14/11/61 1

การใชภาษาไทยในการเขยนหนงสอราชการ

๑๓ พฤศจกายน ๒๕๖๑

ดร.กลยรตน หลอมณนพรตน

วทยาลยครสรยเทพ มหาวทยาลยรงสต

การใชภาษาท งการพดและการเขยนเปนทกษะและ

ศลปะอยางหนง ผใชจะตองมความรเกยวกบค า

ความหมายของค า การเขาประโยค การล าดบประโยค

เขาเปนขอความส น ๆ รวมถงการล าดบขอความส นๆ

เขาเปนขอความตอนหนง ๆ เพอใหผอานหรอผฟง

เขาใจความหมายตรงตามทตองการได

14/11/61 2

ขอบกพรองในการใชภาษาไทย

ใชภาษาผดหลกไวยากรณ

การใชภาษาผดความหมายทตองการ

การใชภาษาทไมเหมาะสม

การใชภาษาไมสละสลวย

14/11/61 3

14/11/61 4

“ค า” มคณคาเฉพาะตว เปนสอใหสงความหมายได

หนกเบาแตกตางกน การเลอกใชค าท งการพดและการ

เขยนไดอยางถกตองเหมาะสม ตรงความหมายคอ

ประสทธภาพแหงการสอสาร

14/11/61 5

การใชค าในการเขยนทเปนทางการ

1. ไมใชค าฟ มเฟอย หรอค าทใหความหมายอยางเดยวกนซ าซอนกน

ตวอยาง:

ต ารวจผาพสจนศพคนตายทสถาบนนตเวช

สมศรรสกละอายใจทไดทจรตคดโกงยกยอกเงนของบรษท

นายวษณท างานรบราชการอยในกระทรวงมหาดไทย

สมคดรสกพอใจในการทไดรบเลอกเปนประธานนกเรยน

ค าฟ มเฟอย

ท าการประชาสมพนธ

มการชวยเหลอ

กระท าการโดยประมาท

อนาคตขางหนา

จากประสบการณทผานมา

จากการวางแผนลวงหนา

มาตรการในการดแลรกษาความ

ปลอดภย

ค าภาษาแบบแผน

ประชาสมพนธ

ชวยเหลอ

กระท ำโดยประมำท

อนาคต

จากประสบการณ

จากการวางแผน

มาตรการรกษาความปลอดภย

14/11/61 6

14/11/61 7

2. ใชค าใหถกตองตรงความหมาย

ตวอยาง:

มายสาวสละโสดอกคร งหนง

ในการสอบสวนขอคดเหนจากฝายตางๆ ปรากฏวา.......

หมายก าหนดการพธประสาทปรญญา

ประธานกลาวเปดงานอยางยดเยอ

วางใจ กบ ไวใจ

“วางใจ” เปนเรองของฝมอ “ไวใจ” เปนเรองของคณธรรม

คนบางคนไวใจได แตวางใจไมได

คนบางคนไวใจไมได แตวางใจได

ตวอยาง:

การขบรถของสมชายวางใจได ไมตองหว นวาจะเกดอนตราย

เพราะสมเกยรตวางใจเจาหนาทมากเกนไป งานจงเสย

งานเกยวกบการเงนไวใจสมหญงได แตอยาวางใจมากนก

ถาพดถงการท างานแลววางใจสมชนกไดดทเดยว14/11/61 8

14/11/61 9

3.ใชค าทมความหมายชดเจน ไมก ากวม

ตวอยาง:

คนทจบเชอกควรจะเปนคนสาว

ชตตเถยงกบอภชยอยนานกวาช วโมง

ในทสดเขาโกรธเลย กระโดดเตะอยางแรง

วนนเคนไมมาเรยนเพราะตาของเขาเจบ

14/11/61 10

4.ไมใชค ากลมค าหรอส านวนผดไปจากทเคยใชมาแตเดมและ

ยงใชอยในปจจบน

ตวอยาง:

สภาเปนคนปากวาตาขยบ

อยาท าอะไรแบบควายหายลอมคอก

ทหารไทยโตตอบผกอความไมสงบอยางทนฟนทนควน

ฉนรกเธอจนเขากระดกด า

14/11/61 11

5.ไมใชค า ส านวน หรอรปประโยคภาษาองกฤษ ตวอยาง:

ฉนเหนควรยกเลกระบบซเนยรต

เดกๆ ชอบน งรถแอรกลบบาน

จรกษาจะไปเทยวสงคโปรกบบรษททวร

มานไปท าพาสสปอรตทศนยท าพาสปอรต MRT คลองเตย

น า ICT มาใชในการจดการเรยนร

เทอมนฉนต งใจจะเรยนภาษาไทยใหด เพอความสขของฉน

14/11/61 12

มนเปนความจ าเปนทฉนตองอยทน

ควรใชวา ฉนจ าเปนตองอยทน

เทคโนโลยสารสนเทศไดถกใหค าจ ากดความโดยส านกงาน

เลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต

ควรใชวา ส านกงานเลขานการคณะกรรมการเทคโนโลย

สารสนเทศแหงชาตใหค าจ ากดความ “เทคโนโลย

สารสนเทศ” ไววา................................................

