรจสนตามหนาทของตนแลว ยอมรบไดทงความสาเรจและ

ผดหวง (ปลอยวาง) ทาใจยอมรบความรสกของตนเองและผอนอยางทเขามเขาเปนและมความพอใจในชวตของ

ตนตรงกนขามกบผสงอายทจมอยกบความหลงอาลยอาวรณยอมรบอดตไมได (ปลอยวางไมสาเรจ) กคด

เพยงแตวามเวลานอยลงไปทกทไมสามารถทาอะไรใหมๆ เพอแกไขอดตทผดพลาดไป กลวความตายทกาลงคบ

คลานเขามา กลมนจะมความรสกเศราสรอยสนหวงและหลกหนชวต บางรายอาจคดฆาตวตาย ซงความพอด

ระหวางความมนคงทางใจและความสนหวง ทาใหคนเกดความเฉลยวฉลาด รเทาทนโลกและชวต โดยลกษณะ

ความขดแยงทางจตสงคมทเกดขนในลาดบขนพฒนาการชวตของอรคสน 8 ขนตอน ไดแก

(1) ขนความไววางใจแยงกบความสงสยนาใจผอน (Trust and Mistrust) วยทารก-

อาย 18 เดอน

(2) ขนความเปนของตวเองแยงกบความละอายใจและมนใจ (Autonomy and

Shame and doubt) อายระหวาง 18 เดอน - 3 ป

(3) ขนความคดรเรมแยงกบความรสกผด (Initiative and guilt) อายระหวาง

3-6 ป

(4) ขนเอาการเอางานแยงกบความมปมดอย ( Industry and Inferiority) อาย

ระหวาง 6-12 ป

15

(5) ขนการพบอตลกษณะแหงตนเองแยงกบการไมเขาใจตนเอง (Identity and

identity diffusion) อายชวง 12-20 ป

(6) ขนความสนทเสนหารวมมอรวมใจแยงกบความเปลาเปลยว (Intimacy and

solidarity and Isolation) อายชวง 20-40 ป

(7) ขนการบารงสงเสรมแยงกบความพะวงหลงเฉพาะตน (Generativity and Self

absorption) อายชวง 40-50 ป

(8) ขนความมนคงทางใจแยงกบความสนหวง (Intergrity and despair) อาย 60 ป

ขนไป

3) ทฤษฎของเพค (Peak’s Theory)

โรเบรต เพค ไดแบงผสงอายเปน 2 กลม คอ ผสงอายวยตน (อาย 56-75 ป) และผสงอาย

ตอนปลาย (อาย 75 ปขนไป) ทง 2 กลมมความแตกตางกน ทงทางกายภาพ ซงมผลตอการเปลยนแปลง

ทางดานจตสงคมของผสงอาย 3 ลกษณะ คอ (Eliopoulos, 1995: 16)

(1) Ego differentiation and work-role preoccupation เปนความรสก

เกยวกบงานททาอยโดยจะรสกวาตนยงมคณคาอยตอเมอมบทบาทลดลงหรอเปลยนไปจงพอใจทจะหาสงอนๆ

มาทาทดแทน (วยผสงอายตอนตน)

(2) Body transcendence and body preoccupation เปนความรสกทผสงอาย

ยอมรบวาสภาพรางกายของตนถดถอยลงและชวตจะมสขถาสามารถยอมรบและปรบความรสกนได (อายท

เพมขน)

(3) Ego transcendence and Ego preoccupation เปนความรสกทยอมรบ

กฎเกณฑและการเปลยนแปลงทางธรรมชาตและยอมรบความตายโดยไมรสกหวาดวตก (วยผสงอายตอน

ปลาย)

1.6 ทฤษฎทางสงคมวทยา (Sociological theory) (ภาณ อดกลน, 2551 อางถงในสานกงาน

กจการสตรและสถาบนครอบครว, 2551: 47-49) ทฤษฎทางสงคมเปนทฤษฎทกลาวถงแนวโนมสมพนธภาพ

และการปรบตวในสงคมของผสงอายซงพยายามวเคราะหสาเหตททาใหผสงอายตองมการเปลยนแปลง

สถานภาพทางสงคมไปและพยายามทจะชวยใหผสงอายมการดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสขมแนวคด

ทนาสนใจ ไดแก

1) ทฤษฎกจกรรม (Activity Theory)

16

ทฤษฎกจกรรม เปนอกทฤษฎหนงททาใหมองเหนภาพทางสงคมของผสงอายไดมากยงขน ทฤษฎกจกรรมนพฒนาขนมาจากการวเคราะหของ Robert Havighurst (1963,1968) ผลสรปของทฤษฎกจกรรมแสดงใหเหนวา ผสงอายทมกจกรรมปฏบตอยเสมอๆ มบคลกทกระฉบกระเฉง และการมภารกจอยางสมาเสมอจะทาใหมความพงพอใจในชวตและปรบตวไดดกวาผสงอายทปราศจากกจกรรม หรอบทบาทภารกจหนาทใดๆ นอกจากน Lemon, Bengton และ Peterson (1972) ศกษารายงานวา ทฤษฎกจกรรมยนยนวาการทผสงอายมสวนรวมในกจกรรมเปนเพราะมภาพพจนเกยวกบตนเอง (self-image) ดานบวกและชอบในการเขารวมกจกรรม และตองการจะคงลกษณะนสยนไวเหมอนเมออยวยกลางคนใหมากทสด นอกจากน การเขารวมกจกรรมของผสงอาย ยงเปนการทดแทนบทบาททเสยไปจากการทตองเปนหมายและการเกษยณอายจากการปฏบตงาน ทฤษฎกจกรรมเชอวากจกรรมทางสงคมเปนแกนแทของชวตและจาเปนสาหรบทกวย

กจกรรมเปนสงสาคญสาหรบผสงอาย ทงนเนองจากการมบทบาททดทางสงคม (Social well- being) ของ

ผสงอายขนอยกบความคลองแคลวทยงคงอยทศนะเกยวกบตนเอง (Self concep-tion) และเกยวกบโลกซง

จะเปนทศนะทถกตองเพยงไรนน เปนผลมาจากการสงสรรคและการมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ทฤษฎ

กจกรรมยนยนวา ผสงอายทสามารถดารงกจกรรมทางสงคมไวไดจะเปนผมความพงพอใจในชวตสง ม

ภาพพจนเกยวกบตนเองในดานบวก กลาวโดยสรป ทฤษฎกจกรรมเปนทฤษฎทเชอวาผสงอายมชวตทเปนสข

ไดนน ควรมบทบาทหรอกจกรรมทาง สงคมตามสมควร เชน การมงานอดเรกทาหรอการเปนสมาชกกลม

กจกรรม สมาคม ชมรม เปนตน แตอยางไรกด ทฤษฎกจกรรมกไมไดอธบายถงเหตผลทแนชดในการทจะได

คาตอบวา ถาผสงอายเหลานนไมไดมกจกรรมแลวอะไรจะเกดขน ทงนนเพราะบคลกภาพของผสงอายอาจ

ปฏบตมากแตไมมความสข นอกจากนนขอจากดของทฤษฎกจกรรมทไมไดใหรายละเอยดทชดเจนไวกลาวคอ

ผสงอายหลายๆ คนทอายในวยกลางคนมกจกรรมภารกจปฏบตมาวางมอในสงคมตางๆหนไปหาความสขอยาง

เรยบๆ งายๆ ปลกตวออกจากสงคมตางๆหรอลดบทบาททางสงคมลงนกทฤษฎกจกรรมเชอวาผสงอายทวไป

พยายามรกษากจกรรมและทศนะของวยกลางคนไวใหนานทสด บทบาทและกจกรรมใดๆกตามทบคคลถก

ผลกดนใหเลกกระทาจะตองมกจกรรมใหมขนทดแทน ทฤษฎนทานายวา บคคลทสามารถดารงกจกรรมทาง

สงคมไวได จะเปนผทม ความพงพอใจในชวตสง มภาพพจนเกยวกบตนเองด (Self-image) และมการ

บรณาการรวมหนวย ของสงคม (Socia lintegration) บคคลเหลานจะเปนคนสงอายทประสบความสาเรจใน

ชวตและเชอวา ผสงอายจะมความสขทงทางรางกายและจตใจชวงทไดจากการมกจกรรมและการเคลอนไหว

อยตลอดเวลาทาใหสามารถดาเนนชวตอยในสงคมไดอยางมความสขและมความรสกวาตนเปนประโยชน

2) ทฤษฎการแยกตนเอง (Disengagement Theory)

17

ทฤษฎการแยกตนเอง (Disengagement Theory) ปรากฏเปนครงแรกในหนงสอชอ

“Growing Old” ของ Elaine Cumming และ“William Henry” ในป ค.ศ. 1961 ซงกลาววาเปนเรอง

ธรรมดาและหลกเลยงไมไดทผสงอายจะตองลดกจกรรมของตนเองและบทบาท ทางสงคม เมอตนเขาสวย

สงอาย ผสงอายพยายามจะหลกหนความกดดน และความตงเครยดโดยการถอนตว (Withdrawal) ออกจาก

สงคม ซง เปนผลจากการทร สกวาตนเองมความสามารถลดลงผสงอายทมอาย 70 ปขน ไปจะ

คนเคยตอการไมเกยวของกบสงคม หลงจากทรสกกระวนกระวาย วตกกงวลและมความบบคนในชวงตนๆ

ในทสดผสงอายจะยอม รบสภาพใหมคอการไมเกยวของ

นกทฤษฎการแยกตนเอง มความเหนขดแยงกบนกทฤษฎกจกรรม โดยทนกทฤษฎการแยก

ตนเองไมเชอวา สงทสาคญยงสาหรบผสงอายคอ การทจาเปนจะตองคงสภาพของการมสวน รวมในกจกรรมไว

ทฤษฎนมความเหนวาตามปกตแลวผสงอายจะลดกจกรรมใหนนนอยลง ในขณะทจะปรบตวใหเขากบการ

เปลยนแปลงตามปกตของกระบวนการทเปนผสงอาย

Cumming และ Henry ชใหเหนวา ผสงอายทถอนตวเองออกจากการมสวนรวมกจกรรม

ตางๆ ในสงคมสามารถทจะมเวลาในการสรางสมพนธภาพทดแกบคคลในครอบครวไดมากกวาผสงอายทใช

เวลาสวนใหญทางานหรอกจกรรมนอกบาน

3) ทฤษฎความตอเนอง (Continuity Theory)เปนทฤษฎทพฒนาขนโดย Bernice

Neugarten และคณะราวป 1960 เพราะเหตวาทงทฤษฎกจกรรมและทฤษฎการถอยหางไมเพยงพอทจะ

อธบายถงความเปลยนแปลงทางดานสงคมของผสงอายได นกทฤษฎกลมนเชอใหมวา การดาเนนชวตของ

ผสงอายทประสบความสาเรจนนขนอยกบบคลกภาพและแบบแผนชวตของแตละชวงวยทผานมาและมปจจย

อนๆ ทเขามารวมอธบาย ไดแก แรงจงใจ สถานภาพทางสงคม เศรษฐกจและสงคม บคลกภาพความยดหยน

ซงสงเหลานเปนปจจยความสาเรจและความลมเหลวในชวตบนปลายของผสงอาย

4) ทฤษฎบทบาท (Role Theory) กลาววาเมอบคคลเขาสวยสงอายจะปรบบทบาทและ

สภาพตางๆ หลายอยางทไมใชบทบาทเดมของตนมากอน เชน การละทงบทบาททางสงคมและความสมพนธ

ซงเปนไปแบบวยผใหญยอมรบบทบาทของสงคมและความสมพนธในแบบผสงอายและเวนจากความผกพนกบ

คสมรส เนองจากการตายไปของฝายใดฝายหนง เปนตน

จากการศกษาศาสตรทางการสงอายทาใหเชอไดวากระบวนการเปลยนแปลงในรางกายของ

คนเรามอย 2 ระยะ คอ ระยะแรกเปนการเปลยนแปลงทเรมตงแตแรกเกดจนถงอาย 40 ป ซงมลกษณะ

เปนไปในทางเจรญงอกงาม เมอพนวยผใหญแลวจะเขาสระยะท 2 (หลงจาก 40 ปขนไป) ซงจะมการ

เปลยนแปลงในลกษณะทเสอมโทรมและไมปรากฏความเจรญงอกงามความพยายามคนหาคาตอบวาทาไมคน

ถงแกชรายงคงมอยแมวาจะไมมใครเอาชนะความชราไดกตาม ผเชยวชาญในศาสตรทางชวภาพ จตวทยาและ

18

สงคมศาสตรไดพยายามสรปสาเหตของความชราไว 2 ประการคอ พนธกรรมและสงแวดลอม ซงพจารณาจาก

ปจจยภายในและปจจยภายนอกของสงมชวต และพยายามศกษามนษยใหครอบคลมแบบองครวมนนเอง นก

ทฤษฎทง 3 สาขาตางยอมรบความรจากศาสตรสาขาใดสาขาหนงกยงไมสามารถอธบายกระบวนการแกชราได

อยางสมบรณ จงเสนอทฤษฎทนามาใชอธบายกระบวนการชราของมนษยใหชดเจนทสด 3 กลม คอ ทฤษฎ

ทางชววทยา ทฤษฎทางจตวทยา และทฤษฎทางสงคมวทยา ดงนนการอธบายกระบวนการชราใหชดเจนทสด

ตองใชรวมกนหลายๆ ทฤษฎรวมกนดงรายละเอยดขางตน (ภาณ อดกลน, 2551)

จากทฤษฎทเกยวกบผสงอาย สรปไดวาแตละทฤษฎจะกลาวถงความสงอายแตกตางกนไป

ทฤษฎทางชววทยาจะอธบายความชราโดยพจารณาจากประสทธภาพการทางานของรางกายทลดลง ทฤษฎ

ทางจตวทยาจะมองความสงอายโดยพจารณาจากความจาการเรยนร สตปญญาอารมณ สวนทฤษฎทางสงคม

วทยาพจารณาความเปนผสงอายจากความสามารถในการคงบทบาทและสถานภาพทางสงคมไว ซงอาจกลาว

ไดวาไมมทฤษฎใดเพยงทฤษฎเดยวทจะอธบายความเสอมถอยของสงขารการเปลยนแปลงทางดานอารมณ

จตใจ และสภาพทางสงคมของผสงวยไดทงหมด

1.7 ความหมายของความตองการ และประเภทความตองการของผสงอาย

คาวา “ความตองการ” หมายถง สภาวะทเกดจากความไมสมดลทงทางรางกายและจตใจ

ความตองการของคนเรามกไมไดรบการตอบสนองอยางสมบรณ เมอไดรบการตอบสนองหนงกจะเกดความ

ตองการมากขนระดบหนง โดยความพงพอใจของมนษยจะเกดขน เมอความตองการไดรบการตอบสนองใน

ระดบหนง ซงจะเรมพฒนาจากความตองการระดบตา (Lower Needs) กอน เมอไดรบการตอบสนองจนเปน

ทพอใจแลวจะเกดความตองการในระดบสง (Higher Needs) ตอไปโดยระดบความตองการของมนษยมอย

5 ขน ดงน (Abraham H.Maslow,1970 : 69-80)

1) ความตองการทางกายภาพ (Physical Needs) เปนความตองการขนพนฐาน และเปนสง

ทจาเปนทสดในการดารงชพ ไดแก อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค และความตองการทางเพศ

2) ความตองการความปลอดภย (Safety needs) เปนความตองการความมนคง ปลอดภยใน

ชวต รวมถงความกาวหนาและความอบอนทางใจ

3) ความตองการทางสงคม (Social or Belonging Needs) เปนความตองการใหสงคม

ยอมรบตนเขาเปนสมาชก การไดรบความเปนมตรและความรกจากเพอนรวมงาน

4) ความตองการมฐานะเดนหรอมชอเสยง (Esteem Needs) เปนความตองการใหสงคมหรอ

บคคลอนๆ ยกยองสรรเสรญ

19

5) ความตองการทจะไดรบความสาเรจตามความนกคด (Self Realization or Self

Actuallzation Needs) เปนความตองการทยากแกการเสาะแสวงหา

อทย สดสข และคณะ(2552 : 5) ไดนยามวา ความตองการของผสงอาย หมายถง ความรสก

ตองการในสงทจาเปนตอการดารงชวตของผสงอาย เชน การดแลในชวตประจาวน เศรษฐกจ ทอยอาศย

ขอมลขาวสาร และสงของทจาเปนในการดารงชวต รวมถงการเขาถงบรการทจาเปน และความตองการความ

ชวยเหลอจากครอบครว ชมชน และรฐบาล เพอคงไวซงศกดศรและคณคาของผสงอาย

ทงน ผสงอายมความตองการทสอดคลองกบปญหาตางๆ ทเกดขนซงสามารถสรปความ

ตองการของผสงอาย ออกเปน 5 ดานทสาคญ ไดแก (อบลรตน เพงสถต, 2543 : 75-82)

1) ความตองการดานรางกาย ประกอบไปดวย ตองการใหมสขภาพแขงแรง และรวธการ

รกษาสขภาพรางกายใหแขงแรง สามารถทากจวตรประจาวนตางๆ ไดดวยตนเอง และอาจขอความรวมมอจาก

บคคลอนเปนบางครง ตองการไดรบการรกษาพยาบาลอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน ไมวาจะใชสทธการ

รกษาดวยบตร 30 บาท รกษาทกโรค หรอจายเงนเองกตาม ตองการไดรบบรการตรวจสขภาพทางรางกายจาก

แพทย ในดานตางๆ เชน คลนหว ใจ เอกซเรยปอด ตรวจสอบตอหน ตรวจหาระดบนาตาลใน

เลอด มะเร งปากมดลก ทดสอบการไดยนและการมองเหน เปนตน รวมทงควรใหมทมแพทยหรอพยาบาล

เคลอนท มาใหคาปรกษาแนะนา บรการ ตรวจสขภาพ รกษาพยาบาล และเยยมเยยนผสงอายถงบาน

นอกจากนแลวยงพบวา ผสงอายบางรายทความแขงแรงทางดานรางกายและความสามารถในการชวยเหลอ

ตนเองในชวตประจาวนลดนอยลง ตองการไดรบความชวยเหลอดแลจากผอนทแขงแรงกวา เชน การทาความ

สะอาดรางกาย การแตงตว การรบประทานอาหาร การขบถาย การเดน เปนตน (อบลรตน เพงสถต, 2543 :

75-82 รงโรจน พมรว, 2545 : 30-32 วรตน คาศรจนทร และคณะ, 2550 : 115-116)

2) ความตองการดานครอบครว คอ ตองการใหลกหลานรก เอาใจใส ใหความใกลชด ยกยอง

นบถอและยอมรบวาเปนสวนหนงของครอบครว มองเหนคณคาของตนเอง และดแลเปนอยางดในยามปวยไข

รวมทงตองการแบงเบาภาระของลกหลานการทางานบาน ดแลลกหลาน

3) ความตองการดานเศรษฐกจและสงคม คอ ตองการใชเงน และสามารถพงตนเองไดดวย

การมบาเหนจบานาญ หรอมเงนใชจากรายไดอนใหเหมาะสมกบอตภาพ ตองการสนบสนนในเรองคา

รกษาพยาบาลและอปกรณทจาเปน สนบสนนคาใชจายในการดารงชวตประจาวน เชน คาอาหาร และ

เครองนงหม เปนตน ตลอดจนการจดหาทพกอาศยทเปนของตนเอง และทสาคญ คอ การมอบเบยยงชพอยาง

ทวถงและเพยงพอแกจานวนผสงอาย (รงโรจน พมรว, 2545 : 30-32 วรตน คาศรจนทร และคณะ, 2550:

115-116)

20

4) ความตองการดานสงคม ประกอบดวย ตองการมสวนรวมในกจกรรมทางสงคมตามความ

เหมาะสม ตองการพบปะพดคยกบผสงอายในวยเดยวกน มมนษยสมพนธทดกบชมชนและเปนสมาชกหนงของ

สงคม ไดรบการยอมรบการยกยองจากสงคม ไมเปนภาระกบบคคลอน ชวยเหลอตนเองไดด สามารถดารงชวต

อยไดอยางมความสขและมนคงตามอตภาพ

5) ความตองการดานสภาพจตใจ ประกอบดวย การไดรบความรกความเอาใจใสด แลจาก

บคคลทงในครอบครวและสงคม มเงนใช รางการสมบรณแขงแรง ซงเปนความตองการทางดานจตใจโดยตรง

นอกจากนแลว ผสงอายอาจมความตองการทแตกตางออกไปจากความตองการของผอน

4 ดาน คอ ความตองการทางดานรางกาย ความตองการทางดานจตใจ ความตองการทางสงคมกบเศรษฐกจ

และความตองการดานสวสดการ ดงรายละเอยดตอไปน (สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข, 2552)

1) ความตองการทางรางกายของผสงอาย ประกอบดวย ตองการมสขภาพรางกายทแขงแรง

สมบรณ มผชวยเหลอดแลอยางใกลชด มทอยอาศยทสะอาดอากาศดสงแวดลอมด มอาหารการกนทถก

สขลกษณะตามวย มผดแลชวยเหลออยางใกลชดยามเมอเจบปวยไดรบการตรวจสขภาพและรกษาพยาบาลท

สะดวกรวดเรวทนทว งทไดรบบรการรกษาพยาบาลแบบให เปลาจากรฐ ไดพกผอนนอนหลบ

อยางเพยงพอการออกกาลงกายอยางสมาเสมอ และตองการสงอานวยความสะดวกเพอปองกนอบตเหต

เปนตน

2) ความตองการทางดานจตใจของผสงอาย ผสงอายจะปรบจตใจอารมณไปตามการ

เปลยนแปลงของรางกายและสงแวดลอม จะเหนไดวา ผสงอายสวนใหญจะมการปรบปรงและพฒนาจตใจของ

ตนเองใหเปนไปในทางทดมากขนสามารถควบคมจตใจไดดกวาหนมสาว ดงนนเมอคนเราอายมากขนความสข

ขมเยอกเยนจะมมากขนดวย แตการแสดงออกจะขนอยกบลกษณะของแตละบคคล การศกษา ประสบการณ

และสงแวดลอมในชวตของคนๆ นน

3) ความตองการทางดานสงคมและเศรษฐกจของผสงอาย ประกอบดวย ตองการไดรบความ

สนใจจากผอน ตองการเปนสวนหนงของครอบครวสงคมและหมคณะ ตองการชวยเหลอสงคมและมบทบาทใน

สงคมตามความถนด ตองการสนบสนนชวยเหลอจากครอบครวและสงคมทงทางความเปนอย ตองการรายได

และบรการจากรฐ ตองการมชวตรวมในชมชมมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของชมชนและสงคม ตองการลดการ

พงพาคนอนใหนอยลงไมตองการความเมตตาสงสาร และตองการการประกนรายไดและประกนสขภาพ เปน

ตน

4) ความตองการดานสวสดการ ประกอบดวย ความตองการบานพกฉกเฉน ความตองการ

กองทนสงเสรมสวสดการผสงอาย ความตองการดานการลดคารกษาพยาบาล ความตองการลดคาโดยสาร

21

เดนทาง ความตองการศนยบรการทางสงคมผสงอาย ความตองการการบรการเคลอนท และความตองการรบ

การรกษาจากสถานอนามยประจาหมบาน เปนตน

2. นโยบายและกฎหมายทเกยวของ 2.1 นโยบายร ฐบาล คาแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรแถลงตอสภานตบญญตแหงชาต เมอวนศกรท 12 กนยายน 2557 ซงมนโยบายทเกยวของดานผสงอายดงตอไปน ขอ 3. คอการลดความเหลอมลาของสงคม และการสรางโอกาสการเขาถงบรการของรฐโดยมประเดนเรองการเตรยมความพรอมเขาสสงคมผสงอาย เพอสงเสรมคณภาพชวตและการมงานหรอกจกรรมทเหมาะสม เพอสรางสรรคและไมกอภาระตอสงคมในอนาคต โดยจดเตรยมระบบการดแลในบานสถานพกฟนและโรงพยาบาล ทเปนความรวมมอของภาครฐ ภาคเอกชน ชมชน และครอบครว รวมทงพฒนาระบบการเงนการคลงสาหรบการดแลผสงอาย

2.2 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8-11

พฒนาการของยทธศาสตรการพฒนางานผสงอาย ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ในชวงระยะเวลา 20 ป สามารถอธบายไดดงรายละเอยดตอไปน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ.2540-2544) ไดกลาวถงการพฒนา

ผสงอายไวในยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพคนไทยและยทธศาสตรการพฒนากลมประชากรกลมดอยโอกาส

ซงไดกาหนดแนวทางหลกในการพฒนากลมผสงอายยากจนทไมมญาตหรอผเลยงดไว 4 แนวทาง ดงน

1) การจดสวสดการสงเคราะห โดยเพมเบยยงชพใหแกผสงอายทไมมญาตเลยงดใหมากขน

รวมทงขยายบรการรกษาพยาบาลโดยไมคดมลคา ตลอดจนลดหยอนคาโดยสารสาหรบพาหนะเดนทางทก

ประเภทและบรการสาธารณะตางๆ ใหครอบคลมอยางทวถงในเมองและชนบทในรปแบบทเหมาะสม

2) สงเสรมใหครอบครวเหนความสาคญและเอาใจใสดแลผสงอาย ควบคกบการเสรมสราง

ความเขาใจเกยวกบการดแลผสงอายในครอบครว รวมทงพจารณาใหสงจงใจแกบตรหรอญาตทดแลผสงอายท

ยากจน

3) สนบสนนใหสถานพยาบาลเอกชน องคกรเอกชน องคกรศาสนา และชมชนเขามามสวน

รวมชวยเหลอผสงอายในรปแบบตางๆ พรอมทงกาหนดใหมมาตรฐานทางกฎหมายในการสงเสรม กากบดแล

หนวยงานภาคธรกจเอกชนทดาเนนงานเกยวของกบผสงอายใหมการดาเนนงาน และจดบรการตามมาตรฐาน

ขนตาทเหมาะสมและเปนธรรมตอผใชบรการ

22

4) สงเสรมใหมองคกรหลกทาหนาทรบผดชอบงานดานผสงอายทเปนเอกภาพ โดยทาหนาท

วางแผน รวบรวมขอมล และประสานการดาเนนงานอยางเปนเครอขายไปในทศทางเดยวกน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ.2545-2549) ไดกลาวถงการพฒนา

คนและการคมครองทางสงคม โดยใหความสาคญกบการปรบปรงระบบการคมครองทางสงคมใหม

ประสทธภาพ ครอบคลม ทวถงและเปนธรรม เพอสรางหลกประกนแกคนทกชวงวยโดยเพมประสทธภาพ

ระบบหลกประกนสงคม เตรยมความพรอมของทองถนในการรวมรบผดชอบการบรการทางสงคม ปรบปรง

กฎหมายคมครองแรงงาน ปรบปรงรปแบบการคมครองกลมคนยากจนและผดอยโอกาส แตไมไดกลาวถงการ

คมครองทางสงคมใหกบผสงอายโดยตรง แตกลาวถงการสรางหลกประกนใหกบคนทกชวงวย ซงครอบคลม

กลมผสงอายดวย ขณะเดยวกนยงใหความสาคญกบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถน ใน

การบรการทางสงคมตอคนในทองถนดวย

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550-2554) ไดใหความสาคญกบ

การประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เนนใหคนเปนศนยกลางการพฒนา รจกพอประมาณ มเหตผล และม

ภมคมกนในตวทดบนเงอนไขความรอบร รอบคอบ ระมดระวง และเงอนไขคณธรรมทตองมความซอสตย

สจรต ขยน อดทน และมสต เพอทจะนาไปสชวตเศรษฐกจ สงคม และการเมองทสมดล มนคง และยงยน

ตลอดจนการสรางการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมทกระดบภายใตหลกการรวมคด รวมทา รวมผลกดน

เปาหมายกคอ ความกนดอยดของประชาชน ประกอบดวย 5 ยทธศาสตร ประกอบดวย 1) การพฒนาคณภาพ

คนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร 2) การสรางความเขมแขงของชมชนและสงคมเปน

รากฐานทมนคงของประเทศ 3) การปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลและการแขงขนไดในชวงศตวรรษแหง

เอเชย 4) การพฒนาบนฐานความหลากหลายทางชวภาพและการสรางความมนคงของฐานทรพยากรทาง

ธรรมชาตและสงแวดลอม และ 5) การเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศสความยงยน โดย

รายละเอยดในยทธศาสตรท 1 ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการ

เรยนร ไดกลาววา การพฒนาศกยภาพคนไทยใหมความรอบรคคณธรรม มสขภาวะทด พรอมรบผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงเปนกาลงปญญาในการพฒนาประเทศใหสามารถกาวทนโลกไดอยางรเทาทนและอยาง

มนคง สงคมไทยมความสงบสข รกษาไวซงความเปนไทย และมการเตรยมความพรอมสสงคมผสงอายอยางม

คณภาพ ตลอดจนการเสรมสรางคนไทยอยดวยกนในสงคมอยางสนตสข สรางครอบครวใหเขมแขง สราง

หลกประกนทมนคงใหกบประชาชน ดานอาชพ สวสดการสงคม การออม การดารงชวตทปลอดภย สงบสข

รวมทงขยายบรการสงคมแกผสงอาย ผพการ ผดอยโอกาส

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) ไดจดทาขนใน

ชวงเวลาทประเทศไทยตองเผชญกบสถานการณทางสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม ทเปลยนแปลงไปอยาง

23

รวดเรวและสงผลกระทบอยางรนแรงกวาชวงทผานมาในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 8-10 สงคมไทยไดอญเชญ

หลก “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ไปประยกตใชอยางกวางขวางในทกระดบ โดยใหความสาคญกบการม

สวนรวมของภาคการพฒนาทกภาคสวน ทงในระดบภาคและระดบประเทศในทกขนตอนของแผนฯ อยาง

กวางขวางและตอเนอง เพอรวมกนกาหนดวสยทศนและทศทางการพฒนาประเทศ รวมทงรวมจดทา

รายละเอยดยทธศาสตรของแผนฯ เพอมงส “สงคมอยรวมกนอยางมความสขดวยความเสมอภาค เปนธรรม

และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง”

การพฒนาประเทศในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11จงเปนการนาภมคมกนทมอยพรอมทงเรง

สรางภมคมกนในประเทศใหเขมแขงขน เพอเตรยมความพรอมคน สงคม และระบบเศรษฐกจของประเทศให

สามารถปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสม โดยใหความสาคญกบการพฒนาคน

และสงคมอยางเปนธรรม รวมทงสรางโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความรเทคโนโลยนวตกรรมและความคด

สรางสรรคบนพนฐานการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอมขณะเดยวกนยงจาเปนตองบรหาร

จดการแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ใหบงเกดผลในทางปฏบตไดอยางเปนรปธรรมภายใตหลกการพฒนาพนท

ภารกจและการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมไทย ซงจะนาไปสการพฒนาเพอประโยชนสขทยงยนของ

สงคมไทยตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 มจานวน 6 ยทธศาสตร

สาคญ ไดแก 1) ยทธศาสตรการสรางความเปนธรรมในสงคม 2) ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการ

เรยนรตลอดชวตอยางยงยน 3) ยทธศาสตรความเขมแขงภาคเกษตรความมนคงของอาหารและพลงงาน 4)

ยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและยงยน 5) ยทธศาสตรการสรางความ

เชอมโยงกบประเทศในภมภาคเพอความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม และ 6) ยทธศาสตรการจดการ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยนโดยยทธศาสตรทมความเชอมโยงและเกยวของกบประเดนการ

พฒนาดานครอบครวและผสงอาย มอย 2 ยทธศาสตรสาคญ ไดแก

ยทธศาสตรท 1การสรางความเปนธรรมในสงคม

ไดกลาวถงการจดบรการทางสงคมใหทกคนตามสทธขนพนฐานและเนนการสรางภมคมกน

ระดบปจเจกและสรางการมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจในการพฒนาประเทศโดยไดกลาวถงการพฒนา

ดานครอบครวและผสงอายไวดงน

1) การพฒนาระบบบรการสาธารณะใหมคณภาพและมชองทางการเขาถงอยางหลากหลาย

สรางโอกาสใหกลมดอยโอกาสในการเขาถงบรการสาธารณะอยางมคณภาพ เทาเทยมและทวถง

2) พฒนาระบบสวสดการสงคมโดยจดระบบความสมพนธของสวสดการตงแตเกด แก เจบ

ตายใหมความเชอมโยงกนทกระดบตงแตชมชน ทองถนและประเทศ

24

3) และระบบการออมทหลากหลาย โดยเฉพาะการออมเพอเปน

หลกประกนความมนคงเมอชราภาพ

4) เพมทางเลอกการดาเนนชวตในสงคมและสราง

การมสวนรวมในเชงเศรษฐกจ สงคมและการเมองไดอยางมคณคา กลาวคอเปนการเสรมสรางโอกาสใหทก

ภาคสวนมพนทในการแลกเปลยนเรยนรและแสดงความคดเหนในกระบวนการพฒนาประเทศอยางสรางสรรค

ไมวาจะเปนกลมเดก เยาวชน สตร ผพการทพพลภาพ ผดอยโอกาสทางสงคม หรอผสงอาย

ยทธศาสตรท 2 ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน

1) ค และสงคมอยางมคณภาพ มคณคา

สามารถปรบตวเทาทนการเปลยนแปลงเปนพลงในการพฒนาสงคม โดยการสงเสรมการสรางรายไดและการม

งานทาในผสงอาย ซงจะกาหนดลกษณะประเภทงาน และอตราคาจางทเหมาะสมควบคกบการเพมพนความร

ทกษะชวตและการใชสอ การเรยนรสมยใหมใหแกผสงอาย นอกจากนยงมการสนบสนนใหนาความรแล ะ

ประสบการณของผสงอายทเปนคลงสมองของชาตทงภาครฐ และเอกชน ปราชญชาวบานผมภมปญญาไปใชใน

การพฒนาชมชน ทองถนและประเทศ

2) สงเสรมใหผสงอายสามารถพงตนเองโดยปรบปรงสภาพแวดลอมและความจาเปนทาง

กายภาพใหเหมาะกบวย มการจดบรการสขภาพและสวสดการแบบบรณาการและพฒนาชมชนทมศกยภาพ

ความพรอมใหเปนตนแบบของการดแลผสงอายเพอขยายผลสชมชนอนๆ

3) โดยสรางเสรมสขภาวะควบคกบ

การพฒนาระบบบรการสาธารณสข เชน การพฒนาและสงเสรมการแพทยทางเลอกและเวชศาสตรผสงอาย

4) ผล

และพฒนาศกยภาพของคนสามวย เพอสรางความเขาใจทจะนาไปสการพฒนาคณภาพชวตในการอยรวมกน

ในครอบครว ชมชนอยางอบอนเขมแขง

2.3 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545 – 2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552

แผนดงกลาวเปนแผนยทธศาสตรของประเทศเพอมงเตรยมความพรอมของประชากรเพอวย

ผสงอายทมคณภาพ ทงการสงเสรมพฒนาผสงอาย ระบบคมครองทางสงคมสาหรบผสงอาย รวมทงเผยแพร

องคความรดานผสงอายและตดตามประเมนผล จาแนกเปนยทธศาสตรและมมาตรการชดเจนของแตละ

ยทธศาสตร เพอใหทกหนวยงานทางานรวมกน ใหผสงอายมอายคาดหวงทยงดแลตวเองและมความสขเพมขน

อยางตอเนอง จดแบงเปน 5 ยทธศาสตร ดงน

25

1) ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

ประกอบดวย 3 มาตรการหลก

(1) มาตรการหลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย

(2) มาตรการการใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต

(3) มาตรการการปลกจตสานกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของ

ผสงอาย

2) ยทธศาสตรดานการสงเสรมผสงอาย ประกอบดวย 6 มาตรการหลก

(1) มาตรการสงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ ปองกน ดแลตนเองเบองตน

(2) มาตรการสงเสรมการอยรวมกนและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย

(3) มาตรการสงเสรมดานการทางานและการหารายไดของผสงอาย

(4) มาตรการสนบสนนผสงอายทมศกยภาพ

(5) มาตรการ สงเสรม สนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอาย และ

สนบสนนใหผสงอายไดรบความร และสามารถเขาถงขาวสารและสอ

(6) มาตรการสงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมท

เหมาะสมและปลอดภย

3) ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมสาหรบผสงอาย ประกอบดวย 4 มาตรการหลก

(1) มาตรการคมครองดานรายได

(2) มาตรการหลกประกนดานคณภาพ

(3) มาตรการดานครอบครว ผดแล และการคมครอง

(4) มาตรการระบบบรการและเครอขายการเกอหนน

4) ยทธศาสตรดานการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาตและการ

พฒนาบคลากรดานผสงอาย ประกอบดวย 2 มาตรการหลก

(1) มาตรการการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต

(2) มาตรการสงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

5) ยทธศาสตรดานการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายและการตดตาม

ประเมนผลการดาเนนการ ตามแผนผสงอายแหงชาต ประกอบดวย 4 มาตรการหลก

(1) มาตรการ สนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยดาเนนการประมวล และ

พฒนาองคความรดานผสงอายทจาเปนสาหรบการกาหนดนโยบาย และการพฒนาการบรการหรอการ

ดาเนนการทเปนประโยชนแกผสงอาย

26

(2) มาตรการ สนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอาย โดยเฉพาะทเปน

ประโยชนตอการกาหนดนโยบาย การพฒนาการบรการและการสงเสรมใหผสงอายสามารถดารงชวตอยใน

สงคมอยางเหมาะสม

(3) มาตรการดาเนนการใหมการตดตามประเมนผลการดาเนนการตามแผนผสงอาย

แหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

(4) มาตรการพฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและทนสมย

2.4 พระราชบ ญญ ต ผ ส งอาย พ.ศ.2546 และ (ฉบ บท 2) พ.ศ.2553 ม สาระส าค ญ ด งน ผ ส งอายหมายความว า บ คคลซ งม อาย เก นหกส บป บร บ รณ ขนไป และม ส ญชาต ไทย ส ทธ ผ ส งอาย มาตรา 11 ผ ส งอาย ม ส ทธ ได ร บการค มครอง การส งเสร มและการสน บสน นในด านต าง ๆ (1) การบร การทางการแพทย และการสาธารณส ขทจ ดไว โดยให ความสะดวกและรวดเรวแก ผ ส งอาย เป นกรณ พ เศษ (2) การศ กษา การศาสนา และข อม ลข าวสารทเป นประโยชน ต อการด าเน นช ว ต (3) การประกอบอาช พหร อฝ กอาช พทเหมาะสม (4) ก า รพฒนาตน เ อ งและกา รมส ว น รว ม ในกจก ร รมทา งสง คม ก า รรวมกลมในลกษณะเครอขายหรอชมชน (5) การอ านวยความสะดวกและความปลอดภ ยโดยตรงแก ผ ส งอาย ในอาคาร สถานท ยานพาหนะหร อการบร การสาธารณะอ น (6) การช วยเหล อด านค าโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม (7) การยกเว นค าเข าชมสถานทของร ฐ (8) การช วยเหล อผ ส งอาย ซ งได รบอ นตรายจากการถ กทาร ณกรรมหร อถ กแสวงหาประโยชน โดยม ชอบด วยกฎหมาย หร อถ กทอดท ง (9) การให ค าแนะน า ปร กษา ด าเน นการอ นทเกยวของในทางคด หร อในทางการแก ไขปญหาครอบคร ว (10) การจ ดทพ กอาศ ย อาหารและเคร องน งห มให ตามความจาเป นอย างท วถ ง (11) การสงเคราะห เบ ยย งช พเป นรายเด อนอย างท วถ งและเป นธรรม (12) การสงเคราะห ในหารจ ดการศพตามประเพณ (13) การอ นตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด * มาตรา 11 (11) แก ไขโดยมาตรา 4 แห งพระราชบ ญญ ต ผ ส งอาย (ฉบ บท 2) พ.ศ.2553

27

2.5 การประเมนมาตรฐานคณภาพชวตผสงอาย

สบเนองจากการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรไทยทมอตราการเพมขนอยางรวดเรวของ

ประชากรสงอาย นายกรฐมนตรไดมขอสงการเรองการพฒนารปแบบการดแลผสงอายทครบวงจรการจดให

มศนยเบดเสรจในการดแลและสงเสรมอาชพใหแกผสงอาย โดยมอบกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง

ของมนษยเปนเจาภาพหลกรวมกบกระทรวงมหาดไทย และสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ รวมกน

กาหนดรปแบบการดาเนนงานจดตงศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย เพอสงเสรมการจด

กจกรรมของชมรมผ สงอายให ผ สงอายได มสถานท ในการจดกจกรรมและบรการ ส งเสรมด าน

อาชพและการถายทอดภมปญญาของผสงอายในชมชน สงเสรมใหผสงอายไดรบการพฒนาดานสขภาพกาย

จตใจ และสงคม เปนศนย สงเสรมและสนบสนนอาสาสมครดแล จดระบบขอมลผสงอายในพนท เปนตน โดย

มระยะเวลาการดาเนนงาน 3 ป 2557 - 2559) เปาหมาย 7,853 แหง ทก อปท.ทวประเทศ ศนยพฒนา

คณภาพชวต และสงเสรมอาชพผสงอาย เปนการจดสวสดการสงคมสาหรบผสงอายในชมชนรปแบบหนง โดย

ใชชมชนเปนฐาน และเปดโอกาสใหผสงอาย แกนนา อาสาสมคร ชมชน องคกรเครอขายจากภาครฐและ

ภาคเอกชนมสวนรวมขบเคลอนการดาเนนงานศนยฯ โดยมองคกรปกครองสวนทองถนใหการหนนเสรมศนยฯ

ดาเนนการภายใตแนวคด “รวมแรง รวมใจ ผสงวยกายใจ เบกบาน” เพอใหผสงอายไดมสถานทรวมกลมใน

การจดกจกรรมและบรการทครอบคลมทกมตทางดานสขภาพ สงคม จตใจ และเศรษฐกจ โดยเฉพาะมตดาน

เศรษฐกจทเนนการสรางรายไดและการมงานทาทเหมาะสมสาหรบผสงอาย เพอยกระดบการจดบรการและ

สวสดการทางสงคมในการค มครอง สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตผ สงอายแบบครบวงจร สามารถ

ตอบสนองปญหาและความตองการของผสงอายและชมชนได

สานกสงเสรมและพทกษผสงอายสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกเยาวชน

ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (มาตรฐาน และ

คมอการใชมาตรฐานการสงเสรมสวสดภาพและคมครองพทกษผสงอาย ,2555 : 17) กลาวถงมาตรฐานฯ

ผสงอาย: ความหมายและขอกาหนดวามาตรฐานการสงเสรมสวสดภาพและคมครองพทกษสทธผสงอาย

หมายถง ขอกาหนดททาใหผสงอาย ไดรบการปกปอง ดแล และมหลกประกนในสวสดภาพทงทางเศรษฐกจ

และสงคม รวมถงความยตธรรมทางสงคม ในการพฒนาความสามารถ และทกษะดานตางๆ อยางสงสดเพอให

พงพาตนเองได ดาเนนชวตอยางเหมาะสม มสวนรวมในชวตครอบครว ชมชน และสงคม ตลอดจนไดรบความ

ชวยเหลอไมถกแสวงหาผลประโยชนทกรปแบบ ขอกาหนดในทน ไดแก

1. ขอกาหนดดานความมนคงในชวต หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดาน

สขภาพการใชชวตอยในครอบครว การมทอยอาศยมนคง และผสงอายมความปลอดภยในชวต และทรพยสน

28

2. ขอกาหนดดานการศกษา หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการศกษา

และการเรยนร การเขาถงบรการขอมลขาวสารทเปนประโยชนผานสอตาง ๆ

3. ขอกาหนดดานเศรษฐกจ หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการมงาน ทา

กบรายได และมหลกประกนดานการออมททาใหผสงอายรสกมความมนคงในชวต

4. ขอกาหนดดานสงคม หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการปฏบต

ศาสนกจและการมสวนรวมกจกรรมทางสงคมและการเปนทพงทางจตใจใหกบคนวยอน

3. สถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย 3.1 รปแบบระบบสวสดการผสงอายในประเทศไทยทมอยในปจจบน จาแนกตามประเภทบรการ 2 ประเภท (ศศพฒน ยอดเพชร, 2549) สรปไดดงน 1) การประกนสงคม (Social Insurance) การประกนสงคม (Social Insurance) เปนการสรางหลกประกนความมนคงในการดารงชวตและคมครองลกจาง ปญหาการขาดรายไดเมอเกษยณอายการทางาน สภาพสงคมทเปลยนแปลงไปทาใหผสงอายไดรบการเกอหนนจากครอบครวนอยลง ปญหาสขภาพทเรอรงสงผลใหตวเลขคาใชจายในการรกษาพยาบาลสง เหลานลวนเปนปญหาทางเศรษฐกจทผสงอายตองเผชญและอาจรนแรงมากยงขน หากไมมการวางแผนเพอแกไขและปองกนปญหา การสรางหลกประกนทางเศรษฐกจจงมความสาคญและจาเปน อยางยง การออมเพอเกษยณอายมความจาเปนในสงคมไทยเนองจากสดสวนของประชากรผสงอายสงขน มอตราการพงพงของผสงอาย (สดสวนของจานวนผสงอายตอประชากรวยแรงงาน) สงขน การเกอหนนจากครอบครวอาจลดลง การออมจงมความสาคญสาหรบวยเกษยณ ปญหาของการออมเพอเกษยณอายคอ การออมครวเรอนตา ระหวางป พ.ศ.2536-2546 การออมภาคครวเรอนของไทยลดลงอยางตอเนอง และสวนใหญเปนการออมแบบบญชออมทรพย จงควรพฒนาและสงเสรมรปแบบการออมแบบผกพนในระยะยาวเพมมากขนนอกจากนยงมปญหาเรองเสถยรภาพของกองทนประกนสงคม เนองจากระบบกองทนเปนการจายเงนเขากองทนโดยผทอยวยทางานและรฐจายเงนออกใหผเกษยณอาย โดยทรฐบาลไมมการเกบเงนสะสมเพอเปนกองทน ดงนนเมอสดสวนและจานวนผสงอายสงขน การจายผลประโยชนใหกบผเกษยณจงเพมขน คาดวาป พ.ศ.2590จะมสถานะเงนสะสมตดลบปญหาสดทายของการออมเพอเกษยณอายคอ ผสงอายทไมมหลกประกนเรองรายได เชน แรงงานนอกระบบ โดยเฉพาะแรงงานภาคเกษตรและแรงงานทมรายไดตา ไมมระบบการออมเพอเกษยณรองรบและไมสามารถเขาถงการออมได (มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2551) 2) การชวยเหลอสาธารณะ (Public Assistance) เปนการสงเคราะหแบบใหเปลาสาหรบผทตองการความชวยเหลอเพราะชวยเหลอตนเองไมได ดอยโอกาสทางสงคมและไรทพง รปแบบของสวสดการททอยคอ

29

(1) เบยยงชพผสงอาย โดยสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอายไดดาเนนการตามมตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) ประกาศจายเบยยงชพผสงอายแบบขนบนได ตามมตคณะรฐมนตร (ครม.) เมอวนท 18 ตลาคม 2554กาหนดอตราเบยยงชพรายเดอนแบบขนบนไดสาหรบผสงอาย มดงน - ผสงอายทมอาย 60 – 69 ป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 600 บาทตอคนตอเดอน - ผสงอายทมอาย 70 – 79 ป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 700 บาทตอคนตอเดอน - ผสงอายทมอาย 80 – 89 ป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 800 บาทตอคนตอเดอน - ผสงอายทมอาย 90 ปขนไป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 1,000 บาทตอคนตอเดอน แมวาการสงเคราะหดวยเบยยงชพจะไมสอดคลองกบแนวคดการสงเสรมการพงตนเอง อกทงยงเปนภาระหนกของรฐบาลทมแนวโนมจะเพมมากขน แตบคคลหลายฝายมความเหนวาเปนความชวยเหลอทยงจาเปนสาหรบผสงอายทเดอดรอน แมเงนจะไมมากสาหรบแตละคน แตกชวยลดการพงพาลกหลานลงไดบาง ผสงอายจานวนหนงจงรสกวามศกดศรมากขน (2) กองทนดแลผสงอายทขาดทพง โดยสานกสงเสรมและพทกษผสงอายเปนโครงการทดาเนนการเพอชวยเหลอผสงอายทขาดทพงใน 3 ดาน ไดแก การใหความชวยเหลอผสงอายกรณเดอนรอนจากการถกทารณกรรม ถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมาย และถกทอดทง การสนบสนนการจดการงานศพผสงอายทมฐานะยากจน และการชวยเหลอผสงอายทประสบปญหาความเดอนรอนเรองทพกอาศย อาหาร และเครองนงหม 3) การบรการสงคม (Social Services) เปนระบบบรการทตอบสนองความตองการกาพนฐานของประชาชนประกอบดวยบรการดานตางๆ 5 ดาน ดงน (1) ดานสขภาพอนามย ประกอบดวย • หลกประกนสขภาพถวนหนา ถอเปน "สทธ" กาพนฐานของประชาชนทรฐมอบใหเพอเปนการสรางหลกประกนใหประชาชนทกคน สามารถเขาถงบรการทางดานสขภาพไดตามความจาเปน โดยขอบขายการใหบรการครอบคลมดานการตรวจสขภาพ การรกษาพยาบาล และการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ดาเนนงานโดยสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ในป พ.ศ. 2549 เพอใหประชาชนในทกพนทไดรบหลกประกนสขภาพทเหมาะสมกบความตองการในแตละทองถน องคกรปกครองสวนทองถนไดรบการสนบสนนใหเปนผดาเนนงานและบรหารจดการระบบหลกประกนสขภาพทเกยวกบการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการฟนฟสมรรถภาพทจาเปนตอสขภาพและการดารงชวตในระดบทองถน โดยมสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงมหาดไทย สมาคมองคการบรหารสวนจงหวดแหงประเทศไทย สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย และสมาคมองคการบรหารสวนตาบลแหงประเทศไทย รวมมอกนใหการสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถน (คอองคการบรหารสวนตาบลหรอเทศบาล) ไดบรหารจดการระบบหลกประกนสขภาพอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2550) บรการ

30

เชงรกของ สปสช. รปแบบหนงคอการจดสรรงบประมาณให “กองทนตาบล” เพอใหผสงอายทรวมตวกนในลกษณะชมรมขอทนสนบสนนไปทาโครงการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค • การบรการทางการแพทยและการสาธารณสข พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 และแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564) นาไปสประกาศกระทรวงสาธารณสข ใหจดชองทางเฉพาะสาหรบผสงอายแยกจากผรบบรการทวไป ในแผนกผปวยในทางปฏบตการจดชองทางดวนหรอชองทางสเขยวสาหรบผสงอายมปญหาในการปฏบตในสถานการณจรงโดยเฉพาะสถานพยาบาลหรอในแผนกทมผปวยสงอายจานวนมากเนองจากจานวนผปวยสงอายทมากแตกลบตองมาเขารบบรการทจากดในการชองทางดวนเพยงชองเดยว ซงบางแหงหากบรหารจดการไมด อาจทาใหตองใชเวลาในการรอรบบรการนานมากกวาเดม การจดชองทางดวนสาหรบผสงอายจงเหมาะสาหรบแผนกทมผปวยสงอายจานวนไมมากเทานน • โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจาตาบล เปนโครงการดแลสขภาพทเกดจากการมสวนรวมของชมชนและทองถนในการจดการระบบประกนสขภาพระดบตาบลในรปแบบของกองทนสขภาพชมชนบนพนฐานแนวคด “หนสวนการดแล” ทประกอบดวย 3 สวนคอ ประชาชนในพนท สถานบรการสขภาพ และองคกรปกครองสวนทองถน ตามแนวทางของพระราชบญญตประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 มาตรา 13 (3) มาตรา 18 (8) มาตรา 47 และมาตรา 48 (4) ทกาหนดใหสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตสนบสนนองคกรทดาเนนงานโดยไมหวงผลกาไรบรหารกองทนในทองถนได (อรจตต บารงสกลสวสด, ชนาทพย มารมย และกฤดาญชล เพญภาค,2550) ตวอยางไดแก “โรงพยาบาล 2 บาท” ตาบลบงคลา อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ และโรงพยาบาลตาบลศรฐาน อาเภอปาตว จงหวดยโสธร ระดมทนจากประชาชนคนละ 2 บาทตอเดอน หรอ 24 บาทตอปและไดรบการสนบสนนจากสถานบรการสขภาพดานบคลากรและงบประมาณประกอบกบ อบต.สามารถสนบสนนงบประมาณโรงพยาบาลชมชนทจดวาเปนหนวยงานของภาครฐไดโดยไมขดกบระเบยบเพราะสนบสนนการดาเนนกจกรรมผานชองทางกองทนสขภาพชมชนกจกรรมบรการสขภาพของกองทนไดแกการสรางเสรมสขภาพ การปองกนและควบคมโรค การรกษาโรคและการสงตอเพอการรกษา นอกจากนยงเสรมศกยภาพของสถานอนามยทเพมบทบาทเปนโรงพยาบาลชมชนดวยการใหทนการศกษาแกลกหลานของประชาชนในพนทเพอเรยนการพยาบาลและกลบมาทางานทโรงพยาบาลตาบลนนหากการบรหารงานของกองทนในลกษณะนดาเนนตอไปอยางตอเนองและเขมแขง จะเปนชองทางหนงทจะสนบสนนการจดสวสดการสาหรบผสงอายในอนาคต (วณ ปนประทบ และคณะ , 2550a; วณปนประทบ และคณะ, 2550b) • การดแลทบาน (Home Care) เปนบรการสขภาพทจดวาเปนสวสดการสาหรบผสงอายรปแบบหนง เพราะผสงอายทมอายมากๆมกมภาวะพงพาและมโรคเรอรงจาเปนตองไดรบการเยยมบานจากพยาบาลและทมสหวทยาการ ซงตองมความชานาญทางคลนก ประกอบกบมทกษะในการบรหารจดการและทกษะทางสงคม เพอใหบรการทสอดคลองกบภาวะสขภาพของผใชบรการภายในบรบทของครอบครว ขอดของการเยยมบาน คอ เหมาะสาหรบผปวยสงอายทอาการไมรนแรงและไมสะดวกในการเดนทางมาตรวจรกษาทโรงพยาบาลเปนการลดคาเดนทางของผใชบรการ และผสงอายสวนมากพงพอใจทจะรบการรกษาพยาบาลทบาน อนเปนผลดตอการหายของโรคดวย นอกจากน บทบาทของพยาบาลในการเปนผ

31

มาเยอนผสงอายและครอบครวอยในฐานะเจาบาน จะรสกเปนผมอานาจ พยาบาลสามารถใชสถานการณเชนนสงเสรมพลงอานาจใหแกผใชบรการและครอบครวได พยาบาลทเยยมบานสามารถนาขอมลขาวสารไปใหผใชบรการและชมชนได ในขณะเดยวกนเปนโอกาสทไดรวบรวมขอมลเกยวกบศกยภาพ ความสามารถของผใชบรการและชมชน รวมถงแหลงทรพยากรของชมชนดวย ซงเปนประโยชนในการพฒนาความสามารถของผใชบรการ ครอบครวและชมชนในการแกปญหาตางๆ (สภาณ ออนชนจตร และฤทยพร ตรตรง, 2549) • อาสาสมครดแลผสงอาย (อผส.) มหลายหนวยงาน/องคกรทดาเนนงานดานน เชน สานกสงเสรมและพทกษผสงอาย สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกเยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย ทาโครงการทมงแกไขปญหาผสงอายขาดผดแลชวยเหลอตวเองไมได ถกทอดทง ถกละเลยเพกเฉย และผสงอายทไดรบการดแลไมถกตองโดยอาศยการสรางอาสาสมครจากอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน (อสม.) หรอประชาชนในชมชนทสมครใจทาหนาทเปนผใหการดแลชวยเหลอฟนฟผสงอายในชมชน โครงการนดาเนนการโดยจดฝกอบรมพฒนาศกยภาพ ใหความร ฝกทกษะ และสงเสรมทศนคตทดในการดแลผสงอายแกผทประสงคจะเปนอาสาสมคร ทงน อผส.จะมบทบาทชวยเหลอครอบครว และชมชนในการดแลผสงอายในกจกรรม เชน เยยมเยยนดแลทกขสข ดแลเรองของอาหารการกน เรองยา ชวยเหลอในเรองการทาความสะอาดรางกาย การแตงตว ชวยทาความสะอาดบาน ชวยพาไปออกกาลงกาย พาไปพกผอนนอกบาน พาไปรวมกจกรรมทางศาสนาหรองานในชมชน พาไปพบแพทยหรอชวยประสานใหบคลากรทางการแพทยมาตรวจรกษา รวมไปถงการใหการ สนบสนนทางดานจตใจ โดย อผส.จะตองไปปฏบตหนาทเยยมเยยนทกสปดาหและไมนอยกวา สปดาหละ 2 วน นอกจากน ยงมโครงการอาสาสมคร ดแลผสงอาย “เพอนชวยเพอน” ทดาเนนงานโดยชมรมผสงอาย ไดรบการสนบสนนจากสถาน อนามยหรอโรงพยาบาล องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานอนๆทเกยวของ (2) ดานการศกษา ประกอบดวย

• การศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการโดยศนยสงเสรมการศกษานอก

โรงเรยน กลมเปาหมายพเศษ (ศกผ.) ไดพฒนาแนวทางการจดการศกษานอกโรงเรยน สาหรบผสงอายตาม

ความตองการและความสนใจของผสงอาย มแผนปฏบตการจดการศกษา นอกโรงเรยนสาหรบผสงอาย ระยะ

5 ป การดาเนนงานประกอบดวย โครงการสงเสรมการเรยนรตลอดชวตสาหรบผสงอาย (เชนการใหการศกษา

กาพนฐานตงแตระดบประถมศกษาถงมธยมศกษาตอนปลาย หลกสตรอาชพระยะสน การใหความรพนฐาน

คอมพวเตอรและการใชอนเตอรเนต การศกษาตามอธยาศย) โครงการเสรมสรางคณคาและการพฒนาทยงยน

สาหรบผสงอาย (เชนจดเวทชาวบานเพอแลกเปลยนเรยนร สงเสรมการถายทอด และเผยแพรภมปญญาทอง

ถน) โครงการเสรมสรางความรวมมอเพอความเขมแขงขององคกรผสงอาย(เชนจดฝกอบรมบรหารจดการองค

กรผสงอายคายเรยนรจาลองกจกรรมในชมชน) โครงการสงเสรมเครอขายพฒนางานผสงอายและโครงการ

พฒนาบคลากรผปฏบตงานดานผสงอาย (เชนฝกอบรมใหความรเรองจตวทยาและการดแลผสงอายเบองตน)

32

• การศกษาเกยวกบคอมพวเตอร การสนบสนนดานการศกษาสาหรบผสงอายไทย

นนนอกจากภาครฐจะเปนผแสดงบทบาทหลกแลวยงมภาคเอกชนหนงกลมทตระหนกถงความสาคญของการ

เรยนรตลอดชวตในกลมผสงอายนนคอ “ชมรมการศกษา เกยวกบคอมพวเตอร” หรอทรจกกนวา OPPY

Club (Old People Playing Young Club) เปนชมรมทมงเผยแพรความรและทกษะในการใชคอมพวเตอร

และอนเทอรเนตใหแกผทสงอาย ดาเนนงานภายใตความคดทวา “การเรยนมไดไมรจบ” โดยเนนวธการสอนท

เฉพาะเหมาะสม สาหรบผสงวย แตขอจากดคอผสงอายตองจายคาบรการเอง ผสงอายทไดรบประโยชนจรงๆ

มกจะเปนผทมฐานะระดบปานกลางถงสง อยางไรกดวธการสอนทพฒนาตลอดเวลาเพอใหเหมาะสมสาหรบผ

สงอายเปนองคความรทนาศกษา ชมรมนนอกจากแสดงบทบาทเปนแหลงใหความรแกผสงอายแลวยงเปน

สถานทนดพบแลกเปลยนในลมผสงอายอกดวย (ชมรม คอมพวเตอรและอนเตอรเนตเพอผสงวย, มปป.)

