Aanbod Donche nascholingen 2014-2015

Donche 2014-2015

Nascholing en professionalisering in onderwijscampus Turnhout en campus Vorselaar

De roots in onze naamBijna twee eeuwen nadat Lodewijk Vincent Donche de Congregatie van de zusters der Christelijke scholen stichtte, inspireren we ons nog steeds aan zijn persoonlijkheid – eigenzinnig en volhardend – en nog meer aan zijn gedachtegoed en levenswerk.

Waar hij en zijn Congregatie in die tijd opkwamen voor de openlijke armoede van de kinderen uit de volksklasse, willen wij alert blijven voor de nu dikwijls verborgen kansarmoede van kinderen.met de organisatie van kwaliteitsvolle nascholingen willen wij dan ook ons steentje bijdragen aan het creëren van gelijke onderwijskansen voor elk kind ongeacht zijn afkomst of kenmerken.

Het Donchecentrum, verantwoordelijk voor nascholing en professionalisering in onderwijs op campus turnhout en campus Vorselaar, blijft terecht de naam dragen die het heeft, uit eerbetoon en erkentelijkheid.

ContaCtgegeVensLepelstraat 2, 2290 Vorselaartel. 014 508 169 - 014 508 [email protected]

www.thomasmore.be/donchecentrumwww.donche.be

CampusoVerstijgenD netWerkHet Donchecentrum en Leon, de twee centra voor nascholing en professionalisering in onderwijs van de lerarenopleidingen van thomas more, werken nauw samen maar behouden hun regionale verankering en eigenheid. er is afstemming in het cursusaanbod maar ook specialisatie op elk van de campussen waar thomas more lerarenopleidingen aanbiedt. samen waken ze over de kwaliteit van elke nascholing en het samenstellen van een ruim aanbod dat aansluit bij noden in het werkveld of nieuwe impulsen kan geven aan de dagelijkse praktijk.

Het Donchecentrum organiseert haar nascholingen op campus turnhout en campus Vorselaar.Leon organiseert vanaf het academiejaar 2014-2015 zijn nascholingen op campus kruidtuin in mechelen.

Deze brochure werd opgemaakt met de meeste zorg. De bedragen van de cursusgelden werden opgenomen onder voorbehoud van wijzigingen. eventuele aanpassingen worden gepubliceerd op onze website: www.donche.be.

samenstelling: ann Verheyen - mei 2014 | foto’s: istock.com© 2014 - Donche / thomas more kempen vzw

Donche 2014-2015 | 1

Leraren Leren ‘LeVensLang’.‘nascholing en professionalisering’ zijn daarbij sterke instrumenten.

onze twee centra voor nascholing en professionalisering in onderwijs – Donche en Leon- stellen voor het schooljaar 2014-2015 opnieuw een sterk programma samen. Hun programma sluit nauw aan bij de noden van de kinderen, leerlingen, studenten, leraren in alle onderwijsvormen en volgt op de voet de huidige ontwikkelingen in het onderwijs. onze lesgevers – zowel externen en eigen docenten- zijn gemotiveerde onderwijsmensen met feeling voor de praktijk. Hun inzet en gedrevenheid staan garant voor kwaliteitsvolle opleidingen.

in deze brochure maak je kennis met het aanbod van het Donchecentrum.je vindt eerst het aanbod individugerichte vormingen afgestemd op specifieke doelgroepen, nl. leraren kleuter- en lager onderwijs, leraren bewegingsopvoeding, iCt-coördinatoren, zorgbegeleiders, beleidsondersteuners en directeuren. Verder is ook de informatie opgenomen over het coachingaanbod, de WiWeteracademie en de mentorvorming die door de Lerarenopleiding van thomas more worden georganiseerd.kinderverzorger(ster)s hebben sinds kort een vaste plaats in het onderwijs verworven. Door hun veelvuldige contacten met de kleinste kinderen, zijn zij vaak hun vertrouwenspersoon. tijdens hun vooropleiding werd soms niet stilgestaan bij een aantal pedagogische aspecten waarmee ze nu op de werkplek geconfronteerd worden. Via participatie aan onze nascholingenkunnen ze wellicht een antwoord krijgen op enkele vragen. ook personeelsleden van kinderdagverblijven of van naschoolse kinderopvangcentra, mogen altijd aansluiten bij onze vormingen.Wij hopen dat je ook dit jaar jouw gading vindt in ons aanbod.

in het tweede deel waarin een ruim aanbod voor schoolteams is opgenomen, vind je ongetwijfeld een nascholing die aansluit bij de schoolspecifieke nascholingsbehoeften op vlak van pedagogische of didactische professionalisering van jouw schoolteam. ook voor vorming gericht op het ontwikkelingsproces van het schoolteam als team of voor een teamcoaching op maat kan je een beroep doen op het Donchecentrum, evenals voor langlopende professionaliseringstra jecten (bijvoorbeeld als opvolging van een doorlichtingsverslag).je kan het volledige aanbod raadplegen op www.donche.be . Deze site is het uitgelezen kanaal om alle collega’s optimaal te informeren. ons aanbod van ca. 150 nascholingen richt zich tot iedereen, werkzaam in het onderwijs of actief betrokken bij het onderwijswerkveld. ook opvoeders, therapeuten (pmt, ergo, logo, kiné,..), vormingswerkers, CLB-medewerkers, … zijn welkom.

Wij kijken ernaar uit om je in de loop van het volgende schooljaar te mogen begroeten tijdens één of meerdere van onze nascholingen.

Het team van het Donchecentrum bestaat uit: ann Verheyen, coördinator Donchecentrumkatrine patteet, administratief medewerker Donchecentrum

Ondersteund door:john maes en jan Wauters, directie lerarenopleidinganne Verhoeven, beleidsmedewerker

2 | Donche 2014-2015

Donche 2014-2015 | 3

PRAKTISCHE INFORMATIE

Plaats van nascholing:

Vanaf 2012-2013, vinden de individugerichte nascholingen plaats op beide campussen van de Lerarenopleiding: • campus turnhout, campus Blairon 800 • campus Vorselaar, Lepelstraat 2

Bij elke module wordt telkens duidelijk vermeld op welke campus de nascholing plaatsvindt.

Info & Inschrijven:

inschrijven kan uitsluitend online via www.donche.be. Van elke inschrijving ontvangt u automatisch, via e-mail, een bevestiging en acceptatiemelding.

inschrijven kan tot 10 werkdagen voor de aanvang van de module. Daarna worden de inschrijvingen afgesloten om de praktische voorbereiding optimaal te laten verlopen.

Duid steeds de betalingswijze aan: via de school, de gemeente, via kmo-portefeuille of naar persoonlijk adres.

mocht de inschrijving niet lukken langs de website, bericht ons dan via mail aan [email protected]. ook dan bevestigen we uw inschrijving. Vermeld daarbij zeker de gegevens die we ook vragen via de website.

als het aantal inschrijvingen het toegelaten maximumaantal overschrijdt, is de volgorde van inschrijving bepalend voor deelname. u kan zich dan inschrijven op een wachtlijst. Bij eventuele afmeldingen worden de ingeschrevenen op de wachtlijst door ons gecontacteerd.

inschrijven voor een nascholing betekent automatisch betaling van de factuur die 3 weken voor de aanvang van de cursus wordt toegestuurd. indien u één week voor de aanvang van de cursus geen factuur ontvangen hebt, contacteer dan het Donchecentrum om na te gaan of de inschrijving werd geregistreerd.

een inschrijving kan tot uiterlijk 4 (werk)weken kosteloos worden geannuleerd. Daarna is annulering (ongeacht de reden) niet meer mogelijk. indien u nadien onverwacht verhinderd bent, kan u zich wel steeds laten vervangen door een collega. Dan volstaat het om ons de naam van de vervanger door te geven via mail [email protected] .

indien een cursist een nascholing onderbreekt, stopzet, of een sessie afwezig is, is er geen prijsvermindering of terugstorting van een gedeelte van het inschrijvingsgeld mogelijk (ook niet wegens ziekte).

anderzijds wanneer een cursus niet kan doorgaan omdat het aantal inschijvingen niet voldoende is, of omwille van heirkracht bij de nascholer, bijv. ziekte,… of wanneer een cursist niet kan deelnemen wegens volboeking, worden de gestorte inschrijvingsgelden spontaan terugbetaald door het Donchecentrum.

Wij danken u van harte voor uw begrip.

Veel nascholers, die met ons samenwerken, zijn bereid om hun cursus op maat van jouw team aan te bieden (voor een studiedag,personeelsvergadering,…) op een locatie naar keuze. neem vrijblijvend contact met ons op om dit samen uit te werken.

Heb je omwille van een beperking of een handicap extra voorzieningen nodig? Laat het ons dan tijdig weten.

Heb je vragen of wens je bijkomende informatie? Contacteer ons via 014 508 169 of [email protected]

inDiViDugeriCHte nasCHoLing

4 | Donche 2014-2015

InhoudslIjst

PRAKTISCHE INFORMATIE ..............................................................................................................................................................3

Individugerichte nascholingenICT-nascholingen

zelf interactieve prentenboeken maken met power point ...................................................................................... 9Hoekverrijking in de kleuterschool - Lesideeën voor de computerhoek ......................................................... 9presentaties maken met prezi: ............................................................................................................................................. 9ms publisher: ontwerpen van een klaskrant, een werkblad, een stappenplan of stroomdiagram .................................................................................................................................10Video’s en foto’s monteren op ipad: eenvoudig en efficiënt .................................................................................10De iCt-toolbox: het zwitsers zakmes van je pc............................................................................................................ 11mindmappen: leren werken met emindmaps ................................................................................................................. 11een creatieve film maken met Windows Live movie maker (versie 2011) ...................................................... 12orde in mijn virtuele boekenkast: ..................................................................................................................................... 12Hoe iCt en media integreren in de rekenles? .............................................................................................................. 13Hoe iCt en media integreren in een taalles? ............................................................................................................... 13Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: basiscursus activinspire .............................................. 13Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: verdiepingscursus activinspire ................................14Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: basiscursus: smart notebook ...................................14Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: verdiepingscursus: smart notebook ..................... 15‘typtientwee’ (typtien-2.0) Free-edition voor gebruik in de klas ................................................................... 15

Leraren kleuteronderwijskinderverzorging met rijke ontwikkelingsprikkels ..................................................................................................... 17zindelijkheid: stress of een natuurlijk proces? ............................................................................................................. 17‘ik ben waarschijndelijk groot’ ............................................................................................................................................ 17juf, we spelen doktertje… ....................................................................................................................................................... 18meer weten over gezond eten - de invloed van voeding op de ontwikkeling … ......................................... 18spelenderwijs leren in de kleuterklas ............................................................................................................................... 18De VLajo-droomfabriek, een rijke doe- en leeromgeving vol leerkansen .................................................. 19kleuters doen ‘blinken’ ............................................................................................................................................................. 19klasmanagement = werken aan zelfsturing en ondernemingszin ...................................................................20rijke talige peuterprikkels voor 2,5 jarigen ..................................................................................................................20rijke talige peuterprikkels voor 2,5 jarigen – deel 2 ................................................................................................. 21taalvaardigheid en taalstimulering bij (anderstalige) nieuwkomers. ............................................................. 21Bijbelverhalen interactief verteld: .................................................................................................................................... 22schrijfdans in de kleuterklas ................................................................................................................................................ 22Differentiëren in de kleuterklas – omdat kinderen verschillend zijn… ............................................................. 22schrijfmotoriek efficiënt en doordacht aanleren bij kleuters .............................................................................23Fijne motoriek zelfstandig en speels remediëren bij kleuters ............................................................................24ruimtelijke oriëntatie op kleuterleeftijd .........................................................................................................................24ontspannings- en bewegingstussendoortjes in de kleuterklas .........................................................................25kinderyoga in de kleuterklas, een kennismaking ......................................................................................................25Van sherborne tot Be-move .................................................................................................................................................26zumbatomic voor kleuters ....................................................................................................................................................26kleuterdans ...................................................................................................................................................................................26toveren met kleur en textuur .............................................................................................................................................. 27klei? niet vies, wel fijn! ............................................................................................................................................................ 27

Leraren kleuter- en lager onderwijsontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderen ..............................................................................................................29schoolrijpheid en werkhouding versus pengreep ....................................................................................................29Creatief naar ontwikkeling fijne motoriek .................................................................................................................. 30kijk en luister naar beelddenkers .................................................................................................................................... 30Denkvaardigheden en planmatig werken stimuleren met smartgames: een praktische implementatie ............................................................................................................................................. 31omgaan met visueel-ruimtelijke en visuomotorische problemen .................................................................... 31zorg bieden zonder etiketten: een praktische implementatie ...........................................................................32Het belang van beweging voor ontwikkeling van de hersenen ........................................................................32een reis door het kinderbrein .............................................................................................................................................33Dubbele doedelworkshop: verkennen en ontwikkelen van lateraliteit en dubbelhandigheid ...........33

Donche 2014-2015 | 5

InhoudslIjst

Brain gym ® 1.01 basiscursus (deel 1 & 2) .....................................................................................................................34introductiecursus (deel 1) ......................................................................................................................................................34Basiscursus (deel 2) ..................................................................................................................................................................34Hoe zijn mijn brein en mijn lichaam georganiseerd om te groeien? .............................................................35“Het zit tussen je twee oren!” ...............................................................................................................................................35ayamtrainer mindfulness voor kinderen: basistraining en toepassing in de klaspraktijk ....................36terugkomdag mindfulness .................................................................................................................................................... 37eutonie ............................................................................................................................................................................................ 37eutonie in de klas ....................................................................................................................................................................... 37Waarde(n)opvoeding op school: achterhaald of net springlevend?...............................................................38Leren communiceren met een kind in emotionele pijn ..........................................................................................38ouders begrijpen – ouders begrenzen ...........................................................................................................................38kinderen en de scheiding van hun ouders ....................................................................................................................39Hoe omgaan met depressieve gevoelens bij kinderen? .......................................................................................39kinderen stap voor stap leren opkomen voor zichzelf ........................................................................................ 40omgaan met agressief gedrag van kinderen ............................................................................................................ 40Conflicten op school? ...............................................................................................................................................................41praten met ouders: over communicatie tussen school en gezin .......................................................................42praten met kinderen… .............................................................................................................................................................42Creatief communiceren met kinderen: een introductie .........................................................................................43Creatief communiceren met kinderen (basiscursus) ............................................................................................. 44introductiecursus geweldloos communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van geLijk naar geLuk............................................................................................................ 44Basiscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van geLijk naar geLuk.............................................................................................................45Verdiepingscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van geLijk naar geLuk.............................................................................................................45initiatie Frans bij jonge kinderen: een haalbare kaart? .........................................................................................47meer voorlezen aan (anderstalige) kinderen: beter in taal! .................................................................................47troostboeken… verdriet in de klas ....................................................................................................................................47De spiekpietjes! ...........................................................................................................................................................................48taalpret: wie knipt de tenen van de reus? ...................................................................................................................48Het schooltoneel: de ‘do’s’ en ‘don’ts’ van podiumkunsten op school ...........................................................48klinge, klange, klong… .............................................................................................................................................................49rommeldebommeldebom .....................................................................................................................................................49sinterklaas met zijn spiekpieten: een workshop tekenen – plakken - boetseren ............................................................................................................50eenvoudige druktechnieken ................................................................................................................................................50illustraties als inspiratiebron: een workshop beschouwen ...................................................................................50

Leraren lager onderwijsHet belang van leesplezier bij leestherapie! ................................................................................................................53spreekbeurten: gelijke of ongelijke onderwijskansen? ...........................................................................................53activerende spreekwerkvormen voor in de klas ........................................................................................................54ontdek de kracht van interactieve werkvormen .......................................................................................................54Help! zelfstandig werken lukt niet. ....................................................................................................................................55kinderen met autisme en rekenproblemen ..................................................................................................................56goedkoop zelfcontrole- en leerspellen maken ...........................................................................................................56De Daltonprincipes: klasmanagement zorgt voor remediëringstijd in de klas! ......................................... 57Fijne motoriek zelfstandig en speels remediëren ..................................................................................................... 57schrijfmotoriek efficiënt en doordacht aanleren en remediëren .....................................................................58ruimtelijke oriëntatie in relatie tot meetkunde en metend rekenen ...............................................................59problemen met lateralisatie? ..............................................................................................................................................59tests en zorg: wat kan je nog meer doen buiten LVs .............................................................................................61Hoe vinden kinderen troost? ................................................................................................................................................61Wie is meneer stink ? .............................................................................................................................................................63Creatieve schrijfopdrachten en tips voor een spetterende gedichtendag ..................................................63toast literair ..................................................................................................................................................................................63Van technisch lezen evolueren naar functionele leesvaardigheid met brede evaluatie! ....................64De nieuwe aVi-leestechniek en begrijpend lezen: de meerwaarde van een veranderd concept ....64joepie! rekenen … .....................................................................................................................................................................65

6 | Donche 2014-2015

InhoudslIjst

Bijbelverhalen anders verteld. .............................................................................................................................................66De goede week muzisch benaderd .................................................................................................................................66Levendig Frans geven in de derde graad .....................................................................................................................66Hoe alle kinderen aanspreken bij lessen W.o. in de eerste graad? .................................................................67Hoe alle kinderen aanspreken bij lessen W.o. in de tweede graad? ...............................................................67onderzoekend leren binnen W.o. in de derde graad? ..........................................................................................68een schat aan didactische werkvormen .......................................................................................................................68De ‘Vla jo Droomfabriek’: een rijke doe- en leeromgeving vol leerkansen ..................................................69Contractwerk zet je leerlingen zelfstandig en actief aan de slag! ...................................................................69Breder en anders evalueren! Hoe? zo! ...........................................................................................................................70iedereen heeft stijl ! .................................................................................................................................................................70kan en mag het ook eens anders? ..................................................................................................................................... 71Leer kinderen hun talenten en kwaliteiten kennen! ................................................................................................. 71Van concentratieproblemen tot aDHD ............................................................................................................................ 73omgaan met opvoedings- en gedragsproblemen in de klas en op school ................................................ 73aanpak van (cyber)pestgedrag in klas- en schoolcontext .................................................................................. 73gedrag positief beïnvloeden .............................................................................................................................................. 74moeilijk leerlingengedrag aanpakken en voorkomen ............................................................................................. 74‘gast, da ’s ni gepast ! ‘ .......................................................................................................................................................... 75een positief klasklimaat, het hele jaar door! ...............................................................................................................76sociale vaardigheidstraining bij kinderen ....................................................................................................................76muzische vorming, een uitdaging ! ...................................................................................................................................79een muzisch project uitbouwen samen met de klas en het team ! ..................................................................79zinge, zange, zong ...................................................................................................................................................................79musiceren met nieuw lied- en luistermateriaal voor de lagere school .......................................................... 80muzisch het hele jaar rond ................................................................................................................................................... 80Liedjes uit de hele wereld .....................................................................................................................................................81Boeken komen tot leven .........................................................................................................................................................81Drama met kinderen ..................................................................................................................................................................81animatiefilmpjes maken .........................................................................................................................................................82ontspannings-en bewegingstussendoortjes in de klas ..........................................................................................82Bodypercussie: muziek maken met je eigen lichaam .............................................................................................82Yoga in de klas: een kennismaking ...................................................................................................................................83zumbatomic voor kinderen ..................................................................................................................................................83kids hiphop ...................................................................................................................................................................................84allemaal stukjes … meer doen met collagetechnieken ! ........................................................................................84muziek en beeld, een ideale combinatie: workshop ‘rap’ schilderen en graffiti ..............................................................................................................................84plakkaatverf: gevoel krijgt vorm en kleur......................................................................................................................85Beelden voelen? schakel een zintuig uit! ......................................................................................................................85kunst onder de loep! ................................................................................................................................................................85

Directeuren, zorgbegeleiders en beleidsondersteunerssamen werk maken van een sterke leescultuur via een sterk leesbeleid! .................................................87

Coachinginspirerend coachen of ‘going for yes’: basistraining .............................................................................................89inspirerend coachen of ‘going for yes’: basistraining ............................................................................................. 90inspirerend coachen of ‘going for yes’: vervolgtraining ....................................................................................... 90

Impulsdag te Mechelen‘Hoever gaat onze zorg?’ ........................................................................................................................................................91

Donche 2014-2015 | 7

WiweterWiWete® = Wiskunde, Wetenschappen, techniek en onde®nemingszin ......................................................92stem - didactiek ........................................................................................................................................................................93Leren programmeren met en zonder robot .................................................................................................................931000 bommen en granaten ..................................................................................................................................................93De brug naar de chemie .......................................................................................................................................................93Veiligheid is kinderspel ...........................................................................................................................................................93

Mentorenopleidingmentorenopleiding voor stagiairs en beginnende leraren: m1 ...........................................................................95mentorenopleiding voor stagiairs en beginnende leraren: m2 ..........................................................................96mentorenopleiding voor stagiairs en beginnende leraren: m3 ..........................................................................97

Nascholingen voor schoolteamsPRAKTISCHE INFORMATIE ......................................................................................................................................................99stimuleren van zelfredzaamheid. ....................................................................................................................................100kinderen en echtscheiding .................................................................................................................................................100kinderen en rouw .....................................................................................................................................................................100Leren communiceren met een kind in emotionele pijn: een training ............................................................. 101Begeleiding van kinderen met faalangst ...................................................................................................................... 101omgaan met neerslachtige gevoelens bij kinderen ............................................................................................... 101Vrije expressie: .......................................................................................................................................................................... 101gedrag positief beïnvloeden: samen met kinderen werken aan oplossingen ........................................ 102kinderen leren conflicten hanteren ................................................................................................................................ 102reageren op agressie-incidenten ................................................................................................................................... 102een positief klasklimaat, het hele jaar door. ............................................................................................................. 102kinderen stap voor stap leren opkomen voor zichzelf ....................................................................................... 102kunst, wat kan je ermee doen? ........................................................................................................................................ 103Dansen met kinderen .............................................................................................................................................................. 103zingen, en dan? spelen met de stem en liedjes ...................................................................................................... 103Daar zit ritme in ........................................................................................................................................................................ 103Wereldoriëntatie: muzisch gezien ...................................................................................................................................104Liedjes uit de hele wereld ....................................................................................................................................................104meer dan pasjes ....................................................................................................................................................................... 105iedereen choreograaf ........................................................................................................................................................... 105podiumgeesten ........................................................................................................................................................................ 105theater maken vanuit het niets ...................................................................................................................................... 105De klassiekers herdacht ......................................................................................................................................................106kunst is lekker ...........................................................................................................................................................................106muziek… zo kan het ook ........................................................................................................................................................106muziek in g-groot ....................................................................................................................................................................106Bevlogen samenwerking .....................................................................................................................................................106oud geleerd is jong gedaan! ............................................................................................................................................ 107klein en groot ............................................................................................................................................................................ 107Creatief met toonmomenten ............................................................................................................................................ 107productgericht werken.......................................................................................................................................................... 107optimaal functioneren in een team via inspirerend coachen of ‘going for Yes’ .................................... 108Begeleiden van innovaties op de werkvloer .............................................................................................................. 108Fier op ons werk! inspirerende workshop in aanloop naar een doorlichting op school .................... 108kernkwaliteiten ......................................................................................................................................................................... 108kennismaking met het enneagram ................................................................................................................................109

InhoudslIjst

8 | Donche 2014-2015

ICT-nasCholIngen

Donche 2014-2015 | 9

ICT-nasCholIngen

Zelf interactieve prentenboeken maken met Power Point

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en lager onderwijs eerste graad. Geen voorkennis vereist

Inhoudde deelnemer leert:

• Wat de iCt-eindterm 8: “De leerlingen kunnen iCt gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren” voor je klas kan betekenen;

• wat de meerwaarde is om met interactieve prentenboeken in je klas te werken;

• zelf interactieve prentenboeken maken;• enkele belangrijke knoppen gebruiken van een

presentatieprogramma (in functie van het maken van een interactief prentenboek);

• experimenteren met verschillende media die nodig zijn om een interactief prentenboek vorm te geven (scanner, fototoestel, microfoon, ..).

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en ICT-coördinatoren. Er is geen specifieke voorkennis vereist.

InhoudVoor de kleuterschool is heel wat materiaal te vinden op het internet. Waar vind je online spelletjes en oefeningen bij thema’s die in de klas aan bod komen? Hoe kan je iCt integreren? Hoe maak je een opdrachtenkaart voor de computerhoek? uit de evaluaties van drie schooljaren “Computer in de kleuterschool”, blijkt dat kleuterleidsters graag willen leren van elkaar. Daarom nodigen we jullie uit om lesideeën en succeservaringen te delen. Wat aan bod kan komen: handige tips, programma’s en spelletjes waarbij je de computer inschakelt in hoekverrijking voor kleuters.

VerloopWe verkennen vooral materiaal voor hoekverrijking in de computerhoek. De lesideeën bij diverse thema’s worden kort voorgesteld. je kunt de programma’s meteen zelf uitproberen en materiaal selecteren voor je klas. We laten hierbij veel ruimte voor inbreng van de deelnemers, dus breng zeker enkele lesideeën mee.

Belangrijk! je brengt zelf een prentenboek mee waarmee je tijdens de sessie wil werken.

Leidingmarcel Vanlommel, iCt-consulent

Datumwoensdag 3 december 2014 van 14u00 tot 17u00

PlaatsCampus Vorselaar, Lepelstraat 2

Bijdrage€ 40, koffie en syllabus of CD inbegrepen

LeidingWalter mertens, iCt-coördinator

Datumwoensdag 5 november 2014 van 14u00 tot 17u00



Hoekverrijking in de kleuterschool - Lesideeën voor de computerhoek

Doelgroep: Leraren kleuter- en lager onderwijs, ICT-coördinatoren. Er is geen voorkennis vereist.

Inhoudprezi is een online presentatietool waarmee je heel mooie resultaten kan behalen. een prezi-presentatie bestaat in feite uit één ‘groot vel papier’ waarop je de presentatie maakt. je kunt hierbij inzoomen op details en uitzoomen voor overzicht of hyperlinks, afbeeldingen en video’s toevoegen. omdat prezi uitgaat van een oneindig groot canvas is het ook wel te vergelijken met een mindmap. prezi combineert mindmapping en presenteren. je kunt daarom veel creatievere en effectievere presentaties maken.

Benieuwd? neem al een kijkje op http://prezi.com/explore/tijdens de sessie leer je stap voor stap werken met een aantal online tools die je kunt gebruiken om snel en eenvoudig een prezi-presentatie te maken.





Presentaties maken met Prezi: online presentaties maken met didactisch gebruik in de klas

module 2

module 1

module 3

10 | Donche 2014-2015

ICT-nasCholIngen

Doelgroep: Leraren kleuter- en lager onderwijs. Er is geen specifieke voorkennis vereist. Je bent wel vertrouwd met Windows en tekstverwerking en je wilt de mogelijkheden van Publisher leren kennen.

Inhoudeen affiche voor het schoolfeest ontwerpen, een wenskaart of uitnodiging maken, een slagzin ontwerpen en afdrukken, een stroomdiagram maken … het kan allemaal in een tekstverwerker. maar er bestaan ook andere mogelijkheden om er nog veel meer uit te halen. in de cursus leren we hoe je bvb. snel tekstvakken plaatst en hoe je tekeningen, titels, figuren en andere elementen integreert op de plaats waar die moeten staan.

Doelgroep: Leraren kleuter- en lager onderwijs, directeuren, administratieve medewerkers, ...

Inhoudmet een ipad heb je alles bij de hand om foto’s en video’s te nemen. minder gekend is dat je die foto’s en video’s ook op het toestel zelf kan verwerken tot een blitse, chique of informatieve video. Het resultaat kan je rechtstreeks doorsturen naar You tube of opslaan op je computer. We maken gebruik van imovie. Het gebruiksgemak is verbluffend. Deze sessie is geschikt voor alle ipads behalve de allereerste serie, die niet met een camera is uitgerust. imovie is gratis voor de recentere ipads en kost enkele euro’s voor de ipad 2 en 3.

VerloopDe sessie start met enkele praktische tips voor het gebruik van de ipad. Vervolgens gaan we aan de slag met imovie. er is een ipad voorzien per persoon. We werken allemaal met hetzelfde basis video- en fotomateriaal dus je eigen ipad meebrengen is niet nodig. enkele zaken die aan bod komen zijn: overgangen, titels toevoegen, geluid stiller of luider zetten, foto’s invoegen, …. We bekijken ook hoe je jouw video kan opslaan op een andere

VerloopWe maken samen daadwerkelijk enkele voorbeelden zodat je de mogelijkheden van publisher leert kennen.

LeidingLuc peeters, iCt-coördinator

Datumwoensdag 28 januari 2015 van 13u30 tot 16u30



(Windows of mac) computer. tenslotte wordt het resultaat op You tube geplaatst.

Niveauondanks het mooie resultaat verloopt deze sessie aan een rustig tempo. ze is bedoeld voor een beginnende tot gemiddelde gebruiker. als ervaren gebruiker zal het tempo eerder traag zijn. Hier vind je een voorsmaakje: https://sites.google.com/site/monterenopipad/

Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs thomas more.

Datumwoensdag 11 februari 2015 van 14u tot 17u

PlaatsCampus turnhout, Blairon 800

Bijdrage€ 40 per sessie, koffie en syllabus of CD inbegrepen

MS Publisher: ontwerpen van een klaskrant, een werkblad, een stappenplan of stroomdiagram

Video’s en foto’s monteren op iPad: eenvoudig en efficiënt

module 4

module 5

Donche 2014-2015 | 11

ICt-nasCholIngen

Belangrijke opmerkingDeze sessie reikt je vooral (vaak heel knappe) ideeën aan. Het is onmogelijk om op alle details van de programma’s in te gaan. Vaak halen we er enkel de meest interessante zaken uit, dat is net de bedoeling. Dit alles maakt dat deze workshop geen klassieke “van a tot z” navorming is. ze vraagt een flexibele ingesteldheid. omdat deze programma’s regelmatig van interface wijzigen is er slechts een beperkte handleiding voorzien.om geen tijd te verliezen vragen we je om op voorhand een account op google en onedrive aan te maken. Wellicht heb je al een van beiden. Het aanmaken is niet moeilijk, we bezorgen je concrete instructies.

Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs thomas more.

Datumwoensdag 21 januari 2015 van 14u tot 17u


Bijdrage€ 40 per sessie, koffie en syllabus of CD inbegrepen

Doelgroep: Leraren kleuter en lager onderwijs, directeuren, administratieve medewerkers, ...Gemiddelde computerkennis en vaardigheden zijn vereist.

Inhoudin deze workshop verkennen we (bijna) gratis iCt-tools die het leven gemakkelijker maken:

• een afspraak plannen met Doodle. gebruik van de “ja, maar liever niet”-mogelijkheid;

• een computergebruiker op afstand verder helpen via teamviewer;

• samenwerken via google docs;• een videogesprek met meer dan twee opzetten via skype;• een excellijst in de cloud plaatsen via onedrive (het

vroegere skydrive);• verwijderde bestanden terughalen via Dropbox;• enkele gouden tips voor je foto’s;• …

VerloopDeze sessie is volledig praktisch uitgewerkt. De meeste tools kunnen we samen gebruiken, soms zal het gaan om een demo met enkele gebruikers.

NiveauDeze sessie is bedoeld voor een gemiddelde computergebruiker.

De ICT-toolbox: het Zwitsers zakmes van je pc

LeidingLuc peeters, iCt-coördinator




Doelgroep: leraren lager onderwijs. Er is geen specifieke voorkennis vereist. Je wilt leren werken met een computer-programma om mindmaps te maken.

Inhoudmindmappen gaat veel verder dan het maken van een woordspin bij een brainstorm. Leerlingen kunnen deze techniek gebruiken om: een samenvatting te maken, een les te studeren, een spreekbeurt voor te bereiden, een opdracht uit te voeren, … om je ideeën te visualiseren gebruik je woorden, tekeningen en kleuren. Via groeperen breng je structuur aan. Verbanden tussen de elementen maak je duidelijk met pijlen of verbindingslijnen. Het maken van een mindmap is een creatieve techniek waarbij associatie en verbeelding cruciaal zijn. als je hierbij een computerprogramma gebruikt, dan moet je niet vegen of gommen om het geheel overzichtelijk op papier te krijgen.

VerloopHoewel we zeker ingaan op de achtergrond van het mindmappen, de toepassingsmogelijkheden in de basisschool en het stapsgewijze aanleren van werken met mindmaps, ligt het accent van deze nascholing op het gebruik van dit gratis pc-programma. je leert er stap voor stap mee werken en maakt kennis met de mogelijkheden van andere programma’s. Lesvoorbeelden en programma’s die aan bod komen, kan je voor eigen gebruik kopiëren tijdens deze nascholing.

Mindmappen: leren werken met eMindMaps

module 6

module 7

12 | Donche 2014-2015

ICT-nasCholIngen

LeidingWendy Vinck, coördinator BuBao type 3, projectmedewerker Vsko-i20 (integratie van iCt in onderwijs), docent banaba-opleiding karel de grote hogeschool




Doelgroep: leraren lager onderwijs met basisvaardigheid PC en praktische kennis van Windows

InhoudHet www is niet meer weg te denken uit de klas. Hoe vinden we nu al het online materiaal dat we interessant vinden gemakkelijk terug?

Yurls: de ideale manier om met één muisklik terug je opgezochte filmpje af te spelen, of de interessante site die je wil gebruiken in de Wo-les te openen …

Orde in mijn virtuele boekenkast: maak een yurls-site om links en documenten te archiveren

• een begin- en eindgeneriek toevoegen;• eenvoudige animaties en visuele effecten toepassen;• muziek toevoegen;• een afgewerkte film opslaan en publiceren (bv. voor You

tube, Facebook, powerpoint,…);• Videoformaten omzetten (aVi, mpeg, WmV, ….)


Datumwoensdag 4 februari 2015 van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs, ICT-coördinatoren

InhoudFilm is een ongelooflijk didactisch medium. zowel leerkrachten als leerlingen kunnen er creatief mee aan de slag. met elk digitaal fototoestel of elke smartphone kan je degelijk filmen. Het gebruik van film kreeg zo een boost. een les of uiteenzetting ondersteunen met een zelfgemaakt (of door de leerlingen) filmpje, geeft dikwijls een extra houvast. een film kan een stimulans zijn voor de bewustwording van een probleem of situatie. Bovendien brengen juist gekozen beelden een boodschap meestal beter over.

Verloopin deze sessie leer je met movie maker filmfragmenten en foto’s monteren tot een volledig afgewerkte film, eventueel voorzien van achtergrondmuziek. Windows Live movie maker 2011 is zeer gebruiksvriendelijk.

Volgende inhouden komen aan bod: • filmfragmenten (en foto’s) invoegen, bijknippen,

verplaatsen en afwerken tot een vloeiend geheel;

Een creatieve film maken met Windows Live Movie Maker (versie 2011)

module 8

module 9

Donche 2014-2015 | 13

ICt-nasCholIngen


Datumwoensdag 1 oktober 2014 van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs met basisvaardigheid PC en praktische kennis van Windows

InhoudiCt en media kunnen actief een plaats krijgen in de rekenles, niet supplementair maar gewoon geïntegreerd in de les. Welk interessant materiaal bestaat er al?Hoe krijgen bestaande office-programma’s een betekenis?Welke meerwaarde heeft een digitaal fototoestel?Wat kan die computer, laptop, tablet, smartphone, … allemaal om het rekenen te ondersteunen, meer betekenis te geven, aangenamer te maken?

Hoe ICT en media integreren in de rekenles?


Datumwoensdag 17 september 2014 van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: leraren lager onderwijs met basisvaardigheid PC en enige praktische kennis van Windows

InhoudiCt en media kunnen actief gebruikt worden in de taalles, niet als extra maar gewoon geïntegreerd in de les. Welk interessant materiaal bestaat er al?Hoe krijgen bestaande office-programma’s een betekenis?Welke meerwaarde heeft een digitaal fototoestel?Wat kan die computer, laptop, tablet, smartphone, … allemaal om taal te ondersteunen, meer betekenis te geven, aangenamer te maken?

Hoe ICT en media integreren in een taalles?

stapsgewijs verkennen we de mogelijkheden van het digitaal schoolbord en werken we concrete voorbeelden uit met behulp van activinspire. De praktijkvoorbeelden zullen je inspireren om snel en heel concreet aan de slag te gaan.

NiveauDit is de basistraining voor activinspire. er is geen voorkennis vereist en we werken op een rustig tempo.

Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs en gecertificeerd trainer activinspire. ruime praktijkervaring met digiborden.

Datumwoensdag 17 september 2014, van 14u00 tot 17u00



Doelgroep: Leraren lager onderwijs, directeuren. Er is geen speciale voorkennis vereist. Ervaring met presentatiesoftware zoals PowerPoint is een pluspunt.

InhoudHet digitaal schoolbord is aan een duidelijke opmars bezig in vele lagere scholen. tijdens deze module bespreken we de technische kenmerken en de voor- en nadelen van deze technologie. We leren vooral hoe je als leerkracht het digibord kan gebruiken in je lessen. Dit doen we aan de hand van praktische oefeningen die de verschillende toepassingsvormen duidelijk maken. Voor deze module maken we gebruik van activinspire, de software die geleverd wordt bij het activBoard. Deze software is, mits de aanschaf van de nodige licenties, ook bruikbaar op andere digiborden.

Let op: Werk je met Smart Notebook, de software geleverd bij een Smartboard? Kies dan voor module 13 of 13bis.

Verloopom vlot van start te kunnen gaan staan we even stil bij een aantal technische vereisten voor het gebruik van een digibord. Vervolgens wordt de vergelijking gemaakt tussen een klassiek bord en een digibord. Het verdere verloop van de cursus is volledig praktisch.

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: basiscursus activinspire

module 12

module 11

module 10

14 | Donche 2014-2015

ICT-nasCholIngen

bord en een digibord. Het verdere verloop van de cursus is volledig praktisch. stapsgewijs verkennen we de mogelijkheden van het digitaal schoolbord en werken we concrete voorbeelden uit met behulp van smart notebook. De praktijkvoorbeelden zullen je inspireren om snel en heel concreet aan de slag te gaan.

Niveaudit is de basistraining voor smart notebook. er is geen voorkennis vereist en we werken op een rustig tempo.

Leidingnick sauvillers docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs. ruime praktijkervaring met digiborden.




Doelgroep: leraren lager onderwijs, directeuren. Er is geen speciale voorkennis vereist. Ervaring met presentatiesoftware zoals PowerPoint is een pluspunt.

InhoudHet digitaal schoolbord is aan een duidelijke opmars bezig in vele lagere scholen. tijdens deze modules bespreken we de technische kenmerken en de voor- en nadelen van deze technologie. We leren vooral hoe je als leerkracht het digibord kan gebruiken in je lessen. Dit doen we aan de hand van praktische oefeningen die de verschillende toepassingsvormen duidelijk maken. Voor deze module maken we gebruik van smart notebook, de software die geleverd wordt bij het smartboard. Deze software is, mits de aanschaf van de nodige licenties, ook bruikbaar op andere digiborden.

Let op: Werk je met ActiveInspire, de software geleverd bij een ActivBoard? Kies dan voor module 12 of 12bis.

Verloopom vlot van start te kunnen gaan staan we even stil bij een aantal technische vereisten voor het gebruik van een digibord. Vervolgens wordt de vergelijking gemaakt tussen een klassiek

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: basiscursus smart notebook

Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs en gecertificeerd trainer activinspire. ruime praktijkervaring met digitale borden.




