การใชพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตรเพอสรางความรอบรดานสขภาพในการท างานNCD

รศ ดร ชะนวนทอง ธนสกาญจน

ภาควชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร

คณะสาธารณสขศาสตร มหดล

พฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร

• พฤตกรรมศาสตร คอ ศาสตรทเกยวกบมนษย บคคล ประกอบดวยศาสตรทาง จตวทยา จตวทยาสงคม ชววทยา มนษยศาสตร การศกษา นเทศศาสตร

• สงคมศาสตร คอ ศาสตรทเกยวกบมนษยทอยรวมกนในสงคม ประกอบดวยศาสตรทหลากหลายเชนกน

สาธารณสขศาสตร เปนวทยาศาสตรหลายระบบ1. วทยาศาสตรพนฐาน2. วทยาศาสตร ประยกต3. วทยาศาสตร ระบบ4. พฤตกรรมศาสตร 5. สงคมศาสตร

สาขาหลกในสาขาสงคมศาสตร• มานษยวทยา - การศกษาเรองราวของมนษยในทกแงทกมม

• คตชนวทยา - การศกษาขอมลทางวฒนธรรมในวถชวตแบบชาวบานชาวชนบท

• ภาษาศาสตร - การศกษาเกยวกบภาษา ไมวาจะเปนรปแบบ ทมา และพฒนาการของภาษา

• เศรษฐศาสตร - การผลต และการจดสรรทรพยากรและความมงคงในสงคม

• รฐศาสตร - ศกษาการปกครองในระดบกลมและในระดบประเทศ

• นตศาสตร - การศกษาเกยวกบขอกฎหมาย การคา การปองกนโรค – บหร อบตเหต นมแม• จตวทยา - จตใจและพฤตกรรมของมนษย

• สงคมวทยา - วเคราะหสงคมมนษยและความสมพนธของมนษยในสงคม

• นเทศศาสตร - การไหลของสารสนเทศผานทางสอตาง ๆ

• อาชญาวทยา - วทยาการทวาดวยปญหาอาชญากรรม สาเหตอาชญากรรม การปองกนอาชญากรรม

โรคกลม NCDs ยอมาจาก Non-communicable diseases คอโรคกลมทไมตดตอ เปนโรคทไมไดเกดจากเชอโรค ไมตดตอแมมการสมผส คลกคล หรอมการสมผสกบสารคดหลงตางๆโรคกลม NCDs เปนโรคทเกยวกบนสยหรอพฤตกรรมการด าเนนชวต

โรคกลม NCDs บางครงเรยกวา โรคทเราสรางขนมาเอง เนองจากโรคในกลมนเกดจากการใชชวตทไมถกตอง เชน การไมออกก าลงกาย การรบประทานอาหารรสจดเกนไป เชน เคมจด หวานจด มนจด เปนตน รบประทานอาหารไขมนสง การสะสมความเครยด การรบสารพษอยางสม าเสมอ เชนการดมสราและการสบบหร กนอาหารปงยางบอยเกนไป เปนตน

ตวอยางของพฤตกรรมและการเกดโรค NCDs1. โรคไต : เกดจากการกนอาหารรสเคมจดตอเนองเปนเวลานานหรอการกนยาพร าเพรอโดยไมจ าเปน หรอการกนอาหารทโซเดยมสงเปนเวลานานๆ2. โรคเบาหวาน : โรคเบาหวานประเภท 2 เกดจากการกนหวานจด หรอกนน าตาลมากเกนไปจนรางกายเผาผลาญไมหมด3. โรคไขมนอดตนเสนเลอด : เกดจากการกนอาหารมนมากเกนไป เกนความตองการของรางกายและเกดการสะสมของไขมนในเสนเลอด4. โรคมะเรงปอด/ถงลมโปงพอง : เกดจากการสบบหรเปนระยะเวลานานๆ5. โรคความดนโลหตสง : เกดไดทงจากความเครยด การไมออกก าลงกาย การรบประทานอาหารไขมนสง เปนตน6. โรคตบแขง : เกดจากการดมสราอยางตอเนองและยาวนาน จนเซลลของตบไมสามารถท างานลางพษตอไปไดอก