(3) ดานทอยอาศย ประกอบดวย

• การสงเคราะหทอยอาศยและการดแล เปนบรการในสถานสงเคราะหสาหรบผ

สงอายทครอบคลมความจาเปนดานปจจย 4 รวมทงบรการดานการรกษาพยาบาล กายภาพบาบด ศาสนกจ

งานอดเรก นนทนาการ กจกรรมสงเสรมประเพณและวฒนธรรม ปญหาของบรการในสถานสงเคราะหคอขาด

แคลนบคลากรทเชยวชาญเฉพาะดาน (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2549) นอกจากนเกณฑในการ

รบผสงอายเขารบบรการกาหนดใหเปนผทยงชวยเหลอตนเองได จงขดกบแนวคดทควรชวยเหลอผทมภาวะ

พงพาและไมมอตรากาลงของเจาหนาทเพอรองรบผสงอายทอยนานจนชวยเหลอตนเองไมได และแมวาการ

ดแลจะครอบคลมทงสขภาพกายและสขภาพจต ผสงอายทอาศยอยในสถานสงเคราะหเปนเวลานานจะรสก

เหงา คดถงลกหลาน บางรายกลบไปอย บาน บางรายมอาการซมเศร า ซงผลการศกษาความตองการ

หลกประกนทางสงคมสาหรบผสงอายของสานกงานปลดกระทรวงแรงงาน พบวาผสงอายสวนใหญอยากอยกบ

ครอบครว (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2549) ดงนน แผนระยะยาวสาหรบผสงอายจงควรมง

ขยายบรการในรปศนยบรการหนวยสงเคราะหเคลอนท และจากดจานวนสถานสงเคราะหไวเทาทจาเปน

(4) ดานการมงานทาและการมรายได ประกอบดวย

• กองทนสวสดการผสงอาย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอ

พอช. เปนผใชงบประมาณ 80 ลานบาทในการพฒนาระบบสวสดการผสงอายใน 76 จงหวด โดยสนบสนน

จงหวดละ 1 ลานบาท เปนโครงการทยดหลกการใหผสงอายเปนแกนนา ในการกาหนดและตดสนใจรวมกนใน

การบรหารจดการสวสดการสาหรบผสงอายกนเอง ในขณะทม พอช. และกลไกพฒนาในทองถนเปนผรวม

สนบสนนตวอยางจงหวดทเปนทรจกคอ “โครงการสวนปาลม” จงหวดกระบเปนจงหวดหนงทผานกระบวน

การจดทาโครงการจนเกดแนวทางการดาเนนงานรวมกนโดยมแนวคดหรอมปรชญารวมกนคอ"ไมใหแบงไมให

33

สญตองถง มอผสงอาย" มการศกษาพบวาผสงอายในชนบทมากกวาครงมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชวต

อยากทางาน ผสงอายทยากจนไมคอยมโอกาสไดเขารวมกจกรรมในชมชน (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ

ไทย, 2549)

ผลการสมภาษณผสงอายและผนาชมชนเรองการสงเสรมอาชพและรายได ผสงอายใหความ

เหนวาการสงเสรมอาชพโดยสนบสนนใหชาวบานทาอาชพเสรมจากอาชพ หลกเปนแนวคดทดและประสบ

ผลสาเรจ แตอาชพทจะสนบสนนใหชาวบานทาควรมาจากความคดเหนของชาวบาน เชน การทาผานวม

ผาบาตก นายาลางจาน แชมพสระผม ปยชวภาพ และการสอนการนวดแผนโบราณ บางโครงการทไมประสบ

ผลสาเรจเพราะไมไดสอบถามความคดเหนของชาวบาน ประโยชนของการรวมกลมกนประกอบอาชพเสรม

นอกจาก เปนการเสรมรายไดแลว ยงเปนการสงสรรคกนทางสงคม ชวยใหผสงอายทอยบานคนเดยวไมเหงา

และรสกวาตนเองมคณคาดวย ผสงอายเสนอความคดเหนวาตองการไดรบการสนบสนนจากภาครฐ เกยวกบ

การตลาดดวย

(5) ดานการบรการสงคมและนนทนาการ ประกอบดวย

• ชมรมผสงอาย รปแบบบรการทางสงคมสาหรบผสงอายทมการพฒนาขนอยางมาก

ในปจจบน ชมรมผสงอายเปนการรวมกลมกนทางสงคมของผสงอายทมความสนใจ และมอดมการณรวมกนใน

การทจะพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย โดยเฉพาะการสรางคณภาพทงทางกาย จต และสงคม เพอใหชวตม

คณคาและมคณประโยชนทงแกตนเอง ครอบครวและสงคม โดยมสภาผสงอายและกระทรวงสาธารณสขเปนผ

สนบสนน แตผบรหารจดการและดาเนนการหลกคอกลมผสงอายเอง การดาเนนงานของชมรมผสงอายใน

ลกษณะเครอขาย ทาใหงานดานผสงอายเขมแขงมาก

• ศนยอเนกประสงคสาหรบผสงอาย (ศศพฒน ยอดเพชร, 2550a) หมายถง

“สถานทรวมสาหรบองคการ ชมชนและผ สงอาย ใช ในการจดบรการและกจกรรมสาหรบผ สงอาย”

เปนสถานททเปนศนยรวมขององคการ ชมชน และผสงอาย เพอจดกจกรรมดานสขภาพ สงคม จต และปญญา

โดยแนวคดในการจดตงศนยอเนกประสงคฯ คอ การใชชมชนเปนฐานในการใหบรการ (Community-Based

Approach) เปนการรลดการพงพงจากบรการภายนอก (Deinstitutionalization) เนนการพงตนเอง การมส

วนรวม และเครอขายทางสงคม สงเสรมศกยภาพของผสงอาย มงใชคณลกษณะเดนของชมชนและทรพยากร

ในชมชน การดแลระยะยาวสาหรบผสงอาย (Long-Term Care System) เปนการดแลอยางตอเนองและ

เชอมโยงระหวางการดแลในครอบครว สถาบน และชมชน เพอใหผสงอายทตองการการดแลสามารถดารงชวต

อยางมคณภาพชวตทด และการจดบรการแบบองครวม เปนการพฒนาคณภาพ ชวตของผสงอายอยาง

ครอบคลมทงดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ (Spiritual Development)

34

• ศนยชมชนเพอผสงอาย ใหบรการโดยไมคดคาใชจายจากผสงอาย บรการทจดให

เชน กายภาพบาบด อาชวบาบดออกกาลงกาย ศาสนกจ กจกรรมนนทนาการ ตลอดจนกจกรรมในวนสาคญ

ตางๆ

• ศนยบรการผสงอายในวด เปนโครงการทจดตงขนมาเพอสนบสนนใหชมชนมสวน

รวมในการดแลผสงอายในชมชนของตนเอง โดยมวดหรอสถาบนทางศาสนาเปนศนยกลางในการจดกจกรรม

กจกรรมทจดขนจะเปนไปตามความตองการของชมชนนนๆ เชน กจกรรมสงเสรมรายได กจกรรมดาน

การเกษตร กจกรรมดานการศกษา รวมทง การใหบรการตรวจรกษาโรค กายภาพบาบด ฟนฟสภาพ

• กองทนผสงอาย จดตงขนตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 ในสานกสงเสรมและพทกษผสงอาย สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชนผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย เพอสนบสนนทนอดหนนโครงการสาหรบองคกรของผสงอายหรอองคกรททางานดานผสงอาย ในการดาเนนงานเกยวกบการคมครอง สงเสรม และสนบสนนผสงอาย ใหมศกยภาพ มความมนคง และมคณภาพชวตทด โดยโครงการทจะไดรบทนอดหนนนจะตองตอบสนองความตองการหรอเพอแกไขปญหาของชมชนอยางแทจรง ตองมแนวทางการดาเนนงานทเนนสรางการมสวนรวมของประชาชนและทสาคญโครงการตองมวตถประสงคและกระบวนการดาเนนงานทชดเจน นอกจากการใหทนเพอสนบสนนโครงการดานผสงอายแลว กองทนผสงอายยงใหทนประกอบอาชพทงรายบคคลและรายกลม รวมถงการใหความชวยเหลอผสงอายทถกทารณกรรม ถกแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ และผสงอายทประสบปญหาความเดอดรอนตางๆ (สานกสงเสรมและพทกษผสงอาย, มปป.) 3.2 บรการส าหรบผสงอาย 1) การบรการการดแลระยะยาว เมออายมากขนจะเกดความเสอมถอยของอวยวะตางๆ ทาใหผสงอายเกดโรคไดงายและมปญหาการปฏบตกจวตรประจาวน การสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พบวา ผสงอายมขอจากดในการทากจกรรมพนฐานประจาวนและมขอจากดเพมขนตามอายทมากขนทกขนาดกจกรรม โดยเฉพาะผสงอาย 80 ปขนไป มขอจากดสงกวาผสงอายกลมอนๆ 5-10 เทา ขอจากดเหลานลวนสงผลตอการเขาถงบรการสาธารณะรวมทงบรการสาธารณสขและดานสงคม และสงผลใหเกดภาวะพงพงผอนและตองการผดแล การทสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 2 ป พ.ศ. 2552 ใหการรบรองมต ในประเดน “การพฒนาระบบการดแลระยะยาวสาหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง” ซงขอเสนอไดครอบคลมทกมตของการดแลผสงอายทมขอจากดในการปฏบตกจวตรประจาวนนน จงมขอเสนอใหทกภาคสวนโดยเฉพาะสวนราชการ รวมทงภาคเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนไดนาขอมตนเปนจดอางองสาหรบการดาเนนการดแลผสงอายระยะยาว ผลกดนใหองคกรเอกชนทไมแสวงหากาไรหรอธรกจเพอสงคมเขามามสวนรวมจดบรการเพอเพมทางเลอกใหกบผสงอาย 2) การบรการสขภาพ

35

ปญหาความเสอมถอยของรางกาย ทาใหผสงอายมปญหาสขภาพทางรางกายและโรคเรอรงตางๆ เชน ปญหาสขภาพชองปาก การมปรมาณฟนทนอยลงทาใหเคยวอาหารไดไมละเอยดเกดปญหาตอระบบทางเดนอาหารได การสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พบวา ผสงอายมากกวาครงหนงมฟนทใชงานไดไมครบ 20 ซ และเพมสงขนตามอายทมากขน แตมผสงอายเพยงรอยละ 29.1 ทใสฟนทดแทน นอกจากนขอจากดในการปฏบตกจวตรประจาวนลวนสงผลตอการเขาถงบรการสาธารณะรวมทงบรการสาธารณสขและการสง เสรมสขภาพมผ สงอายไดรบบรการสง เสรมสขภาพเพยงแครอยละ 15 นอกจากนผลการวเคราะหฐานขอมลผปวยในของสามหลกประกนสขภาพ โดยสานกงานวจยเพอพฒนาหลกประกนสขภาพไทยภายใตสถาบนวจยระบบสาธารณสข พบวา อตราการใชบรการผปวยในของผสงอายไทยระหวางป พ.ศ. 2549–2552 กลมผสงอาย 70–79 ป มอตราการใชบรการสงสด รองลงมาคอกลมผสงอายทเกน 80 ป สวนในดานคาใชจายกลมผสงอายเปนกลมทมอตราการใชบรการสงและมคาใชจายสงกวาวยอน และมแนวโนมเพมสงขนโดยคาใชจายทสงในกลมผสงอายสวนหนงเปนเพราะเปนชวงวยทมการเสยชวตสงกวากลมวยอน ขณะเดยวกนคาใชจายตอปของผสงอายทมารบบรการแบบผปวยในทไมเสยชวตตากวาคาใชจายของผสงอายทเสยชวตประมาณ 4 เทา แตมแนวโนมลดลงตามวยทเพมขน จงมขอเสนอใหหนวยบรการสาธารณสขและรฐ ควรเรงพฒนาระบบบรการสขภาพใหอานวยความสะดวกแกผสงอายและเพมการเขาถงบรการสาธารณสขมากขน ทงการสงเสรมสขภาพปองกนโรค การรกษาและการฟนฟสภาพและพฒนารปแบบบรการในชมชนโดยชมชนเพมมากขน เพอสงเสรมการดแลในบานและครอบครวโดยความชวยเหลอของชมชนซงมคาใชจายตากวาการดแลในสถานพยาบาล 3) บรการทางสงคม การทลกษณะประชากรสงอายมแนวโนมการเพมขนของกลมผสงอายวยปลาย (มากกวา 80 ป) และมแนวโนมการยายเขาสเขตเทศบาลของผสงอายสงขน ลกษณะของสงคมเมองจะมวฒนธรรมทแตกตางจากชนบท การรวมกลมเพอทากจกรรมทางสงคม การดแลทางสงคมจะมลกษณะทเปนกลมยอยมากขน ซงองคกรปกครองสวนทองถนจะมบทบาทมากขนในการประสานจดตงและสงเสรมกลมยอยเหลานใหสามารถดแลกนในชมชน สรางกลไกยอยในชมชน เชน กองทนสวสดการชมชนเพอการดแลทางสงคม โดยสงเสรมบทบาทของภาคประชาสงคม อาสาสมครในการบรการศนยอเนกประสงคทดาเนนการนารองในภมภาคตางๆ นน ผลการประเมนพบวาการดาเนนงานศนยอเนกประสงคสาหรบผสงอายในชมชนเปนแนวคดใหมทมความเหมาะสมและควรสนบสนนใหมการขยายผลการจดตงเพม โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนเจาภาพหลกในการดแลและดาเนนการ ซงมกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบกระทรวงมหาดไทยทาหนาทสนบสนนความรทางวชาการ การใหคาแนะนาในเรอง การบรหารจดการ กลาวไดวาศนยอเนกประสงคสาหรบผสงอายในชมชนทมการจดตงขนสามารถเออประโยชนใหแกผสงอายในแตละชมชนมาทากจกรรมรวมกนในระหวางเวลากลางวนไดชมชนละประมาณ 800-1,000 คนตอเดอน อยางไรกตามในเขตเมองโดยเฉพาะกรงเทพมหานครและเมองใหญในภมภาคยงมขอจากดมาก จากการทสภาพความเปนเมองไมเออใหเกดการรวมกลมของผสงอายและการชวยเหลอกนในละแวกบานผสงอาย ดงนน เสนอใหหนวยงานทงรฐและเอกชน ภาคประชาสงคมในชมชน ควรรเรมการนารองในบรบทเขตเมองใหมากขน

36

โดยเฉพาะในกลมทอยคนเดยวอาจมปญหามากกวากลมทอาศยอยกบครอบครว ทาใหตองพฒนารปแบบการดแลผสงอายในเมองทเหมาะสมกบสภาพของผสงอายและสภาพแวดลอม ซงกลมเปาหมายนอกจากผสงอายแลวจะยงสามารถขยายออกไปใหครอบคลมกลมประชากรกอนวยสงอาย เพอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนของคนวยแรงงาน เพอใหมการเตรยมการพรอมรบความเปลยนแปลงทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและเพอปรบทศนคต เรยนรการสรางความสมพนธกบผอนใหสามารถดารงชวตในวยสงอายไดอยางเหมาะสมกบตนเอง และสอดคลองกบสถานการณทางสงคมทเปลยนแปลงไป มการเตรยมการวางแผนสาหรบการดาเนนชวตในวยสงอาย (http://www.thaitgri.org/images/stories/report/52/thai/Situationof_the_Thai_Elderly_2552.pdf)

3.3 รปแบบการสงเคราะหและจดสวสดการตางๆ ของผสงอายในประเทศไทย การสงเคราะหและจดสวสดการผสงอาย เปนการชวยเหลอสนบสนน หรอการเกอหนนจาก

ครอบครวหรอหนวยงานภาครฐ เพอใหผสงอายมความมนคงทางดานเศรษฐกจและสงคม มหลกประกนในการ

ดารงชวต และดานสขภาพ ไดรบการดแลทางดานรางกายและจตใจ และไดรบความสะดวกสบายตามสมควร

ตลอดจนการดาเนนการเพอใหผสงอายไดรบการคมครอง ดแลใหมความสข ไมตองเรรอน หรอถกทอดทงให

วาเหว รวมทงจะเสรมสรางทศนคตและพฒนาคานยม เพอใหเกดความกตญญตอบพการ โดยจดใหมการ

สงเคราะหทงภายในและภายนอกสถานสงเคราะห ใหบรการในรปหนวยเคลอนท และใหบรการบานพกฉกเฉน

รปแบบการจดกจกรรมตางๆ เพอชวยพฒนาคณภาพชวตใหแกผสงอาย อาจแบงออกเปน จานวน 7 ดาน

ดงตอไปน (เกรยงศกด ชอเลอม, 2552 : 43 – 45)

1) การจดกจกรรมดานเศรษฐกจและการเงน คอ เนนการสงเสรมอาชพ และเพมรายไดแก

ผสงอายทกอาชพทมความหลากหลาย ความถนด การใหสวสดการออมเงน หรอสวสดการรกษาพยาบาลยาม

เจบปวยเมอเขาโรงพยาบาล การชวยเหลอคาทาศพ สงเคราะหมอบเบยยงชพ การมอบวสดอปกรณ เสอผา

และถงยงชพใหแกผสงอายทยากจนและไรทพงทมคณสมบตตามเกณฑ รวมไปถงการจดใหมบานาญหรอ

บาเหนจแกขาราชการเกษยณ พนกงานรฐวสาหกจบางแหง และลกจางทประกนตนตามเงอนไข เพอเปนการ

ประกนรายไดใหแกผสงอาย

2) การจดกจกรรมดานสงคม คอ เนนจดกจกรรมพบปะ สงสรรค สนทนาพดคย และ

แลกเปลยนความรสก รวมไปถงการจดกจกรรมในผสงอายเขามามสวนรวม เชน กจกรรมทางศาสนา ประเพณ

วฒนธรรม งานบญ และกจกรรมตามวนสาคญตาง ๆ เชน วนผสงอาย วนพอแหงชาต วนแมแหงชาต

ประเพณวนสงกรานต งานเขาพรรษา และกจกรรมวนอาทตย สาหรบคนสามวย เพอใหผสงอาย ป ยา ตา

ทวด ลกหลานมารวมกจกรรม หรอเลนเกม เปนตน

3) การจดกจกรรมดานสขภาพอนามย คอ เนนการใหบรการรกษาพยาบาลสาหรบผสงอาย

โดยเฉพาะ การตรวจรกษาสขภาพฟร การเยยมบานผสงอาย การจดใหมอาสาสมคร อาสาสมครดแลผสงอาย

37

มนกกายภาพบาบดใหการดแลผสงอาย การสงเสรมสขภาพ และการใหความรเรองอาหาร โภชนาการแก

ผสงอาย รวมไปถงการดและเมอผสงอายถงวาระสดทาย เปนตน

4) การจดกจกรรมดานนนทนาการ คอ เนนกจกรรมทศนศกษา เขาคายธรรมะ ศกษาเรยนร

พระพทธศาสนา กจกรรมการพกผอนหยอนใจ ทศนศกษานอกสถานท เทยววดชมวง การแขงขนกฬาและการ

ออกกาลงกายดวยไมพลอง เปนตน

5) การจดกจกรรมดานนนทนาการ คอ เนนการถายทอดความรสก ประสบการณ และภม

ปญญาดานอาชพ ศลปวฒนธรรม และอนๆ ของผสงอายแกเดก และคนในชมชน เชน การเชญผสงอายใหมา

ชวยเลานทานใหลกหลานในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนฟง การรองเพลงกลอมเดก เพอสรางความสมพนธ

ระหวางเดกกบผสงอาย จะไดทาใหไมเกดการทอดทงกน การถายทอดภมปญญาดานหนงตะลง และงาน

จกสาน

6) การจดกจกรรมดานการบาเพญประโยชน คอ เนนจดกจกรรมใหผสงอายรวมกจกรรม

บาเพญประโยชน กจกรรมสะสมความด หรอกจกรรมคายลกษณะเพอนชวยเพอน การเขารวมประชาคมและ

ประชมในหมบาน กจกรรมไหวพระเขาวด ทาบญทาทาน และการสงเคราะหแกผพการ ผดอยโอกาส และ

ผสงอายทเจบปวยและเดอดรอน เปนตน

7) การจดกจกรรมดานสงแวดลอม คอ เนนการจดสวนสขภาพ จดตงสถานทออกกาลงกาย

สาหรบผสงอาย การจดใหมสถานสงเคราะหสาหรบใหผสงอายไดพกอาศย และการใหบรการบานพกฉกเฉน

สาหรบผสงอาย

อาจสรปไดวา ภาครฐมการจดสวสดการตาง ๆ ทครอบคลมสาหรบผสงอาย ประกอบดวย

7 ดาน ไดแก (กศล สนทรธาดา, 2552)

1. สถานสงเคราะหคนชรา เปนบรการทพกอาศยสาหรบผสงอายทไมสามารถชวยเหลอ

ตวเองไดและขาดผอปการะ ผสงอายทเขาอยอาศยในสถานสงเคราะหจะไดรบบรการดานปจจยส รวมถง

บรการทางสงคมและศาสนาดวย

2. ศนยบรการผสงอายทางสงคม เปนบรการทจดสาหรบผส งอายทอยกบครอบครว ม

3 รปแบบ คอ บรการในศนย บรการเคลอนท และบรการฉกเฉน ซงจดใหมบรการทงทางดานสขภาพ ขอมล

ขาวสาร และบรการดานสงคมสงเคราะห

3. บตรผสงอาย เปนบตรทออกใหผสงอายเพอรบบรการดานสขภาพ ใหเฉพาะผสงอายท

ไมไดรบบรการดานสขภาพจากชองทางอนๆ

4. เบยยงชพ เปนเงนชวยเหลอการเลยงชพรายเดอน เมอเรมตนโครงการไดใหเฉพาะ

ผสงอายทขดสน และถกเลอกจากชมชนเพอใหไดรบเบยยงชพของรฐ ปจจบนกาหนดอตราเบยยงชพรายเดอน

38

แบบขนบนไดสาหรบผสงอาย คอ ผสงอายทมอาย 60 – 69 ป อตรา 600 บาท/เดอน ผสงอายทมอาย

70 – 79 ป อตรา 700 บาท/เดอน ผสงอายทมอาย 80 – 89 ป อตรา 800 บาท/เดอน ผสงอายทมอาย 90 ป

ขนไป อตรา 1,000 บาท/เดอน

5. โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา เดมคอ โครงการ 30 บาทรกษาทกโรค สาหรบ

ประชาชนทกคนทกวยทไมไดรบสวสดการดานการรกษาพยาบาลจากแหลงอนๆ

6. หนวยบรการสขภาพ คอ บรการดานสขภาพทบคลากรทางการแพทยและพยาบาลออก

ใหบรการเยยมบานทมผสงอายเปนครงคราว

7. การลดหยอนคาโดยสาร สาหรบรถไฟ และรถยนตโดยสารสาธารณะทดาเนนการโดยรฐ

สาหรบผสงอาย

กระทรวงสาธารณสข โดยสานกงานประชาสมพนธและบรการประชาชน สานกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาต (พ.ศ. 2551) ไดอธบายเกยวกบสวสดการบตรผสงอาย (บตรทอง) วาผสงอาย

(ประชากรทอาย 60 ปบรบรณขนไป) ทกคนมสทธไดรบสวสดการรกษาพยาบาลโดยไมเสยคาใชจาย ดวยการ

ขอทาบตรสวสดการประชาชนดานการรกษาพยาบาล ประเภทบตรผสงอายไดจากผใหญบานหรอเจาหนาท

สานกงานเขตหรอศนยบรการสาธารณสข ซงผสงอายจะสามารถไปขอรบบรการรกษาพยาบาลโดยไมเสย

คาใชจายจากสถานพยาบาลของรฐไว 2 แหง

ประเภทของความเสยหายกรณผใหบรการไดรบความเสยหายจากการใหบรการสาธารณสข

มาตรา 18 (4) ประกอบดวย

1. เสยชวตหรอทพพลภาพอยางถาวร จายเงนชวยเหลอเบองตนไมเกน 200,000 บาท

2. สญเสยอวยวะหรอพการ จายเงนชวยเหลอเบองตนไมเกน 120,000 บาท

3. บาดเจบหรอเจบปวยตอเนอง จายเงนชวยเบองตนไมเกน 50,000 บาท

นอกจากนแลว ผสงอายยงไดรบสทธบรการประกนสงคม สวสดการรกษาพยาบาลของภาค

ราชการ โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา และการประกนกบบรษทเอกชน การไดรบสวสดการดาน

การศกษา อาชพ และบรการสงคม ไมวาจะเปนการศกษานอกโรงเรยน การศกษาระดบอดมศกษา การฝก

อาชพ การกยมเงนทนประกอบอาชพ ศนยบรการผสงอาย อาสาสมครดแลผสงอายทบาน การจดใหมสง

อานวยความสะดวกสาหรบผสงอายและคนพการในทสาธารณะ และการลดหยอนคาโดยสารขนสงมวลชน

(สายฤด วรกจโภคาทร และคณะ, 2550)

หลกประกนความมนคงทางชราภาพ ม 2 ดานคอ หลกประกนดานสขภาพ และหลกประกน

ดานรายได โดยสวสดการดานสขภาพอนามยทผสงอายไดรบทกวนนรวมอยในระบบเดยวกนกบของประชาชน

ทวไป คอ สวสดการการรกษาพยาบาลสาหรบขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจ หลกประกนสขภาพถวน

39

หนา (แตเดมเรยกวาโครงการ 30 บาทรกษาทกโรค) การประกนสขภาพโดยสมคร (ประกนสขภาพ

ภาคเอกชน) สวนหลกประกนรายไดกเปนปจจยสาคญในการดารงชวตอยางมนคง คอการออม ซงอาจจะแบง

ออกได 2 ประเภทใหญๆ ไดแก การออกแบบบงคบ คอ กองทนบาเหนจบานาญ ขาราชการและกองทน

ประกนสงคม กบการออมแบบสมครใจ คอ กองทนสารองเลยงชพและกองทนรวมเพอการเลยงชพ (ชนฤทย

กาญจนะจตรา และคณะ, 2550 : 111-117)

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) โดยสานกงานสงเสรมสวสด

ภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอายไดดาเนนการตามมตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต

(กผส.) ประกาศจายเบยยงชพผสงอายแบบขนบนได ตามมตคณะรฐมนตร (ครม.) เมอวนท 18 ตลาคม 2554

กาหนดอตราเบยยงชพรายเดอนแบบขนบนไดสาหรบผสงอาย มดงน

- ผสงอายทมอาย 60 – 69 ป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 600 บาทตอคนตอเดอน

- ผสงอายทมอาย 70 – 79 ป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 700 บาทตอคนตอเดอน

- ผสงอายทมอาย 80 – 89 ป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 800 บาทตอคนตอเดอน

- ผสงอายทมอาย 90 ปขนไป จะไดรบเบยยงชพ อตรา 1,000 บาทตอคนตอเดอน

สาหรบการจายเบยยงชพรายเดอนแบบขนบนไดสาหรบผสงอายนน แบงตามหนวยงานท

รบผดชอบ ดงน กรมสงเสรมการปกครองทองถน รบผดชอบผสงอาย 76 จงหวด จานวนผสงอายทไดรบ

460,000 คน และเมองพทยา จานวนผสงอายทไดรบเบย 5,339 คน รวมจานวนผสงอายทไดรบเบยยงชพ

ทงหมด 7,016,622 คน และใชงบประมาณทงสนจานวน 53.6 ลานบาท ทงน การปรบเพมเบยยงชพดงกลาว

จะมผลตงแตวนท 1 ตลาคม 2555

กระทรวงมหาดไทย มนโยบายการกระจายอานาจสทองถน ตงแต พ.ศ. 2544 โดยได

กาหนดภารกจและอานาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนแตละประเภทซงในปจจบนม 5 รปแบบ คอ

เทศบาล องคการบรหารสวนตาบล องคการบรหารสวนจงหวด กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ให

ดาเนนงานเกยวกบผสงอาย โดยมการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาหรอจดมงหมายเชงกลยทธและแนว

ทางการพฒนาในดานตางๆ เชน ยทธศาสตรการพฒนาดานสงคม เนนการเสรมสรางชมชนเขมแขงโดยใชเวท

ประชาคม บนพนฐานมดลภาพแหงวถไทยและโลกาภวฒน เพอการยกมาตรฐานในการดารงชวตทงดาน

การศกษา สวสดการ และสขภาพ โดยทกสวนมสวนรวมในการพฒนาอยางยงยน ซงไดมกาหนดแนวทางการ

พฒนาระบบบรการใหผดอยโอกาส คนพการ ผสงอายไดรบการชวยเหลอรวมอยดวย

ในระยะหลง ไดมแนวคดทจะกระจายงานใหอยภายใตการบรหารจดการขององคกรปกครอง

สวนทองถนและชมชนใหมากทสด เพราะเชอวาทองถนและชมชนอยใกลชดกบผสงอายมากทสด ยอมรและ

เขาใจสภาพปญหาและความตองการของผสงอายไดด จงถายโอนภารกจของสถานสงเคราะหคนชราและ

40

ศนยบรการทางสงคมของผสงอาย ทไดรบโอนมาจากกรมประชาสงเคราะหใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

คอ องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล หรอองคการบรหารสวนตาบล กระทรวงมหาดไทย ตงแตป พ.ศ.

2546 โดยมการสงเสรมใหจดตงศนยบรการผสงอายในวดโดยชมชนขน เพอใหชมชนไดเขามามบทบาทมากขน

ในกจการเกยวกบผสงอาย (กระทรวงมหาดไทย, 2545)

การใหการสงเคราะหแกผสงอาย เปนภารกจและอานาจหนาทหนงขององคกรปกครองสวน

ทองถนในการจดบรการสาธารณะเพอประชาชน โดยอาจจาแนกออกเปนหนาททตองทา และหนาททอาจทา

ซงไดถกกาหนดไวในกฎระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายขององคกรปกครองสวนทองถนแตละประเภท ดง

รายละเอยดตอไปน (กรมสงเสรมการปกครองทองถน, 2552)

1. ภารกจและอานาจหนาทตามพระราชบญญตองคการบรหารสวนจงหวด พ.ศ. 2540 แกไข

เพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2546

2. ภารกจและอานาจหนาทตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 และแกไขเพมเตม

3. ภารกจและอานาจหนาทตามพระราชบญญตสภาตายลและองคการบรหารสวนตาบล

พ.ศ. 2537 แกไขเพมเตมถง (ฉบบท 5) พ.ศ. 2546

4. ภารกจและอานาจหนาทตามพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ

ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 องคกรหรอหนวยงานททางานเกยวของกบผสงอาย

ในปจจบนพบวา มองคกรหรอหนวยงานตางๆ ททางานเกยวของกบผสงอายปรากฏอย

มากมาย โดยผสงอายมสทธไดรบการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนทพงไดรบในดานตางๆ จาก

องคกรหรอหนวยงานตางๆ ดงรายละเอยดตอไปน (เกรยงศกด ซอเลอม, 2552 : 32-36)

องคกรหรอหนวยงานตางๆ ทท างานเกยวของกบผสงอายและสทธ สวสดการของผสงอายทพงไดรบ

รายชอองคกรหรอหนวยงาน สทธและสวสดการทพงไดรบ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย - กรมพฒนาสงคมและสวสดการ - สานกสงเสรมและพทกษผสงอาย - สานกงานปลดกระทรวงฯ

- จดตงสถานสงเคราะหคนชรา เพออปการะผสงอายทประสบปญหาทกขยากเดอดรอน และสมครใจเขาอยในสถานสงเคราะห - จดตงศนยบรการทางสงคมผสงอาย (Day Care Center) - จดหนวยเคลอนทสาหรบเยยมเยยนผสงอาย - ชวยเหลอผสงอายทถกแสวงหาประโยชนโดยม

41

รายชอองคกรหรอหนวยงาน สทธและสวสดการทพงไดรบ ชอบดวยกฎหมาย - ชวยเหลอผสงอายทประสบปญหาครอบครว - ชวยเหลอเงนจดการศพผสงอาย รายละ 2,000 บาท - ชวยเหลอดานทอยอาศย อาหารและเครองนงหมตามความจาเปน - เสนอแนะนโยบาย แนวทาง มาตรฐาน และตดตามประเมนผลการดาเนนงานดานผสงอาย - สนบสนนเงนอดหนนองคกรเอกชน มลนธทดาเนนงานดานผสงอาย

กระทรวงมหาดไทย - กรมการพฒนาชมชน - กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน

- สงเสรมและสนบสนนการรวมกลมผสงอายในสาขาวชาชพตางๆ เพอถายทอดความรประสบการณ และชวยเหลอสงคม - ชวยเหลอเงนเบยยงชพแกผสงอาย เดอนละ 500 บาท - จดกจกรรมในชมชนทเกยวกบผสงอาย - จดตงสถานสงเคราะหคนชรา - จดตงศนยบรการทางสงคมผสงอาย

กระทรวงสาธารณสข - กรมอนามย - สถาบนเวชศาสตรผสงอาย - กรมสขภาพจต - สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) - สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) - โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขทวประเทศ

- สงเสรมสขภาพ เฝาระวง ปองกนรกษาโรค ฟนฟสขภาพ อนามยผสงอาย - สงเสรมและพฒนาองคความรทางการแพทย คณภาพ การบรการใหไดมาตรฐานครอบคลม - ดแลสขภาพจตผสงอาย - ดาเนนการรกษาพยาบาลแกกลมผสงอาย - ศกษาวจย หรอสนบสนนหนวยงาน ทงภาครฐและเอกชนในการศกษาเรองเกยวกบผสงอายตางๆ - จดชองทางพเศษเฉพาะ เพอใหผสงอายไดรบบรการทสะดวกรวดเรว

กระทรวงศกษาธการ - สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ

- จดศนยการเรยนร ในชมชนและใหมหลกสตร

42

รายชอองคกรหรอหนวยงาน สทธและสวสดการทพงไดรบ การศกษาตามอธยาศย การศกษาเกยวกบผส งอาย ต งแตขน พนฐานถง

อดมศกษาอยางตอเนอง ทงในระบบ นอกระบบ ตามอธยาศย และมรายการตางๆ เพอผสงอาย

กระทรวงแรงงาน - กรมการจดหางาน - สานกงานประกนสงคม - กรมพฒนาฝมอแรงงงาน

- ใหขอมล คาปรกษา ขาวสารตลาดแรงงงาน การจดหางงาน รบสมครงงาน บรการขอมลทางอาชพ ตาแหนงงานวาง - คมครองผประกนตนกรณชราภาพ อาย 55 ปบรบรณ - การอบรมและฝกอาชพ

กระทรวงการทองเทยวและกฬา - การทองเทยวแหงประเทศไทย - สานกพฒนาการกฬาและนนทนาการ/การกฬาแหงประเทศไทย/สานกงานการกฬาภมภาค

- จดกจกรรม และโครงการเพอผสงอาย - บรการตรวจสขภาพ ทดสอบสมรรถภาพทางรางกาย เขาใชบรการในสนามกฬา สวนสขภาพลานกฬาแอโรบค สนามเปตอง หองออกกาลงกาย รบสมครเปนสมาชก ชมรมศภชลาสย

ส านกนายกรฐมนตร - กรมประชาสมพนธ

- เผยแพรสอเกยวกบผสงอาย รณรงคใหประชาชนและสอมวลชนเหนความสาคญของผสงอายในรป แบบตางๆ

กระทรวงยตธรรม - กรมคมครองสทธและเสรภาพ

- ใหคาแนะนาปรกษาทางกฎหมาย จดทนายความชวยเหลอสนบสนนคาใชจายในการใหความชวยเหลอวาความแกตางคด และไดรบความดแลจากอาสาสมครคมครองสทธและเสรภาพ

กระทรวงการคลง - กรมสรรพากร

- ผเลยงดบดามารดา ไดรบการลดหยอนภาษเงนไดจานวน 30,000 บาทตอผสงอาย 1 คน

กระทรวงพาณชย - กรมพฒนาธรกจการคา/สถาบนฝกอบรมธรกจการคา

- อบรมดานการจดการ การตลาด และนาสนคารวมจาหนายในงานตางๆ

43

รายชอองคกรหรอหนวยงาน สทธและสวสดการทพงไดรบ

กระทรวงวฒนธรรม - สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (สวช.)

- รวบรวม คดเลอกศลปนแหงชาต - อานวยความสะดวก ความปลอดภยในพพธภณฑ โบราณสถาน หอจดหมายเหต หอศลป สนบสนนสถานทจดกจกรรม และลดอตราคาเขารวมกจกรรม

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

- ยกเวนคาธรรมเนยมคาเขาสถานท จานวน 257 แหง เชน พพธภณฑสถานแหงชาต อทยานแหงชาต อทยานประว ต ศาสตร ส วนส ต ว โ ค ร งการ อนเนองมาจากพระราชดาร เปนตน

กระทรวงคมนาคม - การถไฟแหงประเทศไทย - การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย

- ลดคาโดยสารทกชนตลอดทาง ทกสาย (ไมรวมคาธรรมเนยม) เฉพาะเดอนมถนายน-กนยายน มทนงรอรบตว พนกงานชวยยกสมภาระ ปฐมพยาบาลเมอเจบปวย - ลดคาโดยสารครงราคา

กรงเทพมหานคร - สงเคราะห ชวยเหลอผสงอายทเดอดรอน - จดตงชมรมผสงอาย - จดต งคลนกผ ส งอาย ใน โรงพยาบาล ส งกดกรงเทพมหานครและศนยบรการสาธารณสข - สรางและประสานงานเครอขาย - จดหนวยเคลอนท เยยมเยยนผสงอาย

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ (ขสมก.) บรษทขนสงจ ากด (บขส.)

- ลดคาโดยสารครงราคา (ไมรวมคาธรรมเนยม) ตลอดวนและมทนงสารองเฉพาะ - ลดคาโดยสารครงราคา (ไมรวมคาธรรมเนยม) จดทนงพกผอนและหองสขา

บรษ ทระบบขนส งมวลชน กร ง เทพ จ าก ด (มหาชน)

- จดลฟทบรการ ทสถานหมอชต สยาม อโศก ออนนช และชองนนทร

การบนไทย การบนกรงเทพ (บางกอกแอรเวย)

- ลดคาโดยสาร 15 %เฉพาะชนประหยดและเทยวบนภายในประเทศ อานวยความสะดวกขนเครองเปนลาดบแรก - ลดคาโดยสาร 5 %ชนประหยด เฉพาะเทยวบน

44

รายชอองคกรหรอหนวยงาน สทธและสวสดการทพงไดรบ สายการบนนกแอร/แอรเอเชย ทาอากาศยานทกแหง

ภายในประเทศ อานวยความสะดวกขนเครองเปนลาดบแรก - อานวยความสะดวกขนเครองเปนลาดบแรก - จดบรการสงอานวยความสะดวก ไดแก ลฟต โทรศพท ทางลาด หองสขา มมพกผอน

ทาเรอขามฟากทกแหง - มเจาหนาทอานวยความสะดวกความปลอดภยและประชาสมพนธเสนทาง

การทางพเศษแหงประเทศไทย - จดบรการหองนาเฉพาะดานดนแดง ดานสขมวท 62 และดานบางนา

4. แนวคดเกยวการจดสวสดการส าหรบผสงอายในตางประเทศ

การเพมขนของจานวนและสดสวนประชากรสงอายอยางรวดเรวไดสรางความวตกกงวล

ใหกบประเทศตางๆ ทวโลก โดยเฉพาะอยางยงในประเทศทไดกาวลวงเขาสภาวะทเรยกวา “สงคมผสงอาย”

แลว เชน ประเทศญปน สงคโปร เกาหล ออสเตรเลย สหรฐอเมรกา แคนาดา และอตาล ความตระหนกถง

ผลกระทบทอาจจะตามมาจากสถานการณเชนน ทาใหหลายประเทศไดกาหนดมาตรการแกไขปญหาและมการ

วางแผนเตรยมรบมอกบสถานการณทอาจจะตองเผชญประสบการณจากประเทศเหลาน เปนองคความรอนม

คาทจะเปนแบบอยางใหประเทศไทยไดคดหาชองทางในการตงรบและอดรอบรวทมอยไดอยางครอบคลมและ

มประสทธภาพอยางแทจรง (นารรตน จตรมนตร และสาวตร ทยานศลป, 2551 : 10-17)

4.1 ประเทศญปน

ในฐานะเปนประเทศทมสดสวนประชากรสงอายมากทสดในโลก ความกงวลในผลกระทบท

จะเกดขนยอมมมากกวาประเทศอนๆ การดาเนนงานเพอรองรบสถานการณดงกลาวจงมอยอยางมากมาย

สวสดการสาหรบผสงอายของประเทศญปนปรากฏชดเจน เมอป ค.ศ.1986 คอ นโยบายใหมสวสดการสาหรบ

ผสงอาย โดยครอบคลม 4 ระบบ ทงระบบประกนการจางงานและรายได ระบบสขภาพและสวสดการสงคม

ระบบการเรยนรและการมสวนรวมของชมชน และระบบการสรางทพกอาศยและสงแวดลอม อยางไรกตาม

กอนหนาน ป ค.ศ.1986 มกฎหมายอนๆ ทกาหนดออกมาเพอใหความชวยเหลอผสงอายอยกอนแลว เชน

กฎหมายวาดวยบรการและการรกษาสาหรบผสงอาย การจดตงระบบประกนเบยบานาญทครอบคลมถวนหนา

มาตรการจางงานสาหรบคนวยผสงอาย กฎหมายประกนการจางงานถงอาย 65 ป เพอสงเสรมใหผสงอายได

ทางานตราบเทาทอยากทาโดยไมถกกดกนเนองจากอาย ดวยเหตเพราะผสงอายญปนม การเจบปวยเรอรง

45

จานวนมาก สวสดการสาหรบผสงอายในประเทศญปนจงเนนการดแลระยะยาวแตเปนการดแลทบาน โดยในป

ค.ศ.1989 เกดนโยบายแผนทอง (Gold Plan) ในป ค.ศ.1994 ปรบแผนทองใหม (New Gold Plan) และในป

ค.ศ.2000 มกฎหมาย Public Long-Term Care Insurance Law) ออกมาเหลาน เพอสงเสรมการขยายการ

ใหบรการ การเพมจานวนสถานพยาบาลหรอศนยใหบรการดานสขภาพ การเพมจานวนผดแลทบาน และ

พฒนาคณภาพผดแลทงดานความรและทกษะในการดแลญปนไดปฏรปหนวยงานครงสาคญ ในป ค.ศ.2001

โดยการรวมกระทรวงสาธารสขและสวสดการสงคมกบกระทรวงแรงงานเขาดวยกน เพอใหการดาเนนงาน

คลองตวขน และตงหนวยงานรบผดชอบผสงอายโดยตรงเรยกวา Health and Welfare for the Elderly ม

เปาหมายสนบสนนใหผสงอายมวถชวตทมสขมความภาคภมใจในตนเอง

4.2 ประเทศสงคโปร

นโยบายดานผสงอายของประเทศสงคโปรมการปรบเปลยนอยางตอเนองและมความเดนชด

ในเรองความสาเรจของการดาเนนงานอนเปนผลมาจากการประสานความรวมมอจากทกภาคสวนโดยเฉพาะ

ความรวมมอจากองคกรอาสาสมครทมชอวา Volunteer Welfare Organization (VWO) เปนองคกรท

ทางานรวมกบภาครฐมาโดยตลอดตงแตในระดบการสรางนโยบายและการนาแผนไปสการปฏบตโดย VWO

จะดาเนนบทบาทในฐานะผดาเนนงานในขณะทรฐจะเปนผใหงบประมาณสนบสนนดาเนนงาน ทงนเพอลด

บทบาทของรฐบาลในการดแลประชาชนและสงเสรมบทบาทประชาชน ครอบครว ชมชน และองคกรเอกชน

ขนมาแทน

แนวคดการดาเนนงานดานผสงอายของประเทศสงคโปรทเดนชดปรากฏอยใน 3 กรอบ ไดแก

1) Heart ware เนนปรบทศนคตของสงคมตอการเขาสวยผสงอายเปนความตองการให

บคคลคดและเขาใจวาวยมใชอปสรรคในการทาสงใด ผสงอายยงคงเปนคนทมความรความสามารถและควรคา

แกการสงเสรมกจกรรมอนมประโยชนตอสงคม

2) Soft ware เนนการสรางเสรมศกยภาพของผสงอายในการทากจกรรมตางๆ เปดโอกาสให

ผสงอายมสวนรวมในกจการสงคม เชน สงเสรมใหผสงอายเปนอาสาสมครการดาเนนกลมเพอนชวยเพอน และ

ทสาคญคอการสงเสรมใหมศนยอเนกประสงค (multi-service center) เพอใหบรการทหลากหลายในชมชน

แบบครบวงจร

3) Hard ware เนนการสรางทอยอาศยการจดการคมนาคมขนสง การสรางสถานบรการ

ตางๆ ทเออตอการดารงชวตและการเขารวมกจกรรมและการรบบรการตางๆ ของผสงอายดวยตนเอง

สอดคลองตามแนวคด Ageing in place ระบบการเงนของผสงอายสงคโปรจะเนนใหบคคลดแลเรองการเงน

46

ดวยตนเอง รฐจะเปนเพยงผสนบสนนเทานน ดงนนรายไดของคนสงคโปรหลงเกษยณจงมาจากเงนออมหรอ

บานาญเปนหลกเพอสนบสนนการออม รฐไดจดตงกองทนเงนออมแหงชาต (Center Provident Fund) ซง

สมาชกจะตองออมเงนถงรอยละ 40 ของรายไดในแตละเดอนเขากองทน สดสวนการออมนกจะลดลงตามอาย

ทมากขน เงนออมทเขากองทนนจะถกแบงออกเปน 3 บญช คอ

(1) รอยละ 30 เขาถงบญชเงนออมปกต (Ordinary account) ซงสมาชกทอาย 55

ปขนไป สามารถถอนเงนจากบญชนไปลงทนเพอใหเกดรายไดมากขน เชน การลงทนซอหน หรอเพอนาไปใช

สรางบาน ซอบานหรอจายคาการศกษาของบตร

(2) รอยละ 6-8 เขาสบญชเพอการรกษาในโรงพยาบาล (Medisave) การใชเงนออม

นครอบคลมการรกษาในโรงพยาบาล เชน โรคทางจตเวช การฟอกไตเคมบาบด

(3) รอยละ 4 เขาสบญชเงนออมเพอผสงอาย (Eldershield)

สาหรบระบบบรการสขภาพและสวสดการสงคมของสงคโปรประกอบดวยการบร การทงใน

สถาบน (residential care) การบรการนอกสถาบน (non-residential) และการบรการสนบสนนในชมชน

(community-based support services) สาหรบการบรการในและนอกสถาบนกจะมการดาเนนการท

คลายๆ กบในประเทศอนๆ คอ เนนคณภาพของบรการการเขาถงและความตอเน องของบรการตางๆ แตใน

สวนของการบรการสนบสนนในชมชนมหลายโครงการทนาสนใจ เชน Befriend service เปนโครงการทให

อาสาสมครไปพบปะพดคยกบผสงอาย โดยเฉพาะผสงอายทตองอยบานตามลาพง เพอใหเกดความรสกอบอน

ไมโดดเดยว โครงการ Meal service เปนบรการอาหารและสงอาหารกลองฟรหรอขายในราคาทนใหแก

ผสงอายหรอเปนผสงอายโสด โครงการ Senior citizen’s club เปนหนวยงานทชวยอานวยความสะดวกใน

