AÇIKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN İNTERNET ERİŞİM PROFİLLERİ (1999-2001)

M. Emin MUTLU*

M. Faruk GÜLEN**

Özet: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi tarafından 1999-2000 öğretim

yılında internete dayalı deneme sınavları uygulaması başlatılmıştır. Proje, üçüncü

öğretim yılında ülkemizde internet ortamındaki en çok ziyaret edilen uzaktan öğretim

sitesi durumuna gelmiştir. Deneme sınavlarında öğrencilerin sitedeki bütün

etkinlikleri kaydedilerek değerlendirilmektedir. Bu çalışmada üç yıl süresince elde

edilen tutanakların genel değerlendirmesi yapılarak, açıköğretim öğrencilerinin

internet kullanım profilleri elde edilmeye çalışılmıştır.

Summary: An internet based self evaluation exam system has been developed by

Anadolu University Open Education Faculty, in 1999-2000 educational year. During

third educational year of this project, it has been most visited distance education site

of Turkey. In the self evaluation exams site, all of students user-actions had been

recorded and evaluated. This research is gives total evaluation of third year’s records

for internet using profiles of open education students.

Anahtar sözcükler: Deneme sınavları, internete dayalı eğitim, açıköğretim sınavları,

internet ortamında sınav

Keywords: self evaluation exams, internet based education, open education exams,

internet based exams

Giriş

Açıköğretim Fakültesi deneme sınavları hizmeti açıköğretim öğrencileri için internet üzerinde

gerçek sınavlar öncesi kendi düzeyleri hakkında doğru bilgi edinmek amacıyla kullanmaları

için geliştirilmiştir (http://ds.anadolu.edu.tr). Bütün açıköğretim öğrencilerini ve bütün

açıköğretim derslerini hedefleyen uygulamada öğrenciler istedikleri dersten istedikleri sayıda

deneme sınavı olabilmektedirler. Sınavlar soru veritabanından rassal olarak seçilen sorularla

hazırlanmaktadır. Öğrenci aynı dersten başka sınav olduğunda büyük ölçüde farklı sorularla

karşılaşmakta ve böylece daha fazla deneme sınavı olmaya güdülenmektedir. Sınav sonunda

sınavın başarı durumu, dersin ünitelerine dağılmış olarak raporlanmaktadır. Öğrenci böylece

dersin hangi ünitelerinde zayıf olduğunu öğrenmektedir. Öğrenciler daha önce

gerçekleştirdikleri sınavların sonuçlarına ait bir rapor alarak durumları hakkında bir üst bakışa

sahip olurlar.

Deneme Sınavlarının Tasarımı ve Uygulamaya Konulması

Deneme sınavlarının tasarımı 1999 yaz aylarında tamamlandı (Mutlu ve Yılmaz, 1999).

Bütünüyle internet üzerinde çalışan sistem modülü, soru giriş modulü, sınav modülü ve rapor

modülü olmak üzere dört bileşen biçiminde hazırlandı. Öğretim elemanları soru giriş

* Öğretim görevlisi, Anadolu Üniversitesi,

** Sistem uzmanı, Anadolu Üniversitesi

modülünü kullanarak veritabanına sınav sorularını girebilmektedirler, sınav ve rapor bölümü

ise öğrenciler tarafından kullanılmaktadır. Sistem modülü ise bölümlerin, derslerin ve

kullanıcıların tanımlanmasında sistem yöneticisi tarafından kullanılmaktadır.

Tasarım

Sistemin ilk denemeleri 1999 sonbaharında gerçekleştirildi. Programın testleri

tamamlandıktan sonra Açıköğretim Fakültesi’ne bünyesindeki Test Araştırma Birimi

tarafından hazırlanan sorular BDE Birimi öğretim elemanları tarafından veritabanına girildi.

Genel Matematik gibi dersler için gerekli olan çok sayıdaki görsel öğe bu aşamada üretildi.

Uygulama

İnternete dayalı deneme sınavları 27 aralık 1999 tarihinde deneme amaçlı olarak yayına girdi

ve 3 Ocak 2000 tarihinde sistem yayına kondu. Bu süre boyunca AÖF öğrencilerine

erişebilmek için e-posta, haber grupları ve basın yoluyla gerekli duyurum çalışmaları yapıldı,

öğrencilerin hizmete daha kolay erişebilmeleri için gerekli bağlantılar arama motorlarına

eklendi. Sistem yayına girdiği ilk dakikadan itibaren kullanılmaya başlandı. İlk kullanım

anından itibaren izlenebilir bütün etkinlikler tutanak haline getirilerek aylık bültenler halinde

yayınlanmaya başlandı (http://bde.anadolu.edu.tr/bulten). Sistemin ilk üç aylık sonuçlarına ait

bir değerlendirme bildiri olarak yayınlandı (Özkul ve Mutlu, 2000).

