AKBANK VOB TANITIM KİTİ · Sermaye Piyasası İlemleri Bölümü Teminatlandırma Baúlangıç Teminatı: VOB’da pozisyon almak için yatırılması gereken nakit ve/ya nakit

AKBANK VOB

TANITIM KİTİ

Sermaye Piyasası İşlemleri Bölümü


VADELİ İŞLEMLER

TEMEL KAVRAMLAR


Uzun (Long) ve Kısa (Short) Pozisyon

Her vadeli işlem sözleşmesinde uzun ve kısa olmak üzere iki taraf vardır. Vadeli işlem sözleşmesinde uzun taraf dayanak malı teslim alma yükümlüğüne sahip olan, kısa taraf ise bunu teslim etmekle yükümlü olan taraftır. Uzun pozisyon almış olan bir yatırımcı fiyatların artması halinde kar elde ederken, kısa pozisyon almış olan bir yatırımcı fiyatların düşmesi sonucunda karlı duruma geçecektir.

Dayanak Varlık

Türev araçların tümü, bir dayanak varlığın üzerine düzenlenir. Örneğin pamuk vadeli işlem sözleşmesinde dayanak varlık pamuktur. Dayanak varlığın bir fiziki kıymet olması zorunlu değildir. Hisse senedi endeksi gibi değişik göstergeler de dayanak varlık olarak seçilebilir. İlgili ürünün arz ve talebinin sürekli olması koşuluyla herhangi bir ürünün üzerine vadeli işlem sözleşmesi dizayn edilebilir.

Uzlaşma Şekli

Sözleşmenin vadesinde açık pozisyon sahibi olan tarafların yükümlülüklerini nasıl yerine getirecekleri, sözleşmenin uzlaşma şekline bağlıdır. İki tür uzlaşma şekli vardır: Fiziki teslimat ve nakdi teslimat. Fiziki teslimat yönteminde vade sonunda alım satıma konu ürünün anlaşılan fiyatla teslim edilmesi veya teslim alınması söz konusudur. Nakdi teslimat yönteminde ise sözleşmede alınmış olan pozisyon Borsa tarafından vade sonu uzlaşma fiyatı üzerinden ters işlemle kapatılır. Aradaki fark kar veya zarar olarak yatırımcının hesabına aktarılır.

Vade Sonu Uzlaşma Fiyatı

Vade sonu uzlaşma fiyatı hesaplamasındaki en önemli husus, uzlaşma fiyatının, hesaplandığı sözleşmenin dayanak varlığının hesaplama yapılan tarihteki (vade tarihi) spot fiyatını gerçekçi yansıtıyor olmasıdır. Bu sebeple, vade sonu uzlaşma fiyatı her sözleşmenin tipine göre farklı belirlenebilir ve VOB uzlaşma fiyatının nasıl belirlenebileceğini sözleşme genelgelerinde duyurur.

VOB TEMEL KAVRAMLAR


Pozisyon

Pozisyon Nedir?

• Pozisyon VOB’da yaptığınız alım ve satımlar sonucunda tuttuğunuz net kontrat miktarıdır.

• VOB’da yükselişe yatırım yapıyorsanız alım yaparak uzun pozisyon almanız; düşüşe yatırım yapıyorsanız ise satış yaparak kısa pozisyon almanız gerekmektedir.

• VOB’da aldığınız pozisyonları ters işlem yaparak kapatabilirsiniz. Örneğin uzun pozisyonunuzu satış yaparak, kısa pozisyonunuzu ise alım yaparak kapatabilirsiniz.

Pozisyon Büyüklüğü Nedir?

• Pozisyon büyüklüğü VOB’da

yatırım yaptığınız, kar ya da

zararını üstlendiğiniz miktardır.

• VOB’da kontrat büyüklükleri

değişkenlik gösterdiğinden her tip

kontrat için farklı hesaplanmaktadır.