เรองนนทนาการและการพกผอนหยอนใจสาหรบผสงอาย

ดานการทางานของผสงอายประเทศสงคโปรมระบบการทางานทงแบบ part time และ

flexi time เพอสงเสรมใหผสงอายไดมงานทาทเหมาะสมตามวยและศกยภาพพรอมกบมระบบการจาย

เงนเดอนตามอาวโสใหเงนเดอนตามคณคาของงาน และจดใหมโปรแกรมอบรมฝมอแรงงานผสงอายเพอ

สงเสรมใหผสงอายสามารถอยในตลาดแรงงานมฝมอแรงงานเพมมากขน

4.3 ประเทศสหรฐอเมรกา

ระบบสวสดการสงคมของประเทศสหรฐอเมรกาครอบคลมการประกนสขภาพและการ

ประกนทางสงคม ประกอบดวย 2 ระบบ คอ 1) ระบบรฐบาลกลางใหสทธประโยชนแกผเกษยณอายทางาน

2) ระบบสนบสนนมลรฐใหเงนชวยเหลอผสงอายผตกงานและขยายไปยงกลมอนๆ โดยมการขยายวงเงน

คาตอบแทนตามคาครองชพทสงขน ขยายอายของการใหผลประโยชนและเพมเงนชดเชยดวยระบบ

47

ประกนสงคมหลก ไดแก ระบบ Medicare กองทนมาจากภาษรายไดของคนวยทางานและระบบ Medicaid

กองทนมาจากเงนภาษ ซงอาจเกดภาวะวกฤตในการจายเงนบานาญใหกบผสงอายในยค Baby Bloom ใน

อนาคตอนใกลน

ระบบ Medicare ประกอบดวย 2 สวน คอ Part A (Hospital Insurance) เปนประกน

สขภาพทจายเมอเขารบการรกษาในโรงพยาบาลหรอสถานบรการผสงอาย 65 ปขนไป ไดรบประกนสขภาพ

สวนนโดยไมตองจายคาธรรมเนยมรายเดอนใดๆ อกสวนหนงคอ Part B (Medicare Insurance) เปน

โครงการจายคารกษาท Part A ไมจาย เชน กายภาพบาบด อาชวบาบด การใหบรการทบานผสงอายตองซอ

ประกนสวนน ระบบบรการสขภาพสาหรบผสงอายเปนบรการแบบตอเนองมระบบการดแลปฐมภม (Primary

Care) การปองกนการตรวจรกษาการสงตอการรกษาการดแลระยะเปลยนผาน (Transitional Care) การ

ดแลระยะยาวและการดแลระยะสดทาย

สาหรบการดแลในชมชนมหลายรปแบบ คอ ศนยอเนกประสงคส าหรบผส งอาย

(Multipurpose Senior Centers) การดแลกลางวน (Adult Day Care Services) การดแลแบบทดแทน

ชวคราว (Respite Care) การชวยงานบาน (Homemaker Services) การบรการสงอาหารบรการขนสง

บรการตดตามทางโทรศพทบรการชวยเหลอในภาวะฉกเฉน (Personal Emergency Response Systems :

PERS) และอาสาสมคร ซงมทงอาสาสมครอยางเปนทางการ (Formal Volunteers) ทมาจากสถาบนและ

องคกรตางๆ และอาสาสมครอยางไมเปนทางการ (Informal Volunteers) ไดแก สมาชกในครอบครว เพอน

ฝงและเพอนบาน โดยวถชวตครอบครวและคานยมชาวอเมรกนทสวนใหญไมคอยอยกบลกหลานเปนปจจยท

ทาใหตองการผดแลแบบทางการเพมมากขน

4.4 ประเทศองกฤษ

แนวคดในการจดระบบสวสดการของประเทศองกฤษ คอ สนบสนนใหผสงอายสามารถ

ทางานไดตามความสามารถ ใหโอกาสแกผททพพลภาพและสรางมาตรการใหผลประโยชนในการอยในระบบ

จางงาน เพอจงใจใหคนทางาน ระบบประกนสงคมของประเทศองกฤษมวตถประสงคประการหนง คอ สงเสรม

ความมนคงดานการเงนหลงเกษยณ สงเสรมการจดกองทนบานาญและสนบสนนใหมการออมเงนทเหมาะสม

รวมทงชวยใหผทเกษยณมรายไดหลงเกษยณทเพยงพอ

ความมนคงดานรายได ประกอบดวยระบบสวสดการ 3 แบบ ไดแก 1) ผลประโยชนจากเงน

เบยประกนทจายเพอเปน retirement pension 2) ผลประโยชนในกรณทตองไดรบ เชน ทพพลภาพแหลง

เงนมาจากภาษอากร 3) income related support benefits แหลงเงนมาจากภาษอากรและจายใหกบผม

รายไดนอย ผททางานตองเขารวมระบบบานาญ retirement basic pension และเลอกเขา second-tire

portion

48

ระบบบานาญม 2 ลกษณะ คอ State Pension เปนการรวมจายในอตราทคงทของผทางาน

ทกคน เงนบานาญจะเปนอตราคงท (flat rate) และใหกบผชายอาย 65 ป ผหญงอาย 60 ป ไมวาจะเกษยณ

หรอไม ระบบบานาญแบบท 2 คอ Second-tire pension เปนการออมภาคบงคบ เพอใหมเงนบานาญมาก

ขน ดาเนนการโดยภาครฐและภาคเอกชน

ระบบบรการสขภาพ มกรอบการบรการแหงชาตเพอผสงอาย (National Health Service

Frame work for Older People) มเปาหมายเพอเพมคณภาพการใหบรการดานสขภาพและสงคมลดความ

แตกตางในการใหบรการแกผสงอาย ขจดการกดกนในความเปนผสงอาย จดใหมการดแลทเนนบคคลเปน

ศนยกลางสรางเสรมสขภาพ สงเสรมการพงพาตนเองของผสงอาย จดบรการใหครอบคลมความตองการและ

เนนการดแลเรองการหกลม โรคหลอดเลอดและสขภาพจต

ระบบบรการสขภาพ ประกอบดวยการบรการในโรงพยาบาล รวมทง intermediate care ท

เตรยมความพรอมกอนกลบบาน และการดแลในชมชนเพอใหสามารถดารงชวตในชมชนไดแทนการไปอยใน

สถานบรการ ซงมรปแบบเปน Home Care Services คอการเยยมบานและ Home Help Services คอ การ

ดแลเรองอาหาร การดแลเวลากลางวน การจดบรการดานสงคมเปนความรบผดชอบของรฐบาลทองถน ทา

หนาทประเมนความตองการผสงอาย วางแผนดแลเสนอและจดซอชดบรการ (Care Package) และตดตาม

ประเมนผลเพอประกนวาไดรบบรการทเหมาะสม งานบรการสงคม รวมถงการชวยเหลองานบาน และการ

ดแลสวนบคคลดวย นอกจากนยงมการจดผดแลแทนชวคราว (Respite Care) ศนยทรบผสงอายไวดแล 1-2

วนตอสปดาห และจดใหผสงอายไปอยกบครอบครวอาสาดแลระยะเวลาหนง (Family Placement

Schemes)

4.5 ประเทศอตาล

อตาลเปนอกประเทศหนงทกาหนดใหมการจดสวสดการสาหรบผสงอายหลายรปแบบ ไมวา

จะเปนบานพกผสงอาย โรงแรมสาหรบผสงอาย ศนยทางสงคมสาหรบผสงอายทใชเปนพนทสาหรบการพบปะ

สงสรรคกนของผสงอาย การใหบรการดานขนสงมวลชนแบบไมเสยคาบรการ ธนาคารเวลา (Time banks)

เปนสถาบนออมเวลาการทางานเพอสงคมแทนการออมทรพย โดยการใหผสงอายทมความสามารถฝากเวลาท

ไดทางานเพอสงคมและใชเวลาทสะสมไดนน มาแลกกบการบรการดานอนๆ ทตนตองการ นอกจากนนเปน

บรการดานการใหความชวยเหลอแกผสงอาย เชน บรการสงอาหารถงทพก บรการชวยงานบาน บรการพาไป

ทาธระ งานบรการดานขอมลขาวสารและคาแนะนาดานตางๆ รวมไปถงการสนบสนนผสงอายทตองการจะ

เรยนตอ เปนตน

49

4.6 ประเทศสวเดน

ความมนคงของสวเดนทถกสรางสมขนในชวงศตวรรษท 20 ไดถกกระจายไปสประชากร

ตางๆ ในรปของภาระภาษทสง เพอเปนเงนทนในการอดหนนทนการศกษา รกษาสขภาพ ดแลเดกและผใหญ

ประกนชวตบดามารดา เงนจายบานาญหรอเงนเลยงชพ สงผลใหสวเดนเปนประเทศทมชองวางระหวางชนชน

นอยมาก

ในชวงยคป ค.ศ.1930 ประเทศสวเดนมวสยทศนทตองการยกระดบใหคนสวเดนพนจาก

ความยากจนทงหมด และสรางสงคมทประชาชนทกคนไมเลอกเพศ ชนชนและชาตกาเนด ตองไดรบการ

ประกน

ความมนคงทางเศรษฐกจขนพนฐาน สวเดนเรยกแนวความคดนวา “สวเดนเปนบานของ

พลเมอง” ซงไมไดขนอยกบความเมตตากรณา การทาบญทาทาน ใจบญใจกศล แตเงนอดหนนเพอสรางระบบ

สวสดการนไดมาจากระบบภาษทคนรวยระดบปานกลางเปนผรบภาระภาษน ตามหลกการ “เอาจากคนทม

ความสามารถไปใหคนทมความตองการ” ซงการบรหารเชนนตองปฏรปเศรษฐกจเทานน (ปรนดา ตาส, 2552

: 5-6)

4,7 ประเทศออสเตรเลย

ผสงอายในประเทศออสเตรเลยสวนใหญ (รอยละ 91) อาศยอยในบานของตนเอง โดยม

ครอบครวเปนแหลงเกอหนนหลก รองลงมาเปนเพอนและเพอนบานตามลาดบดวยบรบททเปนเชนน นโยบาย

สวสดการสาหรบผสอายของประเทศออสเตรเลยจงเนนทการดแลผสงอายทบานและในชมชน (Home-based

care and Community-based care) นโยบายลกษณะนเดนชดมานบตงแตทไดมการประกาศนโยบาย

Staying at Home-Care and Support for Older Australia (ป ค.ศ.1997-1999) เพอชวยเหลอผดแลให

สามารถดแลผสงอายไดอยางเตมททบานพรอมสนบสนนใหเกดอาสาสมครดแลผสงอายในชมชนทวประเทศ

ดวยการสนบสนนงบประมาณคาจางใหกบผดแลเตมเวลาและมการจายคาดแลใหกบผดแลผสงอายทบานทม

คณภาพ ทมคณภาพการดแลเทยบเทากบระดบการดแลใน nursing home

ป ค.ศ. 1999 ออสเตรเลยกาหนดยทธศาสตรชาต (Nation Strategy for Ageing

Australia) ทเนนผสงอาย 4 เรอง คอ 1) ชวยใหผสงอายมชวตทพงตนเองไดยดการจางงานใหมการเรยนร

ตลอดชวตและมการเงนทมนคง 2) ผสงอายตองไดรบการดแลทมคณภาพดวยการบรการรปแบบใหม 3) ปรบ

ทศนคตทมตอผสงอาย/ความชรา รวมทงปรบปรงสงทเกยวของกบวถชวต เชน การมบาน การขนสง ความ

ปลอดภย การพกผอนและใหการสนบสนนชมชน 4) สนบสนนใหผสงอายมสขภาพดเปน healthy ageing

50

เรองระบบความมนคงดานรายได ชาวออสเตรเลยจะมรายไดหลงเกษยณจากเงนบานาญ

สาหรบผสงอาย ซงเปนเงนใหเปลาทไมเกยวของกบการทางานกอนเกษยณและเปนเงนทจายใหกบผสงอาย

ชายทอาย 65 ป และผสงอายหญงทอาย 60 ป ในอตราพนฐานทพจาณาตาม Consumer Price Index (CPI)

ซงการพจารณาอตราจายโดยองกบดชน CPI น เปนขอด เพราะ ทาใหแนใจไดวาจานวนเงนทผสงอายไดรบน

จะเพยงพอตอการดารงชวตในภาวะทคาครองชพเพมสงขน นอกจากนยงมการยดเวลาการจางงานหลงเกษยณ

ทเปนอกหนงความชวยเหลอดานรายไดของผสงอาย

สาหรบเรองทอยอาศย ประเทศออสเตรเลยมนโยบายสนบสนนใหผสงอายไดอาศยอยในบาน

ของตน โดยใหการสงเสรมเรองการจดทอยอาศยในรปแบบทยดหยนเหมาะสมสาหรบผสงอาย รวมทงสงเสรม

เรองสงแวดลอม การออกแบบบานและสถานทสาธารณะในชมชนใหสอดคลองตามนโยบาย Aging in place

เพอใหผสงอายมชวตความเปนอยทมมาตรฐานและสามารถทางานทาหนาทไดตลอดชวต

สวสดการทางออมสาหรบผสงอายอกรปแบบทนาสนใจ คอ การตงองคกรประเมนและ

ควบคมคณภาพระบบบรการผสงอายหรอ Aged Care Assessment Team (ACAT) ซงเปนทมบคลากรดาน

สขภาพทมหนาทในการประเมนความตองการดานการรกษา ดานรางกาย ดานจตใจและสงคมของผสงอาย

เพอใชเปนขอมลในการพจารณาการจดบรการตางๆ ทเหมาะสมสาหรบผสงอาย

อาจกลาวไดวา การใหบรการสวสดการสงคมแกผสงอายและครอบครวทปรากฏชดเจน คอ

การสงเคราะหผพการ กลาวคอ รฐพยายามหาทางใหการดแลผพการเปนเรองของการใชครอบครวและชมชน

เปนฐาน โดยจะจายเงนใหกบผทาหนาทดแลผพการในครวเรอน และรฐยงมเงนสงเคราะหบางประเภททจาย

เพอชวยใหคนพการสามารถดารงชวตในสงคมไดดพอสมควร เชน เงนชวยคาเดนทาง การจายบานาญใหแก

ผสงอายและผมรายไดนอย กฎหมายของออสเตรเลยกาหนดใหประชาชนปลดเกษยณจากงานททาอย โดยเพศ

ชายเกษยณ เมออายครบ 65 ป และเพศหญง เมออาย 63 ป สวนประชาชนทวไปทมรายไดนอยกมโอกาสรบ

เงนสงเคราะหไดเชนกน การเงนอดหนนครอบครวรฐบาลมนโยบายสรางครอบครวใหเขมแขง และสราง

กาลงคนของประเทศในอนาคตทมประสทธภาพ ดงนน จงกาหนดใหมการสนบสนนทางการเงนแกครอบครวท

มรายไดนอย (ปรนดา ตาส 2552 : 9-11)

4.8 ประเทศออสเตรย

ออสเตรยเปนประเทศทจะกลายเปนสงคมผสงอายในอนาคต ในฐานะทเปนรฐสวสดการ

ดงเดมไดออกกฎหมายกลางขน ไดแก กฎหมายเงนยงชพระยะยาว (Federal Long-term Care Allowance

Act) ขน โดยกาหนดใหมการจดการเงนยงชพทงในสวนของกฎหมายของรฐบาลกลางและกฎหมายของ

จงหวดทง 9 แหง เงนยงชพระยะยาวจะหมายรวมถงเงนบานาญหรอประโยชนอนในตามกฎหมายเงนยงชพ

51

ระยะยาวจะจายใหกบบคคลทไมไดรบบานาญ สวนสาธารณปโภคตางๆ ในการใหการดแลจะอยภายใตการ

ดแลในระดบจงหวด นโยบายทเกยวกบเรองนม 4 ประการ ไดแก (สาวตร ทนายศลป และวนพพล มหาอาชา

2554 : 84-87)

1) เงนยงชพถวนหนาจากฐานภาษ กฎหมายยงชพระยะยาวกาหนดใหมเงนยงชพเพอการ

ดแลระยะยาว โดยไมคานงถงอาย รายได ความพการ ทงนผทอยในขายของการไดรบการดแล คอ มถนทอย

อาศยอยในออสเตรยตองการการดแลมากกวา 50 ชวโมงตอเดอน และคาดวาจะตองพงการดแลมากกวา 6

เดอน จานวนเงนยงชพจะอยระหวาง 154 - 1,656 ยโร ตอเดอน ซงแตกตางไปตามระดบของการดแล

อยางไรกดเงนยงชพไมไดพจารณาอตราเงนเฟอแตอยางใด เงนยงชพดงกลาวไมผกพน ผรบเงนมอสระในการ

ใชเงนดงกลาวเงนอาจถกจายไปยงผดแลในครวเรอนหรอในสถานดแลผปวย

2) งบสาธารณะเพอการดแลระยะยาว หนวยงานของจงหวดจะมหนาทดแลงบสาธารณะเพอ

การดแลระยะยาว รวมทงใหคาปรกษาและใหขอมลแกประชาชนในเรองการดแลระยะยาว หนวยงานเอกชน

ยงมการใหการดแลในศนยดแล ผทตองการการดแลสามารถตดตอใชบรการกบหนวยงานเอกชนดงกลาว โดยม

เงนสนบสนนจากหนวยงานของจงหวด หนวยงานเอกชนทขอเปดใหบรการจะตองไดรบการรบรองจากภาครฐ

กอนจงจะมสทธไดรบเงนสนบสนนและใหคนในกรณมรายไดไมเพยงพอ

นอกจากนหนวยงานภาครฐยงมศนยดแลโดยเฉพาะดวยเงนสนบสนนใหกบผทมรายไดไม

เพยงพอนนยงมความแตกตางกนในแตละจงหวด ในกรณของการดแลในศนย ดแลงบสาธารณะ จะจายไปยง

หนวยงานทใหการดแลหรอกบผดแล ในกรณมเงนไมเพยงพอการจายเงนใหกบผทอยในศนยดแลมอย 2

รปแบบ แบบแรกเปนการจายเงนใหผดแลเปนรายชวโมง แบบทสองหนวยงานเอกชนทดแลสามารถเบกเงนได

จากหนวยงานจงหวด

3) นโยบายสนบสนนผดแลภายนอกทไมไดรวมมอกบรฐบาลกลางและหนวยงานจงหวด

ผดแลภายนอกจะไดรบผลประโยชนตางๆ ภายใตกฎหมายประกนสงคม สมาชกในครวทวางงานและตองดแล

ญาตททพพลภาพมสทธทาประกนภายใตระบบเงนประกนบานาญในอตราทตา ผดแลภายนอกมสทธในการลด

ชวโมงทางานหรอลางาน เพอมาดแลผทพพลภาพทกาลงจะเสยชวต ไมเกนกวา 6 เดอน ผดแลภายนอกยงคง

อยภายใตการประกนสงคม แมวาจะตองขาดรายไดและไมไดเงนสนบสนนเหมอนการลาเพอคลอดบตร ยกเวน

ในกรณทปวยหนกมาก ผดแลสามารถไดรบเงนชวยเหลอในการลางาน รฐบาลออสเตรยยงไดจดใหม

ศนยฮอตไลนเพอใหขอมลความรเกยวกบการดแลระยะยาวแกผดแล รวมทงจดกจกรรมชวยเหลอผดแลในดาน

ตางๆ เชน การใหคาแนะนาปรกษาประชมผดแลใหพกอยในรสอรทเพอสขภาพโดยคดคาใชจายทตา

4) การรองรบการทะลกเขามาของแรงงงานตางดาวผดกฎหมาย ในการดแลระยะยาวการ

ขาดแคลนแรงงานทเปนพยาบาลวชาชพเคลอนทและขาดแคลนศนยดแลในออสเตรย ทาใหเกดการไหลทะลก

52

เขามาของแรงงานตางดาวผดกฎหมาย ซงเปนแรงงานตางดาวทไดรบการอบรมนอกสหภาพยโรปและทางาน

เปนผดแลในครวเรอน ในป ค.ศ.2007 ไดมกฎหมายการดแลในบาน (Act on Home Care) ขน ผลของ

กฎหมายน คอ ผดแลทมาจากออสเตรยหรอมาจากประเทศอนในสหภาพยโรปจะตองถกจางอยางถกตองตาม

กฎหมายจากผทตองการดแลระยะยาว ญาตหรอหนวยงานเอกชนทไมไดแสวงหากาไร แรงงานทเปนผดแล

สามารถใหการดแลและชวยเหลอผทพพลภาพในชวตประจาวน การดแลดานสขภาพอนามยและโภชนาการ

รวมทงการบาบดรกษาทางการแพทยตามทแพทยรบรอง กฎหมายฉบบนยงระบถงเงอนไขการทางานวาผดแล

จะใหการดแลผทพพลภาพตลอดเวลา 24 ชวโมง อยางนอย 48 ชวโมงตอสปดาห แตหามทางานเกนกวา 128

ชวโมงตดตอกน 2 สปดาห หลงจากการดแล 14 วนแลวสามารถมเวลาวางในการทากจกรรมอนๆ ได หาก

ตองการดแลตลอด 24 ชวโมง กาหนดใหมผดแลสองคน การจายคาจางเปนไปตามอตราคาจางขนตาในแตละ

จงหวด กฎหมายไดกาหนดใหมเงนชวยเหลอสาหรบการดแลตลอด 24 ชวโมง ทงนมเงอนไขดงน ผดแลตอง

ไดรบการจาง ผทพพลภาพจะตองเปนผทมเงนยงชพถวนหนาในระดบ 3 ขนไป และเงอนไขของรางกายตอง

เหมาะสมกบการไดรบการดแลตลอด 24 ชวโมง รายไดสทธของผทพพลภาพจะตองไมเกนกวา 2,500 ยโรตอ

เดอน และผดแลจะตองมคณสมบตตามเกณฑทรบรองไว เงนชวยเหลอสาหรบการดแล 24 ชวโมง จะอย

ระหวาง 500 - 1,100 ยโรตอเดอน ขนอยกบวาผดแลเปนการรบจางสวนบคคลหรอไม

โดยสรปพบวา เปาหมายระบบสวสดการผสงอายของประเทศตางๆ สวนใหญตรงกน คอ มง

สงเสรมคณภาพชวต (Quality of Life) ความผาสก (Well-being) และสขภาวะ (Health) แตเนนมาตรการ

แตกตางกนไป อาท ประเทศญปน ทเนนการดแลระยะยาวทไมใชเปนการดแลในสถานพยาบาลหรอสถาน

สงเคราะห หากแตเปนการสงเสรมใหเกดการดแลทบาน รฐบาลของประเทศสงคโปร กมความเดนชดใน

บทบาทการเปนสนบสนนและประสานความรวมมอจากหลายฝาย โดยเฉพาะองคกรเอกชนกบภาคประชาชน

ซงทาใหงานสวสดการผสงอายดาเนนไดอยางเขมแขง ประเทศออสเตรเลยและองกฤษ เนนการสรางความ

มนคงทางรายไดของผสงอาย โดยสงเสรมการจางงานหลงเกษยณทสอดคลองตามศกยภาพ ประเทศอตาล

เนนใหพนทสาหรบผสงอายและบรการใหความชวยเหลอดานตางๆ ประเทศสวเดนและออสเตรย เนนการให

เงนยงชพระยะยาว รวมทงเงนบานาญหรอประโยชนอนในตามกฎหมายและในระยะหลงนเกอบทกประเทศ

สงเสรมการออมรปแบบตางๆ เพอเตรยมความพรอมสาหรบวยสงอาย ในขณะทการบรการดานสขภาพทก

ประเทศยงคงพยายามพฒนาใหเหมาะสม สะดวก รวดเรว และผสงอายเขาถงไดอยางครอบคลม

5. งานวจยทเกยวของ

53

5.1 ผศ.รอ.หญง ดร.ศรพนธ สาสตย และคณะ (2552 :181-183) ไดทาการศกษาวจยเรอง

“รปแบบการปฏบตการดแลผสงอายระยะยาวในสถานบรการในประเทศไทย” ผลการศกษาพบวา การดแล

ผสงอายระยะยาวในสถานบรการ แบงออกเปน 2 รปแบบ คอ

1. รปแบบการดแลผสงอายระดบตา (low care) เปนการดแลผสงอายทไมเนนการรกษาจาก

แพทยแตเนนการดแลทางสงคม การชวยเหลอการดารงชวตและการดแลสขภาพเบองตน เชนบานพกคนชรา

และสถานดแลชวยเหลอเพอการดารงชวต บคลากรประกอบดวย นกสงคมสงเคราะห พยาบาลและเจาหนาท

นอกจากนอาจมนกกายภาพบาบด นกอาชวบาบดและนกโภชนากร

2. รปแบบการดแลผสงอายระดบสง (high care) เปนการดแลผสงอายมอาการเจบปวย

เรอรง หรอมภาวะเปราะบาง ตองการการชวยเหลอดแล ตดตามอาการอยางตอเนอง การพยาบาลและการ

รกษาจากแพทย เชน สถานบรบาล สถานดแลระยะยาวในโรงพยาบาลและสถานดแลระยะสดทาย การดแลจง

เนนการดแลความสขสบายทวไป การฟนฟสภาพ การทเลาจากความทกขทรมานและการดแลแบบองครวมทม

ความมงเนนทการดแลจตวญญาณ องคประกอบทเกยวของกบการใหการดแลยงตองประกอบ ดวยปรชญาการ

ดแลและการกาหนดมาตรฐานกาตาของการดแล

ระดบของการดแล สถานบรการทกประเภทไดใหบรการกบผสงอายทมระดบความตองการ

การชวยเหลอตงแตนอยทสดไปจนถงมากทสด ทกสถานบรการมการแบงผสงอายตามระดบความตองการการ

ชวยเหลอ ออกเปน 2 กลม คอ ผสงอายทยงชวยเหลอตนเองไดและผสงอายทชวยเหลอตนเองไมไดใน

สถานบรบาล สถานดแลผสงอายระยะยาวในโรงพยาบาลและสถานดแลผปวยระยะสดทาย ซงมสดสวนของ

ผสงอายทมภาวะในการพงพาผอนเกอบทงหมด ดงนน การดแลจะมงเนนการฟนฟสภาพ การพยาบาล

การรกษาเพอประคบประคอง ในขณะทบานพกคนชราและสถานชวยเหลอในการดาเนนชวตมภาวะพงพา

ผอนประมาณรอยละ 50 บานพกคนชราและสถานดแลชวยเหลอในการดารงชวต การดแลจะมงเนนการ

ดแลทางดานสงคม การชวยเหลอในกจวตรประจาวนและการดแลสขภาพเบองตน

บรการทเปนจดเดนและจดดอย บรการทเปนจดเดน ไดแก การมบคลากรสหสาขาวชาชพ

และการปรบปรงสภาพแวดลอม ปจจยสงเสรม คอ ความรวมมอของบคลากรทกฝายและ/หรอการม

ทศนคตและจตสานกทดตอการบรการและตอผสงอาย บรการทเปนจดดอย ไดแก ความรและความชานาญ

ในการปฏบตงาน มกพบในสถานบรการทไมใชตงอยในโรงพยาบาล เชน บานพกคนชรา สถานชวยเหลอใน

การดารงชวตและในสถานบรบาล ปจจยททาใหการบรการนนเปนจดดอย เชน ระดบการศกษาของ

บคลากร ความรความชานาญของบคลากรทางดานไอท จานวนบคลากรไมเพยงพอประเดนปญหาการขาด

แคลนบคลากร เชน นกกายภาพบาบดและนกกจกรรมบาบด

54

คณภาพในการดแล ยงไมมการพฒนามาตรฐานการดแลระยะยาวทเปนทางการขนอยกบแต

ละองคกร เชน มการพฒนามาตรฐานการใหบรการผสงอายในสถานสงเคราะหตอมาพฒนาเปน “มาตรฐาน

การจดสวสดการสงคมขององคกรสวสดการสงคม (มสก.)” สถานบรการดแลระยะยาวทตงอยในโรงพยาบาล

ของรฐกไดมการดาเนนการเพอใหการรบรองคณภาพโรงพยาบาลแตอยางไรกตามดชนชวดยงไมเฉพาะเจาะจง

กบการดแลระยะยาวในสถานบรการ ปจจยททาใหการดแลมคณภาพทพบบอย คอ บคลากรมใจรก มเมตตา

และใหการดแลเสมอนญาต และการใชเงนบรจาคผานมลนธ

การจดการดานคณภาพ ไดแก การทสถานบรการมระบบรกษาความปลอดภย การ

ปรบปรงสงแวดลอม ภมทศน จดสวนปลกตนไมใหรมรนและตกแตงทาสอาคารใหมสภาพดขน การจดการ

คณภาพดานปจจยนาเขาทพบมากทสด คอ การคดเลอกบคลากร ดานกระบวนการ ไดแก การมระบบการ

พฒนาบคลากรและสงเสรมการพฒนาตนเอง และดานผลลพธ พบวา มบางสถานบรการเทานนทมระบบการ

จดการทชดเจน

นโยบายสาธารณะทจาเปน มความแตกตางในระหวางสถานบรการทเปนของภาครฐและ

ภาคเอกชน ภาครฐจะมงเนนนโยบายลดการยายเขาไปอยในสถานบรการโดยไมจาเปน ซงอาจเกดจากการท

ลกหลานทอดทงไมดแลผสงอาย ดงนน จงเรยกรองใหมการสรางความตระหนกหรอรณรงคในการดแล

ผสงอาย รวมทงเรยกรองใหมการออกฎหมายการเลยงดบพการ สวนในสถานบรการของภาคเอกชน พบวา

มการเรยกรองใหมการกาหนดหนวยงานในการขนทะเบยน กากบดแลใหชดเจนเพอทจะไดปรบรปแบบการ

ทางานและดาเนนการใหถกตอง พรอมทงตองการใหภาครฐใหเงนชวยเหลอสาหรบผสงอายทมภาวะพงพา

และการสงเสรมภาคเอกชนใหมสวนรวมในการจดบรการ

5.2 ผศ.รอ.หญง ดร.ศรพนธ สาสตย และคณะ (2552:255-258) ไดทาการศกษาวจยเรอง

“การศกษาสถานดแลผสงอายระยะยาวในประเทศไทย” ผลการศกษาพบวา

1. ความตองการสถานบรการ

จากขอมลขางตนจะเหนไดวาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลมจานวนสถานบรการ

ดแลระยะยาวจานวนมากกวาภาคอนๆ ในประเทศ ทงนอาจเนองมาจากสภาพความเปนอยในชวตประจาวน

และสภาวะความจาเปนของสงคมในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตยงมความเปนชนบท

มากกวาเปนชมชนเมอง ซงนาจะมสวนชวยลดความจาเปนในการหาแหลงทพงพาใหกบผสงอาย กลาวคอ ใน

ชนบทไมมความความแออดของการอยอาศย สภาพแวดลอมยงไปมาสะดวก ไมตองเผชญกบปญหารถตด

หรอมความเรงรบในการเดนทาง คาครองชพตากวาและการพงพาอาศยซงกนและกนระหวางผสงอายหรอ

ครอบครวกบเพอนบานในชมชนเดยวกนมมากกวาผทอาศยอยในเมองหลวง และจากความเชอ วฒนธรรมการ

55

ดแลผสงอายโดยเฉพาะภาคอสานทไดรบการปลกฝงมาตามบรรทดฐานทางสงคม วาการดแลผสงเปนการ

แสดงออกถงความกตญญ และการดแลยามเจบปวยเปนการแสดงถงสถานภาพทางสงคมอยางอน การมญาต

พนอง มตรสหาย บรวารมาเกยวของมากถอวาไดรบการยอมรบทางสงคมสง สวนการอยอยางโดดเดยวถอ

เปนความยากจนไรญาตขาดมตร รวมทงความเชอในเรองการยกยองผอาวโส ในขณะทผสงอายในเมองหลวง

มกไดรบผลกระทบดานเศรษฐกจและสงคมโดยตรง จงไมสามารถพงพาตนเองไดทงหมด ปญหาความยากจน

ของผสงอายและภาวะเศรษฐกจทไมเอออานวยใหครอบครวสงผสงอายเขารบการดแลจากสถานบรบาล

โดยเฉพาะอยางยงสถานบรบาลขององคกรเอกชน ซงมคาใชจายคอนขางสงหากเปนการดแลระยะยาว

สาหรบสถานทดแลผสงอายทมอยในภาครฐ จะเปนสถานสงเคราะหคนชราซงเนนการชวยเหลอผสงอายทไมม

ทอยหรอไรทพงเทานน อยางไรกตามสถานดแลผสงอายระยะยาวในภาคเหนอทมเพยงไมกแหงแตลวนเปน

ของภาคเอกชน ซงมคาบรการทาใหผรบบรการหรอครอบครวมภาระในคาใชจายมากขน ผสงอายสวนใหญจง

ไมสามารถรบภาระนไดทาใหสถานบรบาลโดยเอกชนในตางจงหวดทเคยรบผสงอายไดหลายคน อาจตอง

ประสบกบการขาดทน และปดกจการเมอไมสามารถหาเพมจานวนผรบบรการได

นอกจากนวฒนธรรมการดแลผสงอายยงมความเครงครดในหนาท ความรบผดชอบตอ

ผสงอายทเปนบพการ คอ พอแม หรอปยา ตายายยงไมเปลยนแปลงจากอดตมากนก และผสงอายสวนใหญ

ยงอาศยอยกบสมาชกในครอบครว และไดรบการดแลจากสมาชกในครอบครว ความตองการสถานดแล

ผสงอายระยะยาวในภาคเหนอจงยงมไมมากนกหากเทยบกบสงคมเมอง สภาพสงคมในกรงเทพมหานครม

ความเรงรบ ครอบครวมเวลาอยกบผสงอายนอยกวาในตางจงหวด เพราะบตรหลานตองออกจากบานตงแต

เชาและกลบจากททางานมดคาจงทาใหมเวลาอยกบผสงอายนอยกวา หรอผสงอายมเวลาทตองอยตามลาพง

มากกวาผสงอายในตางจงหวด

โอกาสทจะเกดปญหาความไมปลอดภยจากสงคมเมองกมสงกวา หากผสงอายมปญหา

สขภาพ ชวยเหลอตวเองไดนอยจะยงมความเสยงตอการเกดอนตรายเพมมากขน ภาวะความจาเปนเหลาน

ทาใหความตองการสถานบรบาลในกรงเทพมหานคร มมากขนอยางหลกเลยงไมได จานวนสถานบรการดแล

ระยะยาวทเพมขนอาจสะทอนใหเหนถงจานวนของผสงอายทมภาวะทพพลภาพและและมภาวะพงพาท

ตองการใชบรการ

2. การแบงประเภทสถานบรการ

สถานดแลผสงอายระยะยาวทวทกภาคของประเทศพบวามความไมชดเจนในวตถประสงค

หลกเกณฑการรบผสงอายและขอบเขตของบรการทให สถานดแลผสงอายสวนใหญใหบรการผสงอายบน

หลกการกวางๆ มหลกเกณฑการรบผสงอายทไมเฉพาะเจาะจงมากนก สถานดแลแตละแหงจงมบรการท

ซาซอนและคาบเกยวกนระหวางสถานดแลประเภทตางๆ เชน สถานสงเคราะหคนชรามการดแลผสงอายใน

56

ระยะยาวทมความเจบปวยเรอรงแฝงอยดวย ซงในประเทศไทยยงไมมสถานบรการใดทตรงกบสถานทใหการ

ชวยเหลอในการดารงชวต (assisted living) อยางแทจรง ในสวนของบานพกคนชรา ซงในประเทศไทย

ตงขนเพอชวยสงเคราะหคนชราทยากไรจงใชชอวา “สถานสงเคราะหคนชรา” ซงเปนสถานบรการทดแลใหท

อยอาศย อาหารทง 3 มอ แตมบางสวนทใหบรการคลายคลงกบสถานทใหการชวยเหลอในการดารงชวต

คอ มการชวยเหลอดานกจวตรประจาวน สาหรบบานพกคนชรา พบวา มหลกเกณฑและวตถประสงคในการ

รบผสงอายเขาพกอาศยแตกตางกบในประเทศตะวนตก คอ สถานสงเคราะหคนชราในประเทศไทยม

วตถประสงคเพอรบดแลผสงอายทไมมผดแล ไมมทอยอาศย หรออยกบครอบครวไมมความสข แตใน

ประเทศตะวนตกมหลกเกณฑการรบกคอ ตองเปนผสงอายทไมมปญหาสขภาพทตองการการพยาบาลโดย

พยาบาลวชาชพ อยางไรกตาม ในสถานการณจรงพบวา สถานสงเคราะหคนชราไมสามารถปฏเสธการรบ

ผสงอายทมปญหาสขภาพบางรายได และเมอผสงอายมอายมากขน มปญหาสขภาพทตองการการดแล

เพมขน นอกจากนพบวา สถานบรบาล (nursing home) ในประเทศไทยสวนใหญพบในเมองใหญๆ

โดยเฉพาะอยางยงในกรงเทพมหานครและปรมณฑล มลกษณะพเศษคอมการผสมผสานระหวางสถานทดแล

ชวยเหลอในชวตประจาวนและสถานทใหการดแลสาหรบผทตองการการพยาบาล

5.3 ระพพรรณ ค าหอม และคณะ (2547) ไดทาการวจยเรอง โครงการการประเมนผลการจายเงน

สงเคราะหเพอการยงชพสาหรบผสงอาย วตถประสงคเพอศกษาความตองการของผสงอายตอโครงการเงน

สงเคราะหเบยยงชพผสงอายเพอ ประเมนผลโครงการการจายเงนสงเคราะหเพอการยงชพสาหรบผสงอาย

เพอประเมนกระบวนการ วธการ ขนตอนการดาเนนงานของโครงการเงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย เพอ

ศกษาความพรอมขององคการบรหารสวนทองถนกลไกการบรหารงานขององคกรตอการดาเนนงานโครงการ

เงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอายการวจยเปนการศกษาจากเอกสารและการวจยภาคสนามโดยใชแบบสอบถาม

ประกอบการจดประชมเวทภาค 4 ภาค กลมตวอยางคอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไปทไดรบเบยยงชพ ใช

วธการสมแบบบงเอญ ขนาดกลมตวอยาง 3,230 ราย ผลการวจยพบวา ความตองการของผสงอายตอโครงการ

เงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย เบยยงชพผสงอายยงเปนความตองการของผสงอายทยากจน ไมมผดแล

นอกจากนผสงอายทไดรบเบยยงชพเหนวา เปนสทธของผสงอายทควรไดรบเบยยงชพผสงอาย แมวาจะไม

ยากจนจรง แตเมออาย 60 ปกควรไดรบสทธรบเบยยงชพผสงอาย

5.4 วาทรอยเอกชาญวทย บวงราบ ไดทาการวจยเรองความตองการการไดรบสวสดการของ

ผสงอายในตาบลเสาธงหน อาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร ผลการศกษาวจยพบวา ผสงอายในตาบลเสาธงหน

อาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร มความตองการการไดรบสวสดการ ในภาพรวม และรายดานแตละดานทง

57

7 ดาน อยในระดบมาก ดานทผสงอายมความตองการมากทสดคอ ดานการแพทยและสาธารณสข รองลงมา

คอ ดานทอยอาศย อาหาร เครองนงหม และสาธารณปโภค และดานการสงเคราะหเบยยงชพและการจดการ

ศพตามประเพณ ผลการเปรยบเทยบความตองการพบวา ผสงอายในตาบลเสาธงหน มความตองการการไดรบ

สวสดการแตกตางกนเมอจาแนกกลมตามปรมาณเงนทเหลอเกบออม โดยผสงอายทไมมเงนเหลอเกบมความ

ตองการการไดรบสวสดการมากกวาผสงอายทมเงนเหลอเกบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทงใน

ดานการแพทยและสาธารณสข ดานการศกษาและขอมลขาวสาร และดานการสงเคราะหเบยยงชพ

และการจดการศพตามประเพณ

5.5 นางพรอนนต กตตมนคง (2547) ไดทาการวจยเรองศกษาความตองการสวสดการสงคมของ

ผสงอายในจงหวดนครราชสมา ผลการศกษาวจยพบวา

1. ความตองการสวสดการสงคมของผสงอายในจงหวดนครราชสมา ในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวาอยในระดบมาก ยกเวนดานทอยอาศยทมความตองการในระดบปานกลาง และเมอพจารณาตามภมลาเนา พบวา เขตเทศบาลนคร ผสงอายมความตองการสวสดการสงคมในภาพรวมอยในระดบมาก และมความตองการในระดบมาก 5 ดาน ระดบปานกลาง 1 ดาน ดานทมความตองการมากทสดไดแก ดานสขภาพอนามย รองลงมาไดแก ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน สวนดานทมความตองการตาทสดไดแก ดานทอยอาศย สวนเขตเมอง ผสงอายมความตองการสวสดการสงคมในภาพรวมอยในระดบมาก และมความตองการในระดบมาก 5 ดาน ระดบปานกลาง 1 ดาน ดานทมความตองการมากทสดไดแก ดานนนทนาการ รองลงมาไดแก ดานสขภาพอนามย สวนดานทมความตองการตาทสดไดแก ดานทอยอาศย และเขตชนบท ผสงอายมความตองการสวสดการสงคมในภาพรวมอยในระดบมาก และมความตองการในระดบมาก 5 ดาน ระดบปานกลาง 1 ดาน ดานทมความตองการมากทสด ไดแก ดานการแกไขปญหาความยากจนและดอยโอกาส รองลงมาไดแก ดานสขภาพอนามย สวนดานทมความตองการตาทสดไดแก ดานทอยอาศย 2. การเปรยบเทยบความตองการสวสดการสงคมของผสงอายในจงหวดนครราชสมา จาแนกตามภมลาเนา พบวา โดยภาพรวมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และเมอเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคพบวา เขตชนบทและเขตเมอง มความแตกตางกนโดยคาเฉลยความตองการสวสดการสงคมในภาพรวมของผสงอาย ในเขตชนบทมากกวาในเขตเมอง และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา 2.1 ความตองการสวสดการสงคมดานสขภาพอนามยของผสงอาย ในจงหวดนครราชสมา จาแนกตามภมลาเนา แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2.2 ความตองการสวสดการสงคมดานการศกษา ดานทอยอาศย และดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผสงอาย ในจงหวดนครราชสมา จาแนกตามภมลาเนา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จานวน 2 ค คอ เขตชนบทกบเขตเมอง และเขตเทศบาลนครกบเขตเมอง โดย

58

คาเฉลยความตองการสวสดการสงคมดานการศกษาดานทอยอาศย และดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผสงอายในเขตชนบทมากกวาในเขตเมอง และในเขตเทศบาลนครมากกวาในเขตเมอง 2.3 ความตองการสวสดการสงคมดานนนทนาการของผสงอาย ในจงหวดนครราชสมา จาแนกตามภมลาเนา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จานวน 1 ค คอ เขตเมองกบเขตชนบท โดยคาเฉลยความตองการสวสดการสงคมดานนนทนาการของผสงอายในเขตเมองมากกวาในเขตชนบท 2.4 ความตองการสวสดการสงคมดานการแกไขปญหาความยากจนและดอยโอกาสของผสงอาย จาแนกตามภมลาเนา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จานวน 1 ค คอ เขตเขตชนบทกบเขตเทศบาลนคร โดยคาเฉลยความตองการสวสดการสงคมดานการแกไขปญหาความยากจนและดอยโอกาสของผสงอาย ในเขตชนบทมากกวาในเขตเทศบาลนคร 5.6 ธารน สขอนนต และคณะ (2554) ไดศกษาคณภาพชวตของผสงอายในเขตเทศบาลเมองบานสวน จงหวดชลบร ผลการศกษาพบวา คณภาพชวตของผสงอายในภาพรวมอย ในระดบปานกลาง (Mean=93.76) โดยผสงอายสวนใหญมคณภาพชวตระดบปานกลาง (Mean=91.49) รอยละ 64.20 รองลงมาเปนระดบด (Mean=108.73) รอยละ 24.80 และระดบไมด (Mean=73.43) รอยละ 11.00 เมอพจารณารายได พบวา คณภาพชวตของผสงอายทอยในระดบปานกลาง ไดแก ดานรางกาย สภาพแวดลอม และจตใจ ตามลาดบ (Mean=27.51, 25.06 และ 21.15) สวนทอยในระดบด คอ ดานความสมพนธทางสงคม (Mean=20.04) ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยคณภาพชวตผสงอายจาแนกตามปจจยสวนบคคล พบวา คณภาพชวตของผสงอายแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) ในปจจยตอไปน คอ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายได การเปนสมาชกกลมทางสงคมและการรบสวสดการกองทนผสงอาย คอ ผทมอาย 60-69 ป การศกษาตงแตอนปรญญาขนไป อาชพขาราชการบานาญรายไดเฉลยมากกวา 5,001 บาท เปนสมาชกกลมทางสงคมและไมรบสวสดการกองทนผสงอายจะมคณภาพชวต ทดกวากลมอน หนวยงานทเกยวของควรเนนการพฒนาดานรางกายจตใจและสภาพแวดลอมของผสงอายใหมากขนเพอยกระดบคณภาพชวตจากปานกลางไปสระดบด 5.7 ปณณทต บนขนทด (2554) ไดสารวจพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ตาบลบานทม อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จานวน 335 คน พบวา พฤตกรรมสขภาพของผสงอายโดยรวมระด บปานกลางการรบประทานอาหารระดบด (Mean=3.327) การออกกาลงกายระดบปานกลาง (Mean= 2.725) การจดการความเครยดระดบพอใช (Mean=2.822) และการปฏบตตนในภาวะเจบปวยระดบด (Mean=3.319) ผสงอายทมรายไดและความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญระดบการศกษาตางกน มพฤตกรรมสขภาพ แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ขอเสนอแนะควรใหเทศบาลหรอสถานอนามยจดกจกรรมสงเสรมสขภาพแกผสงอาย อาทเชน การออกกาลงกายทเหมาะสมกบวย และสภาพความพรอมของ

59

รางกาย เชน ราไมพลอง ราไทเกก เปตอง และมการพบปะสงสรรคของผสงอาย เพอใหผสงอายไดแลกเปลยนประสบการณ และความคดเหนระหวางกน 5.8 ประนอม โอทกานนท และคณะ (2544 : 25) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การปฏบตตนในชวตประจาวนกบความพงพอใจในชวตของผสงอาย พบวา ปจจยทสามารถพยากรณความพงพอใจในชวตผสงอาย ประกอบดวยการปฏบตตนดานสงคม ดานรางกาย ดานเศรษฐกจ การมรายไดพอดใชและเหลอเกบ โดยกลมผสงอายทอาย 60-65 ป สามารถรวมกนพยากรณความพงพอใจในชวตของผสงอายได รอยละ 5.07 5.9 มาลน วงษสทธ ศรวรรณ ศรบญ และอจฉรา เอนซ (2541) ศกษาการมสวนรวมของชมชนในการดแล ใหบรการ และกจกรรมตางๆ แกผสงอาย โดยสมภาษณผนาชมชน สมาชกชมชน และขาราชการทรบผดชอบในพนทกรงเทพมหานคร เชยงใหม ขอนแกน และสพรรณบร ประเดนการรวมกลมของชมชนเพอชวยเหลอผสงอาย พบวา กรงเทพมหานครและเชยงใหมมการรวมกลมของผสงอายทเนนกจกรรมชมรมผสงอาย ขณะทสพรรณบรมการรวมกลมผสงอายและสมาชกในชมชนเพอจดกจกรรมใหกบผสงอาย คอ กจกรรมหารายไดและกจกรรมวนสงกรานต โดยมเหตผลหลกการรวมกลม 3 ประการ คอ เปนประเพณดงเดมทสบทอดกนมา การตระหนกถงความตองการความชวยเหลอของผสงอาย และเปนการสงเสรมสขภาพของผสงอาย สวนเหตผลทไมมการรวมกลมเกดจากการขาดความรวมมอของสมาชกในชมชนและขาดผนาทด ผลการศกษาระบบดแลสขภาพผสงอายทมความเปราะบางดานสขภาพในชมชนของอรวรรณ คหา และนนทศกด ธรรมานวตร (2552) พบวา ผสงอายมากกวารอยละ 90 สามารถทากจกรรมเองไดด เชน อาบนา แตงตว ไปหองนา ขนลงเตยง เปนตน และกจกรรมทผสงอายทาไมไดมากทสด คอ การขนลงบนได (รอยละ 3.80) สวนการกลนปสสาวะและอจาระนน มากกวารอยละ 80 ทาไดด โดยมการกลนปสสาวะไมไดรอยละ 5.10 และกลนอจจาระไมไดรอยละ 2.60 นอกจากนยงพบวา ผสงอายกลมอาย 80 ปขนไปมากกวารอยละ 40 ทงเพศชายและเพศหญงทากจวตรประจาวนไมไดเลย เพศชายสามารถทากจวตรประจาวนไดเองทงหมด รอยละ 52.00, 38.70 และ 9.30 ในขณะทเพศหญงททาไมไดเลย/ตองมคนอนทาให รอยละ 11.20 28.00 และ 59.80 (กลมอาย 60-69 ป 70-79 ป และ 80 ปขนไปตามลาดบ) สาหรบเรอง Instrumental ADL (IADL) กจกรรมทผสงอายทไมไดเลยมากทสด (รอยละ 12.70) คอ การใชโทรศพท รองลงมาคอ การหงหาอาหาร (รอยละ 6.90) ซอหาอาหาร (รอยละ 6.10) และการจดการดานการเงน (รอยละ 4.60)

5.10 อทย สดสข และคณะ (2552 : บทคดยอ) ไดทาการศกษาสถานการณความสามารถในการ

ปฏบตกจวตรประจาวน ความตองการ และคณภาพชวตของผสงอาย โดยเกบขอมลเชงปรมาณโดยใชแบบ

สมภาษณผสงอายตวอยาง จานวน 1,000 คน และเกบขอมลเชงคณภาพโดยสมภาษณเชงลกผสงอายกลมทม

ความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนแตกตางกน สมภาษณเชงลก/สนทนากลมผมสวนไดเสยในการ

60

ดแลผสงอาย และสมภาษณเชงลกผบรหารหนวยงานสวนกลางทเกยวของในพนทจงหวดแมฮองสอน

สพรรณบร สกลนคร สราษฎรธาน และกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา คณภาพชวตของผสงอายไทยสวน

ใหญ (รอยละ 70.10) อยในระดบปานกลาง และรอยละ 2.30 คณภาพชวตระดบตา ผสงอาย รอยละ 57.10

สามารถปฏบตกจวตรประจาวนไดตามปกต และรอยละ 2.40 อยในภาวะพงพา ซงพบวามความแตกตาง

ระหวางกลมทมความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001

ผสงอายกรงเทพมหานครมคณภาพชวตระดบสง รอยละ 40.50 ซงเปนสดสวนทสงกวาภมภาคอนๆ ผสงอายส

ราษฎรธานรบรวามปญหามาก รอยละ 37.50 และตองการการสนบสนนในระดบสง รอยละ 43.50 ซงเปน

สดสวนทสงกวาพนทอน ปญหาทผสงอายตองการการชวยเหลอแกไขสงสด คอ เรองสขภาพ (รอยละ 68.10)

โดยโรคทพบในผสงอาย ไดแก ความดนโลหตสง ขอเสอม เบาหวาน ภาวะไขมนในเลอดสง โรคกระเพาะ

อาหาร (รอยละ 56.40, 26.20, 23.30 และ 15.30 ตามลาดบ) ผสงอายสวนใหญมความร และพฤตกรรม

สขภาพระดบปานกลาง และระดบตา (รอยละ 84.30, 65.90 และ รอยละ 13.10, 15.60 ตามลาดบ) มปญหา

ดานการเงน รอยละ 40.40 โดยไมไดทางานรอยละ 56.80 คาใชจายไมเพยงพอและเปนหน รอยละ 24.70 จง

ตองการใหเพมเบยยงชพเปน 1,000 บาทตอเดอนและจดสวสดการเพมสาหรบผทมความพการรวมดวย ปจจย

ทมความสมพนธกบคณภาพชวตของผสงอายทสามารถชวยเหลอตนเองไดคอ ภาวะสขภาพจต จานวนอาการ

ผดปกตทพบการสนบสนนทางสงคม การใชบรการ การรบรปญหาและพฤตกรรมสขภาพ สวนปจจยทม

ความสมพนธกบคณภาพชวตของผสงอายทสามารถชวยเหลอตนเองไดบางสวนคอ การสนบสนนทางสงคม

ภาวะสขภาพจต ความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวน พฤตกรรมสขภาพและการใชบรการสขภาพ

ในขณะทปจจยทมความสมพนธกบคณภาพชวตของผสงอายทมภาวะพงพา ไดแก การรบรปญหาและความร

ดานสขภาพ

5.11 ขวญ สงวนเสรมศร (2552) ไดศกษาแนวทางการจดสวสดการสงคมของผสงอายสาหรบ

องคการบรหารสวนตาบลในจงหวดพะเยา ผลการศกษาความตองการสวสดการดานตางๆ ไดแก สขภาพ

อนามย การศกษา ทอยอาศย การทางาน นนทนาการ และบรการสงคมพบวา ผสงอายมความตองการ

สวสดการสงคมในภาพรวมอยในระดบมาก มความตองการดานสขภาพอนามยมากทสด โดยเฉพาะเรอง

ความรในการดแลสขภาพ รองลงมาเปนเรองรายไดและการทางาน โดยเฉพาะเรองการฝกอาชพใหเหมาะสม

กบผสงอายและมแหลงเงนทนประกอบอาชพ โดยเฉพาะเรองความรในการดแลสขภาพ รองลงมาเปนเรอง

รายไดและการทางาน โดยเฉพาะเรองการฝกอาชพใหเหมาะสมกบผสงอายและมแหลงเงนทนประกอบอาชพ

โดย อบต. ควรกาหนดบรบทในการจดสวสดการสงคมสาหรบผสงอายใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของ

ปญหาความตองการผสงอาย และควรมแผนการดาเนนงาน 4 ดาน คอ การใหบรการสขภาพอนามย การ

61

สงเสรมอาชพ/รายได การสงเสรมการอยรวมกน และการบรหารจดการระบบพฒนาคณภาพชวต ตลอดจน

ควรมบทบาทหนาทเปนหนวยงานกลางในการบรณาการดานแผนงาน กจกรรม งบประมาณ และประสาน

ความรวมมอกบหนวยงานตางๆ รวมทงประเมนการจดบรการสวสดการสงคมผสงอายอยางสมาเสมอ

5.12 ชาญวทย บวงราบ (2551) ไดศกษาเปรยบเทยบความตองการการไดรบสวสดการของ

ผสงอายในตาบลเสาธงหน อาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร โดยสอบถามผสงอาย จา นวน 318 คน

