' f i - f S

PR SULTN

w .... t .....y *~~ r " w %

VARLIK YAYIN

/

T T -Hr

" :: .

VARLIK YAYINLARI-''S.?'; v

TRK KLSKLER ; IS

PR SULTAN A B D A L

H A Y A T I

S A N A T I

E S E R L E R

H azrlayan: A B D LB A K G L M N A R LI

,ju gibi, n nc Basl

re yKseen hristiyanl.

V ia yorulmutu. Rum' /\ byk ve bilgin, sjs /\ anlan bir dildi. jy'tr.

Mool akn,

^.knna sebep olmu

o Anadoluda }*

V A R L I K Y A Y I N E V Ankara Caddesi. stanbul

TRK KLASKLER : 13

Bu kitabn ilk basks ocak 1953te, ikinci

basks temmuz 1963te yaplmgtr.

Varlk Yaynlan, m yi 1503

ni n DI >U(I; M im I timimi' vl'ndr hullmitir

A^tnluu, IUUU

HAYATI VB SANATI

P ir Sultandan nce ?

Selukoullar devrinde, Anadoluda byk bir din msa

maha vard. Snniliin, yani Muhammet Peygamberden son

ra ona inananlardan ileri gelenlerin setii halifeleri mein

Bayan ve onlarn ittifakn doru bulan mslman telkisinin ucgitli yollariyle tizl [ayrlanlar] mezhebi gibi n plnda

akla nem veren yol ve gilie, yani Peygamberin soyuna ta

raftar olan ve sahabenin [Peygamber zamannda ona inanan

larn] ittifakn kabul etmeyen, mslmanla dayanan eit

li tarikatler, lkede har neir halindeydi. Bu tarikatlerin

ou, btn bir karakter tamakta, yani din hkmlerinin,

dnya dzeni iin konduu, dinin iyzn bilenin, bu hkmlerle mukayyet olmyaca esasn kabul etmekteydi. Sek

uklularn, Orta Asyayla ve Bizansla mnasebetleri, bu m

samahann mhim sebeplerindendi. Bizansa kaan hatt ora

da hristiyanl kabul eden mslmanlar ve Seluk prens

leri bulunduu gibi, mslmanla giren ve mhim hizmetle

re ykselen hristiyanlar da vard. Yunan felsefesi, tasavvuf

la yorulmutu. Rumca, Mevlna ve olu Sultan Veled gibi

byjSc ve bilgin, sufiler tarafndan bilinen ve bazan da kul

lanlan bir dildi.

Mool akn, Orta Asyadan birok sfinin Anadoluya

akm na sebep olmutu. Bylece Orta Asyadaki fik ir hareket

leriyle Anadoluda yerlemi fik ir uzlamada, yeni yeni teza

hrler meydana gelmedeydi. Bu arada X II I . yzyln ilk ya

rsnda, Anadoluda, Btn - gil Trk ve Tr-kmenlerin, h

kmeti el geirmek isteyen ilk ve umum isyanlar meyda

na gelmi, devlet, Baballar denen ve Doudan gelmi olan

Baba llyasm halifesi Baba shaka tbi olup onu bir peygam

ber sayan bu taifenin isyann pek g bastrabilmiti. B

isyan sonucunda artakalan Baballar.. Krehir kylerinden Su-

ucakarahyk yurd edinen Hac Bektam evresinde toplan

P I R S U L T A N 4

mlard. Bylece ok sonra ve eitli btn tarikatleri tem

sil ederek kurulan Bektaliin nvesi meydana gelmiti.

XV. yzylda ran Azerbeycanmda, Erdebllde yerleen ve

Kalenderi yoluyla Halveti tarikatini birletirerek Safavye ve

Erdebliye adl bir tarikat kuran eyh Safiyeddin shakm o

lu Musa Sadraddinin olu ve halifesi Aleddin Ali, bir ara

lk Bursada ekmek satarak geindii iin Somuncu Baba

adiyle tannan Kayserili eyh Hm idi Vel vastasiyle bu tarikat! Anadoluya sokmu, Hm idi Velnin halifesi Hac Bay

ram, Erdebliye yoluyla Nak-bendi tarikatini birletirerek

Bayrmlii kurmutu. Hac Bayramdan sonra halifelerinden

Ak emsettin, Bayrmlii snn bir karakterde yrtrken

br halifesi Em r Sikkni, tekke, husus giyim, zikr vesaire

gibi tarikat kaytlarm brakm ve Bayram Melmliini

kurmutu. Bu yol, deta Snn ve zahite tasavvufa bir reak

siyon mahiyetini tamaktayd.

XV. yzylda yine btn tesirlerle Osmanoullar salta

natna kar ayaklanan Smavna Kads olu Bedreddin

ldrlp bandakiler datldktan sonra, Bedreddine uyanlarn bir ksm, Erdebil sfileriyle birlemiti. Aleddin A li

nin torunu ve eyh-i h brahim in olu eyh Cneyd daha

II. Murat zamannda Anadoluya gelmi, btn zmreler ara

snda inanlarn yaymaya ve Safav devleti kurulmadan ah

Saf oullarnn propagandasn yapmaya balamt. II . Mu

rat'tan, Anadoluda yerlemesine msaade istemi.- fakat bir

tahtta ik i padiah olmaz denip msaade edilmeyince, Konya'

ya gitmi, orada tutunamam. Halepe, Halebten Trabzona,

oradan da Dou illerine gidip Uzun Hasann kzkardeini al

n ve yine Erdebili merkez edinip amah beyine karg yap

t bir basknda ldrlmt.

Erdebil sfileri, Cneydden sonra olu Haydara uymulard. Bu sralarda Tokatta birisi km, bana toplananlar,

bu adama eyh Cneyd demilerdi. Tutulan ve Seyh Cneyd

olmad anlalan bu zat, koyverilmiti. Ad Cell olan ve

Mehdinin, yani Muhammed soyundan olup dnyaya adaleti

yayacak olan on ik inci imamn yaknda geleceini iln, eden

5 P R S U L T A N

bu adama uyanlara Celller dendi ve bu tarihten sonra hkmet aleyhine kalkanlara ve Snn inanlara aykr bir inan

ca sahip olup hkmet tarafndan takip edilenlere Ce l den

meye balad. Sonradan bu sz, isyan eden herkese sylendi

ve Celller sz, siler, ekya anlamn ald.

smail Safavnin babas eyh Haydar da, Semah beyiy

le savarken ldrld ve Erdebil sfleri, Haydarm olu

smail'e uydular.Bu zmre, Sah smail'in saltanatndan ok nce Anado

luda oalmt. Birbirlerini grnce selm yerine Sah di

yorlar, hacca gitmiyorlar, Erdebile gidip ah Safyi ve

ah Saf ocann mmessilini Ziyaret etmeyi hac sayyor

lar, itiraz edenlere Biz diriye varrz, lye varmayz diyor

lard. Hkmet, bunlar hakknda sk bir tenkil hareketine

girimi, hatt II. Beyazid zamannda Erdebil sflerinin bir

ksm, Kmeliye tehcir edilmiti.

ran da i bir hkmet kuran ah smail, ran da bu

mezhebin tevikisi tannm., fakat Anadoluya gnderdii

halifeler, onu bir Mehd, bir mam, yani mslman dininin

meru reisi tantmlard. Bylece XV. yzyldan itibaren Ana

doludaki btn zmreler ve bilhassa kendilerini Sfler, S-

fyan.^Sf srekleri, Alev, diye anan, halk tarafndan da

Kzlba denen zmreyle Bektailer ve mistik bir ktisad te

ekkl olan Ftvvet ehli, ran Safev ahn meru bir met-

bu tanmlar, zaman zaman ran dan gelen halifeler, bu

nanc kuvvetlendirmi, hkmetin, Yavuz zamannda olduu

gibi toplu ve lcealn tenkiline, dier zamanlardaki eitli ta

kiplere raftnon Anadoluda, hatt Rumelide Alev-Bektailer arasndaki bu ran ball, Safev devletinin son zamanla

rna kadar ve tabi gittike ilk hzn kaybederek devam et

mi, Safev devletinin knden sonra da bir htra olarak kalmtr.

Pir Sultan Abdaln hayat :

Alevler tarafndan yedi byk airin biri saylan (1) P r

Sultan Abdal;

(1) brleri, Nesim, Haty (ah smail), Fuzul, Ku

Himmet, Yemin ve V irndir.

P t R S U L T A N 8Magrptan kar grn grn

Kimse bilmez evliynm srrm Koca Haydar h- cihan torunu

Ali nesli gzel imam geliyor

drtlnde de belirttii gibi, eyh Haydarm torunu ve gah

smailin olu gah Tahmasb zamannda yaamtr. Tahmasb

1524-1576da saltanat srdnden, P ir Sultanm lm de bu

yllar arasndadr.

Hayat hakknda bilgimiz pek azdr. Yalnz birok iirle

rinden kardmz tek sonu, onun, Safevler adna ve Os-

manoullar aleyhine bir isyan tertip ederek malp olmas

ve H zr Paa adl bir Osmanl veziri tarafndan Sivasta as tnlmasdr.

Pir Sultan Abdaln destim damanda

sm im Koca Haydar Aslm Yemende Garib baa bir hal gelse zamanda

Orda her kiinin dostu bulunmaz

Pir Suit ant m Haydar unda

ok keramet var insanda

O cihanda bu cihanda

Aliye saydlar bizi

*

P ir Sultanm Haydar heman

Dalan brd duman

te ncil ite Kuran

Seebilirsen gel beri

gibi drtlklerinden, adm n Haydar olduunu ve soyunun Ye-

men'den gelmi bulunduunu reniyoruz. Adnn Haydar ok

duunda phe yoktur. Ancak soyunun Yemenli oluu, o

devirlere ait bir gelenein ifadesinden baka bir ey olmasa

gerek. P r Sultan oca, yani P r Sultan soyundan gelen Ale-

7 P R S U L T A Nviler, Alevler arasnda h l vardr ve bunlar, Seyyidliklerl-

nl, yani Muhammed Peygamberin soyuna mensup bulunduk

larn iddia ederlar. P r Sultana izafe edilen baz iirlerde de,

bu iddia vardr. Seyyidlik, Aleverde ve btn i mezheple

rinde, hatt Snnilerde, hrmeti ve nfuzu meydana getiren

ve arttran bir nesnedir. Bu yzden eskiden birok bykler,

ululuklarn bira daha ululamak ve nfuzlarn snrsz bir

hale getirmek iin inanarak, inanmayarak bu iddiay gtm

lerdir. H att eskilerden ran ahlarnn soyuna, yahut Trk

hakanlarnn nesline mensup olduunu iddia edenler bile k

mtr. Bazan da herhangi bir byn, byle tannm bir

Boydan geldii iddias, onun lmnden ok sonra ve onun yerine geenler, ona dayananlar, daha dorusu onun adiyle

nfuz ve kudret kazanp geinenler tarafndan meydana atl

mtr.

Pr Sultanm tertipledii isyan hareketinin safhalarn,

onun birok iirlerinden renmekteyiz. Mesel:

Yetmi er idik girdik bu yola

Yalbrdak kllar hep aldk ele

man K uran nasib olsa bir kula

K'idretten okunur onun Ysini

drtlnden onun bu harekete, yetmi kiiyle balad

n renebiliriz.

Hadin canlar bir oldtm

Yezide lamle klalm

Buseynin kann alalm

Tevekkelt tallah

iiriyle:

Muhammed MehdVnin hak sancam ekelim bakalm, nicolsa olsun

Teber ekip mnkirlerin kanmt

Dkelim bakalm, nicolsa olsun

P t S U L T A N 8

MahlUk deccal oldu insan haar

Asla bilen yoktur haym eri

Teber ekip u maradan dart

kalm bakalm, nicolsa olsun

Mminleri bir katara dizelim

ilruh gruh u lemi gezelim

Mnkirlerin sarayn bozalm

Ykalm bakahm nicolsa olsun

iirinin, harekete balanaca zamanlarda sylendii meydan

dadr. Hatt ikinci iirden anlyoruz ki, nce bir maarada

gizlenmilerdir.

Hazret-i Alinin devri yrye

A li kim olduu bilinmelidir

Alay alay gelen gaziler ile

mam larn c alnmaldr.

iiriyse P r Sultanm dileini bildiren iirlerdendir.

Pr Sultanm der hm var

B zr Paada Ahm var

Benim bir tek Allahm var

Saha padiaha deil

drtlyle biten, ve:

Yr bire B zr Paa

Senin de arkn krlr

Gvendiin padiahn

O da bir gn devrilir

drtyle balayan iirlerse P r Sultanm tutulmasndan ve

hapse atlmasndan sonra syledii iirlerdendir.

K itabm zdaki I., II . ve I I I . iirlerin de hapishanede ya

zld meydandadr. Nihayet IV. iir gelenee gre aslmaya

9 P R S U L T A N

giderken syledii iirdir. Esasen metinden de bu, aka

anlatlmaktadr.

Pir Sultan: astran H zr Paann da ke3n olarak kim

olduunu sylememize im kn yoktur. Ancak P r Sultann,

jnh Tahmasb zamannda yaad muhakkak olduuna gre,

1652de Kstendil. 1554de gam Beylerbeyi olan, 1560'da da

Badata Beylerbeyi tayin edilip 1587de len H zr Paa ol

duu sylenebilir. nk bu adam. Tahmasbla adatr ve

lltimal Badata Beylerbeyi olup giderken Sivastaki bu ha-

rcleti de tenkil etmitir. Bu takdirde P r Sultanm lm,

t567den ncedir ve belki 1560tadr.

I*lr Sultan destan :

Pr Sultanm hayat, tamamiyle

P R ( S U L T A N 10

Pr Sultan asldktan sonra erte's sabah kahvede toplanan

lardan biri Hzr Paa, P r Sultan astrm diyor. Bunu din

leyenlerden biri: m kn yok, diyor, nk ben onu bu abab

Kohisar yolunda Seyfebelinde grdm. Bu sz duyan bir}

atlyor: Olamaz, diyor; ben onu Malatya yolunda, Kardeler

Gediinde grdm. Baka biri: Hayr, diyor; yanln var. Ben

onu Yenihan yolunda gahna Gediinde grdm. Baka birisi

de, Tavra Boaznda grdn sylyor. Bu ie ayorlar ve

hep beraber kalkp daraacmn bulunduu yere gidiyorlar.

