เหตใด

“Compassion”

จงหายไปจากโลกน

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

2

พวกเราเคยไดยนไหม ขอความวา “เมตตาธรรมคำจนโลก”

แตในปจจบนน ขาวสงคมรายวนทงจากหนาหนงสอพมพ ทว และ

โลกโซเชยล แลดหางไกลคำนออกไปทกท เมอไมมเมตตาธรรมคำจน

โลก เรองเลกจงกลายเปนเรองใหญลกลามบานปลายตามทเราไดเหน

พาดหวขาวเหลานบอย ๆ

“วจารณสนน! เจาของรถหรชกหนาคนขจกรยานยนต สงให

กราบ หลงโดนเฉยว”

“เดอด! รถชนกนไมยอมเจรจา เปดศกตอยกลางถนน เหต

เพราะอารมณรอน”

“พอคลง เครยดจด ใชปนลกซองยงหวลกชาย 9 ขวบดบ

คาท”

“เมยพฆาต! ผวพดเลน ๆ ‘อยากมกก’ ฉนความดปกอกตาย”

“ผวยงเมยตายทงกลม สารภาพหง ไมแนใจใครเปนพอ

ลกในทอง”

ฯลฯ

3ดร.วรภทร ภเจรญ

เหตใดคนเราถงมความโกรธ ปรด จดกบเรองรอบตวไดงาย ๆ

ไมวาจะเปนคนขบรถตดหนา คนจอดรถขวาง แยงมรดก หงผว

หวงเมย โมโหลก โดนนกเลงคยบอรดเกรยนใส และอน ๆ อก

มากมาย ผมขอสรปงาย ๆ ดงน

หนง Compassion ไมพอใช

สอง ยทธศาสตรไมพอใช

สาม สตปญญาไมพอใช

ขออธบายตามนครบ เหตผลอนดบหนงเลยคอ Compassion

ไมพอใช เปนเพราะทงชวตของเราไมเคยฝกเรอง Compassion กน

ครบ (สวนจะฝกอยางไรนน ผมจะกลาวในบทตอ ๆ ไป)

อนดบสอง ยทธศาสตรไมพอใช คำถามทหลายคนเจอบอย ๆ

คอ เรากพยายามเมตตาแลวนะ แตทำไมเรายงจด ยงปรดอย

คำตอบคอ อาจจะเปนเพราะระบบการศกษาไทยสอนใหเราเลอก

คำตอบทถกทสดในเวลาอนสนเพยงขอเดยวจากตวเลอก ก ข ค ง

จงกลายเปนขอจำกดของตวเราเองกเปนได

แตจรง ๆ แลวพวกเราเรยนรและศกษาวชายทธศาสตรกน

นอยมาก หรอไมม ไมเคยเรยนกนเลยกวาได

สำหรบผม หากเจอปญหาใดปญหาหนงเขามาในชวต กจะม

36 กลยทธของซนปน2 ขนมาทนท นนคอ มตวเลอกใหเลอกมากกวา

2 ซนปนเปนหลานชายของซนว เปนนกยทธศาสตรการทหารชอดงในยคจานกวอ หรอสมยเลยดกก

(227 ปกอนพทธกาลถง พ.ศ. 287) มผลงานเขยนขนชอคอ “ซนปนปงฟะ” หรอ ตำราพชยสงครามซนปน

มทงหมด 89 บท แตคนพบเพยง 30 บทเทานน ซงไดรบการยกยองวาทรงคณคาเทยบเทาตำราพชยสงคราม

ของซนว

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

4

ขณะทคนไทยสวนใหญมตวเลอกขอเดยว คอ ถาแกโกรธใสฉน ฉน

กโกรธใสแกกลบเทานนเอง ไมคอยจะมตวเลอกอน

หากเรามตวเลอกอน ๆ เชน หนง หนไปกอน สอง ไปอยใน

มมมองหรอจดยนของเขาบาง สาม แสรงตายคอทำเปนแพ ส แบง

ตวเองเปนสองฝาย ฝายหนงเหนดวย อกฝายไมเหนดวย แลวกชวน

วเคราะห มมบวกเปนอยางไร มมลบเปนอยางไร หา ทำตวเปนโคช

ถามกลบไปวาอะไรทำใหคณคดอยางนน เปนตน

เหนไหมวาการแกปญหาตาง ๆในชวตนนเรามตวเลอก (Choice)

มากมายเตมไปหมด แตเรากลบถกฝกจนกลายเปนนสยประจำ

ประเทศเลย คอ ในเวลาอนสน จงเลอกขอทถกตองขอเดยวเทานน

ขอทใชกคอ ใครทำอะไรฉน ฉนจะตองดาบนคนสนอง แกฆาฉน

ฉนจะฆาแก แกทำรายรถฉน ฉนทำรายรถแก หรอแกชกฉน ฉน

กชกตอบ พอเราทำซำ ๆ จนเปนนสยแลว กแกไขไดยากมากขน

ตามไปดวย

อนดบสาม สตปญญาไมพอใช เพราะไมไดฝกเรองสต พวกเรา

มแตคำพดวา “สต” “จงมสต” แตพอถามตอวา สตคออะไร ฝก

สตยงไง ฝกนานไหม ฯลฯ พวกเรากมกจะงง ๆ อธบายไมไดวาสต

คออะไร (ซงจะกลาวถงในบทตอ ๆ ไปเชนกน)

5ดร.วรภทร ภเจรญ

เหตท Compassion หายไปเพราะ...