ผลการศกษาพบวา ผสงอายมความตองการไดรบสวสดการในภาพรวมและรายดานทง 7 ดานอยในระดบมาก

โดยมความตองการดานการแพทยและสาธารณสขมากทสด รองลงมาคอ ทอยอาศย อาหาร เครองนงหม และ

สาธารณปโภค การสงเคราะหเบยยงชพและการจดการศพตามประเพณ สวนผลการเปรยบเทยบความตองการ

พบวา ผสงอายมความตองการการไดรบสวสดการแตกตางกน เมอจาแนกกลมตามปรมาณเงนทเหลอเกบ

ผสงอายทไมมเงนเหลอเกบมความตองการไดรบสวสดการมากกวาผสงอายทมเงนเหลอเกบ อยางมน ยสาคญ

ทางสถตทระดบ 0.05 ทงในดานการแพทย/สาธารณสข การศกษา/ขอมลขาวสาร การสงเคราะหเบยยงชพ

และการจดการศพตามประเพณ

5.13 ฐตาภา ฤทธงาม (2552) ไดศกษาและเปรยบเทยบความแตกตางของความตองการสวสดการ

ของผสงอายในตาบลเกาะเกรด อาเภอปากเกรด จงหวดนนทบร โดยสอบถามกบผสงอาย จานวน 270 คน ผล

การศกษาพบวา ผสงอายมความตองการสวสดการในภาพรวมระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา

ผสงอายมความตองการสวสดการสงเคราะหเบยยงชพและการจดการศพตามประเพณสงทสด รองลงมาคอ

สวสดการดานการแพทย สงอานวยความสะดวก/ความปลอดภย ทอยอาศย อาหาร เครองนงหม/

สาธารณปโภค กจกรรมทางสงคมและศาสนา การศกษา/ขอมลขาวสาร และอาชพ/รายได ตามลาดบ สวนผล

การเปรยบเทยบความแตกตางของความตองการสวสดการของผสงอายพบวา เมอจาแนกตามเพศและ

ระยะเวลาทอยในชมชน ผสงอายมความตองการสวสดการในภาพรวมและทกดานไมแตกตางกน เมอจาแนก

ตามระดบการศกษา และรายไดตอเดอนผสงอายมความตองการสวสดการในภาพรวมและทกดานทแตกตาง

กนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 มเพยงดานสงอานวยความสะดวก/ความปลอดภยทมความตองการ

ไมแตกตางกนนก

5.14 ฐตโรจน รนรส (2550) ไดศกษาประเภทและความพรอมในการจดสวสดการสาหรบผสงอาย

ของเทศบาลในจงหวดตาก โดยสอบถามผปฏบตงานของเทศบาลในจงหวดตาก จานวน 2424 ตวอยาง ผล

การศกษาพบวา สวสดการสาหรบผสงอายทจดไดมากทสด คอ สวสดการดานนนทนาการและดานรายได โดย

ภาพรวมของการจดสวสดการสาหรบผสงอายอยในระดบนอย เทศบาลมการจดสวสดการดานนนทนาการและ

62

ดานรายไดอยในระดบปานกลาง มความพรอมในการจดสวสดการสาหรบผสงอายอยในระดบปานกลางเชนกน

เมอพจารณาความพรอมดานการกาหนดนโยบายและแผน ดานงบประมาณ ดานการปฏบตพบวา มความ

พรอมอยในระดบมาก สวนความพรอมดานบคลากรอยในระดบนอยทสด

5.15 ธรพนธ อนตะปาน (2551) ไดประเมนผลการนานโยบายการจายเงนสงเคราะหเพอการยงชพ

สาหรบผสงอายไปปฏบตขององคการบรหารสวนตาบลขนาดเลกในจงหวดลาพน โดยสมภาษณนายกและ

พนกงานองคการบรหารสวนตาบลขนาดเลกในจงหวดลาพน จานวน 30 คน และใชแบบสอบถามกบผสงอาย

ทไดรบเงนสงเคราะหเพอการยงชพ จานวน 343 คน ผลการวจยเกยวกบปญหาอปสรรคในการ จายเงน

สงเคราะหเพอการยงชพสาหรบผสงอายทพบ ไดแก งบประมาณมจากด สวนการจายเงนสงเคราะหเพอการยง

ชพโดยนายกหรอสมาชกองคการบรหารสวนตาบลทาใหเกดความไดเปรยบทางการเมอง

5.16 สทธชย จตะพนธกล นภาพร ชโยวรรณ และศศพฒน ยอดเพชร (2545 : บทคดยอ)

ไดทบทวนองคความรดานผสงอายโดยครอบคลมดานประชากรศาสตร สงคมศาสตร (ครอบครว/ผดแล/

ชมชน) สขภาพ เศรษฐศาสตร ระบบสวสดการ/บรการ และแนวคดดานการวจย ซงสามารถทจะทาให “มโน

ทศนทางนโยบายระดบชาตดานผสงอายและวยผสงอาย” ได 3 ประการ คอ 1) ประเดนผสงอายและความ

มนคงในวยสงอายเปนเรองของความมนคงของสงคมการดาเนนการจะตองพจารณาใหครบถวนทงในมตดาน

สขภาพ รายได ครอบครวและผดแล ทอยอาศย และสงแวดลอม รวมทงลกษณะของวงจรชวตตงแตวยตนของ

ชวตทจะตองมการเตรยมการสรางหลกประกนมตตางๆ เหลานน โดยบคคล ครอบครวและชมชนจะตองเปน

แกนสาคญในการดาเนนการ และรฐเปนผสนบสนนการะบวนการตางๆ 2) ผสงอายสมควรเปนสวนหนงของ

การพฒนาสงคม เปนบคคลทมคณคาและยงสามารถทาประโยชนไดอยางตอเนอ ง ทงในระดบครอบครว

ชมชนหรอประเทศ จงจาเปนจะตองมกระบวนการสงเสรมและพฒนาใหผสงอายสามารถเปนสวนหนงของการ

พฒนาสงคมและกาจดทศนคตวา ประชากรผสงอายเปนกลมทตองพงพาและเปนภาระของสงคม และ

3) ผสงอายทเขาสระยะพงพาหรอไมสามารถดแลตนเองได ครอบครวและชมชนจะตองเปนสวนสาคญในการ

เกอหนนโดยรฐเปนผใหการสนบสนนและเปนตาขายความปลอดภยสดทาย การสงเสรมใหเกดสายสมพนธ

ระหวางวยทดและเขมแขงเปนกญแจสาคญของความสาเรจ ดงนน ไมมใครสามารถปฏเสธตอความจรงวา

ผสงอายสมควรดารงชวตอยกบครอบครวและชมชนอยางมคณภาพชวตทเหมาะสมแตสทธของผสงอาย

จาเปนตองไดรบการปกปองจากปญหาการปฏบตโดยมชอบ การละเลยการปฏบตทเหมาะสมและความรนแรง

ตางๆ

63

5.17 ชยณรงค ยมนอย และคณะ (2553) ไดศกษาสภาพการดาเนนชวตครอบครวทมผสงอายดแล

เดกตามลาพงและบรการทางสงคมสาหรบครอบครวพบวา สภาพการดาเนนชวตของกลมครอบครวทผสงอาย

เลยงเดกตามลาพงมโครงสรางครอบครวเปนลกษณะทมผสงอายอาศยอยกบเดกเพยงสองวยเทานน สวนมาก

ผสงอายเพศหญงในครอบครวจะเปนผหารายไดหลกเพอมาใชจายในครอบครวแตในบางครอบครวไมตอง

ประกอบอาชพเพอหารายไดเพราะไดรบเงนจากบตรหลาน ผสงอายในครอบครวมความพงพอใจทงสภาพการ

ดาเนนชวตของครอบครวและพฒนาการของบตรหลานสามารถจดหาปจจยสรวมทงสามารถสงเสยบตรหลาน

ใหไดรบการศกษาขนพนฐานไดเปนอยางด

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรองการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวยคณะผวจยไดก าหนดวธการวจยเพอใหไดผลการวจยทครอบคลมค าถามการวจยและสามารถตอบวตถประสงคการวจยไดอยางชดเจน ดงน 1 .วธกำรศกษำ การวจยครงนเปนการวจยประยกต (Applied Research) ศกษาโดยใชวธวทยาการวจยแบบผสานวธ (mixed-methodology) โดยมการศกษาเชงปรมาณเปนหลก การศกษาเชงคณภาพเปนตวประกอบรอง (dominant-lessdominant design) และเปนรปแบบการวจยเชงพรรณนา (descriptive study) คณะผวจยจงไดก าหนดการคดเลอกพนท ขนาดตวอออยางและกลมผใหขอมลหลก ดงน 1.1 กำรวจยเชงปรมำณ 1) การคดเลอกพนทเชงปรมาณ การคดเลอกพนททใชในการศกษาครงน ไดใชขอมลจากส านกงานสถตแหงชาต ซงมแผนการสมตวอยาง (sample design) จะเปน stritfied three- stage samplingซง stritfied คอ การจดชนภม โดย ส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3 เปนชนภม (stratum) โดยก าหนดใหเลอกหนวยตวอยาง 3 ขนดงน - หนวยตวอยางขนท 1 : จงหวด - หนวยตวอยางขนท 2 : เขตแจงนบ (EA) พนททางภมศาสตรทถกแบงเปนสวนเลกๆ ส าหรบใชปฏบตงานโครงการส ามะโน/ส ารวจ ของส านกงานสถตแหงชาต 1EA ประกอบดวยบานประมาณ 100 – 150 บาน ซงในเขตเทศบาลจะมแผนทก ากบขอบเขต EA นอกเขตเทศบาลก าหนดขอบเขต EA ตามพนทหมบานของกรมการปกครอง (ไมมแผนท) - หนวยตวอยางขนท 3 : ผสงอาย 2) ขนาดตวอยางในการเกบแบบสอบถาม - 2 จงหวดตวอยาง คอ ชลบร และ ตราด - 4 เขตแจงนบ (EA) ตวอยาง - 104 คนตวอยาง จ าแนกตามกลมอาย คอ อาย 60 – 69 ป จ านวน 52 คน อาย 70 - 79 ป จ านวน 36 คน อาย 80 ปขนไป จ านวน 16 คน 3) วธการเลอกหนวยตวอยาง (1) หนวยตวอยางขนทหนง : จงหวดตวอยาง

57

ในแตละชนภมจดกลมจงหวดเปน 2 กลมยอยตามสดสวนผสงอาย ในแตละกลมยอยเลอกจงหวดตวอยาง 1 จงหวด ดวยวธ SRS รวมทงสน 2 จงหวด โดยส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3 มจงหวดตวอยาง คอ ชลบร , ตราด (2) หนวยตวอยางขนทสอง : EA ตวอยาง ในแตละจงหวดตวอยางท าการเลอก EA ตวอยางอยางอสระตอกนดวยวธ SYS ไดจ านวน EA ตวอยางทงสน 4EA ตวอยาง (3) หนวยตวอยางขนทสาม : ผสงอายตวอยาง ในแตละ EA ตวอยางแบงผสงอายเปน 3 กลม และในแตละกลมท าการเลอกผสงอายตวอยาง อยางอสระตอกนดวยวธ SRS ตามขนาดตวอยางทก าหนด คอ อาย 60 – 69 ป : 52 คน / EA อาย 70 – 79 ป : 36 คน / EA อาย 80 ปขน : 16 คน / EA รวมผสงอายทงสน 104 คน 4) การเกบรวบรวมขอมลในพนท การเกบขอมลเชงปรมาณ ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการจดเกบจ านวน 104 คน ซงเปนผสงอายแตละชวงวย โดยส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3 มการเกบรวบรวมขอมลในพนท คอ พนทเมองพทยา จงหวดชลบร และองคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด 1.2 กำรวจยเชงคณภำพ 1) การคดเลอกพนทในการศกษาครงน คณะผวจยไดใชพนทเดมซงเคยใชในการศกษาเชงปรมาณเปนพนทศกษาวจยเพอตองการน าผลการวจยมาใชในการเพมเตมขอมลการวจย 2) ประชากรในการศกษาเชงคณภาพ (1) ผทมสวนเกยวของในการจดสวสดการในพนทของส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการแตละแหงแหงละ 3 พนท ประกอบดวย (1.1) เจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก นายกองคกรปกครองสวนทองถนปลดองคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทผรบผดชอบงานดานสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย (1.2) เจาหนาทผรบผดชอบงานดานสวสดการสงคมส าหรบผสงอายจากสวนราชการในระดบต าบลและระดบอ าเภอ ไดแก เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล เจาหนาทสาธารณสขอ าเภอ ผอ านวยโรงการโรงเรยน หนวยงานสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เปนตน

58

(1.3) ผน าชมชนหรอผแทนชมชนทมสวนเกยวของ ไดแก ก านนผใหญบาน อาสาสมครกลมตางๆ ในชมชน เปนตน (2) ผทรงคณวฒ ผเชยวชาญ ผมประสบการณดานผสงอายผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของในพนทตอการจดสวสดการแกผสงอายตามชวงวย 3) การเกบรวบรวมขอมลในพนท (1) การเกบขอมลเชงคณภาพ เปนการเกบรวบรวมขอมลจากผทมสวนไดสวนเกยวของ (satakeholder) ในการจดสวสดการสงคมในพนทเปาหมายทมอย เพอหาแนวทางการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย โดยใช 2 ขนตอนในการด าเนนการ ดงน ขนท 1 การสนทนากลม (Focus Group Discussion) โดยใหผทเกยวของทมลกษณะ การท างานและหนาทรบผดชอบใกลเคยงกนรวมกนพดคย แลกเปลยน เพอใหไดขอมลการจดสวสดการสงคมและแนวทางการจดสวสดการสงคม ซงผทเขารวมแบงเปน 3 กลม ไดแก กลมท 1 สมาชกหรอตวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 5 คน ในแตละพนท รวมจ านวน 10 คน กลมท 2 ตวแทนหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชนกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สาธารณสข กศน. เปนตน ในแตละพนท รวมจ านวน 10 คน กลมท 3 ผน าชมชนชมรมผสงอาย อาสาสมคร เปนตน จ านวน 5 คนในแตในแตละพนท รวมจ านวน 10 คน ขนท 2 การประชมกลมยอย (Group Discussion) โดยใหผทเกยวของในแตละพนทไดพดคยเพอคนหาแนวทางรวมกนในการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละพนท ซงผทเขารวมไดแก สมาชกองคกรปกครองสวนทองถน ตวแทนหนวยงานตางๆ เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สาธารณสข กศน. และผน าชมชนจ านวน 15 คนในแตละพนท รวมจ านวน 30 คน 2. เครองมอทใชในกำรวจย 2.1 เครองมอเชงปรมำณ แบบสอบถามไดสรางขนตามขอมลทไดจากการประชมรวมกนระหวางคณะผวจยและอาจารยทปรกษา รวมทงการศกษาจากเอกสารวชาการตางๆ นอกจากนนยงไดประยกตแบบการวดตางๆ มาใชในการเกบขอมล ไดแก 1) ดชนบารเธลเอดแอล(Barthel ADL Index) ใชวดระดบกจวตรประจ าวนของผสงอายและแบบวดความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนของผสงอายชวดระดบความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนของผสงอาย 2) แบบส ารวจความตองการดานสวสดการของผสงอาย 4 ดานประกอบดวยดานความมนคงในชวต การศกษา เศรษฐกจและสงคม

59

2.2 กำรแปลผลขอมล 1) การประเมนระดบการปฏบตกจวตรประจ าวนของผสงอาย โดยก าหนดระดบระดบการพงพงตนเองเปนค าถามประมาณคา(Rating Scale) ซงอางองจากกรมอนามยกระทรวงสาธารณสขทไดประยกตเกณฑการประเมนความสามารถในการด าเนนชวตประจ าวน ดชนบารเธลเอดแอล (Barthel ADL index) เพอใหเหมาะสมกบการด าเนนงานดแลสงเสรมสขภาพผสงอายระยะยาวครอบคลมกลมเปาหมายตามกลมศกยภาพซงมคะแนนเตม 20 คะแนน ดงน ผลรวมคะแนนตงแต 12 คะแนนขนไปจะเปนผสงอายทพงตนเองไดชวยเหลอผอนชมชนและสงคมได ผลรวมคะแนนอยในชวง 5-11 คะแนนจะเปนผสงอายทดแลตนเองไดบางชวยเหลอตนเองไดบาง ผลรวมคะแนนอยในชวง 0-4 คะแนนจะเปนผสงอายทพงตนเองไมไดชวยเหลอตนเองไมไดพการหรอทพพลภาพ 2) การก าหนดคาของระดบของคาเฉลย โดยใชสตร แบงคาเฉลยของระดบคะแนนทม 3 ระดบ ดงน 1.00 - 1.66 หมายถง ความตองการในระดบนอย

2.34 - 2.33 หมายถง ความตองการในระดบปานกลาง 2.2 - 3.00 หมายถง ความตองการในระดบมาก

2.2 เครองมอวจยเชงคณภำพ 1) ประเดนการสนทนากลม (FocusGroup Discussion)ซงประกอบดวยประเดนเนอหาดงน (1) ปจจบนการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในพนทตามบทบาทแตละภาคสวนทเกยวของเชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานสงกดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กศน. อาสาสมคร/ชมรมผสงอายมอะไรบาง (เชน แผนงาน โครงการ กจกรรม) และมลกษณะเปนอยางไร (2) คดวาอะไร คอ จดแขง/จดขายของโครงการหรอกจกรรมทเกยวของกบผสงอายทในแตละพนทไดสะทอนออกมาใน ขอ 1 (3) สงทควรปรบปรงขององคกร/หนวยงานทท างานดานผสงอาย มอะไรบาง (4) แนวทางในการพฒนาการจดสวสดการของผสงอายเปนอยางไร

2) ประเดนการประชมกลมยอย (group discussion) ซงประกอบดวยประเดนเนอหาดงน (1) สภาพทางสงคมในพนทเปนอยางไรในปจจบน เมอเปรยบเทยบกบในอดต

พรอมทงคาดการณแนวโนมในอนาคตเชน การรวมกลมเพอชวยเหลอซงกนและกน การชวยเหลอดานสงคม

เปนตน

(2) ลกษณะการเคลอนยายของประชากรทงวยเดก แรงงานและผสงอายในพนทเปนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบในอดตพรอมทงคาดการณแนวโนมในอนาคต

I Max – Min

60

(3) ปจจยทเออ/จดแขงของการจดบรการ หรอการจดสวสดการส าหรบผสงอาย แตละชวงวยในพนทใหประสบผลส าเรจมอะไรบางและทานจะสนบสนนไดอยางไรเชน มระบบฐานขอมล การตดตามประเมนผล การบรณาการการท างาน เปนตน) (4) การจดบรการ หรอการจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในพนททควรปรบปรง พฒนามอะไรบาง (5) แนวทาง/รปแบบการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ควรเปนอยางไรเชนดานความมนคงในชวต (สขภาพทอยอาศย/สภาพแวดลอมทเหมาะสมและครอบครวและการอยอาศย) ดานการศกษาและการเรยนร (การศกษา/การเรยนร และการเขาถงบรการขอมลขาวสาร) ดานเศรษฐกจ (รายได และการออม) และดานสงคม (การมสวนรวมกจกรรมทางสงคม และการเขาถงบรการทางสงคม) 3) แบบสมภาษณแบบมโครงสราง จากผทรงคณวฒ ผเชยวชาญดานผสงอายผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของในพนทตอการจดสวสดการแกผสงอายตามชวงวย ซงประกอบดวยประเดนเนอหาดงน (1) ทานคดวาสภาพการณ หรอสถานการณการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบนเปนอยางไร (2) ทานคดวาปจจบนการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยของแตละภาคสวนทเกยวของ เชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานสงกดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กศน. อาสาสมคร/ชมรมผสงอายมการท างานในเชงบรณาการหรอไม อยางไร หรอมความรวมมอระหวางหนวยงานมากนอยเพยงใด (3) ทานคดวาปจจบนการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยของแตละภาคสวนดงกลาวขางตนสอดคลองกบความตองการของผสงอายแตละชวงวยหรอไม อยางไร (4) ทานคดวามปจจยใดทเปนปจจยสนบสนน และปจจยเสยงทเปนขอจ ากดการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย (5) รปแบบการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวยควรเปนอยางไร (6) ขอเสนอทจะเปนแนวทางทจะท าใหมการจดบรการ/การจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวยประสบผลส าเรจ 3. กำรน ำเสนอขอมล เปนการน าเสนอแบบผสานการวเคราะห โดยน าเสนอขอมลเชงปรมาณเปนหลก ใชขอมลเชงคณภาพสนบสนน หรออธบายภาพทแตกตาง แบงเนอหาเปน 6 บทดงน 3.1 การน าเสนอผลการวจยเชงปรมาณ เปนการน าเสนอผลการวจยทผานการประมวลและวเคราะหขอมลโดยโปรแกรมสถตส าเรจรป SPSS ซงใชสถต จ านวน รอยละ คาเฉลย

61

3.2 การน าเสนอผลการวจยเชงคณภาพ เปนการน าเสนอขอมลจากการวเคราะหเอกสาร การวเคราะหเนอหาจากการสมภาษณเชงลก การสนทนากลมและการประชมกลมยอยในรปแบบของการพรรณนาความ

บทท 4 ผลการศกษาขอมล

ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณ ผลการวจยการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย คณะผวจยไดด าเนนการส ารวจขอมลทเกยวของกบลกษณะความเปนผอยของผสงอาย ภาวการณเปนโรค การท างานหารายไดและการออม การใชเวลาวางของผสงอาย ภาวการณพงพง และความตองการสวสดการทง 4 ดาน 7 ประเดนของผสงอาย โดยส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3 ได ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม จ านวน 104 ชด จากพนทเมองพทยา จงหวดชลบร และองคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด ดงขอมลทจะน าเสนอดงตอไปน แบงผลการศกษาเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 ขอมลสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย สวนท 3 ขอมลความตองการการไดรบการจดสวสดการส าหรบผสงอาย โดยมรายละเอยดการศกษาขอมล ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป ขอมลพนฐานของกลมผสงอาย ประกอบดวย เพศ อาย ศาสนา สถานภาพ ระดบการศกษา จ านวนบตร โดยผลการศกษา มดงน ผสงอายทอยในพนทเกบขอมล เปนเพศ หญง รอยละ 68.3 มากกวา เพศชายทมรอยละ 31.7 อาย 60-69 ป รอยละ 50.0 รองลงมา อาย 70-79 ป รอยละ 34.6 และอาย 80 ปขนไป รอยละ 15.4 สวนใหญนบถอศาสนาพทธ รอยละ 97.1 รองลงมานบถอศาสนาอสลาม รอยละ 2.9 ผสงอายมสถานภาพสวนใหญสมรส รอยละ 71.2 รองลงมาหมาย รอยละ 18.3 และโสด รอยละ 5.8 หยาราง/แยกกนอย รอยละ 4.7 ตามล าดบ ผสงอายสวนใหญมการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 65.4 รองลงมา ไมเรยน/เรยนไมจบ รอยละ 23.1 ระดบมธยมศกษาตอนตน 4.8 และมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. ปรญญาตร อนๆ เทากน รอยละ 1.9 ตามล าดบ ผสงอายสวนใหญมจ านวนบตร 2 คน รอยละ 29.8 รองลงมา บตร 3 คน รอยละ 19.2 บตร 4 คน รอยละ 13.5 ไมมบตร รอยละ 10.5 บตร 1 คน รอยละ 11.5 บตร 6 คน รอยละ 6.7 บตร 5 คน รอยละ 3.8 บตร 7,8 คน รอยละ 1.9 คนและมบตร 12 คน รอยละ 1.2 ตามล าดบ (จากตารางท 1) ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละของผสงอาย (กลมตวอยาง) จ าแนกตามลกษณะสวนบคคล

62

ลกษณะสวนบคคล จ านวน (N = 104 ) รอยละ เพศ ชาย 33 31.7 หญง 71 68.3

ลกษณะสวนบคคล จ านวน (N = 104 ) รอยละ อาย 60 - 69 ป 52 50.0 70 - 79 ป 36 34.6 80 ปขนไป 16 15.4 ศาสนา พทธ 101 97.1 อสลาม 3 2.9 สถานภาพ โสด 6 5.8 สมรส 74 71.2 หมาย 19 18.3 หยาราง/แยกกนอย 5 4.7 ระดบการศกษา ไมเรยน/เรยนไมจบ 24 23.1 ประถมศกษา 68 65.4 มธยมศกษาตอนตน 5 4.8 มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 2 1.9 ปวส./อนปรญญา 1 1.0 ปรญญาตร 2 1.9 อน ๆ 2 1.9 จ านวนบตร ไมมบตร 11 10.5 1 คน 12 11.5 2 คน 31 29.8 3 คน 20 19.2

63

ลกษณะสวนบคคล จ านวน (N = 104 ) รอยละ 4 คน 14 13.5 5 คน 4 3.8 6 คน 7 6.7 7 คน 2 1.9 8 คน 2 1.9 12 คน 1 1.2

สวนท 2 ขอมลสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย เรองของความกงวลใจในการใชชวตประจ าวน เปนอกประเดนทมการหยบยกมากลาวถงในการด าเนนชวตประจ าวนของผสงอาย เพราะจะน าไปสเรองราว กจกรรม และสถานการณทเกยวของตามมาอกหลายประการ จากการส ารวจพบวาผสงอาย 60-69 ป มความกงวลใจในการใชชวตสงทสด คดเปนรอยละ 60.9 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 26.1 และกลมอาย 80 ป ขนไป คดเปนรอยละ 13.0 ตามล าดบ (จากตารางท 2) ตารางท 2 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามความกงวลใจเกยวกบการใชชวต

กลมอาย

ความกงวลใจเกยวกบการใชชวต

ไมมความกงวลใจ มความกงวลใจ

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

60-69 ป 24 41.4 28 60.9

70-79 ป 24 41.4 12 26.1

80 ปขนไป 10 17.2 6 13.0

รวม 58 100.0 46 100.0

ความกงวลใจจ าแนกตามกลมอาย

ผสงอายมความกงวลใจเกยวกบการใชชวตเมอยามทชราภาพ จากการตอบแบบสอบถามพบวา โรคประจ าตวสขภาพรางกาย สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 68.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 21.9 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.3 ตามล าดบ

64

บตรหลานไมเลยงจะไมมทอย สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 66.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 ตามล าดบ ท างานไมได/ไมมรายไดมาเลยงครอบครว สวนใหญกลมผสงอาย 70-79 ปมความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 54.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 36.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.1 ตามล าดบ เงนออม/บ าเหนจ/บ านาญอาจไมพอใช สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ป มความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 100.0 ตามล าดบ การทไมมเพอนตองอยคนเดยว สวนใหญกลมผสงอาย 70-79 ป มความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 33.4 รองลงมาผสงอาย ชวง 60-69 ป และผสงอาย 70-79 ป มความกงวลเทากน คดเปนรอยละ 33.33 ตามล าดบ ครอบครวจะใหไปอยในสถานสงเคราะหสถานเลยงดผสงอาย สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ป และ ผสงอาย ชวง 70-79 ป มความกงวลเทากนคดเปนรอยละ 50.0 ตามล าดบ การทไมใหไปรวมกลม/ท ากจกรรมส าหรบผสงอาย สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ป มความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 100.0 ตามล าดบ กรณมปญหาหรอความเดอดรอนจะปรกษาใคร/ทไหนบาง สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ป มความกงวลมากทสด คดเปนรอยละ 100.0 ตามล าดบ อนๆ สวนใหญกลมผสงอาย 70-79 ป และ ผสงอาย 80 ปขนไป มความกงวลเทากนคดเปน รอยละ 50.0 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มความกงวลใจในเรอง โรคประจ าตวสขภาพรางกายสงทสด รองลงมามความกงวล การท างานไมได/ไมมรายไดมาเลยงครอบครว เงนออม/บ าเหนจ/บ านาญอาจไมพอใช - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มความกงวลใจในเรอง โรคประจ าตวสขภาพรางกายสงทสด รองลงมามความกงวล การท างานไมได/ไมมรายไดมาเลยงครอบครว เงนออม/บ าเหนจ/บ านาญอาจไมพอใช บตรหลานไมเลยง จะไมมทอยคนเดยว - ผสงอาย 80 ปขนไป มความกงวลใจในเรอง โรคประจ าตวสขภาพรางกายสงทสด รองลงมา บตรหลานไมเลยง จะไมมทอยคนเดยว และมความกงวล การท างานไมได/ไมมรายไดมาเลยงครอบครว เงนออม/บ าเหนจ/บ านาญอาจไมพอใช (จากตารางท 3) ตารางท 3 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะความกงวลใจจ าแนกตามกลมอาย

ลกษณะความกงวล กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ปขนไป

65

ลกษณะความกงวล กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ปขนไป

โรคประจ าตวสขภาพรางกาย เลอก

22 (68.8)

7 (21.9)

3 (9.3)

32 (100.0)

ไมเลอก 15

(62.5) 6

(25.0) 3

(12.5) 24

(100.0)

บตรหลานไมเลยงจะไมมทอย เลอก

2 (66.7)

1 (33.3)

0 (.0)

3 (100.0)

ไมเลอก 35

(66.0) 12

(22.6) 6

(11.4) 53

(100.0)

ท างานไม ได/ไมมรายไดมาเล ยงครอบครว

เลอก 4

(36.4) 6

(54.5) 1

(9.1) 11

(100.0)

ไมเลอก 33

(73.3) 7

(15.6) 5

(11.1) 45

(100.0)

เงนออม/บ าเหนจ/บ านาญอาจไมพอใช

เลอก 4

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 4

(100.0)

ไมเลอก 33

(63.5) 13

(25.0) 6

(11.5) 52

(100.0)

ไมมเพอนตองอยคนเดยว เลอก

2 (33.3)

2 (33.3)

2 (33.4)

6 (100.0)

ไมเลอก 35

(70.0) 11

(22.0) 4

(8.0) 50

(100.0)

ครอบคร วจะ ให ไปอย ใ นสถานสงเคราะหสถานเลยงดผสงอาย

เลอก 2

(50.0) 2

(50.0) 0

(.0) 4

(100.0)

ไมเลอก 35

(67.3) 11

(21.2) 6

(11.5) 52

(100.0)

ไมมท ให ไปรวมกลม/ท ากจกรรมส าหรบผสงอาย

เลอก 2

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 2

(100.0)

ไมเลอก 35

(64.8) 13

(24.1) 6

(11.1) 54

(100.0) ถามปญหาหรอความเดอดรอนจะ เลอก 3 0 0 3

66

ลกษณะความกงวล กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ปขนไป

ปรกษาใคร/ทไหนบาง (100.0) (.0) (.0) (100.0)

ไมเลอก 34

(64.2) 13

(24.5) 6

(11.3) 53

(100.0)

อนๆ เลอก

0 (.0)

1 (50.0)

1 (50.0)

2 (100.0)

ไมเลอก 37

(68.5) 12

(22.2) 5

(9.3) 54

(100.0)

ปญหาสขภาพจ าแนกตามกลมอาย เรองของความเจบปวย เปนเรองทหลกเลยงไมไดในทกวย โดยเฉพาะการเขาวยสสงอายทมความเสอมถอยของรางกายในทก ๆ สวน ประกอบกบกจกรรมในการด าเนนชวตทสงสมมานานซงลวนแลวแตจะสงผลตอสขภาพทงสน จากการส ารวจพบวาผสงอายสวนใหญ โรคหลอดเลอด / เสนเลอดในสมองตบ สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมและ ผสงอาย ชวง 70-79 ป มปญหาดานสขภาพเทากน คดเปนรอยละ 50.0 โรคความดนโลหตสง / ต า สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมปญหาสขภาพมากทสด คดเปนรอยละ 49.1 รองลง ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.5 ตามล าดบ โรคเบาหวาน สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมปญหาสขภาพมากทสด คดเปนรอยละ 52.9 รองลง ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.8 ตามล าดบ โรคหวใจ / หลอดเลอดหวใจตบ สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมและ ผสงอาย ชวง 70-79 ป มปญหาดานสขภาพเทากน คดเปนรอยละ 42.9 รองลงมา ผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.2 ตามล าดบ โรคมะเรง ผสงอาย 80 ปขนไป มปญหาดานสขภาพมากทสดคดเปน รอยละ 100.0 อมพาต / อมพฤกษ สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมและ ผสงอาย ชวง 70-79 ป มปญหาดานสขภาพเทากน คดเปนรอยละ 50.0 โรคปวดตามขอ / ขอเสอม / เขาเสอม สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปม มปญหาดานสขภาพมากทสด คดเปนรอยละ 45.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 27.3ตามล าดบ

67

โรคเกยวกบตา(ตอกระจก /ตอหน / ตอเนอ) สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมปญหาสขภาพมากทสด คดเปนรอยละ 55.6 รองลง ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.1 ตามล าดบ โรคอนๆ สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมปญหาสขภาพมากทสด คดเปนรอยละ 60.0 รองลง ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 24.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.0 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มปญหาดานสขภาพ เปนโรคความดนโลหตสง/ต า รองลงมาเปนโรคอนๆ และเบาหวาน ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มปญหาดานสขภาพ เปนโรคความดนโลหตสง/ต า รองลงมาเปนโรคอนๆ และโรคเบาหวาน ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มปญหาดานสขภาพ เปนโรคความดนโลหตสง/ต า รองลงมาเปนโรคอนๆ และเบาหวาน ตามล าดบ (จากตารางท 4) ตารางท 4 แสดงจ านวนและคารอยละของปญหาสขภาพจ าแนกตามกลมอาย

ปญหาสขภาพ กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ปขนไป

โรคหลอดเลอด / เสนเลอดในสมองตบ

เลอก 3

(50.0) 3

(50.0) 0

(.0) 6

(100.0)

ไมเลอก 49

(50.0) 33

(33.7) 16

(16.3) 98

(100.0)

โรคความดนโลหตสง / ต า เลอก

27 (49.1)

20 (36.4)

8 (14.5)

55 (100.0)

ไมเลอก 25

(51.0) 16

(32.7) 8

(16.3) 49

(100.0)

โรคเบาหวาน เลอก

9 (52.9)

6 (35.3)

2 (11.8)

17 (100.0)

ไมเลอก 43

(49.4) 30

(34.5) 14

(16.1) 87

(100.0)

โรคหวใจ / หลอดเลอดหวใจตบ เลอก 3

(42.9) 3

(42.9) 1

(14.2) 7

(100.0)

68

ปญหาสขภาพ กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ปขนไป

ไมเลอก 49

(50.5) 33

(34.0) 15

(15.5) 97

(100.0)

โรคมะเรง เลอก

0 (.0)

0 (.0)

1 (100.0)

1 (100.0)

ไมเลอก 52

(50.5) 36

(35.0) 15

(14.5) 103

(100.0)

อมพาต / อมพฤกษ เลอก

1 (50.0)

1 (50.0)

0 (.0)

2 (100.0)

ไมเลอก 51

(50.0) 35

(34.3) 16

(15.7) 102

(100.0) โรคปวดตามขอ / ขอเสอม / เขาเสอม

เลอก 5

(45.4) 3

(27.3) 3

(27.3) 11

(100.0)

ไมเลอก 47

(50.5) 33

(35.5) 13

(14.0) 93

(100.0) โรคเกยวกบตา(ตอกระจก /ตอหน / ตอเนอ)

เลอก 5

(55.6) 3

(33.3) 1

(11.1) 9

(100.0)

ไมเลอก 47

(49.5) 33

(34.7) 15

(15.8) 95

(100.0) อนๆ

เลอก 15

(60.0) 6

(24.0) 4

(16.0) 25

(100.0)

ไมเลอก 37

(46.8) 30

(38.0) 12

(15.2) 79

(100.0) การจ าแนกระดบการชวยเหลอตนเองจ าแนกตามกลมอาย ผลจากการตอบแบบสอบถามกลมอายทสามารถชวยเหลอตนเองไดมากทสด กลมอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 34.6 และกลมอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.4 ตามล าดบ (จากตารางท 5)

69

ตารางท 5 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามระดบการชวยเหลอตนเอง

กลมอาย จ านวน(คน) รอยละ

60-69 ป 52 (50.0)

70-79 ป 36 (34.6)

80 ปขนไป 16 (15.4)

รวม 104 100.0

อปกรณอ านวยความสะดวกจ าแนกตามกลมอาย เครองชวยฟง ผสงอายทกชวงวยไมมอปกรณเพอชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวต ไมเทา / ไมสามขา สวนใหญกลมผสงอาย 70-79 ปมอปกรณชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสด คดเปนรอยละ 83.3 รองลง ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 16.7 ตามล าดบ โครงจบเพอเพมความมนคงเวลาเดน(Walker) สวนใหญกลมผสงอาย 60-69 ปมและ ผสงอาย ชวง 70-79 ป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกเทากน คดเปนรอยละ 50.0 ไมค ายนชวยเดน(Crutch) ผสงอาย 70-79 ปขนไป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกมากทสดคดเปน รอยละ 100.0 รถนง(Wheelchair) ผสงอาย 70-79 ปขนไป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกมากทสดคดเปน รอยละ 100.0 เกาอนงถายหรอรถเขนนงถาย ผสงอายทกชวงวยไมมอปกรณเพอชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวต เกาอนงอาบน า ผสงอายทกชวงวยไมมอปกรณเพอชวยอ านวยความสะดวกในการ ด าเนนชวต เตยงผปวย ผสงอายทกชวงวยไมมอปกรณเพอชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวต

70

ทนอนลม / น า ปองกนแผลกดทบ ผสงอาย 60-69ปขนไป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกมากทสดคดเปน รอยละ 100.0 เครองตรวจปรมาณน าตาลในเลอดผสงอายทกชวงวยไมมอปกรณเพอชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวต ชดใหออกซเจน ผสงอายทกชวงวยไมมอปกรณเพอชวยอ านวยความสะดวกในการ ด าเนนชวต เครองวดความดน สวนใหญกลมผสงอาย 80 ปขนป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสด คดเปนรอยละ 66.7 รองลง ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 33.3 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสด เปนไมเทา/ไมสามขา โครงจบเพอเพมความมนคงเวลาเดน ทนอนลม/น า ปองกนแผลกดทบ และเครองวดความดน ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสดเปนไมเทา/ไมสามขา รองลงมา ไมค ายนชวยเดน โครงจบเพอเพมความมนคงเวลาเดน และรถนงตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มอปกรณชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสด เปนเครองเครองวดความดน (จากตารางท 6) ตารางท 6 แสดงจ านวนและคารอยละของอปกรณอ านวยความสะดวกจ าแนกตามกลมอาย

อปกรณ กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

เครองชวยฟง ม 0 0 0 0

ไมม 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

ไมเทา / ไมสามขา ม

1 (16.7)

5 (83.3)

0 (.0)

6 (100.0)

ไมม 51

(52.0) 31

(31.6) 16

(16.4) 98

(100.0)

โครงจบเพอเพมความมนคงเวลาเดน(Walker)

ม 1

(50.0) 1

(50.0) 0

(.0) 2

(100.0) ไมม 51 35 16 102

71

อปกรณ กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

(50.0) (34.3) (15.7) (100.0)

ไมค ายนชวยเดน(Crutch) ม

0 (.0)

2 (100.0)

0 (.0)

2 (100.0)

ไมม 52

(51.0) 34

(33.3) 16

(15.7) 102

(100.0)

รถนง(Wheelchair)

ม 0

(.0) 1

(100.0) 0

(.0) 1

(100.0)

ไมม 52

(50.5) 35

(34.0) 16

(15.5) 103

(100.0)

เกาอนงถายหรอรถเขนนงถาย ม 0 0 0 0

ไมม 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

เกาอนงอาบน า ม 0 0 0 0

ไมม 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

เตยงผปวย ม 0 0 0 0

ไมม 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

ทนอนลม / น า ปองกนแผลกดทบ ม

1 (100.0)

0 (.0)

0 (.0)

1 (100.0)

ไมม 51

(49.5) 36

(35.0) 16

(15.5) 103

(100.0)

เครองตรวจปรมาณน าตาลในเลอด ม 0 0 0 0

ไมม 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

ชดใหออกซเจน ม 0 0 0 0

ไมม 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

72

อปกรณ กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

เครองวดความดน ม

1 (33.3)

0 (.0)

2 (66.7)

3 (100.0)

ไมม 51

(50.5) 36

(35.6) 14

(13.9) 101

(100.0) ภาวะซมเศราจ าแนกตามกลมอาย ภาวะซมเศรา เปนสภาพทางจตทมระดบความเศรารนแรงหรอเรอรง รสกหมดหนทาง มภาวะสนยนด และอารมณหรอพฤตกรรมอน ๆ รวมดวย ซงจดเปนภาวะทอนตรายตอรางกายและมผลกระทบตอการท างานของสมองอนจะสงผลตอตวผทมภาวะซมเศราเปนอยางมาก ในผ สงอายหากมภาวะซมเศราจะท าใหความสามารถของรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนลดลง นอกจากนยงสงผลใหรางกายตอสกบความเจบปวดหรอโรคตาง ๆ ทเกดขนใหม หรอทเปนเรอรงอยแลวใหทวความรนแรงมากยงขน จากผลการศกษาพบวา อารมณซมเศราหรอทอแทใจ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 48.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 35.5 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.1 ตามล าดบ ขาดความสนใจหรอไมมความสขในสงตางๆทเคยชอบหรอท าอยเปนประจ าสวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.2 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 40.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.1 ตามล าดบ น าหนกตวเปลยนไปจากเดมเกนกวา 2 กก.(ไมเกยวกบการลดน าหนก)สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และ ผสงอาย ชวง 70-79 ป เทากน คดเปนรอยละ 46.2และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 7.6 ตามล าดบ ในชวงเวลากลางคนนอนไมหลบหรอหลบมากไป(ไมเกยวกบการทานยาหรอนอนกลางวนมาก)สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 45.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.4 ม และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 18.1 ตามล าดบ ออนเพลย ไมมแรง เชองชาสวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 46.9 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.1 ม และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 25.0 ตามล าดบ รสกกระวนกระวาย นงไมตดสวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 47.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 42.9 ม และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.5 ตามล าดบ

73

รสกวาตนเองไมมคณคา หรอรสกผดและโทษตวเองสวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 42.9 ม และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 7.1 ตามล าดบ ไมมสมาธในการท างาน หรอหมกมนกบความคดตนเองสวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 43.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 37.5 ม และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 18.7 ตามล าดบ คดอยากตาย มแผนการทจะท าหรอเคยฆาตวตายสวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 57.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 42.9 ม ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มภาวะซมเศรามากทสดในชวงเวลากลางคนนอนไมหลบหรอหลบมากไป รองลงมาออนเพลยไมมแรง เชองชา และมอารมณซมเศราหรอทอแทใจ ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มภาวะซมเศรามากทสดอารมณซมเศราหรอทอแทใจ รองลงมา ในชวงเวลากลางคนนอนไมหลบหรอหลบมากไป และออนเพลยไมมแรง เชองชา รสกกระวนกระวาย นงไมตด ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มภาวะซมเศรามากทสดออนเพลยไมมแรง เชองชา รองลงมาในชวงเวลากลางคนนอนไมหลบหรอหลบมากไปและอารมณซมเศราหรอทอแทใจตามล าดบ (จากตารางท 7) ตารางท 7 แสดงจ านวนและคารอยละของภาวะซมเศราจ าแนกตามกลมอาย

ภาวะซมเศรา กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

มอารมณซมเศราหรอทอแทใจ

เปน 11

(35.5) 15

(48.4) 5

(16.1) 31

(100.0)

ไมเปน 41

(56.2) 21

(28.8) 11

(15.0) 73

(100.0)

ขาดความสนใจหรอไมมความสขในสงตางๆทเคยชอบหรอท าอยเปนประจ า

เปน 8

(53.3) 6

(40.0) 1

(6.7) 15

(100.0) ไมเปน 44 30 15 89

74

ภาวะซมเศรา กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

(49.4) (33.7) (16.9) (100.0)

น าหนกตวเปลยนไปจากเดมเกนกวา 2 กก.(ไมเกยวกบการลดน าหนก)

เปน 6

(46.2) 6

(46.2) 1

(7.6) 13

(100.0)

ไมเปน 46

(50.5) 30

(33.0) 15

(16.5) 91

(100.0)

ในชวงเวลากลางคนนอนไมหลบหรอหลบมากไป(ไมเกยวกบการทานยาหรอนอนกลางวนมาก)

เปน 15

(45.5) 12

(36.4) 6

(18.1) 33

(100.0)

ไมเปน 37

(52.1) 24

(33.8) 10

(14.1) 71

(100.0)

ออนเพลย ไมมแรง เชองชา เปน

15 (46.9)

9 (28.1)

8 (25.0)

32 (100.0)

ไมเปน 36

(50.7) 27

(38.0) 8

(11.3) 71

(100.0)

รสกกระวนกระวาย นงไมตด เปน

10 (47.6)

9 (42.9)

2 (9.5)

21 (100.0)

ไมเปน 42

(50.6) 27

(32.5) 14

(16.9) 83

(100.0)

รสกวาตนเองไมมคณคา หรอรสกผดและโทษตวเอง

เปน 7

(50.0) 6

(42.9) 1

(7.1) 14

(100.0)

ไมเปน 45

(50.0) 30

(33.3) 15

(16.7) 90

(100.0)

ไมมสมาธในการท างาน หรอหมกมนกบความคดตนเอง

เปน 7

(43.8) 6

(37.5) 3

(18.7) 16

(100.0)

ไมเปน 45

(51.1) 30

(34.1) 13

(14.8) 88

(100.0)

คดอยากตาย มแผนการทจะท าหรอเคยฆาตวตาย

เปน 3

(42.9) 4

(57.1) 0

(.0) 7

(100.0)

ไมเปน 49

(50.5) 32

(33.0) 16

(16.5) 97

(100.0)

75

กลมอายจ าแนกตามลกษณะการอยตามล าพง

- ผสงอาย ชวง 60-69 ป มลกษณะการอยตามล าพงเกดจากสาเหตมากทสดคอ โสด และ อนๆ รองลงมา บตร/หลานไปท างานทอน และบตร/หลานแยกครอบครว ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มลกษณะการอยตามล าพงเกดจากสาเหตมากทสดคอ หมาย รองลงมา โสดบตร/หลานไปท างานทอน และบตร/หลานแยกครอบครว ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มลกษณะการอยตามล าพงเกดจากสาเหตมากทสดคอ โสด รองลงมา บตร/หลานแยกครอบครว ตามล าดบ (จากตารางท 8) ตารางท 8 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามลกษณะการอยตามล าพง

กลมอาย

ลกษณะการอยตามล าพง

โสด หมาย บตร/หลานไปท างานท

อน

บตร/หลานแยก

ครอบครว อนๆ รวม

60-69 ป 3 (60.0)

0 (.0)

2 (66.7)

1 (33.3)

3 (75.0)

9 (52.9)

70-79 ป 1 (20.0)

2 (100.0)

1 (33.3)

1 (33.3)

1 (25.0)

6 (35.3)

80 ปขนไป 1 (20.0)

0 (.0)

0 (.0)

1 (33.4)

0 (.0)

2 (11.8)

ปญหาการอยตามล าพงจ าแนกตามกลมอาย

กลมผสงอายทมปญหาการอยตามล าพงถาจ าแนกตามกลมอาย ท าใหเกดปญหาตามมาเชน เหงา วาเหวไมมคนชวยท างานบานไมมคนดแลเมอเจบปวยตองเลยงชพดวยตนเอง / มปญหาการเงน จากแบบสอบถามพบวา กลมอาย 60-69 ปมปญหามากทสด คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และกลมอาย 80 ปขนไป รอยละ 16.7 ตามล าดบ (จากตารางท 9)

ตารางท 9 แสดงจ านวนและคารอยละของปญหาการอยตามล าพงจ าแนกตามกลมอาย

กลมอาย ปญหาในการอยตามล าพง

76

ไมม ม

60-69 ป 6 3

(54.5) (50.0)

70-79 ป 4 2

(36.4) (33.3)

80 ปขนไป 1 1

(9.1) (16.7)

รวม 11 6

(100.0) (100.0)

การอยอาศยจ าแนกตามกลมอาย

บคคลทอยอาศยกบผสงอาย แมโครงสรางครวเรอนและความจ าเปนอนๆ ทท าใหผสงอายบางสวนตองอยตามล าพง แตสถานการณในปจจบนผสงอายสวนใหญยงอาศยอยกบครอบครว ซงเปนพนฐานส าคญในการปองกนปญหาตางๆ ทเกดขนตามมาตอผสงอายจากผลการศกษาพบวา การอยอาศยกบคสมรส สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 58.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 6.3 ตามล าดบ การอยอาศยกบบตรชาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 42.4 เทากน และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.2 ตามล าดบ การอยอาศยกบบตรหญง สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 38.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 32.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 29.0 ตามล าดบ การอยอาศยกบบตรสะใภ / เขย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 64.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 21.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.3 ตามล าดบ การอยอาศยกบพนอง สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 75.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 25.0 ตามล าดบ การอยอาศยกบหลาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 52.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.9 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 18.5 ตามล าดบ การอยอาศยกบบคคลอนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 50.0 เทากน สรป

77

- ผสงอาย ชวง 60-69 ป อยอาศยกบคสมรสมากทสด รองลงมาอยอาศยกบหลาน และอยอาศยกบบตรชาย ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป อยอาศยกบคสมรสมากทสด รองลงมาอยอาศยกบบตรชาย และอยอาศยกบหลาน ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป อยอาศยกบบตรหญงมากทสด รองลงมาอยอาศยกบหลาน และอยอาศยกบบตรชาย ตามล าดบ (จากตารางท 10) ตารางท 10 แสดงจ านวนและคารอยละของการอยอาศยจ าแนกตามกลมอาย

การอยอาศย กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป

คสมรส

อย 28

(58.3) 17

(35.4) 3

(6.3) 48

(100.0)

ไมอย 15

(38.5) 13

(33.3) 11

(28.2) 39

(100.0)

บตรชาย อย

14 (42.4)

14 (42.4)

5 (15.2)

33 (100.0)

ไมอย 29

(53.7) 16

(29.6) 9

(16.7) 54

(100.0)

บตรหญง อย

12 (38.7)

10 (32.3)

9 (29.0)

31 (100.0)

ไมอย 31

(55.4) 20

(35.7) 5

(8.9) 56

(100.0)

บตรสะใภ / เขย อย

9 (64.3)

3 (21.4)

2 (14.3)

14 (100.0)

ไมอย 34

(46.6) 27

(37.0) 12

(16.4) 73

(100.0)

พนอง อย

3 (75.0)

1 (25.0)

0 (.0)

4 (100.0)

ไมอย 40

(48.2) 29

(34.9) 14

(16.9) 83

(100.0)

หลาน อย 20

(52.6) 11

(28.9) 7

(18.5) 38

(100.0)

78

การมผดแลหลกจ าแนกตามกลมอาย

ผดแลหลกคอ บคคลทมความส าคญอยางมากในการด าเนนชวตประจ าวนของผสงอาย การดแลขนอยกบภาวการณทพงพงของผสงอาย โดยเรองทดแลอาจจะเปนการใหความชวยเหลอทางดานอาหาร / การใหอาหารทางสายยาง การใหความชวยเหลอในการเปลยนเสอผาเคร องแตงกาย การใหความชวยเหลอในการอาบน าช าระรางกาย และการขบถาย การใหความชวยเหลอในการออกก าลงกาย หรอกายภาพบ าบด หรอกระทงการนนทนาการ เปนตน จากผลการศกษาพบวาการมผดแลหลกจ าแนกตามกลมอาย โดยกลมอาย 60-69 ป มผดแลหลกมากทสด คดเปนรอยละ 53.5 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 31.0 และกลมอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.5 ตามล าดบ (จากตารางท 11) ตารางท 11 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามการมผดแลหลก

กลมอาย ผดแลหลก

ม ไมม จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

60-69 ป 38 53.5 14 45.2 70-79 ป 22 31.0 12 38.7

80 ปขนไป 11 15.5 5 16.1 รวม 71 100.0 31 100.0

ทอยอาศยของผดแลหลกจ าแนกตามกลมอาย

อยในครวเรอนเดยวกน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 30.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.7 ตามล าดบ อยบานตดกนหรอใกลกน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60 -69 ป คดเปนรอยละ 60.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 30.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.0 ตามล าดบ

ไมอย 23

(46.9) 19

(38.8) 7

(14.3) 49

(100.0)

บคคลอนๆ อย

1 (50.0)

1 (50.0)

0 (.0)

2 (100.0)

ไมอย 42

(49.4) 29

(34.1) 14

(16.5) 85

(100.0)

79

อย ในหมบานหรอเขตเทศบาลเดยวกน เปนกลมผสงอาย ชวง 70 -79 ป คดเปน รอยละ 100.0 อยในจงหวดเดยวกน เปนกลมผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 อยคนละจงหวด ผสงอายทกชวงวยไมมทอยอาศยคนละจงหวด อนๆ เปนกลมผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป อยในครวเรอนเดยวกนมากทสด รองลงมาอยบานตดกนหรอใกลกน และอยในจงหวดเดยวกน ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป อยในครวเรอนเดยวกนมากทสด รองลงมาอยบานตดกนหรอใกลกน และอยในหมบานหรอเขตเทศบาลเดยวกน ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป อยในครวเรอนเดยวกนมากทสด รองลงมาอยบานตดกนหรอใกลกน ตามล าดบ (จากตารางท 12) ตารางท 12 แสดงจ านวนและคารอยละของทอยอาศยของผดแลหลกจ าแนกตามกลมอาย

ทอยอาศยของผดแลหลก กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

อยในครวเรอนเดยวกน 32

(53.3) 18

(30.0) 10

(16.7) 60

(100.0)

อยบานตดกนหรอใกลกน 6

(60.0) 3

(30.0) 1

(10.0) 10

(100.0)

อยในหมบานหรอเขตเทศบาลเดยวกน 0

(.0) 1

(100.0) 0

(.0) 1

(100.0)

อยในจงหวดเดยวกน 2

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 2

(100.0)

อยคนละจงหวด 0

(.0) 0

(.0) 0

(.0) 0

(.0)

อนๆ 1

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 1

(100.0)

