รายงานผลการวจย

เร�อง

การศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม

The Study of Land Use Change in Maejo Municipality

Sansai District, Chiangmai Province

โดย

นคเรศ รงควต และ พนตพมพ สทธศกดI

มหาวทยาลยแมโจ 2555

รหสโครงการวจย มจ. 1-54-022

รายงานผลการวจย

เร�อง การศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม The Study of Land Use Change in Maejo Municipality Sansai District, Chiang Mai Province

ไดรบการจดสรรงบประมาณ ประจาป 2554

จานวน 180,000 บาท

หวหนาโครงการ นายนคเรศ รงควต

ผรวมโครงการ นางสาวพนตพมพ สทธศกดQ

งานวจยเสรจส�นสมบรณ 20 / ตลาคม / 2555

กตตกรรมประกาศ

การศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ อาเภอสนทราย จงหวด

เชยงใหม (The Study of Land Use Change in Maejo Municipality Sansai District, Chiangmai

Province) สาเรจลลวงลงได โดยไดรบทนอดหนนการวจยจากสานกวจยและสงเสรมวชาการเกษตร

มหาวทยาลยแมโจ ประจาปงบประมาณ 2555 ผวจยขอขอบคณ สานกงานเทศบาลเมองแมโจและ

สานกสถตจงหวดเชยงใหมท�ไดอนเคราะหขอมลในการศกษา ตลอดจนขอขอบคณภาควชาสงเสรม

การเกษตร คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ท�ไดอนเคราะหสถานท�ในการดาเนนการ

วจยใหเสรจสQนสมบรณ

นคเรศ รงควต

ก

สารบญ

หนา สารบญตาราง ข สารบญภาพ ค บทคดยอ 1 Abstract 2 บทท! 1 บทนา 3

ความสาคญของปญหา 3 วตถประสงคของการวจย 5 ขอบเขตของการวจย 5 ประโยชนท!คาดวาจะไดรบ 6

บทท! 2 การตรวจเอกสาร 7 แนวคดและทฤษฎ 7 งานวจยท!เก!ยวของ 20 กรอบแนวความคดของการวจย 23

บทท! 3 วธการวจย 24 วธการเกบรวบรวมขอมล 24 การวเคราะหขอมล 24 บทท! 4 ผลการวจย 27

แผนพฒนาภาครฐท!เก!ยวของและมผลตอเน!องตอการเปล!ยนแปลง

การใชท!ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ 27

การวเคราะหปจจยท!เปนตวบงชDแนวโนมการใชท!ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ 32

การสมภาษณผมสวนไดสวนเสยตอการเปล!ยนแปลงการใชท!ดน

ในเขตเทศบาลเมองแมโจ 43

บทท! 5 สรปผล และขอเสนอแนะ 60 สรปผลการวจย 60 ขอเสนอแนะ 61 บรรณานกรม 63

ข

สารบญตาราง

ตารางท! หนา

4.1 ประชากรและอตตราการขยายตวของประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ 35 4.2 ประชากรและอตตราการขยายตวของประชากรในจงหวดเชยงใหม 36 4.3 ปรมาณขยะเทศบาลเมองแมโจ 2544-2554 38 4.4 ปรมาณขยะจงหวดเชยงใหม 2546-2552 38

4.5 สถตนกศกษามหาวทยาลยแมโจ ป 2551-2555 40 4.6 สถตการขออนญาตกอสรางในเขตเทศบาลเมองแมโจ 42 4.7 ขอมลพDนฐานของเกษตรกร 44 4.8 การถอครองท!ดนของเกษตรกรเพ!อเพาะปลกป 2544 46 4.9 แหลงนDาใชในการเกษตรและการขายท!ดนของเกษตรกร 48 4.10 ปญหาเก!ยวกบการใชนDาในการผลต 49 4.11 ปญหาเก!ยวกบคณภาพดน 50 4.12 ปญหาเก!ยวกบแรงงานในการผลต 51 4.13 ขอมลพDนฐานประชากรท!ยายถ!นฐานเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจ 53 4.14 ประเภทธรกจและการใหบรการของผท!ยายถ!นฐานเขามาอย ในเขตเทศบาลเมองแมโจ 54 4.15 ส!งแวดลอมและการมสวนรวมกบทองถ!น 55

ค

สารบญภาพ

ภาพท! หนา

1.1 ประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ 1 2.1 แผนท!แสดงการใชท!ดนจงหวดเชยงใหม 18 4.1 สถตนกทองเท!ยวจงหวดเชยงใหม 28 4.2 เสนทางสการเปนมหาวทยาลยท!เนนการผลตบณฑตเฉพาะทาง 31 4.3 การประมาณคาประชากรเทศบาลเมองแมโจ 34 4.4 การเปรยบเทยบอตราการขยายตวของประชากรเทศบาลเมองแมโจ และจงหวดเชยงใหม 34 4.5 ประมาณการณการเพ!มขDนของปรมาณขยะ ในเขตเทศบาลเมองแมโจ 39 4.6 สถตนกศกษาปรญญาตรรวมทกคณะในป 2555 40 4.7 พDนท!ท!มการเปล!ยนแปลงการใชท!ดนการเกษตรไปเปนพDนท!อยอาศยหรอธรกจ 43

1

การศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม

The Study of Land Use Change in Maejo Municipality Sansai District,

Chiang Mai Province

นคเรศ รงควต1 และ พนตพมพ สทธศกดH 2

Nakarate Rungkawat1 and Panitpim Sittisak2

1. ภาควชาสงเสรมการเกษตร คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ จ.เชยงใหม 50290 2 ศนยวจยระบบทรพยากรเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม จ.เชยงใหม 50200

----------------------------------------

บทคดยอ การศกษาคร- งน- เปนการศกษาถงการเปล1ยนแปลงการใชท1ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ วตถประสงคหลกเพ1อศกษาถงนโยบายการพฒนาภาครฐท1มผลตอการเปล1ยนแปลงการใชท1ดน ปจจยท1มผลตอการเคล1อนยายคนและธรกจ รวมท-งการปรบตวของเกษตรและชมชนใหสอดคลองกบการเปล1ยนแปลงท-งดานเศรษฐกจและสงคม โดยใชวธการทบทวนนโยบายตางๆ ท1เก1ยวของ การวเคราะหปจจยท1เปนตวบงช- แนวโนมการใชท1ดน และการสมภาษณผมสวนไดสวนเสยตอการเปล1ยนแปลงการใชท1ดน ผลการศกษา พบวา นโยบายท1มผลตอการเปล1ยนแปลงการใชท1ดน คอ นโยบายของจงหวดท1จะเปนศนยการศกษา ศนยการทองเท1ยว และประตการคาสการลงทนสสากล สงผลใหผคนมาเยยนเชยงใหมปละกวา 5 ลานคน และหลายรายซ-อบานหลงท1 2 ในจงหวดเชยงใหมซ1 งบางรายเลอกซ-อบานในเขตเทศบาลเมองแมโจ รองลงมาเปนนโยบายของมหาวทยาลยแมโจในการเปดรบนกศกษาเพ1มมากข-นทกป จากป 2551 มนกศกษารวมทกช-นปมท-งส-น 16,334 คน เพ1มข-นอยางตอเน1องเปน 19,601 คนในป 2555 ซ1 งการเพ1มข- นของนกศกษาจากการสมภาษณดวยแบบสอบถามของผมสวนไดเสย พบวา เปนปจจยหน1งท1เปนตวบงช- แนวโนมการใชท1ดนการเกษตรท1ลดลงและเปล1ยนแปลงไปเปนท1พกอาศยเพ1มข-น ไดแก อพารทเมนท หองแถว และหอพก เปนตน รวมท-งธรกจตอเน1องอ1นๆ เชน รานอาหาร รานถายเอกสาร เปนตน นอกจากน- ผลการวเคราะหปจจยท1เปนตวบงช- แนวโนมการใชท1ดน ดวยการพยากรณปรมาณขยะและประชากรตามทะเบยนราษฎรโดยใชขอมลป 2545-2554 เปนตวพยากรณการเปล1ยนแปลงท1จะเกดข- นในป 2555-2570 ผลการศกษา พบวา ในป 2555 จะมขยะ 6,937.31 ตนตอป และเพ1มข-นเปน 31,250.28 ตนตอปในป 2570 ในขณะท1ชวงปเดยวกนน-ประชากรในทะเบยนราษฎรจะมจานวน 17,998 คน และเพ1มข-นเปน

23,176 คน ตามลาดบ คาสาคญ: นโยบาย, การเปล1ยนแปลงการใชท1ดน, เทศบาลเมองแมโจ

2

Abstract The study of land use change in Maejo Municipality was objective to government policy development effects on land use change, factors affected in people and business movement, farmers and communities’ have been adaptability vary with socio-economic change. The methodology used policy literature reviews, an indicator were analyzed of land use change and stakeholders interview. It was found that provide policy have affected on land use changes that are study centers, tourist centers and gateway investment. As a result, more than 5 million of tourist visiting in Chiang Mai and someone bought second house especially in Maejo Municipality. Second, Maejo University policy has accepted student’s increase every year from 16,334 students in 2008 expand to 19,601 students in 2012. The increas of student is a factor in agricultural land use change. The increase of student is a factor in agricultural land use change into apartment, row house, dormitories and other business such as restaurants, photocopying. The collected data were analyzed by forecasting waste and population registrater with data base use years 2002-2011 for forecasting of change occurring on years 2012-2027 and the result found that on 2012 will have waste 6,937.31 tons per year and increasing to 31,250.28 tons per year on 2027. While, on that period the population registrater will have 17,998 people and rising to 23,176 people respectively.

Keywords Policy, Land Use Change, Maejo Municipality

บทท� 1

บทนา

ความสาคญของปญหา

เทศบาลตาบลแมโจ อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม ไดรบการยกฐานะจากสขาภบาลเทศบาลตาบลแมโจเปนเทศบาลตาบลแมโจ เม(อวนท( 25 พฤษภาคม 2542 ตามพระราชบญญตเปล(ยนแปลงฐานะของสขาภบาลเปนเทศบาล พ.ศ. 2542 มฐานะเปนนตบคคล ปจจบนสานกงานต2งอยเลขท( 15 หมท( 12 ตาบลหนองหาร อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม โดยเทศบาลตาบลแมโจ มพ2นท(ท2งส2นประมาณ 19.46 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 12,155 ไร ครอบคลมพ2นท( 3 ตาบล คอตาบลหนองหาร ตาบลปาไผ และตาบลหนองจอม และประกอบดวย 15 หมบาน มประชากรอาศยอยท 2งส2น 17,361 คน (ภาพท( 1.1)

ภาพท( 1.1 ประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ

ท(มา: * งานทะเบยนราษฎร เทศบาลตาบลแมโจ ณ วนท( 30 พฤศจกายน 2547 ** งานทะเบยนราษฎร เทศบาลตาบลแมโจ ณ วนท( 30 เมษายน 2549 *** งานทะเบยนราษฎร เทศบาลตาบลแมโจ ณ วนท( 30 พฤศจกายน 2551

0500

10001500200025003000350040004500

2547

2549

2551

4

โครงสรางทางเศรษฐกจและการใชประโยชนท(ดนในเขตเทศบาลตาบลแมโจ สวนใหญประกอบอาชพทางการเกษตร เชน การทานา ทาสวนผกและสวนผลไม รายไดเฉล(ยของประชากร 35,000 บาทตอคนตอป ลกษณะการใชท(ดนแบงเปนท(อยอาศย 1,059 ไร พ2นท(เกษตรกรรม 2,147 ไร พ2นท(พาณชยกรรม 30 ไร ไมมพ2นท(อตสาหกรรม พ2นท(ต2งหนวยงานของรฐ 20 ไร พ2นท(ต2งสถานศกษา 90 ไร

มหาวทยาลยแมโจ ต2 งอยในเขตเทศบาลตาบลแมโจ และเปนมหาวทยาลยขยายเปดรบนกศกษาเพ(มข2นจานวนมาก จากเดมใหบรการดานการเรยนการสอนเพยง 4 คณะ ไดแก คณะผลตกรรมการเกษตร คณะบรหารธรกจ คณะวทยาศาสตร และคณะวศวกรรมและอตสาหกรรมเกษตร ตอมาปลายป 2549 มคณะใหมแยกตวออกมาจากคณะเดมอกจานวน 6 คณะไดแก คณะพฒนาการทองเท(ยว คณะเศรษฐศาสตร คณะศลปศาสตร คณะเทคโนโลยการประมงและทรพยากรทางน2 า คณะสถาปตยกรรมศาสตรและออกแบบส(งแวดลอม และวทยาลยบรหารศาสตร และปลายป 2550 มการแยกตวของคณะใหมอก 2 คณะ ไดแก คณะสารสนเทศและการส(อสาร และคณะสตวศาสตรและเทคโนโลย นอกจากน2 ยงมการจดต2งสานก สานกงานและศนยตางๆ อกจานวนมาก เพ(อรองรบนกศกษาและการขยายการบรการใหมากข2น (www.mju.ac.th)

มหาวทยาลยแมโจเปนมหาวทยาลยท(อยในระยะท(เปดรบนกศกษาเขาศกษาจานวนมากตามการขยายตวของคณะตางๆ ท(แยกตวออกไปบรหาร ซ( งแตละคณะกมการเปดรบนกศกษาเพ(มข2นอยางตอเน(องทกป จงทาใหคนเขามาอาศยอยในพ2นท(เขตเทศบาลตาบลแมโจเพ(มข2นท2งอาศยแบบช(วคราว (มาเพ(อการศกษาและคาขาย รวมถงแรงงานตางดาว) และทาธรกจอยอยางถาวร จากภาพท( 1.1 ประชากรท(ยายเขามาอยใหมเพ(มข2นอยางตอเน(องในพ2นท(บานแมโจ บานสหกรณนคม และบานทงปาเกด นอกจากน2 ผท(เขามาอยอาศยแบบช(วคราว (ประชากรแฝง) เพ(มข2นอยางตอเน(อง สงผลใหมปญหาตางๆ ตามมาดงน2

� ปญหาขยะเพ(มข2นอยางตอเน(องต2งป 2544 ปรมาณขยะ 12 ตนตอวน เพ(มข2นเปน 18.2 ตนตอวนในป 2547 และเพ(มข2นเปน 30 ตนตอวน ในป 2552

� การเพ(มข2นของผประกอบการบานเชา /หอพก/โรงแรม ในป 2550 มผประกอบการท2งส2น จานวน 233 ราย และเพ(มข2นเปน 249 รายในป 2551 หรอเพ(มข2นรอยละ 6.02 เม(อเปรยบเทยบกบปกอน (กองคลง สาหนกปลดเทศบาลตาบลแมโจ, 2551)

� บรการอ(นๆ ในป 2550 มผประกอบการท2งส2น จานวน 1,627 ราย และเพ(มข2นเปน 2,067 รายในป 2551 หรอเพ(มข2นรอยละ 27.04 เม(อเทยบกบปกอน (กองคลง สาหนกปลดเทศบาลตาบลแมโจ, 2551)

5

� คดประทษรานตอทรพยในป 2549 ท2งหมดจานวน 78 คร2 ง โดยเปนคดลกทรพยมากท(สดจานวน 52 คร2 งและรองลงมาเปนว(งราวทรพย จานวน 13 คร2 ง และโจรกรรม รถจกรยานยนตจานวน 7 คร2 ง ในป 2550 เพ(มข2นเปนรอยละ 37 ในป 2551 (สภ.อ.สนทราย, 2551)

นอกจากน2 ยงมปญหาอ(นๆ อกมากมายตามมา อยางไรกตามส(งท(เหนผลกระทบอยางชดเจน คอ การเปล(ยนแปลงการใชท(ดนเน(องจากการสรางสถานบรการหองพกเพ(อรองรบจานวนคนท(เพ(มข2น และบรการอ(นๆ ท(ใหบรการตามมา เชน สถานบนเทง รานอาหาร ซ( งส( งเหลาน2 ไดสงผลกระทบตอการใชท(ดนของเกษตรกรท(มอยอยางจากด อาชพเกษตรกรและการใชน2 าในการเกษตร ส(งเหลาน2 มผลตอการเปล(ยนแปลงการปรบตวของเกษตรกร รวมกบภาวะเรงเราในดานเศรษฐกจในดานตางๆ ทาใหการใชท(ดนในเขตเทศบาลแมโจท(เดมเปนท(ดนเพ(อการเกษตรเปล(ยนแปลงเรวมากย(งข2น สงผลกระทบตอรายไดและอาชพเกษตรกรของคนในพ2นท( และมหนวยงานใดบางท(เขาไปเก(ยวของตอการเปล(ยนแปลงเหลาน2 ตลอดจนการใหความชวยเหลอและสนบสนนในดานตางๆ ตอเกษตรกรอยางไร ดงน2นจงมความจาเปนเรงดวนท(ตองการศกษาผลกระทบตออาชพเกษตรกรในเขตเทศบาลเมองแมโจ ตลอดจนความพงพอใจของชมชนตอการเปล(ยนแปลงและความตองการของชมชนในอนาคต

วตถประสงคของการวจย

1. เพ(อศกษานโยบายการพฒนาภาครฐท(กอใหเกดการเปล(ยนแปลงท(มผลกระทบตอเกษตรกรในเขตเทศบาลเมองแมโจ

2. เพ(อศกษาปจจยผลกระทบตอการเคล(อนยายคนและธรกจท(เขามาในเขตเทศบาลเมองแมโจท(มผลกระทบตอเกษตรกร

3. เพ(อศกษาการปรบตวของเกษตรกรและชมชนใหสอดคลองกบการเปล(ยนแปลงท2งดานสงคมและเศรษฐกจ ความพงพอใจของชมชนตอการเปล(ยนแปลงและความตองการของชมชนในอนาคต

ขอบเขตของการวจย

ศกษาแผนพฒนาของภาครฐระดบตางๆ ตลอดจนการเคล(อนยายคนและธรกจท(เขามาในเขต

เทศบาลเมองแมโจท(กอใหเกดผลกระทบตอการเปล(ยนแปลงการใชท(ดน ผลกระทบส(งแวดลอม ขยะ

เสยง และการใชน2 า ผลกระทบดานเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ผลกระทบตออาชพเกษตรกรรม

6

นโยบายการพฒนาและสงเสรมอาชพเกษตรกรรม และการปรบตวของเกษตรกรใหสอดคลองกบการ

เปล(ยนแปลงและดารงอยได ความพงพอใจของชมชนท(มตอการเปล(ยนแปลงและความตองการของ

ชมชนในอนาคต สาหรบสถานท(ท(ใชในการศกษาคร2 งน2 เปนพ2นท(เขตเทศบาลเมองแมโจ อาเภอ

สนทราย จงหวดเชยงใหม

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1. ทราบถงการเปล(ยนแปลงการใชประโยชนท(ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

2. ทราบถงผลกระทบตอการเปล(ยนแปลงอาชพเกษตรกรและการปรบตวของเกษตรกรในเขต

เทศบาลเมองแมโจ

3. ทราบถงนโยบายการพฒนาของรฐบาลระดบตางๆ ท(มผลตอการเปล(ยนแปลงการใชท(ดน

และอาชพของเกษตรกร

4. ทราบถงการเคล(อนยายและการเปล(ยนแปลงของประชากรท2งท(อยอยางถาวรและประชากร

แฝงในพ2นท(เขตเทศบาลเมองแมโจ

5. ทราบถงความตองการของประชาชนในพ2นท(เขตเทศบาลเมองตางๆ ท(ตองการใชบรการใน

รปแบบตางๆ

6. ทราบถงผลกระทบในดานตางๆ ท2งสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรมและส(งแวดลอม โดยเฉพาะ

ปญหาขยะท(ตองเพ(มข2นตามจานวนประชากร

7. ผลจากการศกษาหนวยงานปกครองสวนทองถ(นเทศบาลเมองแมโจ สามารถท(จะนาไปใชใน

การวางแผนพฒนาและสนบสนนสงเสรมในดานตางๆ แกเกษตรกร และวางแผนแกไข

ปญหาตางๆ ท2งระยะส2นและระยะยาว ใหสอดคลองกบจานวนประชากรท(เพ(มข2น โดยเฉพาะ

นกศกษาตามแผนการรบนกศกษาเขาศกษาในมหาวทยาลยแมโจ

8. มหาวทยาลยแมโจ นาผลท(ไดในการศกษาไปวางแผนและมาตรการตางๆ ใหกบนกศกษาท(

จะเขาศกษาในมหาวทยาลยแมโจ เพ(อใหนกศกษามความปลอดภยในชวตและทรพยสน

ระหวางท(ศกษา

บทท� 2

การตรวจเอกสาร

แนวคดและทฤษฎ

2.1.1 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 1

แผนพฒนาฯ ฉบบท� 8 (พ.ศ. 2540-2544) เปนจดเปล�ยนสาคญของการวางแผนพฒนา

ประเทศท�ใหความสาคญกบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม และมงให “คนเปนศนยกลาง