Gidiyorlar ama ne grseler iyi, Daraacnda P ir Sultann

hrkas asl, kendisi yok!

Pr Sultan asldktan sonra daraacmdan inmi, yola d

zlm, peine asesler dm, onu tutmak istemiler. O

srada P r Sultan, Kzlrmak kprsnden gemi ve, Gel

kpr demi. Kpr, suya batm. Asesler, beri yanda kala

kalmlar.

P r Sultan, doruca Horasana gitmi, S ahin huzuruna

varp bir nefes okumu, oradan Erdebile gidip orada yatm,

lm ve oraya gmlm.

* ,

Burada, P r Sultanm kzma alt olduu sylenen ve ger

ekten de pek gzel bir iir olan bir mersiyeyle musahibi

olan, yani onunla tarikate girmi bulunan A li Babam n (1)

bir iirini yazacaz.

I

Dn gece seyrinde (2) cotuydu dalar

Seyrim alar alar P ir Sultan dey

' Gndz hayalimde aece dmde

D de alar alar P ir Sultan dey

(1) P r Sultanm IV. iirinde bu zatn ad geer.

(2) Seyir: Rya, d.

11 P R S U L T A N

Uzundu usuld dedemin boyu

Yldzdr yaylas Banazd/r ky

Yas bahar aynda bulanr suyu Bular alar alar P ir Sultan dey

P ir Sultan knydm ben de Banaxda

Kanl ya akttm baharda gzde

Dedemi astlar kanl Sivas'ta

Daraac alar P ir Sultan dey

Kemendimi attm dara dolat

Kfirlerin eli kana bulat

Koyun geldi kuzular meleti

Kolar da alar P ir Sultan dey

P ir Sultan Abdalm ey yce Gani (1)

Daim yediimiz kudretin hn (2)

Hakka teslim ettin ol irin cam

Dostlarn alar P ir Sultan dey

n

B ir ift turna geldi Kars illerinden

ter garip garip bizim illerde

JSvrilir evrilir gle konmaya

Korkar k i avc var diye gllerde

Sakn ey sevdiim Urum kdr (3)

Yamur yaar alarn dr (4)

Konup gmek evliyalar iidir

Konup g ki sylenesin dillerde

(1) Gani: Zengin, burada, Tanr ad.

(2) Hn: - Sofra yemek,

(3) Urum: Anadolu.(4) Cfalanmak: Tylenmek, a: Zlf, sa, sorgu.

P R S U L T A N 12Einden m a/ynldm nedir firkatin (1>k Yf.dzdana bir sem, tutun (2)

Orda P ir Sultan var ervdh ztn (3)

O seni geirir cokun sellerde

Gam yeme sevdiim enindir hne

Slaya m gitmek istiyon yine

Ali klavuzun olsun bu sene

Kimse deip dolamasn yollarda

Varp da slaya karsan byle

, Ktlm grdysen iyiliim syle

Derdim oktur haUm P ire arzeyle

AU gibi olmu var m kullarda (4)

Pir Sultana atfedilen u nefes de, onun aslmasnda aonra, azndan yazlmtr:

I I I

tme blbl tme sen deil bam

Dost senin derdinden ben yana yana

Tkendi fitilim eridi yam

Dost senin dei'dinden ben yana yana

Deryada b'nm sellere dndm

Vakitsiz alm gllere dndm Atei kararm kllere dndm

Dost senin akndan ben yana yana

(1) Einden m aynldm ; Einden mi ayrldn (Vezin yznden byle okunuyor).

(2) Sema: Alev ve Bektailerde, dnerek yaplan bir- nevi din raks.

(3) Ervh ztm : Tanr zatnn ruhlarndan.

(t) AU, H zr Paann errinden kam ve bu nefesi,

gurboite sylemi.

13 P R S U L T A J NHaberim duyarsn peyikler ile (1)Yaram sararsn ehitler ile

K rk yl dada gezdim geyikler ile

Dost senin, akndan ben yana yana

Pr Sultan 'Abdalm doldum eksildim Yemekten imekten sudan kesildim

H akk pek sevdiim iin asldm

Dost senin derdinden ben yana yana

*

P r Sultann olu, bir kz varm. Oullarndan Sey-

yit AH, Banazn stndeki am korusunda yatar. P r Meh

met, Tokatn Daduk kynde, E r Gaib de Dersimde med-

fundur'. P r M'hmedin:

Ak oduyla cierlerim dalym

Bo deilim bir ikrara balym

Abdal P r Sultanm Abdal oluyum

Adm, P r Muhammed pirim Alidir

drtlyle biten bir nefesi var. Her halde baka iirleri de

vardr.

air P r Sultan :

Divan edebiyat, ran klsik edebiyatn tak iit ederek mey

dana gelmitir. Teknik ve estetik bakm ndan tamamiyle kli-

ccl olan bu edebiyatta, airin hususiyeti ve devri, kaynar gider. Herhangi bir divandan, o divan meydana getiren ai

rin dovrlni, devrinin hususiyetlerini, olaylarn airin ruh

hAleUtrlnl, orijinal hviyetini bulmak, pek gtr. Hela dilin

Arupa ve Farsa kelime ve terkiplerle- rl, gn getik

e dil sadeletike ve dil ba m sz l^ dvas geree ktka

(1) Peyk, peyik: avu, haberci

P R S U L T A N

bu edebiyatn okunamaz, anlalamaz bir hal aimasma sebep

olmu ve ihtisas erbabnn sahasna gemesini salamtr.

Buna karlk halk edebiyat, kuruluundan, yani ilk me

tinlerine rastladmz adan beri yaayan halkn mal ola

rak bugne kadar gelmitir. Bazlarnn iddialar gibi halk

edebiyat da kliecidir. Bu doru, fakat bu klielerde, (als gzl, kmr gzl, irin dilli; yahut gllerini koklamak,

yaylasn yaylamak, narn, turuncunu dermek gibi) halkn

icaddr ve yaayan dilde yaamtr. Yalnz baz halk air

leri divan airlerinin tesiri altnda kalmlar, hatt bu yz

den, divan iirinin klielerini almakla kalmamlar, aruz vez

niyle semaler, divanlar da yazmlardr. Fakat Karacaolan

ve Dadalolu gibi airler, mmkn olduu kadar divan ii

rinin sihrine kaplmamlar, bize halk duygusunu, halk grn vermilerdir.

Halk iirinde ne var ki diyenler, unutuyorlar; halk ii

rinde deprem var, ktlk var, salgn var, Yemen var, uyuz ve

bit var, yangn var, stma var, eklya var. Da var, bel var,

eme var ve gerek sevgiler, sarsn yahut esmer, mavili, yahut pembeli gzeller var. Yurt var, dnya var, halk var,

yaay var. Damat brahim Paaya destan yapan, Yemene

trk yakan, Kzlrmaa yahut ukoravaya hitabeden, hat

t stikll Svan benimseyen ve Atatrke balanan Trk

edebiyat, halk edebiyatdr.

Halk iirinin kayna, X I I I . yzyln en byk Trk ai

ri ve asrlar boyunca byk air, Yunus Emredir. Lik halk

iiri de, zmre iirleri de, zahidne halk iiri de ilhamn c

bitmez tkenmez cokun ve berrak kaynaktan almtr. Yu-

nusta lik iirle zhd iirin, hatt Bektai-Alev iirinin

esas vardr. Nitekim onda aruz ve hece, divan edebiyat ve

halk iiri, har-neir halindedir. Ancak, o halk unsurunu s

tn tutmu, z dili ve hece veznini daha fazla kullanm, n

san ve Heri gryle gelecee hkim olmutur.

Tunustan sonra X IV . - XV. yzylda bir yandsu zhd

bir edebiyat meydana gelmi bir yandan da esas unsuru ta

savvuf olan ve bu unsurdan hi amayan bir tasavvuf halk

edebiyat vcut bulmutur. Hac Bayram ve Erefoluyla

15 P R S U L T A Nbalayan bu edebiyat, XV. yzylda Kaygusuz Abdal vasta

Hlyle tamamiyle ayr bir hususiyet gstermi ve ondan sonra

Hatay (gah smail) onun lbali ve devrine gre srrealist

tarzm daha mazbut bir hale getirmitir. Bylece halk edebi

yat iinden Alev-Bektai edebiyat dye ayrdedilen bir ksm

belirmitir.Alev-Bektai edebiyat, gelenekleriyle, ifadesiyle, terimle-

. rtyle, uh ve bazan mstehzi edslyle, irfan ve imanyla ger

ekten de tamamiyle orijinal bir edebiyattr. O derecede ki,

bir Bektai iiri, bu hususiyetiyle derhal belli olur ve Alev-

Bektai edebiyatna mal edilen yabanc iir, derhal reddedile

bilir.

Alev-Bektai edebiyatnn kayna Yunus Emredir, ku

rucusu Kaygusuz Abdal. Bu edebiyat snrlayan ve bu snr

inde en orijinal didaktik eserlerini sunan Hatay'dir. Fakat

bu edebiyatn en yksek airi, hi tereddtsz syleyebiliriz

k Pr Sultandr. H att o, yalnz Alev-Bektai edebiyatnn

doll, Trk halk edebiyatnn en byk airlerinden biridir.

P r Sultan, baz iirlerirtde tamamiyle ideolojisini yayar,

mann iir halinde sunarken baz iirlerinde o kadar l-din

bir hal alr ki, insan hayrette brakr.jiirlerlne nazaran pek o kadar bilgin olmayan, fakat s

tn kabiliyetini muhitinin tesiriyle gelitiren, kklnden

beri az alas, ayn cemlerde bulunan Yunus Emreyi, Hatay-

yi ve kendinden nceki halk airlerini bilen Pr Sultan, halk

lirinin tekniinde byk bir kudret gstermitir, grlerinde

ki duraklarda kelime blntlerine pek az rastlamaktayz.

Divan edebiyatnn tesiri de onda hemen hi yok denecek ka

dar nz. D ili ?af, przsz bir dil. Kulland yabanc keli

mi vo terkipler, halk diline mal olmu kelime ve terkipler. Onda yle eski azizlerden, onlarn menkabelerinden, tasavvu

fun ok mistik ve metafizik telkkilerinden bahisler de yok.

O. gerek bir k ve bu ak, hemen btn iirlerinde reel

Mr tr/da grnmede. Didaktik bir mahiyet tayan iirlerin

de lll# bu il ve nsan sevgi var. Bulular, o kadar yeni

ve yluyljl o kadar rahat ki.

YAr elinden dolu imi deliyim

tt kan kpkl mee seliyim

P i n S U L T A N 16

beyti, nsana ada bir air tarafndan sylenmi kadar yeni elmede.

Gerben ben de bostan olursam

llerin diline destan olursam

Kara toprak senden stn olursam

Ben de bu yayladan aha giderim

derken, yahut:

Gider idim ben de kendi iime

Akn dolular yad bama Au katt benim tatl ama

Ummanlara garkeyledi sel beni

drtlyle bize halini anlatrken onun nasl kvrandn M eta gryoruz.

Pir Sultan Abdal'm krklar yediler

Bu yolu erkn byle kodular Allah verdiini almas dediler

Bana verdAfjini ald neyleyim

*

Sen seher yelisin dier gelmezsin

Gelirsen de bize bki kalmazsn

Seni uuranlar murad almasn

Seni kim uurdu glnden sunam

Pir Sultan Abdal der cemlin gilzel

Aradm bulmadm bir haber yazar

Simdi senin ismin- cenneti gezer Kalma bitim iin yolundan sunam

l n lllUlorl, P ir Sultanm bir sevgiliden ayrldn, t ir lm

l:r>nlltUnU de anlatyor.

Iti;un-ml: duygu:iui}da, ifadesinde, her eyinde samimi

17 P R S U L T A Molan P r Sultan, bilhassa bandan geenleri anlatrken bs

btn airleir.

Hsl o, kh sar taburasma hitabetler, kh turnalarla

konuur, kh idemle syleir. Bazan lm anar, dnyann yokluunu syler, bazan Yldzdafs'nn dumanndan bahseder,

bazan da:

Bir gzelin tkym aalar

Ann iin taa tutar beni

Gndz hayalimde gece dmde

Kumdan kuma savuruyor yel beni

diye szlanr, iin sonunu yle anlatr:

Aalarda yeil yaprak

Bastmz kara toprak

Yeraltnda kefen yortmak

Bamzdan geer bir gn

P ir Sultanm dmzde

rak deil karmzda

Bayku mezar tamzda

Dertli dertli ter bir gn

Hayatiyle hayata balln gsteren P r Sultan, lmden

tollu bahsederken yaama akn duyurur. Kuzusunu kurt kap-

ntj koyunla alar.

Koyun sen urada kumlamadn m

Sam solunu gzlemedin m i

A kurt gelir dey gizlemedin m i

Gel koyun meleme vazgel kuzundan

Dereye aa gider kurt izi

Kurt aznda grdm bir krpe kuzu Seversen Mevly alatma bizi

Gel koyun meleme vazgel kuzundan

F, 2

P R S U L T A N 18

der, kzn deerini bilir, onu bir arkada, bir yardmc

karde gibi sever ve iftiye t verir:

kzn damn alack yapn

Ya koman altnda kuruluk sepin

Koumdan kouma gzlerin pn

reberler hoa tu tun . kz

ilkbaharda aalara bakar,

iek aar domru domru dal verir K im i uzar birbirine el verir

K im i meyva verir kim i gl verir

Kular stnde dillenir aalar

der ve sar tanburasma sarlp almaya koyulur:

t benim sar tanburarn.

Senin asln aatandr Aa dersem gnllenme

Krmz gl aatandr

Artk biz de susalm, sz ve sesi ona verelim, onu din

leyelim.

