Aðalnámskrá tónlistarskóla : strokhljóðfæri 2001brunnur.stjr.is/mrn/utgafuskra/utgafa.nsf/xsp/.ibmmodres/domino/... · School of Bowing Technic, op. 2 ... Variations on Suzuki

AÐALNÁMSKRÁ TÓNLISTARSKÓLASTROKHLJÓÐFÆRI

2001

Menntamálaráðuneytið

AÐALNÁMSKRÁ TÓNLISTARSKÓLA

STROKHLJÓÐFÆRI

2001


3

Formáli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Fiðla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Nokkur atriði varðandi nám á fiðlu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Markmið í grunnnámi

Verkefnalisti í grunnnámi

Grunnpróf

Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Markmið í miðnámi

Verkefnalisti í miðnámi

Miðpróf

Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Markmið í framhaldsnámi

Verkefnalisti í framhaldsnámi

Framhaldspróf

Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Grunnnám

Miðnám

Framhaldsnám

Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Víóla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Nokkur atriði varðandi nám á víólu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40



Grunnpróf

Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46



Miðpróf

Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55



Framhaldspróf

3

EFNISYFIRLITEFNISYFIRLIT

Menntamálaráðuneytið : námskrár 31

Júlí 2001

Útgefandi: MenntamálaráðuneytiðSölvhólsgötu 4150 ReykjavíkSími: 560 9500Bréfasími: 562 3068Netfang: [email protected]: www.mrn.stjr.is

Hönnun og umbrot: XYZETA / SÍALjósmyndun: Kristján MaackMyndskreytingar: XYZETA / SÍAPrentun: Oddi hf.

© 2001 Menntamálaráðuneytið

ISBN 9979-882-53-0

5

Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

Grunnnám

Miðnám

Framhaldsnám

Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

54

Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Grunnnám

Miðnám

Framhaldsnám

Bækur um hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Selló . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Nokkur atriði varðandi nám á selló . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69



Grunnpróf

Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75



Miðpróf

Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82



Framhaldspróf

Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Grunnnám

Miðnám

Framhaldsnám

Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Kontrabassi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Nokkur atriði varðandi nám á kontrabassa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91



Grunnpróf

Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97



Miðpróf

Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103



Framhaldspróf

Aðalnámskrá tónlistarskóla – Strokhljóðfæri

4

66

7

FORMÁLIAðalnámskrá tónlistarskóla skiptist annars vegar í almennan hluta oghins vegar í greinanámskrár fyrir einstök hljóðfæri og námsgreinar ítónlistarskólum. Í þessu riti er að finna greinanámskrár fyrir strokhljóð-færi, þ.e. fiðlu, víólu, selló og kontrabassa. Námskrárnar miðast við þáskipan tónlistarnáms sem mælt er fyrir um í almennum hluta aðalnám-skrár tónlistarskóla.

Í almennum hluta aðalnámskrár eru hlutverk og meginmarkmið tónlistar-skóla skilgreind. Náminu er skipt í þrjá námsáfanga, grunnnám, mið-nám og framhaldsnám, og lögð áhersla á samræmt námsmat við lokáfanganna. Jafnframt er lögð áhersla á sjálfstæði og frumkvæði ein-stakra skóla, skapandi starf og samvinnu í skólastarfi.

Aðalnámskrá tónlistarskóla er ætlað að tryggja fjölbreytni en jafnframtað stuðla að samræmingu þeirra námsþátta sem aðalnámskrá tekur til,bæði innan einstakra tónlistarskóla og á milli skóla.

Almenn atriði varðandi námsþætti og námsmat er að finna í almennumhluta aðalnámskrár. Þar er einnig að finna umfjöllun um áfangapróf,þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra, lengd prófa, prófreglur,prófdæmingu og einkunnagjöf. Því er mikilvægt að allir, sem hlut eiga aðmáli, kynni sér almennan hluta aðalnámskrár tónlistarskóla vandlega.

Í almennum hluta aðalnámskrár er mælst til þess að tónlistarskólar skil-greini starfssvið sitt í eigin skólanámskrám. Við þá námskrárgerð erhverjum skóla ætlað að taka mið af stefnumörkun aðalnámskrár tónlistar-skóla, ásamt því að sinna sérhæfðum og staðbundnum markmiðum.

Í námskrám fyrir einstök strokhljóðfæri er að finna sértæk markmið fyrirgrunnnám, miðnám og framhaldsnám, sniðin að hverju hljóðfæri, verk-efnalista fyrir einstaka áfanga, prófskýringar og dæmi um prófverkefniá áfangaprófum. Auk þess eru birtir listar með samleiksverkum og bók-um varðandi hljóðfærin. 7

9

FIÐLAÍ þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á fiðlu. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.

Rétt er að benda á að flokkun viðfangsefna í námsáfangana er ekki ein-hlít, sum þeirra hæfa nemendum á mörkum áfanga og einnig geta ýmissígild verk úr grunn- og miðnámi hentað sem viðfangsefni í framhalds-námi. Hér er það kennara að vega og meta. Aðalatriðið er ekki hvaðnemandinn leikur, heldur hvernig hann gerir það.

Nokkur atriði varðandi nám á fiðluFiðlan er minnst í fjölskyldu strokhljóðfæranna en jafnframt langfjöl-mennasta hljóðfærið í sinfóníuhljómsveit. Fiðlan þróaðist út frá ýmsumstrengjahljóðfærum miðalda. Þessari þróun lauk um miðja 16. öld oghefur fiðlan lítið breyst síðan að öðru leyti en því að hálsinn hefur veriðlengdur og innviðir styrktir til þess að ná megi meiri tónstyrk. Þróun bog-ans í núverandi mynd tók hins vegar lengri tíma, eða til loka 18. aldar.

Hefðbundið fiðlunám getur hafist þegar börn eru 4 til 6 ára. Árangurnámsins er ákaflega einstaklingsbundinn og eru þess mörg dæmi aðbörn, sem byrja eldri, nái góðum árangri. Mikilvægt er að stærð hljóð-færis hæfi líkamsþroska nemandans, stærð fiðlu og boga sé í réttumhlutföllum og að hvort tveggja sé í góðu ástandi. Góð líkamsstaða fráupphafi skiptir einnig sköpum. 9

88

11

- hafi náð góðu og öruggu bogataki

- beiti boganum á eðlilegan og áreynslulausan hátt

- hafi náð tökum á góðri og vel uppbyggðri stöðu vinstri handar

- hafi náð tökum á góðri stöðu allra fingra vinstri handar

- hafi náð hröðum og jöfnum vinstri handar fingrahreyfingum

- hafi náð allgóðum tökum á mismunandi bogastrokum, þ.e. detaché,

staccato, legato og martelé

- hafi náð allgóðum tökum á pizzicato

- hafi náð góðri tónmyndun á tónsviðinu g til d'''

- sýni góða kunnáttu í 1., 2. og 3. stillingu

- hafi náð allgóðum tökum á inntónun

- sýni skilning á meginþáttum tónmyndunar, þ.e. þunga og hraða

bogans auk fjarlægðar hans frá stól

- hafi nokkur tök á vibrato

- geti leikið með greinilegum styrkleikabreytingum

- hafi náð grundvallartökum á að stilla hljóðfæri sitt sjálfur

Nemandi

- hafi öðlast allgott hrynskyn

- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem

fengist var við í fyrri hluta grunnnáms

- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar

- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra

- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins

- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik

- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna

- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga, tvær áttundir: G, D, A, B, C

- hafi á valdi sínu eftirtalda hljómhæfa og laghæfa molltónstiga, tvær

áttundir: e, h, d, g, a

- hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga í 1. stillingu

- hafi þjálfast í leik eftirtalinna þríhljóma, tvær áttundir: c-moll og

C-dúr, d-moll og D-dúr, e-moll og E-dúr, g-moll og G-dúr, a-moll og

A-dúr, b-moll og B-dúr, h-moll og H-dúr

- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt

þessari námskrá 11

Fiðla – Grunnnám

10

Á liðnum áratugum hafa komið fram ýmsar aðferðir í tónlistarkennslubarna. Má þar nefna aðferðir kenndar við Kodály og Orff en einkum þóSuzuki-aðferðina sem náð hefur miklum vinsældum í fiðlukennslu ungrabarna hér á landi. Sé fiðlunám hafið snemma geta nemendur lokið áföng-um námsins fyrr en ella og þeir sem skara fram úr jafnvel enn fyrr. Þeirsem ljúka tónlistarskólanámi ungir standa betur að vígi en aðrir, einkumef hugur þeirra stendur til langskólanáms og að leggja fyrir sig fiðluleik.

Fiðlunemendum er gagnlegt að kynnast víólu sem er náskyld fiðlunniog læra þá jafnframt að lesa nótur í C-lykli. Þessu má meðal annars finnastað í samleik.

GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi. Þar sem algengt er að fiðlunem-endur hefji nám ungir má að sama skapi ætla að þeir ljúki grunnprófiyngri en nemendur á mörg önnur hljóðfæri.

Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbund-in og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok grunnnáms eiga fiðlunemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:

Nemandi

- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið

- haldi rétt á hljóðfærinu, fiðlan sitji vel og örugglega og vinstri hönd

sé frjáls


10

13

Tónverk og safnbækur

Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir fiðlu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

ALETTER, W.Rendez-vousBosse Edition

AVSHARIAN, EVELYN (ÚTG.)Fun with Solos, favorite recitalpieces in 1.–3. positionChildren’s Music Series

BARTÓK, BÉLAZehn Slowakische VolksliederEditio Musica Budapest

BAY, BILLMel Bay’s Favorite ClassicsMel Bay

BENTZON, CHRISTY / BÜLOW, GERDA VON

To på samme trin, 24 kendte melodier for violin og klaverEngstrøm & Sødring Musikforlag

BOYLE, RORYCreatures left behind by the Ark,seven easy pieces for violin andpianoAssociated Board

CARSE, ADAMFiddle Fancies, seven short pieces for violin and pianoStainer & Bell

COCKBURN, NOWELL (ÚTS.)LiederlandBoosey & Hawkes

HAFLIÐI HALLGRÍMSSON6 Nordic ImpressionsRicordi

HÄNDEL, GEORG FRIEDRICH /LLOYD, C. H.

Hornpipe from the Water MusicAssociated Board

HERFURTH, PAUL C.A collection of 43 famous compositionsThe Willis Music Co.

KABALEVSKY, DMITRIAlbumstückePeters

KAYSER, PAUL DE / WATERMAN, FANNYThe Young Violinist’s Repertoire,1.–4. heftiFaber

KINSEY, H.Elementary Progressive Studies, 1. og 2. heftiAssociated Board

KÜCHLER, FERDINAND100 Etuden, op. 6, 1. hefti[40 æfingar]Hug/Peters

MÜLLER, F.28 Etudes for StringsBelwin Mills

SEVCIK, OTOKARSchool of Bowing Technic, op. 2,I. hlutiSchott

SEYBOLD, A.Die leichtesten Etüden, 1. heftiSchott

STARR, WILLIAMVariations on Suzuki Melodies,Technique Builder for ViolinSummy-Birchard Music

STEADMAN, JACK (ÚTG.)Violin Scales and Arpeggios: Grades 1–5Associated Board

SUZUKI, SHINICHIPosition Etudes[bls. 1–20]Summy-Birchard TonalizationSummy-Birchard

WOHLFAHRT, F.Elementar Etüden, op. 54Peters

WOOF, R.Thirty Studies[úrval]Associated Board

ZILVAY, GÉSAViolin ABCFazer


12

Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist við

lok grunnnáms:

- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun

- blæbrigði og andstæður

- þekkingu og skilning á stíl

- tilfinningu fyrir samleik

- öruggan og sannfærandi leik

- persónulega tjáningu

- viðeigandi framkomu

Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við val ann-ars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.

Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.

Kennslubækur og æfingar

APPELBAUM, SAMUELScales for Strings, 1. og 2. heftiBelwin MillsOrchestral Bowing EtudesBelwin MillsString Builder, 1.–3. heftiBelwin MillsBuilding Technic with BeautifulMusic, 1.–3. heftiBelwin Mills

DOFLEIN, ERIK OG ELMADas Geigen-Schulwerk, 1.–3. heftiSchott

GIVENS, SHIRLEYAdventures in Violinland: „Red Book“, fyrir fyrsta ár, sexhefti„Blue Book“, fyrir annað ár, sexhefti„Yellow Book“, fyrir þriðja ár, sexheftiSeesaw Music Corporation

GÍGJA JÓHANNSDÓTTIRFyrstu fiðlugripin og lögin, 1. og 2. heftiGígja Jóhannsdóttir


12 13

15

Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakraprófþátta á bls. 37 í sama riti.

Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umfjölda og leikmáta tónstiga og hljóma á grunnprófi.

Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sambærilegriþyngd.

Dæmi um tónverk

Dæmi um æfingar

Æfing nr. 14Úr: Applebaum, Samuel: Orchestral Bowing EtudesBelwin Mills

Æfing nr. 28Úr: Küchler, Ferdinand: 100 Etudes for the ViolinPeters/Hug

KÜCHLER, FERDINANDConcertino op. 15 í D-dúr, 1. kafliBosse Edition

HAFLIÐI HALLGRÍMSSONRura, RuraÚr: 6 Nordic ImpressionsRicordi

BRAHMS, JOHANNESUngverskur dansÚr: Avsharian, E.: Fun with SolosChildren’s Music Series

SEITZ, F.Concertino op. 13 í G-dúrHeinrichshofen

RIEDING, OSCARAir Varié op. 23, nr. 3Bosse Edition

BARTÓK, BÉLASmálagÚr: Zehn Slowakische VolksliederEditio Musica Budapest

15


14

GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikilvægt er aðallir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í fiðluleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.

KÜCHLER, FERDINANDConcertino í D-dúr, op. 12Bosse EditionConcertino, í D-dúr, op. 15Bosse Edition

MOKRY, J.Concertino í G-dúrBosse Edition

MURRAY, ELEANOR / TATE, PHILLISMore Tunes for my ViolinBoosey & Hawkes

NELSON, SHEILA M.Right from the StartBoosey & HawkesMoving upBoosey & Hawkes

RIEDING, OSCARRondo op. 22, nr. 3Bosse EditionAir Varié op. 23, nr. 3Bosse EditionConcertino op. 34–36Bosse Edition

SANDERS, MARYThe Junior AccompanistNovello

SCHOSTAKOVICH, DIMITRIDie aufgezogene PuppePeters

SCHUBERT, FRANZEntracte from Rosemunde nr. 2[nr. 11 í Composition and Arrangements]Associated Board

SEITZ, F.Concertino op. 13 í G-dúrHeinrichshofen

SUZUKI, SHINICHISuzuki Violin School, 1.–3. heftiSummy-Birchard

TIBOR, SÁRANSmall SuiteEditio Musica Budapest

WHISTLER, H. S.Melodies in First PositionRubankSolos for StringsRubank

WHISTER, H. S. / HUMMEL, H. A.First Solo AlbumRubank

ÝMSIREvening of Violin Classics, a collection of easy music in the first three positionsSchirmer

Everybody’s Favorite Series no. 24, first position violin piecesAmsco

Fiddlers’ Choice, Grade 4 LowerAssociated Board

Klassische Stücke - ClassicalPieces - Morceaux Classiques, 1. og 2. heftiPeters

Violin Intermezzo Album [1.- 3. stilling]Bosse Edition


14

17

enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok miðnáms eiga fiðlunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi


- haldi eðlilega á fiðlu og boga

- hafi náð tökum á eðlilegum og áreynslulausum hreyfingum hand-

leggja

- hafi gott vald á detaché, staccato, legato og martelé

- hafi allgott vald á spiccato, ricochet og colle

- hafi gott vald á pizzicato

- ráði við léttleika í stroki og hröð strengjaskipti

- hafi á valdi sínu mismunandi hraða og styrkleika í bogastrokum

- beiti öruggum og markvissum vinstri handar fingrahreyfingum

- hafi náð góðum tökum á inntónun

- hafi náð töluverðri leikni í tvígripum í þríundum, sexundum og átt-

undum

- hafi náð tökum á þjálum skiptum milli stillinga

- hafi góða þekkingu á hærri stillingum

- hafi náð tökum á vibrato og beiti því við túlkun

- geti gert styrkleikabreytingar og andstæður augljósar

- geti stillt hljóðfæri sitt sjálfur

Nemandi

- hafi öðlast gott hrynskyn


fengist var við í fyrri hluta miðnáms


- hafi lagt stund á ýmiss konar samleik, þ.m.t. hljómsveitarleik og

kammertónlist



- geti leikið krómatískan tónstiga á tónsviðinu frá g til d'''17

Fiðla – Miðnám

16

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið grunn-náms, bls. 11. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófs samkvæmtnánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggja fram listayfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinu velurprófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni

Nemandi geti leikið

- krómatískan tónstiga í 1. stillingu

- tvo dúrtónstiga, tvær áttundir

- tvo laghæfa molltónstiga, tvær áttundir

- þríhljóma (moll og samnefndan dúr), tvær áttundir, í þeim fjórum

tóntegundum sem valdar eru til prófs

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga legato

- geti leikið hvern tónstiga ásamt hljómum með tveimur til þremur

mismunandi bogastrokum

- geti leikið tónstiga og hljóma bæði hægt og hratt

- leiki hraðasta tónstigann eigi hægar en M.M. C = 86, miðað við að

leiknar séu áttundapartsnótur

- leiki tónstiga og hljóma hiklaust og utanbókar

MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði getur þóverið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroski nem-enda.

Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-


16

19

annars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.

Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessumnámsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrumtilvikum getið í fleiri en einum áfanga.