Doelgroep: leraren lager onderwijs, directeuren

Inhoudmodule 12bis is een vervolg op de basistraining activinspire. Bekijk deze sessie voor meer praktische uitleg over het pakket.

VerloopHet verloop is gelijklopend aan de basistraining activinspire maar we starten onmiddellijk met de oefeningen. o.a. de volgende technieken worden bekeken: containers, kleurentunnel, activiteiten, toverinkt, … .

NiveauDit is de verdiepingsessie voor activinspire. je dient over de kennis van de basistraining te beschikken. Het tempo van deze module ligt hoger dan die van de basistraining.

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: verdiepingscursus activinspire

module 12bis

module 13

Donche 2014-2015 | 15

ICt-nasCholIngen

typtientwee kan in een therapeutische situatie worden aangeboden in groepjes van 4 à 6 kinderen of kan vanaf het vijfde leerjaar klassikaal gegeven worden. Wanneer er zich in de klas niet genoeg computers bevinden om op te oefenen kan men de eerste lessen gerust losse klavieren gebruiken. in het zesde leerjaar zal je de lessen sneller na elkaar kunnen geven dan in het vijfde. Hoe ouder kinderen worden, hoe vlotter het aanleren gaat.

elke deelnemer ontvangt het officiële certificaat van typtientwee trainer.

LeidingWendy peerlings is psychomotorisch therapeut, leraar lager onderwijs, lector aan de k.H.Limburg en auteur; deskundige op vlak van leer- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen

Datumdonderdag 23 april 2015 van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 120; uitgebreide syllabus, koffie en lunch inbegrepen

een CD-rom met handleiding, eenvoudig bordboek, sjablonen, oefeningen, powerpoint en kopieermap voor gebruik in één klas is te verkrijgen na afloop van de cursusdag. De opbrengst van dit didactisch materiaal gaat volledig naar vzw osjosma (www.osjosma.be) en is contant te betalen ter plaatse.

Doelgroep: leraren basisonderwijs, ICT-coördinatoren, therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo,...) zorgbegeleiders

Inhoudkinderen met fijnmotorische problemen, dyspraxie of zelfs dyslexie hebben het vaak heel moeilijk om te schrijven. De schrijfmotoriek schiet tekort en hoewel ze wel weten wat ze zouden willens schrijven, krijgen ze hun gedachten maar moeilijk op papier. Werken op een computer zou een hulp kunnen zijn, maar daarvoor moeten ze kunnen typen!?typtien heeft een unieke aanpak, waardoor het voor kinderen met handvaardigheidproblemen gemakkelijker wordt om blind te leren typen. om het typen zo goed mogelijk te integreren worden alle leerkanalen (auditief, visueel, motorisch-tactiel, geheugen en redeneren) gelijktijdig aangesproken. er wordt gewerkt met kleurtjes, met figuurtjes, met verhaaltjes, spelletjes, invuloefeningen, denkoefeningen,...

Verlooptijdens deze cursus leren we je deze unieke methode aan zodat je deze nadien kan toepassen bij kinderen in de klas of in je praktijk. De typmethode begint met de niet-dominante hand. Het is moeilijker deze aan te leren, dus als je eerst de dominante hand zou aanleren en dan de andere erbij moet nemen, dan heb je een dubbele moeilijkheid. nu start je met het moeilijkste en breng je de gemakkelijke hand bij (waar de moeilijkheid dan ligt in het combineren van de handen). in plaats van rijtje per rijtje leert het kind vinger per vinger typen. zo starten we met de wijsvinger van de linkerhand met de letters r, t, f, g, v, b. Het is gemakkelijker vinger per vinger te leren dan één rij met tien vingers tegelijkertijd, want dan moet je al die vingers tegelijkertijd correct kunnen plaatsen wat niet gemakkelijk is voor iemand met dyspraxie.Bij typtien hoort geen software. De oefeningen staan in een oefenboekje met bijhorende stickertjes om op het toetsenbord te plakken met hierop de kleurtjes en de figuurtjes. tegen het einde van de lessenreeks kunnen deze doorgaans worden verwijderd. Het is immers de bedoeling om zo snel mogelijk op een gewoon toetsenbord te kunnen typen. omdat de methode geen software bevat, kan je de oefeningen veel beter afstemmen op de mogelijkheden van het kind, diens humeur etc. typtien gaat er vanuit dat je motorisch veel sneller een taak kan leren als er geen stresserende tijdsdruk is.

‘TypTienTwee’ (TypTien-2.0) Free-edition voor gebruik in de klastrainerscursus

Leidingnick sauvillers, docent iCt-vaardigheden voor studenten lager onderwijs. ruime praktijkervaring met digiborden.




Doelgroep: leraren lager onderwijs, directeuren

InhoudDeze dieptetraining is het vervolg op de basistraining smart notebook. Bekijk deze sessie voor meer praktische uitleg over het pakket.

VerloopHet verloop is gelijklopend aan de basistraining smart notebook maar we starten onmiddellijk met de oefeningen en bekijken o.a. volgende zaken: de activity builder, galery essentials en de lesson activity toolkit … .

NiveauDit is de dieptetraining voor smart notebook. je dient over de kennis van de basistraining te beschikken. Het tempo van deze module ligt hoger dan die van de basistraining.

Lesgeven met een interactief digitaal schoolbord: verdiepingscursus smart notebook

module 14

module 13bis

16 | Donche 2014-2015

leraren kleuteronderwijs

Donche 2014-2015 | 17


Kinderverzorging met rijke ontwikkelingsprikkels

Doelgroep: kinderverzorg(st)ers bij 2,5 jarigen in de kleuterklas, ook voor kinderverzorg(st)ers in de kinderopvang of buitenschoolse opvang

InhoudDeze praktijkgerichte sessie met liedjes, versjes, boekjes en spelinspiratie wil jou inspireren om jonge kinderen tot ontwikkeling te brengen.Wat hebben jonge kinderen nodig om in een gestreste omgeving te ontwikkelen?Hoe kan je ouders niet belerend advies geven rond de ontwikkeling van hun kind?We bekijken filmpjes en bespreken de beelden zodat we leren vanuit de praktijk.jouw vragen komen in deze sessie aan bod.

zin in een interactieve dag tussen collega’s? inschrijven!

Doelgroep: leraren kleu-teronderwijs, ook voor begeleiders uit kinderop-vang of buitenschoolse opvang, zorgbegeleiders en SES-leerkrachten

InhoudBen jij gefrustreerd door alle natte en vuile broeken? samen met je collega’s gaan we

dit probleem bespreken en aanpakken. tijdens deze module bespreken we eerst hoe je peuters best begeleidt bij het zindelijk worden. Wanneer kun je ermee beginnen? Wat doe je met ouders die weinig betrokken zijn bij het zindelijk maken van hun kind? je maakt kennis met de taal-speel-tas voor anderstalige ouders en je leert de oorspronkelijke verteltas kennen. Vervolgens doorlopen we het proces van het ontwikkelen van een zindelijkheidstas. We bespreken boekjes voor in de zindelijkheidstas en je ontvangt het boek: ‘een geweldig cadeau’ van guido van genechten.

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taalvaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproblemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester.

Datummaandag 26 januari 2015 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 90, syllabus, koffie en lunch inbegrepen

je krijgt een leuke zindelijkheidstas van een kleuterschool te zien.Heb jij een zindelijkheidstas en wil jij graag feedback om je tas te optimaliseren dan helpt de lesgever je maatgericht! jouw vragen krijgen een plaats in deze sessie.


Datummaandag 20 oktober 2014 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 100, syllabus, (inclusief prentenboek t.w.v. € 14,95) koffie en lunch inbegrepen

Zindelijkheid: stress of een natuurlijk proces?Hoe ouders positief betrekken bij het zindelijk maken van hun peuter of kleuter!

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs van de jongste kleuters (2,5 tot 4-jarigen) en zorgbegeleiders, ook voor begeleiders uit kinderopvang of buitenschoolse opvang

Inhoudals we met peuters en de jongste kleuters aan het werk zijn horen we vaak: ‘ikke zelf doen’. ‘ik wil nu … dat hebben … ‘ze zitten volop in hun ik-fase, ze onderzoeken wat ze zelf kunnen en zelf willen kunnen.We vertrekken vanuit een ontwikkelingskader om na te gaan waarom het zo belangrijk is in deze leeftijdsfase het ‘ik wil’ te ondersteunen en het jonge kind te begeleiden naar een sociale invoeling. Hoe kunnen we jonge kinderen plezier laten beleven aan de ontdekkingstocht van dingen zelf doen en hoe kan dat gegeven bijdragen tot zelfvertrouwen?Wat kunnen we concreet doen en onder welke omstandigheden kunnen kleine kinderen die ervaringen opdoen die tot vaardigheden leiden?

We hebben het dan niet alleen over de vaardigheden om doe-dingen zelfstandiger aan te pakken, maar evengoed over vaardigheden die hun emotionele en sociale welzijn zullen versterken.

LeidingLies Ledegen, kindertherapeut en zelfstandig nascholer

Datumdonderdag 2 oktober 2014 van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 85; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

‘Ik ben waarschijndelijk groot’ over het stimuleren van zelfredzaamheid en het ontwikkelen van vaardigheden om de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen op gang te brengen bij de jongste kleuters (2,5 tot 4-jarigen)

module 17

module 16

module 15

18 | Donche 2014-2015


Doelgroep: leraren kleuteronderwijs, ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatsmedewerkers en opvoeders

Inhoudseksualiteit en kinderen, het lijkt niet samen te horen. toch maken kinderen ook op dit vlak een ontwikkeling door. ze ontdekken hun eigen lichaam en dat van anderen. ze zijn nieuwsgierig naar het verschil tussen jongens en meisjes. ze spelen vadertje en moedertje of doktertje. Het hoort allemaal bij groot worden. in de kleuterschool doen zich dagelijks situaties voor waarbij kleuters gaan experimenteren, vaak roept dit gedrag vragen op over wat normaal is en wat niet en vragen leerkrachten zich af hoe ze kunnen reageren ten aanzien van kinderen en ouders. Hoe gaat onze maatschappij om met dit thema, zijn we hyperalert geworden en te angstig voor ‘normaal seksueel gedrag’ of zijn we net te laks en krijgen onze kleuters te veel seksueel getinte prikkels binnen via allerlei kanalen?

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en zorgbegeleiders, ook voor begeleiders uit kinderopvang of buitenschoolse opvang

Inhoudkinderen en eten, niet altijd een even gelukkige combinatie! maar over het belang van gezond eten is gelukkig wel iedereen het eens. om kinderen goed te laten groeien en om hen optimaal te laten ontwikkelen is het nodig dat ze gezond, voedzaam en lekker eten. in een maatschappij waar het aanbod qua eten nog nooit zo groot was, is het niet vreemd dat veel kinderen te dik zijn. Dat is deels verklaarbaar door te weinig bewegen, maar grotendeels door verkeerde voedingskeuzes. Daarnaast valt het op dat kinderen vaak niet meer weten waar eten vandaan komt. ouders spelen hierin een belangrijke rol, maar ook scholen kunnen een bijdrage leveren aan het vergroten van kennis rondom gezond en lekker eten.

Hoe gaan we in de klas om met homo-gezinnen, met meisjes die uitgesproken jongensgedrag stellen of jongens die zich zo graag verkleden als meisje? Hoe kan er al op jonge leeftijd een openheid zijn waarbij kinderen de boodschap krijgen dat het oké is dat ze mogen zoeken naar hun eigenheid in relaties en in seksualiteit?


Datumvrijdag 8 mei 2015 van 9u00 tot 15u30



Bij deze workshop hoort een lessenpakket van 5 lessen voor het instapklasje, eerste kleuterklas, tweede kleuterklas en derde kleuterklas (totaal 20 lessen) met een stapsgewijze opbouw per jaar.

Leidingester janssen is gezondheids- en leefstijlcoach en medewerker van Bodymap.

Datumwoensdag 18 maart 2014 van 9u tot 12u



Juf, we spelen doktertje…

Meer weten over gezond eten - de invloed van voeding op de ontwikkeling …

het spelen nu? Hoe waardeer je het? Wat zou je graag anders zien? Welke vaardigheden heb jij nodig als begeleider om het spel van kleuters te verdiepen of op een hoger niveau te brengen? als je vaardiger wordt in het begeleiden van spel, dan ontwikkel je meer zelfvertrouwen om zaken in je bestaande klaspraktijk te herzien of los te laten. je krijgt een grotere zekerheid om jezelf te verantwoorden naar anderen.en, je leert tegelijk ook anders kijken naar spel en het stimulansen geven van kleuters zodat ze zelf ook het spel als werk en leren gaan beschouwen.


Datumdonderdag 18 september 2014 van 9u00 tot 16u00

Plaats:Campus Vorselaar, Lepelstraat 2


Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en zorgbegeleiders

Inhoudsteeds meer leerkrachten verzuchten dat kleuters alsmaar meer moeten. ouders zijn fier dat hun kleuters al zo goed mee doen met de ‘moetjes’.maar wat als kleuters liever spelen en helemaal niet betrokken bezig zijn bij de ‘moetjes’ in de klas? zijn ze dan helemaal niet aan het leren? integendeel! spel legt immers alle fundamenten voor het latere schoolse leren. Hogere mentale functies, als langer aandacht aan iets geven, symboliseren, problemen oplossen, ... ontwikkelen zich in spel. schoolsucces hangt af van deze functies. toch is er steeds meer druk om schoolse vaardigheden eerder ‘sturend’ te gaan onderwijzen. Hoe kunnen we kleuters stimuleren in hun leren door hun spel of aanbreng in de klas, hoe kunnen we hen ‘wakker’ maken en hen fier leren zijn op het leren van binnenuit … zodat ze met volle goesting blijven spelen en leren?

Duidelijk is dat spelontwikkeling niet vanzelf gaat. Het is niet voldoende om kleuters zomaar te laten spelen in een rijke omgeving. in deze sessie onderzoek je: Wat is de kwaliteit van

Spelenderwijs leren in de kleuterklas

module 19

module 18

module 20

Donche 2014-2015 | 19


zo werk je actief aan een positief klasklimaat en bezit je een instrument om anders te kijken naar kinderen.

LeidingLut maes, kleuterleidster in de Freinetschool ‘de krullevaar’t’ in Wilsele, voormalig pedagogisch begeleider methodeonderwijs go!, artdeCo-trainer



Bijdrage€ 45; syllabus en koffie inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en zorgbegeleiders.

Inhoudelk kind heeft recht op een blinkmoment: een moment om in de belangstelling te staan, om fier te zijn op je werk en te laten zien wat je goed kan. We spreken onze bewondering uit tijdens het blinkmoment en benoemen zo precies mogelijk datgene wat onze bewondering opwekt.We proberen ook te achterhalen wat het geheim achter het blinkding is… hoe heb je dat gedaan of gemaakt? Wat moet je daar voor kunnen, kunnen wij dat ook leren en kan jij ons dat tonen of ons daarbij helpen? op die manier kunnen we ieders blinkding inzetten in onze klaswerking, benutten we datgene wat we bewonderen ten voordele van ons allen en zijn we vooral van en met elkaar aan het leren.tijdens deze workshop leer je: - Hoe ontdek je ‘blinkdingen’ bij al je kleuters? - Welke instrumenten kan je daarvoor gebruiken? - Hoe kom je achter het geheim van de auteur?- Hoe maak je dat zichtbaar en bruikbaar voor alle kinderen?

Kleuters doen ‘blinken’talentgericht werken met de 3 b’s : blinken, benoemen en benutten

na de workshop ontvang je een Doedelhandpop en krijg je toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website. Hier kan je jouw thema downloaden en vind je achtergrondinformatie.

Leidingmartin nica is kleuterleider en coördinator basisonderwijs bij de Vlaamse jonge ondernemingen. Daarnaast is hij ook coördinator van krik vzw van waaruit hij muzische begeleiding en input geeft binnen het onderwijs.

Datumwoensdag 18 maart 2015 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 45; syllabus (inclusief Doedelhandpop) en koffie inbegrepen


Inhoudtijdens een hoekenwerk met herkenbare activiteiten voor alle leeftijdsgroepen ervaar je zelf een leeromgeving waarin kinderen ondernemend aan de slag kunnen gaan. De workshop leert je:

• inzien dat het stimuleren van ondernemingszin om een didactische aanpak vraagt die de ontwikkeling van vaardigheden en attitudes stimuleert (attitudedoelen);

• een rijke speel- en leeromgeving in te richten met aandacht voor het vergroten van initiatief en het stimuleren van ondernemingszin bij kinderen.

na de workshop keer je terug naar je klas met een heleboel praktische tips. Vla jo helpt jou stapsgewijs op weg om situaties in je klas te organiseren waarin kinderen heel wat kansen krijgen om ook leergebiedoverschrijdende vaardigheden en attitudes te ontwikkelen.Doedel, de mascotte, zet de kinderen telkens voor een uitdaging. Voor elke leeftijdsgroep (1e kleuterklas – 6e leerjaar) werkte Vla jo een ‘vertrouwd’ thema uit.

De VLAJO-droomfabriek, een rijke doe- en leeromgeving vol leerkansen

module 22

module 21

20 | Donche 2014-2015


LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taalvaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproblemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jury-lid Beste Boekenjuf/meester.

Datumdonderdag 27 november 2014, van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: leraren kleuteronderwijs, begeleiders uit kinderopvang of buitenschoolse opvang, zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

InhoudDe problemen die jij ervaart op de werkvloer krijgen voldoende aandacht in deze sessie. We zoeken samen alternatieven en wisselen ervaringen uit. je krijgt concrete voorbeelden rond taalstimulering en ouderbetrokkenheid. Voorleesboekjes, versjes en liedjes voor 2,5 jarigen worden uitgebreid besproken. jij leert hoe je bij concentratiezwakke of kansarme kleuters leesplezier kan ontwikkelen. De ‘kamishibai’ verhalen voor de jongste kleuters worden getoond en je krijgt leuke muzische tips bij de verhalen. De meerwaarde van Fundels komt aan bod maar ook te vermijden valkuilen.zin in een actieve dag tussen collega’s? inschrijven!

Rijke talige peuterprikkels voor 2,5 jarigen

tijdens de workshop leer je kritisch nadenken over werken met structuren, omgaan met regels en afspraken en input vanuit kleuters waarderen.

Leidingkatrien roofthooft, kleuterleidster in basisschool ‘Vennebos’, schilde, artdeCo-trainer

Datumwoensdag 10 december van 9u00 tot 12u00




Inhoudals leerkracht ben je een echte manager. je bent verantwoordelijk voor de inrichting, organisatie, structuur en het aanbod in je klas.ook kleuters kunnen actief betrokken worden bij de organisatie van het klasleven. samen het verloop van een dag bepalen, samen nadenken over het aanbod en ook de praktische organisatie daarvan, samen regels en grenzen bepalen en echt mogen en leren kiezen.tijdens deze workshop leer je: - Hoe kan je constructief werken met een keuzebord? - Hoe kan je kinderen betrekken in het aanbod in je klas?- Hoe bespreek je regels en grenzen in de klas?- Wat mogen en kunnen kinderen zelf bepalen?- Hoe bouw je aan een structuur waarbij iedereen zich betrokken voelt?

Klasmanagement = werken aan zelfsturing en ondernemingszin

module 23

module 24

Donche 2014-2015 | 21


maak kennis met go40ty (basis) en de bijhorende materialen, spelletjes, pictogrammen... maak kennis met ‘taaldozen’ en andere methodes om verder te kunnen gaan met het aanbieden van meer woordenschat

Leidingmarleen peeters, deeltijds werkzaam als zorgcoördinator in het gemeenschapsonderwijs te schoten. Het andere deel is zij vooral bezig met zich te verdiepen binnen de wereld van de taalontwikkeling (taalvaardigheid en taalstimulering bij anderstalige nieuwkomers)



Bijdrage€ 45; koffie en syllabus inbegrepen

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders

Inhoudin het kleuteronderwijs worden we hoe langer hoe meer geconfronteerd met peuters en kleuters die het nederlands niet beheersen.peuters en kleuters verwerven taal op een heel natuurlijke wijze. Via een rijk aanbod en veel interactie met het accent op “spreken”, verruimen kinderen hun woordenschat.go40ty is een lijst van 40 woorden die de basis vormt waarop anderstalige instappende peuters en kleuters verder kunnen bouwen met meer woordenschat. De beheersing van die 40 woorden vraagt expliciete, gerichte en intensieve aandacht van de leerkracht wanneer anderstalige peuters en kleuters instappen.De woorden kunnen in een drietal weken begrepen worden, mits de begrippen op een functionele manier in de dagelijkse klaspraktijk gebruikt worden. (bedenker: pedagogische Begeleidingsdienst van het go-onderwijs)

Taalvaardigheid en taalstimulering bij (anderstalige) nieuwkomers.nederlands in de kleuterklas!

ik zet tijdens de namiddag goede boekjes voor taalzwakke en taalsterke peuters in de kijker. ik toon goede websites zodat je altijd het actuele boekenaanbod voor jouw doelgroep kan volgen. je krijgt een recent peuterzoekboek met allerlei tips om het boek in je boekenhoek te introduceren.zin in een actieve dag tussen collega’s? inschrijven!

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taal-vaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproble-men, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester.

Datummaandag 19 januari 2015, van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 100, syllabus (inclusief peuterzoekboek t.w.v. € 14,95), koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs, begeleiders uit kinderopvang of bui-tenschoolse opvang, zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

Zin in een actieve verdiepende sessie op maat van peuterjuffen? Schrijf je dan in!Deze sessie volgt op module 24! Gelieve eerst deel 1 te volgen zodat we kunnen verdiepen!

InhoudWe gaan in deze sessie dieper in op de thema’s van de eerste sessie. We starten met een opdracht waarbij de vragen van de peuterjuffen concreet worden. Deze vragen worden in rijke uitwisselingsmomenten besproken.

in deze sessie verdiepen we ons tijdens de voormiddag in peuters met een ontwikkelingsachterstand of -voorsprong. We bespreken welke ouderbetrokkenheid belangrijk is voor een goede schoolloopbaan. je krijgt concrete voorbeelden hoe scholen ouders inspireren.

Rijke talige peuterprikkels voor 2,5 jarigen – deel 2

module 26

module 25

22 | Donche 2014-2015


Wat is meespelen, waarom en wanneer gaan we meespelen?Vele vragen en andere noden rond differentiëren zullen beantwoord worden aan de hand van een duidelijke presentatie met input vanuit de klaspraktijk.

LeidingLieve Van Beeck, zelfstandig nascholer, kindercoach en auteur met rijke ervaring als leraar kleuteronderwijs en zorgcoördinator, lid van de werkgroep ‘Hoogbegaafdheid’ o.l.v. tessa kieboom (CBo – universiteit antwerpen)

DataReeks 1 donderdag 19 maart 2015 van 9u00 tot 16u00 Plaats Campus Vorselaar, Lepelstraat 2 Bijdrage € 85, syllabus, koffie en lucnh inbegrepen

Reeks 2 maandag 23 maart 2015 van 9u00 tot 16u00 Plaats Campus turnhout, Blairon 800 Bijdrage € 85, syllabus , koffie en lunch inbegrepen


Inhoud‘Als kinderen allemaal dezelfde kip moeten knippen, kunnen ze hun ei niet kwijt.’

in de kleuterklas moeten alle kinderen gelijke ontwikkelings-kansen krijgen, dus, kinderen die “ongelijk” zijn, mogen niet gelijk behandeld worden. Daarom is het zeer belangrijk al in de vroege kinderjaren een rijke en gevarieerde speel- en leeromgeving aan te bieden zodat ‘alle’ kinderen hun talenten kunnen laten zien. We maken kennis met optimaal differentiëren in de kleuterklas. We leren al spelend en maken kennis met didactisch materiaal waarmee we onmiddellijk aan de slag kunnen, waaronder materialen die eenvoudig zelf te maken zijn. kijkend leren we kleuters kennen… hun interesses, we ontdekken hun sterke en minder sterke kanten en volgen hun emotionele ontwikkeling beter op.Waarom en hoe observeren we?We leren om niet te veel activiteiten te plannen maar laten ruimte om mee te spelen.

Differentiëren in de kleuterklas – omdat kinderen verschillend zijn…

ervaring hebben met schrijfdans is interessant, maar zeker niet noodzakelijk.gemakkelijke kleding is aangeraden.

Leidingann Van rooy, ervaring als kleuterjuf, zorgcoördinator en mentor in Het moleke te rijkevorsel



Bijdrage€ 45, koffie en syllabus inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs van de oudste kleuters (4- en 5-jarigen) en zorgbegeleiders

InhoudDoen ‘vulkaan, boom, ronde, robot, katten, achten en krongelidong’ bij jou een belletje rinkelen, maar weet je niet goed hoe je hiermee creatief aan de slag kan gaan met je kleuters?

tijdens deze praktische nascholing (met een afwisseling van theorie, beeldmateriaal uit de praktijk en actief meedoen) overlopen we kort de basisbewegingen van schrijfdans en gaan dan over naar het maken van creatieve combinaties. We bekijken manieren om zowel klassikaal, in groep als individueel schrijfdans te doen, zodat we kunnen inspelen op de noden van de kleuters. alles wat aangereikt wordt, komt rechtstreeks uit mijn eigen klaservaring en is onmiddellijk en in elk thema bruikbaar in je klas. schrijfdans biedt zeker een meerwaarde aan je klaspraktijk, omdat muzische, motorische, cognitieve en sociaal-emotionele doelen aan bod komen.

Schrijfdans in de kleuterklas

Leidingkristien aubroeck, lector godsdienst in de lerarenopleiding thomas more, sinds 2000 actief bezig met het ontwerpen van leermiddelen, in de vrije tijd actief in eerste communie- en vormselpastoraal



Bijdrage€ 40, syllabus en koffie inbegrepen

Inhoudgodly play is een veelbelovende nieuwe vertelvorm die voor kleuters een grote meerwaarde kan betekenen. De methode van godly play wil jonge kinderen helpen de Bijbelse taal beter aan te voelen. Centraal staat een heel nieuwsgierige verhalenverteller die van de kinderen te weten wil komen hoe zij het verhaal, de symbolen erin, de gebeurtenissen, … verstaan. op die manier komt er vaak een rijkdom aan betekenissen naar boven.

We integreren enkele elementen van godly play en ontdekken een heel andere manier van Bijbelverhalen interactief te vertellen. We staan ook stil bij enkele manieren om deze verhalen op een heel vrije (niet vooraf bepaalde) manier te verwerken met jonge kinderen. We bekijken en beleven twee godly play verhalen en gaan er daarna zelf mee aan de slag.

Bijbelverhalen interactief verteld: een workshop geïnspireerd op godly play

module 29

module 28

module 27

Donche 2014-2015 | 23


schrijven kan je al voor je letters kan lezen. We laten je kennismaken met ‘inventive writing’ en ‘inventive spelling’ als middel om schrijven vlot aan te leren en los te koppelen van het leesonderwijs.

We werken met materialen uit ‘van a tot z derdekleuterklas / groep 3’ (averbode). Werk je zelf met een andere methode op school dan is dat geen enkel probleem. ‘Van a tot z’ kan ook los gebruikt worden en als zeer efficiënte remediëringsaanpak. We leren je de kracht ervan kennen.

Bij deze sessie krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo Campus kan u de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.





Doelgroep: leraren kleuteronderwijs van de oudste kleuters (4 en 5-jarigen), zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, logo,…)

Inhoudkinderen met schrijfmotorische problemen komen vaker en vaker voor. steeds meer kinderen hebben het moeilijk om vlot, leesbaar en op een energetisch makkelijke manier te leren schrijven. Vanuit deze ervaringen hebben we een nieuwe visie voor het ondersteunen van de schrijfmotorische ontwikkeling op kleuterleeftijd en het aanpakken van schrijfmotorische problemen ontwikkeld. We laten je in deze module kennismaken met een doordachte aanpak en doorlopende leerlijn om kleuters goed voor te bereiden op het leren schrijven in de lagere school. je zal er nadien direct mee aan de slag kunnen in de zorg en in de klaspraktijk. inhoud van deze module:

• Waarom moeten we schrijven?• De controverse rond de koppeling schrijven en lezen• De controverse rond ‘voorbereidend schrijven’• schrijfonderwijs moet leuk en ervaringsgericht zijn en hoe

kan je dat doen?• richtingsontwikkeling en lateralisatie bevorderen in

functie van het schrijven• alle letters zijn gebaseerd op slechts drie motorische

patronen• korte motiverende speelse oefeningen• Het belang van uit te lokken wat je wilt dat het kind oefent• Didactische fouten in veel kant-en-klare oefenboekjes• De juiste pengreep en draairichting aanleren • en nieuwe aanpak: automatisering van de

schrijfbewegingen

Schrijfmotoriek efficiënt en doordacht aanleren bij kleuters

module 30

24 | Donche 2014-2015


Ruimtelijke oriëntatie op kleuterleeftijd

• spelmaterialen voor kleuters, • vele zelf te maken materialen waarmee je zelf didactisch

en remediërend aan de slag kan gaan.

Bij deze studiedag krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo Campus kan u de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Bij deze studiedag kan ter plaatse, facultatief, ook een begeleidende cd-rom ‘ruimtelijke oriëntatie’ aangekocht worden met afprintbare materialen die tijdens de studiedag getoond worden en de leesversie van de slides, testjes, artikels en voorbeelden uit de bestaande pakketten. al deze informatie krijg je ook tijdens de studiedag maar op vraag van velen bieden we deze service aan om een selectie van de getoonde materialen en de cursusteksten met bijlagen beschikbaar te maken op cd-rom (20 euro) ten voordele van het project osjosma (www.osjosma.be). u ondersteunt op deze manier o.a. dit prachtige ontwikkelingsgerichte project waaraan de spreker persoonlijk meewerkt.


Datumdonderdag 5 februari 2015, van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, logo,…)

Inhoudruimtelijke oriëntatie is een begrip waar vaak over wordt gesproken, maar dat minder eenvoudig in ontwikkelingslijnen te vatten is. in deze sessie gaan we op zoek naar hoe ruimtelijke oriëntatie zich ontwikkelt bij kleuters en hoe we praktisch op die ontwikkeling kunnen inspelen als begeleiders. er worden heel duidelijke linken gelegd naar o.a. het lichaamsschema en de cognitieve ontwikkeling. in het theoretische deel bestuderen we de ontwikkelingslijnen voor ruimtelijke oriëntatie. De theorie wordt luchtig gemaakt door haar direct te linken aan praktische proefjes die je met kinderen kan doen en die je onmiddellijk zicht geven op de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden binnen de ruimtelijke oriëntatie. Voorkennis hiervan is niet nodig. We staan stil bij verschillende observatie-instrumenten om de ruimtelijke oriëntatievaardigheden van kleuters in kaart te brengen. zo bestuderen we het bekende programma van Van kuyk (Cito ruimtelijke oriëntatie) maar ook de minder bekende proefnemingen als die van piaget, opbouw van raamfiguren, … die je eenvoudig zelf ook kan uitvoeren en die een heel mooi licht kunnen werpen op de ontwikkeling van de ruimtelijke oriëntatie van het kind. ook kindertekeningen kunnen een licht werpen op deze ontwikkeling. We leren je er met andere ogen naar te kijken en de ontwikkelingsaspecten duidelijk te benoemen. in het praktische luik laten we je zelf kennismaken met:

• de leerlijn ruimtelijke oriëntatie en de noodzakelijke aanpassingen in de normale lesgang, in de uitbreiding en in remediëring voor kleuters

• een aantal begeleidingspakketten (o.a. hulpprogramma ruimtelijke oriëntatie voor kleuters van Cito voor kleuters en begin lager onderwijs, het pakket ‘spatial relations’, en ‘a sense of direction’),

• ruimtelijke oriëntatiemoeilijkheden in voorbereidend rekenen: ruimtelijke begrippen, raamfiguren, ...

• analyseren van kindertekeningen als observatie van hun ruimtelijke oriëntatieontwikkeling,

studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing. Bij deze studiedag kan ter plaatse, facultatief, ook een begeleidende cd-rom ‘fijne motoriek + fijnmotoriekspel’ aangekocht worden met afprintbare materialen die tijdens de studiedag getoond worden en de leesversie van de slides, testjes, artikels en voorbeelden uit de bestaande pakketten. al deze informatie krijg je ook tijdens de studiedag maar op vraag van velen bieden we deze service aan om een selectie van de getoonde materialen en de cursusteksten met bijlagen beschikbaar te maken op cd-rom (20 euro) ten voordele van het project osjosma (www.osjosma.be). u ondersteunt op deze manier o.a. dit prachtige ontwikkelingsgerichte project waaraan de spreker persoonlijk meewerkt.





Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, kine logo, ….)

InhoudDe ontwikkeling van de fijne motoriek kunnen we heel gericht ondersteunen met kosteloos waardevol materiaal.in deze studiedag leer je niet alleen alles over:

• Hoe de fijne motoriek zich ontwikkelt;• Hoe je kan zien of de ontwikkeling vlot loopt;• Hoe je problemen vroegtijdig kan herkennen;• Hoe je een onderscheid kan maken tussen gewone

ontwikkelingsmogelijkheden en echte dyspraxie;• Hoe je zelf, in de klas of therapie, de fijne motoriek kan

testen en in kaart kan brengen;• Hoe je concrete remediëringsdoelen kan stellen;• Hoe je met kosteloos wegwerpmateriaal meer dan 100

oefeningen kan maken en hoe je die in spelvorm kan aanbrengen om kinderen op alle leeftijden zelfstandig te laten oefenen.

je leert speldozen samen te stellen en opdrachtkaarten te maken.je krijgt bij deze sessie ook een lijst van materialen die je zelf bij elkaar moet zoeken zodat je je eigen speldozen kan maken om een hele klas zelfstandig aan de slag te laten gaan.

Bij deze sessie krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de presentatie. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo Campus kan u de uitgebreide inhoud van deze

Fijne motoriek zelfstandig en speels remediëren bij kleuters

module 32

module 31

Donche 2014-2015 | 25


na afloop ontvang je een syllabus met een korte weergave van alle ontspanningsmomenten.

LeidingChantal Bols, gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’. (www.wannadance.be) ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.

Datumwoensdag 8 oktober 2014, van 14u00 tot 17u00



Voorzie gemakkelijk zittende kledij, we werken op sokken of blote voeten. Breng een matje en/of handdoek mee + een deken en eventueel een kussen voor eigen comfort.

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang of buitenschoolse opvang en opvoeders

InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga-/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte Chantal een praktijkgerichte vorming uit.

eenvoudige spelen ontspanningsmomenten met de daarbij horende inzichten en methodieken worden aangereikt, die direct toepasbaar zijn in de (klas)praktijk, maar evenzeer in de kinderopvang. alle momenten zijn erop gericht om tot rust te komen en zelfbewuster te worden.in de praktijkgerichte workshop kan je al deze ontspanningsvormen ook zelf ervaren. met de geleerde technieken kunnen de kleuters zichzelf tot rust brengen, zichzelf focussen en zich zekerder voelen in hun kunnen en manier van aanwezig zijn. Dit kan eenvoudig toegepast worden en is bovenal bruikbaar op eender welk moment.

tussendoor is er de kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!

Kinderyoga in de kleuterklas, een kennismaking


Datumwoensdag 5 november 2014, van 14u00 tot 17u00



Voorzie sportieve kledij en indoorsportschoenen


InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga-/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte zij een praktijkgerichte vorming uit.

jonge kinderen moeten zich steeds meer concentreren en worden overladen met prikkels. De tussendoortjes reiken hen hulpmiddelen aan om zich te focussen in de hoeveelheid aan informatie.De tussendoortjes zijn erop gericht om via korte spelmomenten de aandacht van de kinderen opnieuw te wekken of om hen tot rust te brengen. De tussendoortjes kunnen gebruikt worden in de klaspraktijk, maar evenzeer in de kinderopvang

na afloop ontvang je een syllabus met een korte weergave van alle tussendoortjes.

Ontspannings- en bewegingstussendoortjes in de kleuterklas

module 34

module 33

26 | Donche 2014-2015


OpmerkingDeze workshop is een kennismakingssessie, zodat deel-nemers een introductie kunnen aanbieden in hun lessen bewegingsopvoeding voor kleuters. je bent hierna dus niet gecertificeerd om zelf zumba te onderrichten!

LeidingChantal Bols, gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans- en yogastudio ‘Wannadance!?’. (www.wannadance.be) ze volgde de opleiding tot eutonie-pedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.




Voorzie sportieve kledij en indoorsportschoenen.

Doelgroep: ook aanbevolen voor leraren bewegingsopvoeding bij kleuters

Inhoudsinds de komst van zumba is er ook een speciaal ontworpen programma voor jonge kinderen: zumBatomiC. De lesgever werkte speciaal voor de doelgroep kleuters een aanbod uit dat haalbaar is voor kleuters vanaf 3 jaar.

in een praktijkgerichte sessie krijg je kant- en klare- dans-combinaties met de daarbij horende inzichten en methodieken aangereikt, die direct toepasbaar zijn in de (klas)praktijk tijdens de workshop ervaar je al deze bewegingsvormen ook zelf.je krijgt tips om in de klas een introductie op zumbatomic op een ludieke wijze aan te leren, zodat de kleuters uit jouw doelgroep een dansante en amusante zumbatomic sessie mogen beleven. tussendoor is er kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!

na afloop ontvang je alle dansbeschrijvingen, een muziek-cd kan ter plaatste aangekocht worden.

Zumbatomic voor kleuters

wél materialen. tijdens deze sessie ga je zelf actief aan de slag om je deze bewegingspedagogiek eigen te maken. Bovendien blijft het niet alleen bij de zuivere sherborne, je leert ook ‘pina pluim, Billy Bal en keti kussen’ kennen.

Leidingeddy Lodeweyckx, lector en nascholer aan de Lerarenopleiding van campus Vorselaar i.s.m. julie Wouters, leerkracht kleuteronderwijs met certificaat sherborne vorming

Datumwoensdag 4 maart 2015, van 9u00 tot 12u00



Gemakkelijk zittende of sportieve kledij is aangewezen

Doelgroep: ook voor leraren bewegingsopvoeding voor kleuters en opvoeders

InhoudDe Sherborne bewegingspedagogiek is niet meer weg te denken uit scholen, revalidatiecentra, buitengewoon onderwijs en de kinderopvang. Ervaar zelf waarom.

ik neem je mee in de basisprincipes van de bewegings pedagogiek van Veronica sherborne, waarbij bewegings activiteiten individueel, met twee of met meer worden aangeboden. De methode heeft als doel de ontwikkeling van de totale persoonlijkheid te bevorderen. De sherborne bewegingspedagogiek beoogt niet alleen motorische en cognitieve ontwikkeling, maar ook de ontwikkeling van een positief zelfwaardegevoel en van de bekwaamheid om relaties aan te gaan.

Daarna introduceer ik mijn concept Be- Move, waarbij jonge kinderen zich niet alleen meer bewust worden van zichzelf, maar ook van de ruimte om zich heen en van de anderen. om dit alles te bereiken gebruiken we in tegenstelling tot sherborne

Van Sherborne tot Be-move






Doelgroep: ook aanbevolen voor leraren bewegingsopvoeding bij kleuters

Inhoudin een praktijkgerichte sessie onderga je zelf een les kleuterdans. Vertrekkende vanuit een verhaal, thema of expressiemoment worden er eenvoudige dansmomenten of danscombinaties opgebouwd voor zowel de jongste als oudste kleuters.

je krijgt tips om de danscombinaties op een ludieke wijze aan te leren, zodat de kleuters uit jouw doelgroep een dansante en amusante sessie mogen beleven. tussendoor is er kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!


