REPUULlKA E KOSOVi-"'.s . PEnYGJlllKA KOCOBO· REPtlllUCOF KOSOVO

GJYKATA KUSHTETUESE

YCTABHH CYtJ.

CONSTITUTIONAL COURT

Prishtine, me 13 shkurt 2018 Nr. ref. : RK 1200/ 18

AKlVENDIM PER PAPRANUESHMERI

ne

rastio Dr. KIll8/17

Parash trues

~ani Kervao dhe te tjeret

Vleresim i kushtetutshmerise se Aktgjykimit te Gjykates Supreme te

Kosoves, Rev. Dr. 48/2017, te 13 prillit 2017

GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLIKEs SE KOSOvES

e perbere nga:

Arta Rama-Hajrizi, kryetare Ivan Cukalovic, zevendeskryetar Altay Suroy, gjyqtar Almiro Rodrigues, gjyqtar Snezhana Botusharova, gjyqtare Bekim Sejdiu, gjyqtar Selvete Gerxhaliu-Krasniqi, gjyqtare dhe Gresa Caka-Nimani, gjyqtare

Parashtruesiikerkeses

1. Kerkesa eshte dorezuar nga $ani Kervan, Mazhar Cervani, Didar Kervan, Tiiran Kervan, Idjret Kirkul, Suna Taduska, Ismailhaki Miealar, Ozean Miealar, Tyrkan Hameli, Severcan Kazaz, Fikriye Kervan, Ergin Kervan, Enis Kervan dhe Emel Kervan (ne tekstin e metejme: parashtruesit e kerkeses), te gjithe nga Prizreni.

Vendimi i kontestuar

2. Parashtruesit e kerkeses kontestojne kushtetutshmerine e Aktgjykimit te Gjykates Supreme te Kosoves, Rev. nr. 48/ 2017, te 13 prillit 2017 ne lidhje me Aktgjykimin e Gjykates se Apelit, Ac. nr. 4151/14, te 31 tetorit 2016.

3. Aktgjykimi i Gjykates Supreme te Kosoves, Rev. nr. 48/2017, i 13 prillit 2017, u eshte dorezuar parashtruesve te kerkeses me 5 qershor 2017.

Objekti i "eshtjes

4. Objekt i

Permbledhja e fakteve

11. Ne vitin 1959, atehere, i ashtuquajturi Keshill Popullor i Qarkut ne Prizren, si organ shpronesues, kishte nxjerre vendim per eksproprijimin e dy ngastrave te s.c, i cili, bazuar ne dokumentet e dorezuara kishte qene trashegimlenes i parashtruesve te kerkeses. Eksproprijimi ishte zbatuar ne interes te, atehere, Kompanise Transportuese Hekurudhore me seli ne Beograd-Seksioni per Mbikeqyrjen e ndertimit ne Prizren, qe kishte per qellim ndertimin e linjes hekurudhore Prizren-Gjakove dhe Prizren-Fushe-Kosove.

12. Ne vitin 1983, dy ngastrat e lartpermendura ishin bashkuar me nje ngaster tjeter dhe qe nga ajo kohe ishin evidentuar ne emer te Ndermarrjes ne Pronesi Shoqerore ( ne tekstin e metejme, NPSH) "Hekurudhat e Kosoves", me seli ne Fushe-Kosove.

13. Ne nje date te paspecifikuar, parashtruesit e kerkeses kishin paraqitur kerkesepadi ndaj Komunes se Prizrenit dhe Infrastruktura e Hekurudhave te Kosoves "Infrakos" Sh.a.-pasardhes i NPSH "Hekurudhat e Kosoves" (ne tekstin e metejme: "Infrakos") me qellim te vertetimit te pronesise dhe dorezimit te paluajtshmerise.

14. Me 20 dhjetor 2013, Gjykata Themelore ne Prizren (Aktgjykim P. nr. 135/10) aprovoi kerkesepadine e parashtruesve te kerkeses dhe vertetoi se: (i) parashtruesit jane bashkepronare ne baze te trashegimise se paluajtshmerise se SC; (ii) obJigoi palet e paditura Komuna e Prizrenit dhe Infrakos qe parashtruesve t'ua njohin te drejten e trashegimise dhe t'ua dorezojne atyre ne posedim dhe shfrytezim te lire paluajtshmerine e kontestuar; dhe, (iii) urdheroi qe pronesia e parashtruesve te regjistrohet ne regjistrat per paluajtshmeri ne afat prej 15 (pesembedhjete) ditesh nga dita e plotfuqishmerise se Aktgjykimit, nen kercenim te permbarimit.