Abdlbki OLP1NARLI

H A Y A T IN D A K O L A Y L A R A

A T R L E R

11 Hzr Paa bizi berdr etmeden Aln kaplar aha gidelim Siyaset gnleri gelip yetmeden Aln kaplar aha gidelim

2 Gnl kmak ister ahm kkne- Can boyanmak ister Ali mkne Prim Ali On ikimm akna Aln kaplar aha gidelim

I 1. Siyaset gnleri: Ceza ekmek, aslmak zam&m. 1>m aacna siyyet dr, adam aslan meydana siyayet mey ilan" denirdi.

2. Mk: Misk, mis Pr: htiyar, reis. ulu. Bir tasavvuf yolu, yani tarikat kuran adama da pr denir. On iki It/lm: i mezhebine mensup, yani Muhammed Peygamberin i'ivunu tutan, onlarn partisine girmi bulunan Mslmanlara ('ir Peygamber,. Tanrdan ald emirleri, insanlara bildirimini bakmndan neb-haberci, elidir. O hkmlere gre, kemtilne uyanlar idare etmesi bakmndan vel, imm - kud-

P R S U L T A N 22

3 Her nereye gitsem yolum dumandr Bizi byle klan ahd amandr Zincir boynum skt hayli zamandr Aln kaplar aha gidelim

4 Yaz selleri gibi akar alarm Haner aldm cierciim dalarm Garip kaldm u arada alarm Alm kaplar aha gidelim

5 Ilgn lgm eser seher yelleri Yre selm eylen Urum elleri

Bize Peyik geldi ah blblleri Aln kaplar aha gidelim

6 Pr Sultanm eyder mrvetli ahm Yaram ba verdi szlar cierghm Ara direk direk olmutur hm Aln kaplar aha gidelim

3. Ahd: Sz . vermek, balanmak. - Aman: Emniyet Aman vermek: Suu balayacana dair vaitte bulunmak.

5. Ilgn lgn: Yava yava, hafif. Urum, Rum lkesi: Anadolu. Uruna erleri: Rum Abdallar, i dervilerinden bir blk.

6. Aymak, aytmtkj eymek, eyitmek: Sylemek, hitab etmek. Mrvvet, mrvet: Adamlk, erlik, insanlk. Y arann ba vermesi: ban haline gelip olmas ve deilecek hle gelmesi. Ar: Taht. Tanr kudreti ve bilgisi, rahmti Btn gkleri kaplayan gk.

23 P R S U L T A N

n

1 Kul olaym kalem tutan eline Ktip ahvalimi aha byle yaz ekerler ezeyim girin diline Ktip ahvalimi aha byle yaz

2 Allah seversen ktip byle yaz Dn ol aha eylerim niyaz Umanm yklsn u kanl Sivas Ktip ahvalimi aha byle yaz

U 1. irin: Tatl.2. Dn: Gece. Dn gn: Gece gndz,

3 Sivas illerinde zilim alnraml beller blk blk blnr Ben dosttan ayrldm barm delinir Ktip ahvalimi aha byle yaz

P R S U L T A N 24

4 Mafkm her dedii oluyor Gl benzimiz sararban soluyor Gidi Mervan ad oluban glyor Ktip ahvalimi aha byle yaz

5 Pr Sultan Abdalm hey Hzr Paa Gr ki neler gelir sa olan baa Hasret koydu bizi kavim kardaa Ktip ahvalimi aha byle yaz

4. Mnafk: N ifak sahibi, ii dna, z szne uymaz adam, diliyle sylediine inanmayan. Sararban: Sararp. Mervan: meyye oullarndan ve Peygamber soyunca sevilmeyen bir hkmdar. ad olmak- Sevinmek, neelenmek

35 P R S U L T A N

in

1 Kargdan grnen ne gzel yayla Bir dem sremedim giderim byle Ala gzl prim sen himmet eyle Ben de bu yayladan aha giderim

2 Eer gverben bostan olursam u halkn diline destan olursam Kara toprak senden stn olursam Ben de bu yayladan aha giderim

3 Bir blk turnaya skn dediler Yrekteki derdi dkn dediler Yayladan tesi yakn dediler Ben de bu yayladan aha giderim

I I I 1. Dem: Zaman, vakit, nefes (rakya da denir).2. Gverben: Yeerip olarak. Gvermek: Gk, yeil ol

mak.

P R S U L T A N 26

4 Do3t elinden dolu imi deliyim st kan kpkl mee seliyim Ben bir yol oluyum yol sefiliyim Ben de bu yayladan aha giderim

5 Alnm abdestim aldnrlarsa Klnm namazm kldrrlarsa Sizde ah deyeni ldrrlerse Ben de bu yayladan aha giderim

6 Pr Sultan Abdalm dnya durulmaz Gitti giden mr geri dnlmez Gzlerim de ah yolundan ayrlmaz Ben de bu yayladan aha giderim

i. Dolu: tki, ikiyle dolu kadeh. Yol olu: Tasavvufta, adamn madd varlna sebep olan kiiye, yani babaya belbabas, manev olgunluuna sebep olan eyhe de yol babasderler. Onlarca insan, ikinci defa ve manev olarak domadka geree eriemez. k inci dou, km il bir "mrid balanmakla olur. Bu intisaptaki trende, intisap edeni mride yani yol babasna, gtren, analk vazifesi gryor farze- dllir ve bylece, birisinin bel olu olan dervi, intisap ettii mridin de yol olu saylr. Ayn zamanda yol olu, yoluna, nancna bal kii mnasna da gelir. Sefil: Aa, aalk. Yol sefili: Yolda, kendisini herkesten aa gren.

5. Bektai ve Alevlerde intisaptan nce rehber, intisap cdona abdest aldrr. Bu abdest, intisapta kendisine verilen tleri bozmadka bozulmaz, intisap eden, ferd varlndan km vo bu bakmdan, lmeden nce lm, manev bir do- Kum < : mifjtir. Bu yzden de intisap treni deta onun lm yo dOKUm trenidir, cenaze namaz demektir ve namaz kln- m# aylr

7 P R 3 V L T A- N

IV

1 Bize de Banazda Pr Sultan derler Bizi kem kii de bellemesinler Paa hademine tenbih eylesin Kolum ekip elim balamasnlar

2 Hseyn Gazi Sultan binsin atma Dayanlmaz arh- felek zadna Bizden selm sylen ev klfetine kp ile kar alamasnlar

3 Ala gzlm zlfn kelep eylesin Dksn mah yzne nikab eylesin Ali Baba Haktan dilek eylesin Bizi dar dibinde elemesinler

IV 1. Kem: Kt. Hadem: Hizmetiler, bir pyn idamlar, uaklar.

2. Hseyn Gazi: Menkabeye gre, Battal Gazi'nir babas. Ankarada ve orumun Alacasnda, bu zata ait i)*5 trbe vardr. Fakat ran Safav komutanlarndan biri de o]atlilir- ~ '.'arh- felek: Gk ark. Eskilere gre yer durur, g iz le r d- or ve yldzlarn vaziyeti, yeryznde olup bitenleri meydana getirir. Bu yzden de daima felekten, yani gkte:1 ikyet odllegelmitir. Zad, zat: Azer lehesinde i, ey, K lfet, ev klfeti: Ev halk, oluk ocuk.

3. Kelep: pekten, yahut iplikten yaplm ile. Mah: Ay. Nikap: Perde, rt. Elemek: Bekletelc- " Hba: Pr Sultanm musahibi. Arkada mnasna ge1.611 musahip. Alev ve Bektailerde, bir mride beraberce in^*saP eden k erkektir ki dnyada, birbirine en yakm olanlar bunlardr,

P R S U L T A N 28

i Ali Baba eer sze uyarsaEmir Hudadandr beyler kyarsa Ala gzl yavrularm duyarsa Aln zp kara balamasnlar

5 Surrum ilenmedi kaddirn bkld Beyaz vcudumun beni skld nm-sra krklar prler ekildi Daha beyler bizi dillemesinler

8 Pr Sultan Abdalm cokun akarm Akar akar dost yoluna bakarm Prim aldm seyrangha karm Daha Yldzdan yaylamasnlar

4. Huda: Tanr. Aln: Aln, ssl elbiselerini. Kara balamak: Yasa girmek.

5. Surrum ilenmedi: Taliim yr olmad, dileime eremedim. Kad: Boy. Bend: Ba, damar. Dilemek, dillen

mek: Aleyhte bulunmak, dedikodu etmek, dile dmek. Prler: Ulular. Krklar: Sfler, Tanrm n km il zuhuru olarak her zaman bir kii bulunduunu ve mertebe bakmndan buna en yakn iki kii olduunu kabul ederler; kutup, yani deirmen tann m ill diye anlan o tek kiiyle ik i arkadana ler derler. Makam ve mertebe bakmndan bunlardan sonra yedi, onlardan sonra krk, onlardan sonra da yz eren gelir. Kutup lnce lerden biri kutup olur, yedilerin biri, onun yerine geer, krklarn biri, yedilere katlr, yzlerden biri krklara karr,, halktan biri de yz- cre alnr. Tanr, lemi bunlarla idare eder.

fi. Hoyragh Seyir yeri. Daha: Artk, bundan sonra

zw P E S U L T A N

V

1 ktm ycesine seyran eyledim Gnl elencesi kst bulunmaz Dostlar bizden muhabbeti kaldrm Hibir ikrarnda ahdi bulunmaz

2 Zlflerin top top olmu cal Rakiplerin Haktan olsun zeval!Bir gnahkr oldum dodum doal Gnahkr kulunun dostu bulunmaz

3 Kam benim ile lokma yiyenler Ba can dost yoluna koyanlar Sen lmeden ben lrm diyenler Dostlar da geriye kat bulunmaz

4 Yine karland dalarn ba Durmadan akyor gzmn ya Vefasz mnafk nadr na Hakikat ceminde desti bulunmaz

V 1. Mahabbet: Muhabbet, sevgi. tkrar: Sylemek, ita vormek, dervilie girmek ve o yolda yrmeye ahdetmek.

2. Zlf: Sa. Cal: Sorgulu. Zeval: Yokluk.3. Kan: Hani, nerde. Ba can: Ba ve can.t. Karlanmak: Hafif yaan ka ia aarmak. Mnafk:

Jitt zne uymaz. Na: Kt, gerekten habersiz. Ha/, h l ut cemi: Alev ve Bektagilerde tren iin yaplan topluluk, Dest: El.

P R S U L T A N 30

5 Biz de gezer idik irfanda sazda Biz de bulunurduk cemde niyazda Bize de gel oldu kanl Sivasta,Hzr Paa bizi ast bulunmaz

6 Pr Sultan Abdalm destim dmende smim Koca Haydar neslim Yemende Garip baa bir hal gelse zamanda Orda her kiinin dostu bulunmaz

VI

1 u kanl zalimin ettii iler Garip blbl gibi zreler beni Yamur gibi yaar bama talar Dostun bir fiskesi yaralar beni

5. rfan: Bulu, anlay. Niyaz: Tarikat usulnce ta p klmak.

6. Dmen: Etek.

V I 1. Zr: Feryad etmek, alayp inlemek. Zre- lor: Alatr (Zr kelimesinden Trkeye uygun olarak yapl- mm n.).

2 Dar gnmde dost dmanm belioldu

On derdim var ise imdi elloldu Ecel ferman boynuma takld Gerek asa gerek vuralar beni

3 Pr . Sultan Abdalm can ge amaz Haktan emr olmazsa irahmet yamaz u illerin ta hi bana demezlle dostun gl yaralar beni

51 P R S U L T A M

2. Belloldu: Belli oldu (Vezin yznden byle okunuyor), fliHoldu: E lli oldu (Bu da yle). Perman: Yazl buyruk. :i Amak: Yukarya kmak. rahmet: Rahmet, yamur.

Illo: lli dan bozma, ancak. (Bu iirde, P r Sultana talar 111 < 11 . fakat bunlara hi aldr etmedii, fakat dostun fis

in inlm dostun att glden yaraland anlatlmaktadr. Belli mhrken byle bir ey olmutur. Fakat bu menkabe, Pr Ml! dan ok eskidir. IX . yzyl sonlarnda, eriata ayk- n nti/.luri ve fikirleri yznden Badatta aslan mehur sf

Mttiir olu Hseyne de rivayete gre, herkes ta atm, fal I o ldr bile etmemi, bu srada Sibl adndaki sf de

im hn tazyikiyle bir ey. atmak zorunda kalm ve Mansura, elldkl gl atm. Mansur, iblnin bu hareketi zerine l olml. Bunca taa tahamml ettin de bir glden, ne diye nl iMlyorsun? diyenlere, onlar, kime attklarn bilmiyorlar, m un l;ln mazurdurlar, fakat Sibl biliyor, onun iin ah ettim, dtulp.)

P R S U L T A N 32

VII

Sinem st ate oldu od oldu Yakt muhanetin ac szleri Hzr Paanm ettii derd oldu Yakt muhanetin ac szleri

Engel gelir arkamzda dolar Yusam kmaz kara olmu bular- Top top olmu mah yznde dolar Takt muhanetin ac szleri

Muhanet elinden hlim pek akn Deli gnl gh bulank gh cokun Gnlmn sarayn kalbimin kkn Ykt muhanetin ac szleri

Pr Sultan Abdalm vdem yeterse ahm gelir salacamdan tutarsa Kar kar stmde ot biterse kar muhanetin ac szleri

V II 1. Sne: Gs. Od: Ate. Muhanet: Namussuz erkek anlamna gelen muhannesten bozma, nobran, sz tok, vefasz ve tahammlsz mnalarna gelir.

2. Engel: Rakip. Yumak: Ykamak. Mah: Ay.3. Gh: Bazan, baz vakit.4. Vde: lm zaman. Salaca: stnde l gtrlen

tahta.

P R S U L T A N

' v m

1 Yr bire Hzar Paa Senin de arkn krlr Gvendiin padiahnO da bir gn devirilir

#

2 Nemrud gibi Anka noldu Bir sinek havale oldu Dvamz mahere kald Yarn bu senden sorulur

V III 1. Devirilir: Devrilir (Vezin yznden byle okunuyor).