Kleuterdans

module 36

module 35

module 37

Donche 2014-2015 | 27


als naslagwerk krijg je een stappenplan met lesvoorberei-dingstips om rond de leerdoelen 3D, vorm en textuur, motori-sche handelingen te werken.

Zelf meebrengenschort en schoendoos om gemaakte werkjes mee te nemen

Leidinginge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag met jullie deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (www.bazarts.be)

Datumvrijdag 20 maart 2015, van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 95, syllabus en gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs vanaf 4 jaar en leraren lager onderwijs 1ste leerjaar, ook voor begeleiders uit de kinderopvang (of buitenschoolse opvang) en opvoeders

InhoudWitte of gekleurde zelfhardende klei, silk Clay, piepschuimklei of Foam Clay … gemakkelijke en toffe materialen om schitterend 3D-vormwerk mee te maken. Hoe laat je kleine kinderen gemakkelijk klei bewerken en werkstukken opbouwen? en: hoe houd je het goedkoop?

in deze workshop zetten we de handen in de klei. We vergelijken natuur- en andere kleisoorten en leren ze kennen. je ontdekt nieuwe technieken die klei bewerken prettig en eenvoudig maken. en je leert hoe je een concrete opdracht opstelt om je doelen te behalen én resultaten te krijgen. een toffe cursus met de focus op vorm en textuur, motorische handelingen en … fun! toepasbaar op vele thema’s zoals sinterklaas, moeder-, en Vaderdag, pasen, dieren, ...

Klei? Niet vies, wel fijn!

Zelf meebrengenschort, schaar, een grote tas voor de gemaakte werkjes


Datumdonderdag 5 februari 2015, van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 95; syllabus en gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs (ook van de jongste peuters en kleuters) maar ook voor begeleiders uit de kinderopvang (of buitenschoolse opvang) en opvoeders

Inhoudexperimenteren, beleven en plezier maken. in deze workshop werken we als peuters en kleuters met verf. je herontdekt hoe leuk het is om met je handen te werken, te voelen en te kliederen. je krijgt tips om je opdracht concreet te maken en met enthousiasme over te brengen en de resultaten volgens je doelen te beoordelen. inspiratie om te werken rond kunstenaars: plakkaatverf met andere materialen gebruiken, nieuwe en oude technieken, andere kleuren en tinten. ons thema: kleur! We sluiten deze workshop af met een collage van gemaakte werkjes. ideale oefening voor oudere kleuters. stappenplan om de ideeën en technieken concreet en volgens de beelddoelen in je klas toe te passen

Toveren met kleur en textuur

module 39

module 38

28 | Donche 2014-2015

leraren kleuter- en lager onderwijs

Donche 2014-2015 | 29

Ontwikkelingsvoorsprong bij jonge kinderenDe knappe koppies komen er vanzelf wel...maar niets is minder waar !?!

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs, leraren lager onderwijs eerste graad, zorgbegeleiders en directeuren

InhoudDe hoogbegaafdheid op zich is meestal niet zo’n probleem, wel de manier waarop de omgeving ermee omgaat. Het zelfbeeld kan schade oplopen zoals gedragsproblemen, teruggetrokken gedrag, faalangst... Bij hoogbegaafde kinderen is een gezond zelfbeeld soms een probleem. naar school gaan is vaak een teleurstelling. in hun ogen wordt er alleen maar gespeeld dus merken ze snel dat ze “anders” zijn dan de klasgenootjes: verschillen in kennis, andere interesses, ander taalgebruik, andere grapjes, het stellen van een heel ander soort vragen,...een hoogbegaafd kind (kind met ontwikkelingsvoorsprong) kan door deze verschillen onbedoelde negatieve feedback krijgen op zijn gedrag: “ik snap jou nooit”, “Wat praat je ingewikkeld”, “jij wilt het altijd anders”... je kan echter pas in contact komen met anderen als er een gezamenlijke interesse is, eenzelfde manier van denken, als er herkenning is.Leer omgaan met de emotionele moeilijk- (of is het mogelijk-) heden van een kind met ontwikkelingsvoorsprong door te weten te komen wat er eigenlijk aan de hand is.maak kennis met ontwikkelingsvoorsprong (hoogbegaafdheid bij jonge kinderen), versnellen, kangoeroewerking, iQ-testing & signaleringslijsten.

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs, leraren lager onderwijs eerste graad, zorgbegeleiders en directeuren

InhoudWerkhouding omvat ‘concentreren en volhouden’, ‘planmatig werken’ en ‘probleemoplossend denken’. We kaderen deze drie thema’s binnen een groter geheel, nl. dat van schoolrijpheid. een te veel (of misschien wel te weinig) besproken onderdeel binnen schoolrijpheid is de ‘pengreep’. Wat kan en wat mogen we aanbieden om niet voorbij te gaan aan de naaste ontwikkeling en het rijpingsproces. De voorbereiding naar een goede werkhouding start eigenlijk al in de eerste kleuterklas en wordt voortgezet in de tweede en de derde kleuterklas en gaat verder in het 1ste leerjaar.

Hele generaties kinderen zijn vanaf zeer jonge leeftijd opgevoed met het idee dat je het beste iets kunt leren als je stilzit, met je armen over elkaar, je voeten op de grond en recht naar voren kijkend. maar stilzitten stimuleert vaak andere visueel – motorische reacties, nl. het op zoek gaan naar interessante(re) gebeurtenissen (plagen, friemelen, wiebelen, prutsen, …) waardoor kinderen overkomen als afgeleid en rusteloos. onderzoek wijst echter uit dat jonge kinderen informatie beter verwerken door beweging.Het is perfect in uw dagdagelijkse klaspraktijk te integreren om jonge kinderen te stimuleren tot een rustige, stille, omgevingsvriendelijke beweging, die enerzijds de concentratie bevordert en anderzijds ten goede komt aan de fijnmotorische vaardigheden waaronder de pengreep.met deze vorming kies je er voor jonge kinderen ‘spelend en bewegend’ te begeleiden naar vaardige leerders en

maak kennis met spelmateriaal, puzzels, sudoku’s, codes kraken, beginnende geletterdheid, beginnende gecijferdheid, proefjes doen...waaronder heel wat materialen die eenvoudig zelf te maken zijn.


Datumdinsdag 20 januari 2015, van 9u00 tot 16u00



probleemoplossers, onder het motto: “friemelen om te focussen”. Vele vragen en andere noden rond schoolrijpheid en werkhouding versus pengreep worden duidelijk via een powerpointpresentatie met diareportage rechtstreeks vanuit de klaspraktijk.We maken kennis met de methode “werk aan werkhouding” (vanaf 1ste kleuterklas met overgang naar het 1ste leerjaar) en met didactisch (spel)materiaal waarmee we onmiddellijk aan de slag kunnen (o.a. materialen die eenvoudig zelf te maken zijn). We maken kennis met een effectenmeter en een observatiefiche die peilt naar de werkhouding.


Data: Reeks 1 woensdag 22 oktober 2014 van 14u00 tot 17u00 Plaats Campus Vorselaar, Lepelstraat 2 Bijdrage € 45; syllabus en koffie inbegrepen

Reeks 2 woensdag 12 november 2014 van 9u00 tot 12u00 Plaats campus turnhout, Blairon 800 Bijdrage € 45; syllabus en koffie inbegrepen

Schoolrijpheid en werkhouding versus pengreep

zorg/geLijke onDerWijskansen/geDrag/CommuniCatie

module 41

module 40

30 | Donche 2014-2015

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en leraren lager onderwijs eerste graad. Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders kinderopvang en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, ….)

InhoudDe opbouw naar een sterke fijne motoriek is niet niks!er moet rekening gehouden worden met heel wat belangrijke ontwikkelingsaspecten.De praktische workshop “Creatief naar fijne motoriek” geeft speelse, onderbouwde maar vooral heel leuke spelvormen die de fijne motoriek doet ontwikkelen vanaf de 1ste kleuterklas tot de 3de kleuterklas.er is een aanbod van tientallen spelvormen die specifiek gericht zijn naar de ontwikkeling van de fijne motoriek.Het vechten voor een stabiele verfijnde pengreep wordt verleden tijd! met deze workshop gaat het elk kind lukken!

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs (oudste kleuters), zorgbegeleiders, directeuren en opvoeders

InhoudVerbeeldingskracht is belangrijker dan kennis! (A. Einstein)een grote groep ondergewaardeerde leerlingen heeft juist een bij zondere gave: het zijn beelddenkers! zij denken niet in woorden maar in beelden. Vaak hebben zij een leerachterstand of denkt men aan dyslexie.Beelddenken is een andere, non-verbale manier van denken. Het plaatst zich tegenover taaldenken (of woorddenken). terwijl een taaldenker 2 à 3 woorden per seconde verwerkt moet een beeld-denker 32 beelden per seconde verwerken, met een chaotisch hoofd tot gevolg. een beelddenker denkt primair in beelden, d.w.z. met de rechterhersenhelft. Hij kan echter wel leren om zijn linker-hersenhelft te gebruiken, al zal het nooit zijn eerste natuur worden, net zoals een taaldenker ook kan leren om creatief te zijn en beter met beelden om te gaan. Het onderwijs sluit jammer genoeg on-voldoende aan bij alle denkwijzen omdat slechts een kleine groep (5%) visueel leert. in de klas wordt de beelddenker zoveel mogelijk als een gewone leerling beschouwd, mits rekening te houden met een aantal punten die hun manier van leren ten goede komt.Vind een antwoord op tal van vragen:

Deze navorming staat ook bol van tips die onmiddellijk toepasbaar zijn in de praktijk.

LeidingHeidi allaerts, leraar kleuteronderwijs en medewerker van Bodymap




• Hoe wordt de wereld ervaren als je in beelden denkt?• Wat zijn sterktes en wat zijn zwaktes?• Waarom worden deze kinderen vaak niet begrepen?• …

naast inzicht en begrip krijg je een heleboel leertips, te gebruiken op school en door de beelddenker zelf. je leert ook hoe je de linker- en rechterhersenhelft beter laat samenwerken.er is ook een materialenronde voorzien.


Data: Reeks 1 woensdag 22 oktober 2014 van 9u00 tot 12u00 Plaats Campus Vorselaar, Lepelstraat 2 Bijdrage € 45; syllabus en koffie inbegrepen

Reeks 2 woensdag 12 november 2014 van 14u00 tot 17u00 Plaats Campus turnhout, Blairon 800 Bijdrage € 45; syllabus en koffie inbegrepen

Creatief naar ontwikkeling fijne motoriek

Kijk en luister naar beelddenkers


module 42

module 43

Donche 2014-2015 | 31

We leren je gericht observeren. Daarna staan we stil bij allerlei schoolse taken waarin visuomotoriek nodig is.



Datumdonderdag 26 februari 2015 van 9u00 tot 16u00




Inhoudin het onderwijs komen we veel kinderen tegen die problemen hebben met het samenspel tussen wat ze zien en wat ze met hun handen kunnen doen: de zogenaamde visuomotorische problemen. Denk maar eens aan schrijfmotoriek, ruimtelijke oriëntatie, visuele waarneming, ruimtelijk redeneren en al die schoolvakken waarin deze taken op de voorgrond staan: begrijpend lezen, meetkunde, vraagstukken, aardrijkskunde, knutselen, schrijven,.... Veel kinderen die hier problemen mee hebben, hebben moeite met één of meerdere van deze factoren: visuele waarneming, fijn motorische sturing, organiseren en/of redeneren.in deze nascholing staan we stil bij de volgende onderwerpen:

• Wat speelt er allemaal mee in de visuele waarneming? Hoe leer je kinderen beter waar te nemen?

• Wat heeft visuele waarneming met je geheugen te maken?

• Fijn motorische differentiatie: wat is dat?• Het redeneren en organiseren van kinderen: wat kan er

mislopen?• tekenen, schrijven, bouwen, puzzelen,...

Omgaan met visueel-ruimtelijke en visuomotorische problemen




PlaatsCampus Vorselaar, Lepelstraaat 2


Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, ….)

Inhoudin samenwerking met smart Belgium leren we je om in de klas en in therapie gebruik te maken van smartgames of denkspellen. in het eerste deel leer je spellen analyseren en ontdekken wat er allemaal aan denkvaardigheden bij komt kijken. je leert werken met de cognitieve kaart om opdrachten op maat van het kind aan te bieden. We laten je kennismaken met heel veel denkspellen en smartgames. We stellen ook registratiemogelijkheden en antwoordformulieren voor waarmee je het gebruik van dergelijke spellen in de klas in concrete leerdoelen en evaluaties kan omzetten. omdat spelen op zich af en toe ook wel kan, maar we toch vooral bezig zijn met het bereiken van leer-, remediërings- en therapiedoelen leer je in deze studiedag hoe je praktisch met deze spellen aan de slag kan gaan. We helpen je om de juiste leerdoelen bij de spellen te ontdekken. Het tweede deel staat in teken van de remediëring. met smartgames kan je ook geheugen trainen, visuele waarneming, ruimtelijk redeneren, planmatig werken, juist leren verwoorden, aandacht- en concentratie verbeteren, oplossingsstrategieën zoeken,… als deze ontwikkelingaspecten komen aan bod in deze leerrijke speeldagen. je kan deze dag een echte speel- en leerdag noemen.

Denkvaardigheden en planmatig werken stimuleren met Smartgames: een praktische implementatie


module 45

module 44

32 | Donche 2014-2015

na een ruimere kennis rond de neurologische en motorische ontwikkeling van kinderen, gaan we in deel 2 heel veel spelen, oefenvormen en materialen ontdekken die we kunnen aanbieden in de verschillende ontwikkelingsgebieden. meer dan 100 kijkwijzers en nog meer spelvormen worden aangereikt om de kleuters sterk te stimuleren naar schoolrijpheid. ook zal je eigen creatief denkvermogen geprikkeld worden om zelf ontwikkelingsstimulerende spelvormen te ontdekken en uit te werken.na deze workshop heb je heel wat bagage om je kleuters elke dag in beweging te zetten. zowel in de klas, als in de gang, als op de speelplaats als op.... Bijkomend ontdek je “het ontwikkelingslab van Bodymap”. een online ontwikkelingscoach die je dag in dag uit kan raadplegen voor talrijke spelvormen, observaties, tips, vragen enz.je kan alvast meer informatie vinden op www.ontwikkelingslab.be

LeidingLiesbeth Verhoeven is motorisch remedial teacher en neurologisch ontwikkelingstherapeute

Datummaandag 9 februari 2015 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: Voor leraren kleuteronderwijs en leraren lager onderwijs eerste leerjaar. Ook voor zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, ….)

Inhoudonze maatschappij is de laatste 20 jaar sterk veranderd. We kennen op heel veel gebieden een fantastische vooruitgang. Het leven wordt ons op verschillende vlakken steeds gemakkelijker gemaakt. maar dit heeft spijtig genoeg ook een keerzijde. onze kinderen groeien nu op in een andere speelcultuur waar spelen en bewegen worden belemmerd door de aanwezigheid van televisie, computer, te weinig speelplekken, te weinig tijd…

Buiten het feit dat spelen en bewegen een basisrecht is van het kind, is het ook een noodzaak om optimaal te kunnen ontwikkelen. kinderen moeten in de echte wereld heel wat bewegingservaringen opdoen om hun zenuwstelsel te kunnen ontwikkelen. Want dit gebeurt helaas niet vanzelf. schrijven, lezen, kunnen stilzitten enz. vraagt een goede rijping van het zenuwstelsel.Het is een noodzaak dat je een zeer stimulerende speel- en leeromgeving kan creëren waarin kinderen optimaal kunnen ontwikkelen. De kennis om de juiste prikkels op de juiste moment aan te bieden is belangrijk in het groeien ontwikkelingsproces van een kind. De ontwikkeling van de zintuigen, een vlot lateralisatieproces, de middellijn kunnen overkruisen... het gebeurt niet altijd vanzelf.De vorming “Belang van beweging voor ontwikkeling van de hersenen” helpt je om kennis en inzicht te verwerven in de ‘specifieke’ ontwikkelingssituatie van elk kind kind en staat bol van de efficiënte tips om direct aan de slag te gaan en resultaat te zien.

Het belang van beweging voor ontwikkeling van de hersenen

in de namiddag krijg je tips over remediëring en hoe je zorg kan bieden in je eigen klas. We staan stil bij klasmanagementtechnieken om meer tijd voor individuele zorg aan leerlingen te krijgen in je eigen klas. je krijgt heel wat remediëringstips en kan tegelijkertijd al jouw vragen i.v.m. een zorgeloos zorgbeleid in jouw eigen klas stellen. een positieve ingesteldheid ten aanzien van het zorg geven aan kinderen in je eigen klas is een must tijdens deze dag.




Bijdrage€ 100; syllabus (inclusief boek: ‘normale kinderen, ze bestaan nog’ t.w.v. €19,99), koffie en lunch inbegrepen


Inhoudsteeds vaker worden we in de klas geconfronteerd met kinderen met etiketten. Het lijkt de normaalste zaak van de wereld dat er in elke klas kinderen zitten met een leer- of ontwikkelingsstoornis, maar niets is minder waar! niet alle kinderen die een label van een stoornis hebben, hebben de bijhorende stoornis ook effectief. We verkennen stiCorDi-maatregelen op maat van het individuele kind en de criteria om tot een vaststelling van een stoornis te komen, zullen eveneens aan bod komen. in deze studiedag staan we vanuit een positief geloof in de kracht die in kinderen zit om hun problemen te overwinnen, stil bij het fenomeen van over-etikettering van kinderen. je krijgt tegelijk heel wat handvatten mee om als leerkracht zorg te bieden in de klas zonder te denken in diagnostische termen. We verkennen hoe we leer- en ontwikkelingsproblemen kunnen herkennen, opsporen, aanpakken en milderen. Daarna staan we stil bij de factoren die het te voorbarig plakken van etiketten op kinderen in de hand werken.

Zorg bieden zonder etiketten: een praktische implementatie


module 47

module 46

Donche 2014-2015 | 33

ambidexteriteit (dubbelhandigheid, het gebruik van zowel de linkerzijde als de rechterzijde van ons lichaam).

LeidingVinciane schoenmaeckers, kinesiologe en erkend Brain gym instructeur, runt een eigen praktijk (www.flow-motion.be)

Datumdinsdag 14 oktober 2014 van 9u00 tot 16u00




InhoudDe kunst van de dubbele doedel is leren houden van het onverwachte en het brein aanmoedigen om op een geïntegreerde manier te functioneren, ons brein te bevrijden van de gewoonteschema’s en van dominanties.ontdek je aangeboren tekenen schildervaardigheden en nieuwe manieren om kleuren, vormen en bewegingen met elkaar te verbinden. Beleef op een aangename manier de natuurlijke spontaniteit van creatieve expressie.Verken de Brain gym® en Vision gym oefeningen, gekoppeld aan het visueel middengebied, gecentraliseerd kijken en een ontspannen gebruik van de ogen. ontdek het werken met je beide handen tegelijk en maak terug aanspraak op je

Dubbele doedelworkshop: verkennen en ontwikkelen van lateraliteit en dubbelhandigheid

je merkt het, heel veel vragen waarop je hele leuke en praktische antwoorden krijgt.

Deze navorming staat ook bol van tips die onmiddellijk toepasbaar zijn in de praktijk

LeidingLiesbeth Verhoeven is motorisch remedial teacher en neurologisch ontwikkelingstherapeute



Bijdrage€ 45; syllabus, koffie inbegrepen

Doelgroep: Voor leraren kleuteronderwijs en leraren lager onderwijs eerste leerjaar. Ook voor zorgbegeleiders, begeleiders kinder opvang en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, ….)

InhoudDe ontwikkeling van het kinderbrein is enorm fascinerend. recent neurowetenschappelijk onderzoek leert ons veel over het opvoeden van verstandige, gelukkige kinderen. als begeleider van jonge kinderen hebben we hier een heel belangrijke rol!Wist je dat we de taalontwikkeling heel erg kunnen helpen?Wist je dat jongens en meisjes subtiele verschillen vertonen, die we vooral niet mogen uitvergroten?Wist je dat impulscontrole en zelfbeheersing superbelangrijk zijn voor een later gelukkig en succesvol leven?Wist je dat creatief denken en probleemoplossend denken spelenderwijs kan ontwikkeld worden?Wist je dat sociale vaardigheden niet vanzelf komen.. en dat we hier alert moeten coachen?Wist je dat al deze vorige vragen te maken hebben met gelukkig zijn, blijven en worden?

Een reis door het kinderbrein


module 49

module 48

34 | Donche 2014-2015

Data: dag 1: dinsdag 10 februari 2015dag 2: dinsdag 24 februari 2015, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 85 per dag; inclusief cursusboek Brain gym, koffie en lunch inbegrepen

Introductiecursus (deel 1)

centering (boven/onder) en de focus (voor/achter). We leggen ook de link tussen de 3 dimensies en het brein. Brain gym maakt je niet slimmer! maar Brain gym werkt schitterend om kinderen uit hun stressreactie te halen en hun leerpotentieel naar boven te laten komen. je zal direct met de informatie en de technieken aan de slag kunnen in de klas / zorg.

in deel 2 leer je individueel werken (iemand in balans brengen). je leert het lichaam te integreren in zijn 3 dimensies met de bedoeling de communicatie, de organisatie en het begrip te verbeteren, alsook onze manier van leren in het algemeen. We werken volgens de 5 stappen van een balans. We verkennen ook de spierverificatie / spiertest.

op het einde van de volledige cursus ontvang je een Certificaat van Brain Gym® International voor de cursus Brain Gym® 1.01!

Bij de cursus hoort een cursusboek met de uitleg van alle oefeningen en oefenwijzen. Facultatief is er de mogelijkheid om ondersteunende materialen aan te kopen zoals de klasposter met alle oefeningen en een ondersteunende cd met muziek en handige actieplannen.

PraktischWe verwachten een actieve deelname van de deelnemers. Bewegingservaringen zijn daarbij fundamenteel. Loszittende, sportieve kledij is dan ook aangewezen.

LeidingVinciane schoenmaeckers, kinesiologe en erkend Braingym-instructeur, runt een eigen praktijk (www.flow-motion.be)


Inhoud

Leren met plezier en zelfvertrouwen - helder geheugen – omgaan met stress - goede coördinatieBrain gym® is een leuke cursus die zich richt op iedereen die zijn leer- en prestatievermogen wenst te verbeteren.

De 4 dagen vormen één geheel dat wordt opgedeeld in 2 delen (elk 2 dagen) en je kan er apart voor inschrijven. Het spreekt voor zich dat je deel 1 gevolgd moet hebben om deel 2 te kunnen doen. je krijgt ook pas een certificaat van Brain gym international als je de 4 dagen hebt gevolgd (en een deelnamebewijs als je enkele deel 1 volgt).

in deel 1 leer je de 26 eenvoudige, maar zeer efficiënte, stressverlagende oefeningen aan, die gericht zijn op de integratie van lichaam en geest. je kan zelf ervaren hoe simpele bewegingen een groot effect kunnen hebben op je ogen, oren, je houding en beweging en vooral op je stressniveau. ze bereiden ons voor op de fysieke vaardigheden die we nodig hebben om te kunnen lezen, schrijven, organiseren, luisteren en onthouden. kortom we kunnen beter functioneren in verschillende situaties. je leert over de 3 lichaamsdimensies: de lateraliteit (de links/rechts), de

Brain Gym ® 1.01 basiscursus (deel 1 & 2)

Data: dag 3: dinsdag 10 maart 2015dag 4: dinsdag 24 maart 2015, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 85 per dag; inclusief het officiële certificaat Brain gym, koffie en lunch inbegrepen

Basiscursus (deel 2)


module 50

module 50 en 50bis

module 50bis

Donche 2014-2015 | 35

Dag 2‘Whole Brain Interactie’: het stimuleren van het unieke potentiaal van elk kind in de klas

• je verwerft inzicht in de verscheidenheid van denkvoorkeuren en communicatiestijlen in je klas.

• je leert concrete technieken om de motivatie van elke denkvoorkeur aan te spreken en effectief te communiceren met elke denkvoorkeur

• je ervaart de verbanden tussen Whole Brain thinking en leerstijlen op een concrete manier.

• je leert concrete methodes om het unieke potentiaal van elke leerling te stimuleren en te coachen.

• je ervaart concrete methodes om Whole Brain thinking in je klas te stimuleren.

PraktischDe nBi profielen worden voor de training opgemaakt d.m.v. een vragenlijst via het internet. Hiervoor is het nodig dat u een e-mailadres opgeeft waarop u persoonlijk bereikbaar bent.

Leidingtania Draulans, dramadocent en regisseur, voormalig lector agogiek en muzische vorming aan de lerarenopleiding kH kempen – campus Vorselaar; verhuisde in 2006 naar zuid-afrika waar ze zich specialiseerde in Whole Brain thinking. als erkend Whole Brain practitioner ontwikkelde ze een unieke lerarenopleiding in Whole Brain education in zuid-afrika i.s.m. de Belgische ngo Cunina. Daarnaast geeft ze bijscholingen voor leerkrachten en directies. Haar werk als trainer en docent bij Canon Cultuurcel, kunst in zicht, Wisper, mooss, Het paleis en De Warande zijn slechts een greep uit haar rijke ervaring.

Datadag 1: donderdag 29 januari 2015dag 2: donderdag 5 februari 2015, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 80 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen (De bijkomende kost voor het opmaken van het nBi-profiel bedraagt 20 euro en wordt cash betaald aan de nascholer op de eerste dag)

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders,directeuren en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo)

InhoudHet meest waardevolle geschenk voor elk kind is om begrepen te worden. Daarom is het meest waardevolle geschenk voor jou als leerkracht om elk kind te kunnen begrijpen. Dit ‘kunnen’ en ‘willen’ begrijpen begint bij jouw mindset en jouw denken, dus ‘tussen je twee oren’.We gebruiken slechts 10% van het potentiaal van onze hersenen en dit percentage wordt bepaald door onze denkvoorkeuren en mindset. onze mindset als leerkracht heeft een directe invloed op de groei van de hersenen van onze leerlingen en op de groei van onze eigen hersenen. om de hersenen van onze kinderen te kunnen laten groeien tot hun volle potentiaal, moeten we beginnen bij onze eigen hersenen.Deze training focust op het oneindige potentiaal van de menselijke hersenen en de unieke invloed van jouw persoonlijke denkvoorkeuren op de leerprocessen van leerlingen in je klas. De training is gebaseerd op het werk van Dr. kobus neethling en de neethling Brain instruments (nBi), een psychometrisch instrument dat de acht denkvoorkeuren in linker- en rechter hemisfeer identificeert. onze dominante denkvoorkeuren beïnvloeden hoe wij informatie verwerken, communiceren, leren, besluiten nemen, gemotiveerd worden, omgaan met verandering en creativiteit, ... Het nBi profiel is het ideale vertrekpunt voor elke leerkracht die haar/zijn hersenen en de hersenen van leerlingen wil laten groeien.

Dag 1‘Whole Brain Thinking’: het oneindige potentiaal van mijn denken als leerkracht

• je ontvangt jouw persoonlijke nBi profiel en ontwikkelt bewustzijn van je eigen denkvoorkeuren als leerkracht en hun invloed in de klas- en schoolpraktijk

• je verwerft meer inzicht in de kracht en uitdagingen van jouw persoonlijke denkvoorkeuren en hun invloed op jouw mindset als leerkracht.

• je leert de dynamieken kennen die aan de basis liggen van stress in ons denken en leert concrete hulpmiddelen om deze stress te vermijden en te hanteren.

• je wordt bewust van de invloed van jouw denkvoorkeuren als leerkracht op de leerprocessen van kinderen.

“Het zit tussen je twee oren!”De kracht van WHoLe Brain tHinking op de groei van onze hersenen.

Deze cursus helpt je om je leerlingen (en jezelf) beter te begrijpen. je krijgt inzicht in leerhoudingen, waardoor je sneller kort op de bal kan spelen als er zich problemen voordoen. Het is mijn ervaring dat het opstellen van een Brein organisatie profiel en het uitleggen ervan aan ouders en het kind zelf, inzicht en begrip verschaft bij beide.

LeidingVinciane schoenmaeckers, kinesiologe en erkend Brain gym instructeur, runt een eigen praktijk (www.flow-motion.be)

Datumdinsdag 25 november 2014 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, directeuren en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, ….)

InhoudWat zijn mijn sterke kanten bij het leren? Waarom loopt het soms mis?

je leert een “Brein organisatie profiel” opmaken voor jezelf en voor anderen. meestal is de handvoorkeur tamelijk duidelijk. maar hoe zit het met mijn oogvoorkeur en oorvoorkeur, mijn brein- en beenvoorkeur? een Brein organisatie profiel toont onze voorkeuren en de implicaties voor lezen, schrijven, rekenen, geheugen, motivatie, hoe je omgaat met anderen, andere activiteiten, … je leert je talenten en je uitdagingen kennen door uit te zoeken hoe je lichaam zich organiseert in verschillende leersituaties. in deze cursus krijg je meer uitleg over de achtergrond over Brain gym®.

Hoe zijn mijn brein en mijn lichaam georganiseerd om te groeien? een verdieping op de Brain gym ® 101 cursus


module 52

module 51

36 | Donche 2014-2015

straffen en belonen! aanvaarding en niet oordelen.Liefdevolle vriendelijkheid en haar weldaden.

Het eigen hartvolle proces aangaan en vanuit deze ervaring hartvol leven met kinderen in de klasDe leraar engageert zich om het eigen hartvolle proces aan te gaan om vanuit deze eigen ervaring de kinderen te begeleiden in hun spel. De spelletjes in de klas toepassen en de ervaring meebrengen naar de opleiding zijn de meerwaarde in dit groeiproces met kinderen. We verbinden alle gegevens en gieten ze samen in een praktische gids om in liefde samen te leven en de kinderen te laten open bloeien in wie ze echt zijn.

PraktischWe verwachten een actieve participatie van de deelnemers. Bewegingservaringen zijn daarbij fundamenteel. Deelnemers zorgen voor sportieve kledij. een engagement van 20 minuten per dag is noodzakelijk. Wie het proces zelf aanvangt zal vlot de dagindeling en spelelementen op een hartvolle manier bij kinderen kunnen begeleiden. een uur per week om tabellen in te vullen in eigen proces en de handleiding door te nemen, geven meer kans tot een vlotte implementatie binnen het bestaande dagschema in de klas.

Leidingpim Catry, pedagogisch deskundige met ervaring in de pediatrie en verschillende onderwijssystemen. ze volgde daarnaast een basisopleiding gestalttherapie. een greep uit haar rijke ervaring: mindfulnesstrainer in aandacht bij itam, gastdocent BanaBa te gent, mindfulnesstrainer bij zorg.saam en Landelijke thuiszorg, auteur van het boek ‘mindfulness voor kinderen’ i.s.m. jan Decuypere en van het ‘ayam.oké-stilteboek’, een werkboek voor kinderen van 7 tot 14 jaar.

Datasessies 1 en 2: donderdag 12 februari 2015 sessies 3 en 4: donderdag 26 februari 2015sessies 5 en 6: donderdag 26 maart 2015, telkens van 9u30 tot 16u30terugkomsessie 7: woensdag 20 mei 2015, van 14u00 tot 17u00


Bijdrage€ 40 per sessie; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Loszittende kledij is aangewezen en best een yogamatje meebrengen

Doelgroep: Ook voor zorgbegeleiders en opvoeders

InhoudDeze opleiding is zeer praktisch gericht naar het werken vanuit mindfulness en heartfulness in de klas of leefgroep. Het belangrijkste doel is jonge kinderen te begeleiden naar het opnemen van verantwoordelijkheid over eigen gedrag, woorden, waarden vanuit vrije keuze en niet langer vanuit angst.

mindfulness is een training in aandacht die zowel de begeleider als de kinderen de mogelijkheid bieden stress beter te leren hanteren. een training die ons dichter bij onszelf brengt, om zo hartvoller te leren communiceren, om meer verantwoordelijkheid te leren nemen over eigen gedrag en handelingen en over de woorden die we spreken. De combinatie die pim Catry hier aanbiedt is een training die ons als begeleider in eigen proces de verdiepende waarden van deze vorm van samenleven bijbrengt in wisselwerking met het aanbrengen van het kinderprogramma.

mindfulness is een wetenschappelijk onderbouwd stress-hanteersysteem. We trainen er onszelf en de kinderen via oosterse ademtechnieken en westerse gedragspsychologie.We ontdekken wat er in ons om aandacht vraagt, fysiek: moeheid, pijn,… emotioneel: verdriet, woede, blijheid,… en mentaal: piekeren, plannen, oordelen. We leren ademen met al wat er is. We groeien in acceptatie. We beoefenen metta die ons verzacht in liefdevolle vriendelijkheid. anders waarnemen van binnenuit is voelbaar. We trainen ons om niet langer automatisch te overleven, wel keuzebewust te handelen. Helder en wakker in het nu.

De vorming leert ons: Wat is mindfulness? Wat is het niet?Wat is heartfulness? Wat is het niet!Beginnersgeest ontdekken. Verruimend oefenen vanuit alle zintuigen.De paradox binnen de training.De waarden achter meditatie en het uitzuiveringsproces.De weldaden van voorbereidende spelen en trainen in aandacht. Voor welke kinderen?stressen hoe doen we dat en wat is het hanteersysteem dan wel?De mogelijkheden van aandachtspelletjes met jonge kinderen.De vormen van beoefening in spelvorm.proces begeleiden en luisteren bij kinderen, hoe doen we dat?intentie en engagement met jonge kinderen.De noodzaak zelf ook te trainen in liefdevolle vriendelijkheid.De aanvullende mind en Heartful waarden in verhalen ontdekken.Bestaande verhalen in heartfulness omtoveren.Verdiepende, voedende waarden in verhalen ontdekken.Het implementeren in de klas, het team.De houding van de leraar. en, de valkuilen.praktisch implementeren van heart- en mindvolle waarden.

Ayamtrainer mindfulness voor kinderen: basistraining en toepassing in de klaspraktijk


module 53

Donche 2014-2015 | 37

Doelgroep: Voor hen die een Mindfulnesscursus hebben gevolgd en een opfrissing wensen.

Datumwoensdag 20 mei 2015 van 14u00 tot 17u00

Terugkomdag Mindfulness


Bijdrage€ 40 ; syllabus en koffie inbegrepen

De oefeningen uit het namiddaggedeelte worden besproken: Wat is het effect, wanneer pas je wat toe? en nog belangrijker: hoe stel je jezelf als leerkracht op om jouw doel te bereiken? Het doel om leerlingen tot rust te brengen, een veilige omgeving te creëren, waarin zowel jij als leerkracht en de leerlingen bereid zijn om samen te werken op een aangename en vlotte manier.

na afloop ontvang je een neerslag van de praktijkvoorbeelden, gericht op de klaspraktijk.na het volgen van deze bijscholing ben je niet gediplomeerd om zelf eutonie te onderrichten.

LeidingChantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’. (www.wannadance.be) ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.

Datumwoensdag 4 februari 2015, van 9u00 tot 16u00




Doelgroep: Ook voor leraren bewegingsopvoeding, zorgbegeleiders en opvoeders

spanning en stress zijn bronnen van zowel lichamelijke als gees-telijke klachten. ook kinderen zijn hier gevoelig voor. niet voor niets besteedt men de laatste jaren veel aandacht aan het welzijn en welbevinden van kinderen. tijdig ontspannen kan helpen om lichamelijk en geestelijk gezond te blijven. eutonie kan een hulp-middel zijn om tot rust te komen, onnodige spanning kwijt te ge-raken en klachten te doorgronden. tevens kan het beoefenen van eutonie je helpen bij het ontwikkelen van een betere (zit-)houding.

in de voormiddag werken we op eigen niveau. in de namiddag passen we de basis toe op de klaspraktijk met voorbeelden om meteen te gebruiken in de klas. Voormiddag:aan de hand van eenvoudige, praktische oefeningen kan men zich bewust worden van wat men voelt.De oefeningen helpen je om:

• opgekropte moeheid, spanning en pijn vrij te geven.• om rustiger te reageren in stresserende situaties.• je lichaam ergonomische en economischer te gebruiken.• je een betere kijk te krijgen op eventueel fout lichaamsgebruik.• om je lichaamshouding positief te veranderen.

Het voormiddag gedeelte is puur voor jezelf, op eigen niveau. Dit gedeelte van de dag heeft niet het doel om deze oefeningen aan te reiken binnen jouw doelgroep. Namiddag:praktijkgerichte voorbeelden om met kinderen eutonie te beoefenen. oefenmomenten die hen uitnodigen om te voelen met hun lichaam en niet enkel te denken met hun hoofd.

Eutonie in de klaseen toepassing (verdieping)

Deze vorming is op eigen niveau, en heeft niet tot doel de geziene stof te onderrichten aan anderen. je bent dus niet gediplomeerd om zelf eutonie te onderrichten. er wordt geen syllabus voorzien, daar de vorming op eigen niveau is.

LeidingChantal Bols gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans-en yogastudio ‘Wannadance!?’. (www.wanna-dance.be) ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.





Doelgroep: Ook voor leraren bewegingsopvoeding, zorgbege-leiders en opvoeders

spanning en stress zijn bronnen van zowel lichamelijke als geestelijke klachten. niet voor niets besteedt men de laatste jaren veel aandacht aan het welzijn en welbevinden. tijdig ontspannen kan helpen om lichamelijk en geestelijk gezond te blijven. eutonie kan een hulpmiddel zijn om tot rust te komen, onnodige spanning kwijt te geraken en klachten te doorgronden. tevens kan het beoefenen van eutonie je helpen bij het ontwikkelen van een betere (zit-)houding.

aan de hand van eenvoudige, praktische oefeningen kan men zich bewust worden van wat men voelt. De oefeningen helpen je om:

• opgekropte moeheid, spanning en pijn vrij te geven.• rustiger te reageren in stresserende situaties.• je lichaam ergonomische en economischer te gebruiken.• een betere kijk te krijgen op eventueel fout lichaamsgebruik.• je lichaamshouding positief te veranderen.

De innerlijke rust die je hierdoor mag ervaren, geeft je de mogelijkheid om op een zelfbewustere manier in het leven te staan. Deze rust kan je benutten als begeleider van jouw doelgroep.

tussendoor is er de kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!

Eutonieeen kennismaking


module 53 bis

module 55

module 54

38 | Donche 2014-2015

uiteindelijk het gesprek goed te kunnen afronden en te kunnen nabespreken met collega’s.

LeidingLies Ledegen, kindertherapeut

Datumdonderdag 23 april 2015, van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders.

in deze training gaan we praktijkgericht aan de slag. We oefenen in het communiceren met ouders over hun kinderen. De kinderen waarvoor wij zorgen, zijn ‘het liefste’ wat ouders ons toevertrouwen.ouders kunnen dan ook heel gevoelig reageren als het over ‘hun’ kinderen gaat. Deze gevoeligheden oppikken en er goed mee leren omgaan, dat is waar het om gaat in deze training. net zoals we in de communicatietraining met kinderen leerden om begrip en begrenzing in te brengen in ons contact, geldt dit evenzeer voor onze contacten met ouders.We gaan uit van 7 basisvaardigheden: contact maken, je doel van het gesprek vasthouden, spreken vanuit ‘eigen’ observaties, de positieve krachten van het kind benoemen, leiding nemen en geven in een gesprek en daarbij de juiste afstand bewaren om ons stevig te voelen in onze rol als begeleider, om

Ouders begrijpen – ouders begrenzen

de pijn niet te voelen. Dit afwerende gedrag of signaalgedrag maakt ons duidelijk dat een kind vastloopt. Wat kunnen we doen met dit signaalgedrag van een kind?Voor kinderen die niet zo verbaal ingesteld zijn , bieden we een aantal andere technieken zoals praatpapieren, tekenen, kleien, spelletjes, werken met knuffels, poppetjes, … die aanzetten kunnen geven aan kinderen en leerkrachten om samen te kijken naar wat moeilijk loopt.