Kısa sürede açıköğretim öğrencilerinin davranışlarının öğretim yılı içinde dört bölüme

ayrıldığı ve bunun her yıl yinelendiği görüldü. Bu dönemler kayıtlardan arasınavlara kadar

olana Ocak-Şubat-Mart dönemi, arasınavlardan yılsonu sınavlarına kadar olan Nisan-Mayıs-

Haziran dönemi, yılsonu sınavlarından bütünleme sınavlarına kadar olan dönem Temmuz-

Ağustos-Eylül dönemi ve Ekim-Kasım-Aralık aylarındaki tatil dönemidir. Tatil dönemi

dışındaki dönemlerin son ayları olan Mart, Haziran ve Eylül ayları açıköğretim öğrencilerinin

deneme sınavlarına talebi olağanüstü artmaktadır.

Teknik Altyapı

Deneme sınavları uygulaması, öğretim elemanlarının erişerek soru girişi yaptıkları bir üretim

bilgisayarı (PIII-Xeon 500, Tek İşlemci, 256 MB Ram, 36 GB HD) ile sınavların yayınladığı

bir yayın bilgisayarı (PIII-Xeon 500, Çift İşlemci, 512 MB Ram, 45 GB HD) üzerinde

çalıştırılmaktadır.

Sistemin Kullanımı

Deneme sınavlarında öğrenciler Kayıt Yaptırmak, Sınav Olmak, Sınav Sonuçlarını Görmek ve

Şifre Değiştirmek Şeklinde dört temel davranış içinde bulunurlar.

Kayıt yaptırmak

Öğrencilerin deneme sınavlarından yararlanabilmeleri için deneme sınavları uygulamasında

bir hesap açtırmaları gerekmektedir. Öğrenciler kayıt sürecinde Öğrenci Numarası Girme,

Kimlik Bilgileri Girişi, Kimlik Bilgilerinin Onaylanması ve Kimlik Bilgilerinin Kaydedilmesi

aşamalarından geçerler (Şekil 1).

Şekil 1. Deneme sınavlarına kayıt yaptırmak.

Sınav Olmak

Deneme sınavları üzerinde hesap açan bir öğrenci istediği dersten istediği sayıda sınav

gerçekleştirebilir. Sınavlar rassal olarak seçilen sorulardan oluşturulmaktadır. Öğrenci sınav

sürecinde Öğrenci Numarası ve Şifre Girişi, Fakülte Seçimi, Bölüm ve Sınıf Seçimi, Ders

Seçimi, Sınav Seçimi, Sınav Olma ve Sınav Değerlendirme aşamalarında geçer (Şekil 2).

Sınav başladığında gerçeğe yakın bir sınav süresi başlatılır. Sınavı zamanında

tamamlayamayan öğrencinin o ana kadar verdiği yanıtlar kendiliğinden değerlendirmeye

gönderilir. Sınav tamamlandığında dersin sınav kapsamındaki ünitelerine ait “Zayıf”, “Orta”

ve “İyi” biçiminde değerlendirme sonuçları verilir.

Şekil 2. Sınav ekranı.

Sonuçları görmek

Deneme sınavlarına girerek çok sayıda sınav gerçekleştiren öğrenciler daha önce girdikleri

sınavların sonuçlarına erişebilirler. Bu amaçla Öğrenci Numarası ve Şifre Girişi ve

Sınav Sonuçlarını Görme aşamalarından geçilir (Şekil 3).

Şekil 3. Önceki sınavların sonuçları.

Uygulamaya İlişkin Bilgi Toplama Yöntemleri

Öğrencilerin deneme sınavları sisteminde hesap açtırmaları ve sistemi kullanmaları

sonucunda çok sayıda kullanım bilgisi elde edilmektedir. Bu bilgiler ayrıca Bilgisayar

Araştırma ve Uygulama Merkezi’ndeki diğer bilgilerle eşleştirilerek daha kapsamlı sonuçlar

elde edilebilmektedir. Öğrencilerin kendilerinin girdikleri ya da verdikleri bilgilere içsel bilgi

kaynakları, sistemin dışarıdan gözlenmesi sonucu elde edilen bilgilere ise dışsal bilgi

kaynakları adını veriyoruz (Şeniş ve ark., 1999).

İçsel Bilgi Kaynakları

Sınav yazılımının kendisi tarafından toplanan bilgiler arasında Yaş, Cinsiyet, Adres ve

Meslek gibi öğrenci kayıtlarıyla Tarih, Saat, Erişim İçin Kullanılan Bilgisayara Ait Bilgiler

gibi sınav tutanakları bulunmaktadır. Bu bilgiler uygulamaya ait veritabanında tutulmakta ve

serbestçe sorgulanarak çözümlenebilmektedirler.

