แผนบรหารการสอนบทท 8

หวขอเนอหา

1. องคประกอบการถายภาพ ประกอบดวย วตถ จด เสน ลวดลาย พนผว รปราง รปทรง แสง

และเงา ทศทาง จงหวะและลลา ส วงจรส คานาหนกของส ความเขมของส สสวนรวม การเนนส

2. หลกการจดองคประกอบของภาพถาย ประกอบดวย เนอเรอง กฎสามสวน จดตด

เกาชอง ความสมดลของภาพ ความเปนเอกภาพ มมมองของภาพ เสนนาสายตา กรอบภาพ เงาสะทอน

ขนาดภาพ

วตถประสงค

1. เพอใหนกศกษามความร ความเขาใจในองคประกอบการถายภาพ

2. เพอใหนกศกษามความร ความเขาใจในหลกการจดองคประกอบของภาพถายเพอผลต

ภาพถายทมคณภาพ

3. เพอใหนกศกษาตระหนกถงความสาคญของหลกการถายภาพเพอสรางสรรคผลงานให

ตรงตามจดประสงคทตองการ

4. เพอใหนกศกษาสามารถนาความรเกยวกบหลกการถายภาพไปประยกตใชในการ

ทางานได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอนประจาบท

1. ศกษาเอกสารประกอบการสอนรายวชาศลปะการถายภาพเพอการสอสาร

2. ทดสอบความร ความเขาใจดวยการตงถามคาถามระหวางเรยน

3. ผสอนแสดงภาพถายประกอบหลกการจดองคประกอบของภาพถาย

4. ผสอนสาธตขนตอนการจดองคประกอบในการถายภาพเพอสรางความเขาใจ

5. แบงนกศกษาออกเปนกลม รวมอภปรายในเรองหลกการถายภาพ พรอมทงสงตวแทน

กลมนาเสนอหนาชนเพอรวมกนซกถาม

188

6. ทาคาถามทบทวนประจาบทเพอประเมนตนเองหลงการเรยน

7. ผสอนสรปเนอหาเพมเตม

สอการเรยนการสอน

1. เอกสารประกอบการสอนรายวชาการถายภาพเบองตน

2. สอการสอน Powerpoint

3. ตวอยางภาพถาย

4. ภาพในสอสงพมพ เชน นตยสาร วารสาร แผนพบ

5. ภาพในสอสมยใหม เชน เวบไซต เฟซบค อนสตาแกรม

6. คาถามทบทวนประจาบท

การวดผลและการประเมนผล

1. ประเมนผลจากกจกรรมและการตอบคาถามระหวางเรยน

2. ประเมนผลจากการรวมอภปรายในชนเรยน

3. ประเมนผลจากคาถามทบทวนประจาบท

189

บทท 8

หลกการถายภาพ

การถายภาพโดยแนวคดแลวถอวาเปน “การวาดภาพดวยแสงสวาง” แสง คอ สททาหนาท

ระบายลงบนกรอบภาพตามจนตนาการของชางภาพ เปรยบเสมอนกบการวาดภาพของจตรกรซง

เรมจากกรอบภาพทวางเปลา ใสความคดสรางสรรค จนตนาการ แนวความคด เรองราว จดวาง

ตาแหนงขององคประกอบภาพตาง ๆ อยางเหมาะสมทาใหผลงานทเกดขนดสวยงามลงตว

นกถายภาพทดจงตองเปนผ ทมแนวความคดสรางสรรค สามารถคนหาสงทนาสนใจสราง

ความสมพนธระหวาง สงตาง ๆ ในธรรมชาตใหมบรรยากาศแหงความงาม ความลงตว และความ

พอด ทาใหเกดความรสกคลอยตามไดทาใหภาพถายสามารถสอสารกบผ รบชมเกดความรสกและม

อารมณรวมกบภาพถายทผ ถายภาพตองการถายทอดเรองราวออกมาได

การสรางสรรคภาพถายใหเกดความนาสนใจตองผานกระบวนการหลายขนตอน โดยผ

ถายภาพตองหาแนวทางประดษฐภาพถายใหมความนาสนใจ มมมมองทแปลกไปจากผลงานท

เคยพบเหน ทงหมดนลวนตองอาศยความร ความเขาใจทลกซงเกยวกบหลกการถายภาพ

ตลอดจนประสบการณเปนเครองมอจงจะสามารถสรางงานทดนาสนใจ และบรรลผลตาม

วตถประสงคทตงไวได

8.1 องคประกอบการถายภาพ

ภาพถายทถกถายขนมาดวยความคดสรางสรรคแตละภาพ อาจจะทาใหเกดเรองราว

ความรสก ความสวยงามและมคณคาปรากฏอยในภาพนนๆในลกษณะทแตกตางกนออกไปขนอย

กบวาผ ถายภาพตองการทจะสออะไรกบผชม การมมมมองและทกษะการถายภาพไดด เปนสง

สาคญในการทาใหภาพเกดความงาม ขนมาได ซงการจดองคประกอบศลปในแนวคดของ Derek

Doeffinger(1998, pp.1-25) ไดใหขอเสนอแนะไว ดงน

7.1.1 วตถ (subject)