Nemrud: brahim Peygamber zamanndaki hkmdar 'ii adam, brahim e inanmam ve onu atee attrm, fa- i' -il ate, brahim i yakmam, bir bahe haline gelmi. Ni~ hvat Nemrudun burnuna bir sivrisinek girmi ve beyninde Ml yUyUp sere kuu kadar olmu. Nemrudun beyni armaya niinmi ve bu ar yznden bana tokmak vurdurmaya koyulmu, sonunda kafas patlayp lm). Anka: Boynu *un gayet yksek uar, otuz kuun almetini tar ve otuz Mm byklnde m itolojik bir ku (Iranllar bu kua otuz lm anlamna smurg derler. Trkede. bu sz, zmrde ttnmU? ve zmrd anka denen ve ismi var, cismi yok diye

P E S U L T A N 34

S ah sevmek su mu bana Kem bildirdin beni Hna Can iin yalvarmam sana ahengah bana darlr

4 Hafd-i Peygamberim has Gel Yezid Hseynimi kes *

Mansurum beni dra as Ben lnce il durulur

5 Ben Msym sen Firavun krarsz eytan- lin nc lmem bu hain Pr Sultan lr dirilir

3. Kem: Kt, fena. henah: Padiahlar padiah.4. Hafd-i Peygamber: Muhammed Peygamberin torunu,

crun soyundan. Hs: Hlis. Yezid: meyye oullarndan bir hkmdar. Hseyn: Muhammed Peygamberin to*

, runu ve kz Ftm a ile datnad, kardelii ve amcas olu A linin ikinci olu (Muhammedin lmnden yarm yzyl sonra, Yezid zamannda, Kfeye yakn Kerbelda ehid edilm itir). Mansr: Mansur olu Hseyn (IX . yzyl sonlarnda, inanlaryla szleri, eriata aykr saylarak Badatta aslarak ldrlmtr).

5. Msr srailoullarm. Msrdaki tutsaklktan kurtaran ve Msevlik dinini kuran peygamber. - Firavun: Ms i!e ada olan ve onunla uraan Msr hkmdar. (Bu beyitle ne demek istedii aka anlalmyor. Tasavvufta, sf, gemi peygamberlerle erenlerin, kendisi olduunu, onlarn srlarnn, kendisinde bulunduunu syler. P r Sultan da bu grde m m Hseynle Mansurdn bahsettiine gre, onlar ldrld, ikisiyle de ben ldrlm oldum, bu lmm, n- ciisdr, fakat yine bir bakasndan Eubur ederim, ben lmem

10 P R S U L T A N

DC

1 Gelin canlar bir olalm Mnkire kl alalm Hseynin kann alalm Tevekkelt talallah

2 z ze balyalm Sular gibi alyahm Bir yry eyliyelim Tevekkelt talallah

3 Pr Sultanm geldi ca Mnkirlerin akh gaa Takdir olan gelir baa Tevekkelt talallah

IX - 1. Mnkir: nkr eden. Tevekkelt talallah: Do-....... "tevekkelt alalallahidir ve Tanrya dayandm do

metil r. Halk aznda bu ekli almtr.

Oz: Gnl, i.: Coa gelmek: Comak, tamak, kprmek. Takdir:

Unun pluak (Mslmanlkta, olan ve olacak iler, hep Tan- um takdiriyle olur. Her ey, Tanr bilgisine ve dileine uygun olmak zuhur eder).

imaln tlkrlm lmez m i diyor? Yoksa baz sf'ler v bil- in im Almr-Bektagiler gibi o da tenasuha yani lmden son- m inli rar dirileceine mi inanyor da bu drtl o bakmdaft itylUvo" B ir ey daha dnlebilir: Belki bu ayaklanma hm lH nde iki kere yakalanm, fakat kamtr, yahut da tl linin daha, lm yaylmtr da sonra yine meydana k- ngtr Koin bir sz sylenemez).

P R S.-U 1 < T A S

X

1 Ben de u dnyaya geldim geleli Emanetten bir don giymie dndm Shibi kt da elimden aldKoru yerde koyun yayma dndm

2 yr geldi geti geri bakmad Hendekler kazdrdm sular akmad ok yuva bekledim cck kmad Bo yuva beklemi yoz kua dndm

3 Pr Sultan Abdalm bu dnya fni Batanbaa kim srd bu devrn Yrin bir ift sz tt beni Yce da banda buymua dndm

X 1. Don: Elbise.2. Cck: Yavru, pili. Yoz ku: . Acemi, aptal, bn ku

(Anadoluda yoz renkte, yani yer rengine yakn bir renkte

sereden byk, gvercinden kk ve yanna yaklalmcaya kadar kapnyan, bu yzden de elle tutularak avlamlabilen sf ve bn bir kua da yoz kuu derler).

3. Devran: Dnmek, dnp duran, dnya, zaman. Buy-

117 P R S I f T lA N ^

XI.

1 Kahpe felek sana nettim neyledim Aksine dndrdn arh- devrn Hani n oldu eskadalet eski gn Perigan eyledin cmle cihan

2 Dayanlmaz klarn derdine Akl yetmez ezberine virdine Nakes konmak ister cmert yurduna Tilki kovdu lkesinden arslan

XI 1. Felek: Gk (Eskilere gre yeryz, lemin men k.d id ir vc durur. Gkler yldzlarla beraber, yerin etrafnda lfii ki vo dnleri srasnda yldzlarn vaziyetleri, yery- init ii olnylarm meydana gelmesine sebep olur. Yomlu ve

imlin yldzlar, adamn talihine hkim olursa insann bama Imn'lur, kutluluklar gelir. Kutsuz yldzlar hkim olursa k- MlltlkPi KUr. Bu inan yznden, eskiler, felekten ikyet ii1njll,lur ve kahpe felek, dnek felek, kambur felek gi- . nil l do halk tarafndan icadedilmigtir). ark- devran: ininin yrk, zaman. - Eskadaet: Eski adalet (Vezin yi*, i l imlin lylo okunuyor). Perian etmek, eylemek: D a t Hk. bozmak. Clbao: Dnya, .lem. '

.' L/.bcr: Yalnz bellemek anlam n anlamak, deil, d

Hu mi.'ln lyle Lfzaya almak, ezberlemek (Kuran ezberliyen-.... '11 f ' denir). Vird: Muayyen vakitlerde tkunan ve

avveln* tertiplenmi bulunan, K uran dan ve Peygamber buy uklarlyle dualardan seilen szler (Tarikatlarn virtleri VKrtir) Nakes: Adam olmyan, nekes, cimri, eli sk, varyulmA.

3 nca bu yaraya dayand Eyyub Hudnn cefsn saf aya sayp Chiller kmile sen bilmem deyip Ann iin kaybettiler irfn

4 Pr Sultanm niye geldin cihna Kusur senin imi etme behne Evvel kullar yalvarrd sultana imdi minnetettin kula sultan

f t f t S U L T A N 38

3. Anca: O kadar, o derece. Eyyb: Israilotllarmdan bir peygamber (Melekler, ibadetini grp zengin olduu, mal ve evlt sa.hibi bulunduu iin ibadet ettiini sylemiler, Tanr da melekler anlasnlar diye Eyyubu snam. Mallar yok olmu, evld lm, nihayet vcudunda yaralar km, fakat o, yine ibadetini brakmam, Tanr da ona yeniden mal ve evlt vermi, hastaln da geirmi). Hud: Kendili* finden var, Tanr. Bilmen: Bilmezsin. rfan: Bulu, anlay (lim, yani bilgi, tahsille elde edilir, fakat irfan, kabiliyet meselesidir. Bu yii2den sfler, rfan, ilimden stn tutarlar).

4. Minnet: hsan, vergiye kar duyulan kr duygusu, yaplan iyilie kar iyilik yapana minnet etmek. Minetet- tin : Minneti ettin (Vezin yznden byle okunuyor).

(II P R S U L

x n

Gnl niin ahvlimi bilmezsin Yrekte yaralar trl trldr t versem dm almazsn Yrekte yaralar trl trldr

Esme zlflerim yellere karg Blbl figan eder gllere kar Gel beni alatma illere kar Yrekte yaralar trl trldr

Ah neyleyim karmzda lm var lm dedikleri kanl zalim var Ne alayp ne glecek hlim var Yrekte yaralar trl trldr

Pr Sultan Abdalm ben de byleyim Emir Haktan geldi kime neyleyim Derdim oktur hangi birin syleyim Yrekte yaralar trl trldr

T A N

KII - 1. t: Nasihat.Zlf: Sa. Figan etmek: Barmalc. iller: Ya*

linncilnr.

TABAT VE HAYATA AT RLER

x m

1 Gelmi iken br habercik soraym Niin gitmez Ydzda dumann Gerek erenlere yzler sreyim Niin gitmez Ydzda dumann

*

2 Alanda al krmz ta var Ykseinde turnalarn sesi varBen de bilmem ne talihsiz ba var Niin gitmez Ydzda dumann

X H I 1. Gerek erenler: Gerek srrna eren, Tanr ya kavuan kiiler, veller.

41 P R S O L T A K

3 El ettiler turnalara kazlara Dalar yeillendi dnd yazlara idemler taknsn sylen kzlara Niin gitmez Yldzda dumann

4 ahn bahesinde gonca gl biter Anda garip garip blbller ter Bunda ayrhk var lmden beter - Niin gitmez Yldzda dumann

5 Ben de bildim u dalarn ahsn Gerek erenlerin nazarghsm Abdal Pr Sultanm seyranghsm Niin gitmez Yldzda dumann

8 Baz: Doan kuu. Sylen: Syleyin,4. Anda: Orada. Bunda: Burada.8. Nazargh: Bak yeri, zlenen, sevilen yer. Seyran*

u4h: Gozintl yeri.

XIV

1 Bu yl bu dalarn kan erimez Eser bd- sab yel bozuk bozuk Trkmen kalkp yaylasna yrmez Yklm iret il bozuk bozuk

2 Kzlrmak gibi aladm aktmEl vurdum gsmn bendini yktm Gl yzl cerattm bana ktm Girdim bahesine gl bozuk bozuk

3 Elim tutmaz gllerini dermee Dilim tutmaz hasta halin sormaa Drt cevabn mnasn vermee Sazm dzen tutmaz tel bozuk bozuk

i Pr Sultanm yaratldm kul diye Zalim Paa elinden mi l diye Dostum beni smarlam gel diye Gideceim amma yol bozuk bozuk

X IV 1. Bd- sab: Sabah yeli.2. Bend: Ba, set, damar. Ceran: Ceyln.3. Dermek: Devirmek, toplamak.

wS P ? B. S U L T A N

XV

1 Gel benim san tanburam Sen ne iin inilersin tim oyuk derdim byk Ben amnin inilerim

2 Koluma taktlar teli Sylettiler binbir dili Oldum ayn cem blblBen amnin inilerim

XV 3. Ayn cem: Alev ve Bektai yoluna girme treni .. m (rene toplan (Sflerde "cem - birlik birlemek

Knlmn, lemi, Tann'nm zuhuru T ann y da, lemin iy- nnektir. Onlarca varlk, Tanrdr ve O, daima zuhur .c Hr var, onun zuhurudur. Adeta Tanr denize benzer,

Vurllltlur da dalgalara. Cem makamnn kargl farktr k i m, ftloni Tanrdan ayr bilmektir. Ayn cem, yahut Ayn-al- m, *t bu birlik srrn bildiren trendir. Fakat, ayn cem- ,**, yunt tarik.te girecek kiilerin kabul treninden sonra...... meclisi kurulduundan, yani ikili sazl meclis

lmludilimlan bu szn, rann m itolojik tarihinde arab ica-* li< n c. n adl hkmdarn adndan meydana geldii ve sonlu "ftyl-l cem - Cem treni terkibinden bozma olduu sar ililir),

P R S t; u T A ' N A

3 Koluma taktlar perde Urattlar binbir derde Kim konar kim ger hurda Ben annia. inilerim

4 Gsme tahta derler Durmayp beni okarlar Vurduka barm deerler Ben annin inilerim

5 Gel benim sar tanburam Dizler stnde yatrana Yine krld hatram Ben annin inilerim

6 San tanburadr adm Gklere aar feryadm Pr Sultanmdr stadm Ben annin imlerim

.. Burda: Burada.5. Yatran: Yatraym. Hatram : H atm m .6. Feryad: Ba#np alamak,

T7

P x B M L ' A S ,

XVI

1 Bir blblck konmu dalar bana Sal Allahm sal slama varaym ahin yuva yapar kendi banaSal Allahm sal slama varaym

2 Bizim evlerimiz dadan tedir Ilasm kavim bize ana atadr Yd illerde kalmak kula hatadr Sal Allahm sal slama varaym

KVI - X. Sla: Memleket, doum yeri YA4< Yabanc.

P R S L T A K

3 Ekili yaylalar nasl basaym zerine birka kurban keseyim Bu i Haktan geldi kime kseyim Sal Allahm sal slama varaym

4 Atlarmz yemin yedi silindiki karda kar kargya salmd) Cierciim delik delik delindi Sal Allahm sal slama varaym

5 Pr Sultan Abdalm baki deildir Tuz ekmek her k hakk deildir Bu dnya kimseye bki deildir Sal Allahm sal slama varaym

: 41 P R S U L T A N

XVII

1 Gelin yiyelim ielimBu gzellik geer bir gn Alem yran yran olmu Alim sran aar bir gn

2 Yiyip yediren bir dem Kknik etmez bri Hudam Gk ekin misli dem An eken bier bir gn

N V11 1. Yarar, yran olmu: Yran, dostlar demektir. f| f* n y u ran olmu, herkes, ksndi uyarma dost kesilmi, b- lllt ItfilUi olmu anlamsnadr, A lim smn... msraiyle de bir ii> ......I Ilil1in doru olduu anlalr, diyor.

J Alti: Adam, insan, kii. Brl: Yaratan, bitiren ve Hud: Tanr, kendiliinden var olan kudret sa-

fltl < :>U ekin: Sararm, taneleri olmam ekin. An: .....

