สัมผัสชีวิตไร้สาร (พิษ) ณ ชุมชนสันลมจอย

สันลมจอยถือเป็นชุมชนหนึ่งเดียวที่อยู่ในเขตเมืองซึ่งมีการอยู่ร่วมกันของคนท้องถิ่นดั้งเดิมและพี่น้องชนเผ่าบนพื้นที่สูงเข้ามาอาศัยอยู่ในหมู่บ้านประมาณ 30 ปี โดยยังรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมไว้ทั้งด้านภาษาและการแต่งกาย ใช้วิถีชีวิตและอยู่ร่วมกันได้อย่างกลมกลืน

สันลมจอยเป็นหมู่บ้านที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ ได้แยกตัวออกมาจากบ้านโป่งน้อยในช่วงประมาณปี พ.ศ. 2536 พื้นที่โดยรอบหมู่บ้านเป็นที่ราบเชิงเขา ส่งผลให้ภายในหมู่บ้านมีเนินเล็กๆ อยู่โดยรอบ

นอกจากเสน่ห์ของชนเผ่าแล้ว สันลมจอย ยังเป็นชุมชนที่เป็นลักษณะ กึ่งเมืองกึ่งชนบทที่ทำาการเกษตรปลอดสารพิษตามหลักเศรษฐกิจ พอเพียงอีกด้วย

ดังนั้นจึงไม่มีเหตุผลใดที่จะยับยั้งการไปเยือนสันลมจอยได้เลย!

เกษตรไร้สาร (พิษ) ณ สันลมจอยไม่ไกลจากชุมชนสันลมจอย มีอ่างเก็บน้ำาขนาดกลาง 3 แห่ง มีไว้ผลิตน้ำาประปาภูเขาให้ทุกบ้านได้ใช้ โดยมีต้นน้ำาอยู่ในป่าบนภูเขาสูง (อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย) และชาวบ้านที่นี่ทุกคนจะรับรู้และเข้าใจตรงกันว่า น้ำาในอ่างเก็บน้ำาเป็นน้ำาสะอาดและเป็นสมบัติของส่วนกลาง ทุกคนในชุมชนเป็นเจ้าของร่วมกัน ดังนั้นจึงไม่มีใครลงไปเล่นน้ำาหรือลงไปจับสัตว์น้ำาในอ่างเก็บน้ำา หากใครต้องการปลาก็ใช้เบ็ดตกเอา

นอกจากน้ำาสะอาดในอ่างเก็บน้ำาจะเปี่ยมด้วยประโยชน์ เมื่อยืนด้านบนริมอ่างเก็บน้ำายังพบกับทิวทัศน์ของเทือกเขาอันงดงาม ประหนึ่งว่ายืนอยู่ในอ้อมกอดของภูเขา แน่นอนว่าความเขียวชอุ่มของต้นไม้น้อยใหญ่ย่อมหยิบยื่นความสดชื่นให้แก่มนุษย์อย่างเราได้ง่ายๆ จึงไม่แปลกหากพื้นที่ตรงนี้จะกลายเป็นห้องรับแขกธรรมชาติที่ผู้มาเยือนจะชื่นชอบนอกจากทิวทัศน์จะงดงามแล้ว ฝั่งตรงข้ามอ่างเก็บน้ำายังเต็มเหยียดไปด้วยแปลงเกษตรนานาชนิด ที่ล้วนแล้วแต่ไม่มีสารพิษเจอปน หรือที่เรียกกันว่า “ปลอดสารพิษ” นั่นแหละ “เป็นโครงการที่จัดทำาขึ้นมาเพื่อให้ชาวบ้านได้มาช่วยกันปลูกผักปลอดสารชนิดต่างๆ ทั้งผักบุ้ง ผักโขม พริก คะน้า กะหล่ำา ผักสลัดชนิดต่างๆ ซึ่งผลผลิตที่ได้ก็จะมีผู้มาเหมาซื้อไปทั้งแปลงอยู่ตลอดเวลา เป็นอีกทางที่ช่วยสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน” พ่อหลวงเอ ผู้ใหญ่บ้านสันลมจอยให้ข้อมูล กล่าวได้ว่า สันลมจอยคือชุมชนท่ามกลางธรรมชาติอันงดงามและเป็นชุมชนปลอดสารพิษที่เราควรหาโอกาสไปเยือนสักครั้งในชีวิต