การปองกนตวเองจากโรคกลม NCDsโรคกลม NCDs สามารถปองกนไดโดยปรบเปลยนพฤตกรรมการด าเนนชวตเสยใหม เชน การออกก าลงกายอยางนอย 30 นาท/ครง 5ครง/สปดาห งดดมเหลา ไมสบบหร หลกเลยงอาหารรสหวาน มน และเคมจด หลกเลยงอาหารปงยาง ไมรบประทานอาหารหรอเนอสตวแบบสกๆดบๆ รบประทานผกและผลไมมากๆ พกผอนใหเพยงพอ ไมนอนดกเกนไป ไมเครยด ไมซอยากนเองโดยไมปรกษาแพทยหรอเภสชกร เปนตน

ค าถามคอ ควรท าตงแตเมอไหร อยางไร

ใครเปนคนท า ใครเปนคนตดสนใจ

กลมคนทเสยงตอการเปนโรค NCDsดงทไดกลาวมาแลวขางตนวาโรคกลม NCDs นนเกดจากพฤตกรรมการกนการอยหรอการด าเนนชวต ดงนนกลมคนทมวถการด าเนนชวตทผดๆยอมมความเสยงตอการเกดโรคน มากกวาคนอนๆ เชน การนอนดก ไมออกก าลงกาย มความเครยดสง การกนยาพร าเพรอหรอกนยาโดยไมปรกษาแพทย รบประทานอาหารไมถกสขลกษณะและไมครบ 5 หม กลมคนทสบบหรหรอดมสราเปนประจ า เปนตนชวงอายทมความเสยงตอการเกดโรคกลม NCDsเนองจากโรค NCDs เกดจากการสะสมของโรคตางๆอนเนองมาจากพฤตกรรมการใชชวตทไมถกตอง ดงนนโรคนจงมกไมเกดในเดก แตจะเกดกบคนทมอาย 35 ปขนไป แตแนวโนมของการเกดโรคกบคนทมอายนอยเรมสงขนเรอยๆ

ไมใชเรา

เราจะท าอะไรได ชวตกเปนแบบนในตอนน

บรโภคยาสบ ทานอาหารไมสมดล

ขาดการออกก าลงกาย

บรโภคเครองดมแอลกอฮอล

โรคหวใจและหลอดเลอด

โรคเบาหวาน

โรคมะเรง

โรคทางเดนหายใจเรอรง

4 โรค * 4 ปจจยเสยงทปรบเปลยนได

เสนทางการเกดโรค

โรคไมตดตอเรอรงโรคเบาหวานโรคความดนโลหตสงโรคหวใจโรคหลอดเลอดสมองโรคมะเรงโรคทางเดนหายใจเรอรง

ภาวะน าตาลในเลอดสงภาวะความโลหตสงภาวะไขมนในเลอดผดปกตภาวะอวน/น าหนกเกน

การบรโภคอาหารไมสมดลการขาดการเคลอนไหวทางกายการบรโภคยาสบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลอายกรรมพนธ

โลกาภวฒนความเปนเมองใหญสงคมผสงอาย

-โลกาภวฒน- เศรษฐกจทนนยม- กตกาโลก- การคา- การสอสาร/คมนาคม- สงแวดลอม/ทรพยากร- เทคโนโลย- ภยธรรมชาต และภยจากมนษยสราง

การเมองเทคโนโลยเศรษฐกจสงคม

วฒนธรรมกฏหมาย

ผลลพธตอสขภาพของคนในชาต

ประเทศ

ภมภาค

จงหวด/อ าเภอ

อปท/ชมชน(เพอน/โรงเรยน/

สถานทท างาน/สถานบรการ)

ครอบครวปจเจกบคคล

(การศกษา/อาชพ/เศรษฐานะ/ความสามารถจดการ)

การตดสนใจเลอกปฏบต

วถชวตของบคคล

สงแวดลอม พฤตกรรม ชวภาพ

ปจจยเสยงตอการเกดโรคไมตดตอเรอรง รบประทานอาหารไมสมดล (Unhealthy diet)

ออกก าลงกายไมเพยงพอ (Physical inactivity)

สบบหร (Tobacco use)

ดมเครองดมแอลกอฮอลในขนาดทเปนอนตราย (Harmful use of alcohol) ภาวะอวนและน าหนกเกน ภาวะความดนโลหตสง ภาวะน าตาลในเลอดสง ภาวะไขมนในเลอดสง ความเครยด

การท าโครงการNCD มมานานแลว• เรมท Finland ท North Karelia Project which was started in 1972

(4, 8).

