ການທົດລອງໃນສະໜາມ · iii ຄ ານ າ ປືັ້ມຄູ່ມືກ່ຽວກັບ “ ການທົດລອງໃນສະໜາມ”

ເອກະສານປະກອບການສອນວຊາ

ການທດລອງໃນສະໜາມ Research Practice on fields

ສ າລບຫ ກສດຊນສງ ກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ເຂດເນນສງ

ຂຽນໂດຍ : ອຈ. ທອງເພດ ຈດບບຜາ ອຈ. ນາງ ໄມຈ ເລາ

ກວດແກໂດຍ: ຄະນະກ າມະການພດທະນາຫ ກສດ

ສະໜບສະໜນໂດຍ:

ປະຕບດໂດຍ: ໂຄງການສະໜບສະໜນການປບປງວທະຍາໄລ

ກະສກ າ ແລະປາໄມພາກເໜອ (SURAFCO PROJECT)

ສະໜບສະໜນດານວຊາການ:

ສງຫາ 2016

ຄ ານ າ ເພອຈດຕງປະຕບດ ແລະ ບນລ 3 ແຜນງານ ແລະ 10 ແຜນດ າເນນງານ ຂອງກະຊວງກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ວາງອອກ ກ ຄ 3 ເປາໝາຍການພດທະນາຂອງລດຖະບານ ແລະ ແຜນຍດທະສາດການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມ ແຫງຊາດ ຄງທ VIII ຂອງລດຖະບານແຫງ ສປປ ລາວ ແຕນຮອດປ 2020 ໂດຍຖເອານະໂຍບາຍ ການຫດຜອນຄວາມທກຍາກຂອງປະຊາຊນລງເທອລະກາວ, ນ າພາປະເທດຊາດ ໃຫຫດພນອອກຈາກການເປນປະເທດດອຍພດທະນາ ແລະ ການສາງສາປະເທດຊາດ ໃຫກາຍເປນປະເທດອດສາຫະກ າ ແລະ ທນສະໄໝ, ກະຊວງກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ໄດຖເອາວຽກງານ ການກ ສາງຊບພະຍາກອນມະນດດານກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ເປນວຽກງານບລມະສດໜ ງທມຄວາມສ າຄນ ໃນການພດທະນາຂະແໜງ ການກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ໃຫມຄວາມກາວໜາ ປະຈບນເຫນໄດວາ ພະນກງານວຊາການດານກະສກ າ ແລະ ປາໄມໃນລະດບຕາງໆໃນຂອບເຂດທວປະເທດ ຍງບ ທນມຄນນະພາບດເທາທຄວນ ແລະ ມຈ ານວນບ ພຽງພ ນບແຕຂນສນກາງລງຮອດທອງຖນ. ສະນນກະຊວງກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ໄດກ ານດຍດທະສາດການປບປງ ແລະ ພດທະນາລະບບການສ ກສາດານກະສກ າ ແລະ ປາໄມແຕນຫາ ປ 2020 ເຊງຈດປະສງຕນຕ ຂອງຍດທະສາດ ແມນການພດທະນາສມແຮງງານຂອງຊບພະຍາກອນມະນດ ໂດຍມການເຊອມໂຍງການຮຽນ-ການສອນ ໃຫເຂາກບລະບບການສງເສມ ແລະ ຕະຫ າດແຮງງານ, ການສາງຫ ກສດທເນນຄວາມຊ ານານ, ການສດສອນທເນນເອາຜຮຽນເປນສນກາງ. ດງນນ ການພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດດານກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ຈ ງມຄວາມຈ າເປນຕອງໄດມການປບປງ ແລະ ກ ສາງໃໝ ດວຍຮບການຝ ກອບຮມ, ຍກລະດບໄລຍະສນ, ໄລຍະກາງ ແລະ ໄລຍະຍາວ ເພອສາງໃຫໄດນກວຊາການທມຄວາມຮຄວາມສາມາດ, ມຄວາມຊ ານານ ແລະ ມຄນສມບດທເໝາະສມ. ເພອຕອບສະໜອງ ໃຫທວງທນກບສະພາບການດງກາວ, ທາງວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມພາກເໜອ ຈ ງໄດພດທະນາຫ ກສດຊນສງ ກະສກ າ ແລະ ປາໄມເຂດເນນສງຂ ນ ເຊງປະກອບດວຍ 4 ສາຂາວຊາ ເຊນ: ປກຝງ, ລຽງສດ ແລະ ການປະມງ, ປາໄມ ແລະ ທລະກດກະສກ າ. ຫ ກສດນ ໄດເນນຄວາມຊ ານານ ແລະ ຄວາມຕອງການຂອງຕະຫ າດແຮງງານ ເພອກ ສາງພະນກງານວຊາການດານການກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ອອກຮບໃຊສງຄມ ໃນບນດາແຂວງພາກເໜອ ຂອງ ສປປ ລາວ ແລະ ໄດປະຕບດຕາມຂ ຕກລງຂອງລດຖະມນຕກະຊວງສ ກສາທການ ແລະ ກລາ ວາດວຍມາດຕະຖານຫ ກສດແຫງຊາດລະດບຊນສງທກປະການ ເພອເຮດໃຫການຮຽນການສອນໄດຮບຜນດ ແລະ ມຄວາມສະດວກ, ຈະຕອງມການພດທະນາບນດາເອກະສານທສ າຄນຂອງຫ ກສດ ເຊນ: ເອກະສານຫ ກສດ, ຄ າອະທບາຍເນອໃນຫຍ ຂອງແຕລະວຊາ, ແຜນການຮຽນການສອນ ແລະ ເນອໃນການສດສອນລະອຽດຂອງແຕລະວຊາ ຫ ເອນວາ: ປ ມຄມການຮຽນການສອນ. ສະນນ ຈ ງໄດມການພດທະນາປ ມຄມຂອງແຕລະວຊາທມໃນຫ ກສດດງກາວນ ເພອຕອບສະໜອງຈດປະສງຂອງຫ ກສດ ທເນນໃສ 5 ອງປະກອບຫ ກດງນ: 1). ການສາງຄວາມຊ ານານ, 2). ການພດທະນາແບບຍນຍງ, 3). ຕດພນກບການຜະລດກະສກ າ ແລະ ປາໄມເຂດເນນສງ, 4). ເນນການເຮດພາກປະຕບດຕວຈງ, ແລະ 5). ການມສວນຮວມດານບດບາດຍງຊາຍ ໃນການພດທະນາປ ມຄມເຫ ານ ໄດມການມອບໝາຍໃຫອາຈານຮບຜດຊອບສດສອນຫ ກ ແລະ ອາຈານຊວຍເປນຜຂຽນຂ ນ ໂດຍໄດຜານຂະບວນການ ແລະ ຂນຕອນທຈ າເປນຕາງໆ ເຊນ: ການຝ ກອບຮມກຽວກບຫ ກການ, ການໄປທດສະນະສ ກສາ, ການຄນຄວາເອກະສານ ແລະ ຂ ມນທກຽວຂອງ, ການແລກປຽນຄ າຄດເຫນ ແລະ ຂ ຄ າປ ກສາຈາກບນດາຜມຄວາມຮ ແລະ ປະສບການ ຈາກສະຖາບນການ

