๑

สวดมนตไหวพระหนาจอคอมพวเตอร: การ

สวดมนตยคดจตอลกบความเหมาะสมตาม

หลกพระพทธศาสนา๑ อ านาจ ยอดทอง

บทคดยอ

การสวดมนต โ ดยท ว ไปค อกา รน าค า สอนของ

พระพทธเจามาสวดเปนท านองอยางพระ สวนในสมยพทธกาล

คอ การน าเอาพระธรรมวนยไปกลาวหรอแสดงใหบคคลอนฟง

เพอเปนแนวทางในการปฏบต เพอสอบทานพระธรรมวนย และ

เพอระลกถงพระรตนตรย ในปจจบนการสวดมนตไดพฒนา

และเปลยนแปลงมาเปนการสวดมนตหนาจอคอมพวเตอร ซง

เมอพจารณาในดานสถานท เครองมออปกรณ รปแบบการ

กระท า และวตถประสงคทแทจรงในการสวดมนตพบวา การ

กระท าดงกลาวถอวา “ไมผดหลกการทางพระพทธศาสนา”

ในทางตรงกนขามกลบสามารถตอบสนองกลมพทธศาสนกชน

๑ ปรบจากบทความทเสนอในการสมมนาทางวชาการประจ าป

๒๕๕๔ สมาคมปรชญาและศาสนาแหงประเทศไทย รวมกบคณะปรชญา

และศาสนา มหาวทยาลยอสสมชญ เรอง ปรชญา/ศาสนากบ

วทยาศาสตร/เทคโนโลย วนท ๒๔-๒๕ มกราคม ๒๕๕๕ ณ หองวมานบาง

พล อาคาร Cathedral of Learning มหาวทยาลยอสสมชญ วทยาเขต

สวรรณภม

พธ.บ. (สงคมศกษา), บธ.บ. (การจดการทวไป), พธ.ม.

(ปรชญา), พธ.ด. (พระพทธศาสนา), อาจารยประจ าภาควชา

มนษยศาสตร คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ศาลายา นครปฐม

๒

ทตองการไปสวดมนตทวด แตโอกาส และเวลาไมเอออ านวย

ได ถงกระนนการสวดมนตดงกลาวกไมสามารถจะทดแทนการ

สวดมนตแบบเดมได เพราะย งมข อจ ากด เชน ตองม

คอมพวเตอร และตองตออนเทอรเนต เปนตน นอกจากน การ

ไปวดและการสวดมนตทวดยงถอวาเปนกจวตรทจ าเปนของ

ชาวพทธทจะพงปฏบต

Abstract

In general, chanting is rhythmic recitation of the

Buddha's teachings as monks practice. In the

Buddha's time, it was to present or inform people of the

Doctrines (Dhammas) and Disciplines (Vinayas) to

guide their conduct. Also it was to examine the

Doctrines and Disciplines, and to recollect the Triple

Gems. At present, the chanting has changed and

developed into a practice in front of the computer

screen. A consideration of location, instruments, and

form of practice shows that this is not against the

Buddhist principles. On the contrary, it can respond to

Buddhists who want to go to chant at a temple, but

cannot do so because of time constraints. However,

this new way of chanting cannot replace the traditional

one because of some limitation. For example,

computer and Internet service are needed. Moreover,

๓

visiting and chanting at a temple should be routinely

practiced by Buddhists.

๑. บทน า

การสวดมนตเปนกจวตรอยางหนงของพทธศาสนกชน

หรอกลาวอกนยหนงคอ เปนกจทชาวพทธทดพงปฏบตเปน

ประจ าในวถชวต ถงแมวากจวตรนมไดมการปฏบต เปน

พธกรรมมาตงแตสมยพทธกาลอยางในปจจบนกตาม แตชาว

พทธในปจจบนกลบจดใหการสวดมนตไหวพระเปนอกกจวตร

ประจ าวนของชาวพทธทจ าเปนอยางหนง ทแสดงถงความเปน

พทธศาสนกชนทดในพระพทธศาสนา ถงแมวาธรรมเนยม

ประเพณการสวดมนตไหวพระ มไดก าหนดจ ากดเกยวกบ

สถานท หรอเวลากตาม ในทางปฏบตพทธศาสนกชนจะกระท า

กจวตรนในศาสนสถานทางพระพทธศาสนา หรอ “วด” เปน

สวนมาก ซงอาจจะเนองมาจากวดเปนศาสนสถาน ทมลกษณะ

สงบเงยบ และมพระสงฆเปนศาสนบคคลในฐานะผน าประกอบ

พธกรรม จงท าใหวดกลายเปนศาสนสถานท เหมาะกบการ

ประกอบพธกรรมทางศาสนามากทสด

ในปจจบน ดวยยคสมยทเปลยนแปลงไป ท าใหชาวพทธ

สวนหนงทไมมโอกาสและเวลาไปสวดมนตทวด จงไดหา

ทางออกโดยการไหวพระสวดมนตหนาจอคอมพวเตอร ซงชวย

ใหไมตองเดนทางไปสวดมนตทวด ทงสามารถเลอกวด เลอก

อโบสถวด พระพทธรป ทตนตองการไปสวดมนตไดอกดวย

เมอการปฏบตกจวตรวาดวยการสวดมนตเปลยนแปลงไปเชนน

กลบกอใหเกดประเดนทางจรยธรรมขนวา การสวดมนตไหว

พระหนาจอคอมพวเตอรเปนการกระท าทสมควรหรอไม ? และ

จะถอวาเปนการกระท าทบดเบอนวตถประสงคของการสวด

มนตหรอไม อยางไร ? การทจะตอบค าถามดงกลาวนไดนน

จ าเปนตองท าความเขาใจเกยวกบการสวดมนตในทาง

๔

พระพทธศาสนาเสยกอน โดยมหวขอทพงท าความเขาใจดงน

(๑) ความหมายของการสวดมนตไหวพระ (๒) การสวดมนตใน

สมยพทธกาล (๓) การสวดมนตในปจจบน (๔) การสวดมนต

ไหวพระหนาคอมพวเตอร (๕) การสวดมนตไหวพระหนา

จอคอมพวเตอรเปนการกระท าทเหมาะสมหรอไม ? (๖) สรป

๒. ความหมายของการสวดมนต

ค าวา “การสวดมนต” หรอ ในสงคมไทยโดยทวไป

เรยกวา “การสวดมนตไหวพระ” เปนค าทเกดขนในสมยหลง

พทธปรนพพาน ความจรงแลว การสวดมนตนมปรากฏมา

ตงแตสมยพทธกาล เพยงแตในสมยนนไมไดเรยกวา “การสวด

มนต” จะเรยกเปนค าอนๆ เชน การสาธยาย (สวด) การเทศน

(แสดงธรรม) เปนตน กอนทจะท าความเขาใจ การสวดมนต ใน

สมยพทธกาล กอนอนตองท าความเขาใจความหมายใน

ภาษาไทยกอน กลาวคอ

“การสวดมนต” มาจากค า ๒ ค า คอ ค าวา “สวด” และ

“มนต” พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ให

ความหมายไววา ค าวา “สวด” เปนค ากรยา หมายถง การวา

กลาว หรอ การกลาวเปนท านองอยางพระสวดมนต เชน สวด

สงคหะ สวดพระอภธรรม เปนตน (สวนในภาษาพด (ปาก)

หมายถง การนนทาวาราย การดดาวากลาว เชน ถกแมสวด

เปนตน) (ราชบณฑตยสถาน, ๒๕๔๖: ๑๑๔๐.) สวนค าวา

“มนต” เปนค าบาล (ส. มนตร) หมายถง ค าศกดสทธ ค าส าหรบ

สวดเพอเปนสรมงคล เชน สวดมนต และค าเสกเปาทถอวา

ศกดสทธ เชน รายมนต เวทมนต (เรองเดยวกน, หนา ๘๓๒.)