Dışsal bilgi Kaynakları

Sistemde kullanılan ağ sunucuları tarafından oluşturulan günce dosyaları temel dışsal bilgi

kaynaklarıdır. Uygulamaya konulmasında günümüze kadar deneme sınavlarında sırasıyla

Apache 1.3, İplanet 4.0 ve IIS 5.0 sunucuları kullanıldı ve bu sunuculara ait günce dosyaları

biriktirildi. Bu günce dosyaları WebTrends Log Analyser ile çözümlendi.

Uygulamaya Ait Özet Bilgiler

Bu bölümde deneme sınavları uygulamasına ait sayısal büyüklükler özetlenmektedir. Bu

bilgiler yayınlanan veriye ait değerler, sisteme kayıtlı öğrenciler, gerçekleşen sınavlar, öğrenci

başına ve sınav başına düşen büyüklüklerdir.

Yayınlanan Malzeme

Deneme sınavlarında Mart 2002 sonunda Açıköğretim, İşletme ve İktisat fakültelerine ait 20

farklı bölümde 443 derse ait 11172 sınav sorusu bulunmaktadır.

Öğrenciler ve Sınavlar

Her yıl 60.000’den fazla yeni öğrenci öğrenci deneme sınavlarında hesap açtırmaktadır. Bu

sayı tüm açıköğretim öğrencilerinin yüzde onundan fazladır. Gerçekleşen sınav sayısı da

öğrenci sayısının artmasından dolayı her sene iki katına çıkmaktadır (Tablo 1).

Tablo 1. Öğrenciler ve sınavlar.

2000 2001 2002 (Ocak-

Mart)

Toplam

Kayıt Yaptıran

Öğrenci Sayısı

68.225 62.755 30.639 161.619

Gerçekleşen

Sınav Sayısı

1.105.980 1.805.792 1.367.262 4.279.034

Öğrencilerin Zamanla Dağılımı

Kayıt yaptıran öğrencilerin sayısı öğretim yılındaki dört uygulama döneminin ilk üçünde üssel

biçimde artış göstermekte, sınavlardan sonra tekrar düşmektedir. Tatil döneminde ise düşük

sayıda ama sürekli biçimde kayıt yapılmaktadır.

Şekil 4. Kayıt yaptıran öğrencilerin zamanla dağılımı

Sınavların Zamanla Dağılımı

Bir günde gerçekleşen sınavların sayısı yıl içinde çok büyük değişiklikler göstermektedir. Bir

günde gerçekleşen sınav sayısı örgün sınavlardan önce günde 100.000’den fazla

olabilmektedir. Sınavlar yılın her günü gerçekleşmekte, hiç sınav olmayan gün

bulunmamaktadır. Sınavların dağılımı kayıt yaptıran öğrencilerin dağılımıyla örtüşmektedir.

Şekil 5. Sınavların zamanla dağılımı.

Dışsal Bilgiler

Öğrencilerin kendileri tarafından verilerin dışında ağ sunucuları tarafından kaydedilen günce

dosyalarının çözümlenmesiyle önemli istatistikler elde edilmektedir. Bunların başında

öğrencinin sitede gezerken kendisine ulaşan tüm dosyaları gösteren “hit sayısı”, öğrenci

Kayıt Yaptıran Öğrenciler

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

26.1

2.1

999

09.0

1.2

000

23.0

1.2

000

06.0

2.2

000

20.0

2.2

000

05.0

3.2

000

19.0

3.2

000

02.0

4.2

000

16.0

4.2

000

30.0

4.2

000

14.0

5.2

000

28.0

5.2

000

11.0

6.2

000

25.0

6.2

000

09.0

7.2

000

23.0

7.2

000

06.0

8.2

000

20.0

8.2

000

03.0

9.2

000

17.0

9.2

000

01.1

0.2

000

15.1

0.2

000

29.1

0.2

000

12.1

1.2

000

26.1

1.2

000

10.1

2.2

000

24.1

2.2

000

Kayıt Yaptıran Öğrenci 2000 Kayıt Yaptıran Öğrenci 2001 Kayıt Yaptıran Öğrenci 2002

Gerçekleşen Sınavlar

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

27

.12

.199

9

10

.01

.20

00

24

.01.

20

00

07

.02

.20

00

21

.02

.20

00

06.

03

.20

00

20

.03.

20

00

03

.04

.20

00

17

.04

.20

00

01.

05

.20

00

15.0

5.2

000

29

.05

.20

00

12

.06.

20

00

26

.06

.20

00

10

.07

.20

00

24.