ประเพณีหมู่บ้านสันลมจอย

สันลมจอยมีการบริหารและพัฒนาหมู่บ้านโดยการขับเคลื่อนของคณะกรรมการหมู่บ้าน

และมีการแบ่งเขตการดูแลออกเป็นคุ้มบ้าน โดยมีทั้งหมด 10 คุ้มบ้าน ซึ่งแต่ละคุ้มบ้าน

ก็จะมีหัวหน้าคุ้มบ้านและคณะกรรมการคุ้มบ้านคอยดูแลอยู่ เวลามีงานประเพณีประจำา

หมู่บ้าน แต่ละคุ้มบ้านก็จะส่งคนมาช่วยกันจัดเตรียมงาน

ทำาให้งานประเพณีต่างๆ ของหมู่บ้านครึกครื้น จนกลายเป็น

งานใหญ่กันแทบจะทุกงาน ซึ่งประเพณีใหญ่ประจำาหมู่บ้านที่

ปฏิบัติสืบต่อกันมามีหลายประเพณี ได้แก่

ประเพณีเลี้ยงผีขุนน้ำ (ผีปั๋นน้ำ )

เป็นประเพณีที่แสดงถึงความกตัญญูต่อเทวดาอารักษ์ ผู้เป็น

หัวหน้าของผีอารักษ์ทั้งหลายที่ทำาหน้าที่ปกป้องดูแลผืนป่าและ

ต้นน้ำาลำาธารให้ชาวบ้านได้มีน้ำาใช้ทั้งอุปโภคและเพื่อการเกษตร

พร้อมดำารงสืบไปชั่วลูกชั่วหลาน ส่วนมากประเพณีนี้จะตรง

กับช่วงเดือนมิถุนายนของทุกปี โดยผู้เข้าร่วมพิธีจะต้องเดินขึ้นภูเขาไปจัดพิธีเซ่นไหว้กันในป่า

ซึ่งหากใครไปเยือนสันลมจอยในช่วงเวลาดังกล่าว ก็

สามารถเข้าร่วมกิจกรรมประเพณีเลี้ยงผี

ขุนน้ำากับชุมชนได้ นอกจากจะได้เรียนรู้วัฒนธรรมประเพณี

ของชนเผ่าแล้ว ยังได้เรียนรู้ศึกษาเกี่ยวกับเส้นทางเดินป่า

ตามธรรมชาติอีกด้วย

ประเพณีกินวอ

เป็นประเพณีที่เปรียบได้กับเทศกาลปีใหม่ของชนเผ่าลีซอ

นับว่าเป็นงานประเพณีที่สำาคัญและยิ่งใหญ่ที่สุดในรอบ

ปี จัดในช่วงปลายเดือนมกราคม-ต้นเดือนกุมภาพันธ์ ช่วง

เทศกาลประเพณีกินวอนี้ได้มีระยะเวลานานถึง 7 วัน มีการ

เฉลิมฉลองกันอย่างสนุกสนาน

เช่นเดียวกัน หากใครไปเยือนสันลมจอยในช่วงนี้ก็สามารถ

เข้าร่วมและเป็นส่วนหนึ่งของประเพณี ซึ่งจะได้สัมผัสวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมายาวนานของเผ่า

ลีซอ ทั้งอาหารประจำาเผ่า วัฒนธรรมการแต่งกาย การเต้นรำาของชนเผ่า การเล่นลูกข่าง

สันลมจอยกับงานหัตถกรรม

ไม่ใช่เพียงแค่ช่วงเวลาที่มีประเพณีเท่านั้น แต่ในยามปกติ ชุมชนสันลมจอยก็ยังมีอะไรอีกหลาย

อย่างให้นักท่องเที่ยวได้ซึมซับและละเลียดประสบการณ์กับวิถีของชาวบ้านที่นี่ได้มากมายหลาย

อย่าง

นอกเหนือไปจากงานเกษตรกรรมไร้สารพิษแล้ว ชาวสันลมจอยยังมีงานหัตถกรรมประเภทจักสานที่

ทำากันเป็นปกติในชีวิตและผลิตภัณฑ์สินค้าชุมชนคุ้มบ้าน

เท่าที่สัมผัส พบว่างานหัตกรรมหน้าตาคล้ายคลึงกัน แต่ก็ไม่เหมือนกันทั้งหมดเสียทีเดียว บางบ้าน

ทำากระเป๋าสานจากไม้ไผ่แล้วย้อมสี บางบ้านทำาที่ใส่ธูปหอมจากกระบอกไม้ไผ่ บางบ้านทำาอุปกรณ์