Data: dag 1: vrijdag 6 maart 2015dag 2: vrijdag 20 maart 2015, telkens van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 85 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen

Breng kleurpotloden mee.

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders(voorheen drie halve dagen, nu herwerkt tot twee volledige dagen, met aanvulling met niet-verbale technieken!)

Inhoudals leerkrachten willen we zo graag dat kinderen zich goed in hun vel voelen en dat ze komen vertellen wanneer hen iets dwars zit .maar hoe kan je kinderen uitnodigen tot praten en wat als een kind iets –moeilijk begrijpbaar- komt vertellen? Hoe kan je het kind aanzetten om door te gaan in zijn of haar verhaal ? in de training gaan we praktijkgericht aan de slag en leren we een aantal communicatietechnieken die makkelijk hanteerbaar zijn in je contact met kinderen.ze zijn erop gericht om de achterliggende gevoelens en reacties van het kind beter te begrijpen en tegelijk het gedrag te begrenzen waar nodig. De technieken komen uit de kindertherapeutische communicatie zoals die gebruikt wordt in de integratieve kindertherapie.We reiken ook een kader aan waarbij het duidelijk kan worden waarom een kind in pijn , soms niet de pijn naar buiten kan brengen, maar wel een ander vaak ‘afwerend’ gedrag stelt om

Leren communiceren met een kind in emotionele pijn

begrenzing wordt gesteld tussen ‘mogen voelen’ en ‘mogen doen’. immers, niet elk gevoelen kan zo maar ‘grenzeloos’ worden geuit….

We bekijken in hoeverre de kracht van 8-methode een leerlijn zou kunnen zijn om als school te hanteren bij het bijbrengen van waarden en normen.

We gaan actief aan de slag vanuit verhalen en prentenboeken.


Datumdonderdag 5 februari 2015 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en begeleiders kinder-opvang.

InhoudVroeger wisten kinderen nog wat mocht en niet mocht, wat hoorde en niet hoorde, … ‘vroeger’ is een veel gehoorde verzuchting. is het echt allemaal wel zo erg gesteld met de kinderen van tegenwoordig? Dat is het aanknopingspunt van deze nascholing.

We gaan aan de slag met onze verschillende waarden en normen die we als persoon en dus ook als opvoeder hebben en hanteren. We bekijken vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief hoe de morele ontwikkeling bij kinderen vorm krijgt? en, gaan daarbij na waar de sleutelmomenten liggen.Vanuit deze kaders bekijken we welke waarden en normen we nu belangrijk genoeg vinden om aan kinderen mee te geven.niet met strenge hand en telkens opnieuw erop hameren, maar wel met nadruk op de emotie-educatie… waarbij kinderen boos, verdrietig, bang, gefrustreerd,… mogen zijn en die gevoelens ook kunnen en mogen uiten. Belangrijk hierin is wel dat er een

Waarde(n)opvoeding op school: achterhaald of net springlevend?


module 56

module 58

module 57

Donche 2014-2015 | 39

met een depressie gaan kampen op latere leeftijd als ze een depressieve ouder hebben, is zeer groot.

Het boek is een hulpmiddel om aan de slag te gaan omtrent depressie en depressieve gevoelens. in de leidraad staan heel wat werkvormen om ook concreet aan de slag te gaan met kinderen.

kinderen op een speelse manier betrekken en hen handvaten aanreiken om te leren omgaan met alle gevoelens kan beschermend werken tegen het ontwikkelen van eigen depressies.


Datumdonderdag 15 januari 2015, van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders.

Inhoudin deze vormingsdag willen we dieper in gaan op hoe ook kinderen kampen met depressieve gevoelens. Lange tijd werden symptomen van depressie bij kinderen niet opgemerkt omdat het beeld van de zorgeloze kindertijd mensen blind maakt voor het affectieve lijden van kinderen. maar ook kinderen kunnen zich wel degelijk hopeloos, lusteloos, heel droevig en levensmoe voelen.

tegelijk willen we het ook hebben over hoe bepaalde omstandigheden en stressvolle gebeurtenissen in een kinderleven oorzaak kunnen zijn tot het ontwikkelen van depressie.

Hoe kunnen we als leerkrachten ondersteunend zijn bij het ontwikkelen van meer draagkracht? Hoe leren we kinderen zich bewust worden van hun niet-helpende gedachten en hoe kunnen we ze ombuigen ?

We gaan ook aan de slag vanuit een nieuw prentenboek: ‘kleuren voor papa’ van Barbara Van Dromme: uitgegeven bij garant (isBn-nummer 978-90-441-3131-4) omtrent het hebben van een depressieve ouder, immers de kans dat kinderen zelf

Hoe omgaan met depressieve gevoelens bij kinderen? Hoe kinderen ‘woorden geven’ rond depressieve gevoelens bij ouders?

met het kind. anderzijds gaan we op zoek naar hulpbronnen voor de kinderen. Welke hulpbronnen zijn aanwezig en welke handvatten kunnen wij aanreiken die het kind sterker maken? Hoe kunnen we het kind steunen in het ‘mogen loyaal zijn’ aan beide ouders?


Datumvrijdag 21 november 2014, van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, begeleiders uit de kinderopvang, internaatmedewerkers en opvoeders

Inhoudin deze module gaan we dieper in op de rol die we als leerkracht kunnen hebben in het proces van het kind dat met (echt)scheiding te maken krijgt.

scheiden doet wel degelijk pijn, niet eventjes maar langdurig, en alle gezinsleden zullen het er moeilijk mee hebben. kinderen begrijpen de veranderingen in hun leven vaak niet en vragen zich angstig af wat er met hen gaat gebeuren. en al zijn ouders zich er vaak niet van bewust, kinderen piekeren ook over het welzijn van hun ouders, die nu zo boos en verdrietig lijken.

enerzijds gaan we in op het aanreiken van taal aan ouders die ontschuldigend werkt, want alle ouders voelen zich schuldig en onzeker… als wij het kunnen opbrengen om ons niet veroordelend op te stellen naar de ouders, dan scheelt dit, ook in het contact

Kinderen en de scheiding van hun ouders


module 60

module 59

40 | Donche 2014-2015

na deze cursus• heb je inzicht in wat agressie precies is en hoe het zich

ontwikkelt;• kan je goed reageren op het moment van een agressie-

incident;• kan je makkelijker rustig blijven in confrontatie met

agressief gedrag;• kan je kinderen die vaak agressief gedrag vertonen, beter

ondersteunen.

korte stukjes theorie en oefeningen wisselen elkaar af. Daarbij sluiten we zo goed mogelijk aan op de eigen ervaringen en vragen van de deelnemers. Via oefeningen in kleine groepjes leer je een aantal reactiestrategieën correct toepassen.

LeidingHilde Leonard, zelfstandig nascholer, gespecialiseerd in omgaan met en voorkomen van moeilijk gedrag van kinderen en jongeren en het versterken van de sociale vaardigheden.

Datadag 1: dinsdag 27 januari 2015dag 2: donderdag 12 februari 2015, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, directeuren, internaats-medewerkers en opvoeders.

InhoudDe meeste kinderen in de basisschool vertonen wel eens agressief gedrag. iedere leerkracht heeft er dus wel eens mee te maken. soms is dat fysiek (vechten, gooien, duwen en trekken,…), maar meestal blijft het bij woorden (schelden, vernederen, roddelen, intimideren, uitsluiten,…).Voor leerkrachten is het niet altijd makkelijk om hier passend op te reageren, zonder dat de agressie escaleert. toch is de reactie van leerkrachten belangrijk! meer nog: sommige kinderen hebben onze hulp broodnodig om hun agressie goed te leren kanaliseren. in deze cursus helpen we je daarmee op weg. De focus ligt op wat leerkrachten en schoolteams (eventueel samen met ouders) zélf kunnen doen met agressief gedrag van kinderen.

• Wat is agressie en waar komt het vandaan? Hoe komt het dat het ene kind meer agressief gedrag vertoont dan het andere? Wat speelt zich binnenin een kind af op het moment van de agressie?

• We maken kennis met frustratie-agressie en instrumentele agressie en ontdekken dat je op beide agressievormen best verschillend reageert.

• reageren op agressief gedrag: kalmeren, confronteren, ontmijnen. technieken om escalatie te vermijden. goed omgaan met je eigen emoties tijdens een agressie-incident: hoe blijf je rustig?

• Het afronden van een agressie-incident naar alle betrokkenen toe: herstel van de veiligheid, herstel van de relaties, ondersteuning voor alle betrokkenen.

• Voorkomen dat agressief gedrag zich herhaalt: het opstellen van een werkplan voor kinderen die vaker agressief gedrag vertonen.

• We staan ook stil bij de vraag hoe je elkaar als team kan steunen bij ernstige agressie-incidenten en hoe je ouders hierbij kan betrekken.

Omgaan met agressief gedrag van kinderen

inschatten van een situatie, controleren van eigen gevoelens, bedenken en in actie omzetten van realistische oplossingen. oefeningen en materialen om rond deze thema’s te werken.Bijzondere aandacht gaat naar de transfer van het geleerde naar het ‘echte’ leven.korte theoretische inleidingen en opdrachten wisselen elkaar af. Het programma is actief opgevat: deelnemers gaan zelf aan de slag a.h.v. de aangeboden oefeningen. er is ruimte voor het bespreken van eigen casussen.

LeidingHilde Leonard, zelfstandig nascholer gespecialiseerd in omgaan met en voorkomen van moeilijk gedrag van kinderen en jongeren en het versterken van de sociale vaardigheden.

Data: dag 1: maandag 19 januari 2015dag 2: vrijdag 6 februari 2015, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, directeuren, inter naats-medewerkers en opvoeders.

Inhoudkinderen staan dagelijks bloot aan situaties waarin anderen dingen doen die zij niet leuk vinden. niet alle kinderen kunnen daar goed mee omgaan. sommigen kruipen in hun schelp en vermijden moeilijke situaties, anderen gaan er hard – vaak agressief – tegenaan. Hoe komt dat en hoe kunnen we deze kinderen helpen? Daarop zoeken we in deze cursus een antwoord. na het uiteenrafelen van de verschillende componenten van weerbaarheid staan we stil bij een aantal werkvormen en materialen waarmee je in de klas (als leerkracht) of individueel (als begeleider) aan de slag kan met kinderen die op sociaal vlak een duwtje in de rug kunnen gebruiken. Wat is weerbaarheid en wat houdt het allemaal in? Hoe ontwikkelt het zich en hoe kunnen we de grote verschillen op dit vlak tussen kinderen begrijpen? Welke ingrediënten heeft een kind nodig om in een concrete situatie op te komen voor zichzelf? Het inschatten van vaardigheden en tekorten bij individuele kinderen.

Basisvoorwaarden voor weerbaarheid: het ondersteunen van de innerlijke sterkte van kinderen. Het evenwicht tussen accepteren en stimuleren. Werkvormen om innerlijke weerbaarheid van kinderen te versterken. Het stimuleren van weerbaar gedrag.

Kinderen stap voor stap leren opkomen voor zichzelf


module 61

module 62

Donche 2014-2015 | 41

• randvoorwaarden op klas- en schoolniveau: het voeren van een beleid gericht op welbevinden en de opbouw van goede relaties.

in deze cursus• verwerf je inzicht in de complexiteit van conflicten bij

kinderen;• begrijp je hoe je kinderen kan ondersteunen bij conflicten,

gebaseerd op een herstelgerichte visie;• verwerf je vaardigheden om bij conflicten tussen kinderen

effectief te handelen;• ontwikkel je een visie op de plaats van conflicten tussen

kinderen op klas- en schoolniveau en hoe je goede conflicthantering preventief kan stimuleren.

De cursus bestaat uit een afwisseling van korte stukjes theorie en oefeningen. We gebruiken beeldmateriaal en concrete vaardigheidsoefeningen om het geheel te vertalen naar de praktijk. er is heel wat ruimte voor het bespreken van eigen casussen a.d.h.v. het aangereikte kader.

LeidingHilde Leonard, zelfstandig nascholer gespecialiseerd in omgaan met en voorkomen van moeilijk gedrag van kinderen en jongeren en het versterken van de sociale vaardigheden.

Datadag 1: donderdag 12 maart 2015dag 2: donderdag 26 maart 2015, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, directeuren, internaats-medewerkers en opvoeders.

Deze cursus is een herwerking van het programma “Kinderen leren conflicten hanteren”, dat tot voor kort in het aanbod zat.

InhoudConflicten horen bij het leven. kinderen worden er van jongs af aan mee geconfronteerd en ontwikkelen al snel hun eigen strategieën om ermee om te gaan. toch geraken ze er niet altijd zélf uit… Wanneer is een conflict goed opgelost? Wat kan daarin de rol zijn van leerkrachten? Welke interventies van leerkrachten zijn effectief helpend voor kinderen? Hoe bouwen we op school aan een visie op conflicten en conflicthantering die recht doet aan de behoeften en gevoelens van alle partijen? Het hersteldenken biedt een aantal boeiende kapstokken om in de praktijk met conflicten tussen kinderen aan de slag te gaan.

• Waar draaien conflicten tussen kinderen om? niet alleen de inhoud, maar ook hun onderlinge relatie is belangrijk! De plaats van conflicten binnen de groepsdynamiek in een klas.

• Wat is conflictvaardigheid? Wanneer is een conflict goed opgelost? De relatie tussen conflicthantering en de ontwikkeling van sociale vaardigheden.

• Wanneer kom je als leerkracht tussen, wanneer laat je het aan de kinderen over? en als je tussenkomt, wat is dan je rol? een disciplinerende versus herstelgerichte aanpak: waarom kiezen voor herstelgericht werken?

• Wat betekent herstelgericht hanteren van conflicten concreet? De basishouding: meerzijdige partijdigheid. Het inoefenen van specifieke vaardigheden: luisteren naar gevoelens en behoeften, oplossingen genereren, bemiddelen in duo’s en in (kleine) groep.

• mogelijke problemen, zoals conflicten die blijven aanslepen, kinderen die conflicten niet willen oplossen, machtsverschil en beginnend pestgedrag herstelgericht aanpakken.

Conflicten op school?Bouwstenen voor een herstelgerichte aanpak


module 63

42 | Donche 2014-2015

We besteden tijdens deze nascholing ruim aandacht aan verschillende specifieke gesprekstechnieken die leerkrachten kunnen hanteren in het omgaan met ouders.uiteraard geldt hier de boodschap “learning by doing”.. komen aan bod: adviesgesprekken, helpende gesprekken, assertieve/confronterende en slecht nieuwsgesprekken.

Leidingmaurits Wysmans, opleidingshoofd sociale readaptatie weten-schappen: kinderen, jongeren en welzijn - kHLeuven. Deskun-dige opvoedings-en gedragsproblemen. Co-auteur van het boek ‘praten met ouders’ - april 2014. uit-gave Lannoo Campus.

Datumvrijdag 3 oktober 2014 van 9u00 tot 16u00

Plaats

Campus Vorselaar, Lepelstraat 2


Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en directeuren

Inhouduitgangspunt van deze nascholing is het idee dat de opvoeding van ‘onze’ kinderen een gezamenlijke onderneming is. Het valt echter meermaals op dat de opvattingen van ouders en leerkrachten over de pedagogische taak van de school en de afstemming tussen school en gezin verschillen. ondanks het feit dat ouders en leerkrachten het allerbeste wensen voor de leerlingen en beide partijen profijt halen uit een constructief gesprek, raakt men soms niet verder dan de goede bedoelingen . soms heeft dat te maken met praktische beslommeringen. Vaker heeft het te maken met knelpunten in de communicatie zelf: de gesprekspartners herkennen mekaars boodschap niet, houden er verschillende interpretaties op na of men raakt niet akkoord over de voorgestelde aanpak. Het valt op dat de communicatie tussen leerkrachten en ouders niet altijd als vanzelfsprekend verloopt. zo vinden ouders het belangrijk dat leerkrachten proberen om hen echt te begrijpen en daarbij oog hebben voor de soms zeer specifieke omstandigheden in het gezin. ouders willen ook dat voldoende tijd wordt genomen om naar hen te luisteren en dat hun zorgen ernstig worden genomen.

Praten met ouders: over communicatie tussen school en gezin

Deze nascholing geeft aan welke specifieke gesprekken en gesprekstechnieken je als leerkracht kan hanteren in het omgaan met kinderen en jongeren (4-14 jaar).

Leidingmaurits Wysmans, opleidingshoofd sociale readaptatie-wetenschappen: kinderen, jongeren en welzijn - kHLeuven. Deskundige opvoedings-en gedragsproblemen.Co-auteur van het boek ‘praten met ouders’ - april 2014. uitgave Lannoo Campus.

Datumvrijdag 17 oktober 2014 van 9u00 tot 16u00




Inhoudopvoeden of de geleidelijke overgang van ‘alles zelf doen’ naar ‘alles overlaten’.op dit ogenblik hanteert iedereen daarbij het sleutelwoord ‘communicatie’. makkelijk gezegd, maar hoe doe je dat op een goede manier?

Volgende inhouden komen aan bod: • Communicatie: er komt veel bij kijken. • Hoe kan je grenzen aangeven bij het jonge kind? • Hoe praat of onderhandel je als leerkracht met de

kinderen in jouw klas ? • Hoe breng je slecht nieuws? • Hoe vermijd je fouten of misverstanden? • en vooral hoe luister je beter naar kinderen?

Praten met kinderen…


module 65

module 64

Donche 2014-2015 | 43

Deze vorming is eveneens een aanwinst voor eigen persoonlijke groei.tijdens deze introductiedag leren we de Finse methode “kids’ skills kennen, deze methode toepassen in kleuter- en lagere school en creatief omzetten… om vaardigheden aan te leren.We leren gedragsproblemen overwinnen en emotionele uitdagingen aangaan met behulp van o.a. uitdoofmethodes, “waaiers” aan oplossingen bedenken om met boosheid, verdriet, angst, perfectionisme,… om te gaan.


Datumdinsdag 18 november 2014, van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en directeuren, internaatsmedewerkers en opvoeders.

InhoudHet ontwikkelen van kinderen krijgt onderweg naar groter groeien met allerlei (genetische) factoren en invloeden te maken: laat ik het “karig” (karakter – aanleg – relaties – intelligentie – gezondheid) ontwikkelen noemen indien deze factoren belemmerend werken. Voor sommige kinderen is de weg naar ‘groter worden’ daardoor niet gemakkelijk, waardoor er op school vaak een laag welbevinden en/of een lage betrokkenheid te bespeuren valt. Dit kan zich op school uiten in gedragsproblemen, werkhoudings- en concentratieproblemen, faalangst, pesterijen, agressie, enz…Leer door middel van creativiteit te communiceren met kinderen. op een creatieve manier wordt het kind nl. in de gelegenheid gesteld om wat innerlijk leeft naar buiten te brengen en te laten zien. Door creatief te communiceren kan er een stapje gedaan worden in hun belevingswereld.ga mee op zoek naar kinderen hun verborgen schat!ervaar wat “creatief communiceren” is door zelf creatief aan de slag te gaan en voel zelf wat voor uitwerking het heeft. Leer zelf opdrachten ontwerpen om creatief te communiceren.

Creatief communiceren met kinderen: een introductie


module 66

44 | Donche 2014-2015

communicatie (hoe luister ik), waarin verbinding met jezelf én de ander centraal staat.theorie wordt interactief en ervaringsgericht opgebouwd op basis van voorbeelden en casussen van trainer en deelnemers. meer dan enkel inzicht geven in bepaalde denkkaders en visies, gaan we vooral aan den lijve ervaren via rollenspel, uitwisseling, de dansvloeren (info op www.nvcdancefloors.com), vergevingsproces, e.a.

LeidingCorrylaura Van Bladel, onderwijzeres, coach en gecertificeerd trainer in geweldloze Communicatie volgens Dr. marshall rosenberg, auteur van ‘SOS Conflict. Concrete werkvormen voor geweldloos opvoeden en begeleiden’. (meer info op www.blabla-blabla.be)

Datadag 1: donderdag 22 januari 2015, van 9u00 tot 16u00dag 2: vrijdag 30 januari 2015, van 9u00 tot 15u30



InhoudLaat je gemakkelijk over je heen walsen? of wals je zelf soms over anderen heen?Heb je snel de indruk dat iemand je aanvalt/bekritiseert? zeg je, vaker dan je lief is, kwetsende dingen tegen de mensen die je graag ziet?Verlies je jezelf soms in conflicten? zou je je mening beter willen kunnen formuleren?Wil je graag opkomen voor jezelf en daarin authentiek zijn met respect voor jezelf en de ander?Wil je graag jouw empathische vaardigheden vergroten?Wil je graag ontdekken wat je (zelf)oordelen je te vertellen hebben?Wil je anders omgaan met je kwaadheid (of die van een ander)? Wil je ook kijken voorbij gelijk/ongelijk?

tijdens deze 2 introductiedagen maak je kennis met 2 modellen: geweldloze Conflicthantering en geweldloze Communicatie. je krijgt een stevig theoretisch kader mee, dat opgebouwd wordt a.h.v. ervaringen van deelnemers en trainer. in het eerste deel krijg je inzichten in het ontstaan van geweld (conflicten), de verschillende vormen en oorzaken (en eigen, al dan niet helpende, communicatiepatronen). in het tweede deel maak je kennis met een alternatief. We focussen ons op zowel het zend- (hoe druk ik mezelf uit) als het ontvanggedeelte van

Introductiecursus geweldloos communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van GELIJK naar GELUK

kindertekening van 0 tot … jaar, de symboolfuncties aksook de emoties uit een kindertekening halen.We tekenen de boom, het huis, de wereld,… oefeningen op eigen niveau om te vertalen naar kindniveau. je zal zeker jezelf tegenkomen.tijdens dag 2 leren we creatief omgaan met pestgedrag a.h.v. het rollen- en vormenspel. We maken een laatste creatie naar masuru emoto. er is ook een materialen- en opdrachtenbeurs.

u ontvangt een officieel certificaat voor ‘creatief coachen en communiceren’.


Datadag 1: dinsdag 13 januari 2015 dag 2: dinsdag 3 februari 2015, telkens van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 85; syllabus, (met officieel certificaat) koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en directeuren, internaatsmedewerkers en opvoeders.Opgelet! Je kan enkel aan deze tweedaagse deelnemen als je de introductiecursus hebt gevolgd.

InhoudHet ontwikkelen van kinderen krijgt onderweg naar groter groeien met allerlei (genetische) factoren en invloeden te maken: laat ik het “karig” (karakter – aanleg – relaties – intelligentie – gezondheid) ontwikkelen noemen indien deze factoren belemmerend werken. Voor sommige kinderen is de weg naar ‘groter worden’ daardoor niet gemakkelijk, waardoor er op school vaak een laag welbevinden en/of een lage betrokkenheid te bespeuren valt. Dit kan zich op school uiten in gedragsproblemen, werkhoudings- en concentratieproblemen, faalangst, pesterijen, agressie, enz…Leer door middel van creativiteit te communiceren met kinderen. op een creatieve manier wordt het kind nl. in de gelegenheid gesteld om wat innerlijk leeft naar buiten te brengen en te laten zien. Door creatief te communiceren kan er een stapje gedaan worden in hun belevingswereld.ga mee op zoek naar kinderen hun verborgen schat!ervaar wat “creatief communiceren” is door zelf creatief aan de slag te gaan en voel zelf wat voor uitwerking het heeft. Leer zelf opdrachten ontwerpen om creatief te communiceren.Deze vormingsdriedaagse is eveneens een aanwinst voor eigen persoonlijke groei.tijdens dag 1 leren we visualiseren en dit creatief verwerken, bv. met de gedachtenbootjes. We bekijken de opbouw van een

Creatief communiceren met kinderen (basiscursus)


module 68

module 67

Donche 2014-2015 | 45

in de verdiepingssessies zal het vooral oefenen en integreren zijn van de basisinzichten en tools van geweldloze Communicatie: de drie modussen (eerlijk uiten, zelfmededogen, empathisch luisteren) in communicatie, onderscheiden van verantwoordelijkheden, rouwen en vieren, intentie van verbinding, …

LeidingCorrylaura Van Bladel, onderwijzeres, coach en gecertificeerd trainer in geweldloze Communicatie volgens Dr. marshall rosenberg, auteur van ‘SOS Conflict. Concrete werkvormen voor geweldloos opvoeden en begeleiden’. (meer info op www.blabla-blabla.be)

Datadag 1: dinsdag 28 april 2015dag 2: dinsdag 5 mei 2015dag 3: donderdag 21 mei 2015, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: Wie de introductietweedaagse en daarna de basistweedaagse (of 4 dagen in Geweldloze Communicatie elders) volgde, kan tenslotte nog inschrijven voor de driedaagse verdiepingstraining. Bij twijfel neem je best even contact met Corrylaura zelf (www.blabla-blabla.be).

Inhoudtijdens de verdiepingsdagen gaan we o.a. in op thema s die de deelnemers aanbrengen. De bedoeling is om wat we leerden ook echt te leven, te integreren in ons dagelijks handelen en omgaan met onszelf en onze medemens.

oefening, coaching en korte theoretische duidingen staan in deze driedaagse centraal.thema’s die aan bod kunnen komen zijn:

• oefenen van uitdagende dialogen;• moeilijke feedback ontvangen en uitdrukken;• omgaan met onze innerlijke criticus, saboteur, eiser;• omgaan met eigen kwaadheid en kwaadheid van de

ander;• vergevingsprocessen en de helende kracht van empathie;• keuzes maken;• omgaan met schuldgevoelens;• uiten en ontvangen van waardering;• nee zeggen en ontvangen;• alternatieven voor straffen en belonen.

Verdiepingscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van GELIJK naar GELUK

LeidingCorrylaura Van Bladel, onderwijzeres, coach en gecertificeerd trainer in geweldloze Communicatie volgens Dr. marshall rosenberg, auteur van ‘sos Conflict. Concrete werkvormen voor geweldloos opvoeden en begeleiden’. (meer info op www.blabla-blabla.be)

Datadag 1: dinsdag 24 februari 2015, van 9u00 tot 16u00dag 2: vrijdag 6 maart 2015, van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: Je kan aan deze tweedaagse deelnemen als je reeds een introductiecursus volgde in Geweldloze Communicatie bij Corrylaura Van Bladel of een andere trainer. Opdat deze training ook voor jou zinvol zou zijn, is het belangrijk dat je vertrouwd bent met het model. Bij twijfel neem je best even contact met Corrylaura zelf (www.blabla-blabla.be).

Inhoudtijdens deze tweedaagse gaan we oefenen, oefenen, oefenen ...We zetten de verworven kennis uit de introductie-tweedaagse om in Doen om op die manier nieuwe vaardigheden te oefenen, te integreren en te verankeren.Deelnemers krijgen ruim de mogelijkheid om met eigen (werk-)situaties aan de slag te gaan in de diverse oefeningen. zo leren we omgaan met de oordelen die bij ieder van ons door ons hoofdschieten. We leren ook op een andere manier omgaan met oordelen die onze kant opkomen. Hoe beter luisteren zodat de ander beter kan praten, hoe beter praten zodat de ander beter kan luisteren?

Werkvormenje ervaart heel concreet wat geweldloze Communicatie voor jou kan betekenen. We doen dit via rollenspelen in kleine groepjes en inleef-oefeningen, via uitwisseling en luisteroefeningen, via visualisaties en de dansvloeren (voor meer info zie: www.nvcdancefloors.com).

Basiscursus duurzaam communiceren: eerlijke contacten, voedende relaties … van GELIJK naar GELUK


module 70

module 69

46 | Donche 2014-2015


Donche 2014-2015 | 47

peDagogisCH-DiDaCtisCH HanDeLen / muzisCHe Vorming

Initiatie Frans bij jonge kinderen: een haalbare kaart?

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en leraren eerste graad

InhoudDoor kinderen kansen te bieden om geïnitieerd te worden in meerdere talen, vergroten wij hun communicatieve vaardigheden en groeit hun belangstelling voor taal en cultuur. Heel wat scholen zitten met de vraag of het zin heeft om jonge kinderen vanaf de kleuterklas met een vreemde taal te laten kennismaken. Bijkomend ervaren schoolteams heel wat weerstanden in de discussies over het leren van een vreemde taal.

in deze sessie komen volgende inhouden aan bod: Wat is vreemde taalinitiatie Frans?Heeft dat zin en is dat nu echt een meerwaarde voor de kinderen? is het een belangrijke opstap naar de Franse les in de derde graad?kunnen we dit als leerkracht eenvoudig zelf geven? Wanneer doen we dat? Hoe doen we dat? is er een leerplan? zijn er eindtermen? is er evaluatie?

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en leraren lager onderwijs 1ste graad. Ook voor zorgbegeleiders, directeuren en logopedisten

Inhoudin deze sessie proef je de magie van kamishibai en FunDeLs. je ervaart of deze werkvormen jouw kinderen (of je school) kunnen betoveren. Welke platen en FunDeLs zijn er momenteel beschikbaar en hoe organiseer je een samenwerking met jouw bibliotheek?We bespreken krachtige werkvormen om de ontluikende geletterdheid in de kleuterschool te stimuleren in samenwerking met het lager onderwijs. je krijgt een heleboel tips om de woordenschat van kinderen te vergroten.Hoe kan je de taalontwikkeling stimuleren van taalzwakke kinderen met FunDeLs?Welke boekjes zet jij in bij anderstalige of taalzwakke kinderen? ken je de nik-nak en o munDo meertalige kinderboeken?Hoe kan je de ouderbetrokkenheid verhogen om thuis ook van boekjes te genieten?je krijgt leuke ideeën bij je platen en de kans om te genieten van nieuwe prentenboeken.

We gaan op zoek hoe kinderen die met een vreemde taal geconfronteerd worden heel wat van die vreemde taal oppikken. We worden zelf ondergedompeld in een vreemde taal en ontdekken hoe het komt dat we daar zoveel van meepikken. We bestuderen verschillende activiteiten die haalbaar zijn en nemen een kijkje in de methode “ohlala” (uitgeverij Van in).

LeidingHans schmidt, rijke ervaring als pedagogisch begeleider oVsg - muzische vorming en vreemdetaleninitiatie

Datumwoensdag 10 december 2014, van 14u00 tot 17u00



De kamishibai- verkoop is gestopt. je kan wel een plannetje vragen om er eentje zelf te maken of te laten maken.Mogelijkheid bestellen set kamishibai-platen t.w.v. €25 aan de voordeelprijs van €20

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taal-vaardighied, procesbegeleider van kinderen met leesproblemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunst educatieve centra en bibliotheken, jury-lid Beste Boekenjuf/meester.




Extra€20 voor de set kamishibai-platen t.w.v. €25

Meer voorlezen aan (anderstalige) kinderen: beter in taal!

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs 3de kleuterklas, leraren lager onderwijs, zorgbegeleiders en directeuren, ook voor logopedisten

Inhoudelke school wordt geconfronteerd met verlieservaringen.een echtscheiding, verkeersongeval, doodzieke ouder…. kan voor kinderen een erg ingrijpende gebeurtenis zijn. Hun gevoel van veiligheid wordt plots stukgeslagen. kinderen moeten dit gebeuren een plaats zien te geven in hun leven. Die ervaring waait onvermijdelijk ook de klas binnen. Leerkrachten kunnen dan een belangrijke rol spelen. maar hoe pak je dit aan? soms vragen ouders en kinderen ondersteuning van de school. Verdriet kan jaren sluimeren en onverwacht opflakkeren. Hoe uiten kinderen hun verdriet? Welke signalen herkennen we en welke signalen zijn moeilijker te interpreteren?

Welke boeken kunnen kinderen ondersteunen en waarom kunnen verhalen kinderen emotioneel ondersteunen?in deze sessie stel ik waardevolle troostboeken voor.

We filosoferen rond het thema dood, verdriet, afscheid … jij leert de filosofische grondhouding om met je kinderen over levensvragen na te denken.jij kan de sessie onmiddellijk uittesten in je klas.


Datumdonderdag 16 oktober 2014, van 9u00 tot 15u30



Troostboeken… verdriet in de klasmet verhalen voor kinderen zorgen

module 72

module 71

module 73

48 | Donche 2014-2015


Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en leraren eerste leerjaar

InhoudVragen jouw kinderen zich ook wel eens af hoe sinterklaas nu weet welke kinderen er lief zijn, en welke stout? De spiekpietjes geven je daar een haarfijn antwoord op! De piepkleine pietjes zijn namelijk zo’n beetje de spionnen van sinterklaas.

De spiekpietjes is dan ook een heerlijk en grappig verhaal, waarbij het op iedere pagina weer een zoektocht is om de spiekpietjes te zoeken. Het verhaal is helemaal bij de tijd, met mobiele telefoons en al. Het leukste van het boek is nog wel dat je zelf zo’n spiekpietje krijgt. De ‘spiekpiet’ pop is even groot als het boek en zorgt voor extra interactie, niet alleen tijdens het voorlezen. Het boek heeft een groot voorleesformaat (30x24 cm) dat zich uitstekend leent voor in de klas. grappige kleurrijke illustraties zorgen voor een heerlijk knusse winterse sfeer. kinderen kunnen op zoek naar spiekpietjes die hier en daar verstopt zijn in het boek.

in deze sessie krijg je tips om de spiekpietjes op een kindvriendelijke manier te gebruiken in je klas. Het jonge kind met autisme krijgt aandacht in deze sessie. zin in een leuke muzische sessie voor prettige sinterklaasdagen in de klas? schrijf je dan in!

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taalvaardighied, procesbegeleider van kinderen met lees-problemen, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunst-educatieve centra en bibliotheken, jury-lid Beste Boekenjuf/meester.

DataReeks 1 woensdag 12 november 2014 van 9u00 tot 12u00 Plaats Campus turnhout, Blairon 800 Bijdrage € 65 syllabus (met prentenboek, spiekpiet en kalender t.w.v. € 29,95) en koffie inbegrepen

Reeks 2 woensdag 12 november 2014 van 14u00 tot 17u00 Plaats Campus Vorselaar, Lepelstraat 2 Bijdrage € 65 syllabus (met prentenboek, spiekpiet en kalender t.w.v. € 29,95) en koffie inbegrepen

De spiekpietjes!

Leidingtania Draulans, dramadocent en regisseur, regisseerde tal van muzische projecten en theatervoorstellingen en; voormalig lector agogiek en muzische vorming aan de lerarenopleiding kH kempen – campus Vorselaar; rijke ervaring als dramadocent bij Canon Cultuurcel, kunst in zicht, Wisper, mooss, Het paleis en De Warande, verhuisde in 2006 naar zuid-afrika waar ze zich specialiseerde in Whole Brain thinking.

Data: Sessie 1 woensdag 28 januari 2015Sessie 2 woensdag 4 februari 2015, telkens van 14u00 tot 17u00


Bijdrage€ 40 per sessie; syllabus en koffie inbegrepen

InhoudHet schooltoneel, de jaarlijkse musical, de ouderavond met creatief toonmoment, de grootouderdag met dansjes.... Hoe begin je eraan?

• Hoe zorg je ervoor dat alle leerlingen vol plezier en vertrouwen op podium staan?

• Hoe creëer je zelf een scenario met de klas/school?• Hoe integreer en plan je de lessen muzische vorming met

garantie op een bruikbaar resultaat?• Hoe verdeel je de rollen?• Hoe stimuleer je kinderen die ‘niet willen’?• Hoe motiveer je collega’s om hun bijdrage te doen in het

geheel?• Hoe organiseer je het hele project op een effectieve en

haalbare manier?in deze praktische workshop leer je concrete tips en methodes om ‘een schooltoneel’ een waar succes te laten zijn. We leren technieken om bruikbare resultaten vanuit de leerlingen te genereren en deze op een effectieve manier te structureren tot een geheel waar alle deelnemers achter staan. Daarnaast leer je manieren en methodieken om ervoor te zorgen dat elke speler en medewerker vol plezier en vertrouwen deel zijn van het geheel.

Het schooltoneel: de ‘do’s’ en ‘don’ts’ van podiumkunsten op school

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en leraren eerste graad. Ook voor zorgbe-geleiders, logopedisten en directeurenVanwege de enthousiaste reacties van kleuters, leerlingen en leraren wordt deze sessie herhaald.

InhoudHoud jij van klank, kleur, ritme en rijm? Houd jij van experimenteren met mooie woorden en ronkende zinnen?Hoe verhoog je de betrokkenheid tijdens het luisteren naar gedichten?

Wil jij het foneembewustzijn van je kinderen vergroten?Wissel jij graag uit met collega’s?Leer jij graag dichters en gedichtenbundels kennen?

‘Wie knipt de tenen van de reus’ is een gedichtenbundel die gegarandeerd voor taalpret zorgt in de klas! je kan deze

ideeën gebruiken voor een poëtisch schooljaar en je krijgt tips voor gedichtendag 2015.




Bijdrage€ 100, syllabus (inclusief gedichtenbundel t.w.v. € 18,5), koffie en lunch inbegrepen

Taalpret: wie knipt de tenen van de reus?

module 74

module 76

module 75

Donche 2014-2015 | 49


een heel praktische en toffe doesessie met tientallen bruikbare tips!




Bijdrage€ 45 syllabus en koffie inbegrepen

Inhoudin deze sessie gaan we zelf aan de slag en maken we kennis met een manier van musiceren met kinderen die elke leerkracht aankan en die honderden mogelijkheden biedt.

We tonen aan hoe we op een heel eenvoudige manier met stemklanken en lichaamsklanken muzikaal kunnen experimenteren en leuke composities maken met kinderen. We leren ook hoe we op een eenvoudige manier beelden andere partituren kunnen bouwen.

Dit systeem is toepasbaar in alle klassen van de basisschool, van de jongste kleuters tot en met het zesde leerjaar.

Klinge, klange, klong…Creatief musiceren en componeren met stem- en lichaamsklanken

Dit systeem is toepasbaar in alle klassen van de basisschool, van de jongste kleuters tot en met het zesde leerjaar.

een heel praktische en toffe doesessie met tientallen bruikbare tips!




Bijdrage€ 45 syllabus en koffie inbegrepen

Inhoudin alle leerplannen wordt gevraagd dat we met de kinderen instrumenten exploreren, met die instrumenten experimenteren en er creatieve muziekstukjes mee maken. ook muziek vastleggen (met kleuren, grafieken, symbolen, tekeningen …) is een leerlijn die aandacht vraagt.

in deze sessie tonen we aan hoe we op een heel eenvoudige manier met rommelinstrumenten en zelfgemaakte instrumenten muzikaal kunnen experimenteren en leuke composities maken samen met kinderen. je kan met alle soorten voorwerpen en vindmaterialen klanken voortbrengen en instrumenten bouwen.We leren ook hoe we op een eenvoudige manier beelden andere partituren kunnen bouwen. We experimenteren met oefeningen die de leerlingen leren hoe je echt naar klanken luistert, hoe je ze onthoudt en ze gebruikt om creatief te componeren. We leren eveneens luisterspelen maken.