ในทางพระพทธศาสนา หมายถง มนตของพระพทธเจา ท

เรยกวา “พทธมนต” (ดรายละเอยดใน ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๑/

๕

๔๔๒.) หรอพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา เรยกอกอยาง

หนงวา “พทธธรรม” ดงนน การสวดมนต จงหมายถง การกลาว

หรอการสวดค าศกดสทธ คอ มนต หรอพระธรรมค าสอนของ

พระพทธเจา เพอความเปนสรมงคล นคอ ความหมายใน

สงคมไทยปจจบน

สวน “การไหวพระ” มาจากค า ๒ ค า คอ ค าวา “ไหว”

และ “พระ” พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒

ใหความหมายไววา ค าวา “ไหว” หมายถง การท าความเคารพ

โดยยกมอขนประนม หรอ การท าพธแสดงความเคารพ

สกการบชาครอาจารยดวยความส านกในพระคณของทาน

(ราชบณฑตยสถาน, ๒๕๔๖: ๑๓๑๗.) สวนค าวา “พระ”

หมายถ ง พร ะร ตนตร ยอ น เป นส ง ปร ะ เสร ฐส ง ส ด ใน

พระพทธศาสนา คอ พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ ดงนน

“การไหวพระ” จงหมายถง การแสดงความเคารพกราบไหว

บชาพระรตนตรย

จะเหนวา การไหวพระ กบ การสวดมนต มกจะเปนค าท

ใชคกนในสงคมไทย เพราะเปนพฤตกรรมทแสดงออกคกน นน

กหมายความวา เมอมการสวดมนตพทธศาสนกชนกจะประนม

มอไหวพระประกอบการสวดมนตไปดวย เพอเปนการแสดง

ความเคารพบชาพระรตนตรย เนองจากการสวด คอ การกลาว

แสดง หรอสาธยายพระธรรมของพระพทธเจา ฉะนนในขณะ

สวดจะตองแสดงความเคารพโดยการกราบไหวดวย นคอ การ

สวดมนตของพทธศาสนกชนในปจจบน

๓. การสวดมนตในสมยพทธกาล

การสวดมนตนนมปรากฏมาตงแตในสมยพทธกาล

เพยงแตการสวดมนตในสมยนนทานไมไดเรยกวา “การสวด

๖

มนต” อยางในปจจบน และไมไดเปนพธกรรมทเปนแบบแผน

พธกรรมอยางในปจจบน แตถอวาการสวดมนตในสมยปจจบน

มววฒนาการมาจากการสวดมนตในสมยพทธกาล ซงการสวด

มนตในสมยนนมลกษณะตรงกบ “การเทศน” (การแสดง-เทเส

ต/อภาส) และ “การสาธยาย” (สชฌายต) พระธรรมค าสงสอน

ของพระพทธเจา กลาวคอ หลงจากทพระพทธเจาตรสรอนตตร

สมมาสมพทธเจาแลว ดวยพระมหากรณาธคณจงทรงน า

หลกธรรมทตรสรนนแสดงแกไวไนยสตว เพอชกน าปวงสตว

ไปสความหลดพน จนมผ เคารพเลอมใสปรารถนาเขามา

อปสมบท และแสดงตนเปนพทธสาวก พทธสาวกาอย าง

มากมาย พทธสาวกและพทธสาวกาเหลานนไดน าหลกธรรม

หรอพทธพจน ดงกลาวไปเผยแผหรอแสดงแกบคคลอน

อยางเชน พระอสสชน าพทธพจนแสดงแกอปตสสะปรพาชก

(ธมมปรยาย อภาส) วา “ธรรมเหลาใดเกดแตเหต พระตถาคต

ตรสเหตแหงธรรมเหลานน และความดบแหงธรรมเหลานน

พระมหาสมณะมปกตตรสอยางน” (ดรายละเอยดเพมเตมใน ว.

ม. (ไทย) ๔/๖๐/๗๒-๗๓) จะเหนวา จากการน าพทธพจนมา

แสดงของพระอสสชนน นบวาเปนแบบอยางของการน า

หลกธรรมของพระพทธเจามาแสดง ซงพระอสสชทานนเปน

หนงในปญจวคคย ทไดฟงพระธรรมเทศนากณฑแรกจาก

พระพทธเจา เมอทานจะแสดงกไดแสดงพระธมมจกกปปวตน

สตรโดยยอ ซงนบวาเปนการกลาวหรอแสดงพทธพจนโดยยอ

ทส าคญแบบหนง สวนการสวดธรรมทปรากฏและไดรบยกยอง

จากพระพทธเจา ไดแก กรณของพระโสณกฏกณณะทไดสวด

แสดงพระสตรทงหมดในอฏฐกวรรคดวยท านองสรภญญะ (สพ

เพเนว อฏฐกวคคกาน สเรน อภาส) ใหพระพทธเจาไดฟง และ

พระพทธองคทรงยกยองทานวา “เปลงเสยงสวดไดไพเราะ

๗

เพราะพรง ไมมทนาต าหน บอกความหมายไดชดเจน” (ว.ม.

(ไทย) ๕/๒๕๘/๓๖.) การสวดแสดงลกษณะนเปนการจดจ าพระ

สตรทพระพทธเจาไดแสดงไว แลวน ามาสวด มาทอง แสดง ซง

การจ าพระธรรมลกษณะนมจดมงหมายเพอเปนหลกในการ

ประพฤตปฏบตส าหรบตนเอง

นอกจากน ในสวนของการน าหลกพทธธรรมไปแสดง

ซงเรยกวาเปนการแสดง หรอสวด “พทธมนต” (มนตของ

พระพทธเจา) ปรากฏในเรองของนางกณฑลเกสเถร ในคราวท

นางกณฑลเกสยงบวชเปนปรพาชกา (นกบวชหญงนอก

พระพทธศาสนา) แสวงหาหลกธรรมโดยการถาม-ตอบปญหา

กบบคคลตางๆ ครงหนงนางไดถาม-ตอบปญหากบพระสารบตร

เถระ ปรากฏวาค าถามทกขอของนาง พระสารบตรเถระ

สามารถตอบไดหมด แตเมอพระเถระถามนางวา “อะไรชอวา

หนง ?” นางตอบไมได พระเถระจงเฉลยวา “พทธมนต (พท

ธมนต) ชอวาหนง” นางจงขอใหพระเถระแสดงพทธมนตแก

นาง แตพระเถระมขอแมวานางจะตองบวชในพระพทธศาสนา

เสยกอนจงจะแสดงพทธมนตใหฟง เมอนางออกบวชเปน

ภกษณ พระเถระจงแสดงพทธมนต คอ พระธรรมค าสงสอน

ของพระพทธเจาใหนางฟง และปฏบตจนไดบรรลเปนพระ

อรหนตองคหนงในพระพทธศาสนา และมชอวา พระกณฑล

เกสเถร (ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๑/๔๔๑-๔๔๓.)

จะเหนวา เรมมการเรยกค าสงสอนของพระพทธเจาวา

เปน “มนต” (มนต) เชนเดยวกบพราหมณ และการเรยกเชนน

คงสบทอดมาจนถงในสงคมไทยปจจบน เพยงแตในสมยนนยง

ไมปรากฏการสวดพทธมนตทเปนแบบอยางในสงคมไทย

ปจจบนเทานน มแตการแสดงหรอกลาวพทธมนต นนคอ การ

แสดงหลกพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา เพอเปน

๘

แนวทางในการปฏบตใหหลดพนจากความทกข จากค าตอบ

ขางตนทพระเถระตอบวา “พทธมนตชอวาหนง” หมายความวา

เปนหลกปฏบตหนงเดยวทน าบคคลไปสความหลดพนจาก

สงสารวฏ คอ การเวยนวายตายเกด หมดกเลส เขาถงพระ

นพพานได อนเปนเปาหมายสงสดในพระพทธศาสนา และนคอ

ความศกดสทธของพทธมนต หรอพทธธรรม ซงชาวพทธทว

โลกตางใหความเคารพนบถอ

อนง จากการทหลกพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา

มมากมาย ซงทรงแสดงแกบคคลตางๆ ในแตละสถานทแตละ

เวลา และในแตละเหตการณทแตกตางกน หากนบจ านวนเปน

พระธรรมขนธม ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธ พระธรรมเหลานนม

