ภูมิศาสตร์กายภาพ PHYSICAL GEOGRAPHYsocial/files/55_1_doc_30103_1.pdf · 2019-02-26 · วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก

ภมศาสตรกายภาพ :

เอกสารประกอบการเรยนรายวชา ส30103 ภมศาสตร หนา 40

บทท 2 ภมศาสตรกายภาพ (PHYSICAL GEOGRAPHY)

หวเรอง

1. ความหมาย ความเปนมา ขอบขาย ประโยชนของภมศาสตรกายภาพ 2. องคประกอบภมศาสตรกายภาพ 2.1 โครงสรางทางธรณวทยา 2.2 ลกษณะภมประเทศ 2.3 ลกษณะภมอากาศ 2.4 ทรพยากรธรรมชาต

แนวคด การศกษาองคประกอบของสภาพแวดลอมทางกายภาพหรอปรากฏการณทาง

กายภาพทเกดขนบนโลก เรมขนเมอกลางครสตศตวรรษท 18 ท าใหทราบวา โลก มก าเนดมาแลวประมาณ 4,600 ลานป นกวทยาศาสตรใชสารกมมนตรงส

หาอายของหน โดยอางองจากการศกษาธาตตะกวทเปลยนรปเนองจากกมมนตรงส ท าใหมการแบงยคตามตารางธรณกาลหรอมาตราธรณกาล (geologic time scale) ล าดบเหตการณและเวลาทเกดขนกอน – หลงเพอใชแสดงประวตศาสตรของโลก โดยศกษาชนหนและฟอสซล เรยงล าดบหนบนโลกตามอายเปรยบเทยบ มการ พบการเปลยนแปลงของสงมชวตไดน ามาใชเปนตวก าหนดและสนสดของยคหนง และเปนจดเรมตนยคใหม ชอยคทางธรณวทยามาจากทตางๆกนเชนจราสสก มาจากภเขาจราในฝรงเศสทเรมตนศกษาหนของยคน การศกษาทางกายภาพจง พบปรากฏการณการเปลยนในอดตและปจจบนทนาพศวง ผลการเรยนรทคาดหวง วเคราะหการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก จดประสงคการเรยนร

1. บอกความหมาย ภมศาสตรกายภาพได 2. อธบายพรอมทงยกตวอยางองคประกอบของภมศาสตรกายภาพได

3. อธบายและยกตวอยาง การแบงประเภทของหนตามลกษณะการเกดได 4. วเคราะหปจจยทท าใหภมอากาศแตกตางกนได 5. วเคราะหสาเหตทท าใหดนมความอดมสมบรณตางกนได 6. อธบายปจจยทท าใหปาไม มลกษณะแตกตางกนได 7. ยกตวอยางประโยชนของแรธาตทน าไปใชในชวตประจ าวนได



1. ความหมาย ความเปนมา ขอบขาย ประโยชนของภมศาสตรกายภาพ 1. ความหมายของภมศาสตรกายภาพ ภมศาสตรกายภาพเปนวชาทศกษาเกยวกบองคประกอบของสภาพแวดลอมทางกายภาพ ปรากฏการณทางกายภาพทเกดขนบนพนโลก (earth) และการเกดทกสงทอยรอบตวเรา และเหตการณทเกดขนมผลใหเกดสภาพแวดลอมทมอทธพลตอการด ารงชวตของมนษยสามลกษณะคอ ธรณภาค อากาศภาคและอทกภาพ ความเปนมาของภมศาสตรกายภาพ กลางครสตศตวรรษท 18 ภมศาสตรกลายเปนวทยาศาสตรสมยใหมในสมยนนและกลางศตวรรษท 19 เรมมการระบถง ภมศาสตรกายภาพโดยมวชาฟสกสและเคมเขามาเกยวของ ภมศาสตรกายภาพมขอบขาย หรอมความเกยวของสมพนธกบศาสตรตางๆดงน 1. ยออเดซ (Geodesy) คอ ศาสตรทวาดวยการหารปทรงสณฐาน และขนาดของพภพโดยการค านวณหรอจากการรงวดโดยตรง 2. ดาราศาสตร (Astronomy) คอ ศาสตรทวาดวยธรรมชาตอนเกยวกบองคประกอบของการเคลอนท ต าแหนงสมพนธ และลกษณะทปรากฎของเทหะ ฟากฟาตางๆของโลก 3. การเขยนแผนท (Cartography) คอ ศาสตรทเกยวของกบการท าแผนท ซงมความหมายคลม ทงวชาการทเปนมลฐานในการท าแผนท และศลปะในการเขยนแผนทชนดตางๆ 4. อตนยมวทยาและภมอากาศวทยา (Meteorology and Climatology) คอ ศาสตรทกลาวถงเรองราวของบรรยากาศและองคประกอบของภมอากาศ และกาลอากาศ 5. ปฐพวทยา (Pedology) คอ ศาสตรทศกษาเกยวกบเรองดน 6. ภมศาสตรพช (Plant Geography) คอ ภมศาสตรแขนงหนงในสาขาวชาภมศาสตรการเกษตร เนนหนกเรองพชพรรณในถนตาง ๆ ของโลก โดยพจารณาสภาพภมศาสตรทเกยวของหรอมผลตอพชนนๆ 7. สมทรศาสตรกายภาพ (Physical Oceanography) คอ ศาสตรทศกษาทางดานกายภาพ เกยวของกบทองทะเลและมหาสมทร 8. ธรณสณฐานวทยา (Geomorphology) คอ ศาสตรทวาดวยพนผวโลก ซงประมวล ทงรปรางธรรมชาต กระบวนการก าเนดและพฒนาตว ตลอดจน ความเปลยนแปลงทเกดขนในปจจบน 9. ธรณวทยา (Geology) คอ ศาสตรทดวยความรเกยวกบโลกทงภายในและภายนอก และววฒนาการของพนผวโลกรปแบบตางๆเรยกอกอยางวา วทยาศาสตรโลก (Earth Science) 3.10 อทกวทยา (Hydrology) คอ ศาสตรเกยวกบน าทมอยในโลก เชน ศกษาสาเหตการเกดการหมนเวยน การทรงอย คณสมบตทางเคมและฟสกส ตลอดจนคณลกษณะของน าในล าน า ทะเลสาบ และน าในดน รวมทงการน ามาใชใหเปนประโยชน การควบคมและการอนรกษน า ประโยชนของการศกษาภมศาสตรกายภาพ



1. ท าใหสามารถวเคราะหถงสาเหตทท าใหเกดการเปลยนแปลงทางธรรมชาตในภมภาคตางๆของโลกและสามารถคาดการณปรากฏการตางๆได 2. เปนพนฐานความรความเขาใจเกยวกบสงแวดลอมทางธรรมชาต 3. ชวยลดปญหาทเกดจากความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมทางธรรมชาต เชน การเผาหญา ฟางขาวในนาโดยเขาใจวาเถาถานทถกเผาไหมจะเปนปยอยางด แตกลบเปนการท าลายความอดมสมบรณของหนาดนโดยรเทาไมถงการณ เปนตน 4. ท าใหมนษยสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมทางธรรมชาตไดอยางเหมาะสม 2. องคประกอบทางภมศาสตรกายภาพ องคประกอบของภมศาสตรกายภาพประกอบดวย 4 องคประกอบ 2.1 โครงสรางทางธรณวทยา 2.1.1 ตารางเวลาธรณวทยา (geologic time scale)

มหายค (Era) ยค เรม

(ลานป) กนเวลาถง (ลานป)

กลมของสงมชวต

ซโนโซอก (Cenozonic)

ควาเทอรนาร (Quaternary)

โฮโลซน (Holocene) หนงหมนป

ถงปจจบน ววฒนาการของคน เปนยคของมนษย Homo sapiens

ไพลอสโตซน (Pleistocene)

2

ถง 1 หมนปทแลว

มการกระจายของพชและสตวเลยงลกดวยนม หลายชนดอยางตอเนอง

เทอรเธยร (Tertiary)

ไพลโอซน (Pliocene)

5 2 เรมมไพรเมต (Primates) ทมลกษณะคลายมนษย

ไมโอซน (Miocene)

25 5

การแพรกระจายของพชมดอก การแพรกระจายของสตวเลยงลกดวยนมหลายชนด

โอลโกซน (Oligocene)

38 25 ววฒนาการของลงวานร (Apes)

อโอซน (Eocene)

65 38

ยคของสตวเลยงลกดวยนมและนกปจจบน (Ages of mammals and birds) ววฒนาการเรมแรกของพวกสตวเลยงลกดวยเปน มการสะสมของโคลนตะกอนทยงไมเปนหนแขง กงรวน เกดจากตะกอนถกบบอดเปนดนดาน บางแหงเปนถานหนลกไนต และน ามนแทรก

ชวง 130 ลานปกอน พชมดอกเรมแรก






มโซโซอก (Mesozoic)

ครทาเซยส (Cretaceous)

144 65 ไดโนเสารขนาดใหญและเรมสญพนธ ววฒนาการเรมแรกของนกปจจบน ววฒนาการของนกโบราณ

ยแรสสก (Jurassic)

213 144 ยคไดโนเสาร พชพวกจมโนสเปรมเรมแรก

ไทรแอสสก (Triassic)

248 213

ววฒนาการเรมแรกของไดโนเสาร เรมมสตว เลยงลกดวยนมซงออกไข เฟรนแพรกระจายและเรมมพชพวกจมโนสเปรม มหายคมโซโซอก มหนทราย หนกรวดมน หนดนดานบางแหงมชนของหนเกลอแทรกอย หนา มหนปน และหนภเขาไฟแทรกอยบางแหง

พาเลโอโซอก (Paleozoic)

เพอรเมยน (Permian)

286 248

การแพรกระจายของพชประเภทสน สตวเลอยคลานแพรกระจาย เกดการสญพนธของสตวไมมกระดกสนหลง หลายชนด มหนปนออนเปนชนหนาสลบกบหน ชนดอน

คารบอนเฟอรส

(Carboniferous)

360 286

ววฒนาการเรมแรกของสตวเลอยคลาน การแพรกระจายของสตวครงบกครงน าโบราณ ปาแพรกระจายและเรมการสะสมถานหน มหน ทรายและหนดนดานในทบางแหงมหนแปร ชนดควอตไซต ฟลไลต และหนชนวนปะปน

ดโวเนยน (Devonian)

408 360 ววฒนาการเรมแรกของสตวครงบกครงน า การแพรกระจายของปลา (Ages of fishes)

ไซลเรยน (Silurian)

438 408 ปรากฏพชมทอล าเลยงเรมแรกบนบก ววฒนาการเรมแรกของปลาปจจบน มหนปนเนแนน วเทาเขมเปนชนหนา การแพรกระจายของสาหรายทะเล การแพรกระจายของสตวไมมกระดกสนหลง ปลาไมมขากรรไกรเรมแรก จดเรมตนของพช

ออโดวเชยน (Ordovician)

505 438

แคมเบรยน (Cambrian)

590 505

ววฒนาการเรมแรกของสาหรายยคของสตวไมม กระดกสนหลงทพบในทะเล (Ages of marine invertebrates) มหนทรายแดงและหนดนดาน สแดง

กอนแคมเบรยน (Percambrian)

โพรเทอโร โซอก

Proterozoic 2,500 590

สาหรายโบราณ และเรมมโปรโตซวซงเปนพวก ยคารโอทพวกแรก มหนไนส หนชสต หนออน






อารเคยน (Archean)

3,500 2,500 ปรากฏสงมชวตเรมแรกพวกโปรคารโอท ไดแก แบคทเรย

ก าเนดโลก - 4,500 ชนหนทเกาทสดของโลกอายประมาณ 3,800 ลานป ซงเปนชวงเดยวกบทโลกเยนขน และม ทะเลเกดขน

2.1.2 หน การแบงหนตามลกษณะการเกด 1). หน (Rocks) เปนสวนหนงของเปลอกโลกสวนทเปนของแขง สวนทเรยกวา

ธรณภาค หน คอ มวลของแขงทประกอบไปดวยแรชนดเดยวกน หรอหลายชนดรวมตวกนอยตามธรรมชาต องคประกอบของเปลอกโลกสวนใหญเปนสารประกอบซลกอนไดออกไซด (SiO2) มกเปนแรตระกลซลเกต และแรตระกลคารบอเนตเพราะบรรยากาศโลกในอดตสวนใหญเปนคารบอนไดออกไซด น าฝนไดละลายคารบอนไดออกไซดบนบรรยากาศลงมาสะสมบนพนดนและมหาสมทร สงมชวตอาศยคารบอนสรางธาตอาหารและรางกาย แพลงตอนบางชนดอาศยซลกาสรางเปลอก เมอตายลงทบถมกนเปนตะกอน หนสวนใหญบนเปลอกโลกจงประกอบดวยแรตางๆ 2). แรประกอบหน แรทพบทวไปในหนเชนแคลไซต ควอตซ และเฟลดสปาร เรยกวาแรประกอบหน ตระกลซลเกต เฟลดสปาร (Feldspar) เปนกลมแรทมมากกวารอยละ 50 ของเปลอกโลก ซงเปนองคประกอบสวนใหญของหนหลายชนดในเปลอกโลก เฟลดสปารมองคประกอบหลกเปนอะลมเนยมซลเกต เฟลดสปารเมอผพงจะกลายเปนอนภาคดนเหนยว

ควอรตซ (SiO2) เปนซลกาไดออกไซดบรสทธ มรปผลกทรงหกเหลยมยอดแหลม มอยทวไปในเปลอกทวป และแมนเทล ควอรตซเมอผพงจะกลายเปน อนภาคทราย ไมกา (Mica) เปนกลมแรซงมรปผลกเปนแผนบาง มองคประกอบเปนอะลมเนยมซลเกตไฮดรอกไซด มอยทวไปในเปลอกทวป ไมกามโครงสรางเชนเดยวกบ แรดนเหนยว (Clay minerals) ซงเปนองคประกอบส าคญของดน

ตระกลคารบอเนต แคลไซต (Calcite) เปนแคลเซยมคารบอเนต (CaCO3) เปนองคประกอบหลกของหนปนและ หนออน โดโลไมต (Dolomite) ซงเปนแรคารบอเนตอกประเภทหนงทมแมงกานสผสมอย แรคารบอเนตท าปฏกรยากบกรดเปนฟองฟใหกาซคารบอนไดออกไซด



การแบงหนตามลกษณะการเกด นกธรณวทยาแบงหนออกเปน 3 ประเภท ตามลกษณะการเกด 1. หนอคน (Igneous rocks) เปนหนทเกดจากการแขงตวของหนหนด (Magma) จากชนแมนเทลทโผลขนมา

วธการแบงประเภทของหนอคน แบงตามแหลงทมา แบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1.1. หนอคนแทรกซอน (Intrusive igneous rocks) เกดจากหนหนดทเยนตวลงภายในเปลอกโลกอยางชาๆท าใหผลกแรมขนาดใหญ เนอหยาบเชน หนแกรนต หนไดออไรตและหนแกบโบร ถาแขงตวอยในระดบลกมาก เรยกวา หนอคนระดบลก หรอหนอคนชนบาดาล(PlutonicRock)

