Upload
nonduality
View
255
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Download ze allemaal op: http://ge.tt/3P1DQwU2 ******************* Adyashanti, geboren in 1962 in Californië, komt uit de traditie van de zenmeesters Maezumi Roshi en Suzuki Roshi. Hij heeft vijftien jaar lang zen beoefend en kreeg tijdens een van zijn meditaties een verlichtingservaring die hem daarna niet meer heeft verlaten. Zijn leraar Arvis Justi stelde hem toen voor om zelf te gaan spreken. De kracht van Adyashanti is dat hij op briljante wijze complexe materie helder kan verwoorden. Dit boek is een verzameling van zijn mooiste lezingen en gesprekken gehouden tussen 1996 en 2002. De volgende thema's komen o.a. aan de orde: • Het simpele geheim van gelukkig zijn • De vreugde en uitdagingen van het spiritueel wakker worden • Vrijheid, Stilte, Bewustzijn, Ego, Liefde, Illusie, Controle, Loslaten, Het eeuwige nu, Compassie, Het vuur van de waarheid.
Citation preview
Dansende leegte
Adyashanti
samsara
© Adyashanri 2006 Oorspronkelijke rircl: Emptiness dancing Oorspronkelijke uitgave: Sounds True 413 S. Arrhur Avenue, Louisville, CO 80027, U.S.A. © Nederlandse vertaling: Samsara Uitgeverij bv 2007 Vertaling: Prema van Harre
Omslagoorwerp & lay-our: Studio 28, Hillegom
ISBN: 978-90-77228-57-9/ NUR: 728
Niets uir deze u itgave mag gereproduceerd worden ronder schriftelijke roestemming van: Samsara Uitgeverij bv, Herengracht 34 l, I 016 AZ Amsterdam.
Met liefde opgedragen aan mijn ouders, Larry en Carol Gray.
Bedankt dat jullie me ],ebben leren lachen.
Inhoud
Dankberuigingen 9 Inleiding 1 1 Voorwoord 21 1. Onrwakcn 23 2. Sacsang 37 3. Openheid 47 4. Onschuld 57 5. Harmonisatie 67 6. Vrijheid 77 7. De stralende kern 85
8. Stilte 95 9. Bewusrzijn 107 10. Diepte 127 11. Ego 139 12. Liefde 153 13. Spirituele verslaving 163
14. Illusie 15. Controle 16. Loslaren 17. Mededogen 18. Her vuur van Waarheid 19. Verlichting 20. Implicaties 21. De dharmische relarie 22. Het eeuwige nu 23. Trouw 24. Een interview met Adyashami
179
193
209
217
231
243
259
269
281
291
299
Dankbetuigingen
Mijn oprechte dank gaat uit naar de volgende mensen die aan het omstaan van dit boek
hebben bijgedragen:
Ru/actie: Bonnie Greenwell, Marjorie Bair, Prema Maja Rode. Correctie: Barbara Benjamin, Owight Lucky, Tara Lucky, Priya Irene Baker, Alison Gause, Gail Galanis, Ed West, Barbara Glinn, Gary Myers. Redactionele assistentie: Dorothy Hunt, Srephan Bodian, Eric Schneider, Gary Wolf, Jenny Stitz, Shannon Oickson, Jerilyn Munyon. Geluidsopname: Larry Gray, Peter Scarsdale, Nancy Lowe, Charlie Murphy. Tra11scriptie: Hamsa Hilker, Rosanna Sun, Kamala Kadley, Marna Caballero, Dororhy Hunt, Valerie Sher, Peter Humber, Michael Coulrer, Annie Gray.
Leiding vrijwilLigers: Prayala. juridisch raadgever:
Gary Wolf. Grafisch( en vormgevingsbijdragen aan de originele uitgave: Susan Kuru, Diane Kaye, Rita
Bottari, Wil Nolan, Prema Maja Rode.
En speciale dank aan alle vrijwilligers en deelne
mers aan de bijeenkomsten waarin de gesprekken
in dit hoek zijn opgenomen.
10
Inleiding
Liefde ontroert zonder bijbedoelingen.
Zij ontroert omdat dat haar aard is- ontroeren.
Deze woorden van de spirituele leraar Adyas
hanti geeft de essentie weer van zijn ontmoe
tingen met leerlingen, wanneer hij tijdens wekelijkse bijeenkomsten, intensieve weekendseminars
en stille retraites over de aard van spiritueel ontwaken spreekr. Dit boek is een verzameling van
enkele van deze opmerkelijke gesprekken, gekozen
omdat er met elkaar samenhangende en gewich
tige thema's in worden aangesneden die belangrijk waren voor zijn leerlingen.
'Waar mijn werk zich op richt en wat jullie hier brengt is her direct ervaren wie je bent,' zegt Adya
shanri. 'Hoe kun je verlichting kennen, als je niet
1 I
eens weer war jij bent?' In zijn unieke overdracht van Waarheid en vrijheid� geeft hij de aanwijzin
gen die leerlingen naar deze ontdekking, de realisatie van hun ware aard, kunnen leiden.
Over Adyashanti
Adyashanri werd geboren in het Californischc Cupertino, een kleine stad in de San Franci sco Bay
Area, in 1962. Hij kreeg de naam Stephen Gray. I Ier is duiddijk uit sommige verhalen die hij vertelt, dat hij genoren heeft van zijn jeugd en zijn kleurrijke, omvangrijke familie waartoe ook twee zusters, vier grootouders, en allerlei andere familieleden behoorden. Eén grootvader danste graag Indiaanse 1.egeningdansen voor hem en zijn neven,
wanneer ze bij hem op bezoek kwamen. Hij was
als teenager en jonge volwassene dol op mocorra
cen, maar op zijn negemiende kwam hij het woord
'verlichting' in een boek regen, en werd overwel
digd door een sterk verlangen de uiteindelijke waarheid re kennen. Hij begon zijn training onder
leiding van twee leraren: Arvis ]usti, een leerl ing van Taizan Maezumi Roshi, en Jakusho Kwong Roshi, een leerling van Suzuki Roshi.
Adya.shanti beoefende de zenmeditatie intens, gedurende bijna vijftien jaar, en zegt dat hij bijna
rot wanhoop was gedreven, toen hij einddijk door
een aanraJ diepgaande realisaties zijn ware aard realiseerde en de enebinding van gehechtheid aan een
12
persoonlijke identitei t ervoer. In l9§6 werd hij door zijn leraar Arvis ]usti uitgenodigd om dharmaonderricht te geven. Wat begon als een bijeenkomst
met heel weinig mensen groeide in een paar jaar
tijd uit cor wekelijkse dharmalczingen met honderden leerlingen . Dharma is het woord dat her
boeddhisme gebruikt voor de uitdrukking van de
uiteindelijke waarheid - de werkelijke aard van alle fYsieke en memale fenomenen en de ware spirituele
bestemming van alle we'lens. Dharmalezingen zijn
de lessen die worden aangeboden door iemand die
in deze waarheid leeft en duidel ijk gerealiseerd is, en als wdanig erkend door een hele reeks van leraren,
die helemaal te herleiden is tot Boeddha. Adya, zoal s hij door zijn leerl ingen genoe md
wordt, is een slanke en sierlijke man met een kaaJ
geschoren hoofd, die een warme uitstraling, grote helderheid� en een geweldige gave heeft om met mensen verbonden re zijn. Volgens leerlingen onr
wapem de rustige blik uit zijn grote en bijna door
zichtige lichtblauwe ogen je geest en gaat recht
streeks naar je hart. Adya's manier van onderricht
geven is oprecht en direct, vrij van zen jargon, maar rijk aan verwijzingen naar de universele waarheid. In de jaren sinds die eerste les hebben veel van zijn leerl ingen momenten van bewustwording ervaren door de waarheid die in zijn lessen geopenbaard wordt en de overdracht die zo voelbaar in zijn satsangs en retraites aanwezig is.
Een buitengewone leraar Adya's stijl van dharmaonderrichr (ook bekend als sarsang) is wel vergeleken met die van sommige vroege Chan(zen)-meesters uir China, en ook met advaita(non-dualiteit)-leraren uit India. Hij heeft een grote affiniteit met Nisargadatta Maharaj, de overleden advaicagoeroc, en andere gerealiseerde leraren uit oosterse en westerse tradities. Hoewel de retraites die hij leidt een mengding zijn van meditatie, dharmalessen en gesprekken met leerlingen, is zijn benadering van bewusrwording niet gebaseerd op her omwikkelen van spirituele oefeningen, maar eerder op her ontwapenen en afbreken van de persoonlijke identiteit.
Net als veel van zijn leerlingen heb ik een sterke bewustwording ervaren in Adyashanti's aanwezigheid, die me ervan overtuigde dar hij mijn leraar was, hoewel ik het idee van een leraar en her zoeken naar zo iemand al jaren daarvoor had opgegeven. Toen ontdekte ik hoe een leraar/gids de verwarde geest naar de uirgang kan wijzen en her hart direer
kan openen voor de I iefde en stralende leegte die de grondslag van her bestaan vormen.
Oir is een ervaring die buitengewoon, intens en
onuitsprekelijk is, waardoor je elke belangstelling om de spirituele zoektocht voort te zetten verliest en die zorgt dar wie her meemaakt zich van binnt.:n opmerkdijk eenvoudig, rustig en open voelt. Ik had de Oosterse spirituele leer van verscheidene
richri ngen oprecht bestudeerd en was leraar en therapeut voor mensen die een spirirueel proces doormaakten, en roch zag ik nooit duidelijk de kracht van zo'n bijzondere relatie tussen leraar en leerling tot ik dfze leraar omdckte, de leraar met wie ik resoneerde. Ik voel me ongelooflijk dankbaar voor deze geluk.klge ommoedng.
Adya is de uitdrukking van zowel de oneindige mogelijkheden als de eenvoud van een leven als spiritueel gerealiseerde. Ik ervaar hem als iemand
die in de volheid van leegte en vrijheid leeft en die de dynamische relatie laat zien russen bron en
spontaneïteit, han en humor, en appreciatie voor de vorm en de vormloze aspecten van het bestaan.
Het onderricht in dit boek
Deze verzameling van Adya's onderricht is bijeengebracht uit honderden dharmalezingen die hij russen 1996 en 2002 gaf tijdens sarsangs, intensieve weekendseminars en retraites. De lessen zijn beschikbaar gemaakt, opdar de aanwijzingen, de liefde en de overdracht die hij aanbiedt zijn leerlingen voortdurend aan de waarheid herinneren en ook veel mensen bereiken die zelf niet bij hem kunnen zitten.
Deze gesprekken zijn gekozen omdat ze de onderwerpen en thema's behandelen die het eersr
aan de orde komen wanneer mensen onderweken wat bewustwording, bevrijding en de belichaming
I 'i
daarvan door een verlichte leraar is. Ze beschr ij
ven ook enkele directe ervaringen van Adyashan
ti's verlichting en laren de ervaringswereld zien die
zich opem voor een zelfgerealiseerde: kwaliteiten als onschuld, openheid, l iefde, besef van vergankelijkheid, harmonie, vrede, diepte en vrijheid. Zijn
woorden, die een mooie reAecrie zijn van de waar
heid die uit een immense innerlijke stilte oprijsr, reson eren mee ons hart omdat ze uitdrukken wat
wij werkelijk zijn. Dil resoneren heeft de macht de ons bekende
denkpatronen en onze gebruikelijke emorionde reacrivireü re versraren en de egocentrische trance
te doorbreken, wat ons een glimp geeft van de werkelijkheid achter ons leven. Dergelijke waarne
m ingen kunnen onze wereld letterlijk op zijn kop
zetren en ons losschudden van de waanideeën in onze geest. Een dergelijke opening geeft zicht op
een volslagen nieuwe manier van vrij, bezield en levendig zijn. Deze levendigheid is zichtbaar in de uitingen en het leven van deze leraar en va.n veel van zijn leerlingen .
Geen van ons kan invloed uitoefenen op wac er gebeurt, hoezeer we het ook proberen. In ons dagel ijkse leven veroortaakt dit pijn en verrassingen. Maar in her spirituele leven wordt dit onze
genade. Wanneer we in sraat zijn in het nier-weren re blijven, dat elk moment de diepe waarheid
van onze essentie is, ka.n dat wat spontaan is in
lh
ons opkomen en ons wakker maken. Adya vertelt zijn leerlingen keer op keer er geen ideeën op na re houden, niets te geloven van wat hij zegt, en geen
enkele ervaring vast te houden. Spirirued onderricht kan de geest kalmeren en
intellectueel inzicht geven, maar wanneer de omwaakte aanwezigheid via de woonJen en de essen
tie van een echte leraar rot ons komt, kan die aan
wezigheid zelf her vuur in het hart ontsteken en
het bewustzijn zich op zelfrealisatie laten richten.
Uiteinddijk moet ieder van ons naar binnen gaan
en zijn eigen directe verbinding mer waarheid vinden. Een leraar kan aanwijzingen en gereedschap
voor de reis aanreiken en, door zijn of haar aanwezigheid , de innerlijke stroom stimuleren. Maar in
laatste instantie leidt alles ertoe dat je ideeën je uit
handen worden gcslagen en je r ichtingloos wordt.
Jij bent de weg, en de weg is in beweging, en zet zich helemaal in om zich re openbaren. Hij zal je bewust maken van je ware aard. Zittend in stilte, hoeft men niets te doen, behalve het na tuurlijke bewustzijn re laren opkomen. Een authentieke leraar is iemand die dit uit eigen ervaring weet. Deze
waarheid in praktijk brengen maakt een eind aan het lijden.
Een gemeenschapsolfer
Boeddha (alles wat er best:aar), de dharma (levens
waarheden of onderricht), en de sangha (spirimele
gemeenschap) worden in het boeddhisme de drie
roevluchten genoemd, waarvan men zegt dat ze het transformatieproces van de spirituele realisa· tie steunen. Een leraar kan zorgen voor de levende aanwezigheid van de waarheid en het onderricht
aanbieden , maar kan niet de gemeenschap leveren,
noch al het nodige werk doen om het jaar door
tientallen bijeenkomsten en retraites voor leerlingen te organiseren.
Er omwikkelt zich rond Adyashami naarmare
zijn werk groeit een sangha, waarin vele anderen
hun vermogen tor vrij zijn ontdekken. Hij heeft zijn rdarie met dezt: sangha beschreven als het rij· den op de laatste wagon van een trein, zich afvra
gend waar die nu weer heen gaat, omdat hij geen
welomschreven doelen ofbedodingen heeft geformuleerd. De ontwaakte aanwezigheid of de geest
geeft via hem slechts ancwoord op alles war er in
de gemeenschap ontstaat. Veel roegewijde mensen gaven honderden uren
van hun rijd om de rapes die voor dir boek zijn
gekozen op te nemen en uit te schrijven, duizenden nieuwsbrieven en boeken te schrijven en te mailen, bijeenkomsten re organiseren en re leiden,
telefoontjes t:n e-mails te beantwoorden en de ontelbare raken uit re voeren waar Open Gate Sangha als non-profit organisatie op drijft.
Dit boek rust op de schouders van hen die dit liefdewerk hebben gedaan en zou zonder hen niet
18
ontstaan zijn. Ik ben in het bijzonder al die mensen dankbaar die deze bijeenkomsten hebben opgeno· men en uitgeschreven en de mensen die ze hebben
gecorrigeerd en redactionele suggesties hebben ge
daan: Marjorie Bair, die haar professionele exper
tise van redigeren heeft ingezet; Dorothy Hunr en
Stephan Bodian, die in het begin redactionele aan
wijzingen hebben gegeven; en Prcma, die de lay
out van de oorspronkelijke uitgave van dit boek
heeft ontworpen en vier jaar lang de belangrijkste steunpilaar was van de Open Gate Sangha en nu werkt als creatief directeur mee de taak roezicht re
houden op de publicatie van al Adya.shami's tapes,
boeken en andere media. Ik wil alle geweldige mensen bedanken die de
Open Gate Sangha leiden, de honderden vr ijwilligers die hen assisteren en vooral Adya's vrouw Annie. Deze mensen hebben een solide en meelevende basis voor deze g�meenschap gelegd en ge·
voed, waardoor bewustwording en waarheid zich in de wereld om ons heen kon verspreiden. Ik ben om allerlei redenen dankbaar dat zij in mijn leven zijn gekomen, maar ik ben vooral blij dat ik dit sa· menstellen en redigeren kon doen als dienst aan de waarheid, in een gemeenschap waar ik wist dat het gewaardeerd, gevoed en gesteund zou worden. Her
is ons cadeau als gemeenschap aan zichzelf en aan
de bredere gemeenschap van ontwakende geesten en harren overal. Het is onze leegte die danst in
19
de onafzienbare openheid van de bron, reneinde
helemaal uit zichzelf bewust re worden.
Bonnie Greenwell, rulacteur/uitgever
20
Voorwoord
Ik heet je welkom. Jij ja, die deze woorden nu
leest. Dit boek is voor jou en gaat over jou.
Heeft iemand je ooit aangesproken als war je wer
kelijk bent? Heb jij jezelf ooit aangesproken als war je werkelijk bent? Of heb je je louter door je
uiterlijk, je naam, geslacht, je familieverband, je
persoonlijkheid, de geheime hoop die je altijd had
op een betere roekomsr of misschien een betere jij, in de luren laren leggen? Ik verzeker je dat dez.e
nietszeggende dingen je niet beschrijven of tonen
zoals je echt bent. Nier bij benadering.
Zeg nu eens de waarheid. Heb je ooit bevroed dat er meer, of minder, is aan jou dan het beeld
dat de spiegel je laat zien? Heb je er in je meest be
schouwende stemming niet stiekem naar verlangd achter de sluier van het uiterlijk van jezelf en van
21
de ander, te kunnen gluren? Er is iets aan jou dar helderder is dan de zon en mysterieuzer dan de nachtelijke hemel. Je heb dergelijke dingen vast en zeker heimelijk vermoed, maar ben je volkomen in je mysterieuze essentie terechtgekomen?
Ik verwelkom jouw mysterieuze essenrie. Oir boek is voor jou en gaat over jou. Het gaar over je bewustwording en je herinnering aan wie je werkelijk benr. Dus begin maar en lees verder, neem elk hoofdstuk dar je aantrekt. Elk hoofdstuk staat op zichzelf, maa.r geeft een verdere verdieping aan de hoofdstukken die eraan voorafgaan. lk vertrouw op de wijsheid van je voorkeur om je naar her juiste hoofdstuk of bladzij te leiden die wellicht je ogen of je hart opent voor her complete wonder van je oneindige zelf.
Oir boek begint met een hoofdstuk over spirituele bewustwording en eindigt met een hoofdstuk over trouw aan de eeuwige waarheid. Als je Jaarna nog meer wilt lezen, er is een boek op komst dat gewijd is aan her leven na de verlichting. Maar genoeg van deze inleiding en hinrs naar dingen die nog komen. De tijd is nu, en mijn verwelkoming strekt zich helemaal uit naar jouw handen in de vorm van dit boek.
Dus als het je behaagt, lees verder, maar laat het je gezegd zijn dar spirituele bewustwording nier is
wat jij denkt.
Adyashanti, San jose, januari 2006
22
Ontwaken
Her doel van het onderricht dar ik geef is verlichcing - ontwaken uir de droomstaar van
afgescheidenheid om de werkelijkheid van het Ene re realiseren. Kortom, mijn onderricht richt zich op realiseren wat jij bent. Misschien vind je ook andere elementen in mijn lessen die eenvoudigweg opkomen als antwoord op iemands bepaalde behoefte op dat moment, maar eigenlijk ben ik er
alleen in geïnteresseerd jou wakker te schudden. Verlichting bctekenr je bewust worden van war
je werkelijk bent en dar dan zijn. Realiseer en wees het, realiseer en wees het. Realisatie alleen is niet genoeg. De volrooiing van zelfrealisatie is zijn, en dat betekent handelen, doen en rot uiting brengen wat je beseft. Oir houdt heel veel in en is een geheel nieuwe manier van leven - leven in en als werke-
2.�
lijkheid, in plaats van leven volgens de geprogram
meerde ideeën, overtuigingen en impulsen van de
dromende geest.
De waarheid is dar je aJ hem war je zoekt. Je
zoekt naar God, met zijn ogen. De waarheid is zo
eenvoudig en schokkend, zo radicaal en taboe dat
ze makkelijk over het hoofd wordt gezien als je zo
druk bezig bem met zoeken. Misschien heb je in het verleden wel gehoord wat ik zei, en misschien
geloof je het zelfs wel, maar mijn vraag is: H�b je:
het met je hele we:t.cn gerealiseerd? Leef je her? Mijn spreken is bedoeld om je wakker re schud
den, nier om je re vertellen hoe je nog beter kunt
dromen. Je weer hoe je nog beter kunt dromen.
Aihankdijk van je memale en emotionele sraar op dat moment, kan ik heel vriendelijk en mild regen je zijn, of nier zo vrienddijk en mild. Misschien
voel je je beter nadat je met me gepraat hebt, maar dat hangt samen met wakker worden. Word wak
ker! Jullie zijn aHemaaJ levende boeddha's. JulHe
zijn goddelijke leegte, het o neindige niets. Dit weer ik omdat ik ben wat jullie zijn, en jullie zijn
war ik ben. Laar alle ideeën en beelden in je geest
varen, ze komen en gaan en worden zelfs nier door
jou opgewekt. Dus waarom zou je zoveel aandacht
aan je verbeelding schenken wanneer je op dit moment de: werkel.ijkheid kunr realiseren?
Denk nu niet dat ontwaken het einde is. Ontwaken is het einde van het zoeken, het einde van de
24
zoeker, maar het is het begin van een leven vanuit
je ware aard. Dat is een rotaal andere ontdekking -
het leven geleefd vanuit eenheid, belichamend war
je bene, een menselijke uitdrukking van eenheid
zijn. Er is geen sprake van dat jij her Ene wordt;
jij bmt her Ene. De vraag is: ben je een bewuste
uitdrukking van her Ene? Is het Ene zich bewust geworden van zichzelf? Herinner je je weer wat je
werkelijk bent? En als dar zo is, leef je er dan naar? Leef je echt bewust als het Ene?
A1 mijn roespraken gaan over ontwaken of het leven erna. Waarover ik ook lijk te spreken, eigen
lijk heb ik her over een van deze twee dingen.
Voordat ik jaren geleden eindelijk mijn verlichting bereikte, was ik helemaal lijp van verlichting
Je moer een beerje geschift zijn om serieus zen te beoefenen. Mijn leraar zei altijd: 'Alleen de lijpen
blij ven. ' Een van de vormen die mijn gekte aan
nam was dat ik, voordar ik op zondagochrenden een paar uur met de groep van mijn leraar ging
zitten, vroeg opstond, om vijf uur of half zes, en
alvasr ging 7.irten. Dan zar ik in een kamertje te
mediteren en vernikkelde van de kou. Terwijl ik daar zar, op een van die ochtenden,
gebeurden er twee dingen na elkaar, die heel paradoxaal leken. Als eerste een spontaan inzicht dat
!S
alles één was. Dar manifes teerde zich voor mij zo, dar ik in de voortuin een vogelgeluid, een getj ilp hoorde, en er ergens in mij de vraag opkwam: 'Wat
hoort het geluid?' Ik had deze vraag nooit eerder gesteld. Ik besefte plotseling dar ik even goed het geluid was als de vogel als degene die de vogel
hoort, dat het horen en het geluid en de vogel allemaal manifestaties waren van één ding. Ik kan
niet zeggen wat dat ene ding is, ik kan alleen maar zeggen: éen ding.
Ik opende mijn ogen en ik merkte dat dit ook in de kamer gebeurde - de muur en wie de muur
zag waren heuelfde. Ik vond dat heel vreemd, en
ik realiseerde me dat wie dit dacht er ook een ma
nifestatie van was. lk stond op en liep door het huis op zoek naar iets dat geen deel was van het Ene. Maar alles was een weerspiegeling van dat Ene ding. Alles was het goddelijke. Ik liep de zit
kamer in. Midden in een stap werd alles plotseling ontdaan van bewustzijn, of gewaarz.ijn, of het nu iets fysieks, iets lichamelijks of iets werelds was.
In de tijd van één voetstap verdween alles. War ontsrond was een beeld van wat eruitzag als een
oneindig aantal geleefde incarnaties, alsof er een rij hoofden achter elkaar werden opgesteld, zover als mijn blik reikte. Het gewaarzijn besefte zoiets als: 'Goeie genade, ik ben talloze levens met verschillende gedaanten geïdentificeerd geweest.' Op dat moment besefte het bewustzijn- de geest- dat her
zó mee al deze verschijningsvormen geïdentificeerd
was geweest, dat her wt aan dir leven echt dacht dar her een vorm was.
Plotseling kwam her bewustzijn los van de
vorm en was het zelfstandig. Her definieerde zichzelf niet meer als welke vorm ook, of het nu een lichaam, een geest, een leven, een enkele gedachte of een herinnering was. Ik zag dit, maar ik kon her
bijna nier geloven. Het was alsof iemand even een miljoen in mijn zak stopte, en ik het er sreeds uir
haalde alsof ik niet geloofde dat ik her had. Maar her kon ook nier ontkend worden. Ook al bezig ik her woord 'ik', er was geen 'ik', alleen her Ene.
Deze rwee ervaringen deden zich regelijkercijd voor, de ene een paar momenten na de andere. Bij de eerste werd ik de eenheid van alles, en bij de
rweede werd ik het bewustzijn of de geest die volkomen wakker werd uir alle identificaties, zelfs uit eenheid. Toen de eenheid wegviel, was er nog een
basale wakkerheid, maar die had rwee aspecren: ik
ben alles, en ik ben volslagen niers. Oir was de bewustwording, de realisatie van het zelf
Her volgende war er gebeurde was dar ik t:cn
stap deed, gewoon een stap. Het voelde als de manier waarop een baby dar doet, wanneer hij zijn eerste goede stap zet en dan glimlacht en om zich heen IUjkr als om re zeggen: 'Zag je dar?' en je zijn blijdschap zier. 1k deed dus een stap en her was als
'Wauw! De eerste stap!' en nog een srap en men
1-..
nog een en ik bleef in kringetjes rondlopen, omdat elke stap de eerste was. Her was een wonder.
Bij dke 'eerste' stap vloeiden vormloos bewust
zijn en eenheid samen, zodat her wakker-zijn, dat
zich altijd met de vorm had geïdentificeerd, nu in feite binnen de vorm bestond, met niets vereenzel
vigd. Het keek nier via gedachten of herinneringen aan war er eerst was, alleen via de vijf zintuigen. Zonder geschiedenis of herinnering, voelde elke stap als de eerste.
Toen ging de gekste gedachte door mijn geest - die ik na dertien jaar zenbeoefening nog altijd grappig vind- '0 jee, ik ben ner uit zen onrwaakr!' War ik daarna deed was mij vrouw dir vreemde
briefje schrijven, waar iets op stond als: 'Gefeliciteerd. Her is vandaag mijn verjaardag. lk ben net geboren.' Ik lier het voor haar achter, en roen ik
langs ons huis reed om naar mijn meditatiegroep re gaan, zag ik haar daar met her briefje in de hand staan zwaaien. Ik weet niet hoe, maar ze wist precies war her betekende.
lk ve rrelde mijn leraar drie maanden lang niet� over de ervaring, want dat leek z.inloos. Waarom zuu iemand die moeren weren. Ik voelde geen behoefte her aan iemand te verrellen of gelukgewenst te worden. Ik had genoeg aan de ervaring zelf. Pas
later hoorde ik dat mijn ervaring overeenkwam
merwaar mijn leraar aJcijd over had gepraar. Ik besefte dat dir onrwaken was waar her in iedere leer
over ging. Die ervaring, die doorgaar en vandaag nog steeds dezelfde is, is werkelijk de basis van alles waarover ik praar.
Wanneer we echr gaan kijken naar wie we denken dat we zijn, worden we zeer gevoelig voor genade. We beginnen in re zien dar, al hebben we misschien allerlei gedachten. overruigingen en idenrireiren, deze ons noch aparr noch samen vercellen wie we zijn. Er doet zich een mysterie voor: wc beseffen dar wanneer we echt goed en
nauwkeurig naar onszelf kijken. her eigenlijk verbazingwekkend is hoe wij mensen denken dar we volkomen overeenkomen met de inhoud van onze
geest, gevoelens en geschiedenis. In vele vormen
van spirirualiccit tracht men zich re ontdoen van gedachten, gevoelens en herinneringen - de geesr
leeg re maken, alsof dat een wenselijke of spirituele toestand zou zijn. Maar de geest leeg hebben is nier per se verstandig. Daarenrcgen heb je er meer aan
door gedachten heen re zien en re onderkennen dar een gedachte maar een gedachte, een geloof.
een herinnering is. Dan kunnen we ophouden be
wusnijn of geesr re koppelen aan onze gedachten en psychische toestand.
Mer die eerste stap, roen ik besefte dar war er door mijn ogen en zinruigen keek wakkerheid of Geest was, in plaats van conditionering of herinnering, zag ik dat dezelfde Geest door alle andere ogen keek. Het deed er niet roe of hij door een an-
dcrc conditionering keek; het was precies hetzelfde. Her zag zichzelf overal, niet alleen in de ogen, maar ook in de bomen, de stenen en de vloer.
Het is paradoxaal dat hoe meer deze Geest of dit bewustzijn proeft aan z.ichzelf, nier als een gedachte, een idee of geloof, maar als een simpele aanwezigheid van wakker-zijn, hoe meer dit wakker-zijn overal wordt weerspiegeld. Hoe meer wc uit lichaam, geest en identiteit omwaken, hoe b�rer we zien dar lichaam en geest feitdijk slechts verschijningen zijn van diezelfde
Geest, diezelfde aanwezigheid. Hoe meer we ons realiseren dar wie we zijn geheel buiten de tijd staat, buiten de wereld, en buiten alles wat er ge
beun, hoe mee we beseffen dar deze zelfde aanwezigheid de wereld fs - alles war er gebeurt en alles wat er bestaat. Het is als rwee kanten van een en dezelfde medaille_
De grootste barrière voor her oorwaken is het geloof dat her iets zeldzaams is. Wanneer je deze barrière opzij zet, of in ieder geval regen jezelf zegt dat je eigenlijk niet weet of je overruiging dat bewusrwording moeilijk is waar is of niet, dan komr alles onmiddellijk tot je beschikking. Aangezien dit alles is wat er is, kan her niet zeldzaam en moeilijk zijn, renzij we dat hardnekkig volhouden. De basis
van dit alles is nier theoretisch maar een ervaringsfeit. Niemand heeft het mij geleerd en niemand kan het jou leren.
Wat zo mooi is aan bewusrwording is dat het gevoel van 'ik' die dat leven leidde er nier meer is wanneer je nier meer functioneen volgens je conditionering. De meeste mensen zijn vertrouwd met het gevoel een ik te zijn die dir leven leidt. Maar wanneer dit doorzien wordt, is de ervaring dat war dit leven werkelijk drijft en bestuurt liefde is, en diezelfde liefde leeft altijd in iedereen. Wanneer 7ij zich door jouw persoonlijke moeilijkheden heen worstek raakr ze versplinterd, maar ze is er nog steeds. Niemand heeft: deze l iefde in eigendom. ledereen is in essemie een manifestatie van
die liefde. Je hebr momenten gehad in je leven, of je je
daar nu van bewust bem of nier, dat je tijdelijk de 'ik' waarmee je geïdentificeerd bene, vergat. Her kan spontaan gebeuren als je iets moois ziet, of her kan ontstaan doordar je je ego vergeet. Mensen hechten meestal geen waarde aan deze momenten. Nadat je het 'mooie moment' hebt meegemaakt, neem je het vertrouwde gevoel van idemircir weer
aan. Maar feitelijk 7.ijn deze gelegenheden als ldeine kijkgaatjes waardoor de waarhe id wordt ervaren. Als .ie er naar uit gaar kijken, zullen ze je opvallen. Plotseling houdt de geest dan op zijn eigen verhaal te vervolgen. Misschien zie je dar jouw individuele identiteit of ik-gevoel even afwezig was en dar war
jij echt bent nier verdween. Stel je dan de vraag: 'War is de echte ik? Als mijn idemheir even afwe-
il
zig kan zijn en ik niet verdwijn, war ben ik dan?' of
liever: 'Wat ben ik wanneer ik wél verdwijn?'
Meestal wordt de geest geactiveerd in reactie
op de vraag: 'Wat ben ik?' Hij begint erover na te
denken rot echte intelligentie interrumpeert en
zegt: 'Wacht eens even - dat is weer denken.' Dan kan er een hiaat komen russen de ene gedac hte
en de volgende, en als je in dat interval heel aan
wezig bent, breng je je vertro uwde idemireir nier
meer naar buiten. Zodra er ident iteit in her hiaat springt, voel jij je niet meer aanwezig. Niemand
zijn brengt de geest meestal zo van zijn stuk, dar
hij dat hiaat heel snel gaat opvullen. 'Hoc kan het dar ik n iemand ben?' Maar om het op te vullen met iemand is zinloos. Als je echt wilt weten war
je bent. ervaar dan het imerval, ervaar de open
heid, en laat die 1.ich ontwikkelen in jezelf. Er is geen betere man ier om erachter te komen war je bent.
Dan wordt spiritualiteit niet alleen echt, maar avontuurlijk en interessant. Je vraagt: 'Deze open
heid, deze aanwez.igheid' - noem her wat je wilt - 'ben ik dat dan?' Je begint te merken of aan te
voelen dat je iets gaat begrijpen dat geen voortbrengsel is van denken, overtuiging of geloof. En
wanneer je her toe je door laat dringen, dit wakkerzijn dat geen enkele identiteit heeft, is het verbluf
fend. In zen noemen we dit het ongeschapene; het
is het enige dat je gee.�t niet creëert.
32
Er is een prachtige parabel uit de Bijbel die zegt
dat her gemakkelijker is voor een kameel om door her oog van een naald te kruipen dan her voor een rijkaard is om in de hernel te komen. Je rrachren
vasr re klampen aan je identiteiten, zdfs aJs het de aller-spirirueelste, aller-heiligste idenrireiren zijn,
is als de poging een kameel door het oog van een
naald re duwen . Ze zijn te grof, ce groot, te onzuiver, te geconstrueerd om toegang te krijgen tot de waarheid. Maar er is één ding dat wel door her oog van de kleinst mogelijke naald kan kruipen. Ruimte, je eigen niet-z.ijn, kan er recht doorheen
naar de hemel. Geen van ons kan ook maar een
stukje ego-identiteit meenemen.
Geweldig is de ervaring wanneer we ons eigen
niet-zijn geworden zijn. We beseffen ons zuivere
wakker-zijn en zien dar war wc zijn zuivere Geest is zonder vorm. Wc onderkennen dat vormloze
Geest de essentie is, de bezielende aanwezigheid van alles. Dan verkeer je in de hemel, omdat Geest
en essentie bij iedere stap ons lichaam innemen. Dat is de ware beteken is van opnieuw geboren worden. Opnieuw geboren worden is nier alleen een grootse emotionele, religieuze bekeringservaring. Dat kan fijn zijn, maar dar is slechts her
aanrrekken van andere kleren. Opnieuw gebor en worden is werkelijk opni(z�w geboren worden, niet een nieuw spiritueel kledingstuk krijgen. Preciezer
geformuleerd is het ongeboren worden. wannee r we
beseffen dat dit eeuwige niets in feite dit leven leidt dat 'mijn leven' heet.
Maar alleen dat je de waarheid besefr en spiri
rueel ontwaakt, wil nog niet zeggen dar jouw leven een eindeloos stijgende lijn van voorspoed zal zijn. Dar zou n iet de vrede zijn die alle versrand re boven gaar. Zolang ons leven prenig is, is her gemakkeli;k om vrede t:e hebben . Maar het leven
doet wat her doet, als een oceaan in beweging. Of
de golven hoog of laag zijn, ze zijn even heilig, en
omdat je niemand hem, schaden ze je niet. In dit
wakker-zijn zit de vrede die het versrand re boven
gaar, en jouw leven hoeft het nier beter re doen. Het kan gewoon doen war het leven doet: stro
men. Her deert jou niel.
Leerling: Van her laren varen van ons egocentris
me zodat we kunnen ontwaken gesproken - denk je dat het van ons afgepeld wordt als de schil van
een sinaasappel?
Adyashanti: Afpellen is net als 's nachts een
droom hebben waarin je droomt dat je een thera
peut bezoekt, en je voelt je steeds beter, en je hebt
her gevoel dat je iets bereikt. Ontwaken is dat je op de bank zit en je verhaal vereelt, en nog steeds verward bent- niet erg ver gekomen. Dan realiseer
je je opeens dat dit een droom is, dat dit nier echt
is, dal je her verzint. Dat is ontwaken. Er is een
groot verschil. Lcerüng: Heb ik het allemaal verzonnen?
Adyashanti: Atles. Maar het wakker-zijn in jou
droomt niet. Alleen de geest droomt. Die verrel e
zichzelf verhaaltjes en wil weten of je voongang boekt. Wanneer je overschakelt naar waakzaamheid, besef je: 'Wacht, het is een droom. De geest schept een veranderde werkelijkheids[oesrand, een virruele werkelijkheid, maar het is niet waar- het
is maar denken.' Het Jenken kan in de context
van gewaarzijn een miljoen verhalen vertellen, en
dat verandert geen sikkepit aan het gewaarzijn.
Het enige dar zal veranderen is hoc het lichaam zich voelt . Als je jezelf een droevig verhaal verrelt, reageert het lichaam da�rop. En als je jezelf een
verhaal vol zelfverheerlijking vertelt, voelt her li
chaam zich opgeblazen, zelfverzekerd. Maar wan
neer je beseft dat het allemaal verhalen zijn, kun je
ontwaken uit je geest, uit de droom. Nietjij wordt wakker, war eeuwig wakker was realiseert zichzelf
Wat eeuwig wakker is, dat ben jij.
j'i
Satsang
We komen hier samen om de Waarheid te herkennen die eeuwig is. In satsang zijn be
tekent in verbinding met Waarheid zijn. Wanneer we dit begrijpen, kunnen we hier met een gemeenschappelijke intentie samenzijn.
Wanneer je naar satsang komt om vcrbinding te hebben met Waarheid, ben je bereid te vragen: 'Wie ben ik?' of 'Wat ben ik?', zonder een script of een rol, zonder het verhaal over wie jij bent en wat jij bent, met loslaren van het script van waar je denkt dat je leven over gaat. Elk gevoel van iden
titeit heeft zijn script. Enkele rollen in die scripts
zouden kunnen z.ijn: 'Ik ben de succesvolle jongen of het succesvolle meisje,' of 'Ik ben de onsucccsvolle,' of 'Ik ben degene wiens relaties nooit wat
worden,' of 'Ik ben de spiriruele zoeker die veel
37
spirituele ervaringen heeft gehad.' We hebben al
lemaal en specifieke rol en onze verhalen over di<:
rol. Maar onze rollen en verhalen zijn nier war wij zijn.
Het mooie aan satsang is dat het een gelegen
heid is om uit je verhaal wakker re worden. Wanneer je je gaat realiseren war Waarheid is. 1.ie je in
dat Waarheid geen absuactie is. het is niet daar er
gens buiren je, en her is niet iets war je morgen zult
weren. Je ontdekt dar Waarhei d is wie jij zonder je
verhaal of script, nu, op dit momenr bem. De werkelijke zegen van deze ootmoering is
de kans om nu, nier m orgen, gesropr re worden. Je bewust worden van de waarheid van je essencic wordt nier in de eoekomst bereikL Her is nier
iets waar je je op voorbereide of war je verdient of
waard bent . OnlWaken is een radicale verandering
van identiteit. Je denkt dar jij jij bent, maar dal
ben je niet. Jij bent eeuw1ge essentie. Hel momenr
om te ontwaken is nu. Nier morgen. Nu. Wanneer de kJeineik begint re beseffen waarom
hij hier in satsang is, denkt hij: 'Dit hier is niets
voor mij. Ik dacht dar ik hier was gekomen om er iets uir te halen voor mij, maar dat zit er niet in.'
Her is een revolutionair idee voor ieder mens om
ergem heen re gaan of iers te doen waar we niet
ons voordcel mee kunnen doen. Niet dat er iers mis mee is om soms ergens voordeel uir te halen,
maar in sarsang leren we inzien dar ons gduk en
ome vrijheid niets re maken he bben met het be
halen van een bepaald voordeel. Integendeel, die
hebben alles te maken met onszelf roestaan op dit
momcm te ervaren hoc het is als onze srrategic ons
volkomen uit handen wordt geslagen . Mer inbe
grip van onze strategie om bev rijd te zijn van alle
snaregie. Dit is een kans om op cc houden met alle
strategieën om iets re worden.
De zegen van sarsang is dar we open staan voor de onmiddellijke ervaring dat de kleine ik onrwa
pend wordt. Bijna overal waar je heen gaat, wordr
dar gevoel van ontwapend worden weggeduwd, verstopt, niet ecns besproken of erkend. Maar hier kunnen we zeggen: 'War ben ik, en wie ben ik 1w
- wnder mijn verhaal, zonder dar ik van dit mo
ment iets eis, zonder dat ik ergens op hoop, zonder
mijn script? ' De geest, als hij iets zou zeggen, zou
ancwoorden: 'Ik weer het nier,' omdat de geest nier weet wat hcr is ontwapend te zijn, hij weer niet wie of war hij is zonder 1.îjn rol of karakter re spelen.
De acteur die dir alles opvoert heer 'ik'. Zelfs
wanneer we de roep van satsang verwelkomen of erop reageren, houdt die acteur zichzelf in stand.
en her is de neiging van de geest om re 7.eggcn: 'Ik
ben hier.' Maar wanneer we zoeken wat er achter
her 'Ik ben hier' zit, heeft dar iets weg van roepen in een lege kamer- er is een echo, 'Ik hen hier',
en elke keer dat we kijken , vinden we slechts een
echo. W ie? 'Ik ben hier.' Wie?
39
Dus dan ga je nog meer loslaten, om ook nicc hel subtielere spd te spelen dat je denkt dat je een acteur achter de rol benr. Je gaat inzien dat het gewoon weer een verhaal is. Als je echt goed kijkt, heb je de geweldige kans volledig ontwapend te worden omdar je geen acteur of wie dan ook zulr
vinden. Wanneer deze: ontwapening plaatsvindt, laat je
de woordloze ervaring zichzelf presenteren. Oir is
de woordloze ervaring van zijn die je zelf kunr voelen. Je zult beseffen dat het geen script of rol is, er komt geen agenda aan re pas, en zij sreh geen eisen aan dit momenr. Het is ook nier de acreur. Wat jij
bent besrond al voor jouw idee van jezelf. War jij bent zonder je rol, daarvan wordt vaak
gedacht dat her ergens versropt zir. En wanneer je je rol dus opgeeft . wanneer je vcrder kijkt dan hec karakter dat 'ik' heet, naar de waarheid van je es
sentie, denk je misschien dat er iemand re vinden is die op de een of andere manier verborgen is. Als
dit gebeurc, denk je misschien, wanneer je in deze ontvankelijke roesrand komt: 'Er is niemand hier, maar toch maar even kijken, zoeken naar het zelf, de waarheid, de verlichte ik. ' Zoeken naar her ver
lichte zelf is ook maar een rol, een scripr. Hcc is onderdeel van het script van de spirituele zoeker.
Ns je dat script laat vallen - wat ben je dán? Oe reden waarom ik je vraag te onderzoeken
wat je bene is natuurlijk dar jij op dit moment her
-!0
levende antwoord bent. Niets war ik je verrel vcrvangt die levendheid, dat leven van het antwoord. Daarom is zo vaak gezegd dar alleen de mensen die nier weten wie zij zijn, de ontwaakren zijn. Ieder ander weet wie hij is. Hij is zijn script, wat zijn script ook is, zelfs als dat script is: 'Ik ben nier ontwaakt.' Wakker-zijn is gem script hebben, weten dat een script uiteindelijk maar een script is, en een verhaal maar een verhaal.
Er is een staat waarin de geest zege: 'Ik heb geen idee wie ik ben,' omdat hij het juiste script niet kan
vinden. Ontwaken is de realisatie die plaatsvindt als de geest heeft gezegd: 'Ik geef het op. lk heb gewoon geen idee wie ik ben.' Wanneer je dit gaat begrijpen, besef je dat, als je je script van iemand die luistert neerlegt, en als je je script van iemand die iets zegt neerlegt, en jij deze rollen een ogenblik laat vallen, je niet degene bent die je dacht te zijn. Naar satsang komen is iets heel revolutionairs om te doen voor dit idee van 'ik', omdat het ik denkt dar het zijn geluk zal vinden door zijn script, zijn rol. zijn idenrireic ce veranderen, - zelfs als her zijn identiteit is geen identiteit te hebben. Het zal
doen wat nodig is om de bal die 'ik' heer aan het roJlen te houden.
Onze spirituele cultuur is gecompliceerd geworden. We hebben steeds subtielere spirituele ideeën in re brengen in onze discussies. Veel mensen heb
her oude zwaarwichtige idee van God en zonde
41
vervangen door de woorden bewustzijn en condi
tionering, die een beetje lichter klinken. De moderne spirituele mens heeft van die uiterst abstraere
ideeën. Hoe abstracter her idee, hoe transparanter
her is. Het valt n iet mee een beeld te vormen van
bewustzijn om op je al raar re zetten. Je altaar wordt
steeds weer leeggemaakt. Als je de Waarheid wilt
zien, zet er dan niers op. Her allerbeste altaar, daar zou niets op moeten staan.
Maar ook absreaere ideeën, als je je ermee iden� tificeerr, kunnen je pakken en her ontwapenen van
de geest tegengaan. Zelfs wanneer er een plotse
linge ervaring is van wakker-zijn, is het heel ge
makkelijk voor het vcrstand om de levende geest
van wakker-zijn aan te nemen, er zijn stempel op re drukken en er zoiets van te maken als: 'Dit is
wakker-zijn, of gewaarzijn, of bewustzijn, of her
zelf.' Her verstand zal er iedere naam aan geven om maar niet onrwapend te worden. Zo zien we
dat zelfs het meest heilige begrip, als het nier heel luchtig wordt gehanteerd, een subtiele verdediging
kan worden regen deze betreffende staar van zijn,
die niet in een idee kan worden vastgelegd. Als we de vraag stellen: 'Wie ben ik zonder het
ik-idee? Wat ben ik 1.0nder her ik? kan het woord
loze zich onmiddellijk openen, kan het ideeloze zich openen. Laat het ervarm daarvan toe, want
dar is her levmtb ancwoord op de vragen: 'War ben
ik? Wie ben ik?' Oir is niet het dode, conceptuele
42
anrwoord, maar het levende antwoord. Het leeft!
Op dit moment van stralend wakker-zijn ontvouwt
een mysterie zich stap voor stap voor zichzelf. Deze
levende staar van zijn, noem het war je wilt, is her
enige war je altijd bent geweest, altijd zult zijn en
op dit momenr bent. Je bent niet een menselijk
wezen, je bent mentie die eruit ziet als mens.
Oprecht onderzoek heeft iets van een kind dar
zich afvraagt: 'Ben ik dit echt?' Denk er nier over na, maar sta deze vraag toe steeds meer van je pantser af
te breken. Heb je wel eens gemerkt dat de geest nier
weer wat hij moet doen? Sta open voor dat gevoel van onwetendheid, en wees niet bezig met jezelf te
ontwapenen. Zie, dat zich in het centrum daarvan een levendig, sualend wakker-zijn bevindt. Hoe,
dat is een raadsel, maar door het zien van dat wak
ker-zijn toe te laten, kun je zelf onrwaken.
Wanneer je wakker-zijn toelaat, zul je merken dat het spelletjes speelt met je leven. Het gedraagt zich niet volgens de agenda van de lcl eine ik, die al die ideeën heeft over wat er allemaal gebeurt wan
neer je verlicht wordt. Her wakker-zijn staat onverschillig tegenover de bedoelingen die jij mocht hebben. Het gaat zijn weg, en luistere nier naar wat jij wilt, en je bent dankbaar dat het niet luistert. Je
ontdekt dat het zijn e.igen beweging kent, en dat,
veronderstel ik, is echte overgave - het volgen van die beweging. Dit is de ware betekenis van 'Uw wil
geschiede'.
43
De geest houdt zich mtssch1en wel bezig met ontwapend worden en hec loslaren van alle zijn ideeën
en scripts. Misschien zegt hij: 'Ik krijg misschien niet wat ik wil.' En ik zeg, je hebt verdomd veel geluk als je niet krijgt war je wilr! Verlichting heeft mi.i niets opgeleverd wat ik wilde. Ik dacht dar er
een heleboel dingen door opgelost zouden worden. Ik had allemaal ideeën over wat het me zou
brengen. Vergeet her maar! Nier dar je niet krijgt
wat je wilt, maar het kan je merschelen of je krijgt wat je wilt. Ik kan nier één ding bedenken dar ik gekregen heb, waarvan ik dacht dat ik het zou krijgen. Wat wel gebeurde was dat her me niet meer kon schelen. Wat een afschuwelijke droom was het
- te denken dat ik die dingen nodig zou hebben om gelukkig te zij n.
Het mysterie van je eigen essemie verwdkomen is sacsang. Oir staar in contrast met wat spiritualiteit vaak is - je eigen essentie wegduwen, en her mysrerie definiëren, of het opmigen met parels en
bloemen, enzovoort, zodar het eruit ziet als een
machtig mysterie. Satsang is een verwelkoming, een zodanige verwelkoming dar her idemificeren
het begeeft en het mysterie beseft: 'Oh, dit ben ik! lk dacht dat ik die man daar was met die agenda.
Ik dacht dat ik een speler van rollen was. [k dacht dat ik de rollen was.' Niets daarvan is waar. Wan
neer de rol die 'Ik ben een mens' heet eindigt, noemen we dat dood. Het is veel gemakkelijker als je
die rol laat sterven voordat het lichaam sterft, en
hel nu ten grave draagt. Door satsang kun je je bewust worden van wat je eeuwig bent, en werkelijk leven.
Openheid
Een belangrijk onderdeel van sarsang, als we samenkomen om te onderzoeken war Waarheid
is, is dat je je openstelt. Sommige mensen vinden het gemakkelijker open van geest te zijn en sommigen vinden het gemakkelijker open van hart re zijn, maar echr hier zijn impliceert beide.
Wanneer j� open bent, filter je niet wat je ervaart en je barricadeert je nier. Je probeert je nier te verdedigen, maar je stelt je open voor het mysterie door vraagtekens re zenen bij war je gelooft.
Als je jezelf het enorme plezier doet niet te proberen je achter een bepaald idee of gevoel te vcrschansen, wordt de openheid groter, rot je identiteit meer en meer de openheid zelf wordt, in plaats van een referentiepunt in de geest dat een geloof heet of een bepaald gevoel in je lijf Her punt is niet je
47
van gedachten of gevoelens te ontdoen, maar dat je niet het gevoel hebt dat jij er in woont.
Openheid heeft geen bepaalde plaats. Het lijkt
of ze overal is. Ze heeft ruimte voor alles. Er kan een gedachte zijn of geen gedachte. Er kan een gevoel zijn of geen gevoel. Er kunnen geluiden zijn. Er kan srilre zijn. Niets versroorr openheid. Niets verscoort
je ware aard. We worden alleen gestoord wanneer we ons afSluiten door ons met een bepaald standpunt re vereenzelvigen, een idee over wie ik ben of
wie ik denk of voel dar ik ben; we gaan in verzet tegen wat er gebeurt. Maar wanneer we onze ware aard zijn, die openheid is, merken we dar we feitelijk regen niets in verzet zijn. Wat er ook maar in openheid gebeurt is volmaakt oké, en dus kunnen we spontaan en verstandig op het leven reageren.
Satsang heefr re maken met herinnering. Her
is alsof je vergeten bent dar je deze openheid was, en dacht dar je Iers was. Mensen hehhen eindeloze mythes gecreëerd over hoc wc het zijn vergeten. maar dat doet er eigenlijk nier roe. Oe kern van sarsang is nier jezelf veranderen en vervormen, maar je herinneren wat je bem. Waarheid heeft re maken mer het herinneren, herkennen of realiseren van je ware aard.
Ken je de ervaring dat je iets vergeet, zelfs al was het zo-even nog in je gedachten? De geest doet misschien moeite her zich re herinneren, maar dit maakt her juist moeilijker. Wat helpt dan ren slotte?
411
Je omspant je wat. Je vergeet dar je probeerde her
je te herinneren, en je omspant. '0 ja, dar is het!' Her anrwoord komt uit het niets. Zelfrealisatie is netzo-het gebeurt nu. Het gebeurt bij bereidheid je te ontspannen en niet te weren.
Je kunt nu op die moment c:en ervaring van openheid krijgen. Je hoeft je niet open te stellen of opener re worden. Herken alleen de openheid die hier en nu reeds ervaren wordt. Dit ken je van binnen, van buiten en overal van. Ervaar het maar. Laat her woord 'openheid' los. Laat her verdwij� nen, en de ervaring wordt dieper en wordt meer en meer woordloos. �t'S eenvoudig woordloosheid. Dan raak je niet in verwarring door woorden, en
beperk je je ervaring niet door in de woorden te geloven. Maar zodra je het woord 'openheid' erop legt, neemt je ervaring een bepaalde smaak aan, die niet helemaal de juiste is. Misschien komt her er dichtbij, maar het is niet helemaaJ wat her was roen je dat idee nier had.
Dit loslaren kan zich verdiepen. Die verdieping kan de vorm hebben van vallen in war onbekend is voor de geest. Deze heeft de neiging zich hier ideeën over re maken en de ervaring te beperken, maar het is feitelijk een intensivering van de ervaring van zijn. In die ineensere ervaring realiseert de beperkre mens die je dacht re zijn zich dat hij daarentegen deze openheid is. Je zult ook zien dat anderen dir zijn. Wanneer jij jezelf bevrijdt, is her
49
niet alleen jouw zelf, maar het Zelf dat bevrijd wordt. Jij herinnert je her Zelf van iedereen, omdat het hetzelfde Zelf is. Wanneer dit gerealiseerd
wordt, maakt dat de torale transformatie van men
selijke inreractie mogelijk. Open geest, open han. Besef dat er niemand in
je is die je moet beschermen. Een emotionele be
grenzing of gevoelens van afgescheidenheid en geïsoleerdheid die voortkomen uit de begrenzing zijn
onnodig. De enige reden waarom je ooit Jacht dat je bescherming nodig had was vanwege een heel onschuldig misverstand. Dit gebeurde omdat je,
wen men je als heel klein kind een idee van jezelf gaf, ook gereedschap kreeg voor her bouwen van een muur om dit idee te beschermen. Je leerde bij
voorkomende gelegenheden het gereedschap uit re
breiden. Als een goede dosis boosheid nurrig leek, of misschien wel wrok, schaamte, afkeuring of be
drog, voegde je dar aan je uitrusting roe. Of je nu vasthoudt aan her zelfbeeld van een goed mens of een gebrekkig mens, de idenrireirsuitrusting wordt
gebruikt om dar beeld re beschermen. Dit is heel onschuldig. Her gebeun zonder dat
je weer dar het gebeurt. Het gaar door rot je beseft
dat er, inherent aan het aanhouden van 'mij' als
zelfbeeld in lichaam en geest, een geloof bestaar dar je bescherming nod1g hebt. Je kunt niet het
een hebben zonder her ander. Ze zirren in herzelfde hokje.
so
Wanneer je je bescherming laar vallen, komt de waarheid binnen en haalt het zelfbeeld weg. Daar
om ging het zelfbeeld gepaard met een muur, omdat zonder de muur de herinnering van je ware aard zich onmiddellijk opdringt en her ze.lfbecld,
goed of slecht, weghaalt. Er is geen zelfbeeld dat geen muur om zich heeft en geen zelfbeeld dat niet
gepaard gaat met pijn. Niet alleen heb je je eigen muren, maar er zijn ook muren die je om anderen projecteert, de beelden die je van hen hebt, die je beletten hun ware aard te zien.
Met de bereidheid in re zien dar een beeld niet reëel is, storten de muren in. Wanneer de intellectuele muur afbreekt, word je ruim van geest. Wanneer de emotionele muur afbreekt, word je ontvankelijk. Wanneer realisatie van de Waarheid her beperkte ik verwijdert, is er plotseling geen
zelfbeeld - maar alleen rotale aanwezigheid. Totale aanwezigheid! Deze openheid is aanwezig en beeldloos. Ze hoeft niet beschermd te worden. Er
kan iemand regen schreeuwen, en her geluid gaar
door de ruimte. Dat is oké. Iemand kan het liefhebben. Dat is fijn, maar het voegt er niets aan roe
en het haalt er ook niets van af. Maar het grappige aan de Waarheid, of aan ver
lichting, of aan bewustwording is, dat we het over her hoofd zien, ook al is het niet verborgen. Het is niet 1.0 ver weg, en wacht op het momenr waarop
we het verdienen. Het is moeilijk te vinden omdat
"1
het hier vlakbij is. Deze openheid was er altijd al.
Als zij een stem had, zou ze iets gezegd hebben als: 'In 's hemelsnaam, hoe lang blijft dit beeldverhaal nog in stand, vraag ik me afl'
Oir beeldloze Zelf- noem her bewustwording of gewaarzijn of openheid, ieder woord dat de herinnering bij je wakker roept- is heel stil. Maar ge
loof mij nier. Neem de woorden mee naar binnen.
Ontdek het zelf. Jij bent de autori teit. Ik ben maar de boodschapper.
Hoe meer je beseft dat je openheid bent, hoe meer je fysieke lichaam beseft dar er niets te beschermen valt. Dan kan her zichzelf openstellen .