การพฒนา” และใชเศรษฐกจเปนเคร�องมอชวยพฒนาใหคนมความสขและมคณภาพชวตท�ดข: น

พรอมท:งปรบเปล�ยนวธการพฒนาแบบแยกสวนมาเปนบรณาการแบบองครวม เพ�อใหเกดความ

สมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และส� งแวดลอม อยางไรกตามในปแรกของแผนฯ

ประเทศไทยตองประสบวกฤตเศรษฐกจอยางรนแรง และสงผลกระทบตอคนและสงคมเปนอยาง

มาก จงตองเรงฟ: นฟเศรษฐกจใหมเสถยรภาพม�นคง และลดผลกระทบจากวฤตท�กอใหเกดปญหาการ

วางงานและความยากจนเพ�มข:นอยางรวดเรว

แผนพฒนาฯ ฉบบท� 9 (พ.ศ. 2545-2549) ไดอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง”

มาเปนปรชญานาทางในการพฒนาและบรหารประเทศ ควบคไปกบกระบวนทรรศนการพฒนาแบบ

บรณาการเปนองครวมท�ม “ความเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเน�องจากแผนพฒนาฯ ฉบบท� 8 โดย

ใหความสาคญกบการพฒนาท�สมดลท:งดานตวคน สงคม เศรษฐกจ และส�งแวดลอมเพ�อนาไปสการ

พฒนาท�ย �งยนและความอยดมสขของคนไทย ผลการพฒนาประเทศในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท� 9

สรปไดวา ประสบความสาเรจเปนท�นาพอใจ เศรษฐกจของประเทศขยายตวไดอยางตอเน�องในอตรา

เฉล�ยรอยละ 5.7 ตอป เสถยรภาพปรบตวสความม�นคง ความยากจนลดลง ขณะเดยวกนระดบคณภาพ

ชวตประชาชาตเพ�มข:นมาก อนเน�องมาจากการดาเนนการเสรมสรางสขภาพอนามยมหลกประกน

สขภาพท�มการปรบปรงท:งดานปรมาณและคณภาพ โดยครอบคลมสวนใหญของประเทศ และการ

ลดลงของปญหายาเสพตด

แผนพฒนาฯ ฉบบท� 10 (พ.ศ. 2550-2554) ประเทศไทยยงคงตองเผชญกบการเปล�ยนแปลง

ท�สาคญในหลายบรบท ท:งท�เปนโอกาสและขอจากดตอการพฒนาประเทศจงตองมการเตรยมความ

1 (http://nesdb.go.th/Portals/0/new/plan10/data)

8

พรอมของคนและระบบใหมภมค มกน พรอมกบการเปล�ยนแปลงและผลกระทบท�อาจเกดข: น

โดยยงเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวปฏบตในการพฒนาแบบบรณาการเปนองค

รวมท�ม “ความเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเน�องจาก แผนพฒนาฯ ฉบบท� 8 และ แผนพฒนาฯ ฉบบ

ท� 9 และใหความสาคญตอการรวมพลงสงคมจากทกภาคสวนใหมสวนรวมดาเนนการในทกข:นตอน

ของแผนฯ พรอมท:งสรางเครอขายการขบเคล�อนยทธศาสตรการพฒนาสปฏบต รวมท:งการตดตาม

ตรวจสอบผลการดาเนนงานตามแผนอยางตอเน�อง

ภายใตบรบทการเปล�ยนแปลงในกระแสโลกาภวฒนท�ปรบเปล�ยนเรวและสลบซบซอนมาก

ย�งข:น จาเปนตองกาหนดยทธศาสตรท�เหมาะสม โดยเสรมสรางความแขงแกรงของโครงสรางระบบ

ตางๆ ภายในประเทศใหมศกยภาพ แขงขนไดในกระแสโลกาภวตน และสรางฐานความรใหเปน

ภมคมกนตอการเปล�ยนแปลงตางๆ ไดอยางรเทากน ควบคไปกบการกระจายการพฒนาท�เปนธรรม

และเสรมสรางความเทาเทยมกนของกลมคนในสงคม และความเขมแขงของชมชนทองถ�น พรอมท:ง

ฟ: นฟและอนรกษทรพยากรธรรมชาตและคณภาพส�งแวดลอมใหคงความสมบรณเปนรากฐานการ

พฒนาท�ม�นคง และเปนฐานการดารงวถชวตของชมชนและสงคมไทย ตลอดจนการเสรมสราง

ธรรมาภบาลในการบรหารประเทศทกระดบ อนจะนาไปสการพฒนาประเทศท�ม�นคงและย �งยน

สามารถดารงอยในประชาคมโลก ไดอยางมเกยรตและมศกด\ ศร โดยมยทธศาสตรการพฒนาท�สาคญ

ในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท� 10 ไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาในหลายยทธศาสตร แตท�เก�ยวของ

กบยทธศาสตรในการปองกนปจจยท�มผลกระทบตออาชพเกษตรกร สงคมและส� งแวดลอม

ในยทธศาสตรการสรางความเขมแขงของชมและสงคมใหเปนรากฐานท�ม�นคงของประเทศ

ใหความสาคญดงน:

1. การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน ดวยการสงเสรมการรวมตว รวมคด รวมทา ในรปแบบท�หลากหลาย และจดกจกรรมอยางตอเน�องตามความพรอมของชมชน มกระบวนการจดการองคความรและระบบการเรยนรของชมชนอยางเปนข:นตอน มเครอขายการเรยนรท:งภายในและภายนอกชมชน มกระบวนการพฒนาตอยอดใหเกดประโยชนแกชมชนในการนาไปสการพ�งตนเอง รวมท:งการสรางภมคมกนใหชมชนพรอมเผชญการเปล�ยนแปลง

2. สรางความม�นคงของเศรษฐกจชมชน เนนการผลตเพ�อบรโภคอยางพอเพยงภายในชมชน สนบสนนชมชนมการรวมกลมในรปสหกรณ กลมอาชพ การสนบสนนการนาภมปญญาและวฒนธรรมทองถ�นมาใชในการสรางสรรคคณคาของสนคาและบรการ และสรางความรวมมอกบภาคเอกชนในการลงทนสรางอาชพและรายไดท�มการจดสรรประโยชนอยางเปนธรรมแกชมชน

9

สงเสรมการรวมทนระหวางเครอขายองคกรชมชนกบองคกรปกครองสวนทองถ�น รวมท:งสรางระบบบมเพาะวสาหกจชมชนควบคดานการจดการ การตลาด และทกษะในการประกอบอาชพ

3. การเสรมสรางศกยภาพของชมชนในการอยรวมกนกบทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอมอยางสนตและเก:อกล ดวยการสงเสรมสทธชมชนและกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการสงวนอนรกษ ฟ: นฟ พฒนา ใชประโยชนและเพ�มประสทธภาพการบรหารจดการรวมท:งการสรางกลไกในการปกปองคมครองทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอมในทองถ�น

2.1.2 แผนพฒนากลมจงหวดลานนาและจงหวดเชยงใหม

2.1.2.1 กรอบยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด (กองแผนงานและงบประมาณ

องคการบรหารจงหวดเชยงใหม, 2550)

1. สรางฐานเศรษฐกจใหมท� มศกยภาพและโอกาสการแขงขนในระดบ

นานาชาต

เปาประสงค: พฒนาอตสาหกรรมซอฟตแวร ธรกจสขภาพและการศกษาให

เปนแหลงสรางงานและรายไดใหมใหกบกลมจงหวด

2. พฒนาใหเปนประตการคา การลงทนและศนยกลางการคมนาคมขนสง

เช�อมโยงกลมประเทศ GMS และ BIMSTEC

เปาประสงค: สรางฐานการคาและการลงทน เช�อมโยงภมภาค GMS และ

BIMSTEC

3. สรางความเขมแขงใหกบภาคการเกษตร อตสาหกรรม และการทองเท�ยว

เพ�อเพ�มพนมลคาใหกบฐานเศรษฐกจเดมไดอยางย �งยน

เปาประสงค: เพ�มมลคาภาคเกษตร อตสาหกรรม หตถกรรม และการ

ทองเท�ยว เพ�อลดปญหาความยากจน และใหผลประโยชนตกแกประชาชนภายในกลมจงหวดใหมาก

ท�สด

4. พฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต ดารงฐานวฒนธรรมและทนทางสงคม

ของลานนา

เปาประสงค: ใหคนมความร สามารถปรบตว คดเปนทาเปน มคณภาพชวต

ท�ดและสบทอดวฒนธรรมและภมปญญาทองถ�น

10

5. ดารงความเปนฐานทรพยากรธรรมชาตท�อดมสมบรณ และจดการคณภาพ

ส�งแวดลอมท�ด

เปาประสงค: ความสมบรณของทรพยากรน: า ปาไม ดน และสภาพแวดลอม

ในเมอง/ชมชนดข:น

2.1.2.2 ยทธศาสตรการพฒนาจงหวด (กองแผนงานและงบประมาณ องคการบรหาร

จงหวดเชยงใหม, 2550)

วสยทศนจงหวดเชยงใหม “ นครแหงชวตและความม�งค�ง” (City of Life

and Prosperity) หมายถง จงหวดเชยงใหมจะเปนเมองท�ใหคณคาแกทกชวตท�อาศยอยและมาเยอน

เปนเมองท�มความม�งค�งและพฒนาอยางย �งยน

สาหรบยทธศาสตรการพฒนาจงหวดเชยงใหมท�เก�ยวของกบดานเศรษฐกจ

สงคมและส�งแวดลอม ของเกษตร พอสรปไดดงน:

กลมภารกจ ประเดนยทธศาสตร เปาประสงค

ดานเศรษฐกจ 1. เกษตรปลอดภยและเส�ยงภย มการผลตและจาหนายสนคาเกษตรปลอดสารพษ

2. ผลตภณฑชมชน เพ�มรายไดชมชน

3. อตสาหกรรม (ท�เปนมตรกบส�งแวดลอม)

พฒนาผประกอบการและเครอขายใหสามารถแขงขนได

อยางย �งยนโดยไมสงผลกระทบตอส�งแวดลอม

4. การคาการลงทน เพ�มมลคาการคาและการบรการ

5. การทองเท�ยว เปนเมองนาอยและเมองนาเท�ยว “รกษาอตลกษณ” Small

Local Beautiful & Clean

6. แกไขปญหาความยากจน ปญหาความยากจนในระดบครวเรอนและชมชนไดรบการ

แกไข โดยแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

7. การแกไขปญหาโรคไขหวดนก จงหวดเชยงใหมไมเกดการระบาดของโรคไขหวดนก

ดานสงคม 1. สงเสรมประชาชนมสขภาพท�ด ประชาชนไมเจบปวยและพอใจในการบรการ

2. พฒนาการเรยน (เกงดมสข) นกเรยนมผลสมฤทธ\ ทางการเรยนและคณภาพการศกษาสง

3. สงเสรมการมงานทามศกยภาพและความม�นคงในชวต

ประชาชนมงานทา /มการพฒนาฝมอแรงงานและไดรบการคมครอง /ม�นคงในการทางาน

11

กลมภารกจ ประเดนยทธศาสตร เปาประสงค

ดานสงคม 4. สงเสรมประชาชนมสขภาพท�ด ประชาชนไมเจบปวยและพอใจในการบรการ

5. พฒนาการเรยน (เกงดมสข) นกเรยนมผลสมฤทธ\ ทางการเรยนและคณภาพการศกษาสง

6. สงเสรมการมงานทามศกยภาพและความม�นคงในชวต

ประชาชนมงานทา /มการพฒนาฝมอแรงงานและไดรบการ

คมครอง /ม�นคงในการทางาน

7. สงเสรมใหประชาชนม สวสดภาพและความเปนธรรมในสงคม

ประชาชนเขาถงบรการสวสดการสงคมและสงคม

สงเคราะหท�ท�วถงและเทาเทยมกน

8. สงเสรมการดาเนนชวตบนพ:นฐานหลกศาสนาและวฒนธรรมทองถ�น

มการนาหลกศาสนาและวฒนธรรมมาปรบใชใน

ชวตประจาวนไดอยางเหมาะสม

9. พฒนาเยาวชนใหมทกษะชวตและใชชวตอยางพอเพยง

เยาวชนใชชวตท�เหมาะสมตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

ดานความม�งคง 1. สรางความปลอดภยในชวตและทรพยสน

ประชาชนมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

2. การปองกนและปราบปราม ยาเสพตด

สามารถควบคมปญหายาเสพตดไมใหสงผลกระทบตอ

ประชาชน

3. การอนรกษฟ: นฟทรพยากรธรรมชาตส�งแวดลอมและพลงงาน

มทรพยากรธรรมชาตส�งแวดลอมท�ดเปนฐานของการ

ดารงชวตและพฒนาท�ย �งยน

2.1.3 แผนพฒนาเทศบาลตาบลแมโจ พ.ศ. 2550-2552 (สานกปลดเทศบาลตาบลแมโจ, 2550)

วสยทศน “แมโจเมองนาอย เศรษฐกจชมชนท�เขมแขง สภาพแวดลอมปราศจากมลพษ

รกษาจารตประเพณ เปนเมองด ชวตมสข นาไปสคณภาพและการบรหารจดการท�ดแบบมสวนรวม

จากทกภาคสวน”

พนธกจ (Mission)

1. สงเสรมและพฒนาศกยภาพของคน ครอบครวและชมชนในการพ�งพาตนเอง 2. การพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐท�ดและมสวนรวมจากทกภาคสวน 3. การกาจดขยะมลฝอย ส�งปฏกลและมลภาวะส�งแวดลอม 4. การพฒนาชมชนใหนาอยมความเขมแขง โดยไดรบบรการสาธารณะโครงสราง

พ:นฐานท�จาเปน เพ�อรองรบการขยายตวและเศรษฐกจ

12

จดมงหมายเพ�อการพฒนา

1. ประชาชนมศกยภาพ มความร มรายไดเพยงพอสามารถพงตนเองได 2. การบรหารจดการภาครฐท�ดแบบบรณนาการและมสวนรวม 3. มลภาวะและส�งแวดลอมไมเปนพษใหบานเรอนและชมชนนาอยอยางสงบสข 4. การไดรบบรการดานโครงสรางพ:นฐานใหมความเหมาะสมและเสมอภาค

ยทธศาสตรการพฒนา

1. ยทธศาสตรการแกไขปญหาความยากจน เพ�อสนบสนนเสรมสรางความเขมแขงของชมชนทางเศรษฐกจระดบบคคล ครอบครวและชมชนทองถ�น โดยเฉพาะผลตผลทางการเกษตรอนทรยและการแปรรปสนคาทางการเกษตร ใหมความสามารถและทกษะในการพฒนาฝมอในการผลตเพ�มมลคาของสนคาและสามารถขยายไปสตลาดกลาง ซ� งเปนไปตามยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรย และการแปรรปสนคาเกษตร และความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจและแกไขปญหาความยากจน แนวทางการพฒนา

1. สงเสรมศกยภาพและขดความสามารถในการเพ�มผลผลตทางการเกษตรอนทรยและการแปรรปสนคาทางการเกษตร

2. เสรมสรางและเพ�มทกษะอาชพของครวเรอนและกลมอาชพ 3. สรางความตระหนกแกผประกอบการและผบรโภค

2. ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพชวต เพ�อเสรมสรางทกษะของคนภายในชมชนท:งทางดานจตใจ ดานการศกษา ดานสขภาพอนามย ดานสวสดการและสงคม ดานกฬา ใหมคณภาพและพ�งพาตนเองได

แนวทางการพฒนา 1. การพฒนาดานคณธรรม จรยธรรมและวฒนธรรมประเพณทองถ�น 2. การพฒนาและสงเสรมการศกษา 3. การพฒนาสงเสรมสขภาพและอนามย 4. การพฒนาและสงเสรมดานสวสดการชมชน 5. การพฒนาและสงเสรมดานกฬาและนนทนาการ

13

3. ยทธศาสตรการบรหารจดการบานเมองท�ด เพ�อสนบสนนประชาชนทกภาคสวนใหมสวนรวมในการพฒนาและตรวจสอบการทางานของภาครฐและการบรหารราชการใหเปนไปตามหลกการบรหารจดการบานเมองท�ด

แนวทางการพฒนา 1. สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนและองคกรทกภาคสวนในการพฒนา

ทางการเมองและสงคม 2. สงเสรมการเพ�มศกยภาพของบคลากรและองคกรใหมขดความสามารถใน

การพฒนา 3. สงเสรมการพฒนาระบบการบรการประชาชนตามมาตรฐานสากล (PSO) 4. การพฒนาและจดระเบยบของชมชนและสงคม

4. ยทธศาสตรการพฒนาส�งแวดลอม เพ�อพฒนาระบบการจดการส� งแวดลอมอนพง

ปรารถนารวมกนไมใหมปญหาภายในชมชน แนวทางการพฒนา

1. สรางจตสานกและตระหนกในการจดการทรพยากรน:าและส�งแวดลอม 2. สรางจตสานกและความตระหนกของผประกอบการและผบรโภค 3. การบรหารจดการและรณรงคกาจดขยะมลฝอย

5. ยทธศาสตรดานโครงสรางพFนฐาน เพ�อกอสรางและซอมบารงโครงสรางพ:นฐาน

ในเขตเทศบาลเมองแมโจใหมความเหมาะสมและมาตรฐาน เพ�อสนบสนนยทธศาสตรดานอ�นๆ ใหประสบความสาเรจ โดยเฉพาะอยางย�งดานคมนาคมขนสง ดานความสงบเรยบรอยและความสขของประชาชนและดานเศรษฐกจ

แนวทางการพฒนา กอสรางโครงสรางพ:นฐานทางดานเศรษฐกจใหประชาชนไดรบการบรการ

สาธารณะไดสะดวกรวดเรวข:น โดยเนนการมมาตรฐานและเกดความยตธรรม ดงน: 1. กอสรางและปรบปรงบารงถนน สะพาน ทางเทา ทอระบายน: าใหเปนไป

ดวยความสะดวก 2. กอสรางขยายไฟฟาและไฟสาธารณะ 3. กอสรางและขยายเขตบรการประปา 4. บรการสาธารณะท�ประชาชนพงไดรบอยางถวนหนา

14

6. ยทธศาสตรตามแผนกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ�นและ

แนวนโยบายของรฐ เพ�อปฏบตงานหรอดาเนนการตามภารกจท�ไดรบการถายโอนในการจดระบบบรการสาธารณะระหวางรฐกบองคกรปกครองสวนทองถ�น ตามแผนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ�นและปฏบตตามแนวทางนโยบายของรฐบาล

แนวทางการพฒนา ปฏบตงานตามภารกจท�ไดรบการถายโอนงานในการจดการระบบบรการ

สาธารณะตามแนวทางและหลกเกณฑท�คณะกรรมการกระจายอานาจกาหนดและดาเนนงานหรอ

กจกรรมท�ไดรบมอบหมายจากรฐบาล

1. การถายโอนงานกจการจดการศกษา 2. สงเสรมอตราปองกนเฝาระวงรกษาบาบดผเส� ยงตดยาเสพตด และรกษา

ชมชนใหเขมแขง 3. สงเสรมการมสขภาพอนามยท�ดของมารดาและทารก 4. สงเสรมระบบความปลอดภยในชวตและทรพยสนใหสามารถลดปญหาความ

รนแรง จากอบตเหต อบตภย อาชญากรรมและสาธารณภยตางๆ 5. สงเสรมสรางโอกาสการเขาถงบรการสาธารณสข 6. สงเสรมและสนบสนนแนวนโยบายของรฐบาลและยทธศาสตรการพฒนา

จงหวด

2.1.4 แผนพฒนาและนโยบายการเปดรบนกศกษาของมหาวทยาลยแมโจ

ดานการผลตบณฑต

1. ใหคงจานวนรบนกศกษาตามแผนการผลตบณฑตของมหาวทยาลยท�กาหนดไวในแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษา แตเพ�มจานวนนกศกษาท�รบเขาใหมในสาขาวชา โดยเนนความตองการของตลาดแรงงานและสาขาขาดแคลน

2. ใหมการพฒนาหลกสตรใหมท�เปนความตองการของตลาดแรงงานและสงคม และเปนจดเดนของมหาวทยาลย รวมท:งตองยบเลกหรอปรบปรงหลกสตรเดมท�ไมสอดคลองกบตลาดแรงงานและสงคม

3. ใหมกระบวนวชาและกจกรรมเสรมหลกสตร เพ�อใหนกศกษาสามารถเรยนรดวยตนเอง เปนผมคณธรรม จรยธรรม ใฝร และรบผดชอบตอสงคม

