ADRENERJİK AGONİSTLER VE ANTAGONİSTLER DR. MEHMET ÖZGÜR ÖZHAN DANIŞMAN: PROF. DR. ERCAN KURT

ADRENERJİK ADRENERJİK AGONİSTLER AGONİSTLER

VEVE

ANTAGONİSTLERANTAGONİSTLER

DR. MEHMET ÖZGÜR ÖZHANDR. MEHMET ÖZGÜR ÖZHAN

DANIŞMAN: PROF. DR. ERCAN KURTDANIŞMAN: PROF. DR. ERCAN KURT

ADRENERJİK AGONİSTLER ADRENERJİK AGONİSTLER VE ANTAGONİSTLERVE ANTAGONİSTLER

Epinefrin veya norepinefrinin Epinefrin veya norepinefrinin etkilerini kısmen veya etkilerini kısmen veya tamamen taklit eden ve yine tamamen taklit eden ve yine bu etkilerin tersi yönünde bu etkilerin tersi yönünde işlev gören ilaçlar olarak işlev gören ilaçlar olarak tanımlanırlar.tanımlanırlar.

OTONOM SİNİR SİSTEMİOTONOM SİNİR SİSTEMİ

Otonom sinir sistemi 3 ana gruba ayrılır:Otonom sinir sistemi 3 ana gruba ayrılır: Parasempatik sinir sistemiParasempatik sinir sistemi Sempatik sinir sistemiSempatik sinir sistemi Nonkolinerjik-nonadrenerjik sinir sistemiNonkolinerjik-nonadrenerjik sinir sistemi

Bu sistem ile innerve edilen hücrelerin Bu sistem ile innerve edilen hücrelerin ve sistemlerin ortak özelliği ve sistemlerin ortak özelliği irade dışı irade dışı çalışmalarıdırçalışmalarıdır. .


Sempatik ve Sempatik ve parasempatik parasempatik sinir sistemleri sinir sistemleri genel olarak genel olarak tüm yapılarda tüm yapılarda birlikte bulunur birlikte bulunur ve birbirlerini ve birbirlerini dengelerler. dengelerler.


BBazı yapılar tek tip otonomik azı yapılar tek tip otonomik innervasyona sahiptir: innervasyona sahiptir:

Damar yataklarıDamar yatakları →→ SempatikSempatik Ekrin ter bezleri Ekrin ter bezleri → → SempatikSempatik Apokrin ter bezleri Apokrin ter bezleri →→ SempatikSempatik Gözde sirküler kaslar Gözde sirküler kaslar →→

ParasempatikParasempatik radial kaslar radial kaslar →→ SempatikSempatik

Uterus Uterus →→ SempatikSempatik


Bu iki sistemin en Bu iki sistemin en önemli farklarından önemli farklarından birisi sempatik birisi sempatik sistemin sinirsel sistemin sinirsel komponentinin komponentinin yanı sıra bir de yanı sıra bir de hormonal hormonal komponentinin komponentinin (sempatoadrenal (sempatoadrenal sistem)sistem) olmasıdır. olmasıdır.

Sempatik sistem;Sempatik sistem;

Organizmanın Organizmanın alarm durumuna alarm durumuna geçmesi, direnme geçmesi, direnme ve korunma ve korunma reaksiyonu reaksiyonu vermesi gibi vermesi gibi durumlarda durumlarda devreye devreye girmektedir.girmektedir.

SEMPATİK SİNİR SİSTEMİ SEMPATİK SİNİR SİSTEMİ ANATOMİSİANATOMİSİ

Presinaptik nöronlar medulla spinalis’de T1 - L2 (3) segmentleri arasında bulunurlar. Birinci sıra nöronlar kısa, ikinci sıra nöronlar uzundur.

NÖROTRANSMİTTERLERNÖROTRANSMİTTERLER Sempatik sistemin genel olarak Sempatik sistemin genel olarak

mediyatörü mediyatörü noradrenalin (NA)noradrenalin (NA)’dir ’dir Adrenal medulladan farklı olarak % Adrenal medulladan farklı olarak %

80 adrenalin ve % 20 NA salınır. 80 adrenalin ve % 20 NA salınır. Ayrıca tüm parasempatik ve Ayrıca tüm parasempatik ve

sempatik gangliyonlar, adrenal sempatik gangliyonlar, adrenal medulla ve nöromusküler kavşaktan medulla ve nöromusküler kavşaktan AsetilkolinAsetilkolin salınır ve buralarda salınır ve buralarda postgangliyonik olarak nikotinik postgangliyonik olarak nikotinik reseptörler bulunur. reseptörler bulunur.