หนอคนแทรกซอน เยนตวชาผลกใหญ

หนแกรนต หนไดออไรต หนแกรโบร หนเพรโดไทต

ฐานหนอคน(แมกมา) ลกษณะการเกดหนอคน

1.2 หนอคนพ (Extrusive Igneous Rock) เปนหนทพนเปลอกโลกออกมาแขงตวตามผวโลก ซงสวนใหญจะแขงตวอยในรปรางทแสดงวากอนแขงตวไดไหลออกไปจากรอยพหรอรอยแยกของผวโลกบางทเรยกวา หนภเขาไฟ เปนหนหนดทเกดจากลาวาบนพนผวโลกเยนตวอยางรวดเรว ท าใหผลกมขนาดเลก และเนอละเอยด เชน หนบะซอลต หนไรออไรต และหนแอนดไซต

ถามองคประกอบแรควอรตซและเฟลดสปารมากจะมสออน สวนหนทมองคประกอบเปนแรเหลกและแมกนเซยมมากจะมสเขม หนอคนพ เยนตวเรวผลกเลก

หนอคนพ

หนอคนแทรกซอน

http://www.bgsd.k12.wa.us/hml/jr_cam/science/rocks/ web_rocks/diorite.jpg



หนไรโอไลต หนแอนดไซต หนบะซอลต

หนอคนทส าคญ หนแกรนต (Granite) เปนหนอคนแทรกซอนทเยนตวลงภายในเปลอกโลกอยางชาๆ

จงมเนอหยาบซงประกอบดวยผลกขนาดใหญของแรควอรตซสเทาใส แรเฟลดสปารสขาวขน และแรฮอรนเบลนด หนแกรนตแขงแรงมาก นยมใชท าครก เชน ครกอางศลา ภเขาหนแกรนตมกเตยและมยอดมน เนองจากเปลอกโลกซงเคยอยชนบนสกกรอนผพง เปดใหเหนแหลงหนแกรนตซงอยเบองลาง

ผลกแรในหนแกรนต (ควอรตซ - เทาใส, เฟลดสปาร – ขาว, ฮอรนเบลนด – ด า)

ลกษณะ ภเขาหนแกรนต

หนบะซอลต (Basalt) เปนหนอคนพ เนอละเอยด เกดจากการเยนตวของลาวา มสเขมเนองจากประกอบดวยแรไพรอกซนเปนสวนใหญ อาจมแรโอลวนปนมาดวย หนบะซอลตเปนแหลงก าเนดของอญมณ (พลอย) เนองจากแมกมาดนผลกแรซงอยลกใตเปลอกโลก ใหโผลขนมาเหนอพนผว

หนไรโอไลต (Ryolite) เปนหนอคนพซงเกดจากการเยนตวของลาวา มเนอละเอยดซงประกอบดวยผลกแรขนาดเลก มแรองคประกอบเหมอนกบหนแกรนต แตผลกเลกมากจนไมสามารถมองเหนได สวนมากมสชมพ และสเหลอง

หนแอนดไซต (Andesite) เปนหนอคนพซงเกดจากการเยนตวของลาวาในลกษณะเดยวกบหนไรโอไรต แตมองคประกอบของแมกนเซยมและเหลกมากกวา จงมสเขยวเขม

หนพมมซ (Pumice) เปนหนแกวภเขาไฟชนดหนงซงมฟองกาซเลกๆ อยในเนอมากมายคลายฟองน า มสวนประกอบเหมอนหนไรโอไลต มน าหนกเบา ลอยน าได ชาวบานเรยกวา หนสม ใชขดถภาชนะท าใหมผววาว



หนออบซเดยน (Obsedian) เปนหนแกวภเขาไฟซงเยนตวเรวมากจนผลกมขนาดเลกมาก เหมอนเนอแกวสด า หนออบซเดยน

หนพมมซ และหนออบซเดยน

2. หนตะกอน (Sedimentary rocks) ขอคด ......ตะกอนจะกลายเปนหนไดอยางไร หนตะกอนเปนหนทเกดจากการทบถมของตะกอน โคลนตม และวตถตางๆจบตวและอดแนนเกดการเปลยนแปลงทางเคม หรอหนเมอถกแสงแดด ลมฟาอากาศ และน า หรอ ถกกระแทก แตกเปนกอนเลกๆหรอผกรอน เสอม เศษหนทผพงถกพดพาไปสะสม อดตวกนเปนชนๆ เกดความกดดนและปฏกรยาเคมจนกลบกลายเปนหนอกครง หนทเกดใหมนเราเรยกวา “หนตะกอน”หรอ “หนชน” 2.1 ปจจยทท าใหเกดหนตะกอนหรอหนชน มดงน 2.1.1 การผพง (Weathering) คอ การทหนผพงท าลายลงอยกบ มตวกระท า จากลมฟาอากาศ สารละลาย และรวมทงการกระท าของตนไม แบคทเรย ตลอดจนการแตกตวทางกลศาสตร มการเพมอณหภมและลดอณหภมสลบกน 2.1.2 การกรอน (Erosion) หมายถง กระบวนการทท าใหสารเปลอกโลกหลด ละลายไป หรอกรอนไป โดยมการเคลอนทกระจดกระจายไปจากทเดม ตนเหตคอตวการธรรมชาต ซงไดแก ลมฟาอากาศ กระแสน า ธารน าแขง การครดถ ภายใตอทธพลของแรงโนมถวง

การกรอนดวยกระแสลมและ น า

2.1.3. การพดพา (Transportation) หมายถง การเคลอนทของมวลหน ดน ทราย โดยกระแสน า กระแสลม หรอธารน าแขง ภายใตแรงดงดดของโลก



การคดขนาดตะกอนดวยการพดพาของน า

2.1.4. การทบถม (Deposit) เกดขนเมอตวกลางซงท าใหเกดการพดพา เชน กระแสน า กระแสลม หรอธารน าแขง ออนก าลงลง ตะกอนทถกพดพาจะสะสมตวทบถมกนท าใหเกดการเปลยนแปลงทางอณหภม ความกดดน ปฏกรยาเคม และเกดการตกผลก หนตะกอนทอยชนลางจะมความหนาแนนสงและมเนอละเอยดกวาชนบน เนองจากแรงกดดนซงเกดขนจากน าหนกตวทบถมกนเปนชนๆ ตะกอนจะทบถมในทะเล ตามเชงเขาโดยการพดพาของธารน าแขง แมน า หรอตามแนวเชอมตอระหวางทะเลกบแผนดน ปากแมน าหรอหนองน า ตะกอนจะบงบอกถงยคและสาเหตทเกด ท าใหนกธรณสามารถก าหนดอายของความหนาของชนตะกอน และอายของซากดกด าบรรพ(Fussil) ทอยในนน เชนซากฟวซลนคหรอคดขาวสารมรปทรงคลายขาวสาร หรอกระสวย เปนฟอแรมมนเฟอรา (foraminifera) เรยกสนๆวาฟอแรม เคยอยในทะเลพบอยในหนปน ใชก าหนดอายหนปนยคคารบอนเฟอรส ถงยคเพอรเมยน

ฟอแรมมนเฟอราในหนปน

ฟอแรมมนเฟอรา(foraminifera) 2.1.5 การกลบคนเปนหน (Lithification) เมอเศษตะกอนทบถมกนจะเกดโพรงขนประมาณ 20 – 40% ของเนอตะกอน น าพาสารละลายเขามาแทนทอากาศในโพรง เมอเกดการทบถมกนจนมน าหนกมากขน เนอตะกอนจะถกท าใหเรยงชดตดกนท าใหโพรงจะมขนาดเลกลง จนน าทเคยมอยถกขบไลออกไป สารทตกคางอยท าหนาทเปนซเมนตเชอมตะกอนเขาดวยกนกลบเปนหนอกครง



ข นตอนทตะกอนกลบคนเปนหน

สดสวนของหนตะกอนบนเปลอกโลก

2.2 ประเภทของหนตะกอน จ าแนกหนตะกอนตามลกษณะการเกดออกเปน 3 กลมคอ

2.2.1 หนตะกอนอนภาค (Clastic rocks) ไดแก หนกรวดมน (Congromorate) เปนหนเนอหยาบเกดจากตะกอนซงเปนหน กรวด ทราย ทถกกระแสน าพดพามาอยรวมกน สารละลายในน าใตดนท าตวเปนซเมนตประสานใหอนภาคใหญเลกเหลาน เกาะตวกนเปนกอนหน

หนทราย (Sandstone) เปนหนตะกอนเนอละเอยดปานกลาง เกดจากการทบถมตวของทราย มองคประกอบหลกเปนแรควอรตซ คนโบราณใชหนทรายแกะสลก สรางปราสาท และท าหนลบมด

ปราทหนพมายสรางดวยหนทรายสขาว

หนดนดาน (Shale) เปนหนตะกอนเนอละเอยดมาก เนองจากประกอบดวยอนภาคทรายแปงและอนภาคดนเหนยวทบถมกนเปนชนบางๆ ขนานกน เมอทบหนจะแตกตวตามรอยชน (ฟอสซลมอยในหนดนดาน) ดนเหนยวทเกดดนดานใชท าเครองปนดนเผา



หนดนดานทพบฟอสซสหอยทเขาพระ จ.เพชรบร 2.2.2 หนตะกอนเคม (Chemical sedimentary rocks) ไดแก หนปน (Limestone) เปนหนตะกอนคารบอเนต เกดจากการทบถมของตะกอน

คารบอเนตในทองทะเล ทงจากสารอนนทรย และซากสงมชวต เชน ปะการง และกระดองของสตวทะเล ซงทบถมกนภายใตความกดดนและตกผลกใหมเปนแรแคลไซตจงท าปฏกรยากบกรด หนปนใชท าเปนปนซเมนต และใชในการกอสราง

หนเชรต (Chert) หนตะกอนเนอแนน แขง เกดจากการตกผลกใหม เนองจากน าพาสารละลายซลกาเขาไปแลวระเหยออก ท าใหเกดผลกซลกาแทนทเนอหนเดม หนเชรตมกเกดขนใตทองทะเล เนองจากแพลงตอนทมเปลอกเปนซลกาตายลง เปลอกของมนจะจมลงทบถมกน หนเชรตจงปะปะอยในหนปน

2.2.3 หนตะกอนอนทรย (Organic sedimentary rocks) ไดแก ถานหน (Coal) เกดจากการทบถมของซากพชทยงเนาเปอยไมหมด เนองจากสภาวะออกซเจนต า

สภาวะเชนนเกดตามหวยหนองคลองบง ในแถบภมอากาศแบบเสนศนยสตร การทบถมท าใหเกดการแรงกดดนทจะระเหยขบไลน าและสารละลายอนๆออกไป ถามปรมาณคารบอนมากขนถานหนจะยงมสด า ตารางหนตะกอน

รป หน แรหลก ลกษณะ ทมา

หนกรวดมน Conglomerate

ขนอยกบกอนกรวด ซงประกอบกนเปนหน

เนอหยาบ เปนกรวดมนหลายกอนเชอมตดกน

เมดกรวดทถกพดพาโดยกระแสน า และเกาะตดกนดวยวสดประสาน

หนทราย Sandstone

ควอรตซ SiO2

เนอหยาบ สน าตาล สแดง

ควอรตซในหนอคน ผพงกลายเปนเมดทรายทบถมกน

รป หน แรหลก ลกษณะ ทมา

หนดนดาน Shale

แรดนเหนยว Al2SiO5(OH) 4

เนอละเอยดมาก สเทา ผสมสแดงเนองจากแรเหลก

เฟลดสปารในหนอคน ผพงเปนแรดนเหนยวทบถมกน

หนปน Limestone

แคลไซต CaCO3

เนอละเอยดมหลายสท าปฏกรยากบกรด

การทบถมกนของตะกอนคารบอนเนตในทองทะเล

http://www.mii.org/reclcoal.html



หนเชรต Chert

ซลกา SiO2

เนอละเอยด แขง สออน

การทบถมของซากสงมชวตเลกๆ ในทองทะเล จนเกดการตกผลกใหมของซลกา

3. หนแปร (Metamorphic rocks) หนแปร คอหนทแปรสภาพไปจากโดยการกระท าของความรอน แรงดน และปฏกรยาเคม หนแปรบางชนดยงแสดงเคาเดม บางชนดผดไปจากเดมมากตองอาศยดรายละเอยดของเนอใน หรอสภาพสงแวดลอมจงจะทราบ หนแปรชนดหนงๆจะมองคประกอบเดยวกนกบหนตนก าเนด หนแปรสวนใหญเกดขนในระดบลกใตเปลอกโลกหลายกโลเมตร ทซงมความดนสงและอยใกลกลบหนหนดรอนในชนแอสทโนสเฟยร แตการแปรสภาพในบรเวณใกลพนผวโลกเนองจากสงแวดลอม โดยรอบ นกธรณวทยาแบงการแปรสภาพออกเปน 2 ประเภท คอ 3.1 การแปรสภาพสมผส (Contact metamorphism) เปนการแปรสภาพเพราะความรอน เกดขน ณ บรเวณทหนหนดหรอลาวาแทรกดนขนมาสมผสกบหนทองท ความรอนและสารจากหนหนดหรอลาวาท าใหหนทองทในบรเวณนนแปรเปลยนสภาพผดไปจากเดม

3.2 การแปรสภาพบรเวณไพศาล (Regional metamophic) เปนการแปรสภาพของหนซงเกดเปนบรเวณกวางใหญไพศาลเนองจากอณหภมและความกดดน และมกจะม “รวขนาน” (Foliation) จนแลดเปนแถบลายสลบส บดเปนแบบลกคลน ซงพบในหนชสต หนไนส ทงนเปนผลมาจากการการตกผลกใหมของแรในหน ทงนรวขนานอาจจะแยกออกไดเปนแผนๆ และมผวหนาเรยบเนยน เชน หนชนวน

การแปรสภาพบรเวณไพศาล

บรเวณทแปรสภาพเนองจากความรอน

พนผวโลก

หนอคน



ตารางหนแปร หนแปร แรหลก หนตนก าเนด ค าอธบาย

หนไนซ (gneiss)

ควอรตซ เฟลดสปาร

ไมกา

หนแกรนต

หนแปรเนอหยาบ มรวขนาน หยกคดโคงไมสม าเสมอ สเขมและจางสลบกน แปรสภาพมาจากหนแกรนต โดยการแปรสภาพบรเวณไพศาล ทมอณหภมสงจนแรหลอมละลาย และตกผลกใหม (Recrystallize)

หนควอรตไซต (Quartzite)

ควอรตซ

หนทราย

(Sandstone)

หนแปรเนอละเอยด เนอผลกคลายน าตาลทราย มสเทา หรอสน าตาลออน โดยการแปรสภาพบรเวณไพศาลทมอณหภมสงมาก จนแรควอรตซหลอมละลายและตกผลกใหม จงมความแขงแรงมาก

หนชนวน (Slate)

แรดนเหนยว

หนดนดาน (Shale)