14/11/61 13

ในภาษาไทยประโยคทใชค าวา “ถก” มกใชในกรณทผรบไม

ยนดทจะรบหรอท าสงน น เชน ถกต ถกวา ถกปรบ ฯลฯ ใน

กรณทผรบยนด จะใชค าวา “ไดรบ” ตวอยาง:

ฐตวฒนถกเลอกเปนประธานช นป

ควรใชวา ฐตวฒนไดรบเลอกเปนประธานช นป

เรองราวของเรอไททานคถกน ามาจดแสดงทหางสยามพารากอน

ควรใชวา เรองราวของเรอไททานคไดน ามาจดแสดงทหาง

สยามพารากอน

14/11/61 14

6.ไมใชค าตางระดบกน หรอใชค าไมคงท หรอไมถกค

ตวอยาง:

เวลาครสอนบางคนกฟง บางกคย บางคนกหลบ

สตรปจจบนเปนนกตอสทเขมแขงไมแพผชาย

รถประจ าทางหกหลบรถจกรยานยนตจงพงเขาชนปาย

รถเมล

14/11/61 15

7.ใชค าไมเหมาะกบความรสก

ตวอยาง :

ฉนดใจทตองไปชะอ ากบคณ

เขารสกไมพอใจทไดท าหนาทน แตกไมสามารถปฏเสธได

คณลงเจบกระเสาะกระแสะมาปกวาแลว

เราคาดหวงวาทานคงอยไมนาน

14/11/61 16

8.ไมใชภาษาพดในภาษาเขยน

ตวอยาง:

เมอวานนนตยาไมมาเรยนเพราะตกกระได

อนวฒนชอบทานไสกรอกอสานมาก

สนขบานคณยายโดนรถทบตาย

ภาษาพด

มกเปนส านวนภาษาแบบกนเอง

อาจใชน าเสยงเขาประกอบให

ความหมายชดเจนขน

อาจตดทอนหรอดดแปลงเสยงหรอ

ส าเนยงของค าบางค าได

มการใชค าแสลง ค าเฉพาะกลม

มรปประโยคทไมคอยเปนระบบ ไม

สละสลวย

บางคร งพดโดยละค าหรอความ

หรอพดซ าๆ

ภาษาเขยน

มลกษณะเปนทางการมากกวาภาษา

พด เพราะตองใชค าทถกตองเหมาะสม

ไมเขยนตามส าเนยงทออกเสยงจรง ๆ

ซงอาจไมตรงกบภาษาทางการ หรอ

ภาษามาตรฐาน

ตองขดเกลาใหสละสลวย ชดเจน และ

เขาใจไดอยางแจมชด ไมซ าซากวกวน

ไมมค าพดตดปากทนาร าคาญ

14/11/61 17

14/11/61 18

เปรยบเทยบการใชภาษาพดกบภาษาเขยน

ภาษาพด

โทรศพทเปนสวนหนงของชวต

ปจจบน แตมนถกคนคดขนมา

โดยอเลกซานเดอร แกรหมแบลล

และตอนน นเขาเองกยงนกไมถง

อนทจรงเราไมเคยคดวาโทรศพท

จะวเศษอะไรหนกหนา เหนเปนของ

ธรรมดา นกอยากจะโทรศพท

เมอไหรกได.....

ภาษาเขยน

เมออเลกซานเดอร แกรหมแบลล

คดโทรศพทขนไดน น เขาคงนกไม

ถงวามนจะกลายเปนสวนหนงของ

ชวตปจจบน เราเองกไมเคยคดวา

โทรศพทน นจะวเศษเพยงไร เหน

เปนของธรรมดา เพราะมอยทกหน

ทกแหง....