ADRENERJİK SİSTEMADRENERJİK SİSTEM

Kimyasal olarak monoamin Kimyasal olarak monoamin yapısına sahip bileşikler olan yapısına sahip bileşikler olan Epinefrin (adrenalin), Epinefrin (adrenalin), Norepinefrin (noradrenalin) ve Norepinefrin (noradrenalin) ve Dopamin topluca Dopamin topluca katekolaminlerkatekolaminler olarak olarak adlandırılırlar.adlandırılırlar.


Katekolaminler Katekolaminler hormon ve hormon ve nörotransmitter nörotransmitter olarak fonksiyon olarak fonksiyon görürler.görürler.

Bu bileşikler Bu bileşikler adrenal adrenal medullada ve medullada ve sempatik sempatik sinirlerde sinirlerde sentezlenirler. sentezlenirler.


Adrenal medullada Adrenal medullada katekolaminleri katekolaminleri sentezleyen hücreler sentezleyen hücreler ““kromaffin hücreler”kromaffin hücreler” diye adlandırılırlar, diye adlandırılırlar, çünkü bu hücreler çünkü bu hücreler potasyum dikromat potasyum dikromat ile ile kırmızı-kırmızı-kahverengikahverengi bir renge bir renge boyanırlar.boyanırlar.

bv = kan damarları ch = kromaffin hücreleri g = gangliyon hücreleri n = fibroblast nükleusları

KATEKOLAMİNLERİN KATEKOLAMİNLERİN SENTEZİSENTEZİ

TİROZİNTİROZİN → DOPA → DOPAMİN→ DOPA → DOPAMİN

→ → NOREPİNEFRİN → EPİNEFRİNNOREPİNEFRİN → EPİNEFRİN

İnhibitör Maddeİnhibitör Madde Etkilenen EnzimEtkilenen Enzim

-metiltirozin (metitirosin)-metiltirozin (metitirosin) Tirozin hidroksilaz Tirozin hidroksilaz

-metil dopa-metil dopa Dopa dekarboksilaz Dopa dekarboksilaz

DisulfuramDisulfuram Dopamin Dopamin -hidroksilaz-hidroksilaz

KATEKOLAMİNLERİN KATEKOLAMİNLERİN DEPOLANMASI VE SALINIMIDEPOLANMASI VE SALINIMI Sentezlenen NA veziküler

amin pompası kullanılarak

vezikül içinde depolanır.

NA sinir ucunda 3

havuzda bulunur. 1. Yedek Havuz2. Mobil Havuz3. Stoplazmik Mobil

Havuz

KATEKOLAMİNLERİN KATEKOLAMİNLERİN YIKIMI / METABOLİZMASIYIKIMI / METABOLİZMASI

Katekolaminleri parçalayan 2 enzim Katekolaminleri parçalayan 2 enzim bulunmaktadır: bulunmaktadır:

MAO (Mono Amin Oksidaz):MAO (Mono Amin Oksidaz): Mitokondriyal bir enzimdir. Mitokondriyal bir enzimdir. Stoplazmada vezikül dışında NA’i Stoplazmada vezikül dışında NA’i parçalayan enzimdir. parçalayan enzimdir.

COMT (Katekol-O-Metil Transferaz):COMT (Katekol-O-Metil Transferaz): Katekolaminleri nöron dışında Katekolaminleri nöron dışında parçalayan enzimdir. parçalayan enzimdir.

ADRENERJİK RESEPTÖRLER ADRENERJİK RESEPTÖRLER VE ETKİLERİVE ETKİLERİ

Katekolaminler Katekolaminler hücre hücre yüzeyindeki yüzeyindeki zar zar reseptörlerine reseptörlerine bağlanarak bağlanarak etkilerini etkilerini gösterirler. gösterirler.