Pozisyon Büyüklüğü

= Endeks-30 Fiyatı

= 85,850

= 8585 TL 10 10

Pozisyon Büyüklüğü

= $-TL Fiyatı x 1000 = 1,5150 x 1000 = 1515 TL


Kaldıraç Nedir?

Nasıl Hesaplanır? • Kaldıraç (Leverage), yatırdığınız sermayenin üzerinde bir pozisyonun kar ya

da zararına ortak olmaktır.

• Kaldıraç, kontratın fiyatına ve borsanın belirlediği teminata göre değişiklik

göstermektedir ve aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:

Kaldıraç = Pozisyon Büyüklüğü

Teminat

ENDEKS KALDIRAÇ DOLAR KALDIRAÇ

Fiyat 85,850 Fiyat 1,5150

Pozisyon Büyüklüğü 8585 Pozisyon Büyüklüğü 1515

Teminat 800 Teminat 130

Kaldıraç =

8585 = 10,7

Kaldıraç =

1515 = 11,7

800 130


Teminatlandırma

Başlangıç Teminatı: VOB’da pozisyon almak için yatırılması

gereken nakit ve/ya nakit dışı meblağdır. Başlangıç teminatlarının

en az %30’u nakit TL olarak yatırılmak zorundadır.

Sürdürme Teminatı: Borsada oluşan zararlar ya da nakit-dışı

teminatların değerlerinin düşmesi sonucunda başlangıç teminatının

inebileceği en düşük seviyeye sürdürme teminatı denir. VOB

tarafından başlangıç teminatlarının %75’i olarak belirlenmiştir.

Teminat Tamamlama Çağrısı (Margin Call): Yatırılan başlangıç

teminatının piyasa dalgalanmaları ile sürdürme teminatının altına

düşmesi durumunda, kalan teminatın başlangıç teminatı seviyesine

tamamlanması talep edilir.

* Akbank

tarafından

kabul

edilen

teminatlar

Teminat Çeşidi

Değerleme

Katsayısı

TL * 1.00

Döviz (USD & Euro) * 0.95

Hazine Bonosu 0.90

Devlet Tahvili 0.80

Dövize Endeksli Devlet Tahvili 0.80

Döviz Ödemeli Devlet Tahvili 0.80

IMKB 30 Hisse Senedi 0.70

Borsa Yatırım Fonları 0.70

A Tipi Yatırım Fonu 0.70

B Tipi Yatırım Fonu 0.80

Likit Fon * 0.90

900 TL Başlangıç Teminatı

İşlem Yapılabilir bölge

75% 675 TL Sürdürme Teminatı

Margin Call Teminat Başlangıç Teminatı Seviysine

Tamamlanmalı

İşlem Gören

Sözleşmeler

Başlangıç

Teminatı

Sürdürme

Teminatı

IMKB 100 700 TL 525 TL

IMKB 30 800 TL 600 TL

IMKB 30-100 Fark 200 TL 150 TL

Faiz (G-DIBS) 300 TL 225 TL

Dolar - TL (nakdi) 130 TL 97,5 TL

Euro - TL (nakdi) 170 TL 127,5 TL

Dolar - TL (fiziki) 13000 TL 9750 TL

Euro - TL (fiziki) 17000 TL 12750 TL

Eur/Usd 120 TL 90 TL

Pamuk (EGEST 1) 240 TL 180 TL

Buğday (AKS) 240 TL 180 TL

Altın 550 TL 412,5 TL

Dolar/Ons Altın 150 TL 112,5 TL


VOB Seans Saatleri

İşlem yapılmayan dönemde, sistem açık olmakla birlikte emir girişi ya da işlem gerçekleşmesi mümkün değildir. Bu dönemde temsilciler tarafından;sisteme bağlanılabilir, sorgulama yapılabilir, normal seans başladıktan sonra sisteme gönderilmek üzere, toplu emir dosyası oluşturulabilir. Önceki günlerden kalan “iptale kadar geçerli” ya da “tarihli” emirler iptal edilebilir ya da kötüleştirme şeklinde düzeltilebilir.