Op emorioncel niveau kun je dir voelen als gewaarwording in je spieren en je horren. Dan ontplooit zich de diepste functie van je lichaam, en wordt het een uiting van de openheid die je in fysieke gedaan cc bent, een uiting van waarheid , in plaats van de beschermer van het ik. Het wordt
een verlenging van openheid zelf. Je voelr bijna babyachrige fascinatie met beweging en je zintuigen en war er allemaal is in de wereld. Her verschil is
dat, wanneer het spirituele ontwaken dieper wordt en rijpt, je hebt wat een baby mist: wijsheid. Een
baby idemificeert zich in de loop van de tijd met
de voorwerpen van zijn aandacht en met de bood
schappen die anderen hem over zichzelf geven. Wanneer de gerijpre lichaamsgeest een verlenging wordt van de openheid, zijn ware aard, ontdekt
52
hij de onschuld opnieuw, alleen is er nu een diepe wijsheid, waardoor hij gdàscineerd kan zijn zon
der ooit iets vast te pakken of weg te duwen, want dar is niet nodig. De beweging en de fascinacie zijn dus niet infantiel. Ze zijn als van een kmd , maar absoluut wijs. In deze openheid zit de aller-diepste
wijsheid. Dan ben je eindelijk in staat gefascineerd te zijn zonder je in een identiteit te verliezen en zonder gevoel dar je bedreigd kunr worden.
De hele wereld van een baby heeft te maken
met het lichaam. Zo hoort her ook, dat moet ook. Maar de onschuldige wijze is niet geïnteresseerd
in her onderhouden van her lichaam. Her wordt onderhouden, maar niet uit angst dat het niet in stand blijft. Daarom zit in het opnieuw zich herinneren. in het diepste thuiskomen bij je Zelf, een vrijheid om inderdaad hier te zijn, om dir leven te leven zonder angst.
Een ander aspect van openheid is intimiteit. Wat de snelste toegang geeft tot Waarheid, en ook tot schoonheid, is dar je iedere ervaring heel dicht
bij laar komen, innerlijke en uiterlijke, zelfs als de ervaring nier 'goed' is. Wanneer je heel dicht bij
alles wat je ervaart bent, moer de verdeelde geest alles loslaten waar hij zich op dat moment mee bezighoudt. In deze intimiteit word je heel ontvankelijk en ontdek je een grote ruimte. Of de ervaring
nu onaangenaam of mooi van karakter is, zodra de hele ervaring heel dicht bij je is, is er openheid.
'53
Wanneer er imimiteir is met de hele ervaring van het moment, blijft het gewaarlijn niet beperkt tot war zich afspeelt in je emotionele lichaam, je fysieke lichaam, je waarnemingen of je gedachten. Er is alleen sprake van één geheel dar zichzelf waarneemt, zichzelf voelt of zichzelf denkt, en alles war er gebeurt lost zichzelf meestal op. Wanneer het geheel zichzelf waarneemt, is dar heel iets anders dan wanneer het ik een ervaring heeft. Wanneer wc op deze manier loslaten, is het zoals zenmeester Bankei alt ijd zei: 'Alles wordt volmaakt geleid in het Ongeborenc.' Hij bezigde het woord 'Ongeboren' voor wat ik Waarheid noem. Wanneer het geheel zichzelf waarneemt, is er de indruk dar her Ongeborene volkomen zichzelf bestuurt. Het
houdt nooit vast aan ervaringen. Het brengt zich alleen in evenwicht en geniet overal van. En wanneer je je plannen en wensen laat varen, kan gezien worden dar alles volmaakt bestuurd wordt in het Ongeborene.
Soms zie je dat je gcesr een plannetje heefc. Je probeert je ergens van re bevrijden of iets te begrijpen, en je denkt erover na. Overweeg eens een pauze en hou een ogenblik op met denken. Dar deed Einsrein. Hij dacht over een probleem na en hield er dan mee op, met het idee dar hij zover was gekomen als hij kon en de grenzen van her rarionele denkproces had bereikt. Nu is her een truc om dar te doen. De meeste mensen merken dar het
rationele denken hen tot de rand brengt en maken, in plaats van ermee op te houden, een draai van 90
graden naar reehes of naar links en gaan langs die rand lopen, denken horizontaal en betrekken er meer feiten, ervaringen en herinneringen bij. Oir heer tijdverspilling. Het enige nut van denken dat enige kracht heeft is een rationeel proces dat rot de grens van her denken gaat en dan stopt. Het laat iets anders leveren war er geleverd moet worden, ongeveer zoals Einsrein deed als hij het denkproces doorvoerde wr her eind en de oplossing dan liet komen. Dan bestuurt het Ongeborene alles volmaakt omdat her heel dichtbij ervaring staac.
De snelste ingang rot deze openheid in je ware naruur is niet zozeer door re denken, maar via de vijf zintuigen. Als je bijvoorbeeld naar het hele mo
ment luistert en niet slechts naar de geluiden die je oren rer beschikking staan, als je het totaal van het hele moment voelt, zul je zó onrvankelijk worden dar het de beperkte ruimte van het ik te buiren gaat. Er komt een bepaald gevoel in je lichaam, je voelt het gewoon - het wordt ruimer. Je voelt de absolute rust. Je voelt de vogels. Je voelt hoe het is om een geluid te voelen.
De zinruigen geven je rechtstreeks roegang, boven het denken in virtuele werkelijkheid uit, tot iets dat niet mentaal gecreëerd is. Het is fantastisch als je je zinruigen openstelt. Je beseft dar 99 pro
cent van je probleem was dar je alles begrensd had,
S'i
gefocust hield in maar één richting, en dat alles
heel helder wordt als je je voor het toraal openstelt.
Zodra je pijn begint te krijgen, valt her je op dat je
zintuigen zich niet meer op her geheel richten en
in plaats daarvan maar op één ding gericht zijn, en
dat veroorzaakt lijden. Je kunt gaan inzien dat er heel veel geleden
is omdat deze gerichtheid op een smal punt van
ervaring het voor het Ongeborenc heel moeilijk
maakt zichzelf te besturen. Maar zodra de blik zich
verruimt, bestuurt zoals bekend het Ongeborene
zichzelf, en is alles in orde, zelfs als het niet zo lijkt. Dan kun je een beperkt gezichtspunt overstijgen
en zien dat het niet echt waar is dat jij al deze er
varingen gadeslaat, maar dar het het g(htel is dat zichzelf waarneemt.
Onschuld
Er vcrschenen drie kenmerken in mij roen ik
een diepe bewusrwording ervoer: wijsheid.
onschuld en liefde. Hoewel her feitdijk onderde
len van een geheel zijn, kun je dit geheel beschrijven met de:�.e drie kenmerken.
Bewusrwording omsluit wijsheid. Wanneer ik
spreek van wijsheid, berekent het niet dat ik plot
seling inrel ligenr werd. Het betekent eenvoudig
dat ik de Waarheid realiseerde. Dez.e Waarheid is
war ik ben. Zij is wat de wereld is. Zij is wat fs. De wijsheid is de realisatie van war je bent. Het
is de realisatie van Waarheid, de enige echte waar
heid. Deze Waarheid is geen kwestie van filosofie,
wetenschap. geloof, overruiging of rel igie. Zij gaat
dar alles te boven - ver re boven.
Her rweede kenmerk dar voortkwam uit dit omwaken was onschuld. Dez.e grote onschuld geeft het gevoel dat het leven ahijd weer nieuw is. Sinds
de verlichting houden de hersenen zaken niet meer vast en vergelijken nier meer, zodat elk moment ervaren wordt als nieuw, zoals her ook is in de ogen van een kind. De volwassen geest heeft de neiging dingen in zich op te nemen, zijn waarnemingen met de waslijst van dingen die er in het verleden
zijn gebeurd re vergelijken, en eigenlijk de houding
aan re nemen van: 'Al meegemaakt, al gedaan.' Hii is camelijk dor, droog en saai. De onschuldige geest zou men ook nederigheid kunnen noemen. Maar zelf hou ik van her woord onschuld, omdat ik denk dar her dichter bij de feitelijke ervaring blijft.
Her derde kenmerk dar ontstond was liefde. Deze liefde is eenvoudigweg liefde voor her be
staan. War er bij her ontwaken onm:1at is een lief
de voor war er is- voor alles war er is. Het feit dat er iets is, komt je al voor als geweldig, wanr als hc::l
inzicht bij her ontwaken heel diep gaat, is er het besef hoe fragiel her bestaan is. Ik bedoel niet dar
we elk moment kunnen omkomen. Tk bedoel dat
we een ongelooRijk wonder zien, we zien hoe onvoorstdbaar gemakkdijk er ook helemaal niets zou
kunnen zijn. (Trouwens, er is absoluut niets, maar dar is een ander verhaal.) Dat er al iets besraar zie je
dan als een absoluut en opperst wonder, en uit dat zien komt een grote liefde voort, eenvoudig voor
wat er is. Die liefde is iets anders dan het liefst krijgen wat we willen hebben of de volmaakte partner vinden. Oir is liefde alleen maar voor het feit dat we verers hebben of voor het feit dar er teennagels bestaan, dar soort liefde. Een immense liefde rijsr
op, gewoon voor her wonder van het leven, in hel
besef dat iedereen en alles het Ene is. Wanneer het ontwaken heel diep gaat , functi
oneren we nier meer vanuir een persoonlijk zelf. Met andere woorden, alles heeft geen betrekking
op 'mij'. Gedachten hebben geen betrekking op
mij; gevoelens hebben geen betrekking op mij; wat anderen doen heeft niets mer mij te maken ; en wat er in de wereld gebeurt heeft geen betrekking op
mij. In de egocentrische staat van bewustzijn, is alles wat er gebeurt iets dat met mij gebeurr. Dar is toch zo? Dat is de 'normale' bewustzijnstoesrand.
Niemand kan eigenlijk uitleggen war her persoonlijke zelf is; we voelen het gewoon. Het is iets lichamelijks. Her is niet alleen maar hoe we han
delen en war we zeggen; her is de voornaamste ma
nier om onszelf re bepalen. Ns we die doorzien, beseffen we dar her persoonlijke zelf nier is war wij
zijn en dar her ook nooir iers substantieels was. En als we echt inzicht krijgen in onze ware aard, doet zich een paradox voor; hoe meer we beseffen dat er
geen zelf is, hoe srerker we feitelijk aanwezig zijn. \'Vat dus in mijn ervaring de plaats van het per
soonlijke zelf innam, was de onschuld en de liefde.
Natuurlijk waren die er altijd geweest, maar bedekt door dat samenraapsel van gedachten en gevoelens
waaruit 'ik' was gaan bestaan. Deze onschuld blijft me verbazen, wam er komr nooit een einde aan. Zij blijft onschuld, hoeveel ze ook ziet, hoe groot haar spiritueel inzicht of spirituele diepre ook wordt; en ze wordt steeds onschuldiger. Bij het egocentrische zelfgevoel is her zo dat hoc meer we weten, hoe minder onschuldig we ons voelen. Maar voor onze ware aard is her zo dat hoe meer we weten, hoe onschuldiger we ons voelen.
Ik noem dit gevoel niet alleen onschuld omdar dit her gevoel van onschuld uitdrukt waarmee iedereen zich kan identificeren, maar ook omdat het de betekenis heeft van hoegenaamd nier op je hoede zijn. Wanneer we nier op onze hoede zijn, merken we dat deze onschuld alleen uit zichzelf voortkomt. Dar zou je op de volgende manier kunnen zien: wanneer we verbinding leggen vanuit het egocentrisch bewustzijn gaan wc eigenlijk uit van
een idee, een opvaning die een samenraapsel is van overtuigingen of herinneringen. Wanneer we uitgaan van onschuld, gaan we niet uir van eeu idee, een standpunt uf overtuiging. Wc gaan uit van on
schuld zelf, en dat is niet ee': bepaalde opvatting.
Onschuld heeft geen ideologie; zij heeft geen theologie ; zij heeft geen lijst met overtuigingen; en ze heeft geen lijst met ideeën. Her is het enige in de wereld dat er heel zeker van is dar het niet weet war
60
er aan de hand is. In onschuld is er geen idee over wat er gebeurt en dit is het verwonde rlijke. Wanneer ik zeg dar ze niet weet wat er gebeurt, bedoel ik dar ze nier via het denken in conracr staat met war er gebeurc. Her denken wordt overgeslagen wanneer er conrace wordt gemaakt m�t een ervaring. Die wordt totaal niet gefilterd. Daarom is er sprake van onschuld.
Dit as peer van he::r on rwaakre zelf, deze onschuld, is als ervaring feitelijk in ieder mens aanwezig. Voor de geest, voor her egocentrische bewustzijn,
lijkr her misschien wd fijn om re hebben. maar het
is angstaanjagend om in re verkeren, omdat her ieder gereedschap van het egocentrische bewustzijn
onklaar maakr. Her egocenrrische bewustzijn voelt zich wel graag onschuldig, omdat het even opluchting geeft, alsof je innerlij k een paar minuten naar de Bahama's gaar. Maar de geest voelt zich eigenlijk nier zo gemakkelijk daar omdat hij dan nier functioneerr. We z.ien dar we nier zijn wie we dachten re
zijn, en dat de wereld nier is hoe wij dachten. Alles is nieuw en open en onvoorspelbaar, en dar maakt
dar het ego zich onzeker voelt. Her is misschien moeilijk re begrijpen hoe
grondig dez.e onschuld is. Als er bijvoorbeeld, als je op je scoel zit, een zekere gewaarwording door je lichaam gaar die je geesr onmiddellijk angst zou noemen, zou onschuld dat nier weren. Zelfs een gevoel dar de geest angst zou noemen wordt nier
61
door onschuld herkend, omdat zij niet waarneemt met behulp van de geest. De manier waarop ze er naar zou kijken zou er een zijn van: 'Wat krijgen
we nu, wat is dit?' Wanneer je ergens in geïntcres�
seerd raakt, ga je er naar roe. Als een geluid inte� cessant is, leun je die kant op. Als een geur inreres�
sant is, snuif je hem op. Onschuld kijkt gewoon mer nieuwsgierigheid en vraagt: ' War is het?' En ze nekt de gewaarwording heel dicht naar 7.ich roe. Ze ontdekt wat die gewaarwording is door de erva�
ring, in plaats van door het idee. Het is heel anders om de gewaarwording van angst te voelen door haar te ervaren dan door het idee erover. Omdat een woord als 'angst' door generaties van mensen
is doorgegeven -er is mentale overdracht van ge� neratie op generark - speelt, zodra de gedachte in je hoofd opkomt die 'angst' zegt, niet alleen dit momene mee; ralloze generaties angst spelen mee.
Maar onschuld kijkt nier via het denken, en
daarom slaat ze de geschieden is over. Ze ontdekt
ieder moment opnieuw. Het is niet iets dat de
egocenrrische geest besluit- 'Oké, ik word nu on�
schuldig. en ik ga elk moment ontdekken, en ik
ga opletten.' Zo mis je het, want dit maakt er een project van voor het egocentrisch bewustzijn. De onschuld bestaat al en benadert en ervaart elk mo� ment op een volkomen onschuldige manier. Wanneer je ermee in cont<JCt komt, ga je de kinderlijke nieuwsgierigheid ervan voelen; je merkt dat ze
echt de ervaring wU aangaan, elk ding wil ervaren. Daarom besraat in veel religies het advies om als
een kind te 1.ijn (nier kinderachtig, maar kinder� lijk) omdar die kinderlijkheid altijd zo wezenlijk geïnteresseerd is in wat er is. Oir is de kwalireir van frisheid die we voelen wanneer we leven vanuit een niet afgescheiden zelf
Naruurlijk hebben we nog steeds hersens en hebben we nog steeds gedachten, dus worden er
nog steeds dingen geleerd en ervaringen verzameld. Het egocentrisch bewustzijn neem altijd waar via
deze verzamelde kennis. Het enige verschil is dat,
als je vanuit het niet afgescheiden zelf leeft, je nier waarneemt via die vergaarde kennis, al kun je er zonodig wel uit punen. Waarnemen via onschuld, daarentegen, maakt je echt buirengewoon capabel om het momene met wijsheid te benaderen omdat de hoogste wijsheid over wat er dan is in die sraat oprijst. Deze wijsheid is alleen die van dat momene en niet onderdeel van de kennis die we vergaard hebben. In zen noemen we het prajna, 'wijsheid van her hart', een wijsheid die hel geheel roebe� hoort. Zij is die van het moment. We gaan niet meer met de dingen om vanuit her ik�gevoel maar
vanuit her hele bestaan. De andere eigenschap die ik merkte na het onr�
waken was een liefde voor het Jourere feit van het
bestaan zelf. Het was geen liefde die ergens door veroorzaakt werd. Ze was nier gebaseerd op een
goede dag. een goed m�ns, een goede ontmoeting of een goed gevoel. Het kon zelfs wel nier zo'n goede dag, niet zo'n goede ontmoeting, niet zo'n fijn mens, of nier zo'n goed gevoel lijn, en dan was er toch net zo veel liefde voor. Oir is een liefde die
van dit leven houdt, omdat her zichzelf in her le
ven eigenlijk elk momem tegenkomr. Verlichting openbaart dat er geen persoonlijk
zelf is, en dar alles mijzelf is. Het lijkt een para
dox. Wanneer we dit zien, beseffen we dar er niets anders aan de hand is dan liefde die zichzelf tegenkomt- of we zouden kunnen zeggen dar jij jezelf regenkomr, of dar de Waarheid zichzelf ommoct, of dar God zichzelf ontmoet. Liefde ontmoet zich
zelf elk ogenblik, zelfs als her een rotmoment is. Oir zal nooit via het egocentrisch bewustzijn gebeuren,
wanneer alles gefilterd wordt door de geest. Maar
levend vanuit onschuld ontmoet liefde eenvoudig
zichzelf. Als je van mij houdt, ontmoet ze dat. Als je me ha ar, mooi, dan ontmoet ze dat ook. En de liefde houdt van dat ontmoeten Ik heb het over
her Ene dar zichzelf oncmoet , zichzelf realiseert,
zichzelf ervaan. Dit is een liefde die de goede gevoelens inhoudt
die wij mer liefde associëren, maar ook overstijgt ze verre het goede gevoel. Het is een liefde die veel
dieper is dan een ervaring. Heb je, met welke kwa
liteit van liefde je ook ervaring hebt gehad, wel
eens gemerkt dar wanneer er echte liefde omstaat.
64
ze zowel je geest opent als je emoties vrijmaakt?
Her is een openheid voor wat er ook gebeurt. Her
egocentrisch bewustzijn sluit altijd de deuren. Emotioneel en incellecrueel gooit her altijd de zaak
op slot zodra het ogenblik niet het 'juiste' ogen
blik is , en dat is ongeveer 99 procent van de tijd zo. Maar de onschuld en de liefde gooien de deur
niet dichr, zelfs nier voor iets dar heel onaangenaam is. Merk maar eens op dar hoe meer je verder
kij kt dan wat je ik-gevoel voorschrijft, hoe meer onschuld binnensluipr. En hoe beter we onschuld
kennen, hoe meer liefde zijn kop opsteekt en het
leven gaar ervaren, dir leven gaar leven en zich in
dit leven gaal bewegen. Oe wijsheid wordt nu be
schikbaar omdat je open bent. En zo verdiept zich de wijsheid, en verdiept zich de onschuld. En de onschuld maakt ruimte voor meer liefde, en hoe
meer liefde er is, ho� meer ruimte er is voor wijs
heid en zo gaar her verder. Deze kwaliteiten, liefde en onschuld, maken
her ontsluiten van wijsheid mogdijk. Ze zijn niet alleen her resultaat van her ontluiken van je ware
aard, ze maken ook her onrwaken, en de belicha
ming ervan, mogelijk.
Harmonisatie
In zen is een van de definities van verlichting de
harmonisatie van lichaam en geest. Dat betekent
ook de harmonisatie van zid en materie. Wanneer
ziel en materie in harmonie zijn, is her alsof er een
derde entiteit wordt geboren - dat is eigenlijk de
'Middenweg' van her boeddhisme. De Middenweg
heeft niets re maken met het idee dar je je midden
tussen twee tegengestelden bevindt. De Midden
weg is wanneer ziel en materie in evenwicht zijn
- wanneer de intrinsieke eenheid gerealiseerd is.
Ziel en materie zijn niet twee verschiJlende dingen,
her zijn twee aspecten van de Ene. Oir is de reali
satie van onze ware aard.
Als mensen raken we geïdemificeerd met mate
rie. Materie houdt elke subtiele en grove manifes
tatie in. Matcric is alles dat aangeraakt, gezien, ge-
67
voeld, waargenomen of gedacht kan worden. Een gevoel is materie en emotie is materie, net als een lichaam, een auro of een vloer.
De essemie van materie is zieL Materie wordt
bezield door de ziel . door de levenskracht, en ze
kunnen niet van elkaar gesche iden worden. Hoe
wel we erover kunnen spreken alsof het twee din
gen zijn, is er geen materie als we de levt:nskracht
weghalen. Her is niet alsof er dan dode materie is; er is geen materie.
Onderdeel van realisat ie is de verschuiving van
identificatie met materie (die 7.ich manHesreen als persoonlijkheid, of 'ik') naar identificatie mer de
ziel. Er is echte vcrlichring wanneer materie en ziel
in harmon ie zijn. We zouden deze harmonie 'nondifferentiatie' of 'eenheid' ku nnen noemen.
Wanneer we beseffen dat we ziel zijn kan er een
veel grotere harmonie zijn dan er voor die realisatie was, maar er kan roch nog enige disharmonie aanwezig zijn. Daarom is her goed als je de waar
de begrijpt van luisteren naar her onderricht, wat
hetzelfde is als je openstellen voor wat er is, ieder
moment weer. We moeten ons ervoor openstel
len als voor de zon, als we bruin willen worden.
In plaats van kleren aantrekken, doen we ze uir.
Als we vrij willen zijn, bedekken we ons nie[ met
onze begrippen, ideeën en opinies; we leggen ze
a[ Dan gebeurt er iets helemaal va nzelf. Als we
deze harmonie willen versterken, kunnen we nieL
68
vasthouden aan ideeën, evenmin als we gedeelre
lijk gekleed kun nen blijven en toch helemaal bruin worden. We zullen niet getransformeerd worden. Maar als we eenmaal echt naakt en volledig bloor
zijn, kunnen we op een heel natuurlijke wijze getransformeerd of bewust worden.
Vele jaren geleden wisr een van mijn leraren,
Kwong Roshi, dar ik naar de bergen ging om en
kele maanden rond re trekken, dus leerde hij me hoe ik de goede plek kon vinden om de nacht door
te brengen . Nier dar hij me informatie gaf hoe ik het moest doen, maar hij praatte er slechts even
over, en toen realiseerde ik me plotseling dat ik di
rect zou kunnen aanvoelen welke omgeving goed
voor me was. Net zoals we onze omgeving kunnen
voelen, kunnen we het voelen wanneer er in onze
omgeving een harmonie van ziel en materie is. Dat is een goede omgeving om je in te bevinden; die
brengt ons heel natuurlijk in evenwichr.
Hoe meer harmonisatie er is, hoe meer er een
intensivering is van de Waarheid, van her stralende licht, in onszelf. Natuurlijk is her licht overal.
We omkomen er niet aan. Maar voor een tijdje is het goed enige intensivering in onze omgeving te hebben. Het is nuttig om ondersteund re worden, omdaL we het gevod dat er overal en altijd lichr is,
kwijt kunnen raken. Naarmate we dieper komen, zullen we het licht overal ervaren, zelfs als her zich
niet geconcentreerd , sterk of krachtig voordoer.
Dar bereiken we door ons re willen blootstellen aan ervaringen en plaatsen die het sterker maken.
In elke retrai te die ik leid, kan ik her moment
voelen waarop de groep als geheel - sommige mensen eerder, anderen later - ziel en materie in
harmonie begint te brengen. Als de klik er is, worden sommige mensen blij en andere worden bang omdat het krachtiger wordr. Deze harmonisatie is
de reden waarom men zegt dar je, als je wakker
wilt worden, met verlichte wezens moer verkeren. Dat kunnen verlichte mensen, verlichte bomen,
verlichte bergen of verlichte rivieren zijn - her kan
elke omgeving zijn. Als we gevoelig zijn, kunnen wc het voelen als een omgeving verlicht is. Mensen
kunnen meer of minder verlicht zijn, en bomen of
een berg, een kloof, een heuveltop, of een bepaalde straathoek in onze buurt ook. Wanneer we gevoe
lig zijn, kunnen we dit aanvoelen. Wanneer wc ons
openstellen voor dat wakker-zijn, voor die omgeving waar ziel en materie in evenwicht zijn, helpt
ons dat bewust te worden. Uiteindelijk is dat wat sarsang is. En Jat is ook wat medilatie eigenl ijk is.
We srellen ons open. en dan komen ziel en mate
rie heel vanzelfsprekend met elkaar in evenwicht . Plotseling is er de klik. zonder dar je iets doet . Hoe
minder je doet, hoe beter. Wanneer we ons onrspannen en deze natuur
lijke harmonisatie laren gebeuren, is er een diepe bewustwording van de schoonheid van onze om-
70
geving, zoals zij is, en van de schoonheid van ons zelf. Dar is de Middenweg, maar het is niet echt
in her midden; her is allesomvattend. De-z.e subtiele invloed kan heel sterk zijn. Her is iets heimc
lijks, dat als mist door kieren en gaten in ons leven
doordringt. Her kondigt zich niet graag aan met blaasmuziek.
Ik kan me de dag herinneren waarop ik een re
traite deed met Kwong Roshi en 1.0maar uir het niets de realisatie kwam dar ik wist war er gebeur
de. Niet in mijn hoofd, maar van binnen. Die invloed, die schoonheid, begon zich in mij re roeren, en ik begreep iets dar onuitgesproken, maar
altijd beschikbaar was. Wanneer ik in retraites naar Kwong zat te luisteren als hij sprak, was ik soms
heel geïmeresseerd zodat ik echt luisterde, en een
andere keer was her niet zo interessant en luisterde
ik dus niet zo goed. Zoals hij altijd zei: 'Soms is
het goed praatje; soms is her niet zo'n goed praat
je. Zo gaar het mer praatjes.' Het gebeurde op een van die dagen waa rop ik niet zo heel goed naar de
woorden luisterde. Ik was nier aan het fantaseren, maar ik luisterde niet goed. Plotseling was her als rook, zo'n subtiele stroom van aanwezigheid die ik
voelde. Ik wist: 'Dár doet hij . Het gaar niet om al
dir praten, praten, praten.' Ik besefte dat het daar
niet om ging- of maar voor een klein deel . Ik her
inner me dat ik daar mer een gl imlach op mijn
gez.icht zat en me bedachr hoe hij in stilte bezig
was, omdat er om de een of andere reden, zonder
dat hij of iemand van ons dar had besl ist, een in
tensivering plaatsvond van iets heel subtiels, maar
zeer doordringends.
Deze manier is heimelijk omdat we denken dar
er niets gebeurt . Daarom jagen we niecs na. Ik had
her dus tot op die dag en dar ene praatje, coen ik
die subtiele bron voelde , nier opgemerkt, terwij l
her gewoon stráá.lde! Ik zag en voelde her, en toen straalde het ook in mij. Her was hetzelfde, maar
dan van binnen. lk zag in dar ik dit was! Dit geeft
alles leven. Ik voe lde een volmaakte., wonderscho
ne harmonisatie van lichaam en geest, ziel en ma
terie. Het gebeurde doordat ik ervoor open stond.
Ik zou dir geen echte verlichting willen noemen,
maar her was een voorproefje van verlichting: het
realiseren van de heil ige aanwezigheid.
Charisma kan heel mooi zijn. Maar als een leraar
re charismatisch is, zijn de leerlingen vaak begerig.
Ze kijken vaak alleen naar her lichaam en denken: 'War een geweldig mens!' Hij of zij is misschien
een mooi men�. maar daar gaar het nier om. lk 'Lie
het als mijn grootste geschenk dar geen van mijn
leraren charismatische persoonlijkheden waren.
Zodra we het charisma of iets anders gaan aanbid
den, zullen we onbewust de presentie die er echt is,
de aanwezigheid die door een sterke persoonlijk
heid en ook door een bescheiden en zachtaardige persoonlijkheid heen werkt, over het hoofd zien.
72
Zij kan functioneren via grom charisma en via hoegenaamd geen charisma. Geen van ons heeft
daar een keus in. Ze kan net zo goed functioneren
via de grootmoeder als via de goeroe die de:: God
delijke Moeder is. Wanneer we ons door middel van deze har
monisatie realiseren war we zijn, war moeten wc
dan doen? Dan blijven we rijpen. Als we niet meer
rijpen en zeggen: 'Ik heb 't!' is het plotseling af
gelopen met de harmonisatie van ziel en materie.
Dar wordt heel snel gevoeld. Zoals Suzuki Roshi
vaak zei: 'Als je lijdt, word je wat begerig.' Je moer
je voordurend overgeven om de harmonisatie in
stand re houden. De oude taoïsten noemden dit 'het hersrellen
van de chi'. In vroegere rijden, en waarschijnlijk
op enkele plaatsen nu nog, werd de taoïstische priester erbij geroepen als er een prob leem was in
her dorp. Als de gemeenschap onderling niet har
monieu� was of er enige opschudding was over
iets, werd hij of zij uitgenodigd. Zo begaf hij zich
op weg vanuit zijn kluizenaarswoning en ging hij
naar het dorp en zei dan zoiets als: 'Geef me een
rustige plek, geef me een hut, en laar me alleen.'
Daar ging hij zitten en stelde 1.ich open voor de chi van de omgeving, voor de energie. Dar is pas
groot mededogen, wam als je je openstelt voor de
omgeving, zul je de verwarring daarin in je eigen wezen voelen. Maar als je stabiel genoeg bent, als
je genoeg inzicht hebt, zal niets in jou zich daar zorgen over maken. Het zal geen probleem zijn. Je zult er zelfs geen lasr van hebben, maar het 1.a.l er gewoon zijn: onrust. Alleen wanneer je jezelf volledig gerealiseerd hebt ben je zo onbevreesd dat je
dat doet. Anders raak je, als je je openstelt, volledig
de wc::g kwijc. De taoïstische priester zat daar dan in de hut en
stelde zich open voor de chi, of de energie van de omgeving- voelde haar, onderging haar, en omsloor de chi vervolgens voor het licht van zijn ei
gen bewustzijn. Het kon een dag, een week, soms een maand duren, maar hij stelde de chi gewoon bloot aan her licht van zijn bewustzijn, dan begon de energie zich re herstellen. Vervolgens gingen de
mensen in her dorp zich beter voelen en konden ze
weer een tijdje met elkaar overweg. Daarom hebben heilige boeken ons aangeraden
om in het gezebchap van verlichte wezens te ver
roeven. De verlichte kan een menselijk wezen, een boomwezen of een straathoekwezen zijn. Stel je er voor open. Aanbid hen nier en zet hen niet op een voetstuk. Maar stel je eraan bloor, dan vindt dit herstel plaats; dit hersrel vindt plaats door de staat
van hun bewusr.cijn. Maar word niet afhankelijk.
]ij maakt jezelf wakker. Het licht van bewustzijn denkt er nier over iets
re veranderen of te wijzigen. Er is geen idee dat iets verandering behoeft, maar het verandert wel. De
74
priester ging dus gewoon zitren en alles herstelde. Iedereen voelde zich gewoon veel beter. Naruurlijk nier voor lang, wam als ze de z.on in zichzelf niet hebbc:n gezien, word iedereen weer gek als het verlichte bewusrzijn de omgeving verlaat. Maar de priester blijft daar nuchter onder. De zon maakt geen ruzie over waar hij schijnt of waarom hem was gevraagd te schijnen. Mensen ontwaken en transformeren alleen wanneer ze dar echr willen. Tot die
rijd is iedere verandering tijdcli.ik. Niemand kan je permanente verlichcing opdringen.
Wanneer je her licht begint te zien dat: je werkelijk bene, her lichr dar in jou ontwaakt, her sera· lende licht, dan besef je dat her nier de bedoeling heeft: je re veranderen. Her heeft nier de bedoeling re harmoniseren. Her heeft geen agenda. Het
gebeurt gewoon. De Waarheid is her enige war je ooir zult regenkomen dar geen agenda kent. Al het
andere heeft: zeker een agenda. Alles. Daarom is de Waarheid zo machtig. Geef je agenda op en blijf
je openstellen, en er zaJ zeker harmonisacie plaats
vinden.
Vrijheid
Iemand vroeg eens aan de wijze Nisargadatta
Maharaj hoe hij verlichr was geworden. Hij zei: 'Mijn goeroe verrelde me dat ik de meest verheven bron van alles was; ik ben de verhevene. Daar
dacht ik over na tot ik wist dat het waar wa�. tot
ik het werd.' Hij voegde eraan toe: 'Ik had geluk, want ik vertrouwde w:H me was gezegd.'
Vrijheid is de realisatie dal deze diepe, diepe
vrede en dit onbekende zijn wat jij bene. Al het
andere is slechts een uitbreiding van dar onbekende. Lichamen zijn slechts een uitbreiding van
dar onbekende. De bomen buiren zijn slechts een
uitbreiding van het onbekende in rijd, in vorm. Denken en voelen zijn ook uitbreidingen van hel
onbekt:nde in tijd. Her hele zichrbare universum is in feite slechts een uitbreiding in tijd van dit onbe-
kende, deze berg van rust. Daarom is het werkelijk van belang om 1.0 vol
wassen te worden dat je bereid bent te kijken naar wat fundamenreel is. Er is verschil russen her uit
trekken van her onkruid van verwarring en het komen t:ot de wortel van Waarheid. Heb je wel eens
onkruid uit een grasveld getrokken, waarbij je alleen de roppen pakte, en omdekre dar her zo snel weer terug was dat het was alsof het onkruid nooit gewied was? Het opruimen van identificatie is net zo.
Om de identificatie met je beperkte zelf met wortel en rak uit re roeien, moer je er op de meest fundamentele manier naar kijken. Dit be rekent dat
je verder kijkt dan je meesral doet om je persoonlijke problemen op re lossen. Kijken naar je problemen is net zeiers als her uittrekken van alleen het bovenste deel van het onkruid uit je grasveld:
het groeit zo weer aan. Je ondervindt misschien enige verlichting van de ellende van de dag, maar
de wond is er nog altijd, volkomen onaangeraakt.
Maar ervaringen hebben, ook als ze problemen uit
de weg ruimen oF prachtige inzichten bieden, is
heel iets anders dan het vinden van wie je in de kern bent. AJs je niet tot de kern komt, komt er zo weer onkruid.
En daarom stellen we de vraag: 'War is de wortel van dit hier, dar 'ik' heer?' Je moer de worrel kennen van hoe het begon, her omstaan ervan. Er
78
was een moment waarop die onschuldige, woordeloze fascinatie en liefde die jouw essentie is van onschuldige fascinatie en verliefdheid met wat er
is, veranderde in identificatie met war bedacht is. Precies op die beweging van onschuldige fascinatie naar identificatie wordt de vrijheid verloren. Het gebeurde lang geleden roen de tijd begon, en het gebeurt nu, op dit moment. Elk moment is er onschuld, de fascinatie met war er maar is, zoals
het is. Maar dan komr her denken tevoorschijn en zegt: 'Van mij'. 'Dar is van mij. Dar zijn mijn gedachten. Dat is mijn probleem.' Of hec zegt misschien het tegenovergestelde, dat de gedachte of her probleem 'van jou' is. Precies op dat punt ligt
her omstaan, de wortel, van al het lijden en alle afgescheidenheid.
Maar je ware zelf is, omdat her je ware aard is,
iets anders dan wat je met het denken kum erva
ren. Besef dat jij het mysterie bent, en dat je niet echt naar het mysterie kunt kijken omdat je alleen vanuit het mysterie kunt kijken. Er is een heel wakker, levend, en liefdevol mysterie en dat kijkt op dit moment door jouw ogen. En het hoort op dit rnamem door jouw oren. En in plaats van dar je her allemaal probeert uit re zoeken, wat onmogelijk is, stel ik voor dar je vraagt: 'War bevindt zich uiteindelijk achter dit paar ogen?' Draai je om en zie war er kijkt. Ontmoet zuivere mysterie, zuivere geest, en word je bewust wat je bent.
79
Het mysterie zorgt altijd voor zichzelf- zolang we niet verslaafd zijn aan het volgen van ideeën. Die verslaving snijdt je de toegang cor het mysterie af. Het is alsof je een edelsteen in je zak hebt, maar
je hand nier in je zak kunt krijgen om hem eruit re halen. Wanneer je diep van binnen weer dar je het mysterie bent dat zichzelf ervaart, besef je dat dit het enige is wat er ooit plaatsvindt. Of je een ervaring e�n mij of een jou noemt, een goede dag of een rordag, schoonheid of lelijkheid, mededogen of wreedheid - het is allemaal nog steeds het mysterie dar z.ichzelf ervaart, dar zichzelf uitbreidt in tijd en vorm. Dat is alles war er plaatsvindt.
Als dit inzicht alleen maar in je hoofd zit kun je het weten, maar kun je het niet zijn. Her hoofd zegt: '0, ik weet het wel, ik ben her mysterie', terwijl het lichaam doet alsof het de boodschap nier heeft gekregen. Dat zegt: 'Ik ben nog altijd iemand, en ik heb van die angstige gedachten en wensen en verlangens.' Wanneer we het bewust zijn, krijgt de hele mens de boodschap. En wanneer her hele lichaam de boodschap ontvangt, is het alsof een ballon leegloopt. Wanneer al die contradictie, die opschudding en her zoeken naar alles en nog wat
leegloopt, is er de ervaring dar her lichaam een uitbreiding 1s van het mysterie. Dan kan her lichaam gemakkelijk door het mysterie, door zuivere geest, aangestuurd worden.
Stel je voor dat jij, als het mysterie, een lichaam
80
instapt, een ander lichaam dan je nu hebt, misschien een met een hele hoop innerlijke regenstellingen - een met heel veel tegengestelde wensen, verlangens en gehechtheden die met elkaar in gevecht zijn. Terwijl je dit 'andere' lichaam voelt, zie je dat de ideeën die her heeft niet waar zijn. Stel je voor, terwijl je in dit nieuwe lichaam stapt, dat het niet weet dar het het mysterie is en dar her zich dus eigenlijk vasthoudt aan zijn identiteit aJs lichaam. Nu ga jij, aJs het mysterie, het lichaam bezielen en in beweging zetten. Maar aangezien het lichaam meent dat het de touwtjes in handen moet houden, bevecht het jou in alle opzichten. Telkens wanneer je de arm probeerr te bewegen, zou er spanning zijn; telkens wanneer je de mond opem, zou die struikelen over woorden; telkens wanneer jij, als het mysterie, fascinatie wilt ervaren, zou je je door aJ die tegenstrijdigheid en weerstand in her lichaam heen moeren worstelen. Zelfs aJ had je de allerbeste bedoelingen en suoomde al die energie door jou heen het lichaam in, was de enige manier waarop het lichaam met die liefde om kon gaan het omzetren in een tegenstrijdigheid. Het werd zo rigide in reactie op de energie van dit mysterie, dat het nauwelijks kon bewegen, lopen, praten of denken.
Stel je nu voor dat je uit dat lichaam springt in een ander lichaam dar op cellulair niveau absoluut weet dar het het mysterie is. Het ziet eruit als een
81
lichaam, en het doet alles wat een lichaam doet, maar her is niet echt een lichaam; her weer dat het eigenlijk niets anders dan her mysterie in gedaante is. Als nu het mysterie erin komt, is het een kwestie van soort bij soort. �a. Oké. Nu kan ik me bewegen.' En je kunt gewoon voelen hoe het zou zijn om in ro'n lichaam te zitren dar weet dat her het mysterie is.
Voordat dat lichaam zich zo volledig aan zijn ware aard kon onderwerpen, moest her heel gron
dig en volkomen inzien dat het het mysterie was, en ieder zelfbeeld laten verdwijnen. Als het nog maar iets van een zelfbeeld over had, zou her stijf worden. Zodra het enig oordeel had of iets beschouwde als niet zichzelf, wu er stijfheid zijn, alsof de gewrichten roestig waren geworden. Als het zorgen had over morgen zou het gewoon stijf worden. Dus als dat lichaam het mysterie toraal en bewust wil leven, moeten zijn eigen ideeën volkomen verdwenen zijn.
De lichaamsgeest kan geen einde maken aan de ideeèn en plannen, alleen maar omdat hij dat een goed idee vindt, maar het kan vanzelf gebeuren naarmate het zijn zelf steeds beter ziet dat het 't enige is wat er is. Het gaat intuïtief. Kun je er al
iets van voelen? Er is niets om je aan vast te houden. Geen opinies om erop na te houden. Geen afgescheidenheid.
Daarom is altijd verceld dat de waarheid je vrij
R2
maakt. Maar her hele wezen moet de waarheid realiseren. Het moet de waarheid zijn, bewust. Dat bedoel ik met de beperktheid van her plukken van onkruid en fruit, van her vcrvangen van de ene gedachrc of illusie door een andere, 'betere'. Als je er ook maar één egocentrische gedachte instopt, wordt het mechani�me tegengesproken. En als je
in dar lichaam probeert te bewegen, zal het niet erg goed bewegen . Ongeacht welke ideeën je erin stopt. Sommige daarvan helpen je misschien een beetje soepeler re manoeuvreren, aangezien sommige gedachten minder regenstrijdig zijn dan andere, en sommige zelfbeelden een beetje minder tegensuijdig zijn dan andere. Als je je zelfbeeld omzet in iets positievers kan de energie verschuiven, maar het raakt niet bevrijd van identificacies; her zal niet kunnen dansen. Hec lichaam wordt alleen vrij door zijn ware aard re zien. Dit kan alleen gebeuren door naar de worcel ce gaan in plaats van het bovenste stuk van het onkruid af te plukken. Dit betekent bewust worden en erachter komen wat je eeuwig bent in plaats van te proberen met je neuroses om re gaan.
De natuurlijke neiging van alles is om zichzelf te bevrijden. Dar is het goede nieuws. Alles wat vastgehouden wordt verhindert de totale realisatie. Wanneer het er dus op lijkt dar je je2elf niet be
vrijdt, houd je vast aan iets statisch, aan ideeën of
herinneringen. Misschien een belangrijk momene
83
van twintig jaar geleden, of een onbelangrijk moment van gisteren. Als je een identiteit, een idee, een mening, oordeel, verwijt, slachtofferschap,
schuldgevoel enzovoon, vasthoudt, zal dit zelfbevrijding in de weg staan. Je kunr je van deze verhalen ontdoen door ze af te bouwen in plaats van opnieuw op te bouwen.
Het is geaccepteerd om iets opnieuw op te bouwen, maar het is taboe om het af te bouwen. Deze gewoonte om ervaring vorm te geven door jezelf er een vcrhaal over te vertellen gaat heel diep, alsof het je helpt om ervaring in een betere context re plaatsen. Her mag dan soms enigszins helpen, maar uiteindelijk worden we alleen wakker uit de droomstaat van afgescheidenheid wanneer we
onze verkeerde opvatringen totaal onrmanrelen en afbreken.
Het onbekende, onze ware aard, heeft het vermogen zichzelf wakker te maken wanneer jij verslingerd raakt aan het loslaten van alle memale structuren waar je je aan vasthoudt. Denk hier maar eens over na: er is niet zoiets als een waar geloof.
84
De stralende kern
De winter is een mteressante rijd van het jaar. Veel heilige dagen vallen in de winter. Het
is her seizoen van spirituele feestdagen als Ra
madan, Chanoeka en Kerstmis; ook de dag van Boeddha's verlichting wordt vaak in deze tijd van het jaar gevierd. De winter is een heilige poort, een kans. De bladeren aan de bomen vallen af; de
vruchten vallen op de grond; de rakken worden kaal; en alles keen terug rot zijn meest essentiële kern. Niet alleen in de buitenwereld, maar ook
in de binnenwereld is sprake een naruurlijke ontbladering.
De winter is ook de rijd van zware regens en
sneeuw. Elk jaar worden de Sierra Mountains een beetje kleiner dan vorig jaar. Ze worden gedeeltelijk weggespoeld in de rivieren als het water om-
85
laag srort en terugkeert naar zijn bron en naar de meren en zeeën stroomt.
Zelfs mee zijn srormen is de wimer de rustigste rijd van her jaar. Niets haalt her bij de srilre na een storm. AJs je het voorrecht hebt gehad om mereen na een sneeuwbui in de bergen te zijn, wanneer er geen wind is, niets beweegt . de sneeuw elk geluid absorbeert en je overal een diepe stilte hoort, weel je hoe krachtig deze stilte is.
Zelfonderzoek is eigenlijk een vorm van wimerrijd met een spiritueel karakter. Het is nier zozeer zoeken naar een juist ancwoord als wel ontblade
ring. Her laar je zien wat nier noodzakelijk is, waar je zonder kan, wat je bent zonder je bladeren. Bij mensen noemen wc dar geen bladeren. We noemen het ideeën. begrippen, gehechrheden, en conditionering. Oir alles vormt jouw identiteit. Zou het nier verschrikkelijk zijn als de bomen buiten zich identificeerden met hun bladeren. Dat zijn wel heel broze dingen om aan gehecht te zijn.
Onderwek is een manier om een spirituele winter in zijn meest positieve zin op te wekken, waarbij je alles ontbladert tor aan zijn wortels, rot aan zijn kern. Wanneer we onszelf hebben laten afsrropen en echt de innerlijke winter binnentre
den, dan merken we misschien dar we achterover vallen, zoals we in zen zeggen, in wie we waren voordat onze ouders geboren waren. Dit is vallen in de meest fundamentele kern van ons wezen.
86
Volgens mij is er niets waar wij m ensen ons meer tegen verzetten als tegen een spirituele winter. Als mensen zich niet verzetten regen her afstropen van hun identiteit en zichzelf roesronden de winter te ervaren, zouden wc allemaal verlicht zijn. Als we de winterperiode gewoon laten aanbreken in onszelf, dan wordt er van7.elf ombladert, een beetje alsof er dingen wegvallen. Wanneer je heel stil en rustig bent, vallen dingen vanzelf weg. Als je niet
probeen iets onder controle te houden voel je dat bepaalde denkparroncn en energetische kenmerken wegvallen als blad dat valt, of sneeuw; het is een subtiel vallen. Hier is spirirueel onderzoek voor. Door de vraag: 'Wie ben ik?' bevindl je je: in de situatie waarin je niet weet en waarin je alles wat je gelooft en veronderstelt in twijfel trekt. De
realisatie van eeuwige waarheid gaat ren koste van al je illusies.
Soms voelt dit wegvallen aan als een krachtige: storm die her blad van de boom waaic. Bijvoorbeeld als je vindt dat je een heilige bent en er waait wat wind doorheen - meesral een ander mens - die je identiteit wegrukt. Misschien denk je: 'Ik
ben zo verlicht, ik kan het haasr niet verdragen, het is fantastisch.' Dan komt er een windsroot voorbij en rukt de gedachte mee. Je komt een vriend of collega tegen, die zegt: 'Dat vind ik niet z.o verlicht van je,' en je ziet dar het gewoon een onnodige idenrireit was. Als je je niet bukt om haar weer op
R7
te rapen, is dit een oprechte kans. Dan zul je, reewijl ze valt, inzien dar je die idemireit nier nodig hebt. Ze is een illusie:, niets dan dood gewicht dat je overboord kwH gooien.
Door terug te keren naar de kern, de wonels van jouw zelf, en door alles war je dacht re zijn te doorzien vallen zelfs je heiligste identiteiten
weg. Er zit een grote schoonheid in de ontdekking war we allemaal kunnen missen. Het mooiste geschenk van deze winter is uiteindelijk iets onuitsprekelijks; her is iers dat je moer leven. De
wi nrer smeekt je feitelijk om gewoon los te laren, en dan het loslaren los re laten. Laat dit natuurlijke en spontane terugkeren naar de wortels van je
eigen bestaan gebeuren. Keer terug naar dat war niet te definiëren is.
Er is een prachtig gedicht over een alleenstaande
boom zonder rakken, die aan de rand van een klif staat, in de winter. Het is geschreven door iemand die zijn verlichting beschrijft. Er komt een barst
in, die door de bast van de boom loopt en vervolgens valt de bast eraf. Stel je voor dar je een boom of een houtblok splijt om re zien war er binnenin zit. Om re 2.ien war er in zit, moet je het doormid
den splijten rot aan de kern. War zou je aanneffen? Je vindt stralende leegte, de volle stralende leegte van de winter. Stel je iets stralends voor dat uit het niets komt, iets dat naar buiten straalt, dar uit het
niets komt, uir het volkomen niets.
88
Wanneer je de kern bereikt die komt nadat je alles hebt laren vallen, barst je vanzelf open. Er bevin dt zich een spiritueel hart in die kern. Je legt niet al
leen de leegte van de stralende geest bloot, maar
ook het licht en de warmte van het spirituele hart. Wanneer je werkelijk in rusr bent, kun je de stra
lende, lege geest zelfs voelen - niet als gedachte, maar aJs de stralende leegte van jezelt: de nietsheid van jezelf en van alle zeiven. Je vo elt ook de stralende volheid van hart en beseft dat de leegte niet zomaar een nietszeggende leegheid is - het is
vol hart. Wanneer de leegte bewust wordt, weet je
dat her ook het liefdevolle hart is. De warmte van jouw spirituele hare komt ror leven.
Soms lijkt de winter koud, eenzaam, en lijkt je
af te zonderen. Her valt je misschien op dat je heel stil en in rust bent en dat je je heel vredig voelt,
maar je afvraagt: 'Waar is de jeu gebleven? Waar
is het leven?' Je kum heel stil en rustig zijn, en zelfs op een bepaalde manier heel leeg, en toch de bast nog imacr hebben, zonder dat hij ergens een scheurtje vertoont. Dan heb je wat 'de leegte van de leegte' genoemd kan worden. Oir is de volledig beschermde vorm van leegte.
De ware leegte is wanneer je beseft dat zij veel
meer inhoudt dan deze beschermde leegte. Wanneer de bast openvalt, wanneer je tot de kern komt,
worden de ideeën over jezelf en anderen gezien als onwaar, gezien als louter verzinsels . Je ziet ze als
89
dingen die jou geleerd zijn en die je hebt overgeno
men, aangetrokken als kleren die zeggen: 'Dit ben ik.' Wanneer de geest stralend leeg is, is het een
zeer levendige leegte. En wanneer je voelt dat het harr dieper gaat dan de emoties, maar niet zonder
emotie is, geen doods harr, schijnt de zon midden in winter. Heb je wel eens buiten gewandeld op
zo'n ijskoude ochtend, waarop her echt koud is,
hocwel de zon schijnt! en gedacht: 'Hoe kan het zo
koud zijn op zo'n heldere, 1.onnige dag?' Wanneer
je leeft vanuit de zon in jezelf, is het altijd warm.
De echte leegte leeft en straalt. Soms vragen mensen mij: 'Als ik besef dat ik
als afgescheiden idenciteit eigenlijk niet besta wals ik dacht, wie gaar er dit leven dan leven?' Als je
eenmaal op dit stralende hart van leegte benr ge
stuit, weer je wat die leven leeft, wat het altijd heeft geleefd en wat het vanaf dit moment zal leven. Je beseft dar jij dit leven nier leeft; dir stralende hart
is wat dit leven in werkelijkheid leeft- samen met deze stralende, lege geesr. Wanneer je opgeeft wat
je dacht re zijn en jezelf laar zijn wie je werkelijk
bene dan leeft dir stralende hart jouw leven. Dan wordt her niets jouw werkelijkheid, en ben je onverdeeld gewaarzijn.
Een mooie manier om over de ware aard van elk
mens (en dat is het enige waar het idee van verlich
ting ooit echt naar verwijst) te denken en die uit te
leggen , is dar wanneer de ware aard tor vol bewust-
C)()
zijn is gekomen, je geest zo ver open is als hij maar
kan z.ijn. Het wil nier zeggen dat de gedachten
z.ich naar de kosmos uitstrekken, het betekent dat
je geest zo ver openstaat dar er geen uiteinden aan
zijn. Je merkt dat, zodra je een gedachte vastpakt en gelooft, de geest afrekent met die gedachte. De natuurlijke geest is dus een open geest, en het na
tuurlijke hart is open, war er ook gebeun. Dat is zo schokkend aan onze natuurlijke staar- de geest en her hart sraan van na rure open en weren nier hoe
ze zich onder welke omstandigheden en op welk moment dan ook moeren sluiten. En tegelijkerrijd stijg je zelfs boven de open geesr en her open hart
uit. In wat jij bent is alles omvat.
De geconditioneerde geest neemt altijd Gods werk over door zich af te vragen war mensen doen
en waarom ze het doen, maar dar gaat je helemaal niets aan. daar heb jij niets mee re maken. Je kunt gewoon door het leven wandelen met deze natuur
lijke openheid voor war er is en onder alle omstandigheden op ieder moment zo zijn. Dat heeft her ware Zelf al die cijd al gedaan. Wanneer je ware
aard gerealiseerd is, is het niet alsof jij de een of andere fantastische ervaring zult hebben, waarna je zegt: 'Oké wereld, ik ben klaar.' De meest intense ervaring komt wanneer je beseft dar deze
open, stralende, lege geest en dit open, stralende
hart altijd open zijn geweest. Ze hoeven niet open
re gaan; ze gaan ook nier open; openheid, onrvan-
')J
kdijkheid, was er altijd al. Je zier geen twee meer,
je ziet de Ene in en als alles. Mensen voelen zich heel kwetsbaar en werpen
een verdediging op. Maar een verdediging opwer
pen is als buiten lopen op een nacht vol sterren en proberen om de uitgestrekte, oneindige ruimte
in te pakken in een jasje. De uitgestrektheid vliegt
gewoon door de mouwen en de capuchon naar
buiten. Daar sta je met dar malle jasje buiten in
de enorme ruimte en beschermt jezelf daarmee
en denkt dat je op een dag misschien de knopen losmaakt en spiritueel bevrijd wordt. Niet waarschijnlijk. Het is waarschijnlijker dar je op een dag
zult ophouden je met het malle ja.�je re identifi
ceren. Bevrijd je van alle beperkende identiteit en
omhels her oneindige. Wat dit opengaan tot op grote diepte mogelijk
maakt is beseffen dar we aJ de openheid zijn waarvoor we opengaan. Ns we ons steeds weer idemi
ticeren met het menselijk aspect van ons, denken
we: 'Mijn God, ik verdwijn in iets dar te groot is voor mij.' Wanneer we echt loslaten en in deze
open stilte vallen, kunnen we her einde ervan niet
vinden. Het was er eeuwig al, van voor her begin der rijden, en in die stilte vindt onze menselijkheid
een uitnodjging om zich te openen. Dit is 10 om
dar we ons niet openen voor een mysterie dat ons
vreemd is, of onlxkcnd of anders, maar voor war
we altijd geweest zijn.
Als je de gewijde kwalireîr van winter in jezelf aanraakt- die kwaliteit dat alles tot 1ijn meest essen
tiële vorm terugkeert - merk je dat je van de rand
van de geest, in her opene valt. Je zult dit gaan
ervaren door de wineerperiode niet re weerstaan en er gewoon in mee re gaan terwijl ze je opem.
Her kan t:en enorme openbaring zijn, enorm bevrijdend om gewoon terug te keren, en terug, en
terug. Er is moed voor nodig. Je wilt weren: 'Wie
zal ik :tijn? Zal het allemaal goed gaan?' Maar keer maar terug naar de essenrie. Wanneer je de moed vindt jezelf te laren reruggaan naar de essenrie. ga
je in feite terug naar de wonels van jezelf Dat is de volheid die de winrer kan bieden.
Het is alsof je helemaal teruggaat naar het zaad,
en daar zie je pas dar het zaad de hele waarheid
bevatte. Als je bij de kern van je wezen aankomt, dan besef je dar het zaad, dat w leeg leek roen je
het openmaakte, vol paremie is van alles war er is. Net als bij het zaad van een boom, ligt alles war de boom ooit zal worden in dat zaad besloten. Alleen
bij volledige terugkeer wordt een volledige lente mogelijk.
Dit zijn geen idealen waar ik over spreek, geen
doelen of potenciële mogelijkheden. Deze openheid is wcrkelljk de kern van wie iedereen is. Wacht niet langer om alles los te laten, en dan wordt je
ware aard gerealiseerd. Wan neer het gereali�eerd is,
leef het dan. Wanneer het geleefd wordt, gebeurt
93
her leven vanzelf. Dan kunnen we voor het eerst in ons leven eerlijk en integer beweren dar dir het meest verbazingwekkende mysterie is. Her is on· peilbaar diep. Je kunt het nier kennen. Je kunt her
alleen zijn, bewust of onbewusr. Maar het bewust
zijn is heel war gemakkelijker dan onbewust. Rea·
liseer jezelf en wees vrij.
Stilte
De golven van het denken
vragen zoveel van Stilte.
Maar Zij zegt niets terug,
geeft gem antwoord of tegenargument.
Zij is de verborgen auteur van ellu gedachte,
elk gevoel, elk moment.
Stilte.
Zij spreekt slechts één woord.
En dat woord is dit bestaan zelf Geen naam die je Haar geeft
komt in Haar buurt, omschrijft Haar helemaal.
Geen begrip kan Haar omvatten.
9'5
De gust werpt zich voor Stilte en vmagt binnen te mogen. Maar geen geest kan Haar
stralende duisternis binnengaan. Haar zuivere en glimlachende
niets.
De geest stort zich in dringende vragen.