ReseptörReseptör Tipi Tipi Afinite Afinite Aktive edilen sistem Aktive edilen sistem

Dopaminerjik Dopaminerjik D D 11 DA >> NE =E DA >> NE =E Gs Gs

D D 2 2 DA >> NE = E DA >> NE = E

α-Adrenerjik α-Adrenerjik α α 11 (NE =E) > PE (NE =E) > PE > I > I

Kalsiyum Kalsiyum

α α 2 2 (NE = E) > PE (NE = E) > PE Gi Gi

β-Adrenerjik β-Adrenerjik β β 11 I> (E= NE) > I> (E= NE) > PE PE

Gs Gs

β β 22 I> E > NE > PE I> E > NE > PE Gs Gs


DokuDoku EtkiEtki

11 Vasküler düz Vasküler düz kaslarkaslar

KalpKalp

Gözde radyal kasGözde radyal kas

Pilomotor düz kasPilomotor düz kas

SfinkterlerSfinkterler

KonstrüksiyonKonstrüksiyon

Kontraktiliteyi Kontraktiliteyi Kontraksiyon(midriyaKontraksiyon(midriyazis)zis)

KontraksiyonKontraksiyon

Konstrüksiyon Konstrüksiyon


DokuDoku EtkiEtki

22 Bazı vasküler düz Bazı vasküler düz kaslarkaslar

TrombositlerTrombositler

Yağ hücreleriYağ hücreleri

Pankreas Pankreas

KontraksiyonKontraksiyon

AgregasyonAgregasyon

Lipolizin Lipolizin inhibisyonuinhibisyonu

Insülin salınımınınInsülin salınımının

inhibisyonu inhibisyonu


DokuDoku EtkiEtki

Böbrek Böbrek Renin salınımı Renin salınımı

11 KalpKalp

Yağ hücreleri Yağ hücreleri (+) inotrop ve (+) inotrop ve kronotropkronotrop

Lipoliz Lipoliz

22 Vasküler ve diğer düz Vasküler ve diğer düz kaslarkaslar

Karaciğer Karaciğer

Pankreas Pankreas

İskelet kası İskelet kası

RelaksasyonRelaksasyon

Glukojenoliz Glukojenoliz

Glukagon salınımı Glukagon salınımı

K’un hücre içine K’un hücre içine alımını alımını


DokuDoku EtkiEtki

33 Yağ hücreleri Yağ hücreleri Lipoliz Lipoliz

44 Miyokard ve SA Miyokard ve SA (Sinoatriyal) nodül (Sinoatriyal) nodül

(+) inotrop ve (+) inotrop ve kronotrop kronotrop

2 ve 2’ler otoreseptördür.2’nin uyarılması inhibisyona, 2’nin uyarılması ise NA salınımında aktivasyona yol açar.

Tüm sempatomimetikler Tüm sempatomimetikler beta-beta-phenylethylaminephenylethylamine derivesidir. derivesidir.

βCH2

CH2 NH2

1

5 6

3 2

4

Phenylethylamine

Yapı Aktivite İlişkisiYapı Aktivite İlişkisi

Hidroksil grubunun Hidroksil grubunun benzen halkasının 3 benzen halkasının 3 ve 4 pozisyonunda ve 4 pozisyonunda bulunması ile bulunması ile oluşan yapıya oluşan yapıya katekolkatekol denir. Bu denir. Bu şekilde üretilen şekilde üretilen ilaçlar ilaçlar katekolaminkatekolamin olarak adlandırılır. olarak adlandırılır.

KATEKOLAMİNLERKATEKOLAMİNLER

Bu ilaçlar direkt ve indirekt etkililer Bu ilaçlar direkt ve indirekt etkililer

olmak üzere ikiye ayrılırlar: olmak üzere ikiye ayrılırlar:

Direkt etkililerDirekt etkililer:: Katekolaminler Katekolaminler

İndirekt etkililerİndirekt etkililer::

Sempatomimetik Sempatomimetik aminleraminler

KATEKOLAMİNLERİN KATEKOLAMİNLERİN ETKİSİNE DUYARLILIĞIN ETKİSİNE DUYARLILIĞIN

ARTTIĞI DURUMLARARTTIĞI DURUMLAR

Trisiklik antidepressanlar ve kokain gibi Trisiklik antidepressanlar ve kokain gibi amin amin pompası inhibitörleripompası inhibitörleri

Mono Amin Oksidaz İnhibitörleriMono Amin Oksidaz İnhibitörleri Reserpin ve adrenerjik nöron blokerleri Reserpin ve adrenerjik nöron blokerleri

(akut fazda)(akut fazda) Glukokortikoidler (nöron dışı Glukokortikoidler (nöron dışı inhibitör)inhibitör) HalotanHalotan