การจดเปนหมวดหมนบตงแตสมยพทธกาล โดยแบงเปนพระ

สตร พระวนย และพระอภธรรม ในการศกษาเลาเรยนหรอ

จดจ าพระธรรมวนยทง ๓ หมวดหมนใชวธ “มขปาฐะ” คอ การ

ทองจ า หรอทองสวดดวยปากเปลา โดยมกล มพระภกษท

ทองจ าพระสตร เรยกวา “พระสตตนตกะ” สบทอดมาจากพระ

อานนทเถระ กลมพระภกษททองจ าพระวนย เรยกวา “พระ

วนยธร” สบทอดมาจากพระอบาลเถระ และกลมพระภกษท

ทองจ าพระอภธรรม เรยกวา “พระอภธรรมกะ” สบทอดมาจาก

พระสารบตรเถระ วธการจดจ าพระธรรมวนยนน พระภกษสงฆ

ในแตละส านก หรอสงกด จะจดจ าพระสตร พระวนย และพระ

อภธรรมตางๆ ๑ สตรบาง ๒ สตรบาง ตามระดบสตปญญาของ

ตนทจดจ าได และพระสตร พระวนย และพระอภธรรมหนงๆ

หรอบทหนงๆ จะมภกษผจดจ าเปนกลมๆ จากนนกจะมการ

พบปะกนในแตละกลม มการทองหรอสวดขนพรอมกนเพอ

ตรวจตราแกไขใหตรงกนเปนประจ า การสวดพทธพจนหรอ

พระไตรปฎกในสมยนจงมจดมงหมายอยทการตรวจสอบพทธ

๙

พจน เพอมใหผดพลาดคลาดเคลอนเทานน (เสถยรพงษ วรรณ

ปก, ๒๕๔๓: ๑๒-๑๓.) ในพระวนยปฎก กลาววา แมแตการจด

เสนาสนะ (ทอยอาศย) ใหแกภกษทงหลาย ในสมยนนกมกจะ

จดไวใหพกอาศยอยเปนกลมๆ ตามการศกษาพระไตรปฎก

เพอใหทานเหลานนไดสวด ทบทวน สนทนา ปราศรยเกยวกบ

พทธพจนทตนเองทองจ าและศกษา (ว.มหา. (ไทย) ๑/๓๘๐–

๓๘๒/๔๑๒–๔๑๔.) การสวดพทธพจนในลกษณะนเปนทมา

ของการท าสงคายนาในสมยหลงพทธปรนพพาน ซง เสถยร

พงษ วรรณปก ไดกลาวถงการสวดพระไตรปฎกทเรยกวา

สงคายนาไววา

“การสงคายนา หมายถง การประชมพระ

เถระผจ าพระธรรมวนยได แลวใหพระเถระรปใด

รปหนงสวดพระธรรมวนยเทาทตนจ าไดตอท

ประช ม ขณะน งฟ งพระ เถระรปอ นๆ กค ด

เทยบเคยงกบขอทตนจ าได ถาไดฟงขอความใดๆ

ผดแผกออกไปกทกทวงขน เม อมผทกทวง

ประธานในทประชมกจะใหองคอนๆ สวดพระสตร

นนๆ ตามทตนไดเรยนมา ทประชมจะพจารณา

ถกเถยงกนหลายแงหลายมม ในทสดกจะมการลง

มตเสยงขางมากวาขอความนนถกตอง ขอความน

ผด ขอใหพระสงฆทงปวงจดจ าขอความทถก ตด

ขอความทผดออกเสย แลวสงฆทงหมดกจะสวด

พระสตรนนขนพรอมๆ กน”

(เสถยรพงษ วรรณปก, ๒๕๔๓: ๑๒-๑๓.)

นอกจากการสวดพระธรรมวนยในลกษณะของการ

ตรวจสอบทเรยกวา “สงคายนา” แลว ยงมการสวดพระวนยท

๑๐

เรยกวา “การสวดพระปาฏโมกข” กลาวคอ การสวดพระวนย

ของภกษทง ๒๒๗ ขอ ซงมพทธบญญตใหพระสงฆสวดทกกง

เด อน เรยกโดยท วไปว า “พระสงฆท าอ โบสถ ” โดยม

จดมงหมายเพอตรวจสอบความประพฤตในพระวนย และเปน

การทบทวนพระวนยอกดวย นคอการสวดทนบวาเปนรปแบบ

หรอพธกรรมทชดเจนในสมยพทธกาล ซงนบวาเปนกจของ

สงฆโดยเฉพาะ สวนการสวดอกประการหนงทปรากฏในสมย

พทธกาล คอ การสวดเพอระลกนกถงคณของพระรตนตรย คอ

พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ การสวดมนตเชนนปรากฏใน

อรรถกถาธรรมบท วา

นางพราหมณคนหนงชอ ธนญชาน เมอไดฟงธรรมจาก

พระผมพระภาคไดบรรลเปนพระโสดาบนบคคล ดวยความ

เลอมใสในพระรตนตรยเปนทสด เมอนางจะกระท าสงใดกด ไม

วาจะในเวลาจาม ไอ หรอกระท าพลาด กมกจะเปลงอทาน

(สวด) ระลกนกถงพระพทธคณวา “นโม ตสส ภควโต อรหโต

สมมาสมพทธสส” แปลวา “ความนอบนอม จงมแดพระผมพระ

ภาคเจา ผเปนพระอรหนต ตรสรเองโดยชอบ พระองคนน”

(ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๓/๔๖๑.) หรอ ในกรณเรอง นายทารสากฏกะ

กลาวไววา ในกรงราชคฤหมเดก ๒ คน เดกคนหนงเคารพนบ

ถอพระรตนตรย เวลากระท าสงใดมกกลาว (สวด) ระลกถงคณ

พระรตนตรยวา “นโม พทธสส” เสมอๆ และเดกอกคนหนงนบ

ถอพวกเดยรถร เดกทงสองเลนขลบ (การละเลนอยางหนง)

เดกทนบถอพระรตนตรยในขณะทอดขลบกระลกถงคณของ

พระพทธเจาวา “นโม พทธสส” เสมอๆ จงท าใหเขาชนะเดกอก

คนตลอดเวลา วนหนงเดกผนบถอพระรตนตรยไปหาตดไมกบ

พอ ในขณะทพอเดกพกเกวยน โคทเทยมเกวยนไปตามฝงเขา

พระนครไป พอเดกคนนนจงทงลกทปาชา ตวเองตามโคเขาถง

๑๑

พระนคร ประตเมองจงปดพอดไมสามารถออกไปหาลกของตน

ได ฝายบตรชายนอนรอพออยทปาชา ขณะนนมยกษ ๒ ตน

ยกษตนหนงนบถอพระรตนตรย อกตนหนงไมไดนบถอ ยกษท

ไมไดนบถอพระรตนตรยจบเดกทนอนหลบดวยหมายจะกน

ขณะนนเดกกกลาว (สวด) วา “นโม พทธสส” ยกษตนนนจงรบ

ปลอยเดกดวยความกลวในอานภาพนน และไดตกลงกนกบ

ยกษอกตนเพอขอโทษเดกคนนน โดยการคอยดแลรกษาตลอด

คน และยงไปแสวงหาอาหารมาใหเดกคนนนอกดวย (ข.ธ.อ.

(ไทย) ๔๓/๔๖๙-๑๗๕.)

ทงสองเรองขางตน ลวนเปนการสวดมนตเพอระลกนก

ถงพระรตนตรย โดยเฉพาะพระพทธรตนะทงสน เพอเปนการ

แสดงถงความเคารพนบถอ เปนทพงทระลก โดยเฉพาะในเรอง

ท ๒ แมดวยอานภาพของพทธคณจะชวยใหเดกนอยชนะการ

เลนขลบ และชวยปกปองอนตรายจากอมนษยกตาม แตเดก

นอยนนมไดมจดประสงคในการสวดเพอปกปองคมครอง

อนตรายแกตนแตอยางใด เพยงแตเปนการสวดเพอระลกนกถง

หรอเพอเปนทพงทางใจเทานน สวนทเปนพทธพจนโดยตรง

ซงพระผมพระภาคทรงใหพทธสาวกและพทธสาวกา สวดระลก

นกถงคณของพระรตนตรย เพอปองกนความหวาดกลวนน ม

ทมาใน ธชคคสตร อนเปนทมาของการสวดพระปรตร บทวา

ดวย ธชคคปรตร มพทธพจนวาดงน

“ภกษทงหลาย หากวาความกลว ความหวาด

สะดง หรอความขนพองสยองเกลา พงบงเกดแก

พวกเธอผอยในปา อยทโคนไม หรออยในเรอนท

วาง ทนน พวกเธอพงระลกถงเราเนองๆ เทานน

วา

‘แม เพราะเหตอยางน พระผมพระภาค

พระองคนนเปนพระอรหนต ตรสรดวยพระองค

๑๒

เองโดยชอบ เพยบพรอมดวยวชชาและจรณะ

เสดจไปด รแจงโลก เปนสารถฝกผควรฝกได

อยางยอดเยยม เปนศาสดาของเทวดาและมนษย

ทงหลาย เปนพระพทธเจา (ผตนแลว) เปนพระผม

พระภาค ดงน’๒

ภกษทงหลาย เพราะวา เมอพวกเธอระลกถง

เราเนองๆ อย ความกลว ความหวาดสะดง หรอ

ความขนพองสยองเกลา ทจกเกดขนกจกหายไป

ถาหากพวกเธอไมระลกถงเราเนองๆ ทนน

พวกเธอพงระลกถงพระธรรมเนองๆ วา

‘พระธรรมอนพระผมพระภาคตรสไวดแลว ผ

ปฏบตจะพงเหนชดดวยตนเอง ไมประกอบดวย

กาล ควรเรยกใหมาด ควรนอมเขามาในตน อน

วญญชนพงรเฉพาะตน ดงน’๓

ภกษทงหลาย เพราะวา เมอพวกเธอระลกถง

พระธรรมอยเนองๆ ความกลว ความหวาดสะดง

หรอความขนพองสยองเกลา ทจกเกดขนกจก

หายไป

ถาหากพวกเธอไมระลกถงพระธรรมเนองๆ

ทนน พวกเธอพงระลกถงพระสงฆเนองๆ วา

๒ เปนบทสวดพทธคณ (สรรเสรญคณของพระพทธเจา) “อตป โส

ภควา อรห สมมาสมพทโธ วชชาจรณสมปนโน สคโต โลกวท อนตตโร ป

รสทมมสารถ สตถา เทวมนสสาน พทโธ ภควาตฯ”