Maar Stilte blijft anbewogen onder emotio1zcel geweld.
Ze vraagt slechts om niets.
Niets.
Maar dat wil je Haar niet geven, omdat dat je laatste dubbeltje is.
En je zou haar liever jouw eisen geven dan
J� opr�cht lege handen.
Alles springt op om het mysterie te l'ieren, maar alleen niets gaat de heilige bron biunen,
de zwijgende essentie. Alleen niets wordt aangeraakt en hrilig.
realiseert zijn eigen goddelijkheid. beseft wat het is
zonder de hulp van één gedachte. Stilte is mijn geheim.
Niet vaborgen. Niet verborgen.
Echte slilre heeft alles te maken mee de staat
van ons bewustzijn. Ik denk dat we aJiemaal
wel kennen wat ik een gemaakte stilte noem, wat
een �oorr van doodse stilte is. Als je in meditatie
groepen hebt verkeerd, heb je zo'n gemaakte stilte
waarschijnlijk wel ervaren. Her is de soort srilre die
voortkomt uit het manipuleren van de geest. Dat
is een valse stilte, omdat ze gemaakt is, beheerst.
Echte scilte heeft niets re maken mcr war voor be
heersing of manipulatie van jezelf of je ervaring
ook. Vergeet het beheersen van de geest dus maar.
Ik ben hier om over spirituele verlichting en vrij
heid re spreken. Wc worden omringd door grof bewustzijn.
Een dergelijk bewusrzijn is zwaar, rroebel en traag.
Wanneer je de televisie aanzet, ontmoet je grof
bewustzijn, voor het grootste gedeelte. De meeste
films die je ziet hebben een grof bewustzijn. Grof
wil zeggen: in slaap binnen de droomstaaL
Vanuit deze grove staar van bewustzijn wordt
stilte als object beschouwd. Kalmte is icrs dat jou lijkt re overkomen. Maar dat is geen echte stilte.
Echec srilre is je ware aard. Zeggen dar je stil bene is tn feite heel belachelijk. Wanneer je her obser-
97
veerr, is het nier zo dat jij stil bent, jij bene Jtilte.
Begripsmatig mag het verschil russen 'ik ben stil'
en 'ik ben stilte' misschien klein lijken, maar dit
is in werkelijkhe id het verschil russen slavernij en
vrijheid, hemel en hel. Hou op stilte als afwezigheid van lawaai te be
schouwen- mentaal lawaai , emotioneel lawaai, of hetlawaai in de wereld om je heen. Zolang jij stilte ziet als iets objectiefs, iets dat niet jij is, maar tot je kan komen als een emorionele ervaring. ga je jouw
geprojecteerde idee achterna. Zoeken naar stilte is
zoiets als op een mororboot over her meer racen
op zoek naar een rustige plek waar alles sril is, [Crwijl jij maar- vroem! vroem!- rond racet met een
groeiende angst dat je er nooit zult komen. Hoelang je ook over dat meer zou rond racen, die stilte zou je nooit vinden. Eigenlijk is her enige wat je moer doen, vaart minderen en de sleurel omdraaien, en dan heb je het. Dan is her heel rustig, heel stil. Wanneer je ontvankelijk wordt en alles toelaat, keer je terug naar je namurlijke staat, die heel rus
tig is. Ontvankelijk 1.ijn is net als vaan minderen. Her is een natuurlijke toestand van rusr.
Járen geleden had ik het geluk dez.e heerlijke
ancdekking te doen, niet omdat ik intelligem was,
maar uh torale mislukking. Wie aan zen doet houdt zich veel bezig met mediteren en het gadeslaan van de ademhaling. Het lijkt op concenrratie; vaak gebeurt her dar je denkt dat je je ademhaling obser-
<)8
veert, maar dan besef je dar je je gedachten achterna ging en in een verhaal terechtkwam. Het lijkt op de poging een hond re disciplineren die weigen opgevoed te worden. Sommige mensen zijn blijkbaar goed in een dergelijke beoefening. Ze houden hun focus en blijven erbij en worden rustig. Maar
ik heb mijn geest nooit zo kunnen beheersen, ik
was daar niet zo goed in. Na telkens weer compleet
gefaald re hebben, hoorde ik mijn leraar zeggen: 'Jij moet je eigen weg zien te vinden.' In plaats van
me op één ding te richten, merkte ik dat mijn manier was om alleen maar aanwezig te zijn, wat wil zeggen volledig ontvankelijk re worden. Dit heeft
meer van luisteren dan van focussen.
In dar luisteren ontdekte ik een zeer natuurlijke
staat, eigenlijk de enige niet geforceerde staar. Vanuit die staat, die op luisteren lijkt, begon ik te zien dat elke inspanning om iets voor elkaar re krijgen weer een bepaalde staat voortbracht. Zodra ik me inspande, ontstond er uit het niets een bepaalde staar. Ik kon een mooie sraat, een verschrikkelijke
staar, een staat van concentratie, allerlei sta ten ver
oorzaken; maar er was maar één staar die volkomen
naruurlijk en absoluut moeiteloos was. In die staat kreeg ik wegang tot het diepste Zelf, tot vrij heid.
Deze staat heeft juist her kenmerk dar zij moeiteloos is. Zij moet zó zijn dat ze geen onderhoud nodig heeft. Een rustige geest die door concenrra
rie bereikt is, wordt ten slotte een duffe geest, niet
een vrije geest. Die geest mag rustig aanvoelen, en prettig omdat hij rustig is, maar het is geen vrije
geest, en ook in jezelf voel je je niet vrij. Dit is het soorr gemoedsrust dat je krijgt als je hebt leren mediteren door je te concenrreren; dan zeg je
tegen de leraar: 'Ja, ik heb rust gevonden, maar als
ik met mediteren ophoud, wordt alles een puin
hoop.' Hierdoor weer de leraar precies welke meditatie je doet- je bcheem je ervaring. Wanneer je
opstaat, je dagelijkse dingen doet en aandacht aan
andere dingen moet geven, kun je geen aandacht
schenken aan je concentratie en dus verdwijnt je
gemoedsrust, omdat het maakwerk is.
Spiritueel onderzoek bestaat er voor de helft uit je direct tot sdlre re brengen. Wanneer je vraagt:
'Wie ben ik?' zul je, aJs je eerlijk bent, merken dat
dit je onmiddellijk terugbrengt bij stilte. Het brein
heeft daar geen anrwoord op. daarom is er plotse
ling stilte. De vraag is bedoeld om jou naar die
sraat van srilre te voeren die nier gemaakt is, waar
denken of weken naar de juiste emotionele ervaring faa1r. Als je zoekt naar wie je bem of vraagt
war de waarheid is, zul je merken dar deze vragen
je onmiddellijk weer tot kaJmee brengen. Als je
weersrand hebt regen kalmte, en de meeste mensen
voelen een hartgrondig verzet tegen kalmte, dan is
her, zodra je tot die staar van kalmte terugkeert,
alsof je druppels water in een pan hete olie laar val
len - de geest springt aJs een gek in her rond om
100
iets anders te zoeken, her een of andere antwoord
of beeld dat hij kan bedenken. Het soort kalmte dat natuurlijk en spomaan en
niet beheerst is, is eigenlijk vol gevoel; z.e is warm
en onbegrensd. Beheerste kalmte is vcrsti,ifd en
eng. Wanneer kalmte nier beheerst wordt, voel je
je heel open; je wordt ontvankelijk, en de geest
dringt zich niet op. Er vindt een vanzelfsprekende terugkeer naar je ware aard plaats. Je ware aard is
niet kalm, maar kalmte zelf Je zou het ook 'nie
mand' of'niers' kunnen noemen . Als je tot de ware
kalmte komt, heb je kalm zijn overstegen. Zolang je denkt dat kalmte her regengesrelde is
van lawaai, is het nier de echte kalmte. AJs je in de echte kalmte verkeert , realiseer je je, wanneer je een
drilboor hoon, dat her kalmte is - zij heeft alleen
een bepaalde gedaanre aangenomen. Echte kalmte
is echt alomvattend. Die gaar voorbij aan alle dualistische ideeën over war kaJmre is. Als we stil wor
den, merken we dat stilte nier losstaat van verandering of beweging. Als je na her mediteren opstaat en aan de dag beginr met de gedachte: 'Waarom
kan ik deze heerlijke stilte nicl vasthouden?' komt dat doordat je de beheerste stilte hebt ervaren, niet
de namurlijke en ongeconrroleerde stilte. Als je je
onrspam in echce stilte, beweegt die stilre zelf mee terwijl je lichaam opstaat om ergens heen te gaan.
Wanneer jij je naar je ware aard laar teruggaan,
wil je nie( dar er iets bepaalds gebeurt in de stil-
JOl
re. Vaak zitten mensen, als ze kalm zijn, erop re
wachten dat er iets gebeurt, en dar houdt je juist aan de rand, dar is pootje baden in plaats van je laten gaan. Als je er nier op zit re wachten dar
er iets gebeurt, vindt er een naruurlijk verzinken
en afdalen in de bron van je wezen plaats. Het is heel kalm en dan, alleen dan, ga je aanwezigheid
ervaren. Er is een zeer voelbare aanwezigheid in deze kalmre. Daarom zei ik dat dit geen doodse
rust is. je kunr iets levends voelen. Het is een aan
wezigheid in en huiten je lichaam. Alles is ervan
doordrongen. Als je ernaar zoekt, zoek je naar een grove aanweûgheid, een zware aanwezigheid
waar je een klap van op je kop krijgt. Dit gebeurt
nier. De echte kalmte is een helderheid. Je voelt je helder. Er is een zekere wakkerheid, een diep gevoel dar je leeft.
Wanneer je rustig wordt, laar je alles ontspan
nen cot je komen, ook je ware aard. Als het ge
beurt, besef je dar je geen enkel onderdeel van je
ervaring kunt vermijden. AJs je hoopt dar je door
kalmte een bepaald gevoe l kunt ontlopen, zul je het echte stil zijn niet ervaren. De naakte kalmte
of aanwezjgheid onrwapenr je, zoJat je geen enkele
ervaring, gebeurren is, wat dan ook kunr vermijden.
Misschien kun je iets vermijden door een doodse
vorm van rust te ervaren, maar in de kalmte van je
ware aard kun je geen enkel aspect van je ervaring ontlopen. Het is er allemaal en wacht op jou.
102
Er 1.ijn veel verhalen of spirirud e mythen gecreeerd, die nog steeds worden doorgegeven, die dit
terugkomen bij onze ware aard voorsrellen als een
srrijdroneel, alsof iets in jou niet terug wil komen
bij zichzelf. Of het nu her ego genoemd wordt,
het ik of de geest die eigenlijk niet kalm wil zijn,
memen op het pad kunnen geloof hechten aan de mythe dat er iets in hen is dar niet bewust wil
worden en dar er dus strijd moer worden geleverd.
Wanneer je echt kalm bent, kun je inzien dar dit
volslagen onzin is. Dan zie je dat die gedachte opkwam in de geest vanuit de leegre. Alleen als je
haar accepteen als waar, zou dat een gevecht kun
nen veroorLaken. Maar je ziet duidelijk dat het
ntet waar is: het is maar een spomaan opkomen
van een gedachte. Het is niet waar, eenzij je crin
gelooft en er het verhaal over de heldhaftige wor
steling van de spirituele zoeker mee opsiert. Zodra
je je in Je warsreling van de zoeker begeeft, heb je
de oorlog al verloren.
Vanuit de stilte zul je zien dar welke kam de
geesr ook op gaar, her niet meer is dan een beweging van her denken die geen werkelijkheid bevar
en alleen werkelijk wordt als je erin gelooft. Ge
dachten bewegen zich sleelus door heL bewustzijn. Ze hebben geen machL Niets heeft werkelijkheid
tor je je hand ernaar uitsteekt, her grijpt en het op
de een of andere manier bevrucht met de kracht
van geloof.
103
De enige manier om in stilte re komen is op haar
voorwaarden. Je kunt er niet komen met iets, alleen met niets. Je kunt niet iemand zijn, alleen niemand. Dan is de ingang gemakkelijk. Maar dir niets is in feire de hoogste prijs die we ooit betalen. Her is ons heiligste bezit. We willen onze ideeën, onze overtuigingen, ons hart, ons lichaam, onze
geest en onze ziel wel geven. Het laatste war wc
willen geven is niets. We willen ons niets vasthouden, omdat dar ons kostbaarste bezie is, en ergens
van binnen weren we dit. Alleen het niets kan de stilte binnengaan; dar is her enige wat binnenkomt. Wat we verder nog zijn bonst op de nier-bestaande deur. Zodra je iets van de stilte wilt, word je er
weer uitgezet. Stilte openbaart zich alleen aan zichzelf Alleen
als we binnenkomen als niets, en blijven als niets, zal stilte haar geheim openbaren. Haar geheim is zichzelf. Daarom zeg ik dat alle woorden, alle boeken, iedere leer en alle leraren jou slechts roe de deur kunnen brengen, en je misschien kunnen verleiden naar binnen te gaan. Eenmaal daar begin je de aanwezigheid van stilte heel krachlig re voelen. Wanneer dit gebeurt, ontstaat er spontaan iets dar wil binnengaan zonder iemand te zijn. Dat is de plechtige uitnodiging. Binnen merk je dat stilte de laatste en ultieme leraar is en her laatste en ultieme onderricht. Het is de enige leraar die nier regen je spreekt. Stilte is de enige leraar en leer die ons als
104
mens voortdurend op de knieën houdr. Bij elke andere leer of leraar, merken we dar wc op kunnen staan, dar wc kunnen denken: 'Ik heb Adya bla-bla-bla horen zeggen en her klinkt goed,' en voordat we het weren hebben we ons van de vloer van overgave opgericht. We keren ons af van onze heiligste en mooiste nederigheid.
Stilte is de ultieme en beste leraar, omdat stihe de nooit eindigende uitnodiging in zich draagt om dar te doen war ons mensenhart echt verlangt, en
dat is altijd op de knieën re zijn. alcijcl in die devotie voor de Waarheid re zitten. Stilte is de enige leer en leraar die er alcijd is. Elke minuur dat je wakker bent, elke minuur dar je leeft. elke minuur dar je
ademt, ze is er altijd.
105
Bewustzijn
Wanneer bewustzijn of geest besluit zich als object te manifesteren- als boom, gesteen
te, eekhoorn of auro - levert dat geen groot probleem op. Maar wanneer het zich manifesteert en tracht zich van zichzelf bewust, of zich zelf gewaar
re worden, is dat blijkbaar een heikele zaak. Ik heb
het over menselijk leven, wanneer bewustzijn of geest manifest is als mens. Bij dir proces gaar het bewustzijn bijna altijd verloren. Mensen zijn zich van nature van zichzelf bewust, maar blijkbaar is de prijs die betaald wordt opdat bewustzijn zich
zelf gewaar is, bijna altijd her verlies van de werke
lijke identiteit. Bewustzijn komt tot manifestatie, en dat is
geen probleem, maar dan probeert het zich gewaar
te worden. In het proces van zich gewaar worden,
107
maakt het bijna altijd war je een tour zou kunnen noemen. Her is nier zozeer een fout als wel een bliep in de ontwikkeling naar her zich werkelijk bewust zijn. In die bliep verliest bewustzijn zich in war geschapen wordt en identificeert zich mee die schepping. Deze bliep heer de menselijke situatie.
Wanneer bewustzijn zichze lf vergeet, kan her allerlei fouten maken. De eerste fout die her bijna alt ijd maakt is dar her zich idemificeen met alles wat geschapen is - in dit geval een mens. AJs een golf die vergeer dar hij deel van de zee is. Die zijn bron vergeer. Die in zijn begoocheling denkt dar hij slechts een golf aan de oppervlakte van de oce
aan is, in plaats van de hele oceaan. En die dus aJleen een zeer oppervlakkige ervaring van zichzelf heeft. Natuurlijk is hij zich nog altijd bewust van zichz.elf, maar hij is zich bewust van iets dar ongeloofl ijk oppervlakkig en beperkt is. AJs hij zich alleen maar identificeert met een minigolfje, schept hij allerlei verwarring, omdat die identiteit niet de ware is. Alles war nier waar is leidt vanzelf rot lijden, en de enige reden dar er pijn of strijd is, is onwetendheid. De identireic, bij aanvang, is een heel
onschuldige vergissing. Deze begint ongelooflijk onschuldig, maar zoals veel dingen die onschuldig beginnen, zien de gevolgen er na verloop van rijd nier zo onschuldig uit.
Dir is een natuurlijk onderdeel van de menselijke situatie. Het lijkt onderdeel re zijn van de
108
evolutionaire ontwikkeling die her bewustzijn via een mens doormaakt. Wanneer je denkt aan je
omwikkeling aJs mens , weet je bijvoorbeeld dar je geboren bene; je gaat door hec stadium van kind en adolescent, en hopelijk word je, als je daar weer uit komt, wat kwestieus is, een volwassene. Terugkijkend zou je kunnen zeggen: 'Goh, ik was echt achterlijk toen ik tien jaar was, en nog srommer toen ik zeventien was. En toen, ergens tussen mijn vijfentwintigste c:n mij vijfenveertigste, werd ik
volgens mij slimmer.' Je zou , terugkijkend, al die
eerdere ontwikkelingsfasen als vergissingen kunnen zien, maar dar zou een misinterpretatie van de feiten zijn. Ze waren slechts een natuurlijk onderdeel van her opgroeien.
Spiritueel gezien is de menselijke situatie een natuurlijk onderdeel van de evolurie van het bewustzijn dat bewust probeert re worden met be
hulp van een vorm. Het beschouwt zichzelf als die vorm, in plaats van als de bron van de vorm. Wanneer het zich op deze manier vereenzelvigt met het verkeerde, lijdt her onder de onmetelijke illusie van afgescheidenheid. Daar komt de eenzaamheid vandaan die de meeste mensen van binnen voelen, hoeveel mensen ze ook om zich heen hebben, hoczeer ze ook bemind worden. Ze moeten zich wel alleen voelen, omdat ze er zo zeker van zijn dat ze anders dan alle anderen zijn, en van hen gescheiden.
109
Gelukkig betreft dit slechts een bliep in de ont
wikkeling van bewustzijn . De menselijke situatie,
hoe oneindig lang die ook reeds bestaat, is in werkelijkheid maar een bliep. Wanneer iemand uit die bliep wakker wordt, wat wil zeggen dar her
bewustzijn evolueert door middel van een menselijke gedaante, doet het dar in zoverre als die per
soon volwassen wordt en de bliep van afgeschei
denheid overstijgt, ongeveer zoals je je omwikkelt
van kind tor volwassene. We noemen z.o iemand
een bevrijd mens.
Bevrijd waarvan? Bewustzijn wordt bevrijd van
de vergissing, van de verkeerde vereenzelviging en afgescheidenheid. Bewustzijn. of geest, is behoor
lijk kundig en wijs. Er staat veel tot zijn beschik
king als mens. In levensvormen zonder bewust gcwaarzijn kan de evolutie niet versneld of afgeremd worden; ze blijft gewoon in hetzelfde tempo doorgaan. Maar wanneer bewustzijn zich gewaar wordt
in een mens, ontstaat een zeer interessante dyna
miek die voor geen enkele andere vorm van aards
leven beschikbaar is. Oe dynamiek is dat wanneer
bewustzijn oorwaakt uit de illusie dat her een apart
wezen is, her die vorm dan kan gebruiken om tot een veel hogere graad van bewusrz.ijn te komen.
Wanneer her zich ervan bewust wordt dat her in
werkelijkheid geen golf is, maar de oceaan van het
leven, kan het die golf vervolgens gebruiken om de
boodschap door re geven - om ervoor te zorgen
110
dar andere golven deze mogelijkheid van bewustwording overwegen.
Bij mensen kan deze evolurie ongelooflijk versneld worden door de samenzwering waar bewustzijn zich in begeeft. Als het eenmaal in één
vorm wakker wordt, hoefr her niet te wachten
op een natuurl ijke rijping in alle andere vormen.
Wanneer die vorm met andere vormen omgaat, is
het oorwaakte bewustzijn in comact met slapend
bewustzijn. En dan is het veel waarschijnlijker
dar het slapende bewustzijn de zo grote sprong
naar bewustwording maakt. Dat is het spel dat
bewustzijn speelt bij satsang. Daar gaat het allemaal om.
Leerling: Ik heb het een beetje moeilijk gehad sinds
de vorige rerraite. Ik heb re maken met veel pijnlijke emoties die ik jarenlang heb onderdrukt en die
niet prettig waren. Ik heb ze gadegeslagen, ervan
geleerd en ze verbrand. Dit is nier leuk meer.
Adyasbanti: Dit is zeker niet war je had ge
hoopt?
Leerling: Inderdaad. Ik heb gedaan war je advi
seerde; ik heb dat deel van me gevonden dat absoluur weer dat her goed is. En ik ben voor honderd
procent in dar venrouwen gedoken. Ik vond een
enorm gevoel van kracht en een gevoel dat alles oké
111
is, vermengd met deze vreselijke emoties, boosheid en verdriet, die nog steeds opkomen.
Maar nu her becer met me gaat, merk ik dat ik
min of meer uit de pas loop. Het is alsof ik een
onhandige tiener ben, zo'n jongen van wie de stem
verandert - soms gaat hij de ene kanr en dan weer de andere kam op. Vroeger had ik geen horloge
nodig. Het deed er niet roe of ik re vroeg of re laat was; ik kwam aldjd precies op her goede momcnr
aan. zodat alles perfect liep. En als er iets vervelends
gebeurde , begreep ik altijd onmiddellijk waarom
her gebeurde, en wat ik in die situatie moest doen, en hoe dar voor iedereen daar het beste was; ik oven.ag alles.
Maar die synchroniciteit is helemaal weg, ook aJ
zijn de energie, de positieve gevoelens en het vertrouwen er nog wel. Als het beter met je is gegaan en het wordt dan even slechter, is het heel pijnlijk,
omdat je hebt gezien hoe het kan zijn, maar je bent er niet bij . Js er een advies voor iemand die door de onhandige tienerfase van her zich eigen maken van nieuwe inzichten gaat?
Adya.shanti: Om te beginnen is her belangrijk
dar je een duidelijk begrip hebt van de conrexr. We kunnen tor een inrense, diepgaande realisatie komen, die prachtig is en zeer bevrijdend, maar
de fout die vaak gemaakt wordt is dar we op een later tijdstip, wanneer de synchroniciteit of een andere heerlijke ervaring zich niet voordoer, denken
112
dat we iets zijn kwijtgeraakt. Maar dar is eigenlijk een bepaalde interpretatie die zelden onderzocht
wordt. War er feitelijk gebeurt lijkt op de ervaring van
de mens dar hij ontwikkelingsstadia doormaakt.
Herinner je je nog de ervaring dar in je j ongelings
jaren kwam, toen je rwaalf en een half jaar was en nog nier zover, maar wel je kindertijd achter je lier?
War in de kindertijd 7.0 heerlijk was, daar kun je
niet meer bij. De dingen die zo leuk waren, zijn niet zo leuk meer, maar hoe je nu van het leven
kunt genieren is nier zo duidelijk. Her is lastig eu
je rnaaJu fouten, ook al kun je cüe zo niet noemen. Je begrijpt nu wel hoe het za[, als je naar die tijd
rerugkijkr. Het was niet een kwestie van je kinder
tijd verliezen, her was meer een omgroeien aan. Toen je die omgroeide, lier je hem achter je. Dar
was niet prettig omdat je dar leven gewend was. En toch was je nog nier helemaal een jongeman.
Herzelfde gebeurt als je van jongeman volwassene wordt. Het kan ongemakkelijk zijn, maar je doet her niet fout. Achteraf bekeken, zie je dar het onrwikkelingssradia zijn. Je bent de kindertijd en puberteit ontgroeid, maar je hebt die tijd nier opzet
relijk achter je gelaten. Je hebt misschien fijne spirituele ervaringen,
maar als ze niet volledig en a bsoluur waar zijn, dan zul je ze op den duur omgroeid z.ijn. Het is geen
prettig gevoel ze achter te laten, omdat je je wen
113
op je gemak voelde; het nieuwe heeft zich nog niet
geopenbaard. Er wordr dan meesraJ abusievelijk
aangenomen dat je her besef dat je vroeger had en dat zo prachtig was, hebt verlaten, terwijl je daar
feitelijk de beperking van hebt ingezien. Wanneer je ouder wordt is her tijd de eerdere stadia achter
je te laten. Het maakt her veel moeilijker om dar re doen als je ?..egt dar je ze hebt verlaten, in plaats van dat je er re volwassen voor bent geworden . Dit zijn rwee compleet verschillende interpretaties. Bij de
ene probeer je re grijpen of terug re krijgen wat er
vroeger was. Bij de andere kijk je over je schouder
en zegt her vaarwel als een mooie ervaring, in her besef dar er iets rijpers op je wacht.
Dat is een context waar je volgens mij iets aan hebt, omdat je ziet hoe ontzettend belangrijk de
interpretatie is die je aan je ervaring geeft , en ziet dat her denken geconditioneerd is om interpreta
tics te geven die meestal niet juist zijn. Een onjuiste interpretatie creëert meer lijden en maakt
de moe ilijkheid vele malen grorer dan ze hoeft re zijn. Als je dar weet, dan houd je wel op met
achter je te grijpen naar war je ooit had en raak je meer geïnteresseerd in het onbekende waarin je je begeeft. Je richt al je aandacht naar voren. Dat, en niets anders, is echt het beste war je kunt
doen.
Leerling: Ik dacht dar ik dat deed, rot ik zoveel
negatieve emot ies regenkwam dar ik tegen her pla-
114
fond sprong. Het is heel moeilijk vooruit te blijven kijken als je dar maandenlang meemaakt.
Adyashant.i: Maar dat is niet vooruit kijken. Dat is nou niet waar ik het over heb. Bij de meeste
mensen gaat her zo, dat bij het ervaren van iets
negatiefs het hele gewaarzijn er aJs een laserstraal naartoe gaat. Laten we bijvoorbeeld zeggen dat je
gedeprimeerd bent. Dan zal bij de meeste men
sen her hele gewaarzijn zich daar op richten, en
plotseling is wat onderdeel was van een uitgebreide ervaring van allerlei dingen, nu een probleem om
dat je je erop focust. Dar komt alleen doordat het denken heeft besloten zich erop te focussen en her
te bestempelen rot het enige war er gebeurt, terwijl
het maar één ervaring onder vele is.
Leerling: lk zie wel dar de negatieve gevoelens
maar een gering aspect van me zijn, maar het is ook heel duidelijk dat ik ze vroeger nooit kon zien.
Ze kwamen op, werden geanalyseerd voordat ze bewust werden, en verdwenen dan in de vergetel
heid. Maar ze waren niet dood. Ze waren slechts
onderdrukt. Toen begon het bewusnijn ze op te merken
voordat ze verdrongen konden worden. De nieuwe
vaardigheid die ik moest leren was deze dingen re kunnen herkennen voordat ze beoordeeld werden,
voordat ze onbewust werden. Als dar de les is, hoe
laat je de moeilijke gevoelens dan toe zonder erin
verstrikt te raken?
11 ')
Adyashanti: Het is alsof we zwarre stippen op deze muur verven . De stippen zijn misschien een paar centimeter groot, slaan Lien centimeter van elkaar, en de hele muur is bedekt met zwarre stippen. Als we de kamer in lopen zijn die stippen meesral her eerste wat we zien, nietwaar? 'Jeetje, er staan zo
veel stippen op deze muur. Hij IS een en al stip!'
Maar in feite is hij nier bedekt met stippen. Er is
veel meer witte muur dan er stippen zijn. Zelfs als we die stippen heel klein maken, zo kJein als een
speldenknop, zouden we ze toch nog opmerken en
denken dat deze muur vol stippen zit. Maar eigenlijk is er veel meer ruimte dan stippen. Maar de
aandacht gaat naar de stippen. Wanneer de bewustwording groeit, komt alle
onderdrukte materie naar boven, en heeft her gewaarzijn de nei gin g zich daar omheen te ver
nauwen. Natuurlijk lijkt het heel verschrikkelijk, wan neer het gewaarzijn dir doer, in plaats van in
rust te blijven en alles als één geheel re zien. Ze
ker, er komt van alles omhoog, en nu je je ervan bewust bent, kun je het ook op laten komen . Dat
berekem niet dat jc blik zich moet vernauwen rot elk ding dar opkomt. Je kijkt naar de muur waar
war stippen op zitten, maar je laat je gewaarzijn de hele muur in zich opnemen, zokts. Word je gewaar dat de muur meer ruimte dan stippen is.
Negeer de srippen nier, maar negeer de achtergrond evenmin.
116
Leerling: Er zaJ wel een vcrtrouwen moeten zijn
dar als je nier uitsluitend naar de negatieve din
gen kijkt, ze niet meer onderdrukt zullen blijven. Je moel c:rop venrouwen dar d ir automatisch ge
beurt. Adyashanti: Dar is juist. Je zou moeeen samen
zw�ren urn ze re onderdrukken. Dat is wat je al
tijd gedaan hebc. Je hebt ze naar beneden geduwd.
Maar nu zie je ze hewust omhoog komen, niet
waar? Her en i ge wat je hoeft te doen is ze opmer
ken. Dat wil uggen dar je ze nier onderdrukt. Leerling: lk hoef niet te wachten wr z.e weg
smelren. Ik hoef ze niet te zien wegsmelten. Ik kan
ze opmerken en mijn aandacht vervolgens verleg
gen naar andere zaken - ze laren doen war ze wil
len doen .
Adyashanti: Correct. Dan komt alles weer in
harmonie. Maar wat we meestal doen als er on
derdrukte materie omhoog komt is die rocta.kelen,
eraan sleutelen, in ieder geval kijken wc ernaar
alsof her onder de microscoop ligt. Leerling: Zorg dat je ernaar kijkt tot het weg
gaat. Adyasbanti: Precies. Omdat je aanneeml dar
het er nier zou moeten zijn, ga je ernaar kijken tOl het weggaat, want dan voel je je vei lig en kun je je ontspannen.
Leerling: De veronder�relling zal wel geweest
zijn dar als ik niet naar de negatieve gevoelens
1 I 7
keek, ze zouden blijven doen wat ze vroeger deden. Ik weet nu definirîcf dat ik op die manier nooit weer wil leven. AJs ik ze eenmaal gezien heb, kan ik ze gewoon loslaten.
Adyashanti: Ja. Het is belangrijk om re zien dar onderdrukte inhoud voortkomt uit het be
wust7.ijn en daa..rin weer terugkeert. Her is allemaal vergankelijk. Her is een volkomen onpersoonlijke gebeunenis - dar is het mooie ervan. Wanneer je weet dar je bewusrzijn benr, dan is er geen onderdrukking, en is er geen vastgrijpen. Het is alsof je de lucht bent. Je duwt de wolken niet weg, maar
pakt ze ook niet vasr om ze bij je te houden. Oe lucht is van narure volkomen onaangedaan, ook al komt er onweer en splijt de bliksem hem in [Weeën en breekt de hel los. Het doet er nier zo veel roe,
zolang de lucht zich maar herinnert dat hij lucht lS.
Het is heel makkelijk om je in je naïviteit re vergissen. Alsof je in de bioscoop naar een film kijkt en de karakters plotseling rot leven komen en je uitnodigen, en jij dus de film instapt. Her lijkt alsof aJies wat er in die film gebeurt jou betreft, en jij weet zeker dat jij de persoon in de film bent. Vervolgens word je om de een of andere geheimzinnige reden wakker en beseft plotseling dat je in de bioscoop zit met een bekertje popcorn en een Coca-Cola en dat je al die tijd ten onrechte dacht da[ jij in die film zat. Maar je zi[ naar de film [e kij-
118
ken. Je dacht dar het echt was, maar dat is niet w.
Oir lijkt op wat het bewustzijn doet. Het projecteert dit wezen dat mens heet en wordt zo verliefd op zijn schepping dar het zich erin verliesr.
Leerling: Waar ik me nu bevind, weet ik absoluut zeker dat ik naar de film kijk, en ik mag hangen als ik er nier in vast kom te zirren. Plotseling ziet alles om me heen eruit alsof ik in de film zit. Ik weer dar ik op de sroel z.it, maar aJ mijn zintuigen zijn van her regendeel overtuigd.
Adyashanti: Dar hoort bij het rijpingsproces waarin je leert dat je zintuigen, wat je denkt en war je voelt, geen indicatoren zijn van war je bent.
Leerling: Onbetrouwbaar. Adya.shanti: Wat je ook denkt of voelt aan jezelf
heeft hoegenaamd niets met jou re maken. Blijf dus maar gewoon wat je bent- en dar is niets. Laat
je onderdrukte materie maar opkomen en houd je bewustzijn erbij. Word nier onbewust en raak nier in een rrancecoestand. Ga ook niet analyseren; laat alleen maar alles war omhoog wil komen, komen. Zet vraagtekens bij aJie aannames, alle interpretades, aJle oude verhaallijnen. Onderdruk ze nier en geef er ook niet aan roe - wees aJieen sril, onderzoek en blijf bewust.
Om niet verser ikt re raken in de illusie dienen wc onder andere op te houden te verwijzen naar wat we denken en hoe we ons voelen. Her is in hoge mate wijsheid om het verwijzen naar posi-
119
rieve gedachten en gevoelens op re geven. We zijn meer dan bereid de negatieve dingen op re geven.
Maar wanneer we onverwacht gelukz.aJighc:id, ex
tase:, de vreugde en bevrijding van een echte openbaring en alle emoties ervaren die we als spiritueel
beschouwen, zeggen we regen onszelf: 'Dat ben ik. Hoe weet ik dar ik dar ben? Dar moer ik wel zijn,
wam ik voel me heel goed. Ik voel me gelukzalig en extatisch en blij. Daardoor weer ik wie ik ben, wat ik ben, en dar ik veilig ben.' Maar je gelooft nog steeds in zimuiglijke gewaarwordingen. Als
je denkt dar zintuiglijke gewaarwordingen je zeg
gen wie je bem, is het sleehes een kwestie van tijd voordat de zinruigen je hun andere kant roncn, de
negatieve kam, en dan zeg je: 'Ik ben erin getrapt .'
Onderdeel van rijping is dar je beseft dat je niet alleen de negatieve beelden opgeeft, je geeft ook de
positieve op. Je geeft her hele kader dat jou altijd vertelde wie en war je was, op. Dan besef je dar deze lichaamsgeest ervaart war hij ervaart en dar jij
de bewuste ruimte bcnr waarin hij al die ervaringen heeft. Her doet er waarlijk nier roe welke ervaring her is. Toevallig is her wel zo dat hoe meer je
dit doet, hoe meer de lichaamsgeesr deze wijsheid weerspiegelt door zich werkelijk goed te voelen. Maar zelfs wanneer her zich heel goed en heel ge
lukzalig voelt, kun je nog in de verleiding komen je met die mooie emoties re identificeren. Zodra je
verleid wordt te denken dat die emoties je iets over
120
jezelf venellen, is het slechts een kwestie van tijd
voordat je je weer in de afgescheidenheid bevindt.
Her denken wil ergens aankomen, wil een idee
vastzeuen, vasthouden, maar de enige manier waarop je echt vrij kunt zijn is door niets vast re
zetten. Dat hoort bij echte rijpheid, en het is een
van de moeilijkste dingen voor spirituele mensen
die echte en diepe openbaringen hebben mogen ervaren- de grote overgave re accepteren die nodig b
om letterlijk all{ ervaring en itderr verwijzing naar
het ik los te laren. Zelfs bij grote openbaringen is
er bijna altijd iets dar wil beweren: 'Ik ben dit .' Telkens wanneer je beweert: 'Ik ben dit', heb je weer
een zintuiglijke waarneming, gedachte, emotie of gevoel geclaimd.
Uiteindelijk, wanneer je dit vaak genoeg doormaakt, snapt her denken her een diepste en laat
her vol ledig los. Wanneer het denken loslaat, weer je altijd wie en war je bent, ook al kun je het nier definiëren of omschrijven of er ook maar over den
ken. Je weet her gewoon door het te zijn. Dit is de ult:ieme bevrijding uit vereenzelviging en afgescheidcnhcid.
Leerling: Je hebt gesproken over het loslaren van
het persoonlijke, maar ik heb de indruk dar dit ook van roepassing is op meditarie. War er gebeurt
111
als ik mediteer is dat ik op een bepaald ogenblik wakker ben, maar niets opmerk, en dan zeg ik onmiddellijk: 'War merk ik niet op?' Dan beginr het denken te tollen. Dus hier heb ik iets aan, te weten dat ik het beste zoveel mogelijk in de staat kan vcrkeren waarin ik geen gedachten heb.
Adyashanti: Dar hoef je nier eens te proberen, want daar ben je eigenlijk altijd al. Je bene net zo
wakker als wanneer je in diepe meditatie bent. Die wakkerheid of dat gewaanijn is zich net zo gewaar van mijn stem die nu spreekt, als van war dan ook.
Het is compleet, het is heel, en het wordt nooit meer dan het al is. Het is er al. Daarom hebben alle waarachtige spirituele leraren altijd gezegd dat .ie al
verlicht benr, je weet her alleen nier. De vraag is vervolgens, hoe weet ik her? Dan
moer je alle veronderstellingen over jezelf grondig onderzoeken. We hebben zoveel veronderstellingen ten aanzien van wie we zijn en wat we zijn, maar wanneer we die onderzoeken, brokkelen ze heel snel af. Dan komen we in een situatie dar we niet weren wie wc zijn. En ren slotte zijn we er heel zeker van dat we niet weten wie we zijn.
Je gaat inzien dat hoe je jezelf ook definiecrr.
diL slechts een idee is en daarom een leugen. Het denken stopt, omdat het nergens heen kan. Het stoppen kan natuurlijk niet geoefend worden omdat elk oefenen van her stoppen nep is. Dit sroppen vindt plaats als resultaat van inzicht, van
122
wijsheid, van begrijpen, en niets anders. Het is geen techniek. Daarom is dit het pad van wijsheid. Wanneer het denken zijn eigen beperktheid begrijpt, stopt het, en dat is heel naruurlijk Het denken blijft alleen proberen zichzelf te vinden wanneer het de illusie heefr dat her zichzelf kan vinden. Wanneer het zich realiseerr dat het zichzelf niet kan vinden, stopt het omdat het weer dat het niets kan doen.
Wanneer ik zeg dat het denken stopt, bedoel ik niet per se dat er geen gedachte door je hoofd gaar. Dar betekent stoppen met denken nier. Her is opgehouden de werkelijkheid re interpreteren. Dan blijf je zieren met de rauwe werkelijkheid zonder enige misvorming. Dit is de ervaring van diepe, verlossende vrijheid. Het is de verlossing van een zware last. Je gedachten hoeven niet op te houden door je hoofd re gaan. Er hoeft helemaal niers an
ders te worden. Het enige wat je denken hoeft re
doen is kijken en heel nieuwsgierig te worden naar 'wie ben ik eigenlijk?' Het overwegen van de vraag zal je meteen voorbij her denken brengen.
Als je je zelf op dit moment de vraag stelt; 'Wie ben ik?' wat is dan het eerste waL je weet?
Leerling: Het eerste war ik edH weet? Ik ben de definitie die ik mezelf al rijd heb gegeven.
Adyashanti: Betekent dat dar je her eigenlijk niet weet?
Leerling: Ja.
Adyashanti: Je weer dus dat je het niet weet. Maar
dat is een ongelooflijke openbaring op zich. Die wordr bijna altijd ovc:r het hoofd gezien omdat iedereen er zeker van is dat hij weer wie hij is. Misschien liep je vijf minuten geleden nog rond zonder er eigenlijk over na te dc:nken, terwijl je er emotioneel heel zeker van was en handelde alsof je wist wie je echt was. Her zegt ongelooflijk veel wanneer een mens her werkelijk kan onderzoeken c:n in plaats van het proberen te weren, de waar
heid kan vertellen, en die is dat 1.e het nier weer. Dar is een enorme waarheid die bijna altijd onder
het tapijt geveegd wordt. Wanneer je beseft: 'Ik weet nier wie ik ben'. is de hele grond voor je leven
plorseling niet 1.0 srevig onder je voeren. Wanneer je komt tot het onbekende, is dar geen
vcrgissing van je. Je moer eigenlijk niet proberen te weten, omdat je daardoor in je hoofd komt, in een
eindeloze cirkel. Ware bevrijding vind je voorbij het denken. Dus wanneer je komt bij wat onbe
kend is, bevind je je feitelijk voor Je deur van bevrijding. Het enige wat je te doen hebr is je overgeven aan het feit dar je nier weer. Ons leven lang zijn we er bewust of onbewust heel zeker van dat
we het wel weten - en dar is onze hele ervaring. Hoe is de ervaring om niet re weren? Hoe voelt hn echt om nier re weren?
Leerling: Ik weer her niet, maar de gedachte dar ik her niet weer voelt fantastisch.
Adyashanti: Oké, daarmee heb je de vraag beantwoord. Het voelt fantastisch, nietwaar? AJs je nier luisten naar je denken dar 7.egt: '0 nee, ik moer her
weren,' en dat in paniek is, maar als je direct naar her gevoel gaat, dan voelt her heel goed, heel bevrijdend, mereen vanaf her begin. l Jet is zo'n opluchting om
nier re weren, omdat war je dacht te zijn juist alle problemen veroorzaakte. Her was de drager van al je lasten. Nu staar dat allemaal rer discussie- en als
je her nou t:en� niet bij her rechte eind zou hebben? Alleen al de gedachte is opwekkend, nietwaar?
Leerling: Ik moer er bijna van huilen, 70 goed
voelt her. Adyashanti: Mooi! Ga daar dus heen. Breng je
aandacht daarheen - dar is her enige war hoeft re
doen. ' Hoe is het om nier re weren? Ach, dar is zo
heerlijk.' Laar je daar maar invallen. Je komt niets re weten door re weren; je komt re weten door nier
re weren. Dieper en dieper, rot je zo diep bent gegaan, dat je hemelsbreed van alles wat je weer vandaan bent, re weren voorbij het denken. Dat komt er een Airs en zul je her weten.
Leerling: Ik zou kunnen blijven hangen in de liefde voor her niet weten.
Adyashanti: Door eenvoudigweg in her nietweren re verblijven, weet je. Her is een paradox. Hoe meer je rust in niet-weren, wat wil zeggen nier grijpen met het denken, hoe meer je directe ervaring is dar je weer. Her komr in een flits.
1.!5
Vde levens dansen we pal voor de deur van de vrijheid. We draaien pirouettes op de deurmar en weren nooit helemaal wie we zijn. Slechts één klik, één draai aan die knop, en je weet - dat is alles.
Het is zo makkelijk. Dar het moeilijk zou zijn is niet de kwestie. Her is een kwestie van mensen die
niet weten waar ze heen moeten. Zodra je weer waar je heen moer en de moed hebt om daarheen
te gaan, is her makkelijk. Ga naar het onbekende,
ervaar het onbekende, wees het onbekende. Alle ware kennis onrwaakt in het onbekende.
126
Diepte
Spiritualiteit kan men op rwee manieren benaderen. De eerste komt het meest voor, en dar is
een horizontale beweging van de geest. HorizonraIe beweging wil zeggen dat de geest aJ heen en weer gaand informatie verzamelt. Het is alsof de geest bij een muur komt die helemaal beschreven is. Op deze muur staan allerlei leringen, oefeningen, din
gen die je moet doen, en dingen die je nit:t moet doen. Meesral maakt de geest slechts een horizontale beweging langs de muur. waarbij hij meer in
formatie verkrijgt en verzamelt. Hij gaar naar links
en dan gaat hij naar rechts, en verzamelt informatie, overtuigingen, theorieën, enzovoort. Ken je niet van ilie mensen bij wie de geest zo werkt? Ze zijn kriskras over de muur heen en weer gegaan en hebben hun geest horizontaallaren draaien om
1,.., -I
informatie re verzame len. Zo werkt de geest, en de
meeste mensen maken deze horizontale beweging van informatie, ideeën, overtuigingen verzamelen, in de hoop dar her hun op spirituee l gebied zal helpen. Maar Waarheid is geen kwestie van kennis, her is een kwestie van bewustwording.
We doen herzelfde op emotioneel gebied . We
gaan horizontaal langs de muur en verzamelen ervaringen. Wc hebben fundamenrele menselijke ervaringen, zowel goede als slechte, en als we ons
vervolgens in de spiritualiteit begeven, beginnen wc spirituele ervaringen te hebben. Zoals bij de geest, denken we aanvankelijk: 'Als ik genoeg er
varingen verzamel. zal dar zinvol zijn. Daardoor kom ik wel ergens.' We krijgen er meer ervaringen door, zoals wanneer de geest horizontale bewegin
gen maakt, we krijgen er meer kennis door- geen vrijheid, en geen Waarheid.
De geest, het lichaam en de emoties spelen dit
spel dat 've rzamelen' heer. Ze zenen het ene stuk conceptude kennis af regen het andere. 'Hoe verhoudt zich dit stuk tor dat stuk? En hoe verhoudt
dat stuk zich rot dit?' We vergelijken onze ervaringen graag met die van een ander. ' Wat heb jij er
varen? 0, ik heb dat niet meegemaakt, maar ik heb dit ervan•n; jij ook?' 'Oir geloof ik; wat geloof jij?'
Dan vraagt her emotionele lichaam: 'Is dit het? Is dit de goede ervaring? Heb ik de ervaring? Waar
om heb ik de ervaring niet?' De lichaamsg�esc ver-
128
7..amelc meer dingen om re doen, meer rechniekt:n,
meer dit, meer dat. De geest en het lichaam volgen vaak oude pa
tronen, maken horizontale bewegingen, venamelen feiten, leringen, leraren, overruigingen en ervaringen. Zo leven verreweg de meeste mensen -horizontaal, nier verticaal. Vervolgens brengen ze
dit beweging in hun spirituele leven. Maar her is van geen belang hoeveel kennis en ervaring je horizontaal verzameld hebr; meer informatie is niet
hetzelfde als meer diepte.
Nu, op dir moment , kun je beseffen dar je niet echt iets aan mijn woorden zult hebben, dar wat
je geest opneemt en als kennis verzamelt je niet meer diepre zal geven. Niets. Nada. Nop. Ze zullen slechts meer horizontale beweging bij je teweegbrengen. Ze wllen je alleen maar meer kennis geven. Misschien is dat wat je wilt, misschien niet. Maar zodra je beseft hoe beperkt het denken is,
voelt de geest zich van zijn wapens beroofd, omdat her veel minder te doen heeft.
Er is een uitnodiging om de muur van kennis
re overstijgen, niet terug naar de staar waarin de geest was voordar hij kon functioneren, maar naar een transcendente staat die voorbij de geesr reikt.
Dar is spirirualircir. Gaan waar de geest niet kan komen.
Probeer je voor te stellen dar je bij een muur
komt. Er zit roevallig een deur in. Je doet de deur
open en loopt door de muur heen. Om nu enige diepte te krijgen, moet je de muur acheer je laten .
AJs je teruggrijpt en de muur mer één hand vasthoudt en w je voeten wilt laren bewegen, zul je
nier ver komen. AJs je dus echt diepte, rransccn
dente diepte wilt krijgen, kom je voor de vraag H:
staan of je het denken wilt loslaren of niet. Wat de geest zegt is: 'Ik ga wel een eindje mee, maar veel
van die kennis stop ik in mijn zak voor de reis.
Misschien heb ik verder op de weg mijn ideeën wel
nodig.' Hij zal een hoop vragen hebben. 'Is dit vei
lig? Is dir verstandig? Word ik nu stom?' Alsof alle wijsheid besloten ligt in het verzamelen van ken
nis. Mentaal, psychologisch worden mensen vaak
heel onzeker wanneer ze helemaal ophouden met
het verzamelen van kennis.
De geest kan her niet bevatren dat er zoiets kan
zijn als echte intelligentie, transcendente inrelligenrîe, die nier voortkomt uit denken en concep
tueel inzicht, en daar niet het resultaat van is. Het
kan niet bevatten dat er wijsheid zou kunnen zijn
die niet rot je komt in de vorm van gedachten, in
de vorm van verkregen en verzamelde kennis. De ware spirituele drang of verlangen is alcijd
een uitnodiging om verder re gaan dan de geest rt:ikr. Daarom is altijd gezegd: 'Als je rot God wilt
gaan, ga je naakt of helemaal niet.' Dar geldt voor
iedereen. Je gaar zonder je verLamdde kennis, of je
bent voor eeuwig buirengesloren. Een intelligente
!30
geest beseft dus zijn beperldngen, en her is iets prachtigs wanneer hij dar doel.
Wanneer je je nier meer vasthoudt aan alle kennis, dan kom je in een andere staat. Je gaal lang
zamerhand naar een andere dimensie. Je gaat een
dimensie binnen waar de ervaring die je hebt heel
rustig wordt. Het denken praat nog steeds op de achtergrond, misschien, of misschien niet, maar
bewustzijn maakt zich niet meer druk over de geest. Je hoeft her denken niet re stoppen. Je ge
waarzijn gaar dwars Joor die muur van kennis naar een zeer rustige staar.
In deze kalmte besefje dar je niets weer, gewoon
omdat je nier achterom naar de geest kijkt met zijn
verworven kennis. Deze kalmte is een mysterie
voor de geest. Her is iets onbekends. Terwijl je de
diepre in gaar, ga je lenerlijk naar een diepere er
varing van wat een groot mysterie lijkt te zijn. Nu zou de geest zich kunnen roeren en willen weren
war er gebeurt en alles gaan defin iëren , maar dat zal nier meer diepte opleveren. Her mysterie blijft
zich gewoon ontvouwen als je het roesraat - als je
de controle opgeeft.
Als je verworven kennis achter je hebt gelaten, merk je dat je je vertrouwde zelfgevoel hebt achter
gelaten. Dar zelf besrond alleen in hc:r vcrzamelen
van kennis en ervaring. Er gebeurt iets heel merkwaardigs wanneer je dar allemaal achrer je laar,
omdat je Ierredijk je herinnering achter je laat. Je
UI
laat achter wie je dacht te zijn, wie je dacht dat je
ouders waren, alles wat je dacht en geloofde. Gisteren is voorbij. Dan merk je iets heel imcrcssams op: je kunt al die dingen achter je laren en je bent
er nog steeds - je bent: hier, op dit moment. Dus wat je bene wordt nog mysterieuzer.
Wanneer je beseft dat je elke zelfdefiniëring achter je kunt laten en er nog steeds bent, dan begin je te zien dar deze gedachten dus niet zijn wat jij bene. Mee andere woorden, wie ben jij wanneer je jezelf niet tor bestaan denkt? Wie ben jij wanneer je alle gedachten opgeeft, zelfs die welke je nier
verondersteld wordt te betwijfelen zoals: 'Ik ben een mens. Ik ben een vrouw of ik ben een man. Ik ben iemands dochter of zoon.' Je begint re zien dat wanneer je jezelf niet tot bestaan denkt, degene die je dacht te zijn er leeterlijk niet meer is. Als deze 'jij' zomaar kan verdwijnen en verschijnen zodra je
het tot bestaan denkt, hoe echt is hij of zij dan? In dat ogenblik van erkenning ben je al begon
nen de muur van verzamelde kennis te overstijgen. En dan, als je dit moment niet ook weer definiccn of in een bepaald hokje sropt en jezelf niet weer rm bestaan denkt, room je ware staat zich aan je. Wat je werkelijk bent begint zich bewust cc worden. Het ware ik ben is ongelooflijk leeg. Het is bevrijd van alles war je dacht te zijn. Het kem geen grenzen. Het heeft geen definitie. Elke bepaling zou miskennen wat jij bent. Het enige wat over
131
is, is bewustzijn, en zelfs dat niet, wam dat is maar een woord.
Wanneer je ziet wat je werkelijk bent, zijn ideeen nier langer van wepassing. Je benr zo leeg dat er slechts bewustzijn is. Er is geen innerlijk kind,
en ook geen volwassene. Geen van je identiteiten bestaan wt jij ze tot bestaan denkt. Bewustzijn kan omlaag kijken en zien dat er een lichaam is, maar dat is nier de bron van iemands probleem. Her probleem is wat je er daarna in je geest aan toevoegt.
In deze leegte begin je de ervaring dat je bent
re proeven. Oir is zrjn voordat je iets of iemand bt:nt. En dit mysterie van zijn is war wakker is en leeft. Het is her enige dat de geest niet nodig heeft om zich tor bestaan te wveren. Je hoeft helemaal niet te denken om deze wakkerheid te zi_jn. Alles aan jou verandert behalve dit ene: bewustzijn. Her lichaam veranderr. De geest verandere Gedachten veranderen - veel sneller dan de meest mensen rouden willen. En hoeveel kennis je ook vergaart, die kennis zal je nier eerder hier brengen. Z�jn is de
enige constante- dat war altijd wakker is.
De geest evenwel, nog even terugkomend op de kennis die hij heeft, heeft allerlei ideeën over war je ware aard moet zijn, omdat je er heel veel over
gelezen hebt, spirituele leraren erover hebt horen spreken, en er een hele mystieke mythologie om Waarheid heen is gecreëerd. Natuurlijk is het nog-
l.B
al een schok om re beseffen dar dar her nier is. War
je ook denkt re zijn, dar is her niet. Zelf.� als je idee heel spiritueel, mystiek en transcendentaal is, ben
jij nier dat idee.
Vergaarde kennis loslaten helpt de idenriteir van het ik-zelf te veranderen in het geen-zelf-Zelf.
Wanneer dit gebeurt, heet dar spiritueel ontwaken.
Maar dit betekent niet dat je je kennis niet kunt
gebruiken. De kennis is er nog steeds wanneer je
hem nodig hebt. Je kunt die weer even ophalen
als je wilt weten hoe je de computer moet gebrui
ken, en voor allerlei andere nuttige dingen. Niets is
verloren gegaan behalve je oneigenlijke identiteit. Je wordt geen idioot. Je vergeet nier hoe je je ve
ters moet strikken omdat je beseft dat jij nier benr
wie je dacht te zijn. Maar het denken is hier bang voor. De grootste barrière voor realisatie wordt
gevormd door jouw gedachten erover, omdat ge
dachten beelden van de ontwaakte staat creëren, en die beelden zijn deel van je vergaarde kennis.
Welk beeld je ook van je ware Zelf hebt, dat beeld
kan nier de Waarheid zijn. Wanneer je dit inziet,
wordt her makkelijk om empirisch te herkennen wat er hier is. Alleen war hier is - eeuwig bewust
zijn, louter Geest.
Als je dit eenmaal goed beseft, nier door re den
ken of door te deduceren, maar door een onmiddellijke bewustwording, dan wordt al het andere
heel eenvoudig. Als je wereld van ideematige ken-
nis op zijn rechtmatige plaats wordt gezet, wordc
hij overstegen. Je ziet dat je eeuwig bewustzijn
bem, dar nu verschijnt als vrouw of man, als zus
of zo'n karakter. Al les wat bestaat is bewustzijn dar
verschijnt als, of God die verschijm aJs, of het Zelf
dar verschijnt als, of Geest die verschijm als. Boeddha noemde hec geen-ze i( Als dat gezien wordt, zie je Eenheid. Er is alleen God. Dat is alles war er is: God die verschijnt als een vloer, als een mens,
als een muur, als een stoel . Geen kennis, geen bewering over de Waarheid
raakt aan wat eeuwig is, war jij werkelijk bent. En
ook is geen enkele bewering over hoe daar re ko
men waar, omdat war de ene mens zover brengt
niet is war de andere daar brengt. Een geest die
graag zoekt naar het ene ware pad kan het niet vin
den. Naruurlijk vindt de geest dat niet leuk. 'Geen
juist pad? Niets dat gezegd of gelezen kan worden
dar uireindelijk, ren slorte, waar zou kunnen zijn?
De meest verlichte mens die niet de Waarheid kan spreken?'
Nee. Dar is nooit gedaan en zal nooit gedaan
worden. Het enige wat je kunt doen is een pijl aan
de muur hangen waarop staat: 'Kijk die kam op.' Een goede pijl is er een die voorbij de muur van ideeën wijsc.
De aanwijzingen kunnen meer of minder waar
zijn, maar hoe de aanwijzing ook luidt, hoe je er
volgens de pijl ook moet komen, hij zegt niets over
135
war daar is. Niets. Want zodra je in het uanscen
dence benr, zodra je bene war je bent, is niets meer
van toepassing. Daarom zeggen zoveel grote spi
ricude meesters dat er niets te weten is. Om vrij
te kunnen zijn, om verlicht te kunnen zijn, is er
absoluut niets dat je moet weren, en er is geen ver
lichting zolang je denke dat je iets weer. Zodra je
absoluut weet dar je niets weet en dat er ook niets
te weten valt, wordt die staat verlichting genoemd,
wam alles wat er is, is zJjn. Wanneer er sprake is
van Eén-zijn, wie moet het Ene dan kennen? Het
Ene weet alleen: 'Ik ben dat. Ik ben dit.' Zoals in
de Bijbd staar: 'Ik ben die Ik ben.' Oir is echte ver
lichte kennis. Alle andere kennis is ondergeschikt.
Kennis die gebruikt wordt voor een bepaald
middel of een bepaald doel is strikt utilitair. Wan
neer je dit inziet, zoek je niet meer naar de Waar
heid in iets war je kent. Je zoekt daarentegen naar
de Waarheid in wat je bent, wam als je erachter
komt wat je bent, kom je er ook achter wat al het
andere is. AJles is Eén. Je ziet dat er niets re weten
valt, en de richting van je onderzoek vcrschuift van
denken naar zijn.