ตกแต่งจากผ้าแม้ว หรือบางบ้านมีการปั้นพระจากดินเหนียว ซึ่งฝีมืองดงามอ่อนช้อยมาก

แต่ละบ้านเมื่อเราเดินผ่านสามารถ

เปิดประตูบ้านเข้าไปเยี่ยมชมขั้น

ตอนการผลิตอย่างใกล้ชิดได้เลย

หรือสนใจสินค้าเอาไปใช้เองหรือ

ไปเป็นของฝากก็สามารถเลือกซื้อ

จากแหล่งผลิตได้ทันที แน่นอนว่า

ราคาย่อมเยากว่าท้องตลาดอย่าง

แน่นอน

ลักษณะการอยู่อาศัย

ของชนเผ่าชาว

สันลมจอย

พ่อหลวงเอพาเราเดินลัดเลาะตาม

บ้านมาเรื่อยๆ เข้าซอยนั้นออก

ซอยนี้ แต่พอพ้นโค้งทางแยกก็

พบกับพื้นที่ลานดินกว้างๆ ภายใน

มีบ้านชั้นเดียวสร้างเรียงรายอยู่หลายหลัง แต่ละหลังมี

ลักษณะเป็นเหมือนโรงเรือนไม้ ใช้ไม้ไผ่ทำาเป็นผนัง เหมือน

บ้านขัดแตะแต่ไม่มีหน้าต่าง ดูจากภายนอกเหมือนข้างในจะ

ร้อนอึดอัด แต่พอลองเดินเข้าไปด้านในกลับรู้สึกโปร่งสบาย

กว่าที่คิด แถมยังสะอาดน่านอนอีกด้วย

ในอนาคตอันใกล้จะถูกปรับให้เป็นโฮมสเตย์ต้อนรับนักท่อง

เที่ยวอย่างแน่นอน

ปัจจุบัน ชุมชนสันลมจอย ได้ปรับปรุงพื้นที่บริเวณโดยรอบสระน้ำา ตรมข้ามกับสนามกีฬาเทศบาลตำาบลสุเทพ ให้เป็นถนนคนบุญและถนนคนเดิน

เช้าวันพระ จะจัดให้มีการตักบาตรพระ เพื่อเสริมสร้างความสมัครสมานสามัคคีของคนในชุมชนให้ได้มาร่วมทำาบุญใส่บาตรร่วมกัน และในตอนเย็นก็จะเปลี่ยนจากถนนคนบุญให้

กลายเป็นถนนคนเดิน โดยจะมีสินค้าหัตถกรรมต่างๆ ของชาวบ้านในชุมชน และสินค้าขึ้นชื่อของแต่ละคุ้มบ้านมาวางจำาหน่ายให้กับนักท่องเที่ยวได้จับจ่ายซื้อหาเป็นของฝากของที่ระลึกกลับบ้าน

ในอนาคตอันใกล้นี้ รับรองว่าสันลมจอยจะสามารถเปิดบ้านให้นักท่องเที่ยวผู้พิสมัยวิถีชีวิตชุมชนได้สัมผัสแง่มุมต่างๆ ได้อย่างครบถ้วนแน่นอน

แผนที่และเส้นทางการเดินทาง โดยรถยนต์ 1. จากตัวเมืองเชียงใหม่ขับมาทางถนนคันคลอง หรือคลองชลประทาน เลี้ยวเข้าถนนหลังมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เข้าซอยวัดอุโมงค์ ตรงไปจนกระทั่งถึงวัดโป่งน้อย จะเห็นป้ายสันลมจอย

2. จากตัวเมืองเชียงใหม่ขับมาทางถนนคลองชนประทานเลี้ยวขวาเข้าที่เทศบาลตำาบลสุเทพ ตรงไปจนถึงสี่แยกจะพบซุ้มประตูหมู่บ้านสันลมจอย

โดยเครื่องบิน: ถึงสนามบินเชียงใหม่ จะมีรถจากชุมชนไปรับมายังบ้านสันลมจอย

โดยรถไฟ: ถึงสถานีรถไฟเชียงใหม่ จะมีรถจากชุมชนไปรับมายังบ้านสันลมจอย

ติดต่อเพิ่มเติม: ชมรมส่งเสริมท่องเที่ยวโดยชุมชน สันลมจอย โทร. 081 030 1412

เที่ยวชุมชนให้รื่นรมย์

• ควรติดต่อชมรมฯ เพื่อให้นำาเที่ยว

• ควรแต่งกายสุภาพ ให้เกียรติแก่สถานที่ และ เหมาะสมกับกาลเทศะ

• ไม่ลบหลู่กฎระเบียบ ประเพณี ความเชื่อของชุมชน

• ทำาความรู้จักชุมชนก่อนเที่ยว จะได้เข้าใจชุมชนลึกซึ้ง

• ให้ความเคารพชุมชนเจ้าบ้าน

• ใช้เวลาพูดคุยกับชาวชุมชน เพื่อแลกเปลี่ยนมุมมอง

• เปิดใจให้กว้าง ลองกิน ลองทำาแบบชุมชน

• อุดหนุนผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น กระจายรายได้ต่อชุมชน

• มีความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม ทิ้งขยะในที่ที่จัดไว้

ชมรมส่งเสริมท่องเที่ยวโดยชุมชน สันลมจอย

โทร. 081 030 1412

สนับสนุนการจัดทำาโดย

องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท.

118/1 อาคารทิปโก้ ชั้น 31 ถนนพระราม 6 สามเสนใน พญาไท กทม. 10400

โทร. 02 357 3580 www.dasta.or.th, www.facebook .com/เที่ยวชุมชนไปกับคน อพท.