Saat 09:15-17:35 arasında “normal seans” adı verilen tek bir seans düzenlenir. Normal seans fiyat ve zaman önceliğine dayanılarak sürekli müzayede esasıyla işlemlerin gerçekleştirildiği seanstır. Normal seansın son 10 dakikası “kapanış aralığı” olarak adlandırılır. Normal seans bittikten sonra uzlaşma fiyatlarının ilan edilmesiyle birlikte kapanış fiyatından emirler de sistem tarafından eşleştirilir. Normal seans bittikten sonra eşleştirilen bu emirler normal seans işlemlerine dahil edilir.

Saat 17:45’te işlem gününe ait uzlaşma fiyatları ilan edilir. Uzlaşma fiyatlarının ilan edilmesini takiben teminat tamamlama çağrıları, ilgili üyenin TVİS terminallerinde yayınlanır.

Nakdi uzlaşmadan doğan takas yükümlülükleri için “Takas süresi” T günü saat 17:45’te başlar ve T+1 günü saat 14:30’a kadar devam eder. Fiziki teslimata konu vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin fiziki teslimat yükümlülükleri için “Takas süresi” T günü saat 17:45’te başlar ve T+2 günü saat 16:30’a kadar devam eder.

Akbank’ta Takas Aralığı 12:00’ye kadar uygulanmaktadır ve teminat tamamlama çağrısı yerine getirilmediğinde gereken kadar pozisyon otomatik olarak kapatılmaktadır.

08:45 09:15 17:25 17:35 17:45 T+1 14:30

İşlem Yapılmayan

Dönem

Normal Seans Kapanış Aralığı

Takas Aralığı

Normal Seans Sonu

Uzlaşma Fiyatı Açıklanması


VOB

ÜRÜNLER


Hisse Senedi Üzerine Sözleşmeler

IMKB – 30

IMKB – 100

IMKB – 30-100 Fark

Döviz Üzerine Sözleşmeler

Dolar-TL (nakdi)

Dolar-TL (fiziki)

Euro-TL (nakdi)

Euro-TL (fiziki)

Eur/Usd

Emtia Üzerine Sözleşmeler

Altın

Dolar/Ons Altın

Pamuk

Buğday

Faiz Üzerine Sözleşmeler

Gösterge Tahvil

VOB

ÜRÜN ÇEŞİTLERİ


VOB-IMKB 30 Sözleşmesi

• İMKB-30 ulusal hisse senedi fiyat endeksinin 1.000'e bölünmesinden sonra 100 TL ile çarpılması sonucu bulunan değer (İMKB-30 Endeksi /1.000)*100 TL (örn. 85,850*100 = 8.585 TL)

Sözleşme Büyüklüğü

• İMKB-30 Endeksi'nin 1.000'e bölünmüş değeri virgülden sonra üç basamak halinde kote edilir (örn. 85,850 veya 85,825). Kotasyon Şekli

• Baz fiyatın % +15'idir. Günlük Fiyat Hareket Sınırı

• 0,025 (25 endeks puanı) (Minimum Fiyat Adımı Değeri = 2,5 TL) Minimum Fiyat Adımı

•Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık (Aynı anda içinde bulunulan aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Bu üç vade ayından biri Aralık ayı değilse, Aralık vade ayı ayrıca işleme açılır.)

Vade Ayları

• Seans sona ermeden önceki son 10 dakika içerisinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin miktarlarına göre ağırlıklı fiyatlarının ortalaması günlük uzlaşma fiyatı olarak belirlenir.

Gün Sonu Uzlaşma

• Son işlem günü Borsada seansın kapanmasından önceki 30 dakika içerisinde, İMKB’de gerçekleşen tüm İMKB-30 ulusal hisse senedi fiyat endeks değerlerinin aritmetik ortalaması vadeli işlem sözleşmesinde vade sonu uzlaşma fiyatı olarak kullanılır.