15. Gjykata Themelore per konstatimet e lartpermendura u bazua ne nje sere aktesh, dokumente e prova sic; jane: ligji per marredhenie themelore juridikopronesore, deklarata te deshmitareve, certifikata te gjendjes civile dhe skica gjeodezike.

16. Nderkohe, "Infrakos" paraqiti ankese ndaj Aktgjykimit te lartpermendur te Gjykates Themelore, duke pretenduar shkelje esenciale te dispozitave kontestimore, vertetim te gabuar dhe jo te plote te gjendjes faktike dhe zbatim te gabuar te se drejtes materiale me propozim qe kerkesepadine e parashtruesve ta refuzoje te pabazuar ose qe Aktgjykimin ta prishe dhe qe lenden ta kthej ne Gjykaten Themelore ne rishqyrtim dhe vendosje.

17. Me 31 tetor 2016, Gjykata e Apelit (Aktgjykim Ac. nr. 4151/14) vendosi qe: (i) aprovoi te bazuar ankesen e "Infrakos"; (ii) te ndryshohet Aktgjykimi i Gjykates Themelore; (iii) ta refuzoje kerkesepadine e parashtruesve per vertetim dhe dorezim te pronesise e paluajtshmerise se kontestuar; dhe, (iv) te refuzohet obligimi per "Infrakos" dhe Komunen e Prizrenit qe parashtruesve t'ua dorezojne ne posedim dhe shfrytezim te lire paluajtshmerine e kontestuar.

3

18. Gjykata e Apelit konstatoi se Aktgjykimi i Gjykates Themelore ishte karakterizuar nga shkelje thelbesore te dispozitave procedurale, vertetim te gabuar dhe jo te plote te fakteve dhe zbatim te gabuar te se drejtes materiale. Gjykata e Apelit, mes tjerash, konsideroi se bashkeshortja e S. C. (trashegimlenesit) ishte kompensuar nga organi shpronesues per eksproprijim te paluajtshmerise, se ne evidencen kadastrale ishin kryer ndryshimet e nevojshme dhe se paluajtshmeria e kontestuar figuron ne emer te "Infrakos", dhe per me teper, eksproprijimi kishte ngjare ne vitin 1959 kurse parashtruesit e kerkeses kane paraqitur kerkesepadine e tyre ne vitin 2004.

19. Me 17 dhjetor 2016, parashtruesit paraqiten kerkese per revizion ne Gjykaten Supreme duke pretenduar shkelje thelbesore te dispozitave procedurale dhe zbatim te gabuar te se drejtes materiale me propozim qe Aktgjykimi i Gjykates se Apelit te prishet dhe lenda t'i kthehet gjykates se shkalles se pare ne rivendosje. Parashtruesit, kryesisht kerkuan qe te vertetohet e drejta e tyre e pronesise si dhe dorezimin e paluajtshmerise dhe vertetimin e vendi mit per eksproprijim te vitit 1959, per

Pranueshmeria e kerkeses

25. Gjykata se pari shqyrton nese kerkesa i ka permbushur kriteret e pranueshmerise, te percaktuara me Kushtetute, te parashikuara me Ligj dhe te specifikuara me tej me Rregullore te punes.

26. Ne kete drejtim, Gjykata i referohet paragrafeve 1 dhe 7, te nenit 113 [Juridiksioni dhe Palet e Autorizuara] te Kushtetutes, qe percaktojne:

"1. Gjykata Kushtetuese vendos vetem per rastet e ngritura para gjykates ne menyre Zigjore nga pala e autorizuar.

[...]

7- Individetjane te autorizuar te ngrene shkeljet nga autoritetet pubZike te te drejtave dhe lirive te tyre individuale, te garantuara me Kushtetute, mirepo vetem pasi te kene shteruar te gjitha mjetet juridike te percaktuara me Zigj".

27. Gjykata i referohet nenit 49 [Afatet] te Ligjit, qe parasheh:

Neni 49

"Kerkesa parashtrohet brenda afatit prej kater (4) muajve. Afatifillon te ece qe nga dita kur parashtruesit i eshte dorezuar vendimi gjyqesor".

28. Gjykata i referohet nenit 48 [Saktesimi i kerkeses] te Ligjit, qe parasheh:

Neni 48

"Parashtruesi i kerkeses ka per detyre qe ne kerkesen e tI) te qartesoj saktesisht se cilat te drejta dhe Ziri pretendon se ijane cenuar dhe cili eshte akti konkret i autoritetit pubZik te dZin parashtruesi deshiron ta kontestoj.

29. Gjykata, gjithashtu, merr parasysh rregullin 36 (2) (d) te Rregullores se punes, qe specifikon