KATEKOLAMİNLERKATEKOLAMİNLER

Doğal Katekolaminler

EpinefrinEpinefrin

NorepinefrinNorepinefrin

DopaminDopamin

Sentetik Katekolaminler

İzoproterenol İzoproterenol

DobutaminDobutamin

Sentetik Nonkatekolaminler

EfedrinEfedrin

MefenterminMefentermin

MetaraminolMetaraminol

FenilefrinFenilefrin

MetoksaminMetoksamin

ADRENALİNADRENALİN

Kardiak arrest sırasında düşük cevaplı ventriküler taşikardi, ventriküler fibrilasyon ve asistolide, şiddetli anaflaktik reaksiyon ve anaflaktik şokta kullanılır.

ADRENALİNADRENALİNKOŞULKOŞUL DOZDOZ

Sıvı solüsyon Sıvı solüsyon →→ 1/1000 (1.0mg/ml)1/1000 (1.0mg/ml) → → 1/10000 1/10000

(0.1mg/ml)(0.1mg/ml) agonist etki agonist etki →→ 0.005-0.02 0.005-0.02 g/kg/dkg/kg/dk Vazopressör etkiVazopressör etki →→ 0.01-0.1 0.01-0.1 g/kg/dkg/kg/dk Anaflaksi Anaflaksi →→ 0.2-0.5 mg, SC veya 0.2-0.5 mg, SC veya

İM.İM. Anaflaktik şokAnaflaktik şok →→ 500ml çözücü içine 1 500ml çözücü içine 1

mg mg adrenalin eklenip adrenalin eklenip 1ml/dk 1ml/dk hızında verilir. hızında verilir.

CPR sırasında CPR sırasında →→ 1 mg iv bolus 1 mg iv bolus dozunda dozunda verilir. 3 verilir. 3 dakikada birdakikada bir

tekrarlanır. tekrarlanır.

NORADRENALİNNORADRENALİN

Septik şokta istenen Septik şokta istenen vazokonstriksiyonuvazokonstriksiyonun dopaminle n dopaminle sağlanamadığı sağlanamadığı durumlarda ikinci durumlarda ikinci ilaç olarak kullanılır. ilaç olarak kullanılır.

Feokromositomada Feokromositomada tümor çıkarıldıktan tümor çıkarıldıktan sonra ilk tercih sonra ilk tercih edilecek ilaçtır. edilecek ilaçtır.

NORADRENALİNNORADRENALİN

Uygulama için 4 Uygulama için 4 g.mlg.ml-1-1’ lik ’ lik konsantrasyonlar hazırlanmalıdır konsantrasyonlar hazırlanmalıdır (1mg/250 ml).(1mg/250 ml).

İstenen hemodinamik etkiyi sağlanmak İstenen hemodinamik etkiyi sağlanmak için 1 için 1 g.dkg.dk-1-1 hızında infüzyona başlanır hızında infüzyona başlanır 12 12 g.dkg.dk-1-1 ya kadar çıkılabilir. ya kadar çıkılabilir.

Septik şokta 0.7-210 Septik şokta 0.7-210 g.dkg.dk-1-1 gibi geniş gibi geniş bir doz aralığında kullanılabileceğine bir doz aralığında kullanılabileceğine dair veriler mevcuttur.dair veriler mevcuttur.

DOPAMİNDOPAMİN

Kardiyojenik ve sirkülatuar şok Kardiyojenik ve sirkülatuar şok sendromlarının tedavisinde kullanılır. sendromlarının tedavisinde kullanılır.

Oligürik böbrek yetmezliğinde veya bu Oligürik böbrek yetmezliğinde veya bu riski taşıyan hastalarda koruyucu amaçla riski taşıyan hastalarda koruyucu amaçla kullanılır.kullanılır.

Pulmoner arter basıncını artırdığı için sağ Pulmoner arter basıncını artırdığı için sağ kalp yetmezliği, ARDS (Akut respiratuar kalp yetmezliği, ARDS (Akut respiratuar distres sendromu) ve pulmoner distres sendromu) ve pulmoner hipertansiyonda kullanımı önerilmez. hipertansiyonda kullanımı önerilmez.