DONT, J.24 Studies op. 37 in preparationfor Kreutzer and Rode etudesIMC/Peters

GALAMIAN, I.Contemporary Violin Technique, 1. heftiGalaxy Music Corporation

HRIMALY, J.Scale-Studies for ViolinSchirmer/Carl Fischer

MAZAS, J. F.Etýður op. 36, 1. heftiIMC/Peters

SCHRADIECK, H.School of Violin-Technics, 1.–3. heftiCarl Fischer

SEVCIK, O.Preperatory Exercises in DoubleStopping, op. 9SchirmerSchool of Violin Technics, Exercises in the first position, op. 1, I. heftiSchirmerSecond to Seventh Positions, op. 1, II. heftiSchirmer

SEVCIK, O.School of Bowing Technic, op. 2,II.–IV. hefti SchirmerShifting the Position and Preperatory Scale-Studies, op. 8Schirmer40 Variations, op. 3Bosworth Edition

TROTT, J.Melodious Double-Stops, 1. og 2. heftiSchirmer

WHISTLER, H. S.Developing Double-StopsRubankPreparing for Kreutzer, 1. og 2. heftiRubankIntroducing the Positions, 1. hefti[fimmta stilling – frá bls. 30]RubankIntroducing the Positions, 2. hefti[önnur, fjórða, sjötta og sjöunda stilling]Rubank

WOHLFAHRT, FRANZ60 æfingar, op. 45Schirmer

19

Fiðla – Miðnám

18

- hafi á valdi sínu a.m.k. sex dúrtónstiga í þremur áttundum

- hafi á valdi sínu a.m.k. sex hljómhæfa og laghæfa molltónstiga í

þremur áttundum

- hafi á valdi sínu þríhljómaraðir sem tengjast framangreindum dúr-

og molltóntegundum, sbr. dæmi á bls. 23–24; leika skal alla hljóma

hverrar raðar frá grunntóni fyrsta hljóms1

- hafi þjálfast í leik flaututóna í dúr- og laghæfum tónstigum upp í

3. stillingu

- hafi þjálfast í leik gangandi þríunda í dúr- og laghæfum molltónstig-

um upp í 6. stillingu

- hafi þjálfast í leik tvígripa í þríundum, sexundum og áttundum í dúr-

og molltónstigum, í tveimur áttundum þar sem mögulegt er innan

tónsviðsins g til d''', annars í einni áttund

- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari

námskrá

Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti

hann sinnir eftirfarandi atriðum:

- leik eftir eyra

- tónsköpun

- spuna


lok miðnáms:


- ýmis blæbrigði og andstæður






Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við val


18

1 Í hverri hljómaröð skulu vera eftirfarandi hljómar: i, I, vi, IV, iv, i07, V7/IV

21

MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikilvægt er aðallir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í fiðluleik skal nemandi leika þrjú verk og eina æfingu. Aðrirprófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótna-lestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á miðprófi veljanemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegriþyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetn-ingu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferli með eða ánundirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.

Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umfjölda og leikmáta tónstiga og hljóma á miðprófi.

Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.

VIVALDI, ANTONIOKonsert op. 12, nr. 1 í g-mollIMCKonsert op. 3, nr. 12 í E-dúrPetersKonsert í G-dúrSchottKonsert í A-dúrSchottKonsert í d-mollSchott

ÝMSIRWorld’s Favorite Intermediate Violin Pieces, No. 92[úrval]Ashley Publications

ÞÓRARINN JÓNSSONTvö lögÍslensk tónverkamiðstöð

21

Fiðla – Miðnám

20


Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir fiðlu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

ACCOLAY, JEAN BATISTEKonsert í a-mollIMC

BACH, JOHANN SEBASTIANKonsert í a-mollIMC

DANCLA, CHARLESSix Airs VariésCarl Fischer

DVORÁK, ANTONINSónatína op. 100IMC

FIOCCO, J.AllegroIMC

HÄNDEL, G. F.Sónötur í F-dúr, D-dúr og g-mollHenle

HALLGRÍMUR HELGASONSónata (nr. 1)Menningarsjóður

HAYDN, JOSEPHKonsert í G-dúrHenle

JÓN NORDALSystur í GarðshorniÍslensk tónverkamiðstöð

KABALEVSKY, DIMITRI18 Album PiecesKalmus

MONTI, V.CzardasCarl Fischer

NARDINI, P.Konsert í e-mollIMC

NELSON, SHEILA M.Romantic ViolinistBoosey & Hawkes

PERLMAN, GEORG (ÚTG.)Violinist’s Recital AlbumCarl FischerLet Us Have Music, 1. og 2. heftiCarl Fischer

PERLMAN, GEORG (ÚTG.)Violinist’s Contest AlbumCarl FischerViolinist’s First Solo Album, 2. heftiCarl Fischer

RIEDING, OSCARÚrval konsertaBosworth Edition

SCHUBERT, FRANZSónatína í D-dúr, op. 1Henle

SEITZ, FREDERICKKonsert í g-moll, op. 12Carl FischerKonsert í D-dúr, op. 15Heinrichshofen

SHOSTAKOVICH, DIMITRI AlbumstückePeters

SITT, HENRIConcertino op. 70 í a-mollBosworth Edition

STAMITZ, KARLKonsert í B-dúrBreitkopf & Härtel

SUZUKI, SHINICHISuzuki Violin School, 4.–6. heftiSummy-Birchard

SVEINBJÖRN SVEINBJÖRNSSONLyriske stykker for violin og pianoWilhelm Hansen[eintök varðveitt í LandsbókasafniÍslands - Háskólabókasafni]Moment musical í F-dúr[handrit (Lbs 619 fol) varðveitt íLandsbókasafni Íslands -Háskólabókasafni]Saga – A Musical Sketch for Violinand PianoforteThe London Music Publ. Co.[eintök varðveitt í LandsbókasafniÍslands - Háskólabókasafni]

TELEMANN, G. PH.Fantasíur nr. 9 í h-moll og 10 í D-dúr úr: 12 fantasíur fyrir einleiksfiðluIMC


20

23

- tvígrip í tveimur áttundum þar sem mögulegt er innan tónsviðsins

g til d''', annars í einni áttund:

- þríundir í einni dúrtóntegund

- þríundir í einni hljómhæfri eða laghæfri molltóntegund

- sexundir í einni dúrtóntegund

- áttundir í einni dúrtóntegund og einni laghæfri molltóntegund

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga legato

- geti leikið dúr- og molltónstiga með mismunandi hraða og boga-

strokum, s.s. spiccato, martelé og detaché; einn tónstigann skal

leika upp í 7.– 8. stillingu

- leiki hljóma bundið, þrjár nótur á hvern boga



- leiki gangandi þríundir frá grunntóni upp á grunntón og niður aftur;

heimilt er þó að fara þríund upp fyrir efri grunntón og einn tón niður

fyrir neðri grunntón

- leiki flaututóna frá grunntóni upp á grunntón og niður aftur

- leiki þríundatvígrip þannig að neðri upphafsnóta sé grunntónn og efri

upphafsnóta þríund ofar

- leiki sexundatvígrip þannig að efri upphafsnóta sé grunntónn og

neðri upphafsnóta sexund neðar


Dæmi

Hljómaröð frá c

========================Ä

Ûmmmmm

mmmm

mmmm

t"t

t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

t" t

t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t" t

t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

tt

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

========================Ä

Ûmmmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

tt

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t

23

Fiðla – Miðnám

22

Dæmi um verk

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið mið-náms, bls. 17–18. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófssamkvæmt nánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggjafram lista yfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinuvelur prófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- krómatískan tónstiga á tónsviðinu g til d'''

- tvo dúrtónstiga, þrjár áttundir

- einn hljómhæfan molltónstiga, þrjár áttundir

- einn laghæfan molltónstiga, þrjár áttundir

- tvær þríhljómaraðir sem tengjast tveimur þeirra dúr- og molltón-

tegunda sem valdar eru til prófs, þrjár áttundir, sbr. dæmi á bls. 23–24;

leika skal alla hljóma hverrar raðar frá grunntóni fyrsta hljóms2

- gangandi þríundir upp í 6. stillingu í sömu dúr- og laghæfu molltón-

tegundum sem undirbúnar eru fyrir prófið

- flaututóna í einum dúrtónstiga upp í 3. stillingu

Æfing nr. 18Úr: Mazas, J. F.: Etýður op. 36IMC/Peters

Æfing nr. 20Úr: Dont, J.: 24 Studies op. 37IMC/Peters

BACH, J. S.Fiðlukonsert í a-moll, 1. kafliIMC

MONTI, V.CzardasCarl Fischer

ÞÓRARINN JÓNSSONMeditationÚr: Tvö lögÍslensk tónverkamiðstöð

SEITZ, F.Fiðlukonsert í g-moll op. 12, 1. kafliBosworth Edition

HÄNDEL, GEORG FRIEDRICHSónata í F-dúr, 1. og 2. kafliHenle

MOZART, W. A.Rondo í D-dúrÚr: Gingold, J.: Solos for the ViolinPlayerSchirmer


22


25

Við lok framhaldsnáms eiga fiðlunemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:

Nemandi


- hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og vel þjálfaðri stöðu beggja

handa og samhæfðum hreyfingum

- sýni leikni og hraða í mismunandi bogastrokum

- ráði yfir þjálum bogaskiptum, strengjaskiptum og stillingaskiptum

- beiti lipurri, jafnri og styrkri fingratækni og hafi mikinn hraða á valdi sínu

- hafi mjög gott vald á tvígripum í þríundum, ferundum, sexundum,

áttundum og tíundum

- hafi kynnst öllum öðrum tvígripum

- geti leikið tvígrip uppi í efstu stillingum og sýni mýkt í stillinga-,

strengja- og bogaskiptum

- hafi náð mjög góðum tökum á inntónun

- sýni fjölbreytta notkun vibrato með hliðsjón af stíl

- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins

- geti dregið fram andstæður og ólík blæbrigði og beitt til þess við-

eigandi bogatækni

Nemandi

- hafi öðlast mjög gott hrynskyn

- hafi mjög góð tök á nótnalestri miðað við kröfur þessa námsáfanga


fengist var við á miðprófi

- hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar

- hafi lagt stund á ýmiss konar samleik, þ.m.t. kammertónlist og

hljómsveitarleik



- geti leikið krómatískan tónstiga á öllu tónsviði fiðlunnar

- hafi þjálfast í leik allra dúrtónstiga, hljómhæfra og laghæfra molltón-

stiga, fjórar áttundir þar sem mögulegt er, annars þrjár áttundir

- hafi þjálfast í leik hljómaraða sem tengjast öllum dúr- og molltónteg-

undum, sbr. dæmi á bls. 32–33; leika skal alla hljóma hverrar raðar

frá grunntóni fyrsta hljóms3

25

Fiðla – Framhaldsnám

24

FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendur séuundir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.

Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklingsbund-inn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nemenda.Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bil fjórum ár-um. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmri tíma eneinnig getur lengri námstími verið eðlilegur.

Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörf-um nemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemend-ur ólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

t

tt

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t

tt

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

t

t"t

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

t" t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t

t" t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

========================Ä

mmmmmm

mmmmm

mmmm

mmmm

t"t

"t%t m

mm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t" t

" t% t m

mmmm

mmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmmm

t" t

" t% t m

mmmmmmm

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

tt

mmmmm

mmmmm

mmmm

mmm

tt

tt

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

tt

========================Ä

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t"t m

mm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t" t m

mmmm

mmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmmm

tt

t" t m

mmmmmmm

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

tt

mmmmm

mmmmm

mmmm

mmm

tt

tt

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

tt æ

«|

mmmm


24

3 Í hverri hljómaröð skulu vera eftirfarandi hljómar: i, I, VI, I+, vi, IV, iv, i07, V7/IV

27

Tónverk

Eftirfarandi tónverk eru fyrir fiðlu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

ÁRNI BJÖRNSSONRómanza, op. 6MenningarsjóðurRómanza, op. 14Menningarsjóður

ÁSKELL MÁSSONTeikn fyrir einleiksfiðluMenningarsjóður

BACH, JOHANN SEBASTIANKonsert nr. 2 í E-dúrIMCSex sónötur fyrir fiðlu og píanó(sembal)HenleSex sónötur og partítur fyrir ein-leiksfiðluIMC

BARTÓK, BÉLASónatínaSchirmerHungarian FolksongsEditio Musica Budapest

BARTÓK / SZÉKELYRumanische VolktanzeUniversal Edition

BEETHOVEN, LUDWIG VANTvær rómönzur op. 40 og 50IMCSónötur[úrval]Henle

FIORILLO, F.36 Caprices for violinIMC

FLESCH, CARLScale systemCarl Fischer

GALAMIAN, IVANContemporary Violin Technique1. Scale and arpeggio exerciseswith bowing and rhythm patterns2. Double and multiple stopsGalaxy Music Corporation

GAVINIÈS, P.24 StudiesIMC

GILELS, ELISABETHDaily exercises for the violinistSikorski

KREUTZER, R.42 StudiesIMC

MARKOV, A.Violin TechniqueSchirmer

MAZAS, J. F.Etudes op. 36, tvö heftiIMC

PAGANINI, N.24 CapricesIMC

RICCI, RUGGIEROLeft Hand Violin TechniqueSchirmer

RODE, P.24 CapricesIMC

SCHRADIECK, H.School of Violin Technics, 1.– 3. heftiSchirmerScale Studies for the ViolinSchirmer

SEVCIK, O.School of Violin Technique op. 1,3. og 4. heftiBosworth EditiomSchool of bowing technique op. 2,4.–6. heftiBosworth Edition40 Variations, op. 3Bosworth Edition

YOST, G.The Yost SystemBoston Music Co.

ZUKOFSKY, PAULAll-Interval Scale BookSchirmer


26

- hafi þjálfast í leik flaututóna í dúr og moll á öllu tónsviði fiðlunnar

- hafi þjálfast í leik gangandi þríunda í dúr og moll

- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt

þessari námskrá

- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almennum

hluta aðalnámskrár, bls. 41–42

Nemandi sýni með ótvíræðum hætti


- margvísleg blæbrigði og andstæður






Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi. Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera tilviðmiðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis sem hæfirvið lok námsáfangans.

Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverkum.Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titil verkseða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eða tónverka aðvera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Af þessari ástæðuer sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri en einumáfanga.

Æfingar

CAMPAGNOLI, B.7 Divertimenti, op. 18Peters

DONT, J.Etuden und Caprices, op. 35Peters


26 27

29

Útdrættir úr hljómsveitarverkum

GINGOLD, JOSEFOrchestral Excerpts, 1.–3. heftiIMC

STRAUSS, RICHARDOrchestral Excerpts from Symphonic WorksIMC

ÝMSIRModerne Orchester-Studien für Violine, 1.–2. heftiSchott

Standard Repertoire Library, ViolinExcerpts[úrval]Belwin Mills

NOVÁCEK, OTTOKARMoto PerpetuoIMC

PROKOFIEV, SERGE5 Melodies, op. 35bisBoosey & Hawkes

RODE, PIERREKonsertar[úrval]Peters

SAINT-SAËNS, C.Havanaise, op. 83IMCIntroduction and Rondo Capriccioso, op. 28IMC

SARASATE, PABLO DEZigeunerweisen, op. 20IMCRomanze Andaluza, op. 22IMC

SCHUBERT, FRANZSónatínur[úrval]Henle

SIBELIUS, JEANSónatína, op. 80Wilhelm Hansen

SIGURÐUR E. GARÐARSSONPoemÍslensk tónverkamiðstöð

SINDING, CHRISTIANSvíta, op. 10 í a-mollIMC

SPOHR, LUDWIGKonsertar[úrval]Peters

STRAVINSKY, IGORSuite ItalienneBoosey & Hawkes

SVEINBJÖRN SVEINBJÖRNSSONSónata í F-dúrÍslensk tónverkamiðstöð

SVENDSEN, JOHANRómanza, op. 26Wilhelm Hansen

TELEMANN, GEORG PHILIPP12 sónötur fyrir einleiksfiðluHeinrichshofen

VERACINI, FRANCESCO MARIAKonsertar[úrval]IMC

VITALI, GIOVANNI BATTISTAChaconna í g-mollIMC

VIVALDI, ANTONIOSónötur[úrval]Editio Musica BudapestÁrstíðirnar og úrval annarra fiðlukonsertaSchott

WIENIAWSKI, HENRIScherzo-Tarantella, op. 16IMCLégende, op. 17IMC

ÞORKELL SIGURBJÖRNSSONG-suiteÍslensk tónverkamiðstöð

29


28


28

BENTZON, NILS VIGGOCapricciettaWilhelm Hansen

BÉRIOT, CHARLES DEKonsertar[úrval]PetersScéne de Ballet, op. 100Peters

BLOCH, ERNESTBaal Shem: 1. Vidui, 2. Nigun, 3. Simchas TorahCarl Fischer

BRUCH, MAXKonsert nr. 1 í g-moll, op. 26IMC

CONUS, J. Konsert í e-mollIMC

CORELLI, ARCANGELOSónötur[úrval]Peters

DVORÁK, ANTONINRómansa í f-moll, op. 11IMCRomantic Pieces, op. 75Editio Suprophon

FJÖLNIR STEFÁNSSONSónata fyrir fiðlu og píanóHandrit hjá tónskáldinu

GINGOLD, JOSEFSolos for the Violin PlayerSchirmer

GRIEG, EDVARDSónötur í F-dúr, G-dúr og c-mollPeters

HALLGRÍMUR HELGASONSónötur[úrval]MenningarsjóðurSónata fyrir einleiksfiðluMenningarsjóðurRómanzaGígjanTvö lögGígjan

HÄNDEL, GEORG FRIEDRICHSónötur[úrval]Henle

HAYDN, J.Konsertar í C-dúr og A-dúrPeters

HELGI PÁLSSONSex íslensk þjóðlög, op. 6MenningarsjóðurDansÍslensk tónverkamiðstöðPoem í íslenskum þjóðlagastílÍslensk tónverkamiðstöðSvítaÍslensk tónverkamiðstöðStef með tilbrigðumMenningarsjóðurVikivakiÍslensk tónverkamiðstöð

JÓN NORDALSystur í GarðshorniÍslensk tónverkamiðstöðSónataÍslensk tónverkamiðstöð

JÓNAS TÓMASSONVetrartré fyrir einleiksfiðluÍslensk tónverkamiðstöðBallet IV fyrir einleiksfiðluÍslensk tónverkamiðstöð

JÓRUNN VIÐARÍslensk svíta fyrir fiðlu og píanóÍslensk tónverkamiðstöð

KABALEVSKY, D.Konsert í C-dúr, op. 48IMC

KARL O. RUNÓLFSSONÍslensk rímnalög, op. 12MenningarsjóðurSónata op. 14Íslensk tónverkamiðstöð

KARÓLÍNA EIRÍKSDÓTTIRIn Vultus Solis fyrir einleiksfiðluÍslensk tónverkamiðstöð

KREISLER, FRITZ / PUGNANIPreludium und AllegroSchottThe Fritz Kreisler CollectionCarl FischerÚrval smáverkaSchirmer

LECLAIR, JEAN MARIESónötur[úrval]IMC

MOZART, WOLFGANG AMADEUSKonsertar[úrval]HenleSónötur[úrval]Henle

31

Dæmi um útdrætti úr hljómsveitarverkum

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmiðframhaldsnáms, bls. 25. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófssamkvæmt nánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggjafram lista yfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinuvelur prófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- krómatískan tónstiga, fjórar áttundir


- tvo molltónstiga, hljómhæfa og laghæfa, þrjár áttundir

- hljómaraðir sem tengjast þeim dúr- og molltónstigum sem valdir eru

til prófs, þrjár áttundir, sbr. dæmi á bls. 32–33; leika skal alla hljóma

frá grunntóni upphafshljóms4

- einn dúrtónstiga, fjórar áttundir

- einn molltónstiga, hljómhæfan og laghæfan, fjórar áttundir

- einn dúr- eða molltónstiga í flaututónum, tvær áttundir

Caprice nr. 14Úr: Paganini, N.: 24 CapricesIMC

Caprice nr. 28Úr: Fiorillo, N.: 36 CapricesIMC

MOZART, WOLFGANG A.Sinfónía nr. 40 í g-moll, úr 1. og 3. þættiÚr: Gingold, J.: OrchestralExcerpts, 1. heftiIMC

BEETHOVEN, LUDWIG VANSinfónía nr. 5, úr 1. og 3. þættiÚr: Gingold, J.: OrchestralExcerpts, 2. heftiIMC

TCHAIKOVSKY, P. I.Sinfónía nr. 4 op. 36, úr 2. þættiÚr: Gingold, J.: OrchestralExcerpts, 1. heftiIMC

DVORÁK, ANTONINSinfónía nr. 5, Frá nýja heiminum,úr 2. þættiÚr: Gingold, J.: OrchestralExcerpts, 2. heftiIMC

STRAVINSKY, IGORDanse sacrale úr Le sacre duprintemps, taktar 142–154Úr: Moderne Orchester-Studien, 1. heftiSchott

BARTÓK, BÉLAKonsert fyrir hljómsveit, 1. þáttur,taktar 76–231Úr: Moderne Orchester-Studien,2. heftiSchott

31


30

FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt;hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllun umtónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í fiðluleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrætti úrhljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar ogbrotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefið erfyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milli þessað (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnur próf-verkefni og (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.

Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á framhaldsprófi og út-drætti úr hljómsveitarverkum. Síðan eru birt fyrirmæli um fjölda og leik-máta tónstiga og hljóma á framhaldsprófi.

Tónverk, útdrættir úr hljómsveitarverkum og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á framhaldsprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni afsambærilegri þyngd.

Dæmi um tónverk

BRUCH, MAXFiðlukonsert nr. 1 í g-moll, op. 26,1. þátturIMC

MOZART, WOLFGANG AMADEUSKonsert í D-dúr KV 218, 1. þátturmeð kadensuHenle

BACH, JOHANN SEBASTIANPartíta nr. 3 í E-dúr, 1. þátturIMC

LECLAIR, JEAN MARIESónata í D-dúr, 1. og 4. þátturIMC

JÓN NORDALSónata, 2. og 3. þátturÍslensk tónverkamiðstöð

ÁSKELL MÁSSONTeikn fyrir einleiksfiðluÍslensk tónverkamiðstöð


30

4 Í hverri hljómaröð skulu vera eftirfarandi hljómar: i, I, VI, I+, vi, i07 , V7/IV

33

SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í þrennt: verk fyrir grunnnám,miðnám og framhaldsnám, allt eftir því í hvaða námsáfanga þau hentabest. Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda ogútgefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni.

Grunnnám

ÁRPÁD, PEJTSIKEasy Trios from Four CenturiesEditio Musica Budapest

BARLOW, BETTY M.Easy Baroque Duets for ViolinSummy-Birchard

BARTÓK, BÉLA44 Duos[úrval, 1–25]Universal Edition

BEER, L. J. (ÚTS.)Sieben kleine StückeHeinrichshofen

BEETHOVEN, LUDWIG VAN /TWARTS, W.

Deutsche Tänze und kleine StückeHeinrichshofen

ELÍAS DAVÍÐSSONFiðludúettar og nokkur lög meðþriðja hljóðfæriÍslensk tónverkamiðstöð

GUNNAR REYNIR SVEINSSONMúsík fyrir skólastrengi [fiðlur og selló]Íslensk tónverkamiðstöð

HALL, JON ERIK10 Håll-låtarNordisk folkmusik

HÄNDEL, GEORG FRIEDRICHKleine Tänze für zwei und drei ViolinenHeinrichshofen

HAYDN, JOSEPH / BEERSechs Kleine StückeHeinrichshofen

HAYDN, JOSEPH / TWARZDeutsche Tänze und MenuetteHeinrichshofen

JOPLIN, SCOTT / HEGER, UWELeichte Ragtime [3 fiðlur]Noetzel

========================Ä

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t"t m

mm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t" t m

mmmm

mmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmmm

tt

t" t m

mmmmmmm

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

tt

mmmmm

mmmmm

mmmm

mmm

tt

tt

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

tt æ

«|

mmmm

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

t

tt

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t

tt

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmm

mmmm

t

t"t

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

t" t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t

t" t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

========================Ä

mmmmmm

mmmmm

mmmm

mmmm

t"t

"t%t m

mm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t" t

" t% t m

mmmm

mmmmmm

mmmmmmm

mmmmmmmm

t" t

" t% t m

mmmmmmm

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

tt

mmmmm

mmmmm

mmmm

mmm

tt

tt

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

tt


32

- gangandi þríundir í þeim dúr- og molltóntegundum sem valdar eru til

prófs, þrjár áttundir

- tvígrip:

- þríundir, sexundir og áttundir í einni dúr- og einni molltóntegund,

hljómhæfri og laghæfri, tvær áttundir

- tíundir í einni dúr- eða molltóntegund, eina áttund

Leikmáti og hraði

Nemandi

- sýni fjölbreytni í bogatækni

- sýni fjölbreytni í hraðavali


leiknar séu sextándapartsnótur

- leiki tvígrip legato, þ.e. bindi tvær til fjórar nótur, u.þ.b. á hraðanum

M.M. C = 72, miðað við að leiknar séu áttundapartsnótur

Dæmi:

Hljómaröð frá c

========================Ä

Ûmmmmm

mmmm

mmmm

t"t

t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

t" t

t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t" t

t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

tt

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

========================Ä

Ûmmmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

tt

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

t"t

"t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

t"t

" t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

t" t

" t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

"t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

" t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

tt

" t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t

========================Ä

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmmm

mmmmmmm

tt

t

Û

mmmmmmmm

mmmmmmm

mmmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t

mmmm

t

tt

mmmm

mmm

m

tt

t

t Û


32 33

3535


34

Miðnám

BACH, JOHANN SEBASTIANKonsert í d-moll[2 fiðlur + píanó]IMC

BARTÓK, BÉLA44 dúettar[2 fiðlur]Boosey & Hawkes

DALL’ ABACO, EVARISTO FELICETríósónata í C-dúr, op. 3, nr. 1Schott

HAYDN, FRANZ JOSEPH6 dúettar[2 fiðlur]Belwin Mills

HOFFMEISTER, F. A.Dúó í C-dúr[fiðla + selló]IMC

LOMBARDINI-SIRMEN, MADDALENA LAURA

6 dúettar[2 fiðlur]Hildegard

KAYSER, PAUL DEViolin Duet TimeFaber

NELSON, SHEILA M.Right from the start, Twenty Tunesfor Young ViolinistsBoosey & HawkesThrees for ViolinsBoosey & HawkesFours for ViolinsBoosey & HawkesTunes for my String Quartet Boosey & HawkesTwo in OneBoosey & Hawkes

NELSON, SHEILA M. (ÚTS.)Tunes you know I [2 fiðlur]Boosey & Hawkes

NYKRIN, RUDOLFTandem fahren, 18 easy violin duetsSchott

REID, DUNCANStarting from Scratch[2 fiðlur]Nova Music

SCHNEIDER, WILLYDeutsche Volkslieder für 2 violinenSchott

STRAUCH, ALEXANDERWeihnachtliche KammermusikBärenreiter

STRAUSS, JOHANN, JR. / STARR,WILLIAM OG CONSTANCE

Taka Taka Polka og Happy TimesPolka[2 fiðlur + píanó, möguleiki á víólu, selló,kontrabassa og flautu til viðbótar]Summy-Birchard

SUZUKI, SHINICHIHome Concert Birch Tree GroupString Quartets for Beginning Ensambles, 1. og 2. heftiSummy-Birchard

SZÁSZ, JÓZSEF (ÚTS.)Leichte Kammermusik[3 fiðlur]Ernst Eulenberg

TAYLOR, ANN (ÚTS.)Chamber Music Primer: FourPiano trio pieces[fiðla+selló+píanó]Ivory Palaces Music Publ.

VIVALDI, ANTONIO / FRASER, D.Autumn, from The SeasonsFentone Music

WETTLAUFER, J. MAYNARDFiddlers FourBoosey & Hawkes

WHISTLER / HUMMELFirst Duet AlbumRubankViolin Masters Duet RepertoireRubankAlbum for Two Violins nr. 161Rubank

WIESENFELDT, EVA (ÚTS.)Easy Pieces for 2 Violins and ViolaSchott

WILSON, PETER / RANGER, MADELEINE

Stringpops 1, Fun Pieces for Beginner StringsFaber

Framhaldsnám

BARTÓK, BÉLA44 dúettar[2 fiðlur]Boosey & Hawkes

BEETHOVEN, LUDWIG VANSerenada[flauta + fiðla + víóla]Tríó[píanó + fiðla + selló – úrval]HenleStrengjakvartettar op. 18[úrval]Henle

BÉRIOT, C. DEDúó op. 57[2 fiðlur]Peters

BOCCHERINI, LUIGITveir dúettar op. 5[2 fiðlur]IMCTríó[2 fiðlur + selló – úrval]IMC

CARLSTEDT, J.Átta dúettar[2 fiðlur]Musikalska KonsertföreningenStockholm

DVORÁK, ANTONINTerzetto op. 74[2 fiðlur + víóla]IMC

HÄNDEL / HALVORSENPassacaglia[fiðla + víóla/selló]Wilhelm Hansen

HAYDN, JOSEPHDúett í D-dúr[fiðla + selló]IMCStrokkvartettar[úrval]Peters

SPOHR, LUIGIDúó op. 13[fiðla + víóla]Peters

MAZAS, JACQUES FERÉOLDouze Petits Duos op. 38, 1. og 2. heftiWilhelm Hansen

PLEYEL, IGNACE6 litlir dúettar, op. 8Peters6 litlir dúettar, op. 59Peters6 litlir dúettar, op. 48Schirmer

SHOSTAKOVICH, DMITRI3 dúettar[2 fiðlur]Kalmus

TELEMANN, GEORG PHILIPPKonsert í G-dúr[4 fiðlur + píanó]IMCKonsert í C-dúr[4 fiðlur + píanó]IMCKonsert í C-dúr[4 fiðlur + píanó]IMCKonsert í D-dúr[4 fiðlur + píanó]IMC

VIOTTI, J. B.3 dúettar op. 29[2 fiðlur]Schirmer

VIVALDI, ANTONIOConcerto grosso í d-moll, op. 3,nr. 11[2 fiðlur + píanó]PetersKonsert í F-dúr, nr. 34[3 fiðlur + píanó]IMCKonsert í h-moll, F. IV, nr. 10[4 fiðlur + píanó]IMCKonsert í a-moll[2 fiðlur + píanó]IMC

ÝMSIRViolin Duets, Everybody’s FavoriteSeries No. 135[úrval]Amsco


34

37

Gerle, Robert: The Art of Bowing Practice, Stainer & Bell, London 1991

Gerle, Robert: The Art of Practising the Violin, Stainer & Bell, London 1983

Grindea, Carola (ritsj.): Tension in the Performance of Music: A Symposum Kahn& Averill, London (aukin og endurskoðuð útgáfa) 1987

Haendel, Ida: Woman with Violin, Victor Gollancz Ltd.

Hauck, Werner: Vibrato of the Violin, Bosworth Edition, London 1975

Havas, Kato: A New Approach to Violin Playing, Bosworth Edition, London 1961

Havas, Kato: Stage Fright its Causes and Cures, Bosworth Edition, London 1973

Havas, Kato: The Twelve Lesson Courses, in a new approach to violin playing,Bosworth Edition, London 1985

Havas, Kato: The Violin and I, Bosworth Edition, London 1968

Hendriks, Marc: Intervall-Analyse, als Grundlage der Grifftechnik im Violin-spiel, Sikorski

Hill, William Henry/Hill, Arthur F./Hill, Alfred E.: The Violin Makers of theGuarneri Family, The Holland Press Ltd.

Ingólfur Kristjánsson: Strokið um strengi, endurminningar Þórarins Guðmunds-sonar, Setberg, Reykjavík 1966

Jalovec, Karel: Beautiful Italian Violins, Westbrook House-Fulham Broadway

Kristinn Örn Kristinsson: Suzuki tónlistaruppeldi, Útgefin af höfundi, Reykjavík1998

Melkus, Eduard: Die Violine, Eine Einführung in die Geschichte der Violine unddes Violinspiels, Hallwag Verlag

Menuhin, Yehudi: Violin, Six Lessons with Yehudi Menuhin, Faber, London 1971

Menuhin, Yehudi/samantekt Christopher Hope: The Complete Violinist, SummitBooks, London 1986

Menuhin, Yehudi and Primrose, William: Violin and Viola, Schirmer, New York1976

Nelson, Sheila M.: The Violin Family, Dennis Dobson37


36

Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljófærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.

Appelbaum, Samuel og Sada: The Way They Play, fjögur bindi, PaganinianaPublications Inc., Neptune City, NJ. 1972–1977

Auer, Leopold: Violin Playing as I Teach It, Dover, New York 1980

Axelrod, Robert: Heifetz, Paganiniana Publications Inc., Neptune City, NJ.

Bachmann, Alberto: An Encyclopedia of the Violin, (1925), Da Capo Press, NewYork 1966

Baillot, Pierre Marie F. de Sales /þýð. Louise Goldberg: The Art of the Violin,(1835), Northwestern University Press, Evanston IL 1991

Blum, David: Casals and the Art of Interpretation, Heinemann EducationalBooks, Ltd.

Campbell, Margaret: The Great Violinists, Doubleday & Company, Inc., NewYork 1981

Donington, Robert: String Playing in Baroque Music, Faber

Dounis, D. C.: Artists’ Technique of Violin Playing, Carl Fischer, New York 1921

Farga, Franz: Geigen und Geiger, Albert Müller

Fisher, Simon: Basics, Peters

Flesch, Carl: The Art of Violin Playing, tvö bindi, Carl Fischer New York 1939

Flesch, Carl: Problems of Tone Production in Violin Playing, Carl Fischer

Flesch, Carl: Violin Fingering. Its Theory and Practice, Dover

Galamian, Ivan: Principles of Violin Playing and Teaching, Prentich-Hall Inc.,Engelwood 1962

VIVALDI, ANTONIOKonsert fyrir fiðlu og selló í B-dúrIMCKonsertar fyrir 2, 3 og 4 fiðlur[úrval]IMC

WIENIAWSKI, HENRIEtudes-Caprices op. 18[2 fiðlur]IMC


36

39

VÍÓLAÍ þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á víólu. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í lok nám-skrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagnlegarbækur varðandi hljóðfærið.

Rétt er að benda á að flokkun viðfangsefna í námsáfangana er ekki ein-hlít, sum þeirra hæfa nemendum á mörkum áfanga og einnig geta ýmissígild verk úr grunn- og miðnámi hentað sem viðfangsefni í framhalds-námi. Hér er það kennara að vega og meta. Aðalatriðið er ekki hvaðnemandinn leikur, heldur hvernig hann gerir það.

Nokkur atriði varðandi nám á víóluVíólan er náskyld fiðlunni og mjög lík í útliti. Víólan er oftast stærri, úrþykkari viði og þar af leiðandi þyngri. Vegna stærðar og þyngdar hljóð-færisins er erfiðara fyrir unga víólunemendur en fiðlunemendur að til-einka sér góða, átakalausa tækni. Til eru litlar víólur, gerðar fyrir unganemendur og hljóma þær stundum allvel. Einnig getur komið til greinaað nota fiðlur með víólustrengjum en sá kostur er lakari. Fiðlur meðvíólustrengjum hljóma hvorki eins og fiðlur né víólur og gefa rangahugmynd um tón víólunnar. Vegna skyldleikans við fiðluna er ekkertþví til fyrirstöðu að smávaxnir nemendur hefji nám sitt á fiðlu og skiptisíðar yfir á víólu. Vilji nemandi hins vegar byrja strax á víólunámi erráðlegt að nota litla víólu. Öðru máli gegnir ef nemandi byrjar að læra áaldrinum 3 til 5 ára, t.d. með Suzuki-aðferð. Í slíkum tilfellum verður aðnota litlar fiðlur, færa strengina til þannig að A-strengur verði þar semE-strengur er á fiðlunni o.s.frv.

393838

Primrose, William: Technique is Memory. For violin and viola, Oxford UniversityPress

Rolland, Paul: The Teaching of Action in String Playing, Boosey & Hawkes

Roth, Henry: Violin Virtuosos: From Paganini to the 21st Century, OrpheusPublications, Urbana IL 1986

Schwarz, Boris: Great Masters of the Violin, Simon & Schuster, New York 1983

Seling, Hugo: Wie und Warum, die neue Gegenschule, Lehrerheft nr. 4635, Peters

Sheppard, Leslie & Axelrod, Herbert R.: Paganini, Paganiniana Publications Inc.,Neptune City, NJ 1979

Starr, William: The Suzuki Violinist, Kingston Ellis Press, Nashville 1976

Stowell, Robin: The Cambridge Companion to the Violin, Cambridge UniversityPress, Cambridge 1992

Sugden, John: Niccolo Paganini, Supreme Violinist or Devil’s Fiddler, MidasBooks

Suzuki, Shinichi: Nurtured by Love, Exposition Press Inc.

Szigeti, Joseph: Szigeti on the Violin, Dover, New York 1979

Yampolsky, I. M.: The Principles of Violin Fingering, Oxford University Press1967

Yost, Gaylord: Basic Principles of Violin Playing, Volkwein Publishing Company

41

- kunni að nota allan bogann og ákveðna hluta hans

- hafi náð allgóðum tökum á mismunandi bogastrokum, þ.e. legato,

detaché og staccato


- hafi náð góðri tónmyndun á öllu tónsviðinu í 1., 2. og 3. stillingu





Nemandi







- hafi lagt stund á ýmiss konar samleik



- hafi á valdi sínu eftirtalinn dúrtónstiga, eina áttund: B

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga, tvær áttundir: C, G, D, F

- hafi á valdi sínu eftirtalinn hljómhæfan og laghæfan molltónstiga,

eina áttund: h

- hafi á valdi sínu eftirtalda hljómhæfa og laghæfa molltónstiga, tvær

áttundir: a, e, g, c

- hafi á valdi sínu eftirtalda þríhljóma, tvær áttundir: c-moll og C-dúr,

d-moll og D-dúr, e-moll og E-dúr, f-moll og F-dúr, g-moll og G-dúr,

a-moll og A-dúr

- hafi á valdi sínu eftirtalda þríhljóma, eina áttund: b-moll og B-dúr,

h-moll og H-dúr

- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt þess-

ari námskrá


lok grunnnáms:

- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun41

Víóla – Grunnnám

40


40

Litlar áreiðanlegar heimildir eru til um uppruna víólunnar. Víólan einsog hún er nú mun þó hafa þróast frá hljóðfærum gambafjölskyldunnar,einkum viola da braccio. Braccio merkir armur eða handleggur og ervíólan því á erlendum tungumálum oft nefnd bratsche eða brats.