• USA, Stanford University carried out the so-called Stanford Three Community Study in the 1970s (10). National Institutes of Health (NIH) financed three major community-based intervention projects: the Stanford Five-City Project (11), the Minnesota Heart Health Program (12), and the Pawtucket

Heart Health Program (13).

• A few, usually smaller, projects were also carried out in other countries, including Israel (14) and South Africa (15).

• Later, projects with various study designs were launched, e.g. the German Cardiovascular Prevention Study (16) and the Norsjo¨ Study in Sweden (17).

• The Tianjin Project, the first major NCD project in China, was launched in 1984

ผลลพธและขอเสนอแนะ ของโครงการเหลาน

• ฟนแลนด ลดอตราการปวยตาย จากเรมตนจนปจจบน กลายเปนวถชวต ไปแลว

การหยดยา นาจะเปนเปาหมาย

การเปลยนสงคม ออกกฎ กตกา

คนท าไดแลว หรอ รอบรแลว

มาบอกตอว

แนวคด หลกการ สขศกษา

Kurt Lewin บดาแหพฤตกรรมศาสตร1890-1947

ถอดรหส แนวคด ทฤษฎทใชในการออกแบบโครงการเปลยนพฤตกรรมและวถชวต

Health Field Model

Marc Lalonde,Minister of National Health and Welfarein 1972

Interaction Effect

B=fPXEBehavior is a function of person and

the environment

แนวคดส าคญของพฤตกรรมและสงคมศาสตร

Definitions

• พฤตกรรม คอ กรยา หรอ การท าทเกดขนในคน ทงทแสดงออกมาและไมแสดงออก– Health behavior คอ การแสดงออกทเกดภายใน หรอ แสดงออกมาใหเหนภายนอกและมการจ าแนก

เปนระดบ หรอกลมของการแสดงออก เชน • พฤตกรรมการปองกนโรคทงทยงไมมอาการ

• พฤตกรรมทเกดขนเมอรสกหรอเชอววเองมอาการผดปกต

• พฤตกรรมทท าขนหลงจากไดรบการยนยนจากแพทยวามอาการผดปกตหรอเปนโรค

– Health related behavior คอ การแสดงออกทเกดภายใน หรอ แสดงออกมาใหเหนภายนอกทเกยวของกบสขภาพ

วถชวต คอ แบบแผน ใน 24 ชม 30 เดอน 365 วนชมชน คอ คนสองคนขนไปทม การปฏสงสรร สมพนธ เพอเปาหมายเดยวกน