ลกษณะสภาพทอยอาศยจ าแนกตามกลมอาย

80

ความมนคงแขงแรงของทอยอาศยผสงอาย เปนผทมความเสอมถอยเกยวกบการทรงตว ความแขงแรงของขอกระดก และกลามเนอ สมรรถภาพการท างานของระบบประสาท การมองเหน การกะระยะทาง รวมทงเมอมอายเพมมากขนมกพบอาการหลงลม หรอสมองเสอมไดมากขน เหลานเปนปจจยดานตวผสงอายทสงผลใหเกดการหกลมในผสงอายมากขน การจดสภาพแวดลอมภายในบาน และการสรางเสรมความเอาใจใสในการดแลของสมาชกภายในบานหรอผทท าหนาทดแลผ สงอาย ในกรณทเกยวของกบสภาพบาน ควรไดมการจดหรอเตรยมสภาพบานเพอเปนการปองกนอบตเหต หรอ เรองไมคาดฝนทจะเกดกบผสงอาย จากการส ารวจสภาพทวไปพบวา ผสงอาย เปนโรคเกยวกบกระดก/ขอ/กลามเนอ/เอน และโรคความดนโลหตสง ซงสงผลตอการทรงตว สภาพบานทรองรบจงเปนสงทส าคญ จากผลการศกษาพบวา มความมนคงแขงแรง สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 49.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.9 ตามล าดบ มหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 49.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.7 ตามล าดบ มราวยดเกาะภายในบาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 47.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 38.2 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.5 ตามล าดบ มแสงสวางเพยงพอการใชชวต สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 34.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.3 ตามล าดบ มความสะอาดภายในบานและบรเวณบาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 49.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.0 ตามล าดบ มความปลอดภยจากการเกดอบตเหตทงในบานและบรเวณบาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 46.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 38.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.2 ตามล าดบ มความปลอดภยในชวตและทรพยสน เชน ไมมแหลงอบายมข ไมไกลจากเพอนบาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.0 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป ลกษณะสภาพทอยอาศยมความมนคงแขงแรง มหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย และมแสงสวางเพยงพอการใชชวตมากทสด รองลงมามความสะอาดภายในบาน

81

และบรเวณบาน มความปลอดภยจากการเกดอบตเหตทงในบานและบรเวณบาน และมความปลอดภยในชวตและทรพยสน เชน ไมมแหลงอบายมข ไมไกลจากเพอนบาน ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป ลกษณะสภาพทอยอาศยมความมนคงแขงแรง และมหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย มากทสด รองลงมามความสะอาดภายในบานและบรเวณบาน มความปลอดภยจากการเกดอบตเหตทงในบานและบรเวณบาน และมแสงสวางเพยงพอการใชชวต ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป ลกษณะสภาพทอยอาศยมหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย และมความสะอาดภายในบานและบรเวณบานมากทสด รองลงมามความมนคงแขงแรง มแสงสวางเพยงพอการใชชวต และมความปลอดภยจากการเกดอบตเหตทงในบานและบรเวณบาน ตามล าดบ (จากตารางท 13) ตารางท 13 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะสภาพทอยอาศยจ าแนกตามกลมอาย

ลกษณะสภาพทอยอาศย กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป

มความมนคงแขงแรง ม

50 (49.5)

36 (35.6)

15 (14.9)

101 (100.0)

ไมม 2

(66.7) 0

(.0) 1

(33.3) 3

(100.0)

มหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย

ม 50

(49.0) 36

(35.3) 16

(15.7) 102

(100.0)

ไมม 2

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 2

(100.0)

มราวยดเกาะภายในบาน ม

21 (38.2)

26 (47.3)

8 (14.5)

55 (100.0)

ไมม 31

(63.3) 10

(20.4) 8

(16.3) 49

(100.0)

มแสงสวางเพยงพอการใชชวต ม

50 (50.5)

34 (34.3)

15 (15.2)

99 (100.0)

ไมม 2 2 1 5

82

ลกษณะสภาพทอยอาศย กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป (40.0) (40.0) (20.0) (100.0)

มความสะอาดภายในบ านและบรเวณบาน

ม 49

(49.0) 35

(35.0) 16

(16.0) 100

(100.0)

ไมม 3

(75.0) 1

(25.0) 0

(.0) 4

(100.0)

มความปลอดภยจากการเกดอบตเหตทงในบานและบรเวณบาน

ม 43

(46.7) 35

(38.0) 14

(15.3) 92

(100.0)

ไมม 9

(75.0) 1

(8.3) 2

(16.7) 12

(100.0)

มความปลอดภยในชวตและทรพยสน เชน ไมมแหลงอบายมข ไมไกลจากเพอนบาน

ม 43

(50.0) 31

(36.0) 12

(14.0) 86

(100.0)

ไมม 9

(50.0) 5

(27.8) 4

(22.2) 18

(100.0) การรบรในการบรการทางการศกษาและการเรยนรในชมชนจ าแนกตามกลมอาย

การบรการทางการศกษาและการเรยนรในชมชนแกผสงอาย พระราชบญญตผสงอายมไดก าหนดรายละเอยดการจดบรการการศกษาส าหรบผสงอายไว แตรายละเอยดตางๆ สามารถพจารณาไดจากกฎหมายอนทเกยวของ คอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดก าหนดหลกการในการศกษาใหผสงอายสามารถศกษาหาความรเพอน ามาพฒนาคณภาพชวตของตนไดหลายทาง ทส าคญไดแก 1) การศกษาตามอธยาศย ซงเปนการหาความรดวยตนเอง เปนการเรยนรจากประสบการณ การท างาน จากบคคลและจากสถานทตางๆ ไดตลอดเวลา 2) การเรยนรจากศนยการเรยนรชมชน ทจดการศกษา การถายทอดความร ประสบการณใหแกคนในชมชน 3) การเรยนรจากศนยการศกษานอกโรงเรยน ซงเปนองคทจดการศกษาใหแกกลมเปาหมายพเศษตางๆ รวมถงผสงอายดวย ซงการจดบรการการศกษาใหกบผสงอายเพอใหผสงอายมความร ความเขาใจในเรองทมความส าคญตอการด าเนนชวต เพอใหผสงอายทมคณภาพ และเพอใหผสงอายสามารถน าความรมาใชประโยชนตอตนเองและสงคมตามศกยภาพของตนเอง ซงจะเปนการสรางคณคาในตวเองใหกบผสงอายไดทางหนง และจากผลการศกษาพบวา

83

มการจดการเรยนรในชมชนตามอธยาศย เชน ศนยถายทอดวฒนธรรม ศนยสขภาพ เปนตน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 39.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.5 ตามล าดบ มหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.2 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.2 ตามล าดบ มการเปดโอกาสใหทานไดแสดงความสามารถหรอเปนคลงสมองภมปญญา สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 52.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 38.1 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.5 ตามล าดบ มสอการเรยนร หรออปกรณททนสมย เชนอนเตอรเนตต าบล สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 51.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 39.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 8.6 ตามล าดบ มการจดไปทศนศกษาดงาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.8 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบานมากทสด รองลงมามการจดไปทศนศกษาดงาน และมการเปดโอกาสใหทานไดแสดงความสามารถหรอเปนคลงสมองภมปญญา ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มการจดการเรยนรในชมชนตามอธยาศย เชน ศนยถายทอดวฒนธรรม ศนยสขภาพเปนตน และมหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบานมากทสด รองลงมามการเปดโอกาสใหทานไดแสดงความสามารถหรอเปนคลงสมองภมปญญา และมสอการเรยนร หรออปกรณททนสมย เชนอนเตอรเนตต าบล มการจดไปทศนศกษาดงาน และ ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบาน และมการจดไปทศนศกษาดงานมากทสด รองลงมามการจดการเรยนรในชมชนตามอธยาศย เชน ศนยถายทอดวฒนธรรม ศนยสขภาพ เปนตน มการเปดโอกาสใหทานไดแสดงความสามารถหรอเปนคลงสมองภมปญญา และมสอการเรยนร หรออปกรณททนสมย เชนอนเตอรเนตต าบล ตามล าดบ (จากตารางท 14) ตารางท 14 แสดงจ านวนและคารอยละของการรบรในการบรการทางการศกษาและการเรยนรในชมชนจ าแนกตามกลมอาย

การรบรในการบรการทางการศกษาและการ กลมอาย รวม

84

เรยนรในชมชน 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

มการจดการเรยนร ในชมชนตามอธยาศย เชน ศนยถายทอดวฒนธรรม ศนยสขภาพ เปนตน

ร 32

(50.8) 25

(39.7) 6

(9.5) 63

(100.0)

ไมร 17

(44.7) 11

(28.9) 10

(26.4) 38

(100.0)

มหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบาน

ร 37

(53.6) 25

(36.2) 7

(10.2) 69

(100.0)

ไมร 12

(37.5) 11

(34.4) 9

(28.1) 32

(100.0)

มการเปดโอกาสใหท านไดแสดงความสามารถหรอเปนคลงสมองภมปญญา

ร 33

(52.4) 24

(38.1) 6

(9.5) 63

(100.0)

ไมร 16

(44.4) 11

(30.6) 9

(25.0) 36

(100.0)

มสอการเรยนร หรออปกรณททนสมย เชนอนเตอรเนตต าบล

ร 30

(51.7) 23

(39.7) 5

(8.6) 58

(100.0)

ไมร 19

(44.2) 13

(30.2) 11

(25.6) 43

(100.0)

มการจดไปทศนศกษาดงาน ร

35 (53.8)

23 (35.4)

7 (10.8)

65 (100.0)

ไมร 14

(38.9) 13

(36.1) 9

(25.0) 36

(100.0) การเขาถงขอมลขาวสารจ าแนกตามกลมอาย

การเขาถงบรการขอมลขาวสารของผสงอายเปนสงส าคญในการรบรสถานการณตางๆ อนจะเกยวของกบการด าเนนชวตและการพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย นอกจากนยงเกยวของกบการรบรและเขาถงสทธและบรการตางๆ จากผลการศกษาพบวา

85

หอกระจายขาว เสยงตามสาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 55.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 32.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.5 ตามล าดบ วทย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 55.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 30.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.4 ตามล าดบ โทรทศน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 52.2 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 31.1 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.7 ตามล าดบ หนงสอพมพ / นตยสาร สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 32.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 17.7 ตามล าดบ แผนพบ / ใบปลว สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 55.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 34.2 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.5 ตามล าดบ ปายประกาศ / โปสเตอร สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 49.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 37.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 13.7 ตามล าดบ รถแหประชาสมพนธ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.9 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 12.5 ตามล าดบ อนเตอรเนต / คอมพวเตอร สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คด เปนรอยละ 16.7 ตามล าดบ สอออนไลน เชน ไลนเฟสบค สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 59.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 22.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 18.2 ตามล าดบ บคคลตางๆ (เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ) สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 64.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 19.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.7 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มการเขาถงขอมลขาวสารเปนโทรทศนมากทสด รองลงมาวทย และบคคลตางๆ (เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ) ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มการเขาถงขอมลขาวสารเปนโทรทศนมากทสด รองลงมาวทย และหนงสอพมพ / นตยสาร ตามล าดบ

86

- ผสงอาย 80 ปขนไป มการเขาถงขอมลขาวสารเปนโทรทศนมากทสด รองลงมาวทย หนงสอพมพ / นตยสาร และบคคลตางๆ (เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ) (จากตารางท 15) ตารางท 15 แสดงจ านวนและคารอยละของการเขาถงขอมลขาวสารจ าแนกตามกลมอาย

การเขาถงขอมลขาวสาร กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

หอกระจายขาว เสยงตามสาย ใช

29 (55.8)

17 (32.7)

6 (11.5)

52 (100.0)

ไมใช 23

(44.2) 19

(36.5) 10

(19.3) 52

(100.0)

วทย ใช

42 (55.3)

23 (30.3)

11 (14.4)

76 (100.0)

ไมใช 10

(35.7) 13

(46.4) 5

(17.9) 28

(100.0)

โทรทศน ใช

47 (52.2)

28 (31.1)

15 (16.7)

90 (100.0)

ไมใช 5

(35.7) 8

(57.1) 1

(7.2) 14

(100.0)

หนงสอพมพ / นตยสาร ใช

31 (50.0)

20 (32.3)

11 (17.7)

62 (100.0)

ไมใช 21

(50.0) 16

(38.1) 5

(11.9) 42

(100.0)

แผนพบ / ใบปลว ใช

21 (55.3)

13 (34.2)

4 (10.5)

38 (100.0)

ไมใช 31

(47.0) 23

(34.8) 12

(18.2) 66

(100.0)

ปายประกาศ / โปสเตอร ใช

25 (49.0)

19 (37.3)

7 (13.7)

51 (100.0)

ไมใช 27

(50.9) 17

(32.1) 9

(17.0) 53

(100.0) รถแหประชาสมพนธ ใช 30 19 7 56

87

การเขาถงขอมลขาวสาร กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

(53.6) (33.9) (12.5) (100.0)

ไมใช

22 (45.8)

17 (35.4)

9 (18.8)

48 (100.0)

อนเตอรเนต / คอมพวเตอร ใช

12 (50.0)

8 (33.3)

4 (16.7)

24 (100.0)

ไมใช 40

(50.0) 23

(35.0) 12

(15.0) 80

(100.0)

สอออนไลน เชน ไลนเฟสบค ใช

13 (59.1)

5 (22.7)

4 (18.2)

22 (100.0)

ไมใช 39

(47.6) 31

(37.8) 12

(14.6) 82

(100.0)

บคคลตางๆ (เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ)

ใช 33

(64.7) 10

(19.6) 8

(15.7) 51

(100.0)

ไมใช 19

(35.8) 26

(49.1) 8

(15.1) 53

(100.0) ภาวะการมงานท าจ าแนกตามกลมอาย การท างานหารายได รายไดถอเปนองคประกอบหนงของการด ารงชพของทกคน ส าหรบวยแรงงานการท างานหารายไดไมไดเปนประเดนในเรองของการพฒนามากนก ดวยศกยภาพทางดานรางกายสตสมปชญญะทม หากแตในวยผสงอายทมเรองของสมรรถภาพรางกายเขามาเกยวของกบการท างานหารายไดจงมขอจ ากดมากมาย ในขณะเดยวกนกมขอมลเปนทนาสนใจวาผสงอายจ านวนหนงยงคงตองท างานหารายไดอยดวยสาเหตหลายประการ ซงงานทท าและคาตอบแทนทไดจะเปนไปตามศกยภาพและความสามารถทางรางกาย จากผลการศกษาพบวา ภาวะการมงานท าจ าแนกตามกลมอาย โดยกลมอาย 60-69 ป มงานท ามากทสด คดเปนรอยละ 62.5 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 27.5 และกลมอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.0 ตามล าดบ (จากตารางท 16) ตารางท 16 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามภาวการณมงานท า

กลมอาย การมงานท า

88

ไมไดท า ท า

60-69 ป 27 25

(42.2) (62.5)

70-79 ป 25 11

(39.1) (27.5)

80 ปขนไป 12 4

(18.7) (10.0)

รวม 64 40

(100.0) (100.0) ประเภทงานทท าจ าแนกตามกลมอาย

เกษตรกรรม สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 66.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 16.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.7 เทากน รบจาง สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 61.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 30.8 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 7.7 ตามล าดบ คาขาย / ธรกจสวนตว สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 41.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 8.3 ตามล าดบ ลกจางรฐบาล /รฐวสาหกจ /เอกชน เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 อนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 50.0 เทากน สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มประเภทงานทท าเปนเกษตรกรรมและรบจางมากทสด รองลงมาคาขาย / ธรกจสวนตว และลกจางรฐบาล /รฐวสาหกจ /เอกชน และอนๆ ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มประเภทงานทท าเปนคาขาย / ธรกจสวนตวมากทสด รองลงมารบจาง และเกษตรกรรม ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มประเภทงานทท าเปนเกษตรกรรมมากทสด รองลงมารบจาง และคาขาย / ธรกจสวนตว เทากน (จากตารางท 17) ตารางท 17 แสดงจ านวนและคารอยละของประเภทงานทท าจ าแนกตามกลมอาย

ประเภทงานทท า กลมอาย รวม

89

60-69 ป 70-79 ป 80 ป ขนไป

เกษตรกรรม ท า

8 (66.6)

2 (16.7)

2 (16.7)

12 (100.0)

ไมท า 19

(63.3) 9

(30.0) 2

(6.7) 30

(100.0)

รบจาง ท า

8 (61.5)

4 (30.8)

1 (7.7)

13 (100.0)

ไมท า 19

(65.5) 7

(24.1) 3

(10.3) 29

(100.0)

คาขาย / ธรกจสวนตว

ท า 6

(50.0) 5

(41.7) 1

(8.3) 12

(100.0)

ไมท า 21

(70.0) 6

(20.0) 3

(10.0) 30

(100.0)

ลกจางรฐบาล /รฐวสาหกจ /เอกชน ท า

1 (100.0)

0 (.0)

0 (.0)

1 (100.0)

ไมท า 26

(63.4) 11

(26.8) 4

(9.8) 41

(100.0)

อนๆ ท า

1 (50.0)

1 (50.0)

0 (.0)

2 (100.0)

ไมท า 26

(65.0) 10

(25.0) 4

(10.0) 40

(100.0)

ลกษณะการมรายไดจ าแนกตามกลมอาย

การท างาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 61.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 31.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 7.3 ตามล าดบ เงนบ าเหนจ / บ านาญ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 44.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 22.3 ตามล าดบ เบยยงชพจากทางราชการ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 54.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.6 ตามล าดบ

90

ดอกเบยเงนออม /เงนออม /ทรพยสน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 42.9 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 7.1 ตามล าดบ คสมรส สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 48.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 37.9 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 13.8 ตามล าดบ บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 42.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 24.3 ตามล าดบ พอ / แม แหลงรายไดของผสงอายเพอความเปนอยทเหมาะสมน ไมมในผสงอายทกชวงวย พ /นอง/ญาต สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 50.0 เทากน อนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 57.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.3 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป ลกษณะการมรายไดเปนการท างานมากทสด รองลงมาเปนเบยยงชพจากทางราชการ และคสมรส บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) เทากน ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป ลกษณะการมรายไดเปนการท างานมากทสด รองลงมาเปนเบยยงชพจากทางราชการ และคสมรส บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) เทากน ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป ลกษณะการมรายไดเปนบตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) มากทสด รองลงมาเปนเบยยงชพจากทางราชการ และคสมรส ตามล าดบ (จากตารางท 18) ตารางท 18 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะการมรายไดจ าแนกตามกลมอาย

การมรายได กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

การท างาน เลอก

25 (61.0)

13 (31.7)

3 (7.3)

41 (100.0)

ไมเลอก 27

(42.9) 23

(36.5) 13

(20.6) 63

(100.0)

เงนบ าเหนจ / บ านาญ เลอก 4

(44.4) 3

(33.3) 2

(22.3) 9

(100.0)

91

การมรายได กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

ไมเลอก 48

(50.5) 33

(34.7) 14

(14.8) 95

(100.0)

เบยยงชพจากทางราชการ เลอก

23 (54.8)

12 (28.6)

7 (16.6)

42 (100.0)

ไมเลอก 29

(46.8) 24

(38.7) 9

(14.5) 62

(100.0)

ดอก เบ ย เ ง น ออม / เ ง น ออม /ทรพยสน

เลอก 6

(42.9) 7

(50.0) 1

(7.1) 14

(100.0)

ไมเลอก 46

(51.1) 29

(32.2) 15

(16.7) 90

(100.0)

คสมรส เลอก

14 (48.3)

11 (37.9)

4 (13.8)

29 (100.0)

ไมเลอก 38

(50.7) 25

(33.3) 12

(16.0) 75

(100.0)

บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเล ยง บตรบญธรรม)

เลอก 14

(42.4) 11

(33.3) 8

(24.3) 33

(100.0)

ไมเลอก 38

(53.5) 25

(35.2) 8

(11.3) 71

(100.0)

พอ / แม เลอก 0 0 0 0

ไมเลอก 52

(50.0) 36

(34.6) 16

(15.4) 104

(100.0)

พ /นอง/ญาต เลอก

3 (50.0)

3 (50.0)

0 (.0)

6 (100.0)

ไมเลอก 49

(50.0) 33

(33.7) 16

(16.3) 98

(100.0)

อนๆ เลอก

4 (57.1)

2 (28.6)

1 (14.3)

7 (100.0)

ไมเลอก 48

(49.5) 34

(35.1) 15

(15.4) 97

(100.0)

92

แหลงรายไดจ าแนกตามกลมอาย

แหลงรายได เงนถอเปนหนงในปจจย 4 และเปนปจจยส าคญในการด ารงชพ ส าหรบผสงอายซงมจ านวนมากทไมสามารถประกอบอาชพเพอใหไดมาซงเงนและคาตอบแทน แตในการด ารงชพจ าเปนตองใชเงนในการแลกเปลยนสงของเครองใช ยารกษาโรค และอนๆ อกมากมาย แหลงรายไดของผสงอายในแตละคนจงจ าเปนตองมเพอความเปนอยทเหมาะสม จากผลการศกษาพบวา การท างาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 57.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.2 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 6.4 ตามล าดบ เงนบ าเหนจ / บ านาญ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 66.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.7 เทากน ตามล าดบ เบยยงชพจากทางราชการ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 44.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 22.3 ตามล าดบ ดอกเบยเงนออม /เงนออม /ทรพยสน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 16.7 ตามล าดบ คสมรส สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 70.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 20.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.0 ตามล าดบ บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) สวนใหญเปนกลมผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 40.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 35.0 และผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 25.0 ตามล าดบ พอ / แม แหลงรายไดของผสงอายเพอความเปนอยทเหมาะสมน ไมมในผสงอายทกชวงวย พ /นอง/ญาต เปนกลมผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 100.0 อนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 60.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 40.0 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มแหลงรายไดเปนการท างานมากทสด รองลงมาเปนคสมรส บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) เทากน และเงนบ าเหนจ / บ านาญ ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มแหลงรายไดเปนการท างานมากทสด รองลงมาเปนบตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) และเบยยงชพจากทางราชการ ตามล าดบ

93

- ผสงอาย 80 ปขนไป มแหลงรายไดเปนบตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม)มากทสด รองลงมาเปนการท างาน และเบยยงชพจากทางราชการ ตามล าดบ (จากตารางท 19) ตารางท 19 แสดงจ านวนและคารอยละของแหลงรายไดจ าแนกตามกลมอาย

แหลงรายได กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

การท างาน 27

(57.4) 17

(36.2) 3

(6.4) 47

(100.0)

เงนบ าเหนจ / บ านาญ 4

(66.6) 1

(16.7) 1

(16.7) 6

(100.0)

เบยยงชพจากทางราชการ 3

(33.3) 4

(44.4) 2

(22.3) 9

(100.0)

ดอกเบยเงนออม /เงนออม /ทรพยสน 2

(33.3) 3

(50.0) 1

(16.7) 6

(100.0)

คสมรส 7

(70.0) 2

(20.0) 1

(10.0) 10

(100.0) บตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม)

7 (35.0)

5 (25.0)

8 (40.0)

20 (100.0)

พอ / แม 0 0 0 0

พ /นอง/ญาต 0

(.0) 1

(100.0) 0

(.0) 1

(100.0)

อนๆ 2

(40.0) 3

(60.0) 0

(.0) 5

(100.0) การมเงนออมจ าแนกตามกลมอาย ผสงอายสวนใหญมความเสยงทจะตองประสบปญหาเกยวกบชวตความเปนอย ซงเกดจากการทผสงอายสวนใหญของประเทศไทยไมมการเตรยมความพรอมส าหรบวยเกษยณ ท าใหไมมความมนคงทางการเงนเพยงพอทจะเลยงตวเองไดอยางมคณภาพ ซงพบวาปญหาใหมของผ สงอายไทยคอ การไมมเงนออมอนาคตของผสงอายไทย จากปญหาการไมมเงนออมหรอมเงนออมนอย ท าใหผสงอายสวนใหญกวารอยละ 40.1 ตองพงพงและอาศยเงนจากลกเปนรายไดหลก แตปญหาคอรายไดจากลกหนเปนแหลงรายไดทไมยงยนในสงคมสงวยของประเทศไทย เนองจากปญหาปจจบนคนวยแรงงานของประเทศไทยมสดสวนนอยลง

94

เรอยๆ จากภาวการณเกดทต าลง ตรงกนขามกบผสงอายทมสดสวนเพมขนเรอยๆ จงท าใหคนวยแรงงานมภาระหนกขนในการดแลผสงอาย (http://www.dailynews.co.th/bangkok/230189) จากผลการศกษาพบวา การมเงนออมจ าแนกตามกลมอาย โดยกลมอาย 60-69 ป มเงนออมมากทสด คดเปนรอยละ 57.4 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 25.5 และกลมอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 17.1 ตามล าดบ (จากตารางท 20) ตารางท 20 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามการมเงนออม

กลมอาย การมเงนออม

ม ไมม

60-69 ป 27 25

(57.4) (43.9)

70-79 ป 12 24

(25.5) (42.1)

80 ปขนไป 8 8

(17.1) (14.0)

รวม 47 57

(100.0) (100.0)

รปแบบการออมจ าแนกตามกลมอาย

เงนสด /เงนฝาก สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 48.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 18.6 ตามล าดบ ทอง /อญมณ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 66.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 ตามล าดบ พนธบตรรฐบาล /หนก /หนสามญ เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 หนสหกรณ เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 กองทนรวม /กองทนระยะยาว ไมมรปแบบการออมนในผสงอายทกชวงวย ประกนชวต สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 62.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 25.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 12.5 ตามล าดบ สลากออมทรพย /สลากออมสน /สลาก ธ.ก.ส สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 57.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.3 ตามล าดบ

95

สจจะออมทรพย /สจจะวนละบาท สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 64.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 7.1 ตามล าดบ สงหารมทรพย /อสงหารมทรพย(เชน บาน ทดน หองชด บานเชา) เปนกลมผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 100.0 เงนฌาปนกจสงเคราะห สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 90.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 10.0 ตามล าดบ อนๆ เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป มรปแบบการออมเปนเงนสด /เงนฝากมากทสด รองลงมาเปนประกนชวต และสจจะออมทรพย /สจจะวนละบาท เงนฌาปนกจสงเคราะห ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มรปแบบการออมเปนเงนสด /เงนฝากมากทสด รองลงมาเปนประกนชวต สจจะออมทรพย /สจจะวนละบาท และสลากออมทรพย /สลากออมสน /สลาก ธ.ก.ส ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มรปแบบการออมเปนเงนสด /เงนฝากมากทสด รองลงมาเปนประกนชวต และสลากออมทรพย /สลากออมสน /สลาก ธ.ก.ส สจจะออมทรพย /สจจะวนละบาท สงหารมทรพย /อสงหารมทรพย(เชน บาน ทดน หองชด บานเชา) ตามล าดบ (จากตารางท 21) ตารางท 21 แสดงจ านวนและคารอยละของรปแบบการออมจ าแนกตามกลมอาย

รปแบบการออม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

เงนสด /เงนฝาก เลอก

13 (48.1)

9 (33.3)

5 (18.6)

27 (100.0)

ไมเลอก 20

(77.0) 3

(11.5) 3

(11.5) 26

(100.0)

ทอง /อญมณ เลอก

2 (66.7)

1 (33.3)

0 (.0)

3 (100.0)

ไมเลอก 31

(62.0) 11

(22.0) 8

(16.0) 50

(100.0)

พนธบตรรฐบาล /หนก /หนสามญ เลอก 2

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 2

(100.0)

96

รปแบบการออม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

ไมเลอก 31

(60.8) 12

(23.5) 8

(15.7) 51

(100.0)

หนสหกรณ

เลอก 1

(100.0) 0

(.0) 0

(.0) 1

(100.0)

ไมเลอก 32

(61.5) 12

(23.1) 8

(15.4) 52

(100.0)

กองทนรวม /กองทนระยะยาว เลอก 0 0 0 0

ไมเลอก 33

(62.3) 12

(22.6) 8

(15.1) 53

(100.0)

ประกนชวต เลอก

10 (62.5)

4 (25.0)

2 (12.5)

16 (100.0)

ไมเลอก 23

(62.2) 8

(21.6) 6

(16.2) 37

(100.0)

สลากออมทรพย /สลากออมสน /สลาก ธ.ก.ส

เลอก 4

(57.1) 2

(28.6) 1

(14.3) 7

(100.0)

ไมเลอก 29

(63.0) 10

(21.7) 7

(15.3) 46

(100.0)

สจจะออมทรพย /สจจะวนละบาท เลอก

9 (64.3)

4 (28.6)

1 (7.1)

14 (100.0)

ไมเลอก 24

(61.5) 8

(20.5) 7

(18.0) 39

(100.0)

สงหารมทรพย /อสงหารมทรพย(เชน บาน ทดน หองชด บานเชา)

เลอก 0

(.0) 0

(.0) 1

(100.0) 1

(100.0)

ไมเลอก 33

(63.5) 12

(23.1) 7

(13.4) 52

(100.0)

เงนฌาปนกจสงเคราะห เลอก

9 (90.0)

1 (10.0)

0 (.0)

10 (100.0)

ไมเลอก 24 11 8 43

97

รปแบบการออม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

(55.8) (25.6) (18.6) (100.0)

อนๆ เลอก

1 (100.0)

0 (.0)

0 (.0)

1 (100.0)

ไมเลอก 32

(61.5) 12

(23.1) 8

(15.4) 52

(100.0)

การท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวนจ าแนกตามกลมอาย

กจกรรมส าหรบผสงอาย การท ากจกรรมเปนสงจ าเปนส าหรบมนษยทกเพศทกวย กจกรรม

ส าหรบผสงอายโดยทวไปสวนใหญเปนกจกรรมทไมมเปาหมายหรอเปนลกษณะกจกรรมทางสงคมมากกวาเปน

กจกรรมทกอใหเกดผลผลต การสนบสนนใหผสงอายไดมการเขารวมกจกรรม หรอใหผสงอายไดท ากจกรรม

เปนสงหนงซงสามารถทจะชวยใหผสงอายมสขภาพกายและใจทด ถาบคคลประสบความส าเรจในการท า

กจกรรมใดกจกรรมหนง จะท าใหบคคลนนรบรความสามารถของตนเองและสงผลโดยตรงตอการนบถอของ

ตนเอง การเขารวมกจกรรมทางสงคมกเปนองคประกอบหนงทท าใหผสงอายประสบความส าเรจในชวตเพอให

ผสงอายไดอยในสงคมอยางมคณคาและมความสข จากผลการศกษาพบวา

เลยงหลาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 37.5 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.4 ตามล าดบ ดโทรทศน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 44.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 40.5 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.9 ตามล าดบ พบปะเพอนฝง สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 43.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 36.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 20.0 ตามล าดบ รวมกจกรรมทางศาสนา สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 57.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.3 ตามล าดบ ออกก าลงกาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 44.9 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 36.7 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 18.4 ตามล าดบ ปลกตนไม /ท าสวน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 55.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 25.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 19.2 ตามล าดบ

98

งานประดษฐ /งานฝมอ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 60.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 40.0 ตามล าดบ อนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60 -69 ป คดเปนรอยละ 66.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 22.2 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.1 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป ท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน เปนการดโทรทศนมากทสด รองลงมาเปนการปลกตนไม /ท าสวน และการพบปะเพอนฝง ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป ท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน เปนการดโทรทศนมากทสด รองลงมาเปนการพบปะเพอนฝง และการออกก าลงกาย ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป ท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน เปนการดโทรทศน และการพบปะเพอนฝงมากทสด รองลงมาเปนการปลกตนไม /ท าสวน และการออกก าลงกาย ตามล าดบ (จากตาราง ท 22) ตารางท 22 แสดงจ านวนและคารอยละของการท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวนจ าแนกตามกลมอาย

กจกรรมทท า กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

เลยงหลาน ท า

17 (53.1)

12 (37.5)

3 (9.4)

32 (100.0)

ไมท า 34

(47.9) 24

(33.8) 13

(18.3) 71

(100.0)

ดโทรทศน ท า

33 (44.6)

30 (40.5)

11 (14.9)

74 (100.0)

ไมท า 19

(63.3) 6

(20.0) 5

(16.7) 30

(100.0)

99

กจกรรมทท า กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

พบปะเพอนฝง ท า

20 (36.4)

24 (43.6)

11 (20.0)

55 (100.0)

ไมท า 32

(65.3) 12

(24.5) 5

(10.2) 49

(100.0)

รวมกจกรรมทางศาสนา ท า

16 (57.1)

8 (28.6)

4 (14.3)

28 (100.0)

ไมท า 36

(47.4) 28

(36.8) 12

(15.8) 76

(100.0)

ออกก าลงกาย ท า

18 (36.7)

22 (44.9)

9 (18.4)

49 (100.0)

ไมท า 34

(61.8) 14

(25.5) 7

(12.7) 55

(100.0)

ปลกตนไม /ท าสวน ท า

29 (55.8)

13 (25.0)

10 (19.2)

52 (100.0)

ไมท า 23

(44.2) 23

(44.2) 6

(11.6) 52

(100.0)

งานประดษฐ /งานฝมอ ท า

3 (60.0)

2 (40.0)

0 (.0)

5 (100.0)

ไมท า 49

(49.5) 34

(34.3) 16

(16.2) 99

(100.0)

อนๆ ท า

6 (66.7)

2 (22.2)

1 (11.1)

9 (100.0)

ไมท า 46

(48.4) 34

(35.8) 15

(15.8) 95

(100.0) การเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคมจ าแนกตามกลมอาย การรวมกลมของผสงอาย ผสงอายยงมความตองการทจะท าใหชวตของตนมความสดชนมชวตชวาและมประโยชนมากขน เชน การพบปะพดคยกนในผสงอายดวยกน การท าสวน ปลกตนไม และการท างานอดเรกตางๆ ผสงอายสวนใหญมความตองการทจะใชเวลาทเหลออย มชวตตนรวมกบบคคลกลมตางๆ ของสงคม โดยเฉพาะอยางยงในครอบครวของตนเอง มผสงอายจ านวนไมนอยทท าหนาทเลยงดหลานและคอย

100

ใหค าแนะน า ตลอดจนชวยเหลอเมอครอบครวตนประสบปญหาในดานตางๆ นอกจากนน ยงมผสงอายบางกลมทมความคดทจะอทศตนใหเปนประโยชนตอชมชนและสงคมของตนเองดวย จากผลการศกษาพบวา การเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคม จ าแนกตามกลมอาย โดยกลมอาย 60-69 ป มการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคมมากทสด คดเปนรอยละ 66.7 รองลงมา กลมอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 23.8 และกลมอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.5 ตามล าดบ (จากตารางท 23) ตารางท 23 แสดงจ านวนและคารอยละของกลมอายจ าแนกตามการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคม

กลมอาย การเปนสมาชกกลม/ชมรม/สมาคม เปน ไมเปน

60-69 ป 28 24

(66.7) (38.7)

70-79 ป 10 26

(23.8) (41.9)

80 ปขนไป 4 12

(9.5) (19.4)

รวม 42 62

(100.0) (100.0)

สาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชกจ าแนกตามกลมอาย

สนเปลองคาใชจาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 25.0 เทากน ตามล าดบ ไมมเวลา สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 42.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 23.8 ตามล าดบ สภาพรางกายไมแขงแรง สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 42.9 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 28.6 เทากน ตามล าดบ ไมสนใจเขารวม สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 55.6 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 22.2 เทากน ตามล าดบ อนๆ เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 สรป

101

- ผสงอาย ชวง 60-69 ป มสาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชกเปนไมสนใจเขารวมมากทสด รองลงมาเปนไมมเวลา และสนเปลองคาใชจาย สภาพรางกายไมแขงแรง อนๆ ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป มสาเหตการไมเขารวมการสมาชกเปนไมมเวลามากทสด รองลงมาเปนสนเปลองคาใชจาย และไมสนใจเขารวม ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป มสาเหตการไมเขารวมการสมาชกเปนไมมเวลามากทสด รองลงมาเปนไมสนใจเขารวม และสนเปลองคาใชจาย ตามล าดบ (จากตารางท 24) ตารางท 24 แสดงจ านวนและคารอยละของสาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชกจ าแนกตามกลมอาย

การไมเขารวมเปนสมาชก กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

สนเปลองคาใชจาย เลอก

3 (25.0)

6 (50.0)

3 (25.0)

12 (100.0)

ไมเลอก 35

(56.5) 18

(29.0) 9

(14.5) 62

(100.0)

ไมมเวลา เลอก

7 (33.3)

9 (42.9)

5 (23.8)

21 (100.0)

ไมเลอก 31

(58.5) 15

(28.3) 7

(13.2) 53

(100.0)

สภาพรางกายไมแขงแรง เลอก

3 (42.8)

2 (28.6)

2 (28.6)

7 (100.0)

ไมเลอก 35

(52.2) 22

(32.8) 10

(15.0) 67

(100.0)

ไมสนใจเขารวม เลอก

10 (55.6)

4 (22.2)

4 (22.2)

18 (100.0)

ไมเลอก 28

(50.0) 20

(35.7) 8

(14.3) 56

(100.0)

อนๆ เลอก

3 (100.0)

0 (.0)

0 (.0)

3 (100.0)

ไมเลอก 35

(49.3) 24

(33.8) 12

(16.9) 71

(100.0)

102

การเขาเปนสมาชกกลม /ชมรมจ าแนกตามกลมอาย

กลม /ชมรมผสงอาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 65.2 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 26.1 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 8.7 ตามล าดบ กลมฌาปนกจสงเคราะห สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 64.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 21.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.3 ตามล าดบ กลมอาชพ เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 กลมแมบาน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 80.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 20.0 ตามล าดบ กลมสหกรณ /กลมออมทรพย /กองทนสวสดการ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 80.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.0 เทากน ตามล าดบ กลมอาสาสมคร การเขาเปนสมาชกกลม / ชมรมนไมมในทกชวงวย อนๆ เปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 100.0 สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป การเขาเปนสมาชกกลม /ชมรมเปนกลมฌาปนกจสงเคราะหมากทสด รองลงมาเปนกลม /ชมรมผสงอาย และกลมสหกรณ /กลมออมทรพย /กองทนสวสดการตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป การเขาเปนสมาชกกลม /ชมรมเปน กลม /ชมรมผสงอาย และกลมฌาปนกจสงเคราะหมากทสด รองลงมาเปนกลมแมบาน กลมสหกรณ /กลมออมทรพย /กองทนสวสดการ ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป การเขาเปนสมาชกกลม /ชมรมเปนกลมฌาปนกจสงเคราะหมากทสด รองลงมาเปนกลม /ชมรมผสงอาย และกลมสหกรณ /กลมออมทรพย /กองทนสวสดการตามล าดบ (จากตารางท 25) ตารางท 25 แสดงจ านวนและคารอยละของการเขาเปนสมาชกกลม /ชมรม จ าแนกตามกลมอาย

การเขาเปนสมาชกกลม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

กลม /ชมรมผสงอาย เปน 15 6 2 23

103

การเขาเปนสมาชกกลม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

(65.2) (26.1) (8.7) (100.0)

ไมเปน 14

(70.0) 4

(20.0) 2

(10.0) 20

(100.0)

กลมฌาปนกจสงเคราะห เปน

18 (64.3)

6 (21.4)

4 (14.3)

28 (100.0)

ไมเปน 11

(73.3) 4

(26.7) 0

(.0) 15

(100.0)

กลมอาชพ เปน

2 (100.0)

0 (.0)

0 (.0)

2 (100.0)

ไมเปน 27

(65.9) 10

(24.4) 4

(9.7) 41

(100.0)

กลมแมบาน เปน

4 (80.0)

1 (20.0)

0 (.0)

5 (100.0)

ไมเปน 25

(65.8) 9

(23.7) 4

(10.5) 38

(100.0)

กลมสหกรณ /กลมออมทรพย /กองทนสวสดการ

เปน 8

(80.0) 1

(10.0) 1

(10.0) 10

(100.0)

ไมเปน 21

(63.6) 9

(27.3) 3

(9.1) 33

(100.0)

กลมอาสาสมคร เปน 0 0 0 0

ไมเปน 29

(67.4) 10

(23.3) 4

(9.3) 43

(100.0)

อนๆ เปน

1 (100.0)

0 (.0)

0 (.0)

1 (100.0)

ไมเปน 28

(66.7) 10

(23.8) 4

(9.5) 42

(100.0) การรบรการบรการทางสงคมจ าแนกตามกลมอาย

104

ประเดนการรบรการบรการเปนเรองทส าคญทหนวยงานเกยวของควรตระหนก และให

ความส าคญ เพราะการรบรเปนสวนหนงของผลส าเรจในการด าเนนการจดบรการตางๆ เพราะหากจดแลว

กลมเปาหมายขาดการรบรการด าเนนนนกสญเปลา จากผลการศกษาพบวา

โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 54.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.5 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.7 ตามล าดบ ผสงอายจะไดรบการลดหยอนคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 38.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.7 ตามล าดบ ผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 49.4 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 37.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 13.6 ตามล าดบ มกองทนผสงอายเพอการประกอบอาชพ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 54.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 34.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.5 ตามล าดบ ผสงอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผสงอาย หรอการรวมกลมพฒนาชมชน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 34.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 12.5 ตามล าดบ รฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผสงอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 54.0 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.5 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.5 ตามล าดบ ยกเวนคาธรรมเนยม /ลดคาเขาชมสถานททองเทยวบางแหง เชน อทยาน พพธภณฑ สวนสตว เปนตน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 54.2 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 39.0 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 6.8 ตามล าดบ ผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.2 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 37.1 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.7 ตามล าดบ ผสงอายทไดรบอนตรายจากการทารณกรรมหรอถกแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทงจะไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 54.1รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 36.1 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 9.8 ตามล าดบ

105

สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป การรบรการบรการทางสงคมเปนผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด รองลงมาเปนโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย ผสงอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผสงอาย หรอการรวมกลมพฒนาชมชน รฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผสงอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ และมกองทนผสงอายเพอการประกอบอาชพ ผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน ผสงอายทไดรบอนตรายจากการทารณกรรมหรอถกแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทงจะไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป การรบรการบรการทางสงคมเปนผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด รองลงมาเปนผสงอายจะไดรบการลดหยอนคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม รฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผสงอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ ยกเวนคาธรรมเนยม /ลดคาเขาชมสถานททองเทยวบางแหง เชน อทยาน พพธภณฑ สวนสตว เปนตน ผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน และโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย ผสงอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผสงอาย หรอการรวมกลมพฒนาชมชน ผสงอายทไดรบอนตรายจากการทารณกรรมหรอถกแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทงจะไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป การรบรการบรการทางสงคมเปนผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด รองลงมาผสงอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผสงอาย หรอการรวมกลมพฒนาชมชน และผสงอายจะไดรบการลดหยอนคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม มกองทนผสงอายเพอการประกอบอาชพ ตามล าดบ (จากตารางท 26) ตารางท 26 แสดงจ านวนและคารอยละของการรบรการบรการทางสงคมจ าแนกตามกลมอาย

บรการทางสงคม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

โ ร ง พ ย า บ า ล ส ง ก ด ก ร ะ ท ร ว งสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย

ร 34

(54.8) 22

(35.5) 6

(9.7) 62

(100.0)

ไมร 18

(42.9) 14

(33.3) 10

(23.8) 42

(100.0) ผส งอายจะไดรบการลดหยอนคาโ ด ยส า ร ย านพาหนะตามคว า ม

ร 30

(50.0) 23

(38.3) 7

(11.7) 60

(100.0)

106

บรการทางสงคม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

เหมาะสม ไมร

22 (50.0)

13 (29.5)

9 (20.5)

44 (100.0)

ผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพ

ร 40

(49.4) 30

(37.0) 11

(13.6) 81

(100.0)

ไมร 12

(52.2) 6

(26.1) 5

(21.7) 23

(100.0)

มกองทนผสงอายเพอการประกอบอาชพ

ร 33

(54.1) 21

(34.4) 7

(11.5) 61

(100.0)

ไมร 19

(44.2) 15

(34.9) 9

(20.9) 43

(100.0) ผส งอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผส งอาย หรอการรวมกล มพฒนาชมชน

ร 34

(53.1) 22

(34.4) 8

(12.5) 64

(100.0)

ไมร 18

(45.0) 14

(35.0) 8

(20.0) 40

(100.0)

รฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผส งอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ

ร 34

(54.0) 23

(36.5) 6

(9.5) 63

(100.0)

ไมร 18

(43.9) 13

(31.7) 10

(24.4) 41

(100.0)

ยกเวนคาธรรมเนยม /ลดคาเขาชมสถานท ท อ ง เท ย วบา งแห ง เ ช น อทยาน พพธภณฑ สวนสตว เปนตน

ร 32

(54.2) 23

(39.0) 4

(6.8) 59

(100.0)

ไมร 20

(44.4) 13

(28.9) 12

(26.7) 45

(100.0)

ผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน

ร 33

(53.2) 23

(37.1) 6

(9.7) 62

(100.0)

ไมร 19

(45.2) 13

(31.0) 10

(23.8) 42

(100.0) ผส งอายท ไดรบ อนตรายจากการท า ร ณ ก ร ร ม ห ร อ ถ ก แ ส ว ง ห า

ร 33

(54.1) 22

(36.1) 6

(9.8) 61

(100.0)

107

บรการทางสงคม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

ผลประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทงจะไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ

ไมร 19

(44.2) 14

(32.6) 10

(23.2) 43

(100.0)

ลกษณะการใชบรการทางสงคมจ าแนกตามกลมอาย

โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 56.2 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 28.1 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 15.7 ตามล าดบ ผสงอายจะไดรบการลดหยอนคาโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 44.1 รองลงมา ผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 12.0 ตามล าดบ ผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 53.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 32.8 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 14.1 ตามล าดบ มกองทนผสงอายเพอการประกอบอาชพ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 54.5 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 40.9 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 4.6 ตามล าดบ ผสงอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผสงอาย หรอการรวมกลมพฒนาชมชน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 61.1 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 33.3 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 5.6 ตามล าดบ รฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผสงอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 57.8 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 35.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 6.6 ตามล าดบ ยกเวนคาธรรมเนยม /ลดคาเขาชมสถานททองเทยวบางแหง เชน อทยาน พพธภณฑ สวนสตว เปนตน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 70-79 ป คดเปนรอยละ 51.7 รองลงมา ผสงอาย ชวง 60-69 ป คดเปนรอยละ 41.4 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 6.9 ตามล าดบ ผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป คดเปนรอยละ 58.3 รองลงมา ผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 30.6 และผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.1 ตามล าดบ

108

ผสงอายทไดรบอนตรายจากการทารณกรรมหรอถกแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทงจะไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ สวนใหญเปนกลมผสงอาย 60-69 ป และผสงอาย ชวง 70-79 ป คดเปนรอยละ 44.4 รองลงมาผสงอาย 80 ปขนไป คดเปนรอยละ 11.2 ตามล าดบ สรป - ผสงอาย ชวง 60-69 ป ลกษณะการใชบรการทางสงคมผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด รองลงมาเปนรฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผสงอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ และผสงอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผสงอาย หรอการรวมกลมพฒนาชมชน ตามล าดบ - ผสงอาย ชวง 70-79 ป ลกษณะการใชบรการทางสงคมผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด รองลงมาเปนรฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผสงอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ และยกเวนคาธรรมเนยม /ลดคาเขาชมสถานททองเทยวบางแหง เชน อทยาน พพธภณฑ สวนสตว เปนตน ตามล าดบ - ผสงอาย 80 ปขนไป ลกษณะการใชบรการทางสงคมผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด รองลงมาเปนโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย และผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน ตามล าดบ (จากตารางท 27) ตารางท 27 แสดงจ านวนและคารอยละของลกษณะการใชบรการทางสงคมจ าแนกตามกลมอาย

บรการทางสงคม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

โ ร ง พ ย า บ า ล ส ง ก ด ก ร ะ ท ร ว งสาธารณสขตองมการจดชองทางพเศษใหผสงอาย

เคยใช 18

(56.2) 9

(28.1) 5

(15.7) 32

(100.0) ไมเคย

ใช 16

(53.3) 13

(43.3) 1

(3.4) 30

(100.0)

ผส งอายจะไดรบการลดหยอนคาโ ด ยส า ร ย านพาหนะตามคว ามเหมาะสม

เคยใช 11

(44.0) 11

(44.0) 3

(12.0) 25

(100.0) ไมเคย

ใช 19

(54.3) 12

(34.3) 4

(11.4) 35

(100.0)

ผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพ

เคยใช 34

(53.1) 21

(32.8) 9

(14.1) 64

(100.0) ไมเคย 7 10 2 19

109

บรการทางสงคม กลมอาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป

80 ป ขนไป

ใช (36.8) (52.6) (10.6) (100.0)

มกองทนผสงอายเพอการประกอบอาชพ

เคยใช 9

(40.9) 12

(54.5) 1

(4.6) 22

(100.0) ไมเคย

ใช 24

(63.2) 8

(21.1) 6

(15.8) 38

(100.0) ผส งอายสามารถเขารวมกจกรรมชมชนและสงคมได เชน เปนสมาชกชมรมผส งอาย หรอการรวมกล มพฒนาชมชน

เคยใช 22

(61.1) 12

(33.3) 2

(5.6) 36

(100.0) ไมเคย

ใช 12

(42.9) 10

(35.7) 6

(21.5) 28

(100.0) รฐบาลจะตองอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกผส งอายในอาคารสถานทหรอบรการสาธารณะอนๆ

เคยใช 26

(57.8) 16

(35.6) 3

(6.6) 45

(100.0) ไมเคย

ใช 8

(44.4) 7

(38.9) 3

(16.7) 18

(100.0)

ยกเวนคาธรรมเนยม /ลดคาเขาชมสถานท ท อ ง เท ย วบา งแห ง เ ช น อทยาน พพธภณฑ สวนสตว เปนตน

เคยใช 12

(41.4) 15

(51.7) 2

(6.9) 29

(100.0) ไมเคย

ใช 20

(69.0) 7

(24.1) 2

(6.9) 29

(100.0)

ผสงอายทมปญหาเรองอาหาร ทพกอาศยและเครองนงหมจะไดรบการชวยเหลอตามความจ าเปน

เคยใช 21

(58.3) 11

(30.6) 4

(11.1) 36

(100.0) ไมเคย

ใช 12

(44.4) 13

(48.1) 2

(7.5) 27

(100.0) ผส งอายท ไดรบ อนตรายจากการท า ร ณ ก ร ร ม ห ร อ ถ ก แ ส ว ง ห าผลประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายหรอถกทอดทงจะไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ

เคยใช 12

(44.4) 12

(44.4) 3

(11.2) 27

(100.0)

ไมเคยใช

21 (63.6)

9 (27.3)

3 (9.1)

33 (100.0)

สวนท 3 ขอมลความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย

110

ส าหรบการจดสวสดการสงคมใหแกผสงอาย สงทควรค านงถง คอ ความตองการของผสงอาย

ทมตอสวสดการดานตางๆ เพอใหการจดสวสดการนนๆ เปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด

จากผลการศกษาพบวา

ความตองการสวสดการดานสขภาพ สวนใหญเปนหนวยบรการดแลสขภาพ เยยมบานและใหความรผสงอายทบานมากทสด มคาเฉลย 3.00 รองลงมา มอาสาสมครดแลผสงอาย (อผส. อสม.) มคาเฉลย 2.97 และโรงพยาบาลทใหบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย มคาเฉลย 2.94 ตามล าดบ (จากตารางท 28) ตารางท 28 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานสขภาพของผสงอาย

ความตองการดานสขภาพ คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน หนวยบรการดแลสขภาพ เยยมบานและใหความรผสงอายทบาน

3.00 0.98

มอาสาสมครดแลผสงอาย (อผส. อสม.) 2.97 0.97 โรงพยาบาลทใหบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย

2.94 0.93

บรการเคลอนยาย/รบ-สงผสงอาย 2.92 0.97 ศนยจดสงผดแลผสงอาย (สงคนมาดแลผสงอายตามบานหรอโรงพยาบาล)

2.87 0.89

มเครองออกก าลงกายทชมชนจดไวให 2.83 0.90 ศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมฝกอาชพผสงอาย (ศนยอเนกประสงคในการท ากจกรรม)

2.61 0.79

บรการดแลชวคราว ดแลในระยะสนแบบพกคางชวคราว เพอชวยเหลอผสงอายทครอบครวไมสามารถดแลไดชวคราว

2.58 0.86

ไดรบค าปรกษาทางสงคมสงเคราะห/จตวทยา (ชวยเหลอ เยยวยาทางจตใจ)

2.56 0.92

ศนยดแลผสงอายเวลากลางวน (Day Care) (ไปเชาเยนกลบ มเจาหนาทดแล)

2.44 0.93

รวม 2.77 0.09

111

ความตองการสวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม สวนใหญเปนการดแลในเรองสงแวดลอมในการด ารงชวต เชน สวนสาธารณะ มลภาวะ ชวอนามย เปนตน มากทสด มคาเฉลย 2.91 รองลงมา การปรบตวสงแวดลอมบรเวณในบาน รอบบาน เชน ไฟฟาสวาง ความสะอาดเรยบรอย มคาเฉลย 2.85 และกจกรรมพฒนาทอยผสงอายโดยชมชนมสวนรวม มคาเฉลย 2.73 ตามล าดบ ตารางท 29 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอมของผสงอาย

ความตองการสวสดการดานทอยอาศย และสภาพแวดลอม

คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน การดแลในเรองสงแวดลอมในการด ารงชวต เชน สวนสาธารณะ มลภาวะ ชวอนามย เปนตน

2.91 0.90

การปรบตวสงแวดลอมบรเวณในบาน รอบบาน เชน ไฟฟาสวาง ความสะอาดเรยบรอย

2.85 0.91

กจกรรมพฒนาทอยผสงอายโดยชมชนมสวนรวม 2.73 0.92 บรการซอมแซมบานพกผสงอาย 2.68 1.08 ทางลาดขน-ลงภายในบาน 2.62 0.88 บรการทพกอาศย/สถานทสงเคราะห 2.34 1.00