14/11/61 19

9. ใชค าชนดตางๆ ใหถกตองตามหลกภาษาไทย

การใชค าสรรพนามในหนงสอราชการ

- นยมใชชอหนวยงานแทนทงผสงหนงสอและผรบหนงสอ

- ใชสรรพนาม กระผม ดฉน ขาพเจา ทาน

การใชค าลกษณนาม

- ค านามทมลกษณนามไดหลายอยาง เชน ไข ระนาด ดาย

ปนโต ฯลฯ

- ค านามทเปนค าราชาศพท

การใชค าอาการนาม “ การ” และ “ความ”

“การ” ใชกบกรยาทางกาย หรอวาจา เชน การพด การอาน ฯลฯ

ตวอยาง

การพดอยางไมระมดระวงของกตตท าใหไมมใครอยากคบกบเขา

“ความ” ใชกบกรยาทางความคด จตใจ (นามธรรม) และ

ใชกบค าวเศษณ เชน ความรก ความออนแอ ความเรว ฯลฯ

ตวอยาง

ภาคเรยนนฉนต งใจจะเรยนภาษาไทยใหด เพอความสขของฉน

14/11/61 20

การใชค าบพบท

กบ ตดกน เทากน ดวยกน

ตวอยาง: นรมลกบสมปองไปเดนซอของทตลาด

แก ส าหรบ (มกใชกบผมอาวโสนอยกวา)

ตวอยาง: อธการบดมอบหนงสอแกนกศกษา

แด ส าหรบ (มกใชกบผมอาวโสมากกวา)

ตวอยาง: อธการบดมอบหนงสอแดประธานองคมนตร

14/11/61 21

ใหกบ หรอ ใหแก

กบ - (ค านาม) เครองดกสตวชนดหนง มลนหรอไก เมอไปกระทบเขากจะปดหรอ

งบทนท

- (ค าบพบท) ใชเชอมค าหรอขอความเขาดวยกน มความหมายวารวมกน หรอ

เกยวของกน เชน พกบนอง

- (ลกษณนาม) ใชเรยกใบลานซงจดเขาแบบส าหรบจารหนงสอประมาณ 800

ใบ

แก - (ค าวเศษณ) อายมาก

- (ค าบพบท) ใชน าหนาฝายรบ

ดงน นค าทตามหลง “ให” ควรเปนค าวา “แก” เสมอ เชน

ครใหของขวญแกนกศกษา

อ.ศศวรรณ รนเรง 14/11/61 22

ตอ ใชในกรณ “กระท าตอฝายเดยว” ไมวาจะกระท าตอใคร

หรอตออะไร เชน

- เราตองมความกตญญกตเวทตอผมพระคณ

- สมบญเปนคนทมความสจรตตอหนาท

ใชในกรณทแปลวา “เปนไปตาม” “คลอยตาม” หรอ

“ท าตาม” ไดดวย เชน

- นดดาเปนคนตรงตอเวลาเสมอ

- คนทออนตอโลกคอคนทออนประสบการณชวต

14/11/61 23

การใชประพนธสรรพนาม “ท, ซง, อน” ท งสามค านม

ความหมายอยางเดยวกน ใชแทนกนได ขนอยกบผเขยนจะม

ศลปะในการเลอกใชค าใหเหมาะกบบรบทน นๆ อยางไร

ตวอยาง:

คนทเปนพลเมองของประเทศใด ซงท าการอนเปนการบ นทอน

ความมนคงของประเทศน น ควรไดรบการประณามวาเปน

ผทรยศตอประเทศชาต

14/11/61

การใชค าสนธานเชอมประโยค

และ - กบ- รวมทง-ตลอดจน หมายถง ท งหมด

ท งสค าน มความหมายอยางเดยวกน ใชแทนกนได

ตวอยาง:

วนยทบคลากรจะตองรกษาน น มวนยในการปฏบตงาน และ

วนยในการปฏบตตอผรวมงาน รวมทงวนยในการปฏบตตอ

บคคลภายนอกทมาตดตองาน ตลอดจนวนยในการปฏบตตนเพอ

รกษาเกยรตศกดของต าแหนงหนาทของตนดวย

14/11/61

ค าเบา - ค าหนกแนน

การใชค าวา จะ – จก

จะ เปนค าเบา ธรรมดา ใชในกรณท วไป เชน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาอนญาต จะเปนพระคณยง

จก เปนค าหนกแนน ใชในค าส ง ค าก าชบ เชน

จงขอก าชบมาเพอจกไดระมดระวงมใหเกดกรณเชนนขนอก

11/14/2018 26

ประวณ ณ นคร

ค าเบา – ค าหนกแนน (๒)