๓ เปนบทสวดธรรมคณ (สรรเสรญคณของพระธรรม) “สวากขาโต

ภควตา ธมโม สนทฏ โก อกาลโก เอหปสสโก โอปนยโก ปจจตต เวทตพ

โพ ว หตฯ”

๑๓

‘พระสงฆสาวกของพระผมพระภาค เปนผ

ปฏบตด ปฏบตตรง ปฏบตถกทาง ปฏบตสมควร

ไดแก พระอรยบคคล ๔ ค คอ ๘ บคคล พระสงฆ

สาวกของพระผมพระภาคน เปนผควรแกของท

เขาน ามาถวาย ควรแกของตอนรบ ควรแก

ทกษณา ควรแกการท าอญชล เปนนาบญอนยอด

เยยมของโลก ดงน’๔

เพราะวา เมอพวกเธอระลกถงพระสงฆอย

เนองๆ ความกลว ความหวาดสะดง หรอความขน

พองสยองเกลา ทจกเกดขนกจกหายไป

ขอนนเปนเพราะเหตไร

เพราะวา พระตถาคตอรหนตสมมาสมพทธ

เจา เปนผ ปราศจากราคะ ปราศจากโทสะ

ปราศจากโมหะ เป นผ ไม ม คว ามกล ว ไม

หวาดเสยว ไมสะดง ไมหนไป”

(ส .ส. (ไทย) ๑๕/๒๔๙/๓๕๙–๓๖๓.)

ธชคคสตรนนบวาเปนตนแบบของการสวดพทธคณ หรอ

ระลกถงคณของพระพทธเจาดวยจดประสงคเพอคมครอง

ปองกนภยตางๆ ปจจบนกลบใหความส าคญกบพระสตรนมาก

จนเปนทมาของการสวดบทธชคปรตรในปจจบน แตไมใชการ

สวดพทธคณ ธรรมคณ และสงฆคณดงเชนสมยพทธกาล กลาย

๔ บทสวดสงฆคณ (สรรเสรญคณของพระสงฆ) “สปฏปนโน ภคว

โต สาวกสงโฆ อชปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ ายปฏปนโน ภควโต

สาวกสงโฆ สามจปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ ยทท จตตาร ปรสยคาน

อฏ ปรสปคคลา เอส ภควโต สาวกสงโฆ อาหเนยโย ปาหเนยโย ทกข

เณยโย อ ชลกรณโย อนตตร ป กเขตต โลกสสาตฯ”

๑๔

มาเปนการสวดกลาวถงเหตการณ หรอเรองราวในพระสตรน

เทานน และไมเฉพาะแตพระสตรหรอพระปรตรนเทานน ใน

ปจจบนยงมการสวดพระปรตรอนๆ ทมลกษณะเดยวกนอก เชน

มงคลสตร รตนปรตร กรณยเมตตปรตร ขนธปรตร เปนตน ซง

ความเปนมาของพระปรตรเหลานลวนสบเนองมาจาก

เหตการณในสมยพทธกาลทงสน เชนเดยวกบ ธชคคปรตรดงท

กลาวแลวขางตน

สรปไดวา การสวดมนตมสบมาตงแตสมยพทธกาล

เพยงแตการสวดมนตในสมยนน มไดเรยกวา “การสวดมนต”

และม “รปแบบ” อยางเชนในสมยปจจบน แตเรยกวา การแสดง

พทธพจน การแสดงธรรม (เทศน) การแสดงพทธมนต หรอ

การสาธยาย (สวด) พระไตรปฎก ไดแก การสวดพระสตร พระ

วนย และพระอภธรรมเปนตน แตทมรปแบบเปนการสาธยาย

หรอการสวดทชดเจนจนเปนพธกรรมอยางหนงของพระสงฆ

สบทอดมาจนถงปจจบน ไดแก “การสวดพระปาฏโมกข” หรอ

“การสาธยายพระวนย” และการสวดเพอสอบทานพระไตรปฎก

ซงเปนทมาของการท าสงคายนาในสมยหลงพทธปรนพพาน

สวนจดมงหมายหลกในการสาธยาย หรอการแสดงพทธมนต

(พระธรรมวนย) นน ไดแก (๑) เพอแสดงหลกพระธรรมค าสง

สอนของพระพทธเจา (แสดงพทธมนต) (๒) เพอระลกถงคณ

พระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ (๒) เพอ

ตรวจสอบและรอยกรองพระธรรมวนย จดมงหมายหลกน พระ

เจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ เรยกวา “การสวด

เพอรกษาพระศาสนา” (พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารง

ราชานภาพ, ๒๕๑๔ : ๒๐๗.) สวนจดประสงครอง ไดแก (๑)

เพอความเปนสรมงคลตอตนเองและครอบครว (๒) เพอปองกน

สรรพอนตรายตางๆ เปนตน รวมเรยกวา “การสวดเพอคมครอง

๑๕

ปองกนอนตราย” (อางแลว) สวนรปแบบของการสวดมนตนน

ทมรปแบบแนนอนและจดเปนพธกรรมส าคญอยางหนงของ

พระสงฆ คอ การท าสงคายนา และการสวดพระปาฏโมกข

เทานน นอกจากนนไมมรปแบบทแนนอนตายตวเหมอนอยาง

การสวดมนตในปจจบน

๔. การสวดมนตในปจจบน

การสวดมนตในปจจบนมความหมายจ าเพาะเจาะจงลง

ไปวา หมายถง การกลาว หรอการสวดพระพทธมนต (พทธ

ธรรม) เปนท านองอยางพระสวดมนต เชน สวดท าวตรเชา–เยน

สวดพระอภธรรม เปนตน จะเหนวาความหมายของการสวด

มนตในปจจบนมความจ าเพาะวาจะตองเปนการสวดอยางพระ

สวดมนตเทานน หากเปนการพด การอาน หรอการกลาวพทธ

ธรรมกไมนบวาเปนการสวดมนต

ในสมยพทธกาล การสวดมนต และการเทศน หมายถง

การกลาว หรอการแสดงหลกค าสอนของพระพทธเจา

เชนเดยวกน แตในปจจบนการสวดมนตและการเทศนม

ลกษณะทแตกตางกนอยางชดเจน กลาวคอ “การเทศน”

หมายถง การทพระภกษสงฆไดน าหลกพทธธรรมมาแสดงให

ประชาชนไดเรยนร ไดฟง ซงทานจะแสดงเปนภาษาไทย เปน

ส านวนพดตามธรรมดา แตอางพทธพจนทเปนภาษาบาลใน

การแสดง พรอมทงอธบายเปนส านวนของตนเอง ตามความ

เขาใจของตนเองในหลกพทธพจนเหลานน สวน “การสวด

มนต” หมายถง การสวดพทธธรรมเปนภาษาบาล (ถอวาเปน

ภาษาพระพทธเจา) โดยมการสวดเปนท านอง ดงนนจะเหนวา

ในดานของเนอหา การสวดมนต และการเทศนจะไมตางกน

เพราะเปนการกลาวถงพทธธรรมเชนเดยวกน แตจะแตกตาง

กนทลกษณะการสวดมนตและการเทศนเทานน

๑๖

ปจจบน “การสวดมนต” ถอวาเปนกจวตรประจ าวนของ

พทธบรษท กลาวคอ ภกษบรษท ภกษณบรษท อบาสกบรษท

และอบาสกาบรษท การสวดมนตทสบทอดรปแบบมาตงแตสมย

พทธกาลจนมาถงปจจบนไดแก “การสวดพระปาฏโมกข” ของ

พระสงฆทกกงเดอน สวนการสวดนอกจากนนถอวาเปนรปแบบ

ทไดรบการพฒนาในยคหลงทงสน การสวดมนตเหลานไดแก

(๑) การสวดมนตท าวตรเชา–เยน (กจวตร) และบท

พเศษ (พระสตร) อนๆ

(๒) การสวดพระอภธรรมในการท าบญบ าเพญกศล

ศพ

(๓) การสวดเจรญพระพทธมนตในงานมงคล และ

การสวดพทธมนตในงานอวมงคล (โดยทวไปสวด

พระปรตร, ๗ ต านาน, หรอ ๑๒ ต านาน)