วตถ คอ สงทกาลงจะถายภาพคออะไร ไมวาจะเปน คน สตว หรอสงของ โดยทแสงสวาง

จะสองไปทวตถแลวสะทอนเขาไปยงกลอง แลวกลองจะทาการบนทกภาพนนไว ดงนนภาพท

เกดขนในกลองตองอาศยแสงสะทอนจากวตถ ซงสามารถแบงชนดของวตถไดเปน 4 ประเภท คอ

190

1) วตถประเภทสะทอนแสงด(Light Subject) ไดแก วตถทมการสะทอนแสงไดด มแสง

สะทอนมาก เพราะอยหางจากกลอง พนททกลองจะบนทกภาพไดมมาก แสงสะทอนจงสง ไดแก

ววชายทะเล อาคารทมสออน วตถทมผวมนสะทอน การตงคาขนาดรรบแสงจาเปนตองตงคาให

แคบกวาปกต

2) วตถทมแสงสะทอนปานกลาง (Bright Subject) ไดแก วตถทมแสงสะทอนนอยลง

มาจากชนดแรก คอการถายภาพวตถทอยหางจากกลอง ประมาณ 10-15 ฟต ไดแก ภาพถายของ

บคคลในทวทศนทมตนไมรมแสงครม ภาพบคคลทเปนหมคณะ การตงคาขนาดรรบแสงตองตงให

กวางกวาชนดแรก

3) วตถทมแสงสะทอนนอย (Average Subject) ไดแก วตถทอยหางจากกลอง ตงแต

10 ฟตลงมาจะมแสงสะทอนนอยเพราะอยใกลกบกลอง เชน ภาพบคคลครงตว ภาพเดก ภาพสตว

เลยงขนาดเลก การเปดรรบแสงตองเปดขนาดกลาง

4) วตถทมแสงสะทอนนอยมาก (Opened shade Subject) ไดแก วตถทมแสงสะทอน

นอยมาก เชน วตถทอยในรมเงาของอาคารหรอตนไม หรอวตถทมสเขมมากแบบนจะใหภาพไมมเงา

การเปดรรบแสงตองเปดใหกวางกวาสามแบบขางตน

ภาพท 8.1 วตถทเกดขนบนเซนเซอรภาพจากแสงสะทอน

8.1.2 จด

จด(dot, point) ถอวาเปนตนกาเนดของการทางานดานศลปะ เนองจากจดเมอประกอบ

กนหลาย ๆ จดจะกลายเปนเสน ทงนลกษณะเสนจะเปนอยางไรกขนอยกบการจดวางตาแหนงของ

จด และเมอใชจดรวมกนบรเวณใดบรเวณหนงกจะเกดนาหนกของภาพได โดยจดมขนาดท

191

แตกตางกนและสามารถกอใหเกด ความรสกตาง ๆ เชน เมอวางจดเปนกลมกอนกจะแสดงถงพลง

เปนเอกภาพ นอกจากนจดยงไดสรางความสวยงามใหแกธรรมชาตมากมาย ไมวาจะเปนลายของ

กอนหน จดดางบนใบไม จดบนตวสตวนานาชนด ลกษณะการเกดจดม 2 ลกษณะ ไดแก

1) จดทเกดขนเองตามธรรมชาต เปนจดทเกดขนบนลวดลายของสตว ผลไม เกสร

ดอกไม หรอสงมชวตตาง ๆ ซงเปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาต

2) จดทเกดจากมนษยสรางขน เปนการจม การกด การกระแทกดวยอปกรณอน ๆ ดวย

ฝมอมนษยใหเกดเปนจดขนมา

ภาพท 8.2 จดทเกดจากมนษยสรางขน

8.1.3 เสน

เสน (line) เกดจากการตอกนของจด เสนใชนาสายตาและแสดงการเคลอนไหวไดไมวา

เสนจะอยลกษณะใด สามารถทาใหดวาเกดการเคลอนไหวหรออยนงกบทได ซงเสนจะเปน

องคประกอบของภาพถายในลกษณะตาง ๆ ดงน

1) เสนตรงแนวตง (vertical line) คอ เสนตรงทมทศทางจากลางขนบนหรอบน

ลงลาง แสดงถงความแขงแรง มนคง สงางาม การถายภาพแนวตงสามารถจดองคประกอบภาพได

ทงแนวตงและแนวนอน แตการจดตงภาพแนวตงจะใหพลงดงดดทชวยเนนยาความสงสงางามได

ชดเจนกวาแนวนอน ทงนตองขนอยกบสถานการณและความเหมาะสม โดยผ ถายภาพตองนามา

พจารณาขณะการจดองคประกอบของภาพถาย

192

ภาพท 8.3 เสนตรงแนวตง

2) เสนตรงแนวนอน (horizontal line) สรางความรสกทสงบนง และมนคง

ใหกบภาพถาย การวางเสนแนวนอน ควรใหอยสงหรอตากวาระดบกลางภาพ เชน เมอถายภาพ

ทวทศนทตองการแสดงพนทสวนลางใหเหนไดจากระยะใกลถงไกล ควรใหเสนขอบฟาอยขางบน

ประมาณ 2/3 หรอ 3/4 ของพนทของภาพ ถาตองการใหภาพดลกไกลแสดงเรองราวของทองฟา

มากกวาสวนลางใหเสนขอบฟาอยขางลางประมาณ 1/4 หรอ 1/3 ของพนทของภาพ ถามคน

รวมอยดวยหลกเลยงไมใหมเสนแนวนอนอยระดบคอหรอศรษะของคนในภาพ

ภาพท 8.4 เสนตรงแนวนอน

3) เสนโคง (curve line) เกดจากจดทวางตอเนองกนเปนเสนโดยไมขาดตอน

ทาใหรสกถงการเคลอนไหว ออนโยน เปลยนแปลงได เลอนไหลตอเนอง คลายความกระดาง

193

มความกลมกลน มความเคลอนไหวชา ๆ สภาพ เยายวน มความเปนผหญง นมนวล ออนโยน

ราเรง เบกบาน สดชน และอมเอบ

ภาพท 8.5 เสนโคง

4) เสนทแยงมม (diagonal line) เสนเฉยงหรอทเรยกกนวาเสนทแยงมม

เปนสวนของเสนตรงทลากระหวางมมตรงขามของรปสเหลยม และเสนทแยงมมของรปสเหลยมทก

ชนดจะม 2 เสนเสมอ ถาตองการใหวตถมมตนนผ ถายภาพตองไปอยบรเวณเฉยงกบวตถจะได

ภาพมลกษณะเสนทแยงมมทาใหเกดเหนความคมชดลกของภาพไดดสวยงาม

ภาพท 8.6 เสนเฉยงหรอทเรยกกนวาเสนทแยงมม

ทมา : ณภทร กรรขา, 2558

5) เสนหยก (zigzag line) เปนเสนทเกดจากเสนตรงแนวเฉยงหกเหขนลงอยใน

ระดบทแตกตางกนไป แสดงถงความไมแนนอน มความเคลอนไหวทรนแรง ใหความรสก

194

เคลอนไหว รนแรง ดดนและรวดเรว ไมมนคง ดนาตนเตน ชวยใหสายตาไมหยดนงเพราะมแรง

ดงดดสายตาไปตามทศทางทเกดขน

ภาพท 8.7 เสนหยก

6) เสนโคงตวเอส (S line) เปนเสนโคงทนยมมากในการถายภาพเพราะเสน

โคงรปตว เอสมเสนห สรางความนาสนใจดวยเสนทางทคดเคยวนาสายตาผชมไปยงจดหมาย

บางครงธรรมชาตอาจชวยสรางศลปะเสนโคงตวเอสขนมาได เชน ทงหญา ทวเขา หรออาจจะเปน

สงทมนษยสรางขนมา เชน ลวดลายกราฟกโคงบนเสอผา ถนนหนทาง ดงนนรปตวเอสเปนสงทผ

ถายภาพอาจจะเลอกใชเพอใหภาพถายสวยงามอกแบบหนง

ภาพท 8.8 เสนตวเอส

ทมา : นรบด บญมา, 2553

195

8.1.4 ลวดลาย

ลวดลาย (pattern) คอ ลกษณะรปรางรปทรง เสน รวมถงสงทปรากฏซาซอนเหมอนกน

มาก ๆ ในพนทใกลเคยงตอเนองกนหรอเรยงกนไปตามลาดบเพอความเพลดเพลน มเสนหแปลก