หนแปรเนอละเอยดมาก เกดจากการแปรสภาพของหนดนดานดวยความรอนและความกดอดและเกดรอยแยกเปนแผนๆขนในตว โดยรอยแยกนไมจ าเปนตองมระนาบเหมอนการวางชนหนดนดานสามารถแซะเปนแผนได

หนแปร แรหลก หนตนก าเนด ค าอธบาย

หนชตส (Schist)

ไมกา

หนชนวน

(Slate)

หนแปรมเนอเปนแผน เกดจากการแปรสภาพบรเวณไพศาลของหนชนวน แรงกดดนและความรอนท าใหผลกแรเรยงตวเปนแผนบางๆ ขนานกน

หนออน

(Marble)

แคลไซต

หนปน

(Limestone)

หนแปรเนอละเอยดถงหยาบ แปรสภาพมาจากหนปนโดยการแปรสมผสทมอณหภมสงจนแรแคลไซตหลอมละลาย และตกผลกใหม ท าปฏกรยากบกรดท าใหเกดฟองฟ

วฏจกรหน (Rock cycle)

http://ron.outcrop.org/images/IMG_1122.JPG

http://ron.outcrop.org/images/IMG_1122.JPG

http://www.mii.org/reclcoal.html



ภาพ วฏจกรหน สรปของวฏจกรหน

แมกมาในชนแมนเทล แทรกตวขนสเปลอกโลก เนองจากมอณหภมสง ความหนาแนนต า แรงดนสง แมกมาทตกผลกภายในเปลอกโลกกลายเปนหนอคนแทรกซอน (มผลกขนาดใหญ) สวนแมกมาทเยนตวบนพนผวกลายเปนหนอคนพ (มผลกขนาดเลก)

หนทกชนดเมอผพง สกกรอน จะถกพดพาใหเปนตะกอน ทบถม และกลายเปนหนตะกอนเมอถกกดดน หรอท าใหรอน เนอแรจะตกผลกใหม กลายเปนหนแปร หนทกชนดเมอหลอมละลาย จะกลายเปนแมกมา เมอมนแทรกตวขนสเปลอกโลก จะเยนตวลงกลายเปนหนอคน กระบวนการเกดวฏจกรหนไมจ าเปนตองเรยงล าดบ หนอคน หนชน และหนแปร การเปลยนแปลงประเภทหนอาจเกดขนยอนกลบไปมาได ขนอยกบปจจยแวดลอม หนทมซากดกด าบรรพ

เรามกพบซากดกด าบรรพฝงอยในหนตะกอน (Sedimentary rock) ซงเปนหนทเกดจาก การทบถมของตะกอน และอาจพบซากดกด าบรรพในชนตะกอนทยงไมแขงตวเปนหนหรอกง แขงตวเปนหน

หนตะกอนทเรามกพบซากดกด าบรรพจะมลกษณะดงตอไปน 1. ตะกอนดนเหนยว (Clay) เปนตะกอนเนอดนขนาดละเอยดมาก ยงไมแขงตวเปนหน

มกมรากพช และซากสงมชวตตางปะปน ตะกอนดนทมซากดกด าบรรพอยมกมสเทาด า ซากดก ด าบรรพทพบมกสมบรณทงตว กระดกหรอเปลอกเดมมการเปลยนแปลงนอยมาก 2. ตะกอนหนชนภเขาไฟ (Pyroclastic sediments) เปนตะกอนทภเขาไฟพนออกมาอาจมทงขนาดเลกเปนพวกเถาธลทรอนจด ทงกรวด ทงเศษหน ซงอาจทบถมสงมชวตใหลมตายลงและกลายเปนซากดกด าบรรพในเวลาตอมา 3. หนทราย (Sandstone) เปนหนซงประกอบดวยเมดทรายขนาดปานกลางถงหยาบ ซากดกด าบรรพทพบมกไมคอยสมบรณ เนองจากขณะตะกอนสะสมตวนนกระแสน าคอนขางแรง ท าใหซากแตกหกไดงาย



4. หนดนดาน (Shale) เปนหนเนอละเอยดมาก มกจะมรอยชนบางๆ เมอบ หรอทบจะแตกตามรอยชน ขณะตะกอนเมดเลกตกสะสมตว น าคอนขางนง เมอแขงตวเปนหนดนดานจงสามารถเกบรกษาซากดกด าบรรพไดคอนขางสมบรณทงตว และมกจะนอนราบขนานกบรอยชน 5. หนโคลน (Mudstone) เปนหนเนอละเอยดมากเชนเดยวกบหนดนดาน แตเมอทบจะแตกเปนกอน หรอบลอกเลกๆ ขณะทตะกอนเมดเลกสะสมตวน าจะคอนขางนง เมอแขงตวเปนหนโคลนจงสามารถเกบรกษาซากดกด าบรรพไดสมบรณทงตว 6. หนกรวดมน ( Conglomerate) เปนหนซงประกอบดวยเมดกรวด ซากดกด าบรรพในหนชนดนมกแตกหกเปนชนเลกชนนอย เนองจากตะกอนสะสมตวในกระแสน าคอนขางแรง บางครงอาจรนแรงแบบกระแสน าวน

7. หนปน (Limestone) เปนหนทเกดจากการตกตะกอนทางเคมของน าทมแคลเซยมคารบอเนตละลายอยมาก ซากดกด าบรรพทพบมกเปนสตวทะเล มทงสภาพทสมบรณทงตวและแตกหก ขนอยกบสงแวดลอมขณะสะสมตว ถาคลนไมแรงนกมกจะสมบรณทงตว แตถาคลนหรอกระแสน ารนแรงมกจะใหซากดกด าบรรพทแตกหก

3). แรธาต

แร (Mineral) คอ ธาตแทและสารประกอบทางเคมทเกดขนเองตามธรรมชาตมคณสมบตทางเคมและฟสกสทเฉพาะตว เชน ส ความวาว ความแขง หรอความเปนแมเหลก สารประกอบ มกประกอบดวยธาตออกซเจน ก ามะถน หรอซลคอน พบมากกวา 2,000 ชนด ทงในดน หน น า และในอากาศ โดยพบ 4 ลกษณะ คอ 1. สารประกอบอนนทรยทเปนของแขง แรสวนใหญจะมลกษณะเชนน 2. สารประกอบอนนทรยทเปนของเหลว ม 3 ชนด คอ ปรอท โบรมน และน า 3. สารประกอบอนทรยทเกดจากการแปรสภาพของสงมชวต ไดแก ปโตรเลยม และลกไนต 4. ธาตแท ไดแก ทองค า ทองค าขาว และเงน 3.1 การแบงประเภทของแร จ าแนกโดยยดหลกการใชประโยชนและพจารณาสมบตทางดานฟสกส ท าใหสามารถจ าแนกออกเปน 2 กลมใหญๆ

3.1.1 แรโลหะ ( Metalliferous mineral) 3.1.2 แรอโลหะ (Non - metalliferous mineral) 3.1.1. แรโลหะ เปนแรทมความส าคญและมคามาก มคณสมบตคอมความเหนยว แขง

รดหรอตออกเปนแผนและหลอมตวได มความทบแสง เปนตวน าความรอนและไฟฟาไดด เคาะมเสยงดงกงวาน เชน เหลก อะลมเนยม แมงกานส แมกนเซยม โครเมยม ทองแดง ตะกว สงกะส นกเกล ทองค า เงน พลาตนม วลแฟรม ดบก เปนตน 3.1.2 แรอโลหะ เปนแรทมลกษณะเปราะ แตก หรอหกงาย โปรงแสง ยอมใหแสงหรอรงสผานได ไมเปนตวน าความรอนหรอไฟฟา เมอเคาะไมมเสยงดงกงวาน มความส าคญ ในการท าอตสาหกรรมหลายชนด เชน อตสาหกรรมท าปย การกอสราง เคม เครองปนดนเผา และท าส เปนตน มหลายชนด เชน ยปซม แบไรต ดนขาว แรเกลอหน ก ามะถน ปน เฟลสปาร ซลกา เพชร เกลอหรอแรหนเกลอ ( Halite ) เกดจากการตกตะกอนสะสมจากน าทะเลเกดในบรเวณทลมน าเคมหรอทตดตอกบทะเล หรอททเคยเปนทะเลมากอน เกลอธรรมชาต มโซเดยมรอยละ 39.3 และธาตคลอรนรอยละ 60.7 แตอาจมแรอนเจอปนอยบาง คอ แคลเซยมซลเฟต แคลเซยม



คารบอเนต และแมกนเซยมคลอไรด แรเกลอหนใชในอตสาหกรรมตางๆ เชน เปนวตถดบในการผลตเคมภณฑ ผลตโซดาแอช ฟอกและยอมหนง ท าปย สบ ถลงแร เกบรกษา ชวยรกษาความเยน ดนขาวหรอเกาลน ( Kaolin ) ลกษณะคลายดนเหนยวมสขาวเกดจากการแปรสภาพเนองมาจากการผสลายของหนแกรนตทถกน าพดพาไปทบถมตามแหลงน า จงรวมตวเปนแหลงดนขาวเปนจ านวนมาก ใชท าเครองปนดนเผาทกชนด ท าอฐ กระเบองเคลอบ อตสาหกรรมท ากระดาษ ยางและส ยงมแรธรรมชาตทน ามาท าเปนเชอเพลงเพอกอใหเกดพลงงานนอกจากนยงม ถานหน และแรนวเคลยส ถานหน เปนแรเชอเพลงทมสถานะเปนของแขง มความเปราะมสตางๆ เชน สด า น าตาล น าตาลแกมด า และน าตาลเขม เกดจากการทบถมและแปรสภาพจากพช ม 4 ชนด คอ พท เปนถานหนขนเรมแรก เนอยงไมแขง มความพรน มคารบอนอยประมาณ 60 % ใชเปนเชอเพลงไมดนก ลกไนต หรอถานหนสน าตาลไมคอยแขง เปราะ แตกหกงาย มเปอรเซนตความชน กาซและเขมาควนมาก ลกไนตจะเปนถานหนทมอายนอยทสดและมคณภาพต าสด มคารบอนนอยคอประมาณ 65 - 70 % จงใหความรอนนอยกวาถานหนชนดอนเผามควนและเถา บทมนส เปนถานหนทมสน าตาลแกมด า มคารบอนอยประมาณ 80 % มคณภาพปานกลางอยระหวางลกไนตและแอนทราไซตใหความรอนสงแตมเขมาควนมาก กลนแรง เปลวไฟสเหลอง เปนถานหนทใชกนมากในโรงงานอตสาหกรรมทวไป แอนทราไซท เปนถานหนทมคณภาพดมาก มสด า มความแววเปนมน มคารบอนรอยละ 85 - 93 % ใหความรอนสงสดแตตดไฟยากกวาชนดอนๆ เกดการลกไหมชาๆ และนานกวาชนดอน มควนและ กลนนอย เปลวไฟสออน จงนยมน ามาใชในเตาผงในบานเขตอากาศหนาวเพอใหความอบอน แรนวเคลยร หมายถง แรทมการแตกตวของนวเคลยสของธาตซงไมเสถยร เนองจากมพลงงานสวนเกนอยภายในนวเคลยสมากจงตองถายเทพลงงานสวนเกนนออกมาเพอใหกลายเปนอะตอมของธาตทเสถยร แรนวเคลยรม 2 ชนดคอ 1). แรกมมนตภาพรงส เปนแรทมสมบตในการปลอยรงสออกจากตวเองเปนคลนสนอยางตอเนองตลอดเวลา ซงไมสามารถมองเหนไดแก ยเรเนยม ทอเรยม 2). แรทไมสงกมมนตภาพรงสออกมา ใชประโยชนในการควบคมการแตกตวของนวเคลยสของแรกมมนตภาพรงส ไดแก เมอรลและโคลมเนยม น ามนดบ มสถานะเปนของเหลว มองคประกอบสวนใหญเปนสารประกอบของไฮโดรเจนและคารบอน จงถกเรยกวาเปนสารประกอบไฮโดรคารบอน ทพบบอยทสดมสน าตาลแกมเขยว สอนทพบ เชน สเหลองเขม น าตาลเกอบ น ามนดบเกดจากการทบถมของสงมชวตทงพชและสตวในสมยอดต มหนปน ดนเหนยว ทราย และอนๆ ตกตะกอนทบถมมาเปนชนๆ ตอมาเมอมการเปลยนแปลงทางดานของแรงกดดนและอณหภมในชนหน ท าใหเกดการแปรสภาพทางเคมและฟสกสกลายเปนสารประกอบไฮโดรคารบอน เปนน ามนดบแทรกตวอยในเนอของหนดนดาน หนทรายและหนปนทมเนอพรน กาซธรรมชาต เกดเชนเดยวกบน ามนและถานหนเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนทอยใน



สถานะของกาซ สวนใหญประกอบไปดวยกาซมเทน และะยงไดจากการกลนน ามนและอาจกลนหรอสกดจากขยะหรอโรงก าจดของเสยตางๆ 1.2.2. ลกษณะภมประเทศ (Landforms) ลกษณะภมประเทศ หมายถง ลกษณะของเปลอกโลกทปรากฎใหเหนเปนรปแบบตางๆ เชนทราบ เนนเขา หวยหนอง คลองบง แมน า ล าธาร ทะเล ทะเลสาบ 1). ลกษณะภมประเทศแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ 1. ลกษณะภมประเทศทปรากฎเดนชด (Major Landforms) หมายถง ลกษณะภมประเทศทปรากฎใหเหนเปนรปแบบตางๆ อยางเดนชด ทส าคญ ม 4 ชนด ไดแก ทราบ ทราบสง และภเขา 2. ลกษณะภมประเทศทไมปรากฎเดนชด (Minor Landform) หมายถง ลกษณะภมประเทศทปรากฎใหเหนเปนรปแบบตางๆ ทส าคญ รองลงมา เชน แมน า ล าธาร หวย หนอง คลอง บง ทะเล 2). ลกษณะภมประเทศทส าคญ 1. ทราบ (plains) หมายถง ภมประเทศทเปนทแบนราบ ซงอาจจะราบเรยบหรอมลกษณะสงต าเลกนอย โดยปกตความสงของพนทจะแตกตางกนไมเกน 150 เมตร เชน ทราบลมแมน าเจาพระยาในภาคกลาง ทราบโคราชในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนตน ทราบแบงออกไดเปน 4 ชนด ไดแก 1) ทราบแบน (Flat Plains) คอ ทราบทมความสงต าตางกน ไมเกน 15 เมตร 2) ทราบลกฟก (Undulating Plains) คอ ทราบทมความสงต าตางกนตงแต 15-45 เมตร 3) ทราบลกระนาด (Rolling Plains) คอ ทราบทมความสงต าตางกน ไมเกน 45-90 เมตร 4) ทราบขรขระ (Rough Dissected Plains) คอ ทราบทมความสงต าตางกน ตงแต 90-150 เมตร 2. ทราบสง (plateaus) หมายถง ภมประเทศทอยสงจากระดบผวรอบตงแต 300 เมตร ขนไป โดยปกตทราบสงมกมขอบสงชนอยางนอย 2 ดาน ขอบสงชนของ ทราบสงเรยกวา ผาชน หรอ ผาตง (Escarpment) ทราบสงแบงออกเปน 3 ชนด คอ 2.1 ทราบสงเชงเขา (Piedmont plateous) เปนทราบสงอยระหวางภเขากบทะเล เชน ทราบสงปาตาโกเนย ทราบสงโคโลราโด 2.2 ทราบสงระหวางภเขา (Intermontane Plateaus) เปนทราบสงอยระหวางภเขา หรอทราบสงทมภเขาขนาบไวสองดานหรอสามดานเชนทราบสงทเบต ทราบสงอนาโตเลย 2.3 ทราบสงในทวป (Continental Plateaus) เปนทราบสงทมทราบ หรอทะเลลอมรอบ เรยกอกอยางหนงวาทราบสงรปโตะ (Tablelands) เชนทราบสงอาหรบ ทราบสงเดคคาน 3. เนนเขา (Hills) หมายถง พนททมระดบสงขนจากบรเวณรอบๆ แตไมสงมากเทาภเขา มความแตกตางของระดบพนทประมาณ 150-600 เมตร เชน เขาวง ทจงหวดเพชรบร เขาวงพระจนทร และเขาพระงาม จงหวดลพบร เปนตน เนนเขาแบงออกเปนประเภทใหญๆได 2 ประเภท คอ 3.1 เนนเขาทเกดจากการสรางของภมประเทศ (Structural Hills) เปนเนนเขาทเกดจากการเปลยนแปลงทางธรณวทยา ท าใหดนมความสงขนมสภาพเปนเนนเขา 3.2 เนนเขาทเกดจากการกดกรอนพงทลาย (Erosional Hills) เปนพนททสงมาแตเดมแลวถกกดกรอนผพงจนความสงลดลงเหลอเทาระดบเนนเขา 4. ภเขา (Mountains) หมายถง ภมประเทศทมความสงจากพนบรเวณรอบๆคลายเนนเขาแตมความแตกตางของระดบพนท ตงแต 600 เมตรขนไป เชน ภเขาผปนน า ภเขาถนนธงชย เปนตน