(๔) การสวดแบบอนๆ ไดแก การสวดสะเดาะเคราะห

การสวดพทธาภเษก เปนตน

การสวดมนต เหลาน ลวนมรปแบบ และบทสวดท

แตกตางกน ซงพระเถราจารยในยคหลงไดน าเหตการณ หรอ

เรองราวในพระสตรตางๆ ในพระไตรปฎกมาเรยบเรยงสวด ใน

จ านวนการสวดมนตตางๆ ทยกขนมาขางตนนน การสวดใน

ขอท ๑ การสวดมนตท าวตรเชา–เยน (กจวตร) และบทพเศษ

(พระสตร) อนๆ เปนการสวดมนตของชาวพทธทวไป ไมวาจะ

เปนภกษ ภกษณ อบาสก และอบาสกาสามารถสวดได สวนการ

สวดในขอท ๒–๔ นน คอ การสวดพระอภธรรมในการท าบญ

บ าเพญกศลศพ การสวดพทธมนตในงานอวมงคล การสวด

เจรญพระพทธมนตในมงคล (สวดพระปรตร) และการสวด

พทธาภเษก นน เปนการสวดเฉพาะส าหรบพระสงฆใน

พธกรรมตางๆ หรอในงานพธตางๆ ทแตกตางกน และใน

ปจจบนถอวา การสวดมนตดงกลาวนเปนหนาททจ าเปนและ

๑๗

ส าคญอยางหนงของพระสงฆในปจจบนทจะตองสงเคราะห

ประชาชน

อนง การสวดมนตในทนหมายเอาการสวดมนตทเปน

กจวตร คอ การสวดในขอท ๑ หมายถง การสวดมนตท าวตร

เชา–เยน และบทพเศษ (พระสตร) อนๆ ซงเปนการสวดมนต

ของชาวพทธทวไป ไมวาจะเปนภกษ ภกษณ อบาสก และ

อบาสกาทวไป กสามารถสวดไดและปฏบตได ในการสวดมนต

ลกษณะนมขอพจารณาถงรปแบบในดานตางๆ คอ

ดานสถานท ตามหลกศาสนพธทปฏบตสบตอกนมานน

มไดจ าเพาะเจาะจงเรองสถานทแตอยางใด หมายความวา เรา

สามารถสวดมนต ณ ทใดกได ขนอยกบความสะดวก เหมาะสม

เง ยบสงบพอท จ ะสามารถสวดมนต ได แต โดยท ว ไป

พทธศาสนกชนนยมไปสวดมนตทวด เพราะเปนสถานทเงยบ

สงบ เหมาะกบการสวดมนต

ดานวสดและอปกรณ ถงแมวาการสวดมนตจะมไดจ ากด

ดวยสถานทกตาม สงทส าคญและจ าเปนในสถานททควรแก

การสวดมนต คอ สถานทนนจะตองมสญลกษณของพระ

รตนตรย กล าวคอ มพระพทธรป ซ ง เปนต วแทนของ

พระพทธเจา นอกจากนยงตองมเครองบชาพระรตนตรย คอ

ธปส าหรบบชาพระพทธคณ ๓ ดอก (พระวสทธคณ พระมหา

กรณาธคณ พระปญญาคณ) มเทยนส าหรบบชาพระธรรม

(พระธรรม และพระวนย) และมดอกไมส าหรบบชาพระสงฆ แต

มไดหมายความวา บคคลทไมมสงเหลานจะไมสามารถสวด

มนตบชาพระได เพยงแตสงเหลานเปนเครองสกการบชาตาม

ธรรมเนยมของพทธศาสนกชนตงแตอดตจนมาถงปจจบน และ

อกอยางหนงคอ รปแบบของการแสดงความเคารพ คอ กราบ

ดวยเบญจางคประดษฐ หรอขณะสวดมนตประนมมอไหวพระ

สวดมนตดวยอาการสงบ เมอกลาวโดยสรป คอ จะตองแสดง

อาการออกมาดวยความเคารพ

๑๘

การสวดมนตไหวพระของพทธศาสนกชนในปจจบน

แมแตละคนจะมจดมงหมายทแตกตางกนกตาม แตกสามารถ

แบงวตถประสงคตามระดบบคคลเปน ๒ ประเภท คอ

ในร ะด บ ปญญาชน หร อผ ม ก า รศ กษา ในทา ง

พระพทธศาสนา ยงคงสวดมนตไหวพระดวยวตถประสงคหลก

ทสบเนองมาตงแตสมยพทธกาล คอ (๑) เพอระลกถงคณของ

พระรตนตรย และ (๒) เพอสาธยายหลกธรรมค าสงสอนของ

พระพทธเจา

ในระดบชาวบานทวไป สวนมากมกสวดมนตดวย

วตถประสงครองลงไป หรอมจดมงหมายเฉพาะ เชน การสวด

มนตเพอปองกนอปททวะภยอนตรายตางๆ เพอเปนสรมงคลแก

ชวต เพออธษฐานขอสงใดสงหนงทตนตองการ เชน ขอใหรวย

ขอใหสอบได เปนตน และเพออย เยนเปนสขในชวตและ

ครอบครว เปนตน

ไมวาบคคลจะสวดมนตไหวพระดวยวตถประสงคใดๆ ก

ตาม การสวดมนตของเขากคอ การทอง หรอการสวดพทธพจน

ซงเปนหลกธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา ดงนนในสมย

ปจจบนจงไดมนกปราชญท งหลาย ไดแปลบทสวดมนต

เหลานนเปนภาษาไทย มการสวดมนตทงเปนภาษาบาล และ

แปลเปนไทยอกดวย อยางเชน การสวดมนตแปลทหลวงพอ

พทธทาสไดท าไว และนบวาเปนแบบอยางของการสวดมนตใน

ปจจบนอกดวย จงนบไดวาเปนการศกษาพทธพจนไปในตว

ขณะสวดมนตอกเชนเดยวกน

จากทกลาวมาทงหมดเกยวกบการสวดมนตไหวพระ

หากพจารณาในดานคณ หรอประโยชนของการสวดมนต

สามารถประมวลไดดงน

(๑) ไดศกษาธรรม (เกดสตปญญา) เนองจากบทสวด

มนตทงหลายลวนเปนพทธพจน หรอพระธรรมค าสงสอนของ

พระพทธเจา ซงนบวาเปนสวนแหงพทธพจน หรอพทธด ารส

๑๙

โดยตรง ดงนนเมอไดสวดมนตจงเทากบไดศกษาพทธพจน

หรอหลกพทธธรรมโดยตรง อยางเชน บทสวดแปลทเปนพทธ

พจนวาดวย “ภทเทกรตตคาถา” วา

ภทเทกะรตตะคาถา

อะตตง นานวาคะเมยยะ นปปะฏกงเข อะนา

คะตง

บคคลไมควรคดถงสงทลวงไปแลวดวยอาลย

และไมพงพะวงถงสงทยงไมมาถง

ยะทะตตมปะหนนตง อปปตตญจะ อะนา

คะตง

สงเปนอดตกละไปแลว สงเปนอนาคตกยงไม

มา

ปจจปปนนญจะ โย ธมมง ตตถะ ตตถะ ตตถะ

วปสสะต

อะสงหรง อะสงกปปง ตง วทธา มะนพร

หะเย

ผใดเหนธรรมอนเกดขนเฉพาะหนาในทนนๆ

อยางแจมแจงไมงอนแงนคลอนแคลน เขาควร

พอกพนอาการเชนนนไว

อชเชวะ กจจะมาตปปง โก ชญญา

มะระณง สเว

ความเพยรเปนกจทตองท าวนน ใครจะรความ

ตายแมพรงน

นะ ห โน สงคะรนเตนะ มะหาเสเนนะ มจจ

นา

เพราะการผดเพยนตอมจจราชซงมเสนามาก

ยอมไมมส าหรบเรา

เอวง วหารมาตาปง อะโหรตตะมะตนท

ตง

๒๐

ตง เว ภทเทกะรตโตต สนโต อาจกขะเต

มนต ฯ

มนผสงบ ยอมกลาวเรยก ผมความเพยรอย

เชนนน ไมเกยจครานทงกลางวนกลางคนวา

“ผเปนอยแมเพยงราตรเดยวกนาชม”

(ส านกสวนโมกขพลาราม ไชยา, ๒๕๐๙ : ๒๘.)