DOPAMİNDOPAMİN

İSOPROTERENOLİSOPROTERENOL

İV ve aerosol şeklinde İV ve aerosol şeklinde bronkodilatasyon sağlamak bronkodilatasyon sağlamak

Komplet kalp bloğunda kalp hızını Komplet kalp bloğunda kalp hızını artırmakartırmak

Pulmoner hipertansiyonda pulmoner Pulmoner hipertansiyonda pulmoner vasküler resistansı azaltmakvasküler resistansı azaltmak

1-4 µg1-4 µg bolus bolus 1-5 µg/dk1-5 µg/dk infüzyon infüzyon

DOBUTAMİNDOBUTAMİN

SSistolik kalp yetmezliğine istolik kalp yetmezliğine bağlı düşük kardiak outputbağlı düşük kardiak outputtata

Hipermetabolik septik Hipermetabolik septik şoklarda artan doku oksijen şoklarda artan doku oksijen ihtiyacını karşılamakihtiyacını karşılamak amacıyla amacıyla

2-20 2-20 µg/µg/kg/kg/dkdk infüzyon infüzyon

EFEDRİNEFEDRİN

ve ve reseptörleri uyaran indirekt reseptörleri uyaran indirekt etkili sentetik nonkatekolamindir. etkili sentetik nonkatekolamindir. Endojen norepinefrin salınımını artırır.Endojen norepinefrin salınımını artırır.

Kardiovasküler etkileri epinefrine Kardiovasküler etkileri epinefrine benzer ancak etki süresi 10 kat daha benzer ancak etki süresi 10 kat daha uzundur. Kalp hızı ve kan basınçları uzundur. Kalp hızı ve kan basınçları artar. artar.

5 – 25 mg bolus5 – 25 mg bolus

EFEDRİNEFEDRİN

Özellikle inhalasyon ve rejyonal Özellikle inhalasyon ve rejyonal anestezide hipotansiyonun kontrolünde anestezide hipotansiyonun kontrolünde

Uterin kan akımı rejyonel anesteziden Uterin kan akımı rejyonel anesteziden sonra kullanıldığında değişmez.sonra kullanıldığında değişmez.

Kronik astımlılarda bronkodilatasyon Kronik astımlılarda bronkodilatasyon sağlamak amacıyla kullanılır.sağlamak amacıyla kullanılır.

Laparaskopik cerrahilerden sonra Laparaskopik cerrahilerden sonra bulantı-kusmayı önlediği bildirilmektedir.bulantı-kusmayı önlediği bildirilmektedir.

FENİLEFRİNFENİLEFRİN 11 reseptörlerini direkt olarak uyaran reseptörlerini direkt olarak uyaran

sentetik nonkatekolamindir. sentetik nonkatekolamindir. Rejyonel anesteziRejyonel anestezi sonrası hipotansiyon sonrası hipotansiyon İİnhalasyon anestezi sonranhalasyon anestezi sonrasısı periferik periferik

vazodilatasyonun vazodilatasyonun 20- 50 mg20- 50 mg/dk dozunda/dk dozunda kardiopulmoner by- kardiopulmoner by-

passtan sonra kan basıncını yükseltmek için passtan sonra kan basıncını yükseltmek için veya karotid endarterektomide kan basıncını veya karotid endarterektomide kan basıncını normalin üstünde tutmak için kullanılır. normalin üstünde tutmak için kullanılır.

Refleks vagal etkisi olduğundan kalp hızını Refleks vagal etkisi olduğundan kalp hızını düşürmek amacı ile kullanılabilir.düşürmek amacı ile kullanılabilir.

KLİNİKTE KULLANILAN KLİNİKTE KULLANILAN ADRENERJİKLERİN KVS ADRENERJİKLERİN KVS

ETKİLERİETKİLERİKAHKAH OABOAB KOKO PVRPVR BDBD RKARKA

FEFE 00 ADRADR // EFEDEFED NANA // 00 DOPDOP // 00 İSOİSO //DOBDOBUU

00

DAA İAA

AJAN BOLUS İNFÜZYON Alfa Beta

Epinefrin 2-10 µg

1-2 µg/dk 2-10 µg/dk >10 µg/dk

++ +++ ++++

++++ ++++ +++

NE 2-16 µg/dk ++++

+++

İSO 1-4 µg 1-5 µg/dk ++++

Dopamin 2-10 µg/dk 10-20 µg/kg/dk >20 µg/kg/dk

+ ++

+++

++ +++

++

+++

Dobutamin

2-20 µg/kg/dk

+ ++++

Efedrin 5-25 mg + ++ +

Meteraminol 100 µg 40-400 µg/dk

+++ ++ +

Fenilefrin 50-200 µg

10-50 µg/dk ++++

Metoksamin 2-10 mg ++++

Amrinon 0,5-1.5 µg/kg

5-10 µg/kg/dk

Milrinon 50 mg/kg 0,375-0,75 µg/kg/dk

SELEKTİF SELEKTİF ββ22 AGONİSTLER AGONİSTLER

Bronşiol ve uterus kaslarını Bronşiol ve uterus kaslarını 11 stimülasyona neden olmadan stimülasyona neden olmadan gevşetirler.gevşetirler.