ภเขาแบงตามลกษณะการเกดได 5 ชนด คอ 4.1 ภเขาโกงตว (Folded Mountains) เปนภเขาทเกดจากการแรงอดในแนวขนานท าใหเปลอกโลกหดตว หรอเกดจากการเคลอนทของเพตลมาชนกนและดนตวท าใหเกดการคดงอของเปลอกโลก เชนเทอกเขาหมาลย

ภเขาหมาลย : ทมาจาก thepochisuperstarmegashow.com

4.2 ภเขาเลอนตว (Fault หรอ Block Mountains) เปนภเขาทเกดจากรอยเลอนระดบ ท าใหพนทหนงถกยกขนเปนภเขา หรอเกดจากการหกตวแลวตอเหลอม ท าใหเอยงดานใดดานหนง ขนเปนภเขา ลกษณะเปนภเขาดานขางชนและยอดราบ 4.3 ภเขารปโดม (Domed Mountains) เปนภเขาทเกดจากการดนตวขนมาของหนหนดขนมาบนผวโลกแตยงไมทนพนผวโลกและเยนตวเสยกอน ภเขารปโดมจะปรากฏเมอหนชนทเคยถกทบถมอยสกกรอนไปหมด เชน แบลคฮลสและรชมอรในประเทศสหรฐอเมรกา

ภเขารชมอร

4.4 ภเขาไฟ (Volcanic Mountains) เปนภเขาทเกดจากหนหนดดนตวขนมาพนผวโลกกลายเปนลาวา (Lava) แขงตวและทบถมกนสงขนจนกลายเปนภเขา มกมลกษณะคลายรปกรวย 4.5 ภเขาแบบผสม (Complex Mountains) เปนภเขาทมลกษณะภเขาทง 4 แบบขางตนรวมกน 5. หบเขา หมายถงพนททต าระหวางทสง แบงออกเปน 2 ชนด

5.1 หบเขาขนาน (parallel valleys) หบเขาทขนานกบเทอกเขาเกดขนพรอมๆกบภเขา

http://flickr.com/photos/o_0/55898694/in/set-1211738/



5.2 หบเขาตามขวาง (lateral valleys) หบเขาทเชอมหบเขาขนานสองแหง เกดจากการกดเซาะของแมน า ธารน าแขง อาจมแมน าไหลผาน

2.3 ลกษณะภมอากาศ ความแตกตางของลมฟาอากาศ (Weather) กบภมอากาศ (Climate)

กาลอากาศ (Weather) หมายถง สภาวะของอากาศทปรากฏอยในบรรยากาศในเวลาใดเวลาหนงทอาจมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชนระยะเวลา 1 วน หรอขณะทฝนตกเราเรยกวา อากาศชน เปนตน ภมอากาศ (Climate) หมายถง สภาวะอากาศโดยเฉลยของบรรยากาศในระยะเวลาทนานเปนป ๆ ตามทปรากฏในทใดทหนง มการวดหรอจดบนทกเอาไว เชนการจดบนทกระดบอณหภม ปรมาณน าฝนในชวงเวลาหลาย ๆ ปของสถานวดตรวจอากาศทกรงเทพมหานคร 2.3.1. องคประกอบของลมฟาอากาศและภมอากาศ 1. อณหภมของอากาศ 2. ความกดดนของอากาศ 3. ลม ทศทางและความเรวของลม 4. ความชมชนในบรรยากาศ ( เมฆ,หมอก,น าฝน,ความชน) ปจจยทควบคมลมฟาอากาศและภมอากาศ 1. ทตง ละตจด 2. กระแสน าในมหาสมทร

3. ความกดอากาศ สง ต า ในบรเวณตางๆ ท าใหเกดการเคลอนทของลม 4. ความแตกตางระหวางพนดนและพนน า ท าใหเกดความแตกตางของอณหภม 5. ความสงต าของแผนดน 6. การวางตวของแนวเทอกเขาขวางกนทศทางลมหรอไม

ค าถาม : ท าไมพนทตางๆของโลกจงมความรอนไมเทากน พลงงานทโลกไดรบจะมากหรอนอยขนอยกบองคประกอบ 2 ประการ 1. มมของแสงอาทตยทสองมายงพนโลก ( มมฉากจะไดรบความรอนมากกวาแสงทตกเฉยง)

บรเวณทอยละตจดต า ยอมไดรบแสงตรงมากกวาบรเวณขวโลก 2. ระยะความยาวของแสงทสองมายงพนโลก ถาสองอยนาน ยอมรอนกวาสองแสงอย

ระยะเวลาสน 2.3.2. การจ าแนกภมอากาศ

ดร.วลาดเมยร เคปเปน แหงมหาวทยาลยกราซ ประเทศออสเตรย ไดแบงภมอากาศ โดยยด อณหภม ความชน พชพรรณธรรมชาต ออกเปน 5 ประเภทใชสญลกษณอกษรตวใหญคอ A, B, C, D และE และสญลกษณตวอกษรเลก แสดงสญลกษณของความชนของฤดกาล แสดงอยในภมอากาศแบบ A, C, D มอกษร f หมายถงไมมฤดแลง s หมายถงฤดรอน w หมายถงฤดหนาว S ,W แสดงภมอากาศยอยของอากาศแบบ B S หมายถงภมอากาศแบบกงทะเลทราย W หมายถงภมอากาศแบบทะเลทราย



T , F แสดงภมอากาศยอยของอากาศแบบ E T หมายถงภมอากาศแบบทนดรา F หมายถงภมอากาศแบบพดน าแขง การแบงเขตอากาศมดงน 1. แบบ A ภมอากาศเขตรอนชน (Tropical Climates) ลกษณะภมอากาศแบบนคอ อณหภมเฉลยของทกเดอนจะไมต ากวา 64.4 ºF (18 ºC) ภมอากาศแบบนไมมฤดหนาว แบงเปน 3 แบบ

1.1 แบบปาฝนเมองรอน (Af) 1.2 แบบมรสม(Am) 1.3 แบบสะวนนา(Aw) 2. แบบ B ภมอากาศแบบแหงแลง (Dry Climates) คอการระเหยของน าจะมมากกวาปรมาณน าฝนทตกลงมาแบงไดเปน 2 แบบ 2.1 แบบทะเลทราย (BW) BWh, ทะเลทรายเขตรอน BWk ทะเลทรายเขตอบอน 2.2 แบบกงแหงแลงหรอทงหญาสเตปป (BS) แบงเปน BSh ทงหญาสเตปปเขตรอน ,BSkทงหญาสเตปปเขตอบอน 3. แบบ C ภมอากาศแบบอบอน หรอ ภมอากาศอณหภมปานกลาง (Warm Temperate) คอเดอนทหนาวเยนทสดจะมอณหภมเฉลยต ากวา 64.4 ºF แตไมต ากวา 26.6º F (-3ºC) แบงเปน 3 แบบ 3.1 อบอนชนไมมฤดแลง (Cf) เดอนทแหงแลงทสดของฤดรอนปรมาณน าฝนมากกวา 3 ซ.ม.

3.2 อบอนชนทมฤดหนาวแลง(Cw) ฤดรอนชมชน 3.3 แบบเมดเตอรเรเนยน (Cs)ฤดรอน รอนและแหงแลงฤดหนาวอบอนชมชน ฝนสวนใหญตกในฤดหนาว 4. แบบ D ภมอากาศชนแบบอณหภมต า (Snow) ลกษณะนคอ เดอนทหนาวทสดมอณหภมเฉลยต ากวา 26.6 ºF(-3ºC) สวนทรอนทสดคอ 50º F(10ºC) พนดนเปนน าแขงมหมะปกคลมหลายเดอน แบงเปน 2 แบบคอ 4.1 ภมอากาศแบบหนาวเยน ฤดหนาวชมชน (Df)ไมมฤดแลง 4.2 ภมอากาศแบบหนาวเยน ฤดหนาวแหงแลง(Dw) 5. แบบ E ภมอากาศแบบขวโลก (Ice Climate) คอ ไมมเดอนใดทมอณหภมเฉลยสงกวา 50º F ( 10º C) แบงเปน 2 แบบ 5.1 แบบทนดรา (Tundra Climate) (ET) อณหภมฤดรอนต ากวา 10ºC สงกวา 0ºC มพชพรรณธรรมชาตเลกนอยและฤดรอนสน 5.2 แบบเขตน าแขงขวโลก (Ice Cap Climate)(EF) หรอทงน าแขง พดน าแขง อณหภมทกเดอนเฉลยจะต ากวา 0ºC อยแถบขวโลกไมมพชพรรณธรรมชาตขน อยแถบทวปแอนตารกตก เกาะกรนแลนด และขวโลกเหนอ

ศาสตาจารย เกลน ท เทรวารธา(Glenn T. Trewartha) นกอากาศวทยาชาวอเมรกนไดน าวธการของ เคปเปนมาดดแปลงแบงเขตอากาศเปน 5 ประเภทใหญ แตละประเภทแบงเปนประเภทยอยๆ และอธบายวาภมอากาศเกดทบรเวณใดและระบพชพรรณธรรมชาต ดงน



1. ภมอากาศเขตอากาศรอนชน (A) อย ละตจต 20º เหนอถงละตจต 20º ใต และเขตยอยแบงเปน 3 ประเภท

1.1 แบบรอนชน Af พชพรรณธรรมชาตเปนปาดงดบ(เซลวาส) มใบใหญเขยวอมตลอดป ขนหนาทบ ล าตนสง อณหภมสงตลอดป อยบรเวณเสนศนยสตรถงละตจต 5º หรอ10º ปรมาณน าฝนมากกวา 1,524 มลลเมตรตอป 1.2 แบบมรสม Am พชพรรณธรรมชาตเปนปาเซลวาสตนไมขนหนาแนน จนถงปาไมผลดใบและทงหญา พบบรเวณชายฝงทะเลตนลมระหวางละตจต 15º - 20º อยระหวางปาอากาศแบบปาฝนเมองรอนกบภมอากาศแบบสะวนนา ปรมาณน าฝน ไมเกน 2,920 มลลเมตรตอป

1.3 แบบทงหญาสะวนนา Aw หรอรอนชนสลบแลง ฤดฝนสนฤดแลงยาวนาน พบทบรเวณระหวางละตจต 5º หรอ 10º เหนอและใตถง 15º หรอ 20º พชพรรณธรรมชาตปาทบจนถงทงหญาหรอทงหญาสลบปาโปรงผลดใบในฤดรอนปรมาณน าฝนเฉลย 1,011 - 1,524 มลลเมตรตอป ฝนสวนใหญตกในฤดรอนเพราะรองความกดอากาศต าแถบศนยสตรเลอนขนมาบรเวณน

2. ภมอากาศแบบแหงแลง( B) การระเหยของน าจากพนดนและพชพรรณธรรมชาตจะมมากกวาหยาดน าฟาทตกลงมา อยละตจตท 15º-20º และละตจตท 30ºแบงไดเปน ภมอากาศแบบแหงแลงเขตรอน อยละตจตท 15º- 35º เหนอและใต 2.1 ทะเลทรายเขตรอน (BW)แบงเปน

BWh ทะเลทรายละตจตต า เกอบไมมฝนตกเลย หรอบาง ครงฝนตกแตไมถงพนดนเพราะระเหยไปหมด กลางอณหภมสงและลดลงตอนกลางคน ปรมาณน าฝน 250 – 380 มลลเมตร บางแหงอาจนอยกวาเชนทะเลทรายสะฮาราฝนตกนอยกวา 127 มลลเมตรตอป BWk ทะเลทรายเขตอบอน พบบรเวณใจกลางทวปหางจากมหาสมทรเชนในเอเชยและอเมรกาเหนออณหภมแตกตางกนมากระหวางฤดรอนและฤดหนาว ฤดรอนบางแหงอณหภมสงถง 47.7ºC ฤดหนาวอณหภม -10ºC

2.2 แบบทงหญาสเตปปเขตรอน (BS) แบงเปน BSh ทงหญากงทะเลทรายละตจตต า พบอยรอบภมอากาศแบบทะเลทรายเปนเขตท

เชอมระหวางทะเลทรายกบภมอากาศชน ปรมาณน าฝนนอย ไมแนนอน ใชพนทเลยงสตว BSk ทงหญากงทะเลทรายเขตอบอน

2.3 แบบแหงแลงและเยนภาคพนสมทร (Bn) พบแถบชายฝงทมกระแสน าเยนไหลเรยบชายฝงเชนเปร ชล ทะเลทรายคาลาฮารในแอฟรกาตะวนตกเฉยงใต

3. แบบ C ภมอากาศแบบชนอณหภมปารกลาง (Warm Temperate) คอมความแตกตางของฤดรอนและฤดหนาวชดเจน เดอนทหนาวเยนทสดจะมอณหภม 18ºC ถง -3ºC แบงเปน 3 ประเภท