P R S U L T A N

3 Yiyip yedirmesi hotur Taban kahpe yrek tatr Can dedikleri bir kutur Ku kafesten uar bir gn

4 Aalarda yegil yaprak Bastmz kara toprak Yer altnda kefen yrtmak Bamzdan geer bir gn

5 Pr Sultanm dmzde Uzak deil karmzda Bayku mezar tamzda Dertli dertli ter bir gn

xvm1 Seher /vakti kalkan kervan

niler de zararlamr Bir gzele den gnl ieklenir korulamr

8. Taban t DSsem, sery&*.

8 ' P R S U L T A N

2 Bahemizde gller biter Dalnda blbller ter Engel gelir bir kal katar Olan iler gerilenir

:t Blbl geldi kondu dala Blblden yok hata gle Engel bir ta atar gle Yzen rdek yaralanr

I Pr Sultan Abdal gelimPr elinden badielim inkr olandan kaalm tnkr bir gn paralanr

X IX

I Yr bire iekda Sende suna boylum kald Her kularn dnm yeri Blblm glenim soldu

KVriI 2. Kal: Sz, dedikodu.

liadlellm: Bde ielim (Vezin yznden byle oku- liMyiM'i, mde: arap, iki. nkr olandan: nkr ehli olan- dun, nttnklrdtn.

K '< 1 Glilen: Gl bahesi.F. 4

P R S U L T A N

2 Bakarm ki yr gelecek Yarama melhem saracak Msra sultan olacak Ysuf Kenamm nolch

3 Gllerde tr suna Sesi hayat verir cana Ben alarm yana yana Gzlerim ya ile doldu

4 Pr Sultanm ne hl oldu Dnya halden hale kald Tez sevitik tez ayrldk hr pimanlm kald

2. Yr: Sevgili. Ysuf: srailonllannm peygamberlerinden Yakub peygamberin olu. Y^uf da peygamberdir. On bir erkek kardegi iinde en gzelidir ve Yakub, en fazla onu sever. Bu yzden kardeleri kskanp Ysufu kuyuya atarlar. B ir kervan onu kurtarr. Kardeleri haber alp klemiz- di diye satarlar. Kervanc da Ysufu Msrda satar. Mal ilere bakan memur, satn alr. F akat kars, Ysufa k olur. Bu sevda sonucunda Ysufu zindana atarlar. Yedi yl eonra kar ve mal i'erin idaresine memur olur. Babasiye kardeleri de Msra gelip Ysufla buluurlar. Kenan, kuyu anlam na geldii gibi, Suriyede bir blgeye de denir. Ysuf, edebiyatta daima gzellik, dolaysiyle ve ok defa Msr ve Kenana beraber geer.

4. hr: Son, sonunda.

I P E S U L T A N

XXI

I I*;l|> avazn ben de varaym - < ii uup gitme konadur blbl Hunin akn benim kalbim evini Vih udun gehrinde donadr blbl

'J III),bililin donlar sar gazelden (!(Ulinlin srmesi yedir gzelden lliIIilil gle k olmu ezelden 11A * lan m glden mi yanadr blbl

' ulan eder irahmeti kuluna i.il gerek derde derman buhma te nlik ile konma gln dalma I tAr vardr peneni kanadr blbl

i l - Sultan dilinden gevherler saar i Uii boyunca libasn bier o'.it bu gzellik eyyam geer l'n dnyann sonu fenadr blbl

MM 1 IBlanmek: Beklemek, durmak, f: i . .. llarnrm? yaprak. Ye#, yi: Baha iyi.

UmttMi

P R I D L T A N t*.

XXI

Dadan ktr ktr bezen indirir ndirir de atelere yandrr Her evin devliin kz dndrr reberler hoa tutun kz

kzn damn alack yapn Ya koman altnda kuruluk sepin Koumdan kouma gzlerin pn reberler hoa tutun kz

Pr Sultanm der ki kaynar counca Tekne hamur kalmaz ekmek piince dem atkzn ifte kounca reberler hoa tutun kz

X X I 1. Hezen: Kiri, direk, demelik aa. Devlik: dare, geim. treber: Renber.

2. Dam: Ahr. Koman: Komaym. Sepin: Serpin. j Koum: kzn koulma zaman.

3. dem Ata: Tanrmn balktan yaratt ilk insan va ilk peygamber, ayn zamanda yeryznde ilk defa ekin eken.

P R S U L T A N

XXII

I flordum an ideme* i'tvdo klarsn

!i mu unun hey dervigV in' l tnda klarm

Hni'dum nan ideme Ym tltnda ne yersin f i n nonrHin hey dervig lulnl lokmas yerim

' * ........ fir idemeMml benzin ne sar No nurunun hey dervi lui Uorkuau ekerim.

9 0 1 1 ( >

P R S U L T A N 54

Sordum san idemAnan baban var mdr Ne sorarsn hey dervi Anam yer babam yamur

Sordum san ideme Asae elinde Hak kelm dilinde idemde dervilik var

Pr Sultanm erlerle Yz dolu nurlarla Ak sakall pirlerle idemde dervilik var

5, s; Elde taman sopa, baston

53 F B SOL . T A W

xxm Sabah olur koyun kulua gider

Her koyun arar da kuzusun bulur Aca koyun meler arada kalr Gel koyun meleme vazgel kuzundan

2 Benim kuzum kuzularn beyidir Aca koyun yreinin yadr Ann gidecei Yldzdadr Gel koyun meleme vazgel kuundan

X X I I I Kuluk: Sabahm, gn doduktan sonraki agx -- Aca: Aka, beyazca. Yazgelmek: Vazgemek, brak

mak..

P R S U L T A N 56

3 Koyun meler kuzusunun ad yok Sra sra kleklerin sd yok Kuzusuz yaylann hibir tad yok Gel koyun meleme vazgel kuzundan

4 Koyunun bana bodcak takaym Ynm dnp o koyuna bakaym Kuzun nerde ise kuzun bulaym Gel koyun meleme vazgel kuzundan

5 Koyun sen urada kuzlamadn m San solunu gzlemedin miA kurt gelir deyi gizlemedin mi Gel koyun meleme vazgel koyundan

3, Klek: gt konan ve ya karlan kap, ya kab,4, Bodcak: Boncuk. Yn: n, yiiz.5, Kuzlamadn m: Kuzulamadn m:? (Vezin yzme

byle okunuyor).

5? P R S U h T A. S

6 Dereye aa gider kurt iziKurt aznda grdm bir krpe kuzu Seversen Mevly alatma bizi Gel koyun meleme vazgel kuzundan

T Seal yayan oban yetip bitmesin Bahesinde lle smbl bitmesin Seni incitenler Hakka yetmesin Gel koyun meleme vazgel kuzundan

8 Pr Sultan Abdalm koyunum noldu Koyunun feryad cierim deldi Yoksae kurt mu geldi kuzunu ald Gel koyun meleme vazgel kuzundan

7. Yetip bitmesin: Yetimesin (lenme). Yetmek: Erimek.

8. Noldu: Ne oldu, Yoksa: Yoksa a (Vezin yznden byle okunuyor).

f -R t- T A n t?s

XXIV

1 Yas matem gn derdim yetler Yrin sesi kulamda mlar Sordum ki dalara niin iniler Dedi ekticeim kann elinden

2 Alnma yasalm kara yazlar tikattr tlib prin arzular Sordum ki amlara neden szlar Dedi ekticeim prn elinden

X X IV 1. mlamak: nlamak nlemek: nlemek.2. tikat: nan. Tlib: Alevlerde dervie verilen ad

Pr: Tlibin bal olduu eyh, dede. Pr: amlarda olan ve rmcek ama benzeyen, yapraklarn dken bir hastalk.

P B S h T A n

3 Yarp Hakkn divannda durursun Pervanolup ak oduna yanarsn Sordum deirmene ne ho dnersin Dedi ekticeim perin elinden

4. Vanp bir pr ile bazar edersin Oturup da ikrarn gdersin Sordum garip blbl niin tersin Dedi ekticeim hrn elinden

5 Ser-emeden gelir suyun durusu Nasibimiz verir prin birisi Dedim Pr Sultanm benzin sars Dedi ekticeim yrin elinden

8. Pervanolup: Pervan* olup okunuyor). Per: Kanat, deirme/

/

S. Sereme: Pnarba (Tat/ rnda, tarikatn en ileri yayc^ ve Bektaili'e giri, nasip aJn/ mnas pay ve ksmettir). /

4. krar gtmek: Verdii sz-

aJrr/S , Vmo cevap-

r .idan karlkl

P R S U L T A S

XXV

1 Blbl olsam varsam gelsem Hakkn divanna dursam Ben bir yanl alma olsam Dalnda bitsem ne dersin

2 Sen bir yanl alma olsan Dalmda bitmeye gelsenBen bir gm vmen olsam eksem indirsem ne dersin

3 Sen bir gm vmen olsan . ekip indirmeye gelsen

Ben bir avu dan olsam Yere salsam ne dersin

4 Sen bir avu dar olsan Yere salmaya gelsen Bon bir gzel keklik olsam Bir bir toplasam ne dersin

XXV 1. Yanl: Omus, kzarm.2. vmen; evgn. evgen - Ucu eri denek

P R S U L T A N

5 Sen bir gzel keklik olsan Bir bir toplamaya gelsen Ben bir yavru aian olsam Kapsam kaldrsam ne dersin

6 Sen bir sulusepken olsan Kanadm krmaya gelsen Ben bir deli poyraz olsam Tepsem datsam ne dersin

7 Sen bir deli poyraz olsan Yoluma yatmaya gelsen Ben bir Azrail olsam Cann alsam sen ne dersin

8 Sen bir Azrail olsan Canm almaya gelsenBen bir cennetlik kul olsam Cennete girsem ne dersin

9 Sen bir cennetlik kul olsan Cennete girmeye gelsen Pr Sultan stadn bulsa Bilece girsek ne dersin

5. Sahan: Sahit.6. Sulu sepken: Samth bol yamur.7. Azrail: Can alc bir melek (Vezin yznden "Azrail

okunuyor).9. Bilece: Beraber (Bu iirin drtlkleri, birbirine cevap

tr ve oyunlarda, ok defa kzla erkek tarafndan karlkl sylenir)

P R S U L T A N 62

XXVI

1 Yel esti mi aka gelir sallanr Mart aynda yeillenir aalar Kpkrmz donlar giyer allanr H dost arr sallanr aalar

2 iek aar domur domur dal verir Kimi uzar birbirine el verirKimi meyva verir kimi gl verir Kular stnde dallanr aalar

8 Yaz baharda bahe ile ba ile Kaba amn grlemesi dal ile Ko yiidin elencesi yr ile Mahabbet eder elenir aalar

XXV I 1. H dost: Dervi terimlerinden (Hu, o demektir ve Tanr adlarndan saylr. Derviler, birini arrken, bir geyi tasdik ederken, yahut gemilerden birini kutlarken bu ad anarlar- ve bu suretle her varln, mutlak varlk olan Tanr zuhuru olduunu bildirmi olurlar).

2. Domru: Dal ve iek verecek yerin kabarmas, tomn, tomurcuk.

3. Ko yiit: Erg-en, delikanl. Mahabbet: Muhabbet, sevgi

4 Pr Sultan Abdal'm Hatyi ahm Adam iin ne halketmi Allahm Gz gelince solar yapran daln Vakti geldi mi sulanr aalar

63 P R S U L T A N

XXVII

1 t benim sar tanburam Senin asln aatandr Aa dersem gnllenme Krmz gl aatandr

2 Ali Ftmamn yri Ali ekti Zlfekn Dldl atnn eyeriO da yine aatandr

4. Haty: ah smail Safav'nin iirlerinde kulland ad,

XXVn 2. Ftma: Muhammed Peygamberin kz ve Muhammedin amcas olu Ali'nin zevcesi. - Dldl: Msr ah tarafndan Muhammede armaan olarak yollanan ve Muhammed tarafndan Aliye armaan edilen ak katr. Zl- fekr: Aliye Muhammed Peygamber tarafndan armaan edilen kl. (Bu klcn aznn iki atal olduu rivayet edilir. Hakknda birok efsaneler rivayet edilegelmitir).

P R S U L T A N 84

8 li gitti Hakka yetti Zlfekn derya yuttu Sad- Vakkas bir ok attO da yine aatandr

4 Nurdandr Kbe eii Cihan tuttu Haan Hseynin beiiO da yine aatandr

5 Yeter Pr Sultanm yeter Dertlilere derman katar Trl trl meyve biterO da yine aatandr

3. Zlfekn derya yuttu: Alinin lmnden sonra, vasiyetine uyan olu Haan, Zlfekr Necef denizine atm, bir rivayete gre de Hseyin ehid edildikten sonra onun atyla beraber Zlfekr, Frat nehrinde kaybolmutur. Sad-j Vakkas: Vakkas olu Sad (Uhud savanda ok atarak Mu- hammed Peygamberi korumu ve bu yzden okularn pri saylmtr).

4. Kbe: Mekkedeki drtke ve tastan yaplma mescit (Buras, Mslmanlarn kblesidir, yani Mslmanlar, namaz klar ve Tanrya ibadet ederken, Mekkede olanlar K beye, olmyanlar, K'benin bulunduu yne dnerler. - Haan, Hseyin: Muhammed Peygamberin torunlar ve Hz. Ali ile F- tnanm oullar (IX. ve XIX. imm).

65 P R S U L T A N

DDAKTK RLER

xxvm

1 Gzel k evrimizi ekemezsin demedim mi Bu bir rza lokmasdr Yiyemezsin demedim mi

2 Yemeyenler kalr nar Gzlerinden kanlar saar Bu bir demdir gelir geer Duyamazsn demedim mi

X X V III Kza: inan urunda her eye raz olup dayanmak.

2. Nar: aresiz.F. 5

3 Bu dervilik bir dilektir Bilene byk rnektir Yensiz yakasz gmlektir Giyemezsin demedim mi

4 Erelim li srrna kalm meydan yerine Can ba Hak yoluna Koyamazsn demedim mi

5 klar harabt olur Hak yannda kymetlolur Muhabbet candan tatlolur Doyamazsm demedim mi

6 Pr Sultan Abdal ahmz Hakka ular rahimiz Onikimm katarmz Uyamazsn demedim m

P R S U L T A N 60

3. Yensiz yakasz gmek: .ye giydirilen gmlek.4. Meydan: Tarikat treninin yapld oda.5. Harabat: Ykk dkk. Kymetoiur: Kymetli olur

(Vezin yznden byle okunuyor). Tatlolur: Tatl olur (Bu da jSe).