Vade Sonu Uzlaşma


VOB-TLDolar Sözleşmesi

• 1.000 ABD Doları Sözleşme Büyüklüğü

• 1 ABD Doları'nın Türk Lirası cinsinden değeri virgülden sonra dört basamak halinde kote edilir (örn. 1,5655 TL veya 1,5660 TL). Kotasyon Şekli

• Baz fiyatın % +10'udur. Günlük Fiyat Hareket Sınırı

• 0,0005 (Minimum fiyat adımının değeri 0,5 TL'ye karşılık gelir.) Minimum Fiyat Adımı

•Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık (Aynı anda içinde bulunulan aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Bu üç vade ayından biri Aralık ayı değilse, Aralık vade ayı ayrıca işleme açılır.)

Vade Ayları


Gün Sonu Uzlaşma

• TCMB'nin son işlem günü saat 15:30 itibariyle açıklayacağı gösterge niteliğindeki ABD Doları satış kuru Vade Sonu Uzlaşma


VOB-Altın Sözleşmesi

• 100 gram 995/1000 saflıkta rafine edilmiş külçe altın Sözleşme Büyüklüğü

• 1 gram altının Türk Lirası cinsinden değeri virgülden sonra üç basamak halinde kote edilir (örn. 61,680 TL veya 61,685 TL). Kotasyon Şekli

• Baz fiyatın % +10'udur. Günlük Fiyat Hareket Sınırı

• 0,005 (Minimum fiyat adımının değeri 0,5 TL'ye karşılık gelir.) Minimum Fiyat Adımı

•Aynı anda Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık aylarından en yakın üç tanesine ait sözleşmeler işlem görür. Vade Ayları


Gün Sonu Uzlaşma

•Son işlem günü Londra'da öğleden sonra yapılan altın sabitleme seansında oluşan altının Dolar/ons fiyatının TCMB’nin 15:30'da açıklayacağı ABD Doları satış kuru ile TL/gram'a çevrilerek ile bulunan değer kullanılır..

Vade Sonu Uzlaşma


NEDEN

VADELİ İŞLEMLER


Neden Vadeli İşlemler ?

Vadeli (Futures) İşlemler : Organize bir borsada, kontratta

yazılan miktardaki varlığı, kontratta belirtilen tarihte alma ve/ya satma sözleşmeleridir.

Vade sonuna kadar alınıp satılabilir, vade sonundan önce ters işlemle kapatılabilirler.

Kar/Zarar günlük olarak hesaplanır.

Takas Kurumu garantörlüğünde sözleşme alan taraflar kredi riski taşımazlar.

Kaldıraçlı (leverage) sözleşmelerdir; yatırımcı sözleşme büyüklüğü kadar yatırım yapmadan kaldıraç vasıtasıyla işlem yapabilir.

Belirlenmiş başlangıç teminatı ile işlem yapabilir.

Forward İşlemler :

İki taraf arasında yapılan özel bir

sözleşmedir.

Devredilemeyen sözleşmelerdir,

vade sonunda teslimat vardır.

Kar/Zarar vade sonunda ortaya

çıkar.

Sözleşme alan karşılıklı olarak

birbirlerinin riskini anlaşma

koşullarında üstlenir.


Neden Vadeli İşlemler?

YATIRIM •Türev araçlar geleneksel yatırım araçlarından daha az ilk yatırım gerektirmektedir. Az bir teminat yatırarak, ilgili aracın tüm getirisi (veya zararı) elde edilmektedir.

•Türev araçlarda fiyatların hem düşmesi hem de yükselmesi beklentisiyle yatırım yapılabilir.

•Türev araçlarda riskin istenilen düzeye getirilme imkanı yüksektir. Örneğin riski düşürmek için aynı anda sözleşmenin kısa vadelisi alınıp uzun vadelisi satılabilir.