3.1 แบบเมดเตอรเรเนยน (Cs)หรอกงโซนรอนฤดแลง ตงอยประมาณละตจตท 30º – 40º เหนอ ใตและ มลกษณะอากาศคอฤดรอน รอนและแหงแลง ทองฟาแจมใส ฤดหนาวอบอนชมชน ฝนสวนใหญตกในฤดหนาว ปรมาณน าฝนประมาณ 380 – 630 มลลเมตร พชพรรณธรรมชาต ไมพมเตยใบแขงหนา เขยวชอมตลอดป 3.2 อบอนชนทมฤด(Cw) ตงอยทางตะวนออกและตะวนตกของทวป ปรมาณหยาดน าฟามมากกวาแบบเมดเตอรเรเนยน ฝนสวนใหญตกในฤดรอน ฤดรอนชมชน ตงอยประมาณละตจตท



25º - 35ºหรอ 40º เหนอและใต พชพรรณธรรมชาตเปนปาไมใบกวาง ผลดใบและไมผลดใบ พวกไซเปรส สนไพน โอค 3.3 อบอนชนภาคพนสมทรชายฝงตะวนตก (Cb) ตงอยประมาณละตจตท 40º หรอ 45º ถง 60º เหนอและใต ตดอยกบอากาศแบบภาคพนทวปและเมดเตอรเรเนยน พบทางตะวนตกของทวปไดรบอทธพลจากลมตะวนตกและน าทะเลทลมพด มฝนตกตลอดป ฤดรอนอากาศคอนขางหนาวเยน ฤดหนาวอากาศไมต ามาก ถาอยบรเวณทกระแสน าอนไหลผานอณหภมจะสงขน ฤดรอนอณหภมต ากวา 22ºC ฤดหนาวอณหภมสงกวา 10º C ฝนตกหนกในฤดหนาวแตกตางตามลกษณะภมประเทศ บรเวณทลมประจ าตะวนตกพดปะทะภเขาปรมาณน าฝน 2,540 – 3810 มลลเมตรตอป ทสงจะมหมะตก พชพรรณธรรมชาต ปาไมผลดใบ โอค บช เอลม สน สปรซ

4. แบบ D ภมอากาศชนแบบอณหภมต า ลกษณะนคอ เดอนทหนาวทสด มอณหภมเฉลยต ากวา -3º C สวนทรอนทสดคอ 10ºC ตงอยละตจด 40º – 60º หรอ 65º เหนอ พนดนเปนน าแขงมหมะปกคลมหลายเดอน

แบงเปน2 แบบคอ 4.1 ภมอากาศแบบชนภาคพนทวป (Da,Db)อยละตจด 35º หรอ 40º เหนอ ฤดหนาวหนาวจด ฤดรอนอบอนถงรอนจด อณหภม ฤดรอน 18º - 24ºC ฤดหนาวไมสงกวา 0ºC ถง -5º C ปรมาณหยาดน าฟาในฤดรอนเปนฝนพาความรอนมปรมาณ 350 – 1,020 มลลเมตรตอป ฤดหนาวฝนเกดจากพายหมน พชพรรณธรรมชาตเปนปาไมผลดใบ ปาสน หากบรเวณทฝนตกนอยพชพรรณธรรมชาตเปนทงหญาแพรร ถาลกเขาไปในทวปทางตะวนตกเปนทงหญาสเตปป

4.2 ภมอากาศแบบกงอารกตก หรอไทกา( Dc,Dd) ตงอยประมาณละตจตท 50º - 55ºหรอ 65º เหนอ ซกโลกใตไมมภมอากาศแบบน อณหภมฤดหนาวยาวนานอณหภม - 68º C กลางคนยาว กลางวนสน ฤดรอนกลางวนยาวนานมากทละตจต 65º เหนอเหนแสงอาทตย 22 ชวโมง ปรมาณหยาดน าฟา 380 – 500 มลลเมตร พชพรรณธรรมชาต ไมเนอออนปาสนและแผลดใบ ซดาร สปรซ ไพน เบรช

5. แบบ E ภมอากาศแบบขวโลก (Ice Climate) คอ ไมมฤดรอนทแทจรงตงอยเขตละตจตใกลขวโลกเปนแหลงก าเนดมวลอากาศขวโลก แบงเปน 2 ประเภท

5.1 ภมอากาศแบบทนดรา (ET) สวนใหญอยบรเวณซกโลกเหนอ อณหภมฤดรอนต ากวา 10ºC สงกวา 4 ºC ฤดหนาวอณหภมเฉลยต ากวา -18º C หยาดน าฟามาจากพายหมนตกในรปฝน 250-300 มลลเมตร ฤดหนาวมหมะตก พชพรรณธรรมชาต มอส ตะไครน า ไลเคน หญาเซดจแอสเพน เบรช

5.2 ภมอากาศแบบพดน าแขง (EF) อณหภมทกเดอนเฉลยจะต ากวา 0ºC ชวงทรอนสดอณหภม -10 º C ม 3 เดอนอยแถบขวโลก อยแถบทวปแอนตารกตก เกาะกรนแลนด และขวโลกเหนอ หยาดน าฟาเกดจากพายไซโคลน ตกในรปหมะเขตอากาศนไมมพชพรรณธรรมชาตขน ภมอากาศเขตสง (H) ความสงจากระดบน าทะเล เปนสาเหตทท าใหภมอากาศทตงอยบนละตจดเดยวกนแตกตางกน อณหภมของอากาศจะลดลงตามระดบความสง 6.4 º C ตอระยะความสง 1,000 เมตร เขตทมน าแขงปกคลมจะอย เหนอเสนหมะ(Snow line) มความสงไมตายตวขนอยกบทตงของภเขาและ ทตงละตจด



แผนทการจ าแนกภมอากาศโลกแบบ เทรวาธา ดดแปลงจากแบบเคปเปน

ทมาภมอากาศวทยาผศ.ดวงพร นพคณ





2.3.3. บรรยากาศ บรรยากาศ คอกาซตางๆทปกคลมอยรอบๆโลก น าหนกของบรรยากาศจะเปลยนแปลงไปตามอณหภมทท าใหอากาศลอยสงขน องคประกอบของบรรยากาศ

กราฟแสดงองคประกอบของบรรยากาศ

กาซอารกอน (Ar) เปนกาซเฉอยไมท าปฏกรยากบธาตอน เกดขนจากการสลายตว (ซากกมมนตภาพรงส) ของธาตโปแตสเซยมภายในโลก กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) เปนกาซเรอนกระจก (Greenhouse gas) แมมอยในบรรยากาศเพยง 0.036% แตเปนสงจ าเปนส าหรบสงมชวต เนองจากกาซเรอนกระจกมคณสมบตในการดดกลนรงสอนฟราเรดซงแผออกจากโลก ท าใหโลกอบอน อณหภมของกลางวนและกลางคนไมแตกตางจนเกนไป และยงเปนแหลงอาหารของพช สงทมอทธพลตออณหภมของโลกอยางมากคอกาซโมเลกลใหญ เชน ไอน า อมเทนคารบอนไดออกไซด แมจะมอยในบรรยากาศเพยงเลกนอย แตมความสามารถในการดดกลนรงสอนฟราเรด ท าใหอณหภมของโลกอบอน เราเรยกกาซพวกนวา “กาซเรอนกระจก” (Greenhouse gas)

กาซเรอนกระจก กาซเรอนกระจก ปรมาณกาซในบรรยากาศ

(ตอลานสวน) ไอน า 40,000

คารบอนไดออกไซด 360 มเทน 1.7

ไนตรสออกไซด 0.3 โอโซน 0.01

การแบงโครงสรางของบรรยากาศดานอตนยมวทยา

ใชแบงชนบรรยากาศตามการเปลยนแปลงของอณหภมแยงไดเปน 2 สวนใหญ ดงน 1. บรรยายกาศชนแรก ( Homosphere ) อยเหนอพนโลกประมาณ 80 กโลเมตร เปนชนทบรรยากาศเปลยนแปลงงาย เมอสงขนไป อณหภมของอากาศจะลดลง ทกความสง 1,000 เมตร

78%%

21%

0.9%



อณหภมจะลดลง 6.4º C ( 3 ½ º F ตอความสง 1,000ฟต) ในบรรยากาศชนนแบงเปน 1). โทรโฟสเฟยร ( Troposphere) มาจากภาษากรกวา tropo (การเปลยนแปลง)+ sphere (บรเวณ) สงจากพนโลกประมาณ 8-16 ก.ม.ชนทมการเปลยนแปลงอณหภมจะลดลงตามระดบความสงอณหภมจะลดลง 6.4º C ( 3 ½ º F ตอความสง 1,000ฟต) ระดบสงสดของชนนเรยก โทรโปพอส เปนระดบทอณหภมหยดลดต าลง(ต าลงถง – 65 º F) 2). สตารโตสเฟยร ( Stratosphere)มาจากภาษาละตน Stratum (การแผกระจายปกคลม) สง 16- 50 ก.ม. ไมการหมนเวยนของอากาศ บรรยากาศจะเคลอนทตามแนวนอน ไมมเมฆ การขบเครองบนมกบนในชนบรรยากาศน ในระดบความสง 30 ก.ม.ชนนมบรเวณทกาซโอโซนกอตวดดกลนรงสอลตราไวโอเลต ท าใหอณหภมชนนสงขนตามความสง อณหภมจะหยดเพมทระดบชน สตราโตพอส 3). เมโซสเฟยร ( Mesosphere) มาจากค าวา mesos (ตรงกลาง)อยสง 50-80 ก.ม. ไมมไอน า มแกสนอย มโอโซนจะมมากในเขตขวโลก และเบาบางแถบศนยสตร อณหภมจะลดลงเมอความสงเพมขนถงและลดลงถง –100º C แถบพนทใกลขนโลกตอนใกลสวางหรอใกลค าอาจพบเมฆสหรอเมฆพรายน า(noctillucent cloud)สวนบนสดเรยก เมโสพอส

การแบงชนบรรยากาศ ตามการเปลยนแปลงอณหภม

2). บรรยากาศชนบน (Heterosphere) อยสงขนไปจากเมโซพอสเรยกชนเทอรโมสเฟยร(Thermosphere) มาจากค าวา thermo (ความรอน)อยสงตงแต 80 ก.ม. ขนไป อณหภมจะสงขนอยางรวดเรวและสงขนเรอยๆถง 1,100º -1,650º C เพราะ รงสอลตราไวโอเลตและรงสเอกซจากดวงอาทตยจะท าใหโมเลกลของกาซหลายชนดแยกตวเปนอะตอมอสระ อะตอมของออกซเจนจะดดกลนรงสอลตราไวโอเลตเอาไวท าใหอณหภมของชนนสงขนจนถงชนเอกซเฟยร( Exosphere) เอกซเฟยร( Exosphere) มาจากค าวา exo (ขางนอก) สวนนความหนาแนนของอากาศเกอบเปนสญญากาศ เปนเขตนอกสดชวง 800 – 1,200 กโลเมตร ดาวเทยมจะโคจรผานขวในบรรยากาศชนน



2.4. ทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาต หมายถง สงทเกดขนหรอมอยเองตามธรรมชาต และสามารถน าไปใชประโยชนในการด ารงชวตของมนษยได ทรพยากรธรรมชาตทส าคญ เชน ดน น า ปาไม แรธาต ชนดของทรพยากร

1. ทรพยากร แรธาต 2. ทรพยากร ดน 3. ทรพยากรปาไม 4. ทรพยากรน า 1. ทรพยากรแรธาต

1.1 การก าเนดแรธาต แหลงแรทมอยในธรรมชาต มก าเนดขนมาในหลายลกษณะดงน 1). เกดจากการเยนตวของหนหนด (แมกมา) เนองจากแมกมาหรอหนหลอมละลายเคลอนทออกมาเยนตวอยภายในหรอนอกผวโลก ในชวงทหนหนดก าลงแขงตวเมดแรทปะปนมากบหนหลอมละลายจะคอย ๆตกตะกอนอยางชาๆ แรธาตแตละชนดมน าหนกอะตอมทไมเทากนจงท าใหแรชนดนนๆตกตะกอน รวมกนเปนกระจก ในบางครงชวงทหนหนดเรมเยนตว ความชนในหนหนดจะถกผลกดนใหระเหยออกไปท าใหแรธาตทปะปนมากบมวลหนหนดเรมตกผลกขนและแทรกซอนอยในชนหนในรปของสายแรซงมรปรางแตกตางกนออกไป เชน สนแรเพกมาไตต ประกอบดวยแรธาตส าคญหลายชนด เชน แรเขยวหนมาน แรฟนมา ไมกา โคลมเมยม และแทนทาลมแทรกตวอยในชนหน 2). เกดจากการละลายน ารอนหรอแกสรอน น าทมอณหภมทสงกวาอณหภมปกตของน าจะสามารถละลายแรธาตไดหลายชนด แรธาตทละลายไดจะปะปนมากบน ารอนนน ดวยความดนภายใตเปลอกโลกท าใหน ารอนทมแรธาตละลายอยไหลซมแพรกระจายออกมาตามรอยแตกหรอชองวางระหวางหนหรอชนหน หลงจากน าระเหยออกไปหมดแลว สนแรเหลานนจะแขงตวอยในชนหนและกลายเปน "สายแร" หรอ "ทางแร" ตอไป เชน สนแรทองแดง 3). เกดจากการควบแนนของไอน ารอน แรงดนภายใตผวโลกสามารถผลกดนใหมวลของหนหนดหรอน าทรอนทมอยในเปลอกโลกออกมานอกผวโลก กาซหรอแรธาตทละลายอยเดมจะออกมาดวย เมอไอของน ารอนระเหยออกไปจะเหลอสวนของแรธาตบางชนดไว เชน การเกดแรก ามะถนใกลปลองภเขาไฟ 4). เกดจากการท าปฏกรยาเคมของแรทมอยเดม แหลงแรชนดนอาจเกดจากการเยนตวลงของแมกมา หรอเกดจากสารละลายน ารอนกตามเมอเยนตวลงกลายเปนแหลงแร นานเขาเมอน าฝนทตกลงมาซงมสภาพเปนกรดออนไดไหลซมลงไปใตดนเกดกระบวนการ "ออกซเดชน" หรอปฏกรยาการเตมออกซเจนขนในชนหนทอยรอยตอระหวางระดบน าบาดาล และชนอากาศทแทรกอยในหนท าใหแรเดมเกดการเปลยนแปลงเกดเปนสนแรออกไซดขน ในบรเวณทใตผวโลกมการผพงทางเคมของชนหน แรดงเดมกจะเลอนตวลงสบรเวณชนลางของมวลหน ซงแรพวกนเปนแรทไมสามารถละลายน าได เชน แรเงน ทองค า ตะกวทแทรกซอนกระจดกระจายอยในชนหน แรโมไนตผพงมาจากแรทมเหลกเปนองคประกอบ