15

4. ใหมการพฒนาหลกสตรทกหลกสตร เพ�อพฒนาความรและทกษะของนกศกษาใหเปนผประกอบการ ท�ทน ตอการเปล�ยนแปลง โดยเนนผประกอบการดานการเกษตร อตสาหกรรมเกษตร และการทองเท�ยวเชงนเวศ

5. ใหมการกระจายโอกาสทางการศกษาโดยปรบปรงระบบการใหโควตาในระดบปรญญาตรใหไดอยางนอย รอยละ 50 ทกหลกสตร เพ�อกระจายโอกาสใหนกศกษาในภมภาค

6. ใหนกศกษามความสามารถดานภาษาองกฤษ และมโอกาสเลอก ภาษาตางประเทศอ�นอกอยางนอย 1 ภาษา

7. ใหศนยเทคโนโลยสารสนเทศจดกจกรรมเสรมทกษะความชานาญดานเทคโนโลยสารสนเทศใหกบนกศกษาทกระดบ

8. ใหมการพฒนาส�อการเรยนการสอนท�ทนสมย โดยการนาเทคโนโลยใหมๆ เขามาชวย เชน การจดทาส�ออเลกทรอนกส ระบบ E-learning และมการผลตผลงานทางวชาการท�มคณภาพโดยคณาจารยและบคลากรของมหาวทยาลย เพ�มข:นปละอยางนอยรอยละ 25

9. ปรบปรงและพฒนาสดสวนของคอมพวเตอรตอจานวนนกศกษา เพ�อการเรยนการสอนและการ สบคนขอมล โดยนกศกษาสายวชาเอกใหมสดสวน 1:1 และนกศกษาสายอ�นใหมสดสวน 1:15

10. ใหมระบบประกนคณภาพการศกษา เพ�อพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาใหเปนท�เช�อถอไดในสงคม

11. ใหมเครอขายและกจกรรมความรวมมอทางวชาการกบสถาบนและองคการทางการศกษาท:งในประเทศและตางประเทศในการจดการศกษา การวจย ฝกอบรม ประชมสมมนา และแลกเปล�ยนบคลากร ตลอดจนนกศกษาเพ�มมากข:น

12. แสวงหาหรอจดให มอาจารยอาวโสภายใน และภายนอกมหาวทยาลย ท:งภายในประเทศและตางประเทศ เพ�อเปนท�ปรกษาดานการเรยนการสอนในมหาวทยาลย

13. เรงรดใหมการเปดปรญญาโท ปรญญาเอก ท:งสายวชาชพและสายวจย 14. ใหมการพฒนาหองสมดเปนแหลงเรยนรตลอดชวต

2.1.5 ผงเมองรวมจงหวดเชยงใหม (http://www.udif.or.th/220850-1.htm)

รางผ ง เ มองรวมจงหวดเ ชยงใหมฉบบแกไข ซ� งอยระหวางการพจารณาของ

คณะกรรมการผงเมอง กรมโยธาธการและผงเมอง เปนเคร�องมอท�สาคญในการกาหนดทศทาง

การเตบโตของหวเมองเศรษฐกจใหญท�สาคญสดของภาคเหนอ โดยรายละเอยดท�สาคญอยท�การ

กาหนดพ:นท�สเขยวในพ:นท�ท�มมากข:น เพ�อใหสมกบเปนเมองทองเท�ยวท�สาคญ รางผงเมองดงกลาว

16

มกาหนดประกาศใชภายในปลายป 2550 หรออยางชาภายในตนป 2551 วาระ 5 ป หรออยางมาก 7 ป

ครอบคลมพ:นท� 49 ตาบล ใน 7 อาเภอ คอ อาเภอสนทราย อาเภอแมรม อาเภอดอยสะเกด อาเภอสน

กาแพง อาเภอสารภ อาเภอหางดง และอาเภอเมอง คดเปนพ:นท�รวมท:งส:น 429 ตารางกโลเมตร โดยม

บญชแนบทายแสดงขอกาหนดการใชประโยชนการใชท�ดนแตละประเภท ซ� งกลมผประกอบการ

สมาคมอสงหารมทรพยเชยงใหม เหนวาผงเมองรวมดงกลาวมขอกาหนดการใชท�ดนคอนขางเขมงวด

ไมสอดคลองกบสภาพความเจรญของเมอง เชน ท�ดนเขตชนบทและเกษตรกรรม (สเขยว) ซ� งหาม

จดสรรท�ดนทกประเภท รวมท:งจากดความสงของอาคารไมเกน 12 เมตร ไดรวมพ:นท�บรเวณถนนวง

แหวนรอบท� 3 ครอบคลม อาเภอสารภ อาเภอสนกาแพง อาเภอสนทราย อาเภอดอยสะเกด ไวดวย

ท:งๆ ท�พ:นท�ดงกลาวมศกยภาพสามารถพฒนาเปนท�อยอาศย "พ:นท�ถนนวงแหวนรอบท� 3 มศกยภาพ

ในการจดสรรท�อยอาศย แตภาครฐกลบรางผงเมองหามนามาจดสรร สวนทางกบนโยบายของรฐบาล

ท�ตองการสงเสรม ใหประชาชนมท�อยอาศยเปนของตวเอง เพ�อลดภาระของรฐบาลในการจดหาท�อย

ใหประชาชน" นอกจากน:ประกาศผงเมองรวมฉบบใหม จะทาใหผประกอบการตองมองหาพ:นท�เขต

สเหลอง หรอ สสม นามาพฒนา ซ� งสวนใหญอยในเขตตวเมองราคาท�ดนคอนขางสง ผลท�ตามมาคอ

ประชาชนตองจายเงนซ:อบานเพ�มข:นไมต�ากวาหลงละ 400,000 - 500,000 บาท ดงน:นในอนาคตบาน

ในเชยงใหมจะตองต:งราคาเร�มตนต:งแต 4,000,000 - 5,000,000 บาทข:นไป "ปจจบนราคาท�ดนใน

พ:นท�สเหลอง สแดง มราคาสงอยแลว เชน บรเวณถนนวงแหวนรอบกลาง ยานมหาวทยาลยพายพ

ราคาซ:อขายไรละ 2 - 2.5 ลานบาท สวนถนนสายเชยงใหม - แมโจ ไรละ 2 ลานบาท ถาผงเมองรวม

ประกาศใชราคาท�ดนบรเวณดงกลาวจะพงสงอกมาก

สาหรบนกวชาการกลบ เ หนสวนทางกบก ลมผ ประกอบการอสงหา รมทรพย

ดร.ดวงจนทร อาภาวชรตม เลขาธการมลนธสถาบนพฒนาเมองเชยงใหม กลาววา ท�ผานมาการ

พฒนาเมองถกกาหนดโดยธรกจอสงหารมทรพย มาโดยตลอด มการเกงกาไรซ:อขายท�ดนสงทาให

ราคาท�ดนแพงกวาความเปนจรง แตรางผงเมองฉบบน: จงตองการแกปญหาท�เกดข:น โดยมเจตนา

ตองการเกบรกษาพ:นท�ประเภทชนบทและเกษตรกรรม ท�มการลงทนระบบชลประทานสงไว "ท�ดน

ประเภทชนบทและเกษตรกรรมในแองเชยงใหม - ลาพน เปนท�ดนผนใหญท�มความอดมสมบรณมาก

ท�สด แตท�ผานมากลบถกกาหนดเปนพ:นท�เขตเมอง เม�อรางผงเมองรวมฉบบน:แยกการใชประโยชน

พ:นท�ชดเจน นกลงทนจาเปนตองกาหนดวสยทศนใหมใหสอดคลองกบความเปนจรง โดยไมควร

17

ลงทนเพ�อหวงผลกาไรจนมากเกนไป" ท�ผานมาเมองเชยงใหมเตบโตรวดเรวและไรทศทาง ดงน:นคง

ถงเวลาแลวท�ชาวเชยงใหมตองตดสนใจวา เชยงใหมควรเกบรกษาพ:นท�สเขยวไวมากนอยเพยงใด

สาหรบนายประพนธ สจรตพานช ผจดการอาวโส ธนาคารกรงเทพ จากด (มหาชน)

กลาววา การรางผงเมองควรเปดประชาพจารณ รบฟงความคดใหรอบดาน โดยเฉพาะประชาชนใน

พ:นท�และผมสวนไดสวนเสย และควรมขอมลหรอเหตผลช:แจงขอกาหนด การใชประโยชนท�ดนใน

บญชแนบทาย ของท�ดนแตละประเภทใหชดเจน เชน พ:นท�สเขยว หามจดสรร หรอกอสรางอาคารสง

เกน 12 เมตรเพราะอะไร

2.1.6 การวเคราะหการเปล�ยนแปลงการใชท�ดน

2.1.6.1 ประมาณการณจานวนประชากรในพFนท�ศกษา ศรรตน เจรญกจ (2548) ไดประมาณการประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ ใน 2 รปแบบท�แตกตางกน ไดแก

1. การประมาณการณตามการเจรญเตบโตของจานวนประชากรและสดสวนประชากรมวธการดงน:

� ประมาณการณจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ จากขอมลสถตยอนหลง 20 ป โดยใชแนวโนมการเตบโตแบบ logarithmic

� หาคาเฉล�ยอตราเตบโตของสดสวนจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจเทยบกบจานวนประชากรจงหวดเชยงใหม โดยใชสถตยอนหลง พ.ศ. 2546-2552 และคาดการณสดสวนในปเปาหมาย

� ประมาณการณจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจจากสดสวนท�ไดขางตน

� ประมาณการณจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจในชวง พ.ศ. 2546-2552 โดยใชจานวนประชากรในเขตผงเมองเชยงใหม พ.ศ. 2551 เทยบกบอตราการเตบโตเฉล�ยคงท�ท�ไดจากการคานวณการเพ�มข:นของปรมาณขยะท�จดเกบของเทศบาลเมองแมโจ

� จากขอมลขางตน นามาหาคาเฉล�ยการเตบโตของสดสวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจเปรยบเทยบกบจานวนประชากรจงหวด ใชสถตยอนหลง พ.ศ. 2546-2552 และคาดการณสดสวนในปเปาหมายดวยคาเฉล�ยอตราการเตบโตคงท�ระหวาง พ.ศ. 2546-2552

18

ภาพท� 2.1 แผนท�แสดงการใชท�ดนจงหวดเชยงใหม

19

2. การประมาณการณการเพ�มข:นของปรมาณขยะ คอ ทาการประมาณการณจานวนประชากรในพ:นท�เขตเทศบาลเมองแมโจ ในปเปาหมาย โดยใชขอมลจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ พ.ศ. 2552 เทยบดวยอตราเตบโตเฉล�ยคงท�ท�ไดจากการคานวณการเพ�มข:นของปรมาณขยะท�จดเกบของเทศบาลเมองแมโจ 2.1.6.2 ประมาณการณความตองการใชท�ดนเพ�อท�อยอาศย

ศรรตน เจรญกจ (2548) ไดประมาณการความตองการท�อยอาศยในเขตเทศบาลเมองแมโจ โดยประมาณการณจากความตองการเชาท�อยอาศยในระยะส:นเปนหลก และขอมลท�นามาใชในการประมาณการณประกอบดวย

� การขยายตวเปดรบนกศกษามหาวทยาลยแมโจ สถตชวง พ.ศ. 2546-2552และนาขอมลอตราการเตบโตท�ไดมาพยากรณแนวโนมนกศกษาของมหาวทยาลยแมโจในอนาคต และนาแผนและนโยบายการเปดรบนกศกษาแมโจในอนาคต มาเปนตวเปรยบเทยบ

� ขอมลการขออนญาตกอสรางอาคารเพ�อใหเชาพก จานวนหอง และพ:นท�กอสรางกอสราง มาวเคราะหการใชท�ดนท�เปล�ยนแปลงไปจากเดม เทยบกบพ:นท�การเกษตรท�เปล�ยนแปลงไปในแตละป ขณะเดยวกนกใชจานวนหองพกและจานวนนกศกษา มาวเคราะหความตองการการเชาหองพกเพ�ออยอาศยระยะส:น (3-5 ป) และวเคราะหแนวโนมความตองการการใชท�ดนประเภทน: เพ�มข:นในอนาคต ตามจานวนนกศกษาท�เปนกลมเชาพกอาศยหลกในเขตเทศบาลเมองแมโจ

� สถตการขออนญาตกอสรางบานในชวงป พ.ศ. 2546-2552 จากสานกงานเทศบาลเมองแมโจ เพ�อดการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนเพ�อท�อยอาศย

2.1.6.3 ทศทางการเปล�ยนแปลงทางกายภาพของเมอง

สาหรบการพจารณาทศทางการเปล�ยนแปลงทางกายภาพของเมอง พจารณาจากการใชท�ดนเพ�อการเกษตรท�ลดลง และการเพ�มข:นของพ:นท�กอสรางท�อยอาศยและอาคารพาณชย และ/หรอใชท�ดนเพ�อประโยชนอ�นๆ และพ:นท�ท�ประชากรอาศยอยอยางหนาแนน

20

งานวจยท�เก�ยวของ

จนทรจรา จระราชวโร และ นชนาถ ม�งค�ง (2548) ศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดน

ในเขตพFนท�บานบเจาคณ ตาบลวงหม อาเภอวงนFาเขยว จงหวดนครราชสมา การวจยคร: งน: ม

วตถประสงคเพ�อศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในชวยระยะเวลา 8 ป ระหวางป พ.ศ.2537-2545

และศกษาปจจยทางเศรษฐกจและสงคมท�มผลตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนบรเวณบานบเจาคณ

โดยวธแปลภาพถายทางอากาศ การจดอภปรายกลม และแบบสมภาษณ ผลการศกษาพบวาบานบเจา

คณมพ:นท�ท:งหมด 8.95 ตารางกโลเมตร ในชวงป พ.ศ.2537 จนถงป พ.ศ.2545 พ:นท�ปาท�เส�อมโทรม

ไดรบการฟ: นฟโดยการปลกปาทดแทนคดเปนรอยละ11.07 ของพ:นท�ท:งหมด พ:นท�ปลกไมยนตน-

สวนผลไมลดลง คดเปนรอยละ 7.59 ของพ:นท�ท:งหมด การลดลงของพ:นท�เกษตรกรรมเกดจากการ

เปล�ยนเปนอางเกบน: าลาพระเพลงทาใหมพ:นท�แหลงน: าเพ�มข:น คดเปนรอยละ 16.04 ของพ:นท�

ท:งหมด และพ:นท�ปลกพชผกสวนครวบรเวณรอบอางเกบน: าลาพระเพลงเพ�มข:น คดเปนรอยละ 0.99

ของพ:นท�ท:งหมด เม�อทดสอบปจจยทางเศรษฐกจและสงคมท�มความสมพนธกบการเปล�ยนแปลงการ

ใชท�ดนใน 4 ประเดน ไดแก ขนาดพ:นท�ถอครองกรรมสทธ\ ในท�ดนเอกสารสทธ\ และรปแบบการใช

ท�ดนพบวา เม�อรายจายสงมการเปล�ยนแปลงเอกสารสทธ\ เพ�มข:น จานวนหน: สนมความสมพนธกบ

การเปล�ยนแปลงรปแบบการใชท�ดนจากการเพาะปลกพชเชงเด�ยวไปเปนเชงผสมผสาน และการปลก

พชหมนเวยน สาหรบปจจยดานระดบการศกษาพบวาระดบการศกษาช: นประถมศกษาม

ความสมพนธกบการเปล�ยนแปลงรปแบบการใชท�ดนมากกวาระดบอ�นๆ

การจดวงสนทนาแบบไดอาลอก หรอท�เรยกวา สนทรยสนทนา จดข:นโดยบางกอกฟอร�ม ซ� งเปนองคกรพฒนาเอกชน2 ในโครงการสนบสนนการกอต:งกองทนสขภาวะกรงเทพ ในวนท� พฤศจกายน 2549 ณ โรงเรยนอสลามลาไทร ชมชนแผนดนทองคอยรตตvกวา แขวงโคกแฝด เขตหนองจอก สงคมหนองจอกมบรบทท�มความหลากหลายสงมาก กลาวคอ ยงเปนพ:นท�ก� งสงคมเมองและสงคมชนบท หลายๆ แหงยงมการทานา และการเกษตรอยมาก ขณะเดยวกนความเจรญกเขามาในพ:นท� ดงเชน กรณสนามบนสวรรณภม หรอบานจดสรร ท�นาพาคนตางถ�นเขามาพานกอาศย ในหนองจอก แลวนาไปสการเปล�ยนแปลงมากมาย อาท ดานส�งแวดลอม เปนตน เหลาน:ลวนทาใหหนองจอกตองเผชญหนากบความเปล�ยนแปลงท�เขามา ในการสนทนาเร� มจากปญหา “การ

2 www.bangkokforum.net/healthfund_sub_nhongjong_isaram.htlm

21

เปล�ยนแปลงทางกายภาพท�มผลกระทบตออาชพเกษตรกร” ซ� งเปนอาชพหลกของคนหนองจอกตอนหน�งของการสนทนา นายประเสรฐ สขถาวร ไดแสดงความเหนวา “พ:นท�การเกษตรในทางกายภาพไดเปล�ยนแปลงไปมาก เน�องจากมเขตลอมไมใหน: าเขาไปในเขตเศรษฐกจของกรงเทพฯ และมสนามบนบลอกน: าไมใหไหลลงทะเลอก แคน:นยงไมพอสนามกอลฟท�หนองจอกสรางประมาณ 4 แหง แตละสนามบนใชพ:นท�เปนพนๆ ไร และหมบานจดสรรเกดข:นอยางมากมาย รวมท:งหมบานเอ:ออาทรมอยประมาณ 4 แหง ทกท�ไมวาจะเปนเขตกรงเทพ เขากไมใหน: าทวม ไมใหน: าเขาไป ใหอยหนองจอก สนามบนเขากไมใหทวม สวนสนามกอลฟไหนกไมใหน: าทวมเขากสบออก ไมมหมบานไหนท�มากอสรางแลวปลอยใหน:าทวม ส�งท�แยท�สดคอพ�นองเกษตรกรของหนองจอกท�การเกษตรมาต:งแตดกดาบรรพ โดยเฉพาะพ:นท�นาขาว ท�น: เปนท�นาแหลงสดทายของกรงเทพฯ หนองจอกมท�นามากถงประมาณ 60,000 ไร ปน:ประสบปญหาน: าทวมเน�องจากพ:นท�อ�นๆ เขาถมสงหมด พ:นท�นาขาวจงเปนแหลงท�รบน:า เพราะฉะน:นฝนตกมากเม�อไรน:าจะทวม” นอกจากน:นายปรชา เอ�ยมอทธพล ไดแสดงความเหนไววา “คนหนองจอกจะอยไดคอการเกษตร และปญหาท�จะทาใหการเกษตรลมเหลวหรอทาใหหนองจอกตาย คอ “น: าเสย” การเกษตรถาไมมน: าตายลกเดยว ทกอยางตองอาศยน: า น: าคอปจจยอนดบหน� งของการเกษตร คณจะปลกพช เล: ยงสตว ดารงชวตอปโภคบรโภคกดวยน: าท:งน:น แตถาน:าเสยคณจบ แตปจจบนน: าจะเสยในอนาคตจะรนแรง นอกจากน:แลวยงมปญหา การคอรปชนของหนวยงานราชการทเกดข�นจากการเอ�ออานวยใหเกดการฝาฝนกฎหมายดวยดวย โดยสดทายกเกดผลกระทบตอเกษตรกร กฎหมายกาหนดพ:นท�สเขยว ถกจากดสทธตางๆ มากมายโดยเฉพาะเกษตรกร แตกฎหมายท�ไมคลอบคลมถงบานจดสรรท�ตองบาบดน: าเสยปลอยท:งตามแหลงน: าตางๆ น: ากเลยเสย คนตายคอเกษตรกร บานจดสรรเหลาน: ใชน: าประปาหรอน: าบาดาล แตเกษตรกรใชน: าประปาหรอน: าบาดาลเล: ยงปลาไมได ผมเคยไปขออนญาตกอสรางโรงอตสาหกรรมเพ�อท�จะแปรรปผลตผลทางการเกษตร กไมได โรงฆาสตวกไมได แปรรปผลตผลทางการเกษตรกไมได เปนพ:นท�สเขยวน: คอกฎหมายปลกสรางอาคาร พ.ร.บ.ควบคมอาคาร เพราะฉะน:นกฎหมายน: นามาใชในเขตหนองจอกไมได กเปนโอกาสของใคร ของเจาหนาท�เทศกจ ส� งแวดลอม โยธา กเกดข:น เวลาน: ทกคนทาผดกฎหมายในหนองจอก เพราะมโรงฆาไก โรงฆาววเกดข:นได บางคนปลกสรางอาคารไมขออนญาต แตตองจายเงนใตโตะ เม�อเปนพ:นท�สเขยวเขาตองทาการเกษตร ทาอยางอ�นไมได คณตองทาใหถกตองตามกฎหมายไมใหเจาหนาท�มารดไถ ตลอดเวลาอยางน: ”