การท าความเขาใจกลมเปาหมาย:องคประกอบพฤตกรรม

K Knowledge ความรตวหนงสอ ความหมายตวเลข ความรเรองโรคการรกษา

ความรเรองการปฏบตตนและทางเลอก

A Attitude ความรสกตอคน ความรสกตอกจกรรม ความรสกตอยาการรกษา

ความรสกตออปกรณ

B Belief ความเขอทางสขภาพ

ความเชอในแผนการรกษา

P Perception การรบรความ สามารถตนเอง

การรบรความรนแรง การรบรอปสรรค การรบรประโยชนในการท าพฤตกรรม

V Value คานยมชวตสขภาพ คานยมทขดแยงกน คานยมระบบบรการ

O Opinion ความคดเหน

S Skill ทกษะการคด การเรยนร

ทกษะการสอสาร ทกษะการท าพฤตกรรม

ทกษะการเผชญปญหา แกปญหา ตดสนใจ

I Intention ความตงใจหลงเรยนร ความตงใจเมอสงแวดลอมเปลยนไป

การท าความเขาใจสงคม

ทนมนษย คนเกง คนจตสาธารณะ

คนไหลออก คนตางดาว คนคนถน

ทนสงคม กายภาพ ลกษณะทางภมศาสตร

อากาศ แหลงน า รานคา ความปลอดภย

เทคโนโลย

เศรษฐกจ หนสน กองทน รายจาย

การรวมกลม โครงสรางทางการ

โครงสรางไมเปนทางการ

กตกากลม

ความผกพนในกลม

อตลกษณกลม

กรอบการวเคราะหชมชน

• ทกชมชน มคน 4 ประเภท1. คนชวยตวเองไมได คนแก คนพการ คนทอง คนปวยเรอรงทมอาการ

แทรกซอน

2. คนทพยายามชวยตวเองอย พงพงรฐ ชวยเหลอรฐ เปนบางเวลา

3. คนทมสวนไดสวนเสย

4. คนทมจตสาธารณะ

การท างานชมชน ม 5 รปแบบ

1. การจดตงใหเกดชมชน

2. การพฒนาคนในชมชน

3. การขบเคลอนชมชน

4. การเสรมพลงชมชน

5. การสรางยตธรรมชมชน

ขอตกลงในการท างานของนกพฤตกรรมศาสตร• นกพฤตกรรมศาสตร ใชขอตกลง หรอมขอตกลงวา :

– คน มกมเหตผล;

– หลงจากไดรบการกระตน จากขอมล ในสงทควรมการเปลยนแปลง เขากมกจะท า;

– การเปลยนพฤตกรรม สามารถท าใหเกดขน โดยไมจ าเปนตองขนกบบรบททท าใหเกดพฤตกรรรมแตเพยงอยางเดยว

– การเปลยนพฤตกรรม สามารถท าใหเกดขนถาท าใหเกดการเรยนร

กรอบหรอรปแบบการท างานปรบเปลยนพฤตกรรมและ สงเสรมสขภาพ

การมหรอไมมเชอโรค

การท าหรอไมท าพฤตกรรม

การอยในสงแวดลอมทด หรอไมด

การเลอกตดสนใจอยางเหมาะสมในการด ารงชวต

DiseaseModel

Expert Model

EmpowermentModel

Risk Model

Advocacy model

กรอบหรอรปแบบทใชในการท างานปรบเปลยนพฤตกรรม

พฤตกรรมทส าคญทจะท าใหคนเปลยนพฤตกรรม

• การเรยนร คอ การรบขอมลทสงมา แลวมการท าความเขาใจ ตความหมาย และเชอมโยงกบสงทคนนนไมเคยรมากอน หรอเคยมค าถามอยกอน จนท าใหคนๆนนรสกวาเกดความชดเจน

ทฤษฎการเรยนรทส าคญ

The 9th Global

Conference onHealth Promotion

Key statements:

• We recognize that health and wellbeing are essential to

achieving sustainable development ;

• We will promote health through action on all the SDGs

• We will make bold political choices for health

3 Focal areas

ความหมายของค าวา ความรอบรดานสขภาพ (Health literacy)

กลมเปาหมาย นยามทใช

เจาหนาท "ทกษะทางปญญาและสงคม ซงเปนตวก าหนดแรงจงใจและความสามารถของปจเจกในการแสวงหา ท าความเขาใจ และการใชขอมลเพอสงเสรมและธ ารงไวซงการมสขภาพด " ( WHO,1998; Nutbeam, 2000)

สถานประกอบการ "ความสามารถในการทเกยวของกบการด าเนนชวตประจ าวนในบรบทตางๆ เชนทบาน ทท างาน ทสถานบรการสาธารณสข อนเปนยทธศาสตรส าคญในการเสรมพลงอ านาจ เพมความสามารถในการควบคมสภาวะสขภาพ การแสวงหาขอมล และ ความสามารถในการรบผดชอบตนเอง “ (Kickbusch, Wait &Maag

,2005)

สถานศกษา "ความสามารถในการท าความเขาใจ ตความ ความหมายของขอมลดานสขภาพจากขอมลทเปนตวหนงสอ ค าพด หรอ ระบบดจตลจนเกดแรงจงใจในการรบ หรอ ปฏเสธ การกระท าทเกยวของกบสขภาพได" (Adams et al.,2009)

"ความรและทกษะทจ าเปนตอการท าความเขาใจ และ การใชขอมลทเกยวของกบประเดนสขภาพเชน สารเสพตด การปองกนโรค การรกษา การปองกนอบตเหต การปฐมพยาบาล ภาวะวกฤต และการมสขภาพด “ (Australian Bureau of Statistics ,2008)