ii

ສ ກສາ ແລະ ໜວຍງານອນໆ. ຫ ງຈາກນນ ກ ໄດມການກວດແກເນອໃນ ໂດຍຄະນະຊນ າ ແລະ ຄະນະກ າມະ ການພດທະນາຫ ກສດຂອງວທະຍາໄລ, ເຊງປະກອບດວຍ: ທານ ຄ າຜຍ ພອນໄຊ, ທານ ເພດສະໝອນ ຖານະສກ, ທານ ທອງສະມດ ພມມາສອນ, ທານ ອ າໄພວນ ສກສນຕ, ທານ ທອງເພດ ຈດຕະບບຜາ, ທານ ສສກ ວລະບດ, ທານ ນ. ໜ ຄ າ ວລະວງສາ, ທານ ພທອນ ຈນທະວງສາ, ທານ ອທອງ ວງແສນເມອງ, ທານ ມນຊາ ພງບນດດ, ທານ ຈນທອນ ທອງສະໄໝ, ແລະ ທານ ນກອນ ສດທວງ. ນອກຈາກນນ ກ ຍງມ ທານ ນາງ Andrea Schroeter ແລະ ທານ ນາງ Silvia Junt ຫວໜາໂຄງການປບປງວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ພາກເໜອ (SURAFCO) ພອມດວຍບນດາຊຽວຊານທປ ກສາທາງດານເຕກນກ ທງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດອກຈ ານວນໜ ງ ໃຫການສະໜບສະໜນຢາງໃກຊດ ວຽກງານພດທະນາຫ ກສດ ແມນຈດປະສງໜ ງທສ າຄນຂອງໂຄງການ SURAFCO ທໄດຈດຕງປະຕບດໂດຍ ອງການ HELVETAS Swiss Intercooperation ພາຍໃຕການສະໜບສະໜນທ ນຈາກອງການຮວມ ແລະ ພດທະນາຂອງປະເທດສະວດເຊແລນ (SDC) ຕງແຕປ 2009 ເປນຕນມາ, ແລະ ໄດຮບການສະໜບສະໜນດານເຕກນກ ໃນການພດທະນາໂຄງສາງຂອງຫ ກສດ ຈາກຄະນະກະເສດສາດ, ປາໄມ ແລະ ວທະຍາສາດອາຫານ ຂອງມະຫາວທະຍາໄລເບນ (HAFL) ວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມພາກເໜອ ຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ຮບນຄນນ າທກພາກສວນທກຽວຂອງ ທໄດໃຫການສະໜບສະໜນທາງດານທ ນຮອນ ແລະ ວຊາການ, ການມສວນຮວມໃນການຄນຄວາ ແລະ ພດທະນາປ ມຄມນຂ ນ ເພອນ າໃຊເຂາໃນການຮຽນການສອນ. ນອກຈາກນນ ເອກະສານດງກາວນ ຍງສາມາດນ າໄປປບໃຊໃນທກໆວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມ ໃນທວປະເທດ. ໃນການຈດຕງປະຕບດຕວຈງນນ, ຖາຫາກພບເຫນຂ ຂາດຕກບກຜອງ ແລະ ຄວາມບ ສອດຄອງເໝາະສມປະການໃດ ກະລນນາສງຂ ຄດເຫນ ແລະ ຄ າຕ າໜຕຊມໄປທວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມພາກເໜອຊາບ ເພອຈະໄດນ າໄປປບປງແກໄຂໃຫດກວາເກາໃນອະນາຄດ

iii

ຄ ານ າ ປມຄມກຽວກບ “ ການທດລອງໃນສະໜາມ” ເຫ ມນຜຂຽນໄດຂຽນຂ ນ, ໂດຍມຈດ ປະສງ ເພອແນໃສຮບໃຊການຮຽນ ການສອນ ໃນລະບບຊນສງ ຂອງວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາ ໄມພາກ ເໜອ. ຜຂຽນໄດຮວບຮວມ ແລະ ຮຽບຮຽງຂ ນມາຈາກເອກະສານ ແລະ ປມຄມ ທເປນພາສາລາວ ແລະ ພາສາຕາງປະເທດ, ຜນຂອງການທດລອງໃນດານຕາງໆ ແລະ ຈາກການສອບຖາມນ າຜປະສບຜນສ າເລດໃນທາງດານການທດລອງໃນໄລຍະຜານມາ. ຈດປະສງຕນຕ ແຕລະບດຮຽນໃນປມເຫ ມນ ແມນເພອເປນບອນອງ ແລະ ເປນທດທາງອນໜ ງໃຫແກບນດານກວຊາການ ແລະ ນກສ ກສາ ຜທສນໃຈໃນວຽກງານການຄນຄວາທດລອງໄດເຂາໃຈເຖງເຕກ ນກວທການຕາງໆ ໃນການຄດໄລ, ອອກແບບ ແລະ ວາງແຜນການທດລອງຕວຈງໃນສະໜາມ ເນອໃນປມເຫ ມນ ຈະໄດເວາເຖງປດໃຈສ າຄນຕາງໆ ໃນການທດລອງ, ຂ ມນທາງສະຖຕ, ການອອກແບບການທດລອງ, ການດ າເນນການທດລອງ, ການເກບກ າຂ ມນ, ການວເຄາະຂ ມນ ແລະ ການຂຽນບດລາຍງານທາງວຊາການ

ປມເຫ ມນໄດຈດພມຂ ນເທອທ າອດ, ຍອມມຂ ຂາດຕກບກຜອງຫ າຍດານ ຈະເປນດານເນອໃນ ແລະ ຄ າສບ ຫ ສ ານວນ, ເພາະສະນນ ໃນນາມຜຂຽນຂ ສະແດງຄວາມຍນດຮບເອາຄ າຕ ານຕຊມ ແລະ ຂ ຂອບໃຈເປນຢາງສງ ຕ ຄ າແນະນ າຈາກຜອານທກໆ ທານດວຍຄວາມຈງໃຈ, ເພອຈະໄດປບປງ ແລະ ແກໄຂເນອໃນທຍງບ ທນຄບຖວນ ແລະ ແກໄຂເພມເຕມ ໄປຕາມການປຽນແປງວວດທະນາການຂອງຍກສະໄໝ ໃຫຄບຖວນສມບນຍງຂ ນ

ດງນນ, ຖາຄອາຈານ, ນກວຊາການ, ຜຊງຄນວດທ ແລະ ທານຜອານທງຫ າຍໄດອານ ແລະ ນ າ ໃຊປ ມຄມຫວນ ຫາກພບພ ຂ ຂາດຕກບກຜອງປະການໃດ ບ ວາທາງດານເນອ ໃນກ ຄຄ າສບເຕກນກ ແລະ ສ ານວນພາສາຂຽນຕາງໆ ຈງໄດສງຂ ຄວາມຄດເຫນ ແລະ ຄ າຕ ານຂອງພວກທານມາຍງວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມພາກເໜອພວກເຮາ (ຄະນະກ າມະການພດທະນາຫລກສດ) ຕາມທຢດງນ: ວທະຍາໄລກະສກ າ ແລະ ປາໄມພາກເໜອ (ກະເສດປາກເຊອງ) ຖະໜນເລກທ 13 ເໜອ, ເມອງຫ ວງພະບາງ, ແຂວງ ຫ ວງພະບາງ, PO. Box: 154, ໂທລະສບ: (+856) 071 219036 , Fax: 071 219 034, Website: www.nafclao.org ຫ ທານຈະມາພບປະແລກປຽນ ຄວາມຄດເຫນດວຍຕນເອງກ ໄດ, ເພອຊວຍໃຫຄະນະກ າມະການພດທະນາຫລກສດ ພວກຂາພະເຈາໄດດດແປງແກໄຂປ ມຫວນ ໃຫມເນອ ໃນຄບຖວນ ແລະ ສມບນຂ ນໄປເລອຍໆ. ຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈນ າທານຜອານທງຫ າຍໄວລວງໜານະທນດວຍ

ຄະນະກ າມະການພດທະນາຫລກສດ ວກປໜ

http://www.nafclao.org/

iv

ສາລະບານ ໜາ ບດນ າ .......................................................................................................... i ຄ ານ າ ........................................................................................................... iii ສາລະບານ ..................................................................................................... iv ສາລະບານຕາຕະລາງ .......................................................................................... v ສາລະບານຮບ ................................................................................................. vi ຄ າອະທບາຍ ສນຍາລກ ແລະ ອກສອນຫຍ ................................................................. vii ບດທ 1 ການເກບລວບລວມຂ ມນ .................................................................... 1 ບດທ 2 ການນ າສະເໜຂ ມນ ........................................................................... 3 ບດທ 3 ການໃຊສນຍາລກຕາງໆ ໃນການຄດໄລທາງສະຖຕ ແລະ ການນ າໃຊເຄອງຈກຄດໄລເລກ ............................................................... 5 ບດທ 4 ການວາງຜງການທດລອງແບບສມຕະຫ ອດຢາງສມບນ ( Completely Randomized Design , CRD )................................... 10 ບດທ 5 ການວາງຜງການທດລອງແບບສມໃນບລອກຢາງສມບນ ( Randomized Completely