5). การแทนท หรอการเตมลงไปในชองวางในแรทเกดอยกอน 6). ในสภาวะทมการเปลยนแปลงอณหภมและความดน แรบางชนดทเกดอยกอนจะตกผลกใหม 7). การระเหยเปนไอของสารละลายทมน าอยดวยเชน หนเกลอระเหย การใชประโยชนจากแรธาต 1. ทางดานอตสาหกรรม สวนใหญแรอโลหะน ามาใชประโยชนไดโดยตรงไมตองผานการถลงแตผานขนตอนการแตงแร บด คดขนาด แยกมลทนเชน แรดนขาว แรเฟลดสปา แรเกลอหน แรอตสาหกรรมกอสรางและปนซเมนต เชนแรยปซม กลมแรเซรามกและแกวมพวกดนขาว เฟลดสปาร ควอตซ แรดกไคต แรอตสาหกรรมปย อตสาหกรรมเคมใชแรเกลอหนเกดรวมกบแรโพแทชเปนวตถดบตงตนในการผลตโซดาแอช โซดาไฟ สารปรงรส ท าสทาบาน แรฟลออไรตใชในการถลงแรเหลก แรแบไรตท าโคลนส าหรบการเจาะส ารวจ ยงมแรโลหะอนๆ

2. ทางดานเกษตรกรรม ปย มแรโพแทช ไนโตรเจนจากการแยกกาซธรรมชาต 3. ในชวตประจ าวนทวไป เชนแรกบความงาม เครองส าอางจากแรทลก ดนขาว ไมกา

เกลอขดผว กระจกท าจากทรายแกว เกลอปรงรส ยปซมใสในสวนผสมท าเตาหแรทองค ากบความงาม แรรตนชาตใชท าเครองประดบ แรควอตซใสเปนสวนประกอบของนาฬกา แรก ามะถนในผสมเ)นยาฆาแมลง ฟลออดรทท าสารเคลอบฟน ฯลฯ

2. ทรพยากรดน

2.1 ดน (soil) หมายถง เทหวตถธรรมชาตทปกคลมผวโลก เกดจากการแปลงสภาพหรอสลายตวของหน แรธาตและอนทรยวตถผสมคลกเคลากนตามธรรมชาตรวมตวกนเปนชนบาง ๆ เมอมน าและอากาศทเหมาะสมกจะท าใหพชเจรญเตบโตและยงชพอยได ดนบางแหงมสแดงเขม บางแหงมสด า เทา น าตาล เหลอง ความหยาบละเอยดกแตกตางกน สสนทแตกตางกนและความละเอยดขนอยกบวตถตนก าเนด (parents materials) อนทรยวตถและสงมชวตบนพนโลก 2.2 ดนเกดขนไดอยางไร เกดจากการสลายตวผพงของหนชนดตาง ๆ มองคประกอบเปนแรดนเหนยว (Clay mineral) ซงพฒนามาจากแรประกอบหนบนเปลอกโลก ไดแก เฟลดสปาร ควอรตซ ไมกา หนทสลายตวผกรอนนจะมขนาดตาง ๆ กน เมอผสมรวมกบซากพช ซากสตว น า อากาศ กลายเปนเนอดนสวนประกอบเหลานจะมากนอยแตกตางกนไปตามชนดของดน การผพงสลายตว (Weathering) ซงประกอบดวยขบวนการทงทางกายภาพและทางเคม โดยดนมวตถตนก าเนดมาจากหน แหลงทมาของหนสวนใหญมาจากหนหนดเปลอกโลกชนใน หนทใหก าเนดดนสวนใหญ คอ หนอคน เมอเกดภเขาไฟระเบดขนสงทพนออกมาจะถกกดกรอนจากธรรมชาตอนไดแก ความรอน ความชน ปฏกรยาทางเคมและแรงลม เปนตน เมอมการรวมตวกบสารอนทรยตาง ๆ กลายเปนสารก าเนดดน 2.3 ขบวนการสรางดน (Soil Forming Process) จะเกดขนตอเนองจากการผพงสลายตวของหนและแรจนกลายเปนวตถตนก าเนดดนชนดตาง ๆ 2.4 องคประกอบของดน ดนมองคประกอบทส าคญ 4 องคประกอบ สวนประกอบของดนทเหมาะสมแกการเพาะปลก โดยทวไปจะมแร 45% อนทรยวตถ 5% น า(สารละลาย) 25% และอากาศ 25%



องคประกอบของดน 1). สารอนทรย ไดจากการสลายตวของสงมชวตทเนาเปอยผพงสลายตวทบถมอยในดนของซากพช ซากสตว และสงมชวตขนาดเลก เชน ไสเดอน แมลง จลนทรย ชวยใหดนมลกษณะรวนซย มสด าหรอสน าตาล ทเรยกวา ฮวมส (humus) คออนทรยวตถเปนสวนประกอบทบอกความอดมสมบรณของดน เพราะนอกจากจะเปนสารอาหารของพชแลว ยงมสวนท าใหเกดสภาพกรดออน ๆ ในการชวยละลายแรธาตในดน และชวยเกบความชนไวในดนอกดวย 2). สารอนนทรย ไดจากการสลายตวของหนและแร อนนทรยสารเหลานประกอบดวยธาตซลกอนและอะลมเนยมเปนสวนใหญ มเหลก แคลเซยม โพแทสเซยมและแมกนเซยมปนบางเลกนอย ธาตเหลานพบอยในรปแรควอตซ เฟลดสปาร ไมกา แรพวกเฟอรโรแมกนเซยนซลเกตและแรดน ซงเปนองคประกอบส าคญของดน ดนแตละทจะมแรธาตในดนในปรมาณแตกตางกน ขนอยกบวตถตนก าเนดเดมของดน 3). อากาศ แทรกอยตามชองวางระหวางเมดดน มกาซคารบอนไดออกไซดสงกวาอากาศบนผวดน ดนทโปรงมรพรนมากจะมการระบายอากาศไดด ในดนและคารบอนไดออกไซดเมอรวมกบน าจะไดกรดคารบอนก ซงจะละลายแรธาตตางๆใหแกพช 4). น า แทรกอยตามชองวางระหวางเมดดน น าในดนจะชวยละลายแรธาตตาง ๆ ท าใหรากพชสามารถดดธาตอาหารขนไปใชประโยชนในการสงเคราะหแสงได 2.5 ปจจยทควบคมการเกดดน 1. วตถตนก าเนดดน (Soil Parent Materials) เปนปจจยควบคมการเกดของดนทส าคญ โดยจะเหนไดชดจากดนทมอายนอยซงจะมความคลายคลงกบวตถตนก าเนดมาก และเมอดนมอายมากขนความแตกตางจากตนก าเนดจะมากขนตามล าดบ วตถตนก าเนดมอทธพลตอองคประกอบทางเคมและแรธาตในดน เนอดน และสดน กลาววาดนจะเปนอยางไรขนอยกบวตถตนก าเนดดน 2. สภาพภมประเทศ (Topography) สภาพของพนทมผลตอการเกดดนหลายดาน เชนการระบายน าและความชนในดน การพงทลายของดน การเคลอนยายจากทหนงไปยงอกทหนงโดยการแขวนลอยหรอละลายไป 3. สภาพภมอากาศ (Climates) ฝนและอณหภมมผลท าใหเกดดนไดเรวหรอชา มผลตอการสลายตวของหนและแร ในบรเวณเขตอากาศรอนชนจะมปรมาณฝนตกมาก ซงจะท าใหเกดการสลายตวของหนและแรมากท าใหเกดดนไดเรว ฝนจะไปชะลางหนาดน สวนอณหภมจะมผลตอปฏกรยาในการยอยสลายของจลนทรยในดน ซงสงผลตอสดนและปรมาณสารอนทรยในดน 4. สงมชวต (Organisms) สตวทอาศยอยในดนจะชวยยอยสลายของเสย และชวยเคลอนยายวตถตางๆไปตามหนาตดดน จลนทรยจะมบทบาทส าคญในการยอยสลายซากพช



และซากสตวใหเปนสารอนทรย และมบทบาทส าคญในวฏจกรแรธาตทจ าเปนตอพช ซากพชและสตวทตายแลวจะกลายเปนอนทรยวตถ ซงท าใหดนสมบรณขน 5. เวลา (Time) การเกดของดนและการพฒนาของชนดนกวาจะสมบรณจะตองใชเวลามาก คอ ตงแต 100 - 200 ปจนถง 1-6 ลานป ทงนขนกบปจจยดงทกลาวแลวขนตน โดยเฉพาะภมอากาศ 2.6 ชนของดน การแบงชนดนอาศยการสงเกตจากพนทหนาตดดานขางของดน โดยแบงออกเปน 5 ชน ไดแก ชน O ชน A ชน B ชน C และชน R

เราเรยกภาคตดตามแนวดงของชนดนวา “หนาตดดน” (Soil Horizon) จะบอกถงลกษณะทางธรณวทยา และประวตภมอากาศของภมประเทศทเกดขนมากอนหนานนบพนป รวมถงวามนษยใชดนอยางไร อะไรเปนสาเหตใหดนนนมสมบตเชนในปจจบน และแนวทางทดทสดในการใชดน ชนโอ (O Horizon) เปนดนชนบนสดมกมสคล าเนองจากประกอบดวยอนทรยวตถ (Organic) หรอ ฮวมส ซงท าใหเกดความเปนกรดสวนใหญจะพบในพนทปา ชนเอ (A Horizon) เปนดนชนบน (Top soil) เปนสวนทมน าซมผาน ประกอบดวยหนแรและอนทรยวตถทยอยสลายสมบรณแลวอยดวย ท าใหดนมสเขมมแรธาตเปนสวนใหญ แตกมสารอนทรยผสมอยมากคละเคลากบดนทราย และทรายแปง ดนชนนจะมการชะลางละลายมากทสด โดยจะชะลางเอาดนเหนยว เหลกออกไซด และอลมเนยมออกไซดไปอยสวนลางดนชนน ชนบ (B Horizon) เปนชนดนลาง (subsoil)เกดจากการชะลางแรธาตตางๆ ของสารละลายตางๆ เคลอนตวผานชนเอ ลงมามาสะสมในชนบ ในเขตภมอากาศชน ดนในชนบสวนใหญจะมสน าตาลปนแดง เนองจากการสะสมตวของเหลกออกไซดเหนยว เหลกออกไซด และอลมเนยมออกไซด ชนซ (C Horizon) เกดจากการผพงของหนก าเนดดน (Parent rock) ไมมการตกตะกอนของวสดดนจากการชะลาง และไมมการสะสมของอนทรยวตถชน(เปนชนทหน และแรธาตก าลงสลายตวเปนหนวตถตนก าเนดดน) ชนอาร (R Horizon) เปนชนของวตถตนก าเนดดน หรอ หนพน (Bedrock) เปนหนแขงหรอหนดนดานทยงไมแปรสภาพ



2.7 ชนดของดน จ าแนกตามลกษณะของเนอดน ม 3 ประเภทใหญ ๆ ดงตอไปน 1. ดนเหนยว (Clay) คอ ดนทมเนอละเอยดทสด ยดหยนเมอเปยกน าเหนยวตดมอ ปนเปนกอนหรอคลงเปนเสนยาวได พงทลายไดยาก การอมน าด จบยดและแลกเปลยนธาตอาหารพชไดคอนขางสงจงมธาตอาหารพชอยมาก เหมาะทจะใชปลกขาวนาด าเพราะเกบน าไดนาน 2. ดนทราย (Sand) เปนดนทเกาะตวกนไมแนน ระบายน าและอากาศไดดมาก อมน าไดนอย พงทลายงาย มความอดมสมบรณต าเพราะความสามารถในการจบยดธาตอาหารมนอย พชทขนอยในบรเวณดนทรายจงขาดน าและธาตอาหารไดงาย 3. ดนรวน (Loam) คอ ดนทมเนอคอนขางละเอยด นมมอ ยดหยนพอควร ระบายน าไดดปานกลาง มแรธาตอาหารพชมากกวาดนทราย เหมาะส าหรบใชเพาะปลก สดสวนผสมของอนภาคจะมผลตอสมบตทางฟสกส ประกอบดวย 1. ความสามารถในการอมน า (water holding capacity) ซงหมายถง สมบตของดนในการบรรจน าไวไดมากหรอนอย 2. ความสามารถในการถายเทอากาศ (aeration) ซงหมายถง ความสามารถของดนในการบรรจอากาศ และความสามารถในการถานเทแลกเปลยนแกสระหวางดนและบรรยากาศ 3. ความแขงของดน (soil strength) หมายถง ความแนนหนาของการเกาะตวกนของอนภาคดนเปนกอนดน หรอเปนหนาตดดน สมบตทางฟสกส 3 ประการมผลกระทบอยางส าคญตอการงอกของกลา และการเตบโตของพช 2.8 ความอดมสมบรณของดน ดนจะอดมสมบรณเพยงใดขนอยกบสวนประกอบ ตอไปน 1. เนอดน ดนรวนมชองวางของเมดดนจะเปดโอกาสใหอากาศ ความชน และอนทรยวตถทมชวต และทลมตายไปแลวแทรกซอนเขาไปผสมอยไดสะดวก และเหมาะตอการงอกของเมลดและการแหยรากของพชลงไปในดนไดโดยงาย 2. ความหนาของชนดน การทชนดนหนาจะมความอดมสมบรณ เพราะ มปรมาณแรธาต ทมความจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพชอยมาก สามารถเกบกกความชนเอาไวในเนอดนไดเปนจ านวนมาก และ ปรมาณของขยอนทรยทปะปนอยในดนจะมากพอส าหรบการเจรญเตบโตของพช 3. สวนประกอบทางเคมของดน ดนทมสภาพเปนกลาง คอจะมคา pH ของดนราว 6-7 มสภาพเปนกรด ดาง หรอเกลอ นอกจากนปรมาณแรธาตทผสมผสานอยในเนอดนจะตองมปรมาณพอเหมาะ ทงนเพราะแรธาตบางชนดถาหากมอยในดนมากเกนไป จะท าใหดนเกดมลพษปรากฏขน เชน สารหน ฟลออรน ตะกว 4. อนทรยวตถ อนทรยวตถทงสงมชวตและตายแลวเนาเปอยผพงสลายตวปะปนอยในดน ท าใหดนรวนซยชวยเพมปรมาณขยอนทรยใหกบดนอกดวย จะมคณคาตอการเจรญเตบโตของพช 2.9 ปญหาของดน ความเสอมโทรมเนองจากการพงทลาย (Erosion) และการเสยหนาดน 1. สาเหตทางธรรมชาต