รงสรรค อดมศร และคณะ (2550) ลกษณะของการใชท�ดนปจจบนในเขตผงเมองรวม

เมองเชยงใหมสวนใหญเปนเขตพ:นท�เมอง (ท�อยอาศย พาณชย กรรม อตสาหกรรม สาธารณปโภค

สาธารณปการ) ถงรอยละ 40 ในป 2531 เพ�มข:นเปนรอยละ 48 ในป 2548 ในขณะท�พ:นท�ของการใช

22

ประโยชนเพ�อการเกษตรกรรมและพ:นท�เปดโลงมแนวโนมลดลงเร� อยๆ เน�องจากการขยายตว

เน�องจากความแออดของเมอง จากรอยละ 52 ในป 2531 มาเปนรอยละ 33 ในป 2548 ปจจบนจะ

พบวามการสรางอาคารพกอาศยในรปแบบของอาคารสงหรอหอพกเพ�อรองรบจานวนประชากรท�

เพ�มมากข:น สาหรบพ:นท�โดยรอบมการขยายตวของพ:นท�เมองเพ�มข:นกระจายไปในเขตพ:นท�โลงและ

เกษตรกรรม เน�องจากการกอสรางถนนวงแหวนซ� งกอใหเกดผลกระทบตอรปแบบการใชประโยชน

ท�ดนท�เปล�ยนแปลงไป ในบรเวณอาเภอสารภน:นท�การขยายตวของเมองเพ�มข:นอยางเหนไดชดเจน

โดยจะกระจายเกอบท�วพ:นท�อาเภอ เน�องจากการขยายตวของท�อยอาศยโดยเฉพาะบานจดสรรอาเภอ

แมรมน: นทศทางการกระจายตวมความหนาแนนมากข: นเกอบท�วท: งพ:นท�ขนานไปกบเสนทาง

คมนาคม สวนอาเภอสนทรายพ:นท�เมองไดขยายตวเพ�มข:นบรเวณตาบลหนองหาร ปาไผ หนองจอม

สนทรายนอย สนนาเมงและสนพระเนตร โดยเฉพาะบรเวณท�ขนานไปกบเสนทางคมนาคมมการ

กระจายตวของพ:นท�เมองหนาแนน มการเพ�มข:นของยานพาณชยกรรมและกจกรรมทางเศรษฐกจ

สวนอาเภอสนกาแพง ยงคงมการขยายตวของพ:นท�เมองขนานไปกบเสนทางคมนาคมสายหลก โดยม

การกระจายตวหนาแนนข:นเน�องจากการเพ�มข:นของท�อยอาศยและยานพาณชยกรรม เน�องจากการ

คมนาคมตดตอท�สะดวกมากข: น สาหรบแนวโนมของการขยายตวของพ:นท� เมองของจงหวด

เชยงใหมในอนาคต จากการคาดการณทศทางการขยายตวของพ:นท�เขตเมอง ป พ.ศ. 2548 – 2568

ลกษณะของการกระจายตวของพ:นท�เมองน:นจะกระจายตวตามเสนทางคมนาคมท�สาคญโดยเฉพาะ

เสนทางคมนาคมท�เช�อมระหวางอาเภอและจงหวด และกระจายตวขนานไปตามแมน: าสายหลกคอ

แมน: าปง นอกจากน:นกระจายตวไปยงบรเวณพ:นท�เปดโลงและพ:นท�เกษตรกรรม ซ� งบรเวณท�ม

แนวโนมของการขยายตวของพ:นท�เมองเพ�มข:นไดแก บรเวณอาเภอสนทรายโดยเฉพาะบรเวณตาบล

หนองหาร ปาไผ สนนาเมง

23

กรอบแนวคดของการวจย

นโยบายการพฒนา

- แผนพฒนาเศรษฐกจและนโยบายการพฒนาของรฐบาล

- แผนพฒนาพฒนากลมจงหวดลานนาและจงหวดเชยงใหม

- แผนพฒนาเทศบาลเมองแมโจ

- แผนพฒนาและนโยบายการเปดรบนกศกษาของมหาวทยาลยแมโจ

- ผงเมองจงหวดเชยงใหม

ฯลฯ

เทศบาลเมองแมโจ

การเคล�อนยายคนและ

ธรกจตางๆ

มหาวทยาลยแมโจ

ชมชนด:งเดม

วถชวตแบบเกษตรกร

ผลกระทบการเปล�ยนแปลง

- ผลกระทบการเปล�ยนแปลงการใชท�ดน

- ผลกระทบส�งแวดลอมขยะ เสยง และการใชน: า ฯลฯ - ผลกระทบดานเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ฯลฯ

ผบรหารเทศบาลเมองแมโจ

- นโยบายการพฒนาและสงเสรมอาชพเกษตรกร

ผลกระทบตออาชพเกษตรรม

การปรบตวของเกษตรกรใหสอดคลองกบการเปล�ยนแปลงและดารงอยได

บทท� 3

วธดาเนนการวจย

วธการเกบรวบรวมขอมล

1. คนควาขอมลและรวบรวมเอกสารตางๆ

1.1 ศกษาคนควาขอมลทตยภมในดานสภาพภมประเทศ การใชท'ดน และปญหาท'เกดข+นตางๆ

ในพ+นท'จากขอมลพ+นฐานชมชน เอกสารและหนวยงานราชการ

1.2 รวบรวมขอมลประเดนปญหาท'เกดข+นจากการเปล'ยนแปลงการใชท'ดนบรเวณพ+นท'เขต

เทศบาลเมองแมโจ

1.3 นโยบายและทศทางการพฒนาภาครฐท'กอใหเกดการเปล'ยนแปลงท'มผลกระทบตอ

เกษตรกรในเขตเทศบาลเมองแมโจ

2. จดทาแบบสอบถามสมภาษณผมสวนไดสวนเสย 2.1 สมภาษณเกษตรกร เก'ยวกบการเปล'ยนแปลงการใชท'ดน การศกษาเลอกประชาชนกลม

ตวอยางโดยกาหนดขนาดตวแทนของการวจยอยางงาย (ยทธ ไกยวรรณ, 2546) โดยใชเกณฑดงตอไปน+ ถาประชากรมเพยงหลกรอยใหใชกลมตวอยางรอยละ 15-30 ถาจานวนประชากรมหลกพนใชกลมตวอยางรอยละ 10-15 ถาประชากรมหลกหม'นใชตวอยางรอยละ 5-10

2.2 สมภาษณผท'ยายถ'นฐานใหมเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจท'อยอาศยไมถง 10 ป 2.3 สมภาษณอยางไมเปนทางการผบรหารเทศบาลเมองแมโจ เก'ยวกบนโยบายและแผนการ

พฒนาท'รองรบการเปล'ยนแปลง และ/หรอ สงผลกระทบตอการเปล'ยนแปลงการใชท'ดน

การวเคราะหขอมล

1. วเคราะหแนวโนมการใชท'ดน

1.1 ประมาณการณจานวนประชากรในพ+นท'ศกษา ในการประมาณการณประชากรในพ+นท'ศกษา ทาการประมาณการณจานวนประชากร จะทาการทดลองใชแบบจาลองในหลายๆ รปแบบ ซ' งปจจบนเทศบาลเมองแมโจ มมหาวทยาลยแมโจต+ งอยและเปนมหาวทยาลยกาลงขยายเปดรบนกศกษาเพ'มข+ น ขณะเดยวกนเทศบาลเมองแมโจ เปนสวนหน' งของจงหวดเชยงใหมท'ไดรบการสนบสนนใหเปนเมองศนยกลางเศรษฐกจและการพฒนาของภาคเหนอตอนบน อาจสงผลตอการเตบโตของประชากรท'แตกตางไปจากโครงสรางเดม

25

อยมาก จงไดประมาณการณจานวนประชากรโดยคาน' งถงปจจยดงกลาวในรปแบบท'แตกตางกน รวมท+งส+น 2 แนวทาง (ศรรตน เจรญกจ, 2548) ประกอบดวย

1. การประมาณการณตามการเจรญเตบโตของจานวนประชากรและสดสวนประชากร มวธการดงน+

� ประมาณการณจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ จากขอมลสถตยอนหลง โดยใชแนวโนมการเตบโตแบบ logarithmic

� หาคาเฉล'ยอตราเตบโตของสดสวนจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจเทยบกบจานวนประชากรจงหวด ใชสถตยอนหลง พ.ศ. 2545-2554 และคาดการณสดสวนในปเปาหมาย

� ประมาณการณจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจจากสดสวนท'ไดขางตน � ประมาณการณจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจในชวง พ.ศ. 2545-2554

โดยใชจานวนประชากรในเขตผงเมองเชยงใหม พ.ศ. 2551 เทยบกบอตราการเตบโตเฉล'ยคงท'ท'ไดจากการคานวณการเพ'มข+นของปรมาณขยะท'จดเกบของเทศบาลเมองแมโจ

� จากขอมลขางตน นามาหาคาเฉล'ยการเตบโตของสดสวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจเปรยบเทยบกบจานวนประชากรจงหวด ใชสถตยอนหลง พ.ศ. 2546-2552 และคาดการณสดสวนในปเปาหมายดวยคาเฉล'ยอตราการเตบโตคงท'ระหวาง พ.ศ. 2546-2552

2. การประมาณการณการเพ'มข+ นของปรมาณขยะ คอ ทาการประมาณการณจานวนประชากรในพ+นท'เขตเทศบาลเมองแมโจ ในปเปาหมาย โดยใชขอมลจานวนประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ พ.ศ. 2552 เทยบดวยอตราเตบโตเฉล'ยคงท'ท'ไดจากการคานวณการเพ'มข+นของปรมาณขยะท'จดเกบของเทศบาลเมองแมโจ 1.2 ประมาณการณความตองการใชท'ดนเพ'อท'อยอาศย การประมาณการณความตองการเชงปรมาณวเคราะหจากการตองการเชาท'อยอาศย ในระยะส+ นเปนหลก เน'องเทศบาลเมองแมโจเปนท'ต+ งของมหาวยาลยแมโจซ' งเปนมหาวทยาลยกาลงขยายเปดรบนกศกษาเพ'มข+นอยางตอเน'อง ดงน+นขอมลท'จะนามาใชวเคราะหประมาณการณความตองการใชท'ดนเพ'อท'อยอาศยในเชงปรมาณ (ศรรตน เจรญกจ, 2548) ประกอบดวย

� การขยายตวเปดรบนกศกษามหาวทยาลยแมโจ เพ'อนาขอมลอตราการเตบโตท'ไดมาพยากรณแนวโนมนกศกษาของมหาวทยาลยแมโจในอนาคต และนาแผนและนโยบายการเปดรบนกศกษาแมโจในอนาคตมาเปนตวเปรยบเทยบ

� ขอมลการขออนญาตกอสรางอาคารเพ'อใหเชาพก จานวนหอง และพ+นท'กอสรางกอสราง มาวเคราะหการใชท'ดนท'เปล'ยนแปลงไปจากเดม เทยบกบท'เกษตรกรท'เปล'ยนแปลงไปใน

26

แตละป ขณะเดยวกนกใชจานวนหองพกและจานวนนกศกษา มาวเคราะหความตองการการเชาหองพกเพ'ออยอาศยระยะส+ น และวเคราะหแนวโนมความตองการการใชท'ดนประเภทน+ เพ'มข+นในอนาคต ตามจานวนนกศกษาท'เปนกลมเชาพกอาศยหลกในเขตเทศบาลเมองแมโจ

� สถตการขออนญาตกอสรางบาน จากสานกงานเทศบาลเมองแมโจ เพ'อดการเปล'ยนแปลงการใชท'ดนเพ'อท'อยอาศย 2. การวเคราะหขอมลดวยแบบสอบถาม

1. สมภาษณเกษตรกร เก'ยวกบการเปล'ยนแปลงการใชท'ดน

2. สมภาษณผท'ยายถ'นฐานใหมเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจท'อยอาศยไมถง 10 ป

27

บทท� 4

ผลการวจย

การศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ อาเภอสนทราย จงหวด

เชยงใหม ในคร) งน)แบงผลการศกษาดงน)

1. แผนพฒนาภาครฐท�เก�ยวของและมผลตอเน�องตอการเปล�ยนแปลงการใชท� ดนในเขต

เทศบาลเมองแมโจ

2. การวเคราะหปจจยท�เปนตวบงช)แนวโนมการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

3. การสมภาษณผมสวนไดสวนเสยตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

แผนพฒนาภาครฐท�เก�ยวของและมผลตอเน�องตอการเปล�ยนแปลง

การใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

แผนพฒนาภาครฐท�เก�ยวของและมผลตอเน�องตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาล

เมองแมโจท�สาคญไดแก แผนพฒนากลมจงหวดลานนา แผนพฒนาจงหวดเชยงใหม แผนพฒนา

เทศบาลเมองแมโจ และแผนพฒนามหาวทยาลยแมโจ โดยแตละแผนมรายละเอยดท�มผลกระทบตอ

การเปล�ยนแปลงการใชท�ดนดงน)

1. แผนพฒนากลมจงหวดลานนา (http://region3.prd.go.th/strategy/)

วสยทศนของจงหวด (Vision) “ประตทองการคาสโลก โดดเดนวฒนธรรมลานนา นา

อยทกถ�นท�” เปาประสงคกลมลานนา (Goals) ท�มผลตอการพฒนาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดน

ในเขตเทศบาลเมองแมโจ คอ

1) เพ�มมลคาการคาการลงทน: ทาใหมความตองการใชท�ดนเพ�อการพาณชย และท�อยอาศย

ของผท�เขามาลงทนในจงหวดเชยงใหมมากข)น ขณะท�ราคาท�ดนในตวเมองและชานเมองท�ใกลแหลง

คมนาคม เชน สนามบน สถานขนสง และสถานรถไฟ มราคาสงข)น คนกหนมาหาท�ท�อยชานเมองท�

การคมนาคมสะดวก น) าไมทวม ไมไกลจากตวเมอง ทาใหคนหลงไหลเขามากวานซ)อท�ดนชานเมอง

28

มากข)น โดยเฉพาะในเขตเทศบาลเมองแมโจ โดยเฉพาะในเขตพ)นท�ตาบลหนองหาร และตาบลปาไผ

(รงสรรค อดมศร และคณะ, 2550)

2) เพ�มรายไดจากการทองเท�ยว: จงหวดเชยงใหมเปนศนยกลางการทองเท�ยวทางภาคเหนอ

มระบบคมนาคมท�สะดวก โดยเฉพาะการใหบรการทางเคร�องบนท�มนกทองเท�ยวท)งชาวไทยและ

ตางประเทศนยมมาใชบรการมากข)น ขณะเดยวกนมการเปดสนามบนเชยงใหมใหเปนสนามบน

นานาชาตของภมภาคอกดวย สงผลใหคนมาเท�ยวจงหวดเชยงใหมปละกวา 4 ลานคน (ภาพท� 4.1)

นกทองเท�ยวชาวไทยหลายรายซ)อบานหลงท� 2 ในจงหวดเชยงใหมเพ�มข)น โดยมากนยมซ)อใน

โครงการของหมบานจดสรร ท�ขยายตวมากบนถนนสายเชยงใหม-แมโจ เพราะมราคาท�ดนถก สงผล

ใหบานจดสรรในพ)นท�ของเทศบาลเมองแมโจขยายตวอยางรวดเรว ขณะท�บานจดสรรเพ�มข)นพ)นท�

การเกษตรลดลง (รงสรรค อดมศร และคณะ, 2550)

ท�มา: ศนยบรการการคาการลงทน จงหวดเชยงใหม, 2555

3) พฒนาศกยภาพทรพยากรมนษย: มงเนนใหจงหวดเชยงใหมเปนศนยกลางการศกษา

สงผลใหมนกศกษาตางประเทศเขามาศกษาในจงหวดเชยงใหมมากข)น และมหาวทยาลยแมโจ

ซ� งต)งอยในเขตเทศบาลเมองแมโจกเปนมหาวทยาลยช)นนาแหงหน� งของประเทศไทยท�มนกศกษา

ตางชาตเขามาศกษามากข)นดวยเปนมหาวทยาลยท�โดดเดนทางดานการเกษตร ซ� งมบคลากรและส�อ

การเรยนการสอนท�พรอมจงทาใหไดรบความนยมของนกศกษาตางชาต ท�เขามาศกษาในระยะส) น

และถอไดวาเปนประชากรแฝงท�เขามาอาศยในพ)นท�ของเทศบาลเมองแมโจ

0

1,000,000

2,000,000

3,000,000

4,000,000

5,000,000

6,000,000

2549 2550 2551 2552 2553

คน

ภาพท� 4.1 สถตนกทองเท�ยวจงหวดเชยงใหม

ชาวไทย

ตางประเทศ

รวม

29

2. แผนพฒนาจงหวดเชยงใหม

จงหวดเชยงใหมกาหนดแผนพฒนาจงหวดระยะเวลา 5 ป คอ ป 2554–2557 โดยกาหนดวสยทศน “นครแหงชวต และความม�งค�ง: City of Life and Prosperity” หมายถง การเปนเมองท�ใหความสขและชวตท�มคณคา แกผอยอาศย และผมาเยอน ในฐานะเมองท�นาอย และนาทองเท�ยวในระดบโลก พรอมกบเปนประตการคาการลงทนสสากล

เปาประสงค ท�สอดคลองและสงตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ คอ เชยงใหมเปนเมองทองเท�ยวระดบโลก สนคาบรการมคณภาพ ประชาชนมงานทา มรายไดท�เปนธรรม เกดการพฒนาอยางย �งยนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง โดยมกลยทธ คอ

1. สงเสรมและพฒนาเชยงใหมเปนนครแหง วฒนธรรมลานนา นาอย นาเท�ยว 2. สงเสรมและพฒนาผลตภณฑชมชนทองถ�น เพ�อการกระจายรายไดอยางเปนธรรม 3. สงเสรมและพฒนาเชยงใหมเปนผนาดานความหลากหลายในการผลตดานการเกษตร และอตสาหกรรมแปรรป

4. สงเสรมการคาการลงทน ซ� งกลยทธท) ง 4 อยางน) จะทาใหคนเขามาเยอนและอยอาศยในจงหวดเชยงใหมมากข)น การใหบรการหองพกและท�พกอาศยในตวเมองเพยงอยางเดยวคงไมเพยงพอ กจะทาใหมการขยายพ)นท�ใหบรการมากข)น โดยมากแลวนกลงทนกจะมองหาพ)นท�สรางแหลงใหบรการท�สะดวกสบาย การคมนาคมสะดวก ซ� งเทศบาลเมองแมโจเปนเทศบาลเมองแหงท� 2 ของจงหวดเชยงใหมมมฐานะทางเศรษฐกจด จงไดรบการยกฐานะจากเทศบาลตาบลเปนเทศบาลเมอง ดงน)นปจจบนจงมสถานบรการตางๆ เปดใหบรการมากข)น โดยเฉพาะสถานบนเทง และการใชบรการท�พกอาศยแบบท) งรายวนและรายเดอนมากข)น 3. แผนพฒนาเทศบาลเมองแมโจ ป 2554-2556 (สานกปลดเทศบาลตาบลแมโจ, 2554)

วสยทศน (Vision) “แมโจเมองนาอย เศรษฐกจชมชนท�เขมแขง ภาพแวดลอมปราศจากมลพษ รกษาจารตประเพณ เปนเมองด ชวตมสข นาไปสคณภาพและการบรหารจดการท�ดแบบมสวนรวมจากทกภาคสวน”

จดมงหมายเพ�อการพฒนา ท�เปนปจจยชกจงใหคนตางพ)นท�เขามาอยอาศยในเขตเทศบาล

เมองแมโจมากท�สด คอ การขจดมลภาวะและส�งแวดลอมไมเปนมลพษใหบานเรอนและชมชนนาอย

อยางสงบสข และใหประชาชนไดรบบรการดานโครงสรางพ)นฐานใหมความสะดวก

30

ยทธศาสตร คอ ดานส�งแวดลอมท�เทศบาลเมองแมโจมการบรการจดการและรณรงคกาจด

ขยะมลฝอยไมใหมการตกคางจนเปนท�พอใจของชมชน และผท�เขามาเย�ยมเยอน เหนบานเมองสะอาด

จงตองการเขามาหาซ)อท�พกอาศยและทาธรกจระยะยาว นอกจากน) ดานโครงสรางพ)นฐานกมการ

กอสรางและปรบปรงบารงถนน สะพาน ทางเทา ทอระบายน) าใหเปนไปดวยความสะดวก และท�

สาคญไดมการตดต)งและขยายไฟสาธารณะสองสวางใหการเดนทางในชมชนมความปลอดภย ชวย

ลดปญหาอาชญากรรมไดอกดวย

4. แผนพฒนามหาวทยาลยแมโจ

ปรชญามหาวทยาลย “มงม�นพฒนาบณฑตสความเปนผอดมดวยปญญา อดทน สงานเปนผมคณธรรมและจรยธรรม เพ�อความเจรญรงเรองวฒนาของสงคมไทยท�มการเกษตรเปนฐานราก” วสยทศนของมหาวทยาลย “เปนมหาวทยาลยช)นนาท�มความเปนเลศทางการเกษตรในระดบนานาชาต” พนธกจของมหาวทยาลย