รวม 2.69 0.95 ความตองการสวสดการดานการศกษาและการเรยนร สวนใหญเปนการเรยนรจากศนยการเรยนรในชมชน เชน เศรษฐกจพอเพยง การเกษตรอนทรยมากทสด มคาเฉลย 2.63 รองลงมา การจดบรการหองสมดเคลอนท/ทอานหนงสอประจ าหมบาน มคาเฉลย 2.58 และการจดตงศนยถายทอดวฒนธรรมทองถนประจ าต าบล มคาเฉลย 2.55 ตามล าดบ ตารางท 30 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานการศกษาและการเรยนรของผสงอาย

ความตองการดานการศกษาและการเรยนร คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน การเรยนร จ ากศนยการเร ยนร ในชมชน เชน เศรษฐกจพอเพยง การเกษตรอนทรย

2.63 0.99

การจดบรการหองสมดเคลอนท /ท อานหนงสอ 2.58 0.86

112

ความตองการดานการศกษาและการเรยนร คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน ประจ าหมบาน การจดตงศนยถายทอดวฒนธรรมทองถนประจ าต าบล

2.55 0.90

การจดการกจกรรมส าหรบผสงอาย เชน การดแลสขภาพตนเองและผอน การฝกอาชพ

2.53 0.87

สนบสนนใหสงคม/ชมชน เปดโอกาสใหผสงอายเปนครภมปญญา ปราชญชาวบานถายทอดความรสชมชน

2.42 0.87

รวม 2.54 0.90 ความตองการสวสดการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร สวนใหญเปนโทรทศนมากทสด มคาเฉลย 3.00 รองลงมา วทย มคาเฉลย 2.95 และหอกระจายขาว เสยงตามสาย มคาเฉลย 2.92 ตามล าดบ ตารางท 31 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสารของผสงอาย

ความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน โทรทศน 3.00 0.82 วทย 2.95 0.84 หอกระจายขาว เสยงตามสาย 2.92 0.89 หนงสอพมพ/นตยสาร 2.90 0.89 บคคลตางๆ (เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ) 2.86 1.03 แผนพบ/ใบปลว 2.72 0.87 ปายประกาศ/โปสเตอร 2.69 0.93 รถแหประชาสมพนธ 2.65 1.03 อนเตอรเนต/คอมพวเตอร 2.19 1.05 สอออนไลน เชน ไลน เฟสบค 2.19 1.07

113

ความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน รวม 2.71 0.94

ความตองการสวสดการดานรายไดการและออม สวนใหญเปนการจดตงกองทนในชมชนเพอใหการชวยเหลอผสงอายมากทสด มคาเฉลย 2.93 รองลงมา มการแนะน าการบรหารการเงนในครอบครว (จดท าบญช รายรบ – รายจาย) มคาเฉลย 2.63 และจดหาสถานทจ าหนายผลตภณฑจากผสงอาย มคาเฉลย 2.60 ตามล าดบ ตารางท 32 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานรายไดการและออมของผสงอาย

ความตองการดานรายไดการและออม คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน จดตงกองทนในชมชนเพอใหการชวยเหลอผสงอาย 2.93 0.98 มการแนะน าการบรหารการเงนในครอบครว (จดท าบญช รายรบ – รายจาย)

2.63 0.90

จดหาสถานทจ าหนายผลตภณฑจากผสงอาย 2.60 0.93 จดหาแหลงงบประมาณ/เงนทน เพอประกอบอาชพส าหรบผสงอาย

2.58 1.01

มการอบรมใหความรเรองการออม 2.58 0.93 ชมชนหรอภาครฐควรมการอบรมใหความร/พฒนาทกษะดานอาชพ

2.50 0.97

มการจดหางาน/อาชพทเหมาะสมกบผสงอาย 2.49 1.01 รวม 2.62 0.96

ความตองการสวสดการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม สวนใหญเปนกจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมทองถนมากทสด มคาเฉลย 2.90 รองลงมา กจกรรมทางศาสนา/เขาวดปฏบตธรรม มคาเฉลย 2.79 และออกก าลงกายและกฬา มคาเฉลย 2.68 ตามล าดบ ตารางท 33 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคมของผสงอาย

114

ความตองการดานการมสวนรวม กจกรรมทางสงคม

คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน กจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมทองถน 2.90 0.86 กจกรรมทางศาสนา/เขาวดปฏบตธรรม 2.79 0.91 ออกก าลงกายและกฬา 2.68 0.95 การถายทอดความร ประสบการณใหกบชมชน 2.60 0.97 เปนอาสาสมครดแลผสงอายในชมชน 2.57 1.13 กจกรรมการทองเทยวทงในและตางจงหวด 2.54 1.06 เขารวมชมรม/สมาคม/กลมองคกร 2.50 1.03

รวม 2.65 0.99 ความตองการสวสดการดานบรการทางสงคม สวนใหญเปนสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแกผสงอาย เชน ทางเดน หองสขามากทสด มคาเฉลย 3.05 รองลงมา การใหยม สนบสนนกายอปกรณ มคาเฉลย 3.04 และการชวยเหลองานบาน มคาเฉลย 2.81 ตามล าดบ ตารางท 34 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการสวสดการดานบรการทางสงคมของผสงอาย

ความตองการดานบรการทางสงคม คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน สงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแกผสงอาย เชน ทางเดน หองสขา

3.05 0.89

การใหยม สนบสนนกายอปกรณ 3.04 0.84 การชวยเหลองานบาน 2.81 0.90 การอยเปนเพอนพดคย รบฟงปญหา 2.92 0.88 การชวยเหลอผสงอายทไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรมถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมายและการถกทอดทง

2.77 0.90

แนวปฏบต ชองทางการคมครองและพทกษสทธผสงอายตามกฎหมาย

2.86 0.94

รวม 2.91 0.89

115

ความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย การจดบรการสงคม เปนการด าเนนการเพอปองกนและแกไขปญหาสงคมและพฒนาสงคม

รวมทงการสงเสรมความมนคงทางสงคม เพอใหประชาชนสามารถด ารงชวตในสงคมไดในระดบมาตรฐาน โดย

บรการดงกลาวจะตองตอบสนองความตองการพนฐานของประชาชนใหไดรบการพฒนาคณภาพชวตอยาง

ทวถงและเปนธรรม ทงในดานการศกษาทด การมสขภาพอนามย การมทอยอาศย การมงานท า การมรายได

การมสวสดการแรงงาน การมความมนคงทางสงคม การมนนทนาการ และบรการสงคมทวไป โดยระบบการ

จดบรการสงคมตองค านงถงศกดศรความเปนมนษย และสทธทประชาชนตองไดรบ และเขามามสวนรวมใน

ระบบการจดบรการสงคมในทกระดบจาก ผลการศกษาพบวา ความตองการไดรบการจดสวสดการสงคม

ส าหรบผสงอาย มความตองการดานบรการทางสงคมมากทสด มคาเฉลย 2.91 รองลงมามความตองการดาน

สขภาพ มคาเฉลย 2.77 และมความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร มคาเฉลย 2.71 ตามล าดบ

ตารางท 35 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของระดบความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย

ไดรบการจดสวสดการสงคม คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน ความตองการดานบรการทางสงคม 2.91 0.89 ความตองการดานสขภาพ 2.77 0.09 ความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร 2.71 0.94 ความต องการสว สด การด านท อย อ าศ ยและสภาพแวดลอม

2.69 0.95

ความตองการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม 2.65 0.99 ความตองการดานรายไดการและออม 2.62 0.96 ความตองการดานการศกษาและการเรยนร 2.54 0.90

ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพ การด าเนนการวจยดานวธการวจยเชงคณภาพในการวจยครงน คณะผวจยไดด าเนนการวจยโดยใชวธการสนทนากลม การประชมกลมยอยและการสมภาษณเชงลก ในพนทเปาหมายทเปนชมชนเมอง คอ พนทเมองพทยา จงหวดชลบร และชมชนชนบท คอ องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด โดยผใหขอมลหลกไดแก

116

- ตวแทนองคกรปกครองสวนทองถน เชน นายกองคกรปกครองสวนทองถน ปลดองคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทผรบผดชอบงานดานสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย - เจาหนาทผรบผดชอบงานดานสวสดการสงคมส าหรบผสงอายจากสวนราชการในระดบต าบลและระดบอ าเภอ ไดแก เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล เจาหนาทสาธารณสขอ าเภอ ผอ านวยโรงการโรงเรยน หนวยงานสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เปนตน - ผน าชมชนหรอผแทนชมชนทมสวนเกยวของ ไดแก ก านน ผใหญบาน อาสาสมครกลมตางๆ ในชมชน เปนตน - ผทรงคณวฒ ผเชยวชาญ ผมประสบการณดานผสงอายผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของในพนทตอการจดสวสดการแกผสงอายตามชวงวย - ตวแทนผสงอาย โดยผลการศกษาจะน าเสนอขอมลเปน 4 สวน คอ บรบทพนทเปาหมาย สถานการณการจดสวสดการผสงอาย ความตองการสวสดการของผสงอาย และแนวทางการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย 1) บรบทพนท 1.1 พนทเขตเมอง (เมองพทยา จงหวดชลบร) 1.1.2 สภาพทางสงคมในพนทในปจจบน สภาพทางสงคมของพนทในอดต การจดตงเมองพทยาในอดตนน คนในชมชนเปนคนชมชนพนทดงเดมซงมประชากรอยนอย โดยคนในชมชนพนทดงมการรกใครกลมเกลยวกนมาก ดแลกนเหมอนญาตพนอง มการชวยเหลอเกอกลซงกนและกน เชน บางบานในหลายๆ หมบานถามเดกเลกทตองคอยดแล จะฝากดแลลกหลานกน ฝากดแลบาน บางคนฝากทงดแลลกหลานและดแลบานใหกน ฝากซอของ มความสนมสนมกน เปนสงคมทมความโอบออมอาร อยกนอยางมความสขไมระแวงซงกนและกน อกทงพอแมผปกครองมเวลาอบรมเลยงดบตรหลาน ลกหลานมความกตญญ สภาพทางสงคมของพนทในปจจบน เนองจากปจจบนมสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป มประชากรจากตางพนทหลงไหลเขามาเพออยอาศยและท างานเกดเปนประชากรแฝงเปนจ านวนมาก เมอเมองพทยามความเปนสงคมเมองมากขน ความชวยเหลอเกอกลกนมนอยลง เกดการระแวงซงกนและกน มปญหาอาชญากรรมเกดขน การลกเลกขโมยนอย บางบานมการกอก าแพงสงเพอปองกนขโมยไมสามารถสรางปฏสมพนธกบชาวบานภายนอกได ผสงอาย

117

สวนมากจะถกปลอยใหดแลลกหลานและไมออกสงคมและไมรบรถงสงคมภายนอกไมมเวลาดแลซงกนและกน อกทงลกหลานทไปเรยนในทตางๆ รบเอาสงคมวฒนธรรมทไมดกลบมา ซงสงไมดเหลานนเปนรปแบบลกษณะทจ างายเชน วฒนธรรมตางๆ มการเปลยนแปลง การแตงกายทลอแหลม การพดจา การเคารพนบนอมผใหญ โดยทปจจบนเมอผใหญหรอผปกครองพดอะไรลกหลานมกไมคอยเชอฟง กลายเปนวาพอแมหรอผปกครองเองทไมทนสมย ประชากรเมองพทยาดงเดมนนมความรกและดแลถนฐานในชมชน เชน ดแลท าความสะอาด ดแลคนในชมชนดวยกน แตในสวนประชากรแฝงทเพงเขามาอยใหมนน ผใหขอมลมความเหนวา จะไมมความรกถนฐาน เมอเขามาประกอบอาชพเสรจแลวทงปญหาตางๆ และกกลบถนฐานของตนเองไป ซงเกดในลกษณะรปแบบนเปนจ านวนมาก เกดสงคมมการแยงชง วตถเงนทองตองเปนใหญ มการคอรปชน มการซอสทธขายเสยง ปญหายาเสพตด การแยงทรพยสนสมบตโดยคนทอยในชมชนมการเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอม บางกรณผสงอายมทรพยมรดกแบงใหลกหลาน แตตวผสงอายเองกลายเปนไมมทอยและลกหลานไมดแล กรณตวอยาง เชน ผสงอายเกบอพารตเมนทไวโดยการเกบคาเชาเพอรกษาตวเองยามเจบปวย ปรากฏวาทรพยสมบตลกเอาไปขายจนหมด โดยมาเบยดบงอพารตเมนทของผสงอายอก จงมค าแนะน าในเวทวาเวลาโอนทหรอยกทรพยสมบตใหกบลกหลาน ใหเขยนสลกหลงวาการจะไดทรพยสนสมบตนน จะตองดแลจนกวาจะเสยชวต โดยบนทกขอตกลงการท าพนยกรรม และในกรณมทดน 100 ไร พอแมหรอผสงอายแบงทดนใหลกเทากน โดยมขอตกลงแนบทายในโฉนดทดนวา ลกตองจายคาเชาใหกบพอแม คนละ 10 ไร โดยลกตองเปนคนโอนคาเชาให เพอใหพอแมเปนทนเลยงชพจนกวาจะสนชวต โดยททดนทไดแบงใหกบลกไปแลวนน ลกสามารถน าไปขายหรอท าอะไรกได แต 10 ไรนนตองคงอยไวใหกบพอแม ดงนนผสงอายควรมความรเพมเตมเกยวกบกฎหมายทเกยวของกบสทธตางๆ ดวย การคาดการณแนวโนมในอนาคต หากเมองพทยามการเรมการจดการตงแตในวยเดกโดยหลกสตรตองมการเปลยนแปลงใหม เนนการใชชวตความเปนอยในสงคมไทย มประเพณวฒนธรรมทดงาม เพมหลกสตรหนาทพลเมองและศลธรรม พอแมผปกครองควรหนมาสนใจใสใจเดกมากๆ คอยอบรมสงสอน มคณธรรมจรยธรรม ปฏบตตวเปนตวอยางทดใหกบลกหลาน เพอใหลกหลานไดซมซบสวนทดเปนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมตอไป เปนการปพนฐานใหมความเปนมนษยเตมขน มระเบยบวนยรวมทงครทโรงเรยนดวย ตองมนใจ ไมใชเลยงดวยเงนหรอวตถ อกทงจากความคาดหวงของชมชนในอนาคตโดยดแบบอยางบาน วด โรงเรยน (บวร) ซงเปนเรองทส าคญควรเรมจากบานกอนเปนล าดบแรก ถาเรมจากบานมการดแลในครอบครวทด การรวมกลมเพอชวยเหลอซงกนและกน การชวยเหลอดานสงคมในชมชนจะดตามมา มการชวยเหลอเกอกล มความเอออาทรตอกนพฒนาสงคมใหสงขนควบคกบจตใจทดของคนไทย กระทรวงศกษาธการมนโยบายเนนใหเดกทจบประถมศกษาตองอานออกเขยนได แตการจะพฒนาเดกไดดนน ตองมการพฒนาครเปนล าดบแรก เพอใหครทสอนเดกไดนนมประสทธภาพ สามารถสอนเดกใหมความรควบคกบคณธรรม เพอภายภาคหนาเมอเดกโตเปนผใหญ และเปนผสงอายในอนาคตทด

118

อนาคตเมองพทยาควรกลบมาประยกตการด าเนนชวตในสงคมครงทาง คอ ครงทางในสวนของการอนรกษวฒนธรรมประเพณในสงคมไทยทดงาม การชวยเหลอเออเฟอเผอแผรวมกลมกน และอกครงทางคอ รบวฒนธรรมและเทคโนโลย ความทนสมยตอยคโลกาภวตน เพอใหทนสมยตอสภาพสงคมและสงแวดลอมในบานเมอง เปนเมองพทยาทมพรอมในทกดานตอไป ในสวนภาครฐ ราชการ ควรมนโยบายด าเนนการตามแผนงาน รวมถงมการตดตามวดและประเมนผลในโครงการกจกรรมตางๆ เพอใหเกดความชดเจนตอเนองและส าเรจตามเปาหมายในการพฒนาดานผสงอาย 1.1.2 การเคลอนยายของประชากรทงวยเดก แรงงานและผสงอาย

ลกษณะการเคลอนยายของประชากรทงวยเดก แรงงานและผสงอายในพนท เนองจากสภาพสงคมเมองพทยาทเปลยนแปลงไปจากอดต เมองพทยามความเปนสงคมเมองมากขน ประชากรจากตางพนททงคนไทยและชาวตางชาตในหลายวย ทงวยเดกในการเขามาเพอศกษา วยแรงงานเขามาเพอประกอบอาชพหรออยอาศย อกทงรวมไปถงวยผสงอายหลงไหลเขามาเพออยอาศยหรอตามมาอยกบลกหลาน เกดเปนประชากรแฝงในพนทเปนจ านวนมาก ท าใหมปญหาอาชญากรรมเพมมากขน การลกเลกขโมยนอย ผส งอายสวนมากจะถกปลอยใหดแลลกหลานและไมออกสงคม ครอบครวตางไมมเวลาดแลซงกนและกน เกดปญหาความสมพนธของคนในครอบครวปญหาทตามมาคอปญหาคามนษย แรงงานประมงยาเสพตดตามมา

การจดสวสดการใหกบประชากรแฝง เชน โครงการโรงพยาบาล 20,000 เตยง โครงการหมอถงบานเปนตน รวมถงการยายสทธรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉน เพอใหสทธในการรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉนได เพราะถาไมมหลกฐานจะใหการชวยเหลอไมได ซงผสงอายทไมไดยายทะเบยนบานตองมการแนะน าในเรองการยายสทธการรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉน แตควรยายทะเบยนบานมา เพราะจะเกยวเนองในเรองของเบยยงชพผสงอาย 1.2 พนทเขตชนบท (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) 1.2.1 สภาพทางสงคมในพนทในปจจบน สภาพทางสงคมของพนทในอดต

ลกษณะพนทต าบลดานชมพลเปนพนทปาสงวนเกอบทงหมด ประชาชนจากตางถนจาก

หลายพนทเขามาเพอแสวงโชค จนสดทายมาจบจองพนทเพอตงรกรากในบรเวณต าบลดานชมพล โดย

ประชาชนทมาจากตางถนนนมความคด ความเชอ การสอสารและวฒนธรรมทแตกตางกนออกไป

ผสงอายทเขามาอาศยอยในพนทนนานแลว รายชอจะตกหลนเพราะยงไมมการเขาส ารวจ

ขอมลรายชอรวมทงพนฐานของผสงอาย จงท าใหผสงอายไมไดรบสทธสวสดการในดานตางๆ แตเมอน ารายชอ

หรอยายผสงอายใหเขามาอยในทะเบยนบานพนทต าบลดานชมพล ท าใหผสงอายมโอกาสไดรบสทธสวสดการ

ตางๆ ททางรฐบาลก าหนดใหเพมมากขน นอกจากนการจดตงหรอรวมกลมผสงอายเพอท ากจกรรมตางๆ ยงไม

119

คอยม ผสงอายในพนทสวนใหญเมอมอายมากขน บางรายชวยเหลอตนเองไดไมสะดวกหรอชวยเหลอตนเอง

ไมได ไปไหนไมได อยแตภายในบาน แตยงมครอบครวหรอลกหลานคอยชวยเหลอดแลผสงอาย

สภาพทางสงคมของพนทในปจจบน

ปจจบนสถานะทางสงคมในพนทต าบลดานชมพลมแนวโนมในทางทดขน ประชาชนทมาจาก

หลากหลายพนท จบคเชอมโยงกลมในครอบครว มการท าความรจกกนมากขน จากครอบครอบครวทไมรจก

กน มาแตงงานมคชวตและมลกหลานรวมเปนครอบครวเดยวกน ซงสภาพสงคมสวนใหญในพนทจะอยใน

ลกษณะเครอญาต โดยปจจบนมความเชอ ประเพณวฒนธรรมมความหลากหลายทแตกตางกน ท าใหสงคม

เปลยนแปลงไปคนทมาจากตางพนทมความกลมกลนกบคนในชมชนดงเดม จงไมท าใหเกดปญหาตามมา คนใน

ชมชนรวบานอยตดกน ยงมการเออเฟอเผอแผกน เอออาทรตอกน ฝากดแลบาน ลกหลาน หรอแมกระทงสตว

เลยง วฒนธรรมประเพณถกกลมกลนยงไมเปลยนแปลงไปมากนก

สภาวะทางเศรษฐกจของพนทต าบลดานชมพล โดยผทอยในพนทต าบลดานชมพลสวนใหญม

อาชพรบจาง หรอท าการเกษตร หากมเศรษฐกจทด มพชทางเศรษฐกจ หรอรายไดจากเกษตรกรรมมแนวโนม

ทด เชน ยางพารา ผลไม จะท าใหประชาชนในพนทต าบลดานชมพลอยในพนทท าการเกษตรมากขน แตถา

แนวโนมทางเศรษฐกจไมเอออ านวยตอการท าการเกษตร ผลตภณฑหรอผลไมทางการเกษตรมราคาตกต า

ประชากรวยแรงงานทมเวลาจะออกไปท างานในตางพนทเพอหารายไดใหกบครอบครวโดยผสงอายจะมหนาท

ดแลลกหลานอยทบาน จงท าใหมผสงอายสวนหนงถกทอดทง แตยงมอกสวนหนงไดรบการดแลจากครอบครว

ในสวนการเลยงชพของผสงอาย ในเรองการกนการอยและการใชจาย บางรายคอยรบแตเพยงเบยยงชพ

ผสงอาย ประทงชวต มรายรบเพยงทางเดยว สวนหนงไดรบการสนบสนนจากองคการบรหารสวนต าบลและ

ทหารเขามาใหการชวยเหลอ

ปจจบนเปนการกาวเขาสสงคมผสงอายกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

และกระทรวงสาธารณสข มองวาผสงอายในปจจบนยงท างานได ประกอบกบสถานการณในปจจบนผสงอาย

ถกทอดทงใหอยบานดแลลกหลาน ผสงอายอาย 60 ปขนไป จงควรมกจกรรมใหท า เชน รวมกลมเพอพบปะ

พดคยแลกเปลยนซงกนและกน มกจกรรม มรายไดจากการประกอบอาชพเพมขน โดยผสงอายทมอายมากใน

พนทต าบลดานชมพลสวนใหญมสขภาพรางกายทแขงแรงขน โดยผสงอายทมอาย 60 – 70 ป สวนใหญยงม

แรงกาย สามารถท างานไดและดแลตวเองได โดยกลมนสวนใหญท างานรบจาง เชน ตดยาง แตลกหลานไมม

อยดแล ผสงอายทมอาย 70 – 80 ป บางรายอยบานไมมงานหรออาชพ บางรายยงท างานประกอบอาชพ หา

เลยงชพตนเอง แตในบางรายเรมมภาวะดแลตวเองไมไหว โดยทลกหลานทออกไปท างานในพนทอนจะสงเงน

กลบมาใหผสงอาย ผสงอายทมอาย 80 ป ขนไป สวนใหญมกดแลตวเองไมไดและอยบาน ท าใหมปญหาดาน

สขภาพจต ภาวะเหงา หรอถกทอดทง เฝาคอยลกหลานกลบมาหา ในดานสขภาพและการสาธารณสขกองการ

120

สาธารณสขและสงแวดลอมขององคการบรหารสวนต าบลดานชมพล ดแลความเปนอยพนฐานของผสงอาย

โดยมการลงพนทเยยมบาน การตรวจสขภาพประจ าเดอน เปนตน

การจดตงหรอรวมกลมผสงอายเพอท ากจกรรมตางๆ เรมเขามบทบาทในหมบานในชมชน

มากขน มกลมชมรมผสงอาย กลมทชวยท าใหต าบลดานชมพลเขมแขง การรวมกลมสจจะสะสมทรพย กลม

กองทนหมบาน กลมอาสาสมครทเขมแขงขน โดยเขามามบทบาทในการดแลสขภาพและการพฒนาชวต

ผสงอาย รวมทงมการจดสวสดการใหกบผสงอายแตอยภายใตขอบเขตงบประมาณทจ ากดอกทงผสงอายทไมม

กจกรรมหรอมงานท า อยบานโดยทไมมผดแล หนวยงานภาครฐจงไดเขามามบทบาทสนบสนนดานสวสดการ

ผสงอาย ไดรบการดแลจากองคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานราชการหรอกระทรวงตางๆ เพอจดกจกรรม

และสวสดการครอบคลมในทกดานมากขน

การคาดการณแนวโนมในอนาคต

การคาดการณแนวโนมในอนาคต ซงสภาพสงคมความเปนอยและวถการด าเนนชวตดานชม

พลจะดหรอไมดนน ขนอยกบสภาพทางเศรษฐกจ รวมถงสวสดการทรฐจดให เชน ถาราคายางด ประชาชน

สวนใหญกจะประกอบอาชพในพนทไมออกไปท างานทตางถน ท าใหมรายไดมากขน อยกบครอบครวดแล

ผสงอายและลกหลาน มความสมพนธทดตอกน แตถาสภาพเศรษฐกจไมด ราคายางตกต า ท าใหเปลยนไป

ประกอบอาชพทอนทรายไดดกวาแทน แตบางรายทมครอบครวแลวจะท างานอยในพนทไมยายไปท างานทอน

ซงบางครอบครวจะตงหลกปกฐานอยในพนทต าบลดานชมพลมากขน มอาชพ มรายได ท าการเกษตร ท าสวน

ผลไม ท าสวนยางพาราเปนตน แตบางครอบครวประสบปญหาไมมพนทท ากนประกอบอาชพ เนองจากสภาพ

พนทเปนเขตพนทปาสงวน แตเพอเปนการสรางรายไดใหกบครอบครวจงท าใหตองออกไปประกอบอาชพทอน

แทน

การฝกอบรมการประกอบอาชพอยางเปนรปธรรมใหกบผสงอายจะดขนถามหลกสตรท

แนนอนท าใหผสงอายไดมกจกรรม มงานท า และท ารายไดใหกบครอบครว ซงผสงอายทอาย 60 ป ขนไป ยงม

การท างานประกอบอาชพกนอยมาก เลยงตวเองได แตบางครงเมอภาครฐหนวยงานราชการหรอองคกร

ปกครองสวนทองมการสงเสรมอาชพไมมการสานตอหรอตอยอดเพอให เกดผลประสบความส าเรจ ปญหาท

ตามมาคอ การตดตามไมตอเนอง ปญหาเรองการตลาด การจ าหนายผลตภณฑของผสงอาย เพราะสภาพเปน

พนทต าบลดานชมพลเปนพนทตดแนวชายแดน เมอท าผลตภณฑออกมาเพอจ าหนาย ท าใหหาตลาดในการ

วางจ าหนายไมได เชน กลมจกสาน กลมไมกวาด แตถามการสงเสรมอาชพพรอมทงมการหาตลาดการสงเสรม

เสรมจงจะประสบผลส าเรจ ผสงอายจงมงานท าและมรายได ลดภาระใหกบครอบครว ลดภาวะเหงาซมเศรา

ความเครยด และปญหาตางๆ ทเกดกบผสงอายจะตามไปดวย

121

ผสงอายตดเตยงในพนทต าบลดานชมพลนน สวนใหญมลกหลานดแลแตแนวโนมผสงอายอย

บานคนเดยว ผหญงอยคนเดยวจะสงขน เนองจากในปจจบนผหญงสงอายมจ านวนมาก ทงนหนวยงานภาครฐ

และองคกรปกครองสวนทองถนบางครงอาจเขาไปดแลแตละบานไมทวถง ตองอาศยคนในชมชนชวยดแล เชน

กรณมผสงอายผหญงถกขมขน กรณผเสยชวตภายในบาน ทงนตองอาศยคนในชมชนชวยกนสอดสองดแล

1.2.2 การเคลอนยายของประชากรทงวยเดก แรงงานและผสงอาย ลกษณะการเคลอนยายของประชากรทงวยเดก แรงงานและผสงอายในพนทนน ขนอยกบสภาพการเปลยนแปลงจากสงแวดลอมรวมทงดานภมศาสตร เศรษฐกจ สงคมในพนท เปนปจจยท าใหท าใหสภาพชวตในชมชนเปลยนแปลงไป มการโยกยายถนฐาน สภาพครอบครว สภาพชมชน จงเปลยนแปลงตามไปดวย ปจจบนมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สภาพแวดลอมความเปนอย ระบบการแขงขน

ทางดานการศกษาสงขน บางครอบครวมรายไดจากการท ากนสง รวมทงคนในพนทตางพากนสงลกหลานไป

เรยนในตวเมองจงหวด หรอตางจงหวดทมหลกสตรการศกษาทดส าหรบเดกและเยาวชน เปนปญหาทสงผล

กระทบตอวถชมชน โดยหากพจารณาจากฐานโครงสรางประชากรในพนทต าบลดานชมพล จะท าใหเกด

โครงสรางพระมดประชากรในรปแบบกลบหว กลาวคอจากการตรวจสอบจ านวนประชากรเดกในวยเรยน

พนฐานเดกในวยเรยนทเรยนอยในพนทต าบลดานชมพลตงแตอนบาลหรอประถมศกษาทอยในพนทจ านวน

นอยมาก ทงนศนยเดกเลกของต าบลดานชมพลมการเปรยบเทยบจากทคาดการณจ านวนประชากรวยเรยนไว

ซงเมอเปรยบเทยบแลวพบวาประชากรวยเรยนมจ านวนนอยกวาจากทคาดการณไว

ประชากรวยแรงงานในพนทต าบลดานชมพล มแนวโนมในการเคลอนยายตามสภาพ

เศรษฐกจในชมชน เชน ถาราคาผลตภณฑทางการเกษตรด ประชากรวยแรงงานสวนใหญจะประกอบอาชพใน

พนทไมออกไปท างานทตางถน อยกบครอบครวดแลผสงอายและลกหลาน แตถาสภาพเศรษฐกจไมด ราคา

ผลตภณฑทางการเกษตร ท าใหเปลยนไปประกอบอาชพทอนทรายไดดกวาแทน แตในบางครอบคร วประสบ

ปญหาไมมพนทท ากนประกอบอาชพ เพราะเนองจากสภาพพนทเปนเขตพนทปาสงวน จงท าใหตองออกไป

ประกอบอาชพทอนแทน เพอสรางรายไดใหกบครอบครว แตผสงอายในพนทต าบลดานชมพลนนไมคอยมการ

เคลอนยายออกไปอยตางถน เวนแตมลกหลานมารบไปดแลอยในพนทจงหวดอน

การมองในภาพรวมของจ านวนเดกในวยเรยนนน สวนใหญทไปเรยนขางนอกตงแตอายยง

นอย เขาสมธยม มหาวทยาลย ในพนทอน เดกจะไมคอยยายกลบมาบานหรอถนฐานในพนทต าบลดานชมพล

เทาใดนก โดยเดกทเรยนจบ เมอเขาสวยท างานจะหางานท าในตวเมองจงหวด หรอจงหวดทตนไปเรยนนนเลย

ซงท าใหประชากรวยแรงงานกลมนมจ านวนทลดนอยลง

122

ดานความสมพนธของคนในครอบครว เนองดวยการทเดกมการโยกยายไปเรยนในพนทอน

ประชากรวยแรงงานตางหางานท ากนนอกพนทตวจงหวด จงท าใหคนในครอบครวไมไดอยดวยกน ขาด

ความสมพนธกบคนในครอบครวระหวางเดก ผใหญ และผสงอาย อาจท าใหเดกบางคนทออกไปเรยนนอกพนท

โดยทไมมผปกครองคอยดแลตงแตเลกขาดความอบอนในครอบครว

2) สถานการณการจดสวสดการผสงอาย

2.1 สวสดการดานตางๆ

จากการศกษาพบวาการจดสวสดการทผานมาของพนทเปาหมาย หากพจารณาตามประเดนการจดสวสดการ ไดแก ความตองการดานรายไดผสงอาย ความตองการดานบรการสขภาพ ความตองการบรการดานทอยอาศย ความตองการบรการดานการศกษา ความตองการบรการดานขอมลขาวสาร ความตองการบรการดานรายไดและการออม ความตองการรวมกจกรรมทางสงคม ความตองการการบรการทางสงคม ดงน 2.1.1 สวสดการเกยวกบรายไดของผสงอาย รายไดถอเปนองคประกอบหนงของการด ารงชพของทกคน ส าหรบวยแรงงานการท างานหารายไดไมไดเปนประเดนในเรองของการพฒนามากนก ดวยศกยภาพทางดานรางกาย สตสมปชญญะทม หากแตในวยผสงอายทมเรองของสมรรถภาพรางกายเขามาเกยวของ การท างานหารายไดจงมขอจ ากดมากมาย ในขณะเดยวกน กมขอมลเปนทนาสนใจวาผสงอายจ านวนหนงยงคงตองท างานหารายไดอยดวยสาเหตหลายประการ ซงงานทท าและคาตอบแทนทไดจะเปนไปตามศกยภาพและความสามารถทางรางกาย เมอกลาวถงสวสดการดานรายไดของผสงอาย ทผานมาการจดสวสดการทสามารถจดไดอยางทวถง และตอเนองมากทสดไดแก การจดสวสดการเบยยงชพผสงอาย ซงมาจากนโยบายรฐบาลทมมมมองเรองของประชานยมเขามาเกยวของ หากแตตรงใจประชาชนสวนใหญ โดยสวสดการนมการใหเงนเบยยงชพแกผสงอายทขนทะเบยนอยางถกตอง ซงรปแบบการรบเบยผสงอายสามารถเลอกวธการรบไดหลายวธ โดยผสงอายมารบเองหรอผสงอายสามารถเปดบญชธนาคาร โดยโอนเงนเบยยงชพผสงอายผานบญชธนาคารได และผสงอายทมอายมาก เชน 80 ปขนไป สามารถฝากลกหลานใหไปรบแทน หรอสมาชกสภาทอยแต ละหมบานเปนผรบแทน ส าหรบสวสดการทเกยวกบรายไดของผสงอายนอกเหนอจากนเปนการจดกจกรรมโครงการฝกอาชพลกษณะตางๆ ตอไปน - โครงการสงเสรมศกยภาพผสงอายในชมชน ด าเนนการจดกจกรรมตางๆ เกยวกบผสงอายในชมชน เชน การจดตงกลม พบปะ ประชม สนทนาการ ฝกอาชพกจกรรม สรางความสมพนธเปนตน โดยผสงอายในชมชนไดเขารวม กจกรรมตางๆ อยางนอย ปละ 1 ครง ท าใหผสงอายไดพบปะ แลกเปลยนประสบการณซงกนและกนเพอสรางความสมพนธทด (เมองพทยา จงหวดชลบร) - ศนยฝกอาชพเมองพทยา (เมองพทยา จงหวดชลบร)

123

- โครงการสงเสรมอาชพใหกบกลมอาชพเมองพทยา ปจจบนเมองพทยามกลมอาชพกวา 19 กลม จาก 15 ชมชน ซงทมบรหารเมองพทยา ไดด าเนนการสนบสนนอาชพดวยหลกการ “ใหความร ใหทกษะ ใหงานท า” โดยกจกรรมตางๆ ทจดขน แบงออกเปนการจดสมมนาและศกษาดงานใหกบกลมอาชพและผน าชมชน รวมทงการหากจกรรมทสนบสนนการคาขาย การฝกอบรมอาชพ การรวมออกบธจ าหนายสนคา กบหนวยงานตางๆ เปนตน (เมองพทยา จงหวดชลบร) - การฝกอบรมการนวดแผนไทยและนวดฝาเทาเพอสขภาพ ชวยใหประชาชนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชน สรางรายไดเพม โดยทผานมากลมอาชพนวดแผนไทยมรายไดเฉลยเดอนละ 5,000 บาท/คน (เมองพทยา จงหวดชลบร) - การสงเสรมอาชพใหมรายไดเพยงพอกบรายจาย และสามารถด ารงชพไดอยางเหมาะสม จดกจกรรมเพอสงเสรมและพฒนาอาชพในครวเรอนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) - โครงการสงเสรมและพฒนาศกยภาพผสงอาย เพอสงเสรมใหผสงอายไดพฒนาศกยภาพของตนเอง ใหสามารถพงพาตนเองได และสามารถถายทอดภมปญญาทมใหกบคนรนตอไปได จะเหนไดวาการจดสวสดการเกยวกบรายไดทผานมามเปาหมายในการจดทนาสนใจ คอ เนนใหผสงอายสามารถพงตนเองไดหลงจากเสรจสนกจกรรมโครงการ ซงในความเปนจรงผลลพธในรปแบบนกวาจะเกดขนไดตองใชเวลาและรปแบบการด าเนนการทตอเนอง มการตดตามผลทชดเจน แตในการด าเนนการจรง เมอพจารณาพบวามการด าเนนการแบบจบเปนรายกจกรรมขาดการเชอมโยงผลการด าเนนการ ไมมการด าเนนการตอยอด สงผลใหรปธรรมของการด าเนนการยงไมเกดเทาทควร นอกจากนยงขาดการบรณาการระหวางหนวยงาน เกดความซ าซอนของหนวยงานอกดวย 2.1.2 สวสดการเกยวกบสขภาพ สขภาพทดเปนสงส าคญในการด ารงชวตเพราะสขภาพเปนพนฐานในการด าเนนกจกรรมตางๆ ไมวาจะเปนกจวตรประจ าวน การท างานหารายได การเขารวมกจกรรมทางสงคม หรออกมากมาย หากสขภาพไมพรอมแลวการด าเนนการทกๆ อยางจะเปนไปแบบไมสมบรณ ซงจะสงผลกระทบตอรางกายและจตใจโดยเฉพาะวยผสงอายซงมความเสอมถอยของรางกายเปนอนมาก ดงนนสวสดการดานสขภาพจงส าคญมากในการสรางความพรอมใหกบผสงอายในการด ารงชวต จากการศกษาพบวาการจดสวสดการชมชนทผานมาสวนใหญมการด าเนนการทเหนผลเปนรปธรรมในเรองของการดแล ตดตามการรกษา แตในเรองของการปองกนแมจะมการด าเนนการอยางตอเนองแตผลของการด าเนนการยงไมสามารถวดไดอยางชดเจน โดยสวสดการเรองของการดแลผสงอายทปวย หรอไมสามารถชวยเหลอตวเองไดทผานมาเปนเรองของหนวยงานสาธารณสขรวมกนด าเนนการ อาจมหนวยงานอนรวมบางในบางพนท นอกจากนยงมการสรางระบบอาสาสมครรปแบบตางๆ ขนมา ซงมครอบคลมทกพนท เชน อสม. อผส. เปนตน โดยรปแบบการด าเนนการสวนใหญจะมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) เปนแกนหลก และกลมอาสาสมครรวมขบเคลอนการด าเนนการ มการท างานเชงบรณาการรวมกนกบกจกรรมโครงการขององคกรปกครองสวนทองถน หรอหนวยงานอนๆ ในบางกจกรรม ซงกจกรรมทมการด าเนนการไดแก การตรวจสขภาพและการให

124

ความรเรองการดแลตนเอง และการชวยเหลอดแลผอน ดานการเฝาระวงตดตาม ตรวจปองกนโรคของผสงอาย การรกษาพยาบาลฟรตามขนตอนททางภาครฐสนบสนน กจกรรม มแพทยตรวจสขภาพ ตรวจวดความดนผสงอาย ผสงอายตดเตยงถงทบาน ส าหรบกจกรรมการดแลและปองกนสขภาพจากขอมลพบวา ยงไมเกดเปนรปธรรมมากนก แตทกหนวยงานทเกยวของลวนใหความส าคญในการด าเนนการ สวนใหญจะเปนกจกรรมทมงเนนใหผสงอายสามารถดแลรกษาสขภาพ และปองกนการเกดโรคตางๆ ดวยตนเอง เปนกจกรรมเพมศกยภาพและคณคาในตนเองเพอการพงตนเองในอนาคต ดงตวอยางตอไปน - โครงการสงเคราะหอปกรณชวยเหลอคนพการและผมความบกพรองทางรางกาย เพอจดหาอปกรณทเหมาะสม กบสภาพความพการของคนพการ ผสงอาย และผมความบกพรองทางรางกาย ใหไดรบอปกรณชวยเหลอทเหมาะสม ไดแก แวนตา ไมเทา รถเขนนง เปนตน (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการหมอถงบาน โรงพยาบาลเมองพทยา 20,000 เตยง สขภาพดตงแตอยในครรภ ดแลผกพนถงวยชรา โดยโรงพยาบาลเมองพทยายกระดบการใหบรการดานสาธารณสข จากศนยบรการสาธารณสขขนเปนโรงพยาบาล ดแลผทมปญหาดานสขภาพทงรางกาย จตใจ และสงคมและการใหการชวยเหลอตามสภาพปญหา เพอใหประชาชนเขาถงการบรการสาธารณสขทไดมาตรฐานและทวถง ลดความแออดของสถานพยาบาล และเพออ านวยความสะดวกใหกบผปวยทไมสะดวกในการเขามารกษาทสถานพยาบาล (เมองพทยา จงหวดชลบร) - การสรางสขภาพชมชน โดยชมชนมสวนรวมบรหารจดการกองทนหลกประกนสขภาพเมองพทยา ใหชมชนมสวนรวมในการด าเนนงานบรหารจดการระบบหลกประกนสขภาพทเกยวกบการสรางเสรมสขภาพการปองกนโรคและการฟนฟสมรรถภาพทจ าเปนตอสขภาพและการด ารงชวตในเมอง (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการประชาสมพนธขอมลขาวสารดานสขภาพชมชน (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการสงเสรมสขภาพผสงวยชมรมไทเกกเมองพทยา (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการยางยดเพอสขภาพ (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการจดท าแผนสขภาพชมชน (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการบรหารจดการกองทนหลกประกนสขภาพ (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ (เมองพทยา จงหวดชลบร) - งานทนตสาธารณสขเมองพทยา โดยเมองพทยา รวมกบมลนธแพทยอาสา (พอ.สว.) ใหบรการดานทนตกรรมฟรแกประชาชนในเขตเมองพทยา (เมองพทยา จงหวดชลบร) - การสงเสรมและสนบสนนการสงเสรมสขภาวะของประชาชนใหมสขภาพแขงแรง และไดรบบรการสาธารณสขอยางทวถง (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) - โครงการการแพทยฉกเฉน เพอใหบรการระบบการแพทยฉกเฉนใหกบประชาชนในทองถน (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด)

125

- โครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย เพอจดกจกรรมสงเสรมสขภาพใหกบผสงอาย ใหไดรบการดแลเอาใจใสและมสขภาพรางกายทแขงแรง (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) - การสนบสนนสมทบกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) เพอสนบสนนสมทบเปนคาใชจายจดกจกรรมโครงการเพอการสาธารณสขของประชาชนในชมชน (ตามแผนปฏบตงานประจ าป ของกองทน สปสช.) โดยจดกจกรรมโครงการเพอพฒนาและสงเสรมสขภาพของประชาชนในต าบลดานชมพล ใหประชาชนมสขภาพดไมมโรคตดตอในพนท (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) - การสนบสนนศนยสาธารณสขมลฐานชมชนหมบาน เพอจดกจกรรมพฒนาศกยภาพ อสม. และกจกรรมสงเสรมสขภาพใหกบประชาคม ใหประชาชนไดรบบรการดานสาธารณสขทวถง พนจากภาวะฉกเฉนและไดรบการบ าบดรกษาเฉพาะอยางทนทวงท (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) - โครงการสงเสรมและพฒนาศกยภาพผสงอาย โรงเรยนผสงอายเพอสงเสรมสขภาพตามวถพอเพยง และคนหาปญหาของผสงอาย ผพการ และผปวยตดเตยง เพอหาแนวทางการแกไขรวมกน และสงเสรมสขภาพดตามวถพอเพยง - โครงการเยยมบานตรวจสขภาพ คดกรองการเปนโรคอยางสม าเสมอ 2.1.3 สวสดการเกยวกบทอยอาศย ทอยอาศยเปนสงส าคญในการอยรอดของสงมชวตเพราะเปนสงทปองกนอนตราย โรคภยและกอเกดสภาพจตใจทดใหแกผอยอาศยได ผสงอายกเชนกนจ าเปนตองมทอยอาศยทเหมาะกบสภาพรางกายและวย ทผานมามหลายหนวยงานไดจดท าเครองมอการจดสภาพแวดลอมและทอยอาศยทเหมาะสมส าหรบผสงอาย แตผลจากการศกษาพบวาการด าเนนการจดสวสดการเกยวกบทอยอาศยทผานมาเกดขนไดนอยมาก สวนหนงเกดจากขอจ ากดของงบประมาณทตองใชเงนจ านวนมากและการเบกจายทยงยาก สงผลใหการด าเนนการสวสดการดานนเกดขนไดนอยมากตามไปดวย ส าหรบสวสดการทเกยวกบทอยอาศยของผสงอาย มโครงการเกยวกบการจดสวสดการดานทอยอาศยตางๆ ตอไปน - โครงการจดปรบสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกส าหรบผพการ ผส งอาย โดยมงหวงใหเมองพทยาเปนเมองทองเทยวส าหรบนกทองเทยวกลมผพการผสงอายในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก และโครงการนไดเปนตวอยางทดแกองคกรปกครองสวนทองถนอนๆ มาศกษาดงานเปนจ านวนมาก โดยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดใหการยอมรบวาเปนทองถนน ารองแหงแรกของประเทศ (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการปรบปรงอาคารผสงอาย ปรบปรงอาคารเพอรองรบและใหบรการแกประชาชนอยางทวถง (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด)

126

- โครงการซอมแซม/กอสรางทอยอาศยของผยากไรตามโครงการบานทองถนไทยฯ โดยด าเนนการซอมแซมบานใหกบผยากไรในพนทต าบลดานชมพล ผยากไรในพนทต าบลดานชมพล เพอคณภาพชวตความเปนอยดขน (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) จากขอมลดงกลาว หากมองประเดนของการสรางการพงพาตนเอง การจดสวสดการดานทยงไมด าเนนการ ไดแก เรองของการอบรมใหความร เรองการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมภายในบานใหแกผสงอายและครอบครว การสรางความตระหนกในเรองของความปลอดภยภายในบาน เปนตน แมจะมการจดท าคมอโดยสวนกลางเรยบรอยแลว 2.1.4 สวสดการเกยวกบการศกษา การศกษาและการเรยนรเปนสงทท าใหมนษยอยรอด ด ารงชวตและหาเลยงชพไดในสถานการณตางๆ จากขอมลสวสดการเกยวกบการศกษาและการเรยนรใหแกผสงอาย พบวา มการด าเนนการในรปแบบของการศกษาทางเลอก แตไมสามารถจดไดทกพนท โดยกจกรรม โครงการทเปนการจดเพอใหผสงอายสามารถพงตนเองไดในรปแบบทแตกตางกนออกไป เชน การพฒนาทกษะชวตใหสามารถใชชว ตสงอายไดอยางมความสข การอบรมทกษะอาชพเพอสรางรายได การศกษาดงานเพอเปดโลกทศน เปนตน ดงตวอยาง - โครงการสงเสรมอาชพใหกบกลมอาชพเมองพทยา ไดด าเนนการสนบสนนอาชพดวยหลกการ “ใหความร ใหทกษะ ใหงานท า” โดยกจกรรมตางๆ ทจดขน แบงออกเปนการจดสมมนาและศกษาดงานใหกบกลมอาชพและผน าชมชน (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการสปดาหหองสมด เพอสงเสรมใหและประชาชนหนมาเหนคณคาและประโยชนของการอานเกดทกษะและอปนสยรกการอาน มทกษะดานการอานมากขนรจกทงบรการของหองสมดและมาใชหองสมดเพอเพม (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการอบรมคอมพวเตอรใหกบผสงอาย เพอสงเสรมใหผสงอายเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต ใหผสงอายสามารถใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการคนควาหาความรและเปนผรกการเรยนรตลอดชวต (เมองพทยา จงหวดชลบร) - จดกจกรรมใหผสงอายไดถายทอดภมปญญาทองถนใหกบลกหลานในชมชน - การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) ไดมการจดกจกรรมให ทงในสวนของการศกษาขนพนฐาน การศกษาตามอธยาศย การศกษาทกษะชวต และการศกษาเพอพฒนาอาชพ โดยในสวนของผสงอายมงเนนในเรองการศกษาทกษะชวตโดยสงเสรมใหจดกจกรรมส าหรบผสงอาย 2.1.5 สวสดการเกยวกบขอมลขาวสาร การเขาถงขอมลขาวสารเปนสงส าคญในการรบร เขาใจ เทาทน สถานการณตางๆ การรบรขอมลขาวสารในผสงอายมความส าคญในเรองของการรบรสทธ และการเขาถงสทธตางๆ ทพงไดรบเพอการด ารงชวตทดมคณภาพ จากการศกษาพบวาทผานมาการจดสวสดการเกยวกบขอมลขาวสารในผสงอาย ไมไดมการด าเนนการแบบเจาะจง สวนใหญมการด าเนนการในภาพรวม เชน หอกระจายขาว เสยงตามสาย กลมบคคลไดแก ผน าชมชน และอาสาสมคร ซงในสวนของอาสาสมคร จะสามารถเจาะจงไปยงผสงอายไดดทสด

127

เนองดวยอาสาสมครเหลาน มการด าเนนกจกรรมอนเกยวกบผสงอายรวมดวย เชน อาสาสมครดแลผสงอาย หากแตในการด าเนนการปจจบนจ านวนของอาสาสมครดงกลาวยงไมเพยงพอตอการท ากจกรรม เพราะอาสาสมคร 1 คนตองดแลผสงอายจ านวนมาก 2.1.6 สวสดการเกยวกบการออม ผสงอายสวนใหญมความเสยงทจะตองประสบปญหาเกยวกบชวตความเปนอย ซงเกดจากการทผสงอายสวนใหญของประเทศไทยไมมการเตรยมความพรอมส าหรบวยเกษยณ ท าใหไมมความมนคงทางการเงนเพยงพอทจะเลยงตวเองไดอยางมคณภาพ ซงพบวาปญหาใหญของผสงอายไทยคอ การไมมเงนออมอนาคตของผสงอายไทย จากปญหาการไมมเงนออมหรอมเงนออมนอย ท าใหผสงอายสวนใหญตองพงพงและอาศยเงนจากลกเปนรายไดหลก แตปญหาคอรายไดจากลกนเปนแหลงรายไดทไมยงยนในสงคมสงวยของประเทศไทย เนองจากปจจบนคนวยแรงงานของประเทศไทยมสดสวนนอยลงเรอยๆ จงท าใหคนวยแรงงานของประเทศไทยมสวนนอยลงเรอยๆ จงท าใหคนวยแรงงานมภาระหนกขนในการดแลผส งอาย (http://www.dailynews.co.th/bangkok/230189) จากการศกษาพบวาสวสดการเกยวกบการออมของผสงอายยงไมมการจดเปนรปธรรมจากภาครฐ แตเปนโครงการภาพรวมของทกเพศทกวย ไดแก กองทนสวสดการชมชน ซงเปนการสนบสนนของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) สงเสรมใหมกองทนออมวนละบาท ซงเปนกองทน 3 ขา มการเกบเงนออมจากสมาชกกองทนสวนหนงและอกสวนหนงทางสถาบนพฒนาองคกรชมชน เปนผสนบสนนสบทบให นอกจากนยงมการด าเนนการแตยงคงเปนสวนหนงของนโยบายซงเปนภาพรวมของประเทศ ไดแก กองทนออมผสงอายและสวนทด าเนนการไปแลว ไดแก กองทนประกนสงคม เปนตน 2.1.7 สวสดการเกยวกบการรวมกจกรรมทางสงคม การท ากจกรรมเปนสงทจ าเปนส าหรบมนษยทกเพศทกวย กจกรรมส าหรบผสงอายโดยทวไปสวนใหญเปนกจกรรมทไมมเปาหมาย หรอลกษณะกจกรรมทางสงคมมากกวาเปนกจกรรมทกอใหเกดผลผลต การสนบสนนใหผสงอายไดมการเขารวมกจกรรม หรอใหผสงอายไดท ากจกรรม เปนสงหนงซงสามารถทจะชวยใหผสงอายมสขภาพกายและใจทด ถาบคคลประสบความส าเรจในกจกรรมใดกจกรรมหนง จะท าใหบคคลนนรบรความสามารถของตนเองและสงผลโดยตรงตอการนบถอของตนเอง การเขารวมกจกรรมทางสงคมกเปนองคประกอบหนงทท าใหผสงอายประสบความส าเรจในชวต เพอใหผสงอายไดอย ในสงคมอยางมคณภาพและมความสข จากการศกษาพบวาสวสดการเกยวกบการรวมกจกรรมทางสงคมของผสงอายมการด าเนนการในรปแบบตางๆ โดยอาศยประเพณ วฒนธรรมเปนตวผกโยงกจกรรม ดงตวอยางตอไปน - โครงการพฒนาจตใจน าธรรมะสชมชน เปนการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมเพอน าไปพฒนาชมชนและใชในชวตประจ าวน ใหคณะกรรมการชมชนและประชาชนเมองพทยามคณธรรม จรยธรรมใชชวตในสงคมไดอยางมความสข (เมองพทยา จงหวดชลบร) - โครงการสบสานวฒนธรรมประเพณของทองถน เพอจดกจกรรมสบสานวฒนธรรมและประเพณของทองถน เชน งานวนสงกรานต วนผสงอาย วนเขาพรรษา วนออกพรรษา วนลอยกระทง