07

.20

00

07.0

8.2

000

21

.08

.20

00

04

.09

.20

00

18.

09

.20

00

02.1

0.2

000

16

.10

.20

00

30

.10

.20

00

13

.11.

20

00

27

.11

.20

00

11.

12

.20

00

Gerçekleşen Sınav Sayısı 2002 Gerçekleşen Sınav Sayısı 2001 Gerçekleşen Sınav Sayısı 2000

tarafından görüntülenen sayfa sayısını ifade eden “izlenen sayfa sayısı”, deneme sınavlarına

kaç kez girildiğini gösteren “oturum sayısı”, öğrencinin bilgisayarına aktarılan veri büyüklüğü

ve siteye girildikten sonra ne kadar kalındığını gösteren “oturum süresi” gelmektedir (Tablo

2).

Tablo 2. İnternet istatistikleri.

2000 2001 2002 (Ocak-

Mart)

Toplam

Toplam hit sayısı 9.868.625 14.270.772 8.867.863 33.007.260

İzlenen sayfa sayısı 6.622.270 10.088.170 6.334.509 23.044.949

Oturum sayısı 309.904 500.115 263.900 1.073.919

Aktarılan bilgi

büyüklüğü (Kbyte)

30.411.065 83.149.142 36.391.453 119.540.595

Ortalama oturum

süresi

28:20 dk 27:22 dk 27:26 dk 27:25 dk

Öğrenci Başına Düşen Büyüklükler

Deneme sınavlarında Ocak 2000 – Mart 2002 arasında öğrenci başına düşen Hit Sayısı: 204,

Sayfa Sayısı: 142, Oturum Sayısı: 6,6 ve Aktarılan Bilgi Büyüklüğü: 740 Kbayt olarak

gerçekleşmiştir.

Sınav Başına Düşen Büyüklükler

Deneme sınavlarında Ocak 2000 – Mart 2002 arasında sınav başına düşen Hit Sayısı: 8, Sayfa

Sayısı: 5,4, Oturum Sayısı: 0,25 ve Aktarılan Bilgi Büyüklüğü: 28 Kbayt olarak

gerçekleşmiştir.

Öğrencilerin Özellikleri

Deneme sınavlarına kayıt yaptıran öğrencilerden yaş, cinsiyet, adres ve meslek bilgileri elde

edilmektedir.

Öğrencilerin Yaş Grupları

Deneme sınavlarında hesap açan öğrencilerin çoğunluğunu 20-30 yaş grubu oluştururken, onu

30-40 yaş grubu izlemektedir (Tablo 3). Bu durumun deneme sınavlarına daha çok çalışan

öğrencilerin erişmesiyle ilgisi yüksektir.

Tablo 3. Öğrencilerin yaş grupları.

143.196Toplam

79650 +

9.62840 – 50

39.28630 – 40

90.95720 – 30

2.529- 20

Öğrenci SayısıYaş

143.196Toplam

79650 +

9.62840 – 50

39.28630 – 40

90.95720 – 30

2.529- 20

Öğrenci SayısıYaş

Öğrencilerin Cinsiyet Dağılımı

Deneme sınavlarına erişen öğrencilerden cinsiyet bildiren 158.127 kişiden 95.729’u erkek,

62.3982’i kadın olarak belirtilmiştir. Bu oran bütün açıköğretim öğrencilerinin cinsiyet

dağılımından farklılık göstermemektedir.

Öğrencilerin Bulundukları İller

Öğrenciler baskın olarak İstanbul’dan erişmekte, tablodaki 16 il yaklaşık 100.000 öğrenciyi

içermektedir (Tablo 4).

Tablo 4. Öğrencilerin bulunduğu iller.

Öğrencilerin Meslekleri

Deneme sınavlarında elde edilen en ilginç verilerden birisi öğrencilerin mesleklerinin

dağılımıdır. Bu bilgi açık uçlu olarak sorulan bir sorudan derlenmektedir. Deneme sınavlarına

kayıtlı öğrencilerin çoğunun meslek sahibi olduğu görülmektedir (Tablo 5).

Tablo 5. Öğrencilerin meslekleri.

Öğrencilerin İnternet Kullanım Özellikleri

Ağ sunucularının oluşturdukları dışsal bilgiler günce çözümleyicileriyle çözümlenerek

Açıköğretim öğrencilerinin deneme sınavlarına erişimlerinin hafta içi ve gün içi dağılımları,

sisteme erişmek için kullandıkları tarayıcılar, işletim sistemleri, hangi internet ağı üzerinden

eriştikleri, bulundukları ülkeler ve deneme sınavlarının adresini nasıl temin ettikleri

belirlenebilmektedir.