1. ผลตบณฑตท�มความรความสามารถในวชาการและวชาชพโดยเฉพาะการเปน ผประกอบการ (Entrepreneurs) ท�ทนตอกระแสการเปล�ยนแปลงโดยเนนทางดานการเกษตร วทยาศาสตรประยกต ภาษาตางประเทศ เทคโนโลยสารสนเทศ และสาขาวชา ท�สอดคลองกบทศทางการพฒนาเศรษฐกจ ชมชนทองถ�น และสงคมของประเทศ

2. ขยายโอกาสใหผดอยโอกาสเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาและสงเสรมการเรยนรตลอดชวตของคนทกระดบ

3. สรางและพฒนานวตกรรมและองคความรในสาขาวชาตางๆ โดยเฉพาะอยางย�งทางการเกษตร และวทยาศาสตรประยกตเพ�อการเรยนรและถายทอดเทคโนโลยแกสงคม

4. ขยายบรการวชาการและความรวมมอในระดบประเทศและนานาชาต 5. พฒนามหาวทยาลยใหมความเปนเลศทางวชาการดานการเกษตร เพ�อเปนท�พ�งของ

ตนเองและสงคม 6. ทานบารงศลปวฒนธรรมของชาตและอนรกษทรพยากรธรรมชาต 7. สรางและพฒนาระบบบรหารจดการใหมประสทธภาพ ประสทธผล และมความ

โปรงใสในการบรหารงานประเดนยทธศาสตรมหาวทยาลยแมโจ

31

ประเดนยทธศาสตรของมหาวทยาลย ท�เก�ยวของกบการรบนกศกษา ท�จะตองเขามาอาศยอยในเขตเทศบาลเมองแมโจ ชวงระยะเวลาหน� งเพ�อศกษาในมหาวทยาลยแมโจ ยทธศาสตรท�เ ก� ยวของ คอ การผลตบณฑตท� มมาตรฐานและคณภาพตามความตองการของประเทศ โดยมหาวทยาลยแมโจไดกาหนดแนวทางในการพฒนามหาวทยาลยสมหาวทยาลยท�เนนการผลตบณฑตเฉพาะทางระดบบณฑตศกษาและวจย (ค1) อยางเตมรปแบบในระยะเวลา 7 ป (พ.ศ. 2553-2559) ดงน)

ปจจบนมหาวทยาลยแมโจเปนมหาวทยาลยเฉพาะทางท�เนนผลตบณฑตระดบปรญญาตร (ค 2) โดยมการกาหนดเปาหมายวาในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 มหาวทยาลยจะกาวไปสการเปนมหาวทยาลยท�เนนการผลตบณฑตเฉพาะทาง (ค 1) ซ� งการท�จะกาวไปส ค 1 น)นมหาวทยาลยตองเพ�มการเรยนการสอนในระดบบณฑตศกษา ปรญญาโท เอก ใหมากข)น และมการเพ�มปรมาณงานวจยใหมากข)น โดยมเกณฑท�กาหนดไวดงน) จะตองมหลกสตรปรญญาตร : บณฑตศกษา (50:50) หลกสตรบณฑตแผน ก : แผน ข (90:10) สดสวนนกศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย : ดานสงคมศาสตร (60:40) และควรมอาจารยระดบปรญญาเอกรอยละ 60 และมตาแหนงทางวชาการรอยละ 70 ฯลฯ ซ� งเกณฑดงกลาวจะตองนามากาหนดนโยบายเพ�อพฒนามหาวทยาลยตอไป (ภาพท� 4.2)

ภาพท� 4.2 เสนทางสการเปนมหาวทยาลยท�เนนการผลตบณฑตเฉพาะทาง

32

การวเคราะหปจจยท�เปนตวบงช=ถงแนวโนมการใชท�ดน ในเขตเทศบาลเมองแมโจ

1. การประมาณการณการเพ�มข=นของประชากรและปรมาณขยะ

1.1 การประมาณการณการเพ�มข=นของประชากร

อตราการเตบโตประชากรเฉล�ยของเทศบาลเมองแมโจป 2545-2554 พบวา มอตราการเตบโต

ของประชากรไมแนนอน โดยในป 2552 อตราการขยายตวของประชากรลดลงตดลบรอยละ 2.84

ในขณะท�ป 2553 และ 2554 อตราการเตบโตของประชากรกลบขยายตวมากกวารอยละ 4 อยางไรก

ตามในระยะเวลา 10 ป มประชากรเฉล�ยเทากบ 17,697 คน และอตราการเตบโตเฉล�ยของประชากร

เทากบ 0.017 (ตารางท� 4.1) จากสถตพบวา ป 2553-2554 มคาเฉล�ยอตราการเตบโตของของประชากร

สงกวาทกๆ ปท�ผานมาเพราะมการยายเขามาอาศยในพ)นท�ของคนตางถ�นเพ�มข)น ดวยเหตผลหลาย

ประการ เชน เทศบาลยกฐานะจากเทศบาลเปนเทศบาลเมองอนหมายถงสถานการณทางเศรษฐกจม

ฐานะดข)น ประกอบกบในป 2554 เกดอทกภยน) าทวมกรงเทพฯ และปรมณฑลอยางรนแรง ตอเน�อง

ยาวนาน สงผลใหประชากรบางสวนในกรงเทพฯ และปรมณฑลไดหาบานหลงท� 2 ในจงหวด

เชยงใหม และในเขตเทศบาลเมองแมโจกเปนพ)นท�หน� งท�มโครงการบานจดสรรคเกดข)นเปนจานวน

มากและมคนตางถ�นยายเขามาอาศยมากข) นท) งอยแบบถาวรและประชากรแฝง ประกอบกบ

มหาวทยาลยแมโจเปนมหาวทยาลยกาลงขยายเปดรบนกศกษาเพ�มมากข)นอยางตอเน�องทกป ดงน)น

จงใชประชากรและอตราการเจรญเตบโตเฉล�ยของป 2553-2554 เทากบ 18,866 คน และ 0.047

ตามลาดบ เปนอกตวช)วดหน�งในการพยากรณเปรยบเทยบการเตบของประชากรในเขตเทศบาลเมอง

แมโจ

สาหรบประชากรจงหวดเชยงใหมและอตราการขยายตวของประชากร จากสถตพบวา มการ

ขยายตวเพ�มข)นอยางตอเน�องชวงป 2545-2547 กอนจะลดตวลงเลกนอยในป 2548 และปรบตว

เพ�มข)นอกคร) งในปถดมาและเพ�มข)นจนถงป 2551 จากน)นลดตวลงอกคร) งในป 2552 ตอเน�องถงป

2553 กขยายตวเพ�มข)น โดยอตราการขยายตวเปนไปในทศทางเดยวกนกบจานวนประชากร อยางไรก

ตามประชากรโดยเฉล�ยชวงป 2545-2553 ของจงหวดเชยงใหมเทากบ 1,647,088 คน และอตราการ

ขยายตวเทากบ 0.0036 (ตารางท� 4.2) และสมการท�ใชคานวณประมาณการประชากรสาหรบปใดๆ

มสตรคานวณ ดงน)

33

� = (1 + �)�

โดยท� P = จานวนประชากร

g = อตราการเจรญเตบโตเฉล�ย

t = ปท�ใดๆ ท�พยากรณ t = 1, 2, 3, …., n

t0 = ประชากรปฐาน หรอเฉล�ย

ผลการศกษาการประมาณคาประชากรและการเตบโตของประชากรในเขตเทศบาลเมอง

แมโจโดยใชขอมลการวเคราะหเปรยบเทยบเฉล�ยของป 2545-2554 และขอมลเฉล�ยป 2553-2554

พบวา การใชขอมลพยากรณเฉล�ยป 2553-2554 ประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจประชากรจะมการ

ขยายตวเตบโตสงกวาการใชขอมลเฉล�ยของป 2545-2554 เปนคาพยากรณ โดยในป 2555 เทศบาล

เมองแมโจจะมประชากรเทากบ 19,752.18 คน และเพ�มข)นอยางตอเน�องเปน 39,338.27 คน ในป

2570 ขณะท�การใชขอมลเฉล�ยป 2553-2554 เปนตวพยากรณในป 2555 เทศบาลเมองแมโจจะม

ประชากรเทากบ 17,997.85 คน และเพ�มข)นทกปจนถงป 2570 เทศบาลเมองแมโจจะมประชากร

เทากบ 22,032.92 คน (ภาพท� 4.3) พรอมกนน) อตราการขยายตวของการเตบโตของขอมลท)ง 2 ชด

เปนไปในทศทางเดยวกนกบจานวนประชากร อยางไรกตามเม�อเปรยบเทยบการการพยากรณของ

การขยายตวของการเตบโตของประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจท)ง 2 ชด เปรยบเทยบกบการ

ขยายตวของการเตบโตของประชากรจงหวดเชยงใหม พบวา อตราการขยายตวของประชากรจงหวด

เชยงใหมมอตราการเตบโตของขยายตวต�ากวาอตราการขยายตวของเทศบาลเมองแมโจจากการใช

ขอมล 2 ชดในการพยากรณเปรยบเทยบ (ภาพท� 4.4)

1.2 การประมาณการณการเพ�มข=นของปรมาณขยะ

ปรมาณขยะของเทศบาลเมองแมโจชวงป 2544-2554 พบวา ป 2549 มปรมาณขยะเฉล�ยตอป

มากท�สดเทากบ 9,300 ตนตอป รองลงมาเปนป 2554 และ 2547 เทากบ 6,597.50 และ 6,600 ตนตอป

สวนอตราเฉล�ยของปรมาณขยะชวง 10 ป เทากบ 5,915.45 ตนตอป อยางไรกตามอตราการเพ�มของ

ปรมาณขยะในเขตเทศบาลเมองแมโจไมแนนอนผนแปรไปตามเศรษฐกจและอตราการเตบโตของ

ประชากรท�ไมแนนอนเชนกน (ตารางท� 4.4) ซ� งตรงขามกบปรมาณและอตราการเพ�มของขยะของ

34

จงหวดเชยงใหมท�มการเพ�มข)นอยางตอเน�องทกป แมวาการจดเกบขอมลของสานกงานสถตของ

จงหวดเชยงใหมท�เร�มเกบปรมาณขยะในป 2546 เฉพาะในเขตเทศบาลกตาม แตขอมลท�ไดกแสดงให

เหนถงภาพรวมของปรมาณขยะท�เพ�มข)นของจงหวดเชยงใหมไดเปนอยางด แมจะไมสามารถนามา

พยากรณปรมาณขยะท�จะเพ�มข)นในอนาคตกตาม (ตารางท� 4.5)

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2552

2553

2554

2555

2556

2557

2558

2559

2560

2561

2562

2563

2564

2565

2566

2567

2568

2569

2570

ภาพท� 4.3 การประมาณคาประชากรเทศบาลเมองแมโจ

เทศบาลเมองแมโจ (ขอมลพยากรณเฉล&ย 2545-2554) เทศบาลเมองแมโจ (ขอมลพยากรณเฉล&ย 2553-2554)

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2552

2553

2554

2555

2556

2557

2558

2559

2560

2561

2562

2563

2564

2565

2566

2567

2568

2569

2570

ภาพท� 4.4 การเปรยบเทยบอตราการขยายตวของประชากร

เทศบาลเมองแมโจและจงหวดเชยงใหม

เทศบาลเมองแมโจ (ขอมลพยากรณเฉล&ย 2545-2554) เทศบาลเมองแมโจ (ขอมลพยากรณเฉล&ย 2553-2554)

เชยงใหม (ขอมลพยากรณเฉล&ย 2545-2553)

35

ตารางท� 4.1 ประชากรและอตตราการขยายตวของประชากรในเขตเทศบาลเมองแมโจ

หมบาน ประชากร (คน)

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 หมท� 1 บานแมเตาไห 650 670 690 690 691 689 687 701 697 748 หมท� 2 บานปาบง (บางสวน) 361 368 376 372 368 367 366 362 388 416 หมท� 3 บานหวยเกcยง 1,218 1,228 1,238 1,245 1,252 1,234 1,217 1,196 1,207 1,294 หมท� 4 บานแมโจ 4,020 4,076 4,131 3,849 3,567 3,807 4,047 3,474 3,885 4,168 หมท� 5 บานสหกรณนคม 2,263 2,327 2,393 2,452 2,512 2,578 2,644 2,660 2,685 2,880 หมท� 6 บานทงปาเกด 1,145 1,150 1,153 1,290 1,427 1,547 1,669 1,713 1,788 1,916 หมท� 9 บานทงหม�นนอย 900 922 944 975 1,007 1,039 1,072 1,074 1,129 1,210 หมท� 10 บานเกษตรใหม (บางสวน) 261 266 271 279 290 318 346 359 363 390 หมท� 11 บานไรสหกรณ 959 959 959 970 982 1,032 1,083 1,089 1,145 1,227 หมท� 12 บานแมโจใหม 846 862 878 856 836 821 808 796 775 831 หมท� 5 บานแมแกดนอย 1,273 1,294 1,316 1,312 1,310 1,334 1,359 1,355 1,322 1,418 หมท� 10 บานหล�งม�น 875 895 915 982 1,049 1,017 987 974 989 631 หมท� 13 บานพฒนาทรายแกว 832 867 902 928 955 775 597 577 583 625 หมท� 4 บานแพะปาหา(บางสวน) 421 426 434 434 436 451 467 478 524 562 หมท� 7 บานศรสหกรณ 656 671 682 704 728 762 797 823 934 1,001

รวม 16,680 16,981 17,282 17,338 17,410 17,771 18,146 17,631 18,414 19,317 อตราประชากรขยายตว 0.018 0.018 0.003 0.004 0.021 0.021 -0.028 0.044 0.049 อตราประชากรขยายตวเฉล�ย 10 ป 0.017 ประชากรเฉล�ย 17,697

อตราประชากรขยายตวเฉล�ย 2545-2554 0.047 ประชากรเฉล�ย 18,866

ท�มา: เทศบาลเมองแมโจ, 2555

36

ตารางท� 4.2 ประชากรและอตตราการขยายตวของประชากรในจงหวดเชยงใหม

อาเภอ ประชากร (คน) 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553

เมองเชยงใหม 247,672 248,340 242,726 242,974 243,065 242,709 241,825 238,460 238,332 จอมทอง 65,755 65,848 64,891 65,162 65,563 65,646 65,675 65,816 65,893 เชยงดาว 76,028 76,424 86,177 86,683 87,071 87,561 87,922 81,264 81,594 ไชยปราการ 44,896 43,913 47,847 47,898 47,926 47,783 47,919 44,218 44,368 ดอยเตา 27,606 27,645 27,208 27,284 27,186 27,189 27,127 27,189 27,217 ดอยสะเกด 63,461 63,967 63,540 64,116 64,847 65,276 65,810 66,432 66,914 ก�งอาเภอดอยหลอ 28,166 28,011 27,695 27,623 27,446 27,245 26,976 26,798 26,632 ฝาง 106,624 106,956 118,874 121,033 121,374 123,137 123,487 111,562 112,004 พราว 54,846 54,494 52,590 52,222 51,844 51,495 51,321 50,641 50,399 แมแจม 65,960 66,357 66,181 66,524 67,055 67,363 67,807 56,723 56,834 แมแตง 75,765 75,767 79,056 82,094 75,784 75,527 75,352 74,314 74,365 แมรม 79,427 80,155 81,409 82,943 83,716 84,215 84,815 84,570 84,902 แมวาง 31,022 31,045 30,868 30,871 30,859 31,041 31,120 31,103 31,151 ก�งอาเภอแมออน 21,871 21,859 21,624 21,652 21,726 21,627 21,427 21,405 21,326 แมอาย 73,040 73,342 76,708 77,295 77,490 77,719 77,690 71,359 72,138 เวยงแหง 23,833 24,246 26,667 28,876 29,279 29,570 29,836 26,653 27,028 สะเมง 22,997 22,944 23,090 23,236 23,301 23,385 23,512 23,371 23,346 สนกาแพง 73,507 73,799 73,208 73,721 74,488 75,101 76,124 76,611 77,330 สนทราย 97,593 100,295 102,709 105,771 108,352 110,291 89,092 89,902 91,969

37

ตารางท� 4.2 (ตอ)

อาเภอ ประชากร (คน) 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553

สนปาตอง 78,376 77,994 77,152 76,824 76,612 76,279 75,923 75,762 75,600 สารภ 75,042 75,037 101,156 74,782 75,196 75,488 75,892 76,331 76,438 หางดง 68,816 69,952 71,145 72,275 73,538 74,490 99,014 100,110 101,600 ออมกอย 49,956 50,911 51,514 54,568 60,737 60,327 60,512 57,915 58,581 ฮอด 43,596 43,919 43,401 43,582 43,843 43,935 44,139 43,465 43,710 อาเภอกลยาณวฒนา - - - - - - - 10,574 10,808

รวม 1,595,855 1,603,220 1,657,436 1,650,009 1,658,298 1,664,399 1,670,317 1,632,548 1,640,479 อตราประชากรขยายตว

0.0046 0.0338 -0.0045 0.0050 0.0037 0.0036 -0.0226 0.0049

อตราประชากรขยายตวเฉล�ย 9 ป

0.0036

ประชากรเฉล�ย 1,647,088 ท�มา: สานกงานสถตจงหวดเชยงใหม, 2555

38

ตารางท� 4.3 ปรมาณขยะเทศบาลเมองแมโจ 2544-2554

ป ปรมาณขยะ (ตน) อตราเพ�ม ปรมาณขยะ/วน ปรมาณขยะ/เดอน ปรมาณขยะ/ป เฉล�ย/ป

2544 12.00 360.00 4,320-4,380 4,350.00 - 2545 14.00 420.00 5,040-5,110 5,075.00 0.17 2546 16.00 480.00 5,760-5,840 5,800.00 0.14 2547 18.20 546.00 6,552-6,643 6,597.50 0.14 2548 11.85 332.00 3,959-4,040 4,000.00 -0.39 2549 26.66 800.00 9,000-9,600 9,300.00 1.33 2550 16.00 480.00 5,000-5,760 5,400.00 -0.42 2551 18.20 546.00 6,552-6,643 6,597.50 0.22 2552 16.00 480.00 5,000-5,760 5,400.00 -0.18 2553 16.70 503.00 5,800-6,095 5,950.00 0.10 2554 17.00 550.00 6,200-7,000 6,600.00 0.11 เฉล�ย 16.60 499.73 - 5,915.45 0.12

ท�มา: สานกงานเทศบาลตาบลแมโจ, 2555

ตารางท� 4.4 ปรมาณขยะจงหวดเชยงใหม 2546-2552

ป ปรมาณขยะ (ตน/วน)

อตราเพ�ม ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล รวม

2546 468.50 - 468.50 - 2547 793.10 - 793.10 0.69 2548 453.00 540.00 993.00 - 2549 459.00 570.00 1,029.00 0.04 2550 717.16 1,075.52 1,792.68 0.74 2551 728.29 1,252.93 1,981.22 0.11 2552 729.30 1,338.79 2,068.09 0.04 เฉล�ย 621.19 955.45 1,303.65 -

ท�มา: สานกงานสถตจงหวดเชยงใหม, 2555

39

สาหรบการพยากรณการเพ�มข)นของปรมาณขยะในเขตเทศบาลเมองแมโจ โดยใชขอมลเฉล�ย

ปรมาณขยะของป 2544-2554 และขอมลเฉล�ยของป 2553-2554 ซ� งเปนปท�มการเตบโตของประชากร

เฉล�ยสงเปนตวเปรยบกบขอมลเฉล�ยของ 10 ป ผลการพยากรณ พบวา ขอมลท)ง 2 ชด ท�ใชพยากรณ

ชวงป 2556-2564 มปรมาณขยะใกลเคยงกน สวนป 2565-2570 การพยากรณโดยใชขอมลเฉล�ย 10 ป จะ

มปรมาณขยะเพ�มข)นมากกวาการใชขอมลเฉล�ยของป2553-2554 (ภาพท� 4.5)

2. ประมาณการณความตองการใชท�ดนเพ�อท�อยอาศย

2.1 การขยายตวเปดรบนกศกษามหาวทยาลยแมโจ

มหา วท ยา ลยแ มโ จ เ ป นส ถา บนก า ร อด มศก ษ า ท� ต) ง อย ใน เ ข ต เ ท ศบ า ล เ มอ ง แ มโ จ