128

ประเพณวฒนธรรม “ชอง” และโครงการอนรกษภาษาถน เปนตน เพอไดสบสานวฒนธรรมอนดงามของชมชน (องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด) - มการจดกจกรรมในวนส าคญ เชน วนขนปใหม วนส าคญทางศาสนา กจกรรมรดน าขอพรในชวงวนสงกรานต เปนตน นอกจากนสวสดการดงกลาวยงไดรบการผลกดนและสนบสนนจากสวนกลางในเรองของการขบเคลอน เพอใหกจกรรมการมสวนรวมทางสงคมไดเปนกลไกหลกในการด าเนนการเกยวกบสวสดการผสงอายโดยส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ไดด าเนนการจดตงศนยการจดสวสดการสงคมผสงอายในชมชน ซงใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานทท าหนาทบรหารจดการดแลศนยผสงอาย มการรวมกลมกจกรรม ดานการดแลและสงเสรมคณภาพ ดานอาชพ เนองจากปจจบนผสงอายทมอายมากมสขภาพแขงแรงและยงสามารถท างานได มสมองทแจมใส ความจ าด และยงมผสงอายอกหลายคนทยงอยากท างานประกอบอาชพเพอหารายไดเปนของตนเองอย อกทงในการอบรมฝกอาชพท าใหผสงอายมโอกาสไดพบปะพดคยกนไมเกดภาวะเหงาอยกบบาน 2.1.8 สวสดการเกยวกบการบรการทางสงคม จากการศกษาพบวาทผานมาการจดสวสดการเกยวกบการบรการทางสงคมในผสงอาย มการด าเนนการแบบเจาะจงตามกฎหมาย ซงสวนใหญมการด าเนนการในภาพรวม เชน มการจดชองทางพเศษแกผสงอาย หองน าทเหมาะสมตามสถานทตางๆ ทางลาด เปนตน 2.2 ปจจยความส าเรจและอปสรรคในการจดสวสดการ 2.2.1 เมองพทยา จงหวดชลบร เมองพทยามการเบกจายงบประมาณส าหรบเบยยงชพคนพการ ผปวยเอดสและผสงอายในจ านวนเงนหลกลาน ในกรณไปจายเองทบาน ในการจดสถานทใดทหนงเปนสถานทรบเงน ผสงอายเองไมสะดวกทจะเดนทางมารบเงนจงตองลกหลานใหมารบแทน ท าใหเสยเวลา และคาใชจายในการเดนทางเปนจ านวนมาก การจายเบยยงชพผสงอายโดยแบงตามชวงวยตามขนบนได คอ อาย 60 – 69 ป ได 600

บาท อาย 70 - 79 ป ได 700 บาท อาย 80 – 89 ป ได 800 บาท และอาย 90 ป ขนไป ได 1,000 บาท

ปจจบนจงมการจายเงนเบยยงชพจะผานบญชทงหมด โดยใหผสงอายท าบตร ATM เพอความสะดวกมากขน

โดยปจจบนมผสงอายทลงทะเบยนในการรบเบยยงชพผสงอาย 8,307 ราย ในแตละปมเพยงไมถง 20 ราย

ทบอกวาไมไดรบเงน ถอไดวาการจายเบยยงชพผานบญชธนาคารประสบความส าเรจอยางย งและบางคนเมอ

เรมไดเงนตงแตเดอนแรก แตไมเคยเบกหรอถอนมาใชเลย ถอเปนการออมอยางหนงของผสงอายซงผสงอาย

บางรายไมไดน าเงนมาใช เพราะเกบไวเผอเสยชวตแลวลกหลานไมมเงนจดการศพ

ในดานการลงทะเบยนรบเบยยงชพส าหรบผทมสทธ เมองพทยา มจ านวนผสงอายทงสน

9,986 ราย ปจจบนลงทะเบยนรบเบยยงชพผสงอายแลวจ านวน 8,307 ราย ยงไมลงทะเบยนรบเบยยงชพ

129

ผสงอายจ านวน 1,679 ราย โดยแบงผสงอายตามชวงวย ดงน อาย 60 – 69 ป ลงทะเบยนรบเบยยงชพ

ผสงอายแลวจ านวน 6,480 รายอาย 70 – 79 ป ลงทะเบยนรบเบยยงชพผสงอายแลวจ านวน 2,450 ราย อาย

80 – 89 ป ลงทะเบยนรบเบยยงชพผสงอายแลวจ านวน 719 ราย อาย 90 ปขนไปลงทะเบยนรบเบยยงชพ

ผสงอายแลวจ านวน 172 รายสวนใหญจะเปนผสงอาย 90 ปขนไป ทยงไมไดมาลงทะเบยนรบเบยยงชพ

ผสงอาย เหลออก 61 รายโดยจ านวนทกลาวมานนถอวาประสบผลส าเรจอยางยง

จากขอสนนษฐานสาเหตทยงไมไดลงทะเบยนมาขอรบเบยผสงอาย คอตดตามสามไปอย

ตางประเทศหรอลกหลานมารบไปอยตางจงหวด แตในสมยนผทมฐานะกระตอรอรนทจะรบสทธ แตผทมฐานะ

ยากจนไมสนใจกระตอรอรนหรอลกหลานไมมเวลาพาผสงอายมารบเบยยงชพผสงอาย ในการมารบเบยยงชพ

ผสงอายยอนหลงไมได เพราะถอวาใหสทธแลว

ส านกพฒนาสงคมเมองพทยา ไดมการประชาสมพนธการรบสทธเบยยงชพผสงอายทาง

เคเบลทว สถานวทยตางๆ ประชมชมรมผสงอายประจ าเดอน ประชมชมชน ประชาสมพนธในทก

กลมเปาหมาย มการรวมกลมประชมกนเพอประชาสมพนธ ตงแต 10 คนขนไป โดยสงเจาหนาทไป

ประชาสมพนธตามชมชนการรณรงคโดยอาสาสมครและเจาหนาททท าหนาทประชาสมพนธ โดยมการกระจาย

เสยงและแจกเอกสารเปนแผนพบ หาผสงอาย ผพการ ทยงไมไดลงทะเบยน ปญหาทพบ คอ ในการเปดบญช

ธนาคาร ธนาคารบางแหงไมอ านวยความสะดวกให นอกจากนในบางรายเงนเบยยงชพผสงอาย ถกลกหลาน

เบกไปหรอ ยด บตร ATM เงนไมถงมอผสงอาย การฝากคนไปขนเงนกถกคดคาบรการกบผสงอาย รวมทง

ผสงอายบางรายไมไวใจลกหลานเพราะกลวลกหลานจะน าเงนไปใช จงใหอาสาสมครไปกดเงนจากต ATM ให

การจดสวสดการรวมกบประชากรแฝง “โครงการโรงพยาบาล 20,000 เตยง” และ

“โครงการหมอถงบาน” นนมทงแพทยและพยาบาลแลวแตกรณ เมอพบเจอผสงอายทปวยโดยอาสาสมคร

จะแจงผานส านกการสาธารณสข ส านกพฒนาสงคมเมองพทยา ประธานชมชน กรรมการชมชน จากนนจะท า

การประสานไปยงโรงพยาบาลเครอขาย ปญหาทพบ คอ เปนผสงอายทไมมหลกฐาน ไรสถานะจ านวนมากไม

สามารถเขารบการรกษาพยาบาลได กรณบางคนอาย 70 - 80 ป แตไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎร ดงนน

“โครงการหมอถงบาน” และ “โครงการโรงพยาบาล 20,000 เตยง” จงเปนโครงการทมบทบาทส าคญกบ

ผสงอาย เพราะถาไมมหลกฐานจะใหการชวยเหลอไมได ถาเสยชวตแลวจะเผาไมไดเพราะไมสามารถท าใบ

มรณะบตรได กลายเปนศพไรญาต

การยายสทธรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉน เชน ชมชนกอไผทเปนโครงการน ารองเปนชมชน

แออด ทตงอยในหม 10 หม 11 และหม 12 มประธานลงลายมอชอรบรองโดยทไมตองยายทะเบยนบานเขามา

ในกรณฉกเฉน เพอรบสทธในการรกษาพยาบาลไดเปนเพยงการโอนสทธธรรมดา เชน หากอยจงหวดขอนแกน

แลวโอนมาพทยาจะใชสทธของพทยาได แตใชสทธทขอนแกนไมได อกทงกองสาธารณสขตองรบรถงการยาย

130

สทธรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉนดวย ซงผสงอายทไมไดยายทะเบยนบานตองมการแนะน าในเรองการยาย

สทธการรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉน ซงเกยวเนองในเรองของเบยยงชพ ในการแกปญหาดวยการลงลายมอ

ชอรบรองตองมประธานชมชนลงลายมอชอรบรอง คนทมาเชาบานพกไมจ าเปนตองใหเจาของบานมาลง

ลายมอชอรบรองเพยงแตวาใหประธานชมชนลงลายมอชอรบรองไดเลย และจะถอหนงสอรบรองพรอมบตร

ประจ าตวประชาชนยนตอโรงพยาบาลเมองพทยาได

การเกบฐานขอมลในการจดสวสดการ บางครงยงไมทวถง เพราะปจจบนมคนเขาชมรม

ผสงอายเพอเขารวมกจกรรมเพยง 700 – 800 คน ซงเปนสวนนอย จากทงหมด 9,000 กวาคน เนองจาก

ผสงอายไมสามารถเขารวมได เชน สขภาพไมเอออ านวย ส านกพฒนาสงคมจงลงพนทเพอคนหาผสงอายท

สามารถเขารวมกจกรรมได โดยการลงไปท ากจกรรมในชมชน โดยท างานในเชงรกมากขน เทาทท าได เชน

เกาะลาน ท าใหไดจ านวนผสงอายทเขารวมกจกรรมมากขน โดยเรมตงเกณฑอายของผสงอาย คอ 55 ป

โดยกลมอายนจะไปเกอกลชวยเหลอผสงอายไดมากในการเขารวมกจกรรม โดยเนนกจกรรมดานสขภาพ โดย

เรมจากจดเลกๆ มแผนการคดกรองผสงอาย โดยการตรวจสขภาพคดกรองเบองตน แบงระดบความสามารถ

โดยเรมจาก 15 ครวเรอนทอาสาสมครมหนาทดแล โดยแบงแตละกลมพรอมจดกจกรรมทเหมาะสมกบชวงวย

และความสามารถของผสงอาย

ชมรมผส งอายมความเขมแขง ท าใหมการพฒนาไปไดด มผน าท เปนประธานทดม

ความสามารถ เปนบคคลทมการยอมรบ มความเสยสละเปนบคคลทอยในพนทชมชนดงเดม ซงนายกเมอง

พทยาใหการสนบสนนดมาก เลงเหนความส าคญมการอพเดทความรและสถานการณในปจจบนตลอดเวลา

อพเดทเรองราวใหมๆ เปนผบรหารมความออนนอม อกทงเมองพทยามการสนบสนนงบประมาณในการท า

กจกรรมมาก ซงเปนจดแขงของเมองพทยาโดยอนาคตอาจจะตงเปน สมาคมผสงอายเมองพทยา เนองจากหาก

จดทะเบยนถกตองแลวจะไดรบเงนอดหนนเขามาบรหารจดการในสมาคมได อก โดยจะมกลมชมรมผสงอาย

ยอยตามชมชนเขามาเปนสมาชก โดยเปนเครอขายของสมาคม

การบรณาการงานของผสงอาย มการลดภาวะการซ าซอนของงานซงเมองพทยาแบงเปนโซน

การดแลตามเขตการเลอกตง 10 โซน ปญหาทพบคอมชอผสงอายในทะเบยน แตตวผสงอายไมไดอยจรงๆ จง

ไมสามารถไปพฒนาผสงอายคนนนได

2.2.2 องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด ผสงอายในพนทต าบลดานชมพลทมศาสนาตางกน เชน ศาสนาพทธและอสลาม เขารวมกน

ได มการบรณาการรวมกน ไมมปญหาซงกนและกน รวมทงหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน

ชาวบาน และผสงอายเอง ตางมความเขมแขงสามคคกน ชวยเหลอเออเฟอเผอแผซงกนและกน

131

ทงน มการบรณาการรวมกนดานผสงอาย ระหวางหนวยงานราชการ องคการบรหารสวน

ต าบลดานชมพล กองการสาธารณสขและสงแวดลอม สถานอามย ชมรมผสงอาย อาสาสมคร รวมทงทหาร

เขามาบรณาการรวมกน เชน การลงพนทเยยมบาน การซอมแซมทอยอาศย การสนบสนนก าลง การตรวจ

สขภาพ รวมทงการใหการชวยเหลอดานสวสดการตางๆ การมอาสาสมครทมจตอาสาทด มการวางแผน

สบเปลยนการเขาเวรตรวจเยยมทกเดอน การลงตรวจสขภาพวดความดนเบองตน การเขาไปดแลผสงอายท

บานประจ า ดแลเรองยา ท าความสะอาดแผลของผสงอาย โดยองคการบรหารสวนต าบลดานชมพลสนบสนน

รถฉกเฉนและอาหาร กรณมผปวยตดเตยง สามารถไปรบยาแทนและรบสงผสงอายตามทแพทยนดได การซอ

ของไปเยยมผปวย เชน นม ถาผสงอายปวยหรอมอาการทไมดขนจะแจงแพทยใหลงไปเยยม

การฝกอบรมดานอาชพซงตรงกบวถชวตความเปนอยของคนในต าบลดานชมพล ใหคนใน

ชมชนและผสงอายเองสามารถน าไปประกอบอาชพเพอหารายไดเพอลดภาระของลกหลานได ท าใหโครงการ

ประสบความส าเรจ มการท าบอปลา การสอนเทคโนโลยใหมททนสมยเพอความกาวหนาทางการเกษตร

ดานการอนรกษวฒนธรรมประเพณและภมปญญามการจดตงศนยเรยนรวฒนธรรมชาว

“ชอง” เผาซมเร อ าเภอบอไร จงหวดตราด รวมทงมชาวเขมร ชาวลาว ชาวไทยอสาน อพยพเขามาเสยงโชค

ขดพลอย เกดการแตงงานขามเผาพนธกนเปนผลใหมการผสมผสานวฒนธรรมทหลากหลาย โดยไดมการ

อนรกษวฒนธรรมประเพณและภมปญญาทเกาแกใหคงอยไว

3) ความตองการสวสดการผสงอาย 3.1 เมองพทยา จงหวดชลบร เมองพทยามชมชนหลายระดบ กลมชมชนเมองจะอยในเขตเมอง กลมชมชนชนบทจะอยนอกเมอง เมองพทยามการขยบขยายออกไปจนไมมพนท กลายเปนชมชนแออด มผปวยเยอะขน โดยทางอาสาสมครเมอตรวจเยยมบาน จะเขาไปตามหมบานไดยากมาก เพราะเนองจากไมรจกกบเจาของบานโดยตรง การเขาไปชวยเหลอยากเพราะไมมความไวใจซงกนและกนจงเปนอปสรรคตอการส ารวจขอมล โดยชมชนนอกเมองหรอรอยตอระหวางเขตเมองจะเขาส ารวจงายกวา แตชมชนเขตในเมองเมอส ารวจผสงอายยากล าบากมาก เนองจากเขาบาน เขาส ารวจคอนโด ไมได หากเขาท าการส ารวจไดจะพบวามคนไขผสงอายหรอผปวยตดเตยงจ านวนมาก แตไมสามารถสอบถามขอมลไดทงหมด ซงขอมลทไดมานนเปนขอมลทพบเหนแตไมครอบคลม ผสงอายในเมองพทยานน แบงเปน 3 ประเภท คอ ผสงอายทมสขภาพแขงแรง มความร

ผสงอายทออนแอ ผสงอายททางหนวยงานภาครฐ มปญหาตดขดใหความชวยเหลอ เชน ผสงอายทเปน

132

ประชากรแฝง โดยตองการใหมนโยบายใหกบผสงอายในการหาอาชพทเหมาะสมใหผสงอายตามแตละชวงวย

ใหสงคมยอมรบและใหเกยรตผสงอายโดยทรฐบาลใหการสนบสนนการอบรมหางบประมาณและบคคลากรใน

การฝกอบรมใหกบผสงอาย

การกยมเงนทนเพอการประกอบอาชพ ท าใหผสงอายสามารถประกอบอาชพอสระพงพา

ตนเองไดผสงอายมกจกรรม สามารถดหลานได แตปญหาทพบในการกยมเงนกองทนทพบคอ ตอนทกยมเงน

ผสงอายจะเปนผยม แตลกหลานน าไปใชโดยไมคน อกทงในเรองของการหาชองทางการจดจ าหนายทางการ

ตลาดยงหาไมได ท าใหมแตคนท าผลตภณฑออกมา และโดยสวนใหญเมอท าแลวจะมาขายกนเอง แตใน

ปจจบนทางเมองพทยามการจดท า “รานคาชมชน” (สมาคมชมชนทาเทยบเรอ) ซงเปนวสาหกจชมชน จดตง

โดยสมาคมชมชน โดยการทผลตมาแลวน ามารวมกน การน าสนคามาขาย เชน ขาย 80 บาท ตนทน 50 บาท

เขากลมอก 10 บาท ทงนถาทางเมองพทยาเปนผดแล จดตงกลมให แตในกลมนนตองบรหารจดการโดยกลม

ของผสงอายเอง เชน การออกราน อยางไรกตามพบวาสวนใหญยอมรบการหกเงนเขากลมไมได จงขายเอง

เพราะไดเงนเยอะกวามาก อกทงพบปญหาเรองการ ทงนทางเมองพทยาเคยใหเจาหนาทไปเฝารานใหกบ

ชมชนโดยทไมไดรายไดอะไร ซงบางวนขายไดนอยจงไมคมกบเงนกบงานในสวนน โดยกอนการจดตงรานคา

ชมชนตองเลอกผบรหารทด สะอาด ดแลทวถง มเวลา ละเอยดรอบคอบ ไมสวมหมวกอาสาสมครหลายใบ

เนองจากการคดเลอกจากกลมอาสาสมครนน เปนผทมจตใจคอนขางเสยสละ

“โครงเมองพทยาเปนมตรกบผสงอาย” มตนแบบมาจากตางประเทศ คอ บรการชมชน

บรการดานสขภาพ บรการใหความส าคญและการยอมรบทางสงคม การมสวนรวมเชงสงคม อาคารสถานท

การศกษา การบรการขอมล การคมนาคมจราจร การมสวนรวมในฐานะพลเมอง และการจางงาน รวมทงดาน

ทอยอาศย ซงเปนการจดท าโครงการในระดบสากล และพรอมรบกบการเขาสประชาคมอาเซยน แตเนองจาก

การท ากจกรรมตางๆ จะตองมสถานทและมกจกรรมทความหลากหลาย ประกอบดวยพนททมอยจะคอนขาง

ไกล ไดแก การจดท าศนยผสงอายทบานหนองพงแค วดบญสมพนธ เปนพนทคอนขางหางไกลจากเมองจงม

การวางแผนในการใชรถโรงเรยนตระเวนรบสงผสงอาย เนองจากผสงอายไมสามารถมาเขารวมกจกรรมหรอม

การเดนทางทล าบาก โดยอาจมการรบสงเพอท ากจกรรมสปดาหละ 1 – 2 ครง ในปจจบนมผสมครเปนสมาชก

ชมรม 700 – 800 คน ท ากจกรรมเดอนละครง โดยมการเขารวมประมาณ 450 คนหมนเวยนกนมา

การจดสวสดการดานเศรษฐกจ พบวา ผสงอายบางครอบครวไมสนใจเรองสวสดการ

เนองจากมฐานะทางการเงนทดอยแลว แตในบางครอบครวทยากจน เขาถงสวสดการยาก หรอไมเขาถง

สวสดการเลย เพราะลกหลานไมยอมพาไป สภาพครอบครวของแตละครอบครวมความแตกตาง กรณเปน

ประชากรแฝง การเขาถงสวสดการของประชากรแฝงไมวาจะอยในชวงวยใด หากไมมชออยในทะเบยนบาน ถง

จดสวสดการดแคไหนไมสามารถเขาถงได

133

การพฒนาเรองจตใจเปนส าคญ โดยเฉพาะการเกดความทอแทของผสงอาย ดงนน

อาสาสมครจะลงพดคยและพรอมใหความชวยเหลอ ซงผไปดแลผสงอาย ในแตละดานตองมความเขมแขง

มความเปนนกจตวทยาและนกสงคมสงเคราะหตองมความเปนมออาชพ มเชนนนจะชวยเหลอผอนไมได ตองม

การอบรมเพมศกยภาพและหลกจรรยาบรรณการเปนมออาชพทดของนกสงคมสงเคราะหและนกจตวทยา

3.2 องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด จากการจดประชมกลมไดมขอเสนอวา ในเรองการจดสวสดการผสงอายไมควรพจารณาเงน

เบยผสงอายเปนแบบขนบนได เพราะการใชจายด ารงชวตเหมอนกนหมด เชน ในกลมผสงอาย 60 – 70 ป

อยากใหในกลมมการสงเสรมอาชพ เพราะเปนวยทยงพอท างานได ผสงอาย 70 – 79 ป พจารณาเปนรายๆ

อาจมกลมตดเตยงตามความเหมาะสม เพอเปนก าลงใจใหแกผสงอาย และผสงอาย 80 ป ขนไป ควรมการ

ตรวจเยยมบานใหครอบคลมทกราย ส าหรบผสงอายทปวยเรอรง ถงแมจะไดยารกษาโรคโดยไมเสยคาใชจาย

แตในทนยงมคาใชจายเพมเตม เชน คาใชจายในการเดนทาง ตองการใหมการจายเบยยงชพผสงอายเพมเตม

เพราะคาใชจายอาจไมเพยงพอ ทงนในพนทยงไมมหนวยงานภาคเอกชนเขามาสนบสนนในเรองสวสดกา ร

ตางๆ เนองจากพนทไมใชเขตอตสาหกรรม แตเปนแหลงเกษตรกรรม

การดแลสขภาพของของผสงอาย ควรใหผสงอายหรอผดแลผสงอายมการเขารบการอบรม

เปนหลกสตรการเรยนรดานการดแลสขภาพ โดยมหลกสตรในการดแลตนเองในวนขางหนา เพอลดภาระใหกบ

ลกหลาน และมการเตรยมความพรอมใหกบคนในครอบครวดวย อกทงกอนไดรบเบยยงชพผสงอายควรมการ

เขารบการฝกอบรมเพอเตรยมความพรอมใหกบผสงอายในแตละชวงวย เพอใหอยกบสงคมไดอยางมความสข

ใชหลกเศรษฐกจพอเพยง และควรมการอบรมธรรม

ส าหรบผสงอายทมอาการซมเศรา ทอแทใจ การประเมนกลมผสงอายทตดบานและตดเตยง

โดยการ ผานแบบประเมนการฆาตวตายดวย 8Q และแบบประเมนโรคซมเศราดาน 9Q เปนการประเมนหา

ความผดปกต การมภาวะเสยงตอการฆาตวตาย วาเหตใดจงมอาการนเกดขน แลวจะชวยไดอยางไร ทงนกอง

สาธารณสขและสงแวดลอมไดมการเฝาระวงผสงอายในชมชน ทงสขภาพกายและสขภาพจต เมอเขาสวย

ผสงอาย ความรสกอยากฆาตวตาย ความเครยด นอนไมหลบ โรคประสาท เกดการหลงลม คดซ าเรองเดมๆ

โดยสวนใหญผสงอายจะนอนไมหลบ มาขอยานอนหลบเพอรบประทาน ซงการนอนไมหลบท าใหเกดภาวะไมม

เรยวแรง รสกทอแทไมมคณคาในตวเอง โดยทางกรมสขภาพจตจะเขามาตรวจเยยมและอบรมพรอมทงให

ก าลงใจเพอไมใหมอาการทมากขน ซงองคการบรหารสวนต าบลดานชมพล ไดมการจดกจกรรมเพอผอนคลาย

ความเครยด พดคยแลกเปลยนความคดเหน ไมท าใหเกดภาวะเหงาหรอรสกวาอยคนเดยว โดยมการจด

กจกรรมนเดอนละ 1 ครง

134

องคการบรหารสวนต าบลดานชมพล มความตองการจดตงศนยเอออาทรส าหรบผสงอาย

โดยใหมเจาหนาทหรอวทยากรมาอยประจ า มการสนบสนนเจาหนาท ศนยละ 1 – 2 คน อกทงใหผสงอายจาก

ชมรมผสงอายมาอยประจ า ซงเปนผสงอายทไมไดท างานประจ า เพอชวยเหลอในการประสานงานกบองคการ

บรหารสวนต าบลดานชมพล เปรยบเสมอนเปนศนยกลาง ซงท าใหเกดประโยชนกบผ สงอายในชมชน โดยให

ค าปรกษาทางดานการดแลสขภาพรางกาย และสขภาพจต หรออาชพ การคนหาตลาดเพอใหผสงอายไดมการ

ขายผลตภณฑของผสงอาย โดยมเจาหนาทใหค าปรกษาดานการหาชองทางการขายและการหารายได ปญหา

ตางๆ ทเกดขนกจะนอยลง ผสงอายจะมรายได มงานหรอกจกรรมท า ลดแนวโนมปญหาการฆาตวตาย ภาวะ

เครยด หรอการอยคนเดยว

การจดฝกอบรมหลกสตรการดแลผสงอายใหเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลดานชมพล

หรอบคคลทลงไปเยยมบานจงเปนเรองส าคญ โดยควรเนนหลกสตรนกสงคมสงเคราะหอยางมออาชพ การดแล

แตละชวงวย จตใจ จตวทยา การสงคมสงเคราะหในการเยยมบาน

ศนยพฒนาครอบครวในชมชน (ศพค.) ซงเปนหนวยงานกลไกทเชอมหนวยงานกระทรวงการ

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยกบองคกรปกครองสวนทองถน ยงไมคอยมโครงการและยงไมคอยมคน

ในพนทรจกมากนก ซงศนยพฒนาครอบครวในชมชนมงบประมาณสนบสนนการจดท าโครงการตางๆ

4) แนวทางการจดสวสดการผสงอาย ในการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย มขอเสนอแนวทางการจดสวสดการทงหมด 7 ดาน โดยแบงเปน 3 ชวงวย ไดแก วยตน (อาย 60 – 69 ป) วยกลาง (70 – 79 ป) และวยปลาย (80 ปขนไป) ทงน การจดสวสดการจากการศกษาพบวา ควรจดใหเหมาะสมกบชวงวย เชน วยตนยงสามารถท างาน และชวยเหลอตนเองไดอย ดงนนควรเนนไปทการจดสวสดการดานรายไดและการออม วยกลางเปนวยทรางกายเรมเสอมถอยลงมากขน และเรมตระหนกในการใชชวตบนปลาย ดงนนควรเนนไปทการจดกจกรรมทางสงคมและการดแลปองกนสขภาพ หรอวยปลายซงสวนใหญอยในภาวะพงพง ควรเนนไปทการดแลสขภาพ ดงน “ถาชวยเหลอผสงอายในกลมแรก (60 – 69 ป) ไดมาก โดยการชวยเหลอเพอไมใหเหงา และจตเสอม เพอไมใหรางกายเสอมตามมา จะประหยดงบประมาณมาก สวนกลมสอง (70 – 79 ป) จะเปนลกษณะเพอนชวยเพอน เปนอาสาสมคร สวนกลมสาม (80 ปขนไป) มหนวยงานดานสาธารณสขชวยอยแลว ดงนนจงตองเนนกจกรรมกลมแรกเพอชะลอ ตองเปนกจกรรมตามอธยาศย” (ขอมลจากการสมภาษณผทรงคณวฒ) “ผสงอายในแตละชวงวยจะมศกยภาพและความตองการทแตกตางกน ดงน

135

(1) ชวงอาย 60 – 69 ป เปนชวงวยทดแลลกหลานอยกบบาน เพอใหพอแมของหลานไดออกไปท างานหาเงน แตสภาพรางกายยงแขงแรงสามารถดงเขารวมกจกรรมกบชมชนได เชน ไปรวมกจกรรมกบทางวดปฏบตธรรม เปนตน (2) ชวงอาย 70 – 79 ป เปนชวงวยทรางกายแขงแรงแตจะตดบาน ท างานบานได อยกบตวเอง อยกบคสมรส อยกบสวนและกจกรรมในบาน สามารถดงเขารวมกบกจกรรมชมชนไดบาง (3) ชวงอาย 80 ปขนไป เปนชวงวยทตองการความชวยเหลอจากเพอนบาน หรอตองการลกหลานมาเยยมเยอน รวมทงการดแลสขภาพทถกตอง” (ขอมลจากสมภาษณผทรงคณวฒ) 4.1 ผสงอายวยตน (อาย 60 – 69 ป) 4.1.1 สวสดการเกยวกบสขภาพ เนองจากกลมผสงอายวยตนเปนวยทยงมสขภาพแขงแรงเปนสวนใหญ การจดสวสดการในดานน จงควรเปนเรองตอไปน - การสงเสรมการตรวจคดกรองโรค เชน เบาหวาน ความดนโลหต เพอการใหค าแนะน าทถกตองในการดแลตนเอง นอกจากนควรตรวจวดสายตา โรคตอกระจก หหนวก - การสงเสรมและใหความรในการดแลสขภาพตนเองเบองตน - การสงเสรมและใหความรในการปองกนโรค และการจดบรการยาสามญประจ าบานชดเลกส าหรบผสงอายทบาน เพอใหผสงอายไดชวยเหลอตวเองในเบองตนกอนจะไปโรงพยาบาล หรอเจบปวยเลกนอย เชน ยาลม ยาดม ยาหมอง ยาใสแผล เปนตน - การสงเสรมทกษะในการใหความชวยเหลอผอน หรอพฒนาศกยภาพใหผสงอายสามารถเปนอาสาสมครดแลผสงอายดวยกนได 4.1.2 สวสดการดานการศกษาและการเรยนร - มการใหความรเรองสทธ ประโยชน และกฎหมายของผสงอาย เพอใหผสงอายเขาใจและน าไปใชใหถกตอง - สงเสรมใหผสงอายมการพฒนาศกยภาพตนเองดานตางๆ ผานกจกรรมการอบรมและการศกษาดงาน - ควรจดใหความรทตรงกบชวตประจ าวนของผสงอาย เชน อาชพการเกษตร การดแลสขภาพ เปนตน หนงสอหรอเอกสาร ควรมขนาดทอานงาย ชดเจน เหมาะกบสายตาของผสงอายและพฒนาเสยงตามสายใหเสยงดงฟงชด 4.1.3 สวสดการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร - การจดท าท าเนยบผใหบรการฉกเฉนดานตางๆ เชน ชางไฟฟา ชางประปา รถรบ -สง ไปโรงพยาบาล หรอสถานทอนๆ - ควรมเสยงตามสายในแตละชมชน เพอประชาสมพนธขาวสาร สถานการณในชมชนไดทนเวลา 4.1.4 สวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม

136

- ปรบสภาพบานใหเหมาะสมกบผสงอาย เชน ราวเกาะตามทางเดน และหองน า ทางตองไมลาดชนจนเกนไป ควรมพนลกษณะหยาบ มเกาอไวในหองน า อปกรณท าความสะอาดควรอยใกลมอ 4.1.5 สวสดการดานรายไดและการออม - จดกจกรรมพฒนาศกยภาพผสงอาย เชน การฝกอบรมอาชพ การพฒนาทกษะทางอาชพแกผสงอาย พรอมทงดแลเรองการตลาดและการจ าหนายผลตภณฑผสงอาย - สงเสรมและใหความรแกผสงอายในการเขาถงกองทนเพอการประกอบอาชพของผสงอาย - สงเสรมกจกรรมสงเสรมการออมในผสงอายเปนการเฉพาะ 4.1.6 สวสดการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม - สงเสรมการจดตงกลม ชมรม และพฒนาการด าเนนกจกรรมของกลมชมรมผสงอายใหมความเขมแขง - จดสถานททเหมาะสมใหผสงอายไดท ากจกรรมรวมกน - เปดโอกาสใหผสงอายไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนในกจกรรม ดานการพฒนาตางๆ ทเกยวของ - ใชศนยพฒนาคณภาพชวตผสงอาย หรอ ศนยพฒนาครอบครวในชมชนในการขบเคลอนกจกรรมการจดสวสดการผสงอาย - สนบสนนการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ประเพณ เขารวมกจกรรมชมชนใหความรเกยวกบสทธและการบรการทางสงคมเพอเขาไปใชไดถกตอง 4.1.7 สวสดการดานบรการทางสงคม - ใหความรเรองการชวยเหลอผสงอายทไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรม ถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมาย การถกทอดทง และแนวปฏบต ชองทางการคมครองและพทกษสทธผสงอายตามกฎหมาย 4.2 ผสงอายวยกลาง (อาย 70 – 79 ป) 4.2.1 สวสดการเกยวกบสขภาพ เนองจากผสงอายวยกลางเปนวยทสขภาพรางกายเรมเสอมถอยมากขน ผสงอายเรมมความวตกกงวลในการใชชวต การจดสวสดการในดานนจงควรเปนเรองตอไปน - การสงเสรมการตรวจคดกรองโรค เชน เบาหวาน ความดนโลหต เพอการใหค าแนะน าทถกตองในการดแลตนเอง นอกจากนควรตรวจวดสายตา โรคตอกระจก หหนวก - การสงเสรมและใหความรในการดแลสขภาพดวยตนเองเบองตน - การสงเสรมและใหความรในการปองกนโรค และการจดบรการยาสามญประจ าบานชดเลกส าหรบผสงอายทบาน เพอใหผสงอายไดชวยเหลอตวเองในเบองตนกอนจะไปโรงพยาบาล หรอเจบปวยเลกนอย เชน ยาลม ยาดม ยาหมอง ยาใสแผล เปนตน 4.2.2 สวสดการดานการศกษาและการเรยนร

137

- มการใหความรเรองสทธประโยชน และกฎหมายทเกยวของกบผสงอาย เพอใหผสงอายและผดแลเขาใจและน าไปใชใหถกตอง 4.2.3 สวสดการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร - การจดท าท าเนยบผใหบรการฉกเฉนดานตางๆ เชน ชางไฟฟา ชางประปา รถรบ-สง ไปโรงพยาบาล หรอสถานทอนๆ - ควรมเสยงตามสายในแตละชมชน เพอประชาสมพนธขาวสาร สถานการณในชมชนไดทนเวลา 4.2.4 สวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม - ปรบสภาพบานใหเหมาะสมกบผสงอาย เชน ราวเกาะตามทางเดน และหองน า ทางตองไมลาดชนจนเกนไป ควรมพนลกษณะหยาบ มเกาอไวในหองน า อปกรณท าความสะอาดควรอยใกลมอ 4.2.5 สวสดการดานรายไดและการออม - สงเสรมกจกรรม สงเสรมการออมในผสงอายเปนการเฉพาะ 4.2.6 สวสดการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม - สงเสรมการจดตงกลม ชมรม และพฒนาการด าเนนกจกรรมของกลมชมรมผสงอายใหมความเขมแขง - จดสถานททเหมาะสมใหผสงอายไดท ากจกรรมรวมกน - เปดโอกาสใหผสงอายไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนในกจกรรม ดานการพฒนาตางๆ ทเกยวของ - ใชศนยพฒนาคณภาพชวตผสงอาย หรอ ศนยพฒนาครอบครวในชมชนในการขบเคลอนกจกรรมการจดสวสดการผสงอาย - สนบสนนการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ประเพณ เขารวมกจกรรมชมชนใหความรเกยวกบสทธและการบรการทางสงคมเพอเขาไปใชไดถกตอง 4.2.7 สวสดการดานบรการทางสงคม - ใหความรเรองการชวยเหลอผสงอายทไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรม ถกแสวงหาประโยชนโดยมชอบดวยกฎหมาย การถกทอดทง และแนวปฏบต ชองทางการคมครองและพทกษสทธผสงอายตามกฎหมาย - จดบรการชองทางพเศษ และสภาพแวดลอมแกผสงอายทเหมาะสมในสถานท ใหบรการตางๆ 4.3 ผสงอายวยปลาย (อาย 80 ป ขนไป) 4.3.1 สวสดการเกยวกบสขภาพ

138

เนองจากผสงอายวยปลายเปนวยทส วนใหญตองการการดแลในการประกอบกจวตรประจ าวน ดวยสภาพรางกายทไมเอออ านวย ผสงอายเรมมความวตกกงวลในการใชชวตมากขน การจดสวสดการในดานนจงควรเปนเรองตอไปน - การสงเสรมการตรวจคดกรองโรค เชน เบาหวาน ความดนโลหต เพอการใหค าแนะน าทถกตองในการดแลตนเอง นอกจากนควรตรวจวดสายตา โรคตอกระจก หหนวก - การฟนฟสขภาพและการดแลตามอาการ 4.3.2 สวสดการดานการศกษาและการเรยนร - มการใหความรเรองสทธประโยชน และกฎหมายทเกยวของกบผสงอาย เพอใหผสงอายและผดแลเขาใจและน าไปใชใหถกตอง 4.3.3 สวสดการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร - การจดท าท าเนยบผใหบรการฉกเฉนดานตางๆ เชน ชางไฟฟา ชางประปา รถรบ -สง ไปโรงพยาบาล หรอสถานทอนๆ - ควรมเสยงตามสายในแตละชมชน เพอประชาสมพนธขาวสาร สถานการณในชมชนไดทนเวลา 4.3.4 สวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม - ปรบสภาพบานใหเหมาะสมกบผสงอาย เชน ราวเกาะตามทางเดน และหองน า ทางตองไมลาดชนจนเกนไป ควรมพนลกษณะหยาบ มเกาอไวในหองน า อปกรณท าความสะอาดควรอยใกลมอ - จดบรการกายอปกรณรถเขนนง เตยงผปวย โดยอาจะเปนการใหของใหม หรอ การจดรปแบบการแลกเปลยน เปนตน 4.3.5 สวสดการดานรายไดและการออม - สงเสรมกจกรรม สงเสรมการออมในผสงอายเปนการเฉพาะ 4.3.6 สวสดการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม - สนบสนนการเขารวมกจกรรมทางศาสนา ประเพณ วฒนธรรมและการเขารวมกจกรรมชมชน การใหความรเกยวกบสทธและการบรการทางสงคมเพอเขาไปใชไดถกตอง 4.3.7 สวสดการดานบรการทางสงคม - จดบรการชองทางพเศษ และสภาพแวดลอมแกผสงอายทเหมาะสมในสถานท ใหบรการตางๆ

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง การจดสวสดการทเหมาะสมกบผสงอายแตละชวงวย มวตถประสงคเพอศกษา

สถานการณการจดสวสดการ ความตองการจดสวสดการของผสงอายแตละชวงวย และแนวทางการจด

สวสดการแกผสงอายแตละชวงวย การวจยครงนมการด าเนนการวจยแบบผสมผสานวธการวจยเชงปรมาณ

และการวจยเชงคณภาพ โดยเชงปรมาณมการจดเกบขอมลดวยแบบส ารวจจากกลมตวอยาง จ านวน 104 คน

และเชงคณภาพด าเนนการสมภาษณเชงลกผทรวงคณวฒดานผสงอาย การประชมกลมยอยและการสนทนา

กลมภาคสวนทเกยวของในการด าเนนการจดสวสดการแกผสงอายและกลมตวแทนผสงอาย จาก 2 พนท คอ

เมองพทยา จงหวดชลบร และองคการบรหารสวนต าบลดานชมพล อ าเภอบอไร จงหวดตราด สามารถสรป

อภปราย และเสนอขอเสนอแนะ ไดดงน

สรปผลการวจย

1) ขอมลทวไป

จากการส ารวจกลมตวอยางสวนใหญเปนผสงอายทมอายระหวาง 60-69 ป จ านวน 52 คน

คดเปนรอยละ 50.0 รองลงมาไดแก ผสงอายทมอายระหวาง 70-79 ป จ านวน 36 คน คดเปนรอยละ 34.6

และผสงอายทมอาย 80 ปขนไป จ านวน 16 คน รอยละ 15.4 สวนใหญผสงอายเปนเพศหญง จ านวน 71 คน

คดเปนรอยละ 68.3 และเปนผสงอายเพศชาย จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 31.7 สวนใหญผสงอายนบถอ

ศาสนาพทธ จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 97.1 รองลงมาผสงอายนบถอศาสนาอสลาม จ านวน 3 คน

คดเปนรอยละ 2.9 สวนใหญผสงอายมสถานภาพสมรส จ านวน 74 คน คดเปนรอยละ 71.2 รองลงมาผสงอาย

มสถานภาพหมาย จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 18.3 ผสงอายมสถานภาพโสด จ านวน 6 คน คดเปน

รอยละ 5.8 และผสงอายมสถานภาพหยาราง/แยกกนอย จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 4.8 สวนใหญผสงอาย

มการศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 68 คน คดเปนรอยละ 65.4 ผสงอายไมเรยน/เรยนไมจบ จ านวน

24 คน คดเปนรอยละ 23.1 และผสงอายมการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน จ านวน 5 คน คดเปน

รอยละ 4.8 สวนใหญผสงอายมจ านวนบตร 2 คน จ านวน 31 คน คดเปนรอยละ 29.8 รองลงมา ผสงอายม

จ านวนบตร 3 คน จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 19.2 ผสงอายมจ านวนบตร 4 คน จ านวน 14 คน คดเปน

รอยละ 13.5 ตามล าดบ

2) ขอมลสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย

131

2.1 ผสงวยตน อาย 60 – 69 ป

จากการศกษาพบวา เรองของความกงวลใจในการใชชวตประจ าวน เปนอกประเดนทมการ

หยบยกมากลาวถงในการด าเนนชวตประจ าวนของผสงอาย เพราะจะน าไปสเรองราว กจกรรม และ

สถานการณทเกยวของตามมาอกหลายประการ โดยพบวาผสงอายวยตนมความกงวลใจในการใชชวตสงทสด

มากกวาผสงอายในวยอนๆ โดยผสงอายมความกงวลใจเกยวกบการใชชวตเมอยามทชราภาพ มความกงวลใจ

ในเรองโรคประจ าตวสขภาพรางกายสงทสด สวนในเรองของความเจบปวย เปนเรองทหลกเลยงไมไดในทกวย

โดยเฉพาะการเขาวยสสงอายทมความเสอมถอยของรางกายในทกๆ สวน ประกอบกบกจกรรมในการด าเนน

ชวตทสงสมมานานซงลวนแลวแตจะสงผลตอสขภาพทงสน โดยพบวาผสงอายวยตนสวนใหญ มปญหาดาน

สขภาพ เปนโรคความดนโลหตสง/ต า ผลจากการตอบแบบสอบถามกลมอายผสงอายวยตนนนสามารถ

ชวยเหลอตนเองไดมากทสด โดยมอปกรณชวยอ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตทมากทสด คอ ไมเทา/ไม

สามขา โครงจบเพอเพมความมนคงเวลาเดน ทนอนลม/น า ปองกนแผลกดทบ และเครองวดความดน

ภาวะซมเศรา เปนสภาพทางจตทมระดบความเศรารนแรงหรอเรอรง รสกหมดหนทาง

มภาวะสนยนด และอารมณหรอพฤตกรรมอนๆ รวมดวย ซงจดเปนภาวะทอนตรายตอรางกายและม

ผลกระทบตอการท างานของสมองอนจะสงผลตอตวผทมภาวะซมเศราเปนอยางมาก ในผสงอายหากม ภาวะ

ซมเศราจะท าใหความสามารถของรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนลดลง นอกจากนยงสงผลให

รางกายตอสกบความเจบปวดหรอโรคตางๆ ทเกดขนใหม หรอทเปนเรอรงอยแลวใหทวความรนแรงมากยงขน

จากผลการศกษาพบวา ผสงอายวยตนมภาวะซมเศรามากทสดในชวงเวลากลางคนนอนไมหลบหรอหลบมาก

ไป โดยเมอจ าแนกตามลกษณะการอยตามล าพงตามกลมอาย ผสงอายวยตนมลกษณะการอยตามล าพงเกด

จากสาเหตมากทสด คอ โสด ซงปญหาการอยตามล าพง การเกดปญหาตามมาเชน เหงา วาเหวไมมคนชวย

ท างานบานไมมคนดแลเมอเจบปวย ตองเลยงชพดวยตนเอง มปญหาการเงนภาวะเหลานเกดกบผสงอายวยตน

มากทสด

บคคลทอยอาศยกบผสงอาย แมโครงสรางครวเรอนและความจ าเปนอนๆ ทท าใหผสงอาย

บางสวนตองอยตามล าพง แตสถานการณในปจจบนผสงอายสวนใหญยงอาศยอยกบครอบครว ซงเปนพนฐาน

ส าคญในการปองกนปญหาตางๆ ทเกดขนตามมาตอผสงอาย โดยผสงอายวยตนนนอยอาศยกบคสมรสมาก

ทสด บคคลทมความส าคญอยางมากในการด าเนนชวตประจ าวนของผสงอาย ซงการดแลขนอยกบภาวการณ

ตองการทพงพงของผสงอาย โดยเรองทดแลอาจจะเปนการใหความชวยเหลอทางดานอาหาร / การใหอาหาร

ทางสายยาง การใหความชวยเหลอในการเปลยนเสอผาเครองแตงกาย การใหความชวยเหลอในการอาบน า

ช าระรางกาย และการขบถาย การใหความชวยเหลอในการออกก าลงกาย หรอกายภาพบ าบด หรอกระทงการ

นนทนาการ เปนตน โดยผสงอายวยตนมผดแลหลกมากทสดเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ โดยการอยอาศย

132

ของผดแลหลก จะอยในครวเรอนเดยวกนมากทสด ซงลกษณะสภาพทอยอาศย ความมนคงแขงแรงของทอย

อาศยผสงอายมความส าคญเนองจากผสงอายเปนผทมความเสอมถอยเกยวกบการทรงตว ความแขงแรงของ

ขอกระดก และกลามเนอ สมรรถภาพการท างานของระบบประสาท การมองเหน การกะระยะทาง รวมทงเมอ

มอายเพมมากขนมกพบอาการหลงลม หรอสมองเสอมไดมากขน เหลานเปนปจจยดานตวผ สงอายทสงผลให

เกดการหกลมในผสงอายมากขน การจดสภาพแวดลอมภายในบาน และการสรางเสรมความเอาใจใสในการ

ดแลของสมาชกภายในบานหรอผทท าหนาทดแลผสงอายจงเปนเรองส าคญ ในกรณทเกยวของกบสภาพบาน

ควรไดมการจดหรอเตรยมสภาพบานเพอเปนการปองกนอบตเหต หรอ เรองไมคาดฝนทจะเกดกบผสงอาย

โดยทอยอาศยของผสงอายวยตน ควรมลกษณะสภาพทอยอาศยมความมนคงแขงแรง มหองน า หองสวมทอย

ในบานสะดวกปลอดภย และมแสงสวางเพยงพอการใชชวตมากทสด

การจดบรการการศกษาใหกบผสงอายเพอใหผสงอายมความรความเขาใจในเรองทมความส าคญตอการด าเนนชวต เพอใหเปนผสงอายทมคณภาพ และเพอใหผสงอายสามารถน าความรมาใชประโยชนตอตนเองและสงคมตามศกยภาพของตนเอง ซงจะเปนการสรางคณคาในตวเองใหกบผสงอายไดทางหนง โดยการจดบรการการศกษาของผสงอายวยตน มหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบานมากทสด การเขาถงบรการขอมลขาวสารของผสงอายเปนสงส าคญในการรบรสถานการณตางๆ อนจะเกยวของกบการด าเนนชวตและการพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย นอกจากนยงเกยวของกบการรบรและเขาถงสทธและบรการตางๆ โดยผสงอายวยตนมการเขาถงขอมลขาวสารเปนโทรทศนมากทสด ภาวะการมงานท า การท างานหารายได รายไดถอเปนองคประกอบหนงของการด ารงชพของทกคน ส าหรบวยแรงงานการท างานหารายไดไมไดเปนประเดนในเรองของการพฒนามากนก ดวยศกยภาพทางดานรางกายสตสมปชญญะทม หากแตในวยผสงอายทมเรองของสมรรถภาพรางกายเขามาเกยวของกบการท างานหารายไดจงมขอจ ากดมากมาย โดยผสงอายวยตนมการท างานมากทสดเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ สวนประเภทงานทท าเปนเกษตรกรรมและรบจางมากทสด ลกษณะการมรายไดมาจากการท างานมากทสด โดยแหลงรายได เงนถอเปนปจจยส าคญในการด ารงชพ ส าหรบผสงอายซงมจ านวนมากทไมสามารถประกอบอาชพเพอใหไดมาซงเงนและคาตอบแทน แตในการด ารงชพจ าเปนตองใชเงนในการแลกเปลยนสงของเครองใช ยารกษาโรค และอนๆ อกมากมาย แหลงรายไดของผสงอายในแตละคนจงจ าเปนตองมเพอความเปนอยทเหมาะสม การมเงนออม ผสงอายสวนใหญมความเสยงทจะตองประสบปญหาเกยวกบชวตความเปนอย ซงเกดจากการทผสงอายสวนใหญของประเทศไทยไมมการเตรยมความพรอมส าหรบวยเกษยณ ท าใหไมมความมนคงทางการเงนเพยงพอทจะเลยงตวเองไดอยางมคณภาพ ซงพบวาปญหาใหมของผสงอายไทยคอ การไมมเงนออมอนาคต จากปญหาการไมมเงนออมหรอมเงนออมนอย เมอจ าแนกตามกลมอาย ผสงอายวยตนจะมเงนออมอยในระดบมากทสด เมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ โดยรปแบบการออม คอ รปแบบการออมเปนเงนสด / เงนฝากมากทสด

133

การท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน การท ากจกรรมเปนสงจ าเปนส าหรบมนษยทก

เพศทกวย กจกรรมส าหรบผสงอายโดยทวไปสวนใหญเปนกจกรรมทไมมเปาหมายหรอเปนลกษณะกจกรรม

ทางสงคมมากกวาเปนกจกรรมทกอใหเกดผลผลต การสนบสนนใหผสงอายไดมการเขารวมกจกรรม หรอให

ผสงอายไดท ากจกรรมเปนสงหนงซงสามารถทจะชวยใหผสงอายมสขภาพกายและใจทด ถาบคคลประสบ

ความส าเรจในการท ากจกรรมใดกจกรรมหนง จะท าใหบคคลนนรบรความสามารถของตนเองและสงผล

โดยตรงตอการนบถอของตนเอง การเขารวมกจกรรมทางสงคมกเปนองคประกอบหนงทท าใหผสงอายอยใน

สงคมอยางมคณคาและมความสข โดยผสงอายวยตนท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน เปนการด

โทรทศนมากทสด ในการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคม การรวมกลมของผสงอาย ผสงอายยงมความ

ตองการทจะท าใหชวตของตนมความสดชนมชวตชวาและมประโยชนมากขน เชน การพบปะพดคยกนใน

ผสงอายดวยกน การท าสวน ปลกตนไม และการท างานอดเรกตางๆ ผสงอายสวนใหญมความตองการทจะใช

เวลาทเหลออย มชวตรวมกบบคคลกลมตางๆ ของสงคม โดยเฉพาะอยางยงในครอบครวของตนเอง มผสงอาย

จ านวนไมนอยทท าหนาทเลยงดหลานและคอยใหค าแนะน า ตลอดจนชวยเหลอเมอครอบครวตนประสบ

ปญหาในดานตางๆ นอกจากนน ยงมผสงอายบางกลมทมความคดทจะอทศตนใหเปนประโยชนตอชมชนและ

สงคมของตนเองดวย โดยผสงอายวยตน มการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคมมากทสด เมอเทยบกบผสงอาย

วยอนๆ สวนสาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชกมสาเหต เพราะไมสนใจเขารวมมากทสด และการเขาเปน

สมาชกกลม /ชมรมเปนกลมฌาปนกจสงเคราะหมากทสด

การรบรการบรการทางสงคม ประเดนการรบรการบรการเปนเรองทส าคญทหนวยงาน

เกยวของควรตระหนก และใหความส าคญ เพราะการรบรเปนสวนหนงของผลส าเรจในการด าเนนการ

จดบรการตางๆ เพราะหากจดบรการแลวกลมเปาหมายขาดการรบร การด าเนนนนกสญเปลา ซงผสงอายวย

ตน มการรบรการบรการทางสงคมเปนผสงอายทไมมบ านาญจะไดรบเบยยงชพมากทสด

2.2 ผสงอายวยกลาง อาย 70 – 79 ป

ผสงอายวยกลางมความกงวลใจเกยวกบการใชชวตเมอยามทชราภาพ และมความกงวลใจใน

เรอง โรคประจ าตวสขภาพรางกายสงทสด โดยกจกรรมในการด าเนนชวตทสงสมมานานซงลวนแลวแตจะ

สงผลตอสขภาพทงสน ซงผสงอายวยกลางมปญหาดานสขภาพ เปนโรคความดนโลหตสง/ต ามากทสด

โดยผสงอายวยกลางสามารถชวยเหลอตนเองได ในระดบกลางเมอเทยบผสงอายวยอนๆ โดยมอปกรณชวย

อ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสดเปนไมเทา/ไมสามขามากทสด

ภาวะซมเศรา เปนสภาพทางจตทมระดบความเศรารนแรงหรอเรอรง รสกหมดหนทาง ม

ภาวะสนยนด และอารมณหรอพฤตกรรมอนๆ รวมดวย ซงจดเปนภาวะทอนตรายตอรางกายและมผลกระทบ

134

ตอการท างานของสมองอนจะสงผลตอตวผทมภาวะซมเศราเปนอยางมาก ในผสงอายหากมภาวะซมเศราจะ

ท าใหความสามารถของรางกายในการประกอบกจวตรประจ าวนลดลง นอกจากนยงสงผลใหรางกายตอสกบ

ความเจบปวดหรอโรคตางๆ ทเกดขนใหม หรอทเปนเรอรงอยแลวใหทวความรนแรงมากยงขน โดยผสงอาย

วยกลางมภาวะซมเศรามากทสด เปนอารมณซมเศราหรอทอแทใจ โดยผสงอายวยกลางมลกษณะการอยตาม

ล าพงสาเหต คอ หมายมากทสด ผสงอายวยกลางทมปญหาการอยตามล าพง ท าใหเกดปญหาตามมาเชน เหงา