บทสวดขางตน เปนพทธพจนทมงสอนใหมสต อยใน

อารมณปจจบน ไมตองกงวลเกยวกบอดตและอนาคต ใหท า

ปจจบนใหดทสด และหมนประกอบความเพยรประพฤตปฏบต

ธรรม เมอนนบคคลจงชอวา “ภทเทกรตโต” คอ ผมชวตอยแม

เพยงราตรเดยว หรอคนเดยวกนายกยองนาสรรเสรญ ซง

ประเสรฐกวาบคคลผมอายยนแตไมเคยกระท าความดเลย นคอ

แนวคดค าสอนทไดจากพทธมนตบทน

(๒) กอใหเกดสมาธ เนองจากในขณะสวดมนตไหวพระ

ผสวดมกาย วาจา ใจ ทจดจอ สงบ แนวแนอยกบบทสวดมนต

ในเสยงทสวด ในสงทสวด หรอในเสยงทไดยน ซงเปนพทธ

พจน เปนพทธมนต และเปนสงทดงาม เมอนนจะมจตใจทสงบ

นง ตงมน เปนสมาธไดในทสด กระบวนการเกดสมาธจากการ

สวดหรอสาธยายธรรมนมกระบวนธรรมดงน

....ภกษแสดงธรรมตามทตนไดสดบมา ตามทตน

ไดเรยนมาแกผอนโดยพสดาร เธอรแจงอรรถ ร

แจงธรรมในธรรม ตามทตนไดสดบมาตามทตน

ไดเรยนมา ทเธอแสดงแกผอนโดยพสดาร เมอ

เธอรแจงอรรถรแจงธรรม ยอมเกดปราโมทย เมอ

มปราโมทย ยอมเกดปต เมอใจมปต กายยอม

สงบ เธอมกายสงบ ยอมไดรบสข เมอมสข จต

ยอมตงมน (สมาธ) นเปนวมตตายตนะประการท

๒๑

๒ (หลดพนจากกเลส) (ท.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๕๕/

๓๘๕.)

(๓) เปนทางแหงความหลดพนตามหลกไตรสกขา คอ

ศล สมาธ และปญญา กลาวคอ เมอบคคลตงใจสวดหรอ

สาธยายธรรม ศลของเขายอมบรสทธ เพราะไมไดไปฆาใคร

หรอสตวตวไหน ไมไดลกขโมยใคร ไมไดประพฤตผดในกาม

ไมไดพดเทจหลอกลวงใคร และไมไดดมสราของมนเมา เมอศล

บรสทธเพราะไมไดเบยดเบยนตนเองและผอน ความไมเดอด

เนอรอนใจก เกดขน (อวปปฏสาร) จากนนอวปปฏสาร

กอใหเกดความปราโมทย (ความบนเทงใจ) ความปราโมทย

กอใหเกดปต (ความอมใจ) ปตกอใหเกดปสสทธ (ความสงบ

กายสงบใจ) ปสสทธกอใหเกดความสข ความสขกอใหเกด

สมาธ (ความตงใจมน) สมาธกอใหเกดยถาภตญาณทสสนะ

(ความรความเหนตามความเปนจรง) ยถาภตญาณทสสนะ

กอใหเกดนพพทา (ความเบอหนาย) นพพทากอใหเกดวราคะ

(ความคลายก าหนด) วราคะกอใหเกดวมตตญาณทสสนะ

(ความรความเหนในวมตต) สามารถท าอรหตตผลใหบรบรณ

ไดตามล าดบจากการสวดหรอสาธยายธรรม (ดรายละเอยด

เพมเตมใน:- อง.เอกาทสก. (ไทย) ๒๔/๑/๓๘๙-๓๙๐.)

เชนเดยวกบท หลวงพอพทธทาส ไดกลาวถงอานสงสของการ

สวดหรอสาธยายธรรมนไววา

“เมอบคคลเอาธรรมะมาสาธยายอย ท าให

จตใจซมซาบในธรรมะนน โดยเฉพาะเกดความ

ปตปราโมทย ซงเปนความสขชนดหนงทจะท าให

เกดจตเปนสมาธ เมอเปนสมาธกจะเหนตามสภาพ

ทเปนจรง ไมมการปรงแตง คอ ยถาภตญาณทส

สนะ จากนนกจะเกดความเบอหนาย (นพพทา)

คลายก าหนด (วราคะ) และหลดพน (วมตต) ได

๒๒

ในทสด”

(ส านกสวนโมกขพลาราม ไชยา, ๒๕๐๙:

ฒ.)

จากกระบวนการเกดไตรสกขาจากการสวดหรอสาธยาย

ธรรมขางตน สามารถแสดงเปนล าดบกระบวนการหลดพนได

ดงน

ภาพแสดงกระบวนการเกดไตรสกขาจากการสวดหรอสาธยาย

ธรรม

จากภาพกระบวนธรรมขางตน การสวดมนตหรอ

สาธยายมนตจงเปนการปฏบตธรรมในตว เพราะขณะสวดมนต

มกายสงบ (มศล) จตใจตงมนเกดสมาธ (สมาธ) และเนอหา

(๑) สวด หรอ

สาธยายธรรม

(๒) ศล

บรสทธ

(ปราโมทย)

(๓) อวปปฏ

สาร

(๔)

ปราโมทย

(๕)

ปต

(๖)

ปสสทธ

(๗)

สข

(๘) สมาธ

(๙)

ยถาภตญาณทส

สนะสนะ

(๑๐)

นพพทา

(๑๑)

วราคะ

(๑๒) วมตต

ญาณทสสนะ

(๑๓)

มรรค ผล

นพพาน

๒๓

สาระในบทสวดมนตซงเปนพทธพจนหลกค าสงสอนของ

พระพทธเจา ท าใหรเหนความเปนจรงของชวต เขาใจหลก

พทธธรรมทสวด กอใหเกดปญญา (ปญญา) จงเปนการปฏบต

ตามหลกไตรสกขาตลอดเวลาในขณะสวดมนต จงนบวาเปน

การปฏบตธรรมอยางพรอมมลและสมบรณในการสวดมนต

เหลานคอ ขอดของการสวดมนตทสามารถประมวลได

นอกจากน หลวงพอพทธทาส ไดกลาวถงอานสงคของการสวด

มนตทนอกเหนอจากทกลาวมา ไดแก การสวดมนตท าใหผสวด

ไดใกลชดกบพระรตนตรย เปนการฝกวนยและฝกความอดทน

และเปนสรมงคลแกชวต เปนตน (เรองเดยวกน, หนา ๒๘.)

๕. การสวดมนตไหวพระหนาจอคอมพวเตอร

การสวดมนตหนาจอคอมพวเตอร เปนขอเทจจรงท

เกดขนในสงคมปจจบน ทไดชอวาสงคมยคทโลกไรพรมแดน

แตกอนทจะวเคราะหวจารณในประเดนนตองท าความเขาใจ

เกยวกบการสวดมนตหนาจอคอมพวเตอรเสยกอน กลาวคอ

เวบไซดทจดใหมการสวดมนตหรอการไหวพระหนา

จอคอมพวเตอรทส าคญ และมการอางถงมากทสด คอ

Polyboon.com ไดแก เวบไซดไหวพระหนาคอมฯ Worship

in front of your computer

(www.polyboon.com/worship/inside/worship.html) และ

(www.polyboon.com/ worship/inside/waipra.html). และ

แมจะมเวบไซดอนๆ เชน เวบไซดวด หรอกลมใดๆ กตามท

กลาวถงการสวดมนตไหวพระหนาคอมฯ ลวนแนะน าใหใชเวบ

ไซด Polyboon.com ในการสวดมนตทงสน การสวดมนตหนา

คอมฯ จากเวบไซด Polyboon.com มอย ๒ แบบ ใหเลอก

ไดแก

๒๔

๕.๑ ไหวพระหนาคอมฯ แบบคลาสสก มพระบชาให

เลอกถง ๑๐๘ แบบ เปนแบบทสามารถอานบทสวดมนตได

เตมท ส าหรบผทมหนาจอขนาดนอยกวา ๑,๐๒๔ พกเซล โดย

จะสามารถเลอกภาพโตะหมได ๑๐๘ ภาพ และมบางบทสวด

มนตทมเสยงสวดมนตใหฟงดวย

๕.๒ ไหวพระหนาคอมฯ แบบเตมตาเตมใจ เปนแบบทม

ภาพโตะหมขนาดใหญ (ขนาดหนาจอควรกวางตงแต ๑,๐๒๔

พกเซล ขนไป) มภาพโตะหมบชาประมาณ ๔๐๐ ภาพ มากกวา

๓๐๐ วด โดยผสวดสามารถเลอกวาจะสวดเอง หรอฟงเสยงพระ

สวดมนตกได

นอกจากนยงจดชดบทพเศษเพมเตม คอ (๑) ชดฟงพระ

สวดเสรมมงคล (ใชเวลาประมาณ ๕๐ นาท ไมรวมเวลาโหลด)

(๒) ฟงพระท าวตรเชา (ใชเวลา๔๐ นาท ๔๐ วนาท ไมรวม

เวลาโหลด) และ ฟงพระท าวตรเยน (ใชเวลา ๓๑ นาท ๒๓

วนาท ไมรวมเวลาโหลด) (๓) ส าหรบผมอาการเจบปวย

ตองการฟงพระคาถาเกยวกบการรกษา บรรเทาอาการเจบปวย

๕.๓ วธไหวพระหนาคอม มดงน (๑) คลกเมาสจดธป

เทยนอธษฐานจตใหด (๒) น าเมาสลากทองเปลวไปปดทองค

พระ (๓) น าเมาสจบพวงมาลยหรอ ดอกไมมาบชาพระ (เมาส

คลกแจกนเพอซอนโคนดอกไม) (๔) เลอกสวดมนตและพระ

คาถาตามตองการ โดยจะมเนอหาของบทสวดมนตนนๆ และจะ

มเสยงสวดมนตส าหรบใหผสวดมนตไดสวดตาม (ไหวพระหนา

ค อ ม

<http://www.polyboon.com/worship/inside/worship.html

>.)