Iedereen heeft wel eens Airs van uanscendente
wijsheid gehad. Wanneer je je hersens langdurig
hebt gepijnigd door over een probleem na te den
ken en dan om de een of andere reden de strijd
hebt gestaakt, krijg je onverhoeds een ingeving die
de zaak oplost. Waar komt die dan vandaan? Wijs-
1.36
heid is doorgebroken. Het kan iets heel kleins zijn,
iets alledaags. Je geest registreert her als 'Aha!' maar
her is nier het resultaat van denken. Het kwam er
gens anders vandaan, van zijn. In zijn schuilt dus
grot� wijsheid. Dar is een schok, omdat we nier
gewend zijn te handelen vanuit die wijsheid, die
blijkbaar alleen af en roe doorbreekt. Maar in feite
opereert je essentie altijd zo.
Veel dingen zijn betrekkelijk waar, maar niets
dat uit de geest oprijst is absoluut waar. War een
opJuchcing is het voor her denken wanneer her
niet meer hoeft te worstelen, en je hele oriëntatie,
spiritueel gesproken, zich van weten naar zijn ver
plaatst.
lP
Ego
0 e zondebok in de spiritualiteit is het ego. Aangezien er eigenlijk niemand schuld is aan
alles wat er in ons leven gebeurt, vcrzinnen we die begrip 'ego' om de schuld op zich te nemen. Dit veroorzaakt een hoop verwarring, omdat het ego eigenlijk niet bestaat. Her is maar een idee, een benaming voor een beweging waar we ons zelfgevoel aan hebben verbonden.
Als we in overweging nemen dat het ego maar een idee is dat niet werkelijk bestaat, zien we dat veel spirituele mensen het ten onrechte de schuld
geven voor alle dingen waarvan ze vinden dar ze
ervan verlost: zouden moeten worden. Ze denken ten onrechte dat iets dat in hen opkomt - misschien een gedachte, een gevoel, een neiging, of een momenr van lijden - het bewijs is voor een
139
ego; ze denken, doordat er iets in hen opkwam,
dat het ego bestaat. Ze denken dat ze een ego hebben vanwege aJ deze dingen die erop wijzen. Het
enige war wc ooit vinden is dit bewijs en teken dat het ego bestaat, maar het ego zelfkunnen we nooit vinden .
Als ik itmand vraag naar het ego te zoeken, kan hij het niet vinden. Het is er niet. Een boze ge
dachte of gevoel is aanleiding tor Je overtuiging dat hij zich daarvan moet bevrijden, dat die af
komstig is van zijn ego. Het is alsof alles war zich in een men� roert, vooral bij iemand die graag spi
ritueel wil zijn, als bewijs wordt gebruikt voor het bestaan van een ego, dat vernietigd moer worden. En toch kan niemand her vinden. Degene die mij het ego kan aantonen moet ik nog tegenkomen. Ik heb veel gedachten, gevoelens en emoties gezien.
Ik heb uitingen van boosheid. vreugde, terneerge
slagen en gelukzalig zijn gezien, maar ik moet nog één iemand oormoeten die me het ego kan laren zien.
Veel mensen willen me wijsmaken dat, omdat al deze dingen bestaan, er een zondebok moet zijn,
iets of iemand in hen dar of die er de schuld van
is. Dat is de algemene aanname over het ego. Maar dat is geen ego. Iets is soms zo eenvoudig als het eruit ziet. Soms is een gedachte slechts een gedachte, een gevoel alleen maar een gevoel, en een daad slechts een daad, zonder dat er een ego bij betrok�
140
ken is. Maar het ego dar wel bestaat, als er über
haupt een ego is, is de gedachte dat her ego bestaat. Maar er is geen enkel bewijs voor her bestaan van
dit ego. AJies omstaat gewoon spomaan, en als er überhaupt een ego is, is het deze beweging van het denken dar zegt: 'Dit is iets van mij.'
In her algemeen volgt deze gedachte: 'Dit is i ers
van mij' her omstaan van een gedachte of emotie. Misschien is her: 'Ik voel vcrwarring- mijn verwarring,' of 'Ik voel me jaloers- mijn jaloezie,' of in reactie op welke andere ervaring ook: 'Oir is iets van mij.' Men denkt dar er sprake was van ego, en
dar dit deze gedachte, dit gevoel of die verwarring veroorzaakte. Toch merken we telkens als we direer teruggaan om her ego te zoeken, dar her er niet
was vóór het denken , maar erna kwam. Her is een
imerprerarie van een gebeurrcnis, van een bepaalde
gedachte of emotie. Her is de veronderstelling achteraf, dat her 'iers van mij' is. Het ego is ook de
imerpretatic: achteraf die luidr: 'Dit is nier iets van mij', het verwerpen van een gedachte of gevoel.
Her is gemakkelijk in re zien dar een dergelijke
bewering impliceert dat er iemand is van wie het nier is. Dat is de wereld van dualiteit. Her is mij n
gedachte, mijn verwarring of war dan ook, of her is
niet mijn gedachte, niet mijn verwarring, nier van mij. Allebei zijn het bewegingen of interpretaties
van wat is. Ego is alleen deze interpretatie, deze be� weging van het dc::nken, en daarom kan niemand
141
her vinden. Het is als een spook. Het is slechts een sterk geconditioneerde beweging van her denken.
Van jongs af aan krijgen we boodschappen als: 'Jij zier er leuk uir, Jij benr slim', 'Jij hebt goede
cijfer�, dus jij benr goed' of 'Jij hebt geen goede cijfers, dus jij benr nier goed'. Het kind beginr her emotionele karakter daarvan al gauw re geloven,
te voelen, re erkennen als 'ik'. Op dezelfde manier
kan iemand een gedachte krijgen en al vrij snel die
gedachte gaan voelen. Als hij denkt aan een blije,
zonnige dag, 7.al zijn lichaam die sfeer al gauw over
nemen en iets voelen dat er nier is. Dar bemoeilijkt de zaken dus behoorlijk, wanneer iemand te ho
ren krijgt dat hij zich van het ego moet bevrijden,
wam wie bevrijdt zich dan van het ego? War pro
beert zich van her ego re bevrijden? Zo houdt het zichzelf in stand, door de gedachte dat het iets met
zichzelf moet doen. Ego is een beweging. Het is een werkwoord.
Her is niet iets statisch. Het is de na-de-feiten-be
weging van her denken dat altijd wil wórden. Met andere woorden, ego's bevinden zich altijd op her
pad. Ze gaan het pad van psychologie, het spiritu
ele pad, het pad om meer geld of een betere auw
re krijgen. Dat gevoel van 'ik' is altijd bezig met worden, aJtijd aan her bewegen, a1tijd iets aan het bereiken. Of het doet her tegenovergesrelde - her beweegt achteruit, het verwerpt, het ontkent. Om
op gang te kunnen blijven heeft dit werkwoord dus
142
beweging nodig. Daarom doer het werkwoord -laren we het cgoën noemen- niets als we niet bezig zijn met worden. Zodra een werkwoord stilstaat,
is het geen werkwoord meer. Zodra je niet meer
hardloopt, is er niet zoiets als hardlopen - het is
weg; er gebeurt niets. Dit ego-gevoel moer blijven
bewegen, omdat her verdwijnr zodra her stilstaat,
zoals hardlopen verdwijnt aJs je voeten stilstaan. Wanneer we dit echt tot ons laren doordringen
en inzien dat er geen ego is. alleen egoën, zien we
war het ego werkelijk is. Daardoor komt er vanzelf een eind aan het najagen of je afkeren van iets.
Dit stoppen moet rustig gebeuren en op een heel natuurlijke wijze, want als we proberen te stoppen hebben we die beweging weer. Zolang we proberen
te doen wat we de juiste spirituele aanpak vinden
en ons van het ego willen verlossen, bestendigen
we het. Als we inzien dat dit ook weer egoën is,
kan het ophouden zonder dar we her proberen. Als je honderd eikenbomen bij elkaar ziet, heeft
elke boom karakter, maar geen ego. Her stoppen van
dit werkwoord dat 'ego' heer heeft dus niets re maken met het ophouden van de persoonlijkheid. Het
heeft niets van doen met iets waar we een vinger op
zouden kunnen leggen: een gedachte, een gevoel,
en een ego. Als wij, of de wereld, moesren stoppen om ons vrij te maken, zouden we zwaar in de problemen zitten. Her is de beweging van worden, het
bewegen naar iets of weg van iets, dat stopt.
143
Een andere dimensie van zijn opent zich, wanneer dit werkwoord ego mag afnemen. Door her gade ce slaan kunnen we langzamerhand zien dar er nier zoiets ontstaat dat de aard heeft: van een ego of een 'ik'. Een gedachte die omstaat is slechts een gedachte die ontstaat. Als er een gevoel opkomt, heefr her niet de aard van 'ik' of 'zelf'. Als er ver
warring ontstaat, heeft her ontstaan niet de aard van ' ik'. Door gewoon re kijken zien we Jat alles spomaan opkomt, en dat niets intrinsiek de aard heeft van 'mij'. De aard van ego ontstaat pas door het denken achteraf.
Zodra die gedachte achteraf geloofd wordt, kijken we regen een compleet wereldbeeld aan
-'Ik ben boos; ik ben in de war; ik ben bezorgd; ik ben zo gelukkig; ik ben gedeprimeerd; ik ben onverlicht' of, nog erger, 'Ik ben verlicht.' Plotseling kleurt dit geloof aan de ik-gedachte alle5 wat we zien, alles wat we doen, en elke ervaring die we hebben. Mensen denken dat spiritualiteit een andere staat is, maar deze begoocheling is de andere staar. Spiritualiteit, dar is wakker worden, en geen staat.
Mijn leraar vertelde me een keer: '.Als je wacht tot her denken stopt, kun je wachten tot je een ons weegt.' Plotseling moest ik mijn weg naar verlichting herzien. Ik had langdurig geprobeerd mijn denken re stoppen en ik wist dat ik een andere weg moest zien re vinden.
144
De spirituele insreucue om 'gewoon op re houden' is nier gericht op het denken of op gevoelens of op de persoonlijkheid. Her is gericht op de gedachte
achteraf die met de eer en de schuld gaat suijken en ·Legt: 'Dit ben ik.' Stop! Daarop richt zich de inscrucric om re stoppen. Houd daar gewoon mee op. En voel dan, op dar moment, hoe het ik-gevoel volkomen anckracht is. Wanneer het ik-gevoel ontkracht wordt, weer het nier wat her moer doen, of het naar voren of naar achleren, naar rechts of
naar links moer gaan. Die vorm van stoppen is be
langrijk. De resr is maar spel. Op dat moment, in
dar stoppen, komt er een andere zijnswestand, een onverdeelde staat, naar voren. Waarom? Omdat we nier meer mer onszelf overhoop liggen.
Als de geest deze woorden hoort zou hij kunnen vragen: 'War is een onverdeelde staat van zijn?' Daarmee omgaat hem wat er op dit moment gebeurt. Men voelt een onverdeelde staar van zijn; die is niet te vinden in de sfeer van abstractie en beeldvorming, want die sfeer is zelf
een verdeelde staat. We benaderen de onverdeelde sr.aal wanneer we ons laten ontwapenen, wanneer wc niets proberen te bewijzen of te omkennen ,
en we zonder weerstand in dar gevoel van ontwapend zijn blijven. Er ontstaat een staar van letterlijk in het lichaam zijn en er boven uitgestegen, en her lichaam is niet meer merzichzelf in oorlog.
De geest heeft wel of geen gedachten, maar die
14�
gedachten zijn niet met elkaar in conflict . Word
nieuwsgierig naar je ware aard , naar war je wer
kelijk bem, want die nieuwsgierigheid rnaaJu je
ontvankelijk voor de onverdeelde staat. Vanuit
de onverdeelde staar is een van de ee rste dingen
die je je realiseen dar je niet weer war je bent.
Oaarvóór, roen je wist wat je was, was je verdeeld
- eindeloos verdeeld. Vanuit hier, waar geen ver
deeldheid is, bestaat niet dat beperkte, bekrom
pen gevoel van zelf. Je wordt een mysterie.
Verdeeldheid maakt het gemakkelijk zelfgevoel
te vinden. Als we bijvoorbeeld boos zijn, zit het
daarin. Maar wanneer her slechts boosheid is en
geen identificatie daarmee, ontvouwt zelfs boos
heid zich plotseling. Het is een energie die uit zich
zelf ontstaat en z ich oplost. En wat ben ik dan? Als
het niet 'mijn' boosheid is, als 'ik' nier de verdeelde
mens ben - wat ben ik dan?
Laat her mysterie van te zijn zich ontvouwen op
een manier die empirisch is. Begin op het niveau
van zijn, in plaars van denken. Terwijl het myste
rie zich ontvouwt, worden we door dit aanwezige
gewaarzijn helderder en helderder. En dan kcerr
her gevoel van identiteit zich geleiddijk af van de
gewoonte bepaald te worden door vcrdeeldhdd
en innerlijke strijd. Her denken merkt dar er geen
kapstok is waar het een identiteit aan op kan han
gen, daarom begint identiteit zichzelf in alle open
heid re onrmancelen. Het is mysterieus en para-
146
doxaal, maar hoe meer identiteit zich ontmantelt,
hoe meer we voelen dar we leven en aanwe-Lig zijn.
Het zelfgevoel lost op als suiker in water tor het is
alsof er geen zelf is, en wch bestaan we nog. Boed
dha zou zeggen: 'Alle suiker is opgelost - er is geen
zelf.' Ramana Maharshi zou zeggen: 'De suiker is
opgelost in het water, dus her water en de suiker
zijn één en heuelfde -er is alleen het Zelf .'
De opperste bevrijding van het niet-bestaande
ego is inzien dar het feitelijk irrelevam is. Zolang
het als relevant wordt beschouwd, blijft het 'wor
den'. Alle goede inrenties ter wereld doen niets dan
her voeden . 'fk raak mezelf elke dag meer kwijt,
en op een dag zal ik volledig van mezelf bevr ijd
zijn en absoluut geen ego hebben.' Wie is hier aan
her woord, denk je? Het is het ego. Maar wanneer
her ik in een moment van inzicht als irrelevant
wordt gezien, is het spel over. Het is alsof iemand
die Monopoly speelt, denkt dar zijn leven ervan af
hangt dar hij wim, maar het hem plotseling begint
re dagen dar her ir relevant is- het doet er nier toe.
Hij kan net zo goed verder spelen of hij zou een
broodje kunnen gaan eren. Het gaat in dit leven
niet om her winnen van het spirituele spel; het gaar
om het ontwaken uit her spel.
Dan heb je nog dar andere deel in ons dar 'con
ditionering' heer. Die is niet het ego. Conditione
ring is conditionering; her is niet ego-condicione
ring. Conditionering is als het installeren van een
147
programma in de mentale computer. Wanneer het programma geïnstalleerd is, berekent dar nier dar
de computer een ego heeft. Hij is slechts tijdelijk
geconditioneerd. Tegen de tijd dat we volwassen zijn geworden is de lichaamsgeest volledig gecondiöoneerd. Die condirionering is her ego verweren, maar conditionering is nier van het ego a&omstig. Ego is de latere toevoeging die omstaat als gevolg van de condidonering ; daar vindt al her werkelijke geweld plaats.
Wanneer gezien wordt dar conditionering is als een programmering door genetische codering, de maatschappij, ouders, leraren, goeroes enzovoort (de geest gaat ook ziehuif conditioneren, maar dar is een ander verhaal), dan gaan we onderkennen dat conditionering iets is zonder zelf; er valt nie
mand iets re verwijten. De geest is bang om dat
re zien, wam als de conditionering geen enkel zelf kent, heeft niemand ergens schuld aan. Her heeft geen zin onszelf of iemand anders iets re verwijten ,
evenmin als we onze computer iets zouden verwijren wanneer wij er een cd-rom in stoppen. Kijk welke conditionering er op dir momene is . en je
zult zien dat er geen sprake is van schuld. Her is
een deel van het bestaan. Zonder conditionering of programmering in ons lichaam, rouden we op
houden met ademhalen, de hersens zouden tot pap vergaan, en er zou geen imelligentie zijn - dat is ook conditionering.
148
De reden waarom conditionering stevig in ons verankerd blijft, is dat we haar interpreteren als 'van mij'. Daaruit volgt naruurlijk dar je jezelf en an
deren verwijten rnaaJu en probeen van de condirionering vcrlost te raken omdat je gelooft dar jij die gecreëerd hebt, dar je die nier gecreëerd hebt of
dar je die niet kwijt kunt raken, en daar houdt de geest niet van. De geest heeft het waanidee dar het die conditionering wel kwijt kan raken, maar als de waarheid binnenkomt, word je steeds minder gespleten. Wanneer er conditionering ontstaat en nier geclaimd wordt als 'van mij', onrsraar ze in een staar van onverdeeldheid. Wanneer conditionering een staat van onverdeeldheid ontmoet, is er een alchemistische transformatie. Dan is er een
heilig wonder. Wanneer er iets opkomt, kun je de ervaring
hebben: 'Die ben ik' of 'Ik ben hier- dat daar ben
ik nier.' Beide zijn bewegingen van de geest, de larere toevoeging, beter bekend als ego. Maar wan
neer er een staat van onverdeeldheid is, kunnen er rwce dingen gebeuren. Het eerste kan een bewust
wording van je ware aard zijn, en dat is deze staat van onverdeeldheid, deze onverdeelde mens. Her
tweede dar kan gebeuren is dar de conditionering, de verwarring die onschuldig werd doorgegeven uit onwetendheid, zelf weer één kan worden. AJs er conditionering oprreed[ in een persoon die zich in een staar van onverdeeldheid bevindt, waarin hij
149
zich deze nier roeeigenr noch ontkenc, dan kan er een heilig alchemistisch proces plaatsvinden doormiddel waarvan de conditionering zichzelf weer één kan maken. Zoals modder in water, zakt de conditionenng gewoon vanzelf naar beneden. Het is een naruurwonder gelijk.
Dit kan heel delicaat zijn, wam als er ook maar de minste roe-e1gening of de geringste ontkenning
van eigendom is, wordt dat proces in zekere zin gecorrumpeerd. Het vraagt een innerlijke kwets
baarheid en openheid van je, omdat dit gevoel van onverdeeldheid heel kwetsbaar is, en we kunnen niet als een olifant door de porseleinkast denderen .
Daarom benadrukken spiriruele disciplines nederigheid, die ons helpt ons ware wezen op een zachte en bescheiden manier re benaderen. We kunnen de hemelpoorten niet bestormen. Integendeel, wc
moeren onszelf de ruimee geven ons steeds meer van onze pantsers te ontdoen. Dan wordt het zui
vere bewustzijn van onze essentit steeds helderder, en beseffen we wie we zijn. Dit heldere licht is wat WIJ ZIJn.
Wanneer het heel srralend wordt zien we dat
wij dit licht, deze sualendheid, zijn, en beseffen dan, door onze eigen ervaring, war deze menselijke geboorte eigenlijk betekent. Dit licht komt terug
voor zichzelf. voor elk beetje verwarring, voor elk deel van zijn lijden. Alles waar het ik onderuit wilde komen, daar komt het heilige Zelf voor terug.
ISO
Dit stralende Zelf begint zijn ware aard re ontdekken en wil zich helemaal bevrijden, wil genieten ,
en ûchzelf in a1 zijn aspecten echt liefhebben. Het waarlijk heilige is de liefde voor war er is, nier een liefde voor wat er zou kunnen zijn. Deze liefde bevrijdt wat er is.
Het echte harr van aJle mensen is de minnaar
van wat er is. Daarom kunnen we geen enkel deel van onszelf ontvluchten. Dit is niet omdat we een
ramp zijn, maar omdat we bewust zijn en terugkomen voor ons hele zelf in deze geboorte. Hoezeer we ook in verwarring zijn, we zullen terugkomen voor elk deel van onszelf dat niet mee mocht doen.
Dit is de geboorte van echt mededogen en liefde.
Al te lang is er door de religies gezegd dar je heel veel moet doden om rot liefde re komen. Maar dat is een mythe. De waarheid is dat her juist liefde is
die werkelijk bevrijdt.
l r; l
Liefde
Iedereen kent wel de liefde die in liedjes, gedich
ten, reclames en puberliefdes wordr bezongen. Die liefde is mooi, maar ik wil her hebben over liefdt" in haar essentie, in de meesr verheven zin. Liefde is een belangrijk aspect van Waarheid. Zon
der liefde is er geen Waarheid. Zonder Waarheid is er geen liefde.
Iedereen die het geluk heeft gehad heel inrens
de ook lichamelijk geuite liefde te ervaren weer dar
I iefde boven alle ervaringen en emotie.l uirsrijgc.
Als je die liefde hebt beleefd, weet je dal die er
ook is als je je niet in de gevoelstoestand bevindt
die liefde heel. AJs her geen echte liefde is, besef je, zodra je uit de gevoelstoestand raakr, dat het
gevoel alles was war je had; het is als een auw geen benzine meer heeft. Dar is niet de echre liefde, de
diepste liefde, het fundament van liefde. Wanneer je echt Liefhebt, weet je dar liefde iedere ervaring re boven gaar. Een moeder houdt bijvoorbeeld ook van haar kind wanneer hij haar het bloed onder de nagels vandaan haalt. Ze weet dat er zelfs in moeilijke rijden, wanneer ze boos is, nog altijd liefde is.
Als je ooit van een vriend hebt gehouden, weet je dat er liefde is ook al voel je die nier, ook wanneer het even moeilijk is. De diepste liefde oversrijgt
elke ervaring. Naruurlijk zijn er veel verschillende uitingen
van liefde. Maar wanneer je spreekc over een ervaring van echte liefde, weer je dat er ook liefde is als je haar even niet voelt. Telkens wanneer je die noemt, of zegt: 'Zo is de liefde' of'Zo voelt de liefde', merk je dar zij ook bij afwezigheid van die definitie bestaar. Je kum er niet echt je vinger achter krijgen en zeggen: 'Dit is nu echte liefde', wam zij stijgt daar boven uit. Zij is ner zoiets als het zelf. Je kunt haar niet vinden. Je zou kunnen zeggen: 'Ik kan geen 1.clf vinden, dus her zal wel niet bestaan.' En toch is er iets dat wakker en stralend en bewust is, ook al is dat iets een Uchtend niets.
Op dezelfde manier is het liefdesaspect van Waarheid altijd aanwezig wanneer Waarheid aanwezig is. Die liefde gaat de eb en vloed van emmies re boven; het is een liefde die altijd open is. Als je je openheid eruit haalt, dan is liefde dood, is Waarheid dood. Deze liefde is iets waardoor wij intens
1'5<l
verbonden zijn zonder dat her uitgesproken wordt, en het gebeurt wanneer we echt beschikbaar, echt ontvankelijk zijn. Woorden kunnen her niet groter of kleiner maken. Wanneer wc onze aandacht richten op war nier met woorden gezegd wordt, is her daar. De verbinding is daar- er gebeurt iets moois, iets intiems. Wanneer we zo onuitgesproken ontvankelijk zijn. voelt her als openheid die contact maakt met openheid.
Ieder van jullie heeft wel een moment ervaren
waarop je dit wist, en waarop je om welke reden dan ook die openheid verbrak omdat je aandacht naar iets anders ging. Er gebeurde plotsding iets, er veranderde plotseling iets in je en die verbondenheid wa.'i weg; vervolgens werd er een leugen verteld. Als je je losmaakt van dit onuitgesproken
gevoel, is het alsof je zegt: 'Zo mereen ga ik liegen, iets zeggen wat onwaar is.' Her is gemakkelijk om
re liegen aJs je het harr van liefde op sJor doet. Als je op hartniveau verbonden blijft, is het heel moeilijk om te liegen of een halve waarheid re vertellen. AJs je weigert je af te sluiten van liefde, dan zal elke relatie die je hebt volkomen anders worden; zelfs de relatie met jezelf.
Her lijkt misschien een beetje vreemd om dit te horen, omdat jou ooit geleerd is dat de verbondenheid in liefde voor speciale momenten bewaard moet worden, voor speciale mensen, in speciale omstandigheden. Her is taboe om deze verbon-
JS'S
denheid te voelen zonder aanzien des persoons.
Misschien dacht je wel: 'Ik bewaar her voor jou, en jou, en jou - maar alle anderen vind ik maar eng.'
Maar dit war wakker is, deze liefde die iedere beschrijving te boven gaat wanneer zij gekend wordr als een diepe verbondenheid en grote eenheid, de-z.e liefde maakt geen onderscheid. Zij weer nier hoe ze zichzelf aan en uit moet zenen. Die knop 7.it alleen in je geest. Deze liefde staat altijd aan. Zij
bemint heiligen en zondaren evenzeer. Dar is echte liefde. Namaakliefde is: 'lk hou meer van jou dan van ieder ander omdar jij beter in mijn vcrknipte wereldbeeld past dan ieder ander.'
Echte liefde is synoniem mee Waarheid. Ze
verschilt niet van Waarheid. Her is nier de liefde van met de volmaakte partner naar het schoolfeest gaan. Dat is leuk, natuurlijk, maar dit is iets anders. De diepste essemie van liefde treedt niet aan en verdwijnt dan weer. Liefde is, punt uit. Zij houdt zelfs van mensen die jouw karakter misschien niet waardeert. Dar komr niet doordar we haar onrwikkclen of omdat we vroom, nobel of heilig worden. Dat heeft niets te maken met de l iefde waar ik het over heb. Deze liefde is een diepe en eenvoudige
herkenning, iets dar zichzelf intuïtief kent en zichzelf in elke ervaring, in elk schepsel en in elk paar ogen 01umoer. Ze komt zichzelf regen in alles wat
er gebeurt. De-z.c liefde besraar eenvoudig om de
reden dar er überhaupt iets gebeurt, wanr dat is
!�
het echte wonder. Her zou heel goed kunnen dat
er nicrs bestaat, het ligt veel meei voor de hand dat er niets zou zijn dan iets. Het is een wonder dar er iets gcbeurr; wij staan midden in de overvloed die leven heet.
De diepe liefde is niet iets waar wc in vallen of
uir weg gaan. De liefde die we opvatten af laten varen is vrij ver verwijderd v�n de essentie van liefde. Die liefde is ook onderdeel van de levenservaring
van de meeste mensen, maar deze liefde wordt al
leen maar herkend. Het is een grote verrassing, de eersre keer wanneer we haar herkennen - wanneer
we merken dar deze liefde die hier en nu rechtsrreeks uir onszelf voortkomt, verliefd is op alles wat zij regenkomr .
'Hoe kan dat nu? Ik word nier geacht te houden van dar mens die een heel andere levensopvatting
heeft dan ik.' 'Wat doet die liefde hier? Wij staan diametraal
regenover elkaar op politiek gebied.· 'Waarom hou ik van jou? Hoe is dar erin geslo
pen? War is dat voor een liefde?' Dit is een diepe liefde. Oir is een liefde die sy
noniem is mer Waarheid. Waar deze liefde aanwe
zig is, is Waarheid aanwezig. Waar Waarheid aan
wezig is, is deze verbondenheid, deze diepe liefde, aanwezig.
Veel verhalen van Jezus bes<..hrijven deze liefde. Mensen om hem heen verrelden hem voortdurend
war nier sympathiek was: 'Deze hoer gaan we stenigen. God houdt niet van zulke mensen.' Maar
Jezus, roraal verbonden, wist dar deze liefde geen
onderscheid maakt. Die treedt niet in werking om
dat iemand aardig of nobel is. Zij is er slechts. Zij houdt van iedereen zonder aanzien des persoons.
Zijn prediking was grotendeels gestoeld op deze liefde. Hij uitte die zelfs voor diegenen die verantwoordelijk waren voor zijn dood. Hij zei: 'Vader, vergeef hen, want ze weren nier war ze doen.' Dar
komt voort uit de liefde die nooit ophoudt, ook niet met de dood voor ogen. Dat is de srem van de l iefde. De geest kan nog zeggen: 'Zij gaan me vermoorden. Ik heb het recht hun de liefde re omhouden.' Maar de waarheid werkt niet volgens die wet; zij speelt niet volgens de regels van het spe l dat de geest bedenkL Zij bemint ondanks alles. Vergis
je niet: deze liefde betekent niet dat je nobel, heilig en achrenswaardig wordL Dit is een liefde die aan alles vooraf gaat. Zij is er altijd geweest en zal er altijd zijn. Het is een liefde die eenvoudigweg bestaat.
Je moest je van deze liefde afwenden om een afz.onderlijk iemand te kunnen worden, maar
zij bl eef bestaan. En die is feitelijk onze grootste angst: erachter komen dar je van allerlei dingen en mensen houdr die je in je geest liever niet zou willen liefhebben. De enige angst die mogelijk groter is dan doodsangst is angst voor echte liefde. Er-
158
achter komen dat je wel liefhebt, dat dit je aard is, is het begin van her einde voor alles in je dar denkr dar her op zichzelf staar. Wanneer je boos op iemand wordt, komt dar eigenlijk om de lief
de die er is, en jij dar niet wilt. Daarom vliegen scheidende mensen elkaar zo vaak naar de keel. Ze
denken dar er geen l iefde hoort re zijn omdat ze
in scheiding liggen. Maar die is er wel. Dat mag je vervelend vinden, je mag nier met iemand willen samenleven, maar de liefde is er nog steeds omdat het nier bestaar dar je ooit van iemand hield en dan niet meer. Als je onder ogen kunt zien dar het romantische aspect van de liefde verdwenen is, maar
dat her houden van of de verbondenheid er nog altijd is. kan her je energie bevrijden. En je kunr er maar beter aan wennen met één mens, wam je zult merken dar her van toepassing is op je relatie
mer iedereen. Liefde is er gewoon. Het is een uitgemaakte zaak. Het geeft niet wie het betreft. Als
je liefde kunt accepteren zul je weten wanneer je bij iemand blijft en wanneer je hem verlaat.
Echte liefde heeft niets re maken mcr her feü
of je iemand aardig vindt, het met hem of haar
eens ben, of bij diegene past. Het is een liefde van
eenheid, een liefde die zier dat God alle maskers
draagt en die zich in iedereen herkent. Anders wordt Waarheid een abstractie die min of meer kil en analytisch js, en dar is nier Je echte Waarheid.
De Waarheid openbaan zich in de bereidheid zich
I"?
open re stellen voor deze imieme verbondenheid met alles. Of de persoonlijkheid het leuk vindt of nier, de intieme verbondenheid is er. Soms treedt
die plotseling op de voorgrond en maal{[ zich heel duidelijk bekend. Een andere keer gloeit zij op de achtergrond als houtskool, en is er voor alles. Met deze liefde voel je de muur van weerstand in de er
kenning van een diepe verbondenheid vanzelf omver vallen. Nier alleen vair de mum van weerstand, maar wordr er ook liefde gevoeld voor elk mens en
voor her leven zelf. Her is als de liefde van een ouder voor een kind:
zelfs aJ word je af en roe gefrustreerd, deze liefde is constant. Het lijkt op het leven waar je soms
stapelgek van wordt en dat dan weer heel pret
tig is. Deze liefde stijgt uir boven de goede en de kwade dagen, die blijven komen. Wanneer je je bewust bent geworden van deze liefde die elk goed of kwaad moment overstijgt, vindt er een radicale
omwemeling plaats in je relatie met her leven zelf.
Oir is een liefde zonder tegendeel, zoals haar, die door alles heen aanwezig is, op alle morncmen.
Wanneer je dit beseft is dar een omwenteling, wam wanneer je ziet dar deze liefde die jij bent, liefde voelt voor war onaamrekkdijk is, liefheeft wat je logische1wijs niet zou beminnen of waar je vanuit je cultuur niet van mocht houden, en die nier op
de regels van her ego Ier die scheiding veroorzaken, besef je dar dit een andere liefde is.
IGO
Begrijp alsjeblieft dat deze liefde waarover ik spreek
nier exclusief is, in de zin dat zij andere liefdeservaringen uitsluiL Vriendschapsliefde, huwdijksliefde , en vele andere soonen van liefde hebben
hun eigen modus. Maar ik heb het over de essentie
zelf. de essentie die in alle soorten van liefde aanwezig is. Dit is de echte spirituele liefde, een diepe onuitgesproken verbondenheid. Alleen deze liefde
heeft de kracht om.e relatie roe het leven, onze relatie met elkaar, en onze relatie met de wereld cc
uansformeren. Deze liefde is tijdloos. Deze liefde
is grenzeloos. Vaak, wan neer mensen zich van deze liefäe be
wust worden, zeggen ze tegen mij: 'Adya, het is teveel voor me-het zal me verscheuren.' Belache
lijk! Teveel voor jou? Je bent doorzichtig, je bent leeg. Ze gaat gewoon door je heen en verder. Door
jou heen en verder! Nlcen wanneer je je op een
bepaalde manier gedraagt, voelt het als teveel. Je
houdt er een idee van persoonlijke grens op na, jouw grens, en naruurlijk kun je haar dan niet in bedwang houden. Liefde was nooit bedoeld om in bedwang re worden gehouden.
I bi
Spirituele verslaving
Een spiritueel mens kan verslaafd raken aan spirituele roeservaringen en de Waarheidservaring
mislopen. Spirituele verslaving komt voor bij een grootse ervaring die je her gevoel geeft van een shot
van een sterke drug. Zodra dar je overkomt, wil je meer. Er werkt geen drug zo sterk als een spirituele ervaring. Oe intellectuele component van deze verslaving is her geloof dat men zich, als men maar genoeg van dergelijke ervaringen heeft, voortdurend fantastisch zou voelen. Her lijkt op morfine. Je krijgt een injecde in her ziekenhuis omdat je je arm hebt gebroken en je denkt: 'Kon ik dat maar in een infuus toegediend krijgen, dan zou het leven relatief prerrig zijn, war er ook gebtun.' Spirituele ervaringen hebben vaak dit resultaat en de geest plaatst ze volgens zijn vertrouwde patroon,
163
denkend: 'Als ik deze ervaring voorrdurend had,
zou dat vrijheid berekenen.'
N gauw merk je dat je toestand niet veel beter is dan die van een ordinaire dronkaard, behalve
dat dronkaards weren dat ze een probleem hebhen omdat dronktn zijn maarschappelijk niet geaccep
teerd wordt. Een spiritueel iemand is er heelzeker
van dat er geen probleem is, dar zijn bedwelming nier gelijk is aan andere vormen van bedwelming;
het punc is voor eeuwig sp iritueel dronken te zijn.
Zo denkt een verslaafde: 'Ik had het en ik ben her
kwijr. Ik heb het nodig. Ik heb her niet.'
In onze cultuur wordt aangenomen dar de ver
slaafde, in her geval van de meeste verslavingen, een ellendig leven leidt. Maar niet in de spirituele wereld. De zoeker krijgt te horen dar spirituele ver
slaving anders is dan alle andere verslavingen. Je benr geen junk . Je bent een spiricuele zoeker.
Het probleem zal aanhouden zolang er iets in jou is dat hoop houdt op de roeservaring. Wanneer
die begim af cc brokkelen, ga je zien dat aangename, heerlijke en opbeurende ervaringen enigszins lijken op zeer aangename en opbeurende slempervarin
gen. Daar voel je je even fantastisch van, waarna je een evenredig sterke negatieve reactie krijgt. De
spirituele roes wordt gevolgd door een spirituele
depressie. Ik heb Jit bij veel leerlingen gezien. Ns de opeenvolging van extatische én deprime
rende ervaringen lang genoeg heeft geduurd, begint
164
het je te dagen Jat de spirituele roeservaring slechts een zwaai van de pendel is die gevolgd wordt door een deprimerende ervaring. Op een bepaald punt
gekomen , vod je je wellicht even normaal �n krijg je door dat deze pendelbcwegingen evenredige en tegengestelde reacties zijn. Je beseft dat het on
mogelijk is de slinger maar naar één kam re laten zwaaien, want het is zijn aard om heen en weer te
slingeren. Op geen enkele manier kun je de pendel naar één punt laren gaan .
Dit is de beweging van de zoeker, maar het is
ook de beweging van her ik, omdat her ik altijd
geïnteresseerd is in evenredige, regengesrelde reac
ties waarbij het probeert de ene ervaring gaande te houden en de andere re vermijden . Dat is wat
het ik doet. Het jaagt her goede na en vermijdt her slechte. Zolang er iden tificatie is met deze bewe
ging, zelfs als die naar de spir ituele extase gaat die zo nobel lijkt, zul je nooit vrij zijn. Hierin schuilt
geen vrijheid, wam er is niet zoiets als het gaande
houden van een ervaring. Uit de aard der zaak
heeft vrijheid niets re maken mer her laren voort
duren van een bepaalde ervaring, omdat de aard
van ervaring bewegen is. Net als een klok die rikt,
beweegt zij voortdurend.
We moeren deze kwestie van spirituele versla
ving bespreken, want als je die niet begrijpt, zal
her tweede pum dar ik wil aanstippen niet meer
dan een uit de lucht gegrepen spiritueel idee zijn.
16�
Maar als je het eerste deel begrijpt- dan wordt het rwcede deel veel belangrijker en inreressanrer. Het rweede deel is dat alles bewustzijn is. Alles is God. Alles is Een. Zien dat alles Een is, maakt het onmogelijk slechts één kant van de medaille te willen zien. Als alles Een is, is her niet méér Een wanneer de pendel naar de ene kam, de roeskam slingert, dan wanneer hij naar de andere toestand gaat.
Zenleraren leggen iets niet op een abstracte manier uit, en dat is zowel de schoonheid als de verschrikking ervan. Oe manier van mijn leraar om dir uit te leggen was door zijn staf omhoog te steken en te zeggen : 'Dit is Boeddha.' Vervolgens bonkte hij ermee op de grond en dacht iedereen: 'Oei! Dat is echt woeste zen. Ik wou dat ik wist waar hij het over had.' Daarna deed hij dan weer boem, boem, boem, en zei: 'Dit is zen. Dit is het1' En iedereen reageerde dan met: 'Tjonge!' Men vroeg zich af: 'Hoezo? Wat? Waar?', maar dat zei niemand. 'Dat
kan het niet zijn, want dat is alleen met een srok op de grond slaan.' Aangezien het niet allemaal Een is voor het denken, blijft het ernaar zoeken: 'Waar is het? Welke staat is het?' Omdat her ik alles refereert aan zijn eigen emotionele staat, gaat het daar ook van uit bij her vaststellen van wat waar is. Her denkt dat wat waar is altijd een extatische spiricuele roesrand is, maar dat bonken met de srok niet een erg verheven spirituele staat is. En om her nog erger te maken, om het nog schokkender re maken
i6G
zegt hij dan: 'Dit is een concrete beschrijving van de waarheid. Dit is Boeddha. Dit is nier abstract.' Dan waren we pas echt verslagen.
Het is echt een zegen dat er een leer bestaar die erop sraar concreet te zijn omdar hi.i ook alleen had kunnen zeggen, zoals ik soms doe: 'AJles is bewustzijn. Her is allemaal Een.' Dan denkt de geesc: 'Ik
snap het. lk neem dat aan. Ik weer wat dat betekent.' Maar wanneer er mcr een stok op de grond wordt gebonkt en de leraar zegt: 'Dat is het!' is her voor de geest niet te bevatten. Meer God dan het bonken mcr de scok zul je nooit krijgen. Alles wat daarna komt is een abstractie, iets war zich van her feit verwijden. In zen worden geen concessies gedaan aan concreetheid. Dit is zowel de kracht als de bezoeking van zen, want het dwingt leerlingen de echte realisarie re ervaren in plaats van te denken dat ze iets begrijpen als dat niet zo is.
Dit stelt een spiriruele zoeker voor een dilemma. AJs her ik erover nadenkt war her betekent dar alles Een is, gaat her op zoek naar een ervaring van Eenheid. Dan leest her een boek over de ervaring van Eenheid en 1.ier een beschrijving van één wor
den en zich verliezen in de bast van een boom of iets anders, en speurt emotionele ervaringen uit het verleden af of daar dergelijke ervaringen re vinden zijn.
De ervaring van eenwording is heel aangenaam en heel mooi en misschien zul je die ooir krijgen,
167
en misschien ook nieL Als je een bepaald rype lichaamsgeest hebt, krijg je die misschien één keer in de vijf levens. Her berekent niecs, of dit al dan niet gebeurt of hoe vaak. Ik heb veel mensen oormoer die zonder enige moeite zich één kunnen voelen, maar die zijn ongeveer zo vrij als een hond in een kooi die zijn staan najaagt. Vervloeien met het Geheel heeft niets re maken mer vrij zijn, of ook maar enig idee hebben war Eenheid eigenlijk is. Eenheid berekem gewoonweg dat alles het Ene is. Alles is Dar, en alles is altijd Dat geweest. Wanneer er een heel diep weten is dat alles Een is, dan houdt de memale beweging van het ik om in het verleden een ervaring te zoeken op. De beweging wordt afgekapt. Het zoeken wordt afgekapt. De zoeker wordt afgekapc. Realisatie kapt alles tegelijk af. Elke ervaring die je ooit zult hebben is het Ene, of die ervaring nu is dar je één wordt of dat je moer poepen; zelfs als die besraat uit het bonken met een stok op de vloer en zeggen: 'Oir is het. Oir is Boeddha. Dit is de verlichte geest. Verlichter wordt her niet!' Het is allemaal God.
Deze realisatie begint vaak re dagen wanneer her ik, dar dacht dat de ervaring van Eenheid verband hield met de zwaai van de pendel naar een extatische emotionele sraat, begint in te zien hoe beperkend dat geloof is. De ervaring: 'Ik heb het gehad en ik ben het kwijt' is een zeer, zeer waardevolle ervaring voor Je spirituele weker. De schoonheid
168
van de slingerbeweging van de ervaring is, dat zij her ik dwingt elk conceptueel kader met herrekking rot de ervaring zelf los te laten. Je trekt in nvijfel dar war je op enig momene hebt ervaren je iets verrelt over de uiteindelijke aard van de werkelijkheid. Her persoonlijke ik denkt, wanneer her zich goed voelt, dar her dichter bij zijn ware aard is, en wanneer het zich rot voelt, er ver vandaan is. Maar na in die gedachte te hebben verkeerd van ik-heb-her-gehad-ik-ben-het-kwijr, houdr dat ik ten slone op in zijn eigen waanidee te geloven. Iers kijkt er doorheen, en onderkent dat dit geen vrijheid is.
Als de zoeker zodanig geprogrammeerd is, zal hij horen wat ik nu zeg en denken: 'Vergeet het. Ik geloof nog steeds dar ik de pendel in de stand van
extase kan vastzetten wdar hij daar blijft.' Het hele bestaan en de identiteit van een spirituele zoeker kan in deze pendelervaring geïnvesteerd zijn. Her is desoriënterend om te beseffen dar je je hele leven, en misschien vele levens, bezig geweest bent om re proheren in de extase te blijven, en dar dit er alleen maar toe geleid heeft dat je aan spirituele ervaringen verslaafd bent geraakt. Dit kan je weer depressief maken en kan tor grote desoriëntatie bden. Als je een dergelijke intense desoriënrarie voelr probeer je die misschien re ontlopen, wam plotseling weer de zoeker in jou niet war hij moel doen. Die raakt danig in de war en vraagt zich af:
169
'Als ik geen roes najaag om vrij te zijn, waar ben ik dan mee bezig?'
De zoeker moet midden in die gedesoriënreerclheid blijven en in dat gevoel dat hij niet weet wat hij moet doen, want door daar in re blijven, zonder weerstand en zonder te probc:ren eraan te ontsnappen, wordt op dat moment iets nieuws geboren. Ga in je eigen gevoel na war er ontstaat wanneer je jezelf roestaat de gedesoriënteerdbeid te ervaren van de spirituele zoeker die nier langer iets anders wil ervaren dan hij op dit moment doet. Je kunt de zoeker voelen oplossen en de vrede voelen opkomen; dit is de vrede die de zoeker altijd al zocht. Ns de zoeker oplost, dan wordr de vrede geboren en is er stilte. Dir is geen kwaliteit van stilte die op enigerlei wijze afhankelijk is van een emotionele toestand. Op het moment waarop de zoeker begint op te lossen en er slechts vrede is, kan de pendel naar een spirituele extase zwaaien of naar een
heel gewone toestand, of zelfs naar een onaangename toestand, terwijl de vrede zelf daar volkomen onafhankelijk van blijft. Die is het dagen van de realisatie dat er alleen in die staat waarin de zoeker oplost, vrijheid kan bestaan, omdat er geen enkele neiging meer is om een ervaring re willen hebben of juist niet.
De aard van ervaring is dat zij verandert en op en neer beweegt als de golven in de zee. Zo is dat nu eenmaal. De identiteit verschuift van het
170
'ik', de zoeker die een bepaalde ervaring nastreeft. naar gewoon dit. Gewoon dir. Het centrum is altijd op deze plaats. Her centrum was altijd hier, op deze plaats. Alleen de zoeker hield vol dat her centrum in de spirituele roeservaring zou kunnen zijn. Maar aJs de zoeker oplost, dan is het centrum op elk moment hier. Her is bewegingloos precies hier. Je kunt een heel gewone, een heel nare, of een heel bijzondere emotionele en psychische ervaring hebben, en dan is het centrum nog altijd hier. En alleen van hieruit begint het re dagen dar alles een uiting van her centrum is. AJles. Er is geen uitdrukking die dichter bij de waarheid ligt dan een andere uitdrukking. Er is geen ervaring die dichter bij de waarheid ligt dan een andere ervaring, wam in her centrum van alles is geen zoeker. Precies op die plaats is niets. Alles is Een.
Je zult ontdekken dat zich in het centrum geen 'ikje' bevindt dat plaats inneemt. Zonder dit ik in her centrum is er niemand die oordeelt of een gegeven ervaring de juiste ervaring is of dat die spirirueel is. Snap je her? Dit is her! Toen mijn leraar met zijn stok op de grond bonkte, liet hij daarmee zien dat alles ontstaat uit het centrum waar niets is. AJies is een uitdruldcing van dat centrum en sraar nier los van dar centrum. AJs je her hier niet ziet, zul je het nergens zien. Dit is de Grote Verlossing - verlossing van de verplichting iets te veranderen om in her Beloofde Land re komen of naar de
J7J
verlichtingservaring te srreven. Oe verlichtingservaring is dar er niets hoeft te veranderen. Je kunt hiervandaan zelfs zien dar verlichting zelf geen er
varing is. Het is geen spirituele roesroesrand. Elke ervaring is dus slechts een uitdrukking van
dat wat geen ervaring is. Alles is dat en er is niets dan dat, en er was nooit iets behalve dat. Dit is war het werkelijk betekenr om te weten dat alles Een is. Daarom hebben aJie wijzen in alle rijden gezegd: 'Dit is het Beloofde Land.' Deze Eenheid is God. Dit is het Ene. Dit is het. Het is niet ergens anders. En zodra je ziet dar het centrum leeg is, en je weet dar daar niemand is die wil dar het anders is dan het werkelijk is, is dit veel beter dan de meest verheven spirituele s taat die er is. Hoe prcnig die ook zijn, de Waarheid is oneindig vrijer.
Leerling: Zou je willen uitleggen wat her verschil is russen spirituele ervaringen en momenten waarop
je je ervan bewust wordt dar non-dualiteit een feit is? Ik vraag dit omdat je misschien wel verslaafd
kunt raken aan her proberen re recreëren war eigenlijk een tijdelijke bewustwording van non-dualiteit was.
Adyasbanti: War ik zeg is alleen maar dat een ervaring niet meer dan een ervaring is. Het is wel zo dar je een glimp kunt krijgen van de non-du-
172
ale staar. War er meestal gebeurt, is dar de zoeker, als hij nier doorzien is, zich heel snel opnieuw laat gelden en de non-duale staar zal koppelen aan her ncveneffecr daarvan. Her neveneffecr van de nonduale, non-empirische staat waarin men :der dat er niets is om na re screven, dar er nooit iets was om na re streven en dar alles God is, is een groot 'Aha!'
De fout die een zoeker kan maken, als her zoeken nier fundamenteel doorzien is, is dar hij het
Aha!' associeert mer de non-duale, non-empirische staar. Naruurlijk kan het 'Aha!' gewoon opluchting, geluk, blijdschap, tranen of gelukzaligheid zijn, wat allemaal neveneffeeren zijn, die heel mooi zijn. Dar wil niet zeggen dar war gezien is niet de Waarheid was. Her wil alleen maar zeggen dar als de zoeker niet fundamenteel doorgrond is, hij die empirische neveneffecten onmiddellijk weer zal associëren met de bewustwording zelf. Dan zal her
neveneffect her doel worden. Her wórdr her doel. J.
Ik zc:g dus niet dar war er gezien is on waar was
of dar er niets waardevols gebeurde omdat her neveneffect zo mooi is. Ik zeg: kun je her hele neveneffect opruimen? Kunnen we zien war de bron van het neveneffect is?
Leerling: Ben je, in dezelfde richting doorgeredeneerd, het ener me eens dar je een soort deconstructivistische methode aanreikt om vrijer re worden, waardoor we de misvattingen die ons kerenen doorzien, en dan ons best doen z.e re ontwarren?
17.�
Het lijkt mij dat de soorr van openingen waar we over praten ook kunnen gebeuren door andere methoden, zoals meditatie. Als we voortdurend ons best doen om deze openingen te omarmen, dan worden ze, door ze herhaaJdelijk te beleven, als het ware in het lichaam/geesrorganisme ingebakken, en is er sprake van een bepaalde ontwikkeling die op enig momene rot bloei komt.
Adyashanti: Ja. her is mogelijk dat het zo werkt. Maar meestal niet. Meestal heeft de zoeker bepaalde ervaringen en daarna weer nier, of hij heeft ze met een zekere frequentie, één keer per week, eens in de maand, of één keer per jaar. Voor zover ik kan zien is de mythe die gepropageerd wordt, dat er iets zal veranderen als je dergelijke ervaringen maar blijft krijgen. Soms verandert er inderdaad iets. Meestal blijft de zoeker met betrekkelijk voorspelbare tussenpozen die ervaringen krijgen. Je kunt ze bijna in kaan brengen. Ze menen dar ze aan het einde van de weg resultaat zullen opleveren. De zoeker meenc dat ze op weg zijn naar verlichting. Dar is een mythe.
Wat ik zeg is dat her zo meestal niet werkt. Ik zeg niet dat het nier kan. Ik zeg alleen dat her meesral niet zo werkt, want de zoeker denkt dat de volgende ervaring, die anders wordt dan de1..e, de juiste zal zijn. Dar is de illusie die meestal niet in twijfel wordt getrokken, en als zij niet in twijfel getrokken wordt en niet onderzocht, dan kan men
174
spirituele ervaringen blijven hebben, zelfs mer grote frequentie. Het is als voortdurend dronken worden. Je drinkt gewoon vaker, nietwaar? Je kunt met grote frequenrie spirituele ervaringen hebben, maar dat berekent niet dat je nier nog steeds een verslaafde bent. De zoeker zit stevig op zijn plaats.
Leerling: Dit werpt wat mij betreft de vraag op in hoeverre we onze ervaringen kunnen vertrouwen. AJs je iets eet waar je niet goed tegen kunt, eer je her nier meer. Je probeert her re vermijden en dar noemt men verstandig of slim. En als er iets is waar jij veel a.an hebt en dar jou een gevoel van vrijheid geeft, krijg je de natuurlijke feedback dat je in die richting vcrder moer gaan. Hoe zou je ons dan aanraden om re gaan met de natuurlijke neiging een bepaalde handeling re associëren met de spirituele ervaring of opening waar deze mee gepaard ging? Zeg je dat we nier naar die feedback moeten luisteren?
Adya.shanti: Nee. Ik beweer precies het tegenovergestelde. Ik zeg juist dat je naar de feedback moer luisteren. Je moer je ervaring gadeslaan. Het
enige probleem is, dat de meeste mensen maar aan
een deel van hun ervaring aandacht schenken en
niet aan her geheel. Op grond van een deel van hun ervaring geloven ze: 'Als ik dir doe, krijg ik een gevoel van vrijheid; dat is heel fijn, en daar gaat het allemaal om.' Of: 'Uit ervaring weer ik dat als ik dit doe, ik op een bepaald momene wordt gerrof-
175
tèn door Genade en een fijne ervaring krijg.' Dat spreek ik helemaal niet regen. Dar is onderdeel van je ervaring. Een ander deel van je ervaring waar vaak nier naar wordt gekeken, is het feit dat deze opeenvolging, deze beweging zelf. slavernij is. Her is geen vrijheid. Je wacht altijd op de volgende ervaring. De ervaring van mensen toont hun dit; ze weten dar dit zo is. Ze weten dat z.e niet echt vrij zijn, want ze wachten op vrijheid. En dit wachten is ook hun
ervaring, maar meestal wordt dit bijna onmiddellijk buiten beschouwing gelaten omdat dar deel van de ervaring hun complete spirituele paradigma bedreigt. Daarom kijkt de zoeker daar niet naar.
Leerling: Ja. Daar wil ik nier naar kijken. Adya.shanti: Ik zeg dat je je ervaring moet ver
trouwen, maar dan ook de hele ervaring. Leerling: Ik kreeg de indruk dar je her idee dat
er ontwikkeling in zit betwijfelde. Er zijn bepaalde stadia, weer je. Er zijn bepaalde stappen. Je gaar van punt A naar punr B. Er moet iers zijn waar je naar roe gaat, anders zouden wc hier niet zijn en praten over wat je kunt doen. Is er geen vooruitgang?
Adyashanti: Er is een vooruitgang, maar je gaar nergens heen. Zo er iets is, dan is het eerder teruggang dan voortgang. Wanneer het waardevol is - en ik doel niet op regressie naar een infantiele toestand, een dergelijke regressie niet- ga je van al je spirituele ideeën terug naar een veel eenvoudiger
176
staar. ln die zin kan er zeker een teruggang zijn en het punt is dat je datgene waar ik het over heb, wel degelijk regenkomr. Her kan plotseling gebeuren, alles tegelijk, en het kan geleiddijk gebeuren, zoals boter smelt. Als we nu het smelten van boter een vooruitgang willen noemen, kunnen wc dat wel doen, maar ik denk dat zeggen dar boter smelt iets anders is dan vooruitgang. Je schiet nier op. Je komt nergens, en snel al helemaal niet. Het kan dus op rwee manieren. Her kan geleidelijk of plotseling gebeuren. Mijn ervaring, met veel mensen, is dar het op elke manier dat het wil gebeurr. In die zin kan ik dus wel geloven in de theorie van vooruitgang, maar niet in het idee dat sommige ervaringen me zeggen dar ik meer vooruitgang boek dan andere ervaringen. Dar is de valstrik. Ze geven nier aan dat je meer vooruitgang boekr.
Leerling: Dat is het gedeelte dar ik een beerje gevaarlijk vindL. omdat ik denk dat we allemaal de een of andere maarstaf willen om vooruitgang mee
te meten, en daar vercellen we hier in de sarsang verhalen over.
Adya.sbanti: Inderdaad. Leerling: Wc hebben her erover hoe ik de vo
rige week in dit lastige parket verzeild was geraakt, maar nu heb het gevoel dat ik her er beter van afbracht - alsof satsang zijn werk doet. We hebben het idee dat we vooruitgaan en dar het leven beter wordt.
177
Adyashanti: Ja, naruurlijk is er vooruitgang, maar
vooruitgang is geen realisatie of verlichting.
Leerling: Natuurlijk zijn er allerlei ervaringen.
Ze kunnen ons voor de gek houden. En ik hoor
echt wel war je zegt: 'Laat je nier inpakken door
de uiterlijke schijn. Ga voor her fort. Verover geen
zilver- of goudmijnen, waar je dan aan verslingerd
raakr.'
Adyashanti: Juist, want die raken allemaal uit
geput. Als je ervaart dar je leven steeds beter wordt,
of vrijer, wie ben ik dan om dar re betwisten? Dar
is jouw ervaring. Als dar iemands ervaring is, dan
ben ik werkdijk verheugd dar hij gelukkiger wordt,
en waarschijnlijk zal hij zichzelf en anderen milder
behandelen. Dat is best. Als het over vrijheid gaat,
daar is werkelijk geen criterium voor. Je bent ver
licht of je bent het niet.
178
Illusie
De wereld is illusoir.
Brahman alleen is echt.
De wereld is Brahm1111.
Ramm'la Maharshi
De wereld is Brahman, de uiteindelijke wer
kelijkheid, indien onmiddellijk gezien. De
wereld is bedekt met een laag die besraat uit de
eisen die we eraan stellen. ledereen heeft zijn eisen.
Sommige mensen hebben het gevoel dat het leven
hun niet genoeg heeft gegeven. Andere mensen
vinden de wereld niet veilig genoeg. Weer andere
mensen eisen dat iedereen in vrede leeft. Het gaat
maar door, al die eisen die men aan her leven of aan
zichzelf kan stellen. Deze eisen vormen een laag.
179
Wanneer gezegd wordt dar de wereld een illusie is, berekenr her dar deze laag niel bestaaL Hij is nier echt, hij wordt door her denken veroorzaakt.
Wanneer iemand regen je zegt: 'fk hou van jou,' en jij hebt her gevoel: 'Ik ben blijkbaar toch de moeite waard,' is dal een illusie. Dar is niet waar .
Of iemand zegr: 'Ik haar je,' en jij denke: '0, God, ik wist her; ik ben nier veel waard,' is dat evenmin
waar. Geen van deze gedachten heeft een inherente realiteit. Ze zijn een sluier. Wanneer iemand zegt: 'Ik hou van je', verrelt hij je iets over zichzelf, niel over jou. Wanneer iemand zegt: 'Ik haat je,' vertelt ze iets over zichzelf, nier over jou.