Block Design , RCBD ) .............................................................. 13 ບດທ 6 ການວາງຜງການທດລອງແບບ Split – plot Design , SP ............................ 16 ບດທ 7 ການທດລອງຕວຈງໃນສະໜາມ ທດລອງການປຽທຽບອດຕາຝນບມ ຕ ກບຜກ ກະລ າປຫ .................................. 20 ບດທ 8 ການຂຽນບດສະເໜໂຄງການທດລອງ ແລະ ການຂຽນບດລາຍງານທດລອງ ............. 23 ບດທ 9 ນ າສະເໜການຂຽນບດລາຍງານ ແລະ ຜນຂອງການຄນຄວາ ທດລອງ ..................... 26 ເອກະສານອາງອງ .............................................................................................. 28 ເອກະສານຊອນທາຍ .......................................................................................... 29

v

ສາລະບານຕາຕະລາງ

ໜາ ຕາຕະລາງທ

1 ສະຖຕສດລຽງ ໃນຟາມລຽງສດຂອງວທະຍາໄລ .......................................... 1 2 ຜນຜະລດ ແລະ ລາຍຮບ ຂອງການຂາຍຜກປະຈ າປ...20.. ແລະ 20.. ຂອງຟາມພດຜກ ............................................................................. 1 3 ສະຖຕສດລຽງ( ສດປ)ຂອງປະຊາຊນບານ(5) ຄອບຄວ ................................. 2 4 ຂ ມນທາງດານຜນຜະລດ ................................................................... 11 5 ຕາຕະລາງ ANOVA (CRD) ........................................................... 12 6 ຂ ມນຜນຜະລດ........ ..................................................................... 14 7 ຕາຕະລາງ ANOVA (RCBD) .......................................................... 15 8 ຜນຜະລດ (ກລ/ໄລ) ຂອງເຂາ 2 ພນ ແລະ ອດຕາຝນໄນໂຕຣເຈນ 3 ອດຕາ .......... 17 9 ຜນຜະລດ (ກລ/ໄລ) ຂອງເຂາ 2 ພນ ແລະ ອດຕາຝນໄນໂຕຣເຈນ 3 ອດຕາຈາກ 3 ຊ າ ........................................................................ 18 10 ຕາຕະລາງ ANOVA (Split-plot. SP) ................................................ 18 11 ມາດຖານການກ ານດ ສາງບດນ າສະເໜ .................................................... 26 12 ອງປະກອບທາງດານຜນຜະລດ ............................................................. 30 13 ອງປະກອບທາງດານຜນຜະລດ (ຕ ) ....................................................... 31

vi

ລະບານຮບ

ໜາ ຮບທ 1 ວທການຈບມມ ............................................................................... 10 2 ແຜນວາດການທດລອງແບບ CRD .......................................................... 11 3 ແຜນວາດການທດລອງແບບ RCBD ....................................................... 14 4 ແຜນວາດການທດລອງ ແບບ Split – plot Design , SP ........................... 17 5 ແຜນວາດການທດລອງ ແບບ RCBD ...................................................... 21

vii

ຄ າອະທບາຍສນຍາລກ ແລະ ອກສອນຫຍ

ຄ າອະທບາຍສນຍາລກ ລ/ດ = ລ າດບ

X = ຜນລວມ Y = ຜນລວມ X ແລະ Y = ຄາສະເລຍ ∑ = ຜນລວມ

ຄ າອະທບາຍອກສອນຫຍ CRD = Completely Randomized Design RCBD = Randomized Complete Block Design SP = Split-plot Design SD = Standard Deviation SOV = Source of Variation DF = Degree of freedom S.S = Sum of Squares MS = Mean square F- ratio = ອດຕາສວນລະຫວາງຄາ Mean square ສອງຄາ

ຈດປະສງ: ເພອໃຫນກສ ກສາ

1 ສາມາດເລອກແຫ ງຂ ມນໄດ 2 ສາມາດເລອກເຄອງມທໃຊໃນການເກບກ າຂ ມນໄດ 3 ສາມາດ ເກບຂ ມນໄດຖກຕອງຕາມຄວາມເປນຈງ

ເນອໃນ 1.1 ຂນຕອນປະຕບດ

1. ແບງນກສ ກສາອອກເປນກມ ໆລະ 8-10 ຄນ ( 4-5 ກມ )ຕາມຄວາມສນໃຈຂອງນກສ ກສາ

2. ໃຫນກສ ກສາເລອກຫວໜາກມ ແລະ ຮອງກມ ເພອນ າສະເໜຂ ມນ ແລະ ຈດບນທ ກ 3. ກ ານດຂ ມນໃຫນກສ ກສາໂດຍໃຊຂ ມນທແຕກຕາງກນຈາກແຫ ງຕາງໆພາຍໃນວທະຍາໄລ

ຕາຕະລາງທ 1: ສະຖຕສດລຽງ ໃນຟາມລຽງສດຂອງວທະຍາໄລ

ລ/ດ ຊະນດສດ ເພດຜ ເພດແມ ລວມ 1 ງວ 2 ຄວາຍ 3 ແບ 4 ໝ ລວມ

ຕາຕະລາງທ2: ຜນຜະລດ ແລະ ລາຍຮບ ຂອງການຂາຍຜກປະຈ າປ...20.. ແລະ 20.. ຂອງຟາມພດ

ຜກ

ລ/ດ ຊະນດພດຜກ ປ20.. 20..

ຈ ານວນ ກໂລກຣາມ ເປນເງນ 1 ໝາກເລນ 2 ຜກສະລດ 3 ໝາກຖວເບ

ຕາຕະລາງທ 3: ສະຖຕສດລຽງ( ສດປ)ຂອງປະຊາຊນບານ..... (5) ຄອບຄວ

ບດທ 1 ການເກບລວບລວມຂ ມນ

2

ລ/ດ ຊຄອບຄວ ເປດ ໄກ ໄກງວງ ລວມ 1 ທາວ ກ 2 ນາງ ຂ 3 ທາວ ງ 4 ນາງ ຈ 5 ທາວ ສ ລວມ

4. ໃຫນກສ ກສາເລອກເອາຫວເລອງທຕນເອງສນໃຈ, ອາຈານ ອະທບາຍວທການດ າເນນງານ

ໃຫນກສ ກສາຮບຊາບ ແລະ ນ າໄປປະຕບດເປນກມ 5. ອາຈານຕດຕາມການປະຕບດຂອງນກສ ກສາຢາງໃກສດ ແລະ ໃຫຄ າແນະນ າເມອນກສ ກສາ

ພບບນຫາ 6. ເມອນກສ ກສາແຕລະກມເກບລວບລວມຂ ມນໄດແລວ ຫວໜາກມ ຫ ຮອງກມບນທ ກຂ

ມນສງອາຈານ 7. ອາຈານ ກວດສອບຄວາມຖກຕອງ ແລະ ໃຫຄະແນນ

1.2 ອປະກອນ 1. ຮາງຕະຕາລາງເກບກ າຂ ມນ 2. ປ ມບນທ ກ 3. ບກ, ສ 4. ເຄອງຄດໄລເລກ 5. ບດສະຫບຂອງພາກສວນ ພດ ແລະ ລຽງສດ

1.3 ວທການສອນ

1. ເປດໂອກາດໃຫນກສ ກສາເລອກຂ ມນເອງ ຫ ຈບສະຫ າກຕາມຄວາມເໝາະ ສມ 2. ຂ ມນທນກສ ກສາລວບລວມໄດຈະນ າໄປໃຊໃນບດຕ ໄປ

ບດທ 2 ການນ າສະເໜຂ ມນ

3


1 ສາມາດນ າສະເໜຂ ມນແບບຕາງໆໄດ 2 ສາມາດບອກຜນດ ຜນເສຍໃນການນ າສະເໜຂ ມນແບບຕາງໆ ໄດ 3 ສາມາດ ເລອກວທການນ າສະເໜທເໝາະສມໄດ

ເນອໃນ 2.1 ຂນຕອນການປະຕບດ

1. ແບງນກສ ກສາອອກເປນກມ ໆລະ 8 -10 ຄນ ( 4-5 ກມ ) 2. ໃຫນກສ ກສາເລອກຫວໜາກມ ແລະ ຮອງກມ ເພອນ າສະເໜຂ ມນ ແລະ ຈດ ບນທ ກຂ

ຕກລງຮວມກນ 3. ໃຫຫວໜາກມ ຫ ຮອງ ມານ າສະເໜຂ ມນທໄດເກບລວບລວມໃນບດກອນ 4. ອາຈານ ທບທວນວທການນ າສະເໜຂ ມນແບບຕາງໆທໄດເກບລວບລວມໃນບດກອນ

ໂດຍໃຊ ແຜນພາບ,ຕາຕະລາງ, ກຣາບ ແລະ ອນໆ 5. ໃຫນກສ ກສາແຕລະກມຂ ນນ າສະເໜຂ ມນໃນຮບແບບຕາງໆ ດງນ:

ນ າສະເໜຂມນແບບຕາຕະລາງ ນ າສະເໜຂມນແບບແຜນພມແທງ ນ າສະເໜຂ ມນແບບເສນກຣາບ ນ າສະເໜຂ ມນແບບຮບພາບ

6. ອາຈານກວດສອບຕລາຄາຜນການນ າສະເໜຂອງນກສ ກສາ ແລະ ໃຫຄະແນນ

2.2 ອປະກອນ 1. ເຈຍແຜນໃຫຍ 2. ໂປສເຕ ນ າສະເໜ 3. ບນທດ 4. ເຟສ 5. ແຜນພາບນ າສະເໜ 6. ຄອມພວເຕ