Tónlist fyrir víólu er einkum skrifuð í C-lykli (altlykli) og kynnast nem-endur honum því fyrst. Síðar þurfa þeir einnig að öðlast lestrarleikni íG-lykli. Gagnlegt er fyrir alla víóluleikara að hafa kynnst fiðlunni og ásama hátt er æskilegt að fiðluleikarar hafi fengið að kynnast víólunni ogþeim eðlismun sem er á þessum tveim náskyldu hljóðfærum.

GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til9 ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.

Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok grunnnáms eiga víólunemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:

Nemandi


- haldi rétt á hljóðfærinu, víólan sitji vel og örugglega

- hafi náð tökum á eðlilegum og áreynslulausum hreyfingum handleggja

- hafi náð tökum á eðlilegri og áreynslulausri stöðu vinstri handar

- hafi náð hröðum og jöfnum vinstri handar fingrahreyfingum

- hafi náð tökum á mjúku og öruggu bogataki

43


Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir víólu og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.

BACH, J. S. / MURPHY, J. F.Ten Little ClassicsCarl Fischer

FAURÉ, G.BerceuseHamelle

FLETCHER, S.New Tunes for Strings, 1. og 2. heftiBoosey & Hawkes

FORBES, W.A Second Year Classical Albumfor Viola PlayersOxford University Press

LOEILLET, J. B.Sónata í B-dúrIMC

MACKAY, N.Easy Position Tunes for ViolaOxford University Press

NELSON, S.Technitunes for Viola[með undirleik annarrar víólu]Boosey & Hawkes

PEPUSCH, J. C.Sónata í d-mollSchott

PURCELL, H.Sónata í g-mollOxford University Press

TELEMANN, G. PH.Sónata í a-mollPeters

ÝMSIRAlbum of Classical PiecesKalmus

Alte Musik für Viola mit Klavier-begleitungEditio Musica Budapest

First Solos for the Viola PlayerSchirmer

A Second Year Classical Albumfor Viola PlayersOxford University Press

SITT, H.BratschenschulePeters

SUZUKI, S.Suzuki Viola School, 1.–3. heftiSummy-BirchardSuzuki Viola School, 4. hefti[fyrstu tvö verkin]Summy-Birchard

WHISTLER, H. S.From Violin to ViolaRubankIntroducing Positions for Viola, 1. og 2. heftiRubank

WHISTLER, H. S. / HUMMEL, H. A.String Companions, Duo Collection, 1. hefti[fiðla + víóla]Rubank

WOHLFART, F.60 Studien op. 45, 1. heftiIMC

WOLLMER, B.Bratschenschule, 1. heftiSchott

ÝMSIRAssociated Board, Scales andArpeggios, 1. heftiAssociated Board

43


42


42







Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við val ann-ars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.

Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikumgetið í fleiri en einum áfanga.


APPLEBAUM, S.String Builder, 1.–3. heftiBelwin MillsFirst Program for Strings, 1.–3. heftiBelwin MillsSecond and Fourth PositionsBelwin Mills

FORBES, W.A First Book of Scales & ArpeggiosOxford University Press

HOFMANN, R.Die Ersten Studien für Viola op. 86Peters

KAYSER, H. E.Etýður op. 20[nr. 1 til 12]Schott

KIEVMAN, L.Practising the Viola, mentally,physicallyKelton Publications

KINSEY, H.Elementary Progressive Studies,1.–3. heftiAssociated Board

MACKAY, N.A Modern Viola MethodOxford University Press

ROLLAND, P.Young Strings in ActionBoosey & Hawkes

SEYBOLD, A.Die Leichtesten EtüdenSchott

45

Dæmi um æfingar


Efni


- tvo dúrtónstiga, tvær áttundir

- tvo laghæfa molltónstiga, tvær áttundir

- þríhljóma (moll og samnefndan dúr), tvær áttundir, í þeim fjórum tón-

tegundum sem valdar eru til prófs

Leikmáti og hraði

Nemandi

- geti leikið tónstiga og hljóma detaché og legato

- leiki tónstiga eigi hægar en M.M. C = 72, miðað við að leiknar séu

áttundapartsnótur

- leiki þríhljóma eigi hægar en M.M. C = 72, miðað við að leiknar séu

fjórðapartsnótur


Dæmi

C-dúr

========================

Ç ä

t

mmmm

mmmm

mmmm

tt

mmmmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt»

tt

tmmmm

mmm

mmmm

tt m

mm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

tmmmm

mmmm

mmm

tt

mmmm

mmmm

mmmm

mmm

tt

tt

=================

Ç tmmmm

mmmm

mmmm

tt

mmmm

mmmm

mmmm

mmmmmt

tt

tæ

«|

mmmm

c

Æfing nr. 5Úr: Kayser, H. E.: Etýður op. 20Schott

Æfing nr. 17Úr: Wohlfart, B.: 60 Studien op. 45, 1. heftiPeters

45


44


Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í víóluleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakraprófþátta á bls. 37 í sama riti.



Dæmi um tónverk

BACH, J. S.GavottaÚr: Album of Classical PiecesIMC

MOZART, W. A.LarghettoÚr: A Second Year Classical Album for Viola PlayersOxford University Press

FAURÉ, G.BerceuseHamelle

SEITZ, F.Konsert nr. 2, 3. þátturÚr: Suzuki, S.: Suzuki Viola School,4. heftiSummy-Birchard

PURCELL, H.Sónata í g-moll, 2. þátturOxford University Press

TELEMANN, G. PH.Sónata í a-moll, 2. þátturPeters


44

47


- beiti öruggum og markvissum vinstri handar fingrahreyfingum

- hafi náð góðri tónmyndun á öllu tónsviðinu frá 1. til 6. stillingar

- hafi náð góðum tökum á stillingaskiptum


- hafi náð góðum tökum á vibrato og sýni notkun þess við túlkun


- hafi gott vald á hægum og hröðum leik


Nemandi





- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, þ.m.t. hljómsveitarleik og kammer-

tónlist



- hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga, tvær áttundir frá eftirtöldum

tónum: c, des, d, es, e

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga, þrjár áttundir: C, Des, D, Es, E

- hafi á valdi sínu eftirtalda hljómhæfa og laghæfa molltónstiga, þrjár

áttundir: c, d, e

- hafi á valdi sínu þríhljómaraðir sem tengjast framangreindum dúr-

og molltóntegundum, sbr. dæmi á bls. 54; leika skal alla hljóma


- hafi á valdi sínu gangandi þríundir í framangreindum dúrtóntegund-

um og laghæfum molltóntegundum, tvær áttundir

- hafi á valdi sínu tvígrip í sexundum í framangreindum dúrtóntegund-

um, eina áttund

- hafi á valdi sínu flaututóna í framangreindum dúrtóntegundum og

laghæfum molltóntegundum, tvær áttundir

- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt

þessari námskrá

47

Víóla – Miðnám

46

c-moll og C-dúr þríhljómar

MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði getur þóverið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroski nem-enda.

Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbundinog viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvern nem-anda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok miðnáms eiga víólunemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

- beiti líkamanum á eðlilegan og áreynslulausan hátt þegar leikið er á

hljóðfærið

- haldi eðlilega og áreynslulaust á víólu og boga

- hafi náð tökum á eðlilegum og áreynslulausum hreyfingum hand-

leggja

- hafi gott vald á eftirfarandi bogastrokum: legato, detaché, martelé,

spiccato, saltando og col legno

- hafi gott vald á pizzicato

- ráði við léttleika í stroki

========================

Ç3

4

t

mmmm " t

mmmm t

mmmm tm

mmm

" tmmmm

tmmmm

tmmmm

tmmmm

" tmmmm

tmmmm

t

mmmm

" t

mmmm

========================

Ç

t

mmmm #t

mmmm t

mmmm tm

mmm

tmmmm

tmmmm

tmmmm

tmmmm

tmmmm

tmmmm

t

mmmm

t

mmmm

æ

«|

mmmm


46

5 Í hverri hljómaröð skulu vera eftirfarandi hljómar: i, I, vi, IV, I

49


Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir víólu og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.

ACCOLAY, J. B.Konsert nr. 1Schirmer

BACH, C. PH. E.Sónata fyrir víólu og sembalSchott

BACH, J. CHR. / CASADESUSKonsert í c-mollEd. Salabert

BACH, J. S.Air úr svítu nr. 3 í D-dúr, (Celebrated Air)IMC/ Carl FischerSolo Suites for violoncell[einleiksverk – útsett fyrir víólu]Chester

BARTÓK, B.Ein Abend am LandeEditio Musica Budapest

BRAHMS, J.Ungverskir dansar nr. 1 og 3Hinrichsen

CORELLI, A.Sónata í d-moll op. 5, nr. 8IMCSonata da CameraOxford University PressSónata XII La FolliaSchott

DITTERSDORF, C.AndantinoIMC

DVORÁK, A.Sónatína í G-dúr, op. 100Peters

ECCLES, H.Sónata í g-mollPeters

FAURÉ, G.LamentoIMCAprès un rêveHamelleElegy op. 24IMC

DONT / SVENCENSKITwenty progressive Exercises forthe Viola[með undirleik annarrar víólu]Schott

FLESCH, C.Das SkalensystemRies & Ehrler

FORBES, W.A First Book of Scales & ArpeggiosOxford University PressA Second Book of Scales & ArpeggiosOxford University PressA Book of Daily Exercises for ViolaPlayersOxford University Press

KAYSER, H. E.36 Etüden op. 20VEB Hofmeister

KIEVMAN, L.Practising the Viola, mentally,physicallyKelton PublicationsElementary Progressive StudiesSet IIIAssociated Board

KREUTZER, R.42 StudiesSchirmer

MAZAS, F.Etudes Speciales op. 36, 1. heftiIMC

SEVCIK, O.School of Technique op. 1, 2, 3 og 8 Bosworth

WHISTLER, H. S.From Violin to ViolaRubankIntroducing the Positions for Viola,2. heftiRubankEssential Exercises & EtudesRubank

WHISTLER, H. S. / HUMMEL, H. A.Concert & Contest CollectionRubank


48



- leik eftir eyra

- tónsköpun

- spuna


lok miðnáms:








Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.



APPLEBAUM, S.Orchestral Bowing EtudesBelwin Mills

BLUMENSTENGEL, A.24 Studies op. 33IMC

DANCLA, C.Etüden op. 68[2 víólur]Peters


48 49

51


Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í víóluleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu. Aðrirprófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótna-lestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á miðprófi veljanemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegriþyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetn-ingu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferli með eða ánundirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.


RAVEL, M.Pavane pour une infante défunseMasters Music Publications

ROUSSEL, A.AriaLeduc

SCHUMANN, R.Adagio og Allegro op. 70IMC

TELEMANN, G. PH.Konsert í G-dúr[víóla + strengjasveit/píanó]IMC/ Bärenreiter

VAUGHAN WILLIAMS, R.Suite for Viola & Orchestra (piano)group 1Oxford University PressSuite, group 2Oxford University PressSuite, group 3Oxford University Press

VERACINI, F. M.LargoIMC

VIVALDI, A.6 sónöturIMC

ÝMSIRAlbum of Classical PiecesKalmus

51


50

FLACKTON, W.Sónata í C-dúr, op. 11, nr. 4SchottÞrjár sónötur fyrir víólu og fylgiröddDoblinger

FORBES, W.Album for Viola PlayersOxford University Press

GLASUNOW, A.Elegie op. 44M. P. Belaieff

GLUCK, CH. W.Melody from „Orfeo“Viola World Publications

GRANADOS, E.Orientale, Spanish Dance no. 2IMC

JÓNAS TÓMASSONMelódía fyrir víólu einleikÍslensk tónverkamiðstöð

HAYDN, J. / PIATIGORSKYDivertimentoHenry Elkan

HÄNDEL, G. F.Entrance of the Queen of ShebaViola World PublicationsSónata nr. 10 í g-mollIMCSónata í C-dúrIMC

HÄNDEL, G. F. / CASADESUSKonsert í h-mollSchott

HINDEMITH, P.Trauermusik[víóla + strengjasveit/píanó]Schott

HUMMEL, J. N.Fantasie[víóla + hljómsveit/píanó]Amadeus Kunzelmann/MusicaRara

KALLIWODA, J. W.Sechs Nocturnes op. 186Peters

KREISLER, F.LiebesleidViola World Publications Sicilienne and RigaudonViola World Publications

LANNING, J. (ÚTS.) The Classic Experience, FavouriteClassical Themes[útsett fyrir víólu og píanó]Cramer

LARSSON, L. EConcertino op. 45 nr. 9[víóla + strengjasveit/píanó]Gehrmans

LOEILLET, J. B.Sónata í B-dúrIMC

MARAIS, M.Five Old French DancesMasters Music Publications

MARCELLO, B.Sónötur í C-dúr og G-dúrIMC

MARINO, C.Sónata í D-dúrDoblinger

MENDELSSOHN-BARTHOLDY, F.Sónata í c-mollDeutscher Verlag, Leipzig

MOZART, W. A.Sónatína í F-dúr K 439b, nr. 1Henry ElkanSerenata CantabileViola World Publications

MOZART / PIATIGORSKYSónatína í C-dúrElkan Vogel Co. Inc.DivertimentoElkan Vogel Co. Inc.

NARDINI, P.Sónata í f-mollCranz and Co.

PAGANINI, N.Moto Perpetuo[einleiksverk; einnig fáanlegt með undirleik]IMC

PEPUSCH, J. C.Sónata í d-mollSchott

PURCELL, H.Sónata í g-mollOxford University Press

RACHMANINOV, S.Romance and ScherzoOxford University PressVocalise op. 34, nr. 14IMC


50

53

- flaututóna í framangreindum dúr- og laghæfum molltóntegundum,

tvær áttundir

- tónstiga í sexundum í einni dúrtóntegund, eina áttund

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga eina áttund á bogastroki

- geti leikið tónstiga og hljóma með mismunandi bogastrokum, s.s.

legato, detaché, spiccato og martelé







- leiki flaututóna frá grunntóni viðkomandi tónstiga

- leiki tvígrip í sexundum þannig að efri upphafsnóta sé grunntónn og

neðri upphafsnóta sexund neðar


Dæmi

Krómatískur tónstigi frá c

========================

Ç ä mmmm

mmmm

mmmm

mmmm

t ! tt ! t

mmmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt !t

t

mmmm

mmmm

mmmm

mmmm

!tt !t

t mmmm

mmmm

mmmm

mmmm

t !tt !t

========================

Çmmmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt !t

t mmmm

mmmm

mmmm

mmmm

! tt !t

t mmmm

mmm

mmmm

mmm

tt " t

t mmmm

mmm

mmmm

mmm

" tt " t

t

========================

Çmmmm

mmmm

mmm

mmm

t " tt " t

mmmm

mmmm

mmmm

mmmmt

t "tt

mmmm

mmmm

mmmm

mmmm" t

t "tt

mmmm

mmmm

mmmm

mmmm

t "tt " t

æ

«|

mmmm

c

53


52


52


Dæmi um tónverk

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið mið-náms, bls. 47. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófs samkvæmtnánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggja fram listayfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinu velurprófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- krómatískan tónstiga, tvær áttundir



- þríhljómaröð sem tengist einni þeirra dúr- og molltóntegunda sem

valdar eru til prófs, þrjár áttundir, sbr. dæmi á bls. 54; leika skal alla

hljóma hverrar raðar frá grunntóni fyrsta hljóms6

- gangandi þríundir, tvær áttundir, í þeim dúr- og laghæfu molltónteg-

undum sem valdar eru til prófs

Æfing nr. 8Úr: Kreutzer, R.: 42 StudiesSchirmer

Æfing nr., 3Úr: Mazas, F.: Etudes Specialesop. 36, 1. heftiIMC


ECCLES, H.Sónata í g-moll, 1. og 2. þátturPeters

RACHMANINOV, S.Vocalise op. 34, nr. 14IMC

HINDEMITH, P.Trauermusik[víóla + strengjasveit/píanó]Schott

LARSSON, L. E.Concertino op. 45 nr. 9, 1. þáttur[víóla + strengjasveit/píanó]Gehrmans

BACH, J. CHR.Konsert í c-moll, 1. þátturEd. Salabert

6 Í hverri hljómaröð skulu vera eftirfarandi hljómar: i, I, VI, vi, IV, I

5555


54

C-dúr

Hljómaröð frá c

C-dúr, gangandi þríundir

========================

Ç ä mmmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt

mmmmm

mmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

tmmmm

========================

Ç

mmmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt m

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt m

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt m

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt

mmmm

mmmmm

mmmm

mmmmmt

tt

t

mmmm

mmmmm

mmmm

mmmmmt

tt

t

mmmm

mmmmm

mmmm

mmmmmt

tt

t

mmmmm

mmmmm

mmmm

mmmmm

tt

tt

=======

Ç

æ

«|

mmmm

c

========================

Ç3

4

Ûmmmmm

mmmm

mmmm

t"t

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmm

t" t

t

Ä

Û

mmm

mmmm

mmmmm

t" t

t

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

t" t

Û

mmm

mmmmm

mmmm

tÇ

t" t

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

t" t

========================

Ç

Ûmmmmm

mmmmm

mmmm

t#t

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

Ä

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

tt

Û

mmm

mmmmm

mmmm

tÇ

tt

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

========================

Ç

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t

Ä

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmm

tt

t

Û

mmm

mmmmmm

mmmm

tÇ

t

t

Ûmmmm

mmmm

mmmmmm

tt

t

Û

==================

Ç

Ûmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

tæ

|

mmmm

c

========================

Ç

Ûmmmmmm

mmmm

mmmm

t

tt

Û

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

Ä

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmmm

mmmm

tÇ

tt

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û t

Ûmmm

mm m

m

========================

Ç ä

t

mmmm

mmmm

mmmm

tt

mmmmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

tmmmm

mmm

mmmm

tt m

mm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

tmmmm

Ä

mmmm

mmmm

tt m

mmm

mmmm

mmmmm

mmmmm

tt

tt

========================Ä

tmmmmm

mmmm

mmmm

tt

mmmmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

ttÇ

tmmmm

mmmm

mmm

tt

mmmm

mmmm

mmmm

mmm

tt

tt

tmmmm

mmmm

mmmm

tt

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmt

tt

tæ

«|

mmmm

c


54

C-dúr, sexundir

C-dúr, flaututónar


Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklingsbund-inn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nemenda.Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bil fjórum árum.Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmri tíma en einniggetur lengri námstími verið eðlilegur.

Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

=========================

Ç ä

t

mmmmmmz

t

mmmmmmz

t

mmmmmmz

t

mmmmmm" z

t

mmmmmmz

t

mmmmmmz

zmmmmmm

t

zmmmmmm

t

zmmmmmm

t

zmmmmmm

t

" zmmmmmm

t

zmmmmmm

t

zmmmmmm

t

zmmmmmm

t

zmmmmmm

tzmmmmmm

t

=========================

Ç

zmmmmmm

tzmmmmmm

t" zmmmmmm

tzmmmmmm

tzmmmmmm

tzmmmmmm

tzmmmmmm

tt

mmmmmmz

t

mmmmmmz

t

mmmmmm" z

t

mmmmmmz

t

mmmmmmz æ

«|

mmmmmm«

z

c

========================

Ç ä

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

ttmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

=================

Ç

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

tt

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

æ«|

mmmmmmm

«| c

57

- hafi þjálfast í leik flaututóna í framangreindum dúr- og molltón-

tegundum, tvær áttundir

- hafi á valdi sínu gangandi þríundir í framangreindum dúr- og moll-

tóntegundum, þrjár áttundir

- hafi á valdi sínu leik eftirtalinna dúrtónstiga í sexundum, tvær

áttundir: C, Des, D, Es, E

- hafi á valdi sínu leik dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltón-

stiga í áttundum, eina til tvær áttundir eftir tóntegundum

- hafi hlotið nokkra þjálfun í leik tónstiga í þríundum


þessari námskrá

- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt

almennum hluta aðalnámskrár, bls. 41–42









Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi. Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að veratil viðmiðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars viðval annars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis semhæfir við lok námsáfangans.

Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverkum.Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titilverks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eðatónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Afþessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið ífleiri en einum áfanga. 57

Víóla – Framhaldsnám

56

Við lok framhaldsnáms eiga víólunemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:

Nemandi


- hafi náð tökum á eðlilegri og vel þjálfaðri stöðu beggja handa og

samhæfðum hreyfingum

- ráði yfir góðri bogatækni


- sýni leikni og hraða í mismunandi bogastrokum

- beiti lipurri og jafnri fingratækni og ráði yfir talsverðum hraða

- hafi náð tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tónsviðinu


- hafi náð góðum tökum á vibrato og noti það með hliðsjón af stíl

- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviðinu

- geti dregið fram andstæður og ólík blæbrigði og beitt til þess viðeig-

andi bogatækni

Nemandi


- geti auðveldlega lesið nótur í G-lykli og C-lykli (altlykil)




- hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik, þ.m.t. hljómsveitarleik og

kammertónlist



- hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga, þrjár áttundir frá eftirtöldum

tónum: fís, g, as, a

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga, þrjár áttundir: C, Des, D, Es,

E, F, Fís, F, As, A

- hafi á valdi sínu eftirtalda hljómhæfa og laghæfa molltónstiga, þrjár

áttundir: c, cís, d, es, e, f, fís, g

- hafi á valdi sínu hljómaraðir sem tengjast framangreindum dúr- og

molltóntegundum, þrjár áttundir, sbr. dæmi á bls. 64–65; leika skal

alla hljóma hverrar raðar frá grunntóni fyrsta hljóms7


56


59

BEETHOVEN, L. VANNotturno Op. 42Schott7 Mozart VariationenPeters

BEN, M. P. / HAIMThree Songs Without WordsIsrael Music

BERLIOZ, H.Harold in Italien [sinfónía með víólueinleik]Breitkopf & Härtel

BEYER, FRANZKadensur við víólukonserta eftir K. Stamitz, C. Fr. Zelter og F. A. HoffmeisterKunzelman

BLAKE, H.Prelude for Solo ViolaFaber

BLOCH, E.SvítaSchirmer

BOCCHERINI, L.Sónata í c-mollSchott/CarishSónata nr. 6 í A-dúrIMC

BRAHMS, J.Tvær sónötur op. 120[víóla/klarínetta + píanó]Breitkopf & Härtel/Peters

BRITTEN, B.Lacrymae op. 48Boosey & Hawkes

BRUCH, M.Romanze op. 85[víóla + hljómsveit/píanó]Schott

CORELLI, A.Sónata XII La FolliaSchott/IMC

DITTERSDORF, C. D. V.Konsert í F-dúr[víóla + hljómsveit]SchottSónata í Es-dúr[einnig til fyrir víólu og kontrabassa, útg. Amadeus Verlag]IMC

ENESCO, G.ConcertpieceIMC

FAURÉ, G.Elegy op. 24IMC

FLACKTON, W.Sónata nr. 4 í c-mollSchott

FRANCOEUR, F.Sónata nr. 4IMC


GLINKA, M.Víólusónata í d-mollMusica Rara

GLUCK, CH. W.Melodie from „Orfeo“Viola World Publications

GRANADOS, E.Two Spanish DancesMaster Music Publications

HÄNDEL, G. F. / CASADESUSKonsert í h-mollSchott

HÄNDEL / HALVORSENPassacaglia[fiðla + víóla]Wilhelm Hansen

HALLNÄS, H.Sónata op. 19Musikaliska konstföreningen

HAYDN, M.Fjórar sónötur fyrir fiðlu og víóluBreitkopf & Härtel

D’HERVELOIS, C.2me SuiteÉdition Delrieu

HILMAR ÞÓRÐARSONKveðja (Smá kveðja til afa)Íslensk tónverkamiðstöð

HINDEMITH, P.MeditationSchottDer Schwanendreher [víóla + hljómsveit/píanó]SchottSónata fyrir einleiksvíólu op. 25, nr. 1SchottSónata fyrir einleiksvíólu op. 11, nr. 5SchottTrauermusik[víóla og strengjasveit/píanó]Schott

59


58

Æfingar

Tónverk

Eftirfarandi tónverk eru fyrir víólu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

ATLI HEIMIR SVEINSSONCathexis fyrir víólu og píanóÍslensk tónverkamiðstöðMelódía fyrir víóluÍslensk tónverkamiðstöð

ATTERBERG, K.Suite for Violin, Viola and StringOrchestra. op. 19Eriks (Stockh.)

ÁSKELL MÁSSONKadensaÍslensk tónverkamiðstöð

BACH, J. C. / CASADESUSKonsert í c-mollEd. Salabert

BACH, J. S.Air úr svítu nr. 3 í D-dúr (Celebrated Air)IMC/ Carl FischerÞrjár sónötur fyrir viola da gambaog sembal[umskrifað fyrir víólu og píanó/sembal]Breitkopf & Härtel/Peters/IMC/RicordiFantasia CromaticaBoosey & HawkesEinleikssvítur fyrir selló[umskrifað fyrir víólu]Chester

BAX, A.LegendChappell

BLUMENSTENGEL, A.24 Studies op. 33IMC

BRUNI, A. B.25 Studies for Viola SoloIMC

CAMPAGNOLI, B.41 Caprices op. 22 for ViolaIMC/Peters

DONT / SVENCENSKITwenty Progressive Exercises forthe Viola[með undirleik annarrar víólu]Schott

FLESCH, C.Das ScalensystemRies & Ehrler

FORBES, W.A Book of Daily Exercises for ViolaPlayersOxford University PressA Second Book of Scales & ArpeggiosOxford University PressA Third Book of Scales & ArpeggiosOxford University Press

FUCHS, L.16 Fantasy Etudes for ViolaIMC

GAVINIÉS, P.Les 24 Matinées[fyrir víólu]Ricordi

HOFFMEISTER, F. A.Viola EtüdenPeters

MAZAS, F.Etudes Speciales op. 36 for violasolo, 1. heftiIMCEtudes Brillantes op. 36 for violasolo, 2. heftiIMC

RODE, P.24 CapricenSchott

ROSTAL, MAX24 CapricenSchott

SEVCIK, O.School of Technique op. 1, 2, 3 og 8Bosworth

SCHLOMING, H.24 Studien für vorgeschritteneSchüler, op. 15Elite Edition


58

61


FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt;hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllunum tónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti.Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í víóluleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrætti úrhljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar ogbrotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefið er

VIELANDOrchestral Excerpts from theSymphonic Repertoire for Viola,1.–5. heftiIMC

STRAUSS, R. Orchesterstudien aus den Symphonischen WerkenPeters

SCHUMANN, R.Adagio & Allegro op. 70IMCFantasy Pieces[upprunalega fyrir klarínettu og píanó]IMCMärchenbilder op. 113Breitkopf & Härtel/IMC

STAMITZ, J.Sónata op. 6aIMC

STAMITZ, K.Konsert í D-dúr, op. 1[víóla + hljómsveit]IMCSechs Duette, 1. hefti[2 víólur]Schott

STRAVINSKY, I.Elegie[einleiksverk]Boosey & Hawkes/Schott

SVEINBJÖRN SVEINBJÖRNSSON /INGVAR JÓNASSON

Það er svo margt ef að er gáðIngvar Jónasson

TELEMANN, G. PH.Svíta í D-dúr[víóla + strengjasveit/píanó]Schott

WANHAL, J. B.Concerto for Viola & OrchestraIMC/Viola World Publications

WEBER, C. M. V.Andante & Rondo Ongarese[víóla + hljómsveit]Schott/IMC

WIENIAWSKILégendeViola World Publications

ÞORKELL SIGURBJÖRNSSONFimm íslensk þjóðlög Íslensk tónverkamiðstöðStep by Step[einleiksverk]Íslensk tónverkamiðstöð

61


60

HOFFMEISTER, F. A.Konsert í D-dúrIMC/H. L. Grahl

HOLST, G.Lyric Movement[víóla + lítil hljómsveit]Oxford University Press

HUMMEL, J. N.Fantasía[víóla + hljómsveit/píanó]Musica Rara

IBERT, J.AriaLeduc

JACOB, G.Variations[einleiksverk]Musica RaraSónatína[2 víólur]Oxford University Press

JOACHIM, J.Hebrew Melodies op. 9Masters Music Publications

JÓN NORDALPiccola musica notturnaÍslensk tónverkamiðstöð

JÓN ÞÓRARINSSONSónata fyrir (klarínettu) víólu og píanóMenningarsjóður

JÓNAS TÓMASSONConcerto I for Viola & SmallOrchestraÍslensk tónverkamiðstöðNotturno III fyrir sembal og víóluÍslensk tónverkamiðstöð

KJARTAN ÓLAFSSONDimma Íslensk tónverkamiðstöðKonsert fyrir víólu og strengjasveitÍslensk tónverkamiðstöð

KOCH, E. VONMonolog nr. 16[einleiksverk]Gehrmans

KREISLER, FR.Preludium & AllegroViola World Publications

LECLAIR, J. M.Sónata „Le Tombeau“IMC

MARAIS, M.Five Old French DancesMasters Music PublicationsSvíta í D-dúrPeters

MASSENET, J.Meditation from ThaisViola World Publications

MENDELSSOHN-BARTHOLDY, F.Sónata í c-mollDeutscher Verlag für Musik, Leipzig

MILHAUD, D.4 VisagesHeugel

MOZART, W. A.AdagioViola World PublicationsDuos for Violine & Viola K. 423 &K. 424PetersSerenata CantabileViola World PublicationsSinfonia Concertante í Es-dúr K. 364[fiðla + víóla + hljómsveit/píanó]PetersTema con VariationiPolskie Wydawnictwo Muzyczne

PAGANINI, N.Moto PerpetuoIMCSonata per la Grand ViolaSchott

RAVEL, M.Pavane pour une infante défunseMasters Music Publications

REGER, M.Þrjár svítur op. 131d[einleiksverk]PetersSónata í B-dúr op. 107[klarínetta (víóla eða fiðla) + píanó]Bote & Bock

SCHOSTAKOWITSCH, D.Sónata op. 147Sikorski

SCHUBERT, F.Arpeggione-SonatePeters


60

63


Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið fram-haldsnáms, bls. 56–57. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófs sam-kvæmt nánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggja framlista yfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinu vel-ur prófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- krómatískan tónstiga frá c til c'''



- hljómaraðir sem tengjast þeim dúr- og molltóntegundum sem valdar

eru til prófs, þrjár áttundir, sbr. dæmi á bls. 65; leika skal alla hljóma


- gangandi þríundir í framangreindum dúr- og laghæfum molltónteg-

undum, þrjár áttundir

- tónstiga í flaututónum, tvær áttundir

- tónstiga í sexundum í einni dúrtóntegund og einni laghæfri molltón-

tegund, tvær áttundir

- tónstiga í áttundum í einni dúrtóntegund og einni laghæfri molltónteg-

und, tvær áttundir

ROSSINI, G.Úr forleik „La Gazza Ladra“Úr: Vieland: Orchestral Excerptsfrom the Symphonic Repertoirefor Viola, 2. hefti, bls. 19IMC

BRAHMS, J.Sinfónía nr. 2[fyrsta dæmið]Úr: Vieland: Orchestral Excerptsfrom the Symphonic Repertoirefor Viola, 2. hefti, bls. 8IMC

TCHAIKOVSKY, P.Symphonie Pathétique op. 74Úr: Vieland: Orchestral Excerptsfrom the Symphonic Repertoirefor Viola, 2. hefti, bls. 34IMC

BEETHOVEN, L. VANSinfónía nr. 5Úr: Vieland: Orchestral Excerptsfrom the Symphonic Repertoirefor Viola, 1. hefti, bls. 4–5IMC

MOZART, W. A.Sinfónía nr. 40 í g-mollÚr: Vieland: Orchestral Excerptsfrom the Symphonic Repertoirefor Viola, 2. hefti, bls. 26IMC

DVORÁK, A.Sinfónía nr. 4Úr: Vieland: Orchestral Excerptsfrom the Symphonic Repertoirefor Viola, 3. hefti, bls. 17–18IMC

63


62

fyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milli þessað (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnur próf-verkefni og (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.



Dæmi um tónverk

Dæmi um æfingar

Æfing nr. 17Úr: Campagnoli, B.: 41 Capricesop. 22 for ViolaIMC/Peters

Æfing nr. 2Úr: Rode, P.: 24 CapricenSchott

BACH, J. S.Sarabande og Gigue úr svítu nr. 3í C-dúrChester

STAMITZ, K.Konsert í D-dúr, 1. þáttur með kadensuIMC

ÞORKELL SIGURBJÖRNSSONSex íslensk þjóðlögÍslensk tónverkamiðstöð

BRAHMS, J.Víólusónata í f-moll, 1. þátturBreitkopf & Härtel/Peters

JÓN ÞÓRARINSSONSónataMenningarsjóður

HOFFMEISTER, F. A.Konsert í D-dúr, 1. þáttur með kadensuIMC/H.L. Grahl


62


65

C-dúr, gangandi þríundir

C-dúr, sexundir

C-dúr, áttundir

========================

Ç ä

t

mmmmmmmm

t

t

mmmmmmmm

t

t

mmmmmmmm

t

t

mmmmmmmm

ttmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

tmmmmmmmm

t

=================

Ç

tmmmmmmmm

tt

mmmmmmmm

t

t

mmmmmmmm

t

t

mmmmmmmm

t

æ

«|

mmmmmmmm

«| c

=======================

Ç ä

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

ttmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

Ä

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

=======================Ä

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

tÇ

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

tt

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

æ|

mmmmmmm

| b

========================

Ç ä mmmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt

mmmmm

mmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmmmm

mmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmmm

mmmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

tt

Ä

========================Ä

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmm

mmmm

mmmm

mmmm

tt

tt

mmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t tmmmmm

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt m

mmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt m

mmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt m

mmm

mmm

mmmm

mmm

tt

ttÇ

========================

Ç

mmmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt m

mmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt m

mmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt m

mmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt

æ

mmmm

mmm

mmmm

mmm

tt

tt

mmmm

mmmmm

mmmm

mmmmmt

tt

t

mmmm

mmmmm

mmmmmt

tt t

mmmm

========================

Ç

Ûmmmmmm

mmmm

mmmm

t

t"t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t

t" t

Ä

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

t" t

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

t" t

t

Ç

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t" t

t

Ûmmmm

mmmm

mmmmm

t"t

t

========================

Ç

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

t"t

"t%t m

mmm

mmmmm

mmmmm

mmmmmm

t" t

" t% t

Ä

mmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t" t

" t% t m

mmmm

mmmmm

mmmm

mmm

t% t

" t" t

mmmm

mmmmmmm

mmmmmm

mmmmm

tÇ

% t" t

" t

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t%t

"t"t

========================

Ç

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t"t

Ä

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t"t m

mm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t" t m

mmmm

mmmmm

mmmm

mmm

t" t

tt

Ç

mmmmmm

mmmmm

mmmmm

mmmm

t" t

tt

mmmm

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t"t

tt

========

Ç

æ|

mmmm

c

65


64

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga þrjár áttundir upp frá grunntóni og niður

aftur, eina áttund á hverju bogastroki

- sýni fjölbreytni í bogastrokum




- leiki tónstiga í sexundum legato

- leiki tónstiga í áttundum legato

- leiki hraðasta tónstiga eigi hægar en M.M. C = 120, miðað við að



Dæmi

C-dúr

Hljómaröð frá c

========================

Ç3

4

Ûmmmmm

mmmm

mmmm

t"t

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmm

t" t

t

Ä

Û

mmm

mmmm

mmmmm

t" t

t

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

t" t

Û

mmm

mmmmm

mmmm

tÇ

t" t

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

t"t

========================

Ç

Ûmmmmm

mmmmm

mmmm

t#t

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmm

tt

t

Ä

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmm

mmm

t

tt

Û

mmm

mmmmm

mmmm

tÇ

tt

Ûmmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

========================

Ç

Ûmmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmmm

mmmmm

mmmmmm

tt

t

Ä

Û

mmm

mmmm

mmmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmmm

mmm

tt

t

Û

mmm

mmmmmm

mmmm

tÇ

t

t

Ûmmmm

mmmm

mmmmmm

tt

t

========================

Ç

Ûmmmmmm

mmmm

mmmm

t

tt

Û

mmmm

mmmmm

mmmmmm

t

tt

Ä

Û

mmm

mmmmm

mmmmm

t

tt

Û

mmmmm

mmmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmmm

mmmm

tÇ

tt

Ûmmmm

mmmm

mmmmm

tt

t

========================

Ç äÛ

mmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Ûmmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmm

tt

t

Ä

Û

mmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmmmm

mmmm

mmmm

tt

t

========================Ä

Û

mmmm

mmmm

mmm

tt

t

Ç

Û

mmmmm

mmmm

mmmm

tt

t

Û

mmmm

mmm

mmm

tt

t

Û

mmmm

mmmm

mmmm

tt

t

æ

Ûmmmm

mmmm

mmmmt

tt

Ûmmmm

mmmm

mmmmt

tt

|

mmmm


64

6767


66


Grunnnám

Miðnám

BACH, W. FR.Drei Duette[2 víólur] Breitkopf & Härtel

BARTÓK, B.Fourty Four Viola Duos, 1. heftiBoosey & Hawkes

ELÍAS DAVÍÐSSONDúettar og tríó fyrir víólurTónar & steinar

HAYDN, M.Fjórar sónötur fyrir fiðlu og víóluBreitkopf & Härtel

INGVAR JÓNASSONÚtsetningar fyrir 2, 3 og 4 víólurIngvar Jónasson

MOZART, W. A.12 Duos[2 víólur]Viola World PublicationsStrengjakvartettar, 2. heftiPeters

PURCELL, H.Chaconna í g-moll[strengjakvartett]IMC

STAMITZ, C.Sechs Duette für zwei Violen, 1. heftiSchott

WERDIN, E.Vier Bagatellen für Viola und GitarreDoblinger

WHISTLER, H. S. / HUMMEL, H. A.String Companions Duet Collection, 1. og 2. hefti[fiðla + víóla]Rubank

BARTÓK, B.Fourty Four Viola Duos, 1. heftiBoosey & Hawkes

ELÍAS DAVÍÐSSONDúettar og tríó fyrir víólurTónar & steinar17 duetti per altiTónar & steinar

INGVAR JÓNASSONÚtsetningar fyrir þrjár og fleiri víólurIngvar Jónasson

MOZART, W. A.12 Duos[2 víólur]Viola World Publications

NELSON, S.Tunes for my String TrioBoosey & HawkesTunes for my String QuartettBoosey & Hawkes

SUZUKI, S. / STUEN-WALKER, BETSYEnsembles for Violas[2 víólur]Summy-Birchard

WHISTLER, H. S. / HUMMEL, H. A.String Companions Duet Collection, 1. og 2. hefti[fiðla + víóla]Rubank

WIDDICOMBE, T.Ebford Suite[fiðla + víóla + selló + píanó]Chappell


66

Framhaldsnám

Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu. Vegna náins skyldleikavíólunnar við fiðluna eru einnig miklar upplýsingar í bókum um fiðluna.