2012Kocaeli

2469Konya

3159Antalya

3318Eskişehir

4768Bursa

8476İzmir

21112Ankara

39342İstanbul

Öğrenci SayısıŞehir

2012Kocaeli

2469Konya

3159Antalya

3318Eskişehir

4768Bursa

8476İzmir

21112Ankara

39342İstanbul

Öğrenci SayısıŞehir

1087Gaziantep

1220Erzurum

1265Denizli

1279Balıkesir

1283Samsun

1406Malatya

1621Kayseri

1921Adana

Öğrenci SayısıŞehir

1087Gaziantep

1220Erzurum

1265Denizli

1279Balıkesir

1283Samsun

1406Malatya

1621Kayseri

1921Adana

Öğrenci SayısıŞehir

1707Sekreter

2513Ev Hanımı

3725Polis Memuru

4220Serbest

5334TSK Mensubu

5672Bankacı

5851Bilgisayar

13265Muhasebe

22460Öğrenci

24095Memur

Öğr. SayısıMeslek

1707Sekreter

2513Ev Hanımı

3725Polis Memuru

4220Serbest

5334TSK Mensubu

5672Bankacı

5851Bilgisayar

13265Muhasebe

22460Öğrenci

24095Memur

Öğr. SayısıMeslek

357Din Görevlisi

725Sigortacı

771Sağlık

993Turizm

861Elektronik

902Yok

962İşçi

1137Hemşire

1427Öğretmen

1496Teknisyen

Öğr. SayısıMeslek

357Din Görevlisi

725Sigortacı

771Sağlık

993Turizm

861Elektronik

902Yok

962İşçi

1137Hemşire

1427Öğretmen

1496Teknisyen

Öğr. SayısıMeslek

İnternet Kullanımının Hafta İçi Dağılımı

İnternet kullanımı pazartesiden cumaya kadar hafif bir artış göstermekte, hafta sonu ise yarıya

düşmektedir. Bunun nedeninin arasında işyerindeki bilgisayarlardan erişimin payının yüksek

olması da bulunmaktadır (Şekil 6).

Şekil 6. İnternet kullanımının hafta içi dağılımı.

İnternet Kullanımının Gün İçi Dağılımı

Gün içinde internet kullanımı sabah yükselmeye başlayarak saat 114-16 arası en yüksek

seviyesine varmakta ve ardından azalmaktadır. Deneme sınavlarına 24 saat erişim

bulunmaktadır (Şekil 7).

Şekil 7. İnternet kullanımının gün içi dağılımı.

Kullanılan Tarayıcılar

Öğrenciler deneme sınavlarına baskın biçimde Microsoft IE ile erişmektedirler. Bu oran

günümüzde daha da yüksektir. Netscape tarayıcılarının kullanım oranı 2000 ve 2001

yıllarındaki daha yüksek kullanım oranlarından kaynaklanmaktadır (Tablo 6.)

14,14

16,14 16,14 16,7317,76

10,92

8,14

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

16,00

18,00

Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar

Hit (%)

3,28

1,96

1,03

0,560,310,2 0,2 0,34

1,44

3,56

5,45

6,63

7,1

7,587,827,917,9

7,26

6,08

5,054,724,6 4,66

4,25

0

1

2

3

4

5

6

7

8

00:00 - 00

:59

01:00 - 01

:59

02:00 - 02

:59

03:00 - 03

:59

04:00 - 04

:59

05:00 - 05

:59

06:00 - 06

:59

07:00 - 07

:59

08:00 - 08

:59

09:00 - 09

:59

10:00 - 10

:59

11:00 - 11

:59

12:00 - 12

:59

13:00 - 13

:59

14:00 - 14

:59

15:00 - 15

:59

16:00 - 16

:59

17:00 - 17

:59

18:00 - 18

:59

19:00 - 19

:59

20:00 - 20

:59

21:00 - 21

:59

22:00 - 22

:59

23:00 - 23

:59

Hit (%)

Tablo 6. Kullanılan tarayıcılar.

Kullanılan İşletim Sistemleri

Deneme sınavlarına erişen öğrenciler baskın biçimde Windows 98 işletim sistemini

kullanmaktadırlar (Tablo 7).

Tablo 7. Kullanılan işletim sistemleri.

Kullanılan Servis Sağlayıcıya ait Üst Düzey Alan İsimleri

Deneme sınavlarına erişim yüzde 45 oranında ticari servis sağlayıcıları üzerinde yapılmakta.

Eğitim kurumlarından yapılan erişim yüzde 34. Bu oranı üniversitelerden çalışan açıköğretim

öğrencileri oluşturmaktadır (Tablo 8).

Tablo 8. Üst düzey alan İsimlerinin dağılımı.