ผสงอาย "ระดบความสามารถของบคคลในการอาน ท าความเขาใจขอมลจากเอกสารสงพมพ ระบและตความขอมลทน าเสนอในรปกราฟ ภาพ ตารางและ ตวเลข เพอใชประกอบการตดสนใจทเกยวของกบสขภาพและการรกษาโรคไดอยางเหมาะสม "

กจกรรมการสราง HL กลมเปาหมาย กจกรรม

เจาหนาท ฝกทกษะ การสรางการเรยนร แรงจงใจ ตามบรบท ของกลมเปาหมาย (Tailor made health education)

การสรางการมสวนรวม เครอขาย ชมรม และ กระแสการสอสารสขภาพ ดวยสอ การพฒนา หรอ เลอกใชสอ

สถานประกอบการ การประเมนตนเองตาม Healthy Workplace, วถชวตสวนบคคล และวถชวตการท างานการท ากจกรรม CSR ภายในองคกร เพอสรางสขภาพ ปองกนอบตเหต การบาดเจบจากการท างาน

สถานศกษา การขบเคลอนทงองคกรดวยนโยบายการพฒนาทกษะสวนบคคลการพฒนาเครอขายนกศกษา สสสเพอปองกนโรคและสรางเสรมสขภาพ

ผสงอาย การใชบรการในโรงพยาบาล ไดถกตองการจดการตนเองเพอควบคมโรคและสรางสขภาพการเขากลมเรยนรเพอควบคมโรคและสรางสขภาพ

Health Literacy (HL) ยทธศาสตรส าคญในการสงเสรมปองกนโรค“HL เปนผลลพธของ H. Ed.”

ยคเดม

การใหขอมลการสรางการเรยนร ใหคนตดสนใจอยางสมครใจในการปองกนโรคและสงเสรมสขภาพ

การใหบรการทางการแพทย คนแขงแรง สขภาพด เชน Immunization /ANC

ศาสตรในดานพฤตกรรมศาสตร สงคมศาสตรทฤษฎ HBM, Stage of Change, Self Efficacy – SLTModel : Precede Model, กลยทธในการเปลยนพฤตกรรม

1.การสอสาร2.การพฒนาทกษะ3.การปรบองคกร ทางสงคม

ใช Model Ecological

Psycho Social Approach

ยคกลาง

ยคปจจบน

ผลลพธ เนน Tailor made H Ed + เนน SDHHL and Self Management(SE/ Goal Setting)คนไทยรอบรสขภาพ / จดการตนเองได

HFAOttawa / Jakarta / Bangkok

HiAP

การท างาน เนน นวตกรรม การสอสาร และการเรยนรเนน นวตกรรม การพฒนากระบวนและกระจายนวตกรรมการกระจายนวตกรรม (Diffusion of Innovation)การพฒนานวตกรรม (KM / Evidence Based Practice)

HLO / HLS (องคกรและสงคมแหงการเรยนร)

H. Ed. & H. Promotion

Precede – Proceed ModelHealthy Plan-it Model

กลยทธการเปลยนพฤตกรรม

ตดสนใจ

กรอบการพฒนาการสอสารสขภาพ และ e Health literacy

1.ท าความรจกกลมเปาหมาย

2.ท านวตกรรมใหเกดการเรยนรเอง

3.ท าศนยขอมลใหถาม-ตอบ

4.ท ากระแสสงคม กฎกตกาใหตดสนใจ/เลอก

5. ท า buddy/ เครอขาย ใหปรบเปลยนพฤตกรรม

4.ท าเวท ชองทางใหบอกตอ เชน ลปรลหรอ สงคมออนไลน (social media)

พฒนาเจาหนาท/บคลากร/บรการของหนวยบรการทางการแพทยและหนวยงานอนๆในสงคม

วถปฏบต Evidence Based Practice Model and Innovation

KM and Diffusion of Innovation

การบรหาร Implementation sciences research

Outcome and value based management 42

แนวคด ทฤษฎ

คนจะท าพฤตกรรมถาเชอวาตนเองท าพฤตกรรมนนๆได “Self Efficacy Theory”

คนจะท าพฤตกรรมถามความตงใจ “Theory of Reason Actionหรอ Theory

Planned behavior theory”

คนจะท าพฤตกรรมเพราะไดรบอทธพลจากความเชอสวนบคคล

“Health Belief Model

ความเชอแบบแผนทางสภาพ.”