Levensopvatringen zijn opvattingen over jezelf - letterlijk. Deze wereld waar zoveel gedachten overheen gelegd zijn, vindt feitelijk niet plaats, behaJve in de geesr. Een goede manier om hier een beeld van te krijgen is je voor te stellen dar je stervende bent. Alles war met jou sterft is alles wat niet echt is: je hele beeld van jezelf, je opvatting over de wereld, hoc die zou moeren zijn, hoe die zou kunnen zijn, hoe jij zou moeren zijn, hoe jij zou kunnen zijn, of je verlicht was of onverlicht ... AJ dergelijke ideeën zijn weg als het brein niet meer functioneert. Ze zijn er feitelijk niet. Niets van dit alles gebeurt, in feite. Daarom heeft spiritueel omwaken een element van sterven.
Als je echt vrij wilt zijn, moet je bereid zijn je wereld re verliezen -je hele wereld. AJs je probeert
180
te bewijzen dar jouw opvatting over de wereld juist
is, kun je je biezen wel pakken en naar huis gaan. Als je verlicht wilt worden en wilt merken dat je, hoera!, gelijk had, ga dan maar op vakamie of weer aan het werk, en maak jezelf niet gek met spirituele kwesties. Maar als her je ook maar enigszins aanspreekt verlicht te worden en te beseffen: 'Ik zat er helemaal naast. Ik had volstrekt ongelijk wat mezelf en aJle anderen betreft. Ik had ongelijk war de wereld betreft', dan zü je misschien goed.
Mensen kunnen mediteren om te bewijzen dal hun levensopvatring juist is, zonder het re weten.
De reden daarvoor kan negatief of positief z.i;n. De een kan denken: 'Ik weer dar ik een boeddha ben. Ik weet dat ik verlicht ben, ik weet dat ik verlicht ben.' Maar zelfs met die gedachte probeer je een levensopvatting af te dwingen, en die past nooit helemaal. De zenmeester Huang Po moedigde mensen aan de Boeddha overboord te gooien- alle zienswijzen, alle levensopvatringen - zelfs de spirituele -weg re gooien- zodat je ze niet oplegt aan wat is. Daar komt de uitdrukking: 'Als je onderweg de Boeddha tegenkomt, dood hem', vandaan. Als
je enig beeld hebt van wat de Waarheid is, sla her onmiddellijk aan srukken, wam dar is het niec.
Her loslaten van deze bedekking met ideeën en beelden lijkr veel op ontwaken uit een droom. Wakker worden is de enige rnanier om je re realiseren dar het een droom is. Wc kunnen heel funda-
181
mentalistisch zijn -zelfs wat betreft oosterse lerin
gen, weet je. Je kunt geloven dar er geen wereld of geen zelf is, maar als je het niet uit eigen ervaring weet is het een vorm van fundamentalisme. Het is
een manier waarop de geest iets oplegt aan wat is. Wanneer je in meditatie zit, begin je de vcr
schillende opvatringen die je met je meedroeg re
onderkennen, en kun je ze loslaten. Maar zo gauw als je ze loslaat, vervang je ze. Het is als met geloof. De meeste mensen doen geen afstand van
een geloof zonder zich aan een ander geloof vast te klampen. Oir geloof is beter, nu neem ik dîr aan .
Maar vragen stellen over wie de verschillende geloven aanhangt is veel doeltreffender dan elk geloof
dat je regenkomt in twijfel trekken, omdat je het ene doorziet, maar er al gauw weer een ander zal
opdoemen. Het lijkt op onkruid wieden. De beste vriend uit mijn jeugd, die aan de over
kam woonde, had een achtertuin met een gazon
dar eigenlijk meer onkruid was dan gras. Zijn va
der placht ons vijfentwintig cent per uur- lee wel, dar was dertig jaar geleden -re betalen om her onkruid eruir re trekken. En zelfs toen wisren we dar vijfentwintig cent per uur nier veel gdd was. Maar met een uurtje werk konden we een reep kopen. Eerst zaten we op de grond her onkruid er mel
kleine tafelmessen uit re snijden. Enfin, dat was te moeilijk, dus daarna gingen we het onkruid er gewoon uittrekken. We nokken het bovenste ge�
182
deelte van het onkruid eraf. Er was meer onkruid dan gras, en zo wiedden we 's zomers uren lang
per dag, tot rwee weken achter elkaar, wanneer we beslorcn dat we echt geld wilden verdienen. Tegen de ri jd dat we een week later aan het eind van het
gazon waren gekomen, kwam het onkruid dat we er in de eerste week hadden uitgetrokken al weer omhoog. Zo is het met geloof. Je plukt het ene af,
maar als je dat niet mer worte l en al doer, en als
je nier ook degene eruit rukt die gelooft, komen er steeds weer nieuwe geloven die strijden om je
aandacht. Dit is een goede manier om je van een baan te verzekeren. Her ego kan op die manier aan het werk blijven.
Het uitroeien van degene die gelooft, daar gaar
het om. Wie is degene die dit geloof aanhangt?
Wie is degene die ermee worstelt? Als je eenmaal degene hebt uitgeroeid die het bouwsel bijeen
houdt, valt het hele bouwsel in elkaar. Als je een
stukje van de wortel laat staan, komt her terug en begint weer te groeien.
- Leerling: Soms zie ik mijn levensopvattingen als
illusies, en voel ik heelheid. Maar dan verlies ik me
weer in afgescheidenheid. Wat is er voor nodig om nier meer heen en weer re gaan, om van af en toe
een momenr naar constante realisatie te gaan?
183
Adyashanti: Laar degene die vraagt: 'Wann eer zal
her van af en roe een momem van realisatie naar
constante realisatie gaan?' oplossen . Heb je een
idee wie dar vraagt? Her is een bepaalde beweging in de geest die dar vraagr.
Her is allemaal een laag van ideeën die de waarheid bedekt. Er is een gezegde in zen: 'De ene minuur ben je een boeddha, de volgende een vodend
wezen.' Je bent altijd Boeddha, want beide zijn
Self-rejlution {>1997 Wil Nolan
184
maskers. Voelend wezen is een masker. Boeddha is
ook een masker. Wanneer de maskers af zijn, zijn
het voelende wezen en Boeddha een en dezelfde.
Leerling: En kun je her geen naam geven. Adyashanti: Je kunt her geen naam geven. Het
is nier-masker, leegte. Zoals Huang Po zei: 'Her is
niet groter om gemanifesteerd re zijn als Boeddha en nier minder om gemanifesteerd te zijn als voelend wezen.'
Leerling: Ik bespeur een neiging in mezelf ge
hecht re zijn aan dit gevoel van vrije val.'
Adyashanti: Gehecht zijn aan het gevoel van
vrije val is nog altijd gehechtheid. En her is de
oorzaak van lijden, want er wllen nier altijd aan
gename gevoelens zijn. Gevoelens veranderen. Ze
7.ien is ze loslaten. Er ontstaat dan spomaan omspanning in het vasthouden eraan, z.elfs aan heer
lijke ervaringen. We gaan voorbij realisatie, voorbij het masker van het ego, en voorbij her masker van
Boeddha. Als her ondoordringbare masker voor de
leegte wordt weggetrokken en het transcendente
wordr bereikt - is er slechts her grote 'Ahhhhh'.
Leerling: Wanneer je spreekt over 'geen ideeën of
illusies hebben en leegte realiseren' lijkt liefde daar
geen rol meer in re spelen. In mijn ervaring om
staar die liefde ook bij bewustwording; het lijkt wel
185
een energetisch veld russen illusie en leegte. Wil je
over liefde spreken en over de plaats die zij heeft in verlichting? Hoe komt her dar wij mensen ons, met zoveel liefde van binnen, zo zelden bemind voelen?
Adyashanti: De ecrm: beweging van leegte is
liefde. Dar is ook de eerste roeping, wat hetzelfde
is, de1.dfde liefde. Zij leidt tor het hele univer!ïum,
de creativiteit van dit bestaan, en de geboorre cr
van. Zij is als een moeder. Alles ontstaat uit dat onbeschrijflijke gevoel van liefde en schoonhe id. Het is de eerste uiting van het niets . In die zin is liefde
vaak een poon of deur naar de meest waarachtige , hoogste staat. lk denk dat de reden waarom men
sen geen liefde voelen, is dar ze afgescheiden zijn van zichzelf, van wie liefde, de bron van liefde is.
Oir hele menselijke organisme is liefde beli
chaamd, creativiteit belichaamd. Het ego ziet dit niet. Het acht zich nier in staar een dergelijke liefde roe re laren. Daarom houdt men in spirituele
gemeenschappen vaak niet gewoon van de leraar, maar men aanbidt hem, wanreen ego kan zoveel
liefde niet verdragen. Men voelt deze liefde mis
schien zelfs in zich, maar aangezien her voor het ego teveel lijkt, wordt de liefde op de leraar gepro
jecteerd.
We hebben de neiging onze eigen Waarheid, onze eigen schoonheid, op iets of iemand anders
te projecter en. Wc projecteren onze schoonheid.
186
Dat is de onbewuste afspraak die wordt gemaakt:
'Ik besluit, op de een of andere manier, bewust of onbewust, een afgescheiden persoon te zijn. Maar
aangezien ik eigenlijk niet afgescheiden ben, moet ik mijn Waarheid weggeven. Maar aangezien ik de
Waarheid niet kw ijt kan raken- die verdwijnt nier
zomaar uit de kosmos - moer ik haar ergens anders deponeren. Als ik net wil doen alsof ik deze
beperkte mens ben, moer ik mijn goddelijkheid
weggeven aan iemand anders. ' Vervolgens gaar die
naar Jezus of Boeddha of de spirituele leraar. 'Iemand moet haar toch hebben, terwijl ik her druk
heb met mezelf te zijn.' Dat is de projectie. Ik denk dar wanneer er liefde is, in de meest
waarachtige zin van het woord, we in feite verliefd
worden op ons Zelf. We worden verliefd op war ons ego niet kan bevatten. Wanneer we het sta
dium van afgescheiden persoon gepasseerd zijn, nemen we on1.e ware aard weer aan en erkennen we ons Zelf, zodat wc naar Boeddha- of de heilige
of onze eigen leraar- kunnen kijken en onmiddel
lijk en absoluut weten dar wij dat zelf zijn, dar het
hetzelfde is. We kunnen dar alleen doen wanneer
we werkelijk die rijkdom helemaal teruggehaald hehben naar onszelf en haar gezien hebben als ons eigen Zelf.
Dan is er een grote liefde en waardering. Dar heb ik voor mijn leraar. Het is zoiets als: 'Bedankt
voor het vasthouden van mijn projectie. Bedankt
l87
voor her vasthouden van mijn verlichting, terwijl
ik onderrussen bezig was net re doen alsof ik niet
verlicht was. Bedankr dat u die nier bent blijven
vasthouden en als uw eigendom hebt beschouwd,
maar dar u haar terug hebt gegeven. Er is hier heel veel liefde en dankbaarheid daarvoor. Bedanh dat
u mij dit heeft laren zien.'
Er is een gezegde in zen dat luide: 'Wanneer de realisatie diep gaat, dansr je hele wezen.' Je kunt
een ervaring van leegte hebben, maar her kan de
leegte van leegte zijn. Een uitdrukking die gebruikt wordt is 'een koele leegte'. Maar wanneer het de ware leegte is, danst je wezen. Dar gaat zelfs
dwars door je fysieke lichaam. AJ!cs leeft: weer. Je
danst - de leegte danst. Dan gaan we dieper in
die liefde en die dans en die vreugde. Vervolgens
komt het tol rust en is het nog steeds liefde, dans c:n vreugde, maar het kalmeert tor iets dat stil is en
alles doordringt. Er is een liefde en een stilte die zich alleen maar verdiepen.
Wanneer verlichting plaatsvindt, moet het hart
zich openen. Ik denk dar als realisatle volkomen
wil zijn, ze op drie niveaus moer aanslaan- hoofd,
hart en onderbuik - want je kunt een zeer hel·
dere, verlichte geest hebben, die je heel grondig
kunt kennen zonder dar je wezen dansr. Maar als
het hare zich net zo ver opent als de geest, begint je wezen re dansen. Dan komt alles tot leven. En
wanneer de onderbuik opengaat, is er die diepe,
188
onpeilbaar diepe stabil iteit waarin de opening die
jij bent, opgaat in transparantie. Ze is her absolute
geworden. Jij bent Dat. Er bestaaL een uitdrukking die luidt: 'Compacte
leegte'. In de geest is de leegte nier zo compact. Ze
lijkt veel op ruimte en is etherisch van karakter; dar
is verlichting op het niveau van de geest. Verlich
ting op het niveau van her hare is een levendigheid, her gevoel dar alles in mij danst. De verlichting
op het niveau van de onderbuik is een soortgelijke leegte als die van de geest, maar als een berg, een transparante berg. Dat z.ijn allemaal uitdrukkingen
in de mem van Je Waarheid.
Leerling: Dat is her mooiste war ik ooit heb
gehoord. Ik heb me afgevraagd hoe dat nou zit met spirituele groeperingen die liefde ht:bbcn overge
slagen en daar blijkbaar niet van uitgaan in hun
leer. Zij hebben die kern niet en lijken erg dor.
Ik heb me alrijd afgevraagd hoe er verlichting kan
zijn zonder liefae.
Adyashanti: Zoals mijn leraar altijd zei: "Spiri
rualiteit kan maar al te gemakkelijk omaarden in gepraat.' Er kan een zeker niveau van geestel ijke
verlichting zijn, van torale helderheid -een ontwa
ken als ruimLe of ruimheid -die steeds vcrtier kan gaan. Maar zelfs daarbij kunnen er zeer subtiele
vormen zijn. en zijn er ook vaak, van her indivi
duele ik dat zichzelf bescherml. Zodra je onder her
niveau van de hals komt, wordr zelfbescherming
189
voor veel mensen een enorm belangrijke kwestie.
Her is één ding om mijn geest re veranderen, geen
gedachten te hebben of niets te zijn, maar wanneer
her in het hart begim te komen, komt het wel heel dicht bij. Die opening is van een andere orde van
intimiteit. En daarom denk ik dat sommige spirituele gemeenschappen dar missen, omdat som
mige mensen heel vcrlicht van geest kunnen zijn, maar verder niec.
Leerling: War mij opvalt is dat ik me. daarom
rot je aangetrokken voelde. Bij sommige spiritu
ele leraren kan er sprake zijn van veel ervaringen
en veel oefeningen voor bewustzijnsverandering of
samadhi. Maar wat jij er echt aan toevoegt, en dar
doen veel leraren niet, is de volledige belichaming
van je essentie . Daarin moer liefde een plaats heb
ben. Als je spirituele leven er alleen over gaat hoe
je tot bewustzijnsverandering kunt komen, heb je
geen doorleefde essemie en denk je die niet nodig re hebben. Je wordt misleid door het idee dar dát alles is of dat her genoeg is.
Adyashanti: Terwijl de verlichting neerdaalt, kom je in heel vcrschillende gebieden van je wc
zen, die doorzien zullen worden. Wanneer je onder de hals komt, staat je heel wat smerigs te wach
ten, als je snapt war ik bedoel. Het is zo'n beetje
het spirituele moment om je handschoenen aan re trekken, en een mens moet op een zeer diep
emotioneel niveau kunnen kijken om daar echt re
190
komen. Als we vasr zinen, zoals je zegr, wordt de
spirituele staat misschien gebruikt om ons ervoor
te behoeden vollediger re sterven. Hoge spirituele
staten behoren rot de meest effectieve schuilplaat
sen, omdat ze zo gelukzalig en zo compleet kun
nen l ijken . En daar heb je van die geweld ige ervaringen, maar je schopt nog steeds je hond als je uit
je werk komt.
Oe verschillende spirituele tradities belichamen
blijkbaar ieder een ander aspect van realisatie. Zen belichaamt het onderbuikniveau. Daar richt her
zich op. In 1.en wordt her Oe Grore Dood genoemd
als je daar heel diep in valt, omdat het een wraal
loslaren is van alles, zelfs van gehechtheid aan her harr. Op dezelfde manier als we gehecht kunnen
zijn aan de imellectuele verlichting, kunnen we
ook gehecht zijn aan merher hare doorvoelde ver
lichting, wat de reden is waarom je in zen zoveel
hoon praten over leegte. Dit is de berg van leegte,
en dat is in feite her wezen van het bestaan.
I')(
Controle
En als je nu eens iedere controle en elke drang
die je hebr laat varen, wc de allergeringste
drang toe, om waar dan ook iets te beheersen, ook
iets dat er op dit ogenblik misschien met je gebeurt?
Stel je voor dar je in staat zou zijn de controle op
elk niveau volkomen en absoluut op te geven. Als
je de controle absoluut, totaal en volledig op zou
kunnen geven, zou je spiritueel een vrij mens zijn.
Veel mensen hebben gezegd dat wanneer je
de aard van de mens tot op het bot ontleedt, de
voornaamste emorie die mensen gescheiden houdt
angst is. Ik heb niet gemerkt dat dit zo is. Mijn
bevinding is dat de kernkwestie die mensen die
vinden dat ze afgescheiden zijn gescheiden houdt,
her verlangen en de wil is om alles te beheersen.
Er ontstaat angst wanneer je denkt dat je geen
193
conrrole hebt. Of je wordt bang wanneer je beseft dar je geen controle hebt, maar het verlangen naar controle nog nier hebt opgegeven.
Wanneer ik het over controle heb, heb ik het over alles. De meest in het oog lopende vorm van conrrole is wanneer mensen proberen elkaar de baas re blijven. Als je terugdenkt aan elke afzonderlijke conversatie die je vandaag hebt gevoerd, is de kans groOl dat je er een zekere poging tot
conrrole in vindL Je probeerde iemands geest re beheersen, zodat ze jou zouden begrijpen, het met je eens zouden zijn, naar je zouden luisteren of je aardig zouden vinden. Dar geldt misschien niet voor alle gesprekken en mensen, maar waarschijn
lijk voor aardig wat. Tk heb het over alles, van de meest in her oog lo
pende vormen van controle en macht rot de meer subtiele vormen van controle. Hierbij trachten we wat we op dit momenr ervaren een andere wending re geven. Een van de meest voorkomende vragen die ik krijg gaar ongeveer zo: 'Adya, er is iets met me gebeurd op spiritueel vlak, Jan denk ik tenminste, en ook al is het gebeurd, heb ik niet het gevoel dat het helemaal volledig is . Ik heb niet zo
het gevoel dat ik helemaal vrij ben. Misschien ben ik me wel bewust geworden van wat ik ben en wie ik ben, en dar was heel mooi en inrens, maar Adya, er is iets nog niet helemaal af.' Wat volgt is: 'Wat moet ik doen. ' Ik ben nog geen geval tegengeko-
194
men waarin iemand met dit dilemma niet voornamelijk bezig is ener de kwestie van comrole. Nier één iemand, maar iederéén is mee controle bezig, tenzij ze helemaal bevrijd zijn van het verlangen naar controle.
Zeer simplisrisch gezien is her verschil russen die mensen die belangrijke en diepgaande inzichten hebben gekregen in hun ware aard en de
mensen die werkelijk bevrijd en vrij zijn, zeer eenvoudig dit: zij die bevrijd en vrij zijn hebben de controle wtaal en absoluut opgegeven. Dat is zo
omdar je, wanneer je de controle laat varen, niets anders kunt zijn dan bevrijd en vrij. Her is alsof je
van een gebouw af springr. Je moer wel naar bene
den vallen; de 1.waartekrachr trekt je omlaag. Als je de controle volstrekt loslaat, eindig je in volkomen zei fi-eal isarie.
In zijn meest elementaire vorm geeft het verlangen naar controle her gevoel alsof er een gebalde vuist in je buik zit. Wat je merkt, wanneer je je
door alle verschillende manieren om je ervaring te beheersen heen hebt gewerkt, is deze elementaire gebalde vuist. En wanneer je dicht bij die gebalde
vuist komt, zul je merken dar die een beschermer heeft. De beschermer van ons elementaire gevoel van conrrole is woede. Meestal is deze woede destructiever dan ieder gevoel waarvan je ooit zou willen wegeven dat je her misschien in je zou kunnen hebben. Her is de uiteindelijke beschermer van de
}C)')
controle, wanr als je ooit bij iemand mer een aan
val van woede in de buurt bent geweest, dan maak
je dat je weg komt, tenzij je stom bent. Je voelt je misschien rot allerlei andere dingen aangetrokken: iemand wiens trip bestaat uit slachtofferschap
of depressie, of misschien iemand die slachroffers maakt of andere patronen heeft. Mensen kunnen gehech L of verstrikt raken in allerlei emotionele patronen, maar er zijn er maar heel weinig die zich
echt graag als een mot in het vuur van woede laten vangen, of er iets in zien. In die zin is het een zeer goede beschermer. Hij is heel doeltreffend in zijn optreden.
Veel mensen komen nooit bij hun woede, omdat angst daar nog boven ligt. Angst werkt meestal.
Oe meeste mensen die verschrikkelijk bang zijn,
lopen weg. Maar die paar mensen die door hun angst heengaan zullen eruit komen met het gevoel dat er iets onder zit dat ogenschijnlijk enorm destr uctief is. En al� je door die rornado heen blijft gaan, zul je merken dat er een ex is ten tiële con
tractie is, meestal diep in de buik, die zelf� zeer ingrijpende spiritude inzichten kan overleven. Misschien overleeft de angst, misschien niet, en misschien overleeft de woede, misschien niet. Vaak
doen ze daL niet. Maar de contractie overleeft soms
in zijn meest elementaire vorm.
Daarom stelde ik je voor je re vcrbeelden hoe
het zou zijn al!'! er mtaal geen enkele neiging tot
196
comrole in je was, geen enkel verlangen om Le beheersen, of ideeën om te beheersen - hetzij op een
zeer voor de hand liggend niveau, hetzij op het diepste niveau van je ervaring. Stel je voor hoe her zou zijn als her verlangen om re beheersen volko
men uit je systeem verdwenen was.
Het verlangen om de baas te blijven is, uiteindelijk, onze onwil om volledig bewust re zijn. Anthony de Mello vereelt daar een prachtig verhaaJ
over. Hi j was een spiritueel ontwaakte jezuïetenpater die lezingen gaf en boeken schreef; hij stierf in de jaren tachtig . Hij vereelt in zijn verhaal hoe een moeder bij de kamer van haar zoon op de deur klopte en zei: 'Johnny, je moet wakker worden. Het is rijd om naar school te gaan.'
Johnny antwoordt: 'Ik wil niet wakker wor
den.'
Moeder zegt weer: 'Johnny, je moet wakker
worden!'
'Ik ben wakker!' 'Johnny, je moet opstaan en uit bed komen en
naar school gaan!'
'Ik wû niet uit bed komen. '
Komt dit je bekend voor? 'lk wil nier naar school. Ik heb genoeg van school. Waarom zou ik
naar school moeren?' Zij amwoordt hem: 'Ik zal je drie redenen noemen waarom je naar school moet. Ten eerste , omdar het tijd is om naar school re gaan. Ten tweede, omdat er een hele school met
1 lJ7
leerlingen is die van jou afhankelijk is. En ten der
de, omdat je veerrig jaar bent en het hoofd van de school.'
Iers soortgelijks is aan de hand met veel mensen
die een heel diep inzicht hebben gehad. Alsof de wekker afliep en je ophield je illusoire zelf voort
durend wr hestaan te dromen. en je weet dat je
uiteindelijk zuiver geest bent. Dat heb je ervaren. Je lijkt op het schoolhoofd die in bed ligt als het tijd is om naar school te gaan. Je bent wakker, maar
je hebt er nog niet helemaal mee ingestemd dat je wakker bent. Je hebt je controle niet opgegeven. Het leven roept je, en het laame stukje controle
dat je over hebt is dat je zegt: 'Nee. Het is eng buiten. Ik weet niet of ik de deur uit wil gaan. Daar
buiten is een heel nieuw leven. Een heel andere
manier van zijn. Ik ben ontwaakt, maar ik weet
niet zeker of ik echt helemaal wakker wil zijn . Ik
dacht dat ik gewoon wakker kon worden en dan nog in bed kon blijven.'
Het is grappig, wanneer mensen werkelijk op
dir bepaalde punt in hun spirituele omwikkeling
zijn aangekomen, wanneer ze een diep inziclu hebben gekregen en toch eigenlijk bezig zijn met de essentiële kwestie van conrrole, dat 7.e vaak vragen:
'Denk je dat ik naar een klooster zou moeten gaan of zoiets? ik wou dar ik gewoon eeuwig op retraite kon gaan, vind je dat een goed idee?' en ik zeg al rijd
nee. Het zou zijn alsof die schoolmeester zegt: 'Zou
198
het niet het beste zijn gewoon de eerste twintig jaar
in bed te blijven?' Is je probleem daarmee opgelost ? Absoluut niet! Je moer opstaan en eruit komen. En je zult daarvoor de controle los moeren laren.
Dit is een zeer ingrijpende en zeer belangrijke beweging. Her is eigenlijk een mutatie in de kern
van je innerl ijk. Het is niet noodzakelijk een openbaring, een spirituele prestatie, of een realisatie.
Her is een fundamentele mutatie van onze wijze
van bestaan -leven, los van de wil controle te houden. Wanneer je= Wt de kern komt van conrrole, krijg je waarschijnlijk het gevoel alsof je doodgaat. De meeste mensen hebben dar gevoel, want in
zekere zin ga je ook sterven. De ervaring dat her
leven plotsding , en wel roraal, niet draait om controle hebben, ook niet op her meesr fundamenrele
niveau, is een zekere dood. Voor de meesten van ons draaide het hele leven al om comrole tegen de tijd dat we ongeveer een jaar oud waren. Je ziet al kinderen van twee jaar Jie de baas over hun
moeder proberen re spelen en mammie en pappie ordonneren en manipuleren. Het begint w jong,
die drang om de baas re spelen, dir blijkbaar biologische gevoel dat je zult overleven als je controle kunt hebben.
Dit is werkelijk een fundamenrele transforma
tie. Daarom zeg ik dat we wel een heel diepgaande en belangrijke realisatie van de waarheid kunnen hebben, maar dar de definirieve echre vrijheid uir-
eindelijk nier per se tor stand komt door een rea
lisatie. Zij komt tot stand door een diepe overgave in her aller-binnenste van ons wezen. Natuurlijk zullen de meeste mensen een grondige realisatie van hun ware aard nodig hebben om zich vanzelf en spomaan over te kunnen geven. Maar het volwoit zichzelf met een blind en onvoorspelbaar los
laren van controle. De vraag die mensen mij over
dit punt stellen is natuurlijk: 'En, hoe doe ik dar?' En alles wat ik kan zeggen is dar die vraag zelf jouw
controle is. ConrroJe is dar je dit probeert te doen. De vraag naar her hoe gaar altijd over controle. Her kan soms zelfs nuttig zijn om te weten hoe,
maar uiteindelijk gaat her over comrole. Er is geen
hoe. Laar gewoon los.
Leerling: War bedoel je met onvoorspelbaar? Adya�hanti: Daarmee bedoel ik dat bij her de
finitieve opgeven van controle, de w il tOL controle,
alles onvoorspelbaar is. Het is het laatste dat we
onder ogen willen zien omdat alles toraal onvoorspelbaar is. Met andere woorden; alles is volledig onbekend.
Leerling: En het onvoorspelbare loslaren van controle gebeurt dus eenvoudig door in het onbe
kende re zijn - en dan is daar de opening. Is dar juist?
200
Adyashanti: Je kunr daar zi,jn en toch niet losla
ten. Als we werkelijk in zekere mate rusten in onze ware aard, functioneren de overduidelijke vormen van controle niet. Als ze dat wel doen, dan rusten
we nier in onze ware aard. Dan zijn we er nog niet in de buurt van. Als we duidelijk proberen controle uit te oefenen over onszelf en anderen, zijn we vol�
ledig terug in dromenland. Maar zelfs als we zeer diep in onze ware aard verblijven, is het mogelijk,
en in mijn ervaring met mensen zelfs waarschijn�
lijk, dat deze existentiële grip van conrrole er nog
steeds is. Hij wordt misschien niet eens opgemerkt
op dat moment, maar potentieel is hij er. Leerling: Daar is angst bij.
Adyashanti: Dat is doodsangst. Ja. Omdat het
loslaten gebeurt door de dood van ons afgeschei
den zelf te ervaren, en dat is een zeer diepe dood,
op alle niveaus. Heel diep. Let wel, het is een volslagen ingebeelde dood.
Leerling: Vindt loslaren plaats wanneer we
sterven? Adyashanti: Nee, helemaal nier. Je kunt fysiek
sterven en nog steeds verlangen houden naar con
trole, door tweehonderdduizend levens heen. Leerling: Is het loslaten van de existentiële grip
iets fysieks?
Adyashanti: De existentiële grip voel je fysiek, maar her gaar veel dieper dan het fysieke. Om een voorbeeld re noemen, stel je voor dat je een abso-
201
luur overruigende ervaring had dar jij, zoals je nu over jezelf denkt, in alle opzichten zou overleven wanneer je lichaam stierf. Dit is dan geen geloof, her is geen hoop, her is geen vertrouwen -je bent er honderd procent zeker van. Zou je dan heel bang zijn dar je lichaam achteruitging en stierf?
Leerling: Nee.
Adyashanti: Ik denk dar de meeste mensen nier echt bang zijn voor hun fysieke dood, wam als ze
de: overruiging hadden dar zij niet zouden sterven,
zouden ze zich geen zorgen maken over het sterven
van hun lichaam. Waar ze bang voor zijn bij het sterven is nier dat 'mijn lichaam sterft', maar dat 'ik sterf'.
Leerling: Ik, zoals ik mezelf ken. Adyashanti: Ja, ' ik' sterf. En aJs ik niet dacht
dar ik zou sterven, zou her me niet kunnen schelen
of mijn lichaam stierf. Maar her feit is dar degene
die: bang voor de dood is, degene is die vasrhoudL De ik die ik ken, mijn persoonlijkheid, is her haas
je. Die is verdwenen. Maar her is een volkomen ingebeelde dood, omdat de ik slechts een vcrzameling bekende gedachten is. Maar als ik ermee
geïdentificeerd bent, voelt het helemaal nier als een ingebeelde dood, wel?
Leerling: Gebeurt het dan in de loop van de rijd?
Adyashanti: Her gebeurt wanneer de: rijd opraakt. Het kan in de loop van de tijd gebeuren.
202
Dat kan heel plotseling zijn of het kan ook heel
geleidelijk zijn. Er is maar één regel : er zijn geen regels over hoe je je ontvouwt.
Leerling: Moeren we dan ophouden mer vra
gen srellen? Adyashanti: Nee. dar werkt ook niet. Dar is re
veel controle.
Leerling: Maar wanneer je vragen begint te
stellen, probeer je iets re beheersen. Adyashanti: Ja. Maar als je jezelf weerhoudt
van het stellen van vragen, probeer je ook controle re houden. Her beste wat mensen voor zichzelf kunnen doen is altijd om absoluut, toraal en volledig eerlijk te zijn met zichzelf, helemaal eerlijk,
innerlijk. Als er een vraag is die heel belangrijk diepzinnig en heel werkelijk is voor jou, stel hem. Begrijp je wat ik bedoel? Het is belangrijker in
teger te bl ijven ten aanzien van wat er in je leefr, dan het te verkwanselen voor een idee. Integer
blijven leidt je helemaal naar de waarheid. Er zijn nier veel mensen die dir doen. Iedereen meer war er in hen leeft af aan een idee dar van buiren komr. Als je wat ik vanavond heb gezegd zó in
ter preteert dat alle vragen een vorm van conrrole
zijn, zou dat een rotstreek zijn, want dan wu je alleen maar controle uitoefenen in tegengestelde richting.
Leerling: Houdt her vragende deel uiteindelijk op te bestaan?
203
Adyashanti: Ja. Dat is het hele punt. Her deel dar vraagt eindigt wanneer de vraagsteller eindigt. Al
les wat de vraagsteller vraagt is een middel om de grip re versterken.
Leerling: Om zichzelf re verdedigen?
Adyashanti: Juist. Zelfs wanneer deze grip vraag om verlossing en om overgave, probeert hij nog controle te houden. Hij zegt: 'Ik wil me nu overgeven.' Je meest innerlijke integriteit is dus hec belangrijkste. Mijn leraar zei altijd iets heel een
voudigs , maar heel diepzinnigs: 'Alleen de nepfiguren worden niet verlicht.'
Leerling: Je bedoelt dat ze de waarheid nier willen weren?
Adyashanti: Ik weet niet of ze de waarheid niet willen weten, ik weet alleen dat de meeste mensen her heel moeilijk vinden een lang volgehouden integriteit re bewaren. Ze geven die om allerlei redenen en ideeën steeds weer op. Ze volgen de leringen van vierhonderd bocken tegelijkertijd, en
doen aJles om te on dopen wat er werkdijk gebeurt vanbinnen. Zodra ze naar binnen kijken en waar
lijk imegcr zijn, begint alles zich te openen. Dan hebben ze misschien duizenden vragen. Of ze heb
ben soms plotseling géén vragen. Ze handelen vanuit her han, dar ze voor niets of niemand hebben opgeofferd. Dan gaat er kracht van hen uit.
Als je kijkt naar de mensen die door de geschiedenis heen worden gezien als voorbeelden van spi-
204
ritueel zeer verlichte mensen, kun je bij hen altijd één ding aamreffen dat her kernpunr is: het zijn altijd mensen die genadeloos eerlijk en integer
naar zichzelf waren. Het is voor een mens tamelijk
rigoureus om zo re: zijn, omdat wc meestal tegen onze onzekerheden, angsten en twijfels oplopen.
Leerling: Houdt dar in dar het moeilijk re doen
is in je dagelijkse leven? Adyashanti: Nee. Het is rigoureus, maar het
dagelijkse leven is echt geen belemmer ing. Mensen
zijn eeuwenlang vertrokken naar tempels, kloos
ters, en ashrams. Als je kijkt naar alle mensen die dat hebben gedaan, hoeveel mensen zijn er dan werkelijk verlicht geworden? Het succespercentage
is behoorlijk slecht. Zelfs vandaag de dag kun je
iemand vragen: 'Hoe lang heb je in de ashram in Japan of China ofTibec of India gewoond?' 'Ik ben er vijftien jaar geweesr.' Enfin, je kent de cruciale vraag als we her hebben over spiritualiteit, en nier alleen religie: 'Heb je het bereikt? Heb je gekregen waarvoor je ging? Ik herinner me dat je zei dar je voor vijftien jaar wegging om verlicht te worden.
Is her gebeurd?' Dar is de cruciale vraag, nietwaar? Wanneer je
alle onzin weglaat, dan heb je her bereikt of niet,
en bij de meeste mensen is hel antwoord, wanneer
je hun vraagt of ze verlichting hebben gevonden, 'nee'. Ik zeg niet dat het voor sommige mensen niet nuttig is in een klooster te gaan, want dat
205
kan het duidelijk wél zijn. Wat ik zeg is dat op de
plaats waar we toevallig zijn, waar dat ook is, wat
we ook doen, wanneer we deze wil om te beheersen beginnen los re laten, we ons realiseren dat we nergens beter zouden kunnen zijn. Onze excuses
raken op. Heb je wel eens ondervonden, bij wat dan ook
in je leven, dar je excuses opraakten? Wanneer je
geen excuses meer hebt, heb je plotseling het gevoel dat je tegen de muur oploopt . Op dat mo
ment kun je voelen dat er een fundamentele inner
lijke verandering nodig is. Daarom is ieders leven -zoals het is, als hij het maar niet meer probeerde
te vermijden- eigenlijk het volmaakte terrein voor
zijn spirituele ontwikkeling. Het doet er niet roe
of je hier in Palo Alto bent en bij IBM werkt, of
dat je ergens monnik in een kJooster bent. Waar je
ook bcnr en in welke situatie je je ook bevindt, er is
altijd diezelfde fundamentele vraag. En het doet er
niet roe wat je doet, her gaar om war je benr.
Leerling: Dus als je zegt dat het gaat om wie ik ben, war gebeurt er dan wanneer de 'ik' eindigt,
wanneer je beseft dar alles wat je kent als 'ik' niet
werkelijk blijvend is?
Adyashanti: Daar kom je wel achter. Ik bedoel ,
je stuit op de ongelooRijk mooie paradox dar er
helemaal geen 'ik' is en dat 'ik' overal is, en �ide zijn regelijk waar. Leuker kun je het niet krijgen.
Er is geen 'ik' en her enige wat bestaar is één groot
206
'ik' dat overal van uirsrraalt. Maar dar is maar gepraat. Het hoort ook bij integer zijn om je nooit
revreden re stellen mer de waarheid van een ander.
Je wilt het in jezelf weten, wam dat is de enige
manier waarop je her ooit zelf zult weren. Omdek onafhankelijk van een ander wat je bem.
Er is ook hier een mysterie, zelfs op her niveau van ervaring. Zelfs in het begin kun je, terwijl her
nog een groot mysterie is, een soort van inruïrieve
ervaring hebben dat er geen afzonderlijk z.elf is. Je
kunt jezelf niet vinden en toch ben je hier duide
lijk, omdat deze afwezigheid wordt waargenomen.
Je kunt echt mereen in het begin een voorproefje krijgen dal mensen die al twintig jaar op hun me
ditatiekussen zitten misschien niet hebben. Zoiers eenvoudigs kan hun ontgaan. ledereen kent
de smaak ervan al. Dat is het verbazingwekkende
eraan. Het is nier iets dat ver van ons ligr.
!07
Loslaten
"C r is een heel eenvoudig recept om gelukkig re
.I..:.n ijn. Laat gewoon de eis, die je aan dit mo
ment stelt, varen. Telkens wanneer je een eis stelt
aan her moment om jou i ers re geven of iets weg
re nemen, is er lijden. Je eisen houden je vastgeke
rend aan de droomstaat van de geconditioneerde
geest. Her probleem is dar wanneer er eisen zijn,
jou volledig ontgaat wat er nu is.
Loslaren is van toepassing op de hoogste sacrale
eis, en zelfs op de eis voor liefde. Als je op een sub
tiele manier eist dat je bemind wordt, is her ook
als je liefde krijgt, nooit genoeg. Op her volgende
moment dringt de eis zich opnieuw op en moet je
weer bemind worden. Maar zodra je loslaar weer
je onmiddellijk dar er al liefde is. De geest is bang
zijn eis te laten varen, want de geest denkr dat als
209
hij loslaat, hij niet zaJ krijgen war hij wil - alsof
eisen iers oplevert. Zo werkt het niet. Hou op met vrede na te jagen en hou op mer liefde na te jagen, en je hart vult zich. Hou op met proberen een be
ter mens te zijn, en je hem een beter mens. Hou op met proberen te vergeven, en er vindt vergiffenis plaats. Hou op en wees stil.
Plotselinge realisatie is het laten vallen van ie
dere eis aan dit moment, aan jezelf, en aan anderen. Her enige wat nodig is, is dat je her slechts
een fractie van een seconde laat vallen. Het is hed
eenvoudig als je dat voortdurend doet. Maar als je na een rranscendent moment weer eisen aan jezelf en de wereld gaat stellen, raak je weer in de war omdat de ware aard van het bestaan verduisterd wordr. Her is alsof je op jacht gaat naar de edel
steen die je in je zak hebt en per se een beddaar wilt zijn. Als je dat opgeeft en je hand weer in je zak steekt, besef je dar er nu zo'n rijkdom is, en dat
dit: rijkdom niet het gevolg ergens van is. De schoonheid van her Zelf is dat het geen
kwestie is van iers krijgen, in hoog aanzien staan,
of gezien en opgemerkt worden. Het is een kwestie van de intrinsieke schoonheid van war je bent, die innerlijke gelukzaligheid. Laat het , om dat intens
te ervaren, maar bezinken, niet als een antwoord maar als een vraag. 'Zou het kunnen dat deze gezegende staat is war ik ben? Zou ik het al die tijd mis
kunnen hebben gehad als ik mez.df definieerde als
210
waardig of onwaardig, of als de sociale rol len die in
mijn leven gespeeld worden? Heb ik me vergist en
de verborgen gelukzaligheid die het wezen van elk
levend wezens is over het hoofd gezien?' Deze gezegende staat lijkt verborgen omdat je
er niet bij kum, maar in wezen is hij niet verbor
gen. Hij wordt over het hoofd gezien omdat we alleen naar de structuur van de geest kijken, en we zien niet wat die suuctuur mogelijk maakt. Onze
structuren van geloof. ongeloof, emoties- al onze innerlijke en uiterlijke structuren komen en gaan.
Alleen de ruimte die bewust is blijft. En er is veel meer ruimte in je dan er structuur is.
War jij bent is het enige wat je niet kunt krijgen. Dar is het mooie ervan. Je kunt alles krijgen behal
ve God. Je kunt God nier krijgen. Dit is in her ver
leden gedramatiseerd als de dood van het ego, om
het zo veel drama mee re geven dat her belachelijk
wordt. Het ego is eenvoudig die beweging van het
denken dat altijd iets probeen re krijgen -liefde of God, geld of een nieuw speeltje. Het denkt altijd dat er iets is waar het gelukkig van wordt.
Het enige dat het ego niet kan krijgen is jouw ware aard; wie je bent. Het kan honderdduizend spirituele ervaringen krijgen, maar het kan niet krijgen wie jij bent. De essentic van dit moment
kan nier verkregen worden omdat dit het enige is wat er gebeurt. Daarom noemt men her zien daar
van 'realisatie'. Je realiseert je war er altijd is, altijd
211
was en altijd zal zijn. Voor iedereen die ooit een
glimp van bewustwording heeft gehad is dit een grote schok. omdat hij beseft dat hij altijd al had
war hij zijn hele leven heeft geprobeerd te krijgen. Het is alsof een zwerver een diamant in zijn zak vindt. M isschien nam hij niet de tijd om zijn hand
in zijn zak re steken omdar hij die altijd in iemand
anders' zak stak. D it gebeurt in spirituele zin wanneer we onze geest of onze handen in de zak van
de goeroe steken. We zien de diamant in zijn of
haar zak en willen er graag bij zijn. Dit heeft alleen
zin als je luisren naar de aanwijzing die luidr: 'Kijk
ook in je eigen zak. Kijk naar binnen en zie of je
niet precies dezelfde diamant hebt.'
Je moet er klaar voor zijn. Er moer een bereid
heid zijn om klaar te zijn met het spel van je hand
in iemand anders' zak te steken. Anders kun je nu direer naar dat deel van je wezen kijken en zeggen:
'0, war mooi', maar nog steeds de diamant van iemand anders willen hebben. Ik ommoer een hele
boel mensen die in een bepaalde mare beseffen wie zij zijn, maar die toch nier klaar zijn om daarmee
op re houden. Je moet bereid zijn op re houden de
jou bekende rol te spelen. Of je nu liefde, geld of verlichting najaagt, dár wordt je identiteit en hoe je jezelf kent in dit leven. Als je niet klaar bent dar
af te leggen, zelfs niet wanneer je het zo kostbare juweel van je essemie vindt, zul je dit kostbare ju·
weel opofferen voor het oude bekende gevoel.
212
Hoeveel mensen hebben een slechte relatie niet iets re lang volgehouden, terwijl ze wisten dar die nier goed was, maar niet wisren wie ze zouden zijn
als ze eruit stapten? Deze neiging vind je op allerlei terreinen van her leven, met gedachten als: 'Ik houd deze baan, ik verafschuw hem, maar ik houd
hem.' Of: 'lk ben een volhouder, maar war wu ik
doen als ik dat niet was?' Dit spel is algemeen ver
breid en mensen spelen her om niet in hun ware
zelf re hoeven stappen. Je benr een ongelooflijk myster ie waar je nooit achter zult komen. Bewust
dit mysterie zijn is de grootste vreugde.
Bereid zijn uit de beweging van her worden
re stappen is net zo belangrijk als beseffen wie en wat je bent. Je zult gelukkig en bevrijd zijn, maar je spel is er niet meer. Een rijdlang weer je mis·
schien niet hoe je met mensen moer praten of wat
je moet doen, en wordt je leven misschien vreemd. Het is heel mysterieus om in die mesrand re verkeren. Mijn leraar placht re zeggen dar wanneer je je echt realiseert wie je bent, je op een baby· boeddha
lijkt. Je weet niet meteen wat je bem, als je uit de baarmoeder bem gekomen, nadat je w bezig bent geweest iemand anders te zijn. Het is alsof je je eerste wankele stappen zer. Maar je moer bereid
zijn wankel te zijn en enige onzekerheid te hebben, wam als je niet bereid bent onzeker re zijn, zul je mereen terugvallen op de oude manier van jezelf beschermen en e.rgens naar streven.
213
Her is heel vreemd om re houden van war er is. Het is vertrouwd om een van sommige dingen te houden en van andere niet. Maar wanneer je die nieuwe ervaring luijgt dat je gewoon houdt van
wat er is, is dar ook wonderlijk bekend. Her is alsof je roch wel weet dat her alrijd zo gcweesr is. Her lijkt oeroud, maar ook pas omstaan.
In voorbije tijden waren er kloosters - sociaal erkende instellingen waar baby-boeddha's konden leren lopen. Dar waren beschermde oorden waar
mensen waren die begrepen wat er aan de hand was. Tegenwoordig worden er veel mensen verlichr, meer dan we naar kloosters kunnen sturen. Het loopt nogal uit de hand. En een van de rede
nen waarom het uit de hand loopt is dat we niet de hechte, beschermde, sacrale gcmeenschap hebben
om dat nieuwe te ondersteunen en je te venellen je geen zorgen te maken, omdat op den duur alles duidelijk zal worden. In om.e leefgemeenschappen gaat al spoedig na het onrwaken van de nieuwe heilige de wekker om zeven uur in de morgen af en is het tijd om re gaan werken. Dit zorgr voor
enige desoriëntatie. Maar toch is het zo. Zo is her bij ons. Het is dus belangrijk om een bereidheid
te hebben alles re laren zijn zoals het is. Realisatie wordt door niets zo snel aan het oog onttrokken als door de poging haar te begrijpen.
Her is indrukwekkend om de realisatie van onze
essemie mee re maken en die dan steeds dieper te
214
kunnen ervaren. Er is sprake van een natuurlijke rijping van de manier waarop deze realisatie functioneert in de wereld van tijd en ruimte, maar die presenteert zich nier mereen helemaal. War nodig
is, is volkomen v�nrouwen in die rijping, net zo als
we erop venrouwen dat baby's kinderen worden en kinderen pubers, en pubers volwassenen.
2)<;
Mededogen
Er zijn twee verschillende vormen van lijden. De eerste is natuurlijke pijn. Oir is de pijn
van hongerlijden, fysiek bedreigd worden, of de natuurlijke pijn van het psychisch lijden na her
verlies van een geliefd persoon. Oir zijn onver
mijdbare vormen van lijden. Her is gemakkelijk
om op dit niveau over mededogen te praten. Als
mensen honger hebben, hebben ze voedsel nodig;
als ze psychisch lijden, hebben ze soms ruimte nodig, opdat dit lijden tot het eind doorgemaakt kan worden. Die ruimte bieden kan een zeer grote daad
van mededogen zijn, of je die nu aan een ander
of aan jezelf geeft. Ik noem dit basale niveau van lijden gewoon 'pijn', en die kun je op een prakti
sche manier benaderen. Meister Eekhare kon die
mooi omschrijven. Hij zei: 'Als je al mediterend in
217
een sraat van vervoering verkeen en je buurman honger heeft en behoefte aan een kom soep heeft, zou het God veel meer behagen als je je buurman
die soep geeft dan dat je in je staar van vervoering blijft.'
Er is vreugde in deze zeer eenvoudige daden van
mededogen. Wanneer we ons niet bewust zijn van onze ware aard doen we dit misschien roch wel,
vanuit een idee van mededogen. Maar wanneer we
letterlijk onze ware aard hebben bereikt, merken
we dat die vreugde vindt in her tegemoetkomen aan wat iemand nodig heeft. Wanneer de onzelf
zuchcige aard van het Zelf is onrwaakr, merken we
dat deze aard niets probeert re vermijden, maar
dan ook niets.
De rweede vorm van lijden - de andere 95
tor 99 procent - is psychisch lijden dar door een
innerlijke roesrand van verdeeldheid gecreëerd
wordt. Dele vorm van lijden doet zich voor omdat
men zijn ware aard niet kenr. Her kenmerk van her volledig kennen van zijn ware aard is dar men
onverdeeld is. Dat berekent nier dat je, cenmaaJ verlicht, nooit honger zult hebben of dat je geen
verdriet voelt aJs een geliefde sterft. Je komt soms
in een gemoedstoestand die onaangenaam is, maar
wat je nier zult voelen is de innerlijke verscheurdheid die de aanvankelijke droefenis veel, veel erger
maalu. Dat is een exua laag van pijn bovenop de onvermijdelijke.
218
Her ware Zelf kan niet verdeeld worden, maar het ingebeelde zelf kan heel gemakkelijk verdeeld worden. Het meeste lijden komt voort uit dit verdeelde
zelf dar alleen in je geest bestaat. Omdat het alleen
in je geest bestaat en jij her gelooft, stuurt her signaJen naar de rest van her lichaam en dan heeft de
rest van her lichaam een cmmionde, traumatische, verscheurende ervaring. In her boeddhisme hoor je
over her wiel van lijden, dat her wiel van samsam
heet, en dar is het lijden dat voortkomt uit dit innerlijke schisma, dit vaJse zelfgevoel.
Samsara is een volkomen mechanisch ontvou
wen van conditionering. Iemand wordt aangeswken en steekt vijf andere mensen aan, die elk vijf anderen aansteken en dat breidt zich naar buüen
uit, als de spaken van een wiel, tot er veel mensen
getroffen zijn. Uit dat wiel van samsara stappen berekent je bewust worden van her feit dat het enige
dat zich feitelijk op her wiel bevindt een misver
stand is - het idee dar ik die wezen ben met al die
gevoelens en problemen. We noemen het samsara
omdat her in werkelijkheid nier bestaat. Het bestaat alleen tussen je oren. In onze culmur maken
we het lijden van samsara tot iets nobels. Het is bijna godslastering om je te verbeelden dar wie je
benr geen probleem is dat opgelost moet worden. Er wordt nooit van ons verwacht dat we werkelijk
uir dit wiel van lijden stappen en wakker worden uit de trance die 'ik' heet.
219
Stel je voor dat je een land van marsmannetjes bezoekt en je ziet dar elk marsmannetje in zijn geest een geïndividualiseerd zelfgevoel heeft, met zijn eigen verhaal over 'mij'. Maar jij kum zien dar ze dat hele verhaal in feit zouden kunnen weglaten- met kop en staan - en dan gewoon gelukkig zouden zijn omdat het licht van bewustzijn is war her leven feitelijk leeft, en dar de verhalen dit licht alleen
maar wegnemen en breken. Elk mens is dit licht
van bewustzijn, maar ic:dereen gelooft dar hij in werkelijkheid zijn verhaal is. Dar is krankzinnig. Maar natuurlijk denken mensen dat her normaal
is om in hun vcrhaal verstrikt te zijn omdat er een
collectieve afspraak is dar dit normaal is. De gekte
van het ego wordt als normaal gezien. Je bt:nt geen van de verhalen over jezelf waarin
je geloofde. War je bent is juist de afWezigheid van
verhaal. Daarom zei Boeddha: 'Er is geen zelf.' In
moderne raai had hij, roen hij verlicht werd, kunnen zeggen : 'Er bestaat geen ik-verhaal.' Her gevoel dat je een op zich staand , geïsoleerd zelf bent
is de bron van alle strijd. Je moer worstelen omdar
je aandacht schenkt aan een samenstel van beelden en overtuigingen. Je worsteil om dar gevoel dar je alleen staar te behouden, zelfs tetwfjl je vecht om dar gevoel van een individucel zelf kwijt re raken.
Wanneer je ophoudt mer vechten besef je dar er
geen individueel zelf is. Er is feirelijk geen zelf in jou. Dir gevoel van een zelf is dus geen zelfstandig
220
naamwoord, maar een werkwoord: vechten. En
wanneer .ie vecht, lijdt je. Waarom lijden mensen? Als je er niets aan ont
leende, 1.ou je het niet doen. Het is belangrijk dit te
begrijpen omdat spirituele mensen zich vaak afvragen: 'Waarom kan ik het niet gewoon loslaten?' Je houdt je eraan vast omdat je er voordeel bij denkt
te hebben -je kunt dan de ervaring hebben dar je
ik bent. Het is niet l 00 procent verschrikkelijk, en
je kunt er een bepaalde voldoening uithalen. Voor
her rijdgebonden zelfgevoel kunnen er tijdelijke,
grootse ervaringen zijn. Er zijn veel ervaringen
die een gevoel van individueel zelf als zeer positief beschouwt. Je gaar bijvoorbeeld naar je buren en
verslaar ze biJ een spelletje gin rummy, en je voelt
je fantastisch als je weggaat. Of je verdient op de beurs en je voelt je een jaar lang rijk en opperbest, en her jaar daarna is het verdwenen. Of je gaar naar
je [he ra peut of spirituele leraar en beginr te denken
dar je vooruitgang boekc; er is een gevoel dat het
beter met je gaar. Maar dit is onecht geluk , geen echt geluk. Onechc geluk is een rrance, misleiding van her ego.
Vrijheid, en zeker verlichting, heeft alles te maken met sterven aan war er is. Het is heel een
voudig. Vcrlichting is niets meer dan de volledige afwezigheid van weerstand tegen wat is. Einde
verhaal. Welke andere vrijheid zou er kunnen zijn dan her einde van iedere weerstand en strijd? Maar
121
voor het opgeven van het gevecht tegen war er is
kunnen een zelfbeeld, opvattingen, ideeën ofiden
tireiren nier worden vastgehouden. Oir is heel belangrijk omdat spirituele mensen hun gevoel van
identiteit vaak wel willen opgeven, maar blijven
vasthouden aan hun opvattingen, aan de manier
waarop ze naar de wereld kijken. Maar die kunnen ze nier de verlichting in meezeulen, wam verlichting heefr geen opvattingen. Geen agenda. Verlich�
ring doet geen groot beroep op de wereld, op het zelf of de ander. Zij heeft geen centrum, zij bemint
slechts.
Het ingebeelde ik heeft een centrum. Het heeft
her gevoel dar alles mij overkomt. 'Ik ben her cenuale plot in her drama van het universum.' Het
ingebeelde ik speelt elke seconde van zijn bestaan
de hoofdrol, zelfs wanneer het droomt. Dar bedoel ik mer centrum. Alles staar in verband met her ik
en hij var alles wat er gebeurt persoonlijk op.
Maar de waarheid is dar er geen centrum is, en dat alles gewoon maar gebeurt. Er zijn heel veel
kwesties die in het gewaarzijn omgaan , rnaar n
zijn geen centra. Er kan nog wel een middelpunt
in elk individueel lichaam zijn, maa.r dar is iers an
ders dan denken dar het middelpunt het cemrum
van alles is. Weren jullie nog hoe de werenschap
dacht dat de aarde her middelpunt van de kosmos
was en dat alles er omheen draaide? Zo denken wij dar her hele leven om ons draait.
222
Herinner je je nog de tijd roen jouw idee van mededogen was om mee re gaan in iemands denk
beeldig verhaal over war er aan de hand was? Je had
her gevoel: 'Ik moet jouw denkbeeldige verhaal
ondersteunen, zodar jij het mijne ondersreum, en
dan zullen we ons echt verbonden en dichter bij
elkaar voelen.' Maar het niveau van mededogen
waar ik over spreek betekent iets anders. Dit me
dedogen berekent toewijding aan Waarheid. En de
eerste beweging van dit mededogen is gericht op
zichzelf. De wereld is vol lieden die met iedereen mededogen willen hebben en de wereld willen red
den. Maar ze willen her niet op zichzelf betrekken
want daardoor zou her centrum opgeheven wor
den. Dar is de hoogste daad van mededogen, her
opheffen van het centrum. Dan is er alleen nog maar vrijheid- de vrijheid van bewustzijn , de vrij
heid om re zijn war men al is. en dar is Geest, in plaats van de levende incarnatie van een verhaal. Deze roewijding aan Waarheid wordt dus een be
weging van mededogen, nier alleen voor onszelf maar ook voor anderen, en we gaan inzien dat war
we voor onszelf doen, we automatisch ook voor
anderen doen. Raad eens wat je je realiseert ren aanzien van
ieder ander, wanneer je uit je verhaal ontwaakt?
Ze zijn hun verhaal nier. Ze zijn ook Geesr. En die Geest is volstrekt onafhankelijk van hun verhaal en jouw verhaal over hen. Je verliest dus niet al-
223
leen jouw centrum, je verliest hun cemrum, het
hokje waar je hen in zou stoppen. Je zier dar zij net zo zijn als jij. Daarom wordt wel gezegd dat
verlichting nooit iets persoonlijks is. Je kum je nier
realiseren dar je verl icht bent en nog altijd menen
dat anderen dat niet zijn. Je kunt je ware aard niet zien zonder de ware aard van alles re zien. Dat is
lenerlijk onmogelijk. Dit is een geweld ige daad van mededogen, een daad van liefde.
Er is niets dar overgave meer veroorzaakt dan een daad van liefde. Mededogen veroorzaakt van
nature overgave. Maar zolang we ons overgeven alleen maar om iets te krijgen is het geen overgave.