Menuhin, Yehudi/Primrose, William: Violin and Viola, MacDonald & Jane’s,London 1976

Primrose, William: Technique is Memory, Oxford University Press, London 1960

Riley, Maurice W.: The History of the Viola, band I og II, eigin útgáfa 1980 og 1991[Auk þess að vera saga hljóðfærisins er að finna miklar upplýsingar um verkfyrir hljóðfærið, þekkta víóluleikara og upplýsingar um tónbókmenntir.]

Tertis, Lionel: Cindarella No More, Wm. Carling & Co Ltd., London 1953

Tertis, Lionel: My Viola and I, Elek Books Ltd., London 1976

Tertis, Lionel: Beauty of Tone in String Playing, Oxford University Press, London1946

Zeyringer, Franz: Literatur für Viola, Verlag Julius Schönwetter Jun., Hartberg,Österreich 1963, 1965, 1976, 1985

BACH, J. S.Brandenburgarkonsert nr. 6[2 víólur + víóla da gamba + selló +kontrabassi]IMC

BACH, W. FR.Þrír dúettar[2 víólur]Breitkopf & Härtel

69

SELLÓÍ þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á selló. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.

Nokkur atriði varðandi nám á sellóHljóðfærið tilheyrir fjölskyldu strengjahljóðfæranna og hefur sömu lögun ogfiðlan. Sellóið kom fyrst fram um 1600 og hefur síðan í meginatriðum veriðóbreytt. Sellóið er viðkvæmt hljóðfæri og fyrirferðarmikið. Ungir nemend-ur geta því átt í nokkrum erfiðleikum með að flytja það á milli staða.

Til eru selló í mörgum stærðum. Flestir tónlistarskólar leigja út hljóðfæritil nemenda sinna fyrstu árin en yfirleitt er gert ráð fyrir að nemendureignist eigið hljóðfæri þegar þeir eru farnir að nota hljóðfæri í fullristærð.

Algengast er að nemendur hefji nám um 8 ára aldur. Sé boðið boðið uppá viðeigandi kennsluaðferðir, s.s. Suzuki-aðferð, geta nemendur byrjaðfyrr, allt niður í 4 ára aldur. Þess eru þó mörg dæmi að nemendur hafibyrjað nám mun seinna en hér að ofan er lýst og náð góðum árangri.

GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til9 ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmið-un er þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsumaldri og námshraði getur verið mismunandi.

696868

71






- hafi lagt stund á ýmiss konar samleik



- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga og þríhljóma, tvær áttundir:

C, D, A, F

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga og þríhljóma, eina áttund:

B, Es

- hafi á valdi sínu eftirtalda hljómhæfa og laghæfa molltónstiga ásamt

þríhljómi, tvær áttundir: a, e, d, g, c

- hafi á valdi sínu eftirtalinn hljómhæfan laghæfan molltónstiga ásamt

þríhljómi, eina áttund: h


þessari námskrá


lok grunnnáms:








Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lokgrunnnáms. 71

Selló – Grunnnám

70

Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbund-in og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok grunnnáms eiga sellónemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:

Nemandi


- haldi rétt á hljóðfærinu

- hafi náð tökum á góðu og öruggu bogagripi

- haldi boga þannig að hann myndi rétt horn við strenginn (90°) og

grunnstaða hans á strengnum sé u.þ.b. mitt á milli stóls og grip-

brettis


- hafi náð tökum á eðlilegri stöðu vinstri handar

- leiki með markvissum og jöfnum fingrahreyfingum

- hafi náð allgóðum tökum á eftirfarandi bogastrokum: staccato,

legato og detaché


- hafi náð góðum tökum á tónmyndun í fyrstu fjórum stillingum ásamt

áttundarflaututónum


- sé byrjaður að fást við vibrato



Nemandi


- kunni góð skil á nótnalestri í bassalykli

- hafi kynnst lestri í tenórlykli


70

73


Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í sellóleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hlutaaðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 37 í sama riti.


ROMBERGSónötur op. 43Carl Fischer

SQUIREIn DreamlandCarl Fischer

STUTSCHEWSKI, J. (ÚTG.)Verschollene Klänge, Alte Meisterweisen für Cello und KlavierUniversal Edition

SUZUKI, S.Suzuki Cello School, 1. og 2. heftiSummy-Birchard Suzuki Cello School, 3. hefti[lög nr. 1–4, 7 og 9]Summy-Birchard

ÝMSIRAlte Meisterweisen 1. heftiSchott

Everybody’s Favorite Cello SolosAmsco

Klassische Stücke von den Anfang, 1. og 2. heftiSchott

73


72

Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.



Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir selló og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.

APPELBAUM, S. (ÚTG.)Building Technic with BeautifulMusic, 1.–4. heftiBelwin Mills

BEETHOVEN, L. VAN / APPELBAUMSónatína í G-dúrBelwin Mills

BRÉVAL, J. B.Leichte Stücke für Violoncello mitBegleitung durch 2. V’celloSchottSónata í C-dúrSchott

DERI, OTTO Solos for the Cello Player[lög nr. 1, 2 og 4]Schirmer

HAFLIÐI HALLGRÍMSSON7 íslensk þjóðlögRicordi

HINDEMITH, P.Drei leichte StückeSchott

KLENGEL, J.Sónatína nr. 1IMC

MARCELLO, B.Sónata í a-mollSchottSónötur í G-dúr og C-dúrSchottSónata í e-mollSchott

PURCELL, H.Air[úr: Schott Cello Series, 10. hefti]Schott

RIEDINGKonsert í h-moll op. 35Bosse Edition

APPELBAUM, S.String Builder, 1. og 2. heftiBelwin Mills

BENONY / BURROWS1st Year Cello MethodPaxton Music Ltd.

LEE, S.40 Leichte Etüden op. 7Schott

LOMNÄSJag skal bli cellist, 1. og 2. heftiGehrmans

PIATTI, A.Violoncello Method, 1. og 2. heftiAugener

POPPER, D.15 Easy Studies Preparatory toop. 76 & 73IMC

SQUIRETwelve Easy Exercices op. 18Augener

STUTSCHEWSKI, J.Neue Etüdensammlung, 1. heftiSchott


72

75

Leikmáti og hraði

Nemandi

- geti leikið a.m.k. einn dúrtónstiga og einn laghæfan molltónstiga,

tvær áttundir

- geti leikið a.m.k. einn dúrþríhljóm og einn mollþríhljóm, tvær áttundir

- geti leikið hvern tónstiga og þríhljóm með tveimur mismunandi boga-

strokum

- leiki hraðasta tónstiga og þríhljóm eigi hægar en er M.M. C = 66,

miðað við að leiknir séu áttundapartsnótur

MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.

Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok miðnáms eiga sellónemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:

Nemandi

- beiti líkamanum á eðlilegan og áreynslulausan hátt þegar leikið er

á hljóðfærið

- hafi náð tökum á eðlilegum og áreynslulausum hreyfingum handleggja

- haldi eðlilega á hljóðfærinu og boganum

- hafi náð tökum á góðu bogagripi

- beiti boganum þannig að hann myndi rétt horn við streng og grunn-

staða hans sé u.þ.b. mitt á milli gripbrettis og stóls 75


74


Dæmi um tónverk

Dæmi um æfingar


Efni


- tvo dúrtónstiga og þríhljóma

- tvo laghæfa molltónstiga og þríhljóma

KUMMERÆfing nr. 26Úr: Piatti: Violoncello Method, 2. heftiAugener

POPPER, D.Æfing nr. 5Úr: 15 Easy Studies Preparatory toop. 76 & 73IMC[sama æfing er nr. 26 í Stutschewski,J.: Neue Etüdensammlung, 1. hefti, útg.Schott]

BOCCHERINI, L.MenúettÚr: Suzuki Cello School, 3. hefti,nr. 3Summy-Birchard

BRÉVAL, J. B.Sónata í C-dúr, 1. kafliSchott

HAFLIÐI HALLGRÍMSSONAustan kaldinnÚr: 7 íslensk þjóðlögRicordi

HINDEMITH, P.Drei Leichte Stücke, nr. 1Schott

MARIE, G.La CinquantaineÚr: Deri: Solos for the Cello Player, nr. 4Schirmereða: Suzuki Cello School, 3. hefti,nr. 9Summy-Birchard

MENDELSSOHN BARTOLDY, F.Á vængjum söngsinsÚr: Everybody’s Favorite Cello SolosAmsco


74

77

- hafi náð góðum tökum á leik allra dúr- og mollþríhljóma í tveimur til

þremur áttundum á tónsviðinu C til g''

- geti leikið gangandi þríundir á tónsviðinu C til g''

- geti leikið sexundatvígrip á tónsviðinu C til g’’

- hafi kynnst leik þríundatvígripa


námskrá



- leik eftir eyra

- tónsköpun

- spuna


lok miðnáms:








Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi. Listinner alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til viðmiðunar viðskipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við val annars kennsluefnis.Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. allt frá kennsluefni, semhentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir við lok námsáfangans.


77

Selló – Miðnám

76

- hafi allgott vald á eftirtöldum bogastrokum: detaché, legato, staccato,

martelé og spiccato

- hafi gott vald á pizzicato með hægri og vinstri hendi


- hafi náð tökum á mjúkum bogaskiptum

- hafi náð tökum á jöfnum strengjaskiptum

- hafi náð tökum á eðlilegri stöðu vinstri handleggjar miðað við þá

stillingu og þann streng sem leikið er á hverju sinni

- hafi náð tökum á hnitmiðaðri fingratækni, þ.m.t. sveigjanlegum

þumalfingrum

- hafi náð tökum á góðri samhæfingu vinstri og hægri handar

- hafi náð góðri tónmyndun á tónsviðinu frá C upp á g'' í 11. stillingu og

hafi nokkurt vald á notkun þumalfingurs


- hafi náð tökum á þjálum stillingaskiptum

- hafi náð góðu valdi á vibrato

- geti sýnt blæbrigði með mismunandi fjarlægð frá stól og mismun-

andi bogahraða



Nemandi


- kunni góð skil á nótnalestri í bassa- og tenórlykli

- kunni nokkur skil á nótnalestri í G-lykli

- kunni skil á skammstöfunum tengdum bogatækni




- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, þ.m.t. hljómsveitarleik og kammertónlist



- hafi vald á krómatískum tónstiga í þremur áttundum

- hafi náð góðum tökum á leik allra dúrtónstiga í tveimur til þremur

áttundum á tónsviðinu C til g''

- hafi náð góðum tökum á leik allra hljómhæfra og laghæfra molltón-

stiga í tveimur til þremur áttundum á tónsviðinu C til g''


76

79


Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í víóluleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu. Aðrirprófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótna-lestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á miðprófi veljanemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegriþyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetn-ingu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferli með eða ánundirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum

MARCELLOSónötur í F-dúr og g-mollSchottSónata í e-mollSchottSónata í D-dúrSchott

MARTINU, B.PastoralesLeduc

PARADIS, MARIA-THERESIA V.SicilienneSchott

RAPP, E. (ÚTG.)Alte Meisterweisen für junge Cellisten, 2. heftiSchott

ROMBERGKonsert í e-moll op. 38Delrieu

SAINT-SAËNS, C.Allegro appassionato op. 43Durand

SQUIRE, W. H.Bourrée op. 24Southern Music EspañolaTarantella op. 23IMC

STUTSCHEWSKI, J.The little Cellist, Seven MiniaturesLeeds Music Corporation

STUTSCHEWSKI, J. ( ÚTG.)Verschollene Klänge, Alte Meisterweisen für Cello und KlavierUniversal Edition

SUZUKI, S.Suzuki Cello School, 3., 4. og 5. heftiSummy-Birchard

VIVALDI, A.Konsert í a-moll RV 442[P.V. 24-F III Nr. 4]SchottKonsert í D-dúr RV 404SchottSónötur nr. 1–5Schott/Editio Musica Budapest

ÝMSIREverybody’s Favourite Cello SolosAmsco

79

Selló – Miðnám

78



Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir selló og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

BACH, J. S.Einleikssvíta nr. 1 í G-dúrÝmsir útgefendurEinleikssvítur nr. 2 og 3[valdir þættir]Ýmsir útgefendur

BAZELAIRESuite francaise op. 114Schott

BEETHOVEN, L. VAN12 tilbrigði við stef eftir HändelHenleSónatínaPeters

BRÉVALKonsert í F-dúrDelrieu

COUPERINPiéces en concertLeduc

DERI (ÚTG.)Solos for the Cello PlayerSchirmer

FAURÉ, G.SicilienneÝmsir útgefendur

FESCH, W. DEDrei Sonaten op. 8, nr. 7–9MoeckDrei Sonaten op. 8, nr. 10–12Moeck

GAILLARD, J. E.Sónata í e-mollSchott

HAFLIÐI HALLGRÍMSSON6 íslensk þjóðlög útsett fyrir sellóog píanóÍslensk tónverkamiðstöð

HAYDN, J. / PIATIGORSKI, G.Divertimento, 1. og 2. þátturElkan Vogel

KLENGEL, J.Konsertínó í a-moll op. 46Breitkopf & HärtelKonsertínó í C-dúr op. 7Breitkopf & Härtel

COSSMANNVioloncello StudienSchott

DOTZAUERAusgewählte Etüden für Violoncello, 1. heftiPeters

DUPORT21 EtüdenPeters

FEUILLARDDaglegar æfingarSchott

KUMMER10 Melodische Etüden op. 57Peters

LEE, S.Melodische Etüden op. 31, 1. og 2. heftiSchott/Peters

LOEB, J.Gammes et ‘ArpégesGérard Billaudot

PIATTI, A.Violoncello Method, 2. og 3. heftiAugener

SEVCIK, O.School of Bowing Technics op. 2,1. og 2. heftiBosse Edition

STUTSCHEWSKI, J.Neue Etüdensammlung, 2. og 3. heftiSchott

SUCH, P.Æfingasafn, 2. heftiAugener


78

81


- krómatískan tónstiga frá C til c'''

- tvo dúrtónstiga og þríhljóma, þrjár áttundir

- tvo hljómhæfa og laghæfa molltónstiga ásamt þríhljómum, þrjár

áttundir

- gangandi þríundir í einni dúrtóntegund og einni hljómhæfri molltón-

tegund, þrjár áttundir

- sexundatvígrip í einni dúrtóntegund þannig að efri tónninn fari hæst

upp á c'''

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga frá C upp á c'''og niður á C aftur

- geti leikið hvern dúr- og molltónstiga með tveimur mismunandi

bogastrokum

- geti leikið hvern dúr- og mollþríhljóm með tveimur mismunandi boga-

strokum

- leiki hraðasta tónstiga og þríhljóm eigi hægar en M.M. C = 88,

miðað við að leiknar séu áttundapartsnótur




- leiki sexundatvígrip, hæst upp í 7. stillingu

- leiki sexundatvígrip þannig að efri upphafstónn sé grunntón og

neðri upphafstónn sexund neðar


81

Selló – Miðnám

80

hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.



Dæmi um tónverk

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið mið-náms, bls. 76–77. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófssamkvæmt nánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggjafram lista yfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinuvelur prófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni

Etýða nr. 4Úr: Duport: ÆfingarPeters

Æfing nr. 9Úr: Kummer: 10 Melodische Etüden op. 57Peters

BACH, J. S.Prelúdía úr einleikssvítu nr. 1 í G-dúrÝmsir útgefendur

HAFLIÐI HALLGRÍMSSONKindur jarma í kofunumÚr: 6 íslensk þjóðlög útsett fyrirselló og píanóÍslensk tónverkamiðstöð

KLENGEL, J.Konsertínó í C-dúr, op. 7, 1. þátturBreitkopf & Härtel

SAINT-SAËNS, C.Svanurinnt.d. úr: Deri (útg.): Solos for theCello Player, útg. SchirmereðaEverybody’s Favorite Cello Solos,útg. Amsco

SQUIRETarantellaIMC

VIVALDI, A.1. og 2. þáttur úr sónötu nr. 5 í e-mollSchott/Editio Musica Budapest


80

83

Nemandi


hljóðfærið



- ráði yfir góðri bogatækni


- hafi náð tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tónsviði

hljóðfærisins




- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviðinu

Nemandi


- hafi góð tök á nótnalestri í F-, C- og G-lykli





tónlist




stiga, fjórar áttundir

- hafi þjálfast í leik allra dúr- og mollþríhljóma, fjórar áttundir


stiga í tvígripum í sexundum, þríundum og áttundum, tvær til þrjár

áttundir eftir legu


þessari námskrá

- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almenn-

um hluta aðalnámskrár, bls. 41–42

83

Selló – Framhaldsnám

82

Dæmi

C-dúr, sexundatvígrip


Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklingsbund-inn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nemenda.Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bil fjórum árum.Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmri tíma en einniggetur lengri námstími verið eðlilegur.

Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörf-um nemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok framhaldsnáms eiga sellónemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:

=======================

Åä

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

ttmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

tÇ

tmmmmmmm

t

=======================

Ç

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

tÅ

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

=======================

Å

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

t

tmmmmmmm

tt

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

t

mmmmmmm

t

æ|

mmmmmmm

|b


82

85

Tónverk

Eftirfarandi tónverk eru fyrir selló og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

BACH, J. C.Konsert í c-mollEd. Salabert

BACH, J. S.Einleikssvítur nr. 1 í G-dúr, nr. 2 íd-moll og nr. 3 í C-dúrÝmsar útgáfurÞrjár sónötur BWV 1027-1029 fyrirviola da gamba(selló) og sembal(píanó)Peters

BEETHOVEN, L. VANSónötur op. 5, nr. 1 og 2, fyrirpíanó og sellóHenleTilbrigði við stef úr TöfraflautuMozartsHenle

BOCCHERINI, L.Rondó í C-dúrSchott

BRAHMS, J.Sónata op. 38 í e-mollHenle

BRUCH, M.Kol Nidrei op. 47Simrock

CASSADO, G.RequiebrosSchott

CHOPIN, F.SónataPolskie Wydawnictwo Muzyczne

ECCLES, H.Sónata í g-mollSchott

FALLA, M. DESuite populaire espagnoleMax Esching

FAURÉ, G.Elegy op. 24 IMC/Peters

FAURÉ, G. / CASALSAprès un rêveLeduc

GOENS, D. V.Scherzo, op. 12, nr. 2Hamelle

HAYDN, J.Konsert í C-dúrHenle/IMC

HAYDN, J. / PIATIGORSKI G.Divertimento Elkan Vogel

HENZE, H. V.Serenade für Violoncello solo[einleiksverk]Schott

HINDEMITH, P.Sónata fyrir einleiksselló op. 25,nr. 3SchottTrauermusik für Violoncello undStreichorchesterSchott

JÓRUNN VIÐARTilbrigði um íslenskt þjóðlagÍslensk tónverkamiðstöð

KODÁLY, Z.AdagioEditio Musica BudapestSónata op. 4Universal Edition

MARTINU, B.Sónata nr. 3Leduc

MENDELSSOHN, F.Sónata nr. 1PetersVariations Concertantes op. 17Peters

MONN, M. G.Sellókonsert í g-mollUniversal Edition

MOSZKOWSKI, M.Guitarre, op. 45, no. 2Peters

POPPER, D. / ROSE, L.Gavotta nr. 2, op. 23IMC

RACHMANINOFF, S. / ROSE, L.Vocalise op. 34, no. 14 IMC

RAVEL, M.Habanera pour violoncelloLeduc

85


84










Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverk-um. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titilverks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eða tón-verka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Af þessariástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri eneinum áfanga.

Æfingar

BENTZON, N. V.16 Etudes for Cello SoloWilhelm Hansen

COSSMANN, B.Violoncello-StudienSchott

DUPORT21 EtüdenPeters

FEUILLARD, L. R.Tägliche ÜbungenSchott

LOEB, J.Gammes et ‘ArpégesGérard Billaudot

PIATTI, A.Violoncello Method, 3. heftiAugener12 Capricen op. 25Peters/Ricordi

POPPER, D.High School of Cello Playing (40 etudes) op. 73Schirmer/IMC

SEVCIK, O.School of Bowing Technique op. 2, 2. og 3. heftiBosworth Forty Variations op. 3Bosworth Changes of Position and Preperatory Scale Studies op. 8Bosworth


84

87



Dæmi um tónverk


Ofangreind dæmi er að finna í: Rose/Stutch: Orchestral Excerpts from the SymphonicRepertoire, 1.-3. hefti, útg. IMC.

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið fram-haldsnáms, bls. 83. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófs sam-kvæmt nánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggja fram

POPPER, D.Æfing nr. 5Úr: High School of Cello PlayingSchirmer/IMC

DUPORTEtýða nr. 6 í G-dúrÚr: 21 EtüdenPeters

BACH, J. S.Brandenborgarkonsert nr. 3 í G-dúr

BEETHOVEN, L. VANSinfónía nr. 5

BRAHMS, J.Sinfónía nr. 2

HAYDN, J.„Surprise“ sinfónían

MENDELSSOHN, F.Fingalshellir

SIBELIUS, J.Sinfónía nr. 2

BACH, J. S.Sarabande og Gigue úr einleiks-svítu nr. 2 í d-mollÝmsar útgáfur

BEETHOVEN, L. VAN1. og 2. þáttur úr sónötu op. 5, nr. 2 í g-mollHenle

HAYDN, J.1. þáttur úr konsert í C-dúrHenle/IMC

JÓRUNN VIÐARTilbrigði um íslenskt þjóðlagÍslensk tónverkamiðstöð

SAINT-SAËNS, C.1. þáttur úr konsert í a-moll op. 33Durand/IMC

SCHUMANN, R.3. þáttur úr Fantasiestücke op. 73Peters

87


86


FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt;hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllun umtónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í sellóleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrætti úrhljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar ogbrotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefið erfyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milli þessað (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnur próf-verkefni og (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerð grein fyrir vægieinstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.

ROSE / STUTCHOrchestral Excerpts from theSymphonic Repertoire, þrjú heftiIMC

SAINT-SAËNS, C.Konsert nr. 1, op. 33Durand/IMC

SALLINEN, A.Elegía fyrir Sebastian Knight[einleiksverk]Fazer

SAMMARTINI, G. B.Sónata í G-dúrSchott

SHOSTAKOVICH, D.Zwei Stücke, Adagio undFrühlings-walzerPeters

SCHUMANN, R.Fantasiestücke op. 73PetersFünf Stücke im VolkstonBreitkopf & Härtel

SNORRI S. BIRGISSON„Dans“ fyrir einleikssellóÍslensk tónverkamiðstöð

SOMMERFELDT, Ø.Mini Suite fyrir einleiksselló op. 43Nordisk Musikforlag

VIVALDI, A.Sónata nr. 6SchottSónötur nr. 6, 7, 8 og 9Editio Musica Budapest


86

89

Miðnám

Framhaldsnám

BEETHOVEN, L. VANPíanótríó op. 1, nr. 1, 2 og 3[píanó + fiðla + selló]Henle/Peters

HAYDN, J.Píanótríó og strengjakvartettarHenle/Peters

MOZART, W. A.Píanótríó og strengjakvartettarHenle/Peters

VILLA-LOBOS, H.Bachianas Brazilieras nr. 5[sópran + sellósveit, a.m.k. 8 selló]AmscoBachianas Brazilieras nr. 1[sellósveit, a.m.k. 8 selló]Amsco

BARTÓK, B.18 duos[2 selló]Universal Edition

BOISMORTIER, J. B. DERokoko-Duette für zweiVioloncelli, Heft 1, Drei SonatenMoeck

COUPERIN, F.Concert à deux VioloncellesLeduc

GOLTERMANNSerenada op. 119, nr. 1[4 selló]IMCRómansa, op. 119, nr. 2[4 selló]IMC

HÄNDEL, G. F.Sónata fyrir tvö selló op. 2, nr. 8Peters

HAYDN, J. / STEINER, F. J.Six Minuets for two CellosBoosey & Hawkes

HOLM, P.Lille suite for fem celloerWilhelm Hansen

KUMMERSechs Duos für Violoncello op. 156, 2. heftiIMC

MOZART, W. A.Sónata fyrir tvö bassahljóðfæriBärenreiter

TELEMANN, G. PH. / STARKERSix canonic sonatas for two cellosIMC

ZEHMModerne Tänze[2 selló]Schott

VIVALDI, A.Konsert í g-moll[2 selló]Eulenburg/IMC

ÝMSIRDas Klaviertrio[píanó + fiðla + selló]Elite Edition

NELSON, S.Pairs for cellosBoosey & HawkesThrees and foursBoosey & Hawkes

ÝMSIRFrom the Notebooks for AnnaMagdalena Bach and WolfgangAmadeus Mozart[2 selló / selló + píanó]Universal Edition

89


88

lista yfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinuvelur prófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- tvo dúrtónstiga og þríhljóma, fjórar áttundir

- tvo hljómhæfa og laghæfa molltónstiga, ásamt þríhljómum, fjórar

áttundir

- tvígrip: þríundir, sexundir og áttundir í einum dúrtónstiga og einum

hljómhæfum molltónstiga, tvær til þrjár áttundir

Leikmáti og hraði

Nemandi


- geti leikið hvern tónstiga og hljóm með tveimur mismunandi boga-

strokum

- leiki hraðasta tónstiga og þríhljóm eigi hægar en M.M. C = 144,

miðað við að leiknar séu áttundapartsnótur

- leiki tvígrip yfir tvær til þrjár áttundir eftir tónhæð tónstigans

SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í þrennt: verk fyrir grunnnám,miðnám og framhaldsnám, allt eftir því í hvaða námsáfanga þau hentabest. Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda ogútgefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni. Í ein-staka tilfellum kunna hlutar tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfirviðkomandi áfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig ínokkrum tilvikum getið í fleiri en einum áfanga.

Grunnnám

ELÍAS DAVÍÐSSONDúettar o.fl.Tónar og steinar

FLETCHER, S.New Tunes for Strings, tvö hefti[fiðla, víóla, selló, kontrabassi – ýmsirmöguleikar]Boosey & Hawkes

FREWER, MARTINJólalög fyrir selló[dúettar og tríó]M. Frewer

KUMMERSix Duets for Violoncello, 1. heftiIMC


88

91

KONTRABASSIÍ þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á kontrabassa. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinnaþriggja megináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Íþessum köflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið semnemendur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.

Nokkur atriði varðandi nám á kontrabassaNám á kontrabassa getur hafist við 6 til 7 ára aldur svo fremi að tilafnota sé hljóðfæri af hæfilegri stærð. Til eru hljóðfæri allt niður í 1/16af fullri stærð og jafnvel enn minni. Algengast er þó að nemendur hefjinám á unglingsárum þegar líkamsburðir eru orðnir nægir til að valdahljóðfæri af venjulegri stærð, enda hafa tiltölulega fáir kontrabassar íbarnastærðum verið fluttir til Íslands hingað til og stutt síðan farið varað framleiða og kenna á slík hljóðfæri.

Margir tónlistarskólar leigja út hljóðfæri til nemenda sinna fyrstu árin,auk þess sem gera verður ráð fyrir hljóðfæri í skólanum til afnota fyrirnemendur í kennslustundum.

Kontrabassi er notaður í fjölmörgum tegundum tónlistar. Mikilvægt erað nemandinn nái undirstöðufærni í tækni og túlkun, færni sem hannsíðan getur nýtt sér til hvers kyns tónlistariðkunar innan klassískasviðsins eða annarra tegunda tónlistar.

GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til9 ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðun

9190

Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.

Bächi, Julius: Berühmte Cellisten, Atlantis Verlag, Zürich

Blum, David: Casals and the Art of Interpretation, Heinemann, London

Bunting, Christopher: Essey on the Craft of Cello Playing, Vol 1, Vol 2, CambridgeUniversity Press

Campbell, Margaret: The Great Cellists, Gollancz

Casals, Pablo: Ljós og skuggar á langri leið. Ævisaga Pablo Casals, Bókaútgáfan Þjóðsaga

Daniels, Robin: Conversations with Menuhin, MacDonald and James, London

Doppelbauer, R.: Der frühe Cellounterricht, Heinrichshofen

Easton, Carol: Jaqueline du Pré, Summit Books

Ginsburg: History of the Violoncello, Belwin Mills

Grindea, C. ritstj.: Tensions in Performance of Music, A symposium, Kahn andAverill, London 1987.

Jacobsen, Robert: Reverberations: Interviews with the World’s Leading Musicians,Morrow Paperback Edition

Mateski/Rush: Playing and Teaching Stringed Instruments, Belwin Mills

Menuhin, Yehudi: Unfinished Journey, MacDonald and James, London

Musikalske Selvportrætter: Erling Blöndal Bengtsson, Maria Callas o. fl. Gjellerup,København

Piatigorski, G.: Das Cello und ich, Rainer Wunderlich Verlag, Tübingen Hermann Leins

Pleeth, William: Cello, Yehudi Menuhin Music Guides, Schirmer Books

Tortellier, Paul: How I play, how I teach, Chester Music

Wasilewski, W. J. von: Das Violoncell und seine Geschichte, Breitkopf & Härtel

Wordsworth, William: Jaqueline du Pré Impressions, The Vanguard Press, New York90

93

Nemandi







- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik



- hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga á tónsviðinu frá lausum

E-streng að F á G-streng

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga og þríhljóma, eina áttund:

G, B, C, D, Es, As, Des

- hafi á valdi sínu eftirtalda dúrtónstiga og þríhljóma, tvær áttundir: E, F


þríhljómum, eina áttund: a, b, c, d, g


þríhljómum, tvær áttundir: e, f


þessari námskrá


lok grunnnáms:








93

Kontrabassi – Grunnnám

92

er þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi. Ætla má að nemendur, sem hefjanám á unglingsárum, geti lokið grunnnámi á skemmri tíma.

Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok grunnnáms eiga kontrabassanemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:

Nemandi


hljóðfærið

- haldi rétt á hljóðfærinu



- hafi náð tökum á eðlilegri stöðu vinstri handar

- leiki með markvissum og jöfnum fingrahreyfingum

- hafi náð allgóðum tökum á mismunandi bogastrokum, þ.e. detaché,

staccato, legato og martelé


- hafi náð góðum tökum á tónmyndun í stillingum 1/2–8 (að F á

G-streng)

- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á neðra tónsviði að F






92

95


Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í kontrabassaleik skal nemandi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunnprófivelja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, einfölduhljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetningu og(c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra. Frekariumfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðalnámskrártónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakra prófþáttaá bls. 37 í sama riti.


FREDIN, TORVALDKontrabasen och jagThore Ehrling Musik AB

HALAHAN, GUYBagatelles pour ContrebasseYorke Edition

HARTLEY, KEITHDouble Bass Solo 1, 50 MelodiesOxford University PressDouble Bass Solo 2, 48 Piecesfrom the Orchestral Repertoire[einleiksverk]Oxford University PressDouble Bass Solo Plus, 20 GradedMelodies for Double Bass and PianoOxford University PressBass Clef Duets for Cellos, DoubleBasses or BassoonsOxford University Press

LANCEN, S.Berceuse for Baby HippopotamusYorke Edition

SALLES, BERNARDPièces classiques, 1.–3. heftiGérard Billaudot

ÝMSIRPetites pieces pour contrebasseà cordesAug. Zurfluh, Paris

Yorke Solos for the Double Bassand Piano, 1. heftiYorke Edition

95


94

Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.

Listinn er tvískiptur; annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.



Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir kontrabassa og hljómborðsundirleik nema annaðsé tekið fram.

BOADEN, FREDERICKPetite Suite for Double Bass andPianoYorke Edition/Copyright Chappell

CARROLL, I.Five Simple Pieces for DoubleBassAugener

BILLÉ, ISAIANuovo Metodo per contrabasso,Parte 1, III corso practicoRicordi

BOTTESINI, GIOVANNIMethod for Double Bass, 1. heftiYorke Edition

EMERY, CAROLINEBass is Best! Yorke Mini BassBook 1Yorke Edition

HERFURTH, C. PAULPlaying the String Bass Boston Music Co.

NANNY, EDOURDMéthode complète, 1. heftiLeduc

SIMANDL, FRANZNew Method for String Bass, 1. hefti IMC/Carl Fischer30 Etudes for the String BassCarl Fischer

STREICHER, LUDWIGMein Musizieren auf dem Kontrabass, 1. heftiDoblinger

VANCE, GEORGEProgressive Repertoire for theDouble Bass, 1. og 2. heftiCarl Fischer

ÝMSIRYorke studies, 1. og 2. heftiYorke Edition


94

97

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga bundinn, fjórar nótur í hverju stroki

- geti leikið dúr- og molltónstiga á eftirfarandi hátt:

- óbundið, jafnar nótur

- bundið, tvær nótur í hverju stroki

- pizzicato

- geti leikið þríhljóma frá grunntóni beint upp á efsta tón innan tón-

sviðsins og niður á grunntón aftur á eftirfarandi máta:


- bundið, þrjár nótur í hverju stroki

- pizzicato

- leiki tónstiga og hljóma eigi hægar en M.M. C = 70, miðað við að


- leiki tónstiga og hljóma, hiklaust og utanbókar

Dæmi

B-dúr

B-dúr þríhljómur

MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði getur þóverið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroski nemenda.

Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-

===========

Å

"

" ä

æ

mmmm

mmmm

tt

mmmm

mmmmm

t

t

mmmm

mmmm

tt

t

mmmm

====================

Å

"

" ät

mmmm

mmmm

mmmm

t t mmm

mmmm

mmmm

mmmm

t t t t tmmmm

mmmm

mmm

t tmmmm

mmmm

mmmm

mmm

t t t t

æ

«|

mmmm c

97


96


Dæmi um tónverk

Dæmi um æfingar


Efni


- krómatískan tónstiga á tónsviðinu 'E að F (á G-streng)

- tvo dúrtónstiga og einn molltónstiga, hljómhæfan og laghæfan,

ásamt þríhljómum, þar af einn tónstiga og hljóm, tvær áttundir

Æfing nr. 6 í D-dúrÚr: Simandl, F.: New Method forString Bass, 1. hefti, bls. 23Carl Fisher/IMC

Æfing nr. 12 í a-mollÚr: Bottesini, G.: Method for Dou-ble Bass, 1. heftiYorke Edition

BOADEN, FREDERICKPetite Suite for Double Bass andPiano, 2. eða 4. kafli, Elegy eðaMarch Yorke Edition

RIDOUT, ALANAnimal Band nr. 101Úr: Emery, Caroline: Bass is Best!Yorke Mini Bass Book 1Yorke Edition

HÄNDEL, G. F.Mars (úr Scipio) nr. 23Úr: Hartley, Keith (úts.): DoubleBass Solo 1, 50 MelodiesOxford University Press

LANCEN, S.Berceuse for Baby HippopotamusYorke Edition

HÄNDEL, G. F.AriosoÚr: Fredin: Kontrabasen och jag,1. heftiThore Ehrling Musik, AB

HALAHAN, GUYBagatelle nr. 4Úr: Bagatelles pour ContrebasseYorke Edition


96

99

- hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga frá lausum E-streng að d í

þumalstillingu á G-streng

- geti leikið alla dúr- og molltónstiga, hljómhæfa og laghæfa, ásamt

þríhljómum, tvær áttundir nema Dís/Es-dúr eina áttund


námskrá



- leik eftir eyra

- tónsköpun

- spuna


lok miðnáms:








Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.

Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hinsvegar tónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda ogútgefanda getið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellumkunna hlutar kennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari enhæfir þessum námsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefnaeinnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri en einum áfanga.

99

Kontrabassi – Miðnám

98

námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok miðnáms eiga kontrabassanemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:

Nemandi


hljóðfærið

- haldi eðlilega á hljóðfærinu og boganum


- hafi gott vald á bogatækni, þ. á m. spiccato, ricochet og sautillé

- hafi náð góðum tökum á pizzicato

- hafi náð tökum á mjúkum bogaskiptum

- hafi náð tökum á jöfnum strengjaskiptum

- hafi náð tökum á markvissri og eðlilegri stöðu vinstri handar

- hafi náð tökum á hnitmiðaðri fingratækni

- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá 'E að d

(í þumalstillingu á G-streng)


- hafi allgóð tök á vibrato



Nemandi






tónlist




98

101

MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í kontrabassaleik skal nemendi leika þrjú verk og einaæfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundir-búinn nótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Ámiðprófi velja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali afsambærilegri þyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eðaeigin útsetningu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferlimeð eða án undirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finnaí almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerðgrein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.