การใชค าวา ควร – พง – ยอม – ตอง - ให

ควร เปนค าแนะน าท วไป มผลบงคบทางจตใจ เชน

เจาหนาทเสพสราในขณะปฏบตหนาท ควรลงโทษสถาน

หนก

พง เปนการวางมาตรฐาน มผลบงคบทางสงคม เชน

อาจารยพงใหเกยรตอาจารยดวยกน

11/14/2018 27

ประวณ ณ นคร

ค าเบา – ค าหนกแนน (๓)

การใชค าวา ควร – พง – ยอม – ตอง - ให

ยอม เปนค าบงคบเปนทางการ แตไมเดดขาด ใหใชดลพนจ

เชน

อาจารยเลนการพนน ยอมถกลงโทษสถานหนก

ตอง - ให เปนค าบงคบเปนทางการโดยเดดขาด เชน

บคลากรผใดกระท าผดวนยอยางรายแรง ใหลงโทษใหออก

ปลดออก ไลออก

11/14/2018 28

ประวณ ณ นคร

ค าบงคบ - ค าขอรอง

ค าบงคบ

ขอใหสงไปยง..........

ใหไปตดตอ...........

ขอใหน ำเสนออธกำรบดตอไป

ค าขอรอง

โปรดสงไปยง..........

โปรดไปตดตอ.................

โปรดน ำเสนออธกำรบดตอไป

11/14/2018 29

ประวณ ณ นคร

ค าท าลาย - ค าเสรมสราง

ค าท าลาย

โครงกำรทเสนอมำนนใชไมได

ทำนเขำใจผด

ค าเสรมสราง

โครงกำรทเสนอมำนนนบวำด

แตเกรงวำจะยงท ำไมไดใน

ขณะน

ควำมเขำใจของทำนยง

คลำดเคลอนอย

11/14/2018 30

ประวณ ณ นคร

14/11/61 31

ขอบกพรองในการใชประโยค

ประโยคผดไวยากรณ หรอประโยคไมสมบรณ ตวอยาง:

- แรงจงใจเปนพลงทกระตนใหเกดการเรยนรของนกเรยน

ควรแกเปน

แรงจงใจเปนพลงทกระตนใหนกเรยนเกดการเรยนร

- ขอเชญตว แทนนกศกษา คณะ วทยาลย สถาบน

ควรแกเปน

นายกสโมสรนกศกษาขอเชญตวแทนนกศกษาทกคณะประชม

จดงานลอยกระทง

14/11/61 32

ประโยคไมกะทดรด ใชค าหรอความซ ากน จนท าใหประโยค

ยาวและซ าซากเกนไป

ตวอยาง:

สงคมไทยนบวนจะเสอมทรามลงในทางทไมสมควร

สพรเปนพฒนากรทต งใจพฒนาความเจรญกาวหนามาส

ทองถนอยางจรงจง

ปจจบนเทคโนโลยและเทคนควทยาการเกอบทกดานกาวหนา

ขนมาก

14/11/61 33

ประโยคไมชดเจน ใชค าทมความหมายหลายนย หรอใช

สรรพนามทไมระบชดเจน

ตวอยาง :

เขาสนทสนมกบนองสาวคณเมตตาทเปนพยาบาล

เขาไปทไหนกน

14/11/61 34

ประโยคไมสละสลวย ไดแกประโยคทล าดบค าหรอความไม

เหมาะสม

ตวอยาง :

ประภาต งใจจะเขาศกษาตอทมหาวทยาลยรงสต คณะบญช

มนเปนการยากทจะเขาใจเรองน

หนงสอบนช นเขาไมเคยอานเลย

หนงสออางอง

กลยรตน หลอมณนพรตน. (๒๕๖๐). กำรเขยนหนงสอรำชกำร. เอกสำรประกอบกำร

บรรยำยวชำ THA 106 ภำษำไทยเพอกำรสอสำร

ประวณ ณ นคร. (๒๕๓๙). กำรท ำบนทกเสนอ กำรจดรำยงำนกำรประชม กำรเขยนค ำ

กลำวในพธ : บทเรยนดวยตนเองส ำหรบขำรำชกำรทกระดบ. พมพครงท 5.

กรงเทพฯ : สวสดกำรส ำนกงำน ก.พ.

ระเบยบส ำนกนำยกรฐมนตรวำดวยงำนสำรบรรณ พ.ศ.๒๕๒๖ และทแกไขเพมเตม

(ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๘ ประกำศในรำชกจจำนเบกษำวนท ๒๓ กนยำยน ๒๕๔๘

ระเบยบวำดวยกำรรกษำควำมลบของทำงรำชกำร พ.ศ. ๒๕๔๔ ประกำศใน

รำชกจจำนเบกษำวนท ๒๓ กนยำยน ๒๕๔๔

11/14/2018 35

14/11/61 36