Dar is de hanstocht van de spiriruele mens - zich
helemaal over te geven, maar daar gelukzalige en
totale verlichting voor terug te verwachten. Dac is
alsof je zegt: 'Ik zal je een dollar geven als jij mij daar een miljoen voor terug geeft.' Echte overgave
is meer dar je zegt: �sjeblieft, vcrlos me van mijn dollar. Ik wil hem echt nier en heb hem niet nodig. Ik wil de vreugde voelen van dat ik hem nier
bezit.' Overgave is het verhaal over onszelf opgeven,
zelfs ons verhaal over hoe verlicht we zijn. We zien dat ons verhaal geen enkele waarheid bevat. We
kunnen het niet zo draaien dat dit waar wordt. Wc
kunnen van fictie geen waarheid maken. We kun
nen het beter of slechter maken, maar her is nog altijd fictie. Inzien dar ons verhaal tot in de grond
224
een fictie is- dit is de verlichting. 'Mijn God, het
is een fictie geweest!' Dat is vrijheid. Voor her ego
of de ingebeelde ik is het inzien hiervan verschrikkelijk, omdat hij nog steeds belang bij de fictie heeft. Maar voor gewaarzijn is het besef dat de hele
roestand een fictie is de grootste vrijheid. Dan be
ginnen wc te zien war waar is. Wanneer gewaarLijn zich afwendt van elke fictie
over het zelf, over het leven of over anderen, is dat
wat blijft waarheid. Je kunt niets zeggen over wac
dar is , wam dan wordt het een idee. Maar het leven
zien, waarnemen en ervaren zonder c::nig verhaal
zodat de bodem onder het cemrum uit valt, is in
feite de grootste uiting van mededogen jegens jezelf
of anderen, wam dan ben je 'zelAoos'. Zelfloos is lenerl ijk dit: zonder een cenrrum zijn, zonder ver
haal; het is nier het beeld dar er in de geest bestaat
van zelfloos, want dat is een geromantiseerd idee
over zelfopoffering. Zelfloos is zonder zelf zijn. Geen cenrrum hebben is helemaal niet war de
geest denkt dar het is. Beseffen dat het reeds zo
is dat je geen centrum hebt, is besef krijgen van een zeer grote en blijvende liefde, een liefde die
ingeboren is- die nier gemaakt is. Her is een liefde
zonder oonaak. Er is geen reden om vredig re zijn, maar je bent het. Zelfs wanneer je geen reden hebr om je goed te voelen of gelukkig re zijn, ben je nog steeds vredig. Liefde streeft altijd naar het vermin
deren van lijden, niet door het verhaal minder re
maken, maar door de verteller, de i!Jusoire ik, re
verlichten.
Zie dat, telkens wanneer je in het hier en nu
komt, her hier en nu geweldig eenvoudig is. Je
raakr al je bedoelingen kwijt om ergens anders re
zijn, om iets te zijn, om ergens re komen. Hier
en nu is volstrekt voldoende. Je weet dar je geen
probleem bent dar opgelost moet worden, en dat
je buurman of het leven dat evenmin zijn. Oir is
revolutionair voor de huidige staar van menselijk
bewustzijn. Kun je je voorstellen als je het echt tot
je laar doordringen dat je in geen enkel opzicht een
probleem bent dat opgelost moer worden? Stel je
voor dat je wist dar alles war je daar tegenin zou
brengen slechts een beweging van het denken is
dat zegt: 'War er ook is, zo zou het niet moeten zijn.' Daarom begint de grootste daad van mede
dogen vanbinnen. En wanneer her zelf niet meer
als een probleem wordt gezien, wordt die 'de vrede
die aJle verstand te boven gaar' genoemd.
Pas als je ziet, letterlijk, dat iedereen Boeddha
is, zie je alles zoals her is. Moeder Theresa zei eens
dar ze, wanneer ze de zieken en stervenden helpt,
ze Jezus helpt in iedereen. Dit is nier zomaar een
spirituele plat itude. Her is feitelijke, concrete wer
kelijkheid. De ware Chrisrus is in ieder mens. Her
is herzelfde als zeggen dat Boeddha in iedereen is.
En de enige instantie die dit kan waarnemen is de
Christus in jezelf. Alleen de boeddha in jezelf kan
226
de boeddha zien. Alleen de Eenheid vanbinnen kan
de Eenheid zien. Het ik zal nooit Eenheid zien.
Iedereen zendt zijn of haar realisatie, als een radiosignaal, dag en nacht uit. En iedereen ontvangt
het. Wanneer je beseft dat je ware aard al vrij is,
dar hij intrinsiek vrij is van beelden en dat hij zui
vere Geest en aanwezighe id is, zul je zien dat ieder
ander dit ook is. Zonder er zelfs maar over na re
denken, zul je dit uitzenden. AJs je denkt dar ieder
een van anderen is afgescheiden, zul je dar signaal
uitzenden, wat je ook doet:.
Met deze vrijheid ga je je realiseren dat er geen
binnen of buiten is, want alles is één, en dit visi
oen is sterker dan al les wat ik ooit kan zeggen . Ik
garandeer je dar één mens die Boeddha in jou ziet
meer waard is dan het lezen van duizenden boeken
over Boeddha. Eén mens die werkelijk weer dat er
alleen Boeddha is en dar er verder niets is, heeft
een grotere invloed dan al her andere. Het diepste gevoel van een mededogen dar niets
probeert te veranderen, verandert paradoxaal ge
noeg alles. Wanneer je in jezelf contact maakt met
datgene war er niet naar sneeft iets re veranderen,
heb je camact gemaakr met absolute geweldloos
heid, en hierdoor word je hele perceptie anders.
Wanneer je conditionering datgene in je aanraakt
wat ongeconditioneerd is, veranderr dit je conditi
onering onherroepelijk. Dat is de heilige alchemie,
en dat is mededogen.
217 �'
Leerling: Is de gehechtheid aan idemiteit voor ie
dereen traumatisch?
Adya.shanti: Doe je relevisie aan en luister naar
je buurman. Het is altijd traumatisch, een ramp, zolang je wordt gezien als je conditionering. Het is
niet dat het gevoel van identiteit wezenlijk trauma
tisch is. Het is de secundaire contractie waardoor her als traumatisch wordt gevoeld. Sla de kranr
open. Dar is her verhaal van de individuele ik, wat
her elke dag doet. Her is pure krankzinnigheid.
Het is zo belangrijk om meer gehecht te zijn
aan de waarheid dan aan de wens van identiteit verlost re worden. Je kunt nier tegel ijkertijd op je
idenrireit gefocust zijn en er van af raken. Leer re onderscheiden wat echt is van war niet echt is. De meeste mensen zijn zo gauw, wanneer dar gevoel
van ik onrsraat, bezig ervan af te komen of eraan toe te geven, dat ze niet eens zien wat waar is.
Leerling: Hoe is her voor jou? Adya.shanti: Voor mij is de waarheid het intc
ressanrste. Her is her enige waL imeressant is. Her is
altijd nieuw. Al her andere is strontvervelend. Voor mij is het enige wat er gebeurt de waarheid . Er is
maar één ding aan de hand, en dat is alt ijd Boed
dha, altijd het Ene. Belangstelling maakt dat je war
waar is kunr onderscheiden van wat niet waar is.
Dat is heel iets anders dan proberen een resultaat
228
na re streven. Wanneer je niet probeen resultaat re
hebben, wordt her heel interessant om te zien war waar en wat vals is.
De hersenen en de geest bieden een kist met
gereedschappen die fantastisch zijn om praktische zaken gedaan te krijgen. Maar elke gedachte
buiren het gereedschapskist-denken is een verhaal
waar niets van waar is. Her heeft geen objectieve werkel ijkheid. Alles wat tussen de oren geschiedt is
niet de waarheid; her is maar een verhaal . Wat ben je zonder je verhaal?
In het land van verdeeldheid is er altijd iets om te weren. Maar in verlichting is er niets om Le wcten. Verlichting is eigenlijk een proces van niet-we
ten. Wanneer je alles in de geest niet-weet, blijft er
niers over behalve Waarheid. Over dat rype weren
kan niet eens gesproken worden, wam als je dat doet grijpt het denken het meteen vast en maakt het tot zijn eigen memale weren, war niets meer is
dan een symbol ische weergave. Waarheid is nooit re vinden in een symbolische weergave, want dat is
nier her echec. Wanneer we dit begrijpen, scheelt dat heel veel tijd die anders verspild zou zijn met het zoeken naar Waarheid in de geest.
229
Het vuur van Waarheid
Wanneer je imens tuisten, diep voelt en jezelf dit moment precies zo laat ervaren als
het is, worden het emotionele en her energetische
lichaam zachter. Neem nu een paar minuten om
te luisteren en je gewaar te worden van je omgeving. Word je, terwijl je de geluiden bekend laar
worden, ook gewaar van de geu r en de sfeer van de
ruimte om je heen, in en buiten de kamer, zodat
je gevoel niet beperkt is tor je fysieke lichaam. Stel
jezelf in de gelegenheid ontvankelijk te zijn voor de omgeving van geluid en voor een gevoel van de
ruimte buiten je lichaam.
Merk op dar hoe meer je je omspant, hoe meer
die geluiden en ervaringen tot je doordringen en zonder afweer van jouw kant bij je binnenstromen.
Je zult je zachter en opener voelen worden. Nodig
jezelf uit in deze openheid. Misschien merk je dar het gevoel van de barrière Lussen de wereld bu iren
en war onderhuids gcbcun zeer doorzichrig wordt, of misschien heb je het gevoel alsof je de grens rus
sen binnen en buiren niet kum vinden. Ervaringen van geluid buiren en wat er in je lichaam gebeurr krijgen dezelfde kwaliteit. Een gevoel in je lichaam is eigenlijk niet anders dan hec geluid van een voorbij rijdende auto of een vogd in de boom. Een gevoel in je lichaam is eigenlijk niet meer van jou dan het gevoel voor de ruimte in de kamer waar je zit. Merk op dat als je je een ervaring begint toe re eigenen, dir de wereld in binnen en buiten, mijn en dijn, een gelu id buiren en ik, verdeelt. Maar in wezen is het allemaal slcchrs ervaring, binnen of buiten, allemaal hetzelfde. Niet van mij en nier anders dan van mij.
De aanwezigheid van stilte maakt het lichaam open en wordt door jou opgezogen als door een spons, als je her roelaar. Een stilzwijgend begrip komt over je dat niet onder woorden is gebracht
maar de directe ervaring is van wat er is. Sta jezelf her grote gc.-schenk toe om niet naar een andere
ervaring re zoeken. War is her, zonder erover na te denken, zonder de beweging van ook maar één gedachte, dar dit ervaart? War is her dar ervaart?
Erken dar er niets is dar dit ogenblik ervaart,
maar zelfs dat niets wordt gekend en ervaren. Er
is iets mysterieus dat weet, iets mysterieus dat op
232
die moment iets ervaart, maar je kunt niet zeggen
wat het is, want als je zegt wat het is, dan is her dat niet. Het is dichterbij, directer. Zodra je er over nadenkr, zie je dat het niet die gedachte is. Het
gaar aan die gedachte vooraf Er is geen beschrijving nodig, dus blijf aan de rand, bij de afgrond, bij de ervaring staan , terwijl je heel erg het gevoel hebt alsof je niet besraat en toch weet dar het wel w is.
Eén gedachte over dit mysterie scheidt hemel
van hel. Denken rijt de eenheid aan flarden, voor de geest, om te analyseren. Maar stilte verenigt. De ervar ing van dit moment is aanwezig maar ongrijpbaar, gekend maar nier definieerbaar. Dit wat bewust is kan niet gevangen worden. Je kunt die tevergeefse poging om het te definiëren en te
varren opgeven en in plaats daarvan alles loslaten .
Misschien ben je ten slotte toch niet jij. Misschien ben je dit wat zich in dit ogenblijk zelf van ervaren
bewust is. Wees bereid het te zijn, en nier het te
kennen. Terwijl het lichaam ontvankelijk wordt,
stromen er nog steeds geluiden door de stilte. Wat
in jou kent zichzelf als stilte? Dat is ondefinieerbaar. Als je de weg kwijt bent, luister dan weer naar de geluiden. Die wijzen weer naar de stilte, wijzen re
rug naar dat war zowel srilte als geluid kenr. Verlies
je niet in denken of je loopt je leven mis. Ontspan je alleen, omspan, omspan. Het is de eenvoudigste
daad van geloof en vertrouwen .
233
Deze wakkerheid die nu in jou besmar kent zichzelf De geest kent haar nier, her lichaam kem haar niet, en emoties kennen haar nier. Deze wakkerheid kent alleen zichzelf als zichzelf. Deze waarheid is eenvoudig, en gaar ieder begrip te boven. Zij bestaat onmiddellijk, vóór ieder streven. Zij is altijd aanwezig, en toonr zich nu, op dit moment,
in elk afzonderlijk facet van deze ervaring. Je hebt altijd rwee keuzen. De ene keus is be
kend: deze mysterieuze wakkerheid offeren voor iets anders. De rweede keus is om dit wat wakker en aanwezig is, waar je ook bent, niet re offeren. Je kunt kiezen dit niet re offeren voor de volgende belofte. van een beter moment, een betere gebeur
tenis, of een betere ervaring. Dit is jouw keuze - om uouw re zijn aan wat waar is of niet. En dit
is het Vuur van Waarheid. Oir wat nu wakker is als
jij , in jou, laat de volstrekte irrelevantie zien van elk ander argument, wat het ook moge zijn. Dit wat zich bewust is van zichzelf maakr alles war niet waar is irrelevant. De-Le stilte verzengt het grijpen naar iets anders en bevrijdt het leven dat je bene,
om zichzelf compromisloos te beleven. Voel de onmidddlijke,lijfelijke uitnodiging van dü wat wakker is om al het andere neer te leggen. Deze uitno
diging vraagt van je om nier meer met het leven, her moment, jezelf, je leraar, je vriend, je partner re onderhandelen. Stop er gewoon mee. Dit vuur is ongezien en ongekend, en toch verbrandt het aJics
234
behalve zichzelf. Dit bewustzijn dat nu de kern is van deze hele ervaring van zijn, is her!
Iedereen heeft de keuze waar hij zijn leven voor wil geven. Misschien heb je nooit eerder van deze keuze geweren, of misschien heb je je deze keuze nooit bewust gemaakt. Nu wél. Wat is belangrijk voor je? Waar ga je je ziel aan geven? Het kan mij nier schelen welke kelJ1.e je maakt, en God kan het
niet schelen welke keuze je maakt. Maar jou kan
het wel schelen, en jij benr je enige die celr.
War bewust is in jou hoort de geluiden en ziet de dingen die verschijnen als je je ogen opent. Ver
lies je niet in wat je ziet, hoort en voelt. Stel je er volledig voor open, maar kom nier in beweging.
Blijf in de stilte en her bewustzijn. Deze keuze van moment wt moment is het Vuur van Waarheid. Het kent geen nasleep van dramatiek. Het laat iets
onbeschrijfelijks na dat meer voldoening geeft dan vreugde of vrede of opwinding. Wees je elk moment gewaar en bewust, als je dit war wakker is verkwanselt, van wat je verkwanselt. Verzeker je ervan dat de afspraak naar je zin is. Of misschien besef je, door een bepaalde genade. door een zeker geluk, dar niets in jou dit wat wakker is meer wil verkwanselen, 7.elfs niet voor zekerheid of voor de gunstige opinie van anderen. Het is echt genade
dit te beseffen. Het is uiterst eenvoudig. ln een ogenblik is je
leven vrij van onderhandelen en marchanderen.
235
Dat neemt het Vuur van Waarheid weg: het onderhandelen en afdingen wat je deed met war er is, het verlangen dat iemand of iets veranderr. Je beseft dat geen enkele verandering� zei[� geen verandering in jezelf, je gelukkiger 1.-al maken. Om dit geschenk in zijn geheel te ontvangen, moet het aan
alles en iedereen overal gegeven worden. Dit war wakker is wil helemaal niet dar iemand veranderr of vc:rbeten. Dat h het vuur. Dar is de as van het vuur. Je beseft: 'Een minuur geleden wilde ik dat je veranderde, maar nu niet meer . Je bent goed . Iedereen is goed, en alles is goed.' War is er gebeurd? Niemand is anders en niemand heeft zich aan jouw patroon aangepast en toch is er geluk, dar nog mooier is omdat ze niet anders werden. Het is mooier door de diversiteit van mensen en het leven. Oir war wakker is, is voor ieder van ons
hetzelfde. En al het andere is een mooie, wonderschone uiting van diversiteit.
Zodra ik wil dat jij verandert of jij wilt dat ik verander, is dat een dolksteek dwars door het harr van ons bestaan. Je voelt het onmiddellijk, persoonlijk en intens. Her Vuur van Waarheid neemt je dit uit handen. Op mysterieuze wijze komt er in dat loslaten transformerende energie vrij. Alles
wordt getr ansformeerd - nier alleen wijzelf, maar iedereen om ons heen. Het Vuur van Waarheid transformeert je rot in de cellen van je lichaam. Niet dat jij dar graag wilr of dat het je opzet is.
236
Her gebeurt gewoon omdat het niet je opzet is. Zodra we her graag wiJlen wordt transformerende
energie weer opgesloten, en zodra de geest deze waarheid probeert in te kaderen, overeenkomstig zijn eigen ideeën probeen te begrijpen, is het alsof er een zware steen op een spiegel valt. De ervaring is schokkend, en onmiddellijk voel je de spanning
in je lichaam en geest. Oez.e transformatie vereist de grootste nederigheid zonder enig besef van nederig zijn.
Ik nodig je du!l uit om nier langs her kijken heen te kijken en je nier los te maken van war het z.iet. Verbeter jezelf niet terwijl je al heel bent. En
bewijs een wederdienst. Daar is de wereld mee gered. Bewijs een wederdienst en zie her ook daar. Waar daar ook is- links van je, rechts van je, ach
ter je, onderste boven, onder je voeten. Zie heelheid. Dar is de transformatie van alles. AJs je geen heelheid ziet in alles wat jou omringt, betekent dat het voortduren van onwetendheid, het voortduren van geweld. Offer wat wakker is niet op. Denk her niet kapot. Maak er geen ver-van-je-bedshow van.
Leerling: Wanneer ik naar het nieuws kijk, voel ik w'n tegenstrijdigheid, zo'n herbevestiging van een
opvatting. Hoe kan ik deze waarheid aanhangen ten overstaan van de problemen in de wereld?
Adyashanti: Woorden zijn een heel klein onder
deel van war er aan de hand is. De Waarheid kan
nier in woorden gevat worden. Zij is tigenlijk iets dat stil is en nier uit te leggen. Zo beïnvloedt ook in onszelf dar war zeer krachtig en transfer
merend i� de:: wc::reld op een manier waarop onze
woorden dat niet kunnen. En ongeacht wat onze
woorden zijn, ulfs als we zeggen: 'Vrede, vrede,
vn:de, we reldvrede', of: 'Voed de:: hongerigen,
en voed de armen', als die oorlog in ons raast,
wordt met elk woord van vrede eigenlijk o orlog,
oorlog, oorlog doorgegeven. Ook al zeggen de
woorden nier oorlog, het is onvermijdelijk. Wie
we zij n is war we uitzenden. Oir is heel belang
rijk.
Ik merk dar mensen als de dood zijn voor een
heid, omdat in deze eenheid niemand buiten de
eenheid staat die beslist of dicteert hoe die eenheid
werkt. En het ego weer dar in eenheid het ego ver
dwenen is. Her speelt geen enkele rol. En het ego
zege 'Komt alles dan wel goed? Verdwijn ik ge
woon in de kast en geef ik om niets of niemand en
doe ik maar niets omdat ik weet dat het allemaal
de wil van God is?' W ie weet? Als eenheid wil dar
je in een kast zit, zul je dar doen. Als her niet wil
dat je betrokken bene, is dar precies wat er gebeurt.
En als het wel wil dat jij betrokken bene, heb je
nog steeds het vermogen inrens betrokken te zijn
bij wat het ook maar is.
238
Mensen gaan uit van afgeschcidenhcid in bijna alle
activiteiten die ze bedrijven en nier van eenheid, of ze nu denken dat ze iets goeds of iets slechts doen.
Wanneer je uitgaat van afgescheidenheid, is dat het enige wat je uitstraalt. Wanneer je uitgaat van een
heid, kun je je nog steeds geroepen en aangetrokken
voelen om dezelfde dingen te doen als roen afge
scheidenheid jouw wereld was. De activiteit ziet er soms net zo uit. Misschien schrijf je nog sreeds naar
senatoren of vlieg je de wereld rond, maar her is
heel anders wanneer her vanuit eenheid gebeurt. En
als dar zo is, weet je het omdat je gevoel is: 'Ik weet
niet eens waarom ik dit doe.' Dat berekem dar je
niet meer gedreven wordt door strijd. Daarom kun
je geen reden verzinnen, omdat alles oké is. En wch
komt er uir dat gevoel iets in beweging. De geest kan
er niet achter komen waarom je in beweging komt
als alles oké is. Dan weet je dar je iets doet vanuit de
eenheid. Je doet iets vanuit het besef dat de wereld oké is. De wereld heeft jou of je boodschap of wat je
doet niet nodig, maar je doet gewoon iets of je bent
bewogen om te doen wat je doet.
Geheimzinnig genoeg is er geen reden waarom
je dit: doet. Het is gewoon zoals het leven door je
heen gaar. Je bent misschien een soort Gandhi, die
zich geroepen voelt om de een of andere actie re
ondernemen. Of je bent zoals Ramana en zegt: 'Alles is de wil van God, dus waarom zou ik me ermee
bemoeien?'
239
De geest wil altijd zeggen: 'Wie van de rwee heeft
gelijk?' En meesral kies je op basis van je vooropgez.ene mening over welke keus juist en goed voor de wereld is. Dit is bedrog. De geest weet het niet. Zoals her leven een eik, een vijver, een rots, een meer of een auto kan zijn, kan het een heel actief of heel passief leven zijn, en allemaal uit dezelfde bron komen. Vod jij dar ook?
Leerling: Ik vod het. Her is alsof er een kracht is van binnen. En roen ik je hoorde zeggen 'het is allemaal oké', was er een gevoel in mij dar het oké is, of je iets doet of nier, omdat er vrede en acceptatie is.
Adyashanti: Dan is er sprake van her leven dat zich beweegt volgens zijn ingevingen, en niet van een ik dat zijn eigen plan volgt. Die twee situaties
zijn zo anders. Wanneer je kijkt naar de verandering die kan optreden, zie je dar één mens duizenden mensen kan inspireren. Eén mens, Gandhi, met één visie, schopte de machtigste natie India uit, overruigde ze echt dat ze moesten vertrekken. Geweld had dat niet kunnen doen. 'Ju1lie
zijn waardeloos, jullie horen hier nier re zijn' had het niet kunnen doen. Dan zouden de Brinen er nóg zijn. Maar in het zien van de Waarheid schuilt zoveel krachr. Handelingen die voortvloeien uit waarheid hebben zoveel potentieel. Elke andere motivatie om in beweging, in actie, te komen 1s gewelddadig.
240
Ik denk dar het een fantastische spirituele oefening is om de rv aan re zenen en te luisteren naar die kerel waar je het meest de pest aan hebt, die al je
haren overeind doet staan. Wanneer je Gud in hem kunt zien, begin je het te begrijpen. Als je telkens
wanneer je hem ziet de rv moet uirzetten, omdar
hij je rot razernij brengt, moer. je nog heel wat aan je bewustwording doen.
Z41
Verlichting
In de loop van al die jaren van toespraken, en van gesprekken met mensen over vrijheid, verlich
ting en bevrijding, heb ik ontdekt dar de meeste mensen die srreven naar verlichting of bçvrijding geen idee hebben war her is. Het is ironisch dat mensen die er zeer veel energie in steken, er zelfs in sommige gevallen hun leven voor opofferen door zich op re sluiten in kloosters, of die naar sarsang gaan als er weer eens een nieuwe leraar in de srad komt, en al hun extra geld besreden aan boeken, weekendseminars en avonden als deze, waarop ze intens nadenken over spirituele kwesties, echt geen idee hebben waarnaar ze op wek zijn.
Dat was enigszins een schok voor me coen ik mensen begon te vragen war zij denken dar verlichting is. De meest eerlijke krabden zich meestal
243
achter de oren als hun plotseling daagde dat ze het
eigenlijk niet wisten, dat ze er niet zeker van waren. En de mensen die zoveel echtheid niet helemaal konden opbrengen, gooiden er meesral iets uir war iemand anders had gezegd, zoals: 'Her is eenwording met het goddelijke'. Andere mensen
kwamen rner hun eigen ideeën. In modern taalgebruik noemen we dat fantasieën. 'AJs je verlicht wordr, dan zaJ her .. .' vul maar in. Meesral is de
verwachting dat her zoiets zal 1.ijn als een eeuwigdurend orgasme.
In zen zeggen we: 'Als je lang genoeg blijft zitren, mer je gezicht naar een muur en je kop dicht houdt, zal er iets gebeuren.' Veel mensen hebben dit gedaan en kregen wen een aangename ervaring
- missch ien een aanhoudende prettige toestand die een paar minuren of uren duurde, of misschien,
als ze geluk hadden, een retraite lang. Misschien duurde dirgevoel maar een paar seconden tijdens een bepaalde meditatie, voordar de geest zei: 'Als ik deze ervaring nu oneindig kan verlengen, dan is dat vrijheid.'
Maar mijn ervaring van verlichting berekende
gewoon een complete afbraak van alles wat ik dacht dar het wu zijn. En ik ben nooit iemand
tegengekomen die zich waarachtig en echt bewust was geworden van de Waarheid, die ooit iets anders zei. Ik heb nooit iemand ontmoet die terugkwam en z.ei: 1\dya, het is zo ongeveer zoals ik dachc dar
244
het zou 2ijn, weer je.' Ze komen meesral terug en zeggen: 'Oir lijkt op geen enkele spirituele ervaring
die ik daarvoor had, zoals ervaringen van gelukzaligheid, liefäe, eenwording met het goddelijke, of kosmisch bewustzijn.'
Nogmaals, zoals we in zen zeggen: 'Als je lang genoeg blijft zitten en je mond houdt, met je ge
zicht naar de muur, wllen al deze ervar ingen je
deel worden.' En raad eens wat er met die ervarin
gen zal gebeuren? Ze zullen voorbijgaan. Nu doen
de meeste mensen die dit wel weten alsof dat nier
z.o is. De meeste mensen die de lijst met sp irituele
ervaringen hebben doorgewerkt weren dat geen
ervan blijvend is, wam als dar wél 1.0 was, zouden ze nier nog steeds op zoek zijn naar de volgende
ervaring. De meeste mensen die het spirituele spel
lang genoeg hebben gespeeld, weten dar geen enkele ervaring blijvend is.
Niemand wil dir onder ogen zien . Leerlingen
kunnen duizendmaal horen dat verlichting geen ervaring is, en toch uiten ze in sarsang hun be-
7.orgdheid daarover: 'Adya, war ik win als ik naar
sarsang kom, verlies ik wanneer ik veHrek.' En ik zeg altijd: 'Natuurlijk. Het doet er niet we welke
ervaring je hebt, je zulr je ervaring kwijtraken. Zo zijn ervaringen.'
Het klinkt goed om te zeggen dat vrijheid dat is war niet komr en gaar , maar her enige wat het
denken hiermee kan doen is zich een dodeloos
245
durende ervaring voor re stellen die niet komt en gaat. En dan denke het: 'lk ben nog nier op de proppen gekomen mer de juisre, eindeloos durende ervaring die niet komt en gaat . Ik heb her niet goed begrepen. '
Om de een of andere reden, en daar laat ik me absoluut nier op voorstaan, deden zich verschillende ervaringen voor terwijl ik als zenleerling vijftien jaar lang met mijn gezicht naar de muur zac. Deze gebeurtenissen waren onder andere verbijsterende kundalini-ervaringen, mystieke eenword ing, gelukzaligheid, en het overgoten
worden door goddelijk licht en liefde. Zoals de meeste mensen die tegenover een muur zitcen, merkte ik dat deze ervaringen lang niet zo vaak
voorkwamen of lang nier zo lang duurden als ik wel had gewild. Op bepaalde mornemen op mijn pad, was er de neiging om te denken: 'Dit is het! Deze ervaring is zo overweldigende heerlijk dat dit het wel mort zijn!' Mijn bewustzijn strekte zich oneindig ver uit, en ik werd om de oren geslagen met meer inz.ichren dan ik in me op kon nemen. Als je dergelijke er varingen wenst, is er
een recept voor - ga maar eindeloze uren op een dag voor een muur zitten.
Maar ik ontving naar wat ik later begreep een
ongelooflijke genade, namelijk, dat er elke keer middt:n onder dcz.e zeer verbazingwekkende, prachtige ervaringen, die bij lange na niet vaak ge-
246
noeg voorkwamen, een ergerlijk stemmetje russen kwam dat zei: 'Ga door; dit is her niet�'
Als ik had kunnen kiezen, zou ik dat stemme
tje waarschijnlijk uit her raam hebben gegooid,
wam ik merkte dat andere mensen deze grootse
realisaties ook hadden, maar er op zijn minst een paar dagen, weken en in sommige gevallen maan
den van konden genieten, en er zeer van overtuigd
waren dar ze het hadden bereikt. En ik kon me zelden meer dan tien minuten goed voelen bij een
van deze realisaties. Dat berekent niet dar ze altijd
onmiddellijk sropren. Het berekent alleen dar ik,
terwijl zoiets aan de gang was, zonder enige twijfel wist dar dit her niet was, wat de ervaring ook was. Ik zeg dar dit een geweldige genade was, omdat die
mij telkens weer wegduwde uit de toestand waarin
ik waarschijnlijk graag gebleven was. Als je een ervaring wilt vasthouden, zal het je
pijn doen zodra die voorbij gaat. Het is verbazingwekkend dat deze pijn ons zo vaak nier aam.er om
verder re gaan, maar dat wij daardoor een draai van 180 graden maken om te zoeken naar de ervaring die we niet meer hebben. Heel vaak is dit lijden ontzeteend zonde van de rijd, omdat we niet de les leren dat een ervaring die kwam en ging geen verlichting is, en we die eindeloos proberen re herhalen en gaande re houden.
Als wc echt geluk hebben, weten we meteen dar een voorbijgaande ervaring niet je ware is of
247
vervaagt de ervaring en maken we niet de draai
van I 80 graden. We beseffen dat, war de ervaring ook was, her geen verlichting was. Want al deze ervaringen overkomen mij en elke ervaring die mij overkomt is aan rijd gebonden, war eenvoudig wil zeggen dar zij komt en gaar. Voor mij was dit genade, omdat ik zag dar welke ervaring er ook voorbijkwam, zij niet de verlichting was die ik zocht. Daardoor werd mijn wcht onmetelijk veel korter.
Wanneer we over verlichting praten - en dar is zo'n beetje her meest misbruikte woord in her spirituele woordenboek - zoeken we eigenlijk her antwoord op de vraag: 'War is de Waarheid?' Die
vraag geeft bJijk van een roraaJ andere oriëntatie dan: 'Hoe kan ik het gaande houden?' Vragen wat de Waarheid is, is een afbraakproject. Spiricualiteir
is merendeels een opbouwprojecr. We stijgen en stijgen - ideeën srijgen, kundalini-energie stijgt, het bewustzijn stijgt. Het bouwt zich maar op, en
je krijgt her gevoel dar je steeds beter wordt. Maar verlichting is een sloopproject. Het laat
je zien dat alles waarvan je ooit dacht dat het waar is, niet waar is. AJ!es war je dacht re zijn, war je zelfbeeld ook is - goed, slecht of middelmatig - dar ben je niec. Wie je ook denkt dat anderen lijn- goed, slecht of middelmatig, her is niet waar.
War je ook denkr over God is four. Je kunr niets denken over God dat waar is, dus al je gedachten over God vercellen je exact en precies wat het
248
goddelijke niet is. Wat je ook denkt dar de wereld
is verrelt je exact en precies wat de wereld niet is. Wat je ook denkt over verlichting is ook precies en exact wat het niet is.
Begin je het een beetje re begrijpen? Her is een verwijderingproject. War verwijdert het? Alles. En
als het niet aJies verwijden, is her niet de uiteindelijke bevrijding. AJs er één ding of één enkel stand
punr is dat nier verwijderd is, heeft er nog geen
bevrijding plaatsgevonden. In het leven van de meeste mensen gaat alles om
het vermijden van de waarheid. De waarheid die
we vermijden is de Waarheid van leegte. We willen
niet zien dat we niers zijn. We willen niet zien dat alles wat we geloven fout is. We wiJlen niet zien dat war alle anderen geloven verkeerd is. We willen niet zien dat ons standpunt verkeerd is en dat er geen juist standpunt bestaat. We willen niet zien dar alles war we over God denken God niet is. We willen niet zien wat Boeddha bedodde toen hij zei
dat er geen zelf is. Liever zouden we daar gauw een positieve be·
wering russen plaatsen. Dus in plaats van zien dat er geen zeifis en dat alles wat het denken voor waar
houdt in laatste insrantie leeg is, zaJ onze geest er
gauw iets positiefs tussen werpen zoals: 'Ik ben bewustzijn,' of 'Alles is gelukzaligheid,' of 'God is
liefde'. We willen niet zien dat er een gapend vacuüm is in de kern van ons bestaan.
249
Door de eeuwen heen is her zo snel mogelijk bedekt als er over spiritualiteit werd gesproken op een
manier die zo dicht bij Waarheid komr als het gesproken woord maar kan komen. Zelfs in zen - dat zover als ik kan zien een van de zuiverder vormen
is van her najagen van Boeddha's verlichtingservaring - wordr de cenrra.le leerstelling, die zegt dar er geen zelf is, vaak omzeild. Daarom kun je her kerndogma van de leer niet vinden wanneer je een tijdschrift, zelfs een boeddhisrisch tijdschrift, openslaat. Het staar er niet in. In de meeste uhingen van spirimaliteit wordt je verteld hoc je meer mededogen en liefde kunr voelen, hoe je beter kum mediteren, je ademhalingen rellen, je mantra zeggen. of je godheid visualiseren, enzovoort. Zelfs in het boeddhisme wordt het vaak bedekt, al is het een beetje moeilijk om de hoofdregel van de sdchter, dat er geen zelf is, te verbergen. Zelfs als het nier verborgen wordt, wordt er zelden over gepraat, en als dat al gebeurt, wordr het mooi aangekleed. De echte leer over verlichting is als de kling van een zwaard die iedere richting waarin je wilde gaan compleet doorklieft. Het hakt je benen af, en je bevindt je met je neus op de grond, bebloed door de vaL
Lang geleden is gezegd dat de waarheid je vrij maakt, en dar het meest liefdevolle dat we voor iemand kunnen doen, ook onszelf, is de waarheid te zeggen. Wat nfer bevrijdend is, is onszelf of elkaar alleen vertellen war we willen horen. Dar getuigt
250
nier van mededogen. Dat is wreedheid op een bedekte manier, omdat we daardoor in een eindeloze cirkel gevangen raken van iets najagen dar nier bestaar. De Waarheid maakt misschien dar onze geest
zich iet of war hulpeloos voelt, maar dar is het punt juist! Dar is wat overgave betekent. Overgave wil nier zeggen: 'Ik ga voor her goddelijke door alles op te geven, mijn leven, mijn hart, mijn alles. Ik geef alles op om het uiteindelijke spiricuele lekkers re krijgen.' Veel mensen die hun honderdduizend prosternaties doen bij de Himalaya, doen ze alleen omdat ze denken dat ze daardoor her uiteindelijke lekkers zullen krijgen. Heb je het wel eens zo be
keken? Ais ik niet dacht dat ik daardoor het uiteindelijk snoepje zou krijgen, zou ik her niet doen, godallemachtig! Honderdduizend prosternaties, dat is echt om een punthoofd van te krijgen.
Overgave is dezelfde buiging, innerlijk of uiterlijk, maar gedaan zonder iets terug re willen hebben. Al het andere is spel. Her is ego. 'Ik doe me spiritueel voor omdat her me iets op za.! leveren.' Wat echt spiritueel is, is: 'Ik wil alleen de Waarheid. Ik ben bereid alles op te geven wat niet de Waarheid is. Het doet er niet toe of ik her liever wél opgeef of dat ik her liever nier opgeef Het geeft niet of dit het hele fundament van mijn wezen laar schudden of niet. En het is niet dat ik de waarheid wil als een aanwinst die ik kan vasthouden en bezitten. Her i.�
dat ik de Waarheid wil, die door wat Zij is wel dát
2Sl
moer zijn wat geen aanwinst is.' Her moer gaan
om tmaal loslaten, een rotaal laren gaan, maar nier
om iets terug re krijgen. Her absolute loslaten, is hem loslaten die loslaaL Verlichting behelst niets voor het ik.
In een bepaalde zin is verlichting: beseffen dar er geen individueel zelf is. Misschien horen we wel honderdduizend keer dar er geen afz.onderlijk zelf is. maar war geheurr er wanneer wc her in ons opnemen en serieus overwegen wat her zou kunnen betekenen? Dan zouden we merken dat het betekent dar alles wat ik als individueel zelf voor waar houd, dar niet is.
Oe ervaring met her niet afgescheiden z.elf is totaal bevrijdend. 'Nier afgescheiden zelf' betekem geen spirituele ervaring in de zin van: 'Ik heb me
overal tot in her oneindige verruimd en ben met alles versmolten.' Dar is een prachtige, wonderbaar
lijke ervaring voor een afgescheiden zelf, maar dat is geen Eenheid. Eenheid is geen versmelting. Versrnelring vindt plaats tussen twee dingen en aange
zien er slechts één is, is elk gevoel van versmeiring de ene illusie die versmelt met een andere, hoe prachtig en wonderbaarlijk die ervaring ook mag
zijn. Zelfs wanneer ik ervaar dar ik met het absolute, met het oneindige, mee God ben versmolten, berekent her eenvoudigweg dar mijn denkbeeldige zelf met een andere verbeelding is versmolten. Mystieke ervaringen zijn geen verlichting.
25�
In her geval van Eenheid is er geen ander. Eenheid
is- er is alleen dit. Er is geen dat, er is alleen dit. En
dar is her enige. Er is alleen dit, en zodra je zegt war dit is, heb je uitgesproken war het niet is. Ditwordt slechts gerealiseerd in de complete afbraak van alles
wat her niet is. Dan is die bewustwording een bewustwording buiten alles wat komt en gaar. Het is
een totaal wakker worden dat buiten de rijd staat. Deze bewustwording heeft veel van wakker
worden uit een nachtelijke droom en daarom is die metafoor de eeuwen door zo vaak gebruikt .
Oe droom is zo echt als dit moment. AJs je in je droom denkt dat je leven wordt bedreigd, raak je
net zo in paniek als wanneer je denkt dat je leven
nu op die moment bedreigd wordt. Maar wanneer
je 's morgens wakker wordt, denk je: 'Lieve help,
her was helemaal niet echL' Het was zo echt als
een droom kan zijn. Het besrond zoals dromen bestaan, maar het is niet zo echt als we dachten toen we er midden in waren.
Mensen weren niet hoc significant her is om midden in de nacht wakker te worden uit een droom. Je werd letterlijk wakker uit een dimensie die je als net zo echt beschouwde als deze dimensie. Het is een revolutionaire verandering van bewustzijn. Alles wal ik voor waar hield in die droom
blijkt niet waar re zijn. Wanneer er sprake is van een echec en authen
tieke verlichting, heeft die precies herzelfde schok-
253
effect. lk zeg niet dat deze wereld al dan niet een droom is- her is zinloos om deze wereld re definiëren. Maar ik z.eg dat de verlichringservaring precies zo is. Je ervaart dat je nier die mens met die en die naam bent, zoals je dacht. En dat je daarom niet
beter of groter of ruimer of heiliger of goddelijker
bent. Dar ben je niet. Basta. Dar wil nier zeggen dar er geen lichaam is. Er
is overduidelijk een lichaam. Het wil niet zeggen dal er geen geest is. Er is overduidelijk een geest. Her betekent nier dat er geen persoonlijkheid is. Er is duidelijk een persoonlijkheid. F.r is een gevoel
van 1..elf. Verlicht of niet, je zult een gevoel van zelf hebben. Anders zou her bewusrz.ijn nier in een lichaam kunnen functioneren. Anders zou je nooit
reageren als iemand je naam roept. Voor zover ik
kan zien, is elke wijze aldjd op de een of andere manier in staar geweest te reageren.
Ramana zei eigenlijk het tegenovergestelde. Hij zei: 'Er is aJieen het Zelf', en dat is her omgekeerde van 'er is geen zelf'. Her komt op hetzelfde neer.
Wat is er als er geen Lelf is? Hoe noemen we dat? Ramana besloot dir het Zelf te noemen. Maar eigenlijk is her Zelf wat er is als er geen zelf is.
Ik garandeer je dat je een zelfgevoel zult heb
ben na de verlichring. Je lichaam z.ou niet kunnen functioneren zonder zelfgevoel. Het is dus een mythe dat je op een of andere manier je zelfgevoel verliest wanneer je verlicht raakt. Het is mogelijk om
254
je zelfgevoel rijdelijk kwijt re raken in meditatie, zodat je niet oplcijkt als iemand je naam noemt.
Ik heb meegemaakt dar mensen die in meditatie
waren niet eens konden opstaan. In India noemen ze dar nirvikalpa samadhi. Dat is een prettige ervaring. Het kan een inzicht opleveren. Of het kan
geen inzicht opleveren. Je kunt de ervaring heb
ben die een tijdelijk ophouden van het zelfgevoel heet, maar ik garandeer dar die tijdelijk is, omdat
je lichaam zonder een zelfgevoel nier kan functio
neren. AJs je echt in de toestand van geen zelf terecht
komt, sraat daL buiten de rijd. war berekent dar her niet kort en nier lang duurt. Het is een tijd
loze realisatie, en als her dat niet is, dan heb je het nog niel gerealiseerd. Dan heb je op zijn best een
ervaring gehad die heer: ik-was-tijdelijk-mijn-zelfgevoel-kwijt, en dat is niet war 'geen zelf' berekent. Geen zelf berekem, met of zonder zelfgevoel, dar
je onmiddellijk ten diepste weer dat er geen zelf is,
en dat betekenr ook dar er geen ander is. Er is maar
étn iets. Of je dar ene iets nu God, her goddelijke, bewusrzijn, boeddhanaruur, leegte, volheid, progressief of conservatief noemt, dar doet er nier roe.
Maar wanneer er maar één iets is, is er maar één
iets. Er is alleen leegte die zich onbegrensd manifesteert.
Vrijheid is het ultieme afbraakproject, omdat het je van alles berooft. Daarom is het bevrijdend.
251
Het steelt je discussie met jezelf, wanr er is geen zelf. Her steelt je discussie met anderen, want er zijn er geen. Het steelt je discussie met de wereld, wanr er is alleen Dat. Er is maar één iets, en dat
is nooit met zichzelf in discussie. Nooit. Ooit. Daarom is het zo bevrijdend, omdat je van deze eindeloze tweeheid bevrijd bem.
Wanneer er sprake is van bewustwording van onze ware aard, kijkt onze geest niet langer naar
leegte, omdat er gec:n individu is dar er naar kan kijken. We beseffen dat het enige wat ooit naar leegte
lijkt leegte zelf is. Dat is nog een reden waarom
ik nier de eerste ben die zegt dat er geen vcrlichte individuen zijn, dat er alleen verlichting is. Verlichting ontwaakt. Niet jij of ik. Jij en ik worden onbetekenend en niet-bestaand. Maar die bewering is misleidend, want die houdt in dar iedereen een individueel, speciaal, uniek persoontje is dat intrinsiek verlicht is, en dar dit nier ziet. Een illusie kan niet verlicht zijn. Her is dus eigenlijk niet
waar dar iedereen verlicht is. Het is alleen waar dat verlichdng verlicht is.
De andere kam is dat vcrlichting alles van je steelt. Daar kun je verlichting aan herkennen - door welk lichaam ze ook heen gaat, het wordt
kaalgeplukr, en dar weer her, maar het maalt er niet om. Het is zo blij dat her kaalgeplukt is, niet al die opvattingen heeft, niet de meningen van de geest gelooft- die nog steeds war meningen heeft om dar
256
er nog steeds een lichaam, geest en karakter is die natuurlijk hun ideeën hebben - maar die worden nu gezien als betekenisloos. Zo weer je dar er i ers authentieks is gebeurd.
Ik heb vanavond vcrmeden over veel van de positieve aspecten van verlichting te praten, maar je kunr in zekere zin eigenlijk alleen maar giechelen
de resr van je leven, als je echt de waarheid hebt
gezien. Je kunr alleen maar heel veel van deze wereld houden, zelfs al weer je dar die niet half zo
echt is als je dacht. Je kunr all een maar honderd keer zoveel van mensen houden, ook al weet je dar ze nier zijn wat je dacht. Maar daar wil ik nier teveel over spreken, wanr dar denkt de geest dac hem taan wordt aangeboden en dar is niet zo. Hij krijgt een zwaard geoffreerd.
2'i7
Implicaties
A Is je ontwaakt benr uit de droom van afge
.1"\.scheidenheid en beseft dat jij de bron bent,
moet je de implicaties ontdekken van het toepassen van deze openbaring op je leven. Wanneer je
echt beseft dat er niemand anders is dan jij, wordt
je adem je benomen. Alles is één en jij bent het Ene.
Toen ik voor het eerst onderricht begon te ge
ven, wilde ik geloven dat her enige wat iemand
hoefde te doen was de verlichtingservaring krijgen
en dan wu hij venrokken zijn. Nu weer ik dar her meer om het lijf heeft. Ik merkte dat veel mensen
inderdaad die belangrijke ervaring hebben dat ze zich bewust worden van wie en wat ze zijn, van het absolute, en dat mensen die deze ervaring hebben toch zeer zelden vrij worden. Dus ging ik me na-
259
tuurlijk afvragen waarom dat zo was. De ervaring dat je nier her lichaam, de geest en de persoon
lijkheid bent bewust beleven, zou vrijheid moeren zijn, en aanvankelijk is het zeer verlossend, zeer bevrijdend, maar de meeste mensen laten zich zo
meeslepen door de emotionele neveneffeeren van
verlichcing dar ze de ware betekenis van wat er gebeurd is niet vatten.
Een van de dingen die nier begrepen wordr is de openbaring van volmaakte Eenheid, de open
baring dat je de uiteindelijke bron bent. Je kunt de ervaring hebben dar je vrij bent omdat je je nier meer idencificeert met geest, lichaam en karakter,
maar slechts zelden heeft het individu, anders dar
een vaag gevoel van Eenheid, een echt helder zicht
op de volmaakre eenheid die feitdijk aan her om
waken inherent is. Het lijkt veel op de si[Uatie dat je 's nachts
droomt en mer een figuur geïdentificeerd bent en denkt dar je anders bene dan alle anderen. Wanneer je 's morgens uir je droom ontwaakt, realiseer je je dar je niet die figuur in de droom bent. Je bene de dromer. Alles in de droom kwam voorr uir jou. Oir is een metafoor voor her spiritueel ontwaken,
wanr wan neer je spiritueel ontwaakt, besef je dar je niet lichaam en geest bent. Maar wat meesral over her hoofd wordt gezien is dat jij de uiteindelijke
bron van de hele droom bent. Ik denkt dar dit vrij gemakkelijk re begrijpen is. Aan de ene kanr zie
260
je dat je niemand bent, maar aan de andere kam besef je dat je de bron van alles bent.
Waarom is het zo belangrijk dit re beseffen? Vanwege datgene wat verlichting onherroepelijk inhoudt, en waarin de hele waarde van elke echte
spirituele openbaring ligt. Jij benr de uiteindelijke bron, en alles is volmaakte eenheid en alles is evenzec::r jij, in werkelijkheid. Dus inherent aan deze
openbaring van eenheid is de realisatie dat er nier
zoiets is als een 'ander'. Er is niemand anders om
dat alles uiteindelijk je eigen zelf is. Ik heb mensen gekend die dit inzicht wel had
den, maar vervolgens onmiddellijk weer gaan
leven alsof er wel een ander is. Ze leven alsof er
een persoonlijk ik en een persoonlijk jij is, ook al
hebben ze zelf even ervaren dat dit nier waar is.
Daarom is empirisch inzicht in veel gevallen nier genoeg. Maar kun je je voorsrellen hoe her je le
ven zou kunnen veranderen als jou geopenbaard is dat er geen ander is en je heel nieuwsgierig wordt
naar de implicaties daarvan? Hoe zou het zijn als
je je afvroeg war dit voor je berekent, de rest van
je leven? De meeste mensen baseren hun hele leven op
het idee van her zelf en de ander, een persoonlijk
ik en jij. Maar met de openbaring dar er geen an
der is, is er plotseling niet zoiets als een persoonlijke relatie. Hoe leef je met deze implicatie? Fundamenred gezien, war zou het betekenen te leven
26\
aJsof er geen ander is, war je werkelijk weer, zelfs wanneer je in de fenomenale wereld met mensen omgaat alsof er zoiets als het zelf en de ander is. De meeste mensen die aJieen in persoonlijke verl ichting geïnteresseerd zijn, denken: 'Zolang ik vrij ben, kan niemand eisen aan me stellen', of 'Ik ga
anderen leren hoe ze verlicht moeten worden'. Er is niers mismerzelf vrij zijn. Maar als je her onderzoek nu eens tot het eind doorvoert? Hoe kun jij
vrij zijn als er geen persoonlijk ik is� Wie moet er dan verlicht worden?
Een van de pijnlijkste ervaringen die ik in lange
rijd had. was toen ik dit idee over relaöes bloodegde t ijdens satsang en moest luisteren terwijl de een na de ander, impliciet in zijn vraag, zei: 'Ik krijg in mijn
relatie niet war ik wil' en 'Ik wil weren hoe ik een betere relatie kan krijgen'. Leerlingen vroegen hoc ik
een relatie ervaar. Annic, mijn vrouw, zei tegen hen: 'Wij hebben niets van elkaar nodig en we gebruiken
onze relatie niet om iets uit te werken, want daar gaar het in een relatie niet om.' Dit werd genegeerd en ze bleven maar met die vragen komen.
Kijk naar de implicaties van het gewaarzijn dat er
geen ander is. Wanneer je ontwaakt, ontwaak je uit
die 'ik en jij'. AJs je beseft war dat berekent, beneemt het je de adem. AJs er geen ander is, is er geen relatie russen personen. Het hele probleem met elke relatie
heeft ermee te maken dar een van de rwee of beide mensen het niet serieus neemt dat er niet zoiets is
262
als de ander. Er is niemand om te verlaten, niemand
om re veranderen, niemand die je nodig hebt of die jou nodig heeft - dat is allemaal een droom. Dat is de grote uitdaging wanneer je nier alleen streeft naar
een spirituele ervaring, maar uacht re begrijpen war
inherent is aan de ervaring. De verlichtingservaring is alsof je zelf de big
bang ervaart. De aanvankelijke openbaring was
her begin. Het begon als niets, zo verrellen de natuurkundigen ons, en roen werd dar kleine bl iepje
hec hele universum. In het begin heb je die bliep misschien gezien en je niet gerealiseerd wat eraan vastzat, en als je je ervan afgewend hebt, ben je alles misgelopen. Als je de bliep 'spiritueel ontwaken' onderzoekt, herbergt die even ved kracht als
de big bang, en meer. Veel mensen vragen: 'Hoc: moer ik mijn spiri
tualiteit in mijn dagel i jkse leven integreren?' Dar moer je niet. Dat kun je nier. Hoe zou je haar kun
nen integreren? Je kunt het one::indigt: niet in je beperkte leven stoppen. Maar je geeft je leven aan de
goddelijke impuls. Er is geen integratie. Er is alleen realisatie, en die realisatie is ahijd een volmaakte
vernietiger. Het is een vernietiger van ieder gevoel van afgescheidenheid, een venveester van wat niet waar is. Gooi je leven in de Waarheid. Probeer de
Waarheid niet in je leven te stoppen.
Zelfs wanneer je heel serieus wordt en je realisatie uacht te verdiepen door haar op c.:cn diepere
263
laag re onderzoeken, blijven de verschijningsvor
men jij en de ander in stand. Als je je realisatie
niet volledig in je relatie meeneemt, zal die min of
meer verder gaan zoals ze altijd was. In onderdelen
zijn er misschien verschuivingen, maar de relatie
blijft dan min of meer gebaseerd op wat je van el
kaar kr ijgt en hoe je dingen uirwerkt . Wanneer je dieper gaat en bij de diepste realisatie komt dat er geen ander is, hersch ikt de realisatie zelf de manier waarop deze droom van de verschijning opereert.
Het gevoel van relatie zal anders opereren, omdat
je je waarlijk gerealiseerd hebt dar er niet zoiets be
staat als een persoonlijke relatie tussen een jou en
een mij. Oir arrangeert spomaan de werking van
het hele gebied van relaties opnieuw, zonder dat jij
je best doet her re beheersen. Om de relatie te ver
beteren, moet je gewoon nog bewuster worden. Ze
kan al dan niet veranderen op de manier waarop jij
her wilt, maar ze zal anders worden. Word bewus
ter. Want als je echt bewust bent, is alles gewoon zoals her is.
Je hebt geen leraar nodig om de implicaties uit
te leggen van het feir dat er geen ander is - dat
moer je zelf doen.
Leerling: War wil dar zeggen , bewuster worden?
Adyasbanti: Veel leraren hebben heL vergde-
264
ken met de situatie dar je 's nachts droomt. Je weet
hoe het is als je een prettige droom hebt en je een beetje wakker wordt, maar nier helemaal, en dan
weer doorslaapt omdat je wilt dromen? Als je je dus weer hebt omgekeerd en weer gaar slapen, word je
weer wakker en besef je dat je aan het dromen was.
maar je bent slaperig en weet zelfs niet of je wakker wilt zijn. Later op de dag wordt het duidelijker en
ben je veel wakkerder. De meeste sp ir ituele zoekers
zijn bijna altijd nog slaperig, zelfs na een belangrijke spir iruele bewusrwording. Ze gaan heen en
weer en weren nier zeker of ze wakker willen zijn, omdat ze nu een heel andere wereld zien. Ze willen
wakker worden uit de nare dingen, maar blijven
dromen over de goede. Ze willen lenerlijk doorslapen in hun persoonlijke relatie, omdat ze weten
dat als ze echt wakker worden, er dingen op een
onverwachte manier zouden kunnen veranderen.
Wanneer je slaperig bem, lijkt er heel veel op
re geven, en is er heel veel besluiteloosheid, of je
nu echt wakker wilt zijn of niec. Maar wanneer je
echt wakker wordt, weet je dat her een droom is. en wil je niet terug. Als je echt vrij wilt zijn, moet
je je best doen volledig wakker te worden. Dan zul
je de belangstelling voor onwaarheid verlie'len en
alleen geïnteresseerd zijn in waarheid. De droom
staat van afgescheidenheid in al zijn gedaanten zal
je niet interesseren .
Wie beheerst de droom wanneer je 's nachts
265
droomt? Jij bent de dromer die aan alle rouwtjes trekt. Alle droompersonages zijn ervan ovenuigd
dat zij her laten gebeuren. Maar de dromer orkes�
rreerr de hele zaak. Wanneer je droomt, vergeet je dat. De transcendente dromer is degene die de droom creëerr die de wereld is. Als je met enige gratie in de wereld wilt kunnen functioneren, kun je dat niet vergeten. Het is een mythe dat je de transcendente sraat zou moeten opgeven om je
weer in de wereld te kunnen begeven. Dit hele idee van integratie en het idee dat je
niet in het transcendente kunt blijven lijken heel
verstandig, rot we ze zelf onderzoeken en ons af� vragen of ze waar zijn. Wanneer je je eigen ervaring onderzoekt en vraagr hoe spirituele realisatie werkt, begin je te beseffen dat heel veel van waar we over praten gewoon belachelijkis-de lammen die de blinden leiden.
Dit, waar je naar kijkt en dat jij leraar noemt is je eigen creatie, het is jouw droom, en jij creëert die
op dit moment. Als je jezelf gewaar laat worden, ml je:: je gewaar worden dat jij die creëert en dat de scheiding tussen degene die luistert en degene die
spreekt , slechr schijn is. Als je wakker bent geworden, heb je dit duiddijk gezien. Maar de conditionering kan je terugtrekken in de droom. Dit geeft
niet. Je moer de droom in twijfel blijven trekken.
Soms worden we helemaal betoverd door een ongewone ervaring, maar omgaat ons wat dieper
266
ligt, het besef van war haar veroorzaakte. Wc die
nen te vragen: 'Waarom heb ik een dergelijk inzicht
gekregen? ' Stel er vragen over. Nieuwsgierigheid en
onder1.0ek zijn belangrijk. De reden waarom je een transcendente ervaring hebt is dar je intuïtief de
Waarheid begrijpL, en die is gewoon hoe de dingen
werkelijk zijn. Spiritueel gezien is de vraag: 'Wat
ben ik?' de vraag die direer naar de kern gaar. De oneindige imelligenrie is in feite war jij bent,
maar je moet serieus genoeg zijn om er zelf achter
re komen wat waar is. Om dit re kunnen doen,
moer je openstaan voor de mogelijkheid dar alles
war je geleerd hebt, onjuist is. Hoe kun je anders ontdekken wat er in werkelijkheid is? Wanneer je rotaal ontvankelijk wordt, ligt de Waarheid duide
lijk voor je. Spirituele mensen denken altijd dat de Waarheid voor hen verborgen wordt. Die wordt
nier verborgen. Wat in de weg staat is het idee war
de Waarheid zal zijn. Zoek war er feitelijk is. Er is slechts her Ene dat zich in alles manifes
teert. Overweeg dit en mediteer erover tot je her zelf door en door beseft. Word je bewust van wat
je bent.