ອາຈານ ເລອກເອາຜນງານຂອງນກສ ກສາເກບໄວໃນຄອມພວເຕ ຫ ໃນຝາຫອງຮຽນເພອໃຫນກສກສາເບງ ແລະ ໃຫເກດຄວາມພມໃຈໃນຜນງານຂອງຕນເອງທໄດ ປະຕບດ

4


1 ສາມາດທບທວນສນຍາລກ ທໃຊຄດໄລທາງສະຖຕໄດ 2 ສາມາດໃຊເຄອງຄດໄລເຂາໃນການຄດໄລຄາຕາງໆໄດ

ບດທ 3 ການໃຊສນຍາລກຕາງໆ ໃນການຄດໄລທາງສະຖຕ ແລະ ການນ າໃຊ

ເຄອງຈກຄດໄລເລກ

5


1. ທບທວນສນຍາລກທໃຊຄດໄລທາງສະຖຕ 2. ນກສ ກສາກຽມເຄອງຄດໄລເລກຄນລະເຄອງ( ຍຫ : CASIO fx - 350 MS ຫ ຍຫ ໃດ

ກ ໄດທສາມາດຄດໄລທາງສະຖຕໄດ ) 3. ອະທບາຍໜາທຂອງປມຕາງໆເທງເຄອງຄດໄລເລກ ໂດຍສະເພາະເນນການໃຊ ທາງສະຖຕ

ຍກຕວຢາງ ງາຍໆໃຫນກສ ກສາປະຕບດຕາມ ແລະ ເປດໂອກາດໃຫນກສ ກສາ ສອບຖາມ ວທໃຊເຄອງຄດໄລເລກແບບວທຕາງໆ 1) ວທການນ າໃຊເຄອງຄດໄລເລກຫນ fx -350 MS ແລະ KD-82 MS-2

- ເປດເຄ ອງ - ກດ MODE ຈະປະກດ COMP SD REG

1 2 3 - ເລອກ 2 ຫ SD - ລ ບລາງຂ ມນກອນໃຊກດ Shift , ກດ Mode, ກດ 1 ກດ = ກດ AC/on - ການປອນຂ ມນ ກ ລະນມຂ ມນຊດດຽວ ຕວຢາງ : X = 5, 8, 6 - ກດ 5 M+(DT) 6 M+(DT) 8 M+(DT) - ຖາມນຕວເລກຫ ຂ ມນທສະແດງອອກ ລຽນກນຫ າຍຄງເຊນ: 5,5,5,8,7 - ໃຫປະຕບດດງນ: 5M+(DT) M+(DT) M+(DT) 8 M+(DT)7

M+(DT) ຫາຄາຕາງໆດງນ: - ຜນລວມຂອງ X ກດ Shift ກດ 2 - ຜນບວກກ າລງສອງ X2 ກດ Shift ກດ 1 - ຄາສະເລຍຂອງ �� ກດ Shift ກດ 2

ກ ລະນມຂ ມນ 2ຊດ X ແລະ Y . ຕວຢາງ: X = 12 , 11, 13, 15, 16 Y = 13 , 12, 13, 17, 15


1 2 3 - ເລອກ 3 ຫ REGຈະປະກດ Lin Los Exp ....

1 2 3 - ເລອກ 1 ຫ ກດ Lin

ທກຄງກອນຄດໄລຕອງລ ບລາງຂ ມນ ການປອນຂ ມນການປອນຂ ມນ ຫ ງຈາກກ ານດ MODE ແລວ

6

ກດ 12, 13M+ 11,12M+ 13,13 M+ 15,17M+ 16,15 M+

1. ຫາຄາ ຂອງ

3

1i

Xi ກດ Shift ກດ 2 ກດ =

2. ຫາຄາ

3

1

2

i

X ກດ Shitf ກດ 2 ກດ=

3. ຫາຄາສະເລຍ

3

1i

X ກດ Shift ກດ 2 ກດ =


3

1i

Yi ກດ Shift ກດ 1 ເລອນລກສອນໄປທາງເບອງຂວາກດ2

ກດ =

5. ຫາຄາ

3

1

2

i

y ກດ Shift ກດ 1 ເລອນລກສອນໄປທາງເບອງຂວາ ກດ 1

ກດ = 6. ຫາຄາສະເລຍ

3

1i

Y ກດ Shift ກດ 2 ເລອນລກສອນໄປທາງເບອງຂວາ

ກດ 1 ກດ =

7. ຫາຄາ ).(3

1

i

yixi = ກດ Shift ກດ 1 ເລອນລກສອນໄປທາເບອງຂວາ ກດ

3 ກດ =

8. ຫາຄາ

3

1

)(i

yixi X1+Y1 M+ X2+Y2 M+ X3+Y3 M+....n;

ກດ Shift ກດ 1 ກດ 2 ຫ ∑ 𝑋= ຫ

3

1

3

1 ii

yiXi

9. ຫາຄາ

3

1

)(i

yixi X1-Y1 M+X2-Y2 M+X3-Y3 M+.......n,

ກດ Shift ກດ 1 ກດ 2ຫ ∑ 𝑋= ຫ

3

1

3

1 ii

yiXi

10. ຫາຄາ

3

1

//i

yixi X1-Y1M+ X2-Y2 M+ X3-Y3M+.......n)

11. ຫາຄາ

3

1

2)(i

yixi ( X1-Y1)2 M+(X2-Y2 )2M+(X3-Y3)2

M+......ກດ Shift ກດ 1 ກດ 2 ຫ ∑ 𝑋= 2) ວທການນ າໃຊເຄອງຄດໄລເລກຮນ OLIN AL -82 TL-2


1 2 3 - ເລອກ 2 ຫ SD - ລ ບລາງຂ ມນກອນໃຊ ກດ Shift ກດ AC/on ກດ =

ການປອນຂ ມນ ກ ລະນມຂ ມນຊດດຽວ

7

ຕວຢາງ : X = 5 , 6, 8 - ກດ 5 M+(DT) 6 M+(DT) 8 M+(DT) - ຖາມນຕວເລກຫ ຂ ມນທສະແດງອອກ ລຽນກນຫ າຍຄງເຊນ: 5, 5, 5 ,8,7 - ໃຫປະຕບດດງນ: 5M+(DT) 5M+(DT) 5M+(DT) 8M+(DT) 7

M+(DT) ຫາຄາຕາງໆດງນ:

- ຜນລວມຂອງ X ກດ RCL ກດ ປມ ( ,,,, ) ຫ ຕວອກສອນ B ສແດງ ຜນລວມຂອງ X = 19

- ຜນບວກກ າລງສອງ x2 - ກດ RCL ກດ ປມ ( - ) ຫ ຕວອກສອນ A ສແດງ - ຄາສະເລຍຂອງ �� ກດ Shift ກດ 1 ກດ = - ຫາຄາຂອງ N ກດ RCL ກດ hyp ຫ ຕວອກສອນ C ສແດງ ກດ = 3

ກ ລະນມຂ ມນ 2ຊດ X ແລະ Y ຕວຢາງ:

X = 12, 11, 13, 15, 16 Y = 13, 12, 13, 17, 15 - ເປດເຄ ອງ - ກດ MODE ຈະປະກດ COMP SD REG

1 2 3

- ເລອກ 3 ຫ REG ຈະປະກດ Lin Los Exp .... 1 2 3 - ເລອກ 1 ຫ ກດ Lin - ທກຄງກອນຄດໄລຕອງລ ບລາງຂ ມນ ການປອນຂ ມນ ຫ ງຈາກກ ານດ MODE ແລວ ກດ12, 13M+ 11,12M+ 13,13 M+ 15,17M+ 16,15 M+


3

1i

Xi ກດ RCL ກດປມ (,,,,) ຫ ຕວອກສອນ B ສແດງ

2. ຫາຄາ

3

1

2

i

X ກດ RCL ກດ ປມ ( - ) ຫ ຕວອກສອນ A ສແດງ


3

1i

X ກດ Shift ກດ 1 ກດ =


3

1i

Yi ກດ RCL ກດ ປມ cos ຫ ຕວອກສອນ E ສແດງ

33.63

1

i

X

8

5. ຫາຄາ

3

1

2

i

y ກດ RCL ກດ ປມ Sin ຫ ຕວອກສອນ D ສແດງ


3

1i

Y ກດ Shift ກດ 4 ກດ =

7. ຫາຄາ

).(3

1i

yixi ກດ RCL ກດ ປມ Tan ຫ ຕວອກສອນ F ສແດງ

8. ຫາຄາ

3

1

)(i

yixi X1+Y1 M+ X2+Y2 M+ X3+Y3

M+....n; ກດ RCL ກດ ປມ ( .,,,, ) ຫ

3

1

3

1 ii

yiXi

9. ຫາຄາ

3

1

)(i

yixi X1-Y1 M+X2-Y2 M+X3-Y3 M+.......n,

ກດ RCL ກດ ປມ (,,,,) ຫ

3

1

3

1 ii

yiXi

10. ຫາຄາ

3

1

//i

yixi X1-Y1M+ X2-Y2 M+ X3-Y3M+.......n

11. ຫາຄາ

3

1

2)(i

yixi (X1-Y1)2M+ (X2-Y2)2M+ (X3-Y3)2

M+.......n

3.2 ໃຫນກສ ກສາຄດໄລເລກຕາມຄ າຖາມທອາຈານໃຫ ມຂ ມນ 2 ຊດ ດງນ:

X = 10 ,13,12 Y = 15 ,10,14, ຈງຫາຄາຕາງໆດງນ:

1)

3

1i

Xi

2)

3

1i

yi

3)

3

1

2

i

X

4)

3

1

.i

yixi

5)

3

1

)(i

yixi

6)

3

1

)(i

yixi

7)

3

1

//i

yixi

8)

3

1

2)(i

yixi

9

3.3 ອປະກອນ

1. ຈກຄດໄລເລກ ( ເປນຂອງນກສ ກສາທກຄນຕອງມ ) 2. ບດຝ ກຫດ 3. ເຟສ

3.4 ວທການ

1) ອາຈານຕດຕາມຂ ບກຜອງຂອງນກສ ກສາແຕລະຄນຂະນະທນກສ ກສາກ າລງເຮດບດ 2) ຝ ກຫດ ພອມທງໃຫຄ າແນະນ າແກໄຂ 3) ຖາມເວລາໃຫເພມບດຝ ກຫດໃຫອກ


1. ສາມາດກະກຽມອປະກອນທກຽວຂອງກບການວາງຜງການທດລອງໄດ 2. ສາມາດວາງຜງການທດລອງແບບ ສມຢາງສມບນ ( CRD )ໄດ 3. ສາມາດກ ານດໜວຍທດລອງ ແລະ ສມສງທດລອງໄດ 4. ສາມາດສງລວມ ແລະ ວເຄາະຂ ມນທາງສະຖຕໄດ


1. ແບງນກສ ກສາອອກເປນກມ ໆ ລະ 8 ຄນ ( 5 ກມ )

ບດທ 4 ການວາງຜງການທດລອງແບບສມຕະຫ ອດຢາງສມບນ

( Completely Randomized Design , CRD )

10

2. ທວນຄນຫ ກການສ າຄນໃນການວາງແຜນການທດລອງໂດຍເນນອງປະກອບທສ າຄນຂອງແຜນການທດລອງ

3. ທບທວນວທການ ແລະ ຂນຕອນໃນການວາງຜງການທດລອງ ແບບ ສມຕະຫ ອດຢາງສມບນ ( Completely Randomized Design , CRD )

4. ດ າເນນການປະຕບດ - ກ າໜດສງທດລອງ - ແຕມແຜນຜງ ແລະ ກ ານດ ຂະໜາດຂອງແປງທດລອງ - ສມສງທດລອງລງແຕລະໜວຍທດລອງ - ດ າເນນການຈບມນ ແລະ ວາງຜງການທດລອງໂດຍໃຊ ຫ ກການ (ປຕາກ 3, 4, 5

ແມດ) ດງນ:

ຮບທ 1: ວທການຈບມມ

- ປກຫ ກໝາຍ 3 ຈດ - ໃຊແມດ 50 ແມດ ຈບມມ ແລະ ວາງຜງຕາມທໄດກ າໜດຢຂາງເທງ - ໝາຍນ າເບ ໃສໜວຍທດລອງ (Exspermental Unit) - ຈດສງທດລອງ ( Treatment) ລງໃນແຕລະໜວຍທດລອງ

ຕວຢາງ: ປຽບທຽບຜນຜະລດຂອງຖວເຫ ອງ 4 ແນວພນ ( ພນ A, B, C,D) ໃນເຮອນແກວ (Green Huos) ໂດຍເຮດເປນ 3 ຊ າ, ເຊງກ າໜດເອາຄເປນໜວຍທດລອງ ດງຮບຜງການທດລອງລມນ: 1 A 12

2 D 13

3 D 9

4 C 16

8 A 14

7 D 12

6 B 19

5 A 15

9 C 17

10 B 20

11 B 18

12 A 12

5 m 3m

4m

11

13 C 13

14 D 7

15 C 13

16 B 22

ນ າເບໜວຍການທດລອງ ສງທດລອງ ຂ ມນການທດລອງ( ຜນໄດຮບ) ຮບທ 2: ແຜນວາດການທດລອງແບບ CRD

- ຈດຂ ມນລງໃນຕາຕະລາງຜນຜະລດ ແລະ ວເຄາະຂ ມນ ( ຂ ມນສມມດ)

ຕາຕະລາງທ 4: ຂ ມນທາງດານຜນຜະລດ

Treatments Yield Total Mean

A 12 15 14 14 55 13.75

B 19 20 18 22 79 19.75

C 16 17 15 13 61 15.25

D 13 9 12 7 41 10.25

GT= 236 GM= 14.75 - ວເຄາະຂ ມນ

ຕາຕະລາງທ 5: ຕາຕະລາງ ANOVA (CRD) Source of Variation (SOV)

Degree of freedom(d.f

)

Sum of Squares (S.S)

Mean square (MS)

F- ratio

Treatment t- 1 CF

r

TT n

22 ... 2)1(

.M

t

SSTreatment

1

2

M

M

Error T(r-1) T.SS Tr .SS 1

)1(

.M

rt

SSError

Total Tr-1 FCeachvalue .)( 2

- ຂຽນບດລາຍງານ

5. ອາຈານຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນສ າເລດ( ໃຫຄະແນນ ) ແຕລະຂນຕອນໃນການເຮດ

ວຽກຂອງນກສ ກສາ

12

4.2 ອປະກອນ 1. ແຜນຜງການທດລອງ 2. ເຈຍ A4 3. ຄ 4. ໄມປກແປງ 5. ແມດກ ( 50 ແມດ ) 6. ເຄອງຄດໄລເລກ 7. ປາຍປກແປງ 8. ເຊອກຟາງ ແລະ ເຊອກຝຽກ

4.3 ວທການສອນ ຈດນກສ ກສາລງເຮດຕວຈງໃນເຮອນຮມ ຫ ສວນກາເບຍ ຫ ສະຖານອນໆທເໝາະສມກບການ

ທດລອງແບບ CRD ພອມທງຄດເລອກເອາຜນງານຂອງນກສ ກສາ ( ຜງການທດລອງ) ຕດໄວໃນຝາຫອງຮຽນເພອໃຫນກສ ກສາເບງ ແລະ ໃຫເກດຄວາມພມໃຈໃນຜນງານຂອງຕນເອງທໄດປະຕບດ

ຈດປະສງ: ເພອໃຫນກສ ກສາ ສາມາດ

1. ກະກຽມອປະກອນທກຽວຂອງກບການວາງຜງການທດລອງໄດ 2. ວາງຜງການທດລອງແບບ ໃນບລອກຢາງສມບນ (RCBD)ໄດ 3. ກ ານດໜວຍທດລອງ ແລະ ສມສງທດລອງໄດ


1. ກະກຽມອປະກອນທກຽວຂອງກບການວາງຜງການທດລອງໄດ 2. ວາງຜງການທດລອງແບບ ສມໃນບລອກຢາງສມບນ (RCBD ) 3. ກ ານດໜວຍທດລອງ ແລະ ສມສງທດລອງໄດ 4. ຈດບລອກໄດ 5. ວເຄາະຂ ມນໄດ

ເນອໃນ 5.1 ຂນຕອນໃນການປະຕບດ

1. ແບງນກສ ກສາອອກເປນກມ ໆ ລະ 8 ຄນ ( 5 ກມ ) 2. ທວນຄນຫ ກການສ າຄນໃນການວາງແຜນການທດລອງໂດຍເນນອງປະກອບທສ າຄນຂອງ

ແຜນການທດລອງ

ບດທ 5 ການວາງຜງການທດລອງແບບສມໃນບລອກຢາງສມບນ ( Randomized

Completely Block Design , RCBD )

13

3. ທບທວນວທການ ແລະ ຂນຕອນໃນການວາງຜງການທດລອງ ແບບ ສມໃນບລອກຢາງສມບນ ( Randomized Completely Block Design , RCBD )ກ າໜດສງທດລອງ

4. ດ າເນນການປະຕບດ - ແຕມແຜນຜງ ແລະ ກ ານດ ຂະໜາດຂອງແປງທດລອງ - ສມສງທດລອງລງແຕລະໜວຍທດລອງ - ດ າເນນການຈບມນ ແລະ ວາງຜງການທດລອງໂດຍໃຊ ຫ ກການ (ປຕາກ 3, 4, 5