6. Kh: Yol,

P R . S U L T A N

XXIX

1 Safsma cefsna dayandm Bu cefya dayanmyan gelmesin Rengine hem boyasna boyandm Bu boyaya boyanmyan gelmesin

2 Rengine boyandm meyinden itim Nice, canlar ile ddar grtm Muhabbet eyleyip candan sevitim Muhabbeti kfr sayan gelmesin

X X IX 1. Rengine, boyasna, boyanmak: Haliyle hallenmek, yoluna girmek.

2. Hey: arap, iki. Didar grmek: Buluup grmek. Kfr: Kfirlik.

P R . S U L T A N 88

3 Mahabbet eyleyip yokla prini Yusun senin nmus ile rn Var bir gerek ile kl pazanm Kldn pazardan ziyan gelmesin

4 Krklar bu meydan gezer dediler Evliyay yola dizer dediler Destini destinden zer dediler Nefsniyetine uyan gelmesin

5 Pr Sultanm eyder dnya fnidir Krklarn sohbeti ak mekndr Kusura kalmyan kerem kndr Gnlnde karas olan gelmesin

3. Yusun senin nmus ile arn: Senin namus ve arn ykasn, yani, gerek yola girdiinden dolay seni knayanlarn, ayplayanlarm, yahut aa ve kt grenlerin szlerine ve hareketlerine karg duyacan utangalk ve znt duygusunu gidersin. Var bir gerek ile...: Doru bir ere yap, onunla pazarlkta, al-verite bulun, ona varln ver, razln al. Gerekle bu eit al-verite bulunursan, ziyan etmezsin.

4. Evliya: Tanr dostlan, erenler. Krklar: IV. iirinS. drtlndeki nota baknz. Destini destinden zer dediler: Elini elinden keser, ayrr, insan takatsiz brakr, kendi dileini yaptrmaz. Nefsniyet: Nefis istei, ehvet, hrs, ululuk v.s.

5. Eyder: Syler, der. Kerem: Ululuk, ihsan. Kn: Mden bir eyin kt yer. Gnl karas: Yrekteki phe, ikilik, tereddt, kt niyet v.s.

69 P R S U L T A N

XXX

1 Birlik makamnda bir gzel grdm Leblerinin ekeri var kandi var gk ok imi aradm sordum Nice bencileyin derdmendi var

2 Cemli geliyor hayalde dte Canm smanda kandilde arta Uzakta yaknda yeminde piteHer nereye baksam Alim kendi var

X X X 1. Birlik: Sfer bu makama "vahdet ele derler. Onlarca Tanr, mutlak varlktr ve her var, onun zuhurudur. Bylece kesret - okluk lemi, gerekte bir birlik tmdr. Kand: eker, tat. Nice: Ne kadar, bunca.

2. Ceml: Gzellik, yz. D: Rya. Asuman: Gk. - Kandil: Alevlerce Muhammed Peygamberle Alinin nuru, yerler, gkler yaratlmadan yaratlm ve bir kandil eklinde grnm, sonra lem, bu nurdan yaratlmtr. Yemin: Sa taraf. P: n.

P R S U L T A N 70

3 Gh baheye girer glden grnr Gh mna syleir dilden grnr Gh gnl evinde mihman grnr kna trl trl fendi var

4 kr olsun bu sevdaya ulatm Mahabbet ban gezdim dolatm On iki mmm cemine dtm imdi boynumuzda ak kemendi var

5 Pr Sultanm sever byle dilberi Bu cmle cihann yekt gevheri Kahrn ltfun eker isen gel beri Sevdiimin nerde bir menetdi var

3. Mihman: Konuk. Fend: Hile, d.zen.4. Ak kemendi: Sevgi kay (Alevlilerde, rehber - yol

gsteren ad verilen zat, yollarna girecsek kiinin boynuna bir evre atp sa eliyle o evrenin ucumu ve tarikate girecek kiinin sa elini tutar, dedeye gtrr. Bektagilerde evre yerine, o aka-.n kesilen koyunun ynnden rlm bir uzun kuak vardr ki buna Tyg-bend - kltaag denir. Ak kemendi szyle buna iaret edilmektedir).

5. Dilber: Gnl balayan, gtren, gizel, sevgili. Cmle: Btn. Cihan: lem, dnya. - Tek.t: Bir, tek. Gevher: in c i Menend, mnend: Benzer, e..

1 Gel gzelim kama bizden Yad deiliz blblz biz Biz hl ehli kardalarz Erkn iinde yoluz biz

2 Syleelim hlden hle Dilleelim dilden dile Biz gezeriz elden ele Taze alm glz biz

3 Pr Sultanm ne alarsn Gznden kan ya alarsn Sen bizden ate mumarsm Yanm kor olmu klz biz

X X X I 1. Yad: Yabanc. Hl: nsanda beliren, fakat abucak geen rh heyecan, rh hlet (Yerli olurca "ma' kam denir). Erkn: Direkler, esas.ar. Alev ve Bektag- lerdeki tren esaslar ve detler.

3. Ate m'umarsn: Ate mi umarsn (Yesin yznden byle okunuyor).

P R S U L V A ,

xxxn1 AlvSa)kt;a

Mtir^ Yksekte yatan erenler

yok mu ald dert beni

Gittiim p hanS> yere gideyimyerlerde buldu dert beni

2 0 tu l\r> tY^lajj g5*enimle ibadet kld ^ l , Vlcdi de yzme gld v'a-ld:^ olup stme geldi

Hik blk bld dert beni

3 ^ m * *^ VIXu e:n Selen boran k gibi

Se'he r h in penesinde ku gibi a-i^ tg, % bir korkulu d gibi

^a rta ald dert beni

j ^ dfl PvMmcv.-. xx j7 v. s^eye Sultanm gnlm hastadr

8lm^t^ diyemem gnlm yastadr -yl^ j b i5 eli oldu bilmem ustadr

' rtrt Irl /3nv>4- K/\5

XXK0 - - NS. ^or"; 8^d(leti??vet, mrvvet: Adamlk, insanlk, l tu f

rey gsitet^!^ ^ .^av^ 3 ve aavrula savrula yaan, sis gibi oev- Zar>an- vd ' ~\.

73 P R S U L T A N

*W"*rTTT

1 Ali Ali deyi ne inilersin nilersin dolap derdin ne seninSen dc benim gibi yrden maynldm nilersin dolap derdin ne senin

2 Dolap nlledl dtifjt rmaa Mthammcdin hub ccmalin grmee Haan Hseyine bir su vermee nilersin dolap derdin ne senin

3 Kim kesti getirdi seni yerinden Dalar talar ah eyledi znndan Sen de mi ayrldn nazl yrndan nilersin dolap derdin ne senin

4 Yoksa yad illerin eli mi dedi Yoksa irakybin dili mi dedi Yaz bahar aynn seli mi dedi nilersin dolap derdin ne senin

X X X III 1. mlemek: nlemek. Yrden m ayrldm: Yrden mi ayrldn (Vezin yznden byle okunuyor).

2. Hub: Gzel.3. Zr: Feryad inleyi.4. Yad: Yabanc. rakib: Kakp. Demek: sabet

etmek. (Bu iir, Yunus Emreden baka ve muahhar br Yu- nusla k'm dolap niin inilersin balantl iirlerine ok benziyor).

P E S U L T A N 74

5 Pr Sultan Abdalm aka dayand Hasret nr ile cierim yand Yoksa Hseyinden haber mi geldi nilersin dolap derdin ne senin

XXXIV

1 Serseri girme meydana Asktan ahvl isterler Kallelik ile urma dem Tasdik ehli kaal isterler

2 Uyan bu gaflet hbmdan sbt isterler btndan ger ka sohbetinden Erkn ile yol isterler

^CXXIV 1- Ahvl: Haller, k ve yo eri olduuna dair almetler. JCallalk: Dzencilik, yalancll z szne uy-mazl^. __ jjgn urmak: Bahsetmek, sylemesi, sz amak. Tasd^j; G e r e k le m e k . Tasdik ehli: nanat.n ve tasdik eden kii, Kaal: Sz. Tasdik ehli kaal isterler: Tasdik edilecek s'\jz ehii isterler. yle bir sz isterler . ki tasdik edilsin, yalanlanman,

2- Hb: Uyku. Btm: yz. Sohb.oet: Konuma.

%75 P R S U L T A N

3 Erenler oynar utulmaz Bu yola hile katlmaz Bunda hermhre satlmaz Ya gevher ya ll isterler

4 Kl krk pare ederler Birin yol tutup giderler Dile nitibar ederler Hal iinde hal isterler

5 Pr Sultan Abdal neylersin Mkil halledip sylersin Arsn iek yaylarsn Yarn senden bal isterler

3. Utulmak: Oypm kaybetmek. Harmhre: Katr boncuu. Gevher: nci. Ll : Krmz ve deerli bir ta (Yzk ta olarak kullanlr).

4. Kl krk pre ederler. Birin yol tutup giderler: Kl} uzunlamasna, krk paraya yararlar da birini yol ederler, onun stnde giderler. Yani erceler yolu, o kadar incedir ve bu yolda yol almak, doru yrmek, o kadar gtr. Dile nitibar ederler: Dile ne itibar ederler, yani sze, kuru lfa ehemmiyet bile verm-ealer, z ve hal isterler,

5. Yaylamak: Kokmak, gezmek.

P R S U L T A N

XXXV

1 Bir nefesik syliyelim Dinlemezsen neyliyelim Ak deryasn boylyalm Ummna dalmaa geldim

2 Agk harmannda kavruldum Hem elendim hem yoruldum Kazana girdim kavruldum Meydana yenmee geldim

XXXV X. Nefes: Tasavvufa ait ve hece vezniyle sylenmi iirler (Alev ve Bektailere mahsus bir terimdir. Tunusta da geer. Alevler, deme, deyi ve yet de derler. Mev- levler, kendilerine mahsus, bestelenmi olan ve trende okunan iirlere yin, br tarikatler "lh derler) Umman: Derin, usuz bucaksz deniz.

P R S U L T A N

3 Ben Hakkn edn kuluyum Kem damarlardan beriyim Ayn-i cemin blblym Meydana tmee geldim

4 Ben Hak ile oldum ana Kalmad gnlmde nesne Pervneyim teine emine yanmaa geldim

5 Pr Sultanm yeryznde Var mdr noksan szmde Eksiklik kendi zmde Drna durmaa geldim

S. Edn: En aa. Kem damarlar: Kt damarlar, fena huylar. Ayn- cem: Bektai yini.

4. Ana, aina: Bildik, tan. Nesne: gey, bir ey. gem: Mum.

5. Eksiklik: Noksan, kusur. Dr: Adam asmak iin kurulan aa (Buradaki mnas ayrdr. Bektai ve Alevler, meydann, yani tren yaplan odanm tam ortasna dr derler. Tarikate yeni girecek olanlar rehber, buraya getirince meydandakilerin razln alr. Ayn zamanda bir kusur eden de buraya gelip kusurunu syler ve cezas, buradayken kendisine bildirilir).

XXXVI

1 Mevlm n yaratt Ahmedi nurdan nsan olan gelir nura evrilir Byle kurulmutur bu arh- devran Mansur olan gelir dra evrilir

2 Yein sular daim engine akar Pervneler zn odlara yakar Sere kanda olsa aslna eker Blbl olan gelir gle evrilir

XXXV I 1. n: Vakt ki, o zaman ki. Ahmed: Muhammed Peygamber.

2. Yein: Hafif. Engin.: Geni, deniz. Od: Ate. Kanda: NercU.

79 P R S U L T A N :

3 Gmanl gnlde nur mu elenir Cennet haricinde hur mu elenir Arsz kovanda bal m elenir Ar olan gelir bala evrilir

i Bir srmekle at aya kesilmez Bir su ile demolu aslmaz Bu yolu erenler kurdu baslmaz Yol ehli kandaysa yola evrilir

5 Pr Sultan Abdalm yatr hastadr Elinde glleri deste destedir demolu bir acayip nesnedir Mahabbetli tath dile evrilir

3. Gman: phe, zan. Elenmek: Durmak, beklemek.- Hari: D. Hur hr: Cennet kzlan.

4. Kandaysa: Nerdeyse.5. Yatr: Yatar.

P R S U L T A N 80

xxx vn

1 Ben derviim diye gsn gerersin Hakk zikretmee dilin var mdr Sen kendin grsene ilden nararsm Hli hl etmee hlin var mdr

2 Bir gn balk gibi aa sararlar Mridinden rehberinden sorarlar Tts yakp ke ke ararlar Ben arym dersin baln var mdr

X X X V II 1. Zikretmek: Sylemek (Dervilerde zikir, Tanr adlarn anmaya denir). tl: El, bakalar, yabanc- lar. N ararsm: Ne ararsn (Vezin yznden byle okunuyor. Hli hl etmek: yi bir halle, gzel bir huyla huylanmak (Hli dim! olmayan ve gelip geen ruh bir hlete denir. Bu hlet, dimi olursa makam adn alr. Hli hl etmek, gereklerin hliyle hallenmek, o hli, kendine mal ve makam etmek anlamna geliyor. Hli -hl etmee hlin var mdr" msraiyle, sende bu kudret var m deniyor).

2. Mrid: Seyh, rgat eden, doru yola gtren. Rehber: Tlibi kabul treninde elinden tutup mride gtren, yol gsteren. Tts...: Bal alrken arlarn dokunmamas iin tts yakarlar ve kovana dumanm verirler, arlar dar kaar ve bal alnr.

81 P R S U L T A N

3 Dertli omyanlar derde yanar m Tahkik dervi ikrarndan dner mi Her bir uan gl dahna konar m Ben blblm dersin gln var mdr

4 Pr Sultanm senin derdin deilmez Derdi omyanlar derde duolmaz Mridsiz rehbersiz yollar almaz Mrid eteinde elin var mdr

3. Tahkik dervi: z sz bir, doru dervi. krar: Sz vermek, larikate girince o yola uygun hareket edeceine, sylenenleri, verilen tleri tutacana dair sz vermek.