267
De dharmische relatie
Een van de waardevolle lessen die ik van het
jarenlange zitten in zenmeditatie heb geleerd,
was dat ik, om zolang bij mezelf te zijn, mezelf
moest vinden. Om rustig stil te zitten en slechts
een beeld van jezelf, of een beeld van her God
delijke voor je te .hebben, betekent alleen maar el
lende en eindeloze herrie in je hoofd. We kunnen
nooit helemaal gemakkelijk zitten met een beeld
voor ogen, zelfs als het een goed beeld is. Wanneer
we zitten als ons ware Zelf, dan zitten we als geen
zelfbeeld, geen opvatting over onszelf, en geen idee
over onszelf. We zitten alleen maar als ruimte. Dit
is het fundament van de echte relatie, want als we
geen relade hebben met wat we werkelijk zijn, zal
het ons zeker niet mogelijk zijn om een echte en
diepe relatie met iemand anders re hebben.
261.)
Wanneer we in relatie zijn als onze eigen stralende leegte, is de relatie mooi, omdat we dan zijn wat we zijn. In wez.en zijn we verliefd op een mysterie.
Myster ie is verliefd op zichzelf. Wanneer dit mys
terie in relatie is met een ander, of de zogenaamde ander een bloem. een vogel, de wind, de kou, of
een mens is, her staat ermee in verhouding als een uitdrukking van herzelfde mysterie. Oir is de ware sacrale relatie, wanneer we zien dat we werkelijk in
relatie zijn mer de manifestatie van het mysterie; hier als dit, hier als dat, hier als hem, hier als haar,
hier als kou, hier als bitterheid, hier ale; zoetheid,
hier als verveling, hier als verdriet, hier als blijd
schap, hier als verwarring, en hier als helderheid.
Alles is een manifestatie van her mysterie. De echte
grondslag van de dharmische relatie is relatie met
dar mysterie, met onszelf. Wanneer we mediteren zonder een eis aan dit
moment te stellen, zonder op het volgende mo
ment re wachten, zonder re wachten om her te krijgen -war 'her' ook is -wanneer we er niet op wachten verlicht te worden of liefde, vrede of een kalme geest te krijgen, en wanneer we ophouden ook maar iets van onszelf te eisen- dan opent het
sacrale zich gewoon, omdat er geen eis aan gesteld
wordt. De ware heilige relatie met dit momenr
bloeit op wanneer we nier vragen dar her anders
i� dan het is. Dan bloeit de schoonheid op. Maar als we ook maar het kleinste ding van dit rnamem
270
vragen, dan zal de schoonheid ons ontgaan. Ons vragen vervormt war we in onszelf kunnen zien en
ervaren. Oe geest denkt dat vrij zijn, bevrijd of verlichr
zijn, wil zeggen: gezuiverd zijn van alle onaange
name ervaringen , maar zo is her niet. Her Goddelijke zou zich niet durven ontheiligen door iets
weg te halen. Dar zou zijn als her afhakken van je arm. Maar door diezeilde emoties of ervaringen re beleven als het mysterie, als God, en als het mys
terie dat je zelf benr, worden ze volkomen getrans
formeerd. Zie de heelheid van war er feitelijk is, de kwa
liteit van her tijdloze zoals her zich door alle er
varing heen laar zien. Dan wordt je eigen gevoel voor het sacrale, dat je van b innen kent, zo weids
dat het ervaringen die alleen maar prenig zijn te
boven gaat en uitgroeit rot her hele spectrum van ervaring. Je ziet dan direct dat de hele manifestatie,
war her ook is, her bloesemen van het Goddelijke
is. Als er verwarring is, is dar God die verward is.
Als er helderheid is, is dat God die helder is. Ver
volgens zul je God zien in de vuilnisbelt, in de rot
zooi die in de goor is gegooid, in de dakloze die in zes maanden niet in bad is geweest. Je gaat langza
merhand dezelfde heiligheid overal zien, dezelfde
intieme dharmischc relatie van het mysterie met
zichzelf. En zo gaar het, je dringt meer en meer, dieper en dieper door, en in meer gebieden. Ter-
271
wijl je dat heilige ziet in alle dingen , weet je dat je nier bent wie je dacht te zijn. Je bent een levend,
bewust mysterie dar nier aangeraakt of gezien kan worden.
Wanneer dit geweren wordt, kun je in sacrale
relatie zijn. Als dit nier geweren wordt, en je probeert je relaties heilig re maken, probeer je je slechts re conformeren aan je idee van een sacrale relatie,
en dac noemen we wel geweld. Misschien heb je een goede reden om dit re doen, met goede bedoelingen, maar als je een relatie heilig probeert te maken, heb je her niet begrepen. Je hebt nier begrepen dat die heilig Is. Wanneer je ziet dar een relatie al heilig is, dan zie je eigenlijk dat die een manifesrarie is van her mysrerie zelf.
Al zie je dat alles heilig is, daarom verlies je nog niet het vermogen om onderscheid re maken. Je zier best waar er oneerlijkheid in een relatie zit, waar je nier volkomen integer bent, waar er een gebrek aan intimiteit is, of waar de relatie op beelden, ideeën, projeedes of eisen berusr. Alleen omdat ze als heilig beschouwd wordt, wil nog nier zeggen dat je niet ook de aspecten zier die misschien belachelijk zijn. Her een sluit het ander nier uir. God doet soms gekke dingen.
Blijven zoals je bent (eenvoudig het licht van bewustzijn) in een relatie is de grootste uitdaging
die een mens kan aangaan. Alles war niet behan
deld of niet gezien wordt, is als een knopje met
272
een 'druk op mij' sticker- her trekt vingers aan.
Dar is het mooie van heiligheid. Er kunnen geen dingen onbewust blijven . Daar is het! Er drukt iemand op. Boem! Kritiek. 0, jeetje! Nu is de krit iek
bewusr. Daar is je kans. Maar war we meesral doen is het zo snel mogelijk onbewust maken. We zien
dus niet: 'Er is net op het knopje ' kritiek' gedrukt. Tjonge, dat heb ik aJ een hele rijd. Dat zit in de programmering. Wat interessa nt! War is dar?' In plaats daarvan beginnen we erover te psychologiseren of er een eindeloze reeks ideeën en filosofieën
op los te laten. Maar wat is her? Hoe is het om kritiek te krijgen? Door re vragen: 'Wat is dit?' kan er bewustzijn in komen. Zie je, er kan wel kritiek zijn, maar nu is her kritiek die bewustgemaakt is.
Als je iets met de kritiek wilt doen, er vanafkomen bijvoorbeeld, dan ben je er niet echr bij.
Het licht van bewustzijn zeifis her belangrijkste middel tor transformatie, en de geheimzinnigste alchemie komt rot stand in de bereidheid bewust te bl ijven van je eigen onbewustheid. Wanneer dat er op dat knopje wordt gedrukt , komt er iets onbe
wusts omhoog; de invitatie is om wakker te blijven.
Dat is het. Blijf gewoon wakker, dan vindt de alchemie plaats. Alleen maar wakker blijven. Ga niet
iets spirirueels doen, zoals vijftig stappen achteruit
lopen en er van een grote afstand naar kijken. Dat is wel iets beter dan je erin re verliezen, maar zelfs dar is een subtiele manier om je bewustzijn terug
273
re trekken van war is. Bewustzijn is er gewoon. Je
hoeft het niet naar achteren te brengen, of omhoog
of naar beneden of ergens achter, om eigenlijk los te staan van wat er omhoog komt. Hersraar al los.
Her hoeft nier acheeruit re gaan. Alleen de kleine ik denkt dar hij achteruit moer gaan of weg moet lopen. En ook dat kan bewustgemaakt worden.
1\ch, daar heb je de kleine ik, die spiritueel pro
beert re doen om iets te ontlopen. Nu wordt er op
dat knopje gedrukt.' Dan wordt dár bewust.
Bewustzijn keert zich niet af. probeen niet te
verklaren, probeert nier iets op te lossen, of zich ergens van te verlossen. Bewustzijn is, wanneer her
ervaren mag worden, een diepe liefde en zorg voor
wat is. Liefde gooit zich altijd in het moment, hier en nu, geeft zich helemaal over aan het nu. Op
deze manier een relatie hebben is eenvoudig. Het
is nederig. Het is heel imiem. Zo kun je een ander
heel anders ontmoeten. De meeste relaties beginnen als onbewuste rela
ties. Wanneer het licht van bewustzijn in die relaties gaat schijnen, zal de onbewustheid die in die
relatie aanwezig is aan het licht komen. Het is heel
belangrijk daar geen spirituele verklaringen voor te
zoeken wanneer zij aan her licht komt. Sommige
mensen willen er een tor spirirualireit verheven fantasie van maken waarin hun partner beantwoordt
aan al hun spirituele ideeën over wat een relatie
zou kunnen zijn. Ze denken dat ze weten hoe die
274
zou moeren zijn, hoe die zou kunnen zijn en waar
her naar roe gaat met die relatie.
Wanneer je daar enigszins afstand van neemt, kom je terug bij iets dat heel intiem en onschuldig
is, waar je eindelijk bereid bem de waarheid te ver
tellen en niet te verbergen, niet met opzet bewust
zijn in die relatie re forceren, maar deze eenvoudig
weg te laten omstaan. Dan weet je nooit hoe ze op
elk moment zal zijn- hoe bewustzijn, wakker-zijn en liefde zichtbaar willen worden. Dit kan een rela
tie zeker flink in de war sturen, net zoals de Waar
heid jou in de war kan maken. Wanneer Waarheid
in jou opstaat, wordt het grote conrrasr gezien met
wat zich innerlijk nog aan onwaarheid vastklampt.
En wanneer er bewustzijn in een relatie komt en
zijn werk doet, gewoon omdat je het niet meer te
genhoudt, zal Waarheid botsen met onwaarheid,
en zul je zien wat er onverenigbaar is.
Dat is het moment waarop er op knoppen ge
drukt wordt - niet alleen op mijn knop of jouw
knop, maar op de derde knop die we nu hebben,
op 'onze knop'. Elke relatie heeft 'onze knoppen', want als we samenkomen, wordt er iets gecreëerd
dat 'onze' heet. Als een van ons of iemand anders
op onze knop drukt, siddert de relatie omdat de 'onze knop' werd ingedrukt. Dil 'ons' zal zijn eigen
knoppen hebben en zijn eigen onbewustheid, die
een product is van het bij elkaar voegen van de
twee 'mij'- knoppen.
275
Als we er bewustzijn in laten komen, wordt de rela
tie niet meer geleid door onze angsten. Stel je eens
voor hoe het zou zijn als niets war je doet voorrkomt uit een gevoel van angst of onzekerheid. Her
is veelberekenend wanneer we ome relatie onderzoeken en de vraag stellen wat er zou gebeuren als
we niets doen dat op angst of onzekerheid is geba
seerd. Dar is een revolutie voor de meesre mensen.
Hoe intiemer de relatie, hoe grorer de revolutie. AJs er niets wordt gedaan vanuit angsr of onzeker
heid, spreken we van iers heel anders. Dar hedoel
ik als ik zeg dat de Waarheid je rdarie in de war kan sturen, al kan her een heel positieve verwarring zijn.
Ik merk dat veel mensen die de Waarheid in
tens en in belangrijke zin gerealiseerd hebben, zich
overweldigd voelen door de uitdaging in hun rela
tie re zijn wat ze werkelijk zijn - uit een bepaalde angsr of onzekerheid over hoe dat ontvangen zou
worden of niet onrvangen, of war het al dan niet
kan ontketenen. Her kan je heel onzeker maken
omdat je niet weet war er zal gebeuren als sommige aspecten van je leven waarvan je de Waarheid altijd
ontkend hebt, nu niet meer ontkend worden. Heel
vaak deinst men daar vaak voor terug, in plaats van zijn onzekerheid of angst onder ogen te zien. Dan
wordt dat aspect van een relatie een geïsoleerd, af
gescheiden deel van her leven, waarin bewustzijn
niet mag doordringen. Zoals iedereen weer, wordt
276
het zowel op de korre als op de lange termijn steeds moeilijker om verdeeldheid in stand te houden als
je bewuster wordr. Als je helemaal bewust wilt
worden, is in relatie zijn vanuit verdeeldheid geen
oprie. Daarom is her letterlijk onmogelijk om vol
ledig bewust te zijn, maar niet in alle opzichten. Als je nier in alle opzichten volledig bewust bent,
berekent het dar je niel ten volle bent geworden
wat je bent.
Wanneer je een beetje spirituele ervaring hebt,
is het heel gemakkelijk om iemand van wie je denkt dat hij die ervaring nier heeft een slag vóór
te zijn. Zodra je zoiets doet, is er geen sprake van
een echte ontmoeting. Dus hoe kun je de onbewustheid op een onschuldige manier tegemoet tre
den, waarbij je in plaats van iemand de loef af te
steken, open en eerlijk bent? We kunnen leren war
een dharmische relatie is door re luisteren naar de
vogels buiren, door de kwaJite i t van ons luisteren
re observeren, de kwaliteit van her omarmen van
her geluid, de manier waarop we het geluid binnen
laren en ons erdoor laten omroeren. Door alleen
dit maar re doen, worden we bewuster. We kunnen zo meer over de dharmische relatie leren dan door
honderd boeken te lezen.
Toen ik nog retraites deed in het Sonoma Zencentrum, waar het heel stil was , stonden wc om
half vijf 's ochtends op om re mediteren. Her was
mooi en vredig zo vroeg in de morgen . De zon be-
277
gon de lucht net lichter te kleuren voordat hij boven de horizon kwam, en je had de geweldige ervaring dar je de hele wereld voelde onrwaken, je hele zelf voelde ontwaken. Het was een prachtig gevoel.
Om ongeveer half zeven elke morgen werden de buren aan de overkant van de zenrempel wakker. De buren hadden een ander idee over hoe je aan de
dag moest beginnen. Die draaiden elke morgen om
half zevc:n Led Zeppelin, op volk� srerkl<:. Op zo'n moment kun je leren wat een dharmische relatie is. Het is makkelijk bewust te blijven bij de vogels , bij her aangename, bij de: prachtige manifestatie: van het Goddelijke, bij je eigen ware zelf- ror Jimmy Page de eerste elektronische akkoorden slaat. En
daar is her. Daar is de uitnodiging. 'War is dar? En wat is mijn relatie daar mee? '
Ik merkte dar het gewoon maar een geluid was,
en dar was helemaal oké. En her was prachtig omdat het mijn gevoel voor het spirituele verbreedde. Het was gewoon wat er is. Daar is God die zich uitgeeft voor een rocker. God was nier alleen maar
alle prertige, fijne momentjes, stil en sereen. Die
scheurt her idee van spirirualirei r helemaal aan Aarden. Her zegt: 'Oké, wil je God zien? Hier is God - helemaal. Niet sleehes het deel dat jij wilt zien, maar alles.'
En dan, om het even fijn af re sluiten, zaten wc, in ieder geval bij een van de retraites van het
jaar, op de laatste dag de hele dag en namen we in
278
plaats van om ongeveer tien uur naar bed re gaan,
een kleine pauze, deden vervolgens drie meditaties van een half uur die werden afgewisseld met tien
minuren lopen rot half twaalf, en zaten dan van middernacht rm vier uur 's ochtends in één lange
z itting, zonder op te staan. Voor her geval je dus dacht dat je nirwana had bereikt in de retraite en je
je-van-her was, omdat je medicaties echt goed gin
gen en je je werkelijk goed voelde, vergeet het dan maar! Na vijf dagen of een week, word je hierdoor
gesloopt. Niemand venrekt na afloop met her gevod dar hij overwinnaar is. Dar zou nog kunnen tijdens her eerste deel van de rerraire, maar niet aan
her eind. Deze manier van zitren was niet echt nodig,
maar na het vele retraites gedaan te hebben, ging ik
er her mooie van inzien. War was het een prachtig
geschenk om nier re vertrekken met een verheven spiritueel succes en te denken hoe precrig sereen je
de hele retraite had kunnen blijven. War een ge
schenk was het om weer helemaal in de onschuld terecht te komen. Na een t ijdje was het helemaal
geen nederlaag. Je voelde slechts: '0, daar zijn we weer, vijftig mensen in een zaal die in drie-en-eenhalf uur zitten allemaal proberen te overleven. Verlichte en onverlichte mensen proberen gdijkelijk te overleven.' Het gevoel dat her moeilijk was en ieder spiritueel idee over mezelf, verheven of plat
vloers, stome in. ln die ineenstorting merkte ik
279
dat het vallen van de façade heel verrukkelijk, heel
mooi en heel sacraal was. Dit was een kans om de
Eenheid overal te zien, in elke ervaring, niet als
idee hoe her zal zijn. Wanneer het idee ineenstort,
heeft de werkelijkheid van her sacrale een kans om
tevoorschijn re komen. En het echte sacrale is veel
mooier dan het idee - niet zo dramatisch, maar
veel mooier.
De dharmische relatie is een relatie die echt is.
Het mooie zit hem in het echte. Het zit hem nier
in het idee van de spirituele relatie. Het zit hem in
de realiteir.
280
Het eeuwig nu
Neem een ogenbLik
om te controleren ofje werkelijk hier bent.
Voordat er juist en fout is,
zijn we gewoon hier.
Voordat er goed en kwaad is, of onwaardig,
en voordat er de zondaar of de heilige is,
zijn wij gewoon hier.
Kom hier samen, waar stilte heerst
waar de stilte vanbitmen danst.
Precies hier; voordat je iets weet, of niet weet.
Kom hier samen waar alle standpunten
tot één punt vervloeien, en het ene punt verdwijnt.
281
Kijk maar ofje hier kunt sammkomm waar je het eeuwige aanraakt.
en het uuwige leven en staven op elk moment voelt. Kom hier samen -
voordat je een deskundige was.
voordat je un beginner was.
Om gewoon hier te zijn,
wmzr je bent wat je altijd zult zijn, wttar je nooit iets hieraan toe zul voegen.
of iets vanaf zult halen
Kom hier samen, waar het je aan niets ontbreekt. m waar je niets bent.
Het hier dat onbeschrijflijk ÎI.
mtar wij elkaar alleen als mysterie ontmoeten. of helemaal niet.
Kom hier samen waar je jezelf vindt door jezelf niet te vinden.
Op deze plek waar de kalmte oorverdovend is,
en de stilte te md gaat om haar te vangen.
Kom hier samen waar je bent wat je wemr re zijn en je wenst te zijn wat je bent
en alles verdwijnt in rtralende leegte.
282
Er is een prachtig verhaal over et:n jonge man
die het klooster in gaat, vol energie en klaar
om gisteren al verlicht te raken. Hij vraagt aan de
abr: 'Hoeveel tijd zal her me kosten om verlicht
re worden? ' Waarop de abt antwoordt: 'Ongeveer
tien jaar.' De jongeman zegr: 'Tien jaar! Waarom
rien jaar?' Antwoorde de abt: '0, rwimig jaar in jouw geval.' Waarop de man vraag: 'Waarom zegt
u nvinrig jaar?' Zegt de abr: '0, sorry, ik vergis
me ... dertig jaar.'
Als je her echt snapt, besef je dat je door de
vraag alleen al tien jaar krijgt. Zodra de gedachte
'Wanneer zal ik echr vrij zijn?' opkomt, heeft tijd
zich in her leven geroepen. En mee deze geboorte van de rijd moet je wel denken: 'Waarschijnlijk ren
minsec tien jaar, misschien eeuwig.' Waarheen kun
je gaan om hier te komen? Elke srap brengt je er
gens anders.
Dit verbaast het denken omdat het denken al
tijd denkt aan vrijheid, of verlichting, als een vorm
van verzamelen, en naruurlijk is er niets re verza
melen. Het gaat om het realiseren war je bent, wat je altijd geweest benr. Deze realisatie staat buieen
de rijd, omdat her nu of nooit is. Zodra je idee van verlichting tijdgebonden
wordt, gaar het altijd om het volgende momenr. Misschien heb je een ingrijpende spirituele erva
ring en vraagt dan: 'Hoelang zal ik deze ervaring
vasthouden?' Zolang je bij die vraag blijfr, zul je
283
tijdgebonden blijven. Als je nog aJ cijd geïnteres
seerd bent in tijd en wat je op spirirueel gebied in
de tijd kunt vergaren, zul je een aan tijd gebon
den ervaring krijgen. Het denken doet alsof waar je naar op zoek bem niet nu al aanwezig is. Nu staat buiten de tijd. Er is geen tijd en de paradox is dat het enige wat je ervan weerhoudt het eeuwige
te zien, is dat je geest vast zit in de tijd. Daardoor ontgaat je wat hier werkdijk is.
Heb je wel eens her gevoel gehad dat je h ier ei
genlijk nier zo graag bent en dat je de een of ande
re prachtige eeuwige ervaring wilde hebben? Dat
wordt vaak gedacht, maar niet gezegd. wanneer de leraar zegt: 'Wees hier nu, op die moment.' Van
binnen voel je: 'Ik ben hier, en ik vindf het niet
fijn om hier te zijn. Ik wil daar zijn, waar verlichting is.' Als je een werkelijk waarachtige leraar hebt zaJ je verteld worden dat je je vergist, dat je nooit
hier bent geweest. Je benr altijd in de tijd geweest; daarom ben je hier feitelijk nooit op komen dagen. Je lichaam was hier, maar voor de rest was
je ergens anders. Je lichaam heeft je leven geleefd, maar je hoofd heeft 'mijn fantasie over het leven' of 'mijn grote verhaal over her leven' geleefd . Je was
verstrikt in een interpretatie van her leven, daarom ben je nooit echt hier geweesr.
Hier is het Beloofde Land. Het eeuwige is hier.
[s het je wel eens opgevallen dar je hier nooit weggeweest bene, behalve in je geesr? Wan neer je je
284
her verleden herinnert, verkeer je nier echr in het
verleden. Je herinnering vindr hier plaats. En wanneer je in de roekomsr bent gekomen, is die hier.
Het is niet langer de toekomst.
Om hier re zijn is het enige wat je moet doen, loslaren wie je denkt dar je bent. Dat is alles! En
dan besef je: 'Ik ben hier.' Hier is waar geen geloof wordt gehecht aan gedach ren. Telkens wanneer je hier komt, ben je niers. Radicaal niets. Absoluut
en eeuwig zero. Leegte die bewust is. Leegte die vol is. Leegte die alles is.
Je wilt aJleen verschillende dingen, omdat je nier weet wie je bem. Maar zodra je terugkomt bij
jez.clf, bij �ar lege bewustzijn, dan besef je dar er niets meer is dat je wilt hebben, omdat je bent war
je wilt. De vrijheid die ontdekt wordt is niet: 'Ik heb
verlichting bereikt.' De vrijheid is : 'Mijn God, er
is niemand hier die verlicht kan zijn. ' Dar is her licht. AJlcen het idee 'ik' denkt dat her verlichting,
vrijheid, bevrijding en emancipatie nodig heeft. Her denkt dat het God moer vinden of een Fer
rari moet hebben - her is allemaal hetzelfde wan
neer je her goed bekijkt. Maar als je op een bepaald
moment de persoon vol ideeën doorziet en besefr dat het maar mentale bezigheid is, weet je dat er
niemand is die verlicht kan worden.
Ik, ik, ik. Ik denk dit. Ik denk daL Ik ben de moeite waard. Ik heb het. Ik heb her nier. Ik ben
285
verlicht. Ik ben het kwijt - dat is allemaal iets van het denken. Er is niemand die verlichting kan krijgen en niemand die her kan verliezen. De hele kwestie was een verzinsel. Heb je ook wel eens gedacht dat je leven wel een goedkope roman leek?
Zo'n Nancy Orew serie [een detectiveserie die al
loopr vanaf 1930 met Nancy Drew in de hoofdrol, geschreven door allerlei schrijvers onder een en herzelfde pseudoniem - verr.] waarin het ene verhaal na het andere wordt verreld en net wanneer je denkt dat de serie afgelopen is, merk je dat de schrijver het volgende al weer uügespuugd heefr en zodra je dat uit hebt, komt er weer een. Maar de schrijver tref je nooit in het boek aan. Oe schrijver maakt zich nooit bekend en blijft altijd buiten her boek.
De geest is nel zo. Na vele verhalen zegt het personage in de geest: 'Ik moer nodig verlicht worden. Ik moer de bron vinden. Ik moer God vinden. Ik moet bevrijd worden. Ik moet leven en dood overstijgen.' En dan realiseen her zich op enig momem: '0, dár is het verhaal!' en vraag zich af: 'Wie ben ik zonder het verhaal?' Je lcgr het bock dat 'Mijn leven' heet, neer. Je ziet dar er geen verhaal en geen ik is. De ik is een verhaal. Her hele verhaal omspringt !�pontaan uit het niets, uit de Geest, om zichzelf te vermaken. Het bestaat zodat jij het kunt lezen- een beetje kunt lachen, een beetje kunt hui
len, depressies kunt hebben, levens kunt hebben,
286
de dood kunt meemaken, vrienden kunt hebben, vijanden kunt hebben- maar is nooit bedoeld om her serieus te nemen.
Als je spirituele ervaringen hebt is dar een mooie verhaallijn. Ze komen in de meeste spiriruele romans met de titel 'Mijn leven' voor. Het personage krijgt ervaringen te verwerken, komt dichter bij verlichting, raakt er verder vanaf, vindt gelukzaJigheid, en verliest gelukzaligheid. Hoofdsmk 22: 'Een ongelooRijk inzicht!' Hoofdstuk 23:
'Het totale verlies van her inzicht.' En zo gaar het verder. Als je driekwart van de serie hebt gelezen {dat is net als de gevorderde ziel, nierwaar?) heb je inmiddels een spirituele rol aangenomen. In de eersec paar boeken was je nog maar een laag-bij-degronds, gewoon mens. Als je het tegen het einde van de serie tot gevorderde ziel hebt gebracht, ben je nu een spirituele zoeker geworden. Je moet er wel bijna zijn. Dat doet de ik, nietwaar? Hij zoekt naar vrijheid binnen het verhaal, rot hij zich realiseert dar degene die vrijheid zoekt ook her enige personage in het verhaal is.
Dan plotseling de vraag: 'Wat ben ik? Wie ben ik zonder een verhaal?' Het verhaal houdt spomaan op en de geest heeft geen antwoord, wam dar zou weer een verhaal zijn. Dat zou het volgende hoofdstuk zijn. Maar wanneer je uit her verhaal stapt zijn
er geen woorden meer. Je bent van de bladzijde af. Er is slechts gewaarzijn, buiten het verhaal. Maar
287
..
wees nier bang. Het verhaal gaat door. Het blijft
doorgaan, zelfs zonder de ik. Beweging gaat door.
Wanneer je de stilte van her eeuwige nu binnen
treedt door de fictieve ik los te laten, zie je dar werkelijkheid, verlichting of God is als een vlam. Het
leeft, altijd in beweging, en altijd aan het dansen -de vlam is altijd hier. Maar de vlam is verganke
lijk. Er is niets aan een vlam dat eeuwig, srarisch of
stabiel is. Als dar zo was, zou zij dood zijn. Oe wer
kelijkheid leeft, is alcijd in beweging, als een vlam
die van her houtblok opspringt in de lucht. Waar
heid is voortdurende beweging. Die beweging, die
levendigheid van Waarheid, is constant. Die houdt
nooit op. Ze is tijdloos. Vergankelijkheid is het
enige dar doorgaat, het enige blijvende.
Er komt een torale stilte in je wanneer iedere
weerstand tegen beweging, vergankelijkheid, le
vendigheid en verandering afwezig is. Als elke
weerstand afwezig is, is er volkomen stilte, een
levendige en levende srilte. Het is volkomen stil,
maar in eindeloze beweging. Her lijkt stil, en heL
lijkt of er geen beweging is, alleen omdat er geen
weerstand is. Stel je voor dat je in een trein zit die
zich met honderdvijftig kilomeeer per uur over her
spoor slingert. Op deze trein is er geen sprake van
luchtweerstand, zodat je de wind niet kunt horen
in de trein, geen weerstand russen de wielen en de rails of tussen de veren onder de trein, zodat je nier
de minste weerstandstrilling kunt voelen. Je ziet
288
dat het in de trein volkomen stil is, al ga je heel
hard vooruit, en het voelt alsof je helemaal nier
beweegt. Zo is het ook als je wezen stil is. W;a we ·
eeuwigheid noemen is eindeloze beweging die ner
gens weerstand ontmoet.
Daar enige norie van hebben is heel belangrijk,
of je het nu begrijpt of niet, want anders kom je
misschien naar een retraite als deze en zie je niet
waar het om gaar. Misschien ervaar je welsrilreen
de schoonheid, het inzicht of de vrijheid die voorr
komt uit deze ervaring. Maar als je die ziet als iets statisch, alsof je die deze keer misschien mee naar
huis kunc nemen, zul je thuisgekomen in je han
den kijken en merken dat de stilte een dood ding
is. Het is een vlam, en zodra je die vlam met je
hand pakt, gaat hij uit. Wanneer de levendigheid .
van dit moment zonder weerstand ervaren wordt,
is het volkomen stil en helemaal in beweging, en
je kunt haar niet pakken, omdat het pakken zelf
alleen maar meer beweging van de vlam betekent.
Zij kan zichzelf niet pakken. Zij kan alleen zichzelf
ZIJn.
In deze metafoor van de vlam is nog zoveel meer
re vinden. Als je naar her puntje van een vlam kijkt,
her uiterste puntje, Aadderr het, danst het in het
rond, en geeft licht af. Her enige wat je kum zien is
de bron van her licht, maar het I icht zelf zie je nier.
Da[ lichr is als de vlam van Waarheid die inzichten, realisaties, bewustwording afgeeft. Daaronder
289
beweegt her hare van de vlam in ons binnenste ook als een vlam, golft als de oceaan, niet wild zoals aan het puntje. Hier in het hart bevindt zich iets
dar nog dieper gaar dan inzicht. Het is de ervaring voordat ze een inzicht wordt. Dit golvende, bewegende hart is in eenheid met zichzelf. Her is zozeer
in eenheid dat her niet eens tot een realisatie komt, maar slechts geniet van die eenheid en de zoetheid, de prachtige liefde.
En onder her hart is nog de basis van de vlam. Heb je wel eens naar de vlam op een houtblok gekeken. Toen ik op een trektocht was, keek ik op
een nacht naar de vlam op een houtblok en ik zag maar niet waar de vlam het blok raakte. Óf er was een gat russen de vlam en het blok, óf de vlam was
zo zuiver en kleurloos dar ze nier re zien was. Ook in het hart is er een onderste basis waar leegte is. Die is voordat de Waarheid tor leven komt, voordat ze tot bestaan springt. En hier verzinkt zelfs de
eenheid van het hart in een grondlaag van zijn die heel eenvoudig is. Het is daar 'waar onderscheid nooit een blik op heeft geslagen', zoals Meester Eekhart her noemde, waar zelfs eenheid niets betekent, waar de geest van inzicht is stilgevallen, waar her harr is stilgevallen is; daar is alleen het rusren
in de eenvoudige grondlaag van zijn. Deze vlam van Waarheid dan, is de hele vlam
met alle aspecten ervan: her wilde. her hart en die
ongekunstelde, eenvoudige grondlaag.
290
Trouw
Wanneer je de realisatie van het Zelf ervaart, vat die dan nooit licht op, wam zodra je
rrouw aan de Waarheid wankelt, vind je jezelf terug in de afgescheidenheid. Als je niet alleen vrijheid wilt proeven maar vrijheid wilt zijn, moet je absolute trouw aan de Waarheid bewijzen, en je moet voor altijd met deze trouw verbonden blijven. Als vrijheid een levende en voortdurende ervaring wil zijn, moer her menselijke deel van jou de trouw aan de Waarheid bewaren en zich verplichten die Waarheid re leven. Om vrij re zijn moet dat menselijke deel voor altijd de Waarheid roegedaan zijn.
Er wordt altijd aan mij gevraagd: 'Wanneer zal her allemaal voorbij zijn?' en ik begrijp daaruir dat
vrijheid voor hen herzelfde is als niet elk momenr bewust re waarderen, er niets van zichzelf in hoe-
291
ven steken, niet de minste inspanning hoeven leveren, en dan is het antwoord natuurlijk : 'Nooit.'
Daarmee zeg ik niet: omspan je nooit , maar wel:
erken dat je je ontspant . We kûnnen omspannen
en ook open van harr, beschikbaar en aanwezig
zijn. Als we dat doen, is de implicatie voor de om
wikkeling van een relatie immens. Wat ons rot levende vr i jheid voert is niet zozeer dat we onze aan
dacht erbij houden, als wel dar we aUes met volle
waardering en erkenning doen. We moeten onze erkenning niet laren varen, nooir laren varen.
Zodra je je trouw aan de Waarheid verbreekt,
schop je jezdf uit de vri jheid van de Waa rheid. Zo
dra er iets- macht, eer, een persoon, een plek, een
ding, uiterlij ke liefde, respect, erkenning - belang
rijker wordt dan de Waarheid, zal je lijden beginnen
en zul je je a fgescheiden voelen. In de Waarheid is
alleen plaats voor de Waarheid. Dit betekent dar er
alleen plaats is voor her zien van de Waarheid, het
kiezen voor de Waarheid, en het beminnen van de
Waarheid. Een vurige roewi jding aan de Waarheid
is een keus die elk moment gemaakt wordt. Als je zit re wachten ror deze vr ijheid van keuze
keuzeloos of automatisch wordt, neem je nier de volle veranrwoordelijkheid voor die vrijheid - de
vrijheid om re kiezen tussen Waarheid en een ge
makkelijk verhaal. De vurige trouw aan de Waar
heid is nier iets dat licht moet worden opgevat.
In navolging van de derde Zenpatriarch zeg ik:
29�
één verbroken belofte aan de Waarheid zee hemel
en aarde oneindig ver uit elkaar. Wanneer er iets langskomt dar afleidt en er een moment is waarop
je beseft dat het een trance is en slechts het voor
bijgaan van verschijnselen, maar je doet net of her echt is, dan sluiten hemel en aarde zich voor je. Maar de hemel kan meteen weer open gaan zo
dra je de keus maakr om de waarheid re vertellen,
zodra je zier dar het maar het voorbi jgaan van verschijnselen, boosheid of verveling is, zonder dat je
moeite doet om her te veranderen en het gewoon
bij de naam noemt.
Her is niet genoeg je geloften ges cand re doen alleen maar om je geloften gesrand re doen. Als je zo handelt, breek je de heiligste geloften van allemaal :
de gelofte oprecht lief re hebben, de gelofte van
de diepste overgave van het hart. Probeer niet een liefdeloze verplichting aan cc gaan om je aan het
een of ander beeld of theorie over de Waarheid te
houden. Dar is net zoiets als lekker acheerover ge
leund tegen je parener zeggen: 'Ik zal nier echt van je houden, maar we zullen bij elkaar blijven omdat
ik dar nu eenmaal beloofd heb.' Dar is het breken van de gelofte ; hec is misschien je houden aan de letter van de wet, maar de ware betekenis, het hart, de liefde, de intimireit en kwetsbaarheid onrbreekt
eraan. Het is niet genoeg iets op een mechanische
manier te doen; je hanen wezen dienen erachcer te staan. Voel dit momenr, zie hec mee een bereidheid
293
om her inrens te ervaren, of het nu goed, slecht of
middelmatig is. Wees emotioneel en gcvoelsmarig volledig aanwezig, op deze plek, kwetsbaar, met je hart. Wees gewoon aanwezig. Leef niet volgens je geconditioneerde geest, leef volgens onvoorwaar
delijke waarheid. De Waarheid heeft lief. Zij oordeelt niet. Zij
houdt een groot zwaard in haar handen en kan meedogenloos onderscheiden wat vals en war waar is, maar kem geen wrok. Als je niet de waarheid zegt regen jezelf, zul je lijden. AJs zij nier meedogenloos was. zou je niets leren. Waarheid vertroetelt je nieL Leef volgens de waarheid of lijd. Zo eenvoudig is het.
Wanneer je ie werkelijk van de Waarheid bewust
wordt, zul je zien dat er door elke omstandigheid
en ervaring heen altijd van je gehouden is . Her is geweldig om re zien dat er een draad van liefde door elk moment loopt. Er was nooit een slachtoffer, geen ogenblik. En ook al leek her misschien
pijnlijk, het was gewoon een vurig zwaard dat er
was om jou zover te krijgen dat je echt de Waar
heid zag. Dár onder ogen durven zien is moeilijk, wam het onmeemt ons ieder zweem van slachtofferschap.
Waarheid kan in vele gedaanren ror uitdrukking
komen, prerrige en minder prettige. Achter elke
ervaring zit liefde. Betrokkenheid om door alle niveaus van zijn volledig aanwezig re 1..ijn zal de kloof
294
russen jou en war er gebeur t dichten, de kl oof rus
sen jou en het bestaan. Kwong Roshi placht vaak
te zeggen: 'Dicht de kloof, al is her maar een heel klein eindje, dicht de kloof' Dan openr alles zich.
Dicht de kloof russen wat er is en zoals jij wilt dar her is, russen wat zich presenteert en war jij wilt
dat zich presenreert. Door te veroordelen war er
is, door deze kloof, wordt de afgescheidenhcid die je voelt veroorzaakt. Je moet helemaal kiezen voor
wat er is en er mer je hele wezen de voorkeur aan geven. Maar het is heel belangrijk dat je beseft dat je de kloof niet kunt dichten door wilskracht, al
leen door bereidheid. Als je probeert hem re dich
ten, wordt hij steeds wijder. Maar hij kan zich sluiten wanneer je bereid benr je over te geven aan war is. Wanneer het gat tus.�en 'mij' en de waarheid van het momem gesloten is, openbaart de Waarheid zich als volledig aanwezig, volledig jou pure Zelf.
Dat bedoel ik wanneer ik zeg dat je de voorkeur moet geven aan her leven, het momcm, c:n de rijk
dom van war is. Oir is niet een neiging wt spiritu
ele dissociatie. Dat kan wel, als je dat wilt, maar dat
is niet waar ik het nu over heb. Word kwetsbaarder en onschuldiger. Her is alsof je een conversatie met iemand heb en tor dat magische punt komt waarop beiden zich eraan overgeven en kwetsbaar naar el
kaar zijn. Op dat moment is er magie. Er 2ijn zoveel manieren waarop de kloof gedichr
kan worden. Eén manier om de kloof cc dichten
295
en stilte re vinden is wanneer je in meditatie zit, gewoon zit. Als her lichaam beweegt in reactie op de geest, wordt de srilre verstoord. Maar wanneer het lichaam ontspannen en onbeweeglijk blijft, z.al de geest hec I ie haam gaan volgen, en kan de kloof zich sluiten. Dan kan de stilrc in het moment gaan
schijnen. Wees je bewust van war de beweging veroorzaakt. Dar is slechts de geest die zich maniftsteen als lichaam. Neem enig risico, wees altijd
een beetje kwetsbaar. Wees kwetsbaar genoeg om bewust re blijven, om de koele bries die her vuur
van het hart aanblaast te voelen. De echte kracht is de kracht van liefde die
hartstochtelijk uiting geeft aan iers heel diep van binnen. Het komt uit het hart, uit overvloed, nier
uit een poging een gar re vullen. Je kunt deze vonk van leven en liefde door alles in her bestaan heen voelen. Je voelt hem in de lucht, in de vorm van
een bloem, de vorm van een blad, de vorm van je eigen lichaam. Je kunt er nier de vinger op leggen.
Het is leven, en leven overstijgt in leven zijn. Gedachten sterven, lichamen sterven, overmigingen sterven, het leven blijft. Leven, God, liefde, mani
fesreen zich op heel veel manieren - ab wijsheid,
helderheid, en is als een vuur dat brandt om je in beweging te brengen, om je re bewegen los re laren en je bewust r.e worden van de werkelijkheid.
Wanneer ik niet in sarsang zit, ben ik een tamelijk rustig mens. Wakker-zijn kan de vorm aan-
29(i
nemen van het han, of van spel, en van de diepste
rust die je je kunr voorstellen. Het gemeenschappelijke dement is de volheid van de leegte. Als we
echt beschikbaar zijn, is er rijkdom. Zelfs wanneer
die leeg is en kalm en er niets gebeurt, is er een
volheid. Jij bent de dharma. Jij bent het leven. De bloem
en de boom zijn niets dan leven. En het leven is
nooit alleen in zijn uitdrukkingsvorm te vangen. Her leven zaJ altijd zijn uitdrukkingsvormen aanbieden. Dus die komen en blijven komen. Ze ko
men uit het niets, net als de bloem die er de ene
dag nog niet is en de volgende dag tevoorschijn komt. Het leven drukr zich uit als een bloem, een
mens, een inzicht en het verliezen van het inzicht.
Maar her leven is niet beperkt tor zijn uitdruk
kingsvormen. Als de hele wereld opgeblazen werd, rou er nier minder leven zijn, aJieen minder mani
festaties. Her leven z.ou er nog steeds zijn. Jij zou er
nog steeds zijn. We maken ons er wveel voorstel
lingen van, maar wanneer de aarde weggeblazen wordt, is het leven er nog steeds. Zoals Ramana
Maharshi regen zijn bezorgde leerlingen zei roen
hij stierf: 'Ze zeggen dat ik wegga, maar waar z.ou ik heen kunnen gaan?' De bloem zal sterven, maar
met het leven gaar her prima. dank u. De uitdrukkingsvorm gaar, inzichten verdwijnen, persoonlijkheden veranderen, overtuigingen veranderen. Jij blijft.
297
Een interview
met Adyashanti
l het hegm van 2004 hoorde ik mensen praten
over een opkomende 'post-zen'- leraar die het vermogen had ongewoon alert en helder, en ook met mededogen en alledaagse humor de verwarring van mensen over spirituele verlichting te doorbreken. Vtm
nature achterdochtig, besloot ik enige tijd bij Adyashanti door te brengen, om dit eens van dichthij te onderzoeken. Bij twee verschillende gelegenheden had ik het voorrecht Adyashanti te interviewen, bijna vier uur lang {ongeveer zolang ik hem in de ogen kon kijken zonder het gevoel te krijgen dat mijn hoofd zou barsten). Merkwaardig genoeg voelde ik me na elk van de interviews buitengewoon gezegend door Adyashanti's aanwezigheid, alsof de zon van zijn verlichte geest geconcentreerd op mi.J geschenen had, wat me hielp bepaaldt' bepakende energetische patronen los
299
te laten. Met dankbaarheid en !Jan ganser harte bied ik op deze plaats, aan het ánd van de:u uitgaue van
Dansende Leegte, de voLgende samenvatting aan van etrl van onze gesprekken.
Tami Simon: Adya, ik wu her graag ergens met je over hebben, en ik hoop dar ik daarmee nier je ergernis opwek, maar ik wu graag over jou praten: Adyashanti de man, de perwon, de mens.
Adyashanti: (lacht) TS: Nier over je ideeën.
Adya: Oké.
TS: Toen ik Damende Leegte uit had, bleef ik zitten met de vraag: wie is deze man? Is hij van
een andere planeer gekomen? Is hij echt bij ouders
geboren? Adya: Oké.
TS: Ik wil graag iets van je geschiedenis weten. War waren je familie voor mensen? Waren ze godsdienstig? War heb je gedaan als kind?
Adya: Oké. Ik ben geboren in, zoals ik me later
realiseerde - hocwel ik het toen ook al enigszins besefte- een echt geweldig gezin. Ik had rwee fijne
ouders en twee zusjes: een jongere en een oudere zus. Wa t ik me herinner van de tijd waarin ik opgroeide, is dat ik bijzonder gelukkig was. Iemand vroeg mijn vader eens war hij zich her meest van mijn jeugd herinnerde en hij zei: 'Hij had altijd een glimlach op zijn gezicht.' En dat is war ik me
300
herinner van mijn jeugd. Ik had ner als ieder ander ook moeilijke tijden . Ik werkte me in de nesren en deed domme dingen, ner als ieder ander. Ik heb
het soms zwaa r gehad. Maar over het geheel genomen herinner ik me. als ik terugkijk, mijn jeugd als een fijne rijd . Ik ben met een glimlach geboren, en die is het groome deel van mijn kindertijd bij
me gebleven. Wij zijn niet opgegroeid in wat ik een bijzonder
religieuze familie z.ou noemen, hoewel spirirualiteir en relig ie er op een vreemde manier wel een rol in speelde. Een van mijn grootvaders was heel erg religieus. Als we met de familie bij elkaar kwamen (en dar gebeurde vaak omdat al mijn familieleden - tantes en ooms, grootouders, neven en nichten - niet meer dan een half uur rijden bij ons van-
daan woonden) waren spirilualiteit en religie vaak onderwerp van discussie. Als kind was ik niet di
rect bij die gesprekken betrokken, maar ik luisterde wel; het fascineerde me. Al mijn lievdingsfilms gingen bijvoorbeeld over religieuze onderwerpen:
een groot spiritueel epos als Dt Tien Geboden, met Charlton Hesron, of Ben Hur. Er besrond dus al vroeg een belangstelling voor spiricualiteit en religie, maar die was nooit openlijk. Ook had ik toen ik opgroeide af en tot: wat je mystieke ervaringen zou kunnen noemen. Als kind vond ik ze nooit mystiek, speciaal of zelfs maar ongewoon.
TS: Welke my5tieke ervaringen?
301
Adya: Nou, er verscheen 's nachts bijvoorbeeld wel eens een wit licht aan het voeteneind van mijn bed.
TS: In de vorm van een bol? Adya: Ja, als een bol van wit licht aan her eind
van mijn bed. Zoals de meeste kinderen beschouwde ik die dingen als helemaal niet ongewoon. Ik dacht slechts: '0 ja, vannacht is de witte lichthol bij me op visite geweest.' Het was al rijd een beetje intrigerend en ook wel mooi. Ik had allerlei van dergelijke ervaringen als kind. Soms keek ik naar mijn klerenkast of ladekast en merkte dat ik ermee samenvloeide en mijn ladekast werd. En op dar momenr vond ik het heel prettig en ook wel inrrigerend, maar het kwam me niet ongewoon voor, omdat het gewoon mijn ervaring was.
Als tiener op de middelbare school begon ik ervaringen re krijgen die ik nooit aan iemand vertelde, maar de dagen waarop ze plaatsvonden noemde ik 'zo'n dag.' 'Zo'n dag' was bijvoorbeeld als ik 's morgens wakker werd en het bijna was alsof ik kon voelen dar alles één ding was. Op een van die dagen had ik het gevoel alsof er iets heel anders door mijn ogen keek, iets volkomen mysterieus, en heel oud en eeuwig. Ik leerde dar ik een beetje voorzichtig moest zijn als ik naar school ging op zo'n dag, omdat wat er door mijn ogen keek echt heel goed en intens naar dingen wilde kijken. En ik moest er voor oppassen niet te geconcentreerd
302
naar mensen te kijken, want war er dan gebeurde had een zekere kracht, zoals ik het dan maar noem. Als ik iemand in de ogen keek en ik deed dat te lang, dan veronrrusrte hen dar. Ze wisren zich dan geen raad. Ze wisten wel dar er iets abnormaals gebeurde, en daarom keken ze vaak de andere kam op. Ze kiegen dan een blik in hun ogen waaruit bleek dat ze bang waren en wisten dar er iets gaande was wat ze niet begrepen. Ik wilde mensen geen angst aanjagen, daarom probeerde ik dat niet re vaak te laten gebeuren. Oir duurde meestal één tot
drie dagen en dan voelde ik me zo'n beetje één mee alles, zo'n beetje eeuwig, tijdloos, bezocht door een volslagen andere hoedanigheid. En dan verdween her weer. Dergelijke dagen waren er ongeveer drie, vier of vijf keer per jaar.
TS: Heb je daar nooit met je ouders over ge-praat?
Adya: Nee. TS: Mer leraren of iemand? Adya: Nee. Ik heb er nooit over gepraat. Hec
eerste bezoek - het meest ingrijpende bezoek eigenlijk- vond plaats wen ik nog maar op de lagere school zat. Ik bevond me op het schoolplein waar ik altijd graag bij het klimrek speelde en waar ik het fijn vond. En ik srond stil bij her begin van her plein en keek naar aJ die kinderen die speelden op de grasvelden erachter. Plotseling leek het of iets dit kind volkomen opzij duwde en er iets onme-
303
relijk groots door me heen keek. En toen kwam
die gedachre in mijn geesr. .. of ergens kwam de
gedachte vandaan: we hebben het kind opzij ge
duwd. Ik bevond me helemaal aan de buitenkant
van dit bewustzijn, volledig opzij geduwd. En her
was aJsof ik mer die andere ogen keek . .. de enige
manier waarop ik her nu kan beschrijven is dat het
was alsof ik door de ogen van de eeuwigheid keek.
Er keek iets dar de indruk maakte heel oud, maar
rcgelijkenijd heel jong en onschuldig te zijn. En ik
keek naar buiten en her eersrc war ik me realiseerde
was dar niemand op dit hele schoolplein -leraren
en kinderen - op dezelfde manier keek. En ik had
ook nooit eerder zo gekeken. Her was werkelijk
zeer opzienbarend. Her beangsdgde me niet, maar her was heel onthutsend. Dar duurde een tijdje, waarschijnlijk de rest van de dag.
TS: Je was ongeveer vijf of zes jaar? Adya: Ik denk dar ik in de derde klas zar. Waar
schijnlijk was ik acht of negen, denk ik zo.
TS: En hoe zie je 'zo'n dag' nu?
Adya: Nu? Ik zou het een voorproef noemen.
Een voorproef van iets dar zou komen en dar ook
kwam, iets dat veel belangrijker zou zijn. Die da
gen waren als voorproeven, voorproeven van omwaken, flitsen van bepaalde aspecten van bewust
wording.
TS: Nou Adya, ik wist dar je een ongewoon mens was, maar je bent geloof ik de eerste die ik
304
op spiritueel gebied ben tegengekomen die een ge
lukkige jeugd heeft gehad.
Adya: Dat is mij ook opgevallen. Dat vind ik
ook onthutsend.
TS: De meeste mensen die ik ken die zich aangetrokken voelen tor spirituele zaken doen uitspra
ken als 'niemand begreep me als kind.' Een zeker gevoel van 'ik hoor hier niet; ik ben een misfit.'
Adya: JuisL Nou, ik wist al dat ik nergens bij
hoorde en dat heeft: me nooit gestoord. Ik wisr
dar ik een beerje anders was dan andere kinde
ren. Maar zo was ik gewoon. lk was een beetje een einzelgänger, in zekere zin. Maar ik speelde ook
op her klimrek op school en had altijd een paar
vrienden. Ik voelde inderdaad dat er iets aan mij was dat min of meer anders was - niet speciaal,
gewoon anders- vanafhet pr ille begin. Om de een
of andere reden heb ik dat nooit geïnterpreteerd als een gebrek, ik denk grorendeels dankzij mijn ouders. Toen ik op de lager school zat, kwamen ze erachter dat ik dyslexie had. Ik stel me zo voor dat
ze vandaag de dag tot de diagnose ADH[) zouden
zijn gekomen, zeer waarschijnlijk.
TS: Waarom? Adya: Omdat ik me niet erg goed kon concen
treren. En ook had ik veel energie. Zelfs als ze die
diagnose hadden gesteld, zou ik her niet hebben
gezien, en zie ik het niet, ten minste niet in mijn
ervaring, als een probleem of iets abnormaals of
305
iets waar je medicijnen voor moet hebben of aan geholpen moer worden. Ik was gewoon een kind met veel energie. En ik had dyslexie. Ik zag cijfers
en leners achterstevoren, en bij bepaalde reken- en taalonderwerpen bleef ik niet in de klas maar ging naar een rermdial teachzng klas voor die vakken. Terugkijkend is het verbazingwekkend dat ik me niet vervreemd voelde of geïsoleerd of minder dan de kinderen om me heen. Her lijkt bijna ongelooRijk dat ik het nier zo opgevat heb. Mijn moeder had een geweldige mantra - ze zei altijd: 'Ja, je hem anders.' Ze zei ook: 'Ja, je bene een rare.' Wam mij moeder was ook geweldig raar. Ze had een groot gevoel voor humor. We zaten al tijd re geinen. Mijn
beide ouders en mijn hele familie hebben een groot gevoel voor humor. En daarom was haar mantra: 'We zijn fantastisch. Jij bent een rare. Ik ben een
rare. En raar is absoluut fantastisch. Het is geweldig. Wees er blij om.' Er was iets in mij als kind dar dit gewoon voor waar hield. Ik geloofde her. Ik dacht niet dat raar beter was. Her was alleen geweldig; het was fantastisch. Ik denk dat ik echt geluk had. Ook aJ waren er allerlei ervaringen en
situaties waardoor ik her gevoel kon krijgen minder te zijn dan andere mensen of apart of war dan ook, ik heb dat nooit zo geïnterpreteerd. Jk dacht
gewoon dat her bij me hoorde. TS: Wat was de aanzet, je beweegreden, om je
met spirituele ontdekkingen bezig te houden?
.306
Adya: T ja, dat is het vreemde. Op een dag, waar weet ik eigenlijk niet, las ik iets over verlichting. Ik denk dat het een boek over zen was. Hoe ik daar
aan kwam weet ik eigenlijk ook nieL
TS: Hoe oud was je toen? Adya: Negentien of zoiets. Toen ik over verlich
ting las, ging er iers in me aan als een lamp. Het intrigeerde me. Ik dacht: Wat is dat? Het maakte me ontvankelijk voor dat interessegebied. War me
aanmoedigde me hier verder in re verdiepen was
dar ik een oud-oudtante had die zeer helderziend was; er was in de familie bekend van haar dar ze
met allerlei mesjogge dingen bezig was. Nu zie ik
in dat ze spiritueel ver gevorderd was. Ik weet nog, als ze een kamer binnenkwam, dat het leek alsof
haar ogen in brand sronden. Ze was in de negentig roen ik haar kende en toen kon ze zichzelf astraal projecteren. Ze kon uit haar lichaam gaan en overal heen gaan waar ze maar wilde, hergeen mensen bang maakte omdat ze dan wist war er met iedereen aan de hand was, en ze wist wanneer mensen
zouden sterven of al waren gestorven. Ze zei dingen als: 'Waarom bel je dinges niet even, want die gaat al bijna dood.' En daarom had ze zich moeten aanleren haar mond te houden.
TS: Zeker. Adya: Haar helderziende vermogens hield ze
vaak verborgen. Ze vertelde her op een dag alleen in 'r geheim aan mijn moeder. In ieder geval, ik
307
vond astrale projectie interessant klinken, en her
viel samen met het momenr waarop ik belangstel
ling voor deze hele kwestie van vcrlichcing kreeg. Daarom kocht ik een boekje over hoe je je astraal
kon projecteren. Je moest bepaalde stappen volgen. Een ervan was rien minuten in meditatie zit
ten, en daarna al die andere dingen. Nou ja, die
a.�uale projectie is mij helemaal niel gclukc Ik leek
wel een raket die noo it van de grond kwam. Maar tijdens de eerste keer dat ik rien minuten in medi
tatie zat, was er iets dat me echt inrrigeerde. Ik wist
niet war het was, maar in meditatie kwam ik in
cumact met iets, een ervaringsgebied dac me echt
fascineerde. Ik vcrgat onmiddellijk alles over as
trale projectie, en had her gevoel dat meditatie iets behelsde dar echt belangrijk voor me was. Daarom
begon ik te mediteren, en las ik &M. nog een paar
boeken over her onderwerp. Binnen een paar weken werd ik op een ochtend wakker en besefte dat
het leven dat ik geleid had, mijn leven nier meer
was. Ik wist gewoon dar dit leven niet van mij was,
dar her webchoorde aan deze zoekrochc naa.r ver
lichting. Waar het ook heengaat, waarheen her me
ook leidt, ik heb niet eens meer een keus. Her om
wikkelde zich van één van mijn interesses tot iets dar mij had overgenomen. Ik voelde heel imuïrief
dat het 't heft in handen had. Het had de rouwtjes in handen genomen en zou op de een of andere
manier mijn verdere leven uitmaken. En, weet je,
308
het was een beetje beangstigend. maar her was te
gelijkertijd ook opwindend. Dat momenr was het moment waarop mijn leven een wending nam. Die
ochtend. Het was geen beslissing. En ik probeerde
nier aan pijn re ontsnappen. TS: Was er geen existentiële wanhoop in het
hart van de negentienjarige Stephen Gray?
Adya: Nou) misschien wel een beetje. ledere keer wanneer je jouw vcrhaal probeert te vercellen komt her er altijd zeer gedeelrelijk uit. Er waren
heel wat rnamenren in het leven- vcrschrikkelijke
scheidingen of momenten die heel erg moeilijk wa
ren -dus ik wil niet net doen alsof ik nier een paar heel moeilijke momenten in mijn leven heb gehad.
Ik doe ook niet net alsof die moeilijke mornemen
niet op de een of andere manier een rol hebben
gespeeld in deze hele zoektocht naar verlichting.
Ik kan alleen zeggen dat ik vanaf het prille begin
geïnteresseerd was in de vraag wat verlichting met
de waarheid of de uiteindelijke werkelijkheid te
maken heeft. Die vraag zette mij aan. Ik werd op
een ochtend wakker en dacht dat niets in mijn le
ven zin had als ik er niet achter kwam wat er aan
de hand was.
TS: Ben je op de universiteit geweest?
Adya: Ik heb een tijdje op de universiteit rond
gelopen en ben uiteindelijk vijf of zes jaar op een
streekcollege geweest.
TS: War heb je daar gestudeerd?
