สรุปผลการดําเนินงาน

โครงการ ศูนยเรียนรูเศรษฐกิจพอเพียงชุมชนหนวยงาน องคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ อําเภอเขาฉกรรจ จังหวัดสระแกวระยะเวลาในการดําเนินงาน วันที่ 17 – 20 มีนาคม 2558

(ลงชื่อ) ยศภัทร นิ่มกรมทอง ผูรายงาน(นายยศภัทร นิ่มกรมทอง)

นักพัฒนาชุมชน

(ลงชื่อ) ดํารง มะลิวัลย ผูรายงาน(นายดํารง มะลิวัลย)หัวหนาสํานักงานปลัด

(ลงชื่อ) จิราพร ลีละศาสตร(นางจิราพร ลีละศาสตร)

ปลัดองคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ

(ลงชื่อ) จรัญ ขําสุขเลิศ(นายจรัญ ขําสุขเลิศ)

นายกองคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ

คํานําเศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาชี้ถึงแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติ ของประชาชนทุกระดับ ตั้งแต

ระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ท้ังในการพัฒนาและบริหารประเทศ ใหดําเนินไปในทางสายกลางโดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพ่ือใหกาวทันตอโลกยุคโลกาภิวัตน ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปนท่ีจะตองมีระบบภูมิคุมกันในตัวท่ีดีพอสมควร ตอการมีผลกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงท้ังภายนอกและภายใน ท้ังนี้ จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอยางยิ่งในการนําวิชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดําเนินการทุกข้ันตอน และขณะเดียวกันจะตองเสริมสรางพ้ืนฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาท่ีรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจ ในทุกระดับ ใหมีสํานึกในคุณธรรม ความซื่อสัตยสุจริต และใหมีความรอบรู ท่ีเหมาะสมดําเนินชีวิตดวยความอดทน ความเพียร มีสติปญญา และความรอบคอบ เพ่ือใหสมดุลและพรอมตอการรองรับการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว และกวางขวางท้ังดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี

คณะผูดําเนินโครงการหวังเปนอยางยิ่งวา ผู ท่ีสนใจจะไดรับประโยชนจากรายงานผลการดําเนินงานจากโครงการฯ ไดไมมาก ก็นอย

สํานักงานปลัดองคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ

สารบัญ

เรื่อง หนา

สวนท่ี 1สวนนํา 1สวนท่ี 2 วิธีการดําเนินการ 3สวนท่ี 3 ผลการดําเนินการ 5สวนท่ี 4 สรุป อภิปราย และขอเสนอแนะ 20

ภาคผนวก

เอกสารท่ีเก่ียวของภาพกิจกรรม

สวนที่ 1สวนนํา

หลักการและเหตุผลปจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงการพัฒนาดานเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครองเปนไปอยางรวดเร็ว การ

พัฒนาความเจริญดานการสื่อสารและเทคโนโลยีซึ่งสงผลกระทบตอสังคมโดยภาพรวม เปนสังคมวัตถุนิยม เนนการตอบสนองความตองการทางดานวัตถุ และเงิน เปนหลัก ขาดการพัฒนาทางดานจิตใจ ใหรูเทาทันกับกระแสการเปลี่ยนแปลงดังกลาวขางตน ความเห็นแกตัวจึงมากข้ึนในสังคม การรวมกลุมชวยเหลือซึ่งกันและกันนอยลง หวังพ่ึงพิงผูอ่ืนจนลืมพัฒนาตนเอง ทําใหขาดหลักการพ่ึงตนเองสถานการณการพัฒนาปจจุบันจึงจําเปนอยางยิ่งจะตองสงเสริมการพัฒนาตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ท่ีพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวไดทรงพระราชทานใหกับสังคมไทยจําเปนท่ีจะตองมีการสงเสริมใหชุมชนมีความรู ความเขาใจ ในหลักการของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงอยางจริงจัง ใหเห็นและปฏิบัติไดผลจริงอยางเปนรูปธรรม ท้ังนี้เพ่ือเปนการพ้ืนฟูคุณธรรม จริยธรรม หรือภูมิปญญาท่ีเคยมีอยูคูสังคมไทยใหกลับคืนมา เปนสังคม/ชุมชนท่ีมีความอบอุน เอ้ืออาทรและพ่ึงตนเองอยางยั่งยืนในท่ีสุด องคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ จึงไดจัดโครงการศูนยการเรียนรูเศรษฐกิจพอเพียงชุมชนข้ึนเพ่ือเปนศูนยการเรียนรูของชุมชนท่ีมีหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนพ้ืนฐานตอไปวัตถุประสงค

1. เพ่ือพัฒนาพ้ืนท่ีเปนศูนยการเรียนรูของชุมชนทางดานเกษตรอินทรียและ เกษตรทฤษฎีใหม โดยมีแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนพ้ืนฐานการเรียนรู

2. เพ่ือสงเสริมใหมีการใชทรัพยากรอยางคุมคา และ ยั่งยืน ภายใตแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและการพ่ึงพาตนเองอยางยั่งยืน

3. สงเสริมใหเกิดครัวเรือนเศรษฐกิจพอเพียงข้ึนในพ้ืนท่ีตําบลเขาสามสิบ และมีการแลกเปลี่ยนเรียนรูเปาหมาย

1. เชิงปริมาณ- ประชาชนและเกษตรกรในพ้ืนท่ีตําบลเขาสามสิบ ใหความสนใจและเขารวมโครงการ จํานวน 40 คน

2. เชิงคุณภาพ- กลุมเปาหมายสามารถนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบัติไดจริงและพ่ึงพาตนเองได

ระยะเวลาในการดําเนินการระหวางวันท่ี 17 – 20 มีนาคม 2558

สถานท่ีดําเนินการณ ศาลากลางบาน บานหนองโกวิทย หมูท่ี 7 ตําบลเขาสามสิบ อําเภอเขาฉกรรจ จังหวัดสระแกว

งบประมาณดําเนินการงบประมาณตามขอบัญญัติรายจายประจําป 2558 จํานวน 50,000 บาท โดยแบงคาใชจายดังนี้1. คาปายโครงการ จํานวน 1 ปาย ปายละ 600 บาท เปนเงิน 600 บาท2. คาอาหารม้ือกลางวัน จํานวน 4 วัน ม้ือละ 40 คน คนละ 60 บาท เปนเงิน 9,600

บาท3. คาอาหารวาง จํานวน 40 คน คนละ 8 ม้ือ ม้ือละ 25 บาท เปนเงิน 8,000 บาท4. คาวิทยากร จํานวน 4 วัน วันละ 6 ชัว่โมง ชั่วโมงละ 600 บาท เปนเงิน 14,400

บาท5. คาจัดเตรียมสถานท่ีในการฝกอบรม เปนเงิน 2,000 บาท

6. คาวัสดุอุปกรณสําหรับใชในการฝกอบรม 4 กิจกรรม เปนเงิน 15,400บาท

-2-

1. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการปลูกพืชผักสมุนไพรเชน ตัวอยางตนพันธุพืชผักสมุนไพรตางๆ,เมล็ดพันธุพืชผักสมุนไพรตางๆ,ถุงพลาสติกสําหรับ

เพาะปลูกพืช,ถาดเพาะกลา,ดินปลูกตนไม,ดินเพาะกลา,ฟางขาว2. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการการผลิตปุยหมัก

เชน เศษผลไมหรือเศษผัก , แกลบดิบ , รําละเอียด , มูลสัตว ,มูลคางคาว ,เปลือกไข, กากมันสําปะหลัง,กากท่ีเหลือจากการหมักน้ําหมักชีวภาพ ,หัวเชื้อจุลินทรีย และกากน้ําตาล3. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ

เชน มันฝรั่ง ,น้ําตาลเชิงเดียว ,วุน ,น้ําสะอาด,เมล็ดขาวฟาง ,ขวดแบน ,ข้ีเลื่อย ,รําละเอียด ,ดีเกลือ ,ปูนขาว ,ถุงอัดกอนเชื้อเห็ด,คอขวด4. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ

เชน ตาขายเลี้ยงปลา,เชือก,ถัง200ลิตร,เข็มเย็บกระชัง, ไมยูคาลิปตัส ,ลวด,ตะปู ,ผาใบสําหรับทําบอกบ,ตาขายเขียว,ลูกกบและลูกปลาตางๆ

รวมเปนเงินท้ังสิ้น 50,000 บาท ( หาหม่ืนบาทถวน)หมายเหตุ คาใชจายสามารถถัวเฉลี่ยจายไดตามท่ีไดจายจริง

หนวยงานท่ีรับผิดชอบสํานักปลัด องคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ

ประโยชนท่ีคาดวาจะไดรับ1. ประชาชน ชุมชน มีความรู ความเขาใจเก่ียวกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและสามารถปฏิบัติ

ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไดอยางถูกตอง2. เพ่ือเปนแหลงเรียนรูหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใหกับประชาชนท่ัวไป ในการนําไปปรับใชกับ

ชีวิตประจําวัน3. เปนศูนยกลางแลกเปลี่ยนความรู ภูมิปญญาทองถ่ิน และประสบการณท้ังบุคลากรภาครัฐ ปราชญ

ชาวบาน และประชาชนท่ัวไป

สวนที่ 2วิธีดําเนินการ

ข้ันตอนการดําเนินการ1. การเตรียมการ

- สํารวจความตองการของประชาชนในพ้ืนท่ีตําบลเขาสามสิบ- เขียน / เสนอโครงการ เพ่ือขออนุมัติ- ประชาสัมพันธโครงการ- รับสมัครผูเขารวมโครงการ- จัดเตรียมสถานท่ี- จัดหาวัสดุอุปกรณ- ดําเนินงานตามโครงการโดยมีการจัดฝกอบรมฯ ใหความรู จํานวน 4 กิจกรรม

1. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการปลูกพืชผักสมุนไพร2. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการผลิตปุยหมัก3. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ4. กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ

2. การเตรียมบุคลากร- แตงตั้งคณะทํางาน ตามโครงการฯ

3. ข้ันตอนการดําเนินการวันอังคาร ท่ี 17 มีนาคม 2558

08.00 - 08.30 น. ลงทะเบียน ณ ศาลากลางบานหนองโกวิท หมู 708.30 - 09.00 น. พิธีเปดการโครงการฯ09.00 - 12.00 น. ฝกอบรมใหความรูเรื่อง การปลูกพืชผักสมุนไพร12.00 - 13.00 น. พักรับประทานอาหารกลางวัน13.00 - 16.00 น. ฝกปฏิบัติการการปลูกพืชผักสมุนไพร

วันพุธ ท่ี 18 มีนาคม 255808.00 - 09.00 น. ลงทะเบียน ณ ศาลากลางบานหนองโกวิท หมู 709.00 - 12.00 น. ฝกอบรมใหความรูเรื่องการผลิตปุยหมัก12.00 - 13.00 น. พักรับประทานอาหารกลางวัน13.00 - 16.00 น. ฝกปฏิบัติการการผลิตปุยหมัก

วันพฤหัสบดี ท่ี 19 มีนาคม 255808.00 - 09.00 น. ลงทะเบียน ณ ศาลากลางบานหนองโกวิท หมู 709.00 - 12.00 น. ฝกอบรมใหความรูเรื่องการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ

12.00 - 13.00 น. พักรับประทานอาหารกลางวัน13.00 - 16.00 น. ฝกปฏิบัติการการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ

-4-วันศุกร ท่ี 20 มีนาคม 2558

08.00 - 09.00 น. ลงทะเบียน ณ ศาลากลางบานหนองโกวิท หมู 709.00 - 12.00 น. ฝกอบรมใหความรูเรื่องการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ12.00 - 13.00 น. พักรับประทานอาหารกลางวัน13.00 - 16.00 น. ฝกปฏิบัติการการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ

หมายเหตุ เวลาอาจเปลี่ยนแปลงไดตามความเหมาะสม

4. ข้ันตอนการประเมินผล- ประเมินผลกอนการฝกอบรม- ประเมินผลหลังการฝกอบรม

สวนที่ 3ผลการดําเนินการ**************

1. สถานท่ีในการจัดโครงการโครงการศูนยเรียนรูเศรษฐกิจพอเพียง จัดทําข้ึนระหวางวันท่ี 17 – 20 มีนาคม 2558 โดยจัดใหมี

- กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการปลูกพืชผักสมุนไพร เชน ตัวอยางตนพันธุพืชผักสมุนไพรตางๆ เมล็ดพันธุพืชผักสมุนไพรตางๆ ถุงพลาสติกสําหรับเพาะปลูกพืช ถาดเพาะกลา ดินปลูกตนไม ดินเพาะกลาและฟางขาว

- กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการการผลิตปุยหมัก เชน เศษผลไมหรือเศษผัก แกลบดิบ รําละเอียด มูลสัตว มูลคางคาว เปลือกไข กากมันสําปะหลัง กากท่ีเหลือจากการหมักน้ําหมักชีวภาพ หัวเชื้อจุลินทรีย และกากน้ําตาล

- กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ เชน มันฝรั่ง น้ําตาลเชิงเดียว วุน น้ําสะอาด เมล็ดขาวฟาง ขวดแบน ข้ีเลื่อย รําละเอียด ดีเกลือ ปูนขาว ถุงอัดกอนเชื้อเห็ดและคอขวด

- กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ เชน ตาขายเลี้ยงปลา เชือก ถัง 200 ลิตร เข็มเย็บกระชัง ไมยูคาลิปตัส ลวด ตะปู ผาใบสําหรับทําบอกบ,ตาขายเขียวลูกกบและลูกปลาตางๆ

โดยกิจกรรมท้ังหมดจัดท่ี หมูท่ี 7 บานหนองโกวิท ตําบลเขาสามสิบ อําเภอเขาฉกรรจ จังหวัดสระแกว2. ประธานในพิธี

นายจรัญ ขําสุขเลิศ นายกองคการบริหารสวนตําบลเขาสามสิบ3. จํานวนผูเขารวมโครงการ

จํานวนผูเขารวมโครงการ จํานวน 44 คน คิดเปนรอยละ 1104. เนื้อหา สาระความรูท่ีไดรับ

กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการปลูกพืชผักสมุนไพรการปลูกและบํารุงรักษาพืชสมุนไพร

หลักการท่ัวไปของการปลูกและบํารุงรักษาพืชท่ัวไปและพืชสมุนไพร ไมแตกตางกัน แตความอุดมสมบูรณของพืชสมุนไพร จะเปนเครื่องชี้บอกคุณภาพของสมุนไพรได พืชสมุนไพรตองการการปลูกและบํารุงรักษาใกลเคียงกับลักษณะธรราชาติของพืชสมุนไพรนั้นมากท่ีสุด เชน วานหางจระเข ตองการดินปนทราย และอุดมสมบูรณ แดดพอเหมาะ หรือตนเหงือกปลาหมอชอบข้ึนในท่ีดินเปนเลน และท่ีดินกรอยชุมชื้นเปนตน หากผูปลูกสมุนไพรเขาใจสิ่งเหลานี้จะทําใหสามารถเลือกวิธีปลูกและจัดสภาพแวดลอมของตนไมไดเหมาะกับพืชสมุนไพร ก็จะเจริญเติบโตได เปนผลทําใหคุณภาพพืชสมุนไพรท่ีนํามารักษาโรคมีฤทธิ์ดีข้ึนดวย

การปลูกและการบํารุงรักษาพืชสมุนไพร โดยอาศัยวิธีการทางวิทยาศาสตรในประเทศไทย ไมจริงจังเทาท่ีควรบางประเทศไดทดลองเพ่ือหาคําตอบวา สภาพแวดลอมอยางไรจึงจะทําใหสาระสําคัญในพืชสมุนไพรชนิดนั้นๆ มากท่ีสุด ซึ่งตองอาศัยความรวมมือมากกวาหนึ่งหนวยงาน หรือการหาคําตอบวาวิธีการขยายพันธุพืชสมุนไพรแตละชนิดจะทําอยางไรจึงจะเหมาะสมและประหยัดมากท่ีสุด ในประเทศไทย หนวยงานของกระทรวงเกษตรและสหกรณมีงานวิจัยดานนี้อยูบางและกําลังคนควาตอไป

การปลูก เปนการนําเอาสวนของพืช เชน เมล็ด ก่ิง หัว ผานการเพาะหรือการชํา หรือวิธีการอ่ืนๆ ใสลงในดิน หรือวัสดุอ่ืนเพ่ืองอกหรือเจริญเติบโตตอไป การปลูกทําไดหลายวิธีคือ

-6-

1. การปลูกดวยเมล็ดโดยตรง วิธีนี้ไมตองเพาะเปนตนกลากอน นําเมล็ดมาหวานลงแปลงไดเลย หลังจากนั้นใชดินรวนหรือทรายหยาบโรยทับบางๆ รดน้ําใหชื้นตลอดทุกวัน เม่ือเมล็ดงอกเปนตนออนจึงถอนตนท่ีออนแอออกเพ่ือใหมีระยะหางตามสมควร ปกติมักใชในการปลูกผักหรือพืชลมลุกและพืชอายุสั้น เชน กะเพรา โหระพา สวนการหยอดลงหลุมโดยตรงมักใชกับพืชท่ีมีเมล็ดใหญ เชน ฟกทอง ละหุง โดยหยอดในแตละหลุมมากวาจํานวนตอนท่ีตองการ แลวถอนออกภายหลัง

2. การปลูกดวยตนกลาหรือกิ่งชํา ปลูกโดยการนําเมล็ด หรือก่ิงชําปลูกใหแข็งแรงดีในถุงพลาสติกหรือในกระถาง แลวยายปลูกในพ้ืนท่ีท่ีตองการ การยายตนออนจากภาชนะเดิมไปยังพ้ืนท่ีท่ีตองการ ตองไมทําลายราก ถาเปนถุงพลาสติกก็ใชมีดกรีดถุงออก ถาเปนกระถาง ถอดกระถางออกโดยใชมือดันรูกลมท่ีกนกระถาง ถาดินแนนมากใหใชเสียมเซาะดินแลวใชน้ําหลอกอน จะทําใหถอนงายข้ึน หลุมท่ีเตรียมปลูกควรกวางกวากระถางหรือถุงพลาสติกเล็กนอย จึงทําใหตนออนเจริญเติบโตไดสะดวก วางตนไมใหระดับรอยตอระหวางลําตนกับรากอยูเสมอกับระดับของขอบหลุมพอดี แลวกลบดวยดินรวนซุย หรือดินรวมปนทราย กดดินใหแนนพอประมาณ นําเศษไมใบหญามาคลุมไวรอบโคนตน เพ่ือรักษาความชุมชื้นและปองกันแรงกระแทกเวลารดน้ํา หาไมหลัก ซึ่งสูงมากกวาตนไมมาปกไวขางๆผูกเชือกยึดกับตนไม คอยพยุงมใหตนไมลมหรือโยกคลอนได ปกติใชกับตนไมยืนตน เชน คูน แคบาน ชุมเห็ดเทศสะแก ข้ีเหล็ก เปนตน หรือใชกับพันธุไมท่ีงอกยากหรือมีราคาแพง จึงจําเปนตองเพาะเมล็ดกอน