ແມດທກ ານດໄວໃນບດທ4) ດງນ: - ປກຫ ກໝາຍ 3 ຈດ - ໃຊແມດ 50 ແມດ ຈບມມ ແລະ ວາງຜງຕາມທໄດກ າໜດຢຂາງເທງ - ໝາຍນ າເບ ໃສໜວຍທດລອງ (Exspermental Unit) - ຈດສງທດລອງ ( Treatment) ລງໃນແຕລະໜວຍທດລອງ

ຕວຢາງ: ປຽບທຽບຜນຜະລດຂອງແນວພນເຂາ 4 ແນວພນ ( ພນ A, B, C,D) ໃນທງນາ ໂດຍເຮດເປນ 4 Reps ,ຂະໜາດຂອງແປງທດລອງ 4x5 ແມດ ດງຮບຜງການທດລອງລມນ: Block I

101 102 103 104 ນ າເບຂອງໜວຍການທດລອງ A D B C ສງທດລອງ 5 5 58 15 ຂ ມນທໄດ

Block II 201 102 203 204 B A C D 88 90 88 47

Block III 301 302 303 304 B D C A 73 4 68 74

Block IV 401 402 403 404 B C A D 86 77.5 85 30

ຮບທ 3: ແຜນວາດການທດລອງແບບ RCBD

- ຈດຂ ມນລງໃນຕາຕະລາງ ແລະ ວເຄາະຂ ມນ ( ຂ ມນສມມດ)

14

ຕາຕະລາງທ 6 ຂ ມນຜນຜະລດ........

treatments Block

Total Mean i Ii Iii iv

A 65 90 74 85 (T1) 314 78.5

B 58 88 73 86 (T2) 305 2T 76.25

C 15 88 69 77.5 (T3) 249.5 3T 62.375

D 5 47 4 30 (T4) 86 4T 21.5

Total (R1)=143

(R2)=313 (R3)=220

(R4)=278.5

GT=954.5 GM=9.65

- ວເຄາະຂ ມນຕາມຕາຕະລາງ ANOVA

ຕາຕະລາງທ 7: ຕາຕະລາງ ANOVA (RCBD)

SOV d.f SS Ms F REP(R) r-1

CFt

RR r 22

1 ... 3

1

)(M

r

SSR

1

3

M

M

Trt (T) t-1 CF

r

TT t 22

1 ... 1

1

.M

t

SSTr

1

2

M

M

ERR(R.T) (r-1)(t-1) TSS - r SS - tr SS 1

)1)(1(M

tR

ESS

Total Tr -1 (each value)2- CF

- ຂຽນບດລາຍງານ 5. ອາຈານຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນສ າເລດ( ໃຫຄະແນນ ) ແຕລະຂນຕອນໃນການເຮດ

ວຽກຂອງນກສ ກສາ 5.2 ອປະກອນ

1. ແຜນຜງການທດລອງ 2. ເຈຍ A4 3. ຄ 4. ໄມປກແປງ 5. ແມດກ ( 50 ແມດ )

1T

15

6. ເຄອງຄດໄລເລກ 7. ປາຍປກແປງ 8. ເຊອກຟາງ ແລະ ເຊອກຜຽກ


ຈດນກສ ກສາລງເຮດຕວຈງໃນ ທງນາ ຫ ສະຖານທໆເໝາະສມ ກບການທດລອງແບບ RCBD ພອມທງຄດເລອກເອາຜນງານຂອງນກສ ກສາ ( ຜງການທດລອງ) ຕດໄວໃນຝາຫອງຮຽນ ເພອໃຫນກສກສາເບງ ແລະ ໃຫເກດຄວາມພມໃຈໃນຜນງານຂອງຕນເອງທໄດປະຕບດ


1. ສາມາດກະກຽມອປະກອນທກຽວຂອງກບການວາງຜງການທດລອງໄດ 2. ສາມາດວາງຜງການທດລອງແບບ Split – plot Design ໄດ 3. ສາມາດກ ານດແປງໃຫຍ ( Main plot ) ແປງຍອຍ( Sub-plot )ໄດ 4. ສາມາດສມປດໃຈໃນແປງໃຫຍ ( Main plot ) ແປງຍອຍ( Sub-plot )ໄດ 5. ສາມາດວເຄາະຂ ມນໄດ



ແຜນການທດລອງ 3. ທບທວນວທການ ແລະ ຂນຕອນໃນການວາງຜງການທດລອງ ແບບ Split – plot

Design , SP 4. ດ າເນນການປະຕບດ

- ກ າໜດສງທດລອງ - ແຕມແຜນຜງ ແລະ ກ ານດ ຂະໜາດຂອງແປງທດລອງ - ສມສງທດລອງລງແຕລະໜວຍທດລອງ

ບດທ 6 ການວາງຜງການທດລອງແບບ Split – plot Design , SP

16

- ດ າເນນການຈບມນ ແລະ ວາງຜງການທດລອງໂດຍໃຊ ຫ ກການ (ປຕາກ 3, 4, 5 ແມດ ທກ ານດໄວໃນບດທ 4) ດງນ:

- ປກຫ ກໝາຍ 3 ຈດ - ໃຊແມດ 50 ແມດ ຈບມມ ແລະ ວາງຜງຕາມທໄດກ າໜດຢຂາງເທງ - ໝາຍນ າເບ ໃສໜວຍທດລອງ (Exspermental Unit) - ຈດສງທດລອງ ( Treatment) ລງໃນແຕລະໜວຍທດລອງ

ຕວຢາງ: ທດລອງແນວພນເຂາ 2 ພນ ຄ : ກ.ຂ 10 ແລະ ທາດອກຄ າ 1 ໂດຍໃຊຝນ Nitrogen 3 ອດຕາ 0,6 ແລະ 12 ກລ./ໄລ ໃຫເຂາເປນປດໃຈໃນ Main - plot ຈດເປນແບບ RCBD ສວນລະດບຝນ N ເປນປດໃຈໃນ Sub - plot ເຮດທງໝດ 3 ຊ າ (Rep) ຂະໜາດຂອງແປງຍອຍ 3x4 ດງນ ລະດບປດໃຈ B (ເປນອດຕາຝນ N)

Rep.I

N1 600

N0 350

N2 1,200

V0 ລະດບປດໄຈ A (ພນ)

N0 500

N1 650

N2 600

V1 ຂ ມນ (ຜນຜະລດເປນ kg/ ໄຣ

Rep.II

N2 1,300

N1 1,000

N0 600

V1

N0 750

N1 1,000

N2 450

V0

Rep.III

N2 800

N0 400

N1 700

V0

N0 400

N1 800

N2 1,100

V1

ຮບທ 4: ແຜນວາດການທດລອງ ແບບ Split – plot Design , SP - ຈດຂ ມນລງໃນຕາຕະລາງຜນຜະລດ ແລະ ວເຄາະຂ ມນ ( ຂ ມນສມມດ)

ຕາຕະລາງ8: ຜນຜະລດ (ກລ/ໄລ) ຂອງເຂາ 2 ພນ ແລະ ອດຕາຝນໄນໂຕຣເຈນ 3 ອດຕາ

ສງທລອງ ຊ າ (Rep)

ລວມ I II III

V0N0 350 450 400 1,200

V0N1 600 750 750 2,100

V0N2 650 1,000 750 2,400

17

ຜນລວມ(V0R) (V0R1)1,600 (V0R2)2,200 (V0R3)1,900 (V0) 5,700 ຜນລວມຂອງເຂາ ກຂ10

V1N0 500 600 400 1,500

V1N1 600 1,000 800 2,400

V1N2 1,200 1,300 1,100 3,600

ຜນລວມ(V1R) 2,300 (V1R1)

2,900 (V1R2)

2,300 (V1R3)

(V1) 7,500 ຜນລວມຂອງເຂາທາດອກຄ າ 1

ຜນລວມ (R1)3,900 (R1)5,100 (R3)4,200 (GT) 13,200 ຜນລວມທງໝດ

ຕາຕະລາງ ທ9: ຜນຜະລດ (ກລ/ໄລ) ຂອງເຂາ 2 ພນ ແລະ ອດຕາຝນໄນໂຕຣເຈນ 3 ອດຕາຈາກ 3 ຊ າ

ພນ ອດຕາຝນ N ຜນລວມ ແຕລະພນ

ຄາສະເລຍ ແຕລະພນ 0 6 12

ກ.ຂ 10 1,200 2,100 2,400 5,700 633.33 ທາດອກຄ າ 1 1,500 2,400 3,600 7,500 833.33

ຜນລວມຂອງ ອດຕາຝນ

(N0) 2,700

(N1) 4,500

(N2) 6,000 (GT)=13,200

ຄາສະເລຍຂອງ ອດຕາຝນ

450 750 1,000 (GM)=733.33

ວເຄາະຫາຄວາມແປປວຂອງແຜນການທດລອງແບບ ສະປລທ-ພລອທ ໂດຍການຈດ Main plot ແບບ RCB ຕາຕະລາງທ10 : ຕາຕະລາງ ANOVA (Split-plot. SP) SOV d.f SS MS F

REP R1 CF

vn

RR r

22

1 ... 6

1

.ReM

r

SSp

4

6

M

M

Varieties (v)

v-1 CF

rn

VvV

22

0 ... 5

1

.M

v

SSVar

4

5

M

M

Error (a)

(r-1)(v-1)

ssVarsspCF

vn

VvRRV r

..Re

...22

10

4)1)(1(

).(M

vr

SSaE

Nitrogen n-1 CF

rn

NN n

22

0 ... 31

.M

n

SSNitrogen

1

3

M

M

18

VxN (v-1)(n-1)

ssNitrogenSSVarCF

r

NVNV nv

..