RommeldebommeldebomCreatief musiceren met rommelinstrumenten

module 77

module 78

50 | Donche 2014-2015


Zelf meebrengenschort, grote tas voor de gemaakte werkjes, een voorleesboekje





Doelgroep: leraren kleuteronderwijs vanaf 4 jaar en leraren lager onderwijs eerste graad Ook voor begeleiders uit de kinderopvang (of buitenschoolse opvang) en opvoeders

Inhoudillustratoren zijn dé inspiratiebron voor jouw muzische lessen. Vele van hun tekeningen zitten al in het geheugen en hart van je leerlingen gegrift. Dus breng je ze gemakkelijk naar je kleuters en jonge kinderen over. elmer leert je klas tekenen en kleuren mengen, De mooiste Vis laat je schildertalenten stromen en met het japanse gelukspoppetje kokeshi zet je samen met je klas de eerste stappen naar collage- en kleikunstwerken.

je brengt zelf een geïllustreerd voorleesverhaal mee, dat je beeldend leven wil inblazen. tijdens een boeiende brainstorm in groep ontdek je nieuwe manieren om aan de slag te gaan.

een praktisch stappenplan, een waaier aan technieken en inspiratie op niveau van kleuters en jonge kinderen!

Illustraties als inspiratiebron: een workshop beschouwen

Zelf meebrengenschort, een grote tas om de gemaakte werkjes mee te nemen, een piepschuim schaaltje




Bijdrage€ 45; syllabus en gebruikte materialen, koffie inbegrepen

Doelgroep: leraren kleuteronderwijs vanaf 4 jaar en leraren lager onderwijs eerste graad Ook voor begeleiders uit de kinderopvang (of buitenschoolse opvang) en opvoeders

InhoudHet thema winter is sneeuw, kerst, nieuwjaar en feesten. eénvoudige manieren om een nieuwjaarsbrief te maken, een mooi menukaartje of een uitnodiging. Druktechnieken die het hele jaar door inspiratie geven, maar nu een winterjas aan krijgen. Variërende technieken met plakkaatverf en stiften, goedkope tips om stempels te maken. Dit alles koppelen we aan grafiek en een aantal kunstenaars.je ontvangt kijkwijzers en een stappenplan vol concrete tips en toepassingen om boeiende lessen beeld voor te bereiden. je zal verbaasd zijn hoe plezierig dit alles kan zijn!

Eenvoudige druktechnieken kunstige nieuwjaarsbrieven ontwerpen

Zelf meebrengenschort, een wit bord en oude schoen (beide krijg je verfraaid terug) en een plooibox voor de gemaakte werkjes


Datumdinsdag 18 november 2014, van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: leraren kleuteronderwijs en leraren lager onderwijs eerste graad

InhoudHet uitgangspunt van deze sessie is differentiëren en verscheidenheid. Hoe zorg je ervoor dat alle kleuters een ander resultaat hebben met een klassiek thema als sinterklaas? Hoe leer je zelf anders kijken naar dit thema en hoe laat je je kinderen dit vertrouwde thema door een andere bril bekijken? Hoe creëer je open opdrachten? Wat laat je de kleuters zien? en hoe leer je hen werken naar de beeldende doelen!We gebruiken het boekje spiekpieten als inspiratie om net even anders rond het klassieke sint-thema te werken. en gaan volop experimenteren met een bord en schoen als basismaterialen. als naslagwerk ontvang je een stappenplan met les voor-bereidingstips om rond de beelddoelen te werken.

Sinterklaas met zijn spiekpieten: een workshop tekenen – plakken - boetseren

module 81

module 80

module 79

Donche 2014-2015 | 51


52 | Donche 2014-2015

leraren lager onderwijs

Donche 2014-2015 | 53

zorg / geLijke onDerWijskansen

Het belang van leesplezier bij leestherapie!evolueren van technische deelvaardigheden naar functionele leesvaardigheid

InhoudDeze tweedaagse wil logopedisten onderdompelen in een hedendaagse onderwijsvisie van het ministerie van onderwijs.samen met het onderwijs werken logopedisten aan het volgende leesdoel:Het aantal kinderen met een voldoende taalvaardigheid (luisteren, spreken, schrijven en begrijpend lezen in functionele contexten) vermeerderen. Deze concrete vragen komen o.a. aan bod:Welke aanpassingen zijn er nodig binnen je therapie om te evolueren van technische deelvaardigheden naar functionele leesvaardigheid? soms kunnen kinderen technisch lezen maar begrijpen ze inhoudelijk de teksten niet. Hoe kan je deze kloof dichten? effect van leesplezier op woordenschat, spelling- en wiskundeprestaties? taal- en rekenachterstand gaan vaak hand in hand. Hoe kan je preventief én effectief werken. Hoe breng je het leesproces van een kind in beeld om vervolgens dit proces te evalueren met het kind en de ouders? Hoe gebruik je de leeskaarten van het ministerie van onderwijs bij je therapie met een meerwaarde voor de kinderen en voor jou? is de nieuwe testbatterij van aVi een meerwaarde of zijn er valkuilen?

Doelgroep: leraren lager onderwijs tweede en derde graad, directeuren, zorgen GOK-begeleiders, ook voor logopedisten

InhoudDe spreekvaardigheid van aLLe leerlingen oefenen is een uitdaging voor elke school. een spreekbeurt is vaak een monoloog die kinderen memoriseren en met (veel of weinig) stress voor de klas brengen. een leerling uit een taal- en/of kansarme thuissituatie beschikt niet altijd over voldoende ondersteuning om de spreekbeurt kwalitatief te brengen. De evaluatie van een spreekbeurt is vaak eng en met onduidelijke criteria.We gaan heel concreet aan de slag met de volgende vragen:Welke spreekoefeningen zijn functioneel en motiverend als voorbereiding op een spreekbeurt? Welke kinderen geven een schitterende spreekbeurt en welke kinderen gaan af als een gieter? Wat leer ik als leerkracht?op welke wijze kan je leerlingen ondersteunen voor, tijdens en na de spreektaak? Welke spreekbeurten brengen kinderen iets bij en wanneer is een spreekbeurt verspilde tijd?

je krijgt praktische tips die werken bij leeszwakke en/of weinig gemotiveerde lezers.

zin in een actieve sessie met collega’s? schrijf je dan in!


Datadag 1: dinsdag 3 februari 2015 dag 2: dinsdag 3 maart 2015, telkens van 9u00 tot 15u30



je gaat naar huis met een frisse kijk op spreekbeurten en met een heleboel ideeën om het spreekplezier te verhogen.je krijgt voorbeelden te zien van kinderen die elkaar evalueren en welk effect dit heeft op hun leren.


Datumdinsdag 24 februari 2015 van 9u00 tot 15u30



Spreekbeurten: gelijke of ongelijke onderwijskansen?

module 83

module 82

54 | Donche 2014-2015


Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en logopedisten

InhoudVan leerlingen wordt verwacht dat zij een aantal eindtermen met betrekking tot spreken onder de knie hebben op het einde van de lagere school. in de praktijk merken veel scholen dat nog een heleboel leerlingen in het zesde leerjaar ‘onvoldoende’ spreekvaardig zijn. in de lagere school is het belangrijk dat je als leerkracht leerlingen feedback geeft op hun spreken. recasting, prompting en non-verbale feedback zijn 3 belangrijke feedbacktechnieken om kinderen hun spreekvaardigheden te ontwikkelen en eventueel bij te sturen. We bespreken en oefenen deze technieken in.tegelijkertijd heeft elke leerkracht een batterij aan spreek-werkvormen nodig om (grote) klassen voldoende spreekkansen te geven.

in deze sessie herhalen we kort speeddating, binnen- en buitenkring en kleine kring maar voegen we een heleboel activerende spreekwerkvormen toe.

Doelgroep: leraren lager onderwijs tweede en derde graad, directeuren, zorgen GOK-begeleiders

Inhoud“Wanneer een meer en een minder ontwikkeld mens samen zijn, is het de plicht van de eerste om zich aan te passen. Voor hem geldt niet het excuus dat de ander van nature heeft.”Uit ‘Een schitterend gebrek’ Arthur Japin (pagina 85)

Welke interactieve werkvormen kan ik inzetten in mijn klaspraktijk?Coöperatief leren is samenwerkend leren. kinderen werken in tweetallen of in kleine groepjes aan gezamenlijke doelen. ze leren met en van elkaar.in deze sessie proberen we een heleboel coöperatieve werkvormen uit voor wiskunde, taal, muzische expressie …. je leert de diversiteit in je klas benutten als rijkdom. Het taal -en rekenzwakke kind krijgt extra aandacht in deze sessie.

ik bespreek in deze sessie de werkvormen op 3 niveaus namelijk eerste, tweede en derde graad.

zin in een heel actieve sessie rond spreken? schrijf je dan in?


Datummaandag 24 november 2014 van 9u00 tot 15u30



zin om actief uit te proberen? schrijf je dan in!





Activerende spreekwerkvormen voor in de klas

Ontdek de kracht van interactieve werkvormengeef je leerlingen gelijke onderwijskansen in een krachtige leeromgeving!

module 85

module 84

Donche 2014-2015 | 55


• tips koppelen aan het inzetten van een bewuste leerkrachtenstijl.

Sessie 3: • - activiteiten beleven om preventief executieve

vaardigheden te trainen.• - (spel)materiaal bekijken en koppelen aan de

verschillende executieve vaardigheden.

er is kans om ervaringen en tips uit te wisselen !

LeidingWendy Vinck, coördinator BuBa0 type 3, projectmedewerker Vsko-i20 (integratie van iCt in onderwijs), docent banaba-opleiding karel de grote hogeschool; ervaring in het gewoon onderwijs als klasleerkracht, gok-leerkracht en zorgcoördinator én ervaringsdeskundige als persoon met autisme.

Datasessies 1 & 2: donderdag 23 oktober 2014 van 9u00 tot 16u00sessie 3: woensdag 19 november 2014 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 40 per sessie, syllabus, koffie en lunch op 23 oktober inbegrepen

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en opvoeders

Inhoudals blijvend aandacht geven en aanpak (zelfstandig) werken niet lukken …executieve functies zijn een overkoepelende term van cognitieve functies die zelfcontrole mogelijk maken. ze zorgen ervoor dat leven en leren efficiënter gebeuren:

• door te kunnen focussen op wat belangrijk is• door impulsen onder controle te kunnen houden• door efficiënt te plannen en te organiseren

Verminderde executieve vaardigheden maakt doelgericht handelen moeilijk en dat komt vaak voor bij kinderen met aDHD, ass en andere leerstoornissen. enerzijds wordt er een theoretisch kader gegeven om problemen met aandacht en aanpak preciezer te definiëren, anderzijds worden activiteiten, tips meegegeven om preventief aan de slag te gaan in de klas en doelgericht te remediëren.

Sessies 1 & 2: • een theoretisch kader schetsen m.b.t. de executieve

functies • inzoemen op de verschillende executieve vaardigheden• aan de slag met observatie-instrumenten en andere

lijstjes als hulpmiddel om problemen met aandacht en concentratie precies in kaart te brengen.

• samen een actieplan opzetten om een kind, een groepje kinderen doelgericht te remediëren.

Help! Zelfstandig werken lukt niet.

module 86

56 | Donche 2014-2015


er is kans om ervaringen en tips uit te wisselen

LeidingWendy Vinck, coördinator BuBa0 type 3, projectmedewerker Vsko-i20 (integratie van iCt in onderwijs), docent banaba-opleiding karel de grote hogeschool; ervaring in het gewoon onderwijs als klasleerkracht, gok-leerkracht en zorgcoördinator én ervaringsdeskundige als persoon met autisme.

Datasessies 1 & 2: donderdag 15 januari 2015 van 9u00 tot 16u00sessie 3: woensdag 25 februari 2015 van 9u00 tot 12u00


Bijdrage€ 40 per sessie, syllabus, koffie en lunch op 15 januari inbegrepen

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en opvoeders

InhoudVanuit verschillende werken organisatievormen worden kennis, inzichten en vaardigheden m.b.t. ass en het omgaan met kinderen met ass aangeboden. zo blijft het niet enkel theorie maar wordt er voortdurend een transfer gemaakt naar de praktijk. autisme en rekenen gaan niet altijd hand in hand. Het autistisch denken is een ‘andere’ manier van denken. We zullen dus ook op een andere manier, met een autistische bril, moeten kijken naar rekenvoorwaarden, rekenmaterialen, rekenmoeilijkheden en op een andere manier gaan remediëren.

Sessies 1 en 2:• het autistisch denken in kaart brengen en vaardigheden

oplijsten die nodig zijn om tot rekenen te komen. • met een autistische bril kijken naar rekenvoorwaarden,

rekenmaterialen en rekenmoeilijkheden• concreet remediëren van rekenmoeilijkheden

sessie 3:• vanuit eigen casussen zoeken naar oorzaken van

rekenproblemen vanuit het autistisch denken• hiervoor een actieplan opstellen vanuit verschillende

hypothesen

Kinderen met autisme en rekenproblemen

Bij deze studiedag kan ter plaatse, facultatief, ook een begeleidende cd-rom ‘sjablonen voor zelfcorrigerende leerspellen’ aangekocht worden met digitale versie van de sjablonen van de leerspellen in een ms office applicatie die tijdens de studiedag getoond worden. al deze informatie krijg je ook tijdens de studiedag maar op vraag van velen bieden we deze service aan om dit materiaal beschikbaar te maken op cd-rom (20 euro) ten voordele van het project osjosma (www.osjosma.be). u ondersteunt op deze manier o.a. dit prachtige ontwikkelingsgerichte project waaraan de spreker persoonlijk meewerkt


Datumdonderdag 2 april 2015 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, …)

Inhoudeen greep uit het uitgebreide aanbod zelfcontrole- en leerspellen:

• miniloco met Clicx-blokjes• miniloco-oefeningen maken voor de originele doos• zelfcontroleoefeningen met Clicx-blokjes• Leerpuzzels maken• aangepaste puzzels om te leren puzzelen• Domino’s• Lottospelen met controleschijf• Betoverd kasteel concreet en abstract • Lego-controlesysteem leren gebruiken• zelfstandige inoefening met spelborden• zelfcontrole met kubusblokken• ruimtelijk inzicht in spelvorm

Bij deze studiedag krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo Campus kan u de uitgebreide inhoud van deze studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing.

Goedkoop zelfcontrole- en leerspellen maken

module 87

module 88

Donche 2014-2015 | 57


uit te proberen. De navorming is gericht naar iedereen die met een open visie en lerende houding kritisch durft kijken naar zijn of haar eigen klasmanagement en gewoonten. als jij deze uitdaging aandurft zal er een wereld voor je open gaan en zal je merken dat je veel meer tijd krijgt om te differentiëren en te remediëren in je eigen klas.


Datumdonderdag 5 maart 2015 van 9u00 tot 16u00




InhoudHelen parkhurst had het jaren geleden al begrepen: als je een goed (lees: ‘anders opgevat’) klasmanagement hanteert, krijg je tijd en ruimte om je kinderen individueler op te volgen. Vanuit deze Daltonprincipes, ervaringen in de klas, inzichten als lerarenopleider, internationale contacten en ervaringen, gaan we kennismaken met nieuwe manieren om je week te plannen. zelfsturing, zelfstandigheid, loslaten van timing in de handleidingen, kritisch kijken naar wat er werkelijk toe doet in de leerstof, gedeelde verantwoordelijkheid stimuleren, samenwerking tussen de leerlingen onderling bevorderen en leren in niveaugroepen staan voorop. aan de hand van filmpjes en ervaringen in diverse methodieken gaan we samen op zoek naar haalbare aanpassingen in de organisatie van een klassieke klas. je leert er werken in niveaugroepen in de klas en je leert de kracht van weekplanningen, activerende directe instructie en zelfcorrectie kennen. Deze studiedag is een echte verrijking voor iedere leerkracht met een open visie die niet bang is om eens totaal iets anders

De Daltonprincipes: klasmanagement zorgt voor remediëringstijd in de klas!

studiedag, aangevuld met heel wat extra informatie en afbeeldingen nalezen. De auteur zelf geeft deze nascholing. Bij deze studiedag kan ter plaatse, facultatief, ook een begeleidende cd-rom ‘fijne motoriek + fijnmotoriekspel’ aangekocht worden met afprintbare materialen die tijdens de studiedag getoond worden en de leesversie van de slides, testjes, artikels en voorbeelden uit de bestaande pakketten. al deze informatie krijg je ook tijdens de studiedag maar op vraag van velen bieden we deze service aan om een selectie van de getoonde materialen en de cursusteksten met bijlagen beschikbaar te maken op cd-rom (20 euro) ten voordele van het project osjosma (www.osjosma.be). u ondersteunt op deze manier o.a. dit prachtige ontwikkelingsgerichte project waaraan de spreker persoonlijk meewerkt.


Datumdonderdag 13 november 2014 van 9u00 tot 16u00




InhoudDe fijne motoriek van heel wat kinderen ontwikkelt zich niet meer zo vlot als vroeger. en toch kunnen we die fijne motoriek heel gericht ondersteunen met kosteloos waardevol materiaal.in deze studiedag leer je niet alleen alles over:

• Hoe de fijne motoriek zich ontwikkelt;• Hoe je kan zien of de ontwikkeling vlot loopt;• Hoe je problemen vroegtijdig kan herkennen;• Hoe je een onderscheid kan maken tussen gewone

ontwikkelingsmogelijkheden en echte dyspraxie;• Hoe je zelf, in de klas of therapie, de fijne motoriek kan

testen en in kaart kan brengen;• Hoe je concrete remediëringsdoelen kan stellen;• Hoe je met kosteloos wegwerpmateriaal meer dan 100

oefeningen kan maken en hoe je die in spelvorm kan aanbrengen om kinderen op alle leeftijden zelfstandig te laten oefenen.

je leert om je eigen speldozen samen te stellen en opdrachtkaarten te maken.je krijgt bij deze studiedag ook een lijst van materialen die je zelf bij elkaar moet zoeken zodat je je eigen speldozen kan maken om een hele klas zelfstandig aan de slag te laten gaan.

Bij deze studiedag krijgt u werkmaterialen en de samenvattende dia’s van de pp-voorstelling. in het boek ‘remedial teaching en psychomotoriek’ uitgegeven bij Lannoo Campus kan u de uitgebreide inhoud van deze

Fijne motoriek zelfstandig en speels remediëren

module 89

module 90

58 | Donche 2014-2015


• een nieuwe aanpak: automatisering van de schrijfbewegingen. gerichte aanpak van de haperende deelfactoren op een speelse, leuke, onbewuste manier (i.p.v. eindeloos herhalen van wat niet lukt nl. letters en woorden overschrijven)

• schrijven kan je al voor je letters kan lezen. We laten je kennismaken met ‘inventive writing’ en ‘inventive spelling’ als middel om schrijven vlot aan te leren en los te koppelen van het leesonderwijs.

We werken met materialen uit ‘van a tot z’ (averbode) die ontwikkeld zijn op basis van deze schrijfmotorische kennis, principes en vaardigheden. Werk je zelf met een andere methode op school dan is dat geen enkel probleem. ‘Van a tot z’ kan ook los gebruikt worden als zeer efficiënte remediëringsaanpak en als didactisch middel zelfs bij een andere schrijfmethode vanaf het derde leerjaar. We leren je de kracht ervan kennen.







Inhoudkinderen met schrijfmotorische problemen komen vaker en vaker voor. steeds meer kinderen hebben het moeilijk om vlot, leesbaar en op een energetisch makkelijke manier te leren schrijven. Het plezier in het schrijven is vaak zoek.

als ervaren psychomotorisch therapeuten, met een ruime ervaring in het begeleiden van kinderen met schrijfmotorische problemen kennen wij het probleem maar al te goed. We zien veel kinderen, zelfs in het derde en vierde leerjaar bij wie het schrijven nog steeds niet geautomatiseerd is. ze moeten bij elke letter die ze maken nadenken. en dat lukt wel in een rustig zorglokaal en in een één-één-situatie, maar niet in een drukke klas. of kinderen in de eerdere jaren van het lager onderwijs die de lettervorming maar niet onder de knie krijgen. of oudere kinderen die het tempo niet aan kunnen bij het schrijven.Vanuit deze ervaringen zijn we tot een aantal conclusies gekomen en hebben we een nieuwe visie voor het aanpakken en remediëren van schrijfmotorische problemen ontwikkeld.

We laten je in deze module kennismaken met de meest voorkomende problemen in de schrijfmotoriek en een gerichte aanpak hiervoor. je zal er nadien direct mee aan de slag kunnen in de zorg en in de klaspraktijk.inhoud van deze module:

• Waarom moeten we schrijven?• De controverse rond de koppeling schrijven en lezen• De controverse rond ‘voorbereidend schrijven’• Het verband tussen schrijfproblemen en

spellingsproblemen• schrijfonderwijs moet leuk en ervaringsgericht zijn en hoe

kan je dat doen?• alle letters zijn gebaseerd op slechts drie motorische

patronen.• schrijven is motoriek en schrijven is bewegen• Het belang van vloeiend schrijven

Schrijfmotoriek efficiënt en doordacht aanleren en remediëren

module 91

Donche 2014-2015 | 59


Wat als links en rechts als begrippen maar niet geautomatiseerd worden? Wat als het kind met de klok meedraait bij het schrijven? Wat als het kind het verband niet ziet tussen: 3, 4, 5 en 5, 4, 3 of 5 + 7 = . en . + 7 = 12? We staan ook stil bij verschillende observatie-instrumenten om de lateralisatie van kinderen (van kleuters tot en met het lager onderwijs) te observeren.


Bij deze studiedag kan ter plaatse, facultatief, ook een begeleidende cd-rom ‘lateralisatie’ aangekocht worden met afprintbare materialen die tijdens de studiedag getoond worden en de leesversie van de slides, testjes, artikels en voorbeelden uit de bestaande pakketten. al deze informatie krijg je ook tijdens de studiedag maar op vraag van velen bieden we deze service aan om een selectie van de getoonde materialen en de cursusteksten met bijlagen beschikbaar te maken op cd-rom (20 euro) ten voordele van het project osjosma (www.osjosma.be). u ondersteunt op deze manier o.a. dit prachtige ontwikkelingsgerichte project waaraan de spreker persoonlijk meewerkt


Datumdonderdag 8 januari 2015 van 9u00 tot 16u00




InhoudLateralisatie is een begrip waar vaak over wordt gesproken, vooral als het kind geen duidelijke handvoorkeur heeft of hardnekkige omkeringen maakt in het lezen en schrijven. toch is het een begrip dat in het werkveld op veel verwarring stoot. Wat is dat eigenlijk ‘lateralisatie’ en hoe komt het tot ontwikkeling? Welke deelaspecten zitten er in? en welke observaties kunnen we maken om na te gaan of het kind nog in de verwachte lijn ontwikkelt? in deze nascholing gaan we op zoek naar hoe lateralisatie zich ontwikkelt (grootmotorisch, fijnmotorisch, ruimtelijk-visueel en cognitief zoals in het rekenen en lezen) en leer je hoe je praktisch op die ontwikkeling kan inspelen als begeleider. er worden heel duidelijke linken gelegd naar o.a. wiskunde, schrijven, lezen, de fijnmotorische en de coördinatieontwikkeling. in het eerste theoretische deel bestuderen we de ont wikkelings-lijnen voor lateralisatie. Die zijn immers onmisbaar om de ontwikkeling van kinderen te volgen en te onderzoeken. De theorie wordt luchtig gemaakt door haar direct te linken aan praktische taken en observaties die je met kinderen kan doen en die je onmiddellijk zicht geven op de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden binnen de lateralisatie. Voorkennis hiervan is niet nodig. je zal verbaasd zijn hoeveel ‘problemen’ die we in de praktijk tegenkomen hiermee te maken hebben. in tweede deel gaan we vooral in op de praktische mogelijkheden om de lateraliteitsontwikkeling te bevorderen. We laten je kennismaken met oefenmaterialen, tips voor in de klas of de remediëring en gaan in op vragen die jullie zelf meebrengen.De volgende onderwerpen komen in hun ontwikkelingsaspect en in bijhorende remediëringsmogelijkheden aan bod: Wat als de handvoorkeur niet zichtbaar is? Wat als het kind de lichaamsmiddenlijn niet kruist of voortdurend van hand wisselt? Wat als het kind voortdurend scheef zit in de klas of op de elleboog op de tafel ‘ligt’? Wat als de gekruiste coördinatie niet wil lukken? Wat als de pengreep laat zien dat de duim niet meedoet? Wat als het kind bij voorkeur van rechts naar links werkt? Wat als het kind omkeringen leest of schrijft?

Problemen met lateralisatie? op weg naar een logische leer- en remediëringslijn

Bij deze studiedag kan ter plaatse, facultatief, ook een begeleidende cd-rom ‘ruimtelijke oriëntatie’ aangekocht worden met afprintbare materialen die tijdens de studiedag getoond worden en de leesversie van de slides, testjes, artikels en voorbeelden uit de bestaande pakketten. al deze informatie krijg je ook tijdens de studiedag maar op vraag van velen bieden we deze service aan om een selectie van de getoonde materialen en de cursusteksten met bijlagen beschikbaar te maken op cd-rom (20 euro) ten voordele van het project osjosma (www.osjosma.be). u ondersteunt op deze manier o.a. dit prachtige ontwikkelingsgerichte project waaraan de spreker persoonlijk meewerkt


Datumdonderdag 22 januari 2015 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: Ook voor zorgbegeleiders en therapeuten (pmt, ergo, kiné, logo, …)

meetkunde en metend rekenen leuker en inzichtelijker aanpakken met spelmaterialenmeetkunde is één van die domeinen binnen de wiskunde waar kinderen vaak mee worstelen. metend rekenen vergaat het al niet veel beter. toch zijn dit de meest speelse domeinen in de basisschool! in deze navorming leren we je op een speelse manier het plezier in mk en mr te verhogen bij de kinderen uit je klas. We gaan met veel spelmaterialen aan het werk om de ruimtelijke oriëntatie en het ruimtelijk inzicht van kinderen te vergroten. je leert er zelfs om de link te leggen met andere domeinen en inzichten. je kan na deze navorming direct aan de slag om mk en mr op een andere manier inzichtelijk bij te brengen bij de kinderen in je klas.


Ruimtelijke oriëntatie in relatie tot meetkunde en metend rekenen

module 93

module 92

60 | Donche 2014-2015


Donche 2014-2015 | 61


We staan stil bij:• richtingsproblemen in wiskunde• lateralisatieproblemen• schrijfmotoriek• visuomotorische ontwikkeling• leerplangerelateerd onderzoek wiskunde • een andere kijk op de LVs-wiskunde (VCLB)• technisch en begrijpend lezen• probleemoplossend denken• spelling zonder LVs-VCLB





Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, CLB-medewerkers en therapeuten (pmt, ergo, kiné en logo)

Inhoudin deze studiedag verkennen we hoe en welke tests therapeuten en logopedisten afnemen en welke observaties ze daarbij (moeten) maken om de mogelijkheden en knelpunten in het leren en de motoriek van kinderen op een zeer degelijke manier in kaart te brengen. je leert er zelf hoe je het basisonderzoek kan uitvoeren en wat het jou leert als leerkracht in de klas. je leert er enkele genormeerde tests kennen die laag in aankoopprijs zijn en beschikbaar voor leerkrachten. We laten je zien wat je ermee kan doen in de klas en hoe deze tests jouw deskundigheid enorm kunnen vergroten. als je buiten je lesmethodes om de vorderingen of haperingen van kinderen in kaart kan brengen, en je tegelijkertijd zelf kan observeren, kan je ook zelf al heel veel doen in de remediëring in de klas. uitgangspunt van deze studiedag is dat je door grondige observatie zelf doelstellingen voor remediëring kan opstellen en nastreven. We overlopen de criteria die het riziV oplegt voor logopedie en voor psychomotorische therapie zodat jij al kan nagaan of een kind in aanmerking komt voor terugbetaling als naschoolse remediëring noodzakelijk blijkt.

Tests en zorg: wat kan je nog meer doen buiten LVS

kinderen kunnen groeien en kunnen herstellen? Hoe kunnen we hen ondersteunen in hun hechting naar ons als leerkracht, naar leeftijdsgenoten ?We schetsen een kader en gaan aan de slag vanuit een prentenboek en leren hoe je van daaruit met concrete werkmiddelen tot een proces kan komen met een kind waarbij het kind vanuit een hechtingsgedrag stuurbaar wordt en troost kan aanvaarden voor zijn pijn.


Datumdonderdag 11 december 2014, van 9u00 tot 16u00


Bijdrage€ 95; syllabus (inclusief prentenboek t.w.v. ca. 20 euro) koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders en opvoeders (van internaten, instellingen uit de bijzondere jeugdzorg), mensen uit de pleeg- en adoptiesector

Inhouduit recent onderzoek komt meer en meer het belang naar voren van een veilige hechting als basis voor een gezonde emotionele en sociale ontwikkeling en het daarbij behorende gedrag.Het hechtingsproces start vanaf de eerste momenten in een kinderleven en in die zin zijn kinderen zeer afhankelijk van de mate waarin hun ouders erin slagen om zich te richten op de behoeftes van hun kinderen.maar soms moeten kinderen in hun leven leren omgaan met het gegeven dat hun ouder(s) (al dan niet tijdelijk) niet voor hen kunnen zorgen. gelukkig zijn er helpende manieren om deze kinderen te ondersteunen in hun groot worden, er zijn internaten, pleeggezinnen, adoptiegezinnen, grootouders, residenties voor de jeugdzorg,…Het gedrag dat deze kinderen ons laten zien is vaak gekoppeld aan hun verlieservaring, maar het gedrag maakt vaak dat we daardoor de pijn niet meer zien waar dit kind mee kampt.Hoe verloopt zo’n hechtingsproces? Hoe kunnen we deze kinderen ondersteunen in hun proces? Hoe kunnen we een troostproces voor henzelf op gang brengen, zodat deze

Hoe vinden kinderen troost? aan de slag vanuit een prentenboek…

module 94

module 95

62 | Donche 2014-2015


Donche 2014-2015 | 63

peDagogisCH-DiDaCtisCH HanDeLen

Wie is meneer stink ?

Doelgroep: leraren lager onder wijs tweede en derde graad, zorgcoör-dinatoren en SES-begeleiders en logopedisten

InhoudHarry potter, otje, matilda, geronimo horen in de lijst van beroemde boekenpersonages.meneer stink hoort ook in deze lijst omdat de auteur, David Walliams, een schitterend kinderboek heeft geschreven waar nog vele jaren, kinderen van zullen smullen!Het verhaal is grappig, origineel,

ondeugend en spannend! geen wonder dat David Williams door the times met roald Dahl wordt vergeleken. maar dat kan natuurlijk ook mee te verklaren zijn door de fantastische illustraties van Quentin Blake, die zich ook in dit boek van zijn beste kant laat zien. in deze sessie leer jij hoe de auteur en het boek, dat je meekrijgt, in je klas kan introduceren met een leuke poster. jij krijgt

een overzicht van zijn beschikbaar oeuvre in het nederlands. je krijgt tips om de kinderen een onstilbare leeshonger te bezorgen. De andere boeken van David Walliams zijn even hilarisch en maatschappijkritisch! Vind jij lezen en leesplezier belangrijk dan is deze sessie een voltreffer.




Bijdrage€ 105; syllabus (inclusief boek t.w.v. € 17,95), koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: leraren lager onderwijs, directeuren, zorgcoör-dinatoren en SES-begeleiders

Inhoud

‘De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld’Wittgenstein

De afgelopen jaren hebben heel wat leerkrachten de kracht van poëzie ervaren.er zijn schitterende acties ondernomen om van gedichtendag een kinderfeest te maken. Heel wat leerkrachten laten kinderen een elfje, haïku of naamgedicht schrijven tijdens gedichtendag. in deze sessie krijg je een waaier aan leukere schrijfopdrachten en geef je kinderen echt ‘schrijfplezier.’ zin in magneetgedichten, stiftgedichten …. schrijf je dan in!

genieten van taal staat centraal in deze sessie. je krijgt tips voor een poëtisch schooljaar!


Datumvrijdag 9 januari 2015 van 9u00 tot 15u30



Creatieve schrijfopdrachten en tips voor een spetterende gedichtendag

Doelgroep: leraren lager onderwijs eerste graad, directeuren, zorgen GOK-begeleiders, logopedisten

InhoudNiets zo gezellig als genieten van een heerlijk uitgebreid ontbijt !Niets zo gezellig als heerlijk wegdromen bij een boek!

Vlaamse leerlingen staan internationaal aan de top voor lezen. maar ze hebben er een bloedhekel aan. Dat blijkt uit pisa 2009, een internationaal vergelijkende studie van de oeso naar ‘leesvaardigheid’.Veel ouders en leerkrachten ervaren dat kinderen het plezier in lezen verliezen tijdens het aanvankelijk lezen.Leerkrachten met allochtone kinderen in de klas ervaren dat hun kinderen leestechnisch kunnen lezen maar vaak totaal niet begrijpen Wat ze lezen. in deze sessie inventariseren we eerst alle problemen en dan gaan we deze problemen aanpakken.ouders vinden de boekjes van eerste lezers vaak oersaai maar er bestaan toffe conceptboeken voor eerste lezers. Hoe informeer je ouders?er zijn scholen die experimenteren met een leescircuit . Hoe begin je eraan?

Hoe gebruik je de leeskaarten van het ministerie van onderwijs en is een leeslat een volwaardig alternatief voor een leeskaart?je krijgt een heleboel praktijktips om het leesplezier in je klas te verhogen en het leesbegrip van allochtone kinderen te verbeteren. Deze sessie is heel sterk praktijkgericht!mooie boeken, leesstimulerende materialen en rijke uitwisselingen rond aanpak staan centraal in deze sessie.


Datumvrijdag 7 november 2014 van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 90; syllabus, koffie, ontbijt en lunch inbegrepen

Toast literairLeestechniek supertop maar leesplezier superflop!

module 96

module 98

module 97

64 | Donche 2014-2015


Doelgroep: leraren lager onderwijs tweede en derde graad, zorgbegeleiders, CLB-medewerkers en logopedisten

InhoudWelke aanpassingen zijn er nodig binnen je leesonderwijs om te evolueren van technische deelvaardigheden naar functionele leesvaardigheid?Hoe breng je het leesproces van een kind in beeld om vervolgens dit proces te evalueren met het kind en de ouders?Hoe gebruik je de leeskaarten van het ministerie van onderwijs in de klas met een meerwaarde voor de kinderen en leerkracht? Hoe ondersteun je ouders met kinderen met leesproblemen?is de nieuwe testbatterij van aVi een meerwaarde of zijn er valkuilen?Hoe gebruik je de toolkit breed evalueren van het ministerie van onderwijs.

Ben jij bereid te reflecteren met je eigen collega’s en met collega’s van andere scholen over je leesonderwijs en durf jij te experimenteren om het leesrendement en de leesvaardigheid van aLLe leerlingen te verbeteren? Van harte welkom.

Opgelet! Je schrijft je in met een duo, trio of maximum een kwartet d.w.z. per school zijn er minimum twee leerkrachten


Datadag 1: maandag 17 november 2014 dag 2: maandag 12 januari 2015, telkens van 9u00 tot 15u30



Van technisch lezen evolueren naar functionele leesvaardigheid met brede evaluatie!

basisscholen komen aan bod. We brengen alle materialen mee zodat je ze kan inkijken. je kan na deze dag vol zelfvertrouwen aan de slag gaan met de nieuwe aVi-leestempo en het LoV begrijpend lezen van Cito.

indien men na het volgen van deze studiedag graag de uitleg voor het hele schoolteam wil horen, kan er na deze lesdag ook een beroep worden gedaan op de lesgeefster via de aanvraag van een coachingsessie vanuit het Donchecentrum bij u op school.


Datumdonderdag 11 december 2014 van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: ook voor zorgbegleiders en therapeuten (pmt, ergo, kiné en logo,..)

Inhoudonder het motto: ‘onbekend maakt onbemind’ staat Vlaanderen niet echt te springen op de invoering van de nieuwe aVi-leestechniek en leesbegrip (inclusief Cito’s Begrijpend Lezen). toch is de overstap meer dan de moeite waard. Vanuit eigen ervaring in twee basisscholen, neemt de lesgeefster je mee op weg naar de implementatie van de nieuwe aVi-leestechniek en leesbegrip in jouw school.je leert deze dag:

• de nieuwe materialen kennen met hun voor- en nadelen;• van de klassikale screening van leestempo overgaan tot

de individuele afname van de nieuwe aVi-kaarten en drieminutentest;

• hoe je met je school kan overstappen;• hoe je ouders het beste kan inlichten over de veranderde

naamgeving van de leesniveaus;• hoe je zo sneller leesmoeilijkheden kan opsporen en

efficiënter kan remediëren.je maakt ook kennis met twee zeer efficiënte reme diërings-methodes om leestempo en leesbegrip bij te werken of te stimuleren bij de leerlingen. We staan stil bij het raLFi-lezen en bij de pakketten “aBCDe Begrijpend lezen op eigen niveau”. ook de ervaringen van de overstap naar de nieuwe aVi in twee

De nieuwe AVI-leestechniek en begrijpend lezen: de meerwaarde van een veranderd concept

module 99

module 100

Donche 2014-2015 | 65


er is kans om ervaringen en tips uit te wisselen

LeidingWendy Vinck, coördinator BuBa0 type 3, projectmedewerker Vsko-i20 (integratie van iCt in onderwijs), docent banaba-opleiding karel de grote hogeschool; ervaring in het gewoon onderwijs als klasleerkracht, gok-leerkracht en zorgcoördinator.





Inhoudmeer aandacht geven aan functioneel rekenen zal meer kinderen terug zin doen krijgen in rekenen. Funtioneel rekenen vraagt creatief en bewust omgaan met rekentaken; het integreren van sterktes en interesses van kinderen, het inzetten van actieve werken organisatievormen!deel 1:

• samen reflecteren en inzien wat het ‘uiteindelijke’ doel, de essentie is van wiskundeonderwijs

• de begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht rekenen actief invulling geven vanuit verschillende rekentaken.

• de verschillende deeldomeinen via activiteiten plaatsen binnen het functioneel rekenen.

deel 2: • accenten in een rekenactiviteit (verkennen, inoefenen,

toepassen, reflecteren) plaatsen binnen een totaalaanbod van wiskundeonderwijs

• proeven van de verschillende compententies die geïntegreerd kunnen worden binnen een rekenactiviteit om vanuit de sterktes, interesss van reken(zwakke) kinderen te vertrekken.

Joepie! rekenen …

module 101

66 | Donche 2014-2015


kunnen we de gebruikte methode verrijken door extra activiteiten te organiseren die muzischer, spannender en interactiever zijn?

20 praktische tips om Frans echt levendig en boeiend te maken!