Metaproterenol, terbutalin, Metaproterenol, terbutalin, albuterol ve bitolterol kardiak albuterol ve bitolterol kardiak stimülasyona sebep olmayan stimülasyona sebep olmayan selektif selektif 2 2 agonistleridir ve uzun agonistleridir ve uzun etkilidirler.etkilidirler.

İnhalasyon yoluyla İnhalasyon yoluyla kullanılabilirler. COMT kullanılabilirler. COMT tarafından yıkılmazlar. tarafından yıkılmazlar.

TEOFİLİNTEOFİLİN Diğer Diğer 2 agonistlerine benzer 2 agonistlerine benzer

bronkodilatasyon sağladığından, bronkodilatasyon sağladığından, diğer diğer 2 agonistlere ve steroidlere 2 agonistlere ve steroidlere yanıt alınamadığında kullanılmalıdır.yanıt alınamadığında kullanılmalıdır.Bronkodilatasyona ek olarak Bronkodilatasyona ek olarak

Pozitif kardiak inotropik,Pozitif kardiak inotropik, Vazodilatatör,Vazodilatatör, Diüretik, Diüretik, Santral sinir sistemini uyarıcı etkileri Santral sinir sistemini uyarıcı etkileri

vardır.vardır.

TEOFİLİNTEOFİLİN

Terapötik plazma konsantrasyonu Terapötik plazma konsantrasyonu 10-20 mg ml10-20 mg ml-1-1’dir. ’dir.

Toksik konsantrasyonlarda Toksik konsantrasyonlarda inhalasyon anestezikleri ile inhalasyon anestezikleri ile birlikte kullanılıyorsa kardiak birlikte kullanılıyorsa kardiak disritmi olasılığı artmaktadır.disritmi olasılığı artmaktadır.

Bu etki özellikle halotanla birlikte Bu etki özellikle halotanla birlikte kullanıldığında belirgindir.kullanıldığında belirgindir.

ADRENERJİK ADRENERJİK ANTAGONİSTLERANTAGONİSTLER

-ADRENERJİK RESEPTÖR -ADRENERJİK RESEPTÖR BLOKERLERİBLOKERLERİ

En önemli etkileri sempatik En önemli etkileri sempatik tonüsü ortadan kaldırarak tonüsü ortadan kaldırarak vazodilatasyonvazodilatasyon yapmalarıdır. yapmalarıdır.

Hem arteriyolleri hem de Hem arteriyolleri hem de venülleri gevşetir, şiddetli venülleri gevşetir, şiddetli ortostatik hipotansiyonortostatik hipotansiyon oluştururlar.oluştururlar.


Kullanılış Yerleri:Kullanılış Yerleri:

FeokromasitomaFeokromasitoma Acil hipertansif kriz ve kronik Acil hipertansif kriz ve kronik

hipertansiyon tedavisihipertansiyon tedavisi Periferik damar hastalıkları (Reynaud Periferik damar hastalıkları (Reynaud

fenomeni, akrosiyanoz)fenomeni, akrosiyanoz) Prostat hipertrofisi (Prostat hipertrofisi (11-blokörler)-blokörler)


αα11 SELEKTİF SELEKTİF αα22 SELEKTİF SELEKTİF NONSELEKTİFNONSELEKTİF

Prazosin Prazosin

Terazosin Terazosin

Doksazosin Doksazosin

TrimazosinTrimazosin

AlfuzosinAlfuzosin

İndoraminİndoramin

Urapidil Urapidil

Yohimbin Yohimbin

Rovolsin Rovolsin

Korinantin Korinantin

PiperoksanPiperoksan

FenoksibenzamFenoksibenzamin in

Fentolamin Fentolamin

Ergot Ergot

TolazolinTolazolin

AzapetinAzapetin

Timoksamin Timoksamin

-RESEPTÖR BLOKERLERI-RESEPTÖR BLOKERLERI

Noradrenalinin ve adrenalinin Noradrenalinin ve adrenalinin kompetitif antagonistidirler.kompetitif antagonistidirler.