เปนมหาวทยาลยกาลงขยายเปดรบนกศกษานกศกษาใหมเพ�มทกป จากป 2551 รบนกศกษาใหมเขา

ศกษาท)งส)นจานวน 5,699 คน และเพ�มเปน 7,015 คน ในป 2553 และหลงจากน)นเปดรบนกศกษาลดลง

จนถงป 2555 รบนกศกษาเขาศกษาจานวน 5,452 คน อยางไรกตาม เม�อรวมนกศกษาทกช)นปในแตละป

พบวา กลบมจานวนนกศกษาเพ�มข)นอยางตอเน�องทกปโดยในป 2551 มจานวน 16,334 คน และ

เพ�มข)นเปน 19,601 คน ในป 2555 อยางไรกตามแตละปมนกศกษาเพ�มข)นอยางนอยปละไมต�ากวา

1,000 คน (ตารางท� 4.5) เน�องจากมนกศกษาไมจบตามระยะเวลาท�กาหนด หรอเปนนกศกษาตกคาง

จานวนหน�ง ในป 2555 พบวา นกศกษาระดบปรญญาตรรวมทกคณะท�ไมจบตามหลกสตรและศกษา

อยในปท� 5 มจานวนมากถง 716 คน ศกษาในปท� 6 จานวน 192 คน และอกจานวน 2 คน กาลงศกษาอย

-

10,000.00

20,000.00

30,000.00

40,000.00

2545 2546 2548 2550 2552 2554 2556 2558 2560 2562 2564 2566 2568 2570

ภาพท� 4.5 ประมาณการณการเพ�มข=นของปรมาณขยะ

ในเขตเทศบาลเมองแมโจ

ปรมาณขยะเทศบาลเมองแมโจ (ขอมลพยากรณเฉล�ย 2545-2554)

ปรมาณขยะเทศบาลเมองแมโจ (ขอมลพยากรณเฉล�ย 2553-2554)

ในปท� 10 (ภาพท� 4.6) นกศกษาท�เพ�มข)นแสดงถงความตองการบรการหองพกอาศยเพ�มข)นตามไปดวย

ดงน)การเปล�ยนท�ดนท�เคยเปนพ)นท�เกษตรกรรมเดมมาเปนท�อยอาศยยอมเพ�

มแนวโนมท�จะสงข)นตามการแยกตวของคณะและสาขาวชาตางๆ ท�เปดสอนหลากหลายสาขามากข)น

ตารางท� 4.5 สถตนกศกษามหาวทยาลยแมโจ ป

ป

ปรญญาตร 2551 5,481 2552 5,850 2553 6,705 2554 5,926 2555 5,234

ท�มา: สานกทะเบยน มหาวทยาลยแมโจ

2.2 ขอมลการขออนญาตกอสราง

ในป 2552-2553 จากสถตเทศบาลเมองแมโจ พบวา

3 หมบาน ไดแก หม 9 บานทงหม�นนอย

ใหม และหมท� 7 บานศรสหกรณ

ใหญของหมบานนนทภา และบานสหกรณนคมกมหมบานกาญกนกววลเกดข)นเชนกน โดยท) ง

โครงการกาลงขยายระยะการกอสรางข)นอยางตอเน�องตามความตองการของผบรโภคซ� งสวนใหญเปน

บคคลากรของมหาวทยาลยแม

ฐานมาจากตางจงหวด ในป

5000

10000

นกศกษาท�เพ�มข)นแสดงถงความตองการบรการหองพกอาศยเพ�มข)นตามไปดวย

ดงน)การเปล�ยนท�ดนท�เคยเปนพ)นท�เกษตรกรรมเดมมาเปนท�อยอาศยยอมเพ�มสงมากข)นตามไปดวย

ตามการแยกตวของคณะและสาขาวชาตางๆ ท�เปดสอนหลากหลายสาขามากข)น

สถตนกศกษามหาวทยาลยแมโจ ป 2551-2555

นกศกษาท�รบเขาแตละป (คน)

ปรญญาโท ปรญญาเอก รวม 204 14 5,699 249 38 6,137 246 64 7,015 254 10 6,190 201 17 5,452

สานกทะเบยน มหาวทยาลยแมโจ, 2555

ขอมลการขออนญาตกอสรางจากสานกงานเทศบาลเมองแมโจ

จากสถตเทศบาลเมองแมโจ พบวา ออกใบอนญาตกอสรางบานจานวนมากใน

บานทงหม�นนอย รองลงมาเปนหมท� 5 บานสหกรณนคม

บานศรสหกรณ ตามลาดบ โดยเฉพาะบานทงหม�นนอยมโครงการบานจดสรรคขนาด

ใหญของหมบานนนทภา และบานสหกรณนคมกมหมบานกาญกนกววลเกดข)นเชนกน โดยท) ง

โครงการกาลงขยายระยะการกอสรางข)นอยางตอเน�องตามความตองการของผบรโภคซ� งสวนใหญเปน

บคคลากรของมหาวทยาลยแมโจ หนวยงานราชการในพ)นท�ไกลเคยง และคนตางถ�นซ� งโดยมากยายถ�น

ในป 2552 มการขออนญาตกอสรางอาคารพาณชยท)งส)นจานวน

0

5000

10000

ช -นปท& 1

ช -นปท& 2

ช -นปท& 3

ช -นปท& 4

ช -นปท& 5

ช -นปท& 6

ช -นปท& 7

ช -นปท& 8

ช -นปท& 10

ภาพท� 4.6 สถตนกศกษาปรญญาตร

รวมทกคณะในป 2555

40

นกศกษาท�เพ�มข)นแสดงถงความตองการบรการหองพกอาศยเพ�มข)นตามไปดวย

มสงมากข)นตามไปดวยและ

ตามการแยกตวของคณะและสาขาวชาตางๆ ท�เปดสอนหลากหลายสาขามากข)น

รวมทกช)นป

(คน) 5,699 16,334 6,137 17,230 7,015 18,851 6,190 19,342 5,452 19,601

ออกใบอนญาตกอสรางบานจานวนมากใน

บานสหกรณนคม หมท� 10 บานเกษตร

โดยเฉพาะบานทงหม�นนอยมโครงการบานจดสรรคขนาด

ใหญของหมบานนนทภา และบานสหกรณนคมกมหมบานกาญกนกววลเกดข)นเชนกน โดยท) ง 2

โครงการกาลงขยายระยะการกอสรางข)นอยางตอเน�องตามความตองการของผบรโภคซ� งสวนใหญเปน

โจ หนวยงานราชการในพ)นท�ไกลเคยง และคนตางถ�นซ� งโดยมากยายถ�น

มการขออนญาตกอสรางอาคารพาณชยท)งส)นจานวน 82 คหา โดย

41

หมท� 5 บานสหกรณนคมมการสรางมากท�สด 32 คหา (รอยละ 39.51) รองลงมาเปนหมท� 10 บาน

เกษตรใหมรอยละ 19.95 และในป 2553 มการขออนญาตกอสรางอาคารพาณชยท)งส)น 139 คหา ซ� งม

การกอสรางมากท�สดหมท� 10 บานหล�งม�น จานวน 54 คหา (รอยละ 38.85) รองลงมาเปนหมท� 5 บาน

สหกรณนคม และหมท� 7 บานศรสหกรณ รอยละ 28.06 และ 15.11 ตามลาดบ (ตารางท� 4.6)

สาหรบการขออนญาตกอสรางหอพกท�เพ�มข)นอยางตอเน�องในป 2552-2553 น)น แสดงถง

ความตองการท�พกอาศยของนกศกษาท�เปนประชากรแฝงสวนใหญในเขตเทศบาลเมองแมโจ ท�เขามา

ศกษาในมหาวทยาลยแมโจซ� งเปนมหาวทยาลยท�เปดรบนกศกษาเพ�มข)นอยางตอเน�อง จงสงผลใหความ

ตองการดานท�พกอาศยท�เปนหองเชาเพ�มมากข)นในรปของหอพก โดยในป 2552 มผขออนญาตกอสราง

ท)งหมด 34 หลงรวม 385 หอง เฉล�ยประมาณหลงละ 28 หอง อยางไรกตามมการกอสรางหอพกขนาด

ใหญในหมท� 9 บานทงหม�นนอย เฉล�ยหลงละ 46 หอง สวนหมท� 5 บานสหกรณนคมมการกอสราง

หอพกจานวนมากท�สดถง 5 หลง รองลงมาเปนหมท� 4 บานแมโจ สาหรบในป 2553 การกอสราง

หอพกยงเพ�มข)นอยางตอเน�องโดยมการกอสรางท)งหมด 53 หลง จานวน 1,664 หอง เฉล�ยประมาณ 32

หองตอหลง อยางไรกตามมการกอสรางหอพกขนาดใหญในหมท� 7 บานศรสหกรณเฉล�ยหลงละ

ประมาณ 60 หอง สวนหมท� 5 บานสหกรณนคมมการกอสรางมากท�สดจานวน 15 หลง เฉล�ย 28 หอง

ตอหลง รองลงมาเปนการกอสรางในพ)นท�หมท� 4 บานแมโจ และหมท� 10 บานหล�งม�น มจานวนการ

กอสรางและจานวนหองเฉล�ยเทากน จานวน 11 หลง เฉล�ยหลงละประมาณ 31 หอง (ตารางท� 4.6)

อยางไรกตามแมวาจะมขอมลไมเพยงพอสาหรบการพยากรณการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนใน

เขตเทศบาลเมองแมโจกตาม เน�องจากการจดเกบขอมลการขออนญาตมไมเพยงพอท�จะทาการพยากรณ

แตกพออนมานไดวาการเพ�มข)นของประชากร การเปดรบนกศกษาเพ�มข)นของมหาวทยาลยแมโจ และ

การเพ�มข)นของขออนญาตสรางบาน อาคารพาณชย และหอพกท�เพ�มข)นอยางตอเน�องเชนกน ดงน)นจง

กลาวไดวาปจจยเหลาน) มผลตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนทางการเกษตรของเกษตรกรในพ)นท�ลดลง

และเปล�ยนแปลงมาเปนท�อยอาศยมากข)นโดยเฉพาะในพ)นท�หมท� 10 บานหล�งม�น รองลงมาเปนหม

ท� 5 บานสหกรณนคม หมท� 9 บานทงหม�นนอย และหมท� 7 บานศรสหกรณ ตามลาดบ สาหรบ

แนวโนมในอนาคตน)น เม�อพ)นท�เกษตรลดลง การขยายตวของความตองการดานท�อยอาศยกมแนวโนม

ท�จะขยายไปยงหมบานอ�นๆ เพ�มมากข)นตามมาอยางแนนอน สงผลตอความหนาแนนของประชากรใน

พ)นท�เขตเทศบาลเมองแมโจมแนวโนมจะหนาแนนมากข)น และพ)นท�การเกษตรกจะย�งหายากและลดลง

เชนกน ดงน)นจงกลาวไดวาพ)นท�การเกษตรจะลดลงสวนทางกบการพฒนาของเมองท�เจรญมากข)น

42

ตารางท� 4.6 สถตการขออนญาตกอสรางในเขตเทศบาลเมองแมโจ

ตาบล หมบาน 2552 2553

บาน

(หลง) อาคารพาณชย

(คหา) หอพก (หลง)

หอพก (หอง)

บาน (หลง)

อาคารพาณชย (คหา)

หอพก (หลง)

หอพก (หอง)

หนองหาร หมท� 1 บานแมเตาไห

1 3 หมท� 3 บานหวยเกcยง

1 16

หมท� 4 บานแมโจ

4 111

15 11 339 หมท� 5 บานสหกรณนคม 10 32 5 142 2 39 15 420 หมท� 6 บานทงปาเกด

1 10

หมท� 9 บานทงหม�นนอย 24 3 2 92 16

7 230 หมท� 10 บานเกษตรใหม 8 16

1 36

หมท� 11 บานไรสหกรณ

3

1 26

หมท� 12 บานแมโจใหม

8 ปาไผ หมท� 10 บานหล�งม�น

13 3 40

54 11 346

หมท� 13 บานพฒนาทรายแกว

2 หนองจอม หมท� 7 บานศรสหกรณ 5 14

15 21 4 238

รวม 47 81 14 385 33 139 53 1,664 ท�มา: สานกงานเทศบาลเมองแมโจ, 2554

43

การสมภาษณผมสวนไดสวนเสยตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ

1. การสมภาษณดวยแบบสอบถาม

1.1 เกษตรกรในพ=นท�เขตเทศบาลเมองแมโจ

เทศบาลเมองแมโจ มพ)นท�ท)งส)นประมาณ 19.46 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 12,155 ไรครอบคลมพ)นท� 3 ตาบล คอตาบลหนองหาร (10 หมบาน) ตาบลปาไผ (3 หมบาน) และตาบลหนอง จอม (2 หมบาน) รวม 15 หมบาน จากการสารวจขอมลภาคสนามพ)นท�ท�อยในเขตเทศบาลเมองแมโจ พบวา บานหล�งหม�น ตาบลปาไผ บานศรสหกรณ ตาบลหนองจอม บานแมโจ บานแมโจใหม และบานสหกรณนคม ตาบลหนองหาร ชมชนไดเปล�ยนจากเดมท�เคยเปนชมชนเกษตรกรรมพ)นท�เกอบท)งหมดเปล�ยนไปเปนชมนชนเพ�อท�อยอาศยและหอพก จนเกอบไมเหลอพ)นท�ทาการเกษตร หรอท�เหลอกเปนเพยงพ)นท�ปลกไมผลเพยงเลกนอยบรเวณบานท�อยอาศยของคนทองถ�นด) งเดม ท�ดนท�เคยเปนพ)นท�เกษตรปลกขาวและพชผลเกษตรในอดตเม�อกวา 10 ปท�ผานมา เชน ถ�วเหลอง มนฝร�ง มะเขอเทศ ฯลฯ แตปจจบนน) ป 2554 พ)นท�เหลาน) เปล�ยนไปเปนหอพกและท�อยอาศยจนเกอบหมดโดยไมเหลอพ)นท�เกษตรสาหรบปลกพชอกตอไป (ภาพท� 4.7)

ภาพท� 4.7 พ)นท�ท�มการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนการเกษตรไปเปนพ)นท�อยอาศยหรอธรกจ

44

กลมตวอยางในการศกษาคร) งน)ท)งหมด 152 คน ผใหสมภาษณเปนชายรอยละ 61.84 และหญงรอยละ 38.16 โดยเกษตรกรอายมากท�สด 84 ป นอยท�สด 30 ป และอายเฉล�ย 55 ป การศกษาสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษาปท� 4 รอยละ 77.63 รองลงมาเปนระดบประถมศกษาปท� 6 รอยละ 11.84 อยางไรกตามอาชพหลกของผใหสมภาษณมอาชพเกษตรกรรอยละ 68.42 รองลงมามอาชพรบจางและการเกษตรรอยละ 23.68 สมาชกครวเรอนเฉล�ย 3 คน/ครวเรอน รอยละ 32.89 รองลงมาเฉล�ย 4 คนตอครวเรอน รอยละ 28.29 และบางครวเรอนมสมาชกอาศยอยรวมกนเปนครอบครวใหญมากกวา 8 คน จานวน 2 ครวเรอน สวนแรงงานท�ทางานในภาคเกษตรมากท�สดจานวน 2 คน รอยละ 50.66 รองลงมาเปน 1 คน รอยละ 39.47 ท)งน) ยงพบวาเกษตรกรรอยละ 4.61 มการจางเหมาแรงงานในกจกรรมการเพาะปลกและเกบเก�ยวโดยจางเหมาเปนไร ราคาข)นอยกบการตกลงกนระหวางแรงงานและเจาของท�ดน สวนการดแลระหวางพชเจรญเตบโตเจาของท�ดนจะเปนผดแลเอง อยางไรกตามครวเรอนท�มแรงงานทางานในภาคเกษตรแตแรงงานท�มอยกยงไมเพยงพอจาเปนตองเขามาชวยงานในบางกจกรรมโดยเฉพาะในชวงการเพาะปลกและเกบเก�ยว ในการจางแรงงานเขามาชวยในกจกรรมเหลาน) โดยมากจางแรงงานเพยง 1 คน สงถงรอยละ 75.36 รองลงมาจางแรงงานจานวน 2 คน รอยละ 14.49 ในดานประสบการทาเกษตรของเกษตรกรมากท�สดถง 53 ป นอยท�สด 1 ป แตโดยเฉล�ยมประสบการณเทากบ 23 ป สาหรบการถอครองท�ดนทาการเกษตรเปรยบเทยบกอนและหลงป 2550 พบวา การถอครองท�ดนเฉล�ยลดลงจาก 9.53 ไร ลดลงเปน 8.39 ไร (ตารางท� 4.7)

ตารางท� 4.7 ขอมลพ)นฐานของเกษตรกร

รายการ จานวน (คน) รอยละ เพศ

ชาย 94 61.84 หญง 58 38.16

รวม 152 100 อาย

สงสด 30 ต�าสด 84 เฉล�ย 55

การศกษา ประถมศกษาปท� 4 118 77.63 ประถมศกษาปท� 6 18 11.84

มธยมศกษาปท� 3 5 3.29 มธยมศกษาปท� 6 5 3.29

ปรญญาตร 6 3.95 รวม 152 100

45

ตารางท� 4.7 (ตอ)

รายการ จานวน (คน) รอยละ อาชพ

คาขาย 1 0.66 ทาการเกษตร 104 68.42

คาขายและรบจาง 6 3.95 คาขายและทาการเกษตร 1 0.66 รบจางและทาการเกษตร 36 23.68

รบราชการและทาการเกษตร 3 1.97 ธรกจสวนตวและทาการเกษตร 1 0.66 รวม 152 100

สมาชกในครวเรอน (ครวเรอน) สมาชก 1 คน 4 2.63 สมาชก 2 คน 19 12.50 สมาชก 3 คน 50 32.89 สมาชก 4 คน 43 28.29 สมาชก 5 คน 23 15.13 สมาชก 6 คน 11 7.24

สมาชก 8-10คน 2 1.32 รวม 152 100

แรงงานในภาคเกษตร (ครวเรอน)

ทางานเตมเวลา

แรงงาน 1 คน 60 39.47 แรงงาน 2 คน 77 50.66 แรงงาน 3 คน 3 1.97 แรงงาน 4 คน 5 3.29

จางเหมาแรงงาน 7 4.61 รวม 152 100

ครวเรอนท�มการจางแรงงานช�วคราว หรอ

แรงงานในครอบครวมาชวยงานบางเวลา

แรงงานช�วคราวจานวน 1 คน 52 75.36 แรงงานช�วคราวจานวน 2 คน 10 14.49 แรงงานช�วคราวจานวน 3 คน 3 4.35 แรงงานช�วคราวจานวน 4 คน 1 1.45

แรงงานช�วคราว มากกวา 5 คน 3 4.35 รวม 69 100

46

ตารางท� 4.7 (ตอ)

รายการ จานวน (คน) รอยละ

ประสบการณการทาเกษตร (ป)

นอยท�สด 1 มากท�สด 53

เฉล�ย 23 การใชท�ดนเพ�อการเกษตร กอนป 2550 (ไร) หลงป 2550 (ไร)

เกษตรกรมท�ดนเพาะปลกนอยสด 0.5 0.25 เกษตรกรมท�ดนเพาะปลกมากสด 50 50

เฉล�ย 9.53 8.39

การถอครองท�ดนเพ�อทาการเกษตรของเกษตรกรในป 2544 รอยละ 48.68 เปนการเชาท�ดน รองลงมามท�ดนเปนของตนเองรอยละ 36.84 และบางรายแมวาจะมท�ดนเปนของตนเอง แตกมจานวนนอยไมเพยงพอสาหรบทาเกษตรหรอยงพอมเวลาวาง และ/หรอ มแรงงานพอท�จะทาการเพาะปลกเพ�มไดอกจงเชาท�ดนอกจานวนหน� งเพาะปลก เกษตรกรในกลมน) มถงรอยละ 10.53 และมท�ดนเพาะปลกเฉล�ยท)งท�เปนของตนเองและเชาเพยง 1.67 ไร ซ� งนอยกวาการถอครองท�ดนเพ�อการเกษตรในรปแบบอ�นๆ สวนอตราคาเชาท�ดนน)น พบวา เกษตรกรท�มท�ดนเปนของตนเองและเชา จายอตราคาเชาเฉล�ยสงสดถง 1,700 บาทตอไร รองลงมาเกษตรกรท�เชาท�ดนจายคาเชาเฉล�ย 1,198 บาทตอไร และผท�เชาท�ดนและอ�นๆ เสยคาเชาเฉล�ย 1,000 บาทตอไร (ตารางท� 4.8)

ตารางท� 4.8 การถอครองท�ดนของเกษตรกรเพ�อเพาะปลกป 2544 การถอครองท�ดน จานวน

(คน) รอยละ ท�ดนเพาะปลกป 2544 (ไร) อตราคาเชา (บาท/ไร)