Datasessie 1: woensdag 14 januari 2015 sessie 2: woensdag 28 januari 2015, telkens van 14u00 tot 17u00


Bijdrage€ 45 per sessie, syllabus en koffie inbegrepen

Inhoudin de eerste sessie bouwen we aan een stevige fundering en gaan we op zoek naar de basisvoorwaarden om, geheel volgens de eindtermen, op een gedreven manier Frans te leren. Hoe leren kinderen een vreemde taal?op welke manier wordt dat in scholen aangeboden? (Vreemde taallessen, immersie en CLiL)zijn er alternatieve manieren dan deze die we gewoon zijn?Wat gebeurt er als ik in een vreemde taal wordt onderge dompeld?Wat is multi-zintuiglijk taal leren?

in de tweede sessie bouwen we samen een boeiende activiteit uit waarin de 5 leerlijnen vervat zitten. een methodiek die transfereerbaar is naar de klas en die de bestaande methodes alleen maar kan verrijken zonder dat deze overbodig worden.actiever Frans geven, hoe doen we dat? Welke moderne middelen hanteren we om het Frans geven, levendiger te maken?kunnen we afstappen van een methode? kunnen we zelf een methode uitbouwen samen met de leerlingen?

Levendig Frans geven in de derde graad

Leidingkristien aubroeck: lector godsdienst in de lerarenopleiding thomas more, sinds 2000 actief bezig met het ontwerpen van leermiddelen, in de vrije tijd actief in eerste communie- en vormselpastoraal




Doelgroep: leraren lager onderwijs tweede en derde graad

InhoudWe werpen een nieuw licht op de reeds gekende verhalen van de goede Week en de vervolgverhalen van Hemelvaart en pinksteren aan de hand van enkele haalbare eenvoudige creatieve werkvormen. We integreren iCt, hoekenwerk, muziek, beeld, …

De werkvormen sluiten aan bij de accenten van het leerplan rooms-katholieke godsdienst.

De goede week muzisch benaderd

Leidingkristien aubroeck: lector godsdienst in de lerarenopleiding thomas more, sinds 2000 actief bezig met het ontwerpen van leermiddelen, in de vrije tijd actief in eerste communie- en vormselpastoraal




Doelgroep: leraren lager onderwijs eerste en tweede graad

Inhoudmet enkele zelfgemaakte verteldozen, bouwen we een Bijbelverhaal op. Deze verteldozen kunnen makkelijk gemaakt worden met de kinderen. We integreren enkele elementen van godly play en ontdekken een heel andere manier van Bijbelverhalen interactief te vertellen. We staan ook stil bij enkele manieren om deze verhalen op een heel vrije (niet vooraf bepaalde) manier te verwerken met de kinderen.

De methode van godly play wil kinderen helpen de Bijbelse taal beter aan te voelen. Centraal staat een heel nieuwsgierige verhalenverteller die van de kinderen te weten wil komen hoe zij het verhaal, de symbolen erin, de gebeurtenissen, … verstaan. op die manier komt er vaak een rijkdom aan betekenissen naar boven.

Bijbelverhalen anders verteld.Workshop geïnspireerd op godly play

module 104

module 103

module 102

Donche 2014-2015 | 67



Datasessie 1: woensdag 15 oktober 2014sessie 2: woensdag 5 november 2014sessie 3: woensdag 14 januari 2015, telkens van 9u00 tot 12u00



Inhouder wordt vertrokken vanuit een gelijkgerichte visie op kwaliteitsvol W.o.-onderwijsin deze module wordt W.o. ‘ruimer bekeken’ en komen volgende inhouden aan bod:

Sessie 1: samen via activiteiten met behulp van een aantal kapstokken een uitgewerkt thema ervaren en stap voor stap doorlopen met aandacht voor:

• zelfinitiatief van leerlingen• actief en interactief: verschillende werken

organisatievormen inzetten• kennis, inzichten vaardigheden: competenties en

meervoudige intelligentie integreren• gebruik van doelstellingen en eindtermen en hoe deze in

kaart brengen• integratie van de verschillende bestaansdimensies en van

andere leerdomeinen• keuze van leerlingen integreren in de verschillende

stappen van thematische werken• breed evalueren

Sessie 2: samen een thema stap voor stap uitwerkenzelf in groep een gekozen thema uitwerken met behulp van de verschillende kastokken die werden aangerekt. al doende beleven en zo ervaren wat een meerwaarde kan zijn binnen je W.o.-lessen zodat je ‘s anderendaags zelf in de klas al aan de slag kan.

Sessie 3: terugkomsessieDe uitgewerkte thema’s aan elkaar voorstellen en met elkaar delen. De verschillende thema’s zullen later gebundeld en verdeeld worden onder de deelnemers.

Hoe alle kinderen aanspreken bij lessen W.O. in de tweede graad?

Sessie 3: terugkomsessieDe uitgewerkte thema’s aan elkaar voorstellen en met elkaar delen. De verschillende thema’s zullen later gebundeld en verdeeld worden onder de deelnemers.

er is kans om ervaringen en tips uit te wisselen.


Datasessie 1: woensdag 15 oktober 2014sessie 2: woensdag 5 november 2014sessie 3: woensdag 14 januari 2015, telkens van 14u00 tot 17u00



Inhouder wordt vertrokken vanuit een gelijkgerichte visie op kwaliteitsvol W.o.-onderwijsin deze module wordt W.o. ‘ruimer bekeken’ en komen volgende inhouden aan bod:

Sessie 1: samen via activiteiten met behulp van een aantal kapstokken een uitgewerkt thema ervaren en stap voor stap doorlopen met aandacht voor:

• zelfinitiatief van leerlingen• actief en interactief: verschillende werken

organisatievormen inzetten• kennis, inzichten vaardigheden: competenties en

meervoudige intelligentie integreren• gebruik van doelstellingen en eindtermen en hoe deze in

kaart brengen• integratie van de verschillende bestaansdimensies en van

andere leerdomeinen• keuze van leerlingen integreren in de verschillende

stappen van thematische werken• breed evalueren

Sessie 2: samen een thema stap voor stap uitwerkenzelf in groep een gekozen thema uitwerken met behulp van de verschillende kapstokken die werden aangereikt. al doende beleven en zo ervaren wat een meerwaarde kan zijn binnen je W.o.-lessen zodat je ‘s anderendaags zelf in de klas al aan de slag kan.

Hoe alle kinderen aanspreken bij lessen W.O. in de eerste graad?

module 106

module 105

68 | Donche 2014-2015


sessie 2:tijdens de sessie worden alle inhouden meegegeven via verschil-lende didactische werkvormen waar samen leren centraal staat.samenwerkingsvaardigheden selecteren als voorwaarden tot coöperatief werken.De vijf sleutelbegrippen van coöperatief werken vastzetten.Coöperatieve werkvormen beleven vanuit verschillende leerdomeinen.soorten coöperatieve werkvormen bekijken als een meerwaarde tot interactief leren.


Datasessie 1: woensdag 17 september 2014sessie 2: woensdag 1 oktober 2014, telkens van 9u00 tot 12u00



InhoudDe diversiteit van de klasgroep, de snelle sociale en communicatieve maatschappij vragen de leerkracht om het klasgebeuren anders te organiseren en zijn pedagogisch en didactisch handelen onder de loep te nemen.

• Welke werkvormen kunnen dit allemaal ondersteunen?• Welke werkvormen garanderen een optimale

ontwikkeling?• Hoe kunnen we de verschillende competenties van

kinderen bewust inzetten?• op welke manier kunnen we kinderen leren om samen

werken als meerwaarde te ervaren?• Wat is de meerwaarde van coöperatief leren?• Hoe kan het inzetten van een didactische werkvorm

bijdragen tot differentiëren?

sessie 1: tijdens de sessie worden alle inhouden meegegeven via verschil-lende didactische werkvormen waar samen leren centraal staat.uitgangspunten herhalen m.b.v. een schema om bewust een didactische werkvorm te kiezen.Didactische werkvormen koppelen aan een aantal (gekende) kapstokken: leerstijlen, meervoudige intelligentie, leerpiramide.stilstaan bij invalshoeken die didactische werkvormen oproepen: actief en constructief leren, rol van de leerkracht.Verschillende klasvoorbeelden ervaren waarin voorbeelden gegeven worden van een schat aan didactische werkvormen.

Een schat aan didactische werkvormen

in de 2de sessie ligt de nadruk op het verzinnen van goede onderzoeksvragen en het trekken van het besluit.

Heb je al gehoord van onderzoekend leren, maar weet je niet precies wat dit inhoudt of hoe je dit in praktijk kunt brengen? Dan is deze nascholing iets voor jou!

LeidingLieveke Hellemans, lector Wereldoriëntatie natuur en techniek en natuurwetenschappen in de Lerarenopleiding thomas more, betrokken in verschillende onderzoeken omtrent wetenschap-pen in het onderwijs zoals seCure (science education and Cur-riculum research) en inclu-s-ed (inclusive science education).

Datasessie 1: woensdag 25 februari 2015sessie 2: woensdag 25 maart 2015, telkens van 14u00 tot 17u00



Extra€ 100 voor het nodige didactische materiaal

InhoudWe bespreken de verschillende stappen die zeker aan bod moeten komen binnen de methodiek van het onderzoekend leren. anderzijds zullen we heel concreet aan de slag gaan rond het thema energie en laten zien hoe je deze stappen kunt verwezenlijken binnen je eigen klaspraktijk. je krijgt, indien gewenst, het materiaal mee om direct in je klas te gebruiken, waaronder elektriciteitskabels, lampjes en fittings, batterijen, zonnepaneeltjes, motortjes en propellers, ... (mits extra bedrag van 100 euro te betalen).Wetenschap en techniek zijn belangrijke domeinen binnen het vak wereldoriëntatie. De didaktiek van het onderzoekend leren is uitermate geschikt om binnen deze domeinen aan de slag te gaan. onderzoekend leren kan best omschreven worden als ‘het leren vanuit onderzoeksvragen waarvoor een oplossing gezocht wordt door middel van onderzoek’. De leerlingen zullen dus zélf zeer actief aan de slag gaan.

• maar wie verzint de onderzoeksvragen? • Hoe leer je de leerlingen om een goed onderzoek op te

zetten? • Wat kun je overlaten aan de leerlingen en waar moet je

hen in begeleiden? • Hoe kun je dit stapsgewijs aanleren? • Wat is jouw rol als leerkracht hierin?

Deze vragen samen met praktische tips zullen aan bod komen gedurende de 2 sessies. in de 1ste sessie focussen we op de verschillende stappen van het onderzoekend leren en het opzetten van een goed onderzoek,

Onderzoekend leren binnen W.O. in de derde graad?

module 108

module 107

Donche 2014-2015 | 69


praktijkvoorbeelden, videofragmenten, … en je gaat op zoek naar een organisatievorm waar jij je het best bij voelt. We helpen je concreet op weg om op zoek te gaan naar inhouden uit jouw methode(s) die je kan implementeren in je contractwerk en spelen in op vragen die leven binnen het eigen schoolteam.na de workshop krijg je ook toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website. Hier vind je materiaal en achtergrondinformatie terug bij de gevolgde workshop.

Leidingjurn Van den meerssche is onderwijzer en heeft na zijn ervaring in de klas gewerkt als stafmedewerker bij het Centrum voor ervaringsgericht onderwijs. momenteel is hij coördinator basisonderwijs bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.




Doelgroep: ook voor zorgcoördinatoren en directeuren

Inhoudtijdens deze praktische workshop verkennen we de verschillende mogelijkheden om contractwerk op een geïntegreerde en zinvolle manier te organiseren. motivatie, zelfstandigheid en initiatief van de leerlingen via contractwerk stellen we centraal.Welke (nieuwe) inhouden kunnen aan bod komen? Hoe organiseer ik dit praktisch? Wat en hoe kan ik evalueren? Wat is mijn rol als leerkracht tijdens het contractwerk?tijdens deze workshop komen volgende inhouden aan bod:

• Contractwerk op een geïntegreerde manier in de klas kunnen organiseren als middel om ondernemend gedrag bij kinderen te stimuleren.

• kennismaken met verschillende organisatievormen met aandacht voor de verticale opbouw doorheen de school.

• kennismaken met verschillende mogelijke werkvormen om leerinhouden tijdens een contract aan te bieden.

• De mogelijkheden verkennen om leergebiedoverschrijdende vaardigheden en attitudes bij kinderen te ontwikkelen via contractwerk.

je krijgt de kans om zelf verschillende soorten van activiteiten uit te proberen voor alle leeftijdsgroepen. je bestudeert

Contractwerk zet je leerlingen zelfstandig en actief aan de slag!

uitdaging. Voor elke leeftijdsgroep (1e kleuterklas – 6e leerjaar) werkte Vla jo een ‘vertrouwd’ thema uit.na de workshop ontvang je een Doedelhandpop en krijg je ook toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website. Hier kan je jouw thema downloaden en vind je meer achtergrondinformatie terug.

LeidingFabienne geuens is onderwijzeres en interne zorgbegeleider van opleiding. na jarenlange ervaring in het basisonderwijs, is zij coördinator bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.



Bijdrage€ 45; syllabus (inclusief Doedelhandpop) en koffie inbegrepen


Inhoudtijdens een hoekenwerk met herkenbare activiteiten voor alle leeftijdsgroepen ervaar je zelf wat we bedoelen met een leeromgeving waarin kinderen ondernemend aan de slag gaan. tijdens deze workshop leer je:

• inzien dat het stimuleren van ondernemingszin om een didactische aanpak vraagt die de ontwikkeling van vaardigheden en attitudes stimuleert. (attitudinale doelen)

• een rijke speel- en leeromgeving inrichten met aandacht voor het vergroten van initiatief en het stimuleren van ondernemingszin bij kinderen.

na de workshop keer je terug naar je klas met een heleboel praktische tips. Vla jo helpt jou stapsgewijs op weg om situaties in je klas te organiseren waarin kinderen heel wat kansen krijgen om ook leergebiedoverschrijdende vaardigheden en attitudes te ontwikkelen. De Vla jo Droomfabriekthema’s gebruiken ter inspiratie voor het creëren van een ondernemende leeromgeving. De Vla jo Droomfabriek kan een eerste mogelijke stap zijn. Doedel, de mascotte, zet de kinderen telkens voor een

De ‘Vla jo Droomfabriek’: een rijke doe- en leeromgeving vol leerkansen

module 110

module 109

70 | Donche 2014-2015


op een actieve manier zoeken we samen met jou naar antwoorden op al deze vragen. We werken met de leercirkel van kolb en gaan er vooral praktisch mee aan de slag.

na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het leer-krachtgedeelte van de website waar je talrijke tips en opdrach-ten terugvindt.

LeidingFabienne geuens is onderwijzeres en interne zorgbegeleider van opleiding. na jarenlange ervaring in het basisonderwijs, is zij coördinator bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.





Inhoudiedereen heeft een voorkeurstijl om het leerproces te starten, een manier van omgaan met leerstof en leeractiviteiten. sommigen leren eerst door veel vragen te stellen. anderen gaan liever meteen aan de slag en leren door het te doen. Laten we de uitdaging aangaan om vanuit jouw eigen stijl een aanpak te vinden waarin de leerstijlen van jouw leerlingen zoveel mogelijk aangesproken worden.tijdens deze workshop komen volgende inhouden aan bod:

• De uitdaging bestaat erin om als leerkracht de verschillende kwaliteiten van jouw leerlingen te interpreteren en te nuanceren.

• Hoe ga ik in de dagelijkse praktijk om met de verschillende kwaliteiten van kinderen en wat levert dit op?

• Wat is de leercirkel? • Wat is mijn eigen leer(kracht)stijl ? Wat zijn de kwaliteiten

en de valkuilen?• Hoe kan ik ondernemingszin bij kinderen stimuleren?• Hoe kan ik als leerkracht kinderen ondersteunen rekening

houdend met de leercirkel?

Iedereen heeft stijl ! inspelen op de kwaliteiten van de kinderen.

na het volgen van de workshop krijg je toegang tot het leerkrachtgedeelte van de website waar je talrijke tips en opdrachten terugvindt.

Leidingjurn Van den meerssche is onderwijzer en heeft na zijn ervaring in de klas gewerkt als stafmedewerker bij het Centrum voor ervaringsgericht onderwijs. momenteel is hij coördinator basisonderwijs bij Vla jo, Vlaamse jonge ondernemingen.





Inhoudtijdens deze workshop verkennen we verschillende mogelijkhe-den om breder en anders te evalueren. Heel wat vaardigheden en attitudes kunnen we ‘gelukkig maar’ niet beoordelen met punten. toch behoort het tot één van onze taken om deze bij kinderen te ontwikkelen en de ontwikkeling ervan ook verder op te volgen.tijdens deze workshop komen volgende inhouden aan bod: ervaren welke invloed organisatievormen hebben op de wijze waarop geëvalueerd kan worden.kennismaken met alternatieve evaluatievormen om (leerge-biedoverschrijdende) vaardigheden en attitudes bij kinderen te evalueren.

We gaan praktisch aan de slag, passen enkele actieve werkvormen toe en verkennen mogelijkheden die zich aanbieden om breder te evalueren. De leergebiedoverschrijdende eindtermen (vooral leren leren en sociale vaardigheden) staan hierbij centraal. Verschillende evaluatievormen worden ook verkend om leerlingen actief te betrekken bij de evaluatie en er vooral wat uit te kunnen leren.

Breder en anders evalueren! Hoe? Zo!

module 112

module 111

Donche 2014-2015 | 71


• Hoe ontdek je als leerkracht de talenten en kwaliteiten bij je leerlingen?

• Welke instrumenten kun je daarbij bijvoorbeeld gebruiken en hoe pak je dit aan?

• Hoe verwerk je dit samen met de leerlingen?• Hoe zijn die instrumenten bruikbaar binnen een brede

zorgwerking?

Leidingann De Wispelaere, rijke ervaring als leraar lager onderwijs en zorg-coördinator, medewerker vzw WaW (Werken aan Wijsheid), mede-werker artdeCo

Datumwoensdag 22 oktober van 9u00 tot 12u00



Doelgroep: ook voor zorgcoördinatoren, directeuren, op voeders en vormingsmedewerkers

InhoudHet talent van elk kind centraal in elke klas!

je ervaart zeker ook al de groeiende aandacht voor talentontwikkeling binnen ons onderwijs. je leert hoe dit gezien wordt in ons onderwijs van de 21ste eeuw.ook vanuit ‘Handelingsgericht werken’ wordt extra aandacht van jou als leerkracht verwacht voor de talenten van je leerlingen. je ontdekt hier de juiste betekenis van talenten, kwaliteiten en competenties. Via bruikbare instrumenten die we samen uitproberen ervaar je hoe de talenten en kwaliteiten van de leerlingen bespreekbaar worden en samen ontdekt kunnen worden.

Binnen deze workshop willen we leerkrachten en opvoeders een antwoord bieden op volgende vragen:

• Waarom wint talentontwikkeling aan belang in het onderwijs?

• Wat zijn talenten naast kwaliteiten en competenties?

Leer kinderen hun talenten en kwaliteiten kennen!

• leer je hoe kinderen en volwassenen over iets gericht creatief kunnen nadenken.

• leer je hoe je deze creatieve denktechnieken kunt integreren in je dagelijkse werk.

aanbod in samenwerking met WaW

Leidingkristel Vrolix, rijke ervaring als leraar lager onderwijs en zorgcoördinator; medewerker Vzw WaW (Werken aan Wijsheid); medewerker internationaal meerjarig project ‘think fresh’ over denkvaardigheden binnen de basisschool, medewerker en spreker internationaal meerjarig project ‘the treasure within’ over kwaliteitsbewaking en veranderingsmanagement binnen het onderwijs

Datummaandag 20 oktober van 9u00 tot 16u00




InhoudCreativiteit maakt ons van schepsel tot schepper of zoals Einstein ooit zei: ‘Logica brengt je van A tot B, verbeelding of creativiteit brengt je overal!’

Creativiteit is niet alleen een grote kracht. Het is een levenshouding, een levenswijze. Creativiteit is ook niet beperkt tot ‘iets moois kunnen maken of iets goed kunnen doen’. Het betekent evenzeer openstaan voor onverwachte mogelijkheden, bereid en in staat zijn alternatieven te zoeken, kijken achter wat het meest voor de hand ligt, het ontwikkelen van nieuwe ideeën, vaste patronen doorbreken, verbanden leggen, nieuwe wegen zoeken, … zonder deze vorm van creativiteit is er geen verandering mogelijk.

in de sessie maken we kennis met verschillende vormen van crea-tieve denktechnieken. We leren d.m.v. praktische oefeningen nieu-we ideeën te genereren, we worden uitgedaagd om patroondoor-brekend te denken door steeds nieuwe invalshoeken op te sporen.

tijdens deze vorming:• leer je verschillende creatieve denktechnieken kennen.• leer je verschillende creatieve denktechnieken gebruiken.

Kan en mag het ook eens anders?Creatief denken kan je leren!

module 114

module 113

72 | Donche 2014-2015


Donche 2014-2015 | 73

geDrag / WerkHouDing / soCiaLe VaarDigHeDen

Van concentratieproblemen tot ADHD

Doelgroep: ook voor zorgbegeleiders, directeuren en CLB-medewerkers

Inhoudsommige kinderen zijn wel eens verstrooid in de klas of hebben moeite met iets af te werken. ze tonen weinig belangstelling, zitten er zo maar wat bij of storen soms andere kinderen.maar er zijn ook kinderen die voortdurend storen, die ontzettend veel moeite hebben om de aandacht erbij te houden of die ook in de omgang met andere kinderen vastlopen. Wat is nu het verschil en welke zijn de consequenties naar aanpak?

in deze nascholing komen de volgende vragen aan bod:• Wanneer spreekt men bij kinderen van een gewone

verstrooidheid, een concentratieprobleem of over een concentratiestoornis zoals aDHD?

• Bestaat er een onderscheid tussen aD(D) en aDHD?


Inhoudeen leerkracht vandaag heeft het niet altijd onder de markt. in de klas ontmoet hij leerlingen die het hem knap lastig maken. ze storen de les, negeren regels en afspraken en moeten voortdurend tot de orde worden geroepen. maar er zijn anderzijds ook de stille, angstige en teruggetrokken leerlingen waar hij zich zorgen over maakt. Het zou ook kunnen dat enkele leerlingen kampen met een dipje, gepest worden of lijden onder de situatie thuis. nog andere leerlingen gedragen zich erg bijzonder of opvallend zonder dat dit gedrag meteen verklaard kan worden.over al deze leerlingen wordt er in scholen gepiekerd en overlegd in multidisciplinaire teams. ouders horen dat de school met de handen in het haar zit en krijgen het warme advies buitenschoolse hulp in te schakelen. Dikwijls is dit het begin van een reeks observaties, testen en gesprekken. op het einde van de rit belandt de leerling terug in de klas waaruit hij eigenlijk nooit is weg geweest.Deze nascholing handelt over deze leerlingen. in plaats van een opsomming van recepten en tips voor de begeleiding van leerlingen, kiezen we voor een kader dat leerkrachten en schoolteams helpt om perspectief te brengen in schijnbaar

• Hoe vaak komt aDHD voor? • Hoe kan je als leerkracht het onderscheid maken? • Hoe kan je als leerkracht met dit kind omgaan?

Leidingmaurits Wysmans, opleidingshoofd sociale readaptatie-wetenschappen: kinderen, jongeren en welzijn - kHLeuven. Deskundige opvoedings-en gedragsproblemen.

Datumvrijdag 10 oktober 2014, van 9u00 tot 16u00



vastgelopen onderwijsleersituaties. Dat is een bewuste keuze. in plaats van ons af te vragen wat er met de leerling mis is, gaan we na hoe interacties tussen leerkrachten, leerlingen en ouders verbeterd kunnen worden. Daarom vertrekken we van een beschrijving van opvoedings- en gedragsproblemen in de klas en geven we stap-voor-stap aan hoe je die moeilijkheden systematisch in kaart brengt en verheldert. Verder leer je hoe je de ernst en de complexiteit van deze situaties in de klas kan taxeren en welke ondersteuning de leerling binnen en buiten de klas nodig heeft.


Datumvrijdag 26 september 2014, van 9u00 tot 16u00



Omgaan met opvoedings- en gedragsproblemen in de klas en op schoolMoeten leerkrachten vandaag therapeuten worden?


Inhoudpesten. zo oud als de straat en waarschijnlijk een blijvend probleem dat nooit voor 100% zal verdwijnen. er valt veel over te vertellen, maar gelukkig ook heel wat aan te doen. We willen in eerste instantie het fenomeen ‘pesten’ grondig uit de doeken doen. Wat is het verschil met ‘plagen’? Wat maakt pesten tot een probleem? Welke aanpak is het meest aangewezen bij melding van pesterijen? Hoe betrekken we best alle betrokken partijen?

Deze sessies zijn meer praktijk- en trainingsgericht opgevat. tijdens deze nascholing zal de aandacht vooral gaan naar communicatie, methodieken, pestpreventie, het pestactieplan en communicatie binnen het schoolteam. De bedoeling is dat deze opleiding leerkrachten en directies in staat stelt om nadien zelf concreet aan de slag te kunnen in de eigen school.


Datumvrijdag 19 september 2014, van 9u00 tot 16u00



Aanpak van (cyber)pestgedrag in klas- en schoolcontexteen praktijkgerichte opleiding

module 117

module 116

module 115

74 | Donche 2014-2015



InhoudBij herhaald probleemgedrag belanden leerkrachten en leerlingen nogal eens in een negatieve vicieuze cirkel. uiteindelijk overheerst onmacht: wat moéten we nog met dit kind (of deze groep)? Het oplossingsgericht werken biedt een verfrissende, nieuwe kijk op moeilijk gedrag. in deze cursus presenteren we je een leuke methode om kinderen te ondersteunen in hun functioneren, die ontwikkeld werd door o.a. insoo kim Berg en Ben Furman (kids’ skills). Vertrekkend vanuit problemen, zoals die ervaren worden door kind en/of leerkracht, ga je samen met het kind (en z’n ouders) op zoek naar oplossingen. Daarbij worden de eigen competenties van het kind maximaal aangeboord. De leerkracht bepaalt samen met het kind doelen en helpt het in kleine stapjes z’n functioneren verbeteren. Hulmiddelen daarbij zijn vooral goede vragen, die je op een gepaste manier leert gebruiken. je maakt in deze cursus ook kennis met enkele kant-en-klare materialen, die je ter ondersteuning kan gebruiken.inhouden:

• Van problemen naar oplossingen: een andere visie op moeilijk gedrag;

• probleemgedrag omzetten in te leren vaardigheden;• samenwerken met kinderen: een samenwerkingsrelatie

opbouwen, het versterken van de intrinsieke motivatie, omgaan met weerstand;

• Hulpmiddelen voor kinderen om hun eigen competenties te versterken;

• Het betrekken van ouders en vriendjes bij het aanleren van de nieuwe vaardigheid;


Inhoudmoeilijk leerlingengedrag kost je heel wat energie, zeker als het vaak voorkomt én als het niet meteen lukt om er goed op te reageren. met deze cursus willen we je helpen meer greep te krijgen op dit moeilijke gedrag. We starten bij de vraag waar moeilijk gedrag vandaan komt, en bieden een eenvoudig kader aan dat duidelijk maakt met welke maatregelen je moeilijk gedrag kan aanpakken en voorkomen. We staan ook stil bij de impact die moeilijk gedrag heeft op jou als mens en zoeken manieren om hier op een gezonde manier mee om te gaan. Het aangeboden materiaal helpt je met wat meer afstand kijken naar moeilijke situaties, en laat misschien nieuwe mogelijkheden zien in situaties die voorheen vast leken te zitten. zowel startende leerkrachten als mensen die al jaren voor de klas staan, kunnen in deze cursus heel wat inspiratie opdoen.na deze cursus, heb je een duidelijker inzicht in het ontstaan van ‘moeilijk’ leerlingengedrag en de factoren die je al dan niet kan beïnvloeden. je beschikt over een werkbare visie op aanpak en preventie van ‘moeilijk’ gedrag en je kan deze visie vertalen in concrete aandachtspunten voor de eigen klaspraktijk. Daarenboven kan je reflecteren over je eigen sterke kanten en valkuilen in confrontatie met ‘moeilijk’ leerlingengedrag.in deze module komen volgende inhouden aan bod:

• Het ontwikkelen van een werkbare visie op “moeilijk” leerlingengedrag: de betekenis van gedrag, oorzaken en uitlokkende factoren.

• Het voorkómen van lastig gedrag: verschillende sporen voor preventie, tips die iedere leerkracht binnen de eigen klas kan toepassen.

• gespreksvaardigheden, aansluitend bij deze topics.• Voorstelling van het materiaal van “kids’ skills” (4 tot 12

jaar) en “mission possible” (vanaf 10 jaar).

na deze cursus:• beheers je een stappenplan om samen met kinderen en

ouders te werken aan positieve gedragsverandering;• beschik je over een serie hulpmiddelen die je kunt inzetten

om kinderen te ondersteunen in het aanleren van nieuw gedrag.

na een beknopte theoretische kadering gaan we aan de slag met oefeningen, demonstraties, videofragmenten en casusbespreking.


Datadag 1: donderdag 20 november 2014dag 2: dinsdag 9 december 2014, telkens van 9u00 tot 16u00



• reageren op storend gedrag, zowel van individuele leerlingen als van een groep.

• gedrag veranderen: mogelijkheden en grenzen van het werken met beloning en straf, aanleren van nieuw gedrag, met leerlingen in gesprek over hun gedrag.

• Hoe zorg ik als leerkracht goed voor mezelf? Hoe ga ik om met mijn eigen onmacht? Hoe kan ik mijn eigen kwaliteiten beter uit de verf laten komen?

korte stukjes theorie en oefeningen wisselen elkaar af. We werken in een kleine groep, zodat er heel wat ruimte is voor het bespreken van eigen casussen a.h.v. het aangereikte kader. uitwisseling met collega’s (intervisie) helpt het aangereikte materiaal vertalen in concrete handvatten.


Datadag 1: donderdag 13 november 2014dag 2: maandag 1 december 2014, telkens van 9u00 tot 16u00



Gedrag positief beïnvloeden met kinderen samen werken aan oplossingen

Moeilijk leerlingengedrag aanpakken en voorkomen

module 119

module 118

Donche 2014-2015 | 75


aansluitende thema’s in deze studiedag zijn: de seksuele ont-wikkeling van kinderen, de aankomende puberteit, de verschil-len tussen jongens en meisjes, het ontwikkelen van seksuele identiteit, genderdiversiteit, het ontwikkelen van weerbaarheid om kinderen te wapenen tegen ongepaste benaderingen.


Datumvrijdag 24 april 2015 van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: ook voor leraren buitengewoon onderwijs, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers

Inhoudeen groepje tieners spelen op de speelplaats het spelletje ‘Waarheid, durven of doen? ‘ eén van de jongens krijgt de opdracht een meisje haar borstjes aan te raken.Het zijn dingen die gebeuren, is het onschuldig spelgedrag of is het seksueel grensoverschrijdend gedrag? We zullen niet noodzakelijk allemaal hetzelfde antwoord geven.Het vlaggensysteem van sensoa is een manier om samen met opgroeiende kinderen vanuit verschillende criteria als gelijkwaardigheid, zelfrespect, wederzijdse toestemming, vrijwilligheid, … te gaan praten over seksueel gedrag.De bedoeling is dat we in deze studiedag aanknopingspunten vin-den om ergens tussen onverschilligheid en paniek ‘gepast’ te re-ageren op ‘gepast’ en ‘ongepast’ seksueel gedrag door kinderen.

‘Gast, da ’s ni gepast ! ‘ over gepast en ongepast seksueel gedrag bij kinderen in de lagere school

module 120

76 | Donche 2014-2015



Datasessies 1 & 2: donderdag 16 oktober 2014sessies 3 & 4: donderdag 27 november 2014, telkens van 9u00 tot 16u00

Terugkomsessiewoensdag 14 januari 2015 van 9u00 tot 12u00

Plaatscampus Vorselaar, Lepelstraat 2

Bijdrage€ 40 per sessie; syllabus, koffie en lunch (op de hele dagen) inbegrepen

Makkelijk zittende kledij is gewenst!

Doelgroep: ook op maat van leraren Buitengewoon onderwijs, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers

Inhoudsociale vaardigheden zijn nodig om met andere kinderen te kunnen spelen, om vrienden te maken, om samen te leven … Bij sommige kinderen verlopen die contacten niet zo vlot, waardoor ze meer en meer ‘alleen’ komen te staan. Hoe kan je deze kinderen ‘sterker’ maken en weerbaarder? Door hun zelfvertrouwen te versterken en hen sociale inzichten in relaties bij te brengen …

We gaan praktijkgericht aan de slag met diverse sociale vaardigheidsmethoden zodat je de mogelijkheid hebt om in de school een soVa-training te kunnen aanbieden. Het opzet van zo’n training is vooral om kinderen doorheen spelletjes, rollenspel, tekeningen, kleien, verbeelden en fantasieoefeningen nieuwe sociale vaardigheden aan te leren.

na deze training gaan deelnemers naar huis met een boel materialen om zelf aan de slag te kunnen. (kinderboekje, ouderboek, draaiboek van het trainingstra ject, …)

Sociale vaardigheidstraining bij kinderenzelf een trainingstra ject opzetten voor 9 -12 jarigen

gebruik van enkele diagnose-instrumenten, o.m. sociogram. jouw invloed als leerkracht op het groepsvormende proces.enkele groepsdynamische interventies, toegepast op casussen die door de deelne(e)m(st)ers worden ingebracht:

• oplossingsgericht werken (“werken aan wat werkt”);• variaties op het klasgesprek;• werken met steungroepjes;• interveniëren “met de groepsnormen mee”.

korte theoretische kadering en toepassingen wisselen elkaar af. Deelne(e)m(st)ers worden uitgenodigd om actief aan de slag te gaan met de aangeboden inzichten en de werkvormen worden ingeoefend. Casussen van deelne(e)m(st)ers worden zoveel mogelijk gebruikt ter illustratie.


Datadag 1: donderdag 25 september 2014dag 2: maandag 20 oktober 2014, telkens van 9u00 tot 16u00




Inhoudklasgroepen kunnen enorm verschillen van elkaar. Het ene jaar heb je een fijne groep om mee te werken, het andere jaar hangt in je klas een chaotische of gespannen sfeer. Dat laatste is niet alleen voor de leerkrachten, maar ook voor de kinderen, die dag in dag uit hun tijd in die groep moeten doorbrengen, niet leuk. gelukkig kan je als leerkracht heel wat doen om, vanaf de start van het schooljaar, van je klas een leuke groep te maken, waar niet alleen jij graag mee werkt, maar waarin ook de kinderen zich op hun gemak voelen. en als het toch de foute richting moest uitgaan, zijn er mogelijkheden om hieraan te verhelpen. in deze cursus laten we zien hoe een klasgroep zich in de loop van een schooljaar ontwikkelt, en reiken we concrete werkvormen aan waarmee je meteen in je klas aan de slag kan. op het einde van deze cursus heb je inzicht in een aantal groepsdynamische principes en kan je ze herkennen in je eigen klasgroep. je beschikt over concrete werkvormen die je in het begin van het schooljaar kan gebruiken om van je klas een leuke groep te maken. je kunt een aantal interventiestrategieën hanteren om een klasgroep, waarin de sfeer negatief is, positief te beïnvloeden. en, je hebt een beter zicht op je eigen invloed op een klasgroep en kan deze invloed, als dat nodig is, bijsturen.in deze module komen volgende inhouden aan bod:De klasgroep in het begin van het schooljaar: aandachtspunten en technieken om je klas in de beginfase te begeleiden. Het groepsproces verderop in het schooljaar: het ontstaan van statushiërarchie en groepsnormen; de evolutie naar een positieve, negatieve of neutrale groep.

Een positief klasklimaat, het hele jaar door!

module 122

module 121

Donche 2014-2015 | 77


78 | Donche 2014-2015


Donche 2014-2015 | 79

muzisCHe Vorming

Muzische vorming, een uitdaging !

Doelgroep: ook voor directeuren

InhoudDoor de talrijke concrete didactische suggesties en de verdiepende inhouden kan je na de sessie onmiddellijk aan de slag om muzische vorming te implementeren in de klas of in de hele school.

in deze module komen volgende inhouden aan bod:• Wat is muzische vorming nu echt? • Waarom bieden we dit aan op onze school? • Wat is de diepere betekenis van muzische vorming? • Waarom is dat voor kinderen van zo’n groot belang? • maakt het hen gelukkiger? • is het beter voor hun algemene ontwikkeling? • maakt het hen intelligenter? socialer?

in deze sessie wordt gezocht naar de 5 basispijlers van de muzische vorming. je krijgt een dieper inzicht in de muzische vorming en krijgt een grote motivatie om er echt werk van te maken. je gaat naar buiten met het besef van wat er van jou verwacht wordt als begeleider van een muzisch proces.

Doelgroep: ook voor directeuren

Inhoudkinderen werken dolgraag in projecten. Vooral als ze die zelf mogen kiezen. Het is perfect mogelijk aLLe domeinen van de muzische vorming (en zelfs taal, wiskunde en W.o.) in een project te verwerken. Dit is de meest coöperatieve manier van werken. elke leerkracht kan met zijn muzisch talent aan de slag binnen de ganse school. even klasdoorbrekend werken … in ateliers … met lerarenwissels … het bruist !

in deze sessie leren we:• met de leerlingen op zoek gaan naar zinvolle projecten• brainstormen met de leerlingen en het team – 1000

ideeën verzamelen• alle muzische domeinen verwerken in het project• een project uitbouwen tot een heus schoolgebeuren -

schoolfeest

je krijgt tools aangereikt om de horizontale en verticale samenhang muvo/muzo op school te vrijwaren. We gaan op zoek naar een degelijke en zinvolle evaluatie van muzische vorming. er worden modellen aangereikt en er wordt aangetoond wat je wel en niet kan evalueren.

je krijgt antwoord op al deze vragen en er worden allerlei instrumenten en documenten aangeboden om de horizontale en verticale samenhang muvo/muzo te vrijwaren.









Een muzisch project uitbouwen samen met de klas en het team !

Inhoudalle leerplannen vragen dat we in de klas regelmatig zingen met de kinderen.kinderen zingen ook heel graag.

in deze sessie gaan we heel praktisch aan de slag met trainingsoefeningen om de stemmen van de kinderen optimaal te laten zingen. stemvorming is belangrijk en heeft te maken met zanghouding, ademhaling, plaatsen van de stem, articulatie. al deze aspecten komen aan bod in deze nascholing.Daarnaast gaan we kijken hoe we onze zanglessen boeiender kunnen maken door allerlei leuke activiteiten aan te bieden die we met en rond een lied kunnen organiseren. naast het lied aanleren en het zingen van dat lied kan men met het lied creatief gaan musiceren en dat maakt het voor de kinderen veel rijker.

een hele praktische sessie met een waaier aan toepassingen.





Zinge, zange, zong stemvorming en zingen in de basisschool

module 125

module 124

module 123

80 | Donche 2014-2015


Inhoudsinds de invoering van het leerplan ‘muzische vorming’ is voor het deelleerplan ‘muzikale opvoeding’ in de basisschool de vraag naar nieuw didactisch materiaal groter geworden.Leraren zijn op zoek naar leuke liedjes, interessant luistermateriaal in de verschillende muziekgenres en ook grafisch of visueel materiaal ter ondersteuning van muziek is meer dan welkom.

jan Coeck, docent aan het Lemmensinstituut in Leuven, beantwoordt deze vraag.Hij stelt nieuw gecomponeerde liederen voor, bespreekt luisterfragmenten in functie van het Doelgroep en geeft didactische toelichting en tips voor allerlei toepassingen in de les.