Başta kalp olmak üzere, çeşitli organ Başta kalp olmak üzere, çeşitli organ ve yapılarda sempatik tonüsü ve yapılarda sempatik tonüsü azaltırlar. azaltırlar.

Bu ilaçların antihipertansif etkileri kalp Bu ilaçların antihipertansif etkileri kalp hızını düşürüp kardiyak debiyi hızını düşürüp kardiyak debiyi azaltmalarına bağlıdır.azaltmalarına bağlıdır.

Ayrıca renin düzeyini düşürmeleri de Ayrıca renin düzeyini düşürmeleri de önemlidir. önemlidir.

-BLOK-BLOKEERLERİN KVS ÜZERİNE RLERİN KVS ÜZERİNE GENEL ETKİLERİGENEL ETKİLERİ

(-) inotrop ve kronotrop etki (-) inotrop ve kronotrop etki oluşturur. oluşturur.

İletim sistemini yavaşlatır ve AV İletim sistemini yavaşlatır ve AV iletimin süresini uzatırlar (EKG’de P-R iletimin süresini uzatırlar (EKG’de P-R uzaması). uzaması).

Otomatisiteyi inhibe eder.Otomatisiteyi inhibe eder. Böbrekten renin salgılanımını inhibe Böbrekten renin salgılanımını inhibe

eder. eder.

BLOKERLERİN KULLANIM BLOKERLERİN KULLANIM YERLERiYERLERi

1. Hipertansiyon1. Hipertansiyon2. Angina tedavisi2. Angina tedavisi3. Supraventriküler taşiaritmi tedavisi3. Supraventriküler taşiaritmi tedavisi4. Idiopatik subaortik stenoz ve fallot 4. Idiopatik subaortik stenoz ve fallot tetralojisitetralojisi5. Akut MI tedavisi ve infarktüs sonrası 5. Akut MI tedavisi ve infarktüs sonrası proflaksi proflaksi 6. Kronik açık-açılı glokom6. Kronik açık-açılı glokom7. Migren7. Migren8. Hipertroidi8. Hipertroidi9. Portal hipertansiyon9. Portal hipertansiyon

10. Esansiyel tremor10. Esansiyel tremor

BLOKERLERBLOKERLER

Non-selektif olanlar:Non-selektif olanlar: Propranolol / Propranolol / Oksprenolol / Pindolol / Sotalol / Nadolol / Oksprenolol / Pindolol / Sotalol / Nadolol / Timolol / Tertatolol / Carteolol / Penbutolol / Timolol / Tertatolol / Carteolol / Penbutolol / Labetolol (Labetolol ( bloke edici etkiside vardır). bloke edici etkiside vardır).

1-selektif olanlar:1-selektif olanlar: Bisoprolol / Atenolol / Bisoprolol / Atenolol / Asebutolol / Metoprolol / Esmolol / Asebutolol / Metoprolol / Esmolol / Betaksolol / Celiprolol. Betaksolol / Celiprolol.

2-selektif olanlar:2-selektif olanlar: Butoksamin / Butoksamin / -metil -metil propranolol propranolol

BLOKÖRLERBLOKÖRLER

En uzun etkilisiEn uzun etkilisi nadolol nadolol, en kısa , en kısa etkilisi etkilisi esmololesmolol’dur.’dur.

Bu ilaçların bir kısmı Bu ilaçların bir kısmı intrinsik intrinsik sempatomimetik (parsiyel agonist) sempatomimetik (parsiyel agonist) etkinliketkinlik gösterir. gösterir.

Bu etki en fazla Bu etki en fazla pindololpindolol’dedir ’dedir ((diğerleridiğerleri asebutolol, carteolol, asebutolol, carteolol, celiprolol, labetalol, penbutololceliprolol, labetalol, penbutolol))

ESMOLOLESMOLOL

KardiyoselektifKardiyoselektif bir β bir β11 antagonistidir. antagonistidir. Kalp atım hızı ve sistemik arter basıncında Kalp atım hızı ve sistemik arter basıncında

hızlı ve kısa etkili düşüşler sağlamak hızlı ve kısa etkili düşüşler sağlamak amacıyla 0.5 mg.kgamacıyla 0.5 mg.kg-1-1’lık tek intravenöz ’lık tek intravenöz bolus veya 50-200 μg.kgbolus veya 50-200 μg.kg-1-1dkdk-1-1 hızında hızında intravenöz infüzyonla kullanılır.intravenöz infüzyonla kullanılır.