นอยท�สด มากท�สด เฉล�ย นอยท�สด มากท�สด เฉล�ย เปนของตนเอง 56 36.84 0.50 20 5.68 - - - เชาท�ดน 74 48.68 0.25 40 8.92 300 2,750 1,198 อ�นๆ 3 1.97 1 3 1.67 - - - เปนของตนเอง และเชาท�ดน 16 10.53 2 44 9.69 500 2,500 1,700 เปนของตนเอง และอ�นๆ 2 1.32 4 5 4.5 - - - เชาท�ดน และอ�นๆ 1 0.66 8 8 8 1,000 1,000 1,000

รวม 152 100 - - - - - -

47

สาหรบแหลงน) าใชในการเกษตรรอยละ 90.79 ใชน) าจากชลประทาน รองลงมาใชน) าฝน และน) าบาดาล รอยละ 3.95 และ 3.29 ตามลาดบ นอกจากน) เกษตรกรท�ยงทาการเกษตรในปจจบนรอยละ 93.42 ไมเคยขายท�ดน สวนอกรอยละ 6.58 เคยขายท�ดน โดยขายใหท)งคนในพ)นท�และคนนอกพ)นท� ผท�ขายท�ดนมากท�สดจานวน 6 ไร และนอยท�สด 2 งาน ราคาขายเฉล�ย 512,941.18 บาทตอไร (ตารางท� 4.9) ในดานปญหาการผลตท�เก�ยวของกบการใชน) า พบวา การนาน) าเขามาใชในการเพราะปลกในแปลง ท�ตองผานท�ดนของคนอ�น หรอแปลงขางเคยงจากเดมท�เดมเคยเปนท�นา แลวปจจบนเปล�ยนไปเปนท�อยอาศย เกษตรกรรอยละ 95.39 ไมมปญหาในการนาน) าเขาแปลงเพาะปลก สวนท�เหลอรอยละ 4.61 มปญหาในการนาน) าเขาแปลงนา แตกแกไขปญหาโดยใชการพดคยและเจรจากบเจาของท�ดน สวนดานคณภาพน) าท�ใชในการเพาะปลก (น) าจากบานเรอนและหอพกปลอยลงมาปะปน) ท�เกษตรกรสวนใหญใชน) าจากชลประทาน พบวา เกษตรกรรอยละ 53.29 ไมมปญหาคณภาพน) า และอกรอยละ 46.71 มปญหาคณภาพน) าจากบานเรอนและหอพกปลอยปะปนมากบคลองสงน) าเปนน) าเนาเสย แตเกษตรกรแกไขปญหาโดย ปลอยใหน) าพดพาน) าเสยไปกอนๆ ท�จะนาน) าเขาแปลงเกษตร อยางไรกตามจากการสอบถามไมพบวาเกษตรกรเหลาน) เคยมปญหาการแพน) า หรอโรคผวหนงจากการแชน) าในการเพาะปลกในรอบ 2-3 ปท�ผานมา ในดานความรวมมอชวยเหลอซ� งกนและกนท�เคยเปนเคยเปนวถชวตของเกษตรกรพ)นถ�นด) งเดมในอดต เชน ความรวมมอในการคดลอกลาเหมองหรอคลองสงน) า รอยละ 94.74 ยงคงมวถชวตความรวมมอเหมอนเดม แตอกรอยละ 5.26 เหนวาความรวมมอของชมชนเปล�ยนไป สวนหน�งมาจากท�ดนถกเปล�ยนมอไปเปนของคนตางถ�นหรอนายทน เหลอเกษตรกรไมก�รายท�ทาการเกษตรท�ใชน) าในคลองสงน) าแตละสาย เกษตรกรท�ประสบปญหาเหลาน) แกไขปญหาโดยจางเหมาแรงงานในการขดลอกคลองรอยละ 3.95 และจางรถแมคโครขดลอกรอยละ 1.31 นอกจากน)เกษตรกรรอยละ 82.90 ไมมปญหาการขาดแคลนน) าในการผลต และรอยละ 17.10 มปญหาการขาดแคลนน) าในการผลต เกษตรกรกลมน)แกไขปญหาท�แตกตางกนไป ดวยวธการของตวเองหรอรวมกลมกนในพ)นท�ใกลเคยง เชน แกไขปญหาโดยขดน) าบาดาลข)นมาใช สรางบอเกบกกน) าข)นมาใชเอง และเจรจาขอน) าจากเจาหนาท�ชลประทานปลอยน) าใหนอกเหนอจากกาหนดการปลอยน) าท�กาหนดไว (ตารางท� 4.10) การใชท� ดนในการผลตของเกษตรมปญหาเก�ยวกบคณภาพดนในแปลงเพาะปลกท�ความอดมสมบรณของดนลดลง รอยละ 17.76 เกษตรกรปรบตวแกไขปญหาโดยการใชปยเคมและปยคอกในการปรบปรงดน นอกจากน) เกษตรกรรอยละ 20.39 ประสบปญหาโรคแมลงท�เกดจากดน (เชน โรคเนาคอดน เกดจากการใชท�ดนเขมขน ไมพกดน เปนตน) แตเกษตรกรเหลาน) แกไขปญหาโดยการใชยาฆาแมลงถงรอยละ 15.13 และการพรวนดนกอนและปลกพชหมนเวยนรอยละ 5.26 สวนเร�องความขดแยงเก�ยวกบการแบงสรรคท�ดนเพ�อทาการเพราะปลกในครอบครว และญาต พ� นอง และความขดแยงการ

48

เชาท�ดนกบเพ�อนบานน)น พบวา มเพยงรายเดยวท�มความขดแยงในการเชาท�ดนกบเพ�อนบาน ปญหาดงกลาวแกไขไดโดยการพดคยเจรจากน (ตารางท� 4.11)

ตารางท� 4.9 แหลงน)าใชในการเกษตรและการขายท�ดนของเกษตรกร รายการ จานวน (คน) รอยละ

แหลงน) าใชเพ�อการเกษตร (ครวเรอน) น) าฝน 6 3.95

น) าคลองหนองสาธารณะ 2 1.32 แมน) า 1 0.66

น) าชลประทาน 138 90.79 น) าบาดาล 5 3.29

รวม 152 100.00 การขายท�ดนของเกษตรกร

ไมเคยขาย 142 93.42 เคยขาย 10 6.58

รวม 152 100 คนซ)อท�ดนเปนคนในพ)นท� 5 50.00

คนซ)อท�ดนเปนคนนอกพ)นท� 5 50.00 รวม 10 100

เกษตรกร 10 ราย ท�ขายท�ดน ขายมากท�สด 6 ไร ขายนอยท�สด 2 งาน

เฉล�ยไรละ 512,941.18

หมายเหต: ท�ดนท�อยตดกบถนนสายหลกจะขายไดราคาสงกวา ถนนซอยในหมบาน

49

ตารางท� 4.10 ปญหาเก�ยวกบการใชน) าในการผลต

กจกรรม จานวน (คน) การปรบตวในการแกไขปญหา ไมมปญหา มปญหา 1. การนาน) าเขามาแปลงปลกท�ตองผาน

ท�ดนของคนอ�น หรอแปลงขางเคยงจากเดมท�เดมเคยเปนท�นา แลวปจจบนเปล�ยนไปเปนท�อยอาศย

145 (95.39)

7 (4.61)

1. ปลอยใหน) าพดพาน) าเสยไปกอนๆ ท�จะนาน) าเขาแปลงเกษตร

2. คณภาพน) าท�ใชในการเพาะปลก (น) าจากบานเรอนและหอพกปลอยลงมาปะปน)

81 (53.29)

71 (46.71)

1. ปลอยใหน) าพดพาน) าเสยไปกอนๆ ท�จะปลอยน) าเขาแปลงเกษตร

3. ในรอบ 2-3 ป ทานเคยมปญหาแพน) า หรอโรคผวหนงจากการแชน) าในการเพาะปลก

152 (100.00)

-

4. ความรวมมอในการคดลอกลาเหมอง

หรอคลองสงน) า 144

(94.74) 8

(5.26) 1. จางเหมาแรงงานในการขดลอก (6 คน

หรอรอยละ 3.95)

2. จางรถแมคโครขดลอกคลอก (2 คน

หรอรอยละ 1.31) 5.การขาดแคลนน) าในการผลต 126 26 1. ใชน) าบาดาล (8 คน หรอรอยละ 5.26)

(82.90) (17.10) 2. มการกกเกบน) าไว (16 คน หรอรอยละ

10.53)

3. เจรจาขอน) าจากชลประทาน (2 คน

หรอรอยละ 2.32)

50

ตารางท� 4.11 ปญหาเก�ยวกบคณภาพดน

กจกรรม จานวน (ครวเรอน) การปรบตวในการแกไขปญหา ไมมปญหา มปญหา 1. คณภาพดนอดมสมบรณของดนลดลง 125

(82.24) 27

(17.76) 1. ใชปยเคม และปยอนทรยในการ

ปรบปรงดน (6.58%) 2. โรคและแมลงท�เกดจากดน (เชน โรคเนา

คอดน เกดจากการใชท�ดนเขมขน ไมพก 121

(79.61) 31

(20.39) 1. ใชยาฆาแมลง (23 คน หรอรอยละ

15.13) ดน เปนตน)

2. การพรวนดนกอนและปลกพช

หมนเวยน (8 คน หรอรอยละ 5.26) 3. ความขดแยงเก�ยวกบการแบงสรรคท�ดน

เพ�อการเกษตรในครอบครว และ ญาต พ� นอง

152 (100.00)

-

4. ความขดแยงการเชาท�ดนกบเพ�อนบาน 151 (99.46)

1 (0.66)

1. การพดคยเจรจา

51

ตารางท� 4.12 ปญหาเก�ยวกบแรงงานในการผลต กจกรรม จานวน (ครวเรอน) การปรบตวในการแกไขปญหา

ไมมปญหา มปญหา 1. แรงงานในครวเรอนท�ใชในการผลต 107

(70.40) 45

(29.60) 1. จางแรงงาน

2. การแลกเปล�ยนแรงงาน หรอการลงแขก 103 (67.76)

49 (32.34)

1. จางแรงงาน (46 คน หรอรอยละ 30.26)

2. จางเหมาแรงงาน (3 คน หรอรอยละ

2.08) 3. การจางแรงงานในการผลตเกษตร 37 (24.34) 115

(75.66) 1. แรงงานในทองถ�น (คนไทย) (38 คน

หรอรอยละ 23.68) อตราคาจางเฉล�ย 176 บาท/วน

2. แรงงานตางดาว (79 คน หรอรอยละ 52.98) อตราคาจางเฉล�ย 176 บาท/วน

4. การนาเคร�องจกรอปกรณเขามาทดแทนแรงงาน

152 (100.00) -

1. ลดการจางแรงงาน และเพ�มประสทธภาพการผลต

เคร�องตดหญา 7 (4.61) เคร�องพนยา 7 (4.61)

รถไถ 61 (40.13) รถไถเดนตาม 11 (7.24)

เคร�องสบน5า 2 (1.32) เคร�องพรวนดน 1 (0.66)

เคร�องตดหญา, เคร�องพนยา 6 (3.95) เคร�องตดหญา,เคร�องพนยา,รถไถ,เคร�องพน

ยาฆาแมลงและกาจดวชพช 6 (3.95) เคร�องตดหญา,รถไถ 2 (1.32)

เคร�องตดหญา,รถไถเดนตาม 1 (0.66) เคร�องตดหญา,เคร�องสบน5า 7 (4.61)

เคร�องพนยา,รถไถ 1 (0.66) รถไถ,เคร�องพรวนดน 25 (16.45)

เคร�องตดหญา,เคร�องพนยา,รถไถเดนตาม 1 (0.66) เคร�องพนยา,รถไถ,เคร�องสบน5า 2 (1.32)

รถไถ ,เคร�องสบน5า,เคร�องพรวนดน 1 (0.66) จางเหมาเคร�องจกรทกกจกรรมในการผลต 11 (7.24)

52

2. ผท�ยายถ�นฐานเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจอาศยอยไมถง 10 ป

การยายถ�นฐานของคนตางถ�นหรอตางพ)นท�เขามาในเขตเทศบาลเมองแมโจ ในระยะ 10 ป ท�ผานมา ผลจากการศกษาดวยการสมภาษณ พบวา ผท�ใหขอมล 66 คน เปนหญงรอยละ 71.21 และชายรอยละ 28.79 โดยมอายนอยท�สด 23 ป อายมากท�สด 65 ป และเฉล�ย 41.55 ป เปนผท�มการศกษาระดบปรญญาตรมากท�สดถงรอยละ 33.33 รองลงมาเปนระดบประถมศกษาปท� 6 และมธยมศกษาปท� 6 รอยละ 25.76 และ 19.70 ตามลาดบ สาหรบผท�ยายถ�นฐานเขามารอยละ 56.06 เปนผท�อยนอกเขตเทศบาลเมองแมโจ และท�เหลอรอยละ 43.94 เปนการยายถ�นภายในเขตเทศบาลเมองแมโจ ท)งน) การยายถ�นฐานโดยมากกมาเพ�อคาขายรอยละ 53.03 และประกอบธรกจสวนตวรอยละ 36.36 ในกลมธรกจสวนตวจานวน 24 ราย รอยละ 75 ประกอบธรกจหอพก รองลงมาเปนธรกจบรการและตกแถวใหเชา ตามลาดบ (ตารางท� 4.13) ธรกจหอพกมการกอสรางและเปดใหบรการอยางมากในชวงป 2551-2553 กลมเปาหมายของการใหบรการของธรกจตางๆ ท�เกดข)นในเขตเทศบาลเมองแมโจรอยละ 68.18 เปนกลมนกศกษา และสาเหตท�เขามาประกอบธรกจในเขตเทศบาลเมองแมโจเพราะอยใกลมหาวทยาลยแมโจและเปนชมชนใหญรอยละ 75.76 และอยใกลบานรอยละ 16.67 ในดานการจางงาน พบวา มธรกจเพยง 21 รายจาก 24 รายท�มการจางงาน โดยรอยละ 61.90 เปนการจางงานแรงงานคนไทย อตราคาจางอยระหวาง 170-200 บาทตอวน และอกรอยละ 38.10 เปนการจางงานแรงงานตางดาว อตราคาจางเฉล�ยระหวาง 150-180 บาท (ตารางท� 4.14) ในดานส�งแวดลอมและการมสวนรวมกบทองถ�น พบวา สถานประกอบการไมมระบบกาจดน) าเสยรอยละ 45.45 สวนอกรอยละ 39.39 ระบายน) าเสยลงทอน)าท)งสาธารณะ และมเพยงรอยละ 15.15 ท�มระบบบาบดน) าเสยเปนของตนเอง ในดานมลพษทางเสยงมเพยงผประกอบการรายเดยวท�ถกรองเรยนในเร�องของการสงเสยงดง สาหรบปญหาอาชญากรรมมเพยงรอยละ 19.70 เปนอาชญากรรมจากการขโมยของท�วไป (รอยละ 9.09) รถจกรยานยนตหาย (รอยละ 7.58) และถงแกสหาย (รอยละ 3.03) ทางดานการมสวนรวมของชมชนน)น พบวา มเพยง 44 ราย มสวนรวมกบชมชนทองถ�น โดยมากเปนกจกรรมสบสานศลปวฒนธรรมทองถ�นรอยละ 50.00 รองลงมาเปนกจกรรมพฒนาเยาวชนและกจกรรมของมหาวทยาลยแมโจ ผประกอบการท�มาประกอบธรกจในเขตเทศบาลเมองแมโจจายรายไดใหกบทองถ�นในรปของภาษจานวน 36 ราย เปนเงน 336,072 บาทตอป และอกจานวน 51 รายจายคาขยะคดเปนเงนรายไดเขาเทศบาลเมองแมโจปละ 77,220 บาทตอป (ตารางท� 4.15)

53

ตารางท� 4.13 ขอมลพ)นฐานประชากรท�ยายถ�นฐานเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจ รายการ จานวน (คน) รอยละ

เพศ

ชาย 19 28.79

หญง 47 71.21 รวม 66 100.00

อาย

สงสด 23 ต�าสด 65 เฉล�ย 41.55

การศกษา

ประถมศกษาปท� 6 17 25.76

มธยมศกษาปท� 3 5 7.58 มธยมศกษาปท� 6 13 19.70

อนปรญญา 7 10.61 ปรญญาตร 22 33.33

สงกวาปรญญาตร 2 3.03 รวม 66 100.00

ท�อยตามทะเบยนราษฎร

ในเขตเทศบาลเมองแมโจ 29 43.94

นอกเขตเทศบาลเมองแมโจ 37 56.06 รวม 66 100.00

อาชพ

รบจาง 7 10.61 คาขาย 35 53.03

ธรกจสวนตว 24 36.36 รวม 66 100.00

ประเภทของธรกจ

หอพก 18 27.27

หองแถว-ตกแถวใหเชา 2 3.03 ธรกจบรการ 4 6.06

รวม 66 100.00

54

ตารางท� 4.14 ประเภทธรกจและการใหบรการของผท�ยายถ�นฐานเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจ

รายการ จานวน (คน) รอยละ

ธรกจหอพก (เร�มทาธรกจป พ.ศ.)

2546 1 5.56 2550 2 11.11 2551 5 27.78 2552 6 33.33 2553 4 22.22

รวม 18 100.00 กลมลกคาเปาหมายการใหบรการของธรกจ

นกศกษา 45 68.18 ประชาชนท�วไป 2 3.03

คนทางาน 5 7.58 นกศกษา 90%และคนทางาน 10% 4 6.06

นกศกษา80% คนทางาน10% และประชาชนท�วไป 10% 9 13.64 คนทางาน 50% และประชาชนท�วไป 50% 1 1.52

รวม 66 100.00 สาเหตท�เขามาประกอบธรกจในเขตเทศบาลเมองแมโจ

ใกลมหาวทยาลยแมโจและเปนชมชนใหญ 50 75.76 ใกลบาน 11 16.67

ตองการมธรกจของตน 3 4.55 ญาตแนะนา 2 3.03

รวม 66 100.00 การจางงาน

มการจางงานแรงงานคนไทย

(อตราคาจาง 170-200 บาท/วน) 13 61.90

มการจางงานแรงงานตางดาว

(อตราคาจาง 150-180 บาท/วน) 8 38.10

รวม 21 100.00

55

ตารางท� 4.15 ส�งแวดลอมและการมสวนรวมกบทองถ�น รายการ จานวน (คน) รอยละ

การกาจดน) าเสยของสถานประกอบการ

ไมม 30 45.45

ระบายลงทอน) าท)งสาธารณะ 26 39.39 มบอบาบดน) าเสยของตนเอง 10 15.15

รวม 66 100.00 การถกรองเรยนของสถานประกอบการ

ไมเคยถกรองเรยน 65 98.48 ถกรองเรยน -เร�องเสยงดง 1 1.52

รวม 66 100.00 ปญหาอาชญากรรม

ไมเคย 53 80.30 เคย-รถจกรยานยนตหาย 5 7.58

เคย-ถงแกสหาย 2 3.03 เคย-ขโมยของท�วไป 6 9.09

รวม 66 100.00 การมสวนรวมของกจกรรมในชมชน

คณะกรรมการหมบาน 5 11.36 กจกรรมสบสานศลปะวฒนธรรมทองถ�น 22 50.00

กจกรรมพฒนาเยาวชน 11 25.00 กจกรรมของมหาวทยาลยแมโจ 6 13.64 รวม 44 100.00

การจายรายไดใหกบทองถ�น จานวน (คน) บาท/ป ภาษ 36 336,072

คาขยะ 51 77,220

56

3. ผบรหารเทศบาลเมองแมโจ

ในการสมภาษณอยางไมเปนทางการนายธระวฒน ปาขนธ รองนายกเทศมลตร เทศบาลเมองแมโจ วนท� 18 พฤษภาคม 2554 เวลา 10.00 น. – 11.30 นาฬกา การบรหารงานภายใตการนาของ นายปยะศกดl ยโสธนชย บรหารงานมาแลวเปนระยะเวลา 2 ป มสมาชกเทศบาลเมองแมโจจาก 2 เขต เขตละ 6 คน รวมท) งส)น 18 คน นโยบายและแผนงานท�ทามาแลว กาลงดาเนนการอยและท�จะดาเนนการตอไป มดงน)

1. นโยบายและแผนงานดานความสะอาด-ภมทศน 1.1 การจดเกบขยะ กาหนดใหพนกงานทาการจดเกบทกวน (ยกเวนวนอาทตย) จากเดม

ท�เคยจดเกบแบบวนเวนวน ทาใหขยะไมเหลอตกคางเหมอนกบในอดต 1.2 โครงการผพทกษความสะอาด โดยใหแตละหมบานทาประชาคมและคดเลอก