-7-

3. การปลูกดวยหัว ปกติจะมีหัวท่ีเกิดจากราก และลําตน เรียกชื่อแตกตางกัน ในท่ีนี้จะรวมเรียกเปนหัวหมดโดยไมแยกรายละเอียดไว สําหรับการปลูกไมประเภทหัว ควรปลูกในท่ีระบายน้ําไดดี มิฉะนั้นจะเนาได การปลูกโดยการฝงหัวใหลึกพอประมาณ (ปกติลึกไมเกิน 3 เทาของความกวางหัว) กดดินใหแนนพอสมควร คลุมแปลงปลูกดวยฟาง หรือหญาแหง เชน การปลูกหอม กระเทียม

4. การปลูกดวยหนอหรือเหงา ปลูกโดยอาศัยหนอหรือเหงา อานรายละเอียดในการขยายพันธุพืชสมุนไพรขอ 2.1

5. การปลูกดวยไหล ปกตินิยมเอาสวนของไหลมาชําไวกอน จะยายปลูกในพ้ืนท่ีท่ีเตรียมไวอีกครั้งหนึ่ง เชนบัวบก แหวหมู

6. การปลูกดวยจุก หรือตะเกียง โดยการนําจุกหรือตะเกียงมาชําในดินท่ีเตรียมไว โดยใชตะเกียงตั้งข้ึนตามปกติ กลบดินเฉพาะดานลาง เชน สับประรด

7. การปลูกดวยใบ เหมาะสําหรับพืชท่ีมีใบหนาใหญ และแข็งแรง คลายกับการปลูกดวยสวนของก่ิงและลําตนคือการตัดใบไปปกหรือวางบนดินท่ีชุมชื้นใหเกิดตนใหม เชน วานลิ้นมังกร

8. การปลูกดวยราก โดยตัดสวนของรากไปปกชําใหเกิดตนใหมข้ึน เชน ดีปลี เปนตนการบํารุงรักษา เปนการกระทําใหพันธุไมท่ีปลูกไวเจริญงอกงามตอไป ซึ่งจะเก่ียวของกับเรื่องตอไปนี้

1. การพรางแสง พันธุไมตองการแสงนอยหรือพันธุไมท่ียังออนแออยู ควรจะไดมีการพรางแสง หากตองปลูกพืชดังกลาวในท่ีโลงเกินไป การพรางแสงปกติจะทําชั่วระยะเวลาหนึ่ง จนพืชนั้นตั้งตัวได แตถาเปนพืชท่ีตองการแสงนอย ก็ตองมีการพรางแสงไวตลอดเวลา หรือปลูกใตตนไมท่ีใหรมเงาไดจะเหมาะสมกวา

2. การใหน้ํา ปกติการปลูกควรปลูกในชวงตนฤดูฝน เพราะจะทําใหประหยัดคาใชจายในการใหน้ํา สําหรับการใหน้ําจะตองพิจารณาลักษณะของพืชแตละชนิดประกอบดวยวา ตองการน้ํามากหรือนอย จึงจําเปนตองศึกษาลักษณะของพันธุไมท่ีปลูกบางตามสมควร แตโดยหลักการแลว เม่ือปลูกตนไมใหญๆ ก็ควรจะใหน้ําใหมีความชุมชื้นอยูเสมอปกติใหน้ําอยางนอยวันละครั้ง แตหากพิจาณาเห็นวาแฉะเกินไปก็เวนชวงได หรือหากแหงเกินไปก็ตองใหน้ําเพ่ิมเติมคือตองคอยสังเกตดวย ท้ังนี้เพราะแตละทองท่ีจะมีสภาพดินและอากาศแตกตางกัน สวนการใหน้ําก็ตองใหจนกวาพืชจะตั้งตัวได ซึ่งข้ึนอยูกับพืชแตละชนิด แตก็พอสังเกตจากลักษณะของพืชนั้นได หากแสดงลักษณะเหี่ยวเฉาก็แสดงวายังตั้งตัวไมได

3. การระบายน้ํา จะตองหาวิธีการท่ีจะตองระบายน้ําออกจากพ้ืนท่ีใหได ถาฝนตกน้ําทวม โคนพืชท่ีปลูกไวเพราะจะเปนอันตรายตอระบบรากของพืชได ท้ังนี้อาจทําโดยการยกรองปลูก หรือพูนดินใหสูงข้ึนกอนปลูก ก็จะชวยแกปญหาน้ําขังไดถามีปญหา

4. การพรวนดิน จะชวยทําใหดินรวนซุยเก็บความชื้นดี การระบายน้ําและการถายเทอากาศเปนไปไดดี อีกท้ังเปนการกําจัดวัชพืชไปดวย จึงควรมีการพรวนดินใหพืชท่ีปลูกบางเปนครั้งคราว แตพยายามอยาใหกระทบกระเทือนรากมากนัก และควรพรวนในขณะท่ีดินแหงพอควร

5. การใหปุย ปกติจะใหกอนปลูกอยูแลว โดยใสปุยอินทรียหรือปุยวิทยาศาสตร (สูตรเสมอ เชน 15-15-15 )รองกนหลุม แตเนื่องจากมีการสูญเสียไปและพืชนําไปใชดวย จึงจําเปนตองใสเพ่ิมเติมโดยอาจจะใสกอนฤดูฝน 1 ครั้งและใสหลังฤดูฝน 1 ครั้ง ซึ่งอาจใสแบบเปนแถวระหวางพืชหรือหวานท่ัวแปลง หรือใสรอบๆ โคนตน บริเวณของทรงพุม หรือใชปุยเกล็ดผสมน้ําฉีดใหทางใบ

6. การบํารุงรักษาพืชสมุนไพรควรหลีกเลี่ยงสารเคมี ไมวาดานการใหปุยหรือการกําจัดวัชพืช ศัตรูพืช เนื่องจากสารเคมีอาจมีผลทําใหปริมาณสาระสําคัญในสมุนไพรเปลี่ยนแปลง หรืออาจมีพิษตกคาง เปนอันตรายตอการใชสมุนไพร ควรจะเลือกวิธีดูแลรักษาใหเปนไปตามธรรมชาติใหมากท่ีสุด

-8-กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการการผลิตปุยหมัก

การทําปุยหมักจากเศษวัสดุธรรมชาติปุยหมักชีวภาพ คือ ปุยอินทรียท่ีผานกระบวนการหมักกับน้ําสกัดชีวภาพ ชวยในการบํารุงดิน ยอยสลาย

อินทรียวัตถุในดินใหเปนอาหารแกพืชวัสดุอุปกรณ

1) มูลสัตวแหงละเอียด 3 สวน2) แกลบดํา 1 สวน3) อินทรียวัตถุอ่ืนๆ ท่ีหาไดงาย เชน แกลบ ชานออย ข้ีเลื่อย เปลือกถ่ัวลิสง เปลือกถ่ัวเขียว ขุยมะพราว

กากปาลม เปลือกมัน เปนตน อยางใดอยางหนึ่งหรือหลายอยางรวมกัน 3 สวน4) รําละเอียด 1 สวน5) น้ําสกัดชีวภาพ หรือใชหัวเชื่อจุลินทรีย 1 สวน6) กากน้ําตาล 1 สวน7) น้ํา 100 สวน8) บัวรดน้ํา

ข้ันตอนวิธีทํา1) นําวัสดุตางๆ มากองซอนกันเปนชั้นๆ แลวคลุกเคลาใหเขากัน2) ผสมเอาสวนของน้ําสกัดชีวภาพกับน้ําตาลและน้ําคนจนละลายเขากันดี ใสบัวราดบนกลองวัสดุปุย

หมัก คลุกใหเขากันจนท่ัวใหไดความชื้นพอหมาดๆ อยาใหแหงหรือชื้นหรือแหงจนเกินไป (ประมาณ 30-40%) หรือลองเอามีดขยําบีบดู ถาสวนผสมเปนกอนไมแตกออกจากกันและมือรูสึกชื้นๆ ไมแฉะแสดงวาใชได ถาแตกออกจากกันยังใชไมไดตองรดน้ําเพ่ิม

3) หมักกองปุยหมักไว 7 วัน ก็นําไปใชได4) วิธีหมักทําได 2 วิธี คือ

4.1 เกลี่ยกองปุยหมักบนพ้ืนซีเมนตหนาประมาณ 1-2 วัน คลุมดวยกระสอบปานท้ิงไว 4-5 วันตรวจดูความรอน ในวันท่ี 2-3 ถารอนมากอาจจะตองเอากระสอบท่ีคลุมออกแลวกลับกองปุยเพ่ือระบายความรอนหลังจากนั้นกองปุยจะคอยๆ เย็นลงนําลงบรรจุกระสอบเก็บไวใชตอไป

4.2 บรรจุปุยหมักท่ีเขากันดีแลวลงในกระสอบปุย ไมตองมัดปากถุง ตั้งท้ิงไวบนทอนไม หรือไมกระดานท่ีสามารถถายเท อากาศใตพ้ืนถุงได ท้ิงไวประมาณ5- 7 วัน จะไดปุยชีวภาพท่ี ประกอบดวย จุลินทรีย และส า ร อิ น ท รี ย ต า ง ๆ เชนเดียวกันกับน้ําสกัดชีวภาพในรูปแหง ปุยหมักชีวภาพท่ีดี จะมีกลิ่นหอม มีใยสีขาวของเชื้อราเกาะเปนกอนในระหวาง การหมัก ถาไมเกิดความรอนเลยแสดงวาการหมักไมไดผล อุณหภูมิในระหวางการกมักท่ีเหมาะสมอยูระหวาง 40- 50 องศาเซลเซียส ถาให

ความชื้นสูงเกินไป จะเกิดความรอนสูงเกินไป ฉะนั้นความชื้นท่ีตองพอดี ประมาณ 30% ปุยหมักชีวภาพเม่ือแหงดีแลว สามารถเก็บไวไดนานหลายเดือน เก็บไวในท่ีแหงในรม

-9-

วิธีใช1.) ผสมปุยหมักชีวภาพกับดินในแปลงปลูกผักทุกชนิดในอัตรา 1 กิโลกรัม ตอพ้ืนท่ี 1 ตารางเมตร2.) พืชผักอายุเกิน 2 เดือน เชนกะหล่ําปลี ถ่ัวฝกยาว แตงและฟกทอง ใชปุยหมักชีวภาพคลุกกับดินรอง

กนหลุม กอนปลูกผักประมาณ 1 กํามือ3) ไมผลควรรองกนหลุมดวยเศษหญาหรือใบไมแหง ฟางและปุยหมักชีวภาพ 1-2 กิโลกรัม สําหรับไมผล

ท่ีปลูกแลวใสปุยหมักชีวภาพ แนวทรงพุม 1.5 กิโลกรัม ตอตารางเมตร แลวคลุมดวยหญาแหงหรือใบไมแหงหรือฟางควรใสปุยหมักชีวภาพ เดือนละ 1 ครั้งๆ ละ 1 กํามือ

4.) ลักษณะของปุยหมักตางๆ ตามระยะเวลาในการนํามาใช โดยแบงเปน 4 แบบ ดังนี้4.1ปุยหมักคางป ใชเศษพืชหมักอยางเดียวนํามาหมักท้ิงไวคางปก็สารมารถนํามาใชเปนปุยหมักโดย

ไมตองดูแลรักษา ซึ่งตองใชระยะเวลาในการหมักนานประมาณ 1 ป4.2 ปุยหมักธรรมดา ใชมูลสัตว ใชเศษพืชและมูลสัตวในอัตรา 100:10 ถา เปนเศษพืชชิ้นสวนเล็ก

นํามาคลุกผสมไดเลย แตถาเปนเศษพืชสวนใหญๆ นํามากองเปนชั้นๆ แตละกองจะทําประมาณ 3 ชั้น แตละชั้นประกอบดวยเศษพืชท่ีย่ําและรดน้ําสูงประมาณ 30-40 เซนติเมตร แลวโรยทับดวยมูลสัตวแบบนี้ใชระยะเวลาหมักนอยกวาปุยหมักคางป เชน ถาใชฟางขาวจะใชเวลาประมาณ 6-8 เดือนในการหมัก

4.3 ปุยหมักธรรมดาใชจุลินทรียเรง ใชเวลาในการทําสั้นทําไดโดยการใชเชื้อจุลินทรียเรงการยอยสลายของเศษพืชและมูลสัตวทําใหไดปุยหมักเร็วข้ึนนําไปใชไดทันฤดูกาลโดยใชสูตรดังนี้ เศษพืช 1000 กิโลกรัม มูลสัตว 100 กิโลกรัม และเชื่อจุลินทรีย (น้ําหมักชีวภาพ) ตามความเหมาะสม ใชเวลาหมักประมาณ 30-60 วัน มีจุดประสงคเพ่ือเปนการประหยัดในการซื้อเชื่อจุลินทรีย

4.4 ปุยหมักตอเชื้อ เปนการนําปุยหมักธรรมดาใชจุลินทรียเรงจํานวน 100 กิโลกรัม นําไปตอเชื้อการทําปุยหมักปุยหมักไดอีก 1000 กิโลกรัม(1 ตัน) การตอเชื้อนี้สามารถทําการตอไดเพียงอีก 3 ครั้ง ใชเวลาการหมักประมาณ 30-60 วัน มีจุดประสงคเพ่ือเปนการประหยัดในการซื้อเชื่อจุลินทรีย

5.) การพิจารณาในแงใชประโยชนสูงสุดในการใชปุยหมักชีวภาพตองพิจารณาจากลักษณะของการใสใหแกพืชปลูก โดยแบงได 3 แบบดังนี้

5.1 ใสแบบหวานท่ัวแปลงการใสปุยหมักแบบนี้เปนวิธีการท่ีดีตอการปรับปรุงบํารุงดิน เนื่องจากปุยหมักจะกระจายอยางสมํ่าเสมอท่ัวท้ังแปลงปลูกพืชท่ีมีขนาดไมใหญมากนัก สวนมากจะใชกับการปลูกขาวหรือพืชไรหรือพืชผัก แตจะตองใชแรงงานในการใสปุยหมัก อัตราของปุยหมักท่ีใชประมาณ 2 ตัน ตอไรตอป

5.2 ใสแบบเปนแถว การใสปุยหมักแบบเปนแถวตามแนวปลูกพืชมักใชกับการปลูกพืชไร วิธีการใสปุยหมักแบบเปนแถวท่ีเหมาะสมท่ีจะใชแบบโรยเปนแถวสําหรับระบบการปลูกพืชไร ท่ัวไป อัตราปุยหมักท่ีใชประมาณ 3 ตันตอไรตอป

5.3 ใสแบบเปนหลุม การใสปุยหมักแบบเปนหลุมมักจะใชกับการปลูกไมผล และไมยืนตนโดยสามารถใสปุยหมักไดสองระยะคือ ในชวงแรกของการเตรียมหลุมเพ่ือการปลูก นําดินดานบนของหลุมคลุกเคลากับปุยหมักแลวใสรองกนหลุม อีกระยะหนึ่งอาจจะใสปุยหมักในชวงท่ีพืชเจริญแลว โดยการขุดเปนรองรอบๆ ตันตามแนวทรงพุมของตนพืช แลวใสปุยหมักลงในรองแลวกลบดวยดิน อัตราการใชปุยหมักประมาณ 20-50 กิโลกรัมตอหลุมการใชประโยชน

1.) ทําใหโครงสรางของดินและการซึมผานของน้ําดีข้ึน2.) เพ่ิมการดูดซับของธาตุอาหารหลักและลดความเปนพิษของธาตุบางชนิด3.) เพ่ิมกิจกรรมของจุลินทรียในดินและลดปริมาณเชื่อโรคบางชนิด4.) การระบายอากาศของดินและรากพืชแผกระจายไดดีข้ึน5.) ดินคอยๆ ปลอยธาตุอาหารพืชและลดการสูญเสียธาตุอาหารของพืช

-10-กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ

สูตรอาหาร PDA1. มันฝรั่ง (Potato) 200 กรัม2. น้ําตาลเชิงเดียว (Dextros) 20 กรัม3. วุน (Agar) 20 กรัม4. น้ําสะอาด 1,000 cc

วิธีการเตรียมอาหารเลี้ยงเช้ือ1. นํามันฝรั่งปอกเปลือกลางน้ําหั่นเปนชิ้นขนาด 1 ลูกบาศกเซนติเมตร นําไปตมกับน้ํา (1,000 cc)2. กองเอาแตน้ําแลวนํามาผสมกับวุนและน้ําตาลเชิงเดียว3. บรรจุใสขวดประมาณ 1/4 ของขวด ปดจุกสําลีแลวหุมดวยกระดาษ4. นําไปนึ่งในหมอนึ่งความดัน 15-17 ปอนดตอตารางนิ้ว นาน 25-30 นาที5. เม่ือเย็นแลวนําขวดมาเอียง 45-70 อาศาเซลเซียส6. เลี้ยงเชื้อเห็ดในตูเลี้ยงเชื้อ

การเตรียมเช้ือเห็ดจากเมล็ดขาวฟาง1. แชเมล็ดขาวฟางในน้ําประมาณ 10-12 ชั่วโมง2. ตมหรือนึ่งใหสุก3. ผึ่งใหแหง4. บรรจุใสขวดแบนประมาณ 1/2 ของขวด ปดจุกสําลีแลวหุมดวยกระดาษ5. นําไปนึ่งใหเย็นแลวนําไปเลี้ยงเชื้อเห็ด6. เลี้ยงเชื้อเห็ดจากเสนใยท่ีเจริญในอาหาร PDAการเพาะเห็ดนับเปนการนําวัสดุท่ีเหลือใชทางการเกษตรหลายชนิด ไมวาจะเปนฟางขาว ไสนุน ไสฝาย

เปลือกมันสําปะหลัง ทะลายปาลม เปลือกถ่ัวเขียวหรือแมกระท่ังวัสดุท่ีมีในธรรมชาติ และในทองถ่ิน เชนหญาชนิดตางๆ เปลือกผลไม เพ่ือใชใหเปนวัสดุเพาะใหเหมาะสมกับทองถ่ิน ท่ีสําคัญ คือ ใหตนทุนตอหนวยต่ําและจะเปนการเพ่ิมผลตอบแทนใหสูงข้ึนการเพาะเห็ดในถุงพลาสติกสูตรอาหารกอนเช้ือ

1. ข้ีเลื่อย 100 กก.

2. รําละเอียด 5 กก.3. ดีเกลือ 0.2 กก4. ปูนขาว 1 กก.5. น้ําสะอาด 70-75%

-11-

ข้ันตอนสําหรับทํากอนเช้ือหลังเตรียมวัสดุ1. ข้ีเลื่อยท่ีใชควรเปนข้ีเลื่อยกลางเกากลางใหมจะดีท่ีสุด หากเปนข้ีเลื่อยใหมควรกองท้ิงไว ประมาณ 1

สัปดาห2. หลังจากเตรียมสูตรอาหารไดแลวใหนําสวนผสมท้ังหมดไปคลุกเคลาใหเขากัน วิธีตรวจความชื้นวา

เหมาะสมหรือไมใหใชมือบีบแลวแบมือออกดูวากอนข้ีเลื่อยยังเปนกอนอยู หากระหวางบีบมีน้ําไหลออกมาแสดงวาแฉะเกินไปหรือ ถาแบมือแลวกอนข้ีเลื่อยแตกออก แสดงวาแหงเกินไป

3. บรรจุใสถุงพลาสติกท่ีใชเพาะเห็ด ซึ่งควรบรรจุใหหมดภายในวันเดียว ถุงกอนเชื้อ ควรมีน้ําหนักขนาด 8 ขีด - 1กก. เม่ืออัดกอนเชื้อแนนดีแลวใสคอขวดพลาสติกอุดดวยสําลีและปดดวยกระดาษแลวรัดยางวงใหแนน

4. นํากอนเชื้อท่ีไดไปนึ่งฆาเชื้อทันทีใชเวลาประมาณ 3-4 ชั่วโมง นับจากน้ําเดือดแลวท้ิงไวใหเย็น5. นําหัวเชื้อเห็ดท่ีเราตองการจะเพาะท่ีเลี้ยงไวในเมล็ดขาวฟาง ใชประมาณ 10- 20 เมล็ดตอกอน เข่ียลง

ในกอนเชื้อท่ีเย็นดีแลว รีบปดปากถุงดวยสําลี หรือกระดาษทันที วัสดุท่ีใชหัวเชื้อ ควรทําความสะอาดดวยแอลกอฮอรกอนทุกครั้ง

6. นํากอนเชื้อท่ีถายเชื้อเห็ดลงเรียบรอยแลวไปบมไวในโรงบอกอนเชื้อตอไป

การบมกอนเช้ือหลังจากใสเชื้อเห็ดลง ในถุงกอนเชื้อแลวใหนําไป

บมในโรงบมเชื้อหรือบริเวณท่ี มี อุ ณ ห ภู มิ ป ร ะ ม า ณ29-32 องศาเซลเซียส เพ่ือให เสนใยเจริญในกอนเชื้อและตองหม่ันตรวจดูโรงแมลงมด มอด แมลงสาบ ปลวกหรือ

ไรตางๆ หากพบใหรีบนํากอนเชื้อออกไปกําจัดทันที หรืออาจฉีดพนดวยสารสกัดจากสมุนไพร เชน ตระไครหอมรอบๆ โรงบมเพ่ือปองกันไวกอนไดระยะเวลาในการบมเชื้อก็ข้ึนอยูกับเห็ดแตละชนิด อยางเห็ดหอมก็จะใชระยะเวลา4 เดือน

-12-

การปฏิบัติดูแลรักษาเห็ดนางฟา เห็ดนางรม เห็ดฮังการี เห็ดภูฐานและเห็ดนางนวล ใชเวลาเจริญในระยะเสนใยประมาณ

1-1.5 เดือน เม่ือเสนใยเริ่มรวมตัวกัน ถอดสําลีแลวนํากอนเชื้อไปวางในโรงเรือนเพ่ือใหเกิดดอกรักษาอุณหภูมิความชื้นสัมพัทธ การถายเทอากาศตามท่ีเห็ดตองการการใหความชื้นภายในโรงเรือนไมควรใหน้ําขังอยูภายในกอนเชื้อและไมควรใหน้ําถูกดอกเห็ดโดยตรง ถาจําเปนควรใหเปนละออง นอกจากนี้ตองรักษาความสะอาดบริเวณท่ีปฏิบัติงานและโรงเรือนเพาะเห็ด เพ่ือหลีกเลี่ยงการสะสมของเชื้อโรคและแมลงการเพาะเห็ดใหประสบความสําเร็จ

ถาคนไมมีประสบการณเพาะเห็ดเลย ควรเริ่มตนจากการซื้อกอนเชื้อสําเร็จท่ีหยอดเชื้อแลวไปลองเลี้ยงดูกอนดูแลรดน้ําใหออกดอก ถาทําตรงนี้จนมีความชํานาญแลวเราก็อาจจะซื้อกอนเชื้อสําเร็จมาเปดเพ่ิมข้ึนเรื่อยๆ จนม่ันใจวาสามารถผลิตกอนเชื้อเองได โดยจะตองลงทุนเพ่ิม คือ อุปกรณหมอนึ่ งฆาเชื้อและอุปกรณ เสริมอ่ืนๆเชน วัสดุดิบ ข้ีเลื่อย เกษตรกรผูผลิตควรมองถึงคุณภาพเห็ดดวย ถามองแตวาจะทําใหไดวันละ 100-200 กก.ถาเราเห็นแตปริมาณเราจะไมไดในเรื่องของราคาในชวงท่ีอากาศเหมือนๆ กัน เห็ดตัวเดียวกันออกดอกเยอะๆพรอมๆ กัน ราคาก็จะถูกลงเหมือนสินคาอ่ืน ในขณะท่ีเราเพาะเห็ดนางฟาอยูเราก็อาจจะเพาะเห็ดหอม เห็ดเปาฮ้ือเห็ดโคนญี่ปุนดวย หรือเห็ดอยางอ่ืนอีกหลายชนิดท่ีเราเพาะได บางชวงเห็ดนางฟามีราคาต่ําแตเห็ดตัวอ่ืนยังราคาสูงอยูในการเก็บดอก เราจะเก็บดอกท่ีตูมไวอีกนิดและไมรดน้ํากอนเก็บ 2 ชั่วโมง เราจะไดเห็ดท่ีมีคุณภาพและไดราคาสูงอยางเห็ดสินคาตลาดจะไมเกิน 2-3 วัน ถาเราเก็บดอกตูมเราจะยืดเวลาไปไดอีก โดยแชไวในหองเย็นจะชะลอการขายได

กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบการเลือกสถานท่ีคุณสมบัติของน้ําท่ีนํามาใชเลี้ยงปลา

1. อุณหภูมิ หากอุณหภูมิสูงปริมาณออกซิเจนจะละลายไดนอย และน้ําท่ีอุณหภูมิต่ําปริมาณออกซิเจนจะละลายไดสูงปกติปลาชอบอาศัยอุณหภูมิระหวาง25-32 องศาเซลเซียส

2. ความขุน ความขุนของน้ําตามธรรมชาติเกิดจากสารอินทรียสาร เชน ตะกอน โคลนตมซึ่งเปนอุปสรรรคตอการสังเคราะหแสงของพืชน้ําความขุนของน้ําจะประกอบดวย แพลงตอนสีเขียว หากมีมากเกินไปก็จะเปนอันตรายตอปลาได

3. ความเปนกรดดาง น้ําท่ีมีคาpH อยูระหวาง 6.5-8.5 กอนพระอาทิตยข้ึนเหมาะแกการเลี้ยงปลามากท่ีสุด หากน้ําเปนกรดมากปลาจะไมอยากกินอาหาร ความตานทานโรคต่ํา หากน้ําเปนดางมากปลาจะตาย

4. คารบอนไดออกไซด โดยท่ัวไปคารบอนไดออกไซดจะมาจากการหายใจของพืชและสัตว และการสลายอินทรียสาร ปลาจะหลีกเลี่ยงไมอยูในน้ําท่ีมีระดับคารบอนไดออกไซดสูงเกินกวาระดับ 5 ppm

5. กาซแอมโมเนีย เปนกาซท่ีมีพิษตอปลามากเกิดจากเศษอาหารท่ีหลงเหลืออยูและมูลตางๆท่ีปลาขับถายออกมา ทําใหปลาเบื่ออาหาร เคลื่อนไหวชาลง

6. กาซไขเนา เกิดจากการหมักหมมและการยอยสลายอินทรียสารในกนบอ จะเกิดปญหานี้ถาใหอาหารปริมาณมาก แมเพียง0.1-0.2 ppmก็อาจทําใหปลาตายไดประเภทของบอเลี้ยงปลา

1. บออนุบาล เปนบอสําหรับเลี้ยงปลาออนหลังจากออกจากไขใหมๆ หรือในระยะท่ียังไมสามารถปองกันภัยจากศัตรูได บอเลี้ยงลูกปลาไมควรมีขนาดใหญมากนักสามารถใชบอดิน บอซีเมนตตั้งแตขนาดเพียงไมก่ีตารางเมตรถึง800 ตารางเมตร

-13-

2. บอเลี้ยงพอแมปลา ใชเปนบอเลี้ยงพอแมพันธุควรจะมีขนาดเนื้อท่ีประมาณ 400-1600ตารางเมตร ความลึกประมาณ 1.5 เมตร

3. บอเลี้ยงนิยมบอดิน ขนาดบอควรข้ึนอยูกับชนิดของปลาและขนาดปลาท่ีเลี้ยง

วิธีการสรางบอ สรางได 2 แบบคือ1. บอแบบขุดดินออก พ้ืนกนบออยูต่ํากวาระดับดินเดิม ไมตองทําคันบอใหแข็งแรง เหมาะกับพ้ืนท่ีลุม เชน

ในนาขาว เพียงแตขุดดินลงไปแลวเสริมคันบอ2. บอแบบยกคัน สรางในท่ีราบไมตองขุดดินบริเวณกลางบอ นําดินท่ีขุดมาทําเปนคันดินโดยรอบอยาง

แข็งแรง แบบนี้เหมาะสําหรับการเลี้ยงปลาอยางยิ่งเพราะสามารถเก็บกักน้ําไดและระบายน้ําไดดี พ้ืนกนบอ จะตองเรียบไมมีหลุมแอง ควรจะมีการลาดเทไปทางระบายน้ําออกเพ่ือสะดวกแกการระบายน้ําคันบอเปนสวนสําคัญในการเก็บกักน้ํา ตองมีความแข็งแรง และตองไมรั่วซึม ดินท่ีขุดข้ึนจากบอเพ่ือเสริมใหเปนคันบอ ควรสูงพอปองกันน้ําทวมในฤดูฝนหรือฤดูท่ีน้ํามากตองขุดระยะไมนอยกวา 1.5-2 เมตร จากเชิงลาดของบอดานในเพ่ือปองกันการทรุดตัวของบอ คันบอควรมีเชิงลาด 1:2 ดานนอก 1:1 ดานท่ีตองปะทะกับลมควรทําเชิงลาดใหมากเพ่ือปองกันการพังทลายของดิน ทางระบายน้ําเขาออก อาจจะใชการสูบ หรือทําทางระบายน้ําออก หากทําเปนทอระบาย ควรมีขนาดและอยูในจุดท่ีเหมาะสม โดยทอน้ําเขาจะตองอยูสูงจากระดับน้ําในบอดานสวนกวางและตื้นของบอ เพ่ือปองกันไมใหปลาวายทวนน้ํา หรือหนีออกจากบอ ขณะเดียวกันเม่ือน้ําไหลเขาบอ มวลของน้ําจะไหลจากท่ีตื้นไปสูท่ีลึกทําใหเกิดการเคลื่อนไหวในทางหมุนเวียน สําหรับทอน้ําออก ควรตั้งอยูในตําแหนงฝงตรงขามของทางน้ําเขาในสวนท่ีลึกท่ีสุด เพ่ือระบายน้ําสวนท่ีต่ําสุดออกไปกอน ในกรณีท่ีตองการทําทางน้ําลน ก็สามารถทําไดโดยเอียงทอเปนมุมท่ีเปดจากระดับต่ําสุดในบอ ถึงระดับน้ําท่ีตองการการเตรียมบอ

ควรใหพ้ืนท่ีบอมีโอกาสไดรับแสงแดดและออกซิเจน ซึ่งเปนการกําจัดปริมาณเชื้อโรคตางๆในบอปลาใหนอยลงและปลอยใหอินทรียสารท่ีหมักหมม อยูในบอมีการยอยสลายตัว บอดินขุดใหม ตองมีการวัดคาความเปนกรดเปนดางของดิน (คาpH) บอดินเกา ควรมีการระบายน้ําออกกอน โดยเฉพาะบริเวณกนบอ ปรับปรุงบอสวนท่ีชํารุดเครื่องมือเครื่องใชประจําบอปลา

1. เครื่องสูบน้ํา มีหลายชนิดท้ังเครื่องสูบเครื่องยนตดีเซล และชนิดใชกระแสไฟฟา ซึ่งจําเปนแกการถายน้ําเสีย นําน้ําเขาน้ําออก

2. อุปกรณลําเลียงปลา ถุงพลาสติก กลองกระดาษถังออกซิเจน3. เครื่องมือจับปลา ไดแก อวน แห กระชอน เปลยายปลา เครื่องชั่ง ถังลําเลียงปลา

หลักการเลี้ยงปลา1. การเลี้ยงปลาแบบชนิดเดียว หรือแบบเดียว หมายถึง การเลี้ยงปลาชนิดเดียวภายในบอเลี้ยง โดยมุงหวัง

ผลผลิตสูง ซึ่งควรเลือกปลาท่ีมีราคาดี หรือมีตลาดรองรับ เชน การเลี้ยงปลาดุกอุย ปลาดุกดาน การเลี้ยงปลาแบบนี้สะดวกตอการดูแลรักษาคัดปลาจับสงตลาด เพราะเปนปลาชนิดเดียวกัน

2. การเลี้ยงปลาหลายชนิดหรือแบบรวม คือ การเลี้ยงปลาหลายชนิดรวมในบอเดียวกัน หรือชนิดเดียวแตมีขนาดตางกัน และไมมีอันตรายตอกัน ขอดีของการเลี้ยงปลาแบบรวม สามารถใชประโยชนไดจากอาหารท่ีมีในบอปลาอยางเต็มท่ี สามารถทยอยจับปลาใหญออกจําหนายไดสอดคลองกับความตองการของตลาด ทําใหขายไดราคาดี เกิดรายไดอยางตอเนื่อง

-14-

3. การเลี้ยงปลาแบบผสมผสาน ไดแก การเลี้ยงปลาผสมกับการปลูกพืช เชน ปลูกขาวพรอมกับการเลี้ยงปลา เลี้ยงปลาในรองสวนปลูกผลไม การเลี้ยงปลาผสมผสานกับการเลี้ยงเปดหรือสุกร การเลี้ยงปลาชนิดนี้เปนการเก้ือหนุนซึ่งกันและกัน เชน เศษอาหารท่ีตกหลนจากการเลี้ยงสัตว สามารถนํากลับมาใชเปนอาหารปลาน้ําในบอปลาก็ถายลงนาท่ีปลูกขาวแทนท่ีจะเทลงสูแหลงน้ําตางๆ ซึ่งเปนการใสปุยโดยไมตองลงทุนการคัดเลือกปลาท่ีจะเลี้ยง ควรมีลักษณะดังตอไปนี้ คือ

1. เลี้ยงงาย สามารถกินอาหารธรรมชาติไดอยางเต็มท่ี2. โตเร็ว มีประสิทธิภาพในการเปลี่ยนจากอาหารท่ีกินมาเปนเนื้อสูง3. มีลูกดกและขยายพันธุได หาพันธุมาเลี้ยงไดงาย การวางไขหลายครั้ง เพาะพันธุไดงาย4. อดทน มีความทนทานสามารถปรับตัวใหเขากับสิ่งแวดลอมไดดี5. สามารถเลี้ยงรวมกับปลาอ่ืนไดไมรบกวนซึ่งกันและกัน ควรเปนปลาท่ีกินพืชหรือกินแพลงตอน6. เนื้อมีรสดี ปลามีเนื้อรสชาติดี ปรุงอาหารไดงาย7. มีตลาดจําหนาย เพราะปลาบางชนิดมีตลาดแคบไมเปนท่ีนิยม8. ไดราคาดี ควรจะคุมคาทุนท่ีเลี้ยงมา

ชนิดของปลา ซึ่งถาจําแนกตามตามนิสัยของการกินอาหารปลาสามารถจําแนกได ดังนี้1. ปลาประเภทกินพืช ไดแก ปลาจีน ปลาหมอตาล ปลาตะเพียนขาว ปลาแรด ปลาไน ปลานิล ปลา

จําพวกนี้ชอบกินอาหารท่ีเปนพืช เชน รํา ปลายขาว แหนเปด เศษผัก หญาขน ปลาประเภทนี้สามารถแบงไดเปน2 พวก คือ พวกท่ีกินพืชขนาดใหญ ไดแก ปลาแรด ปลาสลิด ปลาเฉา ปลาตะเพียน และพวกปลากินพืชขนาดเล็ก ไดแก ปลาเลง ปลาซง ปลาหมอตาล ปลานวลจันทรน้ําจืด ปลายี่สกเทศ

2. ปลาประเภทกินเนื้อ ไดแก ปลาดุก ปลาบู ปลาชอน สามารถแบงไดเปน 3 พวก คือ พวกท่ีกินสัตวท่ีตายแลว แตยังไมเนาเปอย เชน ปลาดุกดาน ปลาดุกอุย ปลาสวาย พวกท่ีกินแมลงเปนอาหาร ไดแก ปลาเสือพนน้ํา ปลาไน ปลาหมอไทย ปลาเสือตอพวกท่ีกินเนื้อหรือลูกปลาท่ียังมีชีวิตอยู ไดแก ปลาชอน ปลาสะกุป ปลาไหลนา ปลาชะโด

3. ปลาประเภทกินตะไครน้ํา ปลาชนิดนี้จะกินตะไครน้ํา สาหราย และพืชสีเขียวเล็กๆ ไดแก ปลาลิ่น ปลาซงปลาสลิด ปลายี่สก

4. ปลาประเภทกินเนื้อและพืช ไดแก ปลาสวาย ปลายี่สก ปลาเทโพ

การจัดหาพันธุปลามาเลี้ยง หลักเกณฑในการพิจารณาการจัดหาพันธุปลามีดังนี้1. ควรเปนลูกพันธุปลาท่ีมีขนาดความยาวตั้งแต 3-5 ซม. ควรจะใหมีขนาดตัวไลเลี่ยกัน2. ควรจัดหาจากแหลงท่ีมีความเชื่อถือในคุณภาพของพันธปลา เชน สถานีประมง3. ลูกปลาท่ีนํามาควรมีลักษณะแข็งแรง ลําตัวมีรูปรางปกติ สีสันสดใส ไมมีบาดแผล ไมเปนโรค

การลําเลียงปลาและลูกพันธุปลาการลําเลียงพันธุปลาสามารถลําเลียงดวยถุงพลาสติกซึ่งเปนวิธีท่ีสะดวกและงายสําหรับการลําเลียงปลาขนาด

ไมมากน้ําท่ีใชบรรจุนั้น ควรเปนน้ําท่ีสะอาดปราศจากคลอรีนหรือเปนน้ํากรอง ควรเปนน้ําท่ีมาจากแหลงเดียวกันกับท่ีไวขังปลาใหอดอาหารกอนการลําเลียง เพราะปลายังไมเคยชินกับน้ําใหม เวลาบรรจุหรือลําเลียงจะมีอาการช็อคหรือตื่นเตนผิดปกติ และอาจถึงตายได ปริมาณน้ําท่ีใชบรรจุนั้นควรมีขนาด 1/3-1/4 ของปริมาตรของถุง

-15-ข้ันตอนในการลําเลียงลูกปลา ปฏิบัติดังนี้

1. ควรใหลูกปลาอดอาหารอยางนอย 24 ชม. เพ่ือใหอาหารท่ีมีอยูในกระเพาะไดถูกใชหมดกอนท่ีจะถูกลําเลียง ในระยะท่ีถูกขังใหอดอาหารนี้จะสังเกตไดวาปลาจะถายออกมาเปนจํานวนมาก

2. ควรคัดเลือกปลาขนาดเดียวกัน เพราะปลาท่ีอดอาหารมานั้นอาจแสดงอาการดุราย ทํารายตัวท่ีเล็กกวา อาจถึงข้ันรุมกัดกินปลาท่ีตัวเล็กกวาเปนอาหารไปเลย

3. นําลูกปลาลงถุงลําเลียง โดยมีหลักเกณฑดังนี้ในระยะหางเทาๆกันจะสามารถบรรจุปลาตัวเล็กมาก อุณหภูมิของอากาศ หรือน้ําท่ีต่ํากวา บรรจุปริมาณลูก

ปลาขนาดเดียวกันไดมากกวา4. การอัดออกซิเจน ควรปลอยกาซจากถังมาตามยางซึ่งจุมลงน้ําภายในถุง โดยปลอยใหฟองอากาศแทนท่ี

อากาศภายในถุง 2 ใน 3 สวน ถึง 3 ใน 4 หรือ 4 ใน 5 สวน ของความจุของถุง5. การวางถุงอัดออกซิเจน ควรวางตามแนวนอน เพ่ือเพ่ิมเนื้อท่ีของปลามากข้ึน ในการขนสงทางไกลนาน

ควรหาทางลดอุณหภูมิหรือรักษาอุณหภูมิเพ่ือใหลูกปลาไดเคลื่อนไหวไดนอยท่ีสุด เชนใชกลองโฟมบรรจุถุงพลาสติกการปลอยปลาลงเลี้ยง

เวลาท่ีเหมาะสําหรับการปลอยปลาคือเวลาเชาหรือเวลาเย็น ถาเปนเวลาท่ีอากาศรอนจัด ควรเอามือตีกวนน้ําในบอท่ีปลาจะอยูใหมเพ่ือใหความรอนของผิวหนาน้ําไมตางจากระดับลึกการดูแลน้ําในบอเลื้ยงปลา

บอท่ีเลี้ยงปลาท่ีกินอาหารไมเลือก กินพืชและกินแพลงตอน ควรเติมน้ําใหไดระดับ 1-2.50 เมตรอยูเสมอหากมีปลาตัวใดท่ีกินอาหารไดนอยลงหรือลอยหัวควรจะถายน้ํา เปลี่ยนน้ําอยางนอยเดือนละ 1-2 ครั้ง อาจสามารถสังเกตไดจากสีของน้ําและการลอยหัวของปลา การระบายน้ําของบอควรระบายสวนลางของกนบอซึ่งจะเปนสวนท่ีเนาเสียมากกวาบนผิวน้ํา ในกรณีท่ีบอปลาไมสามารถระบายน้ําไดเลยจะตองระมัดระวังในการใหอาหารในปริมาณท่ีพอเหมาะ น้ําจะไดไมเนาเสียเร็ว บางครั้งเราอาจสามารถใสเกลือแกงลงไปเพ่ือชวยปรับสภาพของน้ํา ในอัตราสวนประมาณ 200-300 กก./ไรอาหารปลาอาหารปลามีหลายชนิดไดแกอาหารธรรมชาติ

1. แพลงกตอนพืช กระจายอยูท่ัวไปใยบอ สามารถขยายพันธและเจริญไดดีในบอท่ีมีแสงอาทิตยผาน2. แพลงกตอนสัตว สามารถวายและเลื่อนลอยอยูในน้ํา เชน สัตวเซลลเดียว ตัวออนของปู กุง3. ชีวอินทรียท่ีเปนสัตว เชน ลูกน้ํา ลูกแมลงปอ ลูกหอย และแมลงน้ําชนิดอ่ืนๆ4. สัตวน้ํากนบอ สัตวท่ีฝงตัวอยูกนบอ เชน หนอนแดง ไสเดือน ลูกหอยขม5. พืชน้ํา พืชท่ีเกิดข้ึนในบอ

อาหารสมทบ มีท้ังมาจากพืชและสัตวเชน1. ใบและตนพืช2. หัวและเมล็ดพืช3 .เศษอาหาร เชน กากถ่ัวเหลือง กากมะพราว4 .กุงหอย5. ปลาทะเลสด6. ปลาปน7. เศษเนื้อ เลือดสัตว เชน เนื้อปู ปลา หมู อาจใชเลี้ยงปลาไดโดยตรงหรือผสมกับอาหารอ่ืน

-16-

อาหารสําเร็จรูป เปนอาหารท่ีสะดวกตอการให และเปนท่ีนิยมมากในปจจุบัน1 .แบบผง คลายกับนมผงแตมีสารเคลือบพิเศษท่ีสามารถทําใหอาหารสามารถลอยน้ําได2. เม็ดจม ลักษณะเปนผงและแหง มาผสมกับน้ําและไอน้ําแลวผานเครื่องอัดเม็ดใหเปนรูปรางตางๆ3. แบบเม็ดลอย อาหารชนิดนี้มีอากาศอยูขางในจึงทําใหมีคุณสมบัติสามารถละลายน้ําได

นิสัยการกินอาหารของปลาปลาจะกินอาหารแตกตางกันไปตามระดับความลึกของน้ําแบงออกเปน1. ปลาท่ีกินอาหารตามผิวน้ํา ไดแก ปลานิล ปลาตะเพียนขาว ปลาสลิด ปลาเฉา ปลาสวาย ปลาแรด ปลา

เสือพนน้ํา ปลาชอน2. ปลาท่ีกินอาหารกลางๆน้ํา ไดแก ปลาสวาย ปลาแล ปลาหมอตาล3. ปลาท่ีกินอาหารตามพ้ืนทองน้ํา เปนปลาท่ีกินอาหารจําพวกสัตวหนาดิน ไดแก ปลาหลด ปลาไน ปลาซง

การเลี้ยงกบวิธีดําเนินการ

1. การเลี้ยงกบควรเลือกพ้ืนท่ีเปนท่ีสูงหรือท่ีดอน มีลักษณะราบเสมอ ใกลแหลงน้ํา เพ่ือสะดวกตอการถายเทน้ํา แตควรใหหางจากถนนเพ่ือปองกันเสียงรบกวน

2. สรางบอซีเมนตขนาดกวาง 1 เมตร ยาว 1.5 เมตร สูง 1 เมตร เพ่ือใชเพาะพันธุกบ จํานวน 1 บอ และสรางบอขนาดกวาง 3 เมตร ยาว 4 เมตร จํานวน 3 บอ โดยกอแผนซีเมนตและฉาบดวยปูนซีเมนต ปูนท่ีฉาบควรหนาเปนพิเศษ ตรงสวนลางท่ีเก็บขังน้ําสูงจากพ้ืน 1 ฟุต พ้ืนลางเทปูนหนาเพ่ือรองรับน้ํา และมีทอระบายน้ําอยูตรงสวนท่ีลาดท่ีสุด

3. พันธุกบท่ีจะเพาะเลี้ยง ควรเลือกกบนา เพราะเจริญเติบโตเร็ว และเปนท่ีนิยมของผูบริโภค กบนาตัวผูมีขนาดเล็กกวาตัวเมีย เม่ือจับพลิกหงายข้ึนจะเห็นกลองเสียงอยูใตคางแถวมุมปากสวนตัวเมียมองไมเห็นกลองเสียงการเพาะพันธุกบ

ลางบอซีเมนตใหสะอาด ใสน้ําลงไปใหไดความลึกประมาณครึ่งฟุต แลวหาวัชพืชน้ํามาใสไวเพ่ือใหไขกบเกาะ จากนั้นนําพอพันธุ-แมพันธุกบ 1คูมาใสไวรวมกันประมาณ 2-3 คืน กบจะผสมพันธุและวางไขในชวงเวลา04.00-06.00 น. เม่ือเห็นวากบออกไขแลวใหนําพอพันธุ-แมพันธุออกจากบอ เพ่ือปองกันไมใหแพไขแตก

การอนุบาลลูกกบวัยออนเม่ือไขกบฟกออกเปนตัวออนแลว ชวง 2 วันแรกไมตองใหอาหาร เพราะลูกออดยังใชไขแดงท่ีติดมาเลี้ยง

ตัวเอง หลังจากนั้นจึงเริ่มใหอาหารเม็ดสําหรับลูกกบวันละ1 ครั้ง ครั้งละประมาณ 1 กํามือ หรืออาจใหไขแดงบดเปนอาหารแทนก็ได ซึ่งเฉลี่ยแลวใชวันละ 2-3 ฟองตอลูกออด 1 ครอกเม่ือลูกออดมีอายุ 20-30 วัน จึงเปนลูกกบเต็มวัยในชวงนี้ตองนําไมไผมาทําเปนแพหรือแผนโฟมลอยน้ําเพ่ือใหลูกกบเต็มวัยข้ึนไปอาศัยอยู เพราะลูกออดจะโตเต็มวัยไมพรอมกัน อาจมีการรังแกกันจนเกิดแผลทําใหลูกกบตายได ดังนั้น จึงตองลงมือคัดลูกกบขนาดตัวยาว 2 เซนติเมตรไปเลี้ยงในบอท่ีเตรียมไว บอละ 1,000 ตัวการดูแลและเลี้ยงกบเต็มวัยจนเปนกบโต

เม่ือคัดลูกกบนําไปเลี้ยงในบอแลว ใสวัชพืชน้ําและวัสดุลอยน้ําลงไป เชน แพไมไผหรือแผนโฟม เพ่ือใหกบข้ึนไปอาศัยอยู และนําทางมะพราวมาคลุมบอเพ่ือบังแดดดวยในชวงท่ีคัดลูกกบลงบอซีเมนตใหม ๆ นี้ ใหใชอาหารเม็ดสําหรับเลี้ยงลูกกบไประยะหนึ่งกอนเม่ือกบโตข้ึนจึงคอยใหอาหารเม็ดสําหรับเลี้ยงกบโตวันละ 2 ครั้ง เชา-เย็น ในอัตรา 3% ของน้ําหนักตัวกบ คือ ถากบน้ําหนัก 100 กิโลกรัม ก็ใหอาหารวันละ 3 กิโลกรัมในข้ันตอนนี้ใชเวลาเลี้ยงประมาณ 3 เดือน ก็สามารถจับกบจําหนายได

-17-

สรุปผลการสํารวจความพึงพอใจ กอนและหลังดําเนินการตอนท่ี 1 สถานภาพท่ัวไป

1. เพศ หญิง = 25 คน คิดเปนรอยละ 62.5 ชาย = 15 คน คิดเปนรอยละ 37.5

2. อายุ ต่ํากวา 20 ป = - คน คิดเปนรอยละ - 20-30 ป = 1 คน คิดเปนรอยละ 2.5 31-40 ป = 3 คน คิดเปนรอยละ 7.5 41-50 ป = 12 คน คิดเปนรอยละ 30 51 ปข้ึนไป = 24 คน คิดเปนรอยละ 60

1. การศึกษามัธยมศึกษาตอนตน = 32 คน คิดเปนรอยละ 80 มัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเทา = 7 คน คิดเปนรอยละ 17.5 อนุปริญญาหรือเทียบเทา = 1 คน คิดเปนรอยละ 2.5 ปริญญาตรี = - คน คิดเปนรอยละ - สูงกวาปริญญาตรี = - คน คิดเปนรอยละ -

ตอนท่ี 2 ระดับความพึงพอใจ / ความเขาใจ / การนําไปใชตอการเขารวมโครงการดานวิทยากร1. การถายทอดความรูของวิทยากรมีความชัดเจน

มากท่ีสุด = 37 คน คิดเปนรอยละ 92.5มาก = 3 คน คิดเปนรอยละ 7.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

2. ความสามารถในการอธิบายเนื้อหามากท่ีสุด = 35 คน คิดเปนรอยละ 87.5มาก = 5 คน คิดเปนรอยละ 12.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

3. การเชื่อมโยงเนื้อหาในการฝกอบรมมากท่ีสุด = 35 คน คิดเปนรอยละ 87.5มาก = 5 คน คิดเปนรอยละ 12.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

-18-

4. มีความครบถวนของเนื้อหาในการฝกอบรมมากท่ีสุด = 38 คน คิดเปนรอยละ 95มาก = 2 คน คิดเปนรอยละ 5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

5. การใชเวลาตามท่ีกําหนดไวมากท่ีสุด = 36 คน คิดเปนรอยละ 90มาก = 4 คน คิดเปนรอยละ 10ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

6. การตอบขอซักถามในการฝกอบรมมากท่ีสุด = 35 คน คิดเปนรอยละ 87.5มาก = 5 คน คิดเปนรอยละ 12.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

ดานสถานท่ี / ระยะเวลา / อาหาร1. สถานท่ีมีความเหมาะสม

มากท่ีสุด = 36 คน คิดเปนรอยละ 90มาก = 4 คน คิดเปนรอยละ 10ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -

นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -2. ความพรอมของอุปกรณโสตทัศนูปกรณ

มากท่ีสุด = 35 คน คิดเปนรอยละ 87.5มาก = 5 คน คิดเปนรอยละ 12.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

3. ระยะเวลาในการอบรมมีความเหมาะสมมากท่ีสุด = 36 คน คิดเปนรอยละ 90มาก = 4 คน คิดเปนรอยละ 10ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

-19-

4. อาหาร มีความเหมาะสมมากท่ีสุด = 35 คน คิดเปนรอยละ 87.5มาก = 5 คน คิดเปนรอยละ 12.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

ดานความรูความเขาใจ1. ความรู ความเขาใจในเรื่องนี้ กอน การอบรม

มากท่ีสุด = 32 คน คิดเปนรอยละ 80มาก = 8 คน คิดเปนรอยละ 20ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละนอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

2. ความรู ความเขาใจในเรื่องนี้ หลัง การอบรมมากท่ีสุด = 38 คน คิดเปนรอยละ 95มาก = 2 คน คิดเปนรอยละ 5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

ดานการนําความรูไปใช1. สามารถนําความรูท่ีไดรับไปประยุกตใชในการปฏิบัติงานได

มากท่ีสุด = 39 คน คิดเปนรอยละ 97.5มาก = 1 คน คิดเปนรอยละ 2.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -

นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

2. มีความม่ันใจและสามารถนําความรูท่ีไดรับไปใชไดมากท่ีสุด = 39 คน คิดเปนรอยละ 97.5มาก = 1 คน คิดเปนรอยละ 2.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

3. สามารถนําความรูไปเผยแพร/ถายทอดไดมากท่ีสุด = 37 คน คิดเปนรอยละ 92.5มาก = 3 คน คิดเปนรอยละ 7.5ปานกลาง = - คน คิดเปนรอยละ -นอย = - คน คิดเปนรอยละ -นอยท่ีสุด = - คน คิดเปนรอยละ -

สวนที่ 4สรุปผล อภิปรายผล และขอเสนอแนะ

**************โครงการศูนยเรียนรูเศรษฐกิจพอเพียง จัดทําข้ึนระหวางวันท่ี 17 – 20 มีนาคม 2558 โดยจัดใหมี

กิจกรรมอบรมใหความรูเรื่องการปลูกพืชผัก อบรมใหความรูเรื่องการการผลิตปุยหมัก อบรมใหความรูเรื่องการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ และอบรมใหความรูเรื่องการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ โดยกิจกรรมท้ังหมดจัดท่ี หมูท่ี 7 บานหนองโกวิท ตําบลเขาสามสิบ อําเภอเขาฉกรรจ จังหวัดสระแกว ซึ่งมีผูเขารับการอบรมจํานวน 44 คน คิดเปน รอยละ110

ผลจากการสํารวจความพึงพอใจตอโครงการพบวาผูเขารวมโครงการมีความพอใจในระดับมากท่ีสุด ดังนี้1. ดานวิทยากร คิดเปนรอยละ 902. ดานสถานท่ี / ระยะเวลา / อาหาร คิดเปนรอยละ 88.753. ดานความรูความเขาใจ

กอน การอบรม คิดเปนรอยละ 80หลัง การอบรม คิดเปนรอยละ 95

4. ดานการนําความรูไปใช คิดเปนรอยละ 95.83โดยสามารถสรุปความพึงพอใจท้ัง 4 ดาน โดยรวม คิดเปนรอยละ 92.40ประโยชนของโครงการศูนยเรียนรูเศรษฐกิจพอเพียงชุมชน

1. ประชาชน ชุมชน มีความรู ความเขาใจเก่ียวกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและสามารถปฏิบัติตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไดอยางถูกตอง

2. เพ่ือเปนแหลงเรียนรูหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใหกับประชาชนท่ัวไป ในการนําไปปรับใชกับชีวิตประจําวัน

3. เปนศูนยกลางแลกเปลี่ยนความรู ภูมิปญญาทองถ่ิน และประสบการณท้ังบุคลากรภาครัฐ ปราชญชาวบาน และประชาชนท่ัวไป

ปญหาและอุปสรรคจากการดําเนินโครงการ-

ขอเสนอแนะ-

ภาคผนวก

ภาพกิจกรรมการปลูกพืชผักสมุนไพร

ภาพกิจกรรมการปลูกพืชผักสมุนไพร

ภาพกิจกรรมอบรมใหความรูเร่ืองการผลิตปุยหมัก

ภาพกิจกรรม อบรมใหความรูเร่ืองการผลิตปุยหมัก

ภาพกิจกรรมอบรมใหความรูเร่ืองการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ

ภาพกิจกรรมอบรมใหความรูเร่ืองการเพาะเลี้ยงเห็ดตางๆ

ภาพกิจกรรมอบรมใหความรูเร่ืองการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ

ภาพกิจกรรมอบรมใหความรูเร่ืองการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ

ภาพกิจกรรมอบรมใหความรูเร่ืองการเลี้ยงปลาและเลี้ยงกบ