0.01Lynx

%Tarayıcı

100Toplam

0.15Other Netscape Compatible

0.13MSProxy/2.0

0.75Others

6.02Netscape

92.68Microsoft Internet Explorer

0.01Lynx

%Tarayıcı

100Toplam

0.15Other Netscape Compatible

0.13MSProxy/2.0

0.75Others

6.02Netscape

92.68Microsoft Internet Explorer

0.02Macintosh 68K

%İşletim Sistemi

100Toplam

0.09Linux

0.06Windows 3.x

0.04Windows Win32s

0.61Macintosh PowerPC

1.29Diğer

3.66Windows 2000

3.91Windows ME

5.8Windows NT

14.79Windows 95

69.67Windows 98

0.02Macintosh 68K

%İşletim Sistemi

100Toplam

0.09Linux

0.06Windows 3.x

0.04Windows Win32s

0.61Macintosh PowerPC

1.29Diğer

3.66Windows 2000

3.91Windows ME

5.8Windows NT

14.79Windows 95

69.67Windows 98

0International

100Toplam

%Organizasyon

0.01Organization

0.05Military

0.08Arpanet

9.53Government

11.09Network

34.18Education

45.02Commercial

0International

100Toplam

%Organizasyon

0.01Organization

0.05Military

0.08Arpanet

9.53Government

11.09Network

34.18Education

45.02Commercial

Kullanılan Servis Sağlayıcıların Bulunduğu Ülke

Açıköğretim öğrencileri çok sayıda yabancı ülkeye dağılmış durumdadır. Bunların bir

bölümünü Batı Avrupa Programı’na kayıtlı öğrenciler oluşturmakta, diğerleri ise ağırlıklı

olarak gezici öğrencilerden kaynaklanmaktadır (Tablo 9).

Tablo 9. Ülkeler.

Referans Alınan Siteler

Deneme sınavlarına bağlantı veren çok sayıda site bulunmaktadır. Bunların çoğu arama

motoru ve sınıflandırılmış sayfalar yayınlayan sitelerdir. Bu sayfalardan çok sayıda giriş

yapılmaktadır (Tablo 10).

Tablo 10. Deneme sınavlarına referans veren siteler.

Deneme Sınavları Sitesini Bulmak İçin Kullanılan Arama Motorları

Deneme sınavlarına doğrudan bağlantı arayan öğrenciler bu amaçla arama motorlarını

kullanmaktadırlar. Son günlere kadar deneme sınavları sitesinin kendisine ait bir adresi

bulunmadığından, Açıköğretim Fakültesi ve BDE Birimi’ndeki bazı sayfalarda bulunan

bağlantılardan erişilebildiği için bir arama sorunu ortaya çıkmıştır (Tablo 11).

53Danimarka

81Katar

116Bulgaristan

132Finlandiya

132İtalya

185Belçika

185İsveç

271Suudi Arabistan

276İsviçre

342Hollanda

362Avusturya

488Fransa

525İngiltere

5877Almanya

69569Amerika

218693Türkiye

53Danimarka

81Katar

116Bulgaristan

132Finlandiya

132İtalya

185Belçika

185İsveç

271Suudi Arabistan

276İsviçre

342Hollanda

362Avusturya

488Fransa

525İngiltere

5877Almanya

69569Amerika

218693Türkiye

5Polonya

5İsrail

5Kazakistan

6Bosna-Hersek

6Litvanya

6Slovakya

6Japonya

7Romanya

8Gürcistan

9Birleşik Arap

Emirlikleri

9Rusya

10Kırgızistan

11Lüksemburg

23Ukrayna

34Yunanistan

5Polonya

5İsrail

5Kazakistan

6Bosna-Hersek

6Litvanya

6Slovakya

6Japonya

7Romanya

8Gürcistan

9Birleşik Arap

Emirlikleri

9Rusya

10Kırgızistan

11Lüksemburg

23Ukrayna

34Yunanistan 4Norveç

1Portekiz

1KKTC

1Estonya

1İrlanda

1Güney Kore

1Singapur

1Çek Cumhuriyeti

1Hırvatistan

1Makedonya

2Kanada

2İspanya

3Avusturalya

3SSCB (eski)

4Güney Afrika

4Norveç

1Portekiz

1KKTC

1Estonya

1İrlanda

1Güney Kore

1Singapur

1Çek Cumhuriyeti

1Hırvatistan

1Makedonya

2Kanada

2İspanya

3Avusturalya

3SSCB (eski)

4Güney Afrika

730http://www.kimim.com/

1419http://www.interturknet.com/

841http://www.arama.com/

954http://www.sanalkutuphane.net/

4946http://www.turk.net/

2195http://kapi.netbul.com/

3602http://google.yahoo.com/

2068http://arama.e-kolay.net/

5764http://www.anadolu-uni.de/

13061http://www.arabul.com/

730http://www.kimim.com/

1419http://www.interturknet.com/

841http://www.arama.com/

954http://www.sanalkutuphane.net/

4946http://www.turk.net/

2195http://kapi.netbul.com/

3602http://google.yahoo.com/

2068http://arama.e-kolay.net/

5764http://www.anadolu-uni.de/

13061http://www.arabul.com/

Tablo 11. Deneme sınavlarına erişmek için en çok kullanılan arama motorları.