4. Puolmak: Rastlamak, satamak. Mrid eteinde...: Alev ve Bektailerde, kabul treninde, dervi olan mride gtrlnce mrid sa eliyle, onun sa elini tutar. Tlib, yani dervi, sol eliyle mridin eteini kavrar. Buna iaret ediyor.

F. 6

P R S U L T A N 82

xxxvni

1 Emek ektim bir ev yaptm erenler Yine bu gzele bildiremedim Bahar geldi iek bitti ot bitti Toprak gld ta gldremedim

2 Yreimde belli belli yaralar eytan kalbin alm gzn kreler Hakkn niyaz eylemeye r eyler Eilip bir secde kldramadm

3 H demine bir ikrar gdenin Tu yzne ikrarndan dnenin Pr Sultanm mnafn nadann Gnl aynasn sildiremedim

X X X V III 1. Erenler: Veller, Tanr dostlar.2. Kreler: Kre dndrr gstermez. Niyaz: Tap kl

mak (Eilip yeri, yahut mridin dizlerini pmek, sa ayann ba parman sol ayann bas parma stne ve sa ste gelmek zere aprazvar ve ellerin parmaklar dz ve ak olarak kollarn, parmak ular omuzlara gelecek bir ekilde gsne koyup ba biraz daha fazla ne eerek eilmek). r eylemek: Utanmak.

3. H: O, Tanr. Demine H: Bulunduu birlik vaktini takdis (Tanr'yla bir olduunu bildiri). Mnafk: z szne uymaz. Ndan: Bilgisiz, nobran.

AK KLEM

XXXIX

1 Bir gzelin kym aalar Onun iin taa tutar el beni Gndz hayalimde gece dmde Kumdan kuma savuruyor yel beni

2 Reyhann devir devir desteyle Ben deliyim t verip pest eyle Dmanm il yannda dost eyle Bir gencecik mihman eyle sar beni

XXX IX . 1. El, il: Yabanc, yad. D: Rya.2. Dest'eyle: Deste eyle (Vezin yznden byle okunuyor).

Pest: Aa. Mihman: Misafir, konuk.

3 k gl olsam al yanaa sokulsam Glb olsam ak yzne salsam Klen olsam pazarlarda satlsam Klem dey ak sinene al beni

4 Pr Sultan Abdalm gamzeli oktur Hezaran snende yaralar oktur Benim senden zge sevdiim yoktur inanmazsan ol Allaha sal beni

P R S U L T A N 84

XL

1 Derdim oktur hangisine yanaym Yine tazelendi yrek yaras Ben bu derde kanda derman bulaym Meer ah elinden ola aresi

8. Glb: Glsuyu. Sne: Gs.4. Gamze: Bak. Hezaran: Binlerce. zge: Baka,

gayri.

X L 1. Kanda: Nerde.

5 P R S U L T A N

2 Trl donlar giyer glden naziktir Blble cevretme gel gl yazktr ok hasretlik ektim barm eziktir Gle gle gelir canlar presi

3 Benim uzun boylu selvi narm Yreime bir od dt yanarm Klem sensin yzm sana dnerim Mihrabmdr kalarnn aras

4 Ddar ile mahabbete doyulmaz Mahabbetten kaan insan. saylmaz Mnkir flemekle ra snmez Tutuunca yanar akn ras

5 Pr Sultan Abdalm yksek uarsn Selmsz sabahsz gelip geersin Dilber mahabbetten niin kaarsn Byle midir yolumuzun tresi

2. Don: Elbise.8. Od: Ate. Kble: badete yz evrilen yaps, taraf

Mekkedeki Kbe. Mihrab: Camilerde imamn durduu yer,4. Dldar: Bulumak, yz. ra: Dorusu era, mum,

gk. Snmek: Snmek.5. Dilber: Gnl balyan, sevgili Tre: Usul, nizam.

P R S U L T A N m

XLI

1 Gam elinden benim zlf siyahm Peygn dedi sinem yaraland gel Suna ban iin alatma bizi Bugn sevda candan araland gel

2 Gamdan hisar oldu meknm yurdum itmez avazm dinlemez virdimBir deil be deil on deil derdim Dmler ba verdi sraland gel

X h l 1. Zlf, zlf: Sa. Peygn: Okun ucundaki ucu sivri demir, temren. Suna: Yeil bal yaban rlei, mecaz mnasiyle gzel, boyu posu dzgn sevgili. Avaz: Ses, Vird: Daima sylenip durulan sz, dervilerin muayyen vakitlerde okuduklar muayyen dualar.

3 Hasretine vsl olam m byle Mecnuna da bki kalr m Leyl lml dnyadr gel hell eyle Yklendi barhanem kiraland gel

4 Ne ekerse dertli sinem da olmaz Gnler gelir geer mr oalmaz Neterlidir yaralarm sa olmaz Gerdi evresi karaland gel

5 Pr Sultan Abdalm haftada ayda Gnler gelir geer bulunmaz fayda Gnl Hak arzular canm hay hayda Topram stme krelendi gel

87 P E S L A R

3. Vsl olmak: Ulamak. Mecnun-Leyl: Bir Arap halk hikyesinin kahramanlar. Araplardan ranlIlara ve Trkle- re gemitir. Leyl adl bir kz seven Kays adl delikanlya km vermezler. Sevgisi anormal bir hl alr, dalara der, vahgi hayvanlarla badar, yank iirler syler. Adm Mecnun - deli takarlar. Nihayet engeller ortadan kalkar, fakat Mecnun, Leyl'y almaz ve lr, arkasndan Leyl da yaamaz, yanna gmerler. Bar: Yk. Barhne: Yk denkleri, denkleri tayan hayvan, yahut arabac.

4. Da: Yaraya baslan ate - Eskiler, dalamaya., son il derlerdi.

5. Krelenmek: Ylmak.

P R S U L T A N

x m

1 Alatmayn beni derdim byktr klar meydanda comadan gel gel Benim cierciim delik deliktir Kaynayp kaynayp tamadan gel gel

2 Felek bir bilezik takt koluma Ben hlimi arzedemem yrime Engr erbetini sundu elime Sky bu demi imeden gel gel

XLXI 2. Arzetmek: Bildirmek, sylemek, anlatmak. Yr: Sevgili. Egr: zm. Engr erbeti: garap va rak. Sky: Ey ski (Sk: Su ve iki sunan, suvaran). Dem: Vakit, zaman, rak.

89 P R S U L T A N

3 Ge bizim baheye edelim seyran Blbl k olmu bir gle hayran Seni benden bir gn ayrr devran Ayrlk haline dmeden gel gel

4 unda be gnlk mddetin kald Emanet sahibi geldi de ald Metamz ald ykmz tuttu mrmn kervanr gmeden gel gel

5 Pr Sultann Haydar gel baz baz Gayri ekmez oldum cevr ile naz Havaland utu gnlmn baz Bilece konalm umadan gel gel

4. Me t: Satlk ve deerli mal mlk.5. Baz: Doan kuu. Bie, bilece: Beraber, beraberce.

P R S U L T A N 90

XLin

i. Sabahtan cemlin seyran eyledim Gnller perian elinden sunam Nice bekliyeyim gurbet illerde Hig bilir yok mudur halimden sunam

2 Tyg- gamzelerin mk b kokmaz Yr ala gzlerin hm ile bakmaz Cemlin grene cennet gerekmez Gne midir dodu yznlen sunam

XL IH 1. Nice: Ne kadar.2. Tyg: Kl. Gamze: Bak. Tyg- gamze: Bak

klc. Mk b: Mis ve koku, mis kokusu. Hm: Kzmak, Ceml: Gzellik, yz.

3 Kemhalar giyinip ziinnar balanmaz Eser seher yeli teli rganmazSen gidelden deli gnl elenmez Bir bergzar versen telinden sunam

4 Sen seher yelisin gider gelmezsin Gelirsen de bana bki kalmazsn Seni uuranlar murad almasn Seni kim uurdu glnden sunam

5 Pr Sultan Abdal der cemlin gzel Aradm bulmadm bir haber yazar imdi senin ismin cenneti gezer Kalma bizim iin yolundan sunam

3.Kemha: pek kuma. Zunnar: Bele balanan kuak, hizmet ve ballk almeti. Irganmak: Kmldanmak. Gidelden: Gideli. Bergzar: Yadigr, armaan.

P R S U L T A N 82

XLIV

1 Bana gl diyorlar neme gleyim Alamak gamma dt n eyleyim lin gl am al ile yeilu benim gllerim soldu neyleyim

2 Karadan aldrdm nerre bazm Ara kardlar h szumu Elimden aldrdm krpe kuzumu Firkati barm deldi neyleyim

, XL IV 2. Nerre baz: Erkek doan kuu. h-u z ah ve yan: Ah edip yan. Firkat: Ayrlk.

93 P R S U L T A N

3 Haberin alaym seher yelinden rdek kalkar mola kendi glnden Korkum ayrlktan fikrim lmden Geldi att beni buldu neyleyim

4 Ulu sular gibi emim alayan Mahrum kalmaz zn Hakka balayan Yr yitirmi yana yana alayan Akbet bama geldi neyleyim

5 Pr Sultan Abdalm krklar yediler Bu yolu erkn anlar kodular Allah verdiini almaz dediler Bana verdiini ald n eyleyim

3. Kalkar mola: Kalkar m ola (Vezin yznden byle okunuyor).

4. em: Gz. Yitirmek: Kaybetmek. Akbet: Sonu, nihayet.

5. Erkn: Temeller, esaslar, tren kaideleri.

P R S U L T A N 94

XLV

1 u yalan dnyaya geldim giderim Gnl senden zge yr bulamadm Yaralandm al kanlara bulandm Elimin kann yur bulamadm

2 Gzel olan neyler altn akay - rf olan dzer trl bohay Vcudumda seyreyledim baheyi Dosta el demedik nar bulamadm

3 Felek krd benim kolum kanadm Bayku gibi viranlarda tnedim Bugn gzelin nabzn snadm Can fed yoluna der bulamadm:

4 Pr Sultan Abdalm dalar ben olsam st mor smbll balar ben olsam lem iek olsa an ben olsamDost dilinden tatl bal bulamadm

; ,

XLV 1. zge: Baka. Yumak, yur: Ykanmak, ykar.2. Aka: Eski zamanlardaki para. Vcud: Varlk, be

den. Arif: Bilen, gerekten haberi olan.S. Kolum kanadm: Kolumu, kanadm.

XL VI

1 Dostun bahesine bir hoyrat girmi Korudur hey benli dilber korudur Gln dererken daln krm Kurudur hey benli dilber kurudur

2 u meydanda serilidir postumuzok kr Mevlya grdk dostumuz Bir gn kara toprak brr stmz rdr hey benli dilber rdr

XL.VI 1. Korudur: Koruyudur, daima koru.2. Post: Alev ve Bektailerde tren yaplan odaya "mey

dan denir ve meydanda, azizlerden on ikisinin manev mar kam saylan on iki post vardr. Post, umumiyetle makam anlamna gelir. Mevl: Sahib, dost, kudret ve tasarruf sa/- hibi, Allah. Dost: Sevgili.

P R S U L T A N 96

3 Kendisi okur da kendisi yazar Hak hill kana eylemi nazar Senin akranlarn cennette gezer Hrdr hey benli dilber hrdr

4 Hangi dinde isen ona tapaym Yarn maher gn bile kopaym Eil bir yol ak gerdandan peyim Beri dur hey benli dilber beri dur

5 Pr Sultan Abdalm bandan balar yisini yer de kemini talarBin iekten bir kovana bal iler Ardr hey benli dilber andr

S. Hill: Yeni ay. Nazar eylemek: Bakmak. Hr* Hri. Cennetteki kzlar, ok g2el kz.

4. Bir yol: Bir kere, bir defa. Beri durmak: leri gelmek. .*

5. Kem: Kt, fena.

97 P R S U L T A N

XLVII

1 Derdimi yandm knamyasm k magkunu deleyler imi Bir kmr gzlnn atei kz Yakar bedenlerin kl eyler imi

2 Gelin bakn ateime kzme Kim dayanr bu zalimin szne (ilil yzl yr bassa gese yzme Basar bendelerin yol eyler imi

3 Hbar g urad da yol etti Kim ne bilir elif kaddim dal etti Akt emim ya aylar sel etti evirir nn gl eyler imi

XLV II 1 Knamak: Aleyhinde bulunmak hor grerek oz sylemek, tanetmek.. k: geven. Mauk: Sevilen, sevgili. Del'eyler imi: Deli eyler imi (Vezin yznden byle okunuyor). Kz: Kor olmu ate.

2. Bende: Kul, kle.3. Hb: Gzel. Elif: Arap alfabesindeki ilk harf (Ba

z vakit a, baz vakit e ve o, harf.eri yerine geen bu harf uzunca ve yukardan aaya doru ekilen bir izgiden ibarettir. Bu ysden sairler, elifi, boya benzetmilerdir). Kad: Boy. Dal: Arap alfabesinde sekizinci harf (d harfine karlk olup, deta elifin, yarsndan itibaren eri bir tarzda sola kvrlm ekline benzer ve bu yzden de airler, bu harfi, bklm boya benzetirler). yeni: Gaz,

F, 7

P R S U L T A N 98

t

4 Su deilim akam akam durulam Acep binem ak atna yorulam Yusuf gibi Zelhasna sanlam Satar kendsn kul eyler imi

5 Pr Sultanm yre kullar olurumEl katmazsan ben bu dertten lrm ektiim ileyi senden bilirim ka n iderse Aleyler imi

4. Akam: Akaym. Durulam: Durulaym. Aceb: Acaba. Binem: Bineyim. Yorulam: Yorulaym (Acaba sevgi atma biner koturur da yorulur muyum diyor). YusufXXVI. iirin 2. drtlnde anlatld. Zelha: Zeliha, Yusufu seven ve mal ilere memur olan zatn kars o.an Zeliha, Yusufun zindana atlmasna sebep olmu, fakat sonra kocas lnce rivayete gre Yusufa varp meramm eda etmi (Zeliha, Anadolu'da Zilha ve Zelha ekillerine girmitir). Kend'sn: Kendi zn, kendisini.