Doelgroep: leraren lager onderwijs eerste, tweede en derde leerjaar

InhoudDe seizoenen, kerstmis, sinterklaas, pasen, carnaval, dierendag, … allemaal thema’s en feesten die jaarlijks terugkomen in de klas.

in deze nascholing laten we ons inspireren door deze thema’s en feesten. Via de verschillende muzische bouwstenen (drama, muziek, beeld, media en dansexpressie) werken we deze thema’s muzisch uit. naast losse activiteiten gaan we in deze sessie ook kijken hoe we met de kinderen een (korte) voorstelling kunnen maken waarin verschillende muzische facetten worden gecombineerd.

Voorbeelden.: samen zingen voor dierendag, een fimpje maken voor carnaval,…

Leidingjan Coeck, docent aan het Lemmensinstituut




Leidingjuf noortje, leerkracht lager onderwijs, freelancer muzische vorming

Datumwoensdag 24 september 2014 van 14u00 tot 17u00



Musiceren met nieuw lied- en luistermateriaal voor de lagere school

Muzisch het hele jaar rond

module 127

module 126

Donche 2014-2015 | 81

muzisCHe Vorming

op het einde van de sessie krijg je de losse activiteiten mee in een syllabus met verschillende tips voor voorstellingen en projecten.

Leidingjuf noortje, leraar lager onderwijs, freelancer muzische vorming





InhoudBoekpromotie is een belangrijk onderdeel van het taal- en leesonderwijs. in deze sessie laten we ons muzisch inspireren door boeken. eerst gaan we verschillende losse activiteiten doen vertrekkend vanuit boeken. We gaan zingen, dansen, toneel spelen, knutselen, fotoverhalen maken,… naast de losse activiteiten gaan we in deze sessie ook na hoe we met de kinderen een korte voorstelling kunnen maken waarin verschillende muzische facetten worden gecombineerd. We bekijken hoe we klasoverschrijdende projecten kunnen opstellen vanuit de gekozen boeken aan de hand van een aantal voorbeelden.

Boeken komen tot leven




Bijdrage€ 40, koffie, syllabus en CD inbegrepen


Inhoudin deze workshop zingen we in verschillende talen. De liedjes komen uit zuid-afrika, japan, Brazilië, kongo … Bij sommige liedjes horen spelletjes, verhalen, kleine dansjes, ritmes, …Daarna zoeken we samen naar de leukste manieren om ze te zingen, met de hele groep, in kleine groepjes, op een vrolijke of droevige manier, …na de workshop krijg je een CD met alle liedjes op, een syllabus met de verhalen en de dansbeschrijvingen.

Liedjes uit de hele wereld





Doelgroep: leraren lager onderwijs vierde, vijfde en zesde leerjaar

InhoudHoe kan je als leerkracht je leerlingen laten improviseren? moet je zelf acteur zijn en een krak in het improviseren? nee! Via spelletjes en korte drama opdrachten zal je zien dat je als leerkracht de leerlingen op een eenvoudige manier kan stimuleren.je leert ook hoe je kinderen kunt brengen tot het creëren van eigen toneelstukjes.

Drama met kinderen

module 130

module 129

module 128

82 | Donche 2014-2015


LeidingChantal Bols, gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans- en yogastudio ‘Wannadance!?’. (www.wannadance.be) ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.











InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte Chantal een praktijkgerichte vorming uit.

jonge kinderen moeten zich steeds meer concentreren en worden overladen met prikkels. De tussendoortjes reiken hen hulpmiddelen aan om zich te focussen in de hoeveelheid aan informatie. De tussendoortjes zijn erop gericht om via korte spelmomenten de aandacht van de kinderen opnieuw te wekken of om hen tot rust te brengen. De tussendoortjes kunnen gebruikt worden in de klaspraktijk, maar evenzeer in de kinderopvang

na afloop ontvang je een syllabus met een korte weergave van alle tussendoortjes.

Doelgroep: ook voor leraren bewegingsopvoeding en opvoeders

InhoudBodypercussie is muziek maken met je eigen lichaam, zonder muziekinstrumenten.Denk aan de voorstellingen van stomp.

in een praktijkgerichte sessie worden kant- en klare combinaties aangeleverd die je direct kan uitproberen met de kinderen van jouw doelgroep.

Vanuit haar ervaring als klasleerkracht en dansdocente geeft Chantal bruikbare tips om de geziene combinaties vlot over te brengen.

na afloop van de sessie ontvang je alle uitgeschreven combinaties.

Ontspannings-en bewegingstussendoortjes in de klas

Bodypercussie: muziek maken met je eigen lichaam

Zelf meebrengenmemorystick om de gemaakte filmpjes te bewaren

Leidingjuf noortje, leerkracht lager onderwijs, freelancer muzische vorming


Plaatscampus Vorselaar, Lepelstraat 2


Doelgroep: leraren lager onderwijs vierde, vijfde en zesde leerjaar

InhoudDoor zelf een animatiefilmpje te maken, ontdekken kinderen hoe film gemaakt wordt. ze ontdekken ook hun eigen creatieve mogelijkheden. aan de hand van speelse, creatieve opdrachten komen ze vrij snel tot een eigen versie van tik tak.

maar hoe begin je aan een animatiefilm met je klas? Het lijkt ingewikkeld en technisch, maar niets is minder waar. met een minimum aan materiaal krijg je al gauw erg leuke en grappige filmpjes. je leert alle kneepjes van het vak om nadien zelf in je klas aan de slag te kunnen gaan.

De focus ligt op de verschillende animatietechnieken, eerder dan technisch met de computer leren omgaan.

Animatiefilmpjes maken

module 132

module 133

module 131

Donche 2014-2015 | 83

muzisCHe Vorming

bewegingsopvoeding voor kinderen. je bent hierna dus niet gecertificeerd om zelf zumba te onderrichten!






Doelgroep: ook voor leraren bewegingsopvoeding en opvoeders

Inhoudsinds de komst van zumba is er ook een speciaal ontworpen programma voor jonge kinderen: zumBatomiC.

in een praktijkgerichte sessie krijg je kant en klare danscombinaties met de daarbij horende inzichten en methodieken aangereikt, die direct toepasbaar zijn in de (klas)praktijk. tijdens deze workshop kan je al deze bewegingsvormen natuurlijk ook zelf ervaren.Vanuit haar ervaring als klasleraar, dans-en zumbadocente, geeft Chantal je tips om een introductie op zumbatomic op een ludieke wijze aan te leren, zodat de kinderen uit jouw doelgroep een dansante en amusante zumbatomic sessie mogen beleven. tussendoor is er kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!


opmerking: Deze workshop is een kennismakingssessie, zodat deelnemers een introductie kunnen aanbieden in hun lessen

Zumbatomic voor kinderen

na afloop ontvang je een syllabus met een korte weergave van alle ontspanningsmomenten.

LeidingChantal Bols, gaf vijf jaar les in het basisonderwijs en leidt nu een eigen dans- en yogastudio ‘Wannadance!?’. (www.wannadance.be) ze volgde de opleiding tot eutoniepedagoog en is sinds 2009 erkend zumba docente.




Voorzie gemakkelijk zittende kledij, we werken op sokken of blote voeten. Breng een matje en/of handdoek mee + een deken en eventueel een kussen voor eigen comfort


InhoudVanuit haar ervaring in het onderwijs, haar kennis en ervaring als yoga/dansdocente en eutoniepedagoog, werkte Chantal een praktijkgerichte vorming uit.

eenvoudige spelen ontspanningsmomenten met de daarbij horende inzichten en methodieken worden aangereikt, die direct toepasbaar zijn in de (klas)praktijk. alle momenten zijn erop gericht om tot rust te komen en zelfbewuster te worden.in de praktijkgerichte workshop kan je al deze ont span-ningsvormen ook zelf ervaren. met de geleerde technieken kunnen de kinderen zichzelf tot rust brengen, zichzelf focussen en zich zekerder voelen in hun kunnen en manier van aanwezig zijn. Dit kan toegepast worden als voorbereiding op de toetsenperiode, maar is bovenal bruikbaar op eender welk moment. tussendoor is er de kans om in een open gesprek ervaringen met elkaar te delen of vragen te stellen. een interactieve workshop dus!

Yoga in de klas: een kennismaking

module 135

module 134

84 | Donche 2014-2015


zelf meebrengen: schort, een voorwerp dat geluid maakt, en een grote tas voor de gemaakte werkjes


Datumdinsdag 20 januari 2015, van 9u00 tot 15u30



Doelgroep: ook voor begeleiders uit de kinderopvang (of buitenschoolse opvang) en opvoeders

Inhoudmasseer je oor met heerlijke geluiden, en laat muziek je oog voeden. muziek bevat ritme en herhaling, maar wist je dat het ook beeldaspecten zijn? We vertalen klanken in beelden en zetten muziek om in een schilderij. eerst kijken we naar kunstenaars en beleven we hun beeldende muziektaal op het doek. Dan geven we de sfeer weer met het juiste materiaal, lijnenspel, textuur en vorm.Vervolgens worden we hiphoppers. je krijgt een eenvoudige raptekst die je met een eigen ritme personaliseert. en bij rap hoort graffiti! je eigen tag ontwerpen wordt kinderspel. Hoe kun je op verschillende manieren je naam in 3D-letters schrijven? ontdek airbrushstiften die het resultaat geven van een spuitbus, en ervaar hoe simpel het is om een sjabloon te gebruiken. je krijgt een kijkwijzer met een lesvoorbereidingsplan naar huis met basistechnieken, tips, toepassingen en veel inspiratie om in je klas muziek om te zetten tot beeldende vormen.

Muziek en beeld, een ideale combinatie: workshop ‘rap’ schilderen en graffiti




Bijdrage€ 45, syllabus, gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen


Inhoudplastiek, textiel en plakband: dé basis voor een verbluffende collage. in deze praktische workshop werk je met materialen die we allemaal in de klas hebben. en geef je collage-opdrachten een nieuwe invulling. zo maak je kennis met de nieuwste trends tape-art en street-art en ontdek je dat dit ook in jouw klas haalbaar is. maar ook papieren collages leer je net even anders aan te pakken. een echte aanrader voor originele moeder- of Vaderdagopdrachten. en ideaal om muzisch rond contrasten, vormgeving en kleur te werken.je ontvangt een syllabus erin zijn doelen, technieken en vaardigheden uitgewerkt om collage-opdrachten in de klas uit te werken en te begeleiden.

zelf meebrengen: schort, gekleurde plastieken zakjes, restjes stof, en een grote tas voor de gemaakte werkjes

Allemaal stukjes … Meer doen met collagetechnieken !


Datumwoensdag 28 januari 2015, van 14u00 tot 17u00




Doelgroep: ook voor leraren bewegingsopvoeding, opvoeders, vormingsmedewerkers, …

Inhoudin een praktijkgerichte sessie onderga je zelf hoe een les kids hiphop kan opgebouwd worden. kant en klare danscombinaties die je direct kan uitproberen in de (klas)praktijk. tijdens deze workshop kan je al deze bewegingsvormen natuurlijk ook zelf ervaren.

Voor elke graad van de lagere school is er oefenstof voorzien.

De docente Chantal Bols werkt als zelfstandige dans-en yogadocente dagelijks met kinderen en kan je vanuit deze ervaring ruim voldoende tips meegeven om alles met jouw doelgroep haalbaar te maken.


Kids hiphop

module 138

module 137

module 136

Donche 2014-2015 | 85

muzisCHe Vorming

waarin doelen, het beschouwen en creëren duidelijk uitgewerkt zijn.

Zelf meebrengenschort, schoendoos met deksel en een grote tas voor de gemaakte werkjes

Leidinginge Vanhoof is een creatieve duizendpoot die haar ideeën en technieken graag met jullie deelt. zij leidt een eigen atelier Bazarts (www.bazarts.be) Datumdonderdag 5 maart 2015, van 9u00 tot 15u30




InhoudHoren, ruiken, zien, voelen, proeven – zo ervaren we de wereld. maar wat gebeurt er als je één zintuig uitschakelt? tijdens deze workshop stimuleren we onze zintuigen! je bekijkt beelden en schilderijen … met je handen, je oren en je neus. je voelt kunst zonder te zien en maakt het na – op basis van hoe je het met je andere zintuigen beleefde. De Belgische geurkunstenaar peter de Cuypere is onze inspiratie voor geur, Corneille voor horen, mexico voor voelen. Voor de waaghals worden ook de smaakpapillen gestimuleerd!ervaren, beleven, voelen, ontdekken, experimenteren en plezier beleven. een workshop vol technieken die je eenvoudig op meerdere opdrachten toepast, en waarmee je jouw leerlingen straks in verrukking brengt.

en om je volgende opdracht gemakkelijk voor te bereiden en in de klas te begeleiden, krijg je een syllabus mee naar huis

Beelden voelen? Schakel een zintuig uit!Workshop zintuigen ervaren

Zelf meebrengenschort, en een grote tas voor de gemaakte werkjes


Datumvrijdag 6 februari 2015, van 9u00 tot 15u30




InhoudBen je niet creatief, maar je wilt de penselen toch boven halen in de klas? plakkaatverf is heerlijk veelzijdig. je combineert het met kosteloze materialen, en creëert er eenvoudig structuren mee, die je kunstwerk versterken en je werk een grote expressieve meerwaarde geven. tijdens deze praktische workshop experimenteren we ook met azijn en suiker om bizarre effecten te krijgen, en herhalen we het mengen van kleuren. Van gogh, jackson pollock, mark rothko en Willem de kooning leren onze gevoelens om te zetten in vorm en kleur. Bovendien krijg je tips voor de klasorganisatie en presentatie. je kunt rekenen op een persoonlijke en differentiërende aanpak en tips. en wat neem je mee naar huis? een kijkwijzer om concreet zelf en in de klas aan de slag te gaan, basistechnieken, expressie, inspiratie, en meer vertrouwen in je eigen creativiteit.

Plakkaatverf: gevoel krijgt vorm en kleurWorkshop rond expressie

Zelf meebrengenschort, schoendoos, en een grote tas voor de gemaakte werkjes


Datadag 1: donderdag 6 november 2014dag 2: donderdag 4 december 2014, telkens van 9u00 tot 15u30


Bijdrage€ 95 per dag, syllabus en gebruikte materialen, koffie en lunch inbegrepen

Doelgroep: leraren lager onderwijs derde graad

Inhoudkijken naar kunst om je kleine kunstenaars te leren kijken, ervaren en creëren. We bespreken kunstvormen als schilderen, beeldhouwen, grafiek en conceptuele kunst. je krijgt een helder zicht op stromingen als het impressionisme, expressionisme, dadaïsme, realisme. en je ‘ontmoet’ kunstenaars als Van gogh, monet, panamarenko, giacometti, Dürer …Die kennis vertalen we naar kinderniveau – zodat jij je leerlingen boeiend de essentie van de kunst bijbrengt.maar we gaan ook zelf aan de slag. We verwerken elke kunstvorm in een eigen opdracht, en werken zowel op papier, als doek als in de ruimte!Deze workshop loopt over twee sessies. je krijgt digitaal een cursus vol concrete tips en toepassingen doorgestuurd waarmee je jouw kinderen in de klas gemotiveerd en eenvoudig aan de slag gaan.

Kunst onder de loep!tweedaagse workshop rond kunst onderwijzen

module 141

module 140

module 139

86 | Donche 2014-2015

directeuren, zorgbegeleiders en beleidsondersteuners

Donche 2014-2015 | 87

directeuren, zorgbegeleiders en beleidsondersteuners

Samen werk maken van een sterke leescultuur via een sterk leesbeleid!

Lezen en literatuur geven zin en glans aan het leven, lezen biedt kansen. Een recht voor ieder kind

goed kunnen lezen is van groot belang. als kinderen kunnen lezen, kunnen ze informatie verwerken en hun wereld vergroten. Daarnaast is het in het dagelijks leven van het grootste belang dat mensen vlot kunnen lezen, omdat heel veel communicatie met geschreven tekst gebeurt. om een lees- en boekenbeleid in een (multiculturele) schoolcontext te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om de succesfactoren van een goed leesbeleid te kennen en uit te diepen. in deze sessie krijg je een rode draad voor een leesbeleid, goede praktijkvoorbeelden, tips en er is ruimte om te leren van elkaar.Deze concrete vragen komen o.a. aan bod:soms kunnen kinderen technisch lezen maar begrijpen ze inhoudelijk de teksten niet. Hoe kan je deze kloof dichten? effect van leesplezier op woordenschat, spelling- en wiskunde-prestaties?taal- en rekenachterstand gaan vaak hand in hand. Hoe kan je preventief én effectief werken.

Vind jij lezen ook belangrijk? Denk en doe mee!

LeidingDaniëlle Daniëls, zelfstandig navormer leesbevordering en taal-vaardigheid, procesbegeleider van kinderen met leesproble-men, adviseur voor kinderboekenuitgeverijen, kunsteducatieve centra en bibliotheken, jurylid Beste Boekenjuf/meester

Datummaandag 13 oktober 2014 van 9u00 tot 15u30

PlaatsLerarenopleiding, campus Vorselaar, Lepelstraat 2


module 142

88 | Donche 2014-2015

CoaChing

Donche 2014-2015 | 89

CoaChing

Inspirerend coachen of ‘going for yes’basistraining

Doelgroep: leraren, opvoeders, hulpverleners, vormings-medewerkers, ….

Inhoudje collega’s, leerlingen, patiënten, leidinggevenden, partner, vrienden, enz. coachen? Dat kan, en het is niet eens zo moeilijk! Dit merk je in deze interactieve opleiding waarbij je concrete vaardigheden en inzichten leert waarmee je direct aan de slag kan gaan én verschil mee maakt. in deze 4-daagse opleiding geven we je inzichten en oefenen we de basisvaardigheden in van coaching. Centraal staat het oefenen met feedback. De opleiding is gestructureerd, dynamisch en erg leerrijk.Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). je kunt coachen op dingen die niet goed lopen (die de gecoachte graag anders had willen zien), maar het kan ook gaan over dingen die wel goed lopen: over bijvoorbeeld succesverhalen, waarbij je nagaat hoe het komt dat het daar wel goed lukte en hoe je die inzichten in andere situaties kan inzetten. We kijken vooral naar de ‘gewenste situatie’ (we kijken vooruit) en blijven niet plakken bij waarom het niet goed liep (de ‘verwenste situatie’).

onze aanpak is gebaseerd op inspirerend coachen van j. Clement en is ‘no nonsens’, eerlijk, spontaan, plezant en best wel eenvoudig. Het gebeurt niet op basis van ‘coach’-truckjes en techniekjes, dat voelt de gecoachte gelijk aan. We werken met een bepaalde gesprekstructuur (de grroW) en vaardigheden zoals verkennen (vanuit belangstelling, zo belangrijk!), bekrachtigen, betrokken confronteren, uitdagen, inspireren, toelaten (van soms moeilijke gevoelens zoals kwaadheid, verdriet, spijt, twijfel) en ontspannen.

VerloopDag 1: We leren structuur brengen in een coachgesprek (grroW), krachtige vragen stellen en geven handige inzichten mee die coaching krachtiger doen verlopen.

Dag 2: We leren op een open en opbouwende wijze feedback geven door enerzijds te bekrachtigen en anderzijds betrokken te confronteren én we diepen de grroW verder uit.Dag 3: We oefenen de vaardigheden ‘uitdagen en inspireren’ in waarbij we de gecoachte uitdagen tot het verleggen van grenzen en inspireren tot een frisse kijk (op het probleem) en tot het bewust inzetten van talenten. We passen dit ook toe in ons coachwerk en diepen onze coachinzichten verder uit.Dag 4: We leren hoe we de gecoachte kunnen helpen in het toelaten van (soms moeilijke) gevoelens en leren coachen in een ontspannen, luchtig klimaat (“ontspanning is immers de belangrijkste leerconditie”).

LeidingHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more (initiële opleiding en banaba zorgverbreding en remediërend leren) en volgde o.a. de opleidingen inspirerend coachen (basis- en vervolgtraining en persoons- en zijnsvragen jef Clement), kernreflectie (korthagen), ervaringsleren (outward boundschool), sherborne (Dialoog), axenroos & bejegeningsmethode (relatiestudio nand Cuvelier) en rots en water (basis- en vervolgtraining). Hij geeft o.a. coachtraining aan docenten in tm en aan leerkrachten en leidinggevenden in het onderwijs, is begeleider in de masterclass voor lerarenopleiders, en begeleidt implementatie van onderwijsvernieuwingen.

Data:dag 1: vrijdag 10 oktober 2014dag 2: dinsdag 21 oktober 2014dag 3: dinsdag 18 november 2014dag 4: dinsdag 9 december 2014, telkens van 9u00 tot 16u00



Coaching 1

90 | Donche 2014-2015

CoaChing

leren) en volgde o.a. de opleidingen inspirerend coachen (basis- en vervolgtraining en persoons- en zijnsvragen jef Clement), kernreflectie (korthagen), ervaringsleren (outward boundschool), sherborne (Dialoog), axenroos & bejegeningsmethode (relatiestudio nand Cuvelier) en rots en water (basis- en vervolgtraining). Hij geeft o.a. coachtraining aan docenten in tm en aan leerkrachten en leidinggevenden in het onderwijs, is begeleider in de masterclass voor lerarenopleiders, en begeleidt implementatie van onderwijsvernieuwingen

Datadag 1: dinsdag 4 november 2014dag 2: dinsdag 2 december 2014dag 3: donderdag 8 januari 2015dag 4: donderdag 12 februari 2015dag 5: maandag 16 maart 2015dag 6: donderdag 23 april 2015, telkens van 9u00 tot 16u00



Doelgroep: leraren, opvoeders, hulpverleners, vormings-medewerkers, ….In deze 6 daagse vervolgtraining bouwen we verder op je vaardigheden uit de basisopleiding en verbreden & verdiepen we je coaching. We zitten aan elkaars vel en we dagen je uit om te groeien (en de coach te worden) die je wilt zijn.

Thema’sin deze interactieve opleiding verdiepen we de gespreksstructuur en vaardigheden, leren we meer uitdagend (gedurfd) coachen en leren we coachen op een evaluatie (op een beoordeling van buitenaf zoals een stage-score, evaluatie uit een functionerings- en evaluatiegesprek, enz.).We leren coachen op overtuigingen (en waarden) en verbeteren je vaardigheden om te coachen op specifieke competenties.We verbreden onze inzichten en vaardigheden om te helpen toelaten én verdiepen onze mogelijkheden om te sturen op ontspanning in het gesprek.We oefenen ook andere methodieken van coaching (die ons coachwerk kunnen ondersteunen) en kijken naar persoons- en zijnsvragen zoals “wat is identiteit?” en “wat zijn relaties?”.

LeidingHans mennes is lector aan de lerarenopleiding thomas more (initiële opleiding en banaba zorgverbreding en remediërend

Inspirerend coachen of ‘going for yes’Vervolgtraining

Doelgroep: leraren, opvoeders, hulpverleners, vormings-medewerkers, ….

Inhoudje collega’s, leerlingen, patiënten, leidinggevenden, partner, vrienden, enz. coachen? Dat kan, en het is niet eens zo moeilijk! Dit merk je in deze interactieve opleiding waarbij je concrete vaardigheden en inzichten leert waarmee je direct aan de slag kan gaan én verschil mee maakt. in deze 4-daagse opleiding geven we je inzichten en oefenen we de basisvaardigheden in van coaching. Centraal staat het oefenen met feedback. De opleiding is gestructureerd, dynamisch en erg leerrijk.Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). je kunt coachen op dingen die niet goed lopen (die de gecoachte graag anders had willen zien), maar het kan ook gaan over dingen die wel goed lopen: over bijvoorbeeld succesverhalen, waarbij je nagaat hoe het komt dat het daar wel goed lukte en hoe je die inzichten in andere situaties kan inzetten. We kijken vooral naar de ‘gewenste situatie’ (we kijken vooruit) en blijven niet plakken bij waarom het niet goed liep (de ‘verwenste situatie’).

onze aanpak is gebaseerd op inspirerend coachen van j. Clement en is ‘no nonsens’, eerlijk, spontaan, plezant en best wel eenvoudig. Het gebeurt niet op basis van ‘coach’-truckjes en techniekjes, dat voelt de gecoachte gelijk aan. We werken met een bepaalde gesprekstructuur (de grroW) en vaardigheden zoals verkennen (vanuit belangstelling, zo belangrijk!), bekrachtigen, betrokken confronteren, uitdagen, inspireren, toelaten (van soms moeilijke gevoelens zoals kwaadheid, verdriet, spijt, twijfel) en ontspannen.

Verloop: Dag 1: We leren structuur brengen in een coachgesprek (grroW), krachtige vragen stellen en geven handige inzichten mee die coaching krachtiger doen verlopen.Dag 2: We leren op een open en opbouwende wijze feedback geven door enerzijds te bekrachtigen en anderzijds betrokken te confronteren én we diepen de grroW verder uit.

Dag 3: We oefenen de vaardigheden ‘uitdagen en inspireren’ in waarbij we de gecoachte uitdagen tot het verleggen van grenzen en inspireren tot een frisse kijk (op het probleem) en tot het bewust inzetten van talenten. We passen dit ook toe in ons coachwerk en diepen onze coachinzichten verder uit.Dag 4: We leren hoe we de gecoachte kunnen helpen in het toelaten van (soms moeilijke) gevoelens en leren coachen in een ontspannen, luchtig klimaat (“ontspanning is immers de belangrijkste leerconditie”).

Leidingmieke Balcaen is lector pedagogie / onderwijskunde aan de lerarenopleiding thomas more (initiële opleiding en banaba zorgverbreding en remediërend leren) en volgde o.a. opleidingen bij Centrum voor ervaringsgericht onderwijs in België en nederland, de basis – en vervolgopleidingen axenroos-en bejegening bij de relatiestudio nand Cuvelier, begeleidde schooldirecties en schoolteams in het buitenland bij de implementatie van onderwijsvernieuwingen, is contextueel therapeut (basisopleiding bij Leren overleven – utrecht) en is reeds 10-tal jaren mentorenopleider, participeerde in dat kader ook mee aan projecten rond mentorschap binnen de school of education en geeft coachopleidingen aan toekomstig zorgcoördinatoren in de banaba.

Data:dag 1: maandag 23 februari 2015dag 2: donderdag 12 maart 2015dag 3: vrijdag 20 maart 2015dag 4: dinsdag 21 april 2015, telkens van 9u00 tot 16u00



Inspirerend coachen of ‘going for yes’Basistraining

Coaching 3

Coaching 2

Donche 2014-2015 | 91

Impulsdag te meChelen

doelgroep: alle onderwijsniveaus en onderwijsactoren

datumwoensdag 11 maart 2015 van 8.30 tot 16.00 uur

plaatscampus kruidtuin mechelen

Voor de zevende keer organiseren de banaba-opleidingen zorgverbreding & remediërend leren van thomas more, in samenwerking met de nascholingscentra van de lerarenopleidingen van thomas more, het kenniscentrum Leon en het Donche-centrum, de Vlaamse impulsdag ‘Hoever gaat onze zorg?’. naast een praktijkmarkt met zorgbrede materialen, wordt het programma gevuld met een ruim aanbod aan praktijkgerichte workshops.

geïnspireerd door vragen en voorstellen uit het brede werkveld wordt voor deze dag een programma opgebouwd rond volgende zorgthema’s:

• (meer)taligheid• kansarmoede• het m-decreet• ik als leerkracht – goed onderwijs voor iedereen• omgaan met welbevinden en betrokkenheid • talentontwikkeling.

in het uitgebreide programma is er aandacht voor de zorgbrede werking in het kleuter-, lager én secundair onderwijs.

je kan deze dag individueel bezoeken of met het ganse schoolteam.

een beperkt aantal scholen kunnen - indien ze dit wensen - deze dag programmeren als teamgerichte nascholing (pedagogische studiedag). Heb je hiervoor interesse, neem dan vlug contact met ons op via [email protected].

meer informatie kan je nalezen op de website www.thomasmore.be/impulsdag

‘Hoever gaat onze zorg?’

92 | Donche 2014-2015

WiWeter

WiWeTe® = Wiskunde, Wetenschappen, Techniek en Onde®nemingszin

De techniekacademie Wiweter club tracht via doe-sessies kinderen in het basisonderwijs vanaf 6 jaar leergierig en gepassioneerd te maken voor wetenschap en techniek. zo hopen we de instroom in technische en wetenschappelijke richtingen te vergroten en stimuleren we de ondernemingszin van jonge kinderen die later kunnen bijdragen aan de productiviteit, innovatie en groei van ondernemingen

Doelgroepleraren lager onderwijs derde graad en leraren secundair onderwijs eerste graad

na elke workshop krijgen de cursisten de gebruikte ‘hands-on’ waarbij het gebruikte materiaal en de aangeleverde inhoud rechtstreeks bij de doelgroep kan worden gebruikt. zowel de ‘tips en tricks’ bij het vervaardigen van het experimenteermateriaal als de didactische achtergrond komen in de sessies aan bod

Donche 2014-2015 | 93

WiWeter

InhoudHoe bouw je een techniek- of wetenschapsles op, zodat de leerlingen van begin tot eind geboeid blijven? je leert de wetenschappelijke werkwijze kennen aan de hand van een concreet fysisch voorbeeld: het maken van een windmolen. Waarom hebben de meeste windmolens trouwens 3 wieken? Het antwoord mag je verwachten op het eind van de sessie.

LeidingWim Verreycken, docent Fysica, natuurwetenschappen / WiWeTe® van de lerarenopleiding thomas more

Inhoudaan de hand van een robotje in een doolhof leer je ‘denken’ zoals een computer dat doet. spelenderwijze geef je de robot commando’s en voor je het weet heb je een heus computerprogramma gebouwd. je gebruikt hierbij zowel een virtuele robot als een levensecht exemplaar. gebruikte software: Blockly en robomind.

LeidingWim Verreycken, docent Fysica, natuurwetenschappen / WiWeTe® van de Lerarenopleiding thomas more

Inhoudje leert kanonnen maken die op verschillende manieren projectielen kunnen afvuren. Daarna ga je op zoek naar de optimale instelling van het kanon, waarbij het projectiel (onder de vorm van een marshmallow) zo ver mogelijk raakt. Het opstellen van wiskundige grafieken zal je hierbij ‘verder’ helpen.

LeidingWim Verreycken, docent Fysica, natuurwetenschappen / WiWete® van de Lerarenopleiding thomas more

datumdonderdag 15 januari 2015 van 14u00 tot 17u00


Bijdrage€ 50, koffie, syllabus en alle gebruikte materialen inbegrepen

datumdonderdag 12 februari 2015 van 14u00 tot 17u00



datumdonderdag 19 maart 2015 van 14u00 tot 17u00



STEM - didactiek

Leren programmeren met en zonder robot

1000 bommen en granaten

met behulp van snoepjes, tandenstokers, kranten en kleefband kan je levensechte bruggen en andere constructies maken. op zoek naar de meest stabiele constructie kom je structuren tegen die ook bij de kleinste kristallen en moleculen bestaan. je maakt je eigen model van een diamant en leert meteen waarom diamant zo sterk is.

LeidingWim Verreycken, docent Fysica, natuurwetenschappen / WiWeTe® van de Lerarenopleiding thomas more

Welke machines kan je door kinderen laten hanteren en wat zijn de veiligheidsaspecten die daarbij horen. op de juiste manier kunnen kinderen met behoorlijk wat apparaten overweg!

Leidingerwin Van de put, docent techniek / WiWeTe® van de Lerarenopleiding thomas more

datumdonderdag 23 april 2015 van 14u00 tot 17u00



datumdonderdag 21 mei 2015 van 14u00 tot 17u00



De brug naar de chemie

Veiligheid is kinderspel

Workshop 4

Workshop 5

Workshop 3

Workshop 2

Workshop 1

94 | Donche 2014-2015

mentorenopleiding

Donche 2014-2015 | 95

mentorenopleiding

Mentorenopleiding voor stagiairs en beginnende leraren

Doelgroep: De cursus richt zich in het bijzonder op leraren kleuteronderwijs van scholen waarmee de opleiding samenwerkt in het kader van ‘Samen opleiden’.

Visiestage is een essentieel onderdeel van de opleiding tot professionele bachelor in het kleuteronderwijs. De opleiding kleuteronderwijs van thomas more kempen wil de studenten alle kansen geven om te leren door ervaring in de praktijk om zo uit te groeien tot competente leraren kleuteronderwijs.sinds 2010 volgen wij de stages van onze studenten op volgens de principes van ‘samen opleiden’. een goede samenwerking met het werkveld is daarvoor erg belangrijk. Wij zijn ervan overtuigd dat het opleiden van de kleuteronderwijzers van de toekomst enkel samen kan … met directies, (hoofd)mentoren …Voor onze studenten is de klasmentor een centrale figuur in hun leerproces op de stageplek. De mentor zorgt voor de dagelijkse werkbegeleiding (concrete feedback en tips) en leerbegeleiding (reflectiebegeleiding) van de student. Hij is ook medebeoordelaar van het stageleerproces en een belangrijke brugfiguur tussen de stagewerkplek, de student en de opleiding. toekomstige leraren constructief begeleiden in hun groei naar kwaliteitsvol leraarschap is echter niet vanzelfsprekend en vereist een aantal specifieke vaardigheden. Daarom biedt de opleiding kleuteronderwijs van thomas more kempen een basiscursus ‘Mentor in stagebegeleiding’ aan.

InhoudVolgende thema’s kunnen onder andere aan bod komen:

• De betekenis van het mentorschap voor uzelf als mentor, de studenten, de school en de collega’s.

• trainen van begeleidingsvaardigheden: reflectie op de eigen onderwijspraktijk, gesprekstechnieken voor begeleidingsgesprekken, geven van feedback, grondhoudingen en communicatieve basisvaardigheden.

• recente evoluties in de lerarenopleiding: nieuwe visies op leren en stagebegeleiding, competentiekaders, reflectie en supervisie.

• samen opleiden: begeleiding en beoordeling van stage, rolinvulling en functieomschrijving van de partners binnen ‘samen opleiden’, begeleidingsinstrumenten.

Leidingan severeyns, pedagoog en lector in de opleiding kleuter-onderwijs, campus Vorselaar


DataReeks 1:maandag 2 maart 2015, 9.00 – 16.00 uur maandag 16 maart 2015, 9.00 – 16.00 uurmaandag 30 maart 2015, 9.00 – 16.00 uurmaandag 27 april 2015, 13.30 – 16.30 uur

Reeks 2:dinsdag 3 maart 2015, 9.00 – 16.00 uurdinsdag 17 maart 2015, 9.00 – 16.00 uurdinsdag 31 maart, 9.00 – 16.00 uurdinsdag 28 april 2015, 13.30 – 16.30 uur

Vervanging tijdens de opleidingsdagen:indien de stageschool een mentor wenst te vervangen door een student, dan stelt de stageschool de vraag in de eerste plaats aan de eigen stagiairs van het tweede en het derde jaar van de opleiding kleuteronderwijs.indien de stagiairs niet alle gewenste vervangingen kunnen invullen, dan kan de stageschool de vraag naar vervangers via mail doorgeven aan de praktijkcoördinator ([email protected]) uiterlijk op maandag 9 februari 2015. Wenselijke gegevens zijn: de coördinaten van de school, de data waarop de vervanging gewenst is, de klas (kleuterleeftijd) die vervangen dient te worden. De praktijkcoördinator plaatst met deze gegevens een oproep bij de studenten. De kandidaat-vervangers nemen rechtstreeks contact op met de directie van de school en maken de nodige afspraken.

KostprijsDe prijs voor de volledige cursus bedraagt 250 euro, syllabus, koffie en lunch (op de hele cursusdagen) inbegrepen. De cursus is gratis voor scholen die samenwerken met de opleiding in het kader van ‘samen opleiden’.

Inschrijveninschrijven kan uitsluitend via de website van het Donche-centrum: www.donche.be

ContactpersoonCoördinator professionele Bachelor [email protected]/50 81 75

module m1

96 | Donche 2014-2015

mentorenopleiding

leidingCarin smolderen, praktijkcoördinator, pedagoog en lector in de opleiding lager onderwijs


DataReeks 1: dinsdag 14 oktober 2014dinsdag 4 november 2014dinsdag 18 november 2014dinsdag 2 december 2014, telkens van 9u00 tot 16u00

Reeks 2: Dinsdag 21 april 2015Dinsdag 28 april 2015Dinsdag 5 mei 2015Dinsdag 19 mei 2015, telkens van 9u00 tot 16u00

KostprijsDe prijs voor de cursus bedraagt 250 euro, syllabus, koffie en lunch inbegrepen. De cursus is gratis voor scholen die volgend academiejaar een samenwerkingsovereenkomst of stagecontract met onze opleiding ondertekenen.

Inschrijveninschrijven kan uitsluitend via de website van het Donchecentrum: www.donche.be

Contactpersonenpraktijkcoördinator professionele Bachelor Lager onderwijs campus turnhout: [email protected] of 014/ 80.61.01

praktijkcoördinator professionele Bachelor Lager onderwijs campus Vorselaar: [email protected] of 014/50 81 74

doelgroep: De cursus richt zich in het bijzonder op leraren lager onderwijs (ook leraren lichamelijke opvoeding en begeleiders uit educatieve en culturele organisaties waar de studenten keuzestages doen, kunnen deelnemen).

Visieals lerarenopleiders zijn we er ons van bewust dat we in onze opdracht om goede en bekwame beroepskrachten te vormen slechts slagen als we dat doen in nauwe samenwerking met het werkveld. De stage is een essentieel onderdeel van de driejarige professionele bacheloropleiding. Wij willen onze studenten alle kansen geven om te leren door ervaring in de praktijk en zo – doorheen de verschillende stages in de drie opleidingsjaren – uit te groeien tot competente leraren.De begeleiding van stagiairs en van starters, door mentoren op de werkplek, is één van de hefbomen om te komen tot professionals die bereid zijn om levenslang te leren en te werken aan kwaliteitsverbetering. De mentor zorgt voor de dagelijkse werkbegeleiding (concrete feedback en tips) en leerbegeleiding (reflectiebegeleiding) van de student. Hij is ook medebeoordelaar van het stageleerproces en een belangrijke brugfiguur tussen de stagewerkplek, de student en de opleiding. toekomstige leraren constructief begeleiden in hun groei naar kwaliteitsvol leraarschap is echter niet vanzelfsprekend en vereist een aantal specifieke vaardigheden. Daarom biedt de opleiding Lager onderwijs van thomas more kempen een basiscursus ‘Mentor in stagebegeleiding’ aan.




• recente evoluties in de lerarenopleiding: nieuwe visies op leren en stagebegeleiding, competentiekaders, professioneel ontwikkelingsplan (pop).


module m2

Donche 2014-2015 | 97

mentorenopleiding




• recente evoluties in de lerarenopleiding: nieuwe visies op leren en stagebegeleiding, competentiekaders, professioneel ontwikkelingsplan (pop).

Leidingmieke Balcaen, pedagoog en lector in de opleiding secundair onderwijs Carin smolderen, praktijkcoördinator, pedagoog en lector in de opleiding lager onderwijs


Datavrijdag 10 oktober 20134donderdag 23 oktober 2014vrijdag 14 november 2014donderdag 27 november 2014, telkens van 9u00 tot 16u00

KostprijsDe prijs voor de cursus bedraagt 250 euro, syllabus, koffie en lunch inbegrepen. De cursus is gratis voor scholen die volgend academiejaar een samenwerkingsovereenkomst of stagecontract met onze opleiding ondertekenen.