Arama Motorlarında Kullanılan Anahtar Sözcükler

Öğrencilerin arama motorlarına deneme sınavlarına bulmak için girdikleri anahtar sözcüklerin

dağılımı ilginç sonuçlar vermektedir (Tablo 12).

Tablo 12. Arama motorlarında deneme sınavlarına erişmek için kullanılan sözcükler.

Sistemin Çalışma Güvenliği

Deneme sınavları sistemi 24 saat, 365 gün açık tutulması gereken bir hizmettir. Bu amaçla

sistem denetim nöbeti tutulmaktadır. Tablo 13 sistemin yüzde 99,4 oranında çalışır durumda

olduğunu göstermektedir.

Tablo 13. Sistemin çalışır durumda olma yüzdesi

0.23%22Netscape

0.24%23All The Web

0.53%51GoTo

0.8%77MyNet

1.09%104Excite

1.44%138e-kolay.net

3.88%370AltaVista

4.18%398arama!com

9.84%937Google

11.55%1,100Microsoft Network

27.6%2,628Yahoo

38.2%3,637Arabul

0.23%22Netscape

0.24%23All The Web

0.53%51GoTo

0.8%77MyNet

1.09%104Excite

1.44%138e-kolay.net

3.88%370AltaVista

4.18%398arama!com

9.84%937Google

11.55%1,100Microsoft Network

27.6%2,628Yahoo

38.2%3,637Arabul

100%9,520Toplam

0.01%1InfoSeek

0.01%1Searchalot

0.01%1Abacho

0.01%1metacrawler

0.01%1MegaSpider

0.01%1AOL NetFind

0.01%1Evreka

0.02%2dogpile

0.02%2CompuServe

0.05%5Lycos

0.19%19HotBot

100%9,520Toplam

0.01%1InfoSeek

0.01%1Searchalot

0.01%1Abacho

0.01%1metacrawler

0.01%1MegaSpider

0.01%1AOL NetFind

0.01%1Evreka

0.02%2dogpile

0.02%2CompuServe

0.05%5Lycos

0.19%19HotBot

1.05%100açık öğretim

1.07%102anadolu universitesi

1.29%123deneme sınavı

1.53%146anadolu

1.53%146deneme

1.58%151açıköğretim

1.85%177sınav

2.19%209sınav sonuçları

2.42%231deneme sınavları

5.54%528aÖf

7.02%669anadolu üniversitesi

10.53%1,003aof

21.29%2,027aöf

1.05%100açık öğretim

1.07%102anadolu universitesi

1.29%123deneme sınavı

1.53%146anadolu

1.53%146deneme

1.58%151açıköğretim

1.85%177sınav

2.19%209sınav sonuçları

2.42%231deneme sınavları

5.54%528aÖf

7.02%669anadolu üniversitesi

10.53%1,003aof

21.29%2,027aöf

0.37%36bilgisayar destekli eğitim

0.39%38deneme sinavlari

0.4%39anadolu üniversitesi deneme sınavları

0.4%39kimlik bilgileri

0.42%40anadolu Üniversitesi

0.48%46açık öğretim sınav soruları

0.56%54aöf deneme sınavları

0.57%55www.aof.anadolu.edu.tr

0.67%64açık öğretim fakültesi

0.72%69atatürk ilkeleri

0.99%95sınavlar

1.03%99açıköğretim fakültesi

0.37%36bilgisayar destekli eğitim

0.39%38deneme sinavlari

0.4%39anadolu üniversitesi deneme sınavları

0.4%39kimlik bilgileri

0.42%40anadolu Üniversitesi

0.48%46açık öğretim sınav soruları

0.56%54aöf deneme sınavları

0.57%55www.aof.anadolu.edu.tr

0.67%64açık öğretim fakültesi

0.72%69atatürk ilkeleri

0.99%95sınavlar

1.03%99açıköğretim fakültesi

1005,911,639 Toplam

0.59%35,217Başarısız Gönderme

99.4%5,876,422Başarılı Gönderme

YüzdeHit

1005,911,639 Toplam

0.59%35,217Başarısız Gönderme

99.4%5,876,422Başarılı Gönderme

YüzdeHit

Öğrencilerin Sistemi Kullanıma Yönelik Aykırı Davranışları

Öğrenciler deneme sınavlarını kullanırken önceden öngörülmeyen değişik davranışlar da

göstermektedirler. Bunların başında sınavlara girmek fakat değerlendirme almadan sistemden

çıkmak şeklindeki davranıştır.