คนจะมค าอธบายสงทเกดขนในชวต “ Attribution Theory.”

แนวคด ทฤษฎ

คนมความตองการ แรงจงใจ

คนมความเครยด การปรบตว การเผชญปญหา

Maslow Heirachy of Need

Defense mechanism andCoping Theory

แรงจงใจภายใน กบภายนอก (ครอบครวเปนแรงจงใจภายนอกทส าคญ Health Expectations, 17,

pp.267–277)

แนวคด ทฤษฎ

การเปลยนพฤตกรรมเปนกระบวนการ

Knowledge Attitude Practice กระบวนการท 1

ยอมรบ ปรบเปลยน เรยนร อยได กระบวนการท 2

Knowledge Attitude Practice กระบวนการท 1

รปแบบทใชในการวางแผนการออกแบบกจกรรมเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรม

Precede Proceed ModelEcological ModelHealthy Plan it Model

PRECEDE - PROCEED

PRECEDE-PROCEED is a planning model designed by Lawrence Green and

Marshall Kreuter for health education and health promotion programmes. Its

overriding principle is that most enduring health behavior change is voluntary in

nature. This principle is reflected in a systematic planning process which seeks to

empower individuals with understanding, motivation, and skills and active

engagement in community affairs to improve their quality of life.

This is also practical:

Much research shows that behavior change is most likely and lasting when people

have actively participated in decisions about it. In the process, they make healthy

choices easier by changing their behavior and by changing the policies and

regulations which influence their behavior.

Source: “Theory at a Glance: A Guide for Health Promotion Practice” National Institutes of Health,

National Cancer Institute.

PRECEDE - PROCEED

Phases

PRECEDE

Phase 5 Phase 4 Phase 3 Phase 2 Phase 1

Administration Educational & Behavioral & Epidemiological Social

& Policy Organisational Environmental Diagnosis Diagnosis

Diagnosis Diagnosis Diagnosis

Health

Education

Policy

regulation

organisation

Predisposing

factors

Reinforcing

factors

Enabling

factors

Behavior and

lifestyle

Environment

HealthQuality

of life

HEALTH

PROMOTION

Phase 6 Phase 7 Phase 8 Phase 9

Implementaion Process Impact Outcome

Evaluation Evaluation Evaluation

PROCEED

Source: “Theory at a Glance: A

Guide for Health Promotion Practice” National Institutes of

Health, National Cancer Institute.

PRECEDE - PROCEED

as an Organising Framework for Application Theory

Diagnostic Phase

PHASE 1 PHASE 2 PHASE 3 PHASE 4 PHASE 5

Social Diagnosis Epidemiological Behavioral & Educational & Administrative &

Diagnosis Environmental Organisational Policy

Diagnosis Diagnosis Diagnosis

THEORY

STAGES OF CHANGE X X

HEALTH BELIEF MODEL X

CONSUMER INFORMATION X

PROCESSING

SOCIAL LEARNING X X

THEORY

COMMUNITY X X

ORGANISATION

ORGANISATIONAL X X

CHANGE

DIFFUSION OF X X

INOVATIONS

Source: “Theory at a Glance: A Guide for Health Promotion Practice” National Institutes of Health,

National Cancer Institute.

นโยบาย ระดบ สงคม จงหวด ชมชน

ชมชน และการอยรวมกนของคนในชมชนและสงแวดลอม

องคกรในชมชน เชน รพสต

คนในครอบครว เครอขาย เพอนบาน

ปจจยภายในบคคล

ECOLOGICAL MODELS OF HEALTH BEHAVIOR

McLeroy KR, Bibeau D, Steckler A, Glanz K. An ecological perspective on health promotion programs. Health Education Quarterly.1988; 15: 351-377.