ผเขารวมโครงการหมบานละ 1 คน ในการจดเกบขยะท�ตกเร�ยลาดหรอเศษก�งไมหกตกสองขางไหลทางถนน เพ�อใหถนนสะอาดตาภมทศนสวยงาม โดยอาสาสมครเหลาน) ไดรบคาจางตามคาแรงข)นต�าอตรา 5,080 บาทตอเดอน

1.3 การปรบปรงภมทศนสองขางทางดวยการปลกตนไมและปลกไมดอกไมประดบใหสวยงามตามทางแยกตางๆ ของชมชน และถนนสายหลกบรเวณหนามหาวทยาลยแมโจ เปนตน นอกจากน)ยงมการตดหญา 2 ขางทางของถนนในชมชนจากไหลถนนจนถงร) วของชาวบานอกดวย

1.4 การประกวด eco-waste เทศบาลเมองแมโจชนะเลศการประกวดเปน 1 ใน 6 ของประเทศไทย

1.5 การประกวด eco-village (ชมชนสเขยว) สงเขาโครงการเขาประกวด 3 หมบาน คอ บานแมโจ บานปาขาม และบานหวยเกcยง

1.6 การประกวด eco-tourism เปนการทางานรวมกน 3 หนวยงาน คอ เทศบาลเมองแมโจ เทศบาลตาปาไผ และมหาวทยาลยแมโจ ในการดาเนนงานรวมกนจดทาผงเมองท�เหมาะสมสาหรบดานส�งแวดลอม

2. นโยบายและแผนงานดานความปลอดภยในชวต-ทรพยสน ความปลอดภยในการจราจรและลดอบตเหตในการเดนทาง ระยะเวลา 1 ป หลงดาเนน

โครงการไมมอบตเหตรายแรงถงแกชวตเกดข)นอก การดาเนนการดงกลาวสามารถชวยลดอบตเหต การสญเสยชวตและทรพยสนของประชาชนในพ)นท�และผท�สญจรไปมาบนทองถนนได

2.1 การตดต)งสญญาณจราจร 2 จด คอ ส�แยกวดทงเศรษฐ (แยกวดศรสหกรณเดม) และส�แยกทางเขาวดทงเศรษฐ ท�แยกจากถนนสายหลกแมโจ-เชยงใหม (ไฟแดงแหงท� 2 ใกลกบปrมเอสโซ) ซ� งจดน) ใชงบประมาณดาเนนการท)งส)นจานวน 1,700,000 บาท

57

2.2 การตดต)งไฟสองสวางบนถนนสนทรายสายเกา บรเวณดานขางมหาวทยาลย แมโจ ชวยเพ�มแสงสวางใหกบนกศกษาและประชาชนท�ตองสญจรไปมายามค�าคน เดมบรเวณน) มกจะเกดอบตเหตบอยในชวงฤดฝน ถนนดานท�ตดกบร) วของมหาวทยาลยแมโจไมมแสงสวาง

3. นโยบายและแผนงานดานสขภาพอนามย 3.1 กองทนสขภาพ แบงการออมทรพย แบงออกเปน 2 ชนด 1. ออมวนละ 1 บาท หรอเดอนละ 30 บาท เม�อสมครเปนสมาชกครบ 6 เดอน

สวสดการท�จะไดรบมดงน) ก. กรณคลอดบตร กองทนจะมอบของขวญและเงนขวญถงใหกบสมาชก ข. กรณเขาโรงพยาบาลจะไดรบคาเสยเวลาประกอบอาชพวนละ 100 บาท

โดยกองทนจะจายใหเม�อมใบรบรองแพทยมาแสดงเปนหลกฐาน ค. กรณเสยชวต จะไดรบคาสนไหมรายละ 2,500 บาท 2. ออมวนละ 2 บาท หรอเดอนละ 60 บาท เง�อนไขของการเปนสมาชกใช

เง�อนไขเดยวกนกบกรณแรก แตสวสดการตางๆ สมาชกจะไดรบเพ�มเปน 2 เทาของกรณแรก อยางไรกตามกองทนน) ปจจบนมสมาชกท)งหมดประมาณ 2,400 คน มเงนกองทน

ท)งหมด 700,000 บาท และเทศบาลมแผนท�จะจดหาเงนสมบทเขากองทนใหครบ 1,000,000 บาท และหากกองทนน) ดาเนนการครบ 1 ป จงหวดเชยงใหมกจะจดหาเงนสบเขากองทนเชนเดยวกน ซ� งเงนกองทนดงกลาวในอนาคต เม�อมเงนกองทนมากข)นกจะปลอยกเพ�อการศกษาใหกบสมาชกเพ�อนาไปใชจายใหกบสมาชกท�มบตรหลานกาลงศกษาอย

3.2 โครงการจดสรางสถานท�พกฟ) นคนชรา อยระหวางดาเนนการโดยใชสถานท�ของวดหวยเกcยงเปนสถานท�จดสราง อาหารพกฟ) น 1 หลง จานวน 8 หอง วตถประสงคของโครงการน) เพ�อรบดแลผปวยท�ตองพกฟ) นรางกาย และตองมผชานาญการดานพยาบาลเปนผดแล เชน ผปวยอมมพฤกษ อมพาต เปนตน เม�อบตรหลายตองออกไปทางานนอกบาน แลวไมมผดแล สามารถท�จะนามาฝากไวกบสถานพกฟ) นใหเปนผดแลได และหลกเลกงานบตรหลานสามารถท�จะมารบกลบไปดแลเองได เปนตน

3.3 จดหารถพยาบาลบรการใหกบชมชน เปนโครงการท�จะดาเนนการในอนาคต วตถประสงคเพ�ออานวยความสะดวกใหกบคนในชมชน ในการจดสงผปวยไปยงโรงพยาบาลดวยรถพยาบาลท�มอปกรณในการชวยเหลอชวตเบ)องตนท�ทนสมย

4. นโยบายและแผนงานดานศลปวฒนธรรม 4.1 โครงการผสงอายสญจร จดกจกรรมใหผสงอายไดมโอกาสพบปะกน แลกเปล�ยน

ความร และพดคยกน คลายความเหงา ตลอดจนมกจกรรมนนทนาการ การเลนเกมทายปญหา การ

58

ฟอนรา การแขงข)นการซอพ)นเมองเปนตน สถานท�จดกจกรรมกจะเปนวด หรอศาลาชมชนของหมบาน กจกรรมจะจดข) นเดอนละ 1 คร) ง หมนเวยนกนไปแตละหมบาน เทศบาลเมองแมโจสนบสนนงบประมาณในการดาเนนกจกรรมคร) งละ 20,000 บาท

4.2 การฟ) นฟโครงการแหเทยนเขาพรรษา เพ�อความสามคคของชมชน และการมสวนรวมอนรกษวฒนธรรม ตลอดจนสบทอดพระพทธศาสนาใหดารงอยตอไป

4.3 โครงการงดหลาเขาพรรษา ใหคนในชมชนสมครเขารวมโครงการ และใหผท�เขารวมโครงการปฏญาณตนตอหนาพระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว วาจะงดด�มสราตลอดชวงเขาพรรษา และใหครอบครวชวยทาบญชคาใชจายเพ�อใหเหนถงคาใชจายท�สามารถลดลงไปไดเทาไหร เม�อไมด�มสรา นอกจากน) ยงมวธการตรวจสอบผท�เขารวมโครงการดวยการสอบถามบตรหลานท�อยในวยศกษา ถงพฤตกรรมของผท� เขารวมโครงการวาด�มสราหรอไมหลงจากท�เขารวมโครงการ

5. นโยบายและแผนงานพฒนาโครงสรางพ)นฐาน การสรางถนน อนดบแรกพจารณาถนนท�เปนลกรงกอนในการกอสราง รองลงมาเปนถนนท�สรางมากอนหนาน)นชารด เปนหลมเปนบอ และสรางทอระบายน) าถนนสนทรายสายเกาท�อยในเขตปกครองของเทศบาลเมองแมโจ รวมท)งสรางทางระบายน)าใหไหลไดสะดวกในชวงฤดน) าหลาก

6. นโยบายและแผนพฒนาดานสาธารณปโภค 6.1 การจดหาน) าประปาใหครบทกหมบาน เร�มดาเนนการโครงการนารองบานทงปา

เกดใชงบประมาณดาเนนการท)งส)น 2,700,000 บานบาท โดยใหชมชนบรหารจดการกนเอง และรายไดท�ไดรบกนามาใชในการพฒนาชมชนน)น

6.2 การจดหาน) าด�มสะอาด ดาเนนโครงการนารองบานหวยเกcยง และอยระหวางดาเนนการประมลราคากอสราง และอปกรณในการดาเนนการผลตน)าด�ม

7. นโยบายและแผนงานดานการบรการ ขอแยกตวการใหบรการทะเบยนราษฎร จากอาเภอ สนทราย มาใหบรการท�เทศบาลเมองแมโจ เพ�อความสะดวกรวดเรวในการใหบรการ ท) งการแจงเกด ตาย และยายท�อย อยางไรกตามในเร� องของการทาบตรประชาชน ยงคงตองไปใชบรการท�อาเภอ สนทรายเหมอนเดม เน�องจากเปนความเก�ยวของกบความม�นคงของประเทศ 8. นโยบายและแผนพฒนาดานการเกษตร จากการสมภาษณมกจกรรมดาเนนการดงน) 8.1 โครงการทาปยอนทรย ดาเนนการและจดทาโดยเทศบาลเมองแมโจแจกจายใหกบเกษตรกรมาแลว 2 คร) ง นอกจากน) โครงการยงตอยอดดวยการถายทอดความรใหกบเกษตรกรนาไปดาเนนการตอ และยงจดสงเกษตรกรเหลาน) ไปฝกอบรมในโครงการ “ทาปยหมกแบบไมพรกฟ) นกอง” กบมหาวทยาลยแมโจ วตถประสงคเพ�อลดตนทนการผลตใหกบเกษตรกร

59

8.2 โครงการฝกอบรมอาชพเสรมใหกบแมบานเกษตรกร ในการทาผลตภณฑใชเองในครวเรอน เชน น)ายาลางจาน 8.3 โครงการแจกเมลดพนธพชใหกบเกษตรกรนาปลก เชน พรก บวบ ฯลฯ 8.4 โครงการแจกยาฆาหอยเชอรร�

บทท� 5

สรปและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การศกษาเปล�ยนแปลงการใชท� ดนในเขตเทศบาลเมองแมโจ อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม วตถประสงคแรกของการศกษา เพ�อตองการทราบถง ศกษานโยบายการพฒนาภาครฐท� กอใหเกดการเปล�ยนแปลงท�มผลกระทบตอเกษตรกรในเขตเทศบาลเมองแมโจ ซ� งนโยบายท�มผลตอการเปล�ยนแปลงการใชท�ดนในเขตบาลเมองแมโจ คอ นโยบายของจงหวด และนโยบายของมหาวทยาลยแมโจ โดยจงหวดเชยงใหมมวสยทศน “นครแหงชวต และความม�งค�ง: City of Life and Prosperity” หมายถง การเปนเมองท�ใหความสขและชวตท�มคณคา แกผอยอาศย และผมาเยอน ในฐานะเมองท�นาอย และนาทองเท�ยวในระดบโลก พรอมกบเปนประตการคาการลงทนสสากล สงผลใหผคนท5งในและตางประเทศมาเยอนจงหวดเชยงใหมกวาปละ 5 ลานคน หลายคนช�นชอบวฒนธรรมและสภาพแวดลอมของจงหวดเชยงใหม กจะเขาซ5อบานหลงท� 2 เพ�อเปนท�พกผอนหรออยอาศยในยามท�มาเยอนจงหวดเชยงใหม บางรายเลอกซ5อท�อยอาศยในเขตพ5นท�เทศบาลเมองแมโจเพราะราคาท�ดนยงไมสงมากนกเม�อเทยบกบราคาท�ดนในพ5นท�อ�นๆ นอกจากน5 ชาวตางชาตหลายรายท�มาเท�ยวแลวชอบเมองเชยงใหมและแตงงานมครอบครวกมกจะเลอกซ5อท�อยอาศยในเขตเทศบาลเมองแมโจเชนกน เพราะอยในเขตพ5นท�น5 าไมทวม สาหรบนโยบายของมหาวทยาลยแมโจ คอ ยทธศาสตรท� เนนการผลตบณฑตท�มมาตรฐานและคณภาพตามความตองการของประเทศ โดยมหาวทยาลยแมโจไดกาหนดแนวทางในการพฒนามหาวทยาลยสมหาวทยาลยท�เนนการผลตบณฑตเฉพาะทางระดบบณฑตศกษาและวจย (ค1) อยางเตมรปแบบในระยะเวลา 7 ป (พ.ศ. 2553-2559) ซ� งมหาวทยาลยตองเพ�มการเรยนการสอนในระดบบณฑตศกษา ปรญญาโท เอก ใหมากข5น และมการเพ�มปรมาณงานวจยใหมากข5น โดยมเกณฑท�กาหนดไวดงน5 จะตองมหลกสตรปรญญาตร : บณฑตศกษา (50:50) หลกสตรบณฑตแผน ก : แผน ข (90:10) สดสวนนกศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย : ดานสงคมศาสตร (60:40) และควรมอาจารยระดบปรญญาเอกรอยละ 60 และมตาแหนงทางวชาการรอยละ 70

สาหรบปจจยท�มผลกระทบตอการเคล�อนยายคนและธรกจท� เขามาในเขตเทศบาลเมองแมโจท�มผลกระทบตอเกษตรกร การท�มหาวทยาลยแมโจเปนมหาวยาลยกาลงขยายเปดรบนกศกษาเพ�มมากข5น เปนปจจยสาคญท�มผลตอการเคล�อยยายและธรกจเขามาอยในเขตเทศบาลเมองแมโจ โดยการเคล�อนยายคนเขามาอยแบบถาวรและการเคล�อยยายแบบประชากรแฝง ของนกศกษา ผประกอบการรายยอย แรงงานท5งไทยและตางดาวท�คาดหวงจากการมรายไดเพ�มข5นและการมงานทา จากการท�จานวนนกศกษาเพ�มข5นจะทาใหมความตองการบรการตอเน�องในดานอ�นๆ ตามมา เชน ความตองการบรการหองเชา (หอพก) รานอาหาร รานถาย

61

เอกสาร รานเกมส รานตดผม รานจาหนายเคร�องสาอาง รานจาหนายเคร�องเขยน ฯลฯ กจการเหลาน5 ลวนแลวแตเปนผลมาจากการเคล�อนยายของคนและธรกจของคนตางถ�นมากกวาเปนคนในพ5นท�

นอกจากน5 ในดานการปรบตวของเกษตรกรและชมชนใหสอดคลองกบการเปล�ยนแปลงท5งดานสงคมและเศรษฐกจ ความพงพอใจของชมชนตอการเปล�ยนแปลงและความตองการของชมชนในอนาคต เกษตรกรในพ5นท�มการปรบตวใหสอดคลองกบเศรษฐกจและสงคมของชมชน โดยใชเวลาวางจากการทาเกษตรไปรบจางตดหญา หรอเปนแมบานตามหอพกตางๆ เปนตน เกษตรกรท�มท�ดนดนของตนเองแตไมเพยงพอสาหรบการทาเกษตจะเชาจากนายทนเสยอตราคาเชาไรละ 1,700 บาทตอป ขณะท�ผท�ไมมท�ดนเปนของตนเองแตเชาท�ดนของคนอ�นทาเสยคาเชาเฉล�ย 1,198 บาทตอไร ขณะเดยวกนคนตางถ�นท�เขามาอาศยอยในเขตเทศบาลเมองแมโจไดปรบตวใหสอดคลองเขากบวถชวตชมชนโดยการมสวนรวมในการทากจกรรมอนรกษรกษาวฒนธรรมของทองถ�นและกจกรรมของมหาวทยาลย เพ�อใหเกดการมสวนรวมและยอมรบของคนทองถ�น

ขอเสนอแนะ

ในการศกษาคร5 งยงมขอมลท�ไมสมบรณในการวเคราะหขอมลอกเปนจานวนมาก และยงขาดประเดน

สาคญท�ควรศกษาเพ�มดงน5

1. ขอมลท�ยงขาด คอ ขอมลการขออนญาตกอสรางท�ทางเทศบาลเมองแมโจ ขาดการเกบท�เปนระบบ

เพ�อนามาวเคราะหหรอพยากรณความตองการการใชท�ดนในอาคต ซ� งควรมการศกษาเพ�มเตมใน

สวนน5มากข5นในอนาคต

2. การศกษาคร5 งน5 ยงขาดการเช�อมโยงขอมลสารสนเทศภมศาสตรเชงพ5นท� (GIS) เพราะขอจากดของ

งบประมาณท�ไดรบการสนบสนนมจากด หากมการศกษาคร5 งตอไปควรนาผลการศกษาไป

เช�อมโยงกบขอมลเชงพ5นท�จะทาใหผลการศกษามความถกตองแมนยามากข5น

3. การศกษาคณภาพของการใหบรการของธรกจตาง โดยเฉพาะรานอาหารใชวตถดบท�เปนสนคา

เกษตรปลอดภยในการปรงอาหารจาหนายใหกบนกศกษารอบๆ มหาวทยาลยแมโจหรอไม

4. การศกษาความตองการการใชบรการอ�นๆ ของผท�อาศยอยในเขตเทศบาลเมองแมโจวาตองการใช

บรการดานใดบาง หรอควรปรบปรงการใหบรการอะไรบางของเทศบาล หรอมหาวทยาลยแมโจ

เพ�อใหมบรการท�ดท�จะสงผลตอคณภาพชวตท�ดของประชาชนในพ5นท� ตลอดจนเพ�อนาไปเปน

ขอกาหนดเชงนโยบายของการพฒนาตอไป

62

5. การศกษาในคร5 งตอไป ควรมการสารวจและการพยากรณประชากรแฝงท�มาอาศยอยในเขต

เทศบาลเมองแมโจดวย เพราะประชากรแฝงเหลาน5 มผลตอการเปล�ยนแปลงการใชดนทาง

การเกษตรเชนกน

63

บรรณานกรม

กองคลง สาหนกปลดเทศบาลตาบลแมโจ. 2551. “สรปรายงานสารวจสถานประกอบการ ระหวาง

วนท( 25 สงหาคม – 18 กนยายน 2551”.

กองแผนงานและงบประมาณ องคการบรหารจงหวดเชยงใหม. 2550. “กรอบยทธศาสตรการพฒนา

ขององคกรปกครองสวนทองถ(น จงหวดเชยงใหม พ.ศ. 2551-2555”.

จนทรจรา จระราชวโร และ นชนาถ ม(งค(ง. 2548. “ศกษาการเปล�ยนแปลงการใชท�ดน ในเขตพ�นท�

บานบเจาคณ ตาบลวงหม อาเภอวงน�าเขยว จงหวดนครราชสมา” วารสาร

เศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ปท( 2 ฉบบท( 2 ก.ค. – ธ.ค. 2548.

http://www.journal.eco.ku.ac.th/upload/document/thai/20080555043155.pdf

[ออนไลน 8/12/2552]

รงสรรค อดมศร และคณะ. 2550. โครงการจดทาแผนแมบทและออกแบบเพ�อการกอสรางระบบ

ขนสงมวลชนเมองเชยงใหม. สถานบรการวศวกรรม มหาวทยาลยเชยงใหม.

ยทธ ไกยวรรณ. 2546. “สถตเพ(อการวจย” บรษท พมพด จากด กรงเทพฯ.

สานกปลดเทศบาลตาบลแมโจ. 2550. “แผนพฒนาสามป เทศบาลตาบลแมโจ (พ.ศ.2550 – พ.ศ.

2552)” สานกงานเทศบาลตาบลแมโจ อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม.

ศรรตน เจรญกจ. 2548. โครงการศกษาการเปล�ยนแปลงลกษณะทางกายภาพของเมองพษณโลกต�งแต

พ.ศ. 2540-ปจจบน. พษณโลก: ภาควชาสถาปตกรรมศาสตร มหาวทยลยนเรศวร

ศนยบรการการคาการลงทน จงหวดเชยงใหม. 2555. สถตนกทองเท�ยวจงหวดเชยงใหม. http://tisccm.moc.go.th/tisc/content.aspx?file_upload_id=2839 [ออนไลน

14/07/2555]

http://nesdb.go.th/Portals/0/new/plan10/data “สรปสาระสาคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท( 10 (พ.ศ. 2550-2554) [ออนไลน 8/02/2552]

http://www.udif.or.th/220850-1.htm “รางผงเมองเชยงใหม สเขยวเพ(ม-บานแพง เลอกทางไหน”

[ออนไลน 8/02/2552]

http://www.mae-jo.com/index.php?option=com_content&task=view&id=20&Itemid=76 “เทศบาล

ตาบลแมโจ” [ออนไลน 8/02/2552]