•Bu piyasalarda emtia da bir yatırım aracı haline gelmiştir ve yatırım seçeneklerimiz artmıştır.

KORUNMA

•İhracat yapan bir şirketin 3 ay sonra döviz geliri elde edeceğini varsayalım. Şirketin kar veya zararı 3 ay sonraki döviz kuruna bağlı hale gelmiştir. Şirket, kur artarsa kar edecek, düşerse zarar edecektir. Şirket 3 ay sonraki döviz kuru seviyesinden bağımsız olarak, şu an itibariyle 3 ay sonraki kar veya zararını sabitlemek isteyebilir. Bunu da vadeli işlem sözleşmelerini kullanarak kolayca sağlar. Aynı şekilde bu durum karşı taraf olan ithalatçı için de söz konusudur. 3 ay sonra satın alacağı döviz için ödeyeceği Türk Lirası tutarını şimdiden belirlemek isteyebilir.

•Pamuk üreticisi olduğumuzu varsayarsak hasat zamanına kadar pamuk fiyatlarındaki azalıştan endişe duyarız. Bu endişeden kurtulmak istiyorsak VOB’da sözleşme satarak kendimizi koruma altına alabiliriz. Bu sayede ürünümüzü belirlediğimiz (sözleşme sattığımız) fiyattan satmış olup pamuk fiyatlarındaki iniş çıkışlardan etkilenmemiş oluruz.

•Alım satıma konu herhangi bir ekonomik varlığın, aynı anda farklı piyasalardaki fiyat farklılığından kar sağlamak üzere, alınıp satılmasıyla gerçekleştirilen işlemlere arbitraj işlemleri denir. Arbitraj kazancı elde edilmesi için ekonomik varlığın eş anlı olarak birden fazla piyasada alınıp satılması (veya satılıp alınması) gereklidir. Arbitraj amaçlı işlemlerde hiç bir risk üstlenmeden aynı andaki fiyat farklılıklarından kar elde edilmektedir. Risksiz oluşu, arbitrajı spekülasyondan (yatırımdan) ayıran en önemli özelliktir. Bununla beraber, etkin piyasalarda arbitraj işlemi yapmak hemen hemen imkansızdır. Çünkü bu tür piyasalarda oluşacak fiyat farklılıkları, bunu fark eden yatırımcıların yaptıkları işlemlerle çok kısa sürelerde ortadan kaldırılır.

ARBİTRAJ


Yatırım Amaçlı VOB

VOB’da işlemler kaldıraçlı olduğu için aldığınız pozisyondaki 1%’lik fiyat

değişimi yatırdığınız başlangıç teminatını yaklaşık olarak 10%*kaldıraç

oranı kadar etkileyecektir. 100 kontratlık pozisyon için örneklemek

gerekirse:

ENDEKS KONTRATLARINDA KAR/ZARAR

1 Kontratlık Teminat: 800 Başlangıç Teminatı 80000

Satış Fiyatı: 85,850 Kar/Zarar 8500

Alış Fiyatı: 85,000 Anapara Değişimi 10,62%

Fiyat Değişimi 1,00%

Kontrat Adedi 100

KAR/ZARAR = Satış Fiyatı - Alış Fiyatı

x Kontrat Adedi

= 85,850 - 85,000

x 100 = 8500 TL 10 10

DÖVİZ KONTRATLARINDA KAR/ZARAR

Teminat: 130 Başlangıç Teminatı 13000

Alış Fiyatı: 1,5150 Kar/Zarar -1500

Satış Fiyatı: 1,5000 Anapara Değişimi -11,54%

Fiyat Değişimi 1,00%

Kontrat Adedi 100

KAR/ZARAR = (Satış Fiyatı - Alış Fiyatı) x 1000 x Kontrat Adedi

= ( 1,5000 - 1,5150 ) x 1000 x 100 = -1500 TL


Korunma Amaçlı VOB 31 Aralıkta 1.000.000 USD döviz gelirim olacak,

Aralık sonu USD/TL kurunun nerede olacağını

bilmiyorum, maliyetlerimi hesaplamak ve kur riski

almamak için nasıl bir yatırım kararı izlemeliyim?