Inschrijveninschrijven kan uitsluitend via de website van hetDonchecentrum: www.donche.be

Contactpersoonpraktijkcoördinator professionele Bachelor Lager onderwijs campus turnhout: [email protected] of 014/ 80.61.01

doelgroep: De cursus richt zich in het bijzonder op leraren lager onderwijs (ook leraren lichamelijke opvoeding en begeleiders uit educatieve en culturele organisaties waar de studenten keuzestages doen, kunnen deelnemen). Ook leraren lichamelijke opvoeding en plastische opvoeding uit het secundair onderwijs zijn welkom evenals begeleiders uit educatieve, sportieve en culturele organisaties waar de studenten lichamelijke opvoeding en plastische opvoeding stage lopen.

Visieals lerarenopleiders zijn we er ons van bewust dat we in onze opdracht om goede en bekwame beroepskrachten te vormen slechts slagen als we dat doen in nauwe samenwerking met het werkveld. De stage is een essentieel onderdeel van de driejarige professionele bacheloropleiding. Wij willen onze studenten alle kansen geven om te leren door ervaring in de praktijk en zo – doorheen de verschillende stages in de drie opleidingsjaren – uit te groeien tot competente leraren.De begeleiding van stagiairs en van starters, door mentoren op de werkplek, is één van de hefbomen om te komen tot professionals die bereid zijn om levenslang te leren en te werken aan kwaliteitsverbetering. De mentor zorgt voor de dagelijkse werkbegeleiding (concrete feedback en tips) en leerbegeleiding (reflectiebegeleiding) van de student. Hij is ook medebeoordelaar van het stageleerproces en een belangrijke brugfiguur tussen de stagewerkplek, de student en de opleiding. toekomstige leraren constructief begeleiden in hun groei naar kwaliteitsvol leraarschap is echter niet vanzelfsprekend en vereist een aantal specifieke vaardigheden. Daarom biedt de lerarenopleiding van thomas more kempen een basiscursus ‘Mentor in stagebegeleiding’ aan


module m 3

98 | Donche 2014-2015

NASCHOLING VOOR SCHOOLTEAMS

Donche 2014-2015 | 99


PRAKTISCHE INFORMATIE

Beste directeur

Hierna volgt een beknopte voorstelling van het nascholingsaanbod voor uw schoolteam: de eerste thema’s zijn gericht op de didactische of pedagogische professionalisering van de leerkracht, daarna volgen de thema-nascholingen gericht op het ontwikkelingsproces van het team als team. Hopelijk vindt u in de voorgestelde thema’s een zinvol aanknopingspunt voor een nascholing op maat van uw schoolteam.tal van schoolteams doen jaarlijks beroep op het Donchecentrum. Voor een vlotte planning vragen we u om ons tijdig te contacteren.

Aanvraag voor een teamgerichte vorming1. u kan een aanvraagformulier invullen bij het gekozen thema via onze website: www.donche.be of u kan telefonisch contact

(014/508 169) opnemen met het Donchecentrum. Vermeld hierbij volgende gegevens:

• thema van de vorming• voorstel datum/data waarop u de vorming wenst in te richten• aantal deelnemers (maximum aantal 25 deelnemers)• gegevens van de school• plaats waar de vorming zal doorgaan (indien verschillend van de schoolgegevens)

2. De verantwoordelijke van het Donchecentrum overlegt met de nascholer over de mogelijkheid van inrichting van de vorming.3. er wordt opnieuw contact met u opgenomen om de aanvraag al dan niet te bevestigen.4. Het Donchecentrum maakt een overeenkomst op met de school in tweevoud. Deze wordt u ter ondertekening opgestuurd.5. De betaling van de schoolteamvorming gebeurt na afloop.

Afspraken i.v.m. de kosten voor teamgerichte nascholing 2012 - 2013Voor een sessie van 3 uren: € 500Workshops mooss: voor 2 blokken van 2 uren: € 600per coaching-sessie: € 200De verplaatsingskosten van de nascholer en eventuele kopieën zijn niet inbegrepen

nasCHoLing Voor sCHooLteams

100 | Donche 2014-2015


Voor kleuterleid(st)ers van de jongste kleuters (2,5 tot 4-jarigen) als we met de jongste kleuters aan het werk zijn horen we vaak: ‘ikke zelf doen’. ‘ik wil nu … dat hebben …’ ze zitten volop in hun ik-fase , ze onderzoeken wat ze zelf kunnen en zelf willen kunnen. Hoe kunnen we jonge kinderen laten plezier beleven aan de ontdekkingstocht van dingen zelf doen en hoe kan dat gegeven bijdragen tot zelfvertrouwen?Wat kunnen we concreet doen en onder welke omstandigheden kunnen kleine kinderen die ervaringen opdoen die tot vaardigheden leiden? We hebben het dan niet alleen over de vaardigheden om doe-dingen zelfstandiger aan te pakken, maar evengoed over vaardigheden die hun emotionele en sociale welzijn zullen versterken.

NascholerLies Ledegen, kindertherapeut en kleuterleidster

kinderen worden soms geconfronteerd met de dood van een dierbaar persoon.We gaan op zoek naar welke handvatten we als leraren kunnen aanreiken in dit proces.We bekijken welke rouwtaken er zijn en hoe we ondersteunend kunnen werken.Hoe kunnen wij als leraren nabij zijn in rouw en verdriet?Welke concrete materialen : prentenboeken, klei, verf , verhalen, symbolen, … kunnen ons hierbij helpen? tegelijk kan dit thema ook opengetrokken worden naar het thema ‘omgaan met verlies’ in al zijn contexten. er kan immers niet afgebakend worden waar kinderen allemaal wel of niet om kunnen rouwen.


Stimuleren van zelfredzaamheid en het ontwikkelen van vaardigheden om de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen op gang te brengen bij de jongste kleuters.

We gaan dieper in op de rol die we als leraar kunnen hebben in het proces van het kind dat met (echt)scheiding te maken krijgt.scheiden doet wel degelijk pijn, niet eventjes maar langdurig, en alle gezinsleden zullen het er moeilijk mee hebben. kinderen begrijpen de veranderingen in hun leven vaak niet en vragen zich angstig af wat er met hen gaat gebeuren. en al zijn ouders zich er vaak niet van bewust, kinderen piekeren ook over het welzijn van hun ouders, die nu zo boos en verdrietig lijken .enerzijds gaan we in op het aanreiken van taal aan ouders die ontschuldigend werkt, want alle ouders voelen zich schuldig en onzeker.als wij het kunnen opbrengen om ons niet veroordelend op te stellen naar de ouders, dan scheelt dit, ook in het contact met het kind.anderzijds gaan we op zoek naar hulpbronnen voor de kinderen. Welke hulpbronnen zijn aanwezig en welke handvatten kunnen wij aanreiken die het kind sterker maken?Hoe kunnen we het kind steunen in het ‘mogen loyaal zijn’ aan beide ouders?


Kinderen en echtscheiding

Kinderen en rouw

KLEUTER- OF LAGERE SCHOOLTEAMS OF VOOR BEIDE SAMEN

soCio-emotioneLe ontWikkeLing

thema 3

thema 2

thema 1

Donche 2014-2015 | 101


Doelgroep : leerkrachten laatste kleuterklas en lagere school. reeds in de laatste kleuterklas, maar zeker ook in de lagere school, dreigen kinderen soms hun ‘eigenheid’ wat te verliezen in het willen hun ‘best’ doen voor de juf of meester. zo worden expressie-momenten soms ook prestatiemomenten waar kinderen willen voldoen aan een bepaalde opdracht. toch zijn er op school veel leermomenten mogelijk waarbij kinderen kunnen ervaren dat het erom gaat hoe zij zich voelen, wat zij tot uitdrukking willen brengen, wat zij te zeggen hebben. in het werken met kinderen is het omgaan met vrije teksten en vrije tekeningen een mooi en dankbaar gegeven om mee aan de slag te gaan. in de sessie wordt er heel concreet gewerkt vanuit praktijkvoorbeelden zowel vanuit de ervaring van de nascholer in het onderwijs, als in haar kindertherapeutische praktijk.


in deze sessie willen we dieper ingaan op hoe ook kinderen kampen met neerslachtige gevoelens en hoe er daarbij een link gelegd wordt naar het maken of hebben van negatieve gedachten. Vaak wordt gedacht dat kinderen enkel een zorgeloos leven leiden en dat ze dus niet kampen met droevige gevoelens die hen langere tijd achtervolgen. maar ook kinderen kunnen zich wel degelijk hopeloos, lusteloos, heel droevig en levensmoe voelen.We willen het niet zo zeer hebben over de diagnose ‘depressie’, maar we willen wel handvatten aanreiken om kinderen te leren omgaan met alle gevoelens om hen op die manier te behoeden voor depressie.tegelijk willen we het ook hebben over hoe bepaalde omstandigheden en stressvolle gebeurtenissen in een kinderleven oorzaak kunnen zijn tot het ontstaan van een negatieve levensspiraal, waardoor ook kinderen moeite lijken te hebben om zich opgewekt en levenslustig te voelen.De vraag is dan hoe we als professionelen voor het kind én de ouders ondersteunend kunnen zijn bij het ontwikkelen van meer draagkracht.


Omgaan met neerslachtige gevoelens bij kinderen

Vrije expressie: Hoe vrije teksten en vrije tekeningen een hulpmiddel kunnen zijn als kinderen het emotioneel moeilijk hebben

tijdens deze sessie gaan we dieper in op de betekenis van faalangst.als we het hebben over faalangst, dan gaat het letterlijk om bang zijn om te falen. Faalangst is die angst die niet zozeer slaat op wat je nu moet doen, maar op de kans of de zekerheid dat, dat zal mislukken.Faalangst is dus een vorm van angst die optreedt bij het leveren van te beoordelen prestaties, waarbij de concentratie op een mogelijke mislukking de aanwezige kennis en vaardigheden blokkeert.op school zijn we heel erg bezig met het nastreven van eindtermen, ontwikkelingsdoelen en daarvoor moeten we af en toe meten. is dit meten van de kinderen nu slecht of niet in het licht van faalangst? een eenduidig antwoord lijkt niet te bestaan, het is immers belangrijk dat kinderen weten wat er van hen verwacht wordt, en dat kinderen zichzelf als kundig kunnen ervaren. te veel vrijheid kan leiden tot onduidelijkheid. te veel structuur en tijdsdruk kan leiden tot stress.Het is dus belangrijk om een juiste tussenweg te vinden.


Begeleiding van kinderen met faalangst

signaalgedrag is dat gedrag dat duidelijk maakt dat een kind vastloopt.Wat kunnen we doen met dit signaalgedrag van een kind?in de training gaan we praktijkgericht aan de slag en leren we een aantal communicatietechnieken die makkelijk hanteerbaar zijn in je contact met kinderen.ze zijn erop gericht om de achterliggende gevoelens en reacties van het kind beter te begrijpen en tegelijk het gedrag te begrenzen waar nodig.De technieken komen uit de kindertherapeutische communicatie zoals die gebruikt worden in de integratieve kindertherapie.We reiken ook een kader aan waarmee het duidelijk kan worden waarom een kind in pijn, soms niet de pijn naar buiten kan brengen, maar wel een ander vaak ‘afwerend’ gedrag stelt om de pijn niet te voelen. Duur : 1 dagdeel of 2 dagdelen (met oefeningen)


Leren communiceren met een kind in emotionele pijn: een training

thema 6

thema 7

thema 5

thema 4

102 | Donche 2014-2015


als kinderen altijd maar weer hetzelfde onaangepaste gedrag stellen, helpt het vaak niet om hen daarop te wijzen. ook met straffen en belonen bereik je niet altijd goede resultaten. en dat maakt leerkrachten wel eens moedeloos: wat kan ik dan nog wel doen?in deze cursus word je ingewijd in het oplossingsgericht werken, een leuke methode om kinderen te ondersteunen in hun functioneren, die ontwikkeld werd door o.a. Insoo Kim Berg en Ben Furman (kids’ skills). Vertrekkend vanuit problemen, zoals die ervaren worden door kind en/of leerkracht, ga je samen met het kind (en de ouders) op zoek naar oplossingen. Daarbij worden de eigen competenties van het kind maximaal aangeboord. De leerkracht bepaalt samen met het kind doelen en helpt het in kleine stapjes zijn functioneren verbeteren. Hulmiddelen daarbij zijn vooral goede vragen, die je op een gepaste manier leert gebruiken. je maakt in deze cursus ook kennis met enkele kant-en-klare materialen, die je ter ondersteuning kan gebruiken.

NascholerHilde Leonard, zelfstandig nascholer, gespecialiseerd in ‘voorkomen van’ en ‘omgaan met’ moeilijk gedrag van kinderen en jongeren.

Gedrag positief beïnvloeden: samen met kinderen werken aan oplossingen

groepsdruk, pesten, misbruik, een vechtpartij,… kinderen belanden dagelijks in situaties waarin anderen dingen doen die zij niet leuk vinden. Weerbaarheid is het vermogen om in dit soort situaties op een voor jezelf én anderen acceptabele manier te reageren. in de praktijk is dit voor veel leerlingen geen eenvoudige opdracht. in deze cursus sta ik stil bij de mogelijkheden die iedere leerkracht heeft om de weerbaarheid van leerlingen een duwtje in de rug te geven. ik stel ook enkele oefeningen en materialen voor waarmee je in de klas (als leerkracht) of individueel (als zorgbegeleid(st)er) aan de slag kan gaan. (maximum 2 sessies)


Hoe komt het dat de ene klas een leuke bende wordt, en in een andere groep al na enkele weken een ongezellige en grimmige sfeer hangt… ook al zijn de leerlingen elk apart best wel sympathiek? in deze cursus staan we stil bij wat zich afspeelt tussen leerlingen onderling en hoe dat hun functioneren als groep beïnvloedt. samen zoeken we handvatten voor de leerkracht om: een nieuwe groep te helpen om een leuke groep te worden; een slecht functionerende groep terug op de rails te krijgen. We vertalen deze inzichten in werkvormen die meteen inzetbaar zijn in de eigen klasgroep. Wonderen bestaan niet, wel een aantal remedies met grote kans op slagen.


Een positief klasklimaat, het hele jaar door.

Kinderen stap voor stap leren opkomen voor zichzelf

op school kunnen heel diverse vormen van agressief gedrag voorkomen: vernederende opmerkingen, eisend gedrag, spullen kapotmaken, een vechtpartij,… tot (kleine) criminele feiten. Hier als leerkracht weerbaar op reageren, veronderstelt het vaardig hanteren van verschillende reactiestrategieën én het beheersen van je eigen angst, onmacht en kwaadheid. Beide aspecten krijgen aandacht in onderstaand programma. ook afronding en herstel ná een agressie-incident komen aan bod. (niet voor kleuterschoolteams, minimum 2 - maximum 4 sessies)


Reageren op agressie-incidenten

Conflicten horen bij het leven. kinderen worden er van jongs af aan mee geconfronteerd. al snel ontwikkelen ze hun eigen strategieën om ermee om te gaan. toch geraken ze er niet altijd zélf uit. Leerkrachten uit de basisschool besteden dikwijls een groot deel van hun tijd aan het oplossen van ruzies tussen kinderen. Hoe kan je met concrete conflicten tussen kinderen zo omgaan, dat hun eigen competenties op dit vlak verstevigd worden? Wat kan je in de kleuterschool van kinderen verwachten en hoe bouw je daar in de lagere school op verder? Beeldmateriaal en enkele concrete methodieken stofferen de zoektocht naar antwoorden op deze vragen. (maximum 2 sessies)


Kinderen leren conflicten hanteren

thema 10

thema 11

thema 12

thema 9

thema 8

Donche 2014-2015 | 103

muzisCHe Vorming (beeld, muziek, drama, dans)

Veel leerkrachten zien oefeningen rond ritme niet zitten. De instrumenten zijn te duur, het is te moeilijk met grote klassen, … .niets is minder waar!in deze sessie zingen en klappen we ritmes. We spelen ritmes op goedkope percussie-instrumenten of instrumenten die je zelf kan maken. eerst spelen we enkele basisritmes, die we daarna combineren. We maken zelf ritmes en laten ons inspireren door de omgeving. Want overal kan je ritme vinden.

Nascholerjuf noortje, leerkracht lager onderwijs, freelancer muzische vorming

zet muziek op en veel kinderen beginnen spontaan te bewegen. ze doen danspassen na van televisie of ze bedenken er zelf. Bij dansexpressie kan iedereen meedoen. er wordt geen beroep gedaan op een specifieke aanleg. iedereen kan er zijn eigen natuurlijke drang tot bewegen in kwijt.in deze sessie zoeken we naar eigen dansbewegingen en laten we ons inspireren door voorwerpen, verhalen, muziek, … . in kleine groepen maken we dan een eigen choreografie. zo zal je zien dat je ook met je eigen klas snel korte dansjes kan maken, zonder dat je als leerkracht een danser hoeft te zijn.


Dansen met kinderen

Wat kan je allemaal doen met de stem en met een liedje?We beginnen met speelse oefeningen rond ademhaling en stem.Daarna zingen we enkele liedjes voor kinderen van de onderbouw. Deze liederen werken we dan creatief uit. We maken er een eigen tekst bij, brengen het expressief, maken er een klanktapijt bij … .als laatste stap proberen we samen bij gekende kinderliederen creatieve opdrachten te vinden.Voor leerkrachten 1ste, 2de en 3de leerjaar


Zingen, en dan? Spelen met de stem en liedjes

Daar zit ritme in

Voor leerkrachten lagere school

Wat is kunst? Het blijft een moeilijke vraag. Het lijkt soms zo ver van ons dagelijks leven te staan. maar dat is niet zo. je kan samen met de kinderen kunst ontdekken en er van genieten.in deze sessie laten we ons inspireren door kunst. We kijken naar voorbeelden en bespreken die kort. Daarbij maken we gebruik van enkele basisvragen: Wat zie ik?, Wat voel ik?, Wat hoor ik? Wat ruik ik?Daarna gaan we zelf aan het werk en creëren we zelf “kunst”.

• een schilderij van mondriaan brengt ons tot een sketch.• een muziekstuk van nicholas Lens kan ons inspireren tot een dans.• Bij een filmpje maken we een eigen klankband.

Via korte, eenvoudige opdrachten rond dans, muziek, drama en media komen we tot onze eigen kleine kunstwerken. Deze opdrachten zijn ook makkelijk te gebruiken in de klas.


Kunst, wat kan je ermee doen?

thema 14

thema 15

thema 16

thema 13

104 | Donche 2014-2015


in deze workshop zingen we in verschillende talen. De liedjes komen uit de hele wereld: zuid-afrika, Brazilië, japan, kongo, … Bij sommige liedjes horen spelletjes, verhalen, kleine dansjes of ritmes. Daarom zoeken we samen naar de leukste manier om ze te zingen: met de hele groep, in kleine groepjes, vrolijk, droef, ….na de workshop krijg je een CD mee met de liedjes, een syllabus met de verhalen en spelletjes.


Liedjes uit de hele wereld

Voor leerkrachten lagere school

Bij sommige Wo-thema’s kan je heel gemakkelijk enkele muzische verwerkingen bedenken, maar soms liggen deze niet zo voor de hand. Hoe kan je drama, beweging (dans), muziek en media koppelen aan wereldoriëntatie? Hoe gaan we te werk? stap1: het leerkrachtenteam geeft vooraf verschillende Wo-thema’s door (min. 1 maand vooraf)stap 2: juf noortje komt een muzische workshop geven op school waarin de verschillende Wo-thema’s aan bod komen.stap 3: de leerkrachten krijgen nadien een syllabus van de workshop (eventueel CD met liedjes)


Wereldoriëntatie: muzisch gezien

thema 18

thema 17

Donche 2014-2015 | 105


Wil je een theatrale presentatie of een toonmoment maken vanuit de ideeën van de jongeren zelf? Dan ontstaat vaak terecht de vraag: hoe begin je eraan? Hoe begeleid je zo’n activiteit naar een degelijk eindresultaat? in deze cursus doorlopen we het creatieve productieproces. Vanuit verschillende invalshoeken (een tekst, een thema, een voorwerp, een locatie…) verzamelen we ideeën. een aantal daarvan werken we verder uit om te eindigen met het presenteren van een aantal scènes. nadat je zelf hebt ervaren hoe het is om speler én zodat je naar huis gaat met een aantal duidelijke handvaten en praktijktips.

in het circuit van de amateurdansers is het gebruikelijk om choreografieën stapsgewijs aan te leren. De dansdocent demonstreert en de dansers voeren uit. in het professionele circuit gaat het er vaak heel anders aan toe. Daar bepalen de dansers mee hoe de choreografie er uit zal zien. De choreograaf bepaalt de grote lijnen van het stuk en de dansers zoeken mee naar interessant bewegingsmateriaal. De choreograaf coacht en faciliteert.

in deze sessie leer je hoe je met amateurdansers aan de slag gaat, vertrekkende van hun ideeën. We voeren zelf opdrachten uit die leiden tot het creëren van dansante bewegingen. en we bekijken hoe we een gerealiseerd dansstukje kunnen bijschaven.

Iedereen choreograaf Creëren samen met je dansers

Wat kun je met een groep kinderen en jongeren doen om een theatervoorstelling te omkaderen? Hoe activeer je de kijkervaring van kinderen en jongeren en hoe leid je de voorstelling op een actieve en plezierige manier in? in deze workshop behandelen we een aantal methoden om jonge mensen goesting te doen krijgen in theater. Bovendien overlopen we een aantal originele manieren om de regels en codes van het theater ‘behapbaar’ te maken voor de doelgroep.

je gaat zelf actief aan de slag en leert aan de hand van concrete voorbeelden om vanuit thema, speelstijl of vormgeving activiteiten te bedenken. Dit kan een actieve omkadering zijn of zelfs een nagesprek. ook leren we hoe je vanuit de leefwereld van de maker(s) of regisseur(s) kunt vertrekken. Want hoe stuur je een goed gesprek over een ontoegankelijke voorstelling? en hoe schakel je op een organische manier tussen reflectieve en actieve opdrachten, zodat de deelnemers meer inzicht krijgen in het maakproces of de thematiek?

Podiumgeesten omkaderen van theatervoorstellingen

Theater maken vanuit het niets theatrale resultaten vanuit ideeën van jongeren

We kennen allemaal wel enkele kant-en-klare dansen die we kunnen aanleren aan kinderen of jongeren. maar dansactiviteiten bedenken die verder gaan dan enkel pasjes, dat is moeilijker. en net dat is het doel van deze vorming.

We bekijken stapsgewijs hoe een danssessie kan worden opgebouwd. Hierbij ligt de focus niet op de technische scholing. Wel richten we ons op het creëren van opdrachten die de creativiteit van jonge mensen kunnen prikkelen. De klemtoon ligt dus op experiment en spel. Verder wordt er extra aandacht besteed aan groepsdynamische processen. tijdens deze vorming doe je een hoop inspiratie en inzichten op om je eigen workshops uit te denken.

Meer dan pasjesDansen met kinderen en jongeren: hoe doe je dat?

mooss staat in Vlaanderen sinds het begin van de jaren ’80 als synoniem voor “een goesting voor kunst” en “actieve kunsteducatie”. De navormingssessies van mooss rond muzische vorming (beeld, muziek, drama, dans, media) hebben twee grote doelen:

• Hoe kan je met succes een kwalitatief en verantwoord muzisch proces voor jouw klas opzetten en begeleiden? • Hoe kan je zelf met meer vaardigheden en kennis van zaken lesgeven in de verschillende muzische disciplines? (De

bouwstenen/werkvormen van een discipline)

Die twee doelen vind je in alle sessies terug. tijdens deze vormingen kan je je als begeleider /leerkracht verder verdiepen in een bepaalde artistieke discipline. ook kun je via vormingen leren om muzische processen en activiteiten op te starten. in andere vormingen biedt men je verschillende werkvormen aan die de creativiteit en de begeleidershouding verder ontwikkelen. goed begeleiden is een leerproces dat nooit af is. ons motto hierin is ‘al doende leert men’. actie dus!

navormingen door mooss

thema 20

thema 21

thema 22

thema 19

106 | Donche 2014-2015


Heb jij ook zo’n stoffige schuif waarin alle té grootse dromen verdwijnen als je beseft dat je ze alleen niet kan waarmaken? Voel je ook soms de goesting om met een collega-organisatie samen te werken, maar komt het er nooit van die plannen zinvol uit te werken?Veel vage ideeën zijn helemaal niet zo onmogelijk als ze lijken. met de juiste partners kan uit wat gefantaseer vaak een prachtig project groeien.We onderzoeken samen hoe je projecten of tra jecten kan opzetten waarin verschillende partners graag hun inbreng hebben. Hoe kan je een gemeenschappelijke droom vinden waarin de specifieke expertise en knowhow wordt benut van verschillende partners met elk een eigen werking, doelstelling of visie. Hoe verhoog je ieders betrokkenheid en verdeel je de investering en werklast op een goede manier? Deze vorming biedt geen kant-en-klare succesformules, wel een aantal checklists, do’s&don’ts en tips&tricks om de haalbaarheid van een project na te gaan, om goede afspraken te verwoorden, om de juiste partners te vinden, ...

Deze vorming ontstond naar aanleiding van het project superVlieg waarmee mooss duurzame samenwerkingen stimuleert en begeleidt tussen lokale diensten, organisaties en verenigen die werken rond kindercultuur.

Bij het woord ‘muziek’ denken veel kinderen en jongeren nog makkelijk aan notenleer, blokfluit spelen en de maat slaan. er bestaan evenwel nog andere methodes om kinderen goesting te geven in muziek.

in deze workshop leer je een brede waaier van ritmische spelletjes, systeempjes en truukjes waarmee je kinderen en jongeren zonder veel technische bagage aan het musiceren brengt. Verder exploreer je actief verschillende opdrachten en oefeningen en vergelijk je die op hun aantrekkingskracht voor kinderen en jongeren.

Muziek… zo kan het ookmuziek anders bekeken en op een actieve manier

als we denken aan ‘muziek’ en ‘grote groepen’ komen we dikwijls niet veel verder dan het opentrekken van de oude liedjesdoos en het onwennig mompelen van de teksten. Dat moet beter kunnen! We oefenen een waaier van ritmische spelletjes, systeempjes, truukjes en rijgen ze in een mum van tijd aan elkaar tot grotere ritmische structuren. De deelnemers leren meerdere muzikale deelaspecten (o.a. dirigeren, soleren, werken met partituren,…) bruikbaar te maken voor grote(re) groepen.

Muziek in G-grootmuziek voor grote groepen zonder instrumenten

Bevlogen samenwerking tips&tricks voor boeiende samenwerkingsprojecten

De hamzuilen van jan Fabre, de kakmachine van Wim Delvoye (Cloaca) of de beelden gemaakt van kauwgom van Bart van Dijck. Wat moet je daar mee aanvangen? en hoe breng je kinderen en jongeren tot hun eigen appreciatie van hedendaagse kunst? Via actieve oefeningen krijg je in deze workshop een beter zicht op de stappen die kunstenaars zetten om tot een beeldend werk te komen. Vertrekkende vanuit je eigen ervaringen, leggen we vervolgens bloot hoe we hedendaagse kunst ‘verteerbaar’ maken.

Kunst is lekkermet kinderen en jongeren werken rond hedendaagse kunst

elk jaar opnieuw de vraag: wat doe ik met de kinderen rond de seizoenen, sinterklaas of Halloween en welk cadeautje maken we voor moederdag? Heb je behoefte aan nieuwe ideeën of betrap je jezelf soms op herhaling van steeds dezelfde activiteiten en technieken (papier, stempelen, inkleuren, …)?Dan is deze workshop vast iets voor jou!

eerst word je uitgenodigd zelf te proeven hoe je op eenvoudige en procesgerichte manier tot leuke resultaten kan komen. Daarna bekijken we samen welke bekende thema’s, activiteiten, materialen of technieken je in een nieuw kleedje wil steken. Via allerhande creatieve technieken verzamelen we daarna originele ideeën. in een laatste stap werken we enkele ideeën uit tot een (te) gekke activiteit.

De klassiekers herdacht Creatieve verkenning van de mogelijkheden om oude ‘knutsel’activiteiten in een nieuw kleedje te steken

thema 25

thema 26

thema 27

thema 24

thema 23

Donche 2014-2015 | 107


een groep jeugdwerkers die een muzikaal toonmoment met percussie op olievaten willen programmeren tijdens hun jaarlijkse ontmoetingsdag voor begeleiders; een groep leerkrachten die het schoolfeest een extra artistiek tintje wil geven; een amateurdansgroep voor kinderen die in een eerste fase van het productieproces op zoek wil naar inspiratie; een conservatorium dat met een groep leerlingen een bestaande theaterpresentatie wil verfijnen; een jeugdhuis dat de deelnemers van een lokale “kunstbende” wat extra begeleiding en coaching wil geven. De bijdrage van mooss kan zowel op het hele productieproces, als op een specifiek onderdeel gericht worden (bv. de ontwikkeling van het concept en het productietra ject, het verzamelen en selecteren van ideeën, de afwerking en/of verfijning, etc…). `naast deze ‘op maat’- antwoorden op specifieke vragen, heeft mooss ook een ‘kant-en-klare’ vorming in de aanbieding. speciaal voor begeleiders die op een creatieve manier samen met een groep kinderen of jongeren naar een toonmoment willen toewerken.

Hoe kan je de creativiteit van kinderen en volwassenen gezamen lijk aanspreken? Hoe dompel je hen samen onder in een gedeelde fantasiewereld? in deze workshop ondervind je hoe je jonge kinderen en (groot)ouders op speelse wijze kan laten samenwerken en naar elkaars ideeën kan leren luisteren. je gaat actief aan de slag en leert zelf leuke workshops voor volwassenen en kinderen bedenken.

Klein en grootWorkshops ontwikkelen voor kinderen tot 8 jaar die vergezeld worden door een volwassene

“Lap, een leeg podium! We moeten iets doen! maar wat? iets met dans, of liever theater? ik weet nog wel iets! of misschien moeten we iets doen met video, ja, tof! ik wil ook iets zeggen! kiezen we een thema? en welk thema dan? “

Werken met een groep aan een toonmoment verloopt niet altijd even vlot of je vervalt al snel in hetzelfde patroontje van sketches en andere clichés. Wat bepaal je zelf? Wat bepaalt je groep? en hoe zorg je binnen een korte tijd voor een vernieuwend spektakel dat zowel voor je groep als voor jou verrassend is?We gaan actief aan de slag met de manier waarop mooss werkt aan toonmomenten en voegen dit bij jullie expertise en specifieke situatie. samen zoeken we naar een werkwijze waarbij werken aan toonmomenten van begin tot einde een feest wordt met veel plezier voor de hele groep en inspraak op maat.

Creatief met toonmomenten

Productgericht werken

Heb je genoeg van de gebruikelijke jaarlijkse pannenkoekenbak waarop de familie welkom is? Hoe organiseer je boeiende activiteiten voor kinderen en hun begeleider? Hoe overstijg je het louter samen knutselen? Ben je benieuwd naar meer interactieve alternatieven voor activiteiten met kinderen en volwassenen tezamen? Dan is deze sessie iets voor jou.eerst mag je op een actieve manier proeven hoe je jonge kinderen en hun (groot)ouders op speelse wijze laat samenwerken en naar elkanders ideeën laat luisteren. Dan bedenken en ontwikkelen we, vertrekkende vanuit eigen interesses, leuke formules – zoals spelen en workshops – waarbij kinderen en volwassenen samen aan de slag gaan. Het aanspreken van fantasie en de kruisbestuiving tussen kind en volwassene staan hierbij centraal. We gebruiken verschillende kunstdisciplines en materialen om onze creatieve ideeën in een vorm te gieten.

Oud geleerd is jong gedaan! Creatieve activiteiten ontwikkelen voor kinderen en (groot)ouders samen

thema 28

thema 29

thema 30

thema 31

108 | Donche 2014-2015


De inspectie op bezoek! altijd een (toch wat) spannend moment. Hoe kan je als team het verhaal van je school op een rustige en krachtige manier overbrengen? Wat wil je vertellen over je dagelijkse schoolpraktijken en hoe kan je er voor zorgen dat jullie verhaal gehoord wordt zoals je het wil overbrengen bij de doorlichting? Hoe maken jullie het enthousiasme zichtbaar en worden jullie sterktes in de verf gezet? in deze workshop oefenen we de vaardigheden in die werkelijk verschil maken en die er voor zorgen dat jullie enthousiasme, sterktes, …. naar voor komen. Via een aantal vaardigheden (gebaseerd op inspirerend coachen) oefenen we met het team hoe je dit kan realiseren, in voorbereiding op de visitatie. in deze interactieve workshop zal je via de inzet van concrete vaardigheden en inzichten direct aan de slag kunnen én verschil kunnen maken. We bekijken samen met het team waar we trots op zijn en hoe we ons willen tonen als school en hoe we de sterktes maximaal kunnen naar voor schuiven. We brengen in deze workshop ook inzichten m.b.t. lichaamstaal, presentatie, toelaten van gevoelens, expressie van passie, … om krachtig naar voor te komen met fierheid op wat we doen op school, als team.

Nascholermieke Balcaen, lector aan de Lerarenopleiding thomas more

Fier op ons werk! Inspirerende workshop in aanloop naar een doorlichting op school

Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). We richten ons in deze sessies naar leerkrachten die willen werken aan of bezig zijn met innovaties op de werkvloer. Het leren ondernemer worden van je eigen idee en hier zelf verantwoordelijkheid voor opnemen is de insteek. in deze navorming komt het accent te liggen op het coachen in functie van een ontwikkelingsproces gericht naar een individuele product. ondernemen en ontwikkelen vanuit je passie via het aanleren van coachingsvaardigheden komen aan bod. Doel daarbij is individuen veranderingsbekwaam maken. ook bekijken we hoe jij de anderen kan meenemen in een veranderingsproces. Cursisten leren actief het eigen proces in handen nemen en werken gericht naar een (eind)resultaat. Bundelen van krachten boort immers nieuwe energiebronnen aan en anderen bezig zien in hun ontwikkeling werkt inspirerend.

NascholerHans mennes en/of mieke Balcaen, lectoren aan de Lerarenopleiding thomas more

Begeleiden van innovaties op de werkvloer

Coaching is meer dan het voeren van een goede babbel: het is gericht op echt resultaat, op enthousiasme (bij diegene die je coacht, en bij jou) en op zelfinitiatief (“ondernemer” worden van je dromen, verlangens, daar gaat het om). Deze vorming richt zich naar leerkrachten die zicht willen krijgen op zichzelf in een team en op het eigen teamfunctioneren. in deze navorming komt het accent te liggen op inzichtverwerving in zichzelf als lid van een team en op het eigen teamfunctioneren. We leren hoe je optimaler deel kan uitmaken van een team en kwaliteitsvoller kan functioneren (via het aanboren van eigen, soms onvermoede, krachten). ook het omgaan met weerstand is een onderdeel van deze vorming. Doel is individuen meer teambekwaam te maken door hen inzicht te geven in zichzelf (flexibiliteit versus authenticiteit) om volop de eigen competenties efficiënt te kunnen inzetten en zo ook het team tot ontwikkeling/verandering te kunnen brengen.

NascholerHans mennes en/of mieke Balcaen, lectoren aan de Lerarenopleiding thomas more

Optimaal functioneren in een team via Inspirerend coachen of ‘going for Yes’

Ga in je uitdaging staan en leer omgaan met je valkuilen en allergieën.

kernkwaliteiten. iedereen bezit ze. je loopt er echter niet mee te koop (onze Vlaamse aard?). en toch is het waardevol om ze onder ogen te zien. Dankzij Daniël ofman kunnen we deze talenten, die zo natuurlijk aanvoelen, in een ruimer kader plaatsen. Het kernkwadrant. Via dit kwadrant krijg je zicht op jouw valkuilen en allergieën. plots zie je duidelijk waarom je tegen bepaalde mensen (leerlingen, collega’s, ouders) aan loopt en zij tegen ons. Door het vervolledigen van jouw kernkwadranten krijg je niet alleen inzicht. je kunt door dit inzicht ook streven naar een evenwicht. Dat kun je doen door op zoek te gaan naar de ideale vorm van jouw kernkwaliteit. eens we deze gedefinieerd hebben, kunnen we concrete stappen uitwerken om deze zogenaamde uitdaging aan te gaan. Door met collega’s op zoek te gaan naar elkaars kernkwaliteiten ontstaat er een ruimer beeld van het team. zo krijg je een figuurlijke landkaart van de talenten in de groep.

NascholerCarin smolderen, lector aan de Lerarenopleiding thomas more

Kernkwaliteiten

thema 34

thema 33

thema 32

thema 35

Donche 2014-2015 | 109

speCiFiek geriCHt op Het ontWikkeLingsproCes Van Het team

Ontdek jouw eigen type en de overige acht waarmee je samenwerkt. Maak zo een röntgenfoto van je team.

alhoewel iedereen uniek is, vertonen wij wel gemeenschappelijke kenmerken. Het enneagram is een systeem dat ordening geeft in de veelheid van menselijke kenmerken. Het helpt ons om tot inzicht te komen hoe het komt dat we doorgaans op deze of gene manier denken, handelen, reageren. De negen types, zijn in feite negen verschillende gezichtspunten van hoe mensen naar de werkelijkheid kijken. tijdens deze workshop leren we het enneagram kennen en gaan we op zoek naar het type waar we het dichtst bij aanleunen. We gaan na wat de kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën van jouw type zijn. Let wel, welk type je bent is niet het belangrijkst. maar wel de manier waarop je jouw type beleeft. zo kun je jouw type op een gezonde, gemiddelde en ongezonde manier beleven. We hebben twee belangrijke doelstellingen voor ogen met deze workshop :je ontdekt je eigen type en wordt bewust van je groeimogelijkheden. je ontdekt de typeringen van de collega’s. je krijgt hierdoor een beter begrip van het onderling functioneren. zo biedt het enneagram mogelijkheden om de samenwerking tussen collega’s te verbeteren. We werken met verschillende interactieve werkvormen en nemen de tijd voor persoonlijke reflectie.

NascholerCarin smolderen, lector aan de Lerarenopleiding thomas more

Kennismaking met het Enneagram

thema 36

Donche 2014-2015

Welkom op campus turnhout en campus Vorselaar

nabij de campus in turnhout is parking Syntra, kempenlaan 36 gelegen met 200 gratis parkeerplaatsen. Van op deze parking is het 10 min. wandelen naar de campus.

adres voor gps-gebruikers: Lokerenstraat 110, 2300 turnhout.

Parkeren in Turnhout

NascholingCampus turnhoutBlairon 800, 2300 turnhouttel. + 32 (0)14 80 61 01

De campus Vorselaar ligt vlakbij de markt in Vorselaar. men bereikt Vorselaar via de e313 (antwerpen – Hasselt – uitrit Herentals West / grobbendonk), richting grobbendonk centrum, daarna richting Vorselaar volgen. Het centrum van Vorselaar is blauwe zone!er zijn twee centrumparkings die kunnen worden gebruikt en vlakbij de campus zijn gelegen. De eerste parking bevindt zich in de nieuwstraat, naast de bibliotheek. De andere parking is gelegen aan de oostakker (sportcentrum). Deze parkings zijn aangeduid met nieuwe infoborden. Van op deze parkings is het slechts 3 minuten wandelen naar de campus.

De parking van de campus is strikt voorbehouden voor personeelsleden. met dank voor uw begrip.

Parkeren in Vorselaar

NascholingCampus VorselaarLepelstraat 2, 2290 Vorselaartel. + 32 (0)14 50 81 60

Documents

Aanbod Donche nascholingen 2014-2015