5. El katmak: Karmak, tedbirde bulunmak, mdahale. ile: ihle sznn hafiflemiidir ve krk gn anlamna j gelir (Kn en souk krk gnne ile ve -ayn anlama gelen Arapa erbain dendii gibi dervilerin, dar bir yerde az yemek, az imek ve uzanp yatmamak zere krk gn ibadet etmelerine de bu adlar verilir. Halk arasnda, dorudan doruya ekilen zahmet ve meakkatlere ile denegelmitir. Aleyler: Ali eyler (Vezin yznden byle okunuyor).

99 P R S U L T A N

x l v h i

1 Viran bahelerde blbl ter mi Gnl elencesi gl olmaynca Merhemsiz yaralar unar biter mi Bir gerek velden el olmaynca

2 Nefse uyan Hakka uymu deildir Gaziler namazn klm deildir Bu gezen abdallar dervi deildir Arkasnda hrka al olmaynca

XLVTII 1. Ummak: iyilemek. Gerek vel: Gerek eren, geree ermi olan, yalanc olmyan er.

2. Nefs nefs: insandaki ktlk meyli. Gaziler: Sava erleri (Tasavvufla kaynamakla beraber, ktisad bir teekkl temsil eden ve eyhlerine ah denen Ftvvet - erlik, yiitlik yolunun mensuplarndan bazlar, savala megul olurlard. Bunlara Gaziler ve Alp erenler denirdi. Seluklular devrinde ve. Osman oullarnn kurulu zamanlarnda bunlara sk sk raslanr. Sonradan Safavler tarafndan desteklenen ve propaganda oca haline getirilen Ftvvet ehli, Bektailiin kuruluundaki millerin banda gelir ve Bektailik erkn, esas bakmndan, bunlardan alnmtr. Sonralar, Safav askerlerine ve onlar hesabna ayaklananlara da, kendileri tarafndan gaziler denmitir). Gaziler namazn klm deildir: Gaziler tarafndan namaz klnm deildir.

P R S U L T A N 100

3 Tlib olmaynca yaram sarlmaz Mrid olmaynca pre varlmaz Yz bin asker olsa Yezid krlmaz Eli Zlfekrl Alolmaymca

4 Bu ak meydannda bir divan olurO meydana den nevcivan olur tikatsz tlib bo kovan olur Vzlar ars bal olmaynca

3. Tlib: Alevler, dervie tlib de derler, bu kelime, dileyen, isteyen anlammadr. Mrid: rad eden, yol gsteren, eyh. Pr: htiyar, yal, ulu, reis, uyulan (Tasavvufta, bir tarikati, yani tasavvuf yolunu kurmu olan, Alevlerde, t- libin bal olduu ocan balanm olduu ocak, dedenin dedesi, eyhin eyhi). Yezid: meyyeoullarnm ikinci hkmdar (Peygamberin torunu Hseyin, bunun zamannda gehid edilmitir. Alevler, kendilerinden olmyanara Yezid derler). Zlfekr: Muhammed Peygamber tarafndan Aliye armaan edilen kl.

4. Nevcivan: Gen, taze.

(Alev ve Bektai olan, lm ve yeni bir varlkla dirilmi, bu bakmdan da cenaze namaz klnm, sorusu yaplm saylr). Abdallar: Tasavvufa lerden sonra gelen yedi, yahut krk erene, nefislerini ruha tebdil ettirdiklerinden, birisi lnce yerine aa dereceden birisinin getiinden ve ona bedel olduundan, yahut bir yerde bulunurlarken birok yerlerde, kendilerine bedel o'an. varlklar gstrebildiklerinden, bir anda birok yerde grnebildiklerinden "abdal denir. Bu tsavvuf telkkiden baka bir de Hum Abdallar denen ve salarn, kalarn, sakallarn ve byklarn usturayla tra ettirip toplu bir halde gezen gi - Btn zmre vard ve bu zmre, XVII. yzyla kadar Anadoluda pek yaygnd. Ayrca abdal sz, dervi, yani tasavvuf yoluna girmi adam anlamna da kullanlmtr.

5 Pr Sultanm batan dalga arr Bu akn dolusu aka drr Her bildiin rehber i mi piirir Yanp atelere kl olmaynca

101 P R S U L T A N

X I . I

eke eke ben m

3 Bu yurt senin deil konar gersin Alinin dolusun bir gn iersin Krpe kuzulardan nasl geersin Seversen Aliyi deme yarama

4 Ilgt lgt oldu akyor kanm Kem geldi ddara taliim benim Benim derdim bana yeter hey canm Seversen Aliyi deme yarama

5 Pir Sultan Abdalm deftere yazar Hilebaz yr ile olur mu pazarPr merhem almazsa yaralar azar Seversen Aliyi deme yarama

P i E S U L T A N 102

4, Ilgt lgt: Hafif, yava yava. Kea: Kt, fena. Ddar: Bulumak, yz,

103 P R S U L T A N

I

1 Deli gnl inim inim inleme Kaadir Mevlm hasretime sal beni Viranlkta grsen bayku sanrsn Bir hiim kuuyum sen de bil beni

2 Ulu bazirgmm kuma satarm Gkyznde uan kuu tutarm Eksikliim oktur ben de bilirim Eksiklikle kabul eyle gel beni

3 Gider idim ben de kendi iime Aiun dolular yad bama Au katt benim tatl ama Ummanlara garkeyledi sel beni

4 Pr Sultanm rak yoldan gelirsin Gevherin kymetin nasl bilirsin Eksikliim oktur sen de bilirsin Eksiklikle kabul eyle gel beni

L 1. Kaadir: Kudretli her eye gc yeter. Hasretime sal: Hasret ektiime ulatr, kavutur. Hma kuu: Devet kuu, zmrd anka (XL. iirin 2. notuna baknz).

2. Bazirgn: Bezirgan, tacir.3. Au: Zehir. A: Temek. Umman: Usuz bucak

sz deniz. Gark eylemek: Daldrmak, bomak.4. Gevher: nci,

P R S U L T A N 104

1 Ykseklerden alaklara indim ben Felek gol kanadm kraldan beri Aklm ald divaneye dndm ben Kudret oku elim vuraldan beri

2 u dnyaya gelen bir bir gitmede Hi eksilmez derdim her gn artmada Turda tutugmu yanp ttmede Hakkn ddann grelden beri

3 Ms syler idi binbir kelm Kudret eli ile ald kalemi kze ykletti cmle lemi Dnyann temelin kuraldan beri

L I 1. Kraldan beri: Kiraldan beri. Vuraldan beri: Vuraldan beri.

2. Turda tutumu...: Ms Peygamber, Turdanda Tanr ile konumu ve binbir sz sylemiler. Bu arada M- s, bana grn demi. Tanr: sen beni hi mi hi gremezsin, ama daa bak. Yerinde durabilirse grrsn demi. Tanr nuru daa aksedince da, parampara oimu, Ms da dp baylm, kendisinden gemi. Grelden beri: Greli beri.

3. kze...: Eskilerin bir inancna gre, dnya, bir kzn boynuzu stnde durmadadr, kz, bir baln, o, denizin, deniz, rzgrn stndedir. Rzgr da Tanr kudretine dayanmaktadr, Kuraldan beri: Kuraldan, beri.

4 Pr Sultanm ah etti de glmedi Arad derdine derman bulmad Hak uruna serin verdi dnmedi Ferhad u dalar delelden beri

105 P R S U L T A N

LU

1 Ne gzelce muradma ererken Felek beni nazl yrdan ayrd Al yanaktan krmz gl dererken Felek beni nazl yrdan ayrd

4. Ser: Ba. Ferhad: irin adl bir kza k olan bu delikanl, sevgilisine kavumak iin tek bana bir da delip su aktmtr. Ferhad ve girin hikyesi, randan Trklere gemi ve bir halk hikyesi olmutur.

L II 1. Dermek: Devirmek, toplamak.

P R S U L T A N 106

2 Demir kafeslerdir benim duram Yanar iken yanmaz oldu ram Gn be gn artyor derdim firam Felek beni nazl yrdan ayrd

3 Yaz gelince yaz yaban yurd olur * Ak srye kara koyun kurd olur

Sevip sevip ayrlmas derd olur Felek beni nazl yrdan ayrd

4 Yaz gelince atlar kar ayra Kaadir Mevlm sevdiimi kayra Meer beni senden lm ayra Felek beni nazl yrdan ayrd

5 Pr Sultan Abdalm dalan aan Aara asam rmaklara kanam Hi basma gelen var m damgam Felek beni nazl yrdan ayrd

2. ra: Ik, mum (Dorusu era). Firak: Ayrlk.3. Yaz: Ova, sahra. Yaban: Issz, sahipsiz yerler.5. Aam: Aaym. Kavugam: Kavuaym. Danana:

Danaym.

107 P R S U L T A N

Lin

1 evrilip evrilip st yanmda tme turnam tme gnl en deil Benim derdim yeter bir de sen katma tme turnam tme gnl en deil

2 Bir salk ye knig dnya malndm Nice vazgeleyim zlf telinden Ayn dtm ol ahmn ilinden tme turnam tme gnl jen

P R S U L T A N 108

LIV

1 Beni grp ynn te dndrme Yine gitmez meylim endedir sende Ykp hill kaglarm yere indirme Gnah sende deil bendedir bende

2 eker vardr dudanda dilinde Arzumanm kald gonca glnde Sen bir padiahsn hkmn elinde Senin ile dvam endedir sende

LTV . te: br tarafa,2. Arzuman: Dilek, istek, arzu.

109 P R S U L T A N

3 Sensiz kp yaylalar yaylamam Engeller iinde srrn sylemem ok gnah iledim inkr eylemem k ellerim ksal kandadr kanda

4 Nice beyler ile gezdim yoruldum Kan bulank aktm aktm duruldum Sencileyin ok gzele sarldm Dahi senin sevgin candadr camin

5 Pr Sultan Abdalm bylltf Kellem terkldi'dl vihmIimIii ytt

3. Yaylamak: Gezip dolamak. tkellerlm: ki ellerim (Vezin yznden byle okunuyor, lnn, ellerini 2 ana getirirler. Bu msrada, ldm, sana kar lym, el kaldramam demek istiyor).

4. Nice: Ne kadar. Sencileyin: Senin gibi. Daii: Daha, hl.

5. Deyiptir: Demitir. Sevegeliptir: Sevegelmitir. Kanl m oluptur: Kanl m olmutur? (Vezin yznden byle okunuyor).

P R S U L T A N 110

LV

1 Gurbet ilde yd illerin derdini ekeyim de eleneyim bir zaman Yaral sineme bal ile tuzu Ekeyim de eleneyim bir zaman

2 Sahile gnderdim gnl kuunu Syrp gidiyor dalar bam Mihri gibi gzlerimin yan Dkeyim de eleneyim bir zaman

3 Pr Sultan Abdalm Seyyid Nesimi u leme destan ettin sesimi Urun urun sevdiimin yasm ekeyim de eleneyim bir zaman

LV 1. Yd: Yabanc. Elenmek: Durmak, beklemek, kalmak. Sine: Gs.

2. Mihri: Hurgit adl delikanlnn sevgilisi Mah Mihri adl kz (Huritle Mah Mihri bir halk hikyesidir).

3. Seyyid Nesimi: XIV. yzyln ikinci yarsyla XV. yzyln ilk senelerinde yaayan ve szleriyle fikirleri, eriata aykr grlerek Halepte, derisi yzlerek ldrlen air. Urun urun: Gs vererek.

S O N

/RLERN NDEKS :

lk drtlklerin son msra kafl/thlu m m hin II t i nllnl

noXXXV III. Toprak gld ta gldremei.

X L III. Hi bilir yok mudur halimden sunu..XLIV. Su benim gllerim soldu neyleyim . . . 92XL.V. Elimin kann yur bulamadm . . . . . 94X III . Niin gitmez Yldzda dumann . . . . . 40XVII. Alim srrm aar bir gn . . . . . . . 47

X X III . Gel koyun meleme vazgel kuzundan . . . 55XXIV. Dedi ekticeim karn elinden . . . . . 58 XXV. Dalnda bitsem ne dersin . . . . . . . 60

XX IX . Bu boyaya boyanmayan gelmesin . . . . 67X X X III. Inilersin dolap derdin ne senin . . . . . 73

IV . Ekeyim de eleneyim bir zaman . . . . 130IV. Kolum ekip elim balamasnlar i i . . 2T

'VIII. O da bir gn d e v ir i l ir ................... .... 33X II. Yrekte yaralar trl trldr . . . . . 39

XV III. ieklenir korulanr . ........................... .... . 48XXVI. H dost arr sallanr aalar . . . . . 62

XXVII. Krmz gl aatandr 63XXX. Nice benci eyin derdmendi var . . . . . 89

XXXIV . Tasdik ehli kaal isterler . . . . . . . 74XXXVI. Mansur olan gelir dra evrilir . . . . . 78

XXXV II. Hli hl etmeye hlin var mdr . . . . 80XL.VI. Kurudur hey benli dilber kurudur . . . . 85

XLVII. Yakar, bedenlerin kl eyler imi . . . . . 97X IX . Blblrn glenim so'.du . . . . . . . 49XX I. treberler hoa tutun kz . . . . . . 52

II. Ktip ahvalimi aha byle yaz . . . . . 23V. Hibir ikrarnda ahdi bulunmaz . . . . . 29

XXX I. Erkn iinde yoluz biz . . . . . . . . . 71

Trk Klsikleri5 serimiz, balangcndan bugne kadar Trk edebiyatnn ye titirdii balca sanatlarn seilmi e- serlerini yazarlarn hayat ve sanatlarm inceleyen bir aratrma yazsnn nda, aklamalar ve notlarla, herkesin kolayca okuyup anlayabilecei kk bir cilt iinde okuyucularn nne koymak ama* ciyle hazrlanmtr,* Daha ok okullarmzda yeni yetien

genliin htiyac gznnde tutularak, edebiyat derslerine yardmc kitap olacak nitelikte dzenlenen bu seri iinde Divan edebiyatmzn, Halk edebiyatmzn, Yenilik edebiyatmzn ve daha sonraki byk air ve yazarlarn eserleri ayn birer cilt halinde yer almtr.