วาเหวไมมคนชวยท างานบานไมมคนดแลเมอเจบปวยตองเลยงชพดวยตนเอง สวนปญหาการเงน อยในระดบ

ปานกลางเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ

บคคลทอยอาศยกบผสงอาย ผสงอายวยกลางนนอยอาศยกบคสมรสมากทสด พบวาการมผดแลหลกของกลมผสงอายวยกลาง อยในระดบปานกลางเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ โดยการอยอาศยของผดแลหลกจะอยในครวเรอนเดยวกนมากทสด ผสงอายวยกลางมลกษณะสภาพทอยอาศยมความมนคงแขงแรง และมหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย มากทสด การจดบรการการศกษา ใหกบผสงอายเพอใหผสงอายมความรความเขาใจในเรองทมความส าคญตอการด าเนนชวต โดยผสงอายวยกลางมการจดการเรยนรในชมชนตามอธยาศย เชน ศนยถายทอดวฒนธรรม ศนยสขภาพเปนตน และมหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบานมากทสด และการเขาถงบรการขอมลขาวสารของผสงอายเปนสงส าคญในการรบรสถานการณตางๆ อนจะเกยวของกบการด าเนนชวตและการพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย นอกจากนการรบรและเขาถงสทธและบรการตางๆ พบวาผสงอายวยกลางมการเขาถงขอมลขาวสารเปนโทรทศนมากทสด ภาวะการมงานท า การท างานหารายได พบวาผสงอายวยกลางมการท างานอยในระดบ ปานกลางเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ สวนประเภทงานทท าเปนคาขาย / ธรกจสวนตวมากทสด และลกษณะการมรายไดมาจากการท างานมากทสด การมเงนออม ผสงอายวยกลางมการออมเงนอยในระดบปานกลางเมอเทยบกบผสงอายในวยอนๆ โดยรปแบบการออม คอ รปแบบการออมเปนเงนสด /เงนฝากมากทสด การท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน ผสงอายวยกลางท ากจกรรมนอกเหนอกจวตร

ประจ าวน เปนการดโทรทศนมากทสด โดยการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคม การรวมกลมของผสงอาย

โดยผสงอายวยกลางมการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคมอยในระดบกลางเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ

ซงสาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชกเพราะไมมเวลามากทสด และการเขาเปนสมาชกกลม /ชมรมเปน กลม

/ชมรมผสงอาย และกลมฌาปนกจสงเคราะหมากทสด

การรบรการบรการทางสงคม การรบรการบรการทางสงคมเปนผสงอายทไมมบ านาญจะ

ไดรบเบยยงชพมากทสด

2.3 ผสงวยปลาย อาย 80 ป ขนไป

135

ผสงอายวยปลายมความกงวลใจในการใชชวตในระดบนอยทสดเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ

โดยผสงอายวยปลายมความกงวลใจเกยวกบการใชชวตเมอยามทชราภาพในเรอง โรคประจ าตวสขภาพ

รางกายสงทสด ผสงอายวยปลายสวนใหญ มปญหาดานสขภาพ เปนโรคความดนโลหตสง/ต า และผสงอายวย

ปลายสามารถชวยเหลอตนเองไดในระดบนอยทสดเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ โดยมอปกรณชวยอ านวย

ความสะดวกในการด าเนนชวตมากทสดเปนเครองเครองวดความดน

ภาวะซมเศรา ผสงอายวยปลาย มภาวะซมเศรามากทสด นอกจากนยงมภาวะออนเพลยไมม

แรง เชองชา และการอยตามล าพงเกดจากสาเหตมากทสดคอ โสด ซงปญหาการอยตามล าพง ท าใหเกดปญหา

ตามมาเชน เหงา วาเหวไมมคนชวยท างานบานไมมคนดแลเมอเจบปวยตองเลยงชพดวยตนเอง หรอมปญหา

การเงน ผสงอายวยปลายจะมในระดบนอยทสดเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ

บคคลทอยอาศยกบผสงอาย ผสงอายวยปลายอยอาศยกบบตรหญงมากทสด พบวาผดแลหลกของผสงอายวยปลายมในระดบนอยเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ ซงการอยอาศยของผดแลหลกจะอยในครวเรอนเดยวกนมากทสด โดยลกษณะสภาพทอยอาศย พบวาผสงอายวยปลายเปนโรคเกยวกบกระดก/ขอ/กลามเนอ/เอน และโรคความดนโลหตสง ซงสงผลตอการทรงตว สภาพบานทรองรบจงเปนสงทส าคญ ผสงอายวยปลายจงมลกษณะสภาพทอยอาศยมหองน า หองสวมทอยในบานสะดวกปลอดภย และมความสะอาดภายในบานและบรเวณบานมากทสด การจดบรการการศกษา พบวาผสงอายวยปลายมหองสมดประชาชน / ทอานหนงสอประจ าหมบาน และมการจดไปทศนศกษาดงานมากทสด และการเขาถงขอมลขาวสารจ าแนกตามกลมอาย ผสงอายวยปลายมการเขาถงขอมลขาวสารเปนโทรทศนมากทสด ภาวะการมงานท า การท างานหารายได พบวาผสงอายวยปลายมการท างานอยในระดบนอยเมอเทยบกบผสงอายวยอนๆ สวนประเภทงานทท าเปนเกษตรกรรมมากทสด โดยลกษณะการมรายไดมากจากบตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) มากทสด โดยมแหลงรายไดเปนบตร /เขย /สะใภ (รวมบตรเลยง บตรบญธรรม) มากทสด การมเงนออม ผสงอายวยปลาย มการออมอยในระดบนอยเมอเทยบกบผสงอายใยวยอนๆ โดยรปแบบการออม มรปแบบการออมเปนเงนสด / เงนฝากมากทสด การท ากจกรรมนอกเหนอกจวตรประจ าวน ผสงอายวยปลายท ากจกรรมนอกเหนอกจวตร

ประจ าวน เปนการดโทรทศน และการพบปะเพอนฝงมากทสด โดยการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคม การ

รวมกลมของผสงอาย โดยผสงอายวยปลาย มการเปนสมาชกกลม /ชมรม /สมาคมอยในระดบนอยเมอเทยบ

กบผสงอายวยอนๆ ซงสาเหตการไมเขารวมการเปนสมาชกเพราะไมมเวลามากทสด และการเขาเปนสมาชก

กลม /ชมรม เปนกลมฌาปนกจสงเคราะหมากทสด

การรบรการบรการทางสงคม การรบรการบรการทางสงคมเปนผสงอายทไมมบ านาญจะ

ไดรบเบยยงชพมากทสด

136

3) ขอมลความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ส าหรบการจดสวสดการสงคมใหแกผสงอาย สงทควรค านงถง คอ ความตองการของผสงอาย

ทมตอสวสดการดานตางๆ เพอใหการจดสวสดการนนๆ เปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด

จากผลการศกษาพบวา

3.1 ดานความมนคงในชวต

3.1.1 ความตองการสวสดการดานสขภาพ สวนใหญเปนหนวยบรการดแลสขภาพ

เยยมบานและใหความรผสงอายทบานมากทสด รองลงมา ไดแก มอาสาสมครดแลผสงอาย (อผส. อสม.) และ

โรงพยาบาลทใหบรการดแลระยะยาวส าหรบผสงอาย ตามล าดบ

3.1.2 ความตองการสวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม สวนใหญเปนการดแลในเรองสงแวดลอมในการด ารงชวต เชน สวนสาธารณะ การลดมลภาวะ ชวอนามย เปนตน มากทสด รองลงมา ไดแก การปรบสงแวดลอมบรเวณในบาน รอบบาน เชน ไฟฟาสวาง ความสะอาดเรยบรอย และกจกรรมพฒนาทอยอาศยผสงอายโดยชมชนมสวนรวม ตามล าดบ 3.2 ดานการศกษา 3.2.1 ความตองการสวสดการดานการศกษาและการเรยนร สวนใหญเปนการเรยนรจากศนยการเรยนรในชมชน เชน เศรษฐกจพอเพยง การเกษตรอนทรยมากทสด รองลงมา ไดแก การจดบรการหองสมดเคลอนท/ทอานหนงสอประจ าหมบาน และการจดตงศนยถายทอดวฒนธรรมทองถนประจ าต าบล ตามล าดบ 3.2.2 ความตองการสวสดการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร สวนใหญเปนโทรทศนมากทสด รองลงมา ไดแก วทย และหอกระจายขาว เสยงตามสาย ตามล าดบ 3.3 ดานเศรษฐกจ ความตองการสวสดการดานรายไดและการออม สวนใหญเปนการจดตงกองทนในชมชนเพอใหการชวยเหลอผสงอายมากทสด รองลงมา ไดแก มการแนะน าการบรหารการเงนในครอบครว (จดท าบญช รายรบ – รายจาย) และจดหาสถานทจ าหนายผลตภณฑจากผสงอาย ตามล าดบ 3.4 ดานสงคม 3.4.1 ความตองการสวสดการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม สวนใหญเปนกจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมทองถนมากทสด รองลงมา ไดแก กจกรรมทางศาสนา/เขาวดปฏบตธรรม และออกก าลงกายและกฬา ตามล าดบ 3.4.2 ความตองการสวสดการดานบรการทางสงคม สวนใหญเปนสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแกผสงอาย เชน ทางเดน หองสขามากทสด รองลงมา ไดแก การใหยม สนบสนนกายอปกรณ และการชวยเหลองานบาน ตามล าดบ

137

ความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย การจดบรการสงคม เปนการด าเนนการเพอปองกนและแกไขปญหาสงคมและพฒนาสงคม รวมทงการสงเสรมความมนคงทางสงคม เพอใหประชาชนสามารถด ารงชวตในสงคมไดในระดบมาตรฐาน โดยบรการดงกลาวจะตองตอบสนองความตองการพนฐานของประชาชนใหไดรบการพฒนาคณภาพชวตอยางทวถงและเปนธรรม ทงในดานการศกษาทด การมสขภาพอนามย การมทอยอาศย การมงานท า การมรายได การมสวสดการแรงงาน การมความมนคงทางสงคม การมนนทนาการ และบรการสงคมทวไป โดยระบบการจดบรการสงคมตองค านงถงศกดศรความเปนมนษย และสทธทประชาชนตองไดรบ และเขามามสวนรวมในระบบการจดบรการสงคมในทกระดบจาก ผลการศกษาพบวา ความตองการไดรบการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอาย มความตองการดานบรการทางสงคมมากทสด รองลงมา ไดแก ความตองการดานสขภาพ และความตองการดานการเขาถงบรการขอมล ตามล าดบ 4) รปแบบการจดสวสดการผสงอายแตละชวงวย การจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย มการเสนอแนวทางการจดสวสดการทงหมด 7 ดาน โดยแบงเปน 3 ชวงวย ไดแกวยตน (60 – 69 ป) วยกลาง (70 – 79 ป) และวยปลาย (80 ป ขนไป) ทงน การจดสวสดการจากการศกษาพบวา ควรจดใหเหมาะสมกบชวงวย เชน วยตนยงสามารถท างาน และชวยเหลอตนเองไดอย ดงนน ควรเนนไปทการจดสวสดการดานรายไดและการออม วยกลางเปนวยทรางกายเรมเสอมถอยลงมากขน และเรมตระหนกในการใชชวตบนปลาย ดงนน ควรเนนไปทการจดกจกรรมทางสงคมและการดแลปองกนสขภาพ หรอวยปลายซงสวนใหญอยในภาวะพงพง ควรเนนไปทการดแลสขภาพ อภปรายผลการวจย การศกษาการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย เพอส ารวจความตองการการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย ซงสามารถแบงผลการศกษาไดเปน 7 ประเดน ดงน 1. ความตองการดานบรการทางสงคม เมอพจารณาความตองการดานบรการทางสงคม มคาเฉลย 2.91 โดยสวนใหญเปนสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแกผสงอาย เชน ทางเดน หองสขามากทสด มคาเฉลย 3.05 ซงสอดคลองกบแนวคด และทฤษฎทเกยวกบผสงอายของส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, (2552) ผสงอายอาจมความตองการทแตกตางออกไปจากความตองการของผอน 4 ดาน คอ ความตองการทางดานรางกาย ซงความตองการทางรางกายของผสงอาย ประกอบดวย ตองการมสขภาพรางกายทแขงแรงสมบรณ มผชวยเหลอดแลอยางใกลชด มทอยอาศยทสะอาดอากาศดส งแวดลอมด มอาหารการกนทถกสขลกษณะตามวย มผดแลชวยเหลออยางใกลชดยามเมอเจบปวยไดรบการตรวจสขภาพและรกษาพยาบาลทสะดวกรวดเรว

138

ทนทวงทไดรบบรการรกษาพยาบาลแบบใหเปลาจากรฐ ไดพกผอนนอนหลบอยางเพยงพอการออกก าลงกายอยางสม าเสมอ และตองการสงอ านวยความสะดวกเพอปองกนอบตเหต เปนตน และสอดคลองกบสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย ในเรองรปแบบการสงเคราะหและจดสวสดการตางๆ ของผสงอายในประเทศไทย ของสายฤด วรกจโภคาทร และคณะ, (2550) คอผสงอายยงไดรบสทธบรการประกนสงคม สวสดการรกษาพยาบาลของภาคราชการ โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา และการประกนกบบรษทเอกชน การไดรบสวสดการดานการศกษา อาชพ และบรการสงคม ไมวาจะเปนการศกษานอกโรงเรยน การศกษาระดบอดมศกษา การฝกอาชพ การกยมเงนทนประกอบอาชพ ศนยบรการผสงอาย อาสาสมครดแลผสงอายทบาน การจดใหมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายและคนพการในทสาธารณะ และการลดหยอนคาโดยสารขนสงมวลชน 2. ความตองการดานสขภาพ เมอพจารณาความตองการดานสขภาพ มคาเฉลย 2.77 โดยสวนใหญเปนหนวยบรการดแลสขภาพ เยยมบานและใหความรผสงอายทบานมากทสด มคาเฉลย 3.00 ซงสอดคลองกบสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย ในเรองรปแบบระบบสวสดการผสงอายในประเทศไทยทมอยในปจจบน โดยจ าแนกตามประเภทบรการ ของศศพฒน ยอดเพชร, (2549) การบรการสงคม (Social Services) เปนระบบบรการทตอบสนองความตองการขนพนฐานของประชาชน ซงดานสขภาพอนามย ของสภาณ ออนชนจตร และฤทยพร ตรตรง, (2549) ไดกลาวถงการดแลทบาน (Home Care) เปนบรการสขภาพทจดวาเปนสวสดการส าหรบผสงอายรปแบบหนง เพราะผสงอายทมอายมากๆ มกมภาวะพงพาและมโรคเรอรงจ าเปนตองไดรบการเยยมบานจากพยาบาลและทมสหวทยาการ ซงตองมความช านาญทางคลนก ประกอบกบมทกษะในการบรหารจดการและทกษะทางสงคม เพอใหบรการทสอดคลองกบภาวะสขภาพของผใชบรการภายในบรบทของครอบครว ขอดของการเยยมบาน คอ เหมาะส าหรบผปวยสงอายทอาการไมรนแรงและไมสะดวกในการเดนทางมาตรวจรกษาทโรงพยาบาลเปนการลดคาเดนทางของผใชบรการ และผสงอายสวนมากพงพอใจท จะรบการรกษาพยาบาลทบาน อนเปนผลดตอการหายของโรคดวย นอกจากน บทบาทของพยาบาลในการเปนผมาเยอนผสงอายและครอบครวอยในฐานะเจาบาน จะรสกเปนผมอ านาจ พยาบาลสามารถใชสถานการณเชนนสงเสรมพลงอ านาจใหแกผใชบรการและครอบครวได พยาบาลท เยยมบานสามารถน าขอมลขาวสารไปใหผใชบรการและชมชนได ในขณะเดยวกนเปนโอกาสทไดรวบรวมขอมลเกยวกบศกยภาพ ความสามารถของผใชบรการและชมชน รวมถงแหลงทรพยากรของชมชนดวย ซงเปนประโยชนในการพฒนาความสามารถของผใชบรการ ครอบครวและชมชนในการแกปญหาตางๆ และสอดคลองกบแนวคดเกยวการจดสวสดการส าหรบผสงอายในตางประเทศ ของนารรตน จตรมนตร และสาวตร ทยานศลป, (2551 : 10-17) เชน ประเทศญปน ประเทศออสเตรเลย ความตระหนกถงผลกระทบทอาจจะตามมาจากสถานการณเชนน ท าใหหลายประเทศไดก าหนดมาตรการแกไขปญหาและมการวางแผนเตรยมรบมอกบสถานการณทอาจจะตองเผชญประสบการณจากประเทศเหลาน เปนองคความรอนมคาทจะเปนแบบอยางใหประเทศไทยไดคดหาชองทางในการตงรบและอดรอยรวทมอยไดอยางครอบคลมและมประสทธภาพอยางแทจรง โดยประเทศญปน ในฐานะเปนประเทศทม

139

สดสวนประชากรสงอายมากทสดในโลก ความกงวลในผลกระทบทจะเกดขนยอมมมากกวาประเทศอนๆ การด าเนนงานเพอรองรบสถานการณดงกลาวจงมอยอยางมากมาย สวสดการส าหรบผสงอายในประเทศญปนจงเนนการดแลระยะยาวแตเปนการดแลทบาน โดยในป ค.ศ.1989 เกดนโยบายแผนทอง (Gold Plan) ในป ค.ศ.1994 ปรบแผนทองใหม (New Gold Plan) และในป ค.ศ.2000 มกฎหมาย Public Long-Term Care Insurance Law) ออกมาเหลาน เพอสงเสรมการขยายการใหบรการ การเพมจ านวนสถานพยาบาลหรอศนยใหบรการดานสขภาพ การเพมจ านวนผดแลทบาน และพฒนาคณภาพผดแลทงดานความรและทกษะในการดแล และประเทศออสเตรเลย โดยผสงอายในประเทศออสเตรเลยสวนใหญ (รอยละ 91) อาศยอยในบานของตนเอง โดยมครอบครวเปนแหลงเกอหนนหลก นโยบายสวสดการส าหรบผสอายของประเทศออสเตรเลยจงเนนทการดแลผสงอายทบานและในชมชน (Home-based care and Community-based care) นโยบายลกษณะนเดนชดมานบตงแตทไดมการประกาศนโยบาย Staying at Home-Care and Support for Older Australia (ป ค.ศ.1997-1999) เพอชวยเหลอผดแลใหสามารถดแลผสงอายไดอยางเตมททบานพรอมสนบสนนใหเกดอาสาสมครดแลผสงอายในชมชนทวประเทศดวยการสนบสนนงบประมาณคาจางใหกบผดแลเตมเวลาและมการจายคาดแลใหกบผดแลผสงอายทบานทมคณภาพ ทมคณภาพการดแลเทยบเทากบระดบการดแลใน nursing home 3. ความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร เมอพจารณาความตองการดานการเขาถงบรการขอมลขาวสาร มคาเฉลย 2.71 โดยสวนใหญเปนโทรทศนมากทสด มคาเฉลย 3.00 ซงสอดคลองกบแนวคด และทฤษฎทเกยวกบผสงอาย เรองการจ าแนกกลมผสงอาย ซงการแบงกลมผสงอายนน มลกษณะทแตกตางกนออกไปตามลกษณะทางกายภาพ ทางสงคม ทางเศรษฐกจของผสงอาย เชน การแบงตามสภาพสขภาพรางกาย การประกอบอาชพ การด ารงชวต ความตองการความชวยเหลอ และชวงอาย ท งน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร, (2548 : 36-37) ไดกลาวถงความตองการความชวยเหลอของกลมทพอชวยเหลอตนเองได (Independent Living for Elderly) เปนผสงอายกลมทพอชวยเหลอตนเองได แตยงไมมบทบาทในการพฒนาสงคมสวนรวมตองเนนการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทด การสรางหลกประกนรายไดอยางตอเนองตามความสมครใจ เชน การสงเสรมอาชพทหลากหลายตามความตองการและเหมาะสมกบวยการสงเสรมพฤตกรรมการใชจายทเหมาะสมและการบรหารจดการเงนออมอยางมประสทธภาพ ตลอดจนการใหความรอยางตอเนองตลอดชวต และการเขาถงขอมลขาวสารทจ าเปนตอการด ารงชวต และสอดคลองกบนโยบายและกฎหมายทเกยวของ คอ แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545 – 2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552 ยทธศาสตรท 2 ดานการสงเสรมผสงอาย มาตรการ สงเสรม สนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอาย และสนบสนนใหผสงอายไดรบความร และสามารถเขาถงขาวสารและสอ และสอดคลองกบการประเมนมาตรฐานคณภาพชวตผสงอาย ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายส านกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกเยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (มาตรฐาน และคมอการใชมาตรฐานการสงเสรมสวสดภาพและคมครองพทกษผสงอาย , 2555 : 17)

140

กลาวถงมาตรฐานฯ ผสงอาย : ความหมายและขอก าหนดวามาตรฐานการสงเสรมสวสดภาพและคมครองพทกษสทธผสงอาย หมายถง ขอก าหนดทท าใหผสงอาย ไดรบการปกปอง ดแล และมหลกประกนในสวสดภาพทงทางเศรษฐกจและสงคม รวมถงความยตธรรมทางสงคม ในการพฒนาความสามารถ และทกษะดานตางๆ อยางสงสดเพอให พงพาตนเองได ด าเนนชวตอยางเหมาะสม มสวนรวมในชวตครอบครว ชมชน และสงคม ตลอดจนไดรบความ ชวยเหลอไมถกแสวงหาผลประโยชนทกรปแบบ ซงขอก าหนดดานการศกษา หมายถง ผสงอายไดรบการสงเสรมสวสดภาพดานการศกษาและการเรยนร การเขาถงบรการขอมลขา วสารทเปนประโยชนผานสอตางๆ 4. ความตองการสวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม เมอพจารณาความตองการสวสดการดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม มคาเฉลย 2.69 โดยสวนใหญเปนการดแลในเรองสงแวดลอมในการด ารงชวต เชน สวนสาธารณะ มลภาวะ ชวอนามย เปนตน มากทสด มคาเฉลย 2.91 ซงสอดคลองกบแนวคด และทฤษฎทเกยวกบผสงอาย ซงส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, (2552) ไดกลาวถง ผสงอายอาจมความตองการทแตกตางออกไปจากความตองการของผอน 4 ดาน คอ ความตองการทางดานรางกาย ความตองการทางดานจตใจ ความตองการทางสงคมกบเศรษฐกจและความตองการดานสวสดการ โดยความตองการทางรางกายของผสงอาย ประกอบดวย ตองการมสขภาพรางกายทแขงแรงสมบรณ มผชวยเหลอดแลอยางใกลชด มทอยอาศยทสะอาดอากาศดสงแวดลอมด มอาหารการกนทถกสขลกษณะตามวย มผดแลชวยเหลออยางใกลชดยามเมอเจบปวยไดรบการตรวจสขภาพและรกษาพยาบาลทสะดวกรวดเรวทนทวงทไดรบบรการรกษาพยาบาลแบบใหเปลาจากรฐ ไดพกผอนนอนหลบอยางเพยงพอการออกก าลงกายอยางสม าเสมอ และตองการสงอ านวยความสะดวกเพอปองกนอบตเหต เปนตน และความตองการทางดานจตใจของผสงอาย ผสงอายจะปรบจตใจอารมณไปตามการเปลยนแปลงของรางกายและสงแวดลอม จะเหนไดวา ผสงอายสวนใหญจะมการปรบปรงและพฒนาจตใจของตนเองใหเปนไปในทางทดมากขนสามารถควบคมจตใจไดดกวาหนมสาว ดงนนเมอคนเราอายมากขนความสขขมเยอกเยนจะมมากขนดวย แตการแสดงออกจะขนอยกบลกษณะของแตละบคคล การศกษา ประสบการณ และสงแวดลอมในชวตของคนๆ นน และสอดคลองกบสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย ในรปแบบการสงเคราะหและจดสวสดการตางๆ ของผสงอายในประเทศไทย ของเกรยงศกด ชอเลอม, (2552 : 43 – 45) ไดกลาวถง การสงเคราะหและจดสวสดการผสงอาย เปนการชวยเหลอสนบสนน หรอการเกอหนนจากครอบครวหรอหนวยงานภาครฐ เพอใหผสงอายมความมนคงทางดานเศรษฐกจและสงคม มหลกประกนในการด ารงชวต และดานสขภาพ ไดรบการดแลทางดานรางกายและจตใจ และไดรบความสะดวกสบายตามสมควร ตลอดจนการด าเนนการเพอใหผสงอายไดรบการคมครอง ดแลใหมความสข ไมตองเรรอน หรอถกทอดทงใหวาเหว รวมทงจะเสรมสรางทศนคตและพฒนาคานยม เพอใหเกดความกตญญตอบพการ โดยจดใหมการสงเคราะหทงภายในและภายนอกสถานสงเคราะห ใหบรการในรปหนวยเคลอนท และใหบรการบานพกฉกเฉน รปแบบการจดกจกรรมตางๆ เพอชวยพฒนาคณภาพชวตใหแกผสงอาย การจดกจกรรมดานสงแวดลอม คอ เนนการจดสวนสขภาพ จดตงสถานทออกก าลงกายส าหรบ

141

ผสงอาย การจดใหมสถานสงเคราะหส าหรบใหผสงอายไดพกอาศย และการใหบรการบานพกฉกเฉนส าหรบผสงอาย และสอดคลองกบแนวคดเกยวการจดสวสดการส าหรบผสงอายในตางประเทศ ของประเทศญปนในฐานะเปนประเทศทมสดสวนประชากรสงอายมากทสดในโลก ความกงวลในผลกระทบทจะเกดขนยอมมมากกวาประเทศอนๆ การด าเนนงานเพอรองรบสถานการณดงกลาวจงมอยอยางมากมาย สวสดการส าหรบผสงอายของประเทศญปนปรากฏชดเจน เมอป ค.ศ.1986 คอ นโยบายใหมสวสดการส าหรบผสงอาย โดยครอบคลม 4 ระบบ ทงระบบประกนการจางงานและรายได ระบบสขภาพและสวสดการสงคม ระบบการเรยนรและการมสวนรวมของชมชน และระบบการสรางทพกอาศยและสงแวดลอม อกทงยงสอดคลองกบ งานวจยท ของ ผศ.รอ.หญง ดร.ศรพนธ สาสตย และคณะ (2552:181-183) ไดท าการศกษาวจยเรอง “รปแบบการปฏบตการดแลผสงอายระยะยาวในสถานบรการในประเทศไทย” ผลการศกษาพบวา การดแลผสงอายระยะยาวในสถานบรการ แบงออกเปน 2 รปแบบ คอ 1. รปแบบการดแลผสงอายระดบต า (low care) และ 2. รปแบบการดแลผสงอายระดบสง (high care) โดยองคประกอบทเกยวของกบการใหการดแลยงตองประกอบ ดวยปรชญาการดแลและการก าหนดมาตรฐานขนต าของการดแล เชน การจดการดานคณภาพ ไดแก การทสถานบรการมระบบรกษาความปลอดภย การปรบปรงสงแวดลอม ภมทศน จดสวนปลกตนไมใหรมรนและตกแตงทาสอาคารใหมสภาพดขน การจดการคณภาพดานปจจยน าเขาทพบมากทสด คอ การคดเลอกบคลากร ดานกระบวนการไดแกการมระบบการพฒนาบคลากรและสงเสรมการพฒนาตนเอง และดานผลลพธ พบวา มบางสถานบรการเทานนทมระบบการจดการทชดเจน 5. ความตองการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม เมอพจารณาความตองการดานการมสวนรวมกจกรรมทางสงคม มคาเฉลย 2.65 โดยสวนใหญเปนกจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมทองถนมากทสด มคาเฉลย 2.90 ซงสอดคลองกบสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย ในรปแบบการสงเคราะหและจดสวสดการตางๆ ของผสงอายในประเทศไทย ของเกรยงศกด ชอเลอม, (2552 : 43 – 45) ซงไดกลาวถง การสงเคราะหและจดสวสดการผสงอาย เปนการชวยเหลอสนบสนน หรอการเกอหนนจากครอบครวหรอหนวยงานภาครฐ เพอใหผสงอายมความมนคงทางดานเศรษฐกจและสงคม มหลกประกนในการด ารงชวต และดานสขภาพ ไดรบการดแลทางดานรางกายและจตใจ และไดรบความสะดวกสบายตามสมควร ตลอดจนการด าเนนการเพอใหผสงอายไดรบการคมครอง ดแลใหมความสข ไมตองเรรอน หรอถกทอดทงใหวาเหว รวมทงจะเสรมสรางทศนคตและพฒนาคานยม เพอใหเกดความกตญญตอบพการ โดยจดใหมการสงเคราะหทงภายในและภายนอกสถานสงเคราะห ใหบรการในรปหนวยเคลอนท และใหบรการบานพกฉกเฉน รปแบบการจดกจกรรมตางๆ เพอชวยพฒนาคณภาพชวตใหแกผสงอาย อาจแบงออกเปน จ านวน 7 ดาน โดยการจดกจกรรมดานสงคม คอ เนนจดกจกรรมพบปะ สงสรรค สนทนาพดคย และแลกเปลยนความรสก รวมไปถงการจดกจกรรมในผสงอายเขามามสวนรวม เชน กจกรรมทางศาสนา ประเพณวฒนธรรม งานบญ และกจกรรมตามวนส าคญตางๆ เชน วนผสงอาย วนพอแหงชาต วนแมแหงชาต ประเพณวนสงกรานต งานเขาพรรษา และกจกรรมวนอาทตย ส าหรบคนสามวย เพอใหผสงอาย ป ยา ตา ทวด ลกหลานมารวมกจกรรม หรอเลนเกม เปนตน และ

142

สอดคลองกบงานวจยของมาลน วงษสทธ ศรวรรณ ศรบญ และอจฉรา เอนซ (2541) ศกษาการมสวนรวมของชมชนในการดแล ใหบรการ และกจกรรมตางๆ แกผสงอาย โดยสมภาษณผน าชมชน สมาชกชมชน และขาราชการทรบผดชอบในพนทกรงเทพมหานคร เชยงใหม ขอนแกน และสพรรณบร ประเดนการรวมกลมของชมชนเพอชวยเหลอผสงอาย พบวา กรงเทพมหานครและเชยงใหมมการรวมกลมของผสงอายทเนนกจกรรมชมรมผสงอาย ขณะทสพรรณบรมการรวมกลมผสงอายและสมาชกในชมชนเพอจดกจกรรมใหกบผสงอาย คอ กจกรรมหารายไดและกจกรรมวนสงกรานต โดยมเหตผลหลกการรวมกลม 3 ประการ คอ เปนประเพณดงเดมทสบทอดกนมา การตระหนกถงความตองการความชวยเหลอของผสงอาย และเปนการสงเสรมสขภาพของผสงอาย สวนเหตผลทไมมการรวมกลมเกดจากการขาดความรวมมอของสมาชกในชมชนและขาดผน าทด 6. ความตองการดานรายไดการและออม เมอพจารณาความตองการดานรายไดการและออม มคาเฉลย 2.62 โดยสวนใหญเปนการจดตงกองทนในชมชนเพอใหการชวยเหลอผสงอายมากทสด มคาเฉลย 2.93 ซงสอดคลองกบสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย มรปแบบระบบสวสดการผสงอายทมอยในปจจบน ของศศพฒน ยอดเพชร, (2549) ไดกลาวถงในเรองการประกนสงคม (Social Insurance) การออมเพอเกษยณอายมความจ าเปนในสงคมไทยเนองจากสดสวนของประชากรผสงอายสงขน มอตราการพงพงของผสงอาย (สดสวนของจ านวนผสงอายตอประชากรวยแรงงาน) สงขน การเกอหนนจากครอบครวอาจลดลง การออมจงมความส าคญส าหรบวยเกษยณ ปญหาของการออมเพอเกษยณอายคอ การออมครวเรอนต า ระหวางป พ.ศ.2536-2546 การออมภาคครวเรอนของไทยลดลงอยางตอเนอง และสวนใหญเปนการออมแบบบญชออมทรพย จงควรพฒนาและสงเสรมรปแบบการออมแบบผกพนในระยะยาวเพมมากขนนอกจากนยงมปญหาเรองเสถยรภาพของกองทนประกนสงคม เนองจากระบบกองทนเปนการจายเงนเขากองทนโดยผทอยวยท างานและรฐจายเงนออกใหผเกษยณอาย โดยทรฐบาลไมมการเกบเงนสะสมเพอเปนกองทน ดงนนเมอสดสวนและจ านวนผสงอายสงขน การจายผลประโยชนใหกบผเกษยณจงเพมขน คาดวาป พ.ศ.2590 จะมสถานะเงนสะสมตดลบ ปญหาสดทายของการออมเพอเกษยณอายคอ ผสงอายทไมมหลกประกนเรองรายได เชน แรงงานนอกระบบ โดยเฉพาะแรงงานภาคเกษตรและแรงงานทมรายไดต า ไมมระบบการออมเพอเกษยณรองรบและไมสามารถเขาถงการออมได (มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2551) และสอดคลองกบการบรการสงคม (Social Services) ของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, (2549) เปนระบบบรการทตอบสนองความตองการขนพนฐานของประชาชน ดานการมงานท าและการมรายได เชน กองทนสวสดการผสงอาย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอ พอช. เปนผใชงบประมาณ 80 ลานบาทในการพฒนาระบบสวสดการผสงอายใน 76 จงหวด โดยสนบสนนจงหวดละ 1 ลานบาท เปนโครงการทยดหลกการใหผสงอายเปนแกนน า ในการก าหนดและตดสนใจรวมกนในการบรหารจดการสวสดการส าหรบผสงอายกนเอง ในขณะทม พอช. และกลไกพฒนาในทองถนเปนผรวมสนบสนนตวอยางจงหวดทเปนทรจกคอ “โครงการสวนปาลม” จงหวดกระบเปนจงหวดหนงทผานกระบวนการจดท าโครงการจนเกดแนวทางการด าเนนงานรวมกนโดยมแนวคดหรอมปรชญารวมกนคอ"ไมใหแบงไมใหสญตองถง มอผสงอาย" มการศกษา

143

พบวาผสงอายในชนบทมากกวาครงมรายไดไมเพยงพอตอการด ารงชวต อยากท างาน ผสงอายทยากจนไมคอยมโอกาสไดเขารวมกจกรรมในชมชน 7. ความตองการดานการศกษาและการเรยนร เมอพจารณาความตองการดานการศกษาและการเรยนร มคาเฉลย 2.54 โดยสวนใหญเปน

การเรยนรจากศนยการเรยนรในชมชน เชน เศรษฐกจพอเพยง การเกษตรอนทรยมากทสด มคาเฉลย 2.63 ซง

สอดคลองกบสถานการณการจดสวสดการสงคมส าหรบผสงอายในประเทศไทย ในรปแบบการสงเคราะหและ

จดสวสดการตางๆ ของผสงอายในประเทศไทย ของเกรยงศกด ซอเลอม, (2552 : 32-36) ไดกลาวถงใน

ปจจบนพบวา มองคกรหรอหนวยงานตางๆ ทท างานเกยวของกบผสงอายปรากฏอยมากมาย โดยผสงอายม

สทธไดรบการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนทพงไดรบในดานตางๆ จากองคกรหรอหนวยงานตางๆ

ทท างานเกยวของกบผสงอายและสทธ สวสดการของผสงอายทพงไดรบ เชน กระทรวงศกษาธการ มส านกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย โดยสทธและสวสดการทพงไดรบ เปนการจดศนยการ

เรยนรในชมชนและใหมหลกสตรการศกษาเกยวกบผสงอาย ตงแตขนพนฐานถงอดมศกษาอยางตอเนอง ทงใน

ระบบ นอกระบบ ตามอธยาศย และมรายการตางๆ เพอผสงอาย

ขอเสนอแนะ

ผลจากการวจยครงนคณะผวจยมขอเสนอแนะโดยสรปดงตอไปน

ขอเสนอแนะเพอการปฏบต

1. ดานความมนคงในชวต

1.1 สขภาพ

- กระทรวงสาธารณสขและกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยควร

จดอบรมหลกสตรดแลผสงอายใหกบบตรและญาตทเปนผดแลหลกของผสงอาย รวมทงอาสาสมครดแลควร

ผานการอบรมหลกสตรการดแลจากกระทรวงสาธารณสข

- กระทรวงสาธารณสข ควรจดใหมนกจตวทยา นกกจกรรมบ าบด นกสงคมสงเคราะห

หมนเวยนมาปฏบตหนาทใน รพ.สต. เพอใหค าแนะน า เปนทปรกษาใหกบคนในชมชนรวมทงผดแลเกยวกบ

การปรบสภาพจตใจใหมความพรอมในการเขาสวยผสงอาย

- กระทรวงสาธารณสข ควรใหความรแกคนในชมชนเกยวกบโรคในวยผสงอาย เชน

ความดนโลหตสง ขอเสอม และเบาหวาน เนองจากเปนโรคทพบในผสงอายกลมตวอยางในงานวจยครงนมาก

ทสด

144

- กระทรวงสาธารณสข ควรจดใหมอาสาสมคร หรอผดแลผสงอาย ทมความรในการ

ดแลผสงอายทอยในชวงสดทายของชวต เพอสรางสภาวะทางจตใจใหสงบโดยใชหลกทางศาสนา

- กระทรวงสาธารณสข ควรสนบสนนงบประมาณในการจดใหชมชนมระบบการดแล

ผสงอาย โดยใชรปแบบการจดการดแลผสงอาย (Care Management) และน าอาสาสมครมาฝกอบรมใหเปน

Care Giver

- หนวยงานทเกยวของ อาท กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษย ควรเสรมสรางศกยภาพของผดแลหลก ซงอาจะเปนบตร ญาตหรออาสาสมครในเรอง

ของการดแลผสงอายแตละชวงวย โยเฉพาะผสงอายวยปลาย (อาย 80 ป ขนไป)

1.2 ครอบครวและการอยอาศย

- องคกรปกครองสวนทองถนควรส ารวจขอมลผสงอายทอาศยอยตามล าพง และ

วางแผนการดแลรวมกบก านน ผใหญบาน ผน าชมชน และอาสาสมครตางๆ ในชมชน เพอดแลและปองกน

ปญหาทอาจจะเกดขนกบผสงอาย เชน ปญหาการถกทารณกรรม ปญหาการถกลอลวง เปนตน

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยควรสงเสรมใหชมชนตระหนก

ถงความส าคญของการอยรวมกนเปนครอบครวใหญ ทสามารถพงพาอาศย ดแลซงกนและกนได เพอลดสาเหต

การอยตามล าพงของผสงอาย เนองจากบตร/หลานไปท างานตางพนท หรอแยกครอบครวไป และผสงอายเปน

หมาย

1.3 ทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม

- องคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของควรมการบรณาการความ

รวมมอในการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการด ารงชวตแกผสงอาย ทงภายในและทสาธารณะใหมความ

เหมาะสมตอการด าเนนชวตของผสงอาย โดยการมสวนรวมของคนในหมบาน/ชมชน เพอเปนการปองกน

อบตเหตทจะเกดขนกบผสงอาย ลดภาวะเสยงการเปนผสงอายตดเตยง เนองจากผสงอายกลมตวอยางทคนพบ

ในงานวจยจะมปญหาเรองกระดกและขอมากทสด

2. ดานการศกษา

2.1 การศกษาและการเรยนร

- ควรเสรมสรางศกยภาพในเรองของการเตรยมความพรอมในการจดการตนเองใน

ดานตางๆ ของผสงอาย ผทจะเขาสวยผสงอาย สมาชกในครวเรอน หรอญาตพนองของหนวยงานทเกยวของ

145

- องคกรปกครองสวนทองถนควรสงเสรมการจดการเรยนรในชมชนตามอธยาศย เชน

จดใหมกจกรรมของศนยถายทอดวฒนธรรมศนยสขภาพอยางตอเนอง และมประสทธภาพเพอใหผสงอายได

ศกษาเรยนรในการดแลสขภาพ การไดแสดงความร ความสามารถ และเกดการตระหนกในคณคาแหงตน

- การจดทศนศกษาของหนวยงานทเกยวของ ควรเปนไปตามความตองการและความ

เหมาะสมกบภาวะสขภาพของผสงอายแตละชวงวย

2.2 การเขาถงบรการขอมลขาวสาร

- คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

แหงชาต (กสทช.) กระทรวงเทคโนโลยและสารสนเทศ กระทรวงวฒนธรรม องคกรดานการสอสารมวลชน

ควรค านงถงการผลตสอทเปนประโยชนตอผสงอาย เนองจากผสงอายโดยสวนใหญสามารถเขาถงบรการขอมล

ขาวสารทางโทรทศนซงในปจจบนยงมสอ รายการทเหมาะสมกบผสงอายไมมากนก

3. ดานเศรษฐกจ

3.1 รายได

- ควรเพมศกยภาพดานการประกอบอาชพอยางยงยนและครบวงจรระหวางหนวยงาน

ทเกยวของ โดยมการตดตามประเมนผลในฐานะพเลยงในระยะแรกใหแกผสงอาย เพอลดภาวะพงพงดาน

เศรษฐกจและการสรางคณคาในตนเองแกผสงอาย

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบองคกรปกครองสวน

ทองถน ควรสงเสรมและสนบสนนใหเกดการจดตงกองทน เพอชวยเหลอผสงอายในระดบต าบล

- หนวยงานทเกยวของควรมการพจารณาทบทวนการจายเบยยงชพใหแกผทยากไร

และมความเปนอยทล าบากเพมเฉพาะราย

3.2 การออม

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและหนวยงานทเกยวของควร

ใหความรในการวางแผนดานการเงนและการออมส าหรบผทจะเขาวยผสงอาย และความร เรองกฎหมายท

เกยวของกบการจดการทรพยสนและมรดกของผสงอาย

4. ดานสงคม

4.1 การมสวนรวมทางกจกรรมสงคม

146

- กรมกจการผสงอาย ควรใหการสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนในการจด

กจกรรมตามประเพณ วฒนธรรมของแตละทองถน เนองจากการจดสวสดการจะมสวนทเกยวกบการรวม

กจกรรมทางสงคมของผสงอาย ซงมการด าเนนการในเกอบทกพนทอยางตอเนองในรปแบบตางๆ โดยอาศย

ประเพณ วฒนธรรม เปนตวผกโยงกจกรรม

- กรมกจการผสงอาย ควรจดระบบการสงเสรมและสนบสนนชมรมผสงอายใน

ระดบชาต เนองจากชมรมผสงอายจะเปนกลไกในการพบปะ ชวยเหลอเกอกลกนของผสงอาย และคนในชมชน

- องคกรปกครองสวนทองถนควรจดใหมศนยบรการแกผสงอายโดยมลกษณะของศฯย

ประกอบดวยกจกรรม ทงการพฒนาสขภาพรางกาย กจกรรมสนทนาการ กจกรรมดานการศกษา รวมถงการ

พฒนาอาชพและสรางรายได โยมผสงอายและชมชนเปนผบรหารจดการกนเองและความรวมมอของหนวยงาน

ในพนท เชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล, การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

- ควรมการบรณาการความรวมมอในการขบเคลอนกจกรรมกลม ชมรมผสงอายกบ

หนวยงานทเกยวของเพอดงศกยภาพ ภมปญญาผสงอาย ซงนอกจากการแลกเปลยนเรยนรแลว ยงสามารถ

สรางคณคาในตวเองใหแกผสงอายไดอกทางหนง

4.2 การเขาถงบรการทางสงคม

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและกระทรวงสาธารณสขควร

จดใหมการประชาสมพนธในชองทางตางๆ ทแพรหลายโยวธเชงรกถงบานผสงอายโดยตรง ในเรองการเขาถง

สทธการใชบรการตางๆ ของผสงอายทพงจะไดรบ เชน โทรทศน วทย อนเตอรเนท เปนตน

- กรมกจการผสงอาย ควรมการศกษาขอกฎหมายทผสงอายเขาถงไดไมสมบรณ น ามา

ประมวลผลแลวจดท าความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของกบกฎหมายนนเพอผลกดนการเขาถงความร

กฎหมายทผสงอายควรทราบ

ขอเสนอแนะเพอการวจย

- จากการศกษาพบวาความตองการของผสงอายในเรองของการจายเบยยงชพ เปน

เรองส าคญทสงผลตอการด ารงชวตของผสงอาย แตความเหนบางสวนมองวาเปนการจายแบบปพรม ผสงอาย

ทไมจ าเปนกไดรบในอตราเทากน จงควรมการศกษาวจยถงรปแบบความเหมาะสมในการจายเบยยงชพ

ผสงอาย

147

- จากการศกษาพบวา ในปจจบนผสงอายมความกงวลใจในเรองของการท างานหา

รายได และตองการสวสดการในรปแบบของการเสรมสรางศกยภาพในการท างาน ดงนน ควรมการวจยเชง

ปฏบตการเพอสรางหลกสตรอาชพทเหมาะสมแกผสงอาย

บรรณานกรม

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2556. ประมวลสถตดานสงคม ประจ าป 2556.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. กรมพฒนาสงคมและสวสดการ, ส านกบรการสวสดการ

สงคม. (2557). รายงานประจ าป 2557 ส านกบรการสวสดการสงคม. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. ส านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว, สถาบน

พฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล. (2556). รายงานการวจยวเคราะหสถานการณและ

การศกษานโยบายมาตรการในการจดระบบสวสดการสงคมทจ าเปนส าหรบครอบครวผสงอาย

ประสบสภาวะยากล าบาก กรณศกษา : ครอบครวผสงอายเลยงดเดกตามล าพงและครอบครว

ผสงอายอาศยตามล าพง. กรงเทพฯ : โรงพมพ พ.เอลฟวง จ ากด.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. ส านกงานสงเสรมสวสดการภาพและพทกษเดก เยาวชน

ผดอยโอกาสและผสงอาย, คณะอนกรรมการสมชชาผสงอายระดบชาต. (2556). เอกสารหลกและ

มตสมชชาผสงอายระดบชาต ป 2556. กรงเทพฯ : ส านกงานสงเสรมสวสดการภาพและพทกษ

เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. ส านกงานสงเสรมสวสดการภาพและพทกษเดก เยาวชน

ผดอยโอกาสและผสงอาย, คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2553). รายงานวจยฉบบ

สมบรณโครงการวจยระบบการดแลระยะยาวเพอเสรมสรางความมนคงเพอวยผส งอาย.

กรงเทพฯ ศกดโสภาการพมพ.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. (2556). คมอการ

ด าเนนงานศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย . กรงเทพฯ : ส านกสงเสรมและ

พทกษผสงอาย.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย . ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย . วทยาลย

ประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2556). รายงานโครงการตดตามและประเมนผลการ

ด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2554 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 -

2554). กรงเทพฯ : วทยาลยประชากรศาสตร.

นารรตน จตรมนตร และสาวตร ทยานศลป. รายงานการวจยการทบทวนองคความรและแนวทางการ

จดระบบสวสดการผสงอายในประเทศไทย.

บรรล ศรพานช, 2542, ผสงอายไทย. กรงเทพฯ : หมอชาวบาน.

พรอนนต กตตมนคง. (2547). ศกษาความตองการสวสดการสงคมของผสงอายในจงหวดนครราชสมา.

ภาณ อดกลน. (2551). ทฤษฎการสงอาย : วทยาลยบรมราชชนน อดรธาน.

มานพ ตนสภายน. 2553. รายงานการวจยประเมนมาตรฐานการสงเสรมสวสดภาพและคมครองพทกษสทธ

ผสงอายแบบมสวนรวมในชมชนเทศบาลต าบลหนองตองพฒนา อ าเภอหางดง จงหวด

เชยงใหม.

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย. (2557). รายงานประจ าปผสงอายไทย พ.ศ.2556. กรงเทพฯ :

บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพลบชง จ ากด (มหาชน).

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.) 2555. รายงานประจ าปสถานการณผสงอายไทย

พ.ศ.2553. กรงเทพฯ : บรษท ท คว พ จ ากด.

ระพพรรณ ค าหอม และคณะ. (2547). โครงการประเมนผลการจายเงนสงเคราะหเพอการยงชพส าหรบ

ผสงอาย. กรงเทพฯ : คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ระพพรรณ ค าหอม. (2557). สวสดการสงคมกบสงคมไทย . พมพครงท 4 กรงเทพฯ : ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

วณ ปนประทป และคณะ. (2550a). โรงพยาบาล 2 บาท ชมชนบงคลา จรงทไมไกลเกนฝน . กรงเทพฯ :

เอม เอนเตอรไพรส จ ากด.

วณ ปนประทป และคณะ. (2550b). 1 ป 24 บาท สรางสขภาพชมชนศรฐาน. กรงเทพฯ : เอม เอนเตอร

ไพรส จ ากด.

วาทรอยเอกชาญวทย บวงราบ. ความตองการการไดรบสวสดการของผสงอายในต าบลเสาธงหน อ าเภอ

บางใหญ จงหวดนนทบร.

ศศพฒน ยอดเพชร. (2550a). ศนยอเนกประสงคส าหรบผสงอายในชมชน : กลไกการด าเนนงานเพอความ

ยงยน. กรงเทพ : มสเตอรกอปป.

ศศ พฒน ยอดเพชร. 2548. รายงานการวจยโครงการดแลผสงอายในครอบครว . กรง เทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศรพนธ สาสตย, ทศนา ชวรรธนะปกรณ, และเพญจนทร เลศรตน. 2552. รปแบบการปฏบตการดแล

ผสงอายระยะยาวในสถานบรการในประเทศไทย. กรงเทพฯ : มสเตอรกอปป (ประเทศไทย).

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 2549. รายงานวจยโครงการสรางและขยายโอกาสในการเขาถง.

ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. 2550. คมอระบบหลกประกนสขภาพในระดบทองถนหรอพนท

(กองทนหลกประกนสขภาพองคการบรหารสวนต าบล / เทศบาล) . กรงเทพฯ : บรษท ศรเมอง

การพมพ.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงแรงงาน. 2551. รายงานสรปผลการจดประชมสมมนา เรอง “การ

สงเสรมการเตรยมความพรอมขององคกรดานแรงงานกอเขาสวยผสงอาย”. กรงเทพฯ : บางกอก

บลอก.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย (มปป.) “กองทนผสงอาย” แผนพบประชาสมพนธ

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555. การขบเคลอนมาตรฐานการสงเสรมสวสดภาพและคมครองพทกษ

สทธผสงอายไปสการปฏบต (พ.ศ.2551 - 2554). กรงเทพฯ : เทพเพญวานสย.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555. แผนกลยทธ.

สภาณ ออนชนจตร และฤทยพร ตรตรง. 2549. การบรการสขภาพทบาน Home Health Care Service.

(พมพครงท 2) มปท.

หลกประกนทางสงคมขนพนฐานส าหรบผสงอาย. กรงเทพ : ส านกงานปลดกระทรวงแรงงาน.

อรจตต บ ารงสกลสวสด, ชนาทพย มารมย และกฤดาญชล เพญภาค. 2550. คมอระบบหลกประกนสขภาพ

ในระดบทองถนหรอพนท (กองทนหลกประกนสขภาพองคการบรหารสวนต าบล / เทศบาล).

กรงเทพฯ : ศรเมองการพมพ.

ส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 1 – 12, รายงานวจยการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอาย

ในแตละชวงวย, 2558.

http://trat.nfe.go.th/trat/topic_old.php?page=0

http://www.cps.chula.ac.th/pop_info/thai/nop7/aging/policy32.html

http://www.agingthai.org/page/668

http://www.health.nu.ac.th/journal/73.pdf

http://www.thaitgri.org/images/stories/report/52/thai/Situation_of_the_Thai_Elderly_2552.pdf

ภาคผนวก

ประเดนแบบสอบถามสนทนากลม โครงการวจยการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย

*******************

1. สภาพทางสงคมในพนทเปนอยางไรในปจจบน เมอเปรยบเทยบกบในอดต พรอมทงคาดการณแนวโนมในอนาคต เชน การรวมกลมเพอชวยเหลอซงกนและกน การชวยเหลอดานสงคม เปนตน

2. ลกษณะการเคลอนยายของประชากรทงวยเดก แรงงานและผสงอายในพนท เปนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบในอดตพรอมทงคาดการณแนวโนมในอนาคต

3. ปจจบนการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในพนทตามบทบาทแตละภาคสวนทเกยวของ เชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานสงกดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กศน. อาสาสมคร/ชมรมผสงอายมอะไรบาง (เชน แผนงาน โครงการ กจกรรม) และมลกษณะเปนอยางไร

4. ปจจยทเออ/จดแขงของการจดบรการ หรอการจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในพนท ใหประสบผลส าเรจมอะไรบาง และทานจะสนบสนนไดอยางไร เชน มระบบฐานขอมล การตดตามประเมนผล การบรณาการการท างาน เปนตน)

5. การจดบรการ หรอการจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในพนททควรปรบปรง พฒนามอะไรบาง

6. แนวทาง/รปแบบการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย ควรเปนอยางไรเชน ดานความมนคงในชวต (สขภาพ ทอยอาศย/สภาพแวดลอมทเหมาะสมและครอบครวและการอยอาศย ) ดานการศกษาและการเรยนร (การศกษา/การเรยนร และการเขาถงบรการขอมลขาวสาร) ดานเศรษฐกจ (รายได และการออม) และดานสงคม (การมสวนรวมกจกรรมทางสงคม และการเขาถงบรการทางสงคม)

ประเดนแบบสมภาษณผบรหาร/ผเชยวชาญ/ผทรงคณวฒ โครงการวจยการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายในแตละชวงวย

*************

1. ทานคดวาสภาพการณ หรอสถานการณการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยในปจจบนเปนอยางไร

2. ทานคดวาปจจบนการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยของแตละภาคสวนทเกยวของ เชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานสงกดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กศน. อาสาสมคร/ชมรมผสงอายมการท างานในเชงบรณาการหรอไม อยางไร หรอมความรวมมอระหวางหนวยงานมากนอยเพยงใด

3. ทานคดวาปจจบนการจดบรการ/การจดสวสดการส าหรบผสงอายแตละชวงวยของแตละภาคสวนดงกลาวขางตนสอดคลองกบความตองการของผสงอายแตละชวงวยหรอไม อยางไร

4. ทานคดวามปจจยใดทเปนปจจยสนบสนน และปจจยเสยงทเปนขอจ ากดการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวย

5. รปแบบการจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอายแตละชวงวยควรเปนอยางไร

6. ขอเสนอทจะเปนแนวทางทจะท าใหมการจดบรการ/การจดสวสดการทเหมาะสมส าหรบผสงอาย แตละชวงวยประสบผลส าเรจ

คณะผด าเนนงานวจย ทปรกษา รศ.ดร.วรเวศม สวรรณระดา คณบดวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางพรสม เปาปราโมทย ผอ านวยการส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ ๓ นกวจย นางสาวสทธรตน โทชนบท หวหนากลมวจยและการพฒนาระบบเครอขาย นางสาวพนดา แนนอดร นกพฒนาสงคม