ลกไปกวานน เรามาดกนวา Compassion ทหายไปเพราะอะไร

หากอปมา Compassion เปนคน เรามาดวาคนนปวยดวยโรคอะไร

และลกลามจนกลายเปน “โรคระบาด” โรคใดกนบาง

•โรค 6 B

(เบล – ใบ – บ – โบย – บลอก – เบลม)สำหรบคนทำงานในบรษทหรอองคกร มกเจอพฤตกรรมหรอ

วฒนธรรมนบอย ๆ โดยเฉพาะในการประชม นนคอ วฒนธรรม

6 B ไดแก

1. เบล (Ble)

คอ แซว ดถก สบประมาท หรอทำใหขายหนา นอกจากน

เบลยงหมายถง การอวดกน เธอมเงนทองหรอเปลา เธอมรถหร

หรอเปลา

ทำไมคนเราถงชอบไปเบลคนอน วากนวากเพราะเราไมม

Compassion และเมอไลลงไปลก ๆ จนถงปมในใจ กจะพบวาคนท

ไปแซวคนอน ๆ ลก ๆ แลว “ขางในเจบ” เพราะเราเคยเจบมากอน

เราจงอยากระบายความเจบของตวเองดวยการทำเชนนนกบคน

รอบขาง นปมทงนนเลย การแซวกนหรอเบลกนบอย ๆ แซวคนนนท

แซวคนนท สดทายคนดนนแหละทสรางคนชวขนมา สงคมจง

เละตมเปะ

เคยดหนงเรอง Slumdog Millionaire กนไหมครบ เดกชาย

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

6

สองคนเตบโตมาดวยกน คนพเปนโจร แตนองชายกลบเปนคนด

คนนองไดออกรายการ Who wants to be a millionaire? หรอ

เกมเศรษฐ พธกรรายการทเปนตวแทนของการแบงชนชนอยางชดเจน

ดถกเดกคนนวาเปนเดกชงชาบาง เดกสลมบาง เพราะเขาไมเชอวา

เดกสลมจน ๆจะตอบคำถามยาก ๆได หรอฉากทเดกคนนโดนตำรวจ

ซอม ตำรวจกมการพดจาดถกตลอดเวลา แบบนเจบปวดไหมครบ

2. ใบ (Bai)

คอ นง เงยบ ไมสอสาร อมภม แกลงโง แกลงเงยบ (กลว

งานเขา ไมเอางาน) ไมตดสนใจ ลองลอยไปเรอย ๆ แตพอลบหลง

แลวไปนนทา หรอเมอใหพดชแจงกไมพด บางครงความเกรงใจ

ทำใหการสอสารเสยหายได เราจะเหนคนประเภทนเยอะมากในสงคม

ในขณะทบางคนเชอวา เงยบไวกอนปลอดภยกวา ทำใหบางครง

คนพดมากกลายเปนคนทโดนตำหนกม ซงกไมถกตองเสมอไป

กบการเงยบ เพราะฉะนนจะพดมากหรอนงเงยบ สงสำคญคอตอง

มสตและปญญากำกบ

การใบเปนการดถกตนเองและผคนรอบขางเรา ทสำคญ การ

ใบเปนการปดกนการเรยนร

3. บ (Bee)

คอ กดดน เรงรด บางคนเรงลกนองดวยการตะคอกใส

หรอพดยำ ๆ จนทำใหคนทถกบรสกเครยด สบสน ลนลาน เชน

“เรวเขา ๆ จะเอาวนน” “เสรจหรอยง” “เรว ๆ หนอย” “ทำไมชาจง”

“อธบายซ...ลกกวาน...อธบายอก...เพราะอะไร” “ฉนอยากไดคำตอบ

เดยวน ตอบมา ๆ ๆ”

7ดร.วรภทร ภเจรญ

4. โบย (Boa)

คอ โยนความผดใหผอน โยนงาน โทษคนอน หลกเลยง หน

ความรบผดชอบ ตอบมว ๆ ไป เอาตวรอดไปกอน เชน “ฉนไมร”

“ผมยงไมไดรบรายงานครบ” “คณถามผดคนแลว”

5. บลอก (Block)

คอ ขดขวาง ทำลายจนตนาการคนอน เชน เจานายหรอ

พอแมทขกลว พวกเขาจะกลวไปหมด หามไปทกเรอง ดบปญญา

ของดาวรง คดตางคอตอตาน ไมกลาทดลอง ไมกลาเสยง ทำลาย

ความหวงคนอน เชน “อยาทำนะ” “ทไหนเขาเคยทำสำเรจแลวบาง”

“ถาผดพลาดขนมา แกรบผดชอบนะ” “ทำไมไดหรอก”

“ความกลว” เปนอาวธของครอาจารยในระบบการศกษาท

ลมเหลว เมอพวกเขาใชความกลวเพอรกษาความสงบในหองเรยน

พวกเขากทำลายการเรยนรบางอยางของผเรยนไปดวย

6. เบลม (Blame)

คอ จบผด ตำหน ตอวา พดตดกำลงใจ พดขวาง ดบ

กำลงใจ ดวนพพากษาคนอน เชน เจานายตำหนลกนองมาก ๆ

บางคนตำหนมา 30 ป สดทายลกนองกยงมผลงานเหมอนเดม คอ

ฟอรมตกตลอดเวลา ทำไมเราไมคดจะเปลยนเปนคำชม โดยเฉพาะ

บรษทสมยใหมจะใช Appreciative Inquiry คอ การคนหาคณคา

หรอความดของผคนนำขนมาพดชนชม เครองมอนเปนการหลอเลยง

จตใจคน ทำใหพนกงานรสกดและซาบซงในนำใจทมใหกน

ถงแมโรค 6 B จะมใหเหนมากมายในสงคม แตทกวนนหลาย

บรษทกมการเตมตอไปเปนโรค 7 B หรอ 8 B กนแลว เชน B

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

8

บา ๆบอง ๆบวม ๆ คอพดไมรเรอง ฟงซาน พวกพดไมรเรอง เคยเจอ

กนบางไหมครบ

•โรคแสดงความคดเหนเชงลบ (Negative Comment)

โรคนเกยวของกบคนทชำขางในมากอนและโดยไมรตว กลบไป

ระบายความชำใสคนอนดวยการพดหรอเขยนคอมเมนตเชงลบในท

ตาง ๆ

ตวอยางเชน ขาวเมอไมนานนทวา วยรนไทยชอบเขาไปคอม-

เมนตเชงลบในโซเชยลมเดยมากเปนอนดบ 1 ของโลก ทงนเรอง

การแสดงคอมเมนตเชงลบในเฟซบกอาจเปนเวททเขาไดระบายออกมา

เปนถงขยะของเขา และยงไปกวานนคอ แสดงใหเหนถงการไมม

Compassion ซงสะทอนอะไรไดมากมาย เพราะทเราเบลกน แซวกน

บลอกกน หรอคอมเมนตกน เพราะลก ๆ แลวเราเจบขางใน

ความจรงแลว แมแตคนทแสดงคอมเมนตเชงลบ ถาใจเรา

สงพอ เราจะเหนวาเขาเปนคนนาสงสาร เขาเจบขางใน เขาถงตอง

ระบายออกมาขนาดน ยงเขาแสดงคอมเมนตเชงลบมากเทาไร กยง

เปนการฟองวาเขาชำขางในมากเทานน หากคณปลอยคอมเมนต

บา ๆ บอ ๆ วาคนอนเสย ๆ หาย ๆ ลก ๆ คณเองกเปนเชนนน

•โรคตองการสปอตไลต (Need Spotlight)ไมนาเชอวามบางคนเปนโรคตองการสปอตไลต คอ คนท

ตองการการยอมรบ เพราะขางในกชำมากอนเชนกน เมอเขาอยใน

9ดร.วรภทร ภเจรญ

โลกธรรมดาแลวไมมใครสนใจ เลยไปสรางโลกไซเบอรของตวเอง

ขนมาเพอแสดงตวตนผานโซเชยลมเดย ดงจะเหนไดจากการทชอบ

ออกสอ หรอคอมเมนตประหลาด ๆ อยางเชน ขาวนกเลงคยบอรด

ชาวไทยหลายคนทเขาไปเกรยนใสองคการนาซา สรางความวนวาย

ดวยการพมพขอความภาษาไทยทไมเกยวของและหยาบคายระหวาง

การถายทอดสดภารกจสำรวจดาวพลโตของนาซาทางยทบใหทวโลก

ไดชมกน เปนตน หรอไมกเรยกรองความสนใจจากคนรอบขาง

ดวยการพดมาก เสนอความคดเหน แยงพด ชงประจบประแจง

เจานาย แยงผลงานคนอน ฯลฯ

รากทมาของสองโรคขางตนดงกลาวมาจากบาน จากครอบครว

หรอจากททำงาน ซงไมเคยมเวททจะมาชนชม (Appreciate) กน

และกน แตกลบทำสงตรงกนขาม นนคอ พลาดแลวโดนดา ซง

สงคมไทยเปนอยางนน เราบอกวา “คดกอนทำและอยาใหพลาดนะ”

นคอความแยของสงคม เดกจะไปคดไดอยางไรในเมอเราไมไดสอน

ไมไดฝกกน เราไมเคยยอมรบความไมสมบรณแบบ (Imperfection)

ของมนษย เราชอบรบแตความสมบรณแบบ (Perfection) เทานน

สงเหลานยงฝงในตวเราไปเรอย ๆ และในระยะยาวจะกลายเปนการ

แบงแยกผคน

• โรคไพใบนนททงไปอกโรคสำคญคอ โรคไพใบนนททงไป คนเราเกดมามทงดานด

และดานรายมากมาย และมนสยไมดบางอยางในตวเราทเราทงไปแลว

เหมอนโยนไพใบนนทงไป แตในวนหนง คนคนหนงกมาแสดงนสยนน

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

10

ทเราทงไปใหเราเหน พอเราเหนปบ เราจะปฏเสธทนท เพราะวาสงน

ฉนเคยขวางมนทงไปแลว แตทำไมเขายงทำใหฉนเหน ดงนนจง

ปรดจดขนมาทนท

ใครทมกเปนอยางน นนคอ พอทชอบดาลก แมทชอบดาลก

อยาทำอยางนนนะ อยางทำอยางนนะ ทงทจรงตวเองเคยทำตอนเดก ๆ

แลวตวเองไมเอา ทงไปแลว ตวเองไมเปนอยางนนแลว ทนพอเหน

ลกทำ มนเหมอนเหนตวเองชวรายขนมาอกครงหนง เลยจด เลย

ดาเชด นขาดยทธศาสตรและขาด Compassion อยางรนแรง ถา

ลกเขาใจกโอเค โชคดไป แตถาเกดลกไมเขาใจกพง เพราะแตละ

ยคสมยไมเหมอนกน ปยาเขาดาพอแมไมเปนไร ยคนนโอเค แตพอ

ยคนพอแมดาลก ไมใชแลวนะ ยคสมยเปลยนไปแลว วธการเดม ๆ

ทเคยสำเรจในอดตไมไดการนตวาจะสำเรจไดอกในปจจบน จงเกด

เปนปญหามากมาย เขาเรยกวา โรคไพใบนนทหายไป นากลวไหม

•โรคถกทอดทง (Left Out)คนไมม Compassion เพราะเขาไมเคยไดเหนตวอยาง เขา

ไมเหนประโยชนของ Compassion อยางกรณคนเคยถกทอดทง

หรอภาษาองกฤษเรยกวา Left Out เขาเลยแกแคนสงคม ฉนขอ

Left Out กลบบาง โรคนมตวอยางใหเหนมากมายในสงคม เชน

ปญหาของเดกทถกพอพาไปปลอยไปเรยนอยโรงเรยนประจำเพราะพอ

มเมยใหม เดกตองอยหอพก นาน ๆ กลบบานทกรสกวาถกทอดทง

เพราะตอนอายยงนอย ๆ เคยไดรบการดแลประคบประหงมอยางเตมท

แตพอพอทำงานไดตำแหนงสงขน พอยงกบงานและแตงงานใหม

11ดร.วรภทร ภเจรญ

จากเดกทเคยชนกบการมคนมาเอาใจ จ ๆ พอหายไป เดกจงรสกวา

ฉนถกทง

หรอตวอยางของชายคนหนงอาย 50 ปแลว ชอบเลนปน

ชอบเดนปา เขาโดน Left Out ตงแตเลก เขาเคยตงคำถามวาทำไม

พนองของเขาถงไดอยกบพอแม แตทำไมเขาถงตองแยกไปอยหอพก

คนเดยว ไมมใครตอบได ซงจรง ๆ การอยหอพกไมใชเรองเลวราย

เดกอยหอในโรงเรยนด ๆ กมมาก แตบงเอญเขาไปอยหอในโรงเรยน

ทมแตความรนแรง รนพรงแกรนนอง และครกไมชวย กลายเปน

ชวตทตองเอาตวรอดใหได เหตทโตมาแลวเขาสะสมปน เนองจาก

ตอนเดกเขาไมคอยไดเลนของเลน พทโตกวาแยงไปเลนหมด เลก ๆ

ถกรงแก พอโตขนมากโหยหาสงทหายไป อยางการบาปน ใชคำวาบา

คอเยอะจนกระทงงานการเสยหาย ขณะทอาย 50 แลว แตเขายง

ทำตวเหมอนเดกอย ใครเตอนกไมเชอ กลายเปนเดกทไมรจกโต

สกท เขาไมแตงงาน แมจะมผหญงมาชอบเขาและใชชวตอยดวยกน

แตเขากไมแตง และจะไมรก เพราะเชอวาตวเองรบไมไดถาแตง

ไปแลวมการหยารางในภายหลง เขากลวโดน Left Out จรง ๆ ปม

ถกทอดทงของเขาลกมากเลยนะ ยงนองชายของเขาซงไดอยกบ

พอแม โตมากทำงานด ธรกจประสบความสำเรจ เขาเองสำเรจไมเทา

นอง อจฉาวาทำไมนองรวยกวา เพราะอะไร เพราะเขาไปหมกมนกบ

เรองพวกน เชน เลนปน เดนปา ทองเทยว ขบรถโฟรวล ขณะท

นองชายพฒนาทกษะ ทำธรกจจนเกงกวา รวยกวา เจรญกวา

สดทายกลายเปนวาเขาถก Left Out อกครง มความรสกวาทำไม

นองทงหางเขาไปอกแลว

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

12

อกตวอยางทชดมากคอตวละครในภาพยนตรเรอง Good Will

Hunting พระเอกชอวลล ฮนตง เปนเดกกำพรา เตบโตมาใน

ครอบครวทแตกแยกและชอบใชความรนแรงในการแกปญหา เขา

ถกทารณกรรมในวยเดกทงจากแมและพอเลยงโหด นางเอกเปน

นกศกษาแพทยซงรกพระเอกมาก แตพระเอกไมยอมแตงงานดวย

และหาเรองทงนางเอก เพราะอะไร กเพราะปมในใจของเขา คอ

ความกลว กลวถกทอดทง กลวทจะเจบปวดและผดหวงจากความ

สมพนธ เขาไมไววางใจคนอน จงเลอกทจะยตความสมพนธกอนท

ตวเองจะถกทง คอชงลงมอทงกอนทตนจะโดนทง

อกเรองคอ Seabiscuit ภาพยนตรทสรางจากเรองจรงของ

ชารลส โฮเวรด อดตชางซอมรถทผนตวเองจนกลายเปนคนรำรวย

ดวยการขายรถยนต เขามมาตวเลก ๆ ตวหนงชอ ซบสกต (Sea-

biscuit) วนหนงจอกกแขงมาชอ เรด โพลลารด ขซบสกตเขา

แขงขน ขณะทเขากำลงนำ กลบถกมาคแขงเบยดจนทำใหมาตวอน

วงแซงเขาเสนชย เรดโกรธเปนฟนเปนไฟและแคนมาก โฮเวรดผเปน

เจาของมาและเปนโคชถามเขาวา คณโกรธอะไร เรดตอบวา ทางโนน

ทำผดกตกา โฮเวรดถามอกครงวา ไมใช คณโกรธอะไร สดทาย

เรดกไปทบทวนตวเอง และพบวาเขาเปนโรค Left Out สมยท

ยงเดก พอแมของเรดยากจนมาก จงฝากเขาไวใหโตมาในคอกมา

เขาเลยเกลยดการโดนทง แลวเหตทเขาแคนจากการโดนมาตวอน

เบยดคออะไร กเปนเพราะการทเขาถกดนออกจากกลมทำใหเขา

รสกวาไมไดอยในกลมนแลว เขาจงโกรธ เทานนเอง โฮเวรดถอเปน

โคชทตงคำถามเกง เขาถามกลบใหเรดไดคด จนในทสดพบวาเขา

13ดร.วรภทร ภเจรญ

โกรธตวเองทถกพอแมทง เจบไหม

และตวอยางของคนทเจบมาก บลลเดอะคด (Billy the Kid)

มชอจรงวา วลเลยม เอช. บอนนย (William H. Bonney) เปน

เดกหนมทกลายเปนโจรในสมยครสตศตวรรษท 19 เขาเลองลอมาก

ในยคนน และยงเปนทมาของเพลงดงในป 1993 ชอ Desperado

ซงขบรองโดยลนดา รอนสตดต (Linda Ronstadt) และดอเกลส

(The Eagles) เพลงนมคำรองเปนบทกวทลกซงกนใจ คำวา

Desperado หมายถง คนดอดาน ทำไมเขาจงดอ เขาเปนเดกกำพรา

ทมคนมาอปถมภรบเลยง แตพอเขาโตขนกยกเขาใหอกครอบครว

หนง แลวพอครอบครวนนเลยงดไดสกพกกยกเขาใหกบครอบครว

อนอก แลวเดกจะรสกอยางไร ความรกคออะไร เขาไมมและไมรจก

ดงนนเขาจงออกไปปลนจ ถามจรง ๆ วาเขาอยากปลนจไหม ไมเลย

เขาแคมความรสกวาการทำเชนนนทำใหคนทงเมองหนมาสนใจเขา

ไดลงขาวในหนงสอพมพบอย ๆ โอโห เปนความรสกขางในทเจบปวด

สดทายเขาถกจบตายในวยเพยง 21 ป กระสนจากตำรวจนบสบ ๆนด

ทยงใส แมเขาจะเจบปวด แตกลบแฝงความรสกด เพราะเขาม

ความรสกไดรบการปลดเปลองวา ฉนไมถก Left Out อกแลว

ตวอยางสดทายซงผมเจอกบตวเองคอ เวลาเราไปเยยมเดก ๆ

ทบานเดกกำพรา เมอเรากลบออกมา พวกเขาแทบจะทบพนตาย

เลยนะ ชวงหลงผมถงไมพาคนไปเยยมเดกกำพรา เพราะไมม

ประโยชน กลายเปนวาไปทำรายจตใจเดก แตผมจะไปเยยมเจาหนาท

ทดแลเดกกำพรา ไมใชเยยมเดก ๆ แตจงไปใหกำลงใจเจาหนาท

ไปชวยเหลอ ไปดวาเขายงขาดอะไรบาง หากเจาหนาทไดรบความรก

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

14

จากเราเตมท เขาจะรกเดกเอง แตเรามกมองขามเขาไป แถมบางครง

เรายงไปตอวาเจาหนาทวาพวกเขาเลยงเดกไมดอก เพราะนสยอยางน

นแหละททำรายจตใจกน

โรคตาง ๆ เหลานพอทำใหเขาใจ Compassion มากขนไหมครบ

โรคทงหมดลวนเกดจากปมทชอ “ความกลว”

เหตใดทำใหมนษยเกดโรคตาง ๆททำให Compassion หายไป

ทงหมดเกดจากเหตผลลก ๆ เลยคอปมทชอ “ความกลว” หรอ

“Fear” ความกลวไพใบนนจะกลบมาหลอกหลอน ฉนกลว ฉน

อยากใหคนยอมรบ ฉนกลวถกทอดทง และอน ๆ เพราะอะไร

เพราะความกลวของตวเราเองนแหละ

สงเกตสครบ เรากลวทกอยาง บางคนกลวคนอนหาเรอง

เลยตองพกปน คนกลาเขาไมพกปนหรออาวธหรอกครบ

ตวอยางเรองนมใหเหนในเรองเลาจากสงครามกรงทรอย

สงครามทรอยในมหากาพยอเลยด (The Iliad) และ โอดสซย (The

Odyssey) ซงประพนธโดยโฮเมอร (Homer) มเรองเลาอยวา วนหนง

หลงสงคราม ทกคนนงคยกนเพอถามหาวาใครเปนผกลาหาญทสด

ในสงครามทรอย หลายคนบอกวาพระเอกอยางโอดสซอสเกง บาง

กวาอะคลลสเกงกวา ตางฝายตางถกเถยงกนยกใหญ จนในทสด

พระเอกบอกไมใช สรปวาคนกลาทสดคอโฮเมอร หลายคนกสงสย

โอดสซอสตอบวาทำไมโฮเมอรถงกลา กเพราะเขาไมมเกราะ ไมมอาวธ

15ดร.วรภทร ภเจรญ

มเพยงปากกาเขารวมรบ แลวเขากจดทกอยางทพวกเราทำ เขาจดวา

เราคยอะไรกนบาง เขาจดวาเราจะยกทพไปโจมตอยางไร แลวเขาก

จด ๆ ๆ ทง ๆ ทเสยงตายอยกบเรา เขามโอกาสทจะถกฆาตลอดเวลา

เขาตางหากคอผกลา

สรปคำตอบไดวา ผกลาคอคนไมมอาวธ คนทใชอาวธ จรง ๆ

แลวเกดมาจากความกลว

คนขขลาดใชอาวธ คนกลาหาญใชปญญา

หากคนทไมเขาใจเรองพวกนกอาจจะบอกวา “แกอยาทำนอก

คำสงฉน” เพราะอะไร ทำไมคนถงชอบเผดจการ คนทเผดจการคอ

คนขขลาด ขกลว กลววาจะสญเสยอำนาจ กลววาจะสญเสยหนาตา

กลวการเปลยนแปลงดวยซำไป กลวคนอนฉลาดกวา ถงสงหาม

ผคน

คนเผดจการแบบนเตมไปดวยความกลว อยางทบอกวาคนม

อาวธคอคนขขลาดนนเอง ทำไมตองมอาวธ ทำไมตองรบกน เพราะ

คณขขลาดเกนกวาจะรกอกฝายหนง คณขขลาดเกนกวาทจะยอมเสย

พนทบางสวน คณขขลาดเกนกวาจะใหทานบางอยางแกอกฝายหนง

หรอคณขขลาดเกนกวาทจะพายแพ

คนมความกลวคอคนแพไมเปน กลวความพายแพ คนททำ

สงครามคอคนกลวทจะรกคนอน กลวทจะเจรจา ใชปนเลยงายกวา

การเจรจา ตลอดจนคนทชอบแซวคนอน ๆ กมปมเรองความกลว

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

16

คนโดนแซวยงมความกลวเขาไปใหญ ตามคตทวา “ใครลมโดน

ซาเตม” จนกลายเปนพฤตกรรมระดบชาตไปเสยแลว

นอกจากนยงมคนขโกงทชอบเอาเปรยบคนอน นกเปนคนขาด

Compassion คนขโกงคอคนขขลาด เพราะเขากลววาจะไมไดในสง

ทเขาเคยขาด เขากลววาจะเจบเหมอนตอนทเขาเคยจน นกมาจาก

ปมความกลว

ทงหมดนมาจากอะไร คำตอบคอ เราดดความคดและความ

กลวไมออก ความกลวมากบความคด คอ “การขาดสต” นนเอง

ทกอยางลวนมาจากความกลวทงหมดเลย แลวเมอม “ความกลว”

ขนมากทำใหหลาย ๆ เรองหายไป เชน ความกลาหายไป ทมเวรค

หายไป ปญญาหายไป และทสำคญทผมเลามาทงหมดกคอ เหตท

Compassion หายไปนนเอง

ความกลวคอความหลง เปนอวชชาหรอความไมร จตจงเกด

อาการ กลายเปนความกลว ในปฏจจสมปบาทกลาวไววา “เพราะ

อวชชาเปนปจจย สงขารจงม เพราะสงขารเปนปจจย วญญาณจงม

เพราะวญญาณเปนปจจย นามรปจงม...”

วญญาณตวแรกทเกดคอตวหลง หลงกอใหเกดกลว กลวเสรจ

กปรงแตงตอไปจนเกดเปนสญญา สงขาร ตดไมขาดเลย เพราะม

ตวความกลวหรอ Fear นเอง

เมอรทมาทไปวา Compassion หายไปไหนแลว ทนเรามาด

ความหมายของ Compassion กนครบ

Compassion

คออะไร

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

20

คำวา Compassion คออะไร

ความหมายของ Compassion อธบายไดหลายอยาง

ในดกชนนาร คำวา Compassion แปลเปนไทยวา “กรณา”

คอความปรารถนาใหผอนหรอสรรพสตวพนทกข การเหนผอน

หรอสรรพสตวเปนทกขหรอตกอยในทกขแลวทนอยไมได ตองหา

ทางชวยเหลอเตมทโดยไมหวงผลตอบแทน ซงผมวายงอธบายได

ไมเพยงพอ เพราะจรง ๆ แลวความหมายของ Compassion ยงใหญ

มากกวา “กรณา” กบ “เมตตา” รวมกนเสยอก

Compassion ถาตด -ion ออก กเหลอ Compass แปลวา

เขมทศ ถาคำแยกออกมา คอ Com แปลวา รวม Pass แปลวา

ทางผาน ความหมายแบบลกซงของ Compassion หมายความวา

นำทกหยดลวนไหลลงสมหาสมทร ในทนคอทกดวงจตสดทายนเปน

ดวงเดยวกน ทงแสน ๆ ลาน ๆ โกฏดวงจต ดวงวญญาณ ทงมนษย

เทวดา และสตว จรง ๆ กเปนดวงเดยวกนนนแหละ เปรยบดงนำ

ทกหยดทกระจายไปเปนนำบอบาง นำคลองบาง หรอกระจายเปน

21ดร.วรภทร ภเจรญ

นำหยดตามใบไมบาง นำอะไรตออะไรกแลวแต กระจายเตมไป

หมดเลย แตสดทายถามนละกเลสไดทงหมด นำนนไหลไปรวม

กนทไหน กทในมหาสมทรนนเอง

Compassion คอ Oneness เราเปนหนงเดยวกน

กลาวอกนยหนง Compassion คอ Oneness เราเปนหนง

เดยวกน เมอคดวาทกสรรพสงเปนหนงเดยวกบเราแลวน เรากคอเรา

ยอมไมทำลายตวเอง เพราะผอนคอเรา เราคอผอน ในเรามเขา

ในเขามเรา คนไทยใชคำวา “เอาใจเขามาใสใจเรา” ซงกอาจยง

ไมลกซงเทา

ดงนนคำวา Compassion นผมจงแปลวา รกใหลกซงดวยสต

และปญญา ซงความรกในทนไมใชความรกอยางคนหนมสาว ไมใช

รกทมเงอนไข หากเราเลยงลกแลวยงตงขอแมวา “โตขนตองกลบมา

ดแลฉนนะ” อนนมเงอนไขแลว หรอเราไปสงสอนลกวา “ฉนเลยง

แกมานะ แกตองฟงฉน” อนนกไมม Compassion แลว

Compassion ตความไดกวางขวาง ซงคำสอนทางธรรม

จรง ๆ แลวไมสามารถอธบายไดดวยตวอกษรหรอคำพดใด ๆ ได

ครบถวน ตองลงมอทำเอง รเอง ยากทจะอธบายเปนคำพดไดจนกวา

ทานจะคนพบสภาวะจตโลง โปรง สบายไดอยางตอเนอง ซงการทจต

จะโลง โปรง สบายไดนนตองมสต อปมาเหมอนเปนมดคม ๆ หน

ความคดกบจตใหขาดกระเดนออกจากกน

ทกวนนความคดกบจตของปถชนคนธรรมดามดรวมกนแนน

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

22

เปนตงเมเลย พอคดปบกเกดอารมณปบ พอมอารมณปบกเกดความ

ฟงซานทนท นวรณมาทนท เปนเพราะเราไมมสตมาขวาง ดงนน

การทเราจะแยกจตกบความคดใหไดเดดขาดกคอการฝกแยกขนธ 5

นนเอง

พระพทธเจาทรงสอนเรองพรหมวหาร 4 เมตตา (ความรกใคร

ปรารถนาด อยากใหเขามความสข) กรณา (ความสงสาร คดชวยให

พนทกข) มทตา (ความยนดเมอผอนอยดมสข) อเบกขา (ความ

วางใจเปนกลาง) แตสงทเหนอกวาพรหมวหาร 4 คอโพชฌงค 7

เพราะฉะนนโพชฌงค 7 คอ Compassion อยางหนง การจะเขาส

สภาวะ Compassion ไดจตตองวาง ถงจะเปนการกระทำทกาย

วาจา ใจปราศจากเงอนไขและปราศจากกเลส จงเปน Compassion

นนเอง (อานเพมในบท Compassion กบโพชฌงค 7)

ในวนน ถาเราทำไดเชนนเพยง 10 เปอรเซนตกเกงมากแลว

ตวแทนของ Compassion

สำหรบตวแทนของ Compassion คอ พระอวโลกเตศวร-

โพธสตว ซงพทธศาสนกชนชาวจนจะรจกพระโพธสตวองคนในนามวา

กวนอม ซงทานไมใชชายและไมใชหญง เพราะในสภาวะทเขาสสขาวด

หรอนพพานไปแลวจะไมมการแบงแยกเพศ การททานไมใชชายและ

ไมใชหญงเพอสอนใหมนษยอยาไปยดเรองเพศ เพราะสดทายแลว

มนไมมเพศจรง ๆ

23ดร.วรภทร ภเจรญ

คำวา “อวโลกเตศวร” ในภาษาสนสกฤตแปลตรงตววา ผสดบ

ฟงเสยงแหงโลก ซงมกอรรถาธบายความหมายวา พระผสดบฟงเสยง

ครำครวญของสตวโลกทกำลงตกอยในหวงทกขนนเอง คำนทำให

ผมคดถงโคช (Coach) ทหมายถงนกฟง

คนไทยฝกวชาฟงกนเปนหรอยง เรารบรอนกระโดดเขาไป

ชวยคนโดยทไมไดฟงสกนดเลยวา หนง เขาอยากใหเราชวยหรอเปลา

สอง วธชวยของเราทำลายอยางอนหรอเปลา และผลกระทบทตามมา

เปนอยางไร

ยกตวอยางเชน ถาซเปอรแมนชวยคนแกคนหนงขามถนน

ดวยการระเบดตกหนงตกทง คนตายไปเปนหมนคน แบบนไมใช

Compassion แลวนะ หรอการทซเปอรแมนตองสเพอจะปราบโจร

หนงคน แตสดทายเมองพงไปครงเมอง คนตายไปแสนกวา จรง ๆ

แลวผรายอาจแคตองการกระชากกระเปาคนแกคนหนง นกภาพ

ออกไหม นเปนตวอยางของ Compassion ทขาดสตและปญญา

อกตวอยางคอ สมยกอนทผมเรยนมหาวทยาลยและอยชมรม

ชาวเขา เรามกจกรรมจตอาสาขนไปบนเขาเพอสอนชาวเขาใหเรยนร

เรองของคนกรงเทพฯ สดทายผลทตามมาคอ ไมมชาวเขาคนใดอยาก

อยเฝาตนนำลำธาร ทกคนอยากเขาเมองตามกนไปหมด มาถงวนน

ถงนงนกไดวา เฮย จรง ๆชาวเขากมของดของเขา เชน มวฒนธรรม

การรกษาปาตนนำ เขาอาจจะมความเชอเรองผสางหรออะไรกแลวแต

แตความเชอนนหากเรามองผลทตามมา คอทำใหเขารกษาปาไมและ

ตนนำได แตเรากลบไปทำลายเขาดวยการเขาไปสอนเรองของคนเมอง

โดยกลาวอางในนามแหงวทยาศาสตรทถอเปนความเจรญ แตกลบ

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

24

ทำลายคน ทำลายปา และสดทายคนหายไปครงหมบาน เราใช

วทยาศาสตรมาก แตขาดจตวทยา ผมขอเรยกสน ๆวา “วทยาศาสตร

ซเปอรแมน” กแลวกน

ขอคดจากคำวา Compassion

คนญปนจะรจกใชคำวา “เยรเงาสลว” ซงเปนชอแปลของหนงสอ

In Praise of Shadows เขยนโดย จนชโร ทานซาก (ฉบบแปลเปน

ภาษาไทยโดย สวรรณา วงศไวศยวรรณ สำนกพมพ openbooks)

หนงสอเลมนกลาววา ชาวตะวนตกคดวาอะไรทเปนความมดมกจะ

ทำใหสวางใหหมด คอตองใชวทยาศาสตรไปพสจนใหรทกเรอง

ทำใหพวกฝรงยคนนทชอบเปลยนสดำเปนสขาวทงหมดนไมมเวลา

ทจะมาดตวเอง ไมเหนสดำในใจตนเอง แตชาวตะวนออกอยาง

คนญปนหรอคนจนทมแนวคดพทธปรชญา เชน เตา หรอเซน

เขามองวาเวลาในมนษยโลกนนมจำกด ตองจดลำดบความสำคญ

วาจะทำเรองอะไรกอน เรองบางอยางถาไมจำเปนกปลอยใหเปนสเทา

บางกได ไมตองไปเปดหมดทกเรอง แตความสำคญอนดบแรก

ทตองทำใหขาวกคอในใจเรานนเอง

อยางเชน บงไฟพญานาค ถาปลอยใหเปนเรองลกลบ เปน

ความลบตอไปกดนะ มเงนเขาประเทศมากมาย และสรางอาชพดวย

หรอเพอนเราทเราคบอย เขากมทงขอดและขอเสย แตทำไมเราตอง

เปดขอเสยของเขามาแฉทกเรอง บางเรองกชางมนเถอะ

25ดร.วรภทร ภเจรญ

มคำสอนใจของชาวตะวนออกอยางคนจนและคนญปนในเรอง

การยอมรบความไมสมบรณแบบ (Imperfection) เชน คครอง

ของเราอาจจะมตำหน 20 เปอรเซนตกโอเคแลว ชางมนเถอะ หรอ

เรองเลาเกยวกบการกออฐสรางกำแพงทกออฐเอยงไปแค 2 กอน

แตถงขนสงทบทงหมดเพอสรางใหม สดทายอายมนษยกไมไดยนยาว

พอทจะสรางกำแพงชดตอไป เราตายเสยกอน ชางมนกได ขำ ๆ บาง

กได

คำวา Compassion จงผกพนกบคำวา “อยาคดมาก” “ทำใจ

ใหเปนสข” และ “อยาทำใครเดอดรอน”

ประเทศญปนจะสอนเดกของเขาเสมอวา “อยาทำใหใคร

เดอดรอน” คนญปนจะไมมการแซงควและมระเบยบกนมาก สวน

ประเทศดอยพฒนากลบถอคตวา การเอาเปรยบคนอนไดคอความ

ฉลาด จงแสดงความฉลาดดวยการเอาเปรยบขอกฎหมายทกชนด

จงแสดงความฉลาดดวยการแซงคว เมอเหนชองโหวของกฎหมาย

แลวจงรบควากอนคอความฉลาด โดยทไมไดมองวาเราทำใหใครเขา

เดอดรอนบาง

นคอวธคดทเรยกวา Fixed Mindset “ฉนเหนชองโหวของ

กฎหมาย ฉนไมผดนะ ฉนฉลาดเทานนเอง” แตความเปนจรง

มนไมใชเลย ทำคนอนเขาเดอดรอนไมเหนหรอ นคอ “ฉนไมม

Compassion ฉนเปนคนเจาเลห ฉนอาจไมผดกฎหมายบนโลก” แต

เสยใจดวย กฎหมายของยมบาลไมเหมอนกบกฎหมายของมนษยโลก

ยมบาลเขามกฎหมายอกแบบหนงนะครบ

Compassion แก ไดทกปญหา ชนะทกวกฤต

26

มคนเคยพดวา “ทรพยากรในโลกนมเพยงพอสำหรบทกคน

เพยงแตเราไมรจกการแบงปน”เราไมเคยนกถงคนอน

เพราะเราขาด Compassion นนเอง

สำหรบความหมายของ Compassion หรอแปลเปนไทยวา

“รกใหลกซงดวยสตและปญญา” แตถาขาดสตปญญา รเทาไมถง

การณ กอาจเปนเชนเดยวกบเหตการณตอไปน

ตอนเกดเหตสนามทเซนได ประเทศญปน ทกคนตองไป

เขาแถวเพอรบอาหารกน โดยหนงคนจะไดรบอาหาร 1 ชนเทากน

ทกคน ตอนนนมคนไทยตกคางอยทนนดวย หญงไทยคนหนงไป

ขออาหาร 2 ชน คนตกอาหารจงถามวาจะเอาไปทำไม เธอกชไปท

กลางแถววา “ตรงนน หางไปประมาณ 10 คน มเดกคนหนงยนอย

ฉนจะเอาอาหารชนนไปใหเดกคนนน” ลองทายซวาคนญปนทแจก

อาหารจะใหไหม ใชครบ ไมให หญงไทยคนนกโกรธคนญปนวา

ทำไมไมเหนแกเดก เดกคนนนไดยนเขาเขาเลยเดนมาบอกวา “ทกคน

เทาเทยมกน อยามาเหนวาฉนเปนเดก” โอโห คอคนไทยคนนนเขาไป

จนจาน คดวาการกระทำของฉนถอเปนคนด แลวคนทอยกอนหนา

เดกทงหมดใจรายหรอ นคอจดเรมตน คณตดสนเขาไปแลวใชไหม

คณไมเขาใจวธเลยงเดกของเขา คนญปนเขามองวาทำไมตองขอ 2 ชน

ดวย อกไมกนาทเดกกไดรบอาหารอยแลว สงทเขาตองการใหเดก

ไดเรยนรคอ อดทนและรอคอยเปน เพราะญปนสรางวฒนธรรม

27ดร.วรภทร ภเจรญ

ของเขา แตคนไทยกลบชวยดวยการให ๆ ๆ นคอการสปอยลเดก

คณทำอยางนทำใหเดกเสยนสยได

นคอ Compassion ทขาดสตปญญา หรอจะเรยกวา Com-

passion without Sati กได