ตา ซงจะพบเหนเปนประจาในชวตประจาวน ทงทมนษยสรางขนและมขนเองตามธรรมชาต เชน

ลวดลายอฐบนกาแพงรวทเรยงซอนกน รถทจอดเรยงรายกนหลาย ๆ คน รถจกยานยนตทเรยงกน

เปนแถว บางครงเรยกการจดภาพถายแบบนวาแบบซาซอนนยมใชประกอบเปนโครงสรางหลกของ

ภาพ ชวยเนนองคประกอบสาคญทตางกน ขอควรระวงคอ ไมควรจดภาพใหเกดความสบสนควร

สอดแทรกจดเดนของภาพเอาไวดวย

ภาพท 8.9 ลวดลายทมสงซาซอนเหมอนกนมาก

8.1.5 พนผว

พนผว (texture) คอ ลกษณะทหอหมดวยวตถตาง ๆ ทปรากฏใหเหน ทาใหเกดความรสก

ทางอารมณ พนผวจะเพมความรสกทเปนจรงขนมา (realism) บอกใหทราบวาสงนน ๆ มผวสมผส

เชนไร องคประกอบแตละอยางจะมผวเรยบมนหรอหยาบและมลวดลาย สสนแตกตางกนออกไป

เชน ผวของกระจกจะเรยบมน ผวของหนจะขรขระ ผวของคนชราจะเปนรวรอยเหยวยน เปนตน

การเลอกใชพนผวตางกนมาประกอบกนทาใหภาพดเดนและนาสนใจยงขน เชน ไขทมผว

เรยบวางเดนอยบนผวขรขระ สรางความรสกทขดแยงใหเกดขนและสะดดตามากดวย อยางไรก

ตามพนผวจะแสดงเดนชดเพยงใดนนขนอยกบคณภาพ และทศทางของแสงเปนสาคญการเกดขน

ของลกษณะผวม 2 ลกษณะ ดงน

1) ผวเรยบ (smooth texture) ใหความรสกสงบนง มความลนไหล เรยบงาย สงา

งาม ดงดดความสนใจและสรางเอกลกษณได

196

2) ผวขรขระ (rough texture) ใหความรสกถงความกระดาง ความบกบน เปน

พนทเปดโอกาสใหแสงและเงาเขาไปมสวนรวมในการกอใหเกดการตดกนของแสงเงา เปนการสอ

ความหมายถงความหนกแนน แขงแรง

ภาพท 8.10 ลกษณะผวขรขระ

8.1.6 รปราง

รปราง (shape) เกดจากการนาเสนมาเรยงตอกนในทศทางหนงกอใหเกดเปนบรเวณพนท

ขนมา โดยรปรางจะมเพยง 2 มต ไดแก ความกวาง และความยาวเทานนจะไมแสดงถงความหนา

หรอความลก รปรางแบงออกเปน 3 ลกษณะ ดงน

1) รปรางธรรมชาต เชน รปสตว รปตนไม รปคน

2) รปรางเรขาคณต เชน รปวงกลม รปสามเหลยม รปสเหลยม

3) รปรางอสระ เชน รปรางหมวก รปรางเสอผา

197

ภาพท 8.11 ลกษณะรปราง

8.1.7 รปทรง

รปทรง(form) มลกษณะกาเนดคลายรปราง โดยรปทรงนนมลกษณะเปน 3 มต คอ ความ

กวาง ความยาว และความลก โดยรปทรงนถามองเหนเสนขอบนอกกจะเหนเปนรปราง

การประกอบกนของรปทรงอาจทาไดโดยใชรปทรงทมลกษณะใกลเคยงกนรปทรงทตอเนองกน

รปทรงทซอนกน รปทรงทผนกเขาดวยกน รปทรงทแทรกเขาหากนรปทรงทประสานเขาดวยกน หรอ

รปทรงทบดพนกน ซงจะไดรปทรงลกษณะใหม ๆ อยางไมสนสด สามารถเหนรปทรงไดจาก เสน ส

แสง และเงา และถาวตถนนมปรมาตรกจะสามารถเหนเปนภาพ 3 มตได โดยภาพ 3 มตนจะแสดง

ถงความลกของวตถใหปรากฏเหนชดเจน สามารถทาใหเกดความรสกไดเมอพบเหน เชน รปวดทม

ความสวยงามดงสวรรคบรรจงสราง รปบานทรงไทยทบงบอกถงศลปะไทย

ภาพท 8.12 รปทรงมลกษณะเปน 3 มต คอ ความกวาง ความยาว และความลก

198

8.1.8 แสงและเงา

แสงและเงา(light and shade) เปนตวเพมคณคาใหแกความงามทางศลปะเพราะสามารถ

ใชแสงเงาเพอใหเกดความลกได ซงในการใชแสงเงาเขาชวยในการเกดมตนนใหใชแสงเงาเขาดาน

ใด ดานหนงของวตถเทานน

ภาพท 8.13 ลกษณะแสงและเงา

8.1.9 ทศทาง

ทศทาง (direction) ในแนวตงหรอแนวนอนแสดงถงความแนนอน ความมนคง ในทาง

กลบกนทศทางในแนวเฉยงแสดงถงความไมมนคง ความไมอยกบท มการเคลอนไหว มผลตอการ

รบรทเรว สามารถสรางการรบรอยางตนเตน สวนทศทางในแนวโคงแสดงถงการไมอยกบท มการ

เดนทางไปโดยรอบอยางนมนวล มความอบอน ดงนนการเลอกใชเพองานทนาสนใจจงตอง

คานงถงทศทางตาง ๆ ดวย

ภาพท 8.14 เสนทแสดงทศทางในแนวตาง ๆ

199

8.1.10 จงหวะและลลา (sequence and rhythm)

จงหวะและลลา (sequence and rhythm) การกาหนดใหจงหวะมความตอเนองเปนไป

อยางมระเบยบและสอดคลองกบลกษณะ การมองในแตละสวน โดยการผลตนนตองสามารถทา

ใหสายตาผชมมงไปยงเปาหมายทกาหนดใหไดในเวลาอนรวดเรว ในการถายภาพตองคานงถง

จงหวะในการถายระยะความใกลไกลและตองทาใหเกดความสมพนธของสงตาง ๆ ทบนทกลงใน

ภาพถาย นกถายภาพสามารถใชองคประกอบทมรปแบบเดยวกนเรยงซากนเปนแถวลงมา เพอชก

นาสายตาผชมใหจงหวะความตอเนอง หรอสามารถใชเสนเปนเครองบงชถงลลาของขอความหรอ

ภาพกได โดยเสนจะเปนตวบอกความตอเนองขององคประกอบหนงไปยงอกองคประกอบหนง

ทงนเสนสามารถประดษฐเปนลกษณะทหลากหลาย เชน เสนตรง เสนโคง ลกศร

ภาพท 8.15 จงหวะและลลา

8.1.11 ส

ส(color) เกดจากแสงทสองกระทบวตถแลวสะทอนคลนแสงออกมา ทาใหระบบของ

ประสาทตาประมวลผลการรบร สเปลยนแปลงไปตามสภาพแสงขนอยกบความเขมของแสงทตก

กระทบไปยงวตถ ในการเตมพลงใหสสนของภาพถายนน ผ ถายภาพจงตองเขาใจถงบคลกของแต

ละเฉดส เพอใหภาพถายทออกมาเกดความดงดดใจ การเรยนรและทาความเขาใจเรองสเปน

พนฐานแรกในการจดองคประกอบภาพ

200

การเลอกภาพทมสสนดนาสนใจ เปนอกองคประกอบหนงทไมควรมองขาม เพราะสสนม

ผลดานจตวทยาตออารมณ จตใจมนษย อนเปนตวกาหนดสอความหมายใหกบภาพนนไดเปน

อยางด ทาใหผ ทไดรบชมภาพเกดความรสกและอารมณคลอยตาม ความเขาใจในเรองของส เชน

สใดไมเขากน สใดเขารวมกนได ซงมสวนชวยใหผ ถายภาพออกมาไดดมากยงขน ในการเลอกใช

สสนในองคประกอบของภาพถาย มรายละเอยดตาง ๆ ดงน

1) วงจรส (color circle)