Çalışma kapsamındaki süre içinde Sınav Giriş Sayısı: 6.243.296, Sınav Değerlendirme Sayısı:

4.279.034, Fark : 1.964.262 ve sonuç olarak elde edilen Değerlendirme Oranı : % 68.54

olarak belirlenmiştir. Bu oran beklentilerin çok altındadır.

Tasarım ve Altyapıya Yönelik Sonuçlar

Deneme sınavları tasarlanırken olabildiğince grafik kullanımından kaçınılmış, sayfalar son

derece hafif tutulmuştur. Bu yaklaşımın ne derece doğru olduğu daha sonraki dönemlerdeki

sistemin yoğun kullanımında anlaşılmıştır. Sistemin yoğun olarak kullanıldığı anlarda saatte

42.000 hit, günde 600.000 hit gibi büyük değerlere ulaşılmıştır. Bu ölçekte servis verebilmek

için sayfaların fazla yüklü olmadığı hafif tasarım gerekmektedir.

Sınav öncesi dönemlerde deneme sınavlarına olan yoğun talep sonucu Anadolu

Üniversitesi’nin 2 Mbit/sn olan Ulaknet üzerindeki hat kapasitesinin saatlik en fazla yüzde

19’u, günlük en fazla yüzde 11’i deneme sınavları tarafından kullanılmıştır. Öğrencilerin en

fazla yüzde 40’ı Ulaknet üzerinde erişirken, diğer öğrenciler TTNet hatlarını

kullanmaktadırlar. Farklı kaynaklardan gelen öğrencilere farklı ağlar üzerinde hat

sağlayabilmek için Bilgi Yönetimi Önlisans Programı tarafından kullanılan TTNet üzerindeki

1 Mbit/sn kapasiteli hattı TTNet üzerinden gelen öğrencilere tahsisi edilmiştir. Böylece Mart

2002 ayında 1.000.000, 22 Mart 2002 tarihinde de bir günde 117.000 sınav sayısına

ulaşılabilmiştir.

Sonuç

Deneme sınavlarının kullanımından elde edilen bilgiler açıköğretim öğrencilerine yönelik

internete dayalı hizmetlerin tasarımında önem kazanmaktadırlar. İşletmelerde bu tür bilgiler

nasıl ki Müşteri İlişkileri Yönetimi adı altında müşteri davranışlarını çözümlemek amacıyla

kullanılıyorsa, internete dayalı uzaktan eğitimin gelişmesiyle, eğitim kurumlarında da

öğrencilerin internet ortamındaki davranışlarından faydalı sonuçlar çıkartmayı amaçlayan

Öğrenci İlişkileri Yönetimi disiplininin gelişeceğini söyleyebiliriz.

Deneme sınavları uygulamasından elde edilen bilgilerden bu anlamda elde edilen en önemli

bilgi, bilgisayar alanında çalışan fakat açıköğretimde okumayı tercih eden önemli sayıda

öğrencinin bulunduğunun farkedilmesi olmuştur. Bu bilgi Açıköğretim Fakültesi’nde

internete dayalı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı’nın açılmasına önayak olmuştur. Bir başka

davranış bilgisi ise açıköğretim öğrencilerinin fakülteler ve bölümlerine ait hatalı kurumsal

bilgilere sahip olduğunun anlaşılması olmuştur. Bu bilgi Açıköğretim Fakültesi’nin

bölümlerine ait kurumsal kimliği ön plana çıkartan sitelerin tasarlanması düşüncesini

doğurmuştur.

Kaynakça

Mutlu, M. E., Yılmaz, R, (1999) “İnternet Tabanlı Deneme Sınavları Sistemi Tasarımı”,

BTIE’99, 13-15 Mayıs 1999, ODTÜ, Ankara.

Özkul, A. E., Mutlu, M. E, (2000) “Açıköğretim Öğrencilerinin İnternet Kullanım

Alışkanlıkları”, BTIE 2000, 15-17 Mayıs 2000, ODTÜ, Ankara.

Şeniş, B. F., Mutlu, M. E. ve Çetinöz, N. (1999) “İnternet Tabanlı Eğitim Uygulamalarında

Öğretmenin Sahip Olduğu İzleme Araçlarının Açıköğretim Sisteminde uygulanabilirliği”,

BTIE’99, 13-19 Mayıs 1999, ODTÜ, Ankara.