VOB

VOB Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nda Aralık

vadeli TL/Dolar sözleşmesi satmalısınız!

Tabloda görülebileceği üzere kendisini VOB’dan hedge eden ihracatçı kurun

aşağı ya da yukarı hareketlerinden etkilenmeyerek kuru sabitlemiş olacaktır.

Tarih: 22 Nisan 11 Korunmak İstenen Spot Tutar 1.000.000 $

Spot USD: 1,5164 1 Sözleşme Büyüklüğü 1.000 $

Haziran Vadeli VOB-TLDolar: 1,5340 Satılacak Sözleşme Sayısı 1.000.000 ÷ 1.000 = 1.000 adet

VOB-TLDolar Başlangıç Teminatı: 130 Yatırılacak Başlangıç Teminatı 130 x 1.000 = 130.000 TL

Vade Sonu Spot ve VOB-TLDolar Kapanış

VOB'da elde edilen Kar/Zarar Vade Sonunda Spot Piyasada satılan

Dolar'dan elde edilen Gelir Net Gelir Sabitlenen Satış Kuru

1,3840

1,5340 - 1,3840 = 0,1500 (1 USD)

1,3840 x 1.000.000 = 1.384.000 1.384.000 + 150.000 = 1.534.000 1.534.000 ÷ 1.000.000 = 1,5340 0,1500 x 1.000 = 150 (1 kontrat)

150 x 1.000 = 150.000 (1000 kontrat)

1,5340

1,5340 - 1,5340 = 0,0000 (1 USD)

1,5340 x 1.000.000 = 1.534.000 1.534.000 + 0 = 1.534.000 1.534.000 ÷ 1.000.000 = 1,5340 0,0000 x 1.000 = 0 (1 kontrat)

0 x 1.000 = 0 (1000 kontrat)

1,6840

1,5340 - 1,6840 = -0,1500 (1 USD)

1,6840 x 1.000.000 = 1.684.000 1.684.000 - 150.000 = 1.534.000 1.534.000 ÷ 1.000.000 = 1,5340 -0,1500 x 1.000 = -150 (1 kontrat)

-150 x 1.000 = -150.000 (1000 kontrat)


AKBANK

VADELİ İŞLEMLER


Neden Akbank ?

Alternatif

Alım-Satım Kanalları

i - İnternet Şube

ii - Akbank VOBFX

iii - Akbank Yatırımcı Merkezi

Yüksek

Hizmet

Kalitesi

Rekabetçi

Komisyon

Oranları


VOB Hesap Açılışı

Şubede Hesap Açılır

En Geç İki Günde Hesap Aktive Olur

VOB İşlemlerine Başlanabilir


Teminat Tamamlama Akışı

T günü 17:45’te Teminat Tamamlama Çağrısı oluşan müşteriler SMS ile bilgilendirilir

Teminat Tamamlama Yükümlülüğü T+1 günü 12:00’ye kadar yerine getirilmelidir

Teminat Tamamlama Yükümlülüğü; 1) Gerekli miktarda pozisyon kapatarak

2) Gerekli tutarı vadesiz mevduatta bulundurarak

3) VOB’a teminat yatırarak yerine getirilebilir

Teminat Tamamlama Yükümlülüğü yerine getirilmediği takdirde Akbank Otomatik Pozisyon Kapatma Sistemi devreye girer ve gerektiği kadar pozisyonu piyasa fiyatından likide eder

TEŞEKKÜRLER


Documents

AKBANK VOB TANITIM KİTİ · Sermaye Piyasası İlemleri Bölümü Teminatlandırma Baúlangıç Teminatı: VOB’da pozisyon almak için yatırılması gereken nakit ve/ya nakit