Plazma esterazları tarafından hızla Plazma esterazları tarafından hızla hidrolize edilmesi önemli bir özelliğidir.hidrolize edilmesi önemli bir özelliğidir.

Bu özellik tedavi sırasında ilaç etkisinin Bu özellik tedavi sırasında ilaç etkisinin hızlı kontrolüne olanak sağlar.hızlı kontrolüne olanak sağlar.

LABETOLOLLABETOLOL

Selektif Selektif αα11 ve ve nonselektif β antagonistnonselektif β antagonist etkiler oluşturur.etkiler oluşturur.

Tek doz şeklinde uygulanan bu ilaç genel Tek doz şeklinde uygulanan bu ilaç genel anestezi sırasında ağrılı uyaranlara bağlı anestezi sırasında ağrılı uyaranlara bağlı ani gelişen ani gelişen hipertansiyonhipertansiyon ve ve taşikardinintaşikardinin kontrol edilmesinde kullanılır.kontrol edilmesinde kullanılır.

Konjestif kalp yetmezliğinde kulanılmaz. Konjestif kalp yetmezliğinde kulanılmaz. Bronkospazma neden olabilir.Bronkospazma neden olabilir.

Doz: 0,05-0,15 mg.kgDoz: 0,05-0,15 mg.kg-1-1

PROPRANOLOLPROPRANOLOL

Non-selektifNon-selektif -blokördür.-blokördür. Ayrıca Na kanallarını bloke ederek Ayrıca Na kanallarını bloke ederek

membran stabilizatörmembran stabilizatör etkisi (lokal etkisi (lokal anestezik etki) bulunmaktadır. anestezik etki) bulunmaktadır.

Anestezi sırasında kalp hızını Anestezi sırasında kalp hızını yavaşlatmak amacı ile intravenöz yavaşlatmak amacı ile intravenöz olarak 0.1-0.5 mg’lık tek doz halinde olarak 0.1-0.5 mg’lık tek doz halinde kullanılır. kullanılır.

ADRENERJİK NÖRON ADRENERJİK NÖRON BLOKERLERİBLOKERLERİ

Bu ilaçların etki gösterebilmesi için Bu ilaçların etki gösterebilmesi için noradrenalin ile aynı mekanizma ile noradrenalin ile aynı mekanizma ile sinir ucuna alınmaları gerekir.sinir ucuna alınmaları gerekir.

RezerpinRezerpin GuanetidinGuanetidin Guanedrel Guanedrel BretilyumBretilyum

SANTRAL ETKILI SANTRAL ETKILI SEMPATOLITIKLERSEMPATOLITIKLER

(SANTRAL (SANTRAL 2-AGONISTLER)2-AGONISTLER) Bu ilaçların etkisi; beyin sapında ve vazomotor Bu ilaçların etkisi; beyin sapında ve vazomotor

merkezdeki presinaptik merkezdeki presinaptik 2-adrenerjik 2-adrenerjik reseptörlerini aktive ederek, vazomotor merkezi reseptörlerini aktive ederek, vazomotor merkezi inhibe etmelerine bağlıdır.inhibe etmelerine bağlıdır.

Klonidin:Klonidin: Renin salgılanımını inhibe eder. Böbrek Renin salgılanımını inhibe eder. Böbrek kan akımını azaltmaz. Bu nedenle böbrek kan akımını azaltmaz. Bu nedenle böbrek yetmezliği olan hipertansiflerde kullanışlıdır. yetmezliği olan hipertansiflerde kullanışlıdır. Morfin benzeri ağrı kesici etkisi bulunmaktadır. Morfin benzeri ağrı kesici etkisi bulunmaktadır. Morfin bağımlısı kişilerde ilacın kesilmesi ile Morfin bağımlısı kişilerde ilacın kesilmesi ile oluşan yoksunluk sendromunun tedavisinde oluşan yoksunluk sendromunun tedavisinde kullanılır. kullanılır.

Guanfasin / GuanabenzGuanfasin / Guanabenz

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER

Documents

ADRENERJİK AGONİSTLER VE ANTAGONİSTLER DR. MEHMET ÖZGÜR ÖZHAN DANIŞMAN: PROF. DR. ERCAN KURT