309
Adya: Van alles. Toen ik er pas kwam, oer van de middelbare school, dacht ik dat ik therapeut wilde worden. Ik had toen a1 een heleboel boeken over psychotherapie gelezen, enkele honderden waarschijnlijk. Merkwaardig genoeg heb ik de lagere school doorlopen bijna zonder iets te lezen, als ik her voor elkaar kreeg. Maar zodra ik werd gegrepen door die hele verlichring, begon ik boeken re
verslinden over alles war mij daaraan interesseerde. Ik dacht dar ik psycholoog wilde worden, en ik ging naar mijn eerste psychologiecollege en dacht, nee, ik snap her, ik weer waar dit over gaat en daar ben ik niet in geïnteresseerd. Toen dacht ik: sociologie dan. Ik volgde een paar sociologiecolleges, maar besefte onmiddellijk: nee, dat is het niet. rk wilde geen godsdienstgeleerde of -deskundige worden. En zo dreutelde ik vijf of zes jaren rond op het junior college. Om de een of andere reden was ik heel goed in filosofie, maar ik wist al heel gauw dat dir het niet wa.s, nee. Geen van die leraren had de waarheid gevonden waar ik naar zocht. Dat kon ik wel merken. Dat wa.s dus mijn tijd op het college. Ik zat er nier echt op. Ik zochr wel een roeping, maar ik zocht ook iets dar hetgeen er in mij omging ter sprake bracht. En ik kon het niet vinden. Dus na tweehonderdvijftig lesuren op het streekcollege, ging ik gewoon nier meer. Ik werkte in de motorhandel en ik werd volkomen in beslag genomen door de wekrochr naar verlichting.
310
TS: En hoe streefde je daarnaar?
Adya: Nou, ik vond mijn leraar op mijn twintigste, ongeveer.
TS: Kun je ons verrellen hoe dar ging? Adya: Ik vond haar naam roen ik een boek la�
van Ram Dass, Reis naar Verlichting. Achterin her boek stond een lijst met spirituele centra. In die tijd, vijfentwintig jaar geleden, konden de meeste spiriruele centra in het land op een lijst van vijf bladzijden achterin her boek. Nu heb je er waarschijnlijk boekdelen voor nodig. Ik was geïnteres� seerd in z.en en zag dar er een centrum was in Los Gatos-op slechts tien minuren afstand van waar ik woonde- en ik dacht, god, her is niet re geloven
dat er iemand zenonderricht geeft in Los Gaws. Mijn leraar [Arvis Justi] had trouwens geen idee
hoe ze in dar boek terecht was gekomen, omdat ze
nooit veel adverteerde. Maar op de een of andere manier was ze er in terechtgekomen. En toen ik naar her adres op de lijst ging, verwachrre ik de een of andere grote zentempel of iets dergelijks, maar wat ik aantrof was een huis in een wijk, en een bord met 'ingang achterom.' En bij de zwart glazen schuifdeur werd ik begroet door een oudere dame die zei: 'Kom verder.' Zo heb ik mijn leraar ontmoet . Ze gafheel onopvallend les in haar eigen huis.
TS: Hoe wist je dat dit de leraar was voor jou? Adya: Tja, dat is nog zoiets vreemds aan mijn
311
spir ituele leven- ik ben nooit op leraren gericht geweest. Ik heb op een heel zakelijke manier naar een leraar ge1-achr, nee zoals je naar een goed wiskundeleraar zou zoeken als je wiskunde wilde leren. Ik was geïnteresseerd in verlichting. Ik wilde een spiriruele leraar omdac zo iemand mij misschien kon helpen vinden war ik zochr. Ik was nier op zoek naar iemand om te vereren. Her k-wam nooit in me
op dar iemand her voor mij kon opknappen. Dat
zocht ik niet. Ik was een beetje teleurgesteld omdat ik twintig jaar was en romantisch genoeg om te
denken aan zen-gewaden en rempels en zo. En dan is daar zo'n dametje in zo'n buurtje - tien minueen van waar ik was opgegroe id - en je mediteert in haar woonkamer. Aan de buirenkam is er niet
bepaald iets indrukwekkends aan. En roch ging ik er om de een of andere reden steeds weer naartoe. En na verloop van t ijd realiseerde ik me dar dit mijn leraar was. Ik ging ook wel eens ergens anders
heen, voornamelijk naar centra waar ze me naarroe
stuurde om langere retraites te doen. Ze sruurde me naar her Sonoma Mountain zencentrum om langere retraites te doen, omdat zij die niet deed. Daardoor had ik denk ik zes of zeven jaar een relatie mcl Kwong Roshi en deed ik elk jaar retraites in de
bergen. De groorste impact die deze lange retraites hadden, bestond eruit dat ze mijn ogen openden voor her feit dat alle waarheden waar in her zen
centrum op gewezen werd, in feite in her huis van
312
dar dametje bij mij in de buurt voorhanden waren. En dat bracht echt een schok teweeg, omdat ze zo gewoon was, zich niets verbeeldde, niet de leraar speelde en dergelijke dingen. Om de een of andere reden kon ik, als ik een retraite had gedaan en weer terug was bij haar, zien war ik over her hoofd had gezien, en war zij al beschikbaar had. Ik z.ag her werkelijk. En ik was er echt verbijsterd over. En vanaf dar moment had ik geen behoefre meer om ergens anders heen re gaan.
TS: Denk je dar zij verlicht was? Adya: Dar zou je haar moeren vragen.
TS: Leeft ze nog? Adya: Zeker. Ze komt hier 1.elfs elke vrijdag.
Misschien loop je wel eens tegen her lijf. Ze labelt tapes in de sangha.
TS: Echt waar� Adya: Ik maak geen grapjes. Ze geeft geen on
derr icht meer. Ze is een paar maanden nadat ze me had gevraagd of ik les wilde geven, er zeli mee opgehouden. Ze wist nier dat ze er mee zou stoppen. Her is gewoon . .. opgehouden.
TS: Waarom zei je dat ik her aan háár moest
vragen of ze verlicht is of nier? Adya: Omdat ik her eigenlijk niet prenig vind
om over de verlichting of het gebrek aan vcrlich
ting van andere mensen te praten. En in die rijd was het, al lijkt dat gek, niet bijzonder relevant
voor me.
313
TS: Dar vind ik nier gek. Adya; Dar is hec wel. Dat weer ik. Als ik te
rugdenk, vind ik het gek. Als ik vanuit de positie waarin ik me nu bevind een leraar moest zoeken, zou her buirengewoon relevant zijn. Ik zeg niet dar ik er niet aan dacht, maar ik was er alleen maar in geïnteresseerd of deze persoon mij op weg kon helpen. Of ze ver genoeg gevorderd was. Dar was eigenlijk alles waarin ik geïnteresseerd was. En ik zag dat ze me zeer duidelijk wel op weg kon helpen. Ze was beslist een stuk vcrder dan ik.
TS: En nu labelt ze tapes? Adya: Ja-ja. Ongeveer een jaar nadat ze me had
gevraagd of ik onderricht wilde geven en ze her zelf niet meer deed, werd er een groot gezwel, zo groor als een golfbal, achter haar oog omdckt. En door de operatie om de rumor re verwijderen - je weet dat die zeer riskante operaties zijn - is ze de controle over de ene helft van haar lichaam een djdje kwijt geweest, en zijn haar geheugen en en
kele cognitieve functies aangetast. Het heeft een tijdje geduurd voordar ze daarvan zo goed hersteld was dat ze weer kon rijden en mobiel kon zijn. En nog steeds heeft ze. problemen met haar geheugen. Maar ik zeg altijd tegen haar dat haar geheugen op her mijne lijkt, en er dus niet veel is om over te ldagcn. Het herstel dar ze doormaakt duurt nu al ongeveer acht jaar, en daar heb ik heel veel van geleerd -door te zien hoe ze de rol van leraar opgaf
314
tOen u zag dar het daar de tijd voor was. Her is een ware les in nederigheid geweest. Hier zie je iemand die dertig jaar leraar was, roegegeven, op kleine schaal, maar die niettemin die rol heeft gehad, en die nu naar kamoor komt om tapes te labelen omdar ze de dharma wil blijven dienen. Wat een geweldig voorbeeld van wat her echt berekent om niet in een rol te blijven steken, of bezorgd te zijn
over hoc er naar je gekeken wordt. Daar niet aan te hoeven beantwoorden, maar werkelijk onder ogen re zien wat er gebeurt. Ik leer nu nog van haar. Ze leert me iets door me iets te laten zien wat volgens mij heel weinig mensen kunnen. Ze is iemand die haar rol echt kan opgeven en gewoon doet wat er nu nodig is, of her bekend of onbekend is, in her verborgene of duidelijk zichtbaar. Her is een echte les voor me geweest.
TS: Oké. Terug naar de Adya van even in de twintig. Je werkt in een mororzaak. Je medireerr. Je gaat naar retraites.
Adya: Ik had een kleine zendo in de achtertuin gebouwd,en ik mediteerde russen de rwee en vier uur per dag, verslonJ boeken met kruiwagens vol, en schreef veel, ook in mijn dagboek. Ik benaderde spiritualiteit vanuit elke hoek die redelijk leek. Toen ik even in de twintig was, zag alles er heel anders uit dan nu. Ik had niet echt gelijkgezinden. Ik had niemand van mijn leeftijd die hierin geïnteresseerd WelS. Ik praarre er zelfs zelden met
i I 'i
iemand over. De:- meeste mensen die het beoefenden waren veel ouder dan ik, dus ik stond er heel erg alleen in.
TS: En "'vam daar op een bepaald moment een verandering in?
Adya: De eerste verandering kwam toen ik vijfentwintig was. In Je meditatie was ik echt op een zeer agressieve, mannelijke manier bezig ge
weest om verder re komen - door met alle macht de poorten van de verlichting re bestormen met
heel veel inspanning en een grote vastberadenheid, omdat ik dar gewend was. Ik was altijd een atleet geweest en een eerz.uchtige mororracer. En ik was
dysleccisch. Ik had gelee rd dar ik kon krijgen wat ik nodig had en wat ik wilde door h:1rder te werken dan ieder ander. Dus dacht ik dat her met spiritu
aliteit ook zo moest. En z.cn voedt dat idee ook. Je
weet wel, medireer iedereen d'r uit. Zen lijkt dar
onbewust aan te moedigen. En zo liep ik zes of
acht maanden lang naar mijn werk in Palo Alm
en juinde mezelf op door onderweg voortdurend
re vragen : 'War is dir? Wat: is dit? Wat is dit? War
is waar?' Ik dacht lenerlijk dat ik elke dag gek kon worden, wanr ik geloofde niet dat een mens een dergelijke innerlijke intensiteit zo lang kon vol
houden. lk verwachtte beslist dat ik op een dag rn een psychiatrische kliniek zou belanden, omdat ik mezelf psychisch letterlijk naar een zekere grens duwde. Of geduwd werd.
316
Dus op een dag zir ik in mijn kamer en die fon
tein van inrensiteir kwam omhoog, en ik dacht: 'Ik moer erachter komen wat waar is, en wel nu met
een.' Dus ik ging de ruin in en ging zitten mediteren en ik deed enorm mijn best om mijn geest sril
te krijgen en door een barrière heen te breken. En
binnen een minuut had ik alle inspanning van de afgelopen vijf jaar in ongeveer één minuur gesto
ken. Plotseling besefte ik gewoon: 'Ik kan da niet.
lk kan dit nier.' En zodra ik had gezegd: 'Ik kan dit nier', voelde ik hoe alles zich tegelijk ontspande.
En roen alles zich ontspande was er een innerlijke explosie, en dat is de enige omschrijving die ik kan
geven. Er was een enorme innerlijke explosie, mijn
hart ging sneller kloppen, mijn ademhaling ging
moeizaam en ik dacht dat ik dood ging omdat mijn harr sneller !dopte dan her ooit in mijn hele leven
gedaan had. Omdat ik een atleet was, was het mij zeer bekend hoe mijn hoogste hartslag voelde. En dit ging daar zeer ver overheen. Ik dacht letterlijk
dat mijn hart 1.ou barsten. Op enig moment k"Wam
de ged:�.chte in me op dar deze energie, war die ook was, mijn dood zou zijn. Ik dacht: 'Dit kan ik niet w lang volhouden.' En de volgende gedachte die
ik had was: 'Als er dit voor nodig is om erachter re komen war waar is, dan goed, dan ben ik bereid
nu re sterven.' Dar had niets moedigs of machoachrigs, het was gewoon een fe it. Her was: ik ben bereid re sterven. Pum uit. Afgelopen. En zodra
ik dat tegen mezelf gezegd had, en het werkdijk
meende, ging de energie weg. Plotseling bevond
ik me in de ruimte ... werd ik ruimte. Het enige wat er was, was ruimte. Slechts oneindige ruimte.
En in die ruimte voelde ik iets als een download van inzichten, maar die kwamen zo snel dat ik niet t:ens wist welke her waren. Dar ging met honderden inzichten per seconde. Alsof er een computer
programma in je computer wordt geladen. Ik had
het gevud alsof er iets zo snel in me werd gedownload dat ik er geen stukje van kon begrijpen, maar ik kon de inzichten naar binnen voelen ratelen.
En ik zat daar ruimte re wezen en die inzichten
in mijn organisme gedownload te krijgen en dat ging nog een tijd door, ik weet niet hoelang, een tijdlang. En wen sropre her en werd het op een bepaald moment duidelijk dat ik van mijn kussen moest opstaan, en ik deed wat ik altijd deed: ik
stond op en keek naar her boeddhabeeld dat ik op een altaartje had staan en maakte een buiging . En zodra ik voorover boog, barstte ik in lachen uit. Ik
had nog nooit zo uitbundig gelachen. Her gek.c;te
is dat ik dacht: 'Jij schurk,' dit tegen Boeddha, 'ik
heb je vijf jaar nagejaagd.' En op dat moment wist
ik war ik nagejaagd had. Ik had het. En ik kon her
gewoon niet geloven . Er was een gevoel van goh, ik heb nagejaagd wat ik aJ was. Ik moest dus hard lachen en liep naar buiten. Dat was de eerste verlichtingservaring.
318
Het gekke is dar tegen de tijd dar ik buiten srond zo'n stemmetje dar ik vanaf die rijd vaak hoor, midden in die ontzaglijke openbaring van blijheid en gelukzaligheid en geweld ige opluchting, 1.ci: 'Dit is
her niet. Ga door.' En ik dachr: verdomme, mag ik
nu niet even genieten? Een ogenblik maar? Maar dar stemmetje zei weer: 'Dit is het nier. Ga door.' En ik wist dat her zo was. Ergens wist ik dat deze
stem niet ontkende wat er gebeurd wa.�. De stem zei nier: 'Dit is nier van waarde, dit is niet waar, dit
is niet relevant.' Dezesrem zei: 'Er is meer. Je hebt nog niet alles gezien. Je hebt een zeer belangrijk deel gezien, maar ga door. Blijf hier niet stilstaan.'
Maar op dat moment is alle s veranderd. Vanaf
dar momenr verdween de energie van spirituele
zoeker - die wanhopige drang - en zou nooit terugkomen. Her wa.r, zinloos me zo druk re maken
om iets re bereiken wat ik al had, om te proberen
te worden war ik wist dat ik ai was.
TS: Hoe wu je deze ervaring noemen? Je had
'voorproefjes' toen je jong was; dit was een .. . ?
Adya: Ik zou het een bewustwording noemen.
TS: Oké.
Adya: Maar ik begreep niet waarvan ik me be
wust was geworden. Wat ik be sefte was dat ik was
waarnaar ik zocht . Ik wist: ik ben wat ik zoek. Ik
ben die waarhe id. En meteen daarna kwam de volgende vraag: 'War is dit?' Ik ben her. Ik weer dat ik her ben. Maar ik weer niet wat her is. Dat is
319
het gedeelte dat ik nier weet. Er was een bewustwording, maar die was nier compleet. Het was een
deel van hel plaatje, misschien een groot gedeelte ervan, maar er kwam bijna onmiddellijk een volgende vraag op: 'War fs dit?' En dar werd mijn volgende vraag.
Ik bleef veel mediteren. Uiterlijk deed ik alles
wat ik daarvoor deed, omdar ik wist dar er meer was, en meditatie was mijn onderzoeksmethode. Maar vanaf dat momene gebeurde het meeste wal er op spiritueel gebied gebeurde nier op her kussen. Her meeste wat er in spirituele zin in de vijf of zes jaar daarna gebeurde, vond eigenlijk in mijn dagelijkse leven plaats. Ik was atleet en ik ont
leende mijn idemiteit in hoge mate aan het adeer zijn. Dus zelfs na die verlichcingservaring reed en erainde ik nog wel als een eerzuchtige motorrijder, ook al racete ik niet meer met de motor. En ik be
gon me af te vragen waarom ik dar deed. Waarom oefen ik alsof ik een atleet van wereldklasse ben, terwijl ik dat niet ben? Ik zag langz.amcrhand in dat het ging om een restje zelfbeeld. Her was een heel goed zelfbeeld om te hebben, zou je kunnen 1.eggen, van niet alleen maar lichamelijk fit zijn ,
maar het beeld dat bij een adeet van hoog kaliber hoort.
TS: Dat je cool bem. Adya: Ja-ja, je bent dan cool. Je bent fYsiek
dominant. En hoewel ik me tegenover mensen in
320
mijn dagelijkse leven niet overheersend gedroeg,
was ik in atletisch opzicbr zeker dominerend. Zelfs
roen ik ging beseffen dat ik mijn oude zelfbeeld gewoon in stand hield, kon ik daar om een of andere reden niet mee ophouden.
Toen ik ongeveer zesenrwintig was kreeg ik een ziekte die niemand kon thuisbrengen. Daardoor lag ik zes maanden in bed. Ik functioneerde op een laag pitje, maar her stelde niet veel voor. Gewoon ziek. Misselijk. Her en� na her andere, onverminderd over een periode van zes maanden. Na zes maanden is er natuurlijk nier veel over van de atleer. En het was een heerlijk gevoel dar de adcer uit mijn systeem was verwijderd, wanc je kunr moei
lijk de dominanee atletische persona zijn, als je zo zwak bene als een pasgeboren poesje. En ik besefte:
dü voelt fantastisch. Her was een heel goed gevoel om die persona kwijt te zijn. Her was een hele bevrijding.
Ik wou dar ik kon zeggen dat dit her einde van her vcrhaal was. Maar een jaar later, toen ik weer gezond was, werd ik op een dag wakker en begon, nier eens bewust, re trainen . Ik begon gewoon weer va n voren af aan. Ik realiseerde me nier wat ik aan het doen was tot ik er al een rijd mee bezig was, en roen dacht ik: daar doe ik het weer. En ik weer waar het mee te maken heeft. Het heeft re ma
ken met dar zelfbeeld. die persona. En ik had her
graag losgelaten toen ik besef te waar ik mee bezig
.321
was, maar daar was ik niet klaar voor. Zo kreeg ik
weer een ziekte van zes maanden, en di r keer was het erger. fk had een sinusinfecrie, een longontsteking en de ziekte van Pfeiffer. En daarmee was
her voorgoed afgelopen met her zelfbeeld. Toen die
pcrsona eenmaal door die ziekte was weggenomen, is het verlangen om haar weer op re bouwen niet teruggekomen. Dat is spirituele ontwikkeling, in
mijn optiek. Niet je zelfbeeld kwijtraken door meditatie ... gewoon op de harde manier. Her is een
intelligentie die het heft in handen neemt en ons
allemaal laat doormaken wat we door moeren maken om los te kunnen laten .
T ijdens die periode had ik ook wat ik een volslagen belachelijke relatie zou willen noemen, die
heel ongezond was. Die relatie dreef op mijn on
verwerkte schaduwaspecten. Je wordt verliefd op al je zwakheden, en dat haalt het slechtste in je boven. In mijn geval deed de relatie een beroep op
verschillende rollen, de helper bijvoorbeeld, en dat
was natuurlijk een complete ramp. Gelukkig hield de relatie na een tijdje op, maar het was net zo als
met de:: ziekte - die heeft al die beelden, al die persona's die ik zolang was geweest - een goed mens, een aardig mens, de helper, dar soort zelfbeelden,
uit me:: losgewrikt. Ze rukte ze uit mijn systeem en liet me zien dar ze vals en onecht waren, en dat de enige reden waarom ik er mee leefde, mijn angst
was er niet mee re leven. Wie zou ik zijn zonder?
322
Met al die ziektes en die relatie, was ik echt over
hoop gehaald. De onechtheid was beetje bij beetje uit me losgescheurd. En toen dar deel voorbij was,
voelde i k me echt heel vrij. Her was heel heerlijk. Ik was terug in de leegte en begon te begrijpen hoe
ik op een eenvoudige, menselijke manier ruimte kon zijn. Gewoon midden op een nouoir sraan
en nier het gevoel krijgen dar ik iemand moest zijn of iemand moest lijken. Her verlangen om op een bepaalde manier gezien te worden was uir mijn systeem gerukt. En het uitrukken was niet makkelijk en het was nier leuk, maar her eindre
sulraar was eenvoudig fantastisch. Terugblikkend
kan ik zeggen dat dit me voorbereidde op war ik
mijn 'uiteindelijke verlichting' zou willen noemen.
De verlichting die volkomen helder was, kwam onmiddellijk na de ervaringen waarbij mijn oude
imago werd uitgerukr . Hoewel, ze kwam een paar maanden later, korr nadat Annie en ik getrouwd waren.
lk was drieëndertig, en ik was ner getrouwd en had een echre baan gekregen. Ik was leerling ge
worden in mijn vaders zaak, dus nu was ik echt
aan mijn loopbaan begonnen. lk kwam ook uit de
sleur - nu ik mijn leven vooral focuste op een in
nerlijke vorm van spiritualiteit - van zaken waar mijn leven tot dar moment op gericht was geweest. Ik had alles in mijn leven lange tijd in de wacht gezet. Toen ik drieëndertig was, besefte ik dar dit
323
proces misschien niet volrooid z.ou worden en ik beter verder kon gaan met mijn leven. Uiteindelijk ben ik dus getrouwd en kreeg een echte baan. Ik zie deze bereidheid om me in het leven te sronen als een zeer belangrijk onderdeel van mijn spirituele vooruitgang. En een paar maanden nadat Annie
en ik getrouwd waren- ook nog op St. Patr icksdag,
war grappig is omdat Annie uit een familie komt
die helemaal Iers is en van Ierse afkomst- vond de
rweede verlichting plaats. TS: Heb je ook het idee dar het huwdijk voor
de stabiliteit zorgde die noodzakelijk was voor die rweede verlichting?
Adya: Dat zie je goed. Ja. Ik kan dat niet ze
ker weten, maar sinds die tijd denk ik dat er een
element aan dit alles ontbrak, een soorr stabiliteit. Nu had ik werk zodat ik genoeg geld kon verdienen om van re leven, en was ik getrouwd met een geweldige vrouw. En op dit moment kreeg ik een inzicht dat zeer belangrijk was. Toen ik Annie ont
moeue en wij trouwden, wist ik dat dit meer was
dan ik ooit voor mogelijk had gehouden in een relarie. Ik had nooit kunnen dromen van een relatie van deze kwaliteit. Zo was, en is, het nu eenmaal. En die realisatie speelde een gewichrige rol, omdat
ik op een ochtend wakker werd en tegen mezelf
zei: 'Deze relatie is beter dan ik ooit had kunnen dromen en her is niet genoeg.' Nier dat de relatie
meer moest inhouden, want die hoefde helemaal
niet anders te zijn. Hoewel de relatie geheel en al
bevredigend was, dachr ik: "Oir heeft mij nier heel gemaakt; dit heeft me niet gebracht waar ik innerlijk alüjd naa r roegetrokken ben.' Die werenschap
was een soorr schok. Je kunt heel gelukkig zijn in je leven, op weg zijn, en niet in de situatie dar je voortgedreven wordt doordar je lijdt, en je toch re
aliseren dar zelfs dit alles niet genoeg is. Het komt: zelfs niet in de buun van wat je her liefste wil. Maar ik had wel die stabiliteit in mijn leven, en ik denk dar die een echt spomaan loslaren mogelijk heeft gemaakt. Want in menselijke zin was er iets waarin ik me kon laten gaan.
TS: Kun je beschrijven war er gebeurde?
Adya: Her was heel eenvoudig en her begon ei
genlijk aJ voordat her begon . De nacht tevoren, net voordat ik klaar was om te gaan slapen, zat ik op de rand van mijn bed en bedacht me iets. Het was
geen grote gedachte; het was geen groot inzicht. Het was iets heel simpels en had helemaal niets
re maken met waar ik op dat moment aan dacht.
Maar deze gedachte ging door mijn geest: 'Ik ben
klaar.' Ik nam hem waar; lenerlijk binnen vijf se
conden nam ik hem waar. En ik sliep in, maar her
gevoel van 'ik ben klaar' was heel gewoon en sim
pel. Het was nier mijn geesr of mijn ego dat zei: 'Ik ben klaar, klaar om de poort te bestormen!' Het was niet meer dan een onschuldig, simpel momenr, als een geschenk. Feit. Gewoon een gedachte. 'ik ben
�25
klaar'. En ik vond het van geen betekenis. Her trok
nier veel aandacht behalve dar ik her opmerkte. En zo ging ik slapen.
De volgende dag srond ik vroeg op omdat ik
naar mijn leraar :wu gaan, en ik stond meesral vroeg op om nog even te mediteren voordat ik haar bezocht. Ik dacht aan niets bijzonders en ik ging zitten en binnen dertig seconden hoorde ik
een vogel. Alleen een tjilpgeluid. En er kwam van
uit mijn buik en niet uit mijn hoofd een vraag die
ik nooit had gehuurd, die ik bij mijn beoefening nooit had gebruikt. Er kwam spomaan een vraag op en die luidde: 'Wie hoon dir geluid?' Zodra die vraag er was. draaide alles ondersteboven, of bovenste onder. En op dar ogenblik, waren de vogel, her geluid en het horen allemaal één ding. Ze
werden letterlijk als precies hetzelfde ervaren . . . her horen was nier méér ik dan her geluid en de vogel en war dan ook. Her gebeurde heel snel, heel plorseling, en her was gewoon één.
En her volgende dar opgemerkt werd was een gedachte. Die was w ver weg dat ik nier eens wisr waar de gedachte over ging. Maar er was denken. en wen was er het besef dar ik dat niet was. Dat is het denken. En dir war wakker werd, dit wat wak
ker was, had hoegenaamd niets re maken mer die gedachte. Die was er gewoon. Die twee stonden volkomen los van elkaar. De gedachte had geen idenrireir. En na een paar minuren stond ik op.
326
Ik kreeg letterlijk ideeën van een vijfjarige in mijn hoofd. Heel eigenaardig. Ik dacht: 'Ik vraag me af of ik her fornuis ben. En dus liep ik naar de woonkamer en de keuken en ja hoor, dit was het fornuis.
En ik liep de badkamer in en keek naar de wc-por, want ik probeerde te kijken naar iets dar echt onspiritueel was en ik dacht: als ik her niet dacht, dit
was de wc. En ik deed de slaapkamerdeur open en keek naar binnen; Annie, mijn vrouw, sliep en ik
zei: 'Dar is ze.' Dit is ze en het is hetzelfde. En ik
liep rond in ons kleine huisje van 150m� waar we zes-en-een-half jaar hebben gewoond en ik keek dit huisje rond en alles was dit, alles was hetzelfde. lk stond daar dus in het huis en merkwaardig genoeg
was er geen emotie. Er was geen 'hoera!' en er was geen '0, lieve help!'. Dar was rotaal afwezig. AJ
Ies werd volkomen helder gezien en niet aangezien voor een ervaringstoesrand, wanr er was helemaal geen toestand. En toen deed ik een paar stappen in
de woonkamer, wanr de woonkamer was maar een paar stappen lang. En mér die paar stappen onrwaa.kre het bewustzijn volledig. Dit valt moeilijk re beschrijven. maar her srond volkomen, volkomen los van her lichaam. En op dat punt zag ik het snoer van beelden en wist ik onmiddellijk, dit wat omwaakr was wist onmiddellijk dar ik in die beel
den, die we incarnaties zouden kunnen noemen, gevangen zat. Ik dacht dat ik die beelden was. Ik
was in slaap in die beelden, en her was zo duidelijk
dat dit nier die beelden was. Her zat er nier meer in
gevangen. Het was nier beperkt rot een van die ge
daanten, ook nier ror de huidige. En ik z.ag dat de huidige gedaante nier meer betekenis had of echter
was dan een gedaame van vijftig levens ge leden .
En daar was her alleen dit bewustzijn, compleet
alleen zichzelf. Geen gedaante, geen vorm. geen kleur, niets. Geen bepaalde plaats, maar overal. En
op dar moment was er een weten dat ook al was dit
bewustzijn overal. dir bewustzijn ook alles over
steeg. Dar als dit volkomen verdween, alle vormen en alles wat ik zag, als her allemaal verdween, dit
nier minder zou worden, zelfs nier een heel klein
beetje. Her kon niet minder worden. Dar was de
verlichting wel zo ongeveer. DaL ging ook gepaard mer een gevoel groter te
z.ijn dan het lichaam, dat her lichaam zich in dat
bewustzijn of die Geest bevond. Het lichaam z.at er in, in plaats van dar ik in her lichaam zat. En
tegelijkertijd kwam deze wakkerheid, dit bewust
zijn ook rerug in het lichaam. Het was er nog altijd
omheen, maar nu was het zowel buiren me als in
me. Het bleef niet alleen buiren me , het nam z.ijn plaats weer in, maar dit keer nam het zijn plaats
in zonder verwarring, zonder enige idemincatie.
Het was als kleren aamrekken 's morgens; je trok
je kleren aan. Je denkt nier dat jij je kleren bent; je draagt ze alleen. En het was gewoon zo duidelijk
dat deze vorm, deze bepaalde persoonlijkheid, deze
328
venr die formeel Stephen Gray heet, dat dit kleren
waren . DiL is zijn huidige incarnatie, dit geval dat hij draagt en doorm iddel waarvan hij functioneerr.
En her bijzondere was de vreugde die ermee gepaard ging. Zó' n vreugde over de kleren, over de
incarnatie. Er was een grote mrimiteit met de persoonlijkheid en een volstrekt kinderlijke vreugde
daarover. Bijna zoals een meisje dat een Assepoes
terjurk aamrekt en in de spiegel kijkt en het alle
maal ontzettend gaaf vindt. Er was een sterk gevoel
van verbazing over de uiterlijke vorm. En her laatste war ik deed was nog een stap
doen, en het was alsof het de eersec stap was die ik in mijn leven deed. Her was een gevoel alsof ik
net uit de baarmoeder kwam. Een gevoel alsof ik een baby was die net voor de eerste maal in z.ijn
leven zijn voer op de grond zet. En ik keek letter
lijk omlaag naar mijn voeten en liep in kringetjes
rond, want het leek wel een wonder - het gevoel
van de voer op de vloer en her lopen; het was een
gevoel dat het een wonder was daL ik mijn voet op de vloer z.ette, een compleet wonder. En elke stap was de ee rste stap. Alles was nieuw en alles
had dirzelfde gevoel van imimüdt en wonder en
appreciat ie. In mijn geval gebeurde dit alles in snelle op
eenvolging. Het ontwaken uit de vorm, het innemen van de vorm, de eenheid met de vorm, de appreciatie, en het besef dar ik de niet de vorm
329
ben. Het was alsof alles goed was. Ik hoefde niet uit het lichaam te zijn; ik hoefèl.e niets re overstijgen omdat alles dit was. Ik wist toen gewoon: dit is
een wonder: die leven, dit lichaam. Oir is hemels, hoe een warboel het ook is, hoe dwaas het ook is,
hoe prachtig en hoe verschrikkelijk het ook is . Dat
is de grote grap, weet je. Aan Gods hand lopen op zoek naar God.
Dat was het. Het was eigenlijk heel simpel. Zeer, zeer simpel. En war er ook uit voortkwam was het genieren van het gewone. Er hoefde niet meer iets bijzonders re gebeuren. Genieren van het gewone was genoeg. Ik kon her hebben over zogenaamde waarheid of spirituele zaken of ik kon met iemand praten over rugby of eren ... plotseling deed het er niet meer coe. En rot op de dag van vandaag zeg ik vaak tegen mensen - ze geloven me vaak niet - maar dan zeg ik: 'Voor mij zijn het geven van sarsang en praten over war dan ook hetzelfde.' Ik
had aan het gewone volstrekt genoeg. Natuurlijk is
her heel bevredigend iemand bewust te zien worden, zelfs om hem of haar een zekere transformatie re zien doormaken. Dat is een soort hoogtepunt, maar verder is er gewoon liefde voor het gewone en voor mij is dat een van de mooiste dingen -dat er niets bijzonders meer in mijn leven hoefr re gebeuren. Gewoon besraan is een soort van wonder.
TS: Adya, je noemt dir een 'uiteindelijke ver� lichting', maar als je nu nog meer verlichtingser-
330
varingen krijgt in de decennia hierna, waardoor de realisatie een steeds hogere dimensie vertoont? Denk je dar dit mogelijk is?
Adya: Ik ben blij dar je dit ter sprake brengt. Ik noem het uiteindelijk om een bepaalde reden. Wanneer ik 'uiteindelijk' zeg, bedoel ik niet per se dat er niet nog een verlichtingservaring kan volgen. Naruurlijk kan dat. Wie weer? Oké? We weten her nooit. Oir is ten sloue oneindig. Maar wat ik bedoel als ik zeg 'uiteindelijk', is dat het me bij deze verlichting volstrekt duidelijk werd war ik ben. Het werd ronder enige emotie in een volstrekt heldere staat gerealiseerd. Dat ging niet gepaard met energetische verschijnselen. Er was geen opgetogenheid. Als ik zeg 'uiteindelijk', bedoel ik dat ik het helder zag. Er was niets meer waarnaar gestreefd werd; er was geen vraag meer die op het spirituele vlak beantwoord moest worden. Daarom noem ik her dus 'uiteindelijk' omdat het voelde als een demarcatielijn, waarbij een bepaald leven en een bepaalde reis me tot dat punr hadden gebracht, en toen ik daar eenmaal overheen stapte, was het in geen enkel opzicht wals het daarvóór was geweest.
Die reis, op de manier waarop ik me er mee bezig had gehouden, was zeer duidelijk en zeer radicaal beëindigd. Hij was voorbij. En zou nooit terugkomen. En dat bedoel ik m�t uiteindelijk. Betekent dit dat er niet nog meer te zien is? Er is altijd nog meer te zien.
331
TS: Je zei dat je op je vijfentwintigste toen je de
eerste verlichting had, besefte dat war je zocht jij
was, maar dat je nog steeds zat met de vraag: 'Wat
is dit?' Adya: War is dit? Ja-ja.
TS:Wat ontdekte je dan bij je uiteindelijk ver
lichting?
Adya: Dat is een goede vraag (lacht). Ik zal mijn
best doen, maar het is een onmogelijke vraag om
te beamwoorden.
TS: Maar die vraag stel je niet meer.
Adya: Nee. Her gekke is dat het ancwoord op
de vraag is dat de vraag verdwijnr. Dat is het am
woord op de vraag. Je krijg geen mooi antwoord
dat je in je zak kan steken. TS: Je kunt niet zeggen: liefde en wijsheid of
zoiets?
Adya: Nee, nee. Het ligt ver vóór liefde en wijs
heid. Het is de bron waar liefde en wijsheid uit voortkomen. Het is paradoxaal, maar hoe beter we
onszelf kennen, hoe beter we weren war we zijn,
hoe beter we weren dar war we zijn iets is dat uir
de aard der zaak nooit gekend kan worden. Dus
jij en ik, wij zijn het onbekende, en aangezien het
onbekende het onbekende is kan her niet gekend
worden, niet vanwege een zekere ontoereikend
heid, maar omdat het onbekende per definitie on
bekend is. In het boeddhisme zouden ze het leegte,
lege ruimte of shtmyata noemen. Bij sommige sek-
332
ten van het joodse geloof werd het traditioneel als
godslastering beschouwd om het woord 'God' in
welke vorm ook te noemen. En ik denk dat dergelijke geboden voortkomen uit die ervaring die paradoxaal is - je weer wat je bent, maar je weer
dat je een mysterie bcnr.
We kunnen het geen naam geven, snap je? Over
louter potentieel kunnen we niets zeggen. Er vale
niets re weren. We kunnen alleen iets weten wan
neer potentieel zich gemanifesteerd heeft en iets
geworden is. Maar vóór die rijd is het louter po
tentieel. Her is louter leegte of louter intelligentie
of hoe je het ook wilt noemen. Voor mij is dat de
paradox- ik ben re weren gekomen war ik ben,
maar nu weer ik dar ik ben wat nooit gekend kan
worden, omdat dat de aard ervan is. Het gekke is
dus dat je in zekere 7.Ïn bijna eindigt waar je begon
nen bene. Je begint met niet weren wat je benr of
wat de uiteindelijke werkelijkheid is. Met dit ver
schil, dat je ren slotre weet dar jij benr wat je nooit
kunr kennen. Het mysterie wordt zich dus bcwusc.
Het kent zichzelf, het is de 'Ik ben' zoals het in de
Bijbel staar. Maar er is niet sprake van een defini
tie, zoals je merkt; her i.s slechts 'Ik ben.' Dat is het
zichzelf verklarende mysterie. Dat is hec. TS: Een van de interessante verhalen die ik heb
gehoord, is daL jij je zenleraar niet vertelde over
je rweede verlichting, roe drie maanden nadat her
gebeurd was. Dar vind ik vreemd.
.333
Adya: Er was gewoon geen reden om her re ver
rellen. Het voelde heel afgerond. In een bepaald
opzicht was het bijzonder, maar her voelde ook heel gewoon. Ik had niet het gevoel dat ik her gauw aan iemand moest vertellen. Ik vond het
nier nodig dar her bevestigd werd. Ik vond het niet nodig dat iemand het hoorde. Voor mij hoef
de niemand her re begrijpen. Het hield het weg
vallen in van al die psychologische behoeften. En de enige reden waarom ik her mijn leraar verrelde
is dar ik er ongeveer drie maanden daarna over
nadacht en besefte dat zij hier vijftien jaar lang met mij over gepraat had en waarom ze zo vanuit
haar hart en haar mededogen met mijn proces begaan was geweest. Ik dacht dar het wel leuk voor
haar moest zijn om her re weren. Dar was mijn drijfveer om het haar te vertellen. Er besrond een
volslagen gebrek aan enige behoefte, war een van de echec kenmerken is. Je hebt niet het gevoel dar je het iemand moet vercellen of dat je een schou
derklopje moer krijgen.
TS: Je vertelde dar je op een bepaald moment in je leven heel veel boeken las. Zijn er boeken die
echt indruk op je hebben gemaakt? Adya: Jazeker! Het eerste boek zou je waar
schijnlijk niet venvachten, en het is er zelfs niet
een dat nu nog mijn belangstelling heefr. Maar
destijds maakte het grote indruk. Ik las dit boek toen ik vierentwintig was, niet lang voor de eerste
334
verlichringservaring. Her was de autobiografie van
de heilige Theresa.
TS: Interessant. Adya: Inderdaad! Wanr ik was renslorre een
boeddhist, en het boeddhisme is helc:maal niet the
Ïstisch. Toch voelde ik me onweerstaanbaar aan
genokken tot christelijke mystiek, en een van de
eerste boeken die ik las was haar autobiografie. lk
ging een boekwinkel in en sloeg dat boek open en
binnen rwee bladzijden was ik halsoverkop com
pleet verlieft! geworden. lk werd Ierterlijk verliefd op deze heilige die ik nooit had ontmoet. Ik be
greep er niets van, maar het was heel erg sterk. En
haar autobiografie heb ik ui reindelijk verslonden en
daarna heb ik waarschijnlijk nog vijf, zes of zeven boeken over haar en haar leven gelezen ... en rege
lijkerrijd rwee jaar lang stapels boeken over christe
lijke mystiek. Maar dar boek was een begin en pas achteraf besefte ik waar dat mee te maken had en
wat die hele verkenning van de christelijke mystiek
voor me berekende. Die heeft namelijk mijn hart geopend. Mijn zenbeoefening kon dat niet voor el
kaar krijgen; ik had iets nodig dat me emotioneel zeer diep raakte en daar was z.en een beetje re onbewogen voor. En vamelf vond ik precies wat ik nodig had; dar boek heeft her 'm gedaan. Daardoor ben ik zeer gevoelig en ontvankelijk geworden. Het
was de perfecte hulp op de juiste tijd. Dat was dus een heel belangrijk boek voor me.
.335
Het andere bock dar er echt uitspringt voor mij
ts Ik Ben/Zijn van Nisargadatta Maharaj. Ik had
er voor de verlichting stukjes uir gelezen toen 1k
drieënderrig was, maar het betekende niet ech[
veel. Na de verlichting heb tk !k BmiZIJn helemaal
gelezen; het was de meest heldere uitdrukking ervan die ik voor of sinds mijn ervaring ooit ben te
gengekomen. Her was alsof iemand mijn ervaring
direct onder woorden bracht. Zij werd in dat bock precies weergegeven. Het was alsof ik naar mezelf
in de spiegel keek. Dus dar was werkelijk een be
langrijk boek, niet zozeer bij mijn zoektocht, maar toen ik er later over nadacht.
Oir wijkt en igszins af van her onderwerp. maar het heeft wel met lezen te maken. Ook al praat ik veel in mijn onderricht - zoals veel spirituele
leraren doen -over de onmogelijkheid verlichting met her denken re begrijpen en dar je op zeker
momem boeken en lezen achter je moer laten, te
gelijkerrijd kijk ik terug naar war ik ervaren heb
en zie ik dar, ook al heb ik de realisatie van waarheid nooit in een bock gevonden omdat dar niet
mogelijk is, lezen voor mij een heel belangrijke rol heeft gespeeld. Er zaten twee kanten aan. Het stond soms in de weg - met begrippen en ideeën
en strijdige begrippen - maar lezen is ook een
hele belangrijk onderdeel van mijn reis geweest.
Ik heb boeken gebruikt om bepaalde dingen uit
miJn geest re verwijderen. Ze hielpen me bepaalde
336
dingen helder te krijgen. In die zin denk ik dat
de inrellecruele kam van spirirualiteit ook onder
schat wordr. Hocwel je niet de waarheid in een boek kunt vinden, zijn boeken soms de manier
om bepaalde pumjes in ons hoofd met elkaar te verbinden ... en in ons hart. Soms zijn boeken
heel belangrijk om ons hart re openen. En daarom
denk ik dat her incellect -als het nier de baas is en als het niet alleen om het intellect gaat -echt een
beJangrijke rol kan spelen bij spirituele bewust
wording. AJs je op de juiste cijd op het juiste boek sruit, kan her een herkenning teweegbrengen. Le
raren doen dar ook in hoge mate. We zitren te praten in een kamer, nietwaar? En de inhoud is
intellectueel, maar wat we proberen re doen is een
diepe wijsheid in de roehoorder aan te wakkeren.
En een boek kan dat net zo goed als het luisteren naar een leraar. Je kunt een zin lezen die iets uit
lokt. Niet iets uit je geest, maar iets op her niveau
van inzichL Je weet dar her op her niveau van inzicht is omdat je hele lichaam zingt wanneer je een inzicht krijgt. Je bent er kinesthetisch zeer bij
betrokken. In die zin kunnen woorden echt heel
nuttig zijn als ze ons wakker schudden. Er kan een
deel van ons zijn dat zegt: '0, dar weer ik. Ik wist
alleen niet: dar ik het wist.' Woorden kunnen iets
dar onbewust is in het bewustzijn brengen. TS: Denk je dat er een vorm van overdracht
kan omstaan door lezen�
337
Adya: Absoluut. Alles wat we doen draagt de over
dracht of de presentie van wie we zijn. We hoeven
daarvoor niet fysiek met iemand in contact re zijn.
Voorwerpen zelf zorgen voor de overdracht van de
persoon die bij die voorwerpen betrokken was. Een
boek bewerkstelligt de overdracht van het bewust
zijn of de presentie van de schrijver. Als je er gevoelig
voor bem, kunnen er echt heel interessante dingen
gebeuren. Als je gevoelig wordt, kun je de aanwezig
heid van de schrijver in elk boek aanvoelen. Spiri
ruele boeken, onspiriruele nieuwsberichten, alles. Je
kum de staar van bewustzijn van de schrijver gaan
aanvoelen en dar kan op spiritueel gebied natuurlijk
heel krachtig zijn. Woorden en boeken kunnen die
overdracht in zich hebben. Daarom denk ik dat een
boek als Ik Ben/Zijn zo krachtig is. Her zijn nier al
leen de woorden. Het is de mens die de woorden uit.
Daarom raken mensen erdoor geboeid. Alle woor
den die in dat boek worden gezegd zijn al eerder ge
zegd, dus het zijn duidelijk niet alleen de woorden;
her gaar om wie die woorden zegt.
TS: Wanneer mensen in jouw aanwezigheid
verkeren of wanneer ze een van je boeken lezen
en ze hebben het gevoel dar er sprake is vaJl over
dracht, wat denk jij dar er dan gebeurt?
Adya: Er vind een ontmoeting plaats; dat is ei
genlijk de overdracht. Leegte ommoet leegte.
TS: Is her onvermijdelijk dat de leerling daar
door getransformeerd wordt?
338
Adya: Hoe kan ik dat nu eens zeggen? Het is her
krachtigste element van het onderricht, laren we
het zo zeggert. Ik aarzel dat te zeggen, omdat zodra
ik dar zeg, mensen zich dan gedragen alsof de leraar
het voor hen zal doen. Wat niet zo is. De leraar kan
het vuur ontsteken, maar de leraar gaar het proces
voor jou nier voltooien. Overdracht is het krach
tigst bij mensen die een zekere resonantie ervaren
mer war aangeboden wordt. Als de resonantie er
is, wordt er een potentieel aangeboord. Als her potentieel eenmaal wakker is gemaakt, moet je de
verantwoording nemen voor wat er gebeurt. Blijf
nier op de leraar of de overdracht door de leraar zitten wachten tot hij her voor je doet, want dan
krijg je een relatie van afhankelijkheid. En zodra je in een psychisch of emotioneel afhankelijke relatie
rerechrkomt, wordt het effect van de overdracht
enorm getemperd. Het wordt er ter plekke door
om zeep gebracht. AJsof je water op het vuur gooit.
We moeren verantwoordelijk zijn voor onze eigen
transformatie, want geen enkele leraar kan hoc dan
ook alles voor ons doen. We moeren het zelf doen.
We moeten zelf goed kijken. In iemands aanwezig
beid zijn kan misschien spomaan een vlam doen
ontbranden, maar je moet zelf het vuur brandende
houden.
3.19
© 2004 Ady3shanri
Eé!__j
Zomilu ,·erlicht Sttph�11 Jormlair� Gillrs Farctr
l:én jQ/m Gr�"'"
978-90-7 7228-5 2-4
Anton Heyboer v� fi/oiDjit 111111 Uil OOT
1pronkrlijkr gmr
978-90-77228-34-0
Van leerling tot meester Solru Morrtlliga
978·?0-77228 -38-a
Oneindige cirk.cl Btnll� G"mman
')78-?0-77228-31-1
Dialogen tus�en de Fnnse
schrijve-r/journ:�list Gilles
Farcet en Stephen Jourdain met
als kernrhcma: w�t is waarheid>
In dit bock laat de schrijver ons
glashelder zien dat het denken
nooit problemen van de geest
kan oplossen, net zoals het oog
z.ichzdf ook niet kan zien.
Leven, kunst en gedachrt'Wcreld
\'an Anton Heyboer in woord en
beeld. Heybocr noemde z.khzelf
zcnme�stcr'. In di� hoedanig-
heid heeft hij prachtige reksren
geschreven w:1arvan er een aan-
tal in dit boek is opgenomen.
Oir bock vcrtelt het levensver-
ha2.l van de Japanse tenmeeseer
Soko Morinaga (1925-1995).
l:en ontroerend, warm en wijs
boek.
[n dit bock geeft Glassman
cammenraar op drie Ztntcksten:
De H artsoerra, de Sandokai en
de Voorschriften voor de Bodhi-
satrva.
Jnana Yog;a WohrrA. Kurs
9"'11-90-, '228-35·�
Jnana yoga in d� praktijle Rira&murna
1)"8-90-"'"'228·33-3
N"�rmind 1\'irynr Liquormnn
9-.g-90-7722!1-41 8
Oe wes van <tilte AmiJOIIJ dr AMID
978-90-77:!28 32 6
Spirituele vcrlicbain� v�s«t het mur! Jrd Md\-(111111
978-90-77228-29-6
Een bundel artikelen en b�
schouwingen over ad•·aita,
oorspronkelijk uitgegeven door
de Stichring Yoga Nederl:md in
1972. Nog sreeds even actueel
c:n helder als toc:n.
Een origineel en prakdsch bock
over hoc j� J na na )'Og'd in het
dagelijkse leven roepast. Met
oefeningen.
Een non-dualistische beschrij-
ving en uitl�g van meer dan
honderd vcrschillende spi ri tude
onderwerpen.
Een combinatie v:m christelijke
mystiek en oosterse filosofie met
prachtige vcrhalen en simpele
gcwaanijnsocfcningen.
Een roman over her reilen en
zeilen ,·an een spirituele leefge
meensch:�p. Spannend,
humonsrisch en filosofi�c.h.
Eerder verschenen bij uitgeverij Sarnsara
ANTHONY DE MELLO
Anthony de Mdlo, een
bloemln:ing uit zijn -rk \flilliam Dych S.j
978-90-77218-5!-7
Zijn Fforia11 Tarhagnta
978-90 �7228-43 2
Tao T� Tsjing Sam Ham i{{ I Lao 1it
978-90-77228-40 l
Woorden van Boeddha Annt Bancroft
978-90-77128-44-9
Een bloemlezing uit het bl:
langrijksre werk van Amhony
de Mdlo, mcr ved vcrhalen en
parabels.
Een verslag van gcspr�kkcn mcr
Florian Tathagata waarin het
momcnr 'nu' centraal sra�r.
Een prachtige nieuwe \'ertói..ling
van dc1.c kla.ssickc Chinese tekst,
met kalligrafie: van
Kazuaki Tamha.shi.
Een bloemlezing uit de oudst
hekende geschriften mer de
woorden van Boeddha,
gerangschikt op onderwerp.
Hoogbepafd, nou èn? \VmdJ l.Ammtrl uw
TDormbur:
978-90·"'�.228-31-·J
Vrijheid in owrgaH
(,;mgtl]l
97!1-90-7722!1-P-2
Je bene niet wat je denkt }t111 l.'rlJJ Ronum
Onwcrdds wijs \l'ltt \l'lj, "'�'
978-90-77228-30-:!
Meranoia Jan Fot��lruim
978-90-77228-25-fl
Een ontdek-bock over
hoogbegaafdheid met ruim I 00
illustr;mr:s in kleur!
Voor IOnderen van 5 tot 99 jaar!
Gesprekken met Cangaji, een
leerling van Sri Poonjaji, over
o.a. macht. seks. emoücs,
waarheid en overgave.
Gesprekken (sarsang) rnc:t Jan
van Rossum over wie of war wc
in werkelijkheid zijn.
Een parabel over een hilarische
conversatie tussen een uil en een
konijn. Noc:rn het zen, taoïsme
of advo�iu.
Vta de psychiatrie en de psycho
cherapic komt Jan Foudrainc tot
her chcma bevrijding. en tot de
condu�ic: Jat wat wij de
'persoonlijkhc:id' noemen, wel
�en< iNs heel anders zou kunnen
z.ijn dan wordr aangenomen.
lm.icht Vmgtn UHjund naar tÜmnnn
9�8-')0-��228·21-0
Word wat je bent Aln11 W�m
De dcnltbecldigc geut U G. Krirluuummi
978-?0-77228-24- I
Het han van bcwuswjn '/hom/U BJrDm
Een vcn3ling van de Asht3v�kl':l Giu
978-?0 I '228-21-7
Vrljz.ijn \\:oftu A�m
Een venamcling inspirerende
reksten van 'LC)tien bekende
auteurs. uitgebracht ter ere van
het eerste lustrum van her rijd·
schrift lnZichr, w�ar regelma tig
publicaties van deze aureurs in
verschijnen.
Een vcrzameling reksten van de
pionier van de 'ncw age' over
uiteenlopende onderwerpen
zoals: raoï�mc, b<Xddhismc,
christendom, hindoeïsme,
psychologie en psychotherapie.
Informele gesprekken met de
man die werkelijk geen conces
sies doe• en alle spirituele tradi
ties, als :tijnde veninsden van de
geest, in heldere en duidelijke
bewoordingen van tafel veegt.
Dez.e tck.�t is een juweel, en
doorstaat de vcrgelijking met de
Tao te King, Bhagavad Gira of
de Harr sutra met glans. Zeker
ook door de prachtige, p�tische
venaling van Byrom.
l'.en commentaar op de Ash
ravakra Samhita . Nu nog even
actueel als 10en dez.c serie le
zingen, 25 jaar gckden. werd
gehouden . Oe: kernvraag was en
is: 'Wie ben ik>'
Ontwak�nin h re aJicdug:se forrn Trlllifinu
9'8-90· 7'228-15-9
Bewustzijn lfl1r/1011) tl� .Hrl/o
978·90·77228-[(j.(j
Wijsheid uit h�c han Almr Co/Jt11
978-90·77ZlH-l7-3
Panls voor de ziel Clmdt Hitlig
... r-;iemand daar Jony l'nnom
978-90-77228-1'> 7
Een persoonlijk. omroerend
verhaal over bewusr:wording.
Eer lijk , humoristisch en diep
gaand.
De je?.uïer Anthony de Mello
vermengt christelijke mystiek
met bo�:ddhistische wijsheid en
komt daarbiJ tot een prachrige
syorhese.
Een verhc:lderend, humoristisch
boek met parabels, anekdm�,
gedichten en citaten uir verschil
ltnde tradities.
Een verzameling gedachten en
overpei m.i ngen van de psycho
therapem Chuck Hillig waarin
oosterse wijsheid e n westerse
psychologie sdmenkorncn .
Dialogen mee Tony l'ar�un�.
·Er is geen bcrer of slechter. er
is geen pad en er vair niets u.·
bereiken. Alles wat verschijnt is
bron'
\ I
I I
De su-uctuur van
Zijn Rn; \V'/,mmy
9�8 90-ï7228-l.!-8
Niemand hiu ...
Tony Ptrrwm
978-90-/12ltl-ll-l
Eén-1ijn in relaties Srrr·m HllrT/1011
978-'J0-77228 10 4
Hcc gcl .. klc.igc kind JU<•m l/armor1
978-90-77218-10-3
Terug Yatl nooir w�ewu..c /11•1 ""'' Drldm
'>ï8-90-77 21!! ()(1 ')
'Dit hoek legt in heldere
btwoordingen de basis van
het spirituele Lucken bloot.'
Ram�sh S. Bttlsrknr·
Ern weergave van dialogen met
Tony Parsons, o.a. gehouden in
Amsterdam in 2002.
Steven Harrison tOOnt in dit
boek aan dat we altijd en ovcrJI
in relatie zijn. Ongeacht of wc
dat willen of ��elfen.
'Een imposant bock met
verfrissende, meuwe inzichten
over het thema opvoeding'
·Jouph Chilton Prarrr-
Een gebed nieuwe en originele
visie op het oude heldendicht
v�n Homerus: de Odrssee.
Jan van Dddcn tiet de reis van
Odysseu� als een metafoor voor
een Innerlijke reis naar duur-
7.,am geluk.
F.r was eens ...
R111nrsiJ Balstltnr
978-90-77128-14-2
uuwighcid NU! Frmsm l.uullr
978-90-77228-l y,
Vulkhtins voor
Mginners ( h11rk Hi/lig
�n!-90-77228-0'J!!
Wle�kc zal niet Yinden Rtrnt Tut
9711-�0-77!28 OI
Bent u néc zo gelukkig als uwhond1 Aln11 Culmt
978-90-77228 03-(i
Door middel van verhalen en
Jnekdotcs m:�akt de lezer kennis
met het unieke onderricht van
de inmicldcl� 86-jarigc Ramcsh
Balsekar.
Gesprekken met francis Lucillc
over onze 'ware naruur' waaruit
zijn eenvoud, warmrr en helder
heid duidelijk blijken.
'Chuck Hilltgs bock herbergt
briljante inz.ichtcn. Eén ervan
km je leven al ingrijpend va
anderen.'
-Dupak 01opra. M.D.-
In 100 humoristische beschou
wingen worden de 'zoeker', de
'zoektocht' en de 'uiiWcg' op de
hak genomen.
Humoristische c:�noons en tek
sten over een hondje dat in her
'nu' leeft en daarom volslagen
gelukkig is.
Zoek gceo annroord Sul'êll Harrnou
978-90 77 228-02-9
Zoals Hetls To117 Ptmom
978-90-i /218·0�-0
Ontw2Jccn in dt droom /." HtrrtDIIf
�PS 90 77228 07 . ..j
Kennendhdd Alrxamfrr Snut
978-90-7'1228.()4 .j
In dit bock verdedigt psycho
loog en schrijver Steven Harrî
son de s telling: 'WJarom levens
vragen nergens toe leiden.'
Dialogen met Tony Par.;ons over
zijn bock 'Het Open Geheim.'
Een persoonlijk vcrslag over
bcwusiWording van 'wat is.'
Hcldc:r en humorisrisch.
Een blocmk(ing uit het werk
Yan de in 1998 overleden
N�derl� nd�r :�dv:lit:l-lera:u
Alex�ndcr Sm ie.
Onze litels, met een tekstfragment ,
kunt u ook zien op onze website:
www.samsarabooks.com
Daar vindt u informacic over de boeken in voor
bereiding, de agenda met informatie over lezingen
van onze auteurs en kunt u zich opgeven voor onze
nieuwsbrief.
Samsara Uitgeverij bv
lierengracht 341
1 0 16 AZ Amsterdam
Telefoon: 020- 5550366
Fax: 020- 5550388
E-mail: [email protected]