PURCELL, H. / ZIMMERMANNAriaIMC

SAINT-SAËNS, C.Fíllinn úr Karnival dýrannaUnited Music Publishers

VIVALDI, A. / ZIMMERMANNSónata nr. 1 í B-dúrIMC

ÝMSIRYorke Solos Vol. 1, 35 Easy PiecesYorke Edition

101


100



Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir kontrabassa og hljómborðsundirleik nema annaðsé tekið fram.

BACH, J. S. / NEILINGERSarabanda úr sjöttu sellósvítunni[einleiksverk]Ludwin

BRUCH, M. / SANKEYKol Nidrei op. 47IMC

CAPUZZI, A.Konsert í F-dúrBoosey & HawkesKonsert í D-dúrYorke Edition

CARROLL, IDA5 National DancesStainer & Bell

ECCLES, H. / NEIDLINGERFyrsti þáttur úr sónötu í g-mollLudwin

FAURÉ, G. / ZIMMERMANNAprès un rêveIMCSicilienne op. 78IMC

FRESCOBALDI, G.ToccataLudwin

GIOVANNINOSónata í F-dúrYorke Edition

HARTLEY, K. (ÚTG.)Double Bass Solo 1Oxford University PressDouble Bass Solo 2[einleiksverk]Oxford University Press

HESTER, N.The Bull Steps OutYorke Edition

MARCELLO, B.Sónata í G-dúrSchirmer

MARIE, G.La CinqantaineLudwin

PERGOLESI, G. B.NinaLudwin

BILLÉ, ISAIANuovo metodo per contrabasso,III corso practico, 1. heftiRicordi

BOTTESINI, GIOVANNIMethod for Double Bass, 1. og 2. heftiYorke Edition


SIMANDL, FRANZNew Method for String Bass, 1. heftiIMC/Carl FischerNew Method for String Bass, 2. heftiIMC30 Etudes for the String BassIMC

STORCH / HRABÉ / ZIMMERMANN, F.57 Studies in two Volumes, 1. heftiIMC

STREICHER, LUDWIGMein Musizieren auf dem Kontrabass, 2. og 3. heftiDoblinger

STURM, WILHELM / ZIMMERMANN, F.110 Studies in two Volumes, 2. heftiIMC


ÝMSIRYorke Studies, 2. heftiYorke Edition


100

103

- geti leikið dúr- og molltónstiga á eftirfarandi hátt:



- pizzicato

- geti leikið þríhljóma frá grunntóni beint upp á efsta tón innan tón-

sviðsins og niður á grunntón aftur á eftirfarandi hátt:



- pizzicato




Dæmi

B-dúr

B-dúr þríhljómur

FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendurséu undir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.

Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklingsbund-inn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nemenda.Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bil fjórumárum. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmri tíma eneinnig getur lengri námstími verið eðlilegur.

====================

Å

"

" ämmmm

mmmmm

mmmmm

mmmmmmm

tt

t

tmmmm

mmmmm

mmmmmmm

mmmmm

tt

t

t

æ

mmmmmmm

mmmmmm

mmmmm

mmmm

tt

tt

|

mmmm

=======================

Å

"

" ät

mmmm

mmmm

mmmm

t t mmm

mmmm

mmmm

mmmm

t t t t tmmmm

mmmm

mmmm

t t mmmmm

mmmmm

mmmmmm

mmmmmm

t t tt

tmmmmmmm

mmmmmm

mmmmmm

ttmmmmm

mmmmm

mmmm

mmmm

tt t

t tmmmm

mmmm

mmm

t tmmmm

mmmm

mmmm

mmm

t t t t

æ

«|

mmmm c

103


102

Dæmi um verk

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið mið-náms, bls. 99. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófs samkvæmtnánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggja fram listayfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinu velurprófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- krómatískan tónstiga frá 'E að d (í þumalstillingu á G-streng)

- tvo dúrtónstiga ásamt þríhljómum, tvær áttundir

- einn molltónstiga, hljómhæfan og laghæfan, ásamt þríhljómi, tvær

áttundir

Leikmáti og hraði

Nemandi

- leiki krómatískan tónstiga bundið, fjórar nótur í hverju stroki

Æfing nr. 31 í D-dúrÚr: Bottesini, G.: Method for Dou-ble Bass, 1. heftiYorke Edition

Æfing nr. 2 í C-dúrÚr: Simandl, F.: New Method forString Bass, 2. hefti, bls. 5IMC

BEETHOVEN, L. VAN.SónatínaÚr: Hartley K. (útg.): Double BassSolo 1Oxford University Press

CAPUZZI, A.Konsert í D-dúr, 1. kafli, AllegroYorke Editioneða Konsert í F-dúr, 1. kafli, AllegroBoosey & Hawkes

DEUTSCHMANN, GERHARDThe Fairground, nr. 33Úr: Yorke Solos, 1. heftiYorke Edition

GIOVANNINOSónata í F-dúr, 1. kafli, AllegroYorke Edition

MARCELLO, B.Sónata í G-dúr, 3. og 4. kafliSchirmer

VIVALDI, A. / ZIMMERMANNSónata nr. 1 í B-dúr, 3. og 4. kafliLargo og AllegroIMC


102

105

- hafi á valdi sínu krómatískan tónstiga, þrjár áttundir á tónsviðinu

'E til c'

- geti leikið alla dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga

ásamt þríhljómum, þrjár áttundir á tónsviðinu 'E til c'


þessari námskrá

- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almenn-

um hluta aðalnámskrár, bls. 41–42










Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverk-um. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðantitil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eðatónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Afþessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið ífleiri en einum áfanga.

105

Kontrabassi – Framhaldsnám

104

Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.

Við lok framhaldsnáms eiga kontrabassanemendur að hafa náð eftir-farandi markmiðum:

Nemandi


hljóðfærið



- ráði yfir nákvæmri og öruggri bogatækni

- hafi náð tökum á góðri og öruggri vinstrihandartækni



- hafi náð tökum á góðri tónmyndun á öllu tónsviðinu



- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins

Nemandi




- ráði yfir talsverðum hraða


- hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik, þ.m.t. hljómsveitarleik og

kammertónlist




104

107


FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt;hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllun umtónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti.Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.

Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í kontrabassaleik skal nemandi leika þrjú verk, út-drætti úr hljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tón-stigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess semgefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur ámilli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd ogönnur prófverkefni og (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnirveigamiklu hlutverki. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna

HARTLEY, K.Double Bass Solo 2Oxford University Press

SIMANDL, F.New Method for String Bass, 1. heftiIMC/Carl Fischer

MANDENSKY, E.Strauss, Orchesterstudien ausden Symphonischen WerkenEdition Peters

ZIMMERMAN, OSCARThe complete Double Bass Parts,selected works of Joh. Seb. BachZimmermanThe complete Double Bass Partsof Strauss Tone PoemsZimmerman

ZIMMERMANN, FREDERICOrchestral Excerpts from theSymphonic Repertoire, sjö heftiIMC

MISEK, A.Sónata nr. 1 í A-dúrLibenSónata nr. 2 í e-mollLiben

MONTAG, L.Etude Editio Musica Budapest

RIDOUT, ALANKonsert Yorke Edition

ROMBERG, B. / SANKEYSónata í e-mollIMC

VIVALDI, A.Sónata nr. 1 í B-dúrIMC

WALTER, D.The Elephant’s GavotteYorke Edition

ZIMMERMAN, O.Solos for the Double Bass PlayerSchirmer

107


106

Æfingar

Tónverk

Eftirfarandi tónverk eru fyrir kontrabassa og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.

BENSTEAD, C.Four EpisodesYorke Edition

BERKELEY, L.Introduction and AllegroYorke Edition

BOTTESINI, G.ElegiaYorke Edition

CAPUZZI, A. / BUCCHARELLAKonsert í D-dúrYorke Edition

CIMADOR, G. B.Konsert í G-dúrYorke Edition

CORELLI, A. / ZIMMERMANNSónata í d-mollIMC

DRAGONETTI, D.Andante og Rondó í C-dúrYorke EditionSolo in G (Variazioni con Tema diMinuetto)Doblinger/Kalmus

DRAGONETTI, D. / SHANNONThe Famous Solo in E minorYorke Edition

ECCLES, H. / ZIMMERMANNSónata í g-mollIMC

FESCH, W. / ZIMMERMANNSónata í G-dúrIMC

GLIÈRE, R.Intermezzo, op. 9, nr. 1IMCPrelude, op. 32, nr. 1IMC

HARTLEY, K. (ÚTG.)Double Bass Solo 2[einleiksverk]Oxford University PressDouble Bass Solo Plus, 20 GradedMelodies for Double Bass and PianoOxford University Press

JACOB, GORDONA Little ConcertoYorke Edition

KEYPER, F.Romance and RondoYorke Edition

BILLÉ, ISAIANuovo metodo per contrabasso,III corso practico, 1. heftiRicordi

BOTTESINI, GIOVANNIMethod for Double Bass, 1. og 2. heftiYorke Edition


SIMANDL, FRANZNew Method for String Bass, 1. heftiIMC/Carl FischerNew Method for String Bass, 2. heftiIMC30 Etudes for the String BassIMC

STORCH / HRABÉ / ZIMMERMANN, F.57 Studies in two Volumes, 1. heftiIMC

STREICHER, LUDWIGMein Musizieren auf dem Kontrabass, 2. og 3. heftiDoblinger

STURM, WILHELM / ZIMMERMANN, F.110 Studies in two Volumes, 2. heftiIMC


ÝMSIRYorke Studies, 2. heftiYorke Edition


106

109

Dæmi um æfingar

Tónstigar og brotnir hljómarUndirbúa skal tónstiga og brotna hljóma í samræmi við markmið fram-haldsnáms, bls. 105. Úr því efni velji kennari og nemandi til prófs sam-kvæmt nánari fyrirmælum hér á eftir. Fyrir upphaf prófs skal leggja framlista yfir þá tónstiga og hljóma sem undirbúnir hafa verið. Í prófinu velurprófdómari þá tónstiga og hljóma sem leiknir eru.

Efni


- krómatískan tónstiga, þrjár áttundir á tónsviðinu 'E til c'

- tvo dúrtónstiga, ásamt þríhljómi, þrjár áttundir

- einn molltónstiga, hljómhæfan og laghæfan, ásamt þríhljómi, þrjár

áttundir

Leikmáti og hraði

Nemandi

- geti leikið krómatískan tónstiga á eftirfarandi hátt:

- bundið, sex nótur í hverju stroki

- geti leikið tónstiga á eftirfarandi hátt:


- bundið, sjö nótur í hverju stroki

- pizzicato

- geti leikið brotna þríhljóma á eftirfarandi hátt:


- bundið, fjórar nótur í hverju stroki

- pizzicato




Æfing nr. 5Úr: Bottesini, G.: Method for Double Bass, 2. heftiYorke Edition

Æfing nr. 1Úr: Simandl, F.: Gradus adParnassum, 1. heftiIMC

109


108

í almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerðgrein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.



Dæmi um tónverk


BRITTEN, B.Variation H úr „The Young Per-sons Guide to the Orchestra“Úr: Hartley, Keith: Double BassSolo 2, nr. 25Oxford University Press

VERDI, G.Solo úr Othello, 4. þættiÚr: Hartley, Keith: Double BassSolo 2, nr. 30Oxford University Presseða: Simandl, F.: New Method forString Bass, 1. hefti, bls. 121Carl Fischer/IMC

BEETHOVEN, L. VANSinfónía nr. 5Úr: Zimmerman (útg.): OrchestralExcerpts, 7. heftiIMC

BRAHMS, J.Sinfónía nr. 2Úr: Zimmerman (útg.): OrchestralExcerpts, 1. heftiIMC

MOZART, W. A.Sinfónía nr. 40Úr: Zimmerman (útg.): OrchestralExcerpts, 1. heftiIMC

STRAUSS, R.Tod und VerklärungÚr: Madensky (útg.): Orchester-studien aus den SymphonischenWerkenEdition Peters

CIMADOR1. þáttur úr konsert í G-dúrYorke Edition

CORELLI, A. / ZIMMERMANNSónata í d-mollIMC

DRAGONETTI, D.Solo in G (Variazioni con Tema diMinuetto)Doblinger/Kalmus

JACOB, GORDONA Little Concerto, 3. kafli AllegroYorke Edition

RIDOUT, ALANKonsert, 1. kafli Grave Yorke Edition

VIVALDI, A.Sónata nr. 1 í B-dúrIMC


108

111

Framhaldsnám

BARBER, S.Adagio for Strings[4 kontrabassar]Ludwin

BREUER, PAULLittle Serenade for 2 Flutes andDB[2 flautur + kontrabassi]Edition Gerig

DITTERSDORF, K. D. VONSinfonia Concertante for viola &bassKalmus

DVORÁK, A.Kvintett í G-dúr, op. 77IMCSerenaða í d-moll, op. 44IMC

MOZART, W. A.Sónata í B-dúr, K 292[2 kontrabassar, upphaflega fagott +selló]LudwinDivertimento nr. 17 í D-dúr K 334[2 fiðlur + víóla + kontrabassi/selló + 2 horn]IMC

PORADOWSKI, STEFAN BOLESLAWTrio für drei Kontrabässe, Op. 56Hofmeister

PROKOFIEFF, S.Grandmother's Tales[4 kontrabassar]LudwinKvintett í g-moll, op 39[óbó + klarínetta + fiðla + víóla + kontrabassi]IMC

RAVEL, M.Pavane of the Sleeping Beauty[2 kontrabassar]Ludwin

ROSSINI, G.Sonati a quattro: Sónata nr. 1 í G-dúr[2 fiðlur + selló + kontrabassi]KalmusSonati a quattro: Sónata nr. 2 í A-dúr[2 fiðlur + selló + kontrabassi]KalmusSonati a quattro: Sónata nr. 3 í C-dúr[2 fiðlur + selló + kontrabassi]KalmusSonati a quattro: Sónata nr. 4 í B-dúr[2 fiðlur + selló + kontrabassi]KalmusSonati a quattro: Sónata nr. 5 í Es-dúr[2 fiðlur + selló + kontrabassi]KalmusSonati a quattro: Sónata nr. 6 í D-dúr[2 fiðlur + selló + kontrabassi]Kalmus

SCHUBERT, F.Oktett í F-dúr, op. 166[strokkvartett + kontrabassi + klarínetta+ horn + fagott]IMC

DVORÁK, A.Intermezzo fyrir strengjakvintettLudwin

MOZART, W. A.Sónötur í C-dúr og F-dúr, K 46[kontrabassi + fiðla, upphaflega fiðla +selló]Ludwin

SAINT-SAËNS, C.Septett op. 65[trompet + 2 fiðlur + víóla + selló +kontrabassi + píanó]IMC

SATIE, ERICGymnopedies[4 kontrabassar]Ludwin

SCHUBERT, F.Silungakvintettinn op. 114[fiðla + víóla + selló + kontrabassi + píanó]IMC

111


110

Dæmi

B-dúr – bundið, sjö nótur í hverju stroki


Grunnnám

Miðnám

BACH, J.S. / NEIDLINGER, B.Air on a G String[2 kontrabassar]LudwinFúga í c-moll[3 kontrabassar]LudwinFúga í g-moll[3 kontrabassar]LudwinFjórir kóralar[4 kontrabassar]Ludwin

BACH, J.S. / NEIDLINGER, B.Sheep May Safely Graze[4 kontrabassar]LudwinJesu, Joy of Man’s Desire[4 kontrabassar]Ludwin

BEETHOVEN, L. VANSeptett í Es-dúr, op. 20IMC

BACH, J. S.Anna Magdalena Collection[2, 3 og 4 kontrabassar]LudwinSeven Preludes[2 og 3 kontrabassar]LudwinDuets and Trios for BeginningBassists[2 og 3 kontrabassar]Ludwin

MOZART, W. A.Twelve Duets[kontrabassi + víóla]Ludwin

ÝMSIRJólalögLudwin

=======================

Å

"

" ä

t

mmmmm

mmmmm

mmmm

t t

mmmmm

mmmm

mmmm

mmmm

t t t tt

mmmm

mmmm

mmmm

t t mmm

mmmm

mmmm

mmmm

t t t t tmmmm

mmmm

mmmm

t t mmmmm

mmmmm

mmmmmm

mmmmmm

t t tt tm

mmmmmm

mmmmmm

mmmmmm

tt

mmmmm

mmmmm

mmmm

mmmm

tt t t

==================

Å

"

"

tmmmm

mmmm

mmm

t tmmmm

mmmm

mmmm

mmm

t t t tt

mmmm

mmmm

mmmm

t t

mmmm

mmmm

mmmm

mmmmmt t

tt

æ

t

mmmmm


110

113113

112

Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.

Brun, Paul: A History of the Double Bass, 1, Chemin de la Flanerie 59650 France1989

Dreyfus, Laurence: Bach's Continuo Group, Studies in the History of Music #3,Harvard University Press 1987

Elgar, Raymond: Introduction to the Double Bass, Sussex, England 1960 [fáanleghjá Lemur Music, California, USA]

Elgar, Raymond: More about the Double Bass, Sussex, England 1963[fáanleg hjá Lemur Music, California, USA]

Elgar, Raymond: Looking at the Double Bass, Sussex, England 1967

Meier, Adolf: Konzertante Musik für Kontrabass in der Wiener Klassik, Schrift-en zur Musik #4, München-Salzburg 1969

Planyavsky, Alfred: Geschichte des Kontrabasses, Hans Schneider, Tutzing,Þýskaland 1970, 1984

Planyavsky, Alfred: Der Barockkontrabass Violone, Salzburg 1989

Rosengard, Duane: Cremonese Double Basses, Editrice Turris, Cremona 1992

Salmen, Walter: Kontrabass und Bassfuntion, IBzM #12, Innsbruck 1986

Stanton, David H.: The String (Double) Bass, Evanston, Illinois 1965

Zimmerman, Oscar & Murphy, George: Once More. From the Beginning[fáanleg hjá Lemur Music, California, USA]

Tímarit og vefföngThe Double Bassist, Orpheus Publications, PO Box 648, Harrow, Middelsex HA1

2NW, England

International Society of Bassists, 4020 McEwen, Suite 105, Dallas, Texas, U.S.A.http://jmu.edu/bassists/isb.html

Lemur Music – heimasíða með fjölmörgum tengingum, um nánast allt sem við-kemur kontrabassa. http://www.lemur-music.com


112

AÐALNÁMSKRÁ TÓNLISTARSKÓLASTROKHLJÓÐFÆRI

2001


Documents

Aðalnámskrá tónlistarskóla : strokhljóðfæri 2001brunnur.stjr.is/mrn/utgafuskra/utgafa.nsf/xsp/.ibmmodres/domino/... · School of Bowing Technic, op. 2 ... Variations on Suzuki