๒๕

๕.๔ กลมเปาหมาย กลมเปาหมายหรอบคคลทจะมาใช

บรการการสวดมนตดวยวธน จะตองเปนบคคลทประกอบดวย

คณสมบต ๓ ประการ คอ

๕.๔.๑ เปนพทธศาสนกชนทตองการไปสวดมนตทวด

แตไมวาง หรอไมสามารถไปวดไดในเวลานนๆ กลาวคอ

เพราะหากเปนชาวพทธทวไปทไมสนใจในการไปท าบญ สวด

มนตไหวพระทวด กจะไมสนใจเขาไปใชวธการอยางน ดงนน

จะตองเปนผทมศรทธาในการสวดมนตอยางแรงกลา แตไม

สามารถทจะไปทวดได

๕.๔.๒ เปนพทธศาสนกชนทไมมพระพทธรป หรอ

หองพระไวบชาภายในบาน คณสมบตขอนดเหมอนจะขดกบ

ขอแรก เพราะหากเปนพทธศาสนกชนทสนใจในการสวดมนต

หรอท าบญจรงๆ หรอแมแตพทธศาสนกชนทวไป ภายในบาน

มกจะมพระพทธรปประจ าบานทกหลงคาเรอน เพราะหากมอง

ในแงความรสกทางจตใจ การสวดมนตหนาพระพทธรป ซง

เปนตวแทนของพระพทธเจาใหความรสกทดกวา ดงนนจง

จะตองเปนผทไมมสงเหลานภายในบายจงเลอกใชทางอนเทอร

เนตแทน

๕.๔.๓ เปนพทธศาสนกชนทมคอมพวเตอรไวภายใน

บาน และคอมพวเตอรนนจะตองเชอมตออนเทอรเนตดวย จงจะ

สามารถเขาไปใชเวบไซดดงกลาวได ซงแสดงใหเหนว า

ครอบครวทสามารถมคอมพวเตอรและอนเทอรเนตไดนน

จะตองเปนครอบครวทมฐานะทางบานด และตดตงโทรศพท

ประจ าบาน เพราะหากเปนคนทฐานะทางบานไมดกถอวาไม

สามารถท าได

ดงนน กลมเปาหมายของผทจะเลอกใชวธการสวดมนต

วธน จะตองเปนบคคลทมองคประกอบครบทง ๓ ประการ

ดงกลาวมาแลว เพราะหากขาดขอใดขอหนงกไมสามารถสวด

มนตหนาจอคอมพวเตอรได โดยเฉพาะองคประกอบขอท ๑ ถอ

๒๖

วาส าคญ เพราะเปนเกยวกบเรองศรทธาโดยเฉพาะ เนองจาก

หากบคคลไมศรทธาในพระรตนตรย แมจะมองคประกอบอนๆ

ครบ กไมสนใจทจะสวดมนตหนาจอคอมพวเตอรแตอยางใด

๕.๕ ขอดของการสวดมนตหนาจอคอมพวเตอร มขอดท

สามารถประมวลไดดงน (๑) ไมตองเดนทางไปสวดมนตทวด

เพราะแมในทบาน หรอในหองนอนกสามารถสวดได (๒)

สะดวกสบาย จะสวดเวลาไหนกได (๓) สามารถเลอกวดท

ตองการสวดไดทวประเทศไทย และแมแตวดในตางประเทศก

สามารถเลอกสวดไดเชนเดยวกน และ (๔) ไมตองใชหนงสอ

สวดมนต เพราะเพยงแคคลกเมาสเลอกบทสวดมนตกสามารถ

สวดตามตวอกษรทปรากฏหนาจอได

๖. การสวดมนตไหวพระหนาจอคอมพวเตอรเปนการกระท าท

สมควรหรอไม ?

ตอค าถามขางตนทวา “การสวดมนตไหวพระหนา

จอคอมพวเตอรเปนการกระท าทสมควรหรอไม ?” ณ ทนจะ

วเคราะหถงการสวดมนตในกรณนดวยเหตผล ๓ ประการ คอ

๖.๑ ดานสถานท ดงทกลาวแลวในขางตนวา แมในสมย

พทธกาล การสวดมนตซงเปนการระลกถงคณพระรตนตรย

หรอเปนการสาธยาย (สวด) พทธมนตของพระพทธเจานน

ทานมไดก าจดในเรองสถานท หมายความวา ไมวาจะเปน

สถานทใด หรอเวลาใดกตามชาวพทธสามารถสวดมนตได ดง

จะเหนไดจากนางพราหมณคนหนงชอ ธนญชาน สวดระลกถง

คณพระรตนตรยตลอดเวลาในเมอนางจะกระท าสงใดกตาม ไม

วาจะจาม ไอ หรอกระท าพลาด กมกจะเปลงอทาน (สวด) ระลก

นกถงพระพทธคณวา “นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสม

พทธสส” แปลวา “ความนอบนอม จงมแดพระผมพระภาคเจา

ผเปนพระอรหนต ตรสรเองโดยชอบ พระองคนน” เปนตน

๒๗

ดงนนหากจะสวดมนตหนาจอคอมพวเตอรทบานกสามารถ

กระท าไดตลอดเวลา สวนธรรมเนยมการไปสวดมนตทวดนน

เปนธรรมเนยมทเปนแบบแผน หรอเปนพธกรรมในสมยหลง

ซงเหตผลทตองไปสวดมนตทวดนนเพราะวดเปนศาสนสถาน

ทางศาสนา ทมลกษณะเงยบสงบ และมเครองมออปกรณพรอม

ในการสวดมนตไหวพระ นคอเหตผลในดานลกษณะของ

สถานทของวดทเออตอการสวดมนต

ส ว น ด า น หน า ท ข อ ง ช า ว พ ท ธ ห ร อ ค ว า ม เ ป น

พทธศาสนกชนทจ าเปนตองไปวด เนองจากเปนคณสมบตของ

อบาสกอบาสกาทด (พทธศาสนกชนทด) ทม ๗ ประการ ไดแก

(๑) ไมละเลยการเยยมเยยนพระภกษ (๒) ไมทอดทงในการฟง

พระสทธรรม (๓) ศกษาในอธศล (๔) มความเลอมใสมากใน

ภกษผเปนเถระ ผเปนนวกะ และผเปนมชฌมะ (๕) ฟงธรรม

อยางไมคอยคดโตแยงเพงโทษ (๖) ไมแสวงหาผรบทกษณา

นอกศาสนาน และ (๗) ท าอปการะในศาสนานกอน (อง.สตตก.