วธการเรยนรชมชน และ ออกแบบกจกรรมการเปลยนพฤตกรรมคนและชมชน ใหเปนโครงการ Social Plan Change• ใช Mixed Methods Design

สรป วธการเปลยนแปลงพฤตกรรม

• การเปลยนปจจยระดบบคคล

• การเปลยนปจจยภายนอก

การเปลยนปจจยระดบบคคล กลวธการสอสาร

การใหขอมลทสอดคลองกบกลมเปาหมายการใหขอมลเฉพาะบคคล Tailor made health education

การใหขอมลยอนกลบ และ เสรมแรงการใหขอมลทเปนสวนหนงของการรกษา Therapeutic health education

การสนบสนนการเรยนร

การเปลยนปจจยระดบบคคล

ความรจ าเปนแตไมเพยงพอ และไมท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไดเสมอไป

Knowledge IPTC ( Information Processing Theory)

Perceived stimuli

Short term memory

CommunicationStrategies

การเปลยนปจจยระดบบคคล

IPTC ( Information Processing Theory)

Stimuli

การปรบ เรยบเรยงขอมล

การเกบเปนความจ าระยะสนตดสนใจ

ตดสนใจ

กรอบการพฒนาการสอสารสขภาพ และ e Health literacy

1.ท าความรจกกลมเปาหมาย

2.ท านวตกรรมใหเกดการเรยนรเอง

3.ท าศนยขอมลใหถาม-ตอบ

4.ท ากระแสสงคม กฎกตกาใหตดสนใจ/เลอก

5. ท า buddy/ เครอขาย ใหปรบเปลยนพฤตกรรม

4.ท าเวท ชองทางใหบอกตอ เชน ลปรลหรอ สงคมออนไลน (social media)

พฒนาเจาหนาท/บคลากร/บรการของหนวยบรการทางการแพทยและหนวยงานอนๆในสงคม

วถปฏบต Evidence Based Practice Model and Innovation

KM and Diffusion of Innovation

การบรหาร Implementation sciences research

Outcome and value based management 57

การเปลยนปจจยระดบบคคล

CommunicationStrategies

การตดขอความ เนอหาใหสนลง

การจดระบบขอมลใหม

การสรางภาพลกษณ

การปรบขอมลใหเหมาะกบตน

การอภปราย

การเรยนรอยางมสวนรวมการมสงกระตน

วธการปรบเปลยนระดบบคคล

การเปลยนทศนคต

การสะทอนความเชอ การประเมนตนเอง

การประเมนสงแวดลอม

การปรบมมมอง การสรางขอขดแยง

การฝกใหมประสบการณตรง การดตวแบบ

การโนมนาวจตใจ

การคาดเหตการณลวงหนา

วธการปรบเปลยนปจจยระดบบคคล

ปจจยเสยง

ขอมลขาวสารเกยวกบความเสยง

ประโยชน และอปสรรค

การประเมนซ า

การประเมนตนเองและปรบสต

การกระแทกและปลดปลอยทางอารมณ

การกระตนใหกลว

วธการปรบเปลยนปจจยระดบบคคล

การตงความคาดหวงทเปนจรงได

การสรางทกษะตานความกดดนจากสงคมการปรบมมมอง

การเสรมแรงโดยตนแบบ

การเคลอนทางทนสงคม

วธการเปลยนปจจยภายนอก

การเปลยนบรรทดฐานทางสงคม

ทระดบ ระหวางบคคล

ระดบองคกร

ระดบชมชน

ระดบสงคม

วธการเปลยนปจจยภายนอก

การเปลยนบรรทดฐานทางสงคม สอบคคลทางสอสารมวลชน

การสรางวารสารทางพฤตกรรมศาสตร

การสรางและขบเคลอนชมรม

การสรางและขบเคลอนองคกร

การเปลยนปจจยภายนอก

การจดกลมสนบสนนทางสงคม

การฝกทกษะผใหการชวยเหลอ

การเพมโอกาสในการเจรจาตอรอง แลกเปลยน ปรองดอง

การเพมเครอขาย

การเชอมประสานกบหนวยงาน พหภาคตางๆ

การเปลยนปจจยภายนอก

ระดบระหวางบคคล

ระดบองคกร

ระดบชมชน

ระดบสงคม

กระบวนการกลม

HAหรอ การพฒนามาตราฐาน

การท างานแบบมสวนรวมการสรางกลมในชมชน CO,CD,CM,CE

การผลกดน ชแนะนโยบายสาธารณะ

การปรบทางสงคม /ชมชน

• ชมชน คออะไร

• เปาหมายในการท างานกบชมชน– การปรบเปลยนภาวะโรค ปจจยเสยง วถชวต

– การขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงกตกาสงคม เพอใหเกดการปรบวถชวต

และบรรทดฐานใหมในการสรางสขภาพ

• การสรางสขภาพชมชน คอการท าใหชมชนมพลงอ านาจตวอยาง โครงการ North Karelia ของ ฟนแลนดComprehensive activities

have been used, involving health and other services, schools, NGO's,innovative media campaigns, local media, supermarkets, food industry, agriculture etc.