แมสของแสง เกดจากการหกเหของแสงผานแทงแกวปรซม ม 3 ส คอ สแดง สเหลอง และ

สนาเงน อยในรปของแสงรงส ซงเปนพลงงานชนดเดยวทมส คณสมบตของแสงสามารถนามาใช

ใน การถายภาพ ภาพทางโทรทศน การจดแสดงศลปะ วงการอตสาหกรรม ฯลฯ แมสเมอนามา

ผสมกนตามหลกเกณฑจะทาใหเกดวงจรสซงเปนวงส

ซงปจจบนการใชสนน ขนอยกบวตถประสงคของผผลตวาตองการสรางความนาสนใจใน

ลกษณะแบบใด ตลอดจนตองสามารถเขาถงความพงพอใจของผ ถายภาพทจะถายทอดเรองราว

ตาง ๆ แกผ ทไดรบชมภาพถายอกดวย โดยมหลกการใชสดงน

1. การใชวรรณะของส สตามธรรมชาตมอย 7 ส คอ สทปรากฏในสของรงกนนา ไดแก

มวง คราม นาเงน เขยว เหลอง แสด และแดง และเมอนาสรงทง 7 สมาประกอบกนเปนวงลอกจะ

ไดสเพมมา 1 ส คอสมวงแดง เพราะเปนการนาสตนและทายของรงซงกคอ สมวงและสแดงมาผสม

ดงภาพ

ภาพท 8.16 วงจรส

ทมา : http://www.knitty.com

201

เมอแบงครงวงลอของสรงแลวจะไดสทแบงเปน 2 วรรณะ คอ วรรณะเยน (cool) และวรรณะรอน

(warm) ดงภาพ

ภาพท 8.17 วรรณะสเยนดานลางและวรรณะสรอนดานบน

ทมา (พลลภ พรยะสรวงศ, 2554)