(ไทย) ๒๓/๓๑/๔๗.) ซงในพระไตรปฎกเรยกวา “อบาสกธรรม

(อบาสกาธรรม)” หมายถง ธรรม หรอขอวตรปฏบตของอบาสก

และอบาสกาในพระพทธศาสนา หากพจารณาคณสมบตทง ๗

ประการ จะเหนวา ลวนเปนคณสมบตทจะตองเขาไปกระท าใน

วดทงสน อยางเชน การไมละเลยการเยยมเยยนพระภกษ ซง

เปนเหตใหตองเขาวดไปเยยมเยอนพระภกษ หรอขอทวา การ

ไมทอดทงในการฟงพระสทธรรม ผทจะแสดงพระสทธรรมให

ฟงไดกคอพระภกษ ซงพกอาศยจ าวดอยทวดนนเอง และน

แหละทท าใหพทธศาสนกชนจ าเปนตองไปท าบญทวด ฉะนน

ดวยเหตผลทง ๒ ดานทกลาวมาคอ ดานสถานททเหมาะกบการ

สวดมนต และด านหน าท ท จ ะต องปฏบ ต ในฐานะเปน

พทธศาสนกชนทดแลว จงเปนเหตผลวา “ท าไมเราจงตองไป

สวดมนตทวด” แตถงกระนนกมไดหมายความวา การสวดมนต

๒๘

ทอนนอกจากวดไมด เพยงแตไมวาชาวพทธจะสวดมนตทไหน

กตาม กไมควรละเลยในการไปท าบญทวด นคอสงส าคญ การ

สวดมนตหนาจอคอมพวเตอรในบานจงนบวาเปนสงทควรและ

สามารถกระท าได และไมผดหลกพระพทธศาสนา

๖.๒ ดานรปแบบของการสวดมนต ความจรงแลว การ

สวดมนตตามประวตทกลาวมาขางตน มไดมรปแบบทเปน

พธกรรมทศกดสทธเชนกบปจจบน หากกลาวตามความเปนจรง

กลบไมมรปแบบอะไรเลย เพราะเมอใดกตามทบคคลมกาย

วาจา และใจทพรอม กสามารถสวดมนตระลกถงคณพระ

รตนตรยไดตลอดเวลา ถงแมไมมวตถท เปนตวแทนพระ

รตนตรย เชน พระพทธรป เปนตน กตาม หรอไมไดกราบไหวก

ตาม กสามารถแสดงความเคารพตอพระรตนตรยได ดง

เหตการณในพระธรรมบท เรองมฏฐกณฑลวา

“มฎฐกณฑล เปนบตรของพราหมณชอ อทนน

ปพพกะ เปนคนตระหนมาก ไมเคยใหอะไรแก

ใครๆ เมอบตรชายปวย ดวยความทกลวทรพย

สมบตจะหมดไปเพราะรกษาบตร จงไมยอมให

หมอมารกษา แตอทนนปพพกะจะไปถามเกยวกบ

ยาจากหมอ และวธการรกษา จากนนกจะไป

แสวงหายาเองและรกษาตามวธทหมอแนะน ามา

จนบตรชายปวยหนกใกลสนลม ดวยความทหวง

ในทรพยสมบตกลวเพอนบานมาเยยมบตรชาย

ในบานเหนทรพยสมบตของตนเอง จงน ารางของ

บตรชายไปไวท ระ เบยงหนาบาน ขณะนน

พระพทธเจาตองการโปรดมฏฐกณฑลกอนตาย

พระองคจงเสดจไปทบานพราหณอทนนปพพกะ

ทรงประทบยนอยหนาบาน เมอทราบวามฏฐ

กณฑลยงไมเหนพระองคจงทรงเปลงรศมใหมฏฐ

กณฑลเหน ขณะนนมฏฐกณฑลไมสามารถจะ

๒๙

ขยบตวได จงท าจตใจใหเคารพเลอมใสในพระ

รตนตรยกอนตาย เมอทานตายไปจงไปเกดเปน

เทพบตรดวยจตทแสดงความเคารพเลอมใสใน

พระศาสดานน”

(ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๐/๓๙–๕๖.)

จากเรองมฏฐกณฑลน เหนไดวาทานไมสามารถจะยก

มอกราบไหว หรอแมกระทงมองเหน กสามารถแสดงความ

เคารพตอพระพทธองคได ดงนน รปแบบของการกราบไหว

หรอการมพระพทธรปจงไมใชสงส าคญในการสวดมนตไหว

พระ ในทางตรงกนขาม หากบคคลไหวพระสวดมนตทวด แตม

จตใจทสบสนฟงซาน ไมมความเคารพในพระรตนตรย ก

เหมอนกบไมไดสวดมนต ชอวายงอยหางจากพระศาสนา

เชนเดยวกน ในดานรปแบบจงถอวาการสวดมนตหนา

จอคอมพวเตอรเปนการกระท าทควรและสามารถกระท าได

๖.๓ ดานวตถประสงคของการสวดมนต กอใหเกด

ค าถามตามมาวา “การสวดมนตหนาจอคอมพวเตอร จะถอวา

เปนการกระท าทบดเบอนวตถประสงคของการสวดมนตหรอไม

อยางไร ?” ค าตอบกคอ “ไมผด” เพราะหากผสวดมนตไหวพระ

นนกระท าดวยศรทธาอยางจรงใจ หรอกระท าเพอ แสดงหลก

พระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา (แสดงพทธมนต) หรอ

เพอระลกถงคณพระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม และ

พระสงฆ ซงเปนวตถประสงคหลกของการสวดมนต กยงถอวา

เปนส งท ควรท า หรอแมกระท าลงไปกไม ไดท าใหผด

วตถประสงคแตอยางใด

ดงนน จงสรปไดวา การสวดมนตหนาจอคอมพวเตอร

หากเราพจารณาในทกแงมมแลว จะเหนวาเปนเปนการกระท า

ทสมควร เหมาะสม และสามารถกระท าได โดยไมท าใหผด

๓๐

วตถประสงคของการสวดมนตแตอยางใด ไมวาเราจะพจารณา

ในดานสถานท หนาทของชาวพทธ รปแบบ และวตถประสงค

หลกกตาม แตกมขอทควรค าถงถงเชนเดยวกน คอ การกระท า

ดงกลาวยงขาดความเปนพธกรรม หรอความรสกศกดสทธ และ

ความกงวลเกยวกบอปกรณหรอตวเครองคอมพวเตอร เชน

เครองเสย เปนตน แตกระนนกถอวา การสวดมนตหนา

จอคอมพวเตอรนบเปนทางเลอกอกทางหนงในสงคมปจจบน

ส าหรบบคคลทปรารถนาจะไปสวดมนตทวด แตไมมโอกาส

หรอเวลาไมอ านวยนนเอง

๗. สรป

การสวดมนตหนาจอคอมพวเตอรเปนปรากฏการณท

เกดขนในสงคมปจจบน ในยคเทคโนโลยคอมพวเตอรและอน

เทอรเนต ซงเราจะปฏเสธไมได นอกจากน ยงมการสวดมนต

แบบออนไลนทมการถายทอดจากสถานทจรง ในบรรยากาศ

จรงขณะสวดมนต ทงยงมตวหนงสอเชนเดยวกบเพลงคาราโอ

เกะ เปนบทสวดมนตใหผปฏบตสามารถสวดมนตพรอมกบชาว

พทธทวดและทวโลก และอกชองทางหนงในปจจบนคอ การ

สวดมนตผ านทางท ว ด าว เท ยมของว ดน นๆ เช น ว ด

พระธรรมกาย วดสงฆทาน เปนตน เมอพจารณาเหตการณ

เหลานในเรองความเหมาะสมดานตางๆ จะพบวา เมอพจารณา

เรองสถานท เครองมออปกรณ รปแบบการกระท า และ

วตถประสงคทแทจรงในการสวดมนตแลว การกระท าดงกลาว

ไมนบวา “ผด” หรอ “ไมถกตอง” แตประการใด ในทางตรงกน

ขาม กลบสามารถตอบสนองกลมพทธศาสนกชนทตองการไป

สวดมนตทวด แตโอกาสและเวลาไมเอออ านวยใหได แม

กระนน การสวดมนตดงกลาวกไมอาจทดแทนการสวดมนต

แบบเดมได เพราะการไปวดและสวดมนตนบวาเปนกจวตร

จ า เปนของชาวพทธ หร อ เป นคณสมบตท ส าคญของ

๓๑

พทธศาสนกชน การสวดมนตหนาจอคอมพวเตอรในปจจบนจง

สามารถทดแทนการสวดมนตแบบเดมไดในบางโอกาสเทานน

แตทดแทนไมไดทงหมด อยางไรกตาม ไมวาจะสวดมนตใน

สถานทใด หรอเวลาไหน สงทส าคญในการสวดมนตกคอ ตอง

เปนการกระท าดวยศรทธา ดวยจตทเลอมใส ในพระรตนตรย

อยางแทจรง และนคอ หวใจส าคญของการสวดมนต

บรรณานกรม

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. ๒๕๓๙. .พระไตรปฎก

ภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย.

ว.มหา. (ไทย) ๑/๓๘๐–๓๘๒/๔๑๒–๔๑๔.

ส .ส. (ไทย) ๑๕/๒๔๙/๓๕๙–๓๖๓.

อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๓๑/๔๗.

มหามกฎราชวทยาลย. ๒๕๓๖. .พระไตรปฎกและอรรถกถา

แปล ฉบบมหามกฎราชวทยาลย. ๙๑ เลม. พมพครงท

๓. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหามกฎราชวทยาลย.

ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๐/๓๙–๕๖.

ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๑/ ๔๔๒.

ข.ธ.อ. (ไทย) ๔๓/๔๖๑.

ราชบณฑตยสถาน. ๒๕๔๖. พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพมหานคร:

นานมบคสบพลเคชนส.

๓๒

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ.

๒๕๑๔. “ต านานพระปรตร”. ใน ประชมพระ

นพนธเกยวกบต านานทางพระพทธศาสนา.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพรงเรองธรรม.

ส านกสวนโมกขพลาราม ไชยา. ๒๕๐๙. คมออบาสกอบาสกา

ภาค ๑ – ๒ : ท าวตรเชาเยนและสวดมนตพเศษบางบท

แปลไทย. พมพครงท ๒๖. กรงเทพมหานคร:

ธรรมสภา.

เสฐยรพงษ วรรณปก. ๒๕๔๓. ค าบรรยายพระไตรปฎก.

กรงเทพมหานคร: ธรรมสภา.

ไหวพระหนาคอม

<http://www.polyboon.com/worship/inside/worsh

ip.html>.