...22

00

2

11M

nv

SSVxN

1

2

M

M

Error(b) V(r-1)(n -1) Total .ss - other SS 1

)1)(1(

).(M

nrv

SSbE

Total Vnr-1 FCeachvalue .)( 2

r ຄຈ ານວນຊ າ v ຄຈ ານວນພນເຂາ n ຄຈ ານວນອດຕາຝນໄນໂຕຣເຈນ

- ຂຽນບດລາຍງານ

5. ອາຈານຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນສ າເລດ( ໃຫຄະແນນ ) ແຕລະຂນຕອນໃນການເຮດວຽກຂອງນກສ ກສາ

6.2 ອປະກອນ

- ແຜນຜງການທດລອງ - ເຈຍ A4 - ຄ - ໄມປກແປງ - ແມດກ ( 50 ແມດ ) - ເຄອງຄດໄລເລກ - ປາຍປກແປງ - ເຊອກຟາງ ແລະ ເຊອກຝຽກ

6.3 ວທການສອນ ຈດນກສ ກສາລງເຮດຕວຈງໃນສະໜານ ພອມທງຄດເລອກເອາຜນງານຂອງນກສ ກສາ ( ຜງການ

ທດລອງ) ຕດໄວໃນຝາຫອງຮຽນເພອໃຫນກສກສາເບງ ແລະ ໃຫເກດຄວາມພມໃຈໃນຜນງານຂອງຕນເອງທໄດປະຕບດ

19


1. ສາມາດກະກຽມອປະກອນທກຽວຂອງກບການທດລອງໄດ 2. ສາມາດອອກແບບ ແລະ ວາງຜງການທດລອງ ແບບ RCBDໄດ 3. ສາມາດສມສງທດລອງລງໃນໜວຍທດລອງໄດ 4. ສາມາດດ າເນນການທດລອງໄດ 5. ສາມາດບນທ ກການທດລອງໄດ 6. ສາມາດວເຄາະຂ ມນຂອງການທດລອງໄດ



ແຜນການທດລອງ 3. ທບທວນວທການ ແລະ ຂນຕອນໃນການວາງຜງການທດລອງ ແບບ ສມໃນບລອກຢາງ

ສມບນ ( Randomized Completely Block Design , RCBD ) ກ າໜດສງທດລອງ

4. ດ າເນນການທດລອງ - ກະກຽມອປະກອນຕາງໆ ທກຽວຂອງກບການທດລອງ - ແຕມແຜນຜງການທດລອງແບບ RCBD - ວາງຜງການທດລອງ ແບບ RCBD ໂດຍໃຊວທການຈບມມສາກ ( ໃຊ 3,4,5

ແມດ ) - ການຈດບລອກ ( ຊ າ) - ປກປາຍແປງທດລອງ - ຈດສງທດລອງລງໃນໜວຍທດລອງແຕລະໜວຍ

ບດທ 7 ການທດລອງຕວຈງໃນສະໜາມ

ທດລອງການປຽທຽບອດຕາຝນບມ ຕ ກບຜກ ກະລ າປຫ

20

- ດ າເນນການທດລອງ - ຕດຕາມ ແລະ ບນທ ກຂ ມນ - ວເຄາະຂ ມນຂອງການທດລອງ

ຕວຢາງ: ການທດລອງ ຜນກະທບຂອງອດຕາຝນບມຕ ກບຜນຜະລດກະລ າປຫ ກ ານດອດຕາຝນ 4 ອດຕາຄ: 0 kg, 2 kg, 4kg, 8kg/m2 ໃຊແຜນການທດລອງແບບ RCBD ເຮດເປນ 4 ຊ າ, ຂະໜາດຂອງໜານ 1 x 10 m ເຊງມລາຍລະອຽດດງນ:

- ເນອທຂອງໜານ 1x10= 10 m2 ລວງຍາວຂອງໜາ 10 m Rep I

ທາງຍາງ50 cm Rep II

ກວາງ50 cm

Rep III

Rep IV

ຮບທ 5: ແຜນວາດການທດລອງ ແບບ RCBD

- ລາຍລະອຽດຂນຕອນ ແລະ ວທການດ າເນນແມນໃຫເບງຢໃນ ບດການຂຽນບດສະເໜໂຄງການທດລອງ ແລະ ການຂຽນບດລາຍງານທດລອງ (ບດທ )

- ຕາຕະລາງເກບກ າຂ ມນຈດຢໃນເອກະສານຊອນທາຍ - ຂຽນບດລາຍງານ

5. ອາຈານຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນສ າເລດ( ໃຫຄະແນນ ) ແຕລະຂນຕອນໃນການເຮດ

ວຽກຂອງນກສ ກສາ 7.2 ອປະກອນ

- ແຜນຜງການທດລອງ - ເຈຍ A4 - ຄ

21

- ໄມປກແປງ - ແມດກ ( 50 ແມດ ) - ເຄອງຄດໄລເລກ - ປາຍປກແປງ - ເຊອກຟາງ ແລະ ເຊອກຝຽກ - ຝນບມ , ຝນຄອກ.... - ແນວພນຜກ - ຊງຊງ - ພາ, ຈກ,ຊວານ - ບວຫດນ າ ,ຄ - ຕາຕະລາງ ບນທ ກຂ ມນການທດລອງ - ຜງການທດລອງ

7.3 ວທການສອນ ຈດນກສ ກສາລງເຮດຕວຈງໃນສະໜານ ພອມທງຄດເລອກເອາຜນງານຂອງນກສ ກສາ ( ຜງການ

ທດລອງ) ຕດໄວໃນຝາຫອງຮຽນເພອໃຫນກສກສາເບງ ແລະ ໃຫເກດຄວາມພມໃຈໃນຜນງານຂອງຕນເອງທໄດປະຕບດ

ບດທ 8 ການຂຽນບດສະເໜໂຄງການທດລອງ ແລະ ການຂຽນບດລາຍງານທດລອງ

22


1. ສາມາດຄນຄວາເອກະສານທາດານວຊາການທກຽວຂອງກບການທດລອງ ໄດ 2. ສາມາດຂຽນແຜນການທດລອງແບບຕາງ ໆ ໄດ 3. ສາມາດສງລວມຂ ມນ ແລະ ວເຄາະຂ ມນຂອງການທດລອງໄດ 4. ສາມາດສະຫບ ແລະຂຽນບດລາຍງານໄດ


1. ອາຈານ ແບງນກສ ກສາອອກເປນກມ ໆ ລະ 8 ຄນ ( 5 ກມ ) 2. ອາຈານທວນຄນຫ ກການສ າຄນຂຽນແຜນ ແລະ ການຂຽນບດລາຍງານ 3. ອາຈານ ແນະນ າແຫ ງຂ ມນ ທຈະຄນຄວາເພມເຕມ 4. ການດ າເນນງານ

- ກະກຽມອປະກອນຕາງໆ ທກຽວຂອງກບການຂຽນແຜນ ແລະ ບດລາຍງານ - ສງລວມຂ ມນ ແລະ ວເຄາະຂ ມນ - ຄນຄວາເອກະສານທກຽວຂອງ - ຂຽນ ແຜນ ແລະ ບດລາຍງານການທດລອງ

I. ໂຄງຮາງການຂຽນແຜນການທດລອງ ພາກທI ຄ ານ າ

1.1. ສະພາບທວໄປ ແລະ ບນຫາ 1.2. ຄ າຖາມຂອງການຄນຄວາ 1.3. ຈດປະສງ 1.4. ສມມດຕຖານ 1.5. ຂອບເຂດການສ ກສາ 1.6. ຄາດຄະເນຜນໄດຮບ