วรรณะเยน (cool tone)ประกอบดวยเหลอง (ครง) สเหลองเขยว สเขยว สนาเงนเขยว

สนาเงน สมวงนาเงน และสมวง (ครง) เชนเดยวกนทวาถามสใดทคอนขางมาทางสวรรณะเยนกจะ

ถอวาเปนสวรรณะเยน เชน สฟา สเขยวใบไม

วรรณะรอน (worm tone) ประกอบดวยสเหลอง (ครง) สเหลองสม สสม สสมแดง สแดง

สมวงแดง และสมวง (ครง) ซงสในธรรมชาตมสทแตกตางไปกวาสในวงจรสธรรมชาตนอกมาก

ดงนนถาหากสใดคอนขางไปทางสกลมวรรณะรอนกถอวาเปนสวรรณะรอน เชน สสม สสม

อมนาตาล

2. การใชสตรงขาม กอนทจะรจกสตรงขามตองทาความเขาใจเกยวกบสทง 3 ขนกอน

ซงสขนท 1 คอ แมส ไดแก สเหลอง นาเงน แดง

สขนท 2 เปนการผสมกนระหวางสขนท 1 คอ

สเหลอง + สนาเงน = สเขยว

สแดง + สเหลอง = สสม

สนาเงน + สแดง = สมวง

สรปไดวา เมอนาแมส หรอ สขนท 1 จานวน 3 ส คอ สเหลอง นาเงน และสแดง จบคทละ

2 สนนจะทาใหเกดสขนมาใหมซงเรยกวา สขนท 2 จานวนอก 3 ส คอ สเขยว สสม และสมวง ทงน

202

เมอนาสขนท 1 และสขนท 2 มาจบคกนจะไดสตรงขามกนดงนสเหลองตรงขามกบสมวงสแดงตรง

ขามกบสเขยว และสนาเงนตรงขามกบสสม

สขนท 3 เปนการผสมสขนท 1 และสขนท 2 ดวยกน ผลลพธจะไดสเพมขนอก 6 ส คอ

สเขยว + สนาเงน = สเขยวอมนาเงน

สมวง + สนาเงน = สมวงอมนาเงน

สมวง + สแดง = สมวงอมแดง

สสม + สแดง = สสมอมแดง

สสม + สเหลอง = สสมอมเหลอง

สเขยว + สเหลอง = สเขยวอมเหลอง

สรปไดวา เมอนาสขนท 1 จานวน 3 ส คอ สเหลอง นาเงน และสแดง มาผสมกบสขนท 2

ซงมทงสน 3 ส คอ สเขยว สสม และสมวง มาจบคทละ 2 ส จะทาใหเกดสขนมาใหมซงเรยกวา ส

ขนท 3 จานวนอก 6 ส คอ สเขยวอมนาเงน สมวงอมนาเงน สมวงอมแดงสสมอมแดงสสมอม

เหลองและสเขยวอมเหลอง ทงนเมอนาสขนท 2 และสขนท 3 มาจบคกนจะไดสตรงขามกน ดงน

สสมอมเหลอง ตรงขามกบ สมวงอมนาเงน

สเขยวอมนาเงน ตรงขามกบ สสมอมแดง

สมวงอมแดง ตรงขามกบ สเขยวอมเหลอง

ภาพท 8.18 การผสมสทง 3 ขน เพอใหไดสทสวยงามเพมขนมา

ทมา : https://lh6.googleusercontent.com

203

เมอผสมเนอสตางๆเขาดวยกนปรมาณของแสงกจะลดลง โดยปรมาณของแสงขนอยกบ

ระดบการสะทอนแสงของเนอสแตละส ตลอดจนความสมพนธของสตาง ๆ นนซงการผสมกนของส

ตรงกนขามจะทาใหเกดการดดซบแสง ดงนนถาตองการลดคาสหรอลดการสะทอนของแสงตองใช

การเพมสตรงขามลงไปจงจะทาใหคาสและการสะทอนแสงนนลดนอยลงไป

วรรณะของส คอสทใหความรสกรอน-เยนในวงจรสจะมสรอน 7 ส และสเยน 7 สซงแบงท

สมวงกบสเหลองซงเปนไดทงสองวรรณะ

สตรงขาม หรอสตดกน หรอสคปฏปกษ เปนสทมคาความเขมของส ตดกนอยางรนแรง

ในทางปฏบตไมนยมนามาใชรวมกน เพราะจะทาใหแตละสไมสดใสเทาทควร การนาสตรงขามกน

มาใชรวมกน อาจกระทาไดดงน

1. มพนทของสหนงมาก อกสหนงนอย

2. ผสมสอนๆ ลงไปสสใดสหนง หรอทงสองส

3. ผสมสตรงขามลงไปในสทงสองส

สกลาง คอ สทเขาไดกบสทกส สกลางในวงจรส ม 2 ส คอ สนาตาล กบ สเทา สนาตาล

เกดจากสตรงขามกนในวงจรสผสมกน ในอตราสวนทเทากน สนาตาลมคณสมบตสาคญ คอใช

ผสมกบสอนแลวจะทาใหสนนๆเขมขนโดยไมเปลยนแปลงคาส ถาผสมมาก ๆ เขากจะกลายเปนส

นาตาล

สเทา เกดจากสทกส ๆ สในวงจรสผสมกน ในอตราสวนเทากน สเทา มคณสมบตทสาคญ

คอ ใชผสมกบสอน ๆ แลวจะทาให มดหมน ใชในสวนทเปนเงา ซงมนาหนกออนแกในระดบตาง ๆ

ถาผสมมาก ๆ เขาจะกลายเปนสเทา

3. คานาหนกของส

คานาหนกของส (value of color) เปนการใชสโดยใหมคานาหนกในระดบตาง ๆ กน

และมสหลาย ๆ สซงถาเปนสเดยว กจะมลกษณะเปนสเอกณรงค การใชคานาหนกของสจะทาให

เกดความกลมกลน เกดระยะใกลไกล ตนลก ถามคานาหนกหลาย ๆ ระดบสกจะกลมกลนกนมาก

ขนแตถามเพยง 1-2 ระดบทหางกนจะทาใหเกดความแตกตาง

204

ภาพท 8.19 คานาหนกของสในระดบตางกน

4. ความเขมของส

ความเขมของส (intensity) เกดจากสแท คอสทเกดจากการผสมกนในวงจรสเปนสหลกท

ผสมขนตามกฎเกณฑและไมถกผสมดวยสกลางหรอสอน ๆจะมคาความเขมสงสด หรอแรงจดทสด

เปนคาความแทของสทไมมสง เจอปน เมอสเหลานอยทามกลางสอน ๆ ทถกผสมใหเขมขน หรอ

ออนลง ใหมดหมน หรอเปลยนคาไปแลว สแทจะแสดงความแรงของสปรากฏออกมาใหเหนอยาง

ชดเจน ซงจะทาใหเกดจดสนใจขนในผลงานลกษณะเชนน เหมอนกบดอกไมสสดทอยทามกลางใบ

สเขยวจด

ภาพท 8.20 ความเขมของส

205

5. สสวนรวม

สสวนรวม (tonality) เปนลกษณะทมสใดสหนงหรอกลมสชดหนงทใกลเคยงกน มอทธพล

ครอบคลม สอน ๆ ทอยในภาพ เชน ภาพตนเมเปลทมใบสแดง ทงนาสเขยว หรอบรรยากาศการ

แขงขนฟตบอลในสนามถงแมผ เลนทงสองทมจะแตงกายดวยเสอผาหลากสตางกนกตามแตสเขยว

ของสนามกจะมอทธพลครอบคลม สตาง ๆ ทงหมดสใดกตามทมลกษณะเชนนเปนสสวนรวม

ของภาพ

ภาพท 8.21 สสวนรวม

6. การเนนส

การเนนส (emphasis on tone) เปนการเนนจดเดนใหเหนเดนชดจรงๆ เนองจากจดเดน

นนมความสาคญในเรองนาหนกของส เชน จดเดนมนาหนกสเขม กควรใหวางอยในททมพนสออน

ในทางกลบกน หากจดเดนมสออน กควรจดใหอยในพนททมสเขมกวา

ภาพท 8.22 การเนนสใหเปนจดเดน

206

การสรางภาพทแสดงใหเหนถงความรสกทแตกตางหรอคลอยตามนน การใชสในการ

ถายทอดเรองราว จงสามารถนาสทงสองกลมมาผสมผสานกน จนเกดเปนภาพทสวยงาม สทนามา

ผสมกน สหลกอาจแยกเปนสทตรงขามกน เชน สเหลองตรงขามกบสมวง สเขยวตรงขามกบสแดง

ฯลฯ โดยมกฎเกณฑ ในเรองการใชสในการสรางสรรคภาพถายใหออกมาสวยงาม ดงน

1. การใชสตดกน

การใชสตดกนอยางเหมาะสม จะชวยใหภาพทถายออกมานนดโดดเดน นามอง แตม

ขอแมอยอยางหนงคอ ภาพทไดตองมการแบงสดสวนไดอยางลงตว เชน ภาพถายดอกทานตะวนส

เหลองทตดกบทองฟา ภาพนจะดสดใสและมชวตชวามากทเดยว ในการกาหนดสสนใหแก

ภาพถาย จงจาเปนตองกะสดสวนของภาพใหเหมาะสม ดงนนผ ถายภาพ จงจาเปนตองเลอกใชส

ตางกนทสามารถทางานรวมกนได และไมใชวาทฤษฎของสจะเปนกฎทตายตวตองทาตาม

อยางเดยวแตเปนตวชวยในการทาความเขาใจ ในการสรางสรรคภาพถายใหออกมาดดไดสทอย

ตรงขามกนคอ

- สเขยวตรงขามกบสแดง

- สเหลองตรงขามกบสมวง

- สนาเงนตรงขามกบสสม

- สมวงนาเงนตรงขามกบสสม

- สเขยวนาเงนตรงขามกบสสมแดง

- สเขยวเหลองตรงขามกบสมวงแดง

อยางไรกตาม การใชสทตดกนนน ถานามาใชไมด กทาใหภาพออกมาดไมดไดเชนกน ดงนน

ผ ถายภาพตองรจกเลอกในการใชกลมส ใหภาพถายเกดความโดดเดนและสวยงามมากขนได

ภาพท 8.23 การใชสตดกน

207

2. การใชสทกลมกลนกน

การใชสทมความกลมกลนหรอเปนสทอยในโทนเดยวกนนน อาจแตกตางกนสนเชงกบ

การใชสทตดกนในเรองจตวทยาของส แสดงอารมณหรอบคลกในภาพถายนน ซงอาจดไมสะดดตา

เหมอนกบการใชสทตดกน แตกลบมองดแลวไมนาเบอ อกทงยงมความสวยงามนาสนใจ แตวาผ

ถายภาพตองเลอกใชสโทนเดยวกนมความเหมาะสมกบองคประกอบของภาพถาย ภาพทไดจะม

ความนาสนใจ เชน การเลอกใชสนาเงนกบสฟาออนจะเลอกสรางสรรคภาพถายโดยวธการใชสท

ตดกนหรอ สเขยวออนกบสเขยวเขม ภาพถายในลกษณะนจะเปนภาพถายธรรมชาต ทวทศน ดวง

อาทตยขน ภาพทะเลหมอก เปนตน ภาพทไดจะสอถงอารมณกบความรสกทนมนวล ในทางศลปะ

มการแยกวรรณะของส (tone) ออกเปน 2 กลม คอ

1. สวรรณะรอน เปนกลมสทใหความรสกเรารอน รอนแรง อบอน ตนเตน เกดพลง โดยมส

แดงเปนหลก ประกอบไปดวย สเหลอง สม สมแดง แดง มวงแดงและมวง

2. สวรรณะเยน เปนกลมสทใหความรสกสบายตา สงบ ชวนฝน ประกอบไปดวย สเหลอง

เขยว เขยวนาเงน นาเงน มวงนาเงนและมวง ซงสมวงและสเหลอง สามารถแสดงผลได 2 วรรณะ

เพราะวาทงสองสน มคณสมบตเปนไดทงสวรรณะรอนและเยน เชน ถาสเหลองเปนสวนประกอบ

ของภาพทมสแดง ตวมนเองกจะกลายเปนสวรรณะรอน ทาใหภาพดรอนแรง ไมวาผ ถายภาพจะ

เลอกสรางสรรคภาพถายโดยวธการใชสทตดกนหรอสทกลมกลน กนาความงดงามโดดเดนใหแก

ภาพถายทงนน หากผ ถายภาพมโอกาส ควรลองถายภาพทงสองแบบ เพอใชในการเปรยบเทยบสสน

ของภายถาย อกทงยงเปนการฝกฝมอในการถายทอดเรองราวในภาพถายไดอกดวย

ภาพท 8.24 การใชสทกลมกลนกน

208

8.2 หลกการจดองคประกอบของภาพถาย

การจดองคประกอบของภาพถายเพอใหไดภาพทมมมมองสวยงามและนาสนใจ

โดยผ ถายภาพจงควรตองมหลกในการจดองคประกอบภาพถายทถกตอง ดงน (Michael Freeman,

2007)