1.1 ฝนและลม ภยธรรมชาต เชน ภเขาไฟระเบด แผนดนไหว และน าทวม 1.2 ธารน าแขง เกดในเขตหนาวโดยน าในล าธารจะกลายเปนน าแขง แตพอถงฤดรอนอากาศจะอนขนจนน าแขงละลาย น าและกอนน าแขงทไหลลงสทต าจะท าใหดนตามตลงพงทลาย 1.3 น าใตดนและแรงโนมถวงของโลกมสวนท าใหดนยบตว ทสง เชน หนาผา ไหลเขา 2. สาเหตจากมนษย 2.1 การตดไมท าลายปา การเพาะปลก ท าใหหนาดนถกน าฝนชะลางไดงาย 2.2 การขดและถมทดน เชน การถมดนเพอการกอสรางอาคารและถนน 2.3 การท าเหมองแร ท าใหดนพงทลายและเสอมความสมบรณเชนกน ความเสอมโทรมของดนเนองจากการสญเสยความอดมสมบรณ ดนไมเหมาะสมตอการใชประโยชน ใชปลกพชไดไมดหรอปลกไมไดเลย ไดแก 1. ดนทรายจด (Sandy soil) 2. ดนตน (Shallow soil) หนาดนมเนอดนนอยเนองจากมลกรงกรวด และหนปนอยในระดบทตนกวา 50 % 3. ดนเคม (Saline soil) เปนดนทน าทะเลทวมถง หรอมหนเกลออยใตดน 4. ดนเปนกรดจดหรอดนเปรยว (Acid soil) มกมสารประกอบของไพไรต (pyrite) ผสมอยมาก เมอระบายน า หรอท าใหดนแหง และอากาศถายเทด กจะเปลยนสภาพเปนกรดก ามะถน 5. ดนอนทรย หรอดนพร (Organic soil) เกดจากการเนาเปอยผพงทบถมกนนบพนปของพชพรรณตามทลมมน าขง สน าตาลแดงคล าจนถงด า มอนทรยวตถมากกวารอยละ 20 จงมฤทธเปนกรดจด ชนลางเปนดนเหนยว 6. ดนทลาดชนมาก (Steep slope) 7. ดนทชมน าหรอทลมน าขง (Wetland) จะมน าขงอยเปนเวลานาน หรออาจขงทงป 8. ดนเปนพษ (Toxic soil) เพราะเกดการสะสมของสารพษจากการทงของเสย 2.10 การแกปญหาและการอนรกษดน 1. การใชดนอยางถกตองและเหมาะสม จะชวยรกษาระบบนเวศและสมดลทางธรรมชาต 2. การคลมดนเพอปองกนการพงทลาย โดยการปลกพชคลมดนหรอใชวสดอนๆ คลมเพอปองกนการกดเซาะของน าและลม การปลกพชคลมดน (Cover cropping) เปนการปลกพชทมรากมาก รากลก ใบแผแนน และโตเรว เชน หญาแฝก ยดหนาดนไวเพอปองกนการชะลาง นอกจากน ซากพชยงท าใหดนรวนซยและอมน าไดดขนอกดวย การปลกพชสลบเปนแถบ (Strip cropping) คอ การปลกพชตางชนดกนสลบเปนแถบตามทราบหรอขวางความลาดเทของพนท 3. การท าทางระบายน า โดยจดท ารองน าเพอลดการพงทลายของดน 4. การปรบปรงดน ไดแก การปรบความเปนกรด ดาง เคม หรอ สภาพทางกายภาพของดนใหสามารถใชประโยชนไดมากขน เชน การใสปนขาว หรอใสปนมารลเพอแกไขดนกรด ใสยปซมเพอแกไขดนดาง การทดน าเพอชะลางเกลอ หรอกรดออกจากดน ใสแกลบเพอดดซบเกลอทจะซมขนมายงผวดนเดม ใสอนทรยวตถ เชน หญา ฟางขาว เถาถว ฯลฯ ลงในดนเพอเพมความอดมสมบรณ



3. ทรพยากรปาไม 3.1 ปาไม หมายถงบรรดาพนททมพฤกษชาตนานาชนดปกคลมอยโดยมไมตนขนาดตาง ๆ เปนองคประกอบทส าคญ โดยไมค านงวาจะมการท า ไมในพนทดงกลาวหรอไมกตาม สามารถผลตไมหรอมอทธพลตอลมฟา อากาศ หรอตอระบบของน าในทองถน 3.2 ประเภทของปาไม แบงเปน 2 ประเภทใหญ 1. ปาดงดบหรอปาไมผลดใบ (Evergeen forest) เปนระบบนเวศนของปาไมชนดทประกอบดวยพนธไมชนดไมผลดใบคอมใบเขยวตลอดเวลา แบงออกเปน 4 ชนด คอ

1.1. ปาดบเมองรอน (Tropical evergreen forest) เปนปาทอยในเขตลมมรสมพดผานเกอบตลอดป มปรมาณน าฝนมาก แบงออกเปน : 1.1.1. ปาดงดบชน (Tropical rain forest) ปาดงดบชนขนอยในทราบหรอบนภเขาทระดบความสงไมเกน 600 เมตรจากระดบน าทะเลในบรเวณทฝนตกชก ปรมาณน าฝนไมนอยกวา 2,000 มม. ตอป ไมมฤดแลงโครงสรางเปนปารกทบ ไมทพบใหประโยชนทางเศรษฐกจคอนขางสง ไดแก เปนพนธไมในวงศยาง (Dipterocarpaceae) เชน ยาง ตะเคยน ตะเคยนชนตาแมว กะบาก สวนไมพนลางจะรกทบไปดวยจ าพวกหวาย ปาลม ไมไผ

ระก า และเถาวลยชนดตางๆ ขนเบยดเสยดอยหนาแนน ปาดงดบมมากในภาคใตและภาคพบไดตงแตตอนลางของจงหวดประจวบ ครขนธลงไปจนถงชายเขตแดน สวนทางภาคตะวนออกพบในจงหวดตราด จนทบร ระยอง และบางสวนของจงหวดชลบร 1.1.2. ปาดงดบแลง (Dry evergreen forest) ปาชนดนพบตงแตระดบความสงจากน าทะเลปานกลางประมาณ 100 - 800 เมตรและมปรมาณน าฝนระหวาง 1,000 - 2,000 มม.ตอป พนธไมเดนๆทพบในปาชนดนกม ตะเคยนหน ตะเคยนทอง กระบก ยางนา สมพง มะคาโมง ประดสม ฯลฯ สวนไมพนลางกมปาลม หวาย ขง ขาแตมปรมาณไมหนาแนนเทาปาดบชน ปาดงดบแลงของเมองไทยพบกระจายตงแตตอนบนของทวเขาถนนธงชยจากจงหวดชมพรขนมาทางเหนอลาดเขาทางทศตะวนตกของทวเขาตะนาวศรไปจน ถงจงหวดเชยงราย และทางตะวนออกของประเทศปกคลมตงแตทวเขาภพานตอลงมามาถงทวเขาบรรทด ทวเขาพนมดง รกลงไปจนถงจงหวดระยองขนไปตามทวเขาดง พญาเยน ทวเขาเพชรบรณ จนถงจงหวดเลยและนาน นอกจากน ยงพบใน จงหวดสกลนคร และทางเหนอของจงหวด หนองคาย



1.1.3 ปาดงดบเขา (Hill evergreen forest) พบไดในบรเวณทเปนยอดเขาทมความสงตงแตเขา 1,000 เมตรขนไปมปรมาณน าฝนระหวาง 1,500 - 2,000 มม./ป ปาดบเขามลกษณะคลายปาดงดบ ไมเดนคอไมสกลกอ (Fagaceae) เชนกอสเสยด กอเดอย กอแปน นอกจากนกมอบเชย ก ายาน มะขามปอม สนและมพชประเภทมอส เฟน กลวยไม กลวยไมดน กหลาบปา ปาดบเขามประโยชนในดานรกษาตนน าล าธาร พบตงแตเขาหลวง จ.นครศรธรรมราช เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง จ.อทยธาน ยอดดอยอนทนนท ดอยปย ในจงหวดเชยงใหม บนยอดดอยภหลวง จ.เลย ยอดเขาสงในเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว อทยานแหงชาตเขาใหญ เปนตน 1.2 ปาสน (Coniferous forest) ปาพบบรเวณทมพนทซงมความสงจากระดบน าทะเลประมาณ 700 เมตรขนไป ถอเอาลกษณะโครงสรางของสงคมปาเปนหลกในการจ าแนกโดยเฉพาะองคประกอบของชนดพนธไมในสงคมและไมเดน เปนสนสองใบหรอสนสามใบ เชน ภกระดง จงหวดเลย 1.3 ปาพรหรอปาบง (Swamp forest)

พบตามทราบลมมน าขงอยเสมอ และตามรมฝงทะเลทมโคลนเลนทวๆ ไป แบงออกเปน 1.3.1 ปาพร (Peat Swamp) เปนสงคมปาทอยถดจากบรเวณสงคมปาชายเลนในทๆมน าจดแชขงอยตลอดทงป พนปามซากพชและอนทรยวตถตางๆทไมยอยสลาย (Peat) และอนทรยวตถทยอยสลายแลว ทบถมกนหนาประมาณ 50-100 ซม. หรอมากกวา น าทขงอยในปาพรเกดจากน าฝน พบกระจายอยทวไปตงแตบนภเขาสงทมน าขงตลอดป เชนพรอางกา บนดอยอนทนนท ปาพรโตะแดง จ.นราธวาส พนธไมสวนใหญในปาพรจะมรากค ายน ไมยนตนชนบนทพบเชน ชางไห โงงงน ทเรยนนก และพนธไมในวงศหวา ยงมหวายชนดตางๆ พวกปาลม สวนไมพนลางกมพวกเตยและเฟรน 1.3.2 ปาชายเลน (Mangrove swamp forest) ปาชายเลนอยบรเวณโซนรอน (tropical region) มสงคมพชทขนอยบรเวณชายฝงทะเล ปากแมน าทมน าขน-น าลงอยางเดนชดในรอบวน หรออาวซงเปนบรเวณทมระดบน าทะเลทวมถงในชวงทน าทะเลขนสงสด พชทประกอบดวยพนธไมหลายชนดหลายตระกล และเปนพวกทม ใบเขยวตลอดป(evergreen species) พชทขน สกลโกงกาง (Rhizophora) โกงกาง แสมทะเล ปรง ตะบน ล าพ ล าแพน ตะบน เหงอกปลาหมอ ตาตมทะเล ฯลฯ ไมชายเลนจะมการแบงเขตการแพรกระจายอยางชดเจน เชน เราพบโกงกางอยดานนอกตดกบทะเล แสมอยตรงกลาง ตะบนอยดานใน ปาชายเลนมคณคาเปนแหลงอนบาลสตวน าวยออน เปนทท ามาหากนของชาวประมง พนบาน ปาชายเลนพบไดเกอบทกภาคยกเวนภาคตะวนออก เฉยงเหนอและภาคเหนอ 1.3.3 ปาชายหาด (Beach forest) พบแพรกระจายอยตามชายฝงทะเล บรเวณทน าทะเลทวมไมถง และมไอเคมทพดจากทะเล ทเปนดนกรวด ทราย และโขดหน สนทรายดนมฤทธเปนดาง พชจะตองปรบตวใหกบสภาพ แวดลอม เพอใหสามารถด ารงชวตอย เชน การขาดแคลนน าจดในบางฤดกาล คลนลมทมความรนแรงแสงแดด ท าใหตนไมสวนใหญมลกษณะเปนพม ล าตนคดงอ และแตกกงกานสาขามาก กงสน ใบหนาแขง รากของพชประเภทนจงมลกษณะทสามารถงอกไดตามขอ และงอกรากไดใหมตามการทบถมของทรายทพดเขามาพอกพน เมอรากเจรญเตบโตขนกจะพฒนากลายเปนล าตนยดเหนยวทรายไว และจะรกคบ



จนกระทงครอบคลมชายหาดนน พรรณพชปาเชน ตนหกวาง โพธทะเล ปอทะเล จะชอบขนกลม ๆ จงเปรยบเสมอนก าแพงกนคลนลม ใหกบพชชายหาดชนดอน ๆ ปาชายหาด ท าหนาทในการยดเหนยวสนทราย และรกษาชายฝงทะเล เปรยบเสมอนตวทรกษาสมดลระหวางรอยตอของทะเลกบปาบนบก และปองกนการกดเซาะชายฝง สนทราย และสงผลกระทบตอระบบนเวศใตทะเล 2. ปาผลดใบ (Deciduous Forest) ประกอบดวยพนธไมชนดผลดใบหรอทงใบเกาในฤดแลง เพอจะแตกใบใหมเมอเขาฤดฝน ยกเวนพชชนลางจะไมผลดใบ จะพบปาชนดนตงแตระดบความสง 50 - 800 เมตรเหนอระดบน าทะเล แบงออกเปน 3 ประเภท คอ 2.1 ปาเบญจพรรณ พบทระดบความสงตงแต 50 - 800 เมตร หรอสงกวานในบางจด ลกษณะทวไปเปนปาโปรง พนทปาไมไมรกทบ มไมไผชนดตางๆ ขนอยมาก มทวไปตามภาคตางๆ ทเปนทราบ หรอตามเนนเขา พนธไมจะผลดใบในฤดแลงพบมากในภาคเหนอและภาคกลาง และภาคอสานไมทส าคญไดแกไมสก แดง ประด มะคาโมง ชงชน ตะแบก ฯลฯ สวนพชชนลางกมพวกหญา กก และไมไผ การกระจายของปาเบญจพรรณในประเทศไทย ครอบคลมต าลงไปจนถงจงหวดประจวบครขนธตอนบน 2.2 ปาแดง ปาโคก ปาแพะ หรอปาเตงรง พบทระดบความสงจากระดบน าทะเล 50-1,000 เมตร ขนสลบกบปาเบญจพรรณ ลกษณะเปนปาโปรง มตนไมขนาดเลก และขนาดกลาง ไมเดนอนเปนไมดชนประกอบดวยไมในวงศยาง (ไมพลวง, เหยง, กราด และพะยอม ) ฤดแลงจะผลดใบเกดไฟปา ปาเตงรงมถนกระจายโดยกวางๆ ซอนทบกนอยกบปาเบญจพรรณ และมปจจยก าหนดทเกยวของกบความแหงแลงปรากฎในดนทไมคอยอดมสมบรณพบอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทมชนของลกรงตน ปาชนดนเปนสงคมพชเดนในทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2.3 ปาหญา ปาทเกดขนภายหลงจากทปาชนดอนๆถกท าลาย ดนมสภาพเสอมโทรม ดนมฤทธเปนกรด ตนไมไมสามารถเจรญเตบโตได จงมหญาตางๆ เขาไปแทนท แพรกระจายทวตนไมไมสามารถขนหรอเจรญเตบโตตอไปได พวกหญาตางๆจงเขามาแทนท พบอยทวไปตามบรเวณทเปนปารางและไรราง สวนใหญเปนหญาคา แฝกหอม หญาพง สาบเสอ ฯลฯ อาจจะพบตนไมขนอยหางๆบาง เชนตนกระโดน ความส าคญของปาไม 1. ส าคญตอระบบนเวศวทยา ปาไมชวยปองกนการชะลางพงทลายของดน ท าใหดนอดมสมบรณ เปนตนน าล าธาร เปนทอยอาศยของสตวปา เปนตน 2. ส าคญดานเศรษฐกจ ปาไมใหผลผลตทน ามาใชประโยชนตอมนษยไดอยางมากมาย 3. ส าคญดานนนทนาการ ปาไมเปนแหลงพกผอนหยอนใจของมนษย เปนแหลงศกษาธรรมชาตวทยา 4. ทรพยากรน า 4.1 ความหมายของน า น า (Water) เปนสารประกอบทประกอบดวยธาตไฮโดรเจน (Hydrogen) และออกซเจน (Oxygen) ในอตราสวน 1 ตอ 8 โดยน าหนกพบ 3 สถานะ คอ ของเหลว ของแขง (น าแขงขวโลก) และกาซ พนท 2 ใน 3 ของโลกปกคลมดวยน าในมหาสมทร แมวาจะมน าอยอยางมากมายบนโลก



แตน าจดซงจ าเปนตอการด ารงชวตของมนษยมประมาณ 3 % ทเหลอเปนน าเคมประมาณ 97 % น าทตกสผวโลกสวนใหญมาจากมหาสมทรทมพนทประมาณ 70% ของพนททงโลก และเมอมการตกสพนโลกประมาณ 10 % ในรปของฝนและหมะ จากนนบางสวนกจะซมลงดนและลงสแหลงน าตางๆ และเกดการระเหยอกครงหนง

4.3 วฏจกรของน า

แหลงน าบนโลก มหาสมทร 97.2 % ทะเลสาบน าเคม 0.008 % ธารน าแขง 2.15 % ความชนของดน 0.005 % น าใตดน 0.62 % แมน า ล าธาร 0.00001 %

ทะเลสาบน าจด 0.009 %

บรรยากาศ 0.001 %

.................................................