ພາກທ II ການຄນຄວາເອກະສານ ພາກທ III ອປະກອນ ແລະ ວທການ

3.1 ອປະກອນ ອປະກອນຮບໃຊຫອງການ ອປະກອນພາກສະໜາມ

3.2 ວທການ 3.3 ສະຖານທ ແລະ ໄລຍະເວລາ 3.4 ວທການປະຕບດຕວຈງ

23

3.5 ການເກບກ າຂ ມນ 3.6 ວທການຄ ານວນ/ວເຄາະຂ ມນ 3.7 ການໄລລຽງເສດຖະກດ )ຖາມ(

ພາກທ IV ງບປະມານ ເອກະສານອາງອງ II. ໂຄງຮາງການຂຽນແຜນການທດລອງ ຄ າຂອບໃຈ ບດຄດຫຍ ພາກທ I ຄ ານ າ

1.1 ສະພາບທວໄປ ແລະ ບນຫາ 1.2 ຄ າຖາມຂອງການຄນຄວາ 1.3 ຈດປະສງ 1.4 ສມມດຕຖານ 1.5 ຂອບເຂດການສ ກສາ 1.6 ຄາດຄະເນຜນໄດຮບ

ພາກທ II ການຄນຄວາເອກະສານ ພາກທ III ອປະກອນ ແລະ ວທການ 3.1 ອປະກອນ ອປະກອນຮບໃຊຫອງການ ອປະກອນພາກສະໜາມ 3.2 ວທການ 3.3 ສະຖານທ ແລະ ໄລຍະເວລາ 3.4 ວທການປະຕບດຕວຈງ 3.5 ການເກບກ າ ແລະ ລວບລວມຂ ມນ 3.6 ວທການຄ ານວນ/ວເຄາະຂ ມນ 3.7 ການໄລລຽງເສດຖະກດ )ຖາມ( ພາກທ IV ຜນໄດຮບ ແລະ ວຈານ ພາກທ V ສະຫບ ແລະ ຂ ແນະນ າ ເອກະສານອາງອງ ເອກະສານຊອນທາຍ ປະຫວດຜຂຽນ

- ສງບດໃຫອາຈານ

5. ອາຈານຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນສ າເລດ( ໃຫຄະແນນ ) 8.2 ອປະກອນການສອນ ແລະ ສການສອ

24

- ຄອມພວເຕ - LCD - ເຟສ - ບດລາຍງານນກສ ກສາ - ເອກະສານປະກອບການຮຽນ - ການສອນ ຫ ປມຕ າລາ

8.3 ວທການສອນ:

ໃຫນກສ ກສາຂຽນແຜນການທດລອງ ຕາມຫວຂ ທ ນກສ ກສາເລອກ ແລະ ຂຽນບດລາຍງານການທດລອງ

ຈດປະສງ: ເພອໃຫນກສ ກສາ 1. ມຄວາມສາມາດສະແດງຜນງານຂອງຕນເອງ 2. ເພອໃຫນກສ ກສາ ມຄວາມສາມາດໃນການນ າສະເໜຜງານຂອງຕນ

ບດທ 9 ນ າສະເໜການຂຽນບດລາຍງານ ແລະ ຜນຂອງການຄນຄວາ ທດລອງ

25

ເນອໃນ 9.1 ຂນຕອນປະຕບດ

1. ສງລວມຂ ມນ ແລະ ວເຄາະຂ ມນ 2. ຄນຄວາເອກະສານທກຽວຂອງ 3. ກະກຽມເອກະສານ ( ສາງບດນ າສະເໜ) ທກຽວຂອງກບການຂຽນລາຍງານ 4. ສງບດໃຫອາຈານກວດກາ 5. ກ າໜດການສາງບດນ າສະເໜປະກອບມ:

ຕາຕະລາງທ 11 : ມາດຖານການກ ານດ ສາງບດນ າສະເໜ

ລ/ດ ຊຫວຂ ຈ ານວນສະໄລ 1 ຊຫວບດຫວຂ ທຈະນ າສະເໜ 1 ສະໄລ 2 ກາວຄ ານ າໂດຍຫຍ , ຈດປະສງຂອງການສ ກສາ 1 ສະໄລ

3 ອປະກອນ 1 ສະໄລ 4 ວທການ : ສະຖານທ ແລະ ໄລຍະເວລາ 1-2 ສະໄລ 5 ຂນຕອນການປະຕບດຕວຈງ

- ການກະກຽມສະຖານທ - ການປະຕບດຕວຈງ - ການຕດຕາມດແລ - ການເກບກ າຂ ມນ - ການວເຄາະຂ ມນ ?

2-3 ສະໄລ

6 ຜນໄດຮບ ແລະ ວຈານ - ຂ ມນທໄດຮບ - ການໄລລຽງເສດຖະກດ )ຖາມ(

5-6 ສະໄລ

7 ສະຫບ ແລະ ຂ ແນະນ າ 1 ສະໄລ ລວມທງໝດ 12-15 ສະໄລ

9.2 ອປະກອນການສອນ - ຄອມພວເຕ - LCD - ເຟສ - ເຈຍ A4 - ບດລາຍງານນກສ ກສາ - ເອກະສານປະກອບການຮຽນ- ການສອນ

9.3 ວທການສອນ: - ແບງນກສ ກສາອອກເປນກມ ໆ ລະ 8 ຄນ ( 5 ກມ )

26

- ອາຈານແນະນ າວທການນ າສະເໜ - ນກສ ກສາຂ ນນ າສະເໜ ( ເປນກມ)ຕາມລ າດບ - ອາຈານຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນສ າເລດ( ໃຫຄະແນນ )

ເອກະສານອາງອງ

1. ບດລາຍງານທາຍການສ ກສາ ຂອງນກຮຽນ ປທ 3 ໃນແຕລະຫນ 2. ວາລະສານ ກະສກ າແລະປາໄມ ( ສະບບພາສາລາວ) 3. ຄມການຮຽນການສອນ ສະຖຕ ແລະການຂຽນລາຍງານ.ທ ກ ຖ 110.ຫ ກສດປະກາສະນຍະບດ

ວຊາ ຊບເທກນກ ( ປວທ ) ຄ.ສ 1984 ກມອາຊວະສ ກສາ ກະຊວງສ ກສາທການ ( ສະບບພາສາໄທ )

4. ສລະພລ ອປດສສກລ. ຄສ. 1985. ສະຖຕການວາງແຜນການທດລອງເບອງຕນ.ມະຫາວທະຍາໄລກະເສດ ສາດ ( ສະບບພາສາໄທ)

5. ສະນນ ຈອກລອຍ. ຄສ .1988. ສະຖຕເພອການວໄຈທາງການກະສກ າ, ພາກວຊາພດໄຮ ຄະນະກະເສດສາດ ມະຫາວທະຍາໄລຂອນແກນ

6. ວາລະສານ ແກນກະເສດ ( ສະບບ ພາສາໄທ ) 7. ຄນຄວາຂ ມນທາງ Internet ຈາກເວບໄຊດຕາງໆ ເຊນ: WWW.fisheries.go.th

,https://home

http://www.fisheries.go.th/

27

28

ເອກະສານຊອນທາຍ

29

ເອກະສານຂອນທາຍກ: ຮາງເກບກ າຂ ມນທາງດານການຈະເລນເຕບໂຕຂອງເຂາ ຕາຕະລາງທ12 : ອງປະກອບທາງດານຜນຜະລດ

ແປງ ຊ ຳ

ສ ງທດ

ລອງ ວນທ ປກ

ຄວຳມແຂງ

ແຮງຂອງ

ກຳ

%

ເມດ

ເຕມ

ກຳນ

ປບ

ຕວ

ວນທ ອອກ

ດອກ 50% ກຳນລ ນ

ສມ

ຂຳດ

ຜນ

ຜະລດ

ຄວຳມ

ຊ ມ%

ນ ຳໜກ

1000 ເມດ

1 1 V17

2 1 V1

3 1 V2

4 1 V3

5 1 V4

6 1 V5

7 1 V6

8 1 V7

9 1 V8

10 1 V9

30

ຕາຕະລາງທ13 : ອງປະກອບທາງດານຜນຜະລດ (ຕ )

ລວງສງ ລວງຍຳວຂອງຮວງ ຈ ຳນວນກ /ສມ ຮວງ/ສມ

ແປງ ຊ ຳ

ສ ງທດ

ລອງ ວນທ ປກ 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

1 1 V17

2 1 V1

3 1 V2

4 1 V3

5 1 V4

6 1 V5

7 1 V6

8 1 V7

9 1 V8

10 1 V9

11 1 V10

12 1 V11

13 1 V12

14 1 V13

Documents

ການທົດລອງໃນສະໜາມ · iii ຄ ານ າ ປືັ້ມຄູ່ມືກ່ຽວກັບ “ ການທົດລອງໃນສະໜາມ”