โครงการ Stanford ของ USA

การท าใหเกดชมชนเขมแขง

• การรวมกลม Community Organization– เรมจากตางคนตางอย

• การพฒนาทกษะกลม Community Development– เรมจากการขาดทกษะเรองใดเรองหง หรอทกษะชวต

• การขบเคลอนกลม Community Mobilization– เรมจากการมเปาหมายเดยวกน

• การเกดพลงอ านาจในกลมและชมชน Community empowerment– กลายเปนการทผน าหลายคน การรจกสทธบคคล และสทธสาธารณะ

การสรางเสรมพลงอ านาจ

• หมายถงการทท าใหคนๆนนรจกตนเอง รสกวาตนเองมความสามารถท าอะไรได ควบคม ตดสนใจอะไรได และรวาสงคมทอยเปนอยางไร ตนเองจะอยกบสงคมไดอยางๆไร

• กลยทธ การสรางพลงอ านาจ– การมสวนรวม การมกลม การมคนรบฟงสงทพด

– การเรยนร เกดสงใหมในสมอง

– การตดสนใจ การมทางเลอก

– การตรวจสอบ พฒนาได

ก าหนดกรอบการประเมน ดวย ลกเตา และ ระเบยบวธวจยเพอการก ากบ ตดตาม และ ประเมนผล

สรปการเปลยนแปลงทตองเกดขนในประเทศไทย1.การสอสาร2.การพฒนาทกษะ3.การปรบองคกร ทางสงคม

เนนผลลพธ

เนน Tailor made H Ed เนน SDHTherapeutic Health Ed. HL and Self Management(SE/ Goal Setting)คนไทยรอบรสขภาพ / จดการตนเองได

เนน นวตกรรม การสอสาร และการเรยนรเนน นวตกรรม การพฒนากระบวนและกระจายนวตกรรมการกระจายนวตกรรม (Diffusion of Innovation)การพฒนานวตกรรม (KM / Evidence Based Practice)

HLO / HLS (องคกรและสงคมแหงการเรยนร)

อนาคต

Aulikki Nissinen, Ximena Berrios, & Pekka Puska Community-based noncommunicable disease interventions: lessons from developed countries for developing ones Bulletin of the World Health Organization, 2001, 79 (10) # World Health Organization 2001

1. ตองท าความเขาใจชมชนใหดในขนการเรยนรชมชน และมความสมพนธทดกบกลมตางๆในชมชน เพอใหชมชนมสวนรวมทแทจรง

2. ตองมการสอสารผานสอตางๆใหทวถงวาการปองกนNCDมกจกรรมอะไรบางในชมชนนน ๆ โดยเฉพาะ เขน กจกรรมใน รพสต กจกรรมในภาคการผลตอาหาร รานคา สถานประกอบการ โรงเรยน และ สอมวลชน

3. วางแผนการวเคราะหระบบงบประมาณ บญชการเงนของกจกรรมตางๆ และ คาดแลรกษาคนไขโรคเรอรงทงทบานและท รพ เพอใชเปรยบเทยบ

4. กจกรรมของชมชนเอง ตองเนนการเปลยนแปลง สงแวดลอมทางสงคม และกายภาพ ของชมชน เนนการท าใหเกดการยอมรบวถชวตใหมของชมชน เนนการก าหนดนโยบายสาธารณะทสอดคลองกบการปองกนโรคไมตดตอ

5. กจกรรมระดบชาต คอ การท าโครงการสาธตทด เชอถอได มระบบการก ากบ ตดตาม อยางด ทงกระบวนการเปลยนแปลง และ การประเมนผลลพธ

6. กจกรรมการเผยแพรผลลพธของโครงการใหทกคนรวมทงผบรหารระดบสงไดรบทราบ 7. ท างานนรวมกบเครอขายตางประเทศ เพราะ NCD เปน Global Health

ขอเสนอแนะของการทบทวนโครงการชมชนในการปองกนแกปญหา NCD ของโลก

ตดสนใจ