เอกสารอางอง

กรมทรพยากรธรณ กระทรวงอตสาหกรรม.(2544 ).ธรณวทยาประเทศไทย. กรงเทพมหานคร กองธรณวทยา. กว วรกวน.หนแปร. (2532).เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ เรองภมศาสตรกายภาพ ประเทศไทย. ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 6-12 เมษายน. กว วรกวน.(2547).แผนทความรทองถนไทยภาคเหนอ.กรเทพมหานคร: พฒนาคณภาพวชาการ

(พว.)จ ากด. กว วรกวน.(2547).แผนทความรทองถนไทยภาคตะวนออเฉยงเหนอ.กรเทพมหานคร:พฒนา

คณภาพวชาการ(พว.)จ ากด. กว วรกวน.(2547). แผนทความรทองถนไทยภาคกลาง. กรเทพมหานคร: พฒนาคณภาพวชาการ

(พว.)จ ากด.



กว วรกวน.(2547). แผนทความรทองถนไทยภาคใต. กรเทพมหานคร: พฒนาคณภาพวชาการ(พว.) จ ากด.

กว วรกวน.(2547). แผนทความรทองถนไทยภาคตะวนออก. กรเทพมหานคร: พฒนาคณภาพ วชาการ(พว.)จ ากด.

กว วรกวน. (2547).แผนทความรทองถนไทยภาคตะวนตก. กรเทพมหานคร: พฒนาคณภาพ วชาการ(พว.)จ ากด.

คณะอนกรรมการจดท าพจนานกรมธรณวทยา.(2530). พจนานกรมศพทธรณวทยา. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฉตรชย พงศประยร.(2527) .แนวความคดทางภมศาสตร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ภาควชาชววทยาปาไม คณะวนศาสตร (มปพ.)เอกสารประกอบการเรยนวชานเวศวทยา (Ecology) กรงเทพฯ:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ประเสรฐ วทยารฐ (ม.ป.ป.) ภมศาสตรกายภาพประเทศไทย. กรงเทพ ฯ : ส านกพมพอกษรเจรญ

ทศนจ ากด ประเสรฐ วทยารฐ. (2545). ภมศาสตรกายภาพประเทศไทย.กรงเทพ ฯ : ส านกพมพบรษทพฒนา คณภาพวชาการ (พว.). ปรศนา สรอาชา.(2546) แรและซากดกด าบรรพ. กรงเทพมหานคร: สวรยาสาสน. ปญญา จารศรและคณะ.(2545). ธรณวทยากายภาพ. กรงเทพมหานคร: พลสเพรส จ ากด. นอม งามนสย และคณะ.(2527) ภมศาสตรกายภาพ เลม 2 .กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช. นวต เรองพานช .(มปพ.).คมอส าหรบการสอนและการฝกอบรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และ สงแวดลอม. กรงเทพมหานคร:ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. พจนานกรมธรณวทยา, คณะอนกรรมการจดท า.( 2530). พจนานกรมศพทธรณวทยา.

กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. มชย วรสายณห และคณะ. (2527). ภมศาสตรกายภาพ เลม1. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนา พานช. ราชบณฑตยสถาน.(2544). พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพมหานคร

: หจก.นนทชย. รชน บญ –หลง.(มปป.). ภมศาสตรกายภาพ.กรงเทพมหานคร. วชย เทยนนอย . (2521). ภมอากาศวทยา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพอกษรวฒนา. วระชย สรพนธวราภรณและคณะเรยบเรยงจาก Joseph D. Exline, Ed. D.(2540). ส ารวจโลก วทยาศาสตรการเปลยนแปลงของพนผวโลก.กรงเทพมหานคร: เพยรสน เอดดเตชน อนโดไชนา. ราชบณฑตยสถาน.(2539). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2535. กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศนจ ากด. ราชบณฑตยสถาน.(2539). พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากด.นนทชย. รงสรรค อาภาคพภะกล .(2532). อตนยมวทยาเบองตน.กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมาคมภมศาสตรแหงประเทศไทย. (2545).ธรณวทยานาร.กรงเทพมหานคร: ทซจ พรนตงจ ากด. เสรวฒน สมนทรปญญา.(2543). โลกและหน. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. Allison A. Mead , DeGaetano T. Arthur and Pasachoff M .Jay.(2006). EarthScience. Orlando: Holt,RinehartandWinston,.



Fam Valentine and Bunnett R.(2004). Interactive Geography. Singapore: SNP Panpac Pte. Lutgens K. Frederick and Rarbuck J .Edward.(2003). ESSENTIALS OF GEOLOGY. New Jersey :Prentice-Hall. Plummer C .Charles, McGeary David and Carlson H. Diane.(2001). SICAL GEOLOGE. New York: McGraw-Hill. Plummer C. Charles and Carlson H .Diane.(2005). Physical GEOLOGY. North America : McGraw-Hill. Thompsom R. Grabam and Turk Jonatban.(2007).Earth Sciente and the Environment, fourth edition.Thomsom Leaning. Belmont. http:// www.arch.hku.hk/ ~cmhui/teach/65156-7a.htm http:// www.earthdayenergyfast.org/ http://www.environnet.in.th/evdb/info/mineral/index.html http://www.bgsd.k12.wa.us/hml/jr_cam/science/rocks/igneous.htm (เรองหน) http//: www.earthdayenergyfast.org/ http://www.dnp.go.th/research/Knowledge/type%20of%20forest.html http: // www.lesaproject.com http://www.mii.org/Minerals/photochert.html http//:www.paleopolis.rediris.es/cg/CG2006_M02/4_droite.htm http//:www. pubs.usgs.gov/publications/ text/historical.html http//:www.scienceclarified.com/landforms/Basins-to-... http//:www.strata.geol.sc.edu/.../caco3-skeletal. http//:www.ucl.ac.uk/GeolSci/micropal/foram.html http://www.uwm.edu/Course/422-100/Mineral_Rocks/sedrox.index.html http://www.wildlifefund.or.th/07_Habitats/05_mangrove/mangrove00.html

http://www.arch.hku.hk/~cmhui/teach/65156-7a.htm

http://www.earthdayenergyfast.org/

http://www.environnet.in.th/evdb/info/mineral/index.html

http://www.bgsd.k12.wa.us/hml/jr_cam/science/rocks/igneous.htm

http://www.earthdayenergyfast.org/

http://www.lesa.in.th/index.html

http://paleopolis.rediris.es/cg/CG2006_M02/4_droite.htm

http://pubs.usgs.gov/publications/text/historical.html

http://www.scienceclarified.com/landforms/Basins-to-Dunes/Continental-Margin.html

http://strata.geol.sc.edu/thinsections/caco3-skeletal.html











http://www.ucl.ac.uk/GeolSci/micropal/foram.html

http://www.wildlifefund.or.th/07_Habitats/05_mangrove/mangrove00.html



แบบฝกปฏบตภมศาสตรกายภาพ

1. กลาววาการศกษาธรณวทยาคอ “ปจจบนเปนกญแจไปสอดต”หมายความวาอยางไร ............................................................................................................................. ........................... ....................................................................................................... ................................................. 2. เพราะเหตใดเปลอกโลกสวนใหญมแรตระกลซลเกตมาก.......................................................... ............................................................................................... ........................................................ 3. หนอคนแทรกซอนเยนตวภายในโลกอยางชาๆท าใหไดหนทมลกษณะเดนตางจากหนอคนพอยางไร .......................................................................................................... ............................................ 4. ถาหนอคนทมสเขมเพราะสวนใหญมองคประกอบของแรชนดใดมาก ระหวาง เหลกและแมกนเซยม กบ ควอรตซและเฟลดสปาร ........................................................................................... ......................................................... 5. เราสามารน าหนอคนมาใชประโยชนในชวตประจ าวนไดอยางไรบาง ............................................................................................................................. ...................... 6. เศษตะกอนจะกลายเปนหนไดอยางไร ........................................................................ ................................................................................... ............................................................................................................................. .............................. 7. ฝนกรดเกดขนไดอยางไร ............................................................................................................................. ............................. 8. ถาแรเฟลดสปรผพงจะกลายเปนอะไร ......................................................................................................................................................... 9.ซากดกด าบรรพหรอ“ Fossil ”คออะไรไมกลายเปนหนไดอยางไร ............................................................................................. ........................................................... ............................................................................................................................. ........................... 10.ท าไมพนทตางๆของโลกจงมความรอนไมเทากน ............................................................................................................................. .......................... .................................................................................................. .................................................... 11. เพราะเหตใดบนภเขาสงจงมอากาศหนาวเยนกวาพนลาง ............................................................................................................................. ............................. ..................................................................................................... ..................................................... 12. ดนขาวเรยกอกอยางวาดนเกาลนเกดจากการแปรสภาพมาจากหนชนดใด ............................................................................................................................. ........................... 13. น ามนดบสวนใหญมองคประกอบจากสารประกอบใด ....................................................................................................................................................... 14.ท าไมรงสทปลอยออกมาจากแรกมมนตภาพรงสจงไมสามารถมองเหนดวยตาเปลา .................................................................................. ......................................................................... 15.ดนแตละทจะมแรธาตในดนในปรมาณแตกตางกน ขนอยกบอะไร ..................................................................................................................... ......................................



16. หนาตดของดน (Soil Horizon) บอกถงลกษณะทางธรณวทยา และประวตภมอากาศของภมประเทศไดอยางไร .................................................................................................................... ..................................... ............................................................................................................................. ............................ 17. ปาชายหาดมความส าคญอยางไร .........................................................................................................................................................

แบบฝกปฏบต หน

1. จากการศกษาเรองสวนประกอบของโลกหากนกเรยนจะตองการส ารวจใจกลางของโลกนกเรยน จะพบหนชนดใด................................ 2. ภมศาสตรกายภาพมองคประกอบอะไรบาง

............................................................................................................................. ......................

............................................................................................................................. ..................... 3. จากสไลดท 4 เกดจากหนอคน มลกษณะมรพรน คณสมบตพเศษลอยน าไดเรยกวาหนอะไร ........................................................................................................................................ 4. จากสไลดท 5 หนทแปรสภาพมาจากหนปนนยมมาใชในอตสาหกรรมกอสรางและแกะสลกสงของตางๆ .............................................................................................................................

5. 6. หนทเกดจากระเบดของภเขาไฟมลกษณะการหลอมของซลกาคลายแกวสวนใหญมกมสด า คอหนอะไร ................................................................................................................................ .............

7. จากภาพขางบนเปนการแสดงขบวนการเกดอะไร.................................................................................................... 8. บอกหนทอยในกลมของหนอคนมากใหมากทสด................................................................ .............. ..................................................................................................................................... ......................... ............................................................................................................................. .................................

หน...........................



แบบฝกปฏบต “ดน”

1. หนอคนมแรทเปนสวนประกอบทเปนตนก าเนดของดนคอแร...................................... 2. องคประกอบของดนประกอบดวย 1…………………..2……………………..

3……………… 4……………………….. 3. ดนทมคณภาพดจะมองคประกอบของปรมาตรแตละชนดอะไรบางรอยละเทาไร ........................................................................................................................................ ...................... ............................................................................................................ .................................................. ............................................................................................................................. ................................. 4. ดนจะสลายตวเรวหรอชามปจจยทควบคมคอ..................................................................... ............ ............................................................................................................................. ................................ 5. ปญหาของดนทมปจจยจากธรรมชาตคอเรองอะไร............................................................. ........... ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. .................................

แบบฝกปฏบตภมอากาศ

1. ใหนกเรยนวเคราะหความแตกตางของลกษณะตอไปน เมฆ

ลกษณะการเกด.................................................. ........................................................................... ...........................................................................

หมอก ลกษณะการเกด.................................................. ........................................................................... .........................................................................

ลกเหบ ลกษณะการเกด.................................................. ........................................................................... ...........................................................................

น าคางแขง ลกษณะการเกด.................................................. .......................................................................... ...........................................................................

ฝน ลกษณะการเกด.................................................. ..........................................................................

น าคาง ลกษณะการเกด.................................................. ...........................................................................

แบบฝกปฏบต

ภมอากาศ แบงกลมนกเรยนกลมละ 4 คนแตละกลมเลอกประเดนทก าหนดใหกลมละ 1 ขอใหนกเรยนวเคราะหในประเดนตอไปน 1. ภมอากาศมความส าคญตอภมประเทศอยางไร ........................................................................................ ...................................................................... ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. .................................



................................................................................................. .............................................................

............................................................................................................................. ................................. 2. ภมอากาศมความส าคญตอทรพยากรธรรมชาตอยางไร ............................................................................................................................. ................................. ................................................................................. ............................................................................. ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................................... ............... ............................................................................................................................. ................................. 3. ภมอากาศมอทธพลตอการตงถนฐานของมนษยอยางไร ............................................................................................................................................... ............... ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................ ................................................................... ............... ............................................................................................................................. ................................. 4. ทตง และความใกลไกลทะเลมอทธพลภมตอภมอากาศอยางไร ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................................... ............... ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. ................................. ................................................................................. ............................................................................. 5.ทศทางลมและกระแสน ามอทธพลตอภมอากาศอยางไร ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. ................................. .................................................................. ............................................................................. ............... ............................................................................................................................. ................................. ................................................................................................................................. ............................. 6. เพราะเหตใดภมอากาศแตละพนทจงไมเหมอนกน ............................................................................................................................................... ............... ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. ................................ ..................................................................................... .......................................................................... ............................................................................................................................. .................................

รายชอผรวมงาน1...................................2..................................3………………………………….. 4………………………………………………….

Documents

ภูมิศาสตร์กายภาพ PHYSICAL GEOGRAPHYsocial/files/55_1_doc_30103_1.pdf · 2019-02-26 · วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางกายภาพของประเทศไทยและของโลก