AKCIONI PLAN i REALIZACIJA

Uporedna analiza rezultata zagađujućih materija

monitoringa podzemne vode i tek uspostavljenog monitoringa zagađenog zemljišta

i analiza filtera PM10

Vesna Petković Borovnica, master fiz.-hem. Grad Pancevo, Sekretarijat za zaštitu životne sredine

Januar 2017.

AKCIONI PLAN UVOD

• Ovaj akcioni plan je deo akcionog plana projekta : “Project of Capacity of Building for Analysis and reduction Mesures of Presistant Organic Polutants in Serbia”

• U akcionom planu su date aktivnosti koje je sproveo grad Pančevo sa partnerima na projektu u okviru druge godine

projekta (2015 god)

• Dati su rezultati iz „Izveštaja o izvršenim ispitivanjima kvaliteta podzemnih voda južno od industrijske zone grada Pančeva“

AKCIONI PLAN

UVOD Pančevo kao grad (130 000 stan.) sa velikim industrijskim kompleksom (petrohemija , rafinerija nafte i fabrika đubriva )na svojoj južnoj strani grada imao je mnogo problema: •Nepovoljan položaj fabrika ( na domin.pravcu vetra) •Zastarela tehnologija (započ 60-tih) •Nato bombardovanje fabrika 1999

•Nepostojanje zakonske regulative do 1991

•Implementacija sa zakonima EU tek 2010 godine

AKCIONI PLAN UVOD

Sekretarijat za zaštitu životne sredine sprovodi preko stručnih organizacija •Monitoring Vazduha ( delom sprovodi i sama) •Monitoring Površinskih voda

•Monitoring Podzemnih voda (od 2001) •Monitoring buke

AKCIONI PLAN UVOD

• Monitoring vazduha •4 merne stanice na 4 lokacije 3 u samom gradu i jedna u naseljenom mestu Starčevo : I “Cara Dušana“

-III „Vojlovica

- II “Vatrogasni dom“ - IV „Starčevo“ bekgraund

Merne stanice kvaliteta vazduha na 4 lokacije

AKCIONI PLAN

UVOD

Na teritoriji grada Pančeva obavljaju se i dodatna merenje kvaliteta vazduha preko stručne kuće Zavoda za javno zdravlje Pančevo : 1. na mernim mestima u zoni stanovanja, „Strelište“, ( državne mreže) i „Nova Misa“ ; u zoni stanovanja, kao i mobilna stanica “ Narodna bašta“. (Grad Pančevo) 2. na 2 urbana merna mesta, u državnoj mreži, „Vatrogasni dom“ i „Zavod“ (Ministarstvo)

AKCIONI PLAN

UVOD •Monitoring podzemnih voda južno od industrijske zone(JIZ) u gradu Pančevu se sprovodi od 2001 godine

•Na 12 lokacija, 24 pijezometra (jedan više nije aktivan) •Na 4 od 12 lokacija su baterije sa po 4 pijezometra različitih dubina (7m,15m,25m i 45m) •Urađena je UNDP studija

Ocena zagađenih lokacija životne sredine -hidrogeološki aspekt Pančevo-JIZ gde je data: - Kitička analiza rezultata monitoringa kvaliteta podzemnih voda prostora JIZ i predlog Kontrolnog monitoringa za isto područje - Analiza i interpretacija rezultata predhodnih istraživanja i postojeće dokumentacije (2001-2009) sa prikazom hidrogeoloških i kvaliteta podzemne vode JIZ

13 Lokacija pijezometara

pravac strujanja podzemnih voda

na prostoru južno od industrijske zone grada pančeva

AKCIONI PLAN

UVOD • Realizovan je Akcionoi plan iz prve godine projekta – uspostavljena je preliminarna mreza za monitoring industrijskog zemljišta. • Urađeno je uzorkovanje zemljišta na 29 tačaka i izvršene su analize

• Urađen je“ Izveštaj o izvršenim ispitivanjima kvaliteta zemljišta u gradu Pančevu u okviru JICA Programa partnerstva za podizanje kapaciteta za analizu mere smanjenja dugotrajnih organskih zagađujućih supstanci u Srbiji“

•Rezultati nisu pokazivali visoke koncentracije, ali su na tri merna mesta uzorci pokazivali veće vrednosti zagađujućih materija (PAH i PCB) u odnosu na ostale merne tačke

ACIONI PLAN

CILJ 1.

•Prilikom sprovođenja redovnog monitoringa podzemnih voda u gradu Pančevu na 12 lokacija uzeće se uzorci iz svih raspoloživih pijezometara. Ove naknadne uzorke će analizirati Hemijski fakultet

(učesnik projekta).

• Rok novembar 2015 godine.

•Prezentacija dobijenih rezultata podzemne vode i uporedna analiza. •Rok decembar 2015.

ACIONI PLAN

CILJ 2.

• Uraditi analizu filtera PM10 (TEOM 1400A) sa automatske stanice za merenje kval. vazduha industrijskog tipa“ Vojlovica“

•Uzorak će pripremiti predstavnici Sekretarijata uz dogovor sa predstavnicima hemijskog fakulteta ( učesnici projekta) koji će raditi analizu filtera.

Rok oktobar 2015. godine

•Prezentacija rezultata Rok novembar 2015.

ap

AKCIONI PLAN

CILJ 3.

•Upoređivanje svih dobijenih rezultata iz zemljišta , podzemnih voda i vazduha, koji bi pomogao u konačnom određivanju mernih mesta za monitoring zemljišta podložnog industrijskom i urbanom uticaju, kao i optimizaciju monitoringa podzemnih voda-srednjoročni plan

•Sanacija svih zagađenih lokacija –dugoročni plan

REZULTATI

•Izveštaj o izvršenim ispitivanjima kvaliteta podzemnih voda južno od industrijske zone grada Pančeva u okviru JICA programa partnerstva za podizanje kapacitetabza analizu i mere smanjenja dugotrajnih organskih zagađujućih supstanci u Srbiji

REZULTATI

•Naručilac : Grad Pančevo

•Laboratorije: - Hemijski fakultet, Univerzitet u Beogradu

- Institut za hemiju, tehnologiju i metalurgiju, Univerzitet u Beogradu

- Research Center for Environmental Preservation, Osaka University, - Hyogo Perfectual Institute of Environmental Sciences Kobe

REZULTATI •Osnovni cilj

Utvrđivanje koncentracija štetnih supstanci u podzemnim vodama na prostoru južno od industrijske zone grad Pančeva

Dobijeni rezultati bi trebalo da daju odgovore na pitanja o stepenu zagađenosti podzemnih voda organskim i dugotrajnim organskim zagađujućim supstancama

REZULTATI

Ispitivani parametri • U Srbiji: policiklični aromatični ugljovodonici PAHs polihlorovani bifenili PCBs U Japanu: perfluorovanih kiselina PFAAs Metode ispitivanja

• EPA Method: - 8310 Polynuclear Aromatic Hidrocarbons - 8082A(SW-846) Polichlorinated Biphenils by GC

- 537 Determination of selected Perfluorinated Alkyl Acids in drinking water by solid fase Ekstracion and (LC/MS/MS)

REZULTATI

Rezultati su okarakterisani na osnovu:

Uredbe o programu sistematskog praćenja kvaliteta zemljišta i metodologiji za izradu remedijacionih programa ('' Sl. glasnik RS'' 88/2010), medjunarodnih standarda i literature

REZULTATI

1- Analizom sadržaja PAHs nije utvrdjena značajnija kontaminacija ovim jedinjenjima. PAHs su detektovani u pojedinim uzorcima ali ukupan sadržaj ne prelazi remedijacionu vrednost ni u jednom uzorku.

2-Analizom sadržaja PCBs nije utvrdjena kontaminacija ovim jedinjenjima

REZULTATI

3. Analizom sadržaja perfluorovanih jedinjenja PFAAs potvrdjeno je povećano prisustvo PFBA, PFPeA, PFHxA, PFHpA, PFOA, PFNA, PFUnDA, kao i PFBS, PFHxS i PFOS. Imajući u vidu da je PFOS (perfluorooktansulfonat) na Stokholmskoj listi dugotrajnih organskih zagadjujućih supstanci, povećano prisustvo ukazuje na kontaminaciju podzemnih voda u regionu piezometara

na lokacijama SDC-6 i PA-3

REZULTATI

4. Prema izveštaju "ISPITIVANJE KVALITETA PODZEMNIH VODA NA PROSTORU JUŽNO OD INDUSTRIJSKE ZONE GRADA PANČEVA" Gradskog ZZJZ Beograd, od decembra 2015.god, a koji je izrađen u sklopu redovnog monitoringa podzemnih voda

zaključeno je sledeće:

na Lokaciji PA-3, 4 pijezometra, pored TE-TO nasipa je:

- povećana koncentracija 1,1-dihloretana, 1,1-dihloretena, 1,2-dihloretena,benzola i vinil-hlorida u odnosu na Uredbom definisanu vrednost koja može ukazati na značajnu kontaminaciju je evidentirana u vodi iz pijezometra dubine 15m;

REZULTATI

prisustvo 1,1-dihloretana, 1,2-dihloretana, 1,1-dihloreten, 1,2-dihloreten, benzola i vinil-hlorida u povećanim koncentracijama u odnosu na vrednost koja može ukazati na značajnu kontaminaciju je evidentirana u vodi iz pijezometra dubine 25m;

prisustvo 1,1-dihloretana, 1,2-dihloretana, 1,1-dihloretena 1,2-dihloretena i vinil-hlorida u koncentraciji većoj od vrednosti koja može ukazati na značajnu kontaminaciju je evidentirana u vodi iz pijezometra 45 m dubine.

ZAKLJUČAK

Sve ovo ukazuje da su podzemne vode

na lokaciji PA-3 kontaminirane različitim organskim zagadj. Supstancama.

Kako se PFAAs dominantno koriste kao dodatak

u penama za gašenje požara, pretpostavka je da

kontaminacija ovim supstancama vodi poreklo iz 1999. god. Naravno to ne isključuje mogućnost i nekih drugih izvora kontaminacije.

ZAKLJUČAK

• Analiza podzemnih voda na prostoru južno od industrijske zone grada Pančeva je potvrdila prisustvo zagadjujućih organskih supstanci tako da je potrebno detaljnije utvrdjivanje stepena kontaminacije i razvijanje mera za sanaciju i remedijaciju terena.

• Analiza zemljišta i uzorka PM10 (kval. vazd.) nisu pokazivali visoke koncentracije, ali su na tri merna mesta uzorci zemljišta pokazivali veće vrednosti zagađujućih materija (PAH i PCB) u odnosu na ostale merne tačke

•Lokacija PA-3 naTE-TO nasipu kontaminirane različitim organskim zagadjujućim supstancama.

Hvala na pažnji

•vesna.petkovic-borovnica @pancevo.rs •ekologija@pancevo.rs •www.pancevo.rs