ABC-ja e UE

7/25/2019 ABC-ja e UE

http://slidepdf.com/reader/full/abc-ja-e-ue 1/63

ABC – ja e të Drejtëstë Bashkimit Evropian

01/2016

7/25/2019 ABC-ja e UE


ParathënieRendi ligjor i krijuar nga Bashkimi Evropian (BE) tanimë është bërë përbërës i rrënjosur në jetën tonë politike dhe në shoqëri !do vjet" në ba#ë të $raktateve të %nionit" merren mijëravendime që ndikojnë vendosmërisht në &htetet Anëtare të BE'së dhe në jetën e qtetarëvetë tre a kohë që individët më nuk janë thjesht qtetarë të shtetit të vet" qtetit aporrethit* ata janë edhe qtetarë të %nionit

+etëm për këtë arse" është jashtë#akonisht me rëndësi që ata të jenë të in,ormuar mbirendin ligjor" i -ili ndikon në jetën e tre të përditshme .egjithatë" ndërlikueshmëria estrukturës së %nionit dhe rendi i tij ligjor nuk kuptohen aq lehtë jo është pjesërisht përshkak të gjuhës së vetë $raktateve" e -ila shpesh është disi e paqartë" me aludime që nukkuptohen lehtë /aktor plotësues është edhe mosnjohja e kon-epteve të shumta" me të -ilat $raktatet mundohen të #otërojnë situatën/aqet në vijim janë përpjekje për të qartësuar strukturën e %nionit dhe shtllat mbajtëse tërendit ligjor evropian" dhe kështu të ndihmohet redukimi i mungesës së njohurisë midisqtetarëve të BE'së

Nga Parisi në Lisbonë, përmes Romës, Mastrihtit, Amsterdamit dhe Nicës

0ak kohë pas për,undimit të 1u,tës së Dtë Botërore kon-epti në për shtetin dhe jeta jonëpolitike ishte #hvilluar kresisht në ba#ë të kushtetutave dhe ligjeve na-ionale 0ikërisht kjoishte ba#a mbi të -ilën u krijuan rregullat e sjelljes detruese jo vetëm për qtetarët dhepartitë në vendet tona demokratike" por gjithashtu edhe për shtetin dhe organet e vetaDuhej të vinte deri te shembja e plotë e Evropës dhe tatëpjeta e saj politike dhe ekonomikepër t2u krijuar kushtet për një 3 llim të ri dhe për t2i dhënë një impuls të ,reskëtidesë për një rend të ri evropian

4ë përgjithësi" lëvi#jet drejt uni3 kimit të Evropës nga 1u,ta e Dtë Botërore" kanë krijuarpër#ierje kon,u#e të organi#atave të shumta dhe të ndërlikuara" të -ilave vështirë mund t2ugjindet 3 lli 0ër shembull" 5ECD (5rgani#ata për Bashkëpunim dhe 6hvillim Ekonomik)" 7E%(Bashkimi Evropian 0erëndimor)" 4A$5 (5rgani#ata e $raktatit +eri Atlantik)" ëshilli iEvropës dhe Bashkimi Evropian bashkëjetojnë pa ndonjë lidhje reale midis tre 4umri i

shteteve në këto organi#ata të ndrshme shtrihet nga 89 (në 7E%) deri në:; (në ëshillin e Evropës) jo llojllojshmëri organi#atash merr stru-ture logjike vetëm nëseshohim qëllimet e tre spe-i3 ke Ato mund të ndahen në tre grupe kresore

GRUP PAR!" #RGAN$A%A% &UR#'A%LAN%(&5rgani#atat Euro'Atlantike u krijuan si re#ultat i alean-ës midis &hteteve të Bashkuara tëAmerikës dhe Evropës pas 1u,tës së Dtë Botërore 4uk ishte koin-iden-ë që organi#ata eparë evropiane e pas lu,tës" 5EEC (5rgani#ata për Bashkëpunim Ekonomik Evropian)" që uthemelua në 8<:=" u krijua me ini-iativën e &hteteve të Bashkuara të Amerikës &ekretari iatëhershëm &htetëror i &>BA've" ?hor@h .arshall" në vitin 8<:; apeloi që shtetet e Evropëstë bashkojnë ,uqitë për rindërtimin e ekonomive të tre dhe premtoi ndihmën amerikane jondihmë u quajt 0lani .arshall" i -ili mundësoi ba#ën për rindërtim të shpejtë të Evropës

0erëndimore 4ë 3 llim" qëllimi kresor i 5EEC'së ishte të liberali#ojë tregtinë midis shteteve 4ë vitin 8<9" kur u anëtarësuan &>BA'të dhe anadaja" u shtua edhe një snim" dhe aiishte n@itja e progresit ekonomik në vendet në #hvillim" me anë të ndihmës për #hvillim5EEC'ja atëherë u shndërrua në 5ECD 4ë vitin 8<:<" 4A$5 u themelua si alean-ë ushtarakeme &htetet e Bashkuara dhe anadanë 4ë 8<:" u krijua Bashkimi Evropian 0erëndimor(7E%)" me qëllim të ,or-imit të bashkëpunimit në ,ushën e politikëstë sigurisë midis vendeve të Evropës

7/25/2019 ABC-ja e UE


4A$5 bashkoi shtetet që kishin nënshkruar $raktatin e Brukselit (Belgjika" /ran-a"1uksemburgu" >ollanda dhe Britania e .adhe) si dhe Republika /ederale e jermanisë dhetalia reqia" &panja dhe 0ortugalia poashtu u bënë anëtare Bashkimi Evropian 0erëndimor"në vitin 8<: shënoi 3 llimin e politikës së sigurisë dhe mbrojtjes në Evropë .irëpo" roli i tijnuk u #hvillua më shumë" pasi që pjesa më e madhe e ,uqisë së tij u trans,erua nëinstitu-ione të tjera ndërkombëtare" sidomos në 4A$5" ëshillin e Evropës dhe në BE

Bashkimi Evropian 0erëndimor ka ruajtur përgjegjësinë për mbrojtje kolektive" rol që akomanuk i është trans,eruar BE'sëGRUP )*%!" (!+LL &-R#P!+ )& #+.&'aarakteristika e përbashkët për grupin e dtë të organi#atave evropiane është se ato janëstrukturuar ashtu që të mundësojnë pjesëmarrjen e sa më shumë shteteve 4jëkohësisht"kishte një vetëdije se këto organi#ata nuk do të tejkalojnë bashkëpunimin e #akonshëmndërkombëtar

ëto organi#ata për,shijnë ëshillin e Evropës" i -ili u themelua si institu-ion politik më maj8<:< &tatuti i tij nuk jep asnjë re,eren-ë për lëvi#je drejt një ,ederate apo unioni" dhe as nukmundëson trans,erimin ose shkrirjen e të drejtave sovrane +endimet lidhur me të gjithaështjet e rëndësishme kërkojnë një#ëshmëri" që do të thotë se do shtet ka ,uqinë e vetos*struktura e njëjtë ek#iston edhe në ëshillin e &igurimit të ombeve të Bashkuara 0randaj"ëshilli i Evropës është di#ejnuar vetëm duke pasur parassh bashkëpuniminndërkombëtar ëshilli ka mbajtur një varg konventash në ,ushën e ekonomisë" kulturës"politikës so-iale dhe ligjit 4dër më të rëndësishmet F dhe më të njohurat F nga këto" është onventa Evropiane për.brojtjen e të Drejtave të 4jeriut dhe 1irive /undamentale (onventa Evropiane për tëDrejtat e 4jeriut ose EC>R)" : nëntor 8<9 onventa jo vetëm që mundësoi për-aktimin estandardeve minimale për mbrojtjen e të drejtave të njeriut në shtetet anëtare* porgjithashtu themeloi një sistem të mbrojtjes ligjore" -ili u mundëson trupave të themeluar në&tra#burg (omisioni Evropian për të Drejta të 4jeriut dhe jkata Evropiane për të Drejta të4jeriut) të denon-ojnë shkeljen e të drejtave të njeriut në shtetet anëtare

grup i organi#atave gjithashtu për,shin edhe 5rgani#atën e &igurisë dhe 6hvillimit nëEvropë (5&BE)" themeluar në 8<<:" si pasues i on,eren-ës për &iguri dhe 6hvillim nëEvropë 5&BE'ja u përmbahet parimeve dhe qëllimeve të për-aktuara në Aktin /inal të>elsinkit 8<; dhe në artën e 0arisit 8<<9 rahas masave për ndërtimin e besimit midisshteteve të Evropës" këto snime për,shijnë edhe themelimin e Grrjetit të sigurtë2 për tëmundësuar #gjidhjen e konH ikteve në mënrë paqësore &i kanë treguar ngjarjet e tëkaluarës së a,ërt" Evropa ka një rrugë të gjatë në këtë aspekt

GRUP %R&%!" .A+(M &-R#PANrupi i tretë i organi#atave evropiane përbëhet nga Bashkimi Evropian arakteristika më ere në BE" e -ila e dallon BE'në nga llojet e #akonshme të aso-imit ndërkombëtar të shteteveështë se &htetet Anëtare kanë hequr dorë nga disa të drejta të tre sovrane në ,avor të BE'së dhe i kanë dorë#uar BE'së ,uqinë për veprim të pavarur 4ë ushtrimin e kësaj ,uqie" BE'ja ka a,tësi të n@jerrë akte sovrane që kanë ,uqinë e njëjtë si

ligjet në shtetet individuale urthemelin e Bashkimit Evropian e vuri .inistri i atëhershëm,ran-e# 0unëve të Iashtme" Robert &human" në deklaratën e tij më < maj 8<9" në të -ilënai pre#antoi planin që e kishte përpunuar bashkë me 6han .onenë" për bashkimin eindustrive të Evropës për thëngjill dhe elik në omunitetin Evropian për $hëngjill dhe !elik

Ai deklaroi se kjo do të përbënte një ini-iativë historike për një GEvropë të organi#uar dhevitale2" gjë që ishte e Gdomosdoshme për -ivili#imin2 dhe pa të -ilën Gnuk do të mund të ruhejpaqeja në botë2 G0lani i &humanit2 për,undimisht u bë realitet me nënshkruarjen e $raktatittë omunitetit Evropian për $hëngjill dhe !elik (EC&C) nga gjashtë shtetet themeluese

7/25/2019 ABC-ja e UE


(Belgjika" jermania" /ran-a" talia" 1uksemburgu dhe >ollanda) më 8= prill 8<8 në 0aris($raktati i 0arisit) dhe hrja e tij në ,uqi më JK korrik 8<J

omunitet u themelua për një periudhë 9 vjeare" dhe u Gintegrua2 në omunitetinEvropian" atëherë kur $raktati themelues skadonte më JK korrik J99J 6hvillim i mëtejshëmu reali#ua me $raktatin e Romës" më J mars 8<;" i -ili themeloi omunitetin Evropian

Ekonomik (EEC) dhe omunitetin Evropian të Energjisë Atomike (Euratom)* këto 3 lluanpunën e tre kur $raktati hri në ,uqi më 8 janar 8<= $hemelimi i Bashkimit Evropian me $raktatin e .astrihtit shënoi një hap përpara në rrugëndrejt uni3 kimit të Evropës Edhepse $raktati u nënshkrua në .astriht" më ; shkurt 8<<J" njëvarg pengesash në pro-esin e rati3 kimit (miratimi i popullit të Danimarkës vetëm pasre,erendumit të dtë* aktet ligj ore në jermani që duhej të merrnin miratimin e 0arlamentitpër $raktatin u vërtetuan si jokushtetuese) nënkuptonin se i njëjti nuk hri në ,uqi deri më 8nëntor 8<<K $raktati i re,erohej vetvetes si Gnjë etapë e re në pro-esin e krijimit të një unionimë të a,ërt se kurrë më parë për popujt e Evropës2Ai përmbante instrumentin themelues të Bashkimit Evropian" edhepse nuk e për,undoi këtëpro-es ishte hapi në rrugën për,undimtare drejt sistemit kushtetues evropian 6hvillim imëtejshëm u shënua në ,ormë të $raktateve të Amsterdamit dhe 4i-ës" të -ilat hnë në ,uqimë 8 maj 8<<<" respektivisht më 8 shkurt J99K Lëllimi i këtre re,ormave është të ruajnëkapa-itetin e BE'së për veprim në një %nion të #gjeruar nga 8 në J; ose më tepër anëtarë0randaj" d $raktatet ishin të ,okusuara në re,ormat institu-ionale dhe" në krahasim mere,ormat paraprake" vullneti politik për thellimin e integritetit evropian në 4i-ë ishterelativisht i dobët

Rrjedhimisht" kritika re#ultoi në 3llim të debatit lidhur me ardhmërinë e BEsë dhe strukturëne vet institu-ionale &i re#ultat i kësaj" më dhjetor J998 në 1aeken (Belgjikë)" &he,at e&hteteve ose Leverive" miratuan një Deklaratë mbi të Ardhmen e Bashkimit Evropian" në të-ilën BE'ja pranoi të bëhej më demokratike" transparente dhe e,ektive dhe të trasonterrugën për një kushtetutë >api i parë për arritjen e këtij qëllimi ishte themelimi i konventësevropiane" kresuar nga ish 0residenti ,ran-e#" +aleri 6hiskar d2Esten" me detrën për tëhartuar kushtetutën Evropiane .ë 8= korrik J99K" kresuesi" në emër të konventës"#rtarisht ia dorë#oi 0residentit të ëshillit Evropian propo#im $raktatin e hartuar ngakonventa

propo#im u miratua" me disa ndrshime të -aktuara" nga &he,at e &hteteve ose Leverivemë 8; dhe 8= korrik në Bruksel" pas anëtarësimit të 89 &hteteve të reja Anëtare më 8 majJ99: dhe #gjedhjeve për 0arlamentin Evropian në mes të qershorit J99: ushtetuta kishtepër qëllim të kthente Bashkimin Evropian dhe omunitetin Evropian (të -ilët deri atëherë ikishim të njohur)" në një Bashkim Evropian të vetëm" të ba#uar në një $raktat ushtetues+etëm omuniteti Evropian i Energjisë Atomike do të va#hdonte të ek#istojë si komunitet veantë F edhepse do të va#hdonte të aso-ohet me Bashkimin Evropian %nion .irëpo" kjopërpjekje për kushtetutë dështoi në pro-esin e rati3 kimit 0as votimit po#itiv 3 llestar në 8Knga J &htete Anëtare" $raktati u re,u#ua në re,erendumet në /ran-ë (:=M kundër" ngagjithsej <K:M votues) dhe në >ollandë (8;M kundër" nga gjithsej KM)

0as periudhës dvjeare të reH ektimit" një pako e re e re,ormave u ini-ua në gjsmën e parë

të vitit J99; jo pako re,ormash për,aqësonte një hap më larg nga ideja e kushtetutësevropiane" nën të -ilën të gjitha $raktatet ek#istuese do të revokoheshin dhe do të#ëvendësoheshin me një tekst të vetëm të quajtur G$raktati i themelimit të ushtetutës përEvropë2 .irëpo" $raktati Re,ormues u hartua ashtu si $raktatet e .astrihtit" Amsterdamit dhe4i-ës" të -ilat u bënë ndrshime ,undamentale $raktateve ek#istuese të Bashkimit Evropian"që ,or-onte kapa-itetin e BE'së për të vepruar përbrenda ose jashtë %nionit" për të shtuarlegjitimitetin e vet demokratik dhe për të shtuar përgjithësisht e3 kasitetin e veprimit të BE'së 4ë pajtim me traditën" $raktati Re,ormues u quajt $raktati i 1isbonës

7/25/2019 ABC-ja e UE


$raktati u hartua jashtë#akonisht shpejt" kresisht për shkak të ,aktit se gjatë konklu#ave tëtakimit të ëshillit Evropian më J8 dhe JJ qershor J99; në Bruksel" &he,at e &hteteve oseLeverive për-aktuan hollësisht si dhe në ,arë mase duhet të inkorporohen ndrshimet ebiseduara gjatë on,eren-ës 4dërqeveritare J99:" në $raktatet ek#istuese Lasja e tre ishtee pa#akontë pasi që ata nuk u ku3 #uan në implementimin e udhë#imeve të përgjithshmenga një on,eren-ë 4dërqeveritare" por hartuan strukturën dhe përmbajtjen e ndrshimeve

që duhej të bëhen" dhe shpesh hartuan terminologjinë e saktë të një dispo#ite 0ikatkresore të mosmarrëveshjes ishin ndarja e kompeten-ave midis %nionit dhe &hteteveAnëtare" ardhmëria e politikës së përbashkët për siguri dhe punë të jashtme" roli i ri iparlamenteve na-ionalenë pro-esin e integrimit" për,shirja e artës për të Drejta /undamentale në të drejtën e%nionit dhe progresi mundshëm në ,ushën e bashkëpunimit poli-or dhe gjqësor lidhur meveprat penale

&i re#ultat i kësaj" on,eren-a 4dërqeveritare e mbajtur në J99; nuk kishte shumë mundësimanovrimi dhe ishte e autori#uar vetëm për të implementuar teknikisht ndrshimet enevojshme 0una e on,eren-ës 4dërqeveritare për,undoi më 8= dhe 8< tetor J99;" dhe 3toi miratimin politik të ëshillit Evropian" i -ili njëkohësisht kishte takim jo#rtar në 1isbonë&ë ,undi" $raktati #rtarisht u nënshkrua nga &he,at e &hteteve apo Leverive të J; &hteteveAnëtare të BE'së" më 8K dhjetor J99;" në 1isbonë .irëpo" pro-esi i rati3 kimit për këtë $raktat ishte jashtë#akonisht i vështirë

Edhe pse $raktati i 1isbonës" ndrshe nga $raktati që themelon ushtetutën për Evropë" urati3 kua me sukses në /ran-ë dhe në >ollandë" në 3 llim u balla,aqua me pengesën ere,erendumit të parë në rlandë" më 8J qershor J99= (K:M kundër" nga gjithsej K8Mvotues) +etëm pas një varg garan-ash ligjore mbi ,ushëveprimin (e ku3 #uar) të $raktatit tëri" qtetarët e rlandës votuan në re,erendumin e dtë për $raktatin e 1isbonës" në tetorJ99< ëtë herë $raktati 3 toi mbështetjen e gjerë të popullatës irlande#e (;8M për" ngagjithsej <M votues) &uksesi i re,erendumit në rlandë gjithashtu trasoi rrugën për rati3kimin e $raktatit të 1isbonës në 0oloni dhe në Republikën !eke 4ë 0oloni" 0residenti a-inskinënshkruajti instrumentin për rati3 kim" i kushtë#uar nga re#ultati i ,avorshëm nëre,erendumin e rlandës

0residenti ek" +a-lav laus" poashtu në 3 llim deshi të priste re,erendumin irlande#" porpastaj nënshkruajti instrumentin e rati3 kimit" të kushtë#uar nga garan-a se GDekretetBeneN2 të vitit 8<:" të -ilat ndalonin #britjen në #onat e Republikës !eke që më parë itakonin jermanisë" do të mbeten të paprekura nga $raktati i 1isbonës" dhe sidomos ngaarta e të Drejtave /undamentale" e për,shirë në $raktatin e BE'së 0as gjetjes së #gjidhjespër këtë kërkesë" 0residenti ek nënshkruajti instrumentin e rati3 kimit" më K nëntor J99<ështu" pro-esi i rati3 kimit për,undoi në të gjitha &htetet Anëtare J;" dhe $raktati i 1isbonëshri në ,uqi më 8 dhjetor J99< $raktati i 1isbonës shkriu Bashkimin Evropian dheomunitetin Evropian në një %nion Evropian të vetëm /jala Gomunitet2 #ëvendësohet kudome ,jalën G%nion2 %nioni #ëvendëson dhe trashëgon omunitetin Evropian .egjithatë" edrejta e %nionit edhe më tej është e ,ormuluar sipas tre $raktateve në vijim

%ratati për .ashimin &ropian $raktati për Bashkimin Evropian ($raktati i BE'së F G$E%2) është ristrukturuar plotësisht nëgjashtë titujt në vijimO Dispo#itat e përbashkëta ()" Dispo#itat e parimeve demokratike ()"Dispo#itat mbi institu-ionet ()"Dispo#itat mbi bashkëpunimin e shtuar (+)" Dispo#itat e përgjithshme lidhur me veprimet e jashtme të %nionit dhe dispo#itat spe-i3 ke lidhur me politikën e përbashkët për punë të jashtme dhe të sigurisë (+) dhe Dispo#itat për,undimtare (+)

7/25/2019 ABC-ja e UE


%ratati mbi 3nsionimin e .ashimit &ropian $raktati mbi /unksionimin e Bashkimit Evropian (G$/E%2) u hartua nga $raktati themelues iomunitetit Evropian dhe ka pak a shumë strukturën e njëjtë si $raktati i E'së 4drshimetkresore kanë të bëjnë me aktet e jashtme të BE'së dhe ,utjen e kapitujve të ri" sidomospolitikën e energjisë elektrike" bashkëpunimin poli-or dhe gjqësor për ështjet që kanë tëbëjnë me vepra penale" hapësirë" sport dhe turi#ëm

%ratati theme43es i (om3nitetit &ropian për &nergi Atomie $raktati themelues i omunitetit Evropian për Energji Atomike ($raktati EAEC F G$raktatiEuratom2) është ndrshuar në ,a#a të ndrshme 4ë do rast" ndrshimet spe-i3 ke janëbërë në protokolet shtoj-ë të $raktatit të 1isbonës $E% dhe $/E% kanë ba#ën e njëjtë juridike qartësim i iltër juridik është i domosdoshëm" pasi që titulli i ri i $raktatit të mëparshëmpër E'në (G$raktati mbi /unksionimin e BE'së2) dhe niveli i rregullimit të d $raktateve" lënëpërshtpjen se $E% është një lloj kushtetute ose traktat ba#ik" kurse $/E% është i paraparë sitraktat implementues

.irëpo" $E% dhe $/E% nuk kanë natrë kushtetuese $erminologjia e përdorur në $raktate" nëpërgjithësi reH ekton këtë ndrshim të qasjes nga propo#imi i mëparshëm kushtetutës&hprehja Gkushtetutë2 nuk përdoret më* Gministri i jashtëm i BEsë2 tani thirret G0ër,aqësues i1artë i %nionit për 0olitikë të 0unëve të Iashtme dhe &igurisë2* dhe de3 ni-ionet për Gligj2 dheGligj korni#ë2 janë braktisur $raktatet e ndrshuara nuk përmbajnë as artikuj që u re,erohensimboleve të BE'së" si janë Hamuri" himni ose motoja0ërparësia e të drejtës të BE'së nuk është shënuar në mënrë ekspli-ite në traktat" mirëpo"ashtu si më parë" rrjedh nga praksa gjqësore në jkatën e Drejtësisë të BashkimitEvropian" dhe kjo praksë gjqësore trajtohet në deklaratën sqaruese

$raktati i 1isbonës gjithashtu braktis Gtre shtllat2 e BE'së &htlla e parë" e -ila përbëhetkresisht nga tregu i vetëm dhe politikat e omisionit Evropian" bashkohet me shtllën edtë" që përbëhet nga politika e punëve të jashtme dhe sigurisë" dhe shtlla e tretë" e -ilapër,shin bashkëpunimin poli-or dhe gjqësor lidhur me veprat penale .egjithatë"pro-edurat spe-iale që kanë të bëjnë me politikën e punëve të jashtme dhe të sigurisë"për,shirë këtu edhe mbrojtjen evropiane" mbeten në ,uqi* deklaratat e on,eren-ës4dërqeveritare të bashkangjitura në $raktat theksojnë natrën e veantë të kësaj ,ushe dhesidomos përgjegjësitë e &hteteve Anëtare në këtë aspekt

Aktualisht BE'ja ka J; &htete Anëtare ëto për,shijnë pikë së pari gjashtë anëtarëtthemelues të omunitetit Ekonomik Evropian ' Belgjika" jermania (për,shirë edhe territorine ish jermanisë 1indore" pas uni3 kimit të d jermanive më K tetor 8<<9)" /ran-a" talia"1uksemburgu dhe >ollanda.ë 8 janar 8<;K" Danimarka (tani pa renlandën" e -ila në re,erendum" në shkurt 8<=J votoitë mos mbetet përbrenda omunitetit Evropian)" rlanda dhe Britania e .adhe u bashkuannë omunitet* anëtarësimi i plani3 kuar i 4orvegjisë u re,u#ua në re,erendumin e tetorit tëvitit 8<;J (me KM kundër anëtarësimit në E) G6gjerimi drejt jugut2 3 lloi meanëtarësimin e reqisë më 8 janar 8<=8 dhe për,undoi me anëtarësimin e &panjës dhe

0ortugalisë" më 8 janar 8<= 6gjerimi i ardhshëm ishte më 8 janar 8<<" me anëtarësimin eAustrisë" /inlandës dhe &uedisë4ë 4orvegji" re,erendum përsëriti re#ultatin e para JJ viteve" me një ma#horan-ë të vogël(J:M) kundër anëtarësimit të 4orvegjisë në BE .ë 8 maj J99: shtetet Baltike ' Estonia"1etonia dhe 1ituania" shtetet e Evropës 1indore dhe Lendrore – Republika !eke" >ungaria"0olonia" &llovenia dhe &llovakia" si dhe d ishujt e .esdheut – Liproja dhe .alta uanëtarësuan në BE

7/25/2019 ABC-ja e UE


+etëm pas d vjetësh" #gjerimi për,undoi drejt lindjes me anëtarësimin e Bullgarisë dheRumanisë" më 8 janar J99; .e këtë #gjerim" numri i &hteteve Anëtare u rrit nga 8 në J;"kurse popullata e BE'së u shtua për <9 milionë dhe kështu arriti numrin :;: milionë #gjerim historik i BE'së është thelbi i pro-esit të gjatë drejt riuni3 kimit të Evropës" e -ilaishte e ndarë për më se gjsmë shekulli nga 0erdja e >ekurt dhe lu,ta e ,tohtë .bi të gjitha"#gjerimi reH ekton dëshirën për paqe" stabilitet dhe prosperitet ekonomik në kontinentin e

uni3 kuar Evropian4ego-iatat për anëtarësim të mëtejshëm janë në va#hdim e sipër me $urqinë" e -ila dorë#oiaplika-ionin e vet për anëtarësim më 8: prill 8<=; .irëpo" marrëdhëniet midis BE'së dhe $urqisë kanë 3 lluar shumë më heret" qsh nga viti 8<K" kur $uqia dhe EEC'ja bënëmarrëveshje aso-imi" e -ila i re,erohej perspektivës së anëtarësimit 4ë vitin 8<< u ,ormuaunioni doganor kurse në >elsinki" në dhjetor 8<<<" ëshilli Evropian vendosi t2i japë#rtarisht $urqisë statusin e kandidates për anëtarësimjo pasqronte besimin se vendi kishte karakteristikat themelore të sistemit demokratik"edhepse tregonte mangësi të mëdha në aspektin e të drejtave të njeriut dhe mbrojtjen epaki-ave 4ë dhjetor J99:" na ba#ë të rekomandimit të omisionit" ëshilli Evropian më në,und dha dritën e gjelbër për hapjen e nego-iatave të anëtarësimit me $urqinë* këtonego-iata kanë 3 lluar nga tetori J99 Lëllimi për,undimtar i këtre nego-iatave ështëanëtarësimi" mirëpo nuk ka garan-a për reali#imin e këtij qëllimi Ek#iston marrëveshjepërbrenda BE'së" se anëtarësimi nuk është i mundur para vitit J98:

Anëtarësimi i mundshëm duhet përgatitur me kujdes" për të mundësuar integrimin e patra#uar dhe për të shmangur rre#ikimin e arritjeve 9 vjeare të integrimit evropianandidatet tjera për anëtarësim janë roa-ia" ku 3 llimi i nego-iatave për anëtarësim u lejuanë tetor J99" dhe ish Republika Iugosllave e .aqedonisë" e -ila #rtarisht 3 toi statusin evendit kandidat në dhjetor të vitit J99" pa datë të -aktuar për 3llimin e nego-iataveslanda dorë#oi aplika-ionin e anëtarësimit më 8; korrik J99< .ë J: shkurt J989" omisioniEvropian rekomandoi ëshillit të hapë nego-iatat e anëtarësimit me slandën BE'ja tani popunon me vendosmëri për #gjerime të reja në rajonin e Ballkanit 0erëndimor BE'ja kavendosur të #batojë metodologjinë e njëjtë për vendet e Ballkanit perëndimor" si atë që e kapërdorur për &htetet e reja Anëtare0randaj" pro-esi i stabili#imit dhe aso-imit mbetet korni#a e përgjithshme për përparimin evendeve të Ballkanit 0erëndimor" deri në anëtarësimin e tre të plotë>ap i parë i rëndësishëm në këtë drejtim është krijimi i Gpartneriteteve Evropiane2 me&hqipërinë" Bosnje e >er-egovinën dhe &erbinë dhe .alin e 6i" për,shirë osovën(8)Roli i partneriteteve evropiane" i -ili a#hurnohet sipas nevojës" është të ndihmojë shtetet eBallkanit perëndimor në përgatitjen për anëtarësim përbrenda një korni#e të arseshme" sidhe në hartimin e planeve të veprimit me orare të -aktuara për re,ormat dhe hollësirat përmjetet me të -ilat snon të trajtojë kërkesat për integrim të mëtejshëm në BE

Pshtë krijuar dispo#itë edhe për tërheqje nga BE'ja lau#ula e tërheqjes është për,shirë në $raktatin e BE'së" e -ila u lejon largimin &hteteve Anëtare nga BE'ja 4uk ek#istojnë kushtetë -aktuara për largimin e këtillë nga BE'ja* gjithka që është e nevojshme është njëmarrëveshje midis BE'së dhe &htetit Anëtar të interesuar për aran#himin e tërheqjes4ëse nuk arrihet një marrëveshje e tillë" tërheqja është e,ektive pa asnjë marrëveshje" d

vjet pas in,ormimit për planin e tërheqjes .irëpo" për shkelje serio#e dhe të përsëritura të $raktateve" nuk ek#iston asnjë dispo#itë që mund të përjashtojë &htetin Anëtar nga BE'ja

-4erat 53ndamenta4e të .ashimit &ropian

Neni 2 i Traktatit për BE-në (vlerat e Unionit)

7/25/2019 ABC-ja e UE


%nioni themelohet në vlerat e respektimit të dinjitetit njerë#or" lirisë" demokra-isë" bara#isë"sundimin e ligjit dhe respektimin e të drejtave të njeriut" për,shirë këtu të drejtat epersonave që u përkasin paki-ave ëto vlera janë të përbashkëta për &htetet Anëtare" nënjë shoqëri ku dominon plurali#mi" jo'diskriminimi" toleran-a" drejtësisa" solidariteti dhebara#ia midis ,emrave dhe meshkujve

Neni 3 i Traktatit për BE-në (qëllimet e Unionit)

8 Lëllimi i %nionit është promovimi i paqes" vlerave të veta dhe mirëqenies së popujve tëvet

J %nioni do t2u o,rojë qtetarëve të vet liri" siguri dhe drejtësi pa ku3 j të brendshëm" kulëvi#ja e lirë e personave garantohet në pajtim me masat e duhura" për sa i përket kontrollittë ku3 jve të jashtëm" a#ilit" imigra-ionit dhe parandalimit dhe lu,timit të krimit

K %nioni do të themelojë një treg të brendshëm Ai do të punojë për #hvillimin eva#hdueshëm të Evropës" të ba#uar në #hvillimin e balan-uar ekonomik dhe stabilitetin emimeve" në ekonominë konkurrente të tregut so-ial" duke snuar punësim të plotë dheprogres so-ial" si dhe nivel të lartë të mbrojtjes dhe përmirësimit të kualitetit të ambientit jetësor Do të promovojë përparimin shken-or dhe teknologjik Do të lu,tojë përjashtimin dhediskriminimin so-ial" dhe do të promovojë drejtësinë dhe mbrojtjen so-iale" bara#inë midis,emrave dhe meshkujve" solidaritetin midis gjeneratave dhe mbrojtjen e të drejtave të,ëmijësDo të promovojë kohe#ionin ekonomik" so-ial dhe territorial midis &hteteve Anëtare Do tërespektojë diversitetin e vet të pasur kulturor dhe gjuhësor dhe do të garantojë sigurinë dhepërmirësimin e trashëgimisë kulturore të Evropës

: %nioni do të themelojë një union ekonomik dhe monetar" valuta e të -ilit quhet euro

4ë marrëdhëniet e veta me botën" %nioni do të mbështesë dhe promovojë vlerat dheinteresat e veta dhe do të kontribuojë në mbrojtjen e qtetarëve të vet Do të kontribuojëpër paqe" siguri" #hvillim të va#hdueshëm të planetit tonë" solidaritet dhe respekt tëndërsjelltë midis popujve" tregti të lirë dhe të drejtë" rrënjosje të skamjes dhe mbrojtje të tëdrejtave të njeriut" sidomos të drejtat e ,ëmijëve" si dhe mbikqrjene rreptë dhe #hvillimin e të drejtës ndërkombëtare" për,shirë edhe respektimin e parimeve tëartës së ombeve të Bashkuara

QS

$hemelet e Evropës së bashkuar u ba#uan në ide dhe vlera ,undamentale" të -ilat i kanëpranuar edhe &htetet Anëtare dhe të -ilat janë kther në realitet praktik nga institu-ionetoperative të omunitetitëto janë paqeja e përhershme" uniteti" bara#ia" liria" solidariteti dhe siguria Lëllimet epranuara të BE'së janë mbrojtja e parimeve të lirisë" demokra-isë dhe sundimit të ligjit" të

-ilat i ndajnë të gjitha &htetet Anëtare" dhe mbrojtja e të drejtave ,undamentale dhe tëdrejtave të njeriut ëto vlera duhet të jenë snim shteteve që duan të bashkohen në BE"në të ardhmen

+e kësaj" dënimet mund të #batohen në se-ilin &htet Anëtar" i -ili bën shkeljen serio#e dhetë va#hdueshme të këtre vlerave dhe parimeve 4ëse &he,at e &hteteve dhe Leverive"duke vepruar në ba#ë të propo#imit të një të tretës të &hteteve Anëtare ose të omisionit –dhe pas marrjes së pëlqimit të 0arlamentit Evropian" deklarojnë se ka ndodhur shkeljeserio#e dhe e va#hdueshme e vlerave dhe parimeve themelore të BE'së" ëshilli – me

7/25/2019 ABC-ja e UE


ma#horan-ë të kuali3kuar – mund të suspendojë disa të drejta që janë rrjedhojë e #batimit të $raktatit të BE'së dhe $raktatit për /unksionimin e Bashkimit Evropian në &htetin përkatësAnëtar" duke për,shirë edhe të drejtat e votimit në ëshill 4ga ana tjetër" sipas $raktateve obligimet mbi &htetin Anëtar në ,j alë va#hdojnë të jenëdetruese ujdes i veantë i kushtohet e,ektit mbi të drejtat dhe obligimet e qtetarëve dhendërmarrjeve

.&'A + GARAN%U&+& & PA7&+4uk ka motivim më të madh për uni3 kimin evropian se dëshira për paqe 4ë shekullin e,undit" d lu,ta botërore lanë pasoja në Evropë" midis vendeve që tani janë &htete Anëtare tëBashkimit Evropian ështu" politika për Evropë njëkohësisht do të thotë politikë për paqe"kurse themelimi i BE'së njëkohësisht krijoi thelbin e korni#ës për paqe në Evropë" e -ilapamundëson lu,tën midis &hteteve Anëtare 0rovë për këtë janë pesëdhjetë vjet paqe nëEvropë &a më tepër &htete Evropiane anëtarësohen në BE" aq më e ,uqishme do të jetë kjokorni#ë e paqes D #gjerimet e ,undit të BE'së" duke për,shirë 8J shtetet e Evropës 1indoredhe Lendrore" kanë dhënë kontribut të madh në këtë aspekt

UN%&% )& .ARA$A + %&MA %! P!R&R+M&%niteti është tema që përsëritet gjithnjë 0roblemet e sotshme mund të kontrollohen vetëmnëse shtetet e Evropës e-in përpara në rrugën që i shpie drejt unitetit &humë njerë# kanëmendimin se në mungesë të integrimit Evropian dhe pa Bashkimin Evropian" nuk do të ishtee mundur të sigurohet paqeja (qo,të në Evropë apo në mbarë botën)" demokra-ia" ligji dhedrejtësia" prosperiteti ekonomik dhe siguria so-iale" dhe garantimi i tre për të ardhmen dotë ishte i pamundur a kohë që papunësia" #hvillimi joadekuat dhe ndotjae ambientit nuk janë thjesht probleme na-ionale dhe nuk mund të #gjidhen në nivelna-ional