8.2.1 เนอเรอง

กอนทจะทาการถายภาพแตละครงนนผ ถายภาพตองมการตงวตถประสงคไวกอนให

ชดเจนวาถายภาพไปเพออะไร เชน เพอความสวยงาม เพอแสดงถงการเคลอนไหว เพอการเรยนร

เพอแสดงถงการพฒนาการ เพอเปลยนทศนคต เพอชกจงหรอโนมนาวใจ ฯลฯ ดงนนภาพทถาย

ออกมาจะตองตรงวตถประสงคและมเนอหาแสดงออกมาเพยงประเดนเดยวใหชดเจนเพอใหผชม

ไดเขาใจตรงตามวตถประสงคทตงไว

8.2.2 กฎ 3 สวน

เปนสงทนกถายภาพทงมอใหมและมออาชพลวนแลวตองคานงถง เพราะการจดภาพแบบ

นทาใหวตถทวางไวมจดเดน โดยสวนใหญมกนยมใหใชวตถเพยงจดเดยวเพอใหดเดนไมแนนหรอ

ทาใหรสกอดอดเกนไป

วธการแบง คอเรมจากการกาหนดพนทในชองมองภาพเปนสามสวนเทา ๆ กน แลวจดวาง

วตถทตองการเนนนนไวบนเสนทแบง อาจจะเปนเสนทหนงหรอเสนทสองกได สามารถใชกบงาน

หลากหลายชนด เชน ภาพวตถตาง ๆ ภาพววทวทศน เพราะโดยปกตคนจะนยมถายของสองสง

แบงเปนสองสวนเทากน แตถาลองเปลยนมมมองแบงทองฟาหรอนาเปนหนงในสามของภาพ

กจะไดมมมองทลงตวขน

ภาพท 8.25 การจดองคประกอบภาพแบบกฎสามสวน

209

8.2.3 จดตด 9 ชอง

โดยปกตคนทวไปสวนใหญนยมถายภาพดวยการจดวตถใหอยตรงกลางภาพ ซงกไมไดผด

ธรรมชาตของการถายภาพใด ๆ เพยงแตเปนมมมองแบบเดม ๆ ดงนนจงมการพฒนาใหมมมมองท

นาสนใจมากขนดวยการแบงภาพเปนเกาชอง โดยแทนทจะลากเสนตามแนวนอนหรอแนวตงดาน

ใดดานหนงกใหลากพรอม ๆ กนทงสองแนว ทาใหเกดเสนตดกนเปนเกาชอง เกดจดทเรยกวา

Sweet Spots ซงจดแตละจดทเกดขนคอตาแหนงทเหมาะสมในการวางตาแหนงใหใกลเคยงหรอ

ทบจดใดจดหนง โดยมจดตดทมาจาก 9 ชองรวมม 4 จด อนเปนการประยกตมาจากกฎสามสวน

ทมาทฤษฎกฎสามสวนนมตนกาเนดจากนกคณตศาสตรชอ ปทาโกรส (Pythagoras) ทได

นาหลกการทฤษฎทางคณตศาสตรนไปใชในการประยกตสรางงานทางสถาปตยกรรมและผลงาน

ทางศลปะ จนกลายเปนทฤษฎเรยกวา Golden Mean ซงเปนระบบสดสวนทดในการรบรดาน

จตวทยาดวยการมองเหน และเปนระบบประสาทสมผสทใกลเคยงธรรมชาตของการมองเหนของ

มนษย (สรพงษ บวเจรญ, 2554 หนา 265-266)

ภาพท 8.26 การจดองคประกอบภาพแบบจดตด 9 ชอง

210

8.2.4 ความสมดลของภาพ (balance) ในการจดวางภาพถายใหสมดลนน สงททาได

งายมาก โดยใชหลกการของวทยาศาสตร ซงในการจดวางตาแหนงตาง ๆ ขององคประกอบภาพให

เกดความสมดล มอย 2 ลกษณะในการเลอกใชใหเกดความสมดลของภาพถาย ไดแก สมดลแบบ

สมมาตรและสมดลแบบอสมมาตร ดงน

1) สมดลแบบสมมาตร (symmetrical balance) หมายถง การจดวาง

สวนประกอบภาพทมลกษณะเหมอนกน รวมไปถงมสดสวน ขนาด นาหนก ฯลฯ ทงดานซาย

และขวาทเทา ๆ กน เปนการเลอกวางองคประกอบของภาพทมนาหนกทงสองขางเทากน ภาพ

ลกษณะนจะดเปนทางการ สงบนง ดมระเบยบแบบแผน เชน ภาพถายของดอกไมทมสวนประกอบ

ดานซายขวาเหมอนกนทง 2 ดาน ความสมดลแบบนจะใหความรสกสดชน สงา สวยงาม

นาประทบใจ

ภาพท 8.27 ความสมดลแบบสมมาตร

2) สมดลแบบอสมมาตร (asymmetrical balance) หมายถง การจดวาง

สวนประกอบภาพทมลกษณะไมเหมอนกน องคประกอบซายขวา หรอ บนลาง ไมจาเปนวาจะตอง

เหมอนกน หรอ ตองมขนาด ปรมาตร หรอ นาหนก ฯลฯ เทากน เพยงแตเมอมองดแลวกลบให

ความรสกวาเกดมความสมดลภายในภาพ เชน มรสกวามการคานนาหนกดานซายขวาเทากน หรอ

เมอดแลวไมทาใหเกดความรสกวามนาหนกไปกดทบ หรอตกไปอยดานใดดานหนง

211

ภาพท 8.28 ความสมดลแบบอสมมาตร

8.2.5 ความเปนเอกภาพ

ความเปนเอกภาพ (unity) องคประกอบในภาพถายหนงงานนนตองประกอบดวย

สวนประกอบหลายอยาง แตเมอนาสวนประกอบนนมาใชแลวตองใหเกดความรสกวา

ทกสวนประกอบรวมกนเปนหนงความหมายใหได โดยการจดองคประกอบตาง ๆ ในภาพใหม

ความสมพนธกนอยางมเหตผล ตามเรองราวทภาพแสดงออกมาและเชอมโยงใหเปนอนหนง

อนเดยวกน

อยางไรกตาม ไมควรจดสวนตาง ๆ ในภาพใหเรยบรอยเกนไปจนดแลวรไดวาเปนการจงใจ

ในเวลาเดยวกนควรขจดสงตาง ๆ ทจะทาใหภาพมความยงเหยงออกไปใหหมด การแสดงเรองราว

ในภาพเดยวกนหลาย ๆ เรองกทาลายเอกภาพเชนกน สงทมสวนเกยวของกบความมเอกภาพ

ไดแก เสน รปราง ผววสด แสงและเงา ทศทาง จงหวะและลลา ความสมดลของภาพถาย สสน

ภาพท 8.29 ความเปนเอกภาพ

212

8.2.6 มมมองของภาพ (visual)

ในการถายภาพ มมมองเปนสงทสาคญตอการสรางสรรคผลงาน แมทฤษฎจะเปนสวน

หนงของการไดมาซงภาพทสวย แตถาปราศจากมมมองทแปลกตา ภาพถายนนอาจดธรรมดาไม

นาสนใจ ในการถายภาพนน ผ ถายภาพจงจาเปนทจะตองใชจนตนาการรวมกบทฤษฎ เพอใหได

ภาพถายทมมมมองแปลกออกไป ภาพทเลอกใชมมกลองตางกนถงแมจะเปนวตถสงของอยาง

เดยวกนแตจะม ผลตอความคด การสอความหมาย และอารมณแตกตางกนโดยทวไปมมกลอง

แบงเปน 3 ระดบคอ

1) ภาพระดบสายตา (eye-level angle) เปนการถายภาพทผ ถายภาพถอ

กลองอยในตาแหนงขนานกบพนดน และใหกลองอยในระดบเดยวกนกบสายตากบสงทมองเหน

เพอใหความรสกเปนปกตธรรมดาเสมอนกลองคอสายตามนษย

ภาพท 8.30 ภาพระดบสายตา

2) ภาพมมตา (low angle) เปนการถายภาพทกลองอยในตาแหนงตากวาวตถท

ถายเรยกวามมมองของหนอน (worm's-eye view) หรอมมมองของมด (ant's-eye view) คอการ

ถายภาพทระดบตากวาระดบสายตา โดยตวกลองอยในระดบทตากวาตวแบบหรอวตถทจะถาย

เชน การถายภาพตกสง สามารถสรางสรรคโดยการยอตวใหตาลงใหมาก หรอใชวธการวางกลองไว

กบพน ใหทามมขนมายงตวแบบหรอวตถทจะถาย การถายภาพมมตาใหความรสกบงบอกถง

ความสงใหญ สงาผาเผย มอานาจ ทรงพลง เปนตน

213

ภาพท 8.31 ภาพมมตา

3) ภาพมมสง (high angle) เปนการถายภาพทกลองอยในตาแหนงสงกวาวตถ

ทถาย โดยกลองอยสงกวาตวแบบหรอวตถทตองการถาย ทาใหมมของกลองกดไปยงตวแบบหรอ

วตถ สามารถสรางสรรคโดยการยกตวใหสง การยนบนทสง หรอการชกลองใหเหนอกบวตถท

ตองการถายใหความรสกบงบอกถงขนาดเลกความพยายาม ความตาตอยไมสาคญ หมดอานาจ

วาสนา เปนตน

ภาพท 8.32 ภาพมมสง

ทมา : ธรภทร รตตนศานกล, 2554

214

8.2.7 เสนนาสายตา

เสนนาสายตา (direction line) เปนเสนทมความสาคญมากตอภาพถายเพราะผ ถายภาพ

ตองพยายามทจะหาวตถอะไรกไดมาดงจดสนใจใหภาพเปนทนาสนใจในสายตาผชม ตองสามารถ

นาสายตาผชมไปสจดหมายทตองการสอสารออกไป เสนนาสายตาทาใหสงทสนใจมจดเดนขน

ทงนเสนนาสายตาทกเสนจะแสดงการนาสายตาไปยงจดรวมสายตาทกจด เปนเสนทสรางมต

ใหกบรปภาพทาใหเกดความลกหรอความกวาง อาจใชแมนา สะพาน ถนน รว กาแพง หรอสงใดก

ไดทเปนเสนนาสายตาใหผ ทชมภาพเกดความสนใจ เชน ในการถายภาพอาจใชแนวพนถนนทคน

ใชเดนเปนเสนนาสายตาผชมเขามาสบคคลทอยเบองหนา หรอเบองหลงซงเปนจดเดนของภาพได

ภาพท 8.33 เสนนาสายตา

8.2.8 กรอบภาพ

กรอบภาพ (frame) การจดใหฉากหนา

(foreground) หรอสวนประกอบขางหนาลอมเปน

กรอบจะทาใหเกดมมมองของสายตาเขาไปทตววตถ

ขางในทตองการเนนใหเปนจดเดนได กรอบภาพ

สามารถสรางดวยสงตาง ๆ หลายแบบ เชน ซมประต

ตวอาคาร กงไม นวมอ เปนตน

ภาพท 8.34 กรอบภาพ

215

8.2.9 เงาสะทอน

เงาสะทอน (reflection) การถายภาพแบบเงาสะทอน เปนภาพอกรปแบบหนงททาใหภาพ

มความโดดเดนเฉพาะตว ซงภาพถายในลกษณะนเปนการถายทอดในเรองของอารมณ

และความรสกของภาพมากกวาทจะเนนในเรองของการจดองคประกอบภาพ เชน ถายภาพอาคาร

หรอวดทอยใกลกบบอนา แลวมเงาสะทอนลงในนา เปนตน

ภาพท 8.35 เงาสะทอน

การถายภาพใหเหนเงาสะทอน จะชวยสรางอารมณภาพจากธรรมดาใหดนาสนใจมากขน

บางครงการถายภาพแบบน ผ ถายอาจจะสบสนวาแลวจะวดแสงตรงไหนด ซงถาหากเงาสะทอน

นนรวมเอาตนแบบเขาไปดวยกใหความสาคญกบการวดแสงไปทตนแบบไดเลย แตถาหากเนนท

เงาสะทอนเพยงอยางเดยว กตองดวาพนผวทสะทอนออกมานนมสภาพแสงแตกตางกบตนแบบ

มากนอยเพยงใด ซงโดยสวนมากจะมสภาพแสงทนอยกวาตนแบบเลกนอยเทานน ใหวดแสงไปท

เงาสะทอน ไดเลย

วสดทสะทอนเงาไดมาก เชน โครเมยม กระจก ทาใหสรางสรรคภาพแปลกๆ ไดโดยใชรรบแสง

กวางซงอาจจะโฟกสเงาสะทอนใหคมชด สวนฉากหนาหรอผวโลหะกจะเบลอเพราะอยนอกระยะ

ชด เปนตน

8.2.10 ขนาดภาพ

การกาหนดขนาดและระยะของภาพใชในการสอความหมายใหผชมสามารถรบรอารมณ

ความรสกไดตามทชางภาพตองการและยงชวยในการเสรมความเดนใหกบวตถในภาพดวย ซงการ

กากบภาพสามารถทาไดโดยใชกลองเปนตวกาหนดขนาดภาพไดหลากหลาย เชน ภาพระยะไกล

(Long Shot) ระยะปานกลาง (Medium Shot) และระยะใกล (Close Up) เปนตน การกาหนด

216

ขนาดภาพตองสอดคลองกบความหมายทตองการสอ โดยทวไปการกาหนดขนาดภาพนนไมมกฎ

แนนอนทตายตว แตมกนยมใชหลกปฏบตเปน 3 ขนาด คอ ขนาดภาพระยะไกล ขนาดภาพระยะ

ปานกลาง และขนาดระยะใกล

ซงสามารถแบงยอยขนาดของภาพไดอกและมชอเรยกชดเจนขนดงน

1) ภาพระยะไกลมากหรอระยะไกลสด (Extreme Long Shot / ELS) ไดแก ภาพทถาย

ภายนอกสถานทโลงแจง มกเนนพนทหรอบรเวณทกวางใหญไพศาล เมอเปรยบเทยบกบสดสวน

ของมนษยทมขนาดเลก ภาพ ELS สวนใหญใชสาหรบการเปดฉากเพอบอกเวลาและสถานท

ภาพท 8.36 ภาพระยะไกลมาก

2) ภาพระยะไกล (Long Shot /LS) ภาพระยะไกล เปนภาพทคอนขางสบสนเพราะม

ขนาดทไมแนนอนตายตว บางครงเรยกภาพกวาง (Wide Shot) เวลาใชอาจกนความตงแตภาพ

ระยะไกลมาก (ELS) ถงภาพระยะไกล (LS) ซงเปนภาพขนาดกวางแตสามารถเหนรายละเอยดของ

ฉากหลงและผแสดงมากขน ตงแตศรษะจนถงสวนเทา

ภาพท 8.37 ภาพระยะไกล

217

3) ภาพระยะไกลปานกลาง (Medium Long Shot / MLS) เปนภาพทเหนรายละเอยดของ

ผแสดงมากขนตงแตศรษะจนถงขา หรอหวเขา ซงบางครงกเรยกวา Knee Shot เปนภาพทเหนตวผ

เปนแบบสมพนธกบฉากหลงหรอเหนเฟอรนเจอรในฉากนน

ภาพท 8.37 ภาพระยะไกลปานกลาง(1) ภาพท 8.38 ภาพระยะไกลปานกลาง(2)

4) ภาพระยะปานกลาง (Medium Shot/MS) ภาพระยะปานกลาง เปนขนาดภาพทม

ความหลากหลายและมชอเรยกไดหลายชอเชนเดยวกน โดยปกตจะมขนาดประมาณตงแต1/4 ถง

3/4 ของรางกาย บางครงเรยกวา Mid Shot หรอ Waist Shot (บนเอว) กได เปนขนาดภาพทใชมากทสด

ขนาดหนง นยมใชเชอมเพอรกษาความตอเนองของภาพระยะไกล (LS) กบภาพระยะใกล (CU)

ภาพท 8.39 ภาพระยะไกลปานกลาง

218

5) ภาพระยะใกลปานกลาง (Medium Close-Up / MCU) เปนภาพแคบ คลอบคลม

บร เวณตงแต ศรษะถงไหลของผ แสดง ใช สาหรบนาเสนอภาพทแสดงอารมณความรสก

ทใบหนา ผแสดงรสกเดนในเฟรมภาพ บางครงเรยกวา Bust Shot มกมขนาดเทารปปนครงตวทอนบน

ภาพท 8.40 ภาพระยะใกลปานกลาง

6) ภาพระยะใกล (Close-Up / CU) เปนภาพทเหนบรเวณศรษะและบรเวณใบหนาของ

ผแสดง มรายละเอยดชดเจนขน เชน รวรอยบนใบหนา นาตา สวนใหญเนนความรสกของผ เปน

แบบทสายตาและแววตา

ภาพท 8.41 ภาพระยะใกล

219

7) ภาพระยะใกลมาก (Extreme Close-Up /ECU หรอ XCU) เปนภาพทเนนสวนใดสวน

หนงของรางกาย เชน ตา ปาก เทา มอ เปนตน ภาพจะถกขยายใหญบนจอ เหนรายละเอยดมาก

เปนการเพมการเลาเรองในสอภาพยนตรหรอโทรทศนใหไดอารมณมากขน

ภาพท 8.42 ภาพระยะใกลมาก(1) ภาพท 8.43 ภาพระยะใกลมาก(2)

การเลอกใชขนาดและระยะภาพทถกตองในการถายทอดความหมายแนวคดเพอการเลา

เรองจะทาใหผ ชมสามารถทาความเขาเรองราวไดงายขน ไมเกดความสบสนในการลาดบ

เหตการณ นอกจากขนาดและระยะภาพยงชวยเสรมใหการสออารมณความรสกของตวละครหรอ

แบบใหชดเจนมากยงขนดวย

สรป

เปาหมายของการใชหลกการถายภาพซงประกอบดวย องคประกอบของภาพถาย อน

ไดแก วตถ จด เสน ลวดลาย พนผว รปราง รปทรง แสงและเงา ทศทาง จงหวะและลลา ส วงจรส คา

นาหนกของส ความเขมของส สสวนรวมและการเนนส รวมกบหลกในการจดองคประกอบของ

ภาพถาย คอ เนอเรอง กฎสามสวน จดตด เกาชอง ความสมดลของภาพ ความเปนเอกภาพ มมมอง

ของภาพ เสนนาสายตา กรอบภาพ เงาสะทอน นนคอการไดภาพถายทมความสวยงาม ลงตวพอด

นกถายภาพทดตองมความรพนฐานสาหรบการจดองคประกอบภาพแลวฝกปฏบตถายภาพโดยใช

องคประกอบและวธการตางๆขางตน ทงนเพอใหภาพถายดนาสนใจสามารถดงดด โนมนาวจตใจ

220

ของผชมใหเกดอารมณรวมและความรสกคลอยตามได และหากรสกวาภาพขาดความสวยงาม

กตองสามารถวเคราะหองคประกอบของภาพเพอหาจดบกพรองแลวทาการแกไขในครงตอไปดวย

221

คาถามทบทวน

1. จงอธบายการใชเสนแตละประเภทในองคประกอบการถายภาพ พรอมยกตวอยาง

2. จงอธบายประโยชนของการจดวางวตถในภาพถายแบบซาซอนกน

3. จงอธบายความแตกตางของการใชพนผวของวตถแตละประเภทในงานภาพถาย

4. จงอธบายคณคาของการจดองคประกอบภาพในงานภาพถาย

5. วรรณะสรอนและวรรณะสเยนมความเหมาะสมกบภาพลกษณะใด พรอมอธบาย

6. จงบอกความหมายของสตรงขาม พรอมยกตวอยางคสตรงขามมา 2 ค

7. จงอธบายประโยชนของการใชคานาหนกของสในงานภาพถาย

8. จงอธบายประโยชนของกฎ 3 สวนและจดตด 9 ชองในการถายภาพ

9. จงเปรยบเทยบความหมายของภาพตอการถายภาพดวยมมตาและมมสง

10. จงอธบายประโยชนของการใชเสนนาสายตาในงานภาพถาย

222

เอกสารอางอง

ณภทร กรรขา. (2558). ภาพเสนเฉยง. University of the Arts London. United Kingdom.

นรบด บญมา. (2553). องคประกอบการถายภาพ. กาญจนบร : ชมรมสอสรางสรรคสงคม.

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร.

ธรภทร รตตนศานกล. (2554). องคประกอบการถายภาพ. กาญจนบร : มหาวทยาลยราชภฏ

กาญจนบร.

พลลภ พรยะสรวงศ. (2554). หลกการผลตวสดกราฟก. กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลยพระจอม

เกลาพระนครเหนอ.

Doeffinger, D. (1998). The Art of Seeing: A Critical Approach to Photography (4th ed.).

New York: Sterling Publishing.

Freeman, M. (2007). The Photographer's Eye: Composition and Design for Better Digital

Photos. UK: Focal Press.

เวบไซต

http://www.knitty.com/ISSUEw13/images/colorwheel.png

https://lh6.googleusercontent.com/pvJ6XvfDE2Y/Ucgwnh1n93I/AAAAAAAAB3I/m6A2wklIZlg/s4

48/color04.gif