+etëm në kontekst të BE'së" mund të themelohet një rend stabil ekonomik dhe vetëmpërmes përpjekjeve të përbashkëta evropiane" mund të sigurojmë politikë ndërkombëtareekonomike që përmirëson per,orman-ëne ekonomisë evropiane dhe kontribuon në drejtësinë so-iale 0a kohe#ion të brendshëm"Evropa nuk mund të mbrojë pavarësinë e vet politike dhe ekonomike nga pjesa tjetër ebotës" nuk mund të ketë ndikimin në skenën ndërkombëtare dhe të ri3 tojë rolin e vet nëpolitikën botërore %niteti mund të qëndrojë vetëm at ku bara#ia është rregull Asnjëqtetar i %nionit nuk duhet vënë në po#itë të papëlqeshme ose të diskriminohet për shkaktë na-ionalitetit të tij apo të saj

$rajtimi diskriminues në ba#ë të gjinisë" ra-ës" origjinës etnike" ,esë ose besimit" paa,tësisë"moshës ose orientimit seksual" doemos duhet lu,tuar arta e Bashkimit Evropian për tëDrejtat e 4jeriut shkon edhe më tej !do lloj diskriminimi në ba#ë të ngjrës së lëkurës"karakteristikave gjenetike" gjuhës" politikës ose mendimeve tjera" anëtarësisë në paki-ëna-ionale" pronës ose lindjes" është i ndaluar +e kësaj" të gjithë qtetarët e %nionit janë të barabarta para ligjit &a u përket &hteteve

Anëtare" parimi i bara#isë nënkupton se asnjë &htet nuk ka përparësi ndaj një shteti tjetërdhe dallimet natrore si janë madhësia" popullata dhe strukturat e ndrshme duhet tëtrajtohen vetëm në pajtim me parimin e bara#isë

LR%! UN)AM&N%AL&1iria re#ulton drejtpërsëdrejti nga paqeja" uniteti dhe bara#ia rijimi i një entiteti më tëmadh duke bashkuar J; &htete" mundëson njëkohësisht larine e lëvi#jes përtej ku3 jvena-ionalë jo do të thotë liri e lëvi#jes për punëtorët" liri e krijimit" liri e o,rimit të

7/25/2019 ABC-ja e UE


shërbimeve" lëvi#je e lirë e mallërave dhe lëvi#je e lirë e kapitalit ëto liri ,undamentale ugarantojnë a,aristëve larine e vendim'marrjes" punëtorëve – lirinë për të #gjedhur vendin epunës dhe konsumatorëve – lirinë e #gjedhjes nga gama e madhe e produkteve

1iria e konkurren-ës u lejon bi#neseve të o,rojnë mallërat dhe shërbimet e tre në një rrethshumë më të gjerë të konsumatorëve poten-ialë 0unëtorët mund të kërkojnë punë dhe të

ndërrojnë vendin e punës sipas dëshirës dhe interesavetë tre" në tërë territorin e BE'së onsumatorët mund të #gjedhin prodhime të lira dhe tëmira nga o,erta e madhe e mallërave" gjë që është rrjedhojë e konkurren-ës së shtuar

.irëpo" rregullat e tran#i-ionit vlejnë akoma në disa raste" për qtetarët e disa &hteteveAnëtare që u anëtarësuan në BE më 8 maj J99: dhe më 8 janar J99; $raktati i Anëtarësimitpërmbante përjashtime" sidomos lidhur me lëvi#jen e lirë të punëtorëve" lirinë e sigurimit tëshërbimeve dhe lirinë e krijimit&i pasojë e kësaj" &htetet e Gvjetra2 Anëtare të BE'së mund të ku3 #ojnë lëvi#jen e lirë tëpunëtorëve që janë shtetas të &hteteve të Greja2 Anëtare për një periudhë deri në shtatë vjet"duke o,ruar qasje në punësim" varësisht nga ligji na-ional ose bilateral

PARM +#L)AR%&%%&olidariteti është kurë e domosdoshme për lirinë" pasi që përdorimi i shkujdesur i lirisë ështëgjithnjë në kurri# të tjetrit 0ër këtë arse" nëse korni#a e omunitetit është të jetë iqëndrueshëm" duhet poashtu të njohë solidaritetin e anëtarëve të tij si parim ,undamental"dhe të ndajë në mënrë të barabartë dhe të drejtë midis vendeve anëtare" si prosperitetinashtu edhe barrën

R&+P&(%M )&N%%&%% NA8#NALdentitetet na-ionale të &hteteve Anëtare respektohen &htetet Anëtare nuk duhet tëGshkrihen2 në BE" por të kontribuojnë me kualitetet e veta të veanta Pshtë pikërisht kjollojllojshmëri e karakteristikave dhe identiteteve na-ionale që i jep BE'së autoritetin e vetmoral" i -ili sh,rtë#ohet për për3 timete BE'së si tërësi

N&-#A P!R +GUR $ë gjitha këto vlera ,undamentale janë në vartësi supreme nga siguria &idomos pas sulmitmbi &>BA'të" më 88 shtator J998" lu,ta kundër terrori#mit dhe krimit të organi#uar nëEvropë ka qënë në qendër të vëmendjespërsëri Bashkëpunimi poli-or dhe gjqësor va#hdon të jetë i konsoliduar" kurse mbrojtja eku3 jve të jashtëm të BE'së është intensi3 kuar.irëpo" siguria në kontekst evropian gjithashtu nënkupton siguri so-iale për të gjithëqtetarët që jetojnë në BE" siguri të punës dhe kushte të sigurta të përgjithshme ekonomikedhe për bi#nes 4ë këtë aspekt" institu-ionet e BE'së pritet t2u mundësojnë qtetarëve dhebi#neseve të #gjidhin ardhmërinë e tre duke krijuar kushtet nga të -ilat varen

%! )R&%A% UN)AM&N%AL&+lerat dhe kon-eptet ,undamentale në qendër të BE'së gjithashtu për,shijnë edhe të drejtat,undamentale të qtetarëve individualë të %nionit >istoria e Evropës" për më se J99 vjet"është karakteri#uar me përpjekjet e va#hdueshme të mbrojtjes së të drejtave ,undamentaleDuke 3 lluar me deklaratat e të drejtave -ivile dhe të njeriut në shekullin 8=" të drejtat,undamentale dhe liritë -ivile tani ankorohen në kushtetutat e shteteve më të -ivili#uara joështë veanërisht e saktë për &htetet Anëtare të BE'së" sistemet ligjore të të -ilave janë tëndërtuara në ba#ë të sundimit të ligjit dhe respektimit të dinjitetit" lirisë dhe të drejtës përvetë'#hvillimin e individit

7/25/2019 ABC-ja e UE


Ek#istojnë shumë konventa ndërkombëtare mbi mbrojtjen e të drejtave të njeriut" midis të-ilave me rëndësi të madhe është onventa Evropiane e të Drejtave të 4jeriut4ë vitin 8<<" jkata e Drejtësisë themeloi organin e praksës gjqësore që të shërbente sikorni#ë e të drejtave ,undamentale jo ndodhi pasi që në vitet e para jkata kishtere,u#uar të gjitha veprimet që kishin të bënin me të drejtat themelore" për arse se nukduhej të merret me ështje që i përkisnin të drejtës kushtetuese na-ionale jkata duhej të

ndrshonte qëndrimin e vet" por jo për shkak se ajo vetë ishte mishërim i prioritetit të tëdrejtës së %nionit dhe paraprirjen e saj ndaj të drejtës na-ionale* kjo përparësi mund tëthemelohet vetëm nëse e drejta e %nionit është e vetë'kënaqshme për të garantuarmbrojtjen e të drejtave themelore me ,uqinë e njëjtë ligjore si me atë të kushtetutavena-ionale

0ika 3llestare në këtë praksë gjqësore ishte vendimi Stauder " ku ështja në ,jalë ishte ,aktise për3 tuesi i bene3 -ioneve mbarëvajtëse për viktima lu,te konsideronte shkelje tëdinjitetit të vet njerë#or dhe të parimit të bara#isë" kërkesën për të dhënë emrin gjatëregjistrimit për blerje të gjalpës me mim të liruar në periudhën e rishtlindjes 4ëinterpretimin e dispo#itës të omunitetit" edhepse jkata e Drejtësisë erdhi në për,undimse nuk ishte e domosdoshme që pranuesit të jepnin emrin e tre* dhe kështu" në ,akt" marrjaparassh e shkeljes së të drejtave ,undamentale do të ishte e panevojshme" deklaroipër,undimisht se parimet e përgjithshme ,undamentale të rendit ligjor të omunitetit" të -ilatduhej t2i ruante jkata e Drejtësisë" për,shinin respektimin e të drejtave ,undamentale joishte hera e parë që jkata e Drejtësisë njihte ek#istimin e një korni#e të BE'së mbi tëdrejtat e veta ,undamentale

/illimisht" jkata përgatiti mbrojtjen e të drejtave ,undamentale nga disa dispo#ita të $raktateve është rasti për numrin e madh të dekretimeve të diskriminimit" në rrethanaspe-i3 ke" trajtojnë aspekte të -aktuara të parimit të përgjithshëm të bara#isë &hembujt janë ndalimi i të gjitha diskriminimeve në ba#ë të na-ionalitetit (4eni 8= $/E%)" parandalimiqë njerë#it të trajtohen ndrshe" në ba#ë të gjinisë" ra-ës" origjinës etnike" ,esë ose besimit"paa,tësisë" moshës ose orientimit seksual (4eni 89 $/E%)" trajtimi i barabartëi mallërave dhe personave" në kontekstin e katër të drejtave themelore (liria e lëvi#jes sëmallërave F 4eni K: $/E%* liria e lëvi#jes së personave F 4eni : $/E%* e drejta e krijimit F4eni :< $/E%* dhe e drejta e o,rimit të shërbimeve F 4eni ; $/E%)" liria e konkurren-ës(4eni 898 et seq $/E%) dhe pagat e barabarta për meshkujt dhe ,emrat (4eni 8; $/E%)

atër liritë ,undamentale të omunitetit" të -ilat garantojnë liritë themelore të jetëspro,esionale" mund të konsiderohen edhe si e drejtë ,undamentale e omunitetit për liri tëlëvi#jes dhe liri të #gjedhjes së pro,esionit aran-at ekspli-ite gjithashtu mundësohen për tëdrejtën e aso-imit (4eni 8K $/E%)" të drejtën e peti-ionit (4eni J: $/E%) dhe mbrojtja ebi#neseve dhe privatësisë pro,esionale (4eni KK< $/E%) jkata e Drejtësisë gradualisht ka#hvilluar dhe ka shtuar këto përpjekje 3llestare për mbrojtjen e të drejtave ,undamentale meanë të ligjit të omunitetit

ëtë e ka bërë me njohjen dhe #batimin e parimeve të përgjithshme ligjore" duke u joshurdrejt kon-epteve të përbashkëta për kushtetutat e &hteteve Anëtare dhe konventavendërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut" të -ilat janë nënshkruar edhe nga

&htetet Anëtare .ë e spikatur nga konventat ndërkombëtare është onventa Evropiane e tëDrejtave të 4jeriut" e -ila ndihmoi ,ormësimin e substan-ës për të drejta ,undamentale në%nion dhe mekani#mat për mbrojtjen e tre Duke u ba#uar në këtë" jkata ka njohur njënumër të lirive si të drejta themelore të siguruara me ligjin e omunitetitO e drejta epronësisë" liria e anga#himit në një pro,esion" pa-ënueshmëria e shtëpisë" liria e opinionit" tëdrejtat e përgjithshme të personalitetit" mbrojtja e ,amiljes (psh të drejtat e anëtarëve të,amiljes t2i bashkohen një punëtoriemigrant)" liria ekonomike" liria e ,esë ose besimit" si dhe një numër i i të drejtave,undamentale pro-edurale" si janë e drejta e pro-esit përkatës gjqësor" parimi i kon3

7/25/2019 ABC-ja e UE


den-ialitetit të korresponden-ës midis avokatit dhe klientit (i njohur si Gkomunikim iprivilegjuar2 në shtetet me ligj #akonor)" ndalimi dënimit të d3 shtë për të njëjtën vepërpenale" ose kërkesa e justi3 kimit të një akti ligjor të BE'së

4jë parim veanërisht i rëndësishëm" i -ili rregullisht paraqitet në konH iktet ligjore" ështëparimi i trajtimit të barabartë $h ënë shkurt" kjo do të thotë se rastet e ngjashme duhen

trajtuar njëlloj" përve nëse nuk ek#iston ba#ë e arsetueshme objektive për t2i dalluar ato.irëpo" përkundër traditës ndërkombëtare" qëndrimi i jkatës së Drejtësisë është se kparim nuk përjashton mundësinë që shtetasit dhe mallërat vendore t2u nënshtrohenkërkesave më të ashpra për dallim nga qtetarët ose prodhimet nga &htetet e tjera AnëtareGdiskriminim i mbrapsht2 është re#ultat i pashmangshëm i ,ushëveprimit të ku3#uar të ,uqivetë %nionit dhe nuk mund të rregullohet nga ligji i omunitetit&ipas vendimeve të deritanishme të jkatës" rregullat e liberali#imit" të -ilat rrjedhin ngaliritë ,undamentale" vlejnë vetëm për tregti jashtë ku3jve Rregullat që rregullojnë prodhimindhe marketingun e mallërave vendore ose statusin ligjor të shtetasve në &htetin e treAnëtar" ndikohen nga e drejta e omunitetit vetëm nëse %nioni ka inkuadruar masat eharmoni#imit Iurispruden-a e jkatës së Drejtësisë i ka dhënë %nionit një organ të shtrirëtë ligjit kua#i'kushtetues .e ,jalë të thjeshta" parimi i propor-ionalitetit është kresori jodo të thotë se objektivat e ndjekura dhe masat e përdorura duhet të peshohen dhe të bëhetpërpjekje për t2i mbajtur ato të balan-uara" në mënrë që të mos i nënshtrohen barrës sëpanevojshme

.idis parimeve të tjera ,undamentale që përbëjnë të drejtën e %nionit" janë parimet epërgjithshme të ligjit administrativ dhe kon-epti i pro-esit gjqësor përkatësO mundësitëlegjitime doemos duhet të mbrohen" duhet të parandalohen dispo#itat retroa-tive qëngarkojnë barrë ose tërheqin avanta#het e 3 tuara në mënrë legjitime dhe e drejta epro-esit përkatës gjqësor F drejtësia natrore është termi tradi-ional F duhet të sigurohenme pro-edurat administrative të omisionit dhe pro-edurat gjqësore të jkatës sëDrejtësisë +lerë të posame ka transparen-a më e madhe" gjë që do të thotë se vendimetduhet të jenë të hapura dhe mëa,ër qtetarëve 4jë aspekt i rëndësishëm i kësaj transparen-e është se të gjithë qtetarët eBE'së ose personat juridik në një &htet Anëtar mund të kenë qasje të hapur në dokumentet eëshillit ose të omisionit $ë gjitha grantet dhe subven-ionet e bu@hetit të BE'së duhet t2ubëhen të ditura personave 3 #ikë dhe juridik"me anë të ba#ave të të dhënave" të hapura për të gjithë qtetarët e %nionit

0ërkundër arritjeve të jkatës së Drejtësisë në #hvillimin e të drejtave të pashkruara,undamentale" pro-esi i Gtë drejtave ,undamentale evropiane2 ka disavanta#he të mëdhaOjkata e Drejtësisë i përmbahej vetëm rastit në ,j alë 0randaj jkata nuk kishte mundësitë hartojë të drejtat ,undamentale nga parimet e përgjithshme ligjore për të gjitha ,ushat nëtë -ilat kjo ishte e domosdoshme ose e dëshirueshme 4uk kishte as mundësi të elaborojë,ushëveprimin dhe ku3 #imet për mbrojtjen e të drejtave ,undamentale në mënrë sa më tëpërgjithshme dhe më karakteristike &i re#ultat i kësaj" institu-ionet e BE'së nuk mund të jepnin vlerësim pre-i# nëse rre#ikonin apo jo shkeljen e të drejtave ,undamentale As edheqtetarët e -enuar të %nionit nuk mund të gjkonin (pa përpjekje më të thella në do rast)

nëse është bërë shkelja e të drejtave të tijTsaj ,undamentale

4jë kohë të gjatë" anëtarësimi i BE'së në onventën Evropiane për të Drejta të 4jeriutkonsiderohej si dalje nga kjo situatë .irëpo" në 5pinionin e vet JT<:" jkata mbanteqëndrimin se" sipas ligjit ek#istues" BE'ja nuk kishte -ompeten-e të përputhet mekonventën jkata deklaronte se respektimi i të drejtave të njeriut është kusht përligjshmërinë e akteve të BE'së .irëpo" përputhja me konventën do të detronte ndrshimsubstan-ial në sistemin e tanishëm të %nionit për mbrojtjen e të drejtave të njeriut" pasi që

7/25/2019 ABC-ja e UE


do të involvonte hrjen e BE'së në një sistem të dalluar ndërkombëtar institu-ional si dheintegrimi i të gjitha dispo#itave të konventës në rendin ligjor të %nionit

jkata mori qëndrimin se modi3 kimi i këtillë i sistemit për mbrojtjen e të drejtave tënjeriut në BE" me implikime të barabarta ,undamentale institu-ionale për %nionin dhe&htetet Anëtare" do të kishte rëndësi kushtetuese dhe prandaj do të mund të tejkalonte

,ushëveprimin e ,uqive dispo#itive të rregulluara me 4enin KJ $/E% 0randaj" Anëtarësimi iBE'së në konventë ishte i paraparë me 4enin (J) të $raktatit të BE'së .irëpo" $raktati i1isbonës bëri një hap vendimtar drejt krijimit të të drejtës të përbashkët kushtetuese për BE'në dhe sërish ekuilibroi mbrojtjen e të drejtave ,undamentale në BE4eni i ri mbi të drejtat ,undamentale në $raktatin e BE'së (4eni $E%) i re,erohet artës tëBashkimit Evropian për të Drejta /undamentale" duke e shpallur atë detrues për aktet einstitu-ioneve të BE'së dhe &hteteve Anëtare" në atë masë që #batojnë dhe implementojnëtë drejtën e %nionit jo artë e të Drejtave /undamentale ba#ohet në propo#imin e hartuargjatë konventës së 8 për,aqësuesve të &he,ave të &hteteve ose Leverive të &hteteveAnëtare dhe 0residentit të omisionit Evropian" 8 Deputetë të 0arlamentit Evropian dhe K9deputetë të parlamenteve na-ionale (d nga se-ili &htet atëhershëm Anëtar) nën kresinëe 0ro,esorit Roman >er#og

arta e deklaruar #rtarisht u shpall si Garta e Bashkimit Evropian për të Drejta/undamentale2 nga 0residentët e 0arlamentit Evropian" ëshillit dhe omisionit Evropian" më; dhjetor J999 jatë nego-iatave mbi kushtetutën evropiane" kjo artë e të Drejtave/undamentale u rishqrtua dhe u bë pjesë përbërëse e $raktatit themelues të ushtetutëspër Evropën" më J< tetor J99: 0as dështimit të $raktatit" arta e të Drejtave /undamentalepërsëri #rtarisht u shpall si Garta e Bashkimit Evropian për të Drejtat /undamentale2" këtëherë si instrument veantë" nga 0residentët e 0arlamentit Evropian" ëshillit dhe omisionitEvropian" më 8J dhjetor J99; në &tra#bur $raktati i BE'së i re,erohet këtij version të kartësnë ,ormë detruese jo e bën artën e të Drejtave /undamentale ligjërisht detruese dhegjithashtu themelon #batueshmërinë e të drejtave ,undamentale në të drejtën e %nionit

.irëpo" kjo nuk vlen për 0oloninë dhe Britaninë e .adhe ëto d &htete Anëtare nukmundën" ose nuk deshën të miratojnë sistemin e të drejtave ,undamentale sipas kartës" pasiqë mendonin se do të ishin të obliguara të dorë#ojnë ose së paku të ndrshojnë disaqëndrime të -aktuara na-ionale që kanë të bëjnë me ështjet ,etare ose trajtimin epaki-ave 0randaj" ato nuk janë të detruara ndaj të drejtave ,undamentale të kartës" pornga praksa gjqësore e jkatës së Drejtësisë" ashtu si më parë Gushtetuta2 e BashkimitEvropian !do organi#atë so-iale ka kushtetutë ushtetuta është mjeti me të -ilin de3nohetstruktura e një sistemi politik" dmth pre-i#ohet marrëdhënia e pjesëve të ndrshme menjëri tjetrin dhe ndaj tërësisë" de3 nohen snimet e përbashkëta dhe për-aktohen rregullatpër krijimin e vendimeve detruese

ushtetuta e BE'së" si një aso-ia-ion i shteteve të -ilave u janë ndarë detra dhe ,unksionemja,t spe-i3 ke" duhet t2u përgjigjet petjeve njëlloj si një kushtetutë shtetërore 4ë &htetetAnëtare politika ,ormësohet nga d parime parësoreO sundimi ligjit dhe demokra-ia $ëgjitha aktivitetet e %nionit" nëse i qëndrojnë besnikekërkesave ,undamentale të ligjit dhe demokra-isë" duhet të kenë legjitimitetin ligjor dhe

demokratikO elementet në të -ilat ba#ohet ai* struktura e tij" ,uqitë e tij" mënra e,unksionimit" qëndrimi i &hteteve Anëtare dhe institu-ioneve të tre" dhe qëndrimi iqtetarëve0as dështimit të $raktatit themelues të ushtetutës për Evropën" më J< tetor J99:"Gkushtetuta2 akoma nuk është ,ormuluar në një dokument të përgjithshëm kushtetues" ashtusi është rasti në kushtetutat e &hteteve të veta Anëtare" mirëpo kushtetuta del nga të gjitharregullat dhe vlerat ,undamentale me të -ilat janë të lidhur ato në ,uqi ëto rregullapjesërisht janë të për,shira në $raktatet Evropiane ose në instrumentet ligjore që dalin ngainstitu-ionet e %nionit" por pjesërisht mbeten në përvojë

7/25/2019 ABC-ja e UE


NA%*RA LG#R& & .&'+!!do vlerësim i natrës ligjore të BE'së duhet të 3 llojë nga karakteristikat e tij ligjoreEdhepse natra ligjore e BE'së u shpalos në d vendimet e jkatës së Drejtësisë qëpër-aktuan preseden-ën" në 8<K dhe 8<:" mbi omunitetin e atëhershëm Ekonomik

Evropian" vendimet vlejnë edhe për BashkiminEvropian në ,ormën e sotshme

VAN GEND & L!4ë këtë konHikt ligjor" ndërmarrja hollande#e për transport +an end U 1oos ngriti padikundër autoriteteve doganore hollande#e për vënien e tatimit të importit një prodhimit kimiknga jermania" i -ili ishte më i lartëse tatimet në importet e mëparshme 4dërmarrja këtë e konsideronte shkelje të 4enit 8J të $raktatit të omunitetit Ekonomik Evropian" i -ili ndalon ,utjen e tatimeve të reja të importitapo rritje të tatimeve tjera ek#situese midis &hteteve Anëtare jkata në >ollandë pe#ulloipro-esin gjqësor dhe re,eroi rastin në jkatën e Drejtësisë për qartësim të diapa#onit dheimplikimeve ligjore të nenit të lartëpërmendur të $raktatit themelues të E'së jkata eDrejtësisë sh,rtë#oi këtë rast si mundësi për të për-aktuar disavërejtje të natrës ,undamentale" që kanë të bëjnë me natrën ligjore të BEsë

4ë vendimin e vet" jkata deklaroi seO G5bjektiva e $raktatit të omunitetit EkonomikEvropian – themelimi itregut të vetëm" ,unksionimi i të -ilit është ështje e palëve të interesuara në omunitet" lëtë kuptohet se k $raktat është më shumë se një marrëveshje që krijon obligime re-iprokemidis &hteteve kontraktuese ëtë qëndrim e kon3 rmon preambulla e $raktatit" e -ila ure,erohet jo vetëm qeverive por edhe popujve qëndrim është kon3rmuar në mënrë mëspe-i3 ke edhe me themelimin e institu-ioneve të pajisura me të drejta sovrane" ushtrimi i të-ilave ka ndikim në &htetet Anëtare dhe qtetarëve të tre 4ga kjo mund të konkludohetse omuniteti përbën një rend të ri ligjor në të drejtën ndërkombëtare" për bene3 -ionin e të-ilit" &htetet kanë ku3 #uar të drejtat e tre sovrane" megjithëse vetëm në disa ,usha" dhesubjektet nga të -ilat përbëhen jo vetëm &htetet Anëtare por edhe shtetasit e tre2"!TA #UND$% ENEL+etëm pas një viti" rasti Costa kundër ENEL i dha jkatës të Drejtësisë mundësinë epër-aktimit më të detajuar të po#itës së vet /aktet e këtij rasti ishin si vijon 4ë 8<J" taliana-ionali#oi prodhimin dhe distribuimin e energjisë elektrike dhe asetet e ndërmarrjeve tëenergjisë elektrike i trans,eroi bordit na-ional për energji elektrike" E4E1 &i aksioner indërmarrjes Edison +olt" një nga kompanitë e na-ionali#uara" # Costa konsideronte se ishteprivuar nga dividenda e tij dhe si pasojë" re,u#onte të pagojë llogarinë e energjisë elektrikenë shumë prej 8 <J lira italiane 4ë pro-esin gjqësor para gjkatës së arbitra#hit në .ilano" një nga argumentet epre#antuara nga # Costa" për të justi3 kuar sjelljen e tij" ishte se akti i na-ionali#imit bënteshkeljen e një numri të madh të dispo#itave të $raktatit për omunitetin Ekonomik Evropian4ë mënrë që të vlerësonte parashtrimin e # Costa për mbrojtjen e vet" gjqi kërkoi ngajkata e Drejtësisë të interpretonte aspektet e ndrshme të $raktatit të EEC'së

4ë vendimin e vet" jkata e Drejtësisë deklaroi si vijon" lidhur me natrën ligjore të EEC'sëOG0ër dallim nga traktatet e #akonshme ndërkombëtare" $raktati i EEC'së ka krijuar sistemin evet ligjor" i -ili u bë pjesë përbërëse e sistemeve ligjore të &hteteve Anëtare" gjkatat e të-ilave janë të detruara t2i #batojnë ato .e krijimin e një omuniteti që ka kohë#gjatje tëpaku3 #uar" me institu-ione të veta" me personalitet të vetin" kapa-itetin e vet ligjor dhekapa-itetin e për,aqësimit në nivel ndërkombëtar dhe" sidomos" ,uqitë reale që vijnë ngaku3#imi i sovranitetit dhe trans,eri i ,uqive prej &hteteve në omunitet" &htetet Anëtare kanëku3 #uar të drejtat e tre sovrane dhe kështu kanë krijuar një trup ligjor që detronshtetasit e tre dhe ato vetë2

7/25/2019 ABC-ja e UE


4ë ba#ë të vë#hgimit të hollësishëm" jkata mori vendimin në vijimO G0as të gjitha këtrevë#hgimeve" del se ligji që ka rrënjë nga $raktati – një burim i pavarur i ligjit" për shkak tënatrës së vet origjinale dhe spe-i3 kenuk mund të tejkalohet nga dispo#itat ligjore vendore" sidoqo,shin të ,ormësuara ato" paqënë e privuar nga karakteri i saj si e drejtë e omunitetit dhe pa e vënë në dshim ba#ën

ligjore të vetë omunitetit $rans,erimi i të drejtave dhe obligimeve që dalin nga $raktati" prejsistemeve legjislative vendore të &hteteve në sistemin ligjor të omunitetit" mbart një ku3#im permanent të të drejtave të tre sovrane" kundër të -ilit nuk mund të mbi#otërojë aktiunilateral që nuk është në pajtim me kon-eptin e omunitetit2

1idhur me këto vendime" elementet që së bashku karakteri#ojnë natrën spe-ial ligjore tëBE'së" janëO V struktura institu-ionale" e -ila garanton se veprimet e BE'së gjithashtunkarakteri#ohen

edhe me interesin e përgjithshëm të Evropës" dmth reHektohet në interesin e %nionit oseinH uen-ohet nga ai" sipas objektivavetë parapara*

V shkalla më e lartë e trans,erit të ,uqive në instuti-ionet e %nionit nënkrahasim meorgani#atat tjera ndërkombëtare" dhe shtrirja në ,ushat ku &htetet #akonisht ruajnë të drejtate tre sovrane* krijimi i rendit të vet ligjor" i -ili është i pavarur nga rendet ligjore të &hteteveAnëtare* V #batimi i drejtpërdrejtë i të drejtës së %nionit" me ka dispo#itat e të drejtës së %nionit

janë plotësisht të #batueshme dhe të njëtrajtshme në të gjitha &htetet Anëtare" si dhevendos të drejta dhe imponon obligime për &htetet Anëtare dhe për qtetarët e vet* V parësia e të drejtës së %nionit" e -ila garanton se e drejta e %nionit nuk mund të anulohet

ose të ndrshohet nga e drejta na-ionale dhe se ka përparësi mbi të drejtën na-ionale" nësekëto të dja ndeshen 0randaj" BE'ja është entitet autonom me të drejtat e veta sovrane dherendin ligjor të pavarur nga &htetet Anëtare" të -ilit i nënshtrohen edhe &htetet Anëtare

edhe shtetasit e tre" përbrenda ,ushave të kompeten-ës të BE'së

4ga natra e vet" BE'ja ka karakteristika të -aktuara" të përbashkëta me llojin e #akonshëmtë organi#atave ndërkombëtare ose strukturën e llojit ,ederal" si dhe një numër dallimeshBE'ja nuk është akoma një Gprodukt për,undimtar2* është në pro-es të evoluimit dhe ,ormapër,undimtare e tij nuk mund të parashikohet akomaarakteristika e vetme që BE'ja e ka të përbashkët me organi#atat tradi-ionalendërkombëtare është se u krijua si re#ultat i një traktati ndërkombëtar .irëpo" BE'ja ka e-ur rrugë të gjatë jo është për arse se" edhepse $raktatet themeluesetë BE'së ba#oheshin në traktatet ndërkombëtare" ato uan deri të krijimi i një %nioni tëpavarur me të drejtat dhe përgjegjësitë e veta sovrane &htetet Anëtare kanë hequr dorënga disa prej ,uqive të tre sovrane për t2ia dorë#uar ato %nionit +e kësaj" detrat që i janëdhënë BEsë dallojnë shumë nga ato të organi#atave të tjera ndërkombëtare 4dërsa

organi#atat ndërkombëtare kresisht kanë detra të de3 nuara qartë të natrës teknike" BE' ja ka ,usha përgjegjësie të -ilat së bashku përbëjnë atributet themelore të një shteti

0ërmes këtre dallimeve midis BE'së dhe llojit tradi-ional të organi#atave ndërkombëtare"BE'ja është në pro-es të marrjes së statusit të ngjashëm me atë të një shteti individual&idomos" dhënia e pjesërishme e të drejtave sovrane të &hteteve Anëtare u konsiderua sishenjë se BE'ja tani më ishte strukturuar në një lloj të shtetit ,ederal .egjithatë" k qëndrimdështon të marrë parassh se institu-ionet e BE'së kanë ,uqi vetëm në ,usha të -aktuara përtë ndjekur snimet e për-aktuara në $raktate jo do të thotë se ato nuk mund të #gjedhin

7/25/2019 ABC-ja e UE


snimet e veta në mënrë të njejtë si e bëjnë atë një shtet sovran* nuk janë as në po#itë tëpërballen me s3dat më të -ilat përballohen shtetet moderne sot

BE'ja nuk ka as juridiksionin e përgjithshëm që e gë#ojnë shtetet sovrane" e as ,uqinë përthemelimin e ,ushave të reja të përgjegjësisë (Gjuridiksion mbi juridiksion2) 0randaj" BE'januk është as organi#atë ndërkombëtare në kuptimin e #akonshëm dhe as aso-im i shteteve"

por më mirë thënë një entitet autonom që paraqet kombinim të d ,ormave tëlartëpërmendura 4ë qarqet juridike" tani përdoret shprehja Gorgani#atë suprana-ionale2

)&%*RA% & .&'+!1ista e detrave që i janë besuar BE'së i ngjan shumë rregullit kushtetutar të një shteti ëtonuk janë detra teknike të ku3 #uara të -ilat #akonisht pranojnë organi#atatndërkombëtare" mirëpo ,usha të kompeten-ës" të -ilat si tërësi ,ormojnë atribute themeloretë shtetësisë 1ista e detrave të besuara BE'së është e shumëllojshme" ku për,shihenveprimet ekonomike" so-iale dhe politike

Detrat ekonomike janë të ,okusuara në krijimin e tregut të përbashkët që uni3kon tregjetna-ionale të &hteteve Anëtare dhe në të -ilin mallërat dhe shërbimet do të o,rohen dheshiten me kushtet e njëjta si në një treg të brendshëm" dhe në të -ilin do të kenë qasjen enjëjtë dhe të lirë të gjithë qtetarët e %nionit0lani për të krijuar një treg të përbashkët është plotësuar kresisht perms programit që kapër qëllim për,undimin e tregut të brendshëm në vitin 8<<J" gjë që u ini-ua nga 0residenti iatëhershëm i omisionit" 6hak Delor" dhe u miratua nga &he,at e &hteteve ose Leverive

0asoi hartimi i suksesshëm korni#ës ligjore ' nga institu-ionet e %nionit – për ,unksionimine duhur të tregut unik jo korni#ë tani mishërohet në një shkallë të madhe në masatna-ionale të #hvendosjes" me re#ultatin se tregu unik tani më është bërë realitet treg unik gjithnjë e më shumë ndjehet në jetën e përditshme" sidomos gjatë udhëtimevepërbrenda BE'së" ku kontrollet e identi3 kimit në ku3jtë na-ionalë ka kohë që janë ndërprerë $regun e brendshëm e mbështet unioni ekonomik dhe monetar

Detra e BE'së në politikën ekonomike nuk është të hartojë dhe të vejë në ,unksion politikënekonomike evropiane" por të koordinojë politikat ekonomike na-ionale" në mënrë qëvendimet politike të një ose më tepër &hteteve Anëtare të mos kenë reperkusione negativepër operimin e tregut të vetëm 0ër këtë qëllim" 0akti i &tabilitetit dhe i 6hvillimit u miratuapër t2u dhënë &hteteve Anëtare kritere të hollësishme të -ilat duhet t2i plotësojnë vendimete tre mbi politikën bu@hetore 4ëse dështojnë ta bëjnë këtë" omisioni Evropian mund të japë paralajmërim" në rastet e de3 -itit të madh dhe të va#hdueshëm bu@hetor" ëshillimund të imponojë gjoba

Detra e BE'së në politikën monetare ishte dhe është të ,usë valutën e vetme në BE dhe tëkontrollojë ështjet monetare në nivel qendror 4ë këtë ,ushë tani më është arritur sukses.ë 8 janar 8<<<" valuta euro u pre#antua si valuta e vetme evropiane në &htetet Anëtare" të-ilat kishin plotësuar kriteret e konvergjen-ës të themeluara për këtë qëllim ëto shteteishin Belgjika" jermania" rlanda" &panja" /ran-a" talia" 1uksemburgu" >ollanda" Austria"

0ortugalia dhe /inlanda .ë 8 janar J99J" valutat na-ionale të këtre shteteve u#ëvendësuan me banknotat dhe monedhat euro 0rej atëherë" pagesat e tre të përditshmedhe transak-ionet 3 nan-iare janë bërë vetëm në një valutë F euro reqia dhe &uedia" në 3llim dështuan të plotësonin kriteret e konvergjen-ës reqia u për,shi më 8 janar J998&uedia" e -ila nuk mund t2i plotësonte kriteret e konvergjen-ës" parimisht për shkak të ,aktitse nuk mirrte pjesë në mekani#min e këmbimit valutor të &istemit .onetar Evropian (Gdhomae pritjes2 për euron)" i nënshtrohet dobësimit me atë që omisioni dhe Banka LendroreEvropiane duhet të paraqesin raportet e konvergjen-ës për &uedinë" së paku do d vjet" nëtë -ilat mund të rekomandojnë pjesëmarrjen e &uedisë në ëshill

7/25/2019 ABC-ja e UE


4ëse një rekomandim këtillë jepet dhe miratohet nga ëshilli" &uedia nuk do të mund tëre,u#ojë pjesëmarrjen .irëpo" për momentin" përkrahja e popullatës suede#e për t2iubashkuar #onës euro" është shumë e vogël 4ë re,erendumin e vitit J99K" <M ishinkundër ,utjes së euros 4ë një anketë në dhjetor J99" :<M ishin akoma kundër euros" kurseKM në ,avor të saj &ituata dallon nga ajo me Danimarkën dhe Britaninë e .adhe ëto

&htete Anëtare siguruan op-ionin e daljes" i -ili u mundëson të vendosin nëse dhe kur duhettë ini-ohet pro-edura për veri3 kimin e përputhshmërisë për t2u bashkuar me valutën evetme &htetet e reja Anëtare janë të obliguara të pranojnë euron si valutën e vet na-ionale"posa t2i plotësojnë kriteret e konvergjen-ës

Asnjë nga &htetet e reja Anëtare nuk kanë klau#olën e largimit" kurse shumi-a e &hteteve tëreja Anëtare duan të ,usin euron sa më shpejtë &llovenia (8 janar J99;)" Liproja (8 janarJ99=)" .alta (8 janar J99=) dhe &llovakia (8 janar J99<) tani më e kanë arritur këtë" duke#gjeruar G#onën euro2 F vendet që përdorin euron si valutë të vetën F janë gjithsej 8&htete Anëtare +e ,ushës së politikës ekonomike dhe monetare" ka edhe shumë ,usha tëtjera të politikës ekonomike ku BE'ja ka përgjegjësi ëto për,shijnë sidomos politikën ebujqësisë dhe peshkimit" politika e transportit" politika e konsumatorëve" politika strukturoredhe e kohe#ionit" politika e hulumtimit dhe e #hvillimit" politika e hapësirës" politika eambientit jetësor" politika e shëndetësisë" politika e tregtisë dhe politika e energjisëelektrike

4ë politikën so-iale" BE'ja ka për detrë të garantojë se bene3 -ionet e integrimit ekonomiknuk i ndjejnë vetëm ata që janë aktivë në ekonomi" por ,ormësojnë edhe dimen#ionin so-ialtë tregut të vetëm 4jë nga pikat 3llestare për këtë ka qënë ,utja e sistemit të sigurimitso-ial për punëtorët emigrantë .e këtë sistem" punëtorët që kanë punuar në më tepër&htete Anëtare dhe si rrjedhojë kanë pasur skema të ndrshme të sigurimit so-ial" nuk do tëpësojnë disavanta#he" për sa i përket sigurisë së tre so-iale (pensioni sipas moshës"pensioni invalidor" shëndetësia" bene3 -ionet" bene3 -ionet e papunësisë)

4jë detrë tjetër prioritare e politikës so-iale" lidhur me gjendjen e papunësisë në BE" gjë qëka shkaktuar shqetësim për shumë vite me radhë" ka qënë nevoja për krijimin e mekani#mitevropian për strategji të punësimit .e këtë" ju bëhet apel &hteteve Anëtare dhe BE'së të#hvillojnë strategji për punësim dhe sidomos të n@isin ,or-ën e kuali3 kuar të punës" tëtrajnuar dhe të adaptueshme 0os kësaj tregjet e ,or-ës punëtore duhet t2 adaptohenndrshimit ekonomik 0romovimi i punësimit konsiderohet si ështje e përbashkët" dhekërkon nga &htetet Anëtare t2i koordinojnë masat e veta na-ionale përbrenda ëshillit BE'jado të kontribuojë në nivelin e lartë të punësimit" me anë të inkurajimit të bashkëpunimitmidis &hteteve Anëtare dhe" nëse është nevoja" të plotësojnë veprimet e veta dukerespektuar kompeten-at e tre

4ë lidhje me ,ushën aktuale të politikës" BE'ja ka detra në ,ushën e shtetësisë së %nionit"politikën e bashkëpunimit gjqësor në rastet e veprave penale dhe politikën e përbashkët tëpunëve të jashtme dhe të sigurisë &htetësia e %nionit ka për,or-uar edhe më shumë tëdrejtat dhe interesat e shtetasve të &hteteve Anëtare përbrenda BE'së Ltetarët gë#ojnë tëdrejtën e lëvi#jes së lirë përbrenda %nionit (4eni J8 $/E%)" e drejta për të votuar dhe për t2u

kandiduar në #gjedhjet lokale (4eni JJ $/E%)" gë#ojnë të drejtën e mbrojtjesnga autoritetet diplomatike dhe konsulare të -ilitdo &htet Anëtar (4eni JK $/E%)" të drejtënpër t2i dorë#uar peti-ion 0arlamentit Evropian (4eni J: $/E%) dhe" në kontekst të ndalimit tëpërgjithshëm të diskriminimit –të drejtën për të qënë i trajtuar nga &htetet Anëtare" në mënrë të njëjtë si trajtohenshtetasit e tre (neni J9(J) në pajtim me 4enin 8= $/E%)

0ër sa i përket politikës së përbashkët të punëve të jashtme dhe të sigurisë" BE'ja kaveanërisht detrat si vijonO

7/25/2019 ABC-ja e UE


V mbrojtjen e vlerave të përbashkëta" interesat ,undamentale dhe pavarësiae BE'së*V për,or-imi i sigurisë së BE'së dhe i &hteteve të veta Anëtare*V sigurimi i paqes botërore dhe përmirësimi i sigurisë ndërkombëtare*V promovimi i bashkëpunimit ndërkombëtar*

V promovimi i demokra-isë dhe sundimi i ligjit" si dhe mbrojtja e të drejtave të njeriut dhelirive themelore*V themelimi i mbrojtjes së përbashkët

0asi që BE'ja nuk është shtet individual" këto detra mund të reali#ohen vetëm gradualisht $radi-ionalisht" politika e punëve të jashtme" sidomos ajo e sigurisë" janë ,usha ku &htetetAnëtare dëshirojnë të ruajnë sovranitetitn e tre (na-ional) 4jë arse tjetër për vështirësinëe de3 nimit të interesave të përbashkëta në këtë ,ushë" është se vetëm /ran-a dhe Britaniae .adhe kanë armë nukleare 0roblem tjetër është se disa &htete Anëtare nuk janë anëtarenë 4A$5 ose në 7E% 4umri më i madh i vendimeve mbi Gpolitikën e punëve të jashtme dhesigurisë2 akoma merren në ba#ë të bashkëpunimit midis shteteve 4dërkohë" janë sh,aqurnjë varg mjetesh" të -ilat e bëjnë bashkëpunimin midis shteteve një korni#ë të ,uqishmeligjore

4ë ,ushën e bashkëpunimit gjqësor lidhur me veprat penale" roli kresor i BE'së është të#batojë detra që janë në interes të Evropës si tërësi ëto për,shijnë" në veanti lu,tënkundër krimit të organi#uar" parandalimin e tra3 kimit të qenieve njerë#ore dhe ndjekjen eveprave penale 0asi që krimi i organi#uar nuk mund të lu,tohet në mënrë e3 kase në nivelna-ional" është i nevojshëm një reagim i përbashkët në nivel të BE'së D hapa shumëpo#itive janë ndërmarrë me direktivën mbi larjen e parave dhe krijimin e autoritetit poli-orevropian" Europol" i -ili ka 3 lluar të ,unksionojë nga viti 8<<= (4enie == $/E%)

bashkëpunim për,shin lehtësimin dhe përsh pejtimin e bashkëpunimit lidhur me pro-esetgjqësore dhe hrjen në ,uqitë vendimeve" lehtësimin e ekstradimit midis &hteteve Anëtare"themelimin e rregullave minimale që kanë të bëjnë me elementet përbërëse të aktevepenale dhe dënimeve në ,ushat e krimit të organi#uar" terrori#mit" tra3 kimit të qenievenjerë#ore dhe eksploatimin seksual të ,emrave dhe ,ëmijëve" tra3kimin e materieve ilegalenarkotike dhe tra3 kimin ilegal të armëve" larjen e parave dhe korrup-ionin (4eni =K $/E%)4jë nga përparësitë më të rëndësishme në bashkëpunimin gjqësor të BE'së ishte themelimii Euro@hast'it në prill J99K (4eni = $/E%)

.e seli në >ag" Euro@hasti është një ekip i gjkatësve dhe prokurorëve nga të gjitha vendete BE'së Detra e tij është të ndihmojë koordinimin e hetimeve dhe ndjekjen penale tëkrimeve serio#e jashtë ku3 jve 4ga Euro@hasti" ëshilli mund të ,ormojë 6rën Evropiane të0rokurorit 0ublik" për të lu,tuar krimet që prekin interest 3nan-iare të %nionit (4eni = $/E%)Pshtë arritur progres edhe me H etëarrestinevropian" i -ili vlen në mbarë BE'në prej muajit janar J99: %rdhëri mund të jepet për këdoqë aku#ohet për kundërvajtje" për të -ilën dënimi më i vogël është një vjet burgim /letë'arresti evropian është ,ormuluar për të #ëvendësuar pro-edurat e gjata të ekstradimit

U7%! & .&'+! $rakatatet themeluese të BE'së nuk trans,erojnë asnjë ,uqi të përgjithshme në %nion" për tëmarrë të gjitha masat e nevojshme në arritjen e objektivave të $raktatit" por në do kapitullpër-aktojnë shtrirjen e ,uqive të veprimit &i parim themelor BE'ja dhe institu-ionet e vetanuk kanë ,uqinë për të vendosur lidhur me ba#ën dhe kompeten-at e tre ligjore* parimi itrans,erimit spe-i3 k të ,uqive (4eni J $/E%) va#hdon të vlejë akoma ëtë metodë e kanë#gjedhur &htetet Anëtare" për të siguruar se dorë#imi i ,uqive të veta mund të mbikqret dhekontrollohet më lehtë ama e ështjeve që për,shihen në trans,erimin spe-i3 k të ,uqive

7/25/2019 ABC-ja e UE


dallon varësisht nga natra e detrave të -aktuara për BE'në ompeten-at që nuk i janëtrans,eruar BE'së" mbeten në ,uqinë eksklu#ive të &hteteve Anëtare

$raktati i BE'së në mënrë ekspli-ite thekson se ështjet e sigurisë na-ionale mbeten nëautoritetin eksklu#iv të &hteteve Anëtare ështu vetvetiu kon3 rmohet ajo që ështëvërtetuar më parë se ku qëndron linja ndarëse midis kompeten-ave të BE'së dhe atre të

&hteteve Anëtarejo linjë ndarëse tërhiqet në ba#ë të tre kategorive të kompeten-ësOV kompeten-a eksklu#ive e BE'së (4eni K $/E%) në ,ushat ku mund të supo#ohet se njëmasë në nivel të BE'së do të jetë më e,ektive se një masë e pakoordinuar në -ilindo &htetAnëtar ëto ,usha janë të parapara dhe përbëjnë unionin doganor" ,ormulimi i rregullave tënevojshme të konkurren-ës për ,unksionimin e tregut të brendshëm" politika monetare e&hteteve me valutën euro" politika e përbashkët komer-iale dhe pjesë të politikës sëpërbashkët të peshkimit 4ë këto ,usha të politikës" vetëm Bashkimi Evropian mund tën@jerrë ligje dhe të miratojë akte detruese me ligj" kurse &htetet Anëtare mund ta bëjnëkëtë vetëm nëse i autori#on Bashkimi Evropian ose për implementimin e akteve të %nionit(4eni J(8) $/E%)*

V kompeten-a e përbashkët e BE'së dhe &hteteve Anëtare (4eni : $/E%) në ,ushat kuveprimi në nivel evropian do të shtojë vlerën e veprimeve të &hteteve anëtare Ek#istonkompeten-ë e përbashkët për rregullat e brendshme të tregut" kohe#ioni ekonomik" so-ialdhe territorial" bujqësia dhe peshkataria" ambienti jetësor" transporti" rrjetet jashtë Evropës",urni#imi me energji elektrike dhe ,usha e lirisë" sigurisë dhe gjqësisë" si dhe për siguriminnë ështjet e shëndetësisë publike" hulumtimi dhe #hvillimi teknologjik" hapësira"bashkëpunimi në #hvillim dhe ndihma humanitare 4ë të gjitha këto ,usha" %nioni është ipari që mund të ushtrojë kompeten-ën mirëpo vetëm lidhur me ështjet e parapara nëinstrumentin relevant të %nionit" dhe jo në tërë ,ushën e politikës së -aktuar &htetetAnëtare ushtrojnë kompeten-ën e tre në shkallën ku BE'ja nuk e ka ushtruar ose kavendosur të pushojë së ushtruari kompeten-ën e vet (4eni J(J) $/E%) &ituata e ,unditsh,aqet kur institu-ionet relevante të BE'së vendosin të sh,uqi#ojnë një akt legjislativ"sidomos për të respektuar parimet e subven-ionimit dhe propor-ionalitetit 4ë ini-iativë tënjë ose më tepër anëtareve" ëshilli mund të kërkojë ngaomisioni të dorë#ojë propo#imepër sh,uqi#imin e një akti legjislativ*

V kompeten-a për reali#imin e aktivitetit mbështetës (4eni $/E%) ompeten-a e BE'sëpër reali#imin e aktivitetit mbështetës është e ku3 '#uar në koordinimin ose sigurimin eaktiviteteve plotësuese për veprimete &hteteve Anëtare* BE'ja nuk mund të harmoni#ojë ligjin na-ional në ,ushat në ,jalë (4eniJ() $/E%) 0ërgjegjësia për hartimin e legjislativës va#hdon t2u mbetet &hteteve Anëtare" të-ilat në këtë mënrë kanë liri të madhe të veprimit /ushat e për,shira në këtë kategori tëkom peten-ës janë mbrojtja dhe përmirësimi i shëndetit njerë#or" industria" kultura" turi#mi"arsimi" rinia" sporti dhe trajnimi pro,esional" mbrojtja-ivile dhe bashkëpunimi administrativ4ë ,ushën e punësimit dhe politikës ekonomike" &htetet Anëtare pranojnë në mënrëekspli-ite nevojën për të koordinuar masat na-ionale përbrenda BE'së

Duhet theksuar se kompeten-at e BE'së në ,ushën e koordinimit të politikës ekonomike dhe

asaj të punësimit dhe politikën e punëve të jashtme dhe sigurisë nuk klasi3 kohen në asnjënga këto tre kategori dhe prandaj nuk i përkasin këtij korpusi kompeten-ash .egjithatë"është një deklaratë që thotë se politika e përbashkët e BE'së për punë të jashtme dhe sigurinuk do të ndikojë në kompeten-at e &hteteve Anëtare në politikën e tre të punëve të jashtme dhe qëndrimin e tre në skenën botërore 0ërve këtre ,uqive spe-iale të veprimit" $raktatet e %nionit gjithashtu u trans,erojnë institu-ioneve ,uqinë e veprimit kur ajo është enevojshme për ,unksionimin e tregut të vetëm ose për të garantuar konkurren-ën epatra#uar (shih 4eni KJ $/E% F ,uqitë dispo#itive ose klau#ola e Heksibilitetit)

7/25/2019 ABC-ja e UE


ëto nene nuk u trans,erojnë institu-ioneve asnjë ,uqi të përgjithshme që u mundëson tëreali#ojnë detra që janë jashtë objektivave të parapara në $raktate" kurse institu-ionet e%nionit nuk mund t2i o,rojnë ,uqitë e tre në dëm të ,uqive të &hteteve Anëtare 4ë përvojë"mundësitë e o,ruara nga kjo ,uqi janë sh,rtë#uar shumë në të kaluarën" pasi që BE'jashpesh here është përballur me detra të reja që nuk ishin paraparë në kohën e krijimit të $raktateve dhe për të -ilat nuk u janë trans,eruar ,uqitë e duhura &hembuj për këtë janë

mbrojtja e ambientit jetësor dhe konsumatorëve ose themelimi /ondit Evropian për 6hvillimRajonal si mjet për mblljen e #bra#ëtirës midis rajoneve të #hvilluara dhe të prapambeturatë BE'së .irëpo tani" për ,ushat e lartëshënuara është dhënë pushtet spe-i3k

ëto dispo#ita të veanta nënkuptojnë se rëndësia praktike e ,uqive dispo#itive ka pësuarrënie të madhe %shtrimi i këtre ,uqive ka nevojë për miratimin e 0arlamentit Evropian &ë,undi" ka edhe ,uqi të tjera që do të marrin masa të tilla që janë shumë të nevojshme përimplementimin e,ektiv dhe kuptimplotë të ,uqive që tani më shprehimisht janë trans,eruar(,uqitë e nënkuptuara) ëto ,uqi kanë marrë rëndësi të veantë në administrimin emarrëdhënieve të jashtme Ato i mundësojnë BE'së të marrë përsipër obligimet ndajvendeve qe nuk janë anëtare ose ndaj organi#atave të tjera ndërkombëtare në ,ushat epër,shira në listën e detrave që i janë besuar BE'së &hembull i spikatur është rasti ramernë jkatën e të Drejtës rast kishte të bënte me kapa-itetin e BE'së për bashkëpunimme organi#atat ndërkombëtare lidhur me 3 ksimin e kuotave të peshkimit" at ku është epërshtatshme" për marrjen e obligimeve mbi ështjen në sua#a të ligjit ndërkombëtar 0asiqë nuk ka dispo#itë spe-i3 ke të paraparë në $raktat" jkata konkludoi kompeten-ën e jashtme" të domosdoshme për BE'në" nga kompeten-a e brendshme për politikën epeshkimit" nën politikën e përbashkët bujqësore

.irëpo" duke ushtruar këto ,uqi" BE'ja udhëhiqet nga parimi i subven-ionimit" i përvetësuarnga doktrina so-iale katolike" i -ili" në të vërtetë ka 3 tuar statusin kushtetues" duke qënë imishëruar në traktatin e BE'së (4eni (K)) ëtu ka d aspekteO ,ormulimi po#itiv se BE'jaduhet të veprojë at ku snimet mund të reali#ohen më mirë në nivel të %nionit" gjë që rrit,uqitë e tij* dhe ,ormulimi negativ se nuk gu@on të veprojë at ku objektivat mund tëpërmbushen në nivel të kënaqshëm nga veprimi individual i &hteteve Anëtare 4ë praksë"kjo do të thotë se të gjitha institu-ionet e %nionit" por sidomos omisioni" duhet gjithnjë tëdemonstrojnë se ka nevojë reale për rregulla dhe veprime të përbashkëta 4ësepara,ra#ojmë .onteskjenë – kur nuk është e nevojshme që BE'ja të ndërmarrë hapa" është edomosdoshme që të mos ndërmarrë asnjë hap

4ëse demonstrohet nevoja për rregullat e %nionit" atëherë petja e ardhshme ka të bëjë meintensitetin dhe ,ormën që këto rregulla duhet të marrin 0ërgjigja rrjedh nga parimi ipropor-ionalitetit" i -ili ka hrë në të drejtën e %nionit përmes vendimeve të jkatës sëDrejtësisë të Bashkimit Evropian" dhe është ndërthurrur në $raktatin e BE'së së bashku medispo#itat e kompeten-ës (4eni (:)) jo nënkupton vlerësimin e kujdesshëm të nevojës përinstrument spe-i3 k ligjor" që të shihet nëse ek#istojnë masa më pak të s,or-uara për arritjene re#ultatit të njëjtë onklu#a kresore që duhet arritur në kushte të përgjithshme është selegjisla-ioni korni#ë" standardet minimale dhe njohja re-iproke e standardeve ek#istuese të&hteteve Anëtare duhet të parapëlqehet më shumë se sa dispo#itat ligjore të detajuara jashtë mase 0arlamentet na-ionale tani mund të kontrollojnë edhe përputhjen me parimet e

subven-ionimit dhe propor-ionalitetit 0ër këtë arse" është ,utur një sstem i njo,timit tëhershëm" i -ili u lejon parlamenteve na-ionale të japin qëndrim të argumentuar" tetë javëpas transmetimit të propo#imit legjislativ" ku do të qartësojnë pse propo#imi legjislativ në ,jalë" nuk plotëson kërkesat e subven-ionimit dhe propor-ionalitetit

4ëse k qëndrim i arsetuar mbështetet nga" së paku" një e treta e votave të parlamentevena-ionale (ku do parlament na-ional ka d vota" ose" në rastet e sistemeve me Dhoma" njëvotë për Dhomë)" propo#imi legjislativ duhet rishikuar nga institu-ioni që e ka dhënë atë(#akonisht omisioni) 0as këtij rishikimi" propo#imi mund të ruhet" të ndrshohet ose të

7/25/2019 ABC-ja e UE


tërhiqet 4ëse omisioni Evropian vendos të ruajë propo#imin 3 llestar" atëherë duhet të japëopinion të argumentuar" ku do të theksojë se pse mendon që propo#imi duhet të respektojëparimin e subven-ionimit

opinion i argumentuar i dërgohet legjislatorit të BE'së me opinionet e argumentuara tëparlamenteve na-ionale" në mënrë që të merren parassh në pro-edure legjislative 4ëse"

me ma#horan-ë M të Anëtarëve të ëshillit të BE'së ose me ma#horan-ën e votave në0arlamentin Evropian" legjislatori i BE'së mendon se opinioni nuk është në pajtim me parimine subven-ionimit" propo#imi legjislativ nuk shqrtohet më tej

N+%%U8#N&% & .&'+!

Neni 3 i TEU (korni'a intit*ionale)8 %nioni duhet të ketë një korni#ë institu-ionale" e -ila do të ketë për qëllim të promovojëvlerat e veta" të përparojë objektivat e veta" t2u shërbejë interesave të veta" t2u shërbejëinteresave të qtetarëve të vet dhe atre të &hteteve Anëtare" të garantojë lidhje logjike"e,ektshmëri dhe va#hdimësi të politikave dhe veprimeve të veta

+ntit*ionet e BE-ë ,o të enëOF 0arlamenti Evropian"F ëshilli Evropian"F ëshilli"F omisioni Evropian (më poshtë në këtë dokument" i re,eruar si Gomisioni2)"F jkata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian"F Banka Lendrore Evropiane"F jkata e Revi#orëve

J !do institu-ion do të veprojë përbrenda ku3 jve të ,uqive të 3 tuara sipas $raktateve dhenë pajtim me pro-edurat" kushtet dhe snimet e për-aktuara përbrenda tre nstitu-ionetdo të ushtrojnë bashkëpunim të sinqertë re-iprok

K Dispo#itat që kanë të bëjnë me Bankën Lendrore Evropiane dhe jkatën e Revi#orëve" sidhe dispo#itat e detajuara mbi institu-ionet e tjera" janë për-aktuar në $raktatin e/unksionimit të Bashkimit Evropian

: 0arlamenti Evropian" ëshilli dhe omisioni do të kenë mbështetjen e omitetit Ekonomikdhe &o-ial dhe omitetit të Rajoneve" të -ilat do të veprojnë në kapa-itet këshilldhënës!ështje tjetër që del lidhur me kushtetutën e Bashkimit Evropian është ajo e organi#imit tëtij Cilat janë institu-ionet e %nionitW 0asi që BE'ja ushtron ,unksione që #akonisht janë tëre#ervuara për &htetet Anëtare – a ka qeveri" parlament" autoritete administrative dhegjkata si i njohim në &htetet AnëtareW Aktivitetet lidhur me detrat e -aktuara për BE'nëdhe orientimi i pro-esit integrues" me qëllim nuk u është lënë &hteteve Anëtare osebashkëpunimit ndërkombëtar BE'ja ka një sistem institu-ional që pajis atë për të o,ruarmotiva-ione të reja dhe objektiva për uni3 kimin e Evropës" si dhe për të krijuar ligjin" i -iliështë i pajisur dhe njëtrajtshëm detrues në të gjitha &htetet Anëtare" lidhur me ështjet që

janë përgjegjësi e vet

Aktorët kresorë në sistemin institu-ional të BE'së janë institu-ionet e BEsë F 0arlamentiEvropian" ëshilli Evropian" ëshilli" omisioni Evropian" jkata e Drejtësisë e BashkimitEvropian" Banka Lendrore Evropiane dhe jkata e Revi#orëve 5rganet ndihmëse tësistemit institu-ional të BE'së janë Banka Evropiane e nvestimeve" omiteti EvropianEkonomik dhe &o-ial dhe omiteti i Rajoneve

7/25/2019 ABC-ja e UE


N+%%U8#N&%.arlamenti Evropian (Neni / TEU)0arlamenti Evropian për,aqëson popujt e &hteteve Anëtare të BE'së Ai paraqet shkrirjen eAsamblesë së 0ërbashkët të omunitetit Evropian për $hëngjill dhe !elik" Asamblesë sëomunitetit Ekonomik Evropian dhe Asamblesë Euratom" të -ilat u kombinuan për të ,ormuarnjë Gasamble2 nën onventën e vitit 8<; lidhur me nstitu-ionet e &igurta dhe të

0ërbashkëta për omunitetet Evropiane (G$raktati i parë bashkues2) Emri nuk u ndrshua#rtarisht në G0arlament Evropian2 deri në momentin kur $raktatin e omunitetit Evropian e#ëvendësoi $raktati për Bashkimin Evropian" edhepse k hap vetëm reH ektonte atë që ishtenë përdorim të përbashkët deri në ndrshimin e emrit të Asamblesë në G0arlament Evropian2në vitin 8<=

Përbëra dhe 9gedhaLë nga hrja në ,uqi e $raktatit të 1isbonës" më 8 dhjetor J99<" 0arlamenti Evropian kapasur ;: ulëse numër tejkalon maksimumin e ;8 Anëtarëve të paraparë në $E% (4eni8:(J))" mirëpo duhet pranuar përperiudhën legjislative J99<–8:" pasi që Deputetët e 0arlamentit Evropian të #gjedhur nëqershor nuk mund të humbin ulëset e tre .irëpo" numri maksimal i Deputetëve duhet tërespektohet në #gjedhjet e ardhshme në vitin J98:

Edhepse do Deputet i ndonjë &hteti Anëtar të populluar shumë për,aqëson më tepërqtetarë se do Deputet i një &hteti me popullatë më të vogël" këto ulëse u ndahen &hteteveAnëtare në mënrë që asnjë &htet me numër më të vogël të popullatës të mos ketë mëtepër ulëse se një &htet populluar më shumë 6akonisht" numri minimal i ulëseve për &htetAnëtar është gjashtë" kurse ai maksimal <" mirëpo" për shkak të hrjes së vonshme në ,uqitë $raktatit të 1isbonës" është bërë përjashtim për jermaninë për periudhën legjislativeJ99<–8:" duke i lejuar të va#hdojë të ketë << Deputetë (Deputetët e 0arlamentit Evropian të#gjedhur në qershor J99< nuk mund të humbin ulëset e tre për shkak të hrjes në ,uqi të $raktatit të 1isbonës)

0ërbërja e saktë ende nuk është vendosur nga ëshilli jo duhej të jetë bërë në kohë për#gjedhjet direkte të 0arlamentit Evropian" në qershor J99< .egjithatë" pasi që $raktati i1isbonës nuk hri në ,uqi para #gjedhjeve të qershorit J99<" rregullat e reja mbi përbërjen e0arlamentit Evropian nuk mundën të #batohen për periudhën legjislative J99<–8: 4ë vendtë kësaj" shpërndarja e ulëseve që re#ultoi pas anëtarësimit të Bullgarisë dhe Rumanisëvlente për këto #gjedhje të 0arlamentit Evropian .e hrjen në ,uqi të $raktatit të 1isbonës" më 8 dhjetor J99<" numri i Anëtarëve u shtua nga8= në ;:" me Deputetët e rinj nga 8J &htete Anëtare 0ërbërja e 0arlamentit Evropianpasqrohet më poshtë në tabelë gra3 ke* kjo është situata për periudhën aktuale legjislativeJ99<–8: Ianë sh,aqur ndrshimet e shkaktuara nga $raktati i 1isbonës

PR&+)&N%1: $ëendës Presidentë; (3estorë <ëshi44imorë=

0residenti" 6ëvendës 0residentët dhe uestorët e përbëjnë Bronë" të -ilën e #gjedh0arlamenti me mandat d vjet e gjsmë 4jë organ tjetër" on,eren-a e 0residentëve"gjithashtu për,shin kresuesit e grupeve politike organ mban përgjegjësinë e organi#imittë punës së 0arlamentit dhe marrëdhënieme institu-ionet e tjera të BE'së dhe me institu-ionet që nuk i përkasin Bashkimit EvropianDeri në vitin 8<;<" për,aqësuesit e 0arlamentit Evropian #gjidheshin nga anëtarësia eparlamenteve na-ionale" të -ilat edhe i delegonin ata në 0arlamentin Evropian 6gjedhjet epërgjithshme direkte të Deputetëve të 0arlamentit Evropian nga popujt e &hteteve Anëtare"ishin të parapara në vet $raktatet por #gjedhjet e para direkte nuk u mbajtën deri në qershor

7/25/2019 ABC-ja e UE


8<;<" pas një numri të ini-iativave të pa,rtshme paraprake 6gjedhjet tani mbahen dovjet" gjë që korrespondon me kohë#gjatjen e Gperiudhës legjislative2 0as përpjekjeve shumëdekadëshe" më në ,und u ,ut një pro-edurë elektorale e njëtrajtshme me ak tin mbi#gjedhjen e për,aqësuesve të 0arlamentit Evropian me votim dire-t universal më J9 shtator8<;" si u ndrshua herën e ,undit me vendimin e ëshillit më J qershor dhe JK shtatorJ99J (i njohur si Akti për 6gjedhje Direkte)

.e këtë akt" do &htet Anëtar për-akton pro-edurën e vet të #gjedhjeve"por duhet të #batojërregullat e njëjta të demokra-isë elementareO #gjedhjet e përgjithshme direkte" për,aqësimipropor-ional" votime të lira dhe të ,shehta" mosha minimale" (për të drejtë vote" moshaështë 8= vje në të gjitha &htetet Anëtare përve në Austri" ku kjo moshë është ulur në 8)"mandati pesëvjear me mundësi përtëritjeje" mospërputhshmëria (deputetët nuk mund tëkenë d mandate në të njëjtën kohë" psh mandatin e gjkatësit" prokurorit publik" .inistrit*ata u nënshtrohen edhe ligjeve të shteteve të veta" të -ilat mund të ku3 #ojnë mundësinëpër mbajtjen e me tepër posteve ose mandateve)" data e #gjedhjeve dhe bara#ia midismeshkujve dhe ,emrave 4ë disa shtete (Belgjikë" reqi dhe 1uksemburg)" votimi është iobligueshëm +e kësaj" statuti për Deputetët e 0arlamentit Evropian hri në ,uqi më 8:korrik J99< 4ë statutin e ri" kushtet e punës së deputetëve bëhen më transparente dherregullat janë më të qarta &tatuti gjithashtu parashikon rrogën e njëtrajtshme për të gjithëDeputetët e 0arlamentit" të -ilat pagohen nga bu@heti i BE'së

$ani" i #gjedhur në mënrë direkte" 0arlamenti gë#on legjitimitetin demokratik dhe mund tëdeklarojë sinqerisht se i për,aqëson qtetarët e &hteteve Anëtare të BE'së .irëpo" vetek#istimi i 0arlamentit të #gjedhur në mënrë direkte nuk mund të kënaqë kërkesën,undamentale të një kushtetute demokratike" e ajo është se të gjitha autoritetet publikeduhet të dalin nga populli jo nuk nënkupton vetëm nevojën për transparen-ë të pro-esit tëvendim'marrjes dhe për,aqësimin e institu-ioneve vendim'marrëse* por është i nevojshëmkontrolli parlamentar dhe 0arlamenti duhet t2u o,rojë legjitimitet institu-ioneve të %nionit tëinkuadruara në pro-esin e vendim'marrjes 4ë këtë ,ushë është arritur progres i madh gjatëviteve të ,undit – të drejtat e 0arlamentit janë shtuar va#hdimisht dhe $raktati i 1isbonës kathemeluar në mënrë ekspli-ite obligimin që aktivitetet e BE'së t2i përmbahen parimit tëdemokra-isë për,aqësuese

&i re#ultat i kësaj" të gjithë qtetarët e %nionit janë të për,aqësuar drejtpërsëdrejti në0arlament dhe kanë të drejtë të marrin pjesë aktive në jetën demokratike të BE'së 5bjektivakresore e kësaj është se vendimet në nivel të BE'së merren sa më hapur dhe sa më a,ërqtetarëve 0artitë politike në nivel të BE'së duhet të kontribuojnë në ,ormësimin eidentitetit evropian dhe të artikulojnë vullnetin e qtetarëve 4ëse ka ndonjë mangësi nëmodelin ek#istues demokratik të BE'së" është se 0arlamenti Evropian" për dallim ngaparlamentet e vërteta në demokra-i parliamentare" nuk #gjedh qeverinë e -ila i përgjigjetatij Neni 10 i TEU (demokracia përfaqësuese)

8 /unksionimi i %nionit do të themelohet në demokra-inë për,aqësuese

J Ltetarët janë të për,aqësuar drejtpërsëdrejti në nivel të %nionit" në 0arlamentinEvropian &htetet Anëtare për,aqësohen në ëshillin Evropian nga &he,at e &hteteve ose

Leverive dhe në ëshill nga qeveritë e tre" të -ilat mbajnë përgjegjësinë demokratike ndajparlamenteve të tre na-ionale ose qtetarëve të vet

K !do qtetar do të ketë të drejtën të marrë pjesë në jetën demokratike të %nionit+endimet do të merren në mënrë sa më transparente për qtetarët

: 0artitë politike në nivel evropian kontribuojnë në ,ormimin e vetëdijes politike evropianedhe për të shprehur vullnetin e qtetarëve të %nionit

7/25/2019 ABC-ja e UE


.egjithatë" arseja për këtë mangësi është shumë e thjeshtë – asnjë qeveri në kuptiminnormal nuk ek#iston në nivel të BE'së 4ë vend të kësaj" ,unksionet analoge për qeverinë të-ilat janë të parapara në $raktatet e %nionit i reali#on ëshilli dhe omisioni Evropian" sipasnjë ,orme të ndarjes së punës.egjithatë" $raktati i 1isbonës i dha 0arlamentit ,uqi gjithëpër,shirëse lidhur me emërimetpër omisionin" duke 3 lluar me #gjedhjen e 0residentit të omisionit nga 0arlamenti" lidhur

me rekomandimin e ëshillit Evropian" e deri te vota miratuese e 0arlamentit për kole@hin eplotë të omisionarëve (Ge drejta e emërimit2) .irëpo" 0arlamenti nuk ka ndikim të tillë mbianëtarësinë e ëshillit" i -ili i nënshtrohet kontrollit parlamentar vetëm nëse se-ili ngaanëtarët e tij" si .inistër na-ional" i raporton parlamentit na-ional

Roli i 0arlamentit Evropian në pro-esin legjislativ të BE'së është shtuar dukshëm 4gritja epro-edurës së bashkë'vendosjes në nivel të pro-edurës së rregullt legjislative" në ,akt" kabërë 0arlamentin Evropian Gko'legjislator2 së bashku me ëshillin 4ë pro-edurën e rregulltlegjislative" 0arlamenti jo vetëm që mund të propo#ojë ndrshime të legjisla-ionit gjatële@imeve të ndrshme" por gjithashtu" në masë të -aktuar" mund të marrë miratimin eëshillit për këto ndrshime

1egjisla-ioni i %nionit nuk mund të miratohet pa marrëveshje midis ëshillit dhe 0arlamentitEvropian $radi-ionalisht" 0arlamenti ka luajtur rol të madh në pro-edurën bu@hetore $raktatii 1isbonës i ka #gjeruar ,uqitë bu@hetore të 0arlamentit Evropian" ku spe-i3 kon se0arlamenti duhet të miratojë planin shumë vjetor 3nan-iar dhe i jep ,uqi bashkë'vendosjejepër të gjitha shpen#imet (shpen#imet e domosdoshme dhe jo të domosdoshme nuk dallojnëmë nga njëra tjetra) 0arlamenti ka të drejtë të pajtohet me të gjitha marrëveshjet kresorendërkombëtare në ,usha që për,shihen me bashkë'vendosjen" dhe me $raktatet eAnëtarësimit të nënshkruara me &htetet Anëtare" ku për-aktohen kushtet e pranimit

.e kalimin e kohës" edhe ,uqitë mbikqrëse të 0arlamentit Evropian janë shtuar shumë Atoushtrohen kresisht nga ,akti se omisioni duhet t2i raportojë 0arlamentit" të mbrojëpropo#imet e veta para tij dhe t2i pre#antojë raportin vjetor lidhur me aktivitetet e BE'së" përdebatim .e d të tretat e ma#horan-ës së deputetëve" 0arlamenti mund të kalojë njëmo-ion kundërshtimi dhe në këtë mënrë të detrojë omisionin të japë dorëheqje si organ(4eni JK: $/E%) Disa mo-ione të tilla i janë dorë#uar 0arlamentit por asnjë nga ato deri mëtani nuk ka arritur të marrë ma#horan-ën e nevojshme Dorëheqja omisionit &anter në vitin8<<< u n@it nga re,u#imi i 0arlamentit të shkarkojë atë lidhur me mena@himin 3 nan-iar*mo-ioni i kundërshtimit nuk ishte i suksesshëm" edhepse për një di,eren-ë të vogël 0asi qënë praksë ëshilli gjithashtu përgjigjet në petjet parlamentare" 0arlamenti ka mundësinë edebatit të drejtpërdrejtë publik me d institu-ione kresore

0rej atëherë" këto ,uqi mbikqrëse të 0arlamentit janë shtuar $ani ai është i autori#uar edhepër themelimin e omiteteve spe-iale të >etimit për të hetuar rastet e dshuara të shkeljessë ligjit të omunitetit ose administrimit joe3 kas omiteti i këtillë u sh,rtë#ua" përshembull" për të hetuar përgjegjësinë e omisionit për vonesën e reagimit lidhur meGsëmundjen e lopëve të mendura2 në Britani të .adhe" gjë që për,aqësonte kër-nim për jetën dhe shëndetin e njeriut 4ë këto $raktate është e shkruar edhe e drejta e do personi 3#ik apo juridik t2i dorë#ojë peti-ion 0arlamentit" të -ilat pastaj i trajton omiteti i 0eti-ioneve

&ë ,undi" 0arlamenti ka sh,rtë#uar ,uqinë e vet për emërimin e 5mbudsmanit" të -ilit mundt2 drejtohen ankesat lidhur me keqadministrimin e aktiviteteve të institu-ioneve të %nionit"me përjashtim të jkatës të Drejtësisë 5mbudsmani mund të bëjë hetime dhe duhet tëin,ormojë institu-ionin ose organin e -aktuar" lidhur me veprimin e këtillë dhe duhet t2idorë#ojë 0arlamentit një raport lidhur me re#ultatet e hetimeve të tij apo të saj

Proced3rat e p3nës

7/25/2019 ABC-ja e UE


Rregullat elementare që qeverisin punimet e 0arlamentit për-aktohen në rregulloren e tijDeputetët e 0arlamentit Evropian ,ormojnë grupe politike Duke marrë parassh statusin e0arlamentit si një institu-ion të BE'së" këto janë grupime të partive politike në mbarë%nionin" të -ilat tejkalojnë linjat na-ionale

0arlamenti mban sean-at e veta plenare një javëshe" një herë në muaj në &tra#burg" përve

në gusht .und të mbahen edhe sean-a plotësuese" sidomos në lidhje me bu@hetin &ean-ate shkurta (që #gjasin një ose d ditë)mbahen në Bruksel &ë ,undi" sean-at urgjente mund të thirren për të trajtuar ështjet emëdha" dhe kështu i mundësojnë 0arlamentit të strukturojë qëndrimin e vet pa vonesë"lidhur me ështje të rëndësishme (si janë ështjet e %nionit" ështjet ndërkombëtare"shkelja e të drejtave të njeriut) $ë gjitha sean-at plenare janë të hapura për publikun

Proced3rat e endim'marres.a#horan-a absolute e votave është #akonisht e mja,tueshme për ma rrjen e një vendimi.irëpo" me rritjen e rëndësisë së 0arlamentit" kërkesat për pre#en-ën e Deputetëve të0arlamentit janë më të rrepta se kurrë më parë 4jë varg i tërë i vendimeve mund tëmiratohet vetëm nëse përkrahet nga ma#horan-a absolute e të gjithë Deputetëve të0arlamentit &ë ,undi" do mo-ion kundërshtimi kundër omisionit Evropian jo vetëm qëduhet mbështetur nga ma#horan-a e deputetëve por gjithashtu duhet të ketë d të tretën evotave në ,avor

+e4iaëshilli Evropian vendosi që selia e 0arlamentit të jetë në &tra#burg dhe kështu mbllistatusin e përkohshëm të një marrëveshjeje që ,unksiononte K9 vjet shte bërë përvojë erregullt që sean-at plenare të mbahen në &tra#burg dhe Bruksel" takimet e grupeve politikedhe komiteteve të mbahen në Bruksel gjatë javëve kur 0arlamenti nuk kishte sean-a" kurse&ekretariati jeneral të ketë selinë në 1uksemburg

+endimi i ëshillit lidhur me vendet e selive të institu-ioneve" kon3 rmoi vle,shmërinë ekëtre aran#himeve" me kusht që 8J periudhat e sean-ave mujore plenare të mbahen në&tra#burg Re#ultati i pakënaqshëm i këtij vendimi është se Deputetët e 0arlamentitEvropian dhe #rtarë të 0arlamentit duhet të udhëtojnë rregullisht midis &tra#burgut"Brukselit dhe 1uksemburgut F gjë që kushton shumë

#ë0illi Evropian (Neni 1 TEU)ëshilli Evropian u krijua nga kon,eren-at e samiteve të &he,ave të &hteteve ose Leverive tëBE'së 4ë &amitin e 0arisit" në dhjetor 8<;:" u vendos që mbledhjet të mbahen tre herë nëvjet dhe të -ilësohen si ëshill Evropian 0rej atëherë" ëshilli Evropian është trup i pavarur iBashkimit Evropian (4eni 8K $E%) &he,at e &hteteve ose Leverive dhe 0residenti iomisionit Evropian takohen së pak d herë në gjashtë muaj 4ë rastet kur është enevojshme për ështjet në diskutim e sipër" Anëtarët e ëshillit Evropian mund të vendosintë kërkojnë ndihmën e një .inistri kurse në rast të 0residentit të omisionit" mund tëkërkojnë ndihmën e një Anëtari të omisionit Evropian t2u ndihmojë në punën e tre (4eni

8(K) $E%)

$raktati i 1isbonës krijoi #rën e 0residentit të ëshillit Evropian (J) 0residenti i ëshillitEvropian" për dallim nga 0residen-a e deritanishme" ka mandat evropian" e jo na-ional" i -ili#gjat d vjet e gjsmë me orar të plotë 0ersoni i emëruar për 0resident duhet të jetë njëpersonalitet i jashtë#akonshëm" i #gjedhur nga votimi i ma#horan-ës së kuali3 kuar iAnëtarëve të ëshillit Evropian Ri#gjedhja është e mundur vetëm një herë Detrat e0residentit përbëhen nga përgatitja dhe #hvillimi i mbledhjeve të ëshillit Evropian dhepër,aqësimi i BE'së në samitet ndërkombëtare" në ,ushën e punëve të jashtme dhe sigurisë

7/25/2019 ABC-ja e UE


/unksionimi ek#istues i ëshillit Evropian është të ,ormulojë udhë#imet e politikës sëpërgjithshme për veprim të BE'së ëtë e bën duke marrë vendimet e politikës themeloredhe duke i dhënë instruk-ione dhe udhë#ime ëshillit ose omisionit Evropian 4ë këtëmënrë" ëshilli Evropian udhëhiqte punën lidhur me unionin ekonomik dhe monetar"&istemi .onetar Evropian" #gjedhjet e drejtpërdrejta 0arlamentare dhe një sërë ështjesh tëanëtarësimit

#ë0illi (Neni TEU)Përbëra dhe Presidencaëshilli përbëhet nga për,aqësuesit e qeverive të &hteteve Anëtare $ë J; &htetet Anëtare#akonisht dërgojnë një për,aqësues" edhepse nuk është patjetër – ministrin e departamentitose një ministër që nuk bën pjesë në qeveri – përgjegjës për ështjet në ,j alë Pshtë merëndësi se këta për,aqësues janë të autori#uar për të vepruar me e,ekt detrues ndajqeverive të tre/akti se qeveritë mund të për,aqësohen në mënra të ndrshme" nënkupton se nukek#istojnë anëtarë të përhershëm të ëshillit* në vend të kësaj" për,aqësuesit që marrinpjesë në sean-at e ëshillit takohen në nëntë kon3 gura-ione të ndrshme" varësisht ngaështjet në ,jalë

ëto janëO () #ë0illi për 4ë0te të .ër5it00me ,0e 6arrë,0ënie të 7a0tme8 –si Gëshill !ështjeve të 0ërgjithshme2" k ëshill koordinon punën e ëshillit në kon3gurimete veta të ndrshme dhe" së bashku me 0residentin e ëshillit Evropian dhe omisionitEvropian" përgatit mbledhjet e ëshillit Evropian* si Gëshill i 0unëve të Iashtme2" ai merretme aktivitetet e BE'së jashtë ku3 jve" në pajtim me udhë#imet strategjike të ëshillitEvropian dhe garanton se aktivitetet e BE'së janë të logjikshme dhe koherente Gëshilli për!ështje të 0ërgjithshme dhe .arrëdhënie të Iashtme2 përbëhet nga .inistrat e 0unëve të Iashtme* takimet e ështjeve të përgjithshme të ëshillit udhëhiqen nga 0residen-a aktuale"kurse në mbledhjet e ështjeve të jashtme i udhëheq 0ër,aqësuesi i 1artë i BashkimitEvropian për 0olitikë të 0ërbashkët të 0unëve të Iashtme dhe &igurisë

Ek#istojnë edhe tetë ,orma-ione të tjera të ëshillit në të -ilat marrin pjesë .inistrat e&hteteve Anëtare" përgjegjës për ,ushat në ,jalëO (2) 4ë0tet Ekonomike ,0e9inan*iare8 (i njohur si ëshilli Eko3 n)" (3) Ba0këpnimi në :0ën e Dretëië ,0e.nëve të Bren,0me8" (/) .nëimi; .olitika !o*iale ,0e 4ë0tet e#onmatorëve8" (1) #onkrren*a8" () Tranporti; %e4eom3niacioni dhe&nergia>" (<) Bqëia ,0e .e0kimi8" (=) Am>ienti 7etëor8 dhe (?) Arimi; %inia,0e #ltra8@

0residen-ën e ëshillit F me përjashtim të ëshillit të .inistrave të 0unëve të Iashtme" i -iliudhëhiqet nga 0ër,aqësuesi i 1artë i Bashkimit Evropian për 0unë të Iashtme dhe &iguri F emerr do &htet Anëtar për një periudhë gjashtë mujore 5rari sipas të -ilit merret udhëheqjae 0residen-ës vendoset unanimisht nga ëshilli 0residen-a ndërrohet më 8 janar dhe 8korrik do vjet (J99=O &llovenia dhe /ran-a* J99<O Republika !eke dhe &uedia* J989O &panjadhe Belgjika* J988O >ungaria dhe 0olonia* J98JO Danimarka dhe Liproja* J98KO rlanda dhe1ituania" etj)

Duke marrë parassh këtë Gdorë#im2 të shpejtë" do 0residen-ë ba#on aktivitetet e veta nëprogram pune të miratuar me d 0residen-at e ardhshme" i -ili vlen për një periudhë 8=muajshe (G0residen-a ekipore2) 0residen-a kresisht përgjigjet për koordinimin epërgjithshëm të punës sëëshillit dhe punës së komiteteve që ,urni#ojnë ëshillin me të dhëna 4ë aspekt politik"është gjithashtu merëndësi që &hteti Anëtar" i -ili mban 0residen-ën e BE'së" gë#on një rol të përmirësuar nëskenën botërore" kurse &hteteve të vogla Anëtare u jepet mundësia të shoqërohen me

7/25/2019 ABC-ja e UE


Gaktorët e mëdhenj2 dhe të lënë gjurmën e tre në politikën Evropiane &elia e ëshillit ështënë Bruksel

)et?rat0rioriteti kresor i ëshillit është legjisla-ioni" të -ilin ai e #baton së bashku me 0arlamentin"

në pro-esin e bashkë'vendimit ëshilli gjithashtu përgjigjet për garantimin e politikaveekonomike të &hteteve Anëtare Ai gjithashtu ,ormulon bu@hetin në ba#ë të propo#imitpreliminar të omisionit" edhepse këtë duhet ta miratojë 0arlamenti +e kësaj" ëshilli i jeprekomandim 0arlamentit për t2i dhënë omisionit detrë lidhur me implementimin ebu@hetit" dhe ka përgjegjësinë e emërimit të anëtarëve të jkatës së Revi#orëve" omitetitEvropian Ekonomik dhe &o-ial dhe omitetit të Rajoneve ëshilli gjithashtu ka detrë lidhjenemarrëveshjeve midis BE'së dhe vendeve që nuk janë anëtare ose organi#atavendërkombëtare

Proced3rat e p3nës0ro-edurat e punës të ëshillit" janë të për-aktuara hollësisht në rregullat e tij pro-edurale4ë praksë" aktivitetet e ëshillit përbëhen kresisht nga tre etapa" si vijon

.ër5atita për m>le,0et e #ë0illit 0una përgatitore për mbledhjet e ëshillit reali#ohet nga d organe permanente përbrendastrukturës së tij organi#ativeO omiteti i 0ër,aqësuesve 0ermanentë dhe &ekretariatijeneral omiteti i 0ër,aqësuesve 0ermanentë" të -ilit i re,erohemi si Coreper – trajtë eshkurtuar e titullit ,ran-e# Comité des représentants permanents" përgatit ba#at për punën eëshillit dhe kren detrat e -aktuara nga ëshilli 0ër të mundësuar atë të reali#ojë të gjithakëto detra" k omitet ndahet në Coreper (i -ili përbëhet nga 6ëvendësit e 0ër,aqësuesve0er manentë" të -ilët kresisht mbajnë përgjegjësinë për punën përgatitore lidhur me ështjemë teknike" të -ilat trajtohen nga ëshille të ndrshme) dhe Coreper (i -ili përbëhet ngavet 0ër,aqësuesit 0ermanentë" të -ilët" në parim" mbajnë përgjegjësinë për të gjitha ështjete linjës së veprimit)

Bujqësia është një nga ,ushat që nuk i nënshtrohen kësaj ndarjeje të detrave* omiteti&pe-ial për Bujqësi (gjithashtu i njohur me shkurtesën e gjuhës ,ran-e#e C&A F Comitéspécial de l!"riculture) u themelua në vitin 8<9 dhe pranoi detrat e Coreper'it lidhur meështjet bujqësore 0ërgatitjet për mbledhjet e ëshillit nga Coreper'i dhe omiteti &pe-ialpër Bujqësi janë d llojesh &ë pari" bëhen përpjekje për të arritur marrëveshje në nivel tëkomitetit" në lidhje me ka komitetet mund të sh,rtë#ojnë ndihmën e rreth 899 palëvepermanente në sektorë spe-i3kë përbrenda ëshillit Ato mund të kërkojnë edhe shërbimet eGgrupeve ad ho-2" të -ilat janë emëruar të trajtojnë ështje spe-i3 ke në një periudhë të-aktuar &ë dti" puna përgatitore duhet të garantojë se ështjet që duhen diskutuar dhe tëvendosen në mbledhjen e ëshillit" të jenë #gjidhur paraprakisht" dhe të in,ormojnë anëtarëte ëshillit ëto qasje të d3shta reH ektohen në agjendën e mbledhjeveO ështjet për të -ilatka qënë e mundur të arrihet marrëveshje" të re,erohen si Gështjet A2 dhe ato që janë të

pavendosura dhe duhet të diskutohen edhe më tej të re,erohen si Gështjet B2

&ekretariati jeneral siguron ndihmë administrative për ëshillin (si dhe për Coreper dheomitetin &pe-i3 k për Bujqësi) +eanërisht" merret me anën teknike të përgatitjeve përmbledhjet e ëshillit" ka detrë të mundësojë mjetet për përkthim (për,aqësuesit e &hteteveAnëtare Hasin në gjuhën e tre)" garanton sigurimin e përkthimeve të nevojshme" o,ronkëshillë juridike për ëshillin dhe komitetet dhe administron bu@hetin e ëshillit

7/25/2019 ABC-ja e UE


6>le,0et e #ë0illit .bledhjet e ëshillit i thërret 0residenti i tij (për,aqësues i &htetit Anëtar që mban0residen-ën e ëshillit ose 0ër,aqësuesi i 1artë për 0olitikë të 0unëve të Iashtme dhe të&igurisë) në ini-iativë të tij apo të saj" me kërkesë të njërit nga anëtarët e vet ose mekërkesë të omisionit Evropian 0residenti harton një agjendë të përkohshme për dombledhje" e -ila përbëhet nga 0jesa A dhe 0jesa B ëshilli vetëm diskuton dhe merr

vendime lidhur me dokumente dhe propo#ime që janë në dispo#i-ion në JK gjuhë #rtare(gjuhën bullgare" eke" dane#e" hollande#e" angle#e" estone#e" 3 nlande#e" ,ran-e#e"gjermane" greke" hungare#e" irlande#e" italiane" letone#e" lituane#e" malte#e" polake"portuge#e" rumune" sllovake" sllovene" spanjolle dhe suede#e)

4ëse një ështje është urgjente" k rregull mund të bëhet i panevojshëm me marrëveshje tënjë#ëshme jo vlen edhe për propo#imet e ndrshimeve të pre#antuara dhe të diskutuaragjatë mbledhjes.bledhjet në të -ilat ëshilli diskuton ose voton propo#imet legjislative" janë të hapura përpublikun 4ë praksë" kjo nënkupton se mbledhjet transmetohen në dhoma me mundësitransmetimi të gjallë audiovi#uel" në godinën e ëshillit

nteresat individuale të &hteteve Anëtare dhe interesat e %nionit balan-ohen në ëshillEdhepse &htetet Anëtare kresisht mbrojnë interesat e veta në ëshill" anëtarët e tijnjëkohësisht janë të obliguar të marrin parassh snimet dhe nevojat e %nionit si tërësiëshilli është institu-ion i %nionit dhe jo on,eren-ë 4dërqeveritare Rrjedhimisht" ai nukështë treguesi më i vogël i përbashkët midis &hteteve Anëtare" i -ili nevojitet në diskutimet eëshillit" por më saktë është baraspesha e duhur midis interesave të %nionit dhe &hteteveAnëtare

.ro*e,rat e ven,im-marre&ipas $raktateve të BE'së" votimi i ma#horan-ës #batohet në ëshill F si rregull ipërgjithshëm" ma#horan-a e kuali3 kuar është e mja,tueshme (4eni 8(K) $E%) .a#horan-ae thjeshtë" ku do anëtar i ëshillit ka një votë" #batohet në raste individuale dhe në ,ushamë pak të ndjeshme (0randaj" ma#horan-a e thjeshtë tani arrihet me 8: vota) .etodat ekalkulimit të ma#horan-ës së kuali3 kuar do të ndrshojnë nëetapa të ndrshme

Deri më 8 nëntor J98:" do të përdoret sistemi i matjes së peshës votuese" inkuadruar me $raktatin e 4i-ës" i -ili u jep &hteteve më të mëdha Anëtare më tepër ndikim .e këtësistem" ma#horan-a e kuali3 kuar arrihetkur ek#iston shumi-ë e &hteteve Anëtare me së paku J" nga gjithsej K:" e dhepse një&htet Anëtar mund të kërkojë që këto &htete Anëtare të për,aqësojnë së paku JM tëpopullatës të BE'së .ë 8 nëntor J98:" hn në ,uqi sistemi i ri i ma#horan-ës së d3 shtë"sipas të -ilit ma#horan-a e kuali3 kuar arrihet kur së paku M e &hteteve Anëtare qëpër,aqësojnë M të popullatës së BE'së" votojnë për propo#im legjislativ 0ër të parandaluar&htetet Anëtare më pak të populluara të bllokojnë miratimin e një vendimi" paki-a bllokueseduhet të përbëhet së paku nga katër &htete Anëtare" dhe nëse k numër nuk arrihet"ma#horan-a e kuali3 kuar konsiderohet si e arritur edhe në rast se nuk është plotësuar

kriteriumi i popullatës

&istemi plotësohet me një mekani#ëm shumë të ngjashëm me Gkompromisin e Ianinës2O nësepaki-a bllokuese nuk arrihet" pro-esi i vendim'marrjes mund të suspendohet 4ë këtë rast"ëshilli nuk va#hdon me votim por va#hdon me nego-iata për një periudhë të arseshme"nëse këtë e kërkojnë Anëtarët e ëshillit që për,aqësojnë së paku ;M të popullatës ose sëpaku ;M të numrit të &hteteve Anëtare të nevojshme për paki-ën bllokuese

7/25/2019 ABC-ja e UE


Duke 3 lluar nga 8 prilli J98;" do të vlejë mekani#mi i njëjtë mirëpo përqindjet përthemelimin e paki-ës bllokuese do të ndrshojnë për së paku M të popullatës ose së pakuM i numrit të &hteteve Anëtare ëshilli mund të ndrshojë këtë sistem de jure mema#horan-ë të thjeshtë .irëpo" një nga protokolet thotë se nego-iatat së pari duhet të#hvillohen në ëshillin Evropian" kurse vendimet e mundshme duhet të jenë unanimeRëndësia e votimit të ma#horan-ës nuk kushtë#ohet me ,aktin se parandalon &htetet e vogla

nga bllokimi i vendimeve të rëndësishme" pasi që kjo mundëson të rrë#ojnë me vota &htetete mëdha Anëtare .egjithatë" G.arrëveshja e 1uksemburgut2 mbetet ,aktor kresor politik"së paku për sa i përket përvojës votuese

jo marrëveshje mundëson veton e ndonjë mase të omunitetit" në rastet ku një &htetAnëtar konsideron se interesat e veta vitale na-ionale janë në rre#ik" dhe u sh,rtë#ua për#gjidhjen e kri#ës që u sh,aq në vitin 8<" kur /ran-a" duke pasur ,rikë se po i kër-ënoheninteresat e veta na-ionale në 3nan-imin e politikës së përbashkët të bujqësisë" bllokoi njëmarrje të vendimit në ëshill për mbi se gjashtë muaj" me Gpolitikën e karrikes së #bra#ët24ë rast të vendimeve që duhet të merren sidomos në ,ushat e ndjeshme politike" për $raktatet është i nevojshëm unanimitet .iratimi i një vendimi nuk mund të bllokohet meanë të abstenimit %nanimiteti është i nevojshëm edhe për vendimet lidhur me ështjet etatimeve" të drejtat dhe obligimet e të punësuarve" ndrshimet e dispo#itave për shtetësidhe të për-aktojë nëse një &htet Antëtar ka bërë shkelje të parimeve kushtetueseAi është i nevojshëm edhe për të për-aktuar parimet dhe udhë#imet në ,ushën e politikës sëpërbashkëttë punëve të jashme dhe sigurisë ose ështjet e bashkëpunimit poli-or dhe gjqësor lidhurme veprat penale

Për5a@ës3esi i Lartë i Unionit për Po4itië të P3nëe të ashtmedhe të +ig3risë <Neni 1 %&U=0ër,aqësuesi i 1artë për 0olitikë të 0unëve të Iashtme dhe &iguri nuk u bë ministri i punëvetë jashtme të BE'së" ashtu si ishte paraparë në projektin kushtetues* mirëpo" qëndrimi i tijnë strukturën institu-ionale është ,or-uar dhe është #gjeruar konsiderueshëm /illimisht" #ra e 0ër,aqësuesit të 1artë do të bashkohen me atë të omisionerit për 0unë të Iashtme jo i jep 0ër,aqësuesit të 1artë ba#ë si në ëshill – ku mbahet presiden-a e ëshillitpër 0unë të Iashtme" ashtu edhe në omision – ku ka rolin e 6ëvendës 0residentit" përgjegjëspër punë të jashtme 0ër,aqësuesin e 1artë e emëron ëshilli Evropian" duke vepruar mema#horan-ë të kuali3 kuar" me pajtimin e 0residentit të omisionit Ai ose ajo merrpërkrahjen e shërbimit të punëve të jashtme të sapo krijuar" i -ili përbëhet nga #rtarë tëomisionit Evropian ( ) dhe &ekretariatit jeneral të ëshillit" si dhe për,aqësues tëdeleguar nga shërbimet diplomatike të &hteteve Anëtare

#omiioni Evropian (Neni < TEU )P!R.!RA2B Anëtarë

)3e për5shirë Presidentin$ëendës Presidenti i parë" Për5a@ës3esi i Lartë i Unionit për Po4itië të

ashtme dhe +ig3ri

6 $ëendës Presidentë

% vendos se prej vitit J98:" omisioni Evropian nuk do të ketë më për,aqësues nga do&htet Anëtar" por do të ketë një numër Anëtarësh që do të korrespondojnë në d të tretat enumrit të &hteteve Anëtare" dmth për numrin e përgjithshëm aktual të &hteteve Anëtare –J;" numri i Anëtarëve të omisionit në vitin J98: do të jetë 8= 0ër këtë arse" sistemi irota-ionit do të pre#antohet për të garantuar se për do &htet Anëtar do të ketë nga njëomisioner" në d" nga do tre periudha konsekutive të mandatit të omisionit

7/25/2019 ABC-ja e UE


.irëpo" ëshillit Evropian i është dhënë ,uqia të ndrshojë këtë përbërje me votë unanime" i-ili tani më ka paralajmëruar snimin e vet për të bërë këtë në konklu#at e mbledhjes së vetmë 8= dhe 8< qershor J99< në Bruksel 4ë këtë mbledhje" ëshilli Evropian u pajtua tëmarrë vendim pas hrjes në ,uqi të $raktatit të 1isbonës dhe në përputhje me pro-edurat enevojshme ligjore" sipas të -ilit" omisioni do të va#hdojë të ketë një shtetas nga do &htetAnëtar .e këtë plotësohet një nga kërkesat themelore të -aktuara nga rlanda" kur organi#oi

re,erendumin e vet të dtë mbi $raktatin e 1isbonës

Përbëraomisionin e udhëheq 0residenti" të -ilin e ndihmojnë shtatë 6ëvendës 0residentë" dukepër,shirë këtu edhe 0ër,aqësuesin e 1artë të %nionit për 0olitikë të Iashtme dhe &iguri si6ëvendës 0resident të parë .ë në ,und"po#ita e 0residentit përbrenda omisionit është për,or-uar dukshëm Ai ose ajo nuk ështëmë Gi pari midis të barabartëve2 por gë#on po#itë prominente në aspektin se omisioni duhettë punojë Gnë sua#a të udhë#imeve politike2 të 0residentit të vet (4eni 8; $E%) ështu"0residenti ka G,uqi për të o,ruar udhë#ime2 0residenti vendos lidhur me organi#imin ebrendshëm të omisionit" për t2u siguruar se vepron në mënrë konsistente dhe e3 kase

Ai ose ajo u ndan përgjegjësitë omisionerëve" dhe mund të riorgani#ojë shpërndarjen ekëtre përgjegjësive gjatë mandatit të omisionerit 0residenti emëron 6ëvendës0residentët" dhe mund të detrojë një Anëtar të omisionit të japë dorëheqje 0o#ita espikatur e 0residentit reH ektohet gjithashtu edhe nga anëtarësia e tij ose saj në ëshillinEvropian 0residenti dhe Anëtarët e omisionit emërohen me mandat pesë vjear" dukesh,rtë#uar pro-edurën e emërimitO ëshilli Evropian" i -ili vepron me ma#horan-ën e kuali3kuar" nominon personin të -ilin plani3 kon ta propo#ojë" në mënrë që 0arlamenti Evropianta #gjedhë për 0resident të omisionit" duke marrë parassh ma#horan-ën e votave të0arlamentit Evropian

0arlamenti Evropian pastaj #gjedh 0residentin me ma#horan-ën e anëtarëve të vet 4ësekandidati nuk 3 ton ma#horan-ën e nevojshme në 0arlament" ëshilli Evropian i propo#on0arlamentit një kandidat të ri përbrenda një muaji &htetet Anëtare atëherë hartojnë një listëtë njerë#ve të nominuar si Anëtarë të omisionit ëtë listë e miraton ëshilli" duke vepruarme ma#horan-ë të kuali3 kuar dhe me pajtimin e 0residentit 0as #gjedhjes së 0residentit tëomisionit nga 0arlamenti Evropian" Anëtarët e tjerë të omisionit i nënshtrohen votësmiratuese të 0arlamentit

0as miratimit të 0arlamentit" Anëtarët e omisionit" përve 0residentit #rtarisht emërohennga ëshilli BE'së" me ma#horan-ë të kuali3 kuar Anëtarët e omisionit duhet të #gji dhenGnë ba#ë të kompeten-ave të tre të përgjithshme2 dhe të jenë Gplotësisht të pavarur nëkrerjen e detrave të tre2 (4eni 8;(K) $E%) Ata nuk mund as të kërkojnë dhe as të marrininstruk-ione nga asnjë qeveri&elia e omisionit Evropian është në Bruksel

)et?rat)et?rat

nicimi i 4egis4acionit të UnionitMbi@?ra monitor3ese dhe 9batimi i d3h3r i të dretës së Unionit

Administrimi dhe mp4ementimi 4egis4acionit të UnionitPër5a@ësimi i .&'së në organi9atat ndërombëtare

omisioni është mbi të gjitha G,or-a shttëse2 e politikës së %nionit Ai është pika 3 llestarepër do veprim të %nionit" 0asi që omisioni është ai që duhet t2i pre#antojë ëshillit

7/25/2019 ABC-ja e UE


propo#ime dhe plane për legjisla-ionin e %nionit (kjo quhet e drejta e omisionit përini-iativë) omisioni nuk ka lirinë të #gjedhë aktivitetet e veta Ai ka obligim të veprojë nësekëtë e kërkojnë interesat e %nionit ëshilli (4eni J:8 $/E%)" 0arlamenti Evropian (4eni JJ $/E%) dhe një grup i qtetarëve të BE'së që veprojnë në emër të ini-iativës së qtetarëve(4eni 88(:) $E%) gjithashtu mund të kërkojnë që omisioni të hartojë një propo#im .ehrjen në ,uqi të $raktatit të 1isbonës" në rastet e veanta që për-aktohen me $raktatet"

aktet legjislative mund të miratohen me ini-iativën e një grupi të &hteteve Anëtare oseini-iativën e 0arlamentit Evropian" me rekomandimin e Bankës Evropiane për nvestime oseme kërkesën e jkatës të së Drejtës ose Bankës Evropiane të nvestimeve

omisioni ka ,uqi primare për të ini-uar legjisla-ion në ,usha të -aktuara (si është bu@heti i%nionit" /ondet &trukturore" masat që merren me diskriminimet tatimore" dispo#ita e3nan-imit dhe klau#olat e mbrojtjes) .irëpo" shumë më të mëdha janë ,uqitë eimplementimit të rregullave të %nionit" të -ilat i janë trans,eruar omisionit nga ëshilli dhe0arlamenti (4eni J<9 $/E%) omisioni është poashtu edhe Ggardiani i të drejtës së %nionit2Ai monitoron aplika-ionin e &hteteve Anëtare dhe implementimin e legjisla-ionit primar dhesekundar të %nionit" rregullon pro-edurat e shkeljes në rast të ndonjë shkeljeje të ligjit të%nionit (4eni J= $/E%) dhe" nëse është nevoja" i re,eron ështjen jkatës të Drejtësisëomisioni gjithashtu intervenon nëse bëhet shkelja e ligjit të %nionit nga ndonjë person 3 #ikose juridik dhe imponon gjoba të rënda jatë disa viteve të ,undit" përpjekjet përparandalimin e keqpërdorimit të rregullave të %nionit janë bërë pjesë e rëndësishme e punëssë omisionit 1idhur ngushtë me rolin e gardianit është detra e për,aqësimit të interesavetë %nionit 4ë parim" omisioni mund t2u shërbejë vetëm interesave të %nionit

Ai duhet në mënrë konstante të përpiqet lidhur me nego-iatat e vështira përbrendaëshillit" në mënrë që të interesi i %nionit të mbi#otërojë Dhe të kërkojë kompromise dhe#gjidhje që marrin parassh këtë interes Duke bërë këtë" ai gjithashtu luan rolin e mediatoritmidis &hteteve Anëtare" një rol për të -ilin është i përshtatshëm dhe i kuali3 kuar duke marrëparassh virttin e asnjanësisë së tij &ë ,undi" omisioni është organ ek#ekutiv F ndonësenë masë të ku3 #uar jo vlen sidomos në ,ushën e ligjit të konkurren-ës" ku omisionivepron si autoritet normal administrativ" me atë që kontrollon ,akte" jep miratime osendalon" dhe nëse është nevoja imponon gjoba /uqitë e omisionit në lidhje me /ondet&trukturore dhe bu@hetin e BE'së janë gjithashtu të shumta

.irëpo" në parim" janë &htetet Anëtare ato që duhet të garantojnë #batimin e rregullave tëunionit në raste individuale jo #gjidhje e selektuar nga $raktatet e %nionit ka përparësi pasiqë qtetarët janë më a,ër asaj që ata e konsiderojnë si realitet të Ghuaj2 të sistemit Evropian"përmes punimeve dhe ,orms së njohur të sistemeve të tre na-ionale omisioni pre#anton%nionin në organi#atat ndërkombëtare dhe përgjigjet për ,unksionimin e përditshëm tëmisioneve diplomatike të %nionit" jashtë dhe përbrenda BE'së

4ë ba#ë të ,uqive të trans,eruara nga ëshilli" omisioni përgjigjet për marrëveshjetnego-iuese me organi#atat ndërkombëtare dhe vendet jo anëtare" për,shirë këtu edhe $raktatet e Anëtarësimit me &htetet e reja Anëtare omisioni për,aqëson %nionin nëgjkatat e &hteteve Anëtare dhe F at ku është e nevojshme së bashku me ëshillin F parajkatës të Drejtësisë

Gkata e Dretëië e Ba0kimit Evropian (Neni ? TEU)!do sistem do të mbijetojë" vetëm nëse rregullat e tij mbikqren nga një autoritet i pavarur0ër më tepër" në një bashkim të shteteve" rregullat e përbashkëta F nëse i nënshtrohenkontrollit të gjkatave na-ionale F interpretohen dhe #batohen ndrshe nga një shtet nëtjetrin ështu" #batimi uni,ormuar i ligjit të %nionit në të gjitha &htetet Anëtare mund tërre#ikohet

7/25/2019 ABC-ja e UE


ëto shqrtime re#ultuan me themelimin e jkatës të omunitetit për Drejtësi" në vitin8<J" menjëherë pas krijimit të omunitetit të pare (omuniteti Evropian për $h ëngjill dhe!elik) 4ë vitin 8<;" kjo gjkatë u bë organi ligjor për d omunitetet e tjera (E(E)C dheEuratom) &ot" gjkata është organi ligjor i BE'së

0una gjqësore tani #batohet në tre nivele ngaO■

jkata e Drejtësisë" si instan-ë më e lartë në rendin ligjor të omunitetit (4eni JK $/E%)*■ jkata e 0ërgjithshme (4eni J: $/E%)*■ jkatat e spe-iali#uara" të -ilat mund t2i emërohen jkatës së 0ërgjithshme të vendosëpër rastet në ,usha të -aktuara (4eni J; $/E%)

G?ata e )retësisëjkata e Drejtësisë aktualisht përbëhet nga J; gjkatës dhe tetë Avokatë të 0ërgjithshëm"të -ilët emërohen me Gpajtim të përbashkët të Leverive të &hteteve Anëtare2 për periudhëgjashtë vjeare !do &htet Anëtar dërgon një gjkatës 0ër të garantuar një shkallëkontinuiteti" #ëvendësimi i pjesërishëm i gjsmës së Avokatëve të 0ërgjithshëm bëhet dotre vjet në 3llim të vitit juridik më tetor Ata mund të riemërohen jkatën e ndihmojnëtetë Avokatë të 0ërgjithshëm" mandati i të -ilëve korrespondon me atë të gjkatësve* atagë#ojnë pavarësi gjqësore atër nga tetë Avokatët e 0ërgjithshëm janë gjithnjë nga &htetetAnëtare Gtë mëdha2 (jermania" /ran-a" talia dhe Britania e .adhe) kurse katër të tjerë janënga JK &htetet e tjera Anëtare sipas sistemit alternues 6ra e Avokatit të 0ërgjithshëmba#ohet në #rën e Commissaire du "ou#ernement në ëshillin e &hteteve (Conseil d2Xtat)dhe gjkatave administrative në /ran-ë

jo #rë nuk gu@on të ngatërrohet me po#itën e prokurorit publik ose një posti të ngjashëmnë shumë vende Avokatët e 0ërgjithshëm u pre#antuan në jkatë për të krijuar një kundër'balan-ë ndaj natrës 3 llestare Gnjë'nivelëshe2 të pro-eseve gjqësore" dmth mungesën epro-edurave të apelit Detra e tre është të dorë#ojnë Gopinionet2 në jkatë" në ,ormë tëpropo#imeve (jo'detruese) për një vendim të jkatës të ba#uar në një anketë plotësisht tëpavarur dhe asnjanëse" lidhur me ështje ligjore që sh,aqen në rast të -aktuarn5pinionet janë një pjesë përbërëse e pro-edurës gojore dhe publikohen së bashku me vendimin nëRaportet e jkatës Avokatët e 0ërgjithshëm mund të ndikojnë në vendim" vetëm me ,uqi tëargumenteve në opinionet e tre* ata nuk janë të për,shirë në asnjë shqrtim apo votim tëvendimit

5e,0a e 5katëve ,0e Avokatëve të .ër5it00ëmjkatësit dhe Avokatët e 0ërgjithshëm janë persona" asnjanësia e të -ilëve është epadshimtë dhe të -ilët posedojnë kuali3 kimet e nevojshme për emërim në #rat më tëlarta gjqësore në shtetet e tre" ose të -ilët janë ekspertë ligjorë me kompeten-a të njohura(4eni JK $/E%) jo do të thotë se mund të emërohen gjkatës" #rtarë publikë" politikanë"avokatë ose ligjërues universitarë nga &htetet Anëtare 1lojllojshmëria e s,ondeve dhepërvojave pro,esionale janë të dobishme për jkatën" me ,aktin se mund të ndihmojnë nësigurimin e vlerësimit sa më të plotë si në aspektet teorike ashtu edhe në ato praktike të,akteve dhe pjesëve të ligjit që duhen marrë parassh

4ë të gjitha &htetet Anëtare" #gjedhja për propo#imin apo emërimin e qeverisë për gjkatësapo Avokat të 0ërgjithshëm" dhe pro-edurae përdorur" janë ështje e ek#ekutivit 0ro-eduratdallojnë shumë dhe radhiten nga ato më pak transparente deri në ato krejtësisht tëpadepërtueshme4dihma mundësohet nga paneli i sapokrijuar konsultativ për nominimin e gjkatësve" i -ili kapër detrë të japë opinione lidhur me përshtatshmërinë e kandidatëve të krejnë detrat egjkatësit dhe Avokatit të 0ërgjithshëm të jkatës të Drejtësisë para se të bëhen emërimetnga qeveritë e &hteteve Anëtare (4eni J $/E%) 0aneli përbëhet nga shtatë persona të

7/25/2019 ABC-ja e UE


#gjedhur nga anëtarë të mëparshëm të jkatës të Drejtësisë dhe jkatës së 0ërgjithshme"anëtarë të gjkatave supreme na-ionale dhe avokatë me kompeten-ë tëpranuar" një prej të -ilëve e propo#on 0arlamenti Evropian

.ro*e,ra

jkata mban sean-ë në ,orma-ionet në vijimO■ jkata e plotë me J; gjkatës* vendim i plotë i jkatës është i nevojshëm vetëm nëpro-edurat e paditjes dhe pro-eset dis-iplinore kundër anëtarëve të organeve të %nionitRastet mund t2i re,erohen jkatës sëplotë nga vetë jkata e Drejtësisë" por vetëm kur bëhet ,j alë për pro-ese dhe ështje jashtë#akonisht të rëndësishme të pangjara më parë*■ 5da e .adhe me 8K gjkatës*■ 5da me nga pesë dhe tre gjkatës

Detrat jkata e Drejtësisë është autoriteti më i lartë dhe njëkohësisht autoriteti i vetëm gjqësornë ështje që kanë të bëjnë me të drejtën e %nionit 4ë përgjithësi" detra e saj është tëGgarantojë se në interpretimin e $raktit" respektohet ligji2

përshkrim i përgjithshëm i përgjegjësive për,shin tre ,usha kresoreO■ mbikqrja e #batimit të të drejtës së %nionit" si nga institu-ionet e BEsë gjatëimplementimit të $raktateve" ashtu edhe nga &htetet Anëtare dhe individët lidhur meobligimet e tre të parapara me të drejtën e %nionit*■ interpretimi i të drejtës së %nionit*■ ,ormësimi i mëtejshëm i të drejtës së %nionit

4ë krerjen e këtre detrave" puna e jkatës për,shin edhe këshillë ligjore edhe deklarimëshilla ligjore mundësohet në ,ormë të opinioneve detruese mbi marrëveshjet që BE'jadëshiron të nënshkruajë me shtetet që nuk janë anëtare ose me organi#atat ndërkombëtare/unksioni i gjkatës si organ për administrimin e drejtësisë është shumë më i rëndësishëm4ë ushtrimin e këtij ,unksioni" ajo ,unksionon në ështje" të -ilat në &htetet Anëtare do tëemërohen në lloje të ndrshme të gjkatave" varësisht nga sistemet e tre na-ionale

jkata vepron si gjq kushtetues në rastet e konHikteve midis institu-ioneve të %nionit osenë rastet e shqrtimit të legalitetit të instrumenteve legjislative* gjkata vepron si gjqadministrativ në rastet e shqrtimit të akteve administrative të omisionit ose autoritetevena-ionale që #batojnë legjisla-ionin e %nionit* si gjq pune ose tribunal industrial" atëherëkur merret me lirinë e lëvi#jes" sigurimin so-ial dhe mundësitë e barabarta* si gjq 3 skal kurtrajton ështje validiteti dhe interpretime të direktivave në ,ushat e ligjit të tatimeve dhedoganave* si gjkatë penale kur shqrton vendimet e omisionit që imponojnë gjoba* dhe sigjq -ivil kur bën dëgjimin e denon-imeve për dëme ose interpretimin e dispo#itave përvënien në ,uqi të vendimeve në ështjet -ivile dhe komer-iale dhe në konHiktet mbi tëdrejtat Evropiane të pronës intelektuale për të -ilat janë dhënë ba#a juridiksioni nga jkatae Drejtësisë (4eni JJ $/E%)

G?ata e Përgithshme&i të gjitha gjkatat" jkata e Drejtësisë është e stërngarkuar 4umri rasteve që ire,erohen është rritur gradualisht dhe do të va#hdojë të rritet" duke marrë parasshpoten-ialin për konH ikte që është krijuar nga numri jashtë#akonisht i madh i direktivave tëmiratuara në kontekst të tregut të vetëm dhe të kaluara në ligjin na-ional të &hteteveAnëtare Ek#istojnë shenja se $raktati për Bashkimin Evropian ka ngritur ështje të tjera" të

7/25/2019 ABC-ja e UE


-ilat për,undimisht do të duhet të #gjidhen nga jkata 0randaj" në vitin 8<==" u themeluajkata e 0ërgjithshme" për të hequr barrën e jkatës së Drejtësisë

jkata e 0ërgjithshme nuk është institu-ion i ri i %nionit" por thënë më mirë" një elementpërbërës i jkatës së Drejtësisë .irëpo" është një organ autonom" i ndarë nga jkata eDrejtësisë në aspektin organi#ativ a regjistrin e vet dhe rregulloren e vet Rastet e

shqrtuara nga jkata e 0ërgjithshme" identi3 kohen me ndihmën e G$2 (Y $ribunal) (psh $'8T<<)" kurse ato që i re,erohen jkatës të Drejtësisë kanë kodin GC2 (Y Court) (psh C'8T<<)jkata e 0ërgjithshme përbëhet nga J; Ganëtarë2 dhe kuali3 kimet" emërimet dhe statusi itre ligjor u nënshtrohen kërkesave dhe kushteve të njëjta si gjkatësve në jkatën eDrejtësisë

Edhepse ,unksioni i tre kresor është të #hvillojnë punimet si Ggjkatës2" ata mund tëemërohen edhe si GAvokatë jeneralë2 në raste ad ho-" para jkatës së plotë" ose në rastetpara njërës nga 5dat" nëse këtë e kërkojnë ,aktet e rastit ose ndërlikueshmëria e tij ligjore mjet është përdorur me shumë kursim deri më tani jkata e 0ërgjithshme #hvillonsean-at në Dhoma me pesë ose tre gjkatës" ose në raste të -aktuara edhe me vetëm njëgjkatës .und të gjkojë edhe si Dhoma e .adhe (8K gjkatës) ose si jkatë e plotë (J;gjkatës) nëse këtë e kërkon ndërlikueshmëria ligjore apo rëndësia e rastit .bi =9M erasteve para jkatës dëgjohen nga Dhomat me tre gjkatës Edhepse jkata e0ërgjithshme 3 llimisht mbante përgjegjësinë vetëm për një numër të ku3 #uar të rasteve"tani ka detrat si vijon

■ 4ë instan-ën e parë" dmth që i nënshtrohet mbikqrjes ligjore të jkatës së Drejtësisë"jkata e 0ërgjithshme ka kompeten-a të vendosë lidhur me aktivitete për anulim dhe përdështim të veprimit" të pre#antuara nga persona 3 #ikë ose juridikë kundër ndonjë organi të%nionit* të vendosë lidhur me klau#olën e arbitra#hit" e -ila ndodhet në ndonjë kontratë tënënshkruar nga BE'ja ose në emër të saj dhe në raste të dëmeve kundër BE'së

■ jkata e 0ërgjithshme vepron si gjkaktë apeli për rastet e apelit kundër vendimeve që jepen nga panelet gjqësore

■ Pshtë paraparë gjithashtu edhe trans,erimi i juridiksionit në jkatën e 0ërgjithshme përpro-ese gjqësore me vendime preliminare në ,usha të -aktuara* megjithatë" k op-ionakoma nuk është përdorur

G?atat e specia4i93ara4ë vitin J99:" për të shkarkuar barrën e jkatës së Drejtësisë dhe për të përmirësuarmbrojtjen ligjore në BE" ëshilli i BE'së i shtoi jkatës së 0ërgjithshme një gjkatë tëspe-iali#uar për rastet e shërbimit -ivil jo gjkatë e spe-iali#uar ka marrë juridiksionin ngajkata e 0ërgjithshme për marrjen e vendimeve të instan-ës së parë" në konH iktet eshërbimit -ivil në Evropë

jkata e spe-iali#uar përbëhet nga shtatë gjkatës" të -ilët gë#ojnë një status të ngjashëmme atë të anëtarëve të jkatës së 0ërgjithshme dhe emërohen në mandate gjashtë vjeare

Ata duhet të kenë a,tësinë e nevojshme për emërimin në mandate gjqësore jkata espe-iali#uar #akonisht gjkon si panel me tre gjkatës" mirëpo mund të japë vendim si paneli plotë ose me pesë gjkatës" ose edhe si një gjkatës i vetëm

+endimet e gjkatës së spe-iali#uar u nënshtrohen të drejtës së apelit në jkatën e0ërgjithshme" vetëm në pikat e ligjit Avokati i 0arë jeneral (dhe jo palët e involvuaraZ)mund të propo#ojë shqrtimin e vendimit të jkatës së 0ërgjithshme" nëse rre#ikohetentiteti ligjor ose njëtrajtshmëria e jurispruden-ës

7/25/2019 ABC-ja e UE


Banka Cen,rore Evropiane (Neni 2? ,0e 3 T9EU)Banka Lendrore Evropiane" me seli në /rank,urt'am'.ain" është në qendër të unionitekonomik dhe monetar Detra e saj është të ruajë stabilitetin e valutës së Evropës" euron"dhe të kontrollojë vlerën e valutës në qarkullim (4eni 8J= $/E%)0ër të reali#uar këtë detrë" pavarësia e Bankës Lendrore Evropiane garantohet me një

numër dispo#itash ligjore jatë ushtrimit të ,uqive të veta ose gjatë reali#imit të detrave"as Banka Lendrore e Evropës dhe as ndonjë bankë na-ionale nuk mund të marrëinstruk-ione nga institu-ionet e %nionit" qeveritë e &hteteve Anëtare ose ndonjë organ tjetërnstitu-ionet e BE'së dhe qeveritë e &hteteve Anëtare nuk do të mundohen të ndikojnë mbiBankën Lendrore të Evropës (4eni 8K9 $/E%)

Banka Lendrore Evropiane ka një ëshill uvernatorësh dhe një Bord Ek#ekutiv ëshilli iuvernatorëve përbëhet nga guvernatorët e bankave qendrore të 8 &hteteve Anëtare në#onën euro dhe anëtarët e Bordit Ek#ekutiv të Bankës Lendrore Evropiane Bordi Ek#ekutiv" i-ili përbëhet nga 0residenti" 6ëvendës 0residenti dhe katër anëtarë të tjerë" është iautori#uar për të drejtuar Bankën Lendrore Evropiane 0residenti dhe anëtarët emërohennga persona me po#itë dhe eksperien-ë në ështjet monetare ose bankare" me pajtim tëpërbashkët të qeverive të &hteteve Anëtare dhe në ba#ë të rekomandimit të ëshillit paskonsultimit me 0arlamentin Evropian .andati i tre është tetë vjet" pa mundësi përripërtrirje" dhe kjo është në interes të garantimit të pavarësisë të anëtarëve të BorditEk#ekutiv (4eni J=K $/E%)

&istemi Evropian i Bankave Lendrore (E&CB) përbëhet nga Banka Lendrore Evropiane dhebankat qendrore të &hteteve Anëtare (4eni 8J< $/E%) Ai ka për detrë të de3 nojë dhe tëimplementojë politikën monetare të %nionit" dhe ka të drejtën eksklu#ive të autori#ojëështjen e monedhave dhe banknotave në %nion &istemi i bankave mena@hon edhere#ervat e valutës #rtare të &hteteve Anëtare dhe garanton ,unksionimin e pandërprerë tësistemeve të pagesës (4eni 8J;(J) $/E%)

Gkata e %evi'orëve (Nenet 2=1 ,0e 2= T9EU)jkata e Revi#orëve u themelua më JJ korrik 8<; dhe 3 lloi të punojë në 1uksemburg" nëtetor 8<;; 0rej atëherë është ngritur në rang të institu-ionit të %nionit (4eni 8K $E%) jogjkatë përbëhet nga J; anëtarë" numër që korrespondon me numrin aktual të &hteteveAnëtare Ata emërohen për gjashtë vjet nga ëshilli" i -ili" me ma#horan-ë të kuali3 kuar dhepas konsultimeve me 0arlamentin Evropian" miraton listën e anëtarëve të #gjedhur në pajtimme propo#imet e &hteteve Anëtare (4eni J=(J) $/E%) Anëtarët #gjedhin 0residentin ejkatës të Revi#orëve nga vet ata" me mandate tre vjear* 0residenti mund të ri#gjidhet

Detra e jkatës së Revi#orëve është të kontrollojë nëse të gjitha të ardhurat dhe të gjithashpen#imet janë pranuar – gjegjësisht janë bërë në mënrë ligjore dhe të rregullt" si dhe tëkontrollojë nëse mena@himi 3 nan-iar ka qënë i shëndoshë 0ër dallim nga gjkatat erevi#orëve ose organet e ngjashme në disa &htete Anëtare" kjo gjkatë nuk ka juridiksion tëvejë në ,uqi masat e veta të kontrollit ose të hetojë dshimet e parregullsisë që vjen ngahetimet e veta .irëpo" kjo gjkatë është plotësisht autonome në vendimet e veta" duke

marrë parassh se ka dhe si kontrollon ajo 0ër shembull" mund të kontrollojë nësesh,rtë#imi i ndihmës 3 nan-iare të %nionit nga individët" është në pajtim me ligjin eomunitetit

.uni-ioni më i ,uqishëm i armës së saj është ,akti se ajo mund të publikojë vendimet e vetaRe#ultatet e hetimeve të saj përmblidhen në një raport vjetor në ,und të do viti 3 nan-iar" i-ili botohet në $a%etën &'rtare të askimit E#ropian dhe kështu është i hapur për publikunAjo mund të bëjë edhe raporte spe-iale në do kohë" lidhur me ,ushat spe-i3 ke tëmena@himit 3nan-iar" dhe këto gjithashtu publikohen në a#etën 6rtare

7/25/2019 ABC-ja e UE


#RGAN&% (!+LL)!N!+&#omiteti Evropian Ekonomik ,0e !o*ial (Neni 3 T9EU)Lëllimi i omitetit Evropian Ekonomik dhe &o-ial (EE&C) është të mundësojë për,aqësimin në

ndonjë institu-ion të BE'së për grupet e ndrshme ekonomike dhe so-iale (sidomospunëdhënësit dhe punëtorët" bujqit" transportuesit" a,aristët" #anatinjtë" mena@huesit endërmarrjeve të vogla dhe të mesme) omiteti gjithashtu o,ron mundësi për konsumatorët"grupet dhe aso-ia-ionet e ambientit jetësor

omiteti Evropian Ekonomik dhe &o-ial përbëhet nga maksimum K9 anëtarë (këshilltarë)"nga organi#atat më repre#entative në &htetet Anëtare individuale Ata emërohen për pesëvjet nga ëshilli" i -ili" një#ëshëm miraton listën e anëtarëve të #gjedhur" në pajtim mepropo#imet e do &hteti Anëtar Anëtarët janë të ndarë në tre grupe (punëdhënës" punëtorëdhe për,aqësues të tjerë të shoqërisë -ivile) 5pinionet që duhet të miratohen në sean-atplenare" hartohen nga Ggrupet studiuese2 të -ilat përbëhen nga anëtarët e EE&C'së (kuedhe#ëvendësit e tre mund të marrin pjesë si ekspertë) EE&C'ja gjithashtu punon ngushtë mekomitetet e 0arlamentit Evropian

EE&C'ja" e -ila u themelua nën $raktatet e Romës" në rrethana të -aktuara duhet tëkonsultohet me ëshillin" i -ili vepron pas propo#imit të omisionit Ai gjithashtu jep opinioneme ini-iativën e vet ëto opinione për,aqësojnë një sinte#ë të qëndrimeve ndonjëherëshumë divergjente dhe janë jashtë#akonisht të dobishme për omisionin dhe ëshillin pasiqë ato tregojnë se -ilat ndrshime duan t2i shohin grupet që janë drejtpërsëdrejti të prekuranga një propo#im 5pinionet me ini-iativë personale të EE&C'së" në shumë raste kanë pasurimplikime të mëdha politike" dhe një nga këta shembuj është ai më JJ shkurt 8<=<" mbi tëdrejtat themelore so-iale në BE" të -ilat përbënin ba#ën për [artën &o-iale\ të propo#uarnga omisioni (dhe të miratuar nga 88 &htete Anëtare)

#omiteti i %aoneve (Neni 31 T9EU)rahas EE&C'së" me $raktatin e Bashkimit Evropian ($raktati i .astrihtit) u themelua edhenjë organ i ri këshilldhënësO omiteti i Rajoneve (CoR) Ashtu si edhe EE&C'ja" omiteti iRajoneve nuk është institu-ion krejtësisht i BE'së" pasi që ,unksioni i tij është vetëmkëshilldhënës dhe nuk ka ,uqi të japë vendime detruese me ligj" në mënrën e njëjtë siinstitu-ionet me të drejta të plota (0arlamenti Evropian" ëshilli" omisioni Evropian" jkatae Drejtësisë" jkata e Revi#orëve" Banka Lendrore Evropiane)

Ashtu si EE&C'ja" omiteti i Rajoneve përbëhet nga maksimum K9 anëtarë () Anëtarët janë për,aqësues të autoriteteve rajonale dhe lokale në &htetet Anëtare" të -ilët duhetdoemos të kenë mandat në ba#ë të #gjedhjeve nga autoritetet që ata i për,aqësojnë" oseduhet që të jenë politikisht të besueshëm për ta K9 ulëset u janë ndarë &hteteve Anëtareme përdorimin e peshës së njëjtë si për omitetin Evropian Ekonomik dhe &o-ial Anëtarët

emërohen për pesë vjet nga ëshilli" i -ili" duke vepruar një#ëshëm" miraton listën eanëtarëve" të hartuar në pajtim me propo#imet e të gjitha &hteteve Anëtare

Anëtarët e omitetit #gjedhin" nga vetë numri i tre" kresuesin me mandate d vjearEk#iston një numër i ështjeve për të -ilat nevojitet konsultimi me ëshillin e BE'së ose meomisionin Evropian (Gkonsultimi obligativ2)O arsimi* kultura* shëndeti publik* rrjetet trans'Evropiane* transporti" telekomunika-ioni dhe in,rastruktura energjetike* kohe#ioni ekonomikdhe so-ial* politika e punësimit dhe legjisla-ioni so-ial ëshilli gjithashtu konsultohet meomitetin rregullisht" dhe pa ndonjë obligim ligjor" në lidhje me një numër

7/25/2019 ABC-ja e UE


të madh të propo#im legjisla-ioneve (Gkonsultimi jo'obligativ2)

.AN(A &-R#PAN& & N-&+%M&-& <N&N C0 %&U=&i agjen-i 3 nan-imi për një G#hvillim të balan-uar dhe stabil2 të BE'së" %nioni ka nëdispo#i-ion të vet Bankën Evropiane të nvestimeve (EB)" me seli në 1uksemburg Banka

Evropiane e nvestimeve mundëson kredi dhegaran-a në të gjithë sektorët ekonomikë" sidomos në inkurajimin e #hvillimit të rajoneve mëpak të #hvilluara" moderni#imin apo trans,ormimin e ndërmarrjeve ose krijimin e vendeve tëreja të punës dhe mbështetjen e projekteve me interes të përbashkët për disa &hteteAnëtare

Banka Evropiane e nvestimeve ka strukturë tripjesësheO udhëhiqet nga Bordi iuvernatorëve" i përbërë nga .inistrat e /inan-ave të &hteteve Anëtare" i -ili për-aktondrejtimin e politikës kreditore dhe autori#on aktivitetet e Bankës Evropiane të nvestimeve jashtë BE'së 0as Bordit të uvernatorëve pason Bordi i Drejtorëve" i -ili ka J= anëtarë tëplotë (një për,aqësues nga do &htet Anëtar dhe një nga omisioni Evropian) dhe 8= anëtarë#ëvendës Anëtarët #akonisht janë #rtarë me përvojë më të gjatë" nga ministritë na-ionalepër ështje 3 nan-iare ose ekonomike Bordi i Drejtorëve merr vendime në lidhje me dhëniene kredive dhe garan-ave" si dhe lidhur me marrjen e kredive

Ai siguron ,aktin se banka administrohet në pajtim me udhë#imet e Bordit të uvernatorëveAktivitetet ditore të kësaj Banke udhëhiqen nga omiteti .ena@hues" një organ ek#ekutiv ipërbërë nga nëntë persona qëemërohen për mandat gjashtë vjear

Rendi 4igor i .&'sëushtetuta e BE'së e përshkruar më lartë" e sidomos vlerat ,undamentale që përmban"mund të jetësohen dhe mund të 3 tojnë gjallëri vetëm me të drejtë e %nionit jo e bën BE'në një realitet ligjor në d kuptime të ndrshmeO është krijuar me ligj dhe është njëkomunitet i ba#uar në ligj

.&'A + (R&+! & LG%)& (#MUN%&% .A$UAR N! LGjo është një gjë krejtësisht e re për BE'në dhe gjë që e dallon atë nga përpjekjet emëparshme për të bashkuar Evropën 4uk ,unksionon me ,or-ë ose nënshtrim por thjeshtme ndihmën e ligjit 1igji është i paraparë të arrijë atë që Ggjaku dhe hekuri2 dështuan tareali#ojnë me shekuj të tërë &epse" vetëm bashkimi i ba#uar në vendime të marra lirshëm"mund të jetë a,atgjatëO uniteti i themeluar në vlerat ,undamentale si janë liria dhe bara#ia 'të mbrojtura dhe të shndërruara në realitet me anë të ligjit është vështrimi themelor $raktateve që krijuan Bashkimin Evropian.irëpo" BE'ja nuk është thjesht një krijesë e ligjit* ajo ndjek objektivat e veta krejtësisht meanë të ligjit Pshtë një komunitet i ba#uar në ligj Ieta e përbashkët ekonomike dhe so-iale epopujve të &hteteve Anëtare nuk qeveriset nga kër-ënimi i ,or-ës por nga e drejta e %nionit

jo është ba#a e sistemit institu-ional

ligj për-akton pro-edurën e vendim'marrjes nga institu-ionet e %nionit dhe rregullonmarrëdhëniet midis tre nstitu-ioneve u mundëson vegla – në ,ormë të rregullativave"direktivave dhe vendimeve F për vëniennë ,uqi të instrumenteve ligjore" detruese për &htetet Anëtare dhe qtetarët e tre ështu"individët bëhen ,okusi kresor i %nionit Rendi ligjor i tij ndikon drejtpërsëdrejti në jetën epërditshme të individëve" në masë gjithnjë e më të madhe % miraton të drejta dhe uimponon obligime" në mënrë që" si qtetarë të &htetit të tre dhe të %nionit njëkohësisht"

7/25/2019 ABC-ja e UE


ata qeverisen nga një kierarki e urdhërave ligjore F një ,enomen i njohur nga kushtetutat,ederale Ashtu si do rend ligjor" ai i BE'së mundëson një sistem të pavarur të mbrojtjesligjore për qëllime të kërkimit të ndihmës dhe #batimin e të drejtës së %nionit

E drejta e %nionit gjithashtu de3non marrëdhënien midis BE'së dhe &hteteve Anëtare&htetet Anëtare duhet t2i marrin të gjitha masat e përshtatshme" që të garantojnë plotësimin

e obligimeve që rrjedhin nga $raktatet ose nga ndonjë veprim i institu-ioneve të %nionit Atoduhet të lehtësojnë reali#imin e detrave të BE'së dhe të abstenojnë nga masat që mund tërre#ikojnë plotësimin e snimeve të $raktateve 0ër do dëm që mund të shkaktohet meshkeljen e të drejtës së %nionit" &htetet Anëtare u përgjigjen qtetarëve të BE'së

.URM&% LG#R& %! %! )R&%!+ +! UN#N%&hprehja Gburim ligjor2 ka d kuptimeO në kuptimin origjinal" kjo shprehje re,erohet arsespër urgjen-ën e dispo#itës ligjore" dmth motivimi për krijimin e konstruktit ligjor &ipas këtijde3 ni-ioni" Gburimi ligjor2 i të drejtës të %nionit është vullneti për ruajtjen e paqes dhe krijimii një Evrope më të mire me anë të lidhjeve më të ngushta ekonomike" d gurthemelet eomunitetit Evropian 4ga ana tjetër" në terminologjinë ligjore" Gburim ligjor2 nënkuptonorigjinën dhe mishërimin e ligjit

%RA(%A%&% %&M&LU&+& %! .&'+! + .URM PRMAR %! )R&%!++! UN#N%Burimi i parë i të drejtës së %nionit janë $raktatet themeluese të BE'së" me shtoj-at endrshme dhe protokollet e bashkangjitura" si dhe plotësimet dhe ndrshimet e mëvonshmeëto $raktate themeluese dhe instrumentet që ndrshojnë apo i plotësojnë ato (kresisht $raktatet e .astrihtit" Amsterdamit" 4i-ës dhe 1isbonës) dhe $raktatet e ndrshme përAnëtarësim përmbajnë dispo#itat themelore mbi objektivat e BE'së" organi#imin e tij dhemodus operandi (mënrën e ,unksionimit)" si dhe pjesë të të drejtës ekonomike të BE'sëëto përbëjnë korni#ën themeluese për ,unksionimin e BE'së" e pastaj reH ektohen nëinteresat e %nionit" me anë të aktivitetetve legjislative dhe administrative nga institu-ionet e%nionit $raktatet" duke qënë instrumente ligjore të krijuara në mënrë direkte nga &htetetAnëtare" në qarqet ligjore njihen si e drejtë primare e %nionit

N+%RUM&N%&% LG#R& %! .&'+! + .URM +&(#N)AR %! )R&%!+ +! UN#N%1igji i krijuar nga instrumentet e %nionit" me anë të ushtrimit të ,uqive të trans,eruara në to"quhet legjisla-ion dtësor – burimi i dtë me rëndësi i të drejtës së BE'së ligj përmbanakte legjislative" akte të deleguara" akte implementuese dhe akte të tjera GAktet legjislative2 janë akte ligjore të miratuara me pro-edurë të rregullt ose pro-edurë spe-iale legjislative(4eni J=< $/E%) GAktet e deleguara2 janë akte jo'legjislative me #batim të përgjithshëm dhedetrues për plotësimin apo ndrshimin e disa elementeve jo'esen-iale të një akti legjislativ

Ato i miraton omisioni* akti legjislativ duhet të hartohet që në mënrë ekspli-ite t2i delegojë,uqi omisionit për këtë qëllim 5bjektivat" përmbajtja" ,ushëveprimi dhe kohë#gjatja edelegimit të ,uqive janë qartë të de3nuara në aktin legjislativ në ,j alë delegim i ,uqivemund të anulohet nga ëshilli ose 0arlamenti Evropian në do kohë 4jë akt i deleguar mund

të hjë në ,uqi vetëm nëse nuk është kundërshtuar nga 0arlamenti Evropian ose ëshilli" nëperiudhë të paraparë me aktin legjislativ (4eni J<9 $/E%)GAktet implementuese2 janë përjashtim i parimit" sipas të -ilit të gjitha masat e nevojshmepër implementimin e akteve ligjore detruese të BE'së i marrin &htetet Anëtare" në pajtimme dispo#itat e tre na-ionale 4ë rastet ku janë të nevojshme kushte të njëtrajtshme përimplementimin e akteve ligjërisht detruese të BE'së" kjo bëhet me anë të akteve tëpërshtatshme implementuese" të -ilat #akonisht miraton omisioni" kurse në raste tëveanta" i miraton ëshilli .egjithatë" 0arlamenti Evropian dhe ëshilli i hartojnë me kohërregullat dhe parimet e përgjithshme që kanë të bëjnë me mekani#mat kontrolluese të

7/25/2019 ABC-ja e UE


&hteteve Anëtare të implementimit të ,uqive të ëshillit (4eni J<8 $/E%) &ë ,undi ek#istonnjë sërë [aktesh të tjera ligjore\ të -ilat mund t2i përdorin institu-ionet e %nionit për tëdhënë masa dhe deklarata jo'detruese" ose të -ilat rregullojnë ,unksionimin e brendshëmtë BE'së ose institu-ioneve të saj" si janë marrëveshjet ose aran#himet midis institu-ioneveose rregullat e brendshme të ,unksionimit

ëto akte ligjore mund të marrin ,orma nga më të ndrshmet .ë të rëndësishmet nga këto janë të shënuara dhe të de3 nuara në 4enin J== $/E% &i akte detruese ligjore" atopër,shijnë dispo#ita të përgithshme dhe abstrakte ligjore nga njëra anë dhe masa spe-i3 kedhe individuale në anën tjetër Ato gjithashtu parashikojnë që institu-ionet e %nionit tëlëshojnë deklarata jodetruese.egjithatë" kjo listë e akteve është e pashtershme &humë akte të tjera ligjore nukpërshtaten në kategori të veanta ëto për,shijnë re#olutat" deklaratat" programet eveprimit ose Dokumentet e Bardha dhe të jelbërta a dallime të konsiderueshme midisakteve të ndrshme në lidhje me pro-edure e sh,rtë#uar" me e,ektin e tre ligjor dhe atreqë u janë adresuar* këto ndrshime do të trajtohen më hollësisht në seksionin mbi Gmjetet eveprimit2 rijimi i legjisla-ionit sekondar të %nionit është një pro-es gradual &h,aqja e tij i jep vitalitetin legjisla-ionit primar që rrjedh nga $raktatet e %nionit dhe në mënrëprogresive krijon dhe përmirëson rendin ligjor evropian

MARR!-&+&% N)!R(#M.!%AR& %! .&'+!Burimi i tretë i të drejtës të %nionit ka të bëjë me rolin e BE'së në nivel ndërkombëtar &i njënga udhëheqësit botërorë" Evropa nuk mund të ku3 ' #ohet vetëm me mena@himin eështjeve të veta të brendshme* duhet të merret me marrëdhëniet ekonomike" so-iale dhepolitike me botën e jashtme0randaj" në të drejtën ndërkombëtare" BE'ja lidh marrëveshje me shtetet jo'anëtare (Gshtetete treta2) dhe me organi#ata të tjera ndërkombëtare* dhe këto janë nga më të ndrshmet –nga traktatet për bashkëpunim të #gjeruar tregtar ose në ,ushat industriale" teknike dheso-iale" e deri në marrëveshjet mbi tregtinë e prodhimeve të veanta .e rëndësi për t2upërmendur janë tre lloje marrëveshjeje midis BE'së dhe shteteve jo'anëtare

Marrëeshet e asocimitAso-imi tejkalon rregulloren e thjeshtë të politikës tregtare dhe për,shin bashkëpunimin engushtë ekonomik dhe ndihmë të gjerë 3 nan-iare nga BE'ja për shtetin e -aktuar (4eni J8; $/E%) Ek#istojnë tre lloje të ndrshme të marrëveshjes së aso-imit

Marrëeshet @ë mbanë 4idhe specia4e midis disa +hteteeAnëtare dhe shtetee @ë n3 anë anëtare4jë arse e veantë për krijimin e marrëveshjes për aso-im ishte ek#istimi shteteve dheterritoreve jashtë Evropës" me të -ilat Belgjika" Danimarka" /ran-a" talia" >ollanda dheBritania e .adhe kishin lidhje jashtë#akonisht të ngushta ekonomike" si trashëgimi e tëkaluarës së tre koloniale /utja e tari,ës së përbashkët të jashtme në BE" serio#isht do tëketë tra#uar tregtinë me këto territore" gjë që nënkuptonte nevojën për marrëveshje

spe-iale

Lëllimi i aso-imit është të inkurajojë #hvillimin ekonomik dhe so-ial të vendeve dheterritoreve" dhe të themelojë marrëdhënie të ngushta ekonomike midis tre dhe %nionit sitërësi (4eni 8<= $/E%) &i re#ultat i kësaj" ka një varg marrëveshjesh të privilegjuara" të -ilatmundësojnë importin e mallërave nga këto shtete dhe territore" me tatime të #vogëluara osekrejtësisht pa tatime doganore 4dihma 3nan-iare dhe teknike nga BE'ja kanali#ohej përmes/ondit Evropian për 6hvillim

7/25/2019 ABC-ja e UE


0a dshim marrëveshja më e rëndësishme në praksë është .arrëveshja për 0artneritet BE'AC0" midis BE'së dhe ;9 shteteve nga A,rika" araibet dhe 0aqësori (GAC02) ohëve të ,undit"kjo marrëveshje u konvertua në një pako të marrëveshjeve të partneritetit ekonomik" duke udhënë vendeve të AC0'së gradualisht qasje të lirë në tregun e brendshëm të Evropës

Marrëeshet si përgatite për anëtarësim në .& ose theme4im të Unionit )oganor.arrëveshjet për aso-im gjithashtu sh,rtë#ohen për përgatitjen e shteteve për anëtarësimtë mundshëm në %nion .arrëveshja shërben si etapë preliminare drejt anëtarësimit" gjatësë -ilës shteti aplikues mund të punojë drejt bashkimit të ekonomisë së vet me atë të BE'së

Marrëesha për $onën &onomie &ropiane <&&A=.arrëveshja për 6onën Ekonomike Evropiane sjell shtetet e (mbetura) në Aso-ia-ioninEvropian për $regti të 1irë (E/$A) (slanda" 1ihtenshtajni dhe 4orvegjia)" në tregun ebrendshëm" dhe me atë që kërkon nga ato të për,shijnë së paku d të tretat e legjisla-ionittë BE'së" shtron ba#ën e sigurtë për anëtarësim të mëvonshëm4ë ba#ë të acquiscommunautaire (organi i legjisla-ionit primar dhe dtësor të %nionit)" në 6onën EkonomikeEvropiane duhet të ketë lëvi#je të lirë të mallërave" personave" shërbimeve dhe kapitalit"rregulla të njëtrajtshme mbi konkurren-ën dhe ndihmën shtetërore" si dhe bashkëpunim mëtë ngushtë lidhur me politikat hori#ontale dhe ato anësore (ambienti jetësor" hulumtimi dhe#hvillimi" arsimi)

6arrëve0et e >a0këpnimit .arrëveshjet e bashkëpunimit nuk janë aq gjithëpër,shirëse si marrëveshjet e aso-imit" meatë që snojnë vetëm bashkëpunimin inten#iv ekonomik BE'ja" për shembull" kamarrëveshje të këtilla me &htetet .agreb (Algjeria" .aroko dhe $unisi)" dhe &htetet .ashrek(Egjipti" Iordania" 1ibani dhe&iria) dhe me #raelin

6arrëve0et tre5tare%nioni gjithashtu ka një numër të konsiderueshëm të marrëveshjeve tregtare me shteteindividuale që nuk janë anëtare" me grupimin e këtre vendeve ose me organi#atat tregtarendër'na-ionale" lidhur me taksat doganore dhe politikën tregtare .arrëveshjet më tërëndësishme ndërkombëtare për tregti janëO .arrëveshja themeluese e 5rgani#atës Botërore4dërkombëtare (.arrëveshja 7$5) dhe marrëveshjet multilaterale tregtare që rrjedhin ngaajo" për,shirë këtu sidomos .arrëveshjen e 0ërgjithshme mbi $aksat doganore dhe $regtinë(A$$ 8<<:)* 0ërmbledhjes së ligjeve të Antidampingut dhe &ubven-ioneve" .arrëveshja e0ërgjithshme mbi $regtinë e &hërbimeve (A$&)* .arrëveshja mbi Aspektet $regtare të tëDrejtës të 0ronësisë ntelektuale ($R0&)* dhe uptimi i Rregullave dhe 0ro-eduraveLeverisëse për 6gjidhjen e onH ikteve

.URM&% & LG% %! PA+(RUAR

Burimet e të drejtës së %nionit të sqaruara deri më tani" ndajnë karakteristika tëpërbashkëta në atë se të gjitha ato bëjnë ligjin e shkruar Ashtu si të gjitha sistemet e ligjit"rendi ligjor i BE'së nuk mund të përbëhet krejtësisht nga rregullat e shkruaraO gjithnjë do tëketë mospërputhje e -ila do të duhet të mbllet me ligjin e pashkruar

.arimet e për5it00me të li5it Burimet e pashkruara të të drejtës së %nionit janë parimet e përgjithshme të ligjit ëto janërregulla që pasqrojnë kon-eptet elementare të ligjit dhe drejtësisë" të -ilat duhet të

7/25/2019 ABC-ja e UE


respektohen nga do sistem ligjor 1igji i shkruar i %nionit kresisht merret vetëm meështjet ekonomike dhe so-iale" dhe ka mundësi të ku3 #uar të për-aktimit të rregullave tëkëtilla" gjë që nënkupton se parimet e përgjithshme të ligjit ,ormojnë njërin nga burimet mëtë rëndësishëm të të drejtës në %nion Ato lejojnë mblljen e #bra#ëtirave dhe #gjidhene ështjeve të interpretimit të ligjit ek#istues" në mënrën më të drejtëëto parime aktivi#ohen atëherë kur #batohet ligji" sidomos në vendimet e jkatës së

Drejtësisë" e -ila ka obligim të garantojë se Gnë interpretimin dhe #batimin e këtij $raktati"është respektuar ligji2 0ikat kresore të re,eren-ës" që përku3 #ojnë parimet e përgjithshmetë ligjit" janë parimet e përbashkëta në rendet ligjore të &hteteve Anëtare Ato mundësojnës,ondin e nevojshëm" sipas të -ilit mund të hartohen rregullat e BE'së të nevojshme për#gjidhjen e një problemi

rahas parimeve të autonomisë" #batimi i drejtpërdrejtë dhe parësia e të drejtës të %nionit"parimet e tjera ligjore për,shijnë garan-ën e të drejtave themelore" parimin epropor-ionalitetit" mbrojtjen e parashikimeve legjitime" të drejtën për dëgjim të duhur dheparimin se &htetet Anëtare përgjigjen për shkelje të ligjit të %nionit

.ërvoa li5ore1igji i pashkruar i %nionit për,shin edhe përvojën ligjore jo nënkuptohet si përvojë endjekur dhe e pranuar dhe kështu bëhet ligjërisht e themeluar" e -ila plotëson ose modi3 konlegjisla-ionin primar ose dtësor 4ë parim" themelimi i mundshëm i përvojës ligjore në tëdrejtën e %nionit" pranohet .irëpo" ek#istojnë një numër ku3 #imesh lidhur me rrënjosjen etij në kontekst të të drejtës së %nionit 0engesa e parë është ek#istimi i një pro-edurespe-iale për ndrshimin e $raktateve (4eni : $E%) jo nuk përjashton urgjen-ën emundshme të përvojës ligjore" mirëpo e vështirëson shumë kriteriumin sipas të -ilit njëpërvojë duhet të jetë ndjekur dhe pranuar për një periudhë të -aktuar

4jë pengesë tjetër për themelimin e përvojës ligjore në institu-ionet e %nionit është ,akti sedo veprim i ndonjë institu-ioni mund të marrë validitetin e vet vetëm nga $raktatet" dhe jonga per,orman-a aktuale e atij institu-ioni ose snimet e tij për të krijuar marrëdhënieligjore jo nënkupton se në nivel të $raktateve" në asnjë rrethanë" përvoja ligjore nuk mundtë themelohet nga institu-ionet e %nionit* kresisht" këtë mund ta bëjnë vetëm &htetetAnëtare F dhe atë varësisht nga kushtet e rrepta të përmendura më lartë 0ro-edurat dhepërvojat e ndjekura dhe të pranuara si pjesë e ligjit nga institu-ionet e %nionit mund tësh,rtë#ohen gjatë interpretimit të rregullave ligjore të për-aktuara nga ato" gjë që mund tëndrshojë implikimet ligjore dhe ,ushëveprimin e aktit të -aktuar ligjor .irëpo" kushtet dheku3 #imet që dalin nga legjisla-ioni primar i %nionit duhet gjithashtu të merren parassh

6arrëve0et mi,i !0teteve AnëtareBurimi i ,undit i të drejtës së BE'së përmban marrëveshjet midis &hteteve Anëtare.arrëveshjet e këtij lloji mund të bëhen për #gjidhjen e ështjeve tëlidhura ngushtë meaktivitetet e BE'së" mirëpo institu-ioneve të %nionit nuk u është trans,eruar asnjë ,uqi*ek#istojnë edhe marrëveshje të plota ndërkombëtare (traktate dhe konventa) midis &hteteveAnëtare" të -ilat kresisht kanë për qëllim tejkalimin dhe tërheqjen e marrëveshjeve

territorialisht të ku3#uara dhe krijimin e ligjit të #batueshëm në mënrë të njëtrajtshme nëmbarë BE'në

jo është me rëndësi" pikë së pari në ,ushën e të drejtës ndërkombëtare private ëtomarrëveshje për,shijnëO onventën mbi Iuridiksionin dhe +ënien në ,uqi të vendimeve lidhurme !ështjet Civile dhe omer-iale (8<=)" e -ila është #ëvendësuar me një rregullativë tëëshillit në vitin J998" përve në rastin e Danimarkës" dhe prandaj tani është pjesë elegjisla-ionit dtësor të %nionit* onventa mbi 4johjen Re-iproke të 4dërmarrjeve dhe0ersonave Iuridikë (8<=)* onventa mbi Eliminimin e $atimit të D3shtë lidhur me

7/25/2019 ABC-ja e UE


Rregullimin e $rans,erimit të 0ro3 tit midis 4dërmarrjeve të Aso-uara (8<<9) dhe onventambi 1igjin që vlen për 5bligimet ontraktuale (8<=9)

M&%&% -&PRU&+& %! .&'+!&istemi i akteve ligjore duhej të sajohet sërish pas themelimit të BE'së 0ara së gjithash

duhej të vendoset ,orma e legjisla-ionit të %nionit dhe -ilat do të ishin e,ektet nstitu-ionetduhej të kishin mundësinë e harmoni#imit të kushteve jo të barabarta ekonomike" so-ialedhe ato të ambientit jetësor në &htetet e ndrshme Anëtare" dhe ta bëjnë këtë në mënrëe,ektive" dmth duke mos u varur nga vullneti i mirë i &hteteve Anëtare" në mënrë që tëkrijohen kushtet më të mira të mundshme të jetesës për të gjithë qtetarët e %nionit 4gaana tjetër" ata nuk duhej të ndërhjnë në sistemet vendore të ligjit" më shumë se sa ishte enevojshme 0randaj" i gjithë sistemi i BE'së ba#ohet në parimin se" ndërsa marrëveshjet enjëjta – madje edhe në detaje – duhet të vlejnë në të gjitha &htetet Anëtare" marrëveshjetna-ionale duhet të #ëvendësohen nga legjisla-ioni i %nionit .irëpo" at ku kjo nuk është enevojshme duhet të kërkohet përgjegjësia e duhur nga rendet ligjore ek#istuese të &hteteveAnëtare

4ë ba#ë të këtij s,ondi u krijuan një varg instrumentesh" të -ilat u mundësuan institu-ionevetë %nionit të ndikojnë në sistemet ligjore na-ionale në shkallë të ndrshme >api më drastikështë #ëvendësimi i rregullave na-ionale me ato të %nionitEk#istojnë edhe rregulla të%nionit sipas të -ilave institu-ionet e %nionit veprojnë në sistemet ligjore të &hteteveAnëtare" vetëm se në mënrë indirekte .und të merren edhe masa që ndikojnë vetëm njëperson të de3nuar ose të identi3kueshëm" për të trajtuar një rast të -aktuar &ë ,undi"ek#siton dispo#itë për aktet ligjore që nuk kanë ,uqi detruese" qo,të për &htetetAnëtare apo për qtetarët e %nionit4ëse shohim vargun e instrumenteve ligjore të BE'së" sipas personave" të -ilëve uadresohen dhe e,ektet e tre praktike në &htetet Anëtare" ato mund të pasqrohen si vijon

RR&GULLA%-A% + DLG&> %! UN#N%Aktet ligjore që mundësojnë imponimin e skajshëm të institu-ioneve të %nionit në sistemetligjore vendore" janë rregullativat Ato dallohen me d karakteristika të pa#akonshme në tëdrejtën ndërkombëtare

■ & para është natra e tre e përbashkët" që do të thotë se ato për-aktojnë ligjin e njëjtënë mbarë %nionin" pa marrë parassh ku3 jtë ndërkombëtarë" dhe kanë #batim të plotë në tëgjitha &htetet Anëtare 4jë &htet Anëtar nuk ka ,uqi të #batojë një rregullativë vetëmpjesërisht ose të #gjedhë vetëm ato dispo#ita" të -ilat i miraton si mjet që garanton se njëinstrument të -ilin e ka kundërshtuar në kohën e miratimit ose i -ili vepronkundër interesave na-ionale nuk ka hrë në ,uqi As nuk mund të kërkojë dispo#ita osepërvoja të të drejtës na-ionale për të parandaluar #batimin e obligueshëm të rregullativës

■ & d?ta është #batueshmëria direkte" që do të thotë se aktet ligjore nuk duhet të kalojnënë ligj na-ional" por duhet të trans,erojnë të drejtat ose t2i ngarkojnë qtetarët e %nionit meobligime" njëlloj si bëhet me të drejtën na-ionale &htetet Anëtare" institu-ionet e tre

qeverisëse dhe gjkatat detrohen drejtpërsëdrejti nga e drejta e %nionit dhe duhet tëpajtohen me të njëlloj si me të drejtën na-ionale4gjashmëritë midis akteve ligjore dhe të drejtës statutare të miratuara në &htetet e veantaAnëtare janë të pagabueshme 4ëse ato rati3 kohen me involvimin e 0arlamentit Evropian(sipas pro-edurës së vendim'marrjes së përbashkët F shih pjesën e ardhshme)" atopërshkruhen si Gakte legjislative20arlamenti nuk mban përgjegjësi për rregullativat" të -ilat rati3 kohen vetëm nga ëshilli oseomisioni Evropian" dhe kështu" së paku nga pikëpamja pro-edurale" atre u mungojnëkarakteristikat themelore të legjisla-ionit të këtij lloji

7/25/2019 ABC-ja e UE


)R&(%-A%Direktiva është isntrumenti më i rëndësishëm legjislativ krahas rregullativës Lëllimi i sajështë pajtimi i objektivave të d3 shta të sigurimit uni,orm" të domosdoshëm për të drejtëne %nionit dhe respektimit të shumëllojshmërisë të traditave dhe strukturave na-ionale Atë

që snon direktiva në radhë të parë" nuk është uni3 kimi i ligjit – gjë që është qëllim irregullativës" por harmoni#imi i tij deja është të hiqen kontradiktat dhe konH iktet midisligjeve dhe rregullativave na-ionale ose sheshimi i mospërputhjeve" për aq sa është emundur" në mënrë që të ek#istojnë kushtet e njëjta materiale në të gjitha &htete AnëtareDirektiva është një nga mjetet primare të po#i-ionuara për ndërtimin e tregut unik

4jë direktivë është detruese për &htetet Anëtare" kur bëhet ,j alë për snimin që duhetarritur" mirëpo i len autoritetet na-ionale të vendosin se si të inkorporohet një snim imiratuar i komunitetit në sistemet e tre vendore Arsetimi prapa kësaj ,orme tëlegjisla-ionit është se" lejon intervenimin në mënrë që strukturat ekonomike dhe ligjorevendore të marrin ,ormë më të butë &htetet Anëtare mund të marrin parassh rrethanat eveanta vendore kur implementojnë rregullat e omunitetit Ajo që ndodh është se direktivanuk #ëvendëson ligjet e &hteteve Anëtare nën obligimin e miratimit të ligjeve të trena-ionale" në pajtim me dispo#itat e omunitetit Re#ultati është #akonisht një pro-es ikrijimit të ligjeve në d etapa

+ë pari" në etapën 3llestare" direktiva për-akton snimin që duhet arritur në nivel të BE'së"nga -ilido ose nga të gjitha &htetet Anëtare" të -ilave u është adresuar në sua#a të njëkorni#e të -aktuar kohore nstitu-ionet e %nionit mund të thonë hapta# snimin në kushte tëdetajuara" për të mos u lënë &hteteve Anëtare hapësirë për të manovruar" dhe kjo ështëbërë në direktivat mbi standardet teknike dhe mbrojtjen e ambientit jetësor

+ë d?ti" në nivel na-ional" objektiva e për-aktuar në nivel të BE'së shndërrohet në dispo#itëaktuale ligjore ose administrative në &htetet Anëtare Edhepse &htetet Anëtare janë" nëparim" të lira të -aktojnë ,ormën dhe metodat e sh,rtë#uara për #hvendosjen e obligimevetë tre ndaj BE'së në ligjin vendor" kriteret e BE'së sh,rtë#ohen për të vlerësuar nëse ato janë bërë në pajtim me ligjin e BE'së 0arimi i përgjithshëm është se duhet të krijohet njësituatë ligjore" ku të drejtat dhe obligimet e dalura nga direktiva mund të njihen me qartësidhe siguri të mja,tueshme për t2i mundësuar qtetarit të %nionit t2i kundërshtojë ose" nëseështë e përshtatshme" të s3 dojë ato në gjkatat na-ionale jo #akonisht për,shin miratimine dispo#itave obligativetë ligjit na-ional ose të anulojë apo të ndrshojë rregullat ek#istuese

4ormat administrative si të tilla" nuk janë të mja,tueshme pasi që" sipas natrës së tre"mund të ndrshojnë sipas vullnetit" nga autoritetet e -aktuara* dhe nuk kanë as strukturë tëmja,tueshmeDirektivat" #akonisht nuk ua kalojnë të drejtat dhe as nuk ngarkojnë qtetarët e %nionit meobligime Ato u adresohen vetëm &hteteve Anëtare $ë drejtat dhe obligimet për qtetarëtrrjedhin vetëm prej masave të miratuara nga autoritetet e &hteteve Anëtare përimplementimin e direktivës

jo pikë nuk është e rëndësishme për qtetarët" përderisa &htetet Anëtare arrijnë tëpajtohen me obligimin e vet ndaj %nionit .irëpo ek#istojnë dëme për qtetarët e %nionit atku një &htet Anëtar nuk i ndërmerr masat e nevojshme për arritjen e një snimi tëpër-aktuar në direktivë" nga i -ili do të për3tonin" ose nëse masat nuk janë adekuatejkata e Drejtësisë ka re,u#uar të tolerojë disavanta#het e këtilla" dhe një numër i madh irasteve kanë vendosur se në raste të këtilla" qtetarët e %nionit mund të ankohen sedirektiva ose rekomandimi ka e,ekt direkt mbi veprimet në gjkatat na-ionale" për tësiguruar të drejtat e trans,eruara nga vet ajo jkata de3non e,ektin direkt në këtë mënrë

7/25/2019 ABC-ja e UE


■ Dispo#itat e direktivës duhet të për-aktojnë të drejtat e qtetaritTndërmarrjes të BE'së meqartësi dhe pre-i#itet të mja,tueshëm

■ %shtrimi i të drejtave nuk është i kushtë#uar

■ Autoritetet e legjislativës na-ionale mund të mos kenë hapësirë të manovrojnë lidhur mepërmbajtjen e rregullave që duhen miratuar■ oha e lejuar për implementimin e direktivave ka skaduar +endimet e jkatës tëDrejtësisë që kanë të bëjnë me e,ektin direkt" ba#ohen në qëndrimin e përgjithshëm se&hteti Anëtar vepron në mënrë të paqartë dhe të paligjshme" nëse #baton ligjin e vet tëvjetër pa e adaptuar atë me kërkesat e direktivës është keqpërdorim i të drejtave nga&hteti Anëtar dhe njohja e e,ektit të drejtpërdrejtë të direktivës kërkon të lu,tojë atë dukegarantuar se &hteti Anëtar nuk n@jerr asnjë bene3 -ion nga shkelja e të drejtës së %nionit

ështu" e,ekti i drejtpërdrejtë ka e,ektin e ndëshkimit të &htetit Anëtar o,endues 4ë këtëkontekst" është me rëndësi që jkata e Drejtësisë të ketë #batuar parimin vetëm në rastemidis qtetarit dhe &htetit Anëtar" dhe atë vetëm nëse direktiva është në ,avor të qtetarit e jo në dëm të tij F me ,j alë të tjera" kur qëndrimi i qtetarit në sua#a të ligjit" sipasndrshimit të direktivës" është më i ,avorshëm në krahasim me qëndrimin sipas ligjit tëvjetër (i njohur si Ge,ekti direkt vertikal2) .irëpo" #batimi i e,ektit direkt vertikal i njëdirektive në ,avor të një individi" mund të jetë në dëm të individit tjetër (direktiva e e,ektit tëd3 shtë" e -ila shpesh gjindet në ligjin për ,urni#im dhe për ambient jetësor)

dëm duhet të konsiderohet si reH eks ligjor negativ" i -ili pashmangshëm i ka rrënjët ngaobligimi i &htetit Anëtar për të përputhur rendin e tre ligjor me snimet e direktivës në ,undtë periudhës së #hvendosjes* nuk ka dëm tjetër që shkaktohet me njohjen e e,ektit verti-altë direktivaveE,ekti direkt i direktivave në marrëdhëniet midis vetë qtetarëve (Ge,ekti direkt hori#ontal2)nuk është pranuar nga jkata e Drejtësisë jkata vendos nga natra penale e parimit senuk është i #batueshëm për marrëdhëniet midis individëve" pasi që nuk mund të përgjigjetpër pasojat e dështimit të &htetit Anëtar për të vepruar At ku qtetari duhet të mbështetetështë siguria në ligj dhe mbrojtja e pritjeve legjitime Ltetari duhet të ketë mundësi tëmbështetet në e,ektin e direktivës që arrihet nga masat implementuese na-ionale

.egjithatë" në rastin e ,undit të praksës së vet ligjore" jkata e Drejtësisë ka #buturmospranimin e e,ektit të drejtpërdrejtë të të drejtës së direktivës në ështjet e të drejtësprivate jo është e ku3#uar në situatë ku një palë kontraktuese kërkon të drejtën që rrjedhnga direktiva" kundër të drejtës së palës tjetër që rrjedh nga ligji na-ional jo hap rrugëndrejt #batimit hori#ontal të dispo#itave të #batueshme në mënrë direkte" në situata si janëpajtimi me të drejtën na-ionale obje-tive (për shembull" kur një ndërmarrje dëshiron tëobligojë një konkurrent të respektojë të drejtën na-ionale" e -ila shkel ligjin e direktivës) oseimplementimin e obligimeve të të drejtës na-ionale" të -ilat kundërshtojnë #batimin edirektivës (si është re,u#imi i përmbushjes së një kontrate me kërkesën e dispo#itavendaluese na-ionale që shkelin ligjin e direktivës)

E,ekti direkt i direktivës nuk nënkupton medoemos se një dispo#itë e dire-tives ia kalon tëdrejtat një individi 4ë ,akt" dispo#itat e direktivës kanë e,ekt të drejtpërdrejtë ashtu si qëkanë e,ektin e ligjit objektiv ushtet e njëjta vlejnë për njohjen e këtij e,ekti si për njohjen ee,ektit direkt" me përjashtimin e vetëm se" në vend të ligjit të qartë dhe pre-i# të për-aktuarpër qtetarin ose ndërmarrjen e %nionit" hartohet një obligim i qartë dhe pre-i# për &htetetAnëtare 4ë këto raste" të gjitha institu-ionet" dmth legjislatori" administrata dhe gjkatate &hteteve Anëtare" janë të detruara me direktivë dhe automatikisht duhet të pajtohen meatë dhe të #batojnë atë si të drejtë të %nionit me përparësi onkretisht thënë" ato gjithashtukanë obligim të interpretojnë të drejtën na-ionale" në pajtim me direktivat ose t2i japin

7/25/2019 ABC-ja e UE


dispo#itës së direktivës në ,jalë prioritet të #batimit para ligjit kundërshtues na-ional +ekësaj" direktivat kanë e,ekte të -aktuara ku3#uese ndaj &hteteve Anëtare F madje edhepara për,undimit të periudhës së #hvendosjes 1idhur me natrën detruese të direktivësdhe detra e saj për reali#imin e detrave të %nionit (4eni : $E%)" para për,undimit tëperiudhës së #hvendosjes" &htetet Anëatre mund të abstenojnë nga të gjitha masat që mundtë rre#ikojnë arritjen e snimit të direktivës

4ë vendimet e veta në rastin *ranco#ic dhe onifaci në vitin 8<<8" jkata e Drejtësisëkonsideron se &htetet Anëtare kanë përgjegjësinë për të paguar dëmet kur ato shkaktohen sire#ultat i dështimit të #hvendosjes së plotë apo të pjesërishme të direktivës $ë dja rastetishin kundër talisë" për dështim të #hvendosjes me kohë të Direktivës së ëshillit=9T<=;TEEC" nga J9 tetori 8<=9" lidhur me mbrojtjen e të punësuarve në rast të ,alimentimittë punëdhënësit" sipas të -ilës mbrohen të drejtat e të punësuarve për pagesë në periudhënpara ,alimentimit dhe shkarkimit nga puna për shkak të ,alimentimit0ër këtë qëllim" ,ondet garantuese duhej të themelohen me mbrojtjen e kreditorëve* atoduhej të 3 nan-ohen nga punëdhënësit" autoritetet publike ose të dja 0roblemi më të -ilinpërballej jkata ishte se" edhepse snimi direktivës ishte t2u trans,erojë punëtorëve tëpunësuar të drejtën për pagesë të va#hdueshme nga ,ondet garantuese" kjo e drejtë nukmund të merrte e,ektin direkt nga gjkatat na-ionale" gjë që nënkuptonte se ato nuk mundta miratojnë atë kundër autoriteteve na-ionale" pasi që në mungesë të masave që#hvendosin direktivën nuk ishte themeluar ,ondi garantues dhe nuk ishte e mundur tëpër-aktohet kush ishte bor@hliu në lidhje me ,alimentimin

jkata vendosi se" me dështimin e implementimit të direktivës" talia kishte privuarpunëtorët në ,j alë nga të drejtat e tre dhe rrjedhimisht mbante përgjegjësinë edëmshpërblimit Edhepse obligimi i kompensimit nuk është i shkruar në ligjin e %nionit"jkata e Drejtësisë e sheh si pjesë përbërëse të rendit ligjor të BE'së" pasi që e,ekti i plotë itij nuk do të sigurohet dhe të drejtat e trans,eruara nga ai obligim nuk do të ishin mbrojturnëse qtetarët e %nionit nuk e kishin mundësinë e kërkimit dhe 3timit të kompensimit përshkeljen e të drejtave të tre nga &htete Anëtare" të -ilat veprojnë në kundërshtim me tëdrejtën e BE'së

-&N)M&%ategoria e tretë e akteve ligjore të BE'së është ajo e vendimeve 4ë disa raste" institu-ionete %nionit mund të mbajnë përgjegjësinë e implementimit të $raktateve dhe rregullativave"dhe kjo do të jetë e mundur vetëm nëse ato mund të marrin masa detruese për individë"veprime apo &htete të -aktuara Anëtare &ituata në sistemet e &hteteve Anëtare është pak ashumë e njëjtë* legjisla-ioni do të #batohet nga autoritetet në një rast individual" me anë tëvendimit administrativ4ë rendin ligjor të BE'së" këtë ,unksion e marrin vendimet" të -ilat janë #akonisht mjetet nëdispo#i-ion për institu-ionet e %nionit për të urdhëruar që një masë të merret në një rastindividual nstitu-ionet e %nionit mund të kërkojnë që një &htet Anëtar ose një individ tëbëjë një veprim apo t2i shmanget atij" ose mund të kalojë të drejtat apo obligimet mbi ata

arakteristika themelore e një vendimi mund të përmblidhet si vijon■ Ai dallon nga rregullativa duke pasur #batueshmëri individualeO personat të -ilëve uadresohet duhet të emërohen në të dhe janë të vetmit që kanë detrime sipas tij jokërkesë plotësohet" në kohën kur jepet vendimi" kategoria e të adresuarve mund të identi3kohet dhe mund të mos #gjerohet 0ërmbajtjes aktuale të vendimit i jepet re,eren-ë" nëmënrë që të ketë ndikim direkt dhe individual në situatën e qtetarit.adje edhe pala e tretë mund të për,shihet në sua#a të de3 ni-ionit nëse" për shkak tëkualiteteve ose rrethanave personale që i dallojnë ata nga të tjerët" ata ndikohenindividualisht dhe janë të identi3 kueshëm si të tillë" në mënrë të njëjtë si të adresuarit

7/25/2019 ABC-ja e UE


■ +endimi dallohet nga direktiva për ,aktin se është krejtësisht detrues (kurse direktivathjesht për-akton objektivën që duhet arritur)

■ +endimi është drejtpërsëdrejti detrues ndaj atre të -ilëve u adresohet 4jë vendim iadresuar një &hteti Anëtar" në ,akt mund të ketë e,ektin e njëjtë të drejtpërdrejtë lidhur meqtetarin si direktivë

R&(#MAN)M&% )& #PN#N&%4jë kategori për,undimtare e masave ligjore detajuara në mënrë ekspli-ite në $raktate janërekomandimet dhe opinionet Ato u mundësojnë institu-ioneve të %nionit të japin mendimine tre një &hteti Anëtar" dhe në disa raste qtetarëve indvidualë" gjë që nuk është detruesedhe nuk ngarkon asnjë obligim ligjor mbi të adresuarin 4ë rekomandime" pala të -ilës iadresohen ato thirret por nuk ngarkohet me asnjë obligim ligjor" për të vepruar në mënrë të-aktuar 0ër shembull" në rastet ku miratimi ose ndrshimi i një dispo#ite ligjore oseadministrative në një &htet Anëtar shkakton sh,trim të konkurren-ës në tregun ebrendshëm të Evropës" omisioni mund t]i rekomandojë &htetit të -aktuar masa tëpërshtatshme për të shmangur këtë shtrembërim (4eni 88;(8)" ,j alia e dtë" $/E%)

4ga ana tjetër" institu-ionet e %nionit i japin opinionet" në rastet kur duhet dhënë njëvlerësim për një situatë të -aktuar apo për #hvillimet në %nion ose në &htetet individualeAnëtare 4ë disa raste" ato gjithashtu trasojnë rrugën për aktet e mëvonshme ligjoredetruese" ose janë parakusht për institu-ionin e pro-eseve gjqësore para jkatës sëDrejtësisë (4eni J= dhe J< $/E%)Rëndësia e vërtetë e rekomandimeve dhe opinioneve është politike dhe morale 0ër hartimine akteve të këtilla ligjore" hartuesit e $raktateve kishin paraparë se" duke marrë parasshautoritetin e institu-ioneve të %nionit si dhe pikëpamjen e tre dhe njohjen e kushteve përtejkorni#ës së ngushtë na-ionale" të involvuarit do të duhej të pajtohen vullnetarisht merekomandimet e adresuara për ata dhe do të reagonin në mënrë të duhur në vlerësimin eintitu-ioneve të %nionit për një situatë të veantë

.irëpo" rekomandimet dhe opinionet mund të kenë e,ekt ligjor indirekt ku ato janëpreliminare për instrumentet e mëpasme obligative ose at ku institu-ioni që i jep ato ështëpërkushtuar" duke dhënë parashikime legjitime që duhen plotësuar

R&$#LU%A%, )&(LARA%A% )& PR#GRAM&% & -&PRM%rahas akteve ligjore të parapara në $raktate" institu-ionet e %nionit gjithashtu kanë njëvarg ,ormash të tjera të veprimit për ,ormulimin dhe ,ormësimin e rendit ligjor të BE'së .ëtë rëndësishmet nga këto janë re#olutat" deklaratat dhe programet e veprimit

%e'oltat O ëto mund t2i lëshojë ëshilli Evropian" ëshilli dhe 0arlamenti Evropian Atopër-aktojnë qëndrimet e përbashkëta dhe plani3 kimet që kanë të bëjnë me pro-esin epërgjithshëm të integrimit dhe detrat spe-i3ke përbrenda dhe jashtë BE'së Re#olutat qëkanë të bëjnë me punën e brendshme të BE'së interesohen" për shembull" lidhur me ështjetelementare lidhur me unionin politik" politikën rajonale" politikën energjetike dhe unionin

ekonomik dhe monetar (sidomos &istemi Evropian .onetar) Rëndësiaprimare e këtrere#olutave është se ato ndihmojnë që punës së ardhshme të ëshillit t]i japin drejtim politik&i mani,estim i vullnetit të përbashkët politik" re#olutat lehtësojnë shumë arritjen ekonsen#usit në ëshill" dhe krahas kësaj ato garantojnë së paku një shkallë minimale tëkorela-ionit midis kierarkive të vendim'marrjes në omunitet dhe në &htetet Anëtare !dovlerësim i rëndësisë së tre ligjore duhet doemos të marrë parassh këto ,unksione" dmthato duhet të mbeten instrument H eksibil dhe nuk duhet të lidhen me shumë kërkesa dheobligime ligjore

7/25/2019 ABC-ja e UE


Deklaratat" Ek#istojnë d llojë të ndrshme të deklaratave 4ëse një deklaratë ka të bëjëme #hvillimin e mëtejshëm të %nionit" si për shembull Deklarata për BE'në" Deklarata përDemokra-i dhe Deklarata për të Drejtat dhe 1iritë /undamentale" atëherë ajo është pak ashumë e barasvle,shme me një re#olutë Deklaratat e këtij lloji" kresisht kanë për qëllim tëpër,shijnë një audien-ë të madhe ose një grup spe-i3 k të të adresuarve 1loji tjetër deklaratës jepet në kontekst të pro-esit të vendim'marrjes në ëshill dhe për-akton

qëndrimet e të gjithë anëtarëve ose individëve të ëshillit" lidhur me interpretimin evendimeve të ëshillit Deklaratat interpretuese të këtij lloji janë praksë standarde në ëshilldhe janë një mjet esen-ial i arritjes së kompromiseve Rëndësia e tre ligjore duhet tëvlerësohet nën parimet elementare të interpretimit" sipas të -ilave ,aktori kresor nëinterpretimin e kuptimit të dispo#itës ligjore duhet në të gjitha rastet të jetë parashikimithemelor i krijuesit të tij parim është valid vetëm nëse deklarata 3ton vëmendjen enevojshme publike* kjo është për shkak se" për shembull" legjisla-ioni dtësor i %nionit që u jep të drejta direkte individëve nuk mund të ku3#ohet me marrëveshje dtësore që nuk janëbërë publike

.ro5ramet vepreeO ëto programe i harton ëshilli dhe omisioni me ini-iativën e vetose me ini-iativën e ëshillit Evropian dhe shërbejnë për implementimin e programevelegjislative dhe snimeve të përgjithshme të parapara në $raktate 4ëse një program është iparaparë në mënrë të veantë në $raktate" institu-ionet e %nionit kanë detrime ndajkëtre dispo#itave" gjatë plani3 kimit të programit 4ë %nion" këto programe publikohen në,ormë të Dokumenteve të Bardha 4ga ana tjetër" programet e tjera" në praksë konsiderohenthejsht si udhë#ime të përgjithshme pa e,ekt detrues ligjor .egjithatë" ato janë tregues iveprimeve të plani3 kuara të institu-ioneve të %nionit 0rogramet e këtilla publikohen në%nion si Dokumentetë jelbërta

PU.L(M )& (#MUN(MAktet legjislative në ,ormë të rregullativave" direktivave të adresuara për të gjitha &htetetAnëtare dhe vendimet që nuk për-aktojnë se për kë janë të adresuara" publikohen në$a%etën &'rtare të askimit E#ropian (&eria 1 Y 1egjisla-ion) Ato hjnë në ,uqi" në datën ede3 nuar ose" nëse nuk përmbajnë një datë spe-i3 ke" hjnë në ,uqi në ditën e J9'të paspublikimit

Aktet jo'legjislative të miratuara në ,ormë të rregullativave" direktivave ose vendimeve" nërastet kur nuk janë të për-aktuara se kujt i drejtohen" nënshkruan 0residenti i institu-ionitqë i ka miratuar ato Ato botohen në a#etën 6rtare (&eria C Y omunikim) Direktivat etjera dhe vendimet që për-aktojnë se kujt i adresohen" ju bëhen me dije atre të -ilëve uadresohen dhe hjnë në ,uqi menjëherë pas këtij in,ormimi4uk ek#iston obligimi për të publikuar apo komunikuar instrumente jodetruese" mirëpoedhe ato #akonisht publikohen në a#etën 6rtare si (G4oti-es2)

PR#8&+ L&G+LA%- N! .&4dërsa në një shtet" vullneti i njerë#ve #akonisht shprehet në parlament" rolin vendimtar përtë shprehur vullnetin e BE'së" një kohë të gjatë e kishin për,aqësuesit e qeverive të &hteteve

Anëtare në mbledhjet e ëshillit jo ishte thjesht pasi që BE'ja nuk përbëhet nga një Gpopullevropian2 por ek#isten-a dhe ,orma e BE'së është ,alë kontributit të &hteteve Anëtare ëtoshtete nuk ia trans,eruan vetëm një pjesë të sovranitetit të tre BE'së" por e bashkuan atëme dijeninë se do të mbanin ,uqinë e përbashkët për ta ushtruar .irëpo" pasi që pro-esi iintegrimit të %nionit është #hvilluar dhe është thelluar" kjo ndarje e ,uqive në pro-esinvendim marrës të BE'së" 3 llimisht e përshtatur për mbrojtjen e interesave na-ionale nga&htetet Anëtare" ka evoluar dika shumë më të balan-uar" me rritje të va#hdueshme tëstatusit të 0arlamentit Evropian 0ro-edura origjinale ku 0arlamenti vetëm konsultohej"pikësëpari u #gjerua për të për,shirë bashkëpunimin me ëshillin" kurse 0arlamentit

7/25/2019 ABC-ja e UE


për,undimisht i ishte dhënë ,uqia e bashkë'vendosjes në pro-esin legjislativ të BE'së .e $raktatin e 1isbonës këto ,uqi bashkëvendosëse të 0arlamentit u bënë Gpro-edura të#akonshme legjislative2" dmth Grregulli i përgjithshëm2" dhe kështu shtuan kreden-atdemokratike të BE'së 0ro-edura e bashkëvendosjes" me miratimin e përbashkët të0arlamentit Evropian dhe ëshillit" përmban një rregullativë" direktivë ose vendim për njëpropo#im të omisionit

+etëm në disa raste ekspli-ite miratimi i një rregullative" direktive ose vendimi nga0arlamenti Evropian me pjesëmarrjen e ëshillit" ose vendim i ëshillit me pjesëmarrjen e0arlamentit Evropian" përmban një pro-edurë spe-ial legjislative+e këtre pro-edurave legjislative" është edhe Gpro-edura e miratimit2" e -ila i jep0arlamentit Evropian vendimin për,undimtar lidhur me hrjen në ,uqi të instrumentit ligjor"dhe Gpro-edura e thjeshtësuar2" e -ila përdoret kur jepen instrumente jo'detruese" vetëmnga një institu-ion i BE'së

%re,0a e pro*e,rë&tapa e 5orm34imit4ë parim" makineria vihet në lëvi#je nga omisioni" i -ili harton një propo#im që të merretmasa e %nionit (e njohur si Ge drejta e ini-iativës2) 0ropo#imi përgatitet nga departamenti iomisionit që merret me këtë ,ushëspe-i3 ke* shpesh herë" në këtë ,a#ë" departamenti do të konsultojë edhe ekspertëtna-ionalë jo ndonjëherë merr ,ormën e shqrtimit në komitetet spe-iale* mundësia tjetërështë që ekspertët mund të parashtrojnë petje përmes departamenteve relevante tëomisionit .irëpo" omisioni nuk është i obliguar të pranojë këshillën e ekspertëvena-ionalë atëherë kur harton propo#imet e veta

0ropo#imi i hartuar nga omisioni" i -ili për-akton përbërjen dhe ,ormën e masës deri nëhollësirën e ,undit" shkon para omisionit si i plotë" ku për miratim i mja,ton ma#horan-a ethjeshtë $ani quhet G0ropo#im i komisionit2 dhe njëkohësisht i dërgohet ëshillit dhe 0arlamentitEvropian dhe" në rastet ku kërkohet konsultim" i dërgohet omitetit Evropian Ekonomik dhe&o-ial dhe omitetit të Rajoneve" me shënime të hollësishme sqaruese

LeEimi i parë në Par4ament dhe në (ëshi440residenti i 0arlamentit Evropian ia kalon propo#imin komitetit koordinues 0arlamentar përshqrtim të mëtejshëm Re#ultati i vendimeve të komitetit diskutohet në sean-ën plenare të0arlamentit" dhe për-aktohet në një opinion që mund të pranojë ose të re,u#ojë propo#imin"apo edhe të propo#ojë ndrshime 0arlamenti pastaj ia dërgon qëndrimin e vet ëshillit

ëshilli tani mund të veprojë si vijon në le@imin e parë■ 4ëse e miraton qëndrimin e 0arlamentit" akti miratohet në ,ormë të këtij qëndrimi* kjoshënon për,undimin e pro-esit legjislativ

■ 4ëse ëshilli nuk miraton qëndrimin e 0arlamentit" ai e miraton po#itën nga le@imi i parë

dhe ia komunikon atë 0arlamentit Evropian ëshilli in,ormon plotësisht 0arlamentin Evropianmbi arset që shpien drejt miratimit të këtij qëndrimi omisioni in,ormon plotësisht0arlamentin Evropian mbi qëndrimin e vet

LeEimi i d?të në Par4ament dhe në (ëshi444ga momenti i komunikimit të qëndrimit të ëshillit" 0arlamenti Evropian ka tre muaj për tëbërë një nga këto" si vijonO

7/25/2019 ABC-ja e UE


<1= të miratojë qëndrimin e ëshillit ose të mos marrë vendim* akti në ,j alë atëherëkonsiderohet se është miratuar" me terminologjinë që përputhet me qëndrimin eëshillit*

<2= të re,u#ojë" me ma#horan-ë të anëtarëve të tij përbërës" qëndrimin e ëshillit* akti ipropo#uar atëherë konsiderohet se nuk është miratuar dhe pro-esi legjislativ

për,undon*<C= me shumi-ën e deputetëve të vet të bëjë ndrshime në qëndrimin e ëshillit* dhe

kështu teksti i ndrshuar i dërgohet ëshillit dhe komisionit" i -ili jep një opinion lidhurme ato ndrshime ëshilli diskuton qëndrimin e ndrshuar dhe nga data e pranimittë ndrshimeve të 0arlamentit" ka tre muaj kohë ta bëjë një nga këto veprime nëvijim

a= .und të miratojë ndrshimet e 0arlamentit* akti në ,jalë konsiderohet se ështëpranuar .a#horan-a e kuali3 kuar është e mja,tueshme nëse edhe omisionipajtohet me ndrshimet* nëse jo" ëshilli mund të miratojë ndrshimet e 0arlamentitvetëm një#ëshëm

b= .und të #gjedhë të mos miratojë të gjitha ndrshimet e 0arlamentit ose nuk 3 tonma#horan-ën e nevojshme* nga kjo rrjedh një pro-edure pajtimi

Proced3ra rreg344atie0ro-edura rregullative ini-ohet nga 0residenti i ëshillit" në pajtim me 0residentin e0arlamentit Evropian 4ë qendër të kësaj pro-edure është omiteti Rregullativ" i -iliaktualisht përbëhet nga J; për,aqësues" si nga ëshilli ashtu edhe nga 0arlamenti Evropianomiteti i 0ajtimit ka detrë që të arrijë marrëveshje me ma#horan-ë të kuali3 kuar" lidhurme një tekst të përbashkët" për periudhë gjashtë javëshe pas mbledhjes" në ba#ë tëqëndrimeve të 0arlamentit Evropian dhe ëshillit në le@imin e dtë

omisioni merr pjesë në pro-edurat e omitetit të 0ajtimit dhe i merr të gjitha ini-iativat meqëllim të përputhjes së po#itave të 0arlamentit Evropian dhe ëshillit 4ëse" përbrendagjashtë javësh nga momenti i mbajtjes së mbledhjes" omiteti i 0ajtimit nuk e miratontekstin e përbashkët" akti i propo#uar konsiderohet se nuk është miratuar

LeEimi i tretë në Par4ament dhe në (ëshi444ëse" në periudhë gjashtë javëshe" omiteti i 0ajtimit miraton tekstin e përbashkët"0arlamenti Evropian" duke vepruar me ma#horan-ën e votave" dhe ëshilli" duke vepruar mema#horan-ë të kuali3 kuar" të gjitha kanë periudhë gjashtë javëshe nga k miratim" gjatë të-ilës duhet të miratojnë aktin në ,jalë" në pajtim me tekstin e përbashkët 4ëse atodështojnë ta bëjnë këtë" akti i propo#uar konsiderohet se nuk është miratuar dhe pro-esilegjislativ për,undon

.>likimi

$ekstin për,undimtar (në JK gjuhët #rtare aktuale të %nionitO bullgare" eke" dane#e"hollande#e" angle#e" estone" 3 nlande#e" ,rënge" gjermane" greke" hungare#e" irlande#e"italiane" letone#e" lituane#e" malte#e" polake" portuge#e" rumune" sllovake" sllovene"spanjolle dhe suede#e) e nënshkruajnë 0residentët e 0arlamentit Evropian dhe ëshillit" i -ilipastaj publikohet në $a%etën &'rtare të askimit E#ropian ose" nëse i drejtohet ndonjëgrupi spe-i3 k" njo,tohen ata të -ilëve u drejtohet

0ro-edura e bashkëvendosjes paraqet edhe s3 dë edhe mundësi për 0arlamentin 4ësepro-edura duhet të ,unksionojë në mënrë të suksesshme" duhet të ketë një marrëveshje në

7/25/2019 ABC-ja e UE


omitetin e 0ajtimit .irëpo" pro-edura ndrshon marrëdhënien midis 0arlamentit dheëshillit në mënrë radikale D institu-ionet tani vendosen në nivel të barabartë nëpro-esin legjislativ" kurse 0arlamenti dhe ëshilli janë ato që duhet të demonstrojnëkapa-itetin e vet për kompromis dhe të orientojnë energjinë e tre në omitetin e 0ajtimitdrejt arritjes të një marrëveshjeje

PR#8&)URA & MRA%M%4jë ,ormë tjetër parësore e involvimit të 0arlamentit në pro-esin legjislativ është pro-edurae miratimit" me të -ilën një instrument ligjor mund të miratohet vetëm me miratiminparaprak të 0arlamentit .irëpo" kjo pro-edure nuk i jep 0arlamentit asnjë ,ushëveprim përtë inH uen-uar në mënrë direkte natrën e dispo#itave ligjore 0ër shembull" nuk mund tëpropo#ojë ndrshime ose të garantojë pranimin e tre gjatë pro-edurës së miratimit* roli i tijështë ku3 #uar në pranimin apo re,u#imin e instrumentit ligjor të dorë#uar para tij jopro-edurë është paraparë në lidhje me anëtarësimin e &hteteve të reja Anëtare" nënshkrimine marrëveshjeve të aso-imit" marrëveshjet me implikime të rëndësishme bu@hetore për BE'në dhe marrëveshjet me vendet që nuk janë anëtare" në ,ushat e politikës ku vlen pro-edurae rregullt legjislative (4eniJ8=() $/E%)

PR#8&)URA & %&+%!+UAR.e pro-edurën e thjeshtësuar" nuk duhet asnjë propo#im nga omisioni për të ini-uarpro-esin legjislativjo pro-edurë vlen për masat në sua#a të ,uqive të vet omisionit (si është miratimi indihmës shtetërore)0ro-edura e thjeshtësuar gjithashtu përdoret për miratimin e instrumenteve jo'detruese"sidomos rekomandimet dhe opinionet e dhëna nga omisioni ose ëshilli omisioni nukështë i ku3#uar me përmbajtjen e paraparë në mënrë të shkoqitur në $raktate" mirëpomund të ,ormulojë rekomandime dhe të japë opinione në rastet kur e vlerëson se është enevojshme 4ë pro-edurën e thjeshtësuar" aktet ligjore miratohen me ma#horan-ë tëthjeshtë

++%&M .&'+! P!R M.R#%& LG#R&4jë %nion që ka aspirata për të qënë një komunitet i qeverisur me ligj duhet t2u mundësojëqtetarëve të vet një sistem të plotë dhe e,ektiv të mbrojtjes ligjore &istemi i BashkimitEvropian për mbrojtje ligjore plotëson këtë kërkesë Ai njeh të drejtën e individit përmbrojtjen e,ektive gjqësore të të drejtave që rrjedhin nga e drejta e BE'së jo mbrojtjeështë një nga parimet ,undamentale ligjore që janë rrjedhojë e traditave kushtetuese" tëpërbashkëta për &htetet Anëtare dhe onventa Evropiane për të Drejtat e 4jeriut (4enet dhe 8K) dhe të garantuara me sistemin ligjor të BE'së (jkata e Drejtësisë" jkata e0ërgjithshme dhe gjkatat e spe-iali#uara) 0ër këtë qëllim ek#istojnë një varg pro-edurash"si është përshkruar më poshtë

PR#8&+&% G*7!+#R& P!R +(&L&N & %RA(%A%&-&

<N&N 2; %&U=jo është pro-edurë për të kuptuar nëse &hteti Anëtar ka dështuar të plotësojë obligimin emarrë me ligjin e %nionit jo pro-edurë e #batuar eksklu#ivisht para jkatës së Drejtësisëtë Bashkimit Evropian Duke marrëparassh serio#itetin e aku#ave" re,erimi i jkatës së Drejtësisë duhet të paraprihet nga njëpro-edurë preliminare ku &htetit Anëtar i jepet mundësia të dorë#ojë vërejtjet e veta 4ësekonH ikti nuk #gjidhet në atë shkallë" qo,të omisioni (4eni J= $/E%) apo një &htet tjetërAnëtar (4eni J< $/E%) mund të organi#ojë një aktivitet në jkatë

7/25/2019 ABC-ja e UE


4ë praksë" ini-iativën #akonisht e merr omisioni jkata heton ankesat dhe vendos nëseështë bërë shkelje e $raktatit 4ëse ndodh kështu" nga &hteti o,endues Anëtar kërkohet tëndërmarrëmasat e nevojshme 4ëse një &htet Anëtar dështon të respektojë vendimin e dhënë kundërtij" omisioni ka mundësi për një vendim të dtë i -ili i urdhëron atij &hteti të pagojë gjobëose dënim (4eni J9 $/E%) 0randaj" ek#istojnë implikime serio#e 3 nan-iare për një &htet

Anëtar" i -ili va#hdon të mos marrë parassh vendimin e jkatës kundër tij për shkelje të $raktatit

-&PRM&% & ANULM% <N&N 26C %&U=+eprimet për anulim janë masa për kontroll objektiv gjqësor të veprimit të institu-ionevedhe organeve të %nionit (shqrtimi abstrakt gjqësor) dhe u mundësojnë qtetarëve qasjenë drejtësinë e BE'së" edhepse me disa ku3#ime (garan-a e mbrojtjes ligjore individuale)Ato mund të paraqiten kundër të gjitha masave të institu-ioneve dhe organeve të %nionit të-ilat japin e,ekte detruese ligjore për të prekur interest e aplikantit" duke ndrshuarserio#isht qëndrimin e tre ligjor rahas&hteteve Anëtare" 0arlamenti Evropian" ëshilli" omisioni" jkata e Revi#orëve" BankaLendrore Evropiane dhe omiteti i Rajoneve mund të paraqesin edhe veprime për anulim"nëse ato shkaktojnë shkelje të të drejtave të trans,eruara në to

Ltetarët dhe aktivitetet" nga ana tjetër" mund të veprojnë vetëm kundër vendimeve që u janë adresuar personalisht atre ose" edhe në rastet kur u adresohen të tjerëve" kanë e,ekttë drejtpërdrejtë individual në ato &ipas jkatës të Drejtësisë" k rast ndodh nëse njëperson preket në mënrë aq spe-i3 ke sa që të ek#istojë dallim i qartë midis atij ose asaj dheindividëve ose aktiviteteve të tjera kriterium i Gurgjen-ës2 ka për qëllim të garantojë senjë ështje i re,erohet jkatës së Drejtësisë ose jkatës së 0ërgjithshme nëse eviden-a eqëndrimit ligjor të ankuesit" e ndikuar negativisht" themelohet qartë me natrën e atree,ekteve negative ërkesa për Gshqetësime individuale2 gjithashtu ka për qëllim tëparandalojë dorë#imin e Gpadive individuale2

4ëse veprimi është i suksesshëm" jkata e Drejtësisë ose jkata e 0ërgjithshme mund tashpallë instrumentin të pavle,shëm me e,ekt retroaktiv 4ë rrethana të -aktuara" mund tashpallë të pavle,shëm vetëm prej datës së vendimit .irëpo" në mënrë që të mbrojë tëdrejtat dhe interesat e atre që marrin veprime ligjore" shpallja e pavle,shmërisë mund tëpërjashtohet nga ku3 #imet e këtilla

AN(&+A% P!R )!+%M %! -&PRM% <N&N 26; %&U= lloj veprimi plotëson mbrojtjen ek#istuese ligjore kundër 0arlamentit Evropian" ëshillitEvropian" ëshillit" omisionit dhe Bankës Lendrore Evropiane Ek#iston një pro-edurëpreliminare përmes të -ilës" ai që ankohet duhet së pari të in,ormojë institu-ionin që tëplotësojë obligimin e vet Rregulli i kërkuar në një veprim nga institu-ionet është deklaratëse organi në ,jalë ka bërë shkelje të $raktatit me atë që lë pas dore marrjen e vendimit tënevojshëm nga ai At ku veprimin e sjell një qtetar ose një ndërmarrje" duhet deklaruar seinstitu-ioni ka bërë shkeljen e $raktatit duke harruar t2u adresojë një vendim individual atre

+endimi shpesh konkludon se harresa ka qënë e paligjshme jkata e DrejtësisëTjkata e0ërgjithshme nuk ka juridiksion të urdhërojë marrjen e një vendimiO nga pala të -ilës i jepetvendimi" thjesht kërkohet të marrë masa për të respektuar vendimin (4eni J $/E%)

-&PRM&% N! RA+%& %! )!M&-& <N&N 26 )& C:0<2= %&U=Ltetarët dhe ndërmarrjet F e gjithashtu edhe &htetet Anëtare F të -ilat përjetojnë dëmepër shkak të një gabimi të bërë nga personeli i BE'së" kanë mundësinë të ngrejnë padi përdëmshpërblim në jkatën e Drejtësisë Ba#a për përgjegjësinë e BE'së nuk është

7/25/2019 ABC-ja e UE


për-aktuar plotësisht me $raktatet dhe qeveriset nga parimet e përgjithshme" tëpërbashkëta për ligjet e &hteteve Anëtare jkata ka mishëruar këtë" me qëndrimin sekushtet në vijim duhet të plotësohen para se të kompensohet dëmshpërblimiO(8) duhet të ek#istojë një akt joligjor nga një institu-ion i %nionit ose nga ndonjë anëtar i

personelit të tre në ushtrimin e ,unksioneve të tij ose të saj 4jë akt joligjor ndodhatëherë kur bëhet shkelje serio#e e rregullores së ligjit të %nionit" i -ili ia trans,eron të

drejtat një individi" ndërmarrjeje ose një &hteti Anëtar" ose është miratuar për t2imbrojtur ata1igjet që njihen se kanë natrë mbrojtëse" janë veanërisht të drejtat dhe liritë,undamentale të tregut të brendshëm ose parimet ,undamentale të mbrojtjes sëparashikimeve dhe propor-ionalitetit legjitim &hkelja është mja,t serio#e nëseinstitu-ioni në ,j alë ka tejkaluar ku3 jtë e ,uqisë së vet diskrete deri në një shkallë tëkonsiderueshme jkata plani3 kon të shtijë në ,unksion konklu#at e veta në kategorinëe personave të prekur nga masa kundërvajtëse dhe nga shkalla e dëmit të përjetuar" e-ila duhet të tejkalojë rre#ikun komer-ial i -ili mund të jetë i arseshëm në sektorin e-aktuar a,arist*

(J) duhet të jetë përjetuar dëm real*(K) duhet të ketë një lidhje shkakësore midis aktit të institu-ionit të %nionit dhe dëmi

përjetuar*(:) dedikimi ose negligjen-a nuk duhen vërtetuar

-&PRM&% & P&R+#N&L% %! (#MUN%&%% <N&N 2B0 %&U=onH iktet midis BE'së dhe personelit të vet ose anëtarëve të tre të gjallë të ,amiljes" të-ilat dalin nga marrëdhënia e punësimit" gjithashtu mund të dalin para jkatës sëDrejtësisë Iuridiksioni për këto veprime i përket gjkatës së spe-iali#uar për shërbim -ivil ibashkangjitur me jkatën e 0ërgjithshme

(#NL(%&% LU)UR M& PA%&N%&% & UN#N%<N&N&% 2;B )& 262 %&U=Ba#a ligjore për themelimin e jkatës së %nionit për 0atente u pre#antua me $raktatin e4i-ës jkata e %nionit për 0atente" e -ila akoma nuk është themeluar dhe e -ila do tëvendoset në jkatën e Drejtësisë" do të ketë juridiksionin mbi konH iktet lidhur me sistemine ardhshëm të %nionit për patente +eanërisht" do të trajtojë pro-eset gjqësore që kanë tëbëjnë me shkeljen dhe validitetin e patenteve të %nionit +et krijimi i sistemit të %nionit përpatentim" ka për qëllim të lirojë dhe të lehtësojë mbrojtjen e shpikjeve të reja në të gjitha&htetet Anëtare të BE'së" me anë të një pro-edure të vetme 4ë këtë mënrë do të heqëdisavanta#hin e #batuar" nga -ili dëmtohen inovatorët e Evropës dhe të stimulojnëinvestimet në ,ushën e kërkimit dhe #hvillimit

PR#8&)URA% & AN(&+!+ <N&N 2;6<2= %&U=.arrëdhënia midis jkatës së Drejtësisë dhe jkatës së 0ërgjithshme është përpiluar nëatë mënrë që vendimet e jkatës së 0ërgjithshme nënshtrohet të drejtës të ankesës para

jkatës së Drejtësisë vetëm në pikat që kanë të bëjnë me ligjin Ankesa mund të ba#ohetnë mungesë të kompeten-ës së jkatës së 0ërgjithshme" një shkelje e pro-edurës" e -ilandikon negativisht mbi interesat e apeluesit ose shkelje e të drejtës së %nionit nga jkata eDrejtësisë 4ëse ankesa është e justi3 kuar dhe e pranueshme pro-eduralisht"vendimi i jkatës së 0ërgjithshme sh,uqi#ohet nga jkata e Drejtësisë 4ëse kjo ështjeështë e pjekur për vendim gjqësor" jkata e Drejtësisë mund të japë vendimin e vet*përndrshe" duhet të re,erojë ështjenpërsëri para jkatës së 0ërgjithshme" e -ila është e lidhur me vlerësimin ligjor të jkatëssë Drejtësisë

7/25/2019 ABC-ja e UE


4jë sistem i ngjashëm tani ek#iston midis gjkatave të spe-iali#uara dhe jkatës së0ërgjithshme" ku jkata e 0ërgjithshme kontrollon vendimet e gjkatave të spe-iali#uara sinjë lloj i gjkatës së apelit +endimi (i apelit) i jkatës së 0ërgjithshme mund të rishqrtohetnga jkata e Drejtësisë" edhepse vetëm në rrethana të veanta

M.R#%A & P!R(#+M& UR)(& <N&N 2B )& 2BF %&U=0aditë e ngritura para jkatës së Drejtësisë ose jkatës së 0ërgjithshme" ose ankesat eparaqitura kundër vendimeve të tre" nuk kanë e,ekt pe#ullues .irëpo" është e mundur qëtë dorë#ohet aplikim para jkatës së Drejtësisë dhe jkatës së 0ërgjithshme për njëurdhër që pe#ullon #batimin e aktit të kontestuar (4eni J;= $/E%) ose për një urdhër tëpërkohshëm të gjkatës (4eni J;< $/E%)

.eritat e do lloj #batimi të masave të përkohshme vlerësohen nga gjkatat" në ba#ë të trekritereve në vijimO (8) perspektiva e suksesit në ështjen kresore ( fumus +oni ,uris)O kjovlerësohet nga gjkata në ek#aminimin përmbledhës preliminar të argumenteve tëdorë#uara nga apeluesi*

(J) urgjen-a e urdhëritO kjo vlerësohet varësisht nga ajo nëse kërkesa e apeluesit është edomosdoshme për të mënjanuar dëmin serio# dhe të pandreqshëm* kriteret e sh,rtë#uarapër të bërë këtë vlerësim për,shijnë natrën dhe serio#itetin e shkeljes" si dhe e,ektet e sajspe-i3 ke dhe të pandreqshme mbi pronën e ankuesit dhe objekteve të tjera për mbrojtjeligjore* humbja 3 nan-iare konsiderohet të ketë natrë serio#e dhe të pandreqshme" vetëmnëse nuk ia del të pagohet edhe nëse ankuesi arrin sukses në pro-esin kresor gjqësor*

(K) peshimi i interesaveO e,ektet negative që mund t2i përjetojë ankuesi nëse aplikimi për njëurdhër të përkohshëm re,u#ohet" peshojnë kundër interesit të BE'së në implementimin emenjëhershëm të masës" dhe kundër e,ekteve të dëmshme mbi palët e treta nëse duhet të jepet urdhëri i përkohshëm

-&N)M&% PR&LMNAR& <N&N 26B %&U=jo është pro-edura me të -ilën gjkatat na-ionale mund të kërkojnë udhë#im nga jkata eDrejtësisë lidhur me të drejtën e %nionit At ku gjkatat na-ionale duhet të #batojnëdispo#itat e të drejtës së %nionit në ndonjë rast para tij" mund të pe#ullojë pro-esin dhe tëkërkojë nga jkata e Drejtësisë sqarim të validitetit të instrumentit të %nionit dheToseinterpretimit të instrumentit dhe $raktateve jkata e Drejtësisë përgjigjet më tepër në,ormë të vendimit se sa në ,ormë të opinionit këshillues* kjo thekson natrën detruese tëvendimit të saj 0ro-edura preliminare e vendimit" ndrshe nga pro-edurat e tjera nënkonsiderim" nuk është pro-edurë kundërshtuese por vetëm një ,a#e në pro-esin gjqësor që3 llon dhe mbaron në gjkatat na-ionale Domethënë duhet të sigurohet një interpretim injëtrajtshëm të ligjit të unionit dhe nga këtu uniteti i rendit ligjor të BE'së rahas ,unksionittë ,undit" pro-edura është gjithashtu e rëndësishme për mbrojtjen e të drejtave individualejkatat na-ionale mundet vetëm të vlerësojë përputhshmërinë e të drejtës na-ionale dhetë drejtën e %nionit dhe" në rast se ek#iston mospërputhshmëri" të #batohet e drejta e

%nionit F i -ili merr përparësinë dhe është #batueshëm drejtpërsëdrejti F nëse përbërjadhe ,ushëveprimi i dispo#itave të %nionit janë qartë të për-aktuara

jo qartësi" #akonisht mund të shkaktohet vetëm me një vendim preliminar nga jkata eDrejtësisë" që do të thotë se pro-esi gjqësor për vendimin e këtillë u o,ron qtetarëve të%nionit mundësinë të s3 dojnë veprimet e &hteteve të tre Anëtare" të -ilat janë nëkundërshtim me ligjin e BE'së dhe të sigurojnë #batimin e ligjit të %nionit para gjkatavena-ionale ,unksion i d3 shtë i pro-esit gjqësor për vendim preliminar kompenson derinë një masë ku3 #imet ndaj individëve që ngrejnë padi para jkatës së Drejtësisë dhe

7/25/2019 ABC-ja e UE


kështu është vendimtar për mbrojtjen ligjore të individit .irëpo" suksesi në këto pro-esegjqësore për,undimisht varet se sa Gtë apasionuar2 janë gjkatësit dhe gjkatat na-ionale t2ire,erojnë rastet autoriteteve më të larta

4ë0ta" jkata e Drejtësisë merr vendim mbi interpretimin e instrumenteve të ligjit të%nionit dhe shqrton vle,shmërinë e akteve të insitu-ioneve të %nionit me rëndësi ligjore

Dispo#itat e të drejtës na-ionale mund të mos nënshtrohen vendimit preliminar 4ëpro-eset gjqësore për vendim preliminar" jkata e Drejtësisë nuk është e autori#uar tëinterpretojë të drejtën na-ionale ose të vlerësojë përputhshmërinë e tij me ligjin e %nionitëtij ,akti shpesh herë nuk i jepet rëndësi në ështjet që i re,erohen jkatës së Drejtësisë"të -ilës i drejtohen për shumë ështje që kanë të bëjnë me përputhshmërinë e dispo#itave tëligjit na-ional dhe atij të %nionit" ose të vendosë mbi #batueshmërinë e dispo#itës spe-i3 ketë të drejtës të %nionit në pro-edurat e pa#gjidhura gjqësore që presin para një gjkatena-ionale Edhepse këto ështje" në ,akt" janë pro-eduralisht të ndaluara" jkata eDrejtësisë nuk re,eron ato prapa në gjkatat na-ionale* por në vend të kësaj" e interpretonsërish ështjen që i është re,eruar si kërkesë nga gjkata re,eruese për kriteret themeloreose vitale për interpretimin e dispo#itave të -aktuara ligjore" dhe kështu i mundësongjkatës na-ionale të japë vlerësimin e vet të përputhshmërisë midis të drejtës na-ionaledhe asaj të %nionit 0ro-edura e miratuar nga jkata e Drejtësisë duhet që ngadokumenta-ioni i dorë#uar të n@jerrë F sidomos ba#at e re,erimit F ato elemente të tëdrejtës të %nionit të -ilat duhet të interpretohen për qëllime të konH iktit elementar ligjor

#apa*iteti për pro*e 5qëor O 0ro-edura është në dispo#i-ion të të gjitha Ggjkatave të&hteteve Anëtare2 jo shprehje duhet të kuptohet në sua#a të kuptimit të ligjit të %nionitdhe nuk ,okusohet vetëm në emrin por më saktë në ,unksionin dhe po#itën e një organigjqësor në sistemet e mbrojtjes ligjore në &htetet Anëtare Duke u ba#uar në këtë"Ggjkatat2 kuptohen si të gjitha institu-ionet e pavarura (dmth nuk u nënshtroheninstruk-ioneve) të autori#uara për #gjidhjen e konH ikteve në një shtet kushtetutar nëpro-esin e duhur ligjor &ipas këtij de3 ni-ioni" gjkatat kushtetuese në &htetet Anëtare dheautoritetet për #gjidhjen e konH ikteve jashtë sistemit gjqësor të shtetit F mirëpo jotribunalet private të arbitra#hit F gjithashtu janë të autori#uara të re,erojnë raste +endimi igjkatës na-ionale për atë se a duhet të jepet re,eren-ë apo jo do të varet nga rëndësia epikës në ,j alë të të drejtës së omunitetit" për #gjidhjen e konH iktit të dorë#uar para tij" gjëqë duhet ta vlerësojë gjkata na-ionale

0alët vetëm mund të lusin" por jo të kërkojnë nga gjkata të re,erojë një rast jkata eDrejtësisë merr parassh rëndësinë e kësaj pike vetëm në kontekst të petjes nëse ështja e-aktuar i nënshtrohet re,erimit (dmth nëse ka të bëjë me interpretimin e $raktateve të%nionit ose validitetin ligjor të një akti nga një institu-ion i %nionit) apo nëse bëhet ,j alë përndonjë konH ikt të vërtetë (dmth nëse ështjet për të -ilat jkata e Drejtësisë duhet të japë opinionin e vet ligjor në vendimin preliminar janë thjesht hipotetike ose kanë të bëjnëme një ështje ligjore të #gjidhur) Pshtë përjashtim për jkatën të re,u#ojë shqrtimin eështjes për këto arse" pasi që" duke marrë parassh rëndësinë spe-iale të bashkëpunimitmidis autoriteteve gjqësore" jkata ushtron kontroll gjatë #batimit të këtre kritereve

.egjithatë" vendimet e ,undit të jkatës tregojnë se ajo është bërë më e rreptë lidhur me

përshtatshmërinë për re,erim" duke qënë se i kushton vëmendje të posame kërkesës sëthemeluar" në mënrë që urdhëri për re,erim të përmbajë sqarim të qartë dhe të detajuar tës,ondit ,aktik dhe juridik të pro-esit gjqësor" dhe" nëse kjo in,ormatë nuk sigurohet" ajodeklarohet si e paa,të për të dhënë interpetim të duhur të së drejtës të %nionit dhe re,u#on#batimin e vendimit preliminar si të papranueshëm

>li5imi për të re:erar O 4jë gjkatë ose tribunal na-ional" kundër vendimit të të -ilit nukka mjete gjqësore në të drejtën na-ionale" është e obliguar të re,erojë on-epti i të drejtëssë apelit për,shin të gjitha ,ormat e dëmshpërblimit ligjor me ka mund të shqrtohet një

7/25/2019 ABC-ja e UE


vendim gjkate në ,akt dhe në ligj (apel) ose vetëm në ligj (apel në pika të ligjit) .irëpo"kon-epti nuk për,shin mjetet e #akonshme ligjore me e,ekte të ku3 #uara dhe spe-i3ke (pshpro-ese të reja gjqësore" përputhshmëria kushtetuese)4jë gjkatë që është e obliguar të re,erojë një rast" mund t2i shmanget këtij re,erimi vetëmnëse ështja në ,jalë nuk ka rëndësi materiale për re#ultatin e rastit ose është përgjigjur ngajkata e Drejtësisë" ose interpretimi i të drejtës së %nionit nuk përmbush kriteret e dshimit

të themeluar .egjithatë" obligimi për të re,eruar është kategorik at ku bëhet ,j alë përvle,shmërinë e një instrumenti të %nionit jkata e Drejtësisë e bën të qartë në këtëkontekst se vetëm ajo ka ,uqinë të re,u#ojnë dispo#ita ilegale të të drejtës së %nionitjkatat na-ionale duhet të #batojnë dhe të pajtohen me ligjin e %nionit deri sa të shpallet ipapranueshëm nga jkata e Drejtësisë 4jë marrëveshje spe-iale vlen për gjkatat" nëpro-eset gjqësore për dhënien e mbrojtjes së kushtë#uar ligjore

4ë ba#ë të vendimeve të ,undit të jkatës së Drejtësisë" varësisht nga kushte të -aktuara"këto gjkata janë të autori#uara të suspendojnë vënien në ,uqi të aktit administrativ na-ionalqë rrjedh nga rregullativa e %nionit" ose të japin urdhëra të përkohshme për të -aktuarpërkohësisht marrëveshjet e marrëdhënieve ligjore duke mos i kushtuar rëndësi një dispo#iteek#istuese të ligjit të %nionitDështimi i krerjes së obligimit për të re,eruar paraqet shkelje të $raktateve të %nionit" gjëqë mund të bëjë &htetin Anëtar në ,j alë të konsiderohet si përgjegjës për shkeljet epro-eseve gjqësore .irëpo në praksë" e,ektet e kësaj rrjedhe të veprimeve janë shumë tëku3 #uara" duke marrë parassh se qeveria e &htetit Anëtar në ,j alë nuk mund të përputhetme asnjë urdhër të lëshuar nga jkata e Drejtësisë" pasi që pavarsia e gjqësisë së vet dheparimi i ndarjes së ,uqive do të thotë se ajo qeveri është e paa,të t2u japë instruk-ionegjkatave na-ionale $ani që është pranuar parimi i përgjegjësisë së &hteteve Anëtare nësua#a të ligjit të %nionit për mospërputhje me këtë të ,undit (shih titullin e ardhshëm)"mundësia që individët të -ilët kërkojnëdëmshpërblim për dëme mundësisht të shkaktuara nga &htetet Anëtare në ,jalë për dështimtë përmbushjes së obligimit të vet" o,ron perspektivë më të mirë për sukses

E:ekti O +endimi preliminar" i lëshuar në ,ormë të urdhërit të gjkatës" ështëdrejtëpërsëdrejtidetrues për gjkatën re,eruese dhe për të gjitha gjkatat e tjera që dëgjojnë rastin e njëjtë4ë praksë" ai gjithashtu ka status të lartë" si vendim parësor për rastet e mëvonshme tënatrës së ngjashme

P!RG&G!+A & +%&%&-& AN!%AR& P!R +(&L&% & LG% %! UN#N%0ërgjegjësia e &hteteve Anëtare" për dëmet që i përjetojnë individët si re#ultat i shkeljes sëtë drejtës së %nionit" e -ila i atribuohet atij shteti" u themelua në parim nga jkata eDrejtësisë në vendimin e vet më mars 8<< në Rastet e 0ërbashkëta C':T<K rasserie du

p-.eur and C':=T<K *actortame ishte vendim që vendoste përparësi ngjashëm me vendimet e përparshme të jkatave mbiparësinë e të drejtës së %nionit" #batueshmërinë direkte të dispo#itave të të drejtës të%nionit dhe njohja e të drejtave ,undamentale të %nionit

+endimi madje re,erohet edhe nga vet jkata si Gre#ultati i nevojshëm i e,ektit direkt të

dispo#itave të omunitetit" shkelja e të -ilave ka shkaktuar dëmin e përjetuar2" dhe nëmënrë të konsiderueshme shton mundësinë që një individ të detrojë organet e &htetit metë tre qendrat e ,uqisë (dmth legjislative" ek#ekutive dhe gjqësore) të pajtohen dhe tëimplementojnë ligjin e %nionit +endimi është #hvillim i mëtejshëm i vendimit të jkatëslidhur me rastin *ranco#ic U onifaci 4dërsa vendimet e mëparshme ku3#onin përgjegjësinë e &hteteve Anëtare" në instan-a ku individët përjetuan dëme si re#ultat idështimit të #hvendosjes në kohë të një direktive që u jep atre të drejta personale por nuk janë të adresuara për ata" vendimi i ,undit themeloi parimin e përgjegjësisë së përgjithshmeqë për,shin ,arëdo shkelje të të drejtës së %nionit" e -ila i atribuohet një &hteti Anëtar

7/25/2019 ABC-ja e UE


P!RG&G!+A & +%&%&-& AN!%AR& L)UR M& A(%&% LG#R& #+& )!+%MNP!R %! -&PRUARjo ,ormë e përgjegjësisë de3 nohet me tre kritere" të -ilat janë shumë të ngjashme me atoqë #batohen në Bashkimin Evropian" në situata të ngjashme

(8) Lëllimi i dispo#itës së shkelur të %nionit duhet të jetë dhënia e të drejtave për individin

(J) &hkelja duhet të jetë shumë serio#e" dmth një &htet Anëtar duhet të ketë tejkaluar ku3 jtë e ,uqisë së vet diskrete deri në një shkallë të konsiderueshme jo duhet të vendoset ngagjkatat na-ionale" të -ilat kanë përgjegjësinë e vetme të për-aktimit të ,akteve dhevlerësimit të serio#itetit të shkeljes së ligjit të %nionit +endimi i jkatës së Drejtësisë uo,ron gjkatave na-ionale një varg udhë#imeshO9aktorët që mn, ti marrë para0 5kata kompetente për:0inë qartëinë,0e aktëinë e rre5llit të 0kelr; maa e ,ikre*ionit që k rre5ll ka lënëatoriteteve na*ionale apo të #omnitetit; qo:të ko 0kele ,0e k ,ëm i 0kaktar me qëllim oe pa ,a0e; qo:të 5a>imi i li5it i tiF ke0ëm apo o;:akti e qën,rimi i në intit*ioni të #omnitetit mn, të ketë qënë në n,ër 0kaktarët e këa lënie pa ,ore; ,0e miratimi i maave të m>etra na*ionaleoe përvoat e kn,ërta me të ,retën e #omnitetit@ !ipa e*ilit qën,rim;0kela e të ,retë ë #omnitetit ,0et të etë erio'e; nëe ka va'0,ar

pavarëi0t n5a ven,imi që konkl,on e 0kela në : alë ,0et të vërteto0et;oe ven,imi preliminar apo rat i '5i,0r + prakë 5qëore të Gkatë li,0r me këtë ë0te; n5a i *ili ë0të e qartë e ella në : alë ka 0kaktar në0kele@8

(K) 4jë lidhje direkte kau#ale duhet të ek#istojë midis shkeljes së obligimit të &htetit Anëtardhe dëmit të përjetuar nga pala e lënduar 4uk është e nevojshme të demonstrohet gabim(paramendim ose negligjen-ë) krahas për,undimit se është bërë shkelje serio#e e të drejtëssë %nionit

P!RG&G!+A P!R +(&L&N & %! )R&%!+ +! UN#N% NGA G*(A%A%jkata e Drejtësisë bën të qartë se parimet e themeluara nga ajo për të vendosurpërgjegjësinë poashtu vlejnë për njërën nga tre ,uqitë qendrore" gjegjësisht gjqësinë+endimet e saj tani nuk i nënshtrohen vetëm shqrtimit në etapat e mëvonshme të apelit*nëse ato janë dhënë me mosrespektim ose shkelje të ligjit të %nionit" ato mund t]inënshtrohen veprimit për dëmshpërblim para gjkatave kompetente në &htetet Anëtarejatë themelimit të ,akteve që janë pjesë e vendiit i -ili shkel të drejtën e %nionit" pro-eset ekëtilla gjqësore duhet të marrin parassh sërish ështjet që kanë të bëjnë me substan-ën etë drejtës të %nionit" gjatë të -ilave gjkata e -aktuar nuk mund të kërkojë e,ektet detruesetë vendimit të gjkatës së spe-iali#uar të -ilës është re,eruar rasti jkata të -ilës"gjkatat kompetente na-ionale duhet t2i re,erojnë ështje për interpretim dheTosevle,shmëria e dispo#itave të %nionit" si dhe përputhshmëria e regjimeve të përgjegjësisëna-ionale me të drejtën e %nionit" është përsëri jkata e Drejtësisë" të -ilës ështjet mund

t2 re,erohen në sua#a të pro-edurës së vendimit preliminar (4eni J; $/E%)

.irëpo" përgjegjësia për shkelje përmes një vendimi do të mbetet përjashtim Duke marrëparassh kushtet e rrepta" përgjegjësia mund të konsiderohet vetëm nëse një gjkatë nëmënrë të paramenduar nuk për3 ll të drejtën e %nionit" ose" si në rastin /+ler " gjkata einstan-ës së ,undit" me shkeljen e të drejtës së %nionit" i jep ,or-ë ligjore një vendimi në dëmtë individit" pa e petur paraprakisht jkatën e Drejtësisë të qartësojë situatën në lidhje metë drejtën e %nionit" i -ili është relevant për këtë vendim 4ë rastin e ,undit" është me

7/25/2019 ABC-ja e UE


rëndësi për mbrojtjen e të drejtave të qtetarëve të %nionit të -ilët thirren në të drejtën e%nionit për kompensimin e dëmit të shkaktuar nga gjkata e instan-ës së ,undit

Po9ita e të dretës së .ashimit &ropian në raport me rendin 4igor në tërësi0as gjithë kësaj që kemi mësuar mbi strukturën e Bashkimit Evropian dhe konstruk-ionin e tij

ligjor" nuk është e lehtë që të drejtës së %nionit" t2i -aktohet vendi i drejtë në rendin ligjor sitërësi dhe të de3 nohen ku3jtë midis atij dhe rendeve të tjera ligjore D qasje të mundshmetë klasi3kimit të tij duhet të re,u#ohen që nga 3 llimi E drejta e %nionit nuk duhet tëkon-eptohet thjesht si një koleksion i marrëveshjeve ndërkombëtare" dhe as nuk mund tëshihet si pjesë apo shtoj-ë e ndonjë sistemi ligjor na-ional

AU%#N#MA & R&N)% LG#R %! .&'+!.e themelimin e %nionit" &htetet Anëtare kanë ku3 #uar sovranitetin e tre legjislativ dheduke bërë këtë" kanë krijuar një organ të pavarur ligjor i -iliështë detrues për ato" përqtetarët dhe për gjkatat e tre4jë nga rastet më të njohura" që është dëgjuar në jkatën e Drejtësisë ishte Costa v E4E1në 8<:" në të -ilin # Costa ngriti padi kundër na-ionali#imit të prodhimit dhe distribuimit tëenergjisë elektrike" dhe kushtë#imit pauses nga bi#neset e kompanive të mëparshme tëenergjisë elektrike në E4E1 – korporatën e re publike Autonomia e rendit ligjor të BE'së ështëme rëndësi themelore për natrën e BE'së" sepse është e vetmja garan-i që %nioni të moshumbasë nga ,or-a ose e3 kasiteti" gjatë bashkëveprimit me të drejtën na-ionale dhe se dotë #batohet njëtrajtshëm në mbarë %nionin

0randaj" kon-eptet e të drejtës së %nionit interpretohen lidhur me qëllimet e rendit ligjor tëBE'së dhe të %nionit në përgjithësi interpretim spe-i3 k për %nionin është idomosdoshëm" pasi që disa të drejta sigurohen me të drejtën e %nionit" dhe pa atë do tëishin të rre#ikuara" pasi që do &htet Anëtar – duke interpretuar dispo#itat në mënra tëndrshme – do të mundej të vendosë individualisht mbi substan-ën e lirive" të -ilat duhet t2igarantojë e drejta e %nionit 4jë shembull është kon-epti i Gpunëtorit2" në të -ilin ba#ohet,ushëveprimi i lirisë së lëvi#jes on-epti spe-i3 k i %nionit për punëtorin është i a,të për tëdevijuarnga kon-eptet që njihen dhe që #batohen në rendet ligjore të &hteteve Anëtare 0ër mëtepër" standardi i vetëm me të -ilin maten instrumentet ligjore të %nionit është vet e drejta e%nionit" dhe jo legjisla-ioni na-ional apo ligji kushtetues

4ë ba#ë të s,ondit të këtij kon-epti të autonomisë të rendit ligjor të BE'së" -ila ështëmarrëdhënia midis ligjit të %nionit dhe ligjit na-ionalWEdhepse e drejta e %nionit përbëhet nga një rend ligjor i vetkenaqshëm në rela-ion merendet ligjore të &hteteve Anëtare" kjo situatë nuk duhet të konsiderohet si e atillë ku rendiligjor i BE'së dhe sistemet ligjore të &hteteve Anëtare shtresohen me njëri tjetrin si shtresatë themelit /akti që vlejnë për njerë#it e njëjtë" të -ilët njëkohësisht bëhen qtetarë të&htetit na-ional dhe të BE'së" mohon ndarjen kaq të ashpër të këtre rendeve ligjore &ëdti" qasja e këtillë nuk për3 ll ,aktin se e drejta e %nionit mund të bëhet ,unksionale vetëmnëse ,ormon pjesë të rendeve ligjore të &hteteve Anëtare E vërteta është se rendi ligjor i

BE'së dhe rendet ligjore na-ionale janë të ndërlidhur dhe të ndërvarur

N%&RA(8#N M)+ %! )R&%!+ +! UN#N% )& %! )R&%!+ NA8#NAL&Aspekti i marrëdhënies midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës na-ionale" për,shin ato,usha ku d sistemet plotësojnë njëri tjetrin 4eni :(K) i $E% është i qartëO!ipa parimit të >a0këpnimit të inqertë; Unioni ,0e !0tetet Anëtare ,o tën,i0monë nëri tetrin me repe*t të n,ërelltë; në reali'imin e ,etrave që ,alinn5a Traktatet@ !0tetet Anëtare ,o të marrin maat e nevo0me; të për5it00me

7/25/2019 ABC-ja e UE


oe të veanta; të 5arantonë plotëimin e o>li5imeve që ,alin n5a Traktatet oeqë re'ltonë n5a aktet e intit*ioneve të Unionit@ !0tetet Anëtare ,o tële0tëonë reali'imin e ,etrave të Unionit ,0e ,o të përm>a0en n5a maat qëmn, të rre'ikonë arriten e nimeve të Unionit@8

parim i përgjithshëm i bashkëpunimit të sinqertë u inspirua nga vetëdija se rendi ligjor i

BE'së nuk mund të arrijë t2i plotësojë vetëm snimet e parapara me themelimin e BE'së 0ërdallim nga një rend ligjor na-ional"rendi ligjor i BE'së nuk është sistem i pavarur" por varet nga mbështetja e sistemevena-ionale për ,unksionimin e vet $re degët e qeverisë F legjislatura" ek#ekutivi dhe gjqësiaF duhet të pranojnë se rendi ligjor i BE'së nuk është sistem i Ghuaj2 dhe se &htetet Anëtaredhe institu-ionet e %nionit kanë krijuar lidhje të përhershme midis vete" për të arriturobjektivat e tre të përbashkëta Bashkimi Evropian nuk është vetëm komunitet i interesave*ai është komunitet i ba#uar në solidaritet &ipas kësaj" autoritetet na-ionale jo vetëm qëduhet të mbikqrin $raktatet e %nionit dhe legjisla-ionin sekondar* ato duhet edhe t2iimplementojnë dhe t2i vënë traktatet dhe legjisla-ionin në ,unksion nterak-ioni midis dsistemeve është shumë'shtresor dhe duhen disa shembuj për ta sqaruar

lustrimi i parë se si ndërlidhen dhe plotësohen rendet ligjore të BE'së me ato na-ionaleështë direktiva" e -ila është shqrtuar në kapitullin mbi legjisla-ionin E gjithë ajo qëdirektiva #gjidh në aspektin detrues është re#ultati që duhet arritur nga &htetet Anëtare* janë autoritetet na-ionale ato që do të vendosin" përmes ligjit vendor" për atë se si dhe me,arë masash arrihet re#ultati 4ë ,ushën gjqësore" d sistemet ndërlidhen me anë tëpro-edures së vendimit preliminar" i -ili re,erohet në 4enin J; të $/E%" sipas të -ilitgjkatat na-ionale mund" ose ndonjëherë janë të detruara" t2i re,erojnë jkatës sëDrejtësisë petje mbi interpretimin dhe vle,shmërinë e të drejtës së %nionit" dhe vendimi ijkatës mund të jetë vendimtar në #gjidhjen e konH iktit të paraqitur para tre D gjëra janë të qartaO së pari" gjkatat në &htetet Anëtare duhet të mbikqrin dhe të #batojnë ligjin e%nionit* dhe së dti" interpretimi i ligjit të %nionit dhe deklaratat lidhur me vle,shmërinë e tij janë re#ervat e vetme të jkatës së Drejtësisë

+arshmëria e ndërsjelltë e BE'së dhe të drejtës na-ionale ilustrohet me atë se ka ndodh kurduhen plotësuar shpra#ëtirat e të drejtës së BE'sëO e drejta e %nionit u re,erohet rregullaveek#istuese të së drejtës na-ionale për të kompletuar rregullat që vendos vet 0arimi vlenpër të gjitha obligimet e të drejtës së %nionit" përve nëse kjo e ,undit nuk ka për-aktuarrregulla për #batimin e vet 4ë këto raste" autoritetet na-ionale #batojnë të drejtën e %nionitme dispo#itat e sistemeve të veta ligjore .irëpo parimi kushtë#ohet me një parakushtO#batimi njëtrajtshëm i të drejtës së %nionit duhet të va#hdojë" pasi që do të ishte krejtësishte papranueshme që qtetarët dhe ndërmarrjet të gjkohen me kritere të ndrshme F dhekështu të trajtohen në mënrë të padrejtë

(#NL(% M)+ %! )R&%!+ +! UN#N% )& %! )R&%!+ NA8#NAL&.irëpo" marrëdhënia midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës na-ionale karakteri#ohet edheme një Gpërplasje2 të herëpashershme ose konH ikt midis rendit ligjor të %nionit dhe rendeveligjore na-ionale 4jë situatë e këtillë gjithnjë sh,aqet kur një dispo#itë e të drejtës së %nionit

ua trans,eron të drejtat dhe ua ngarkon obligimet drejtpërsëdrejti qtetarëve të %nionitndërsa përmbajtja e vet përplaset me rregullin e të drejtës na-ionale 0rapa kësaj ,ushe tëthjeshtë problematike janë ,shehur d ështje ,undamentale që janë ba#ë e strukturës sëBE'së" përgjigjet e të -ilave ishin paraparë të bëhen Gtesti a-idik2 për ek#isten-ën e renditligjor të BE'së" gjegjësisht #batueshmëria direkte e të drejtës së %nionit dhe suprema-ia e tëdrejtës së %nionit mbi të drejtën kontradiktore na-ionale

$.A%U&+M!RA )R&(%& & %! )R&%!+ +! UN#N% M. %! )R&%!N NA8#NAL&

7/25/2019 ABC-ja e UE


&ë pari" parimi i #batueshmërisë direkte thjesht do të thotë se e drejta e %nionit ia kalon tëdrejtat dhe ua imponon obligimet drejtpërsëdrejti" jo vetëm institu-ioneve të %nionit dhe&hteteve Anëtare por gjithashtu edhe qtetarëve të %nionit 4jë nga arritjet e veanta tëjkatës së Drejtësisë është se ka vënë në ,uqi #batueshmërinë direkte të të drejtës së%nionit" përkundër re#isten-ës 3llestare të disa &hteteve të -aktuara Anëtare" dhe kështu kagarantuar ek#istimin e rendit ligjor të BE'së 0raksa e vet gjqësore në këtë rast 3 lloi me një

rast të lartëpërmendur" gjegjësisht rasti i ndërmarrjes hollande#e të transportit +an end U1oos

4dërmarrja ngriti padi në një gjkatë hollande#e kundër autoriteteve doganore të >ollandës"të -ilat kishin kërkuar tatime të shtuara doganore për një prodhim kimik të importuar ngaRepublika /ederale të jermanisë 4ë anali#ën për,undimtare" re#ultati i këtij pro-esigjqësor varej nga petja nëse edhe individët mund të thirren në 4enin 8J të $raktatit tëEEC'së" i -ili në mënrë spe-i3 ke ndalon &htetet Anëtare të pre#antojnë tatime të rejadoganore ose të shtojnë tatimet ek#istuese në tregun e përbashkët 0ërkundër këshillës sënjë numri të madh të qeverive dhe Avokatit të vet të 0ërgjithshëm" jkata mori vendiminse" duke marrë parassh natrën dhe snimin e %nionit" dispo#itat e të drejtës së %nionit nëtë gjitha rastet kanë qënë drejtpërsëdrejti të #batueshme

4ë arsetimin e vendimit të vet" jkata theksoi seO@@@ #omniteti për>ën në ren, të ri li5or @@@ ë0tet e të *ilit i për>ënë o vetëm!0tetet Anëtare por e,0e 0tetait e tre@ .avarëi0t n5a le5ila*ioni i !0teteve

Anëtare; e ,reta e #omnitetit nk n5arkon vetëm o>li5ime për in,ivi,ët por 5it0a0t ë0të paraparë t8 tran:eroë atre të ,reta@ #ëto të ,reta nk ,alinvetëm at k Traktati i ep në mënrë të 0koqitr n5a Traktati; por e,0e për 0kak të o>ili5imeve që Traktati në mënrë të ,eF nar qartë a n5arkon ovetëm in,ivi,ëve por e,0e !0teteve Anëtare ,0e intit*ioneve të #omnitetit@88

.irëpo" kjo deklaratë e gu@imshme nuk na shpien larg" pasi që edhe më tej mbetet petja se-ilat dispo#ita të të drejtës së %nionit janë të #batueshme drejtpërsëdrejti 0ikësëpari"jkata shqrtoi këtë ështje në lidhje me legjisla-ionin primar të %nionit dhe deklaroi seindividët mund t2i nënshtrohen drejtpërsëdrejti të gjitha dispo#itave të $raktateve të %nionit"të -ilatO

a për-aktojnë kushte absolute"b janë të plota dhe vetë,unk-ionuese në kontekstin ligjor dhe prandaj- nuk kanë nevojë për asnjë veprim të mëtejshëm nga &htetet Anëtare ose

institu-ionet e %nionit" për t2u përputhur ose për të 3 tuar e,ekt ligjor

jkata mori vendimin se 4eni i mëparshëm 8J EEC'së i plotësonte këto kritere" dhe sendërmarrja +an end U 1oos mund të n@irrte të drejtat nga ai" të -ilin gjkata në >ollandëishte e obliguar ta mbrojë" si pasojë e të -ilës gjkata hollande#e anuloi tatimet doganore tëpër-aktuara në kundërshtim me $raktatin Rrjedhimisht" jkata va#hdoi të #batojë këtëarsetim" lidhur me dispo#itat e tjera të $raktatit EEC" të -ilat kanë rëndësi më të madhe përqtetarët e %nionit se sa 4eni 8J +endimet që janë të vle,shme për t2u përmendur këtu"kanë të bëjnë me #batueshmërinë direkte të dispo#itave mbi lirinë e lëvi#jes (4eni : $/E%)"liria e krijimit (4eni :< $/E%) dhe liria për të o,ruar shërbime (4eni $/E%)

0ër sa i përket garan-ave që kanë të bëjnë me lirinë e lëvi#jes" jkata e Drejtësisë mori njëvendim ku i shpalli ato drejtpërsëdrejti të #batueshme në rastin +an Dun /aktet e këtij rastiishin si vijonO #onjës van Dun" shtetase hollande#e" në maj të vitit 8<;K iu re,u#ua leja përhrje në Britani të .adhe për t2u punësuar si sekretareshë në ishën e &ajentologjisë" njëorgani#atë që konsiderohej si Gso-ialisht e dëmshme2 nga .inistria e 0unëve të BrendshmeDuke u thirrur në rregulloren e %nionit mbi lirinë e lëvi#jes për punëtorët" #onja van Dunngriti padi para jkatës së 1artë" duke kërkuar vendimin se ajo kishte të drejtë të qëndrojënë Britani të .adhe për punësim dhe t2i jepej leje për hrje në Britaninë e .adhe 4ë

7/25/2019 ABC-ja e UE


përgjigjen e petjes së re,eruar nga jkata e 1artë" jkata e Drejtësisë mbante mendiminse 4eni := i $raktatit EEC (4eni : $/E%) ishte drejtpërsëdrejti i #batueshëm dhe prandaj"mbi individët trans,eroi të drejta që janë të detrueshme në gjkatat e &hteteve Anëtare

ëshilli &htetëror (Conseil d2Xtat) i Belgjikës kërkoi nga jkata e Drejtësisë të japë njëvendim mbi #batueshmërinë direkte të dispo#itave që garantojnë lirinë e krijimit ëshilli

&htetëror duhej të vendoste lidhur me një veprim të paraqitur nga një avokat hollande#" IReners" i -ili kishte dëshirë të theksojë të drejtat e tij që rrjedhin nga 4eni J i $raktatit EEC(4eni :< $/E%) 6 Reners ndjehej i obliguar të ngrejë padi pasi që i ishte re,u#uar praniminë pro,esionin ligjor në Belgjikë" për shkak të shtetësisë së tij të huaj" përkundër ,aktit se aikishte kaluar testimin e nevojshëm belg 4ë vendimin e vet më J8 korrik 8<;:" jkatakonsideronte se trajtimi jo i barabartë shtetasve dhe të huajve në lidhje me krijimtarinë"nuk do të va#hdonte më" ashtu si 4eni J i $raktatit të EEC'së që ishte drejtpërsëdrejti i#batueshëm nga ,undi i periudhës së tran#i-ionit dhe kështu autori#onte qtetarët e %nionittë pranojnë dhe të reali#ojnë punësim pro3 tabil në ndonjë &htet tjetër Anëtar" në mënrë tënjëjtë si shtetasi i atij &hteti

&i re#ultat i këtij vendimi" # Reners duhej të pranohej të ushtronte pro,esionin e tij ligjor nëBelgjikë jkata e Drejtësisë kishte mundësinë në rastin +an Binsbergen të hartojë nëmënrë spe-i3 ke #batueshmërinë direkte të dispo#itave që kanë të bëjnë me larine e o,rimittë shërbimeve ëto pro-ese gjqësore për,shinin" midis të tjerash" ështjen nëse njëdispo#itë ligjore hollande#e që parasheh se vetëm personat re#identë në >ollandë mund tëveprojnë si për,aqësues juridikë para një gjkate të apelit" ishte kompatibile me rregullat e%nionit lidhur me lirinë e o,rimit të shërbimeve jkata konkludoi se nuk ishte kompatibile"duke u ba#uar në ,aktin se të gjitha ku3 #imet – të -ilave u nënshtrohen qtetarët e %nionitpër shkak të shtetësisë së tre apo vendit të banimit" bëjnë shkeljen e nenit < të $raktatittë EEC'së (4eni $/E%) dhe prandaj janë të pavle,shme

jithashtu" me rëndësi të madhe në aspektin praktik është njohja e #batueshmërisë direktetë dispo#itave mbi lëvi#jen e lirë të mallërave (4eni :8 $/E%)" parimi i pagesës së barabartëpër meshkujt dhe ,emrat (4eni 8; $/E%)" ndalimi i përgjithshëm i diskriminimit (4eni J $/E%) dhe liria e konkurren-ës (4eni 898 $/E%) &a i përket legjisla-ionit sekondar" ështja e#batueshmërisë direkte sh,aqet vetëm kur bëhet ,j alë për direktivat dhe vendimet eadresuara për &htetet Anëtare" duke marrë parassh se rregullativat dhe vendimet eadresuara individëve n@jerrin #batueshmërinë e vet direkte nga $rakatet e %nionit (4eniJ==(J) dhe (:) $/E%) 4ga viti 8<;9" jkata ka #gjeruar parimet e veta që kanë të bëjnë me#batueshmërinë direkte të dispo#itave në direktiva dhe në vendime të adresuara &hteteveAnëtare Rëndësia praktike e e,ektit direkt të të drejtës së %nionit" në ,ormën në të -ilënështë hartuar dhe është pre#antuar për ek#ekutim para jkatës së Drejtësisë" ështëvështirë të theksohet në masë të tepruar E,ekti dire-t përmirëson po#itën e individit duke ishndërruar liritë e tregut të përbashkët në të drejta që mund të #batohen në një gjkatëna-ionale 0randaj" e,ekti direkt i të drejtës të %nionit është një nga shtllat e rendit ligjor tëBE'së

)#MNM %! )R&%!+ +! UN#N% M. %! )R&%!N NA8#NAL&

6batueshmëria direkte e të drejtës së %nionit shpie drejt një petjeje të dtë" ,undamentaleO,arë ndodh nëse një dispo#itë e të drejtës së %nionit mundëson të drejtat dhe obligimetdirekte për qtetarin e %nionit dhe kështu shkakton konH ikte me sundimin e të drejtësna-ionaleWonH ikti i këtillë midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës na-ionale mund të #gjidhet vetëmnëse njëra i jep përparësi tjetrës 1egjisla-ioni i %nionit nuk përmban dispo#itë të qartë lidhurme këtë ështje Asnjë nga $raktatet e %nionit nuk përmban dispo#itë që thotë se" përshembull" e drejta e %nionit dominon apo i nënshtrohet të drejtës na-ionale .egjithatë"mënra e vetme për #gjidhjen e konH ikteve midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës

7/25/2019 ABC-ja e UE


na-ionale është që" asaj të parës t]i jepet përparësia e ligjit dhe t2i lejohet të #ëvendësojë tëgjitha dispo#itat na-ionale që devijojnë nga rregullorja e %nionit dhe të #ëvendësojë ato nërendet ligjore na-ionale

4ë ,und të ,undit" nga rendi ligjor i BE'së do të mbetej shumë pak nëse do të krahasohej meligjet na-ionale Rregullat e %nionit mund të lihen mënjanë nga do ligj na-ional ështu nuk

do të diskutohej më ështja e #batimit të njëtrajtshëm dhe të barabartë të të drejtës së%nionit në &htetet Anëtare BE'ja nuk do të ketë mundësi të reali#ojë detrat e besuara nga&htetet Anëtare .undësia e %nionit për të ,unksionuar do të ishte rre#ikuar" kurse strukturae një Evrope të uni3 kuar" për të -ilën ka shumë shpresa" asnjëherë nuk do të arrihej

0robleme të këtilla nuk ek#istojnë për sa i përket marrëdhënies midis të drejtësndërkombëtare dhe asaj na-ionale Duke marrë parassh se e drejta ndërkombëtare nukbëhet pjesë e rendit ligjor të vetë shtetit derisa të absorbohet me ndihmën e një akti tëpër,shirjes ose #ëvendësimit" ështja e parësisë vendoset vetëm në ba#ë të të drejtësna-ionale +arësisht nga urdhëri i preseden-ës që i atribuohet të drejtës ndërkombëtare ngasistemi na-ional ligjor" ai mund të jetë superior mbi të drejtën kushtetuese" të klasi3 kohetmidis të drejtës kushtetuese dhe të drejtës së rëndomtë statutare" ose të ketë thjeshtstatusin e njëjtë si e drejta statutare .arrëdhënia midis të drejtës së për,shirë ose të#ëvendësuar ndërkombëtare dhe të drejtës na-ionale për-aktohet me #batimin e rregullores"sipas të -ilës dispo#itat e ,undit ligjore mbi#otërojnë ndaj atre paraprake ( le posterior dero"at le"i priori) ëto rregulla na-ionale mbi konH iktin e ligjeve nuk vlejnë përmarrëdhënien midis të drejtës së %nionit dhe ligjit na-ional" pasiqë e drejta e %nionit nukështë pjesë e asnjë rendi ligjor na-ional !,arëdo konH ikti midis të drejtës së %nionit dhe tëdrejtës na-ionale mund të #gjidhet në ba#ë të rendit ligjor të BE'së

Duke marrë parassh këto implikime" dhe përkundër kundërshtimit të disa &hteteve Anëtare"edhe një herë i takoi jkatës së Drejtësisë të themelojë parimin e mbi#otërimit të të drejtëssë %nionit" gjë vitale për ek#istimin e rendit ligjor të BE'së4ë rastin Costa v ENEL" jkata kishte d observime të rëndësishme lidhur memarrëdhënien midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës na-ionale

■ &htetet Anëtare kanë trans,eruar de3 nitivisht të drejtat sovrane në omunitetin e krijuarnga vet ato dhe masat pasuese unilaterale nuk do të ishin në përputhje me kon-eptin e ligjittë BE'së

■ Pshtë parim i $raktatit që asnjë &htet Anëtar të mos vejë në dshim statusin e të drejtës së%nionit si një sistem i #batueshëm në mënrë të uni,ormuar dhe të përgjithshme në mbarëBE'në

4ga kjo rrjedh se e drejta e %nionit" i -ili u #batua në pajtim me ,uqitë e themeluara në $raktate" ka parësi mbi ,arëdo ligji konH iktuo# të &hteteve Anëtare Io vetëm që është më e,uqishëm se e drejta e mëparshme na-ionale por gjithashtu ka e,ekt të ku3 #uar mbi ligjet emiratuara rrjedhimisht&ë ,undi" në vendimin e vet jkata nuk vuri në dshim na-ionali#imin e industrisë italianepër energji elektrike" mirëpo prera#i themeloi parësinë e të drejtës së %nionit mbi atë

na-ionale 0asojat ligjore të këtij rregulli të preseden-ës janë se në rast të konHiktit tëligjeve" e drejta na-ionale e -ila është në kundërshtim me të drejtën e %nionit" nuk vlen mëdhe nuk mund të merret asnjë legjisla-ion i ri na-ional nëse ajo nuk përputhet me të drejtëne %nionit

0rej atëherë" jkata ka përkrahur në mënrë të va#hdueshme këtë konklu#ion dhe në ,akt"e ka #hvilluar atë më tej 4dërsa vendimi Costa merrej vetëm me ështjen e parësisë së ligjittë %nionit mbi atë të ligjeve të #akonshme na-ionale" jkata kon3 rmoi parimin e parësisëgjithashtu në lidhje me marrëdhëniet midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës kushtetuese

7/25/2019 ABC-ja e UE


na-ionale 0as he#itimit 3 llestar" gjkatat na-ionale pranuan interpretimin e jkatës tëDrejtësisë 4ë >ollandë nuk mund të sh,aqej asnjë vështirësi" pasi që parësia e të drejtës së $raktatit mbi të drejtën statutore na-ionale" për-aktohet në mënrë të shkoqitur nëkushtetutë (4enet deri në ;) 4ë &htetet tjera Anëtare" parimi i përparësisë të së drejtëstë %nionit mbi të drejtën na-ionale është njohur nga gjkatat na-ionale

.irëpo" gjkatat kushtetuese të jermanisë dhe talisë 3llimisht re,u#uan të pranojnëparësinë e ligjit të %nionit mbi ligjin kushtetues na-ional" sidomos kur bëhet ,j alë përmbrojtjen e garantuar të të drejtave ,undamentale Ato i tërhoqën kundërshtimet e vetavetëm pasi që mbrojtja e të drejtave ,undamentale në rendin ligjor të BE'së kishte arriturstandardin që korrespondonte në thelb me atë të kushtetutave na-ionale .irëpo" jkata/ederale ushtetuese e jermanisë va#hdon të trajtojë druajtjet për integrimin e mëtejshëm"ashtu si e ka bërë të qartë në vendimet e veta të $raktatit të .astrihtit dhe së ,undi në $raktatin e 1isbonës

N%&RPR&%M %! )R&%!+ NA8#NAL& N! PA%M M& %! )R&%!N & UN#N%0ër të parandaluar konH iktin midis të drejtës së %nionit dhe të drejtës na-ionale" i -ili mundtë sh,aqet si re#ultat i #batimit të rregullit të përparësisë" të gjitha organet &htetërore qëimplementojnë ose ushtrojnë ligjin mund të interpretojnë ligjin na-ional" në përputhje meligjin e %nionitDuhej një kohë relativisht e gjatë" në mënrë që kon-epti i interpretimit në pajtim me tëdrejtën e BE'së të njihet nga jkata e Drejtësisë dhe të inkorporohet në rendin ligjor të%nionit 0asi që jkata e Drejtësisë 3llimisht patë arseshme të garantojë se ligjetna-ionale harmoni#ohen me një direktivë" vetëm kur kjo kërkohet nga gjkatat na-ionale"ajo themeloi një obligim për të interpretuar ligjin na-ional në pajtim me direktivat – për herëtë parë në vitin 8<=: në rastin 2on Colson and /amann +endimi për këtë rast ishte që vlerae kompen#imit të jepet për diskriminimin ndaj ,emrave në lidhje me qasjen në punësim

urse dispo#itat relevante ligjore të jermanisë kanë paraparë vetëm kompensiminG+ertrauenss-haden2 (mbështetja e paba#ë në parashikimin legjitim)" Direktiva ;TJ9;TEECdeklaron se ligji na-ional duhet të plani3 kojë dënime e,ektive (0E4A1$E&) për të garantuarsigurimin e mundësive të barabarta lidhur me qasjen në punësim 0asi që gjobat relevantenuk ishin të për-aktuara në detaje" direktiva nuk mund të konsiderohej drejtpërsëdrejti e#batueshme për këtë pikë" dhe ek#istonte rre#iku që jkata e Drejtësisë tëduhej të marrë vendimin Edhepse e drejta na-ionale dështoi të harmoni#ohet me të drejtëne %nionit" nuk kishte arse që jkatat na-ionale të mos marrin parassh të drejtënna-ionale jkata e Drejtësisë mori vendimin që gjkatat na-ionale të obligohen tëinterpretojnë dhe të #batojnë legjisla-ionin na-ional në ështjet -ivile" në mënrë që tëek#istojnë gjoba e,ektive për diskriminimin në ba#ë të gjinisë ompen#imi simbolik nuk dotë plotësonte kërkesat e një #batimi e,ektiv të direktivës

Ba#ën ligjore të interpretimit të të drejtës na-ionale në pajtim me të drejtën e %nionit"jkata e Drejtësisë ia ngarkon parimit të përgjithshëm të bashkëpunimit të sinqertë (4eni:(K) $E%) &ipas këtij neni" &htetet Anëtare duhet t2i marrin të gjitha masat e përshtatshme"qo,shin ato të përgjithshme apo të veanta" për të siguruar plotësimin e obligimeve që

rrjedhin nga $raktati i BE'së ose nga aktivitetet e ndërmarra nga institu-ionet e %nionitAutoritetet na-ionale janë të obliguara të harmoni#ojnë interpretimin dhe #batimin e tëdrejtës na-ionale" e -ila vjen pas të drejtës së %nionit" me ,ormulimin dhe qëllimin e tëdrejtës të %nionit (obligimi i bashkëpunimit) 0ër gjkatat na-ionale" kjo reH ektohet në roline tre si gjkata evropiane" në kuptimin se ato garantojnë #batimin dhe mbikqrjen e drejtëtë ligjit të omunitetit

4jë ,ormë e veantë e interpretimit të të drejtës na-ionale në pajtim me të drejtën e %nionitështë interpretimi në përputhje me direktivat" sipas të -ilave &htetet Anëtare janë të

7/25/2019 ABC-ja e UE


obliguara të implementojnë direktivat Ekspertët ligjorë dhe gjkatat duhet t2u ndihmojnë&htetet e veta Anëtare të plotësojnë këtë obligim në tërësi" duke #batuar parimin einterpretimit në pajtim me direktivat nterpretimi i ligjit na-ional" në pajtim me direktivatgaranton se ek#iston një përputhje me direktivat" në nivelin në të -ilin #batohet ligji" dhekështu garanton se ligji implementues na-ional interpretohet dhe #batohet në mënrë tënjëtrajtshme në të gjitha &htetet Anëtare jo nuk lejon di,eren-imin në nivel na-ional të

ështjeve që sapo janë harmoni#uar në nivel të %nionit me anë të direktivës u3ri iinterpretimit të të drejtës na-ionale në pajtim me të drejtën e omunitetit qëndron në,ormulimin e qartë të të drejtës na-ionale" e -ila nuk është e hapur për interpretim

Edhespe ek#iston obligimi sipas të drejtës së omunitetit për interpretimin e të drejtësna-ionale në pajtim me të drejtën e %nionit" e drejta na-ionale mund të mos interpretohetG-ontra legem2 (kundër ligjit) jo vlen edhe në raste ku legjislatori na-ional re,u#on nëmënrë ekspli-ite të kalojë një direktivë në ligj na-ional onH ikti midis të drejtës së %nionitdhe të drejtës na-ionale mund të #gjidhet vetëm me anë të pro-eseve gjqësore kundër&htetit të -aktuar Anëtar" për pamundësi të plotësimit të obligimeve të parapara në $raktat(4enet J= dhe J< $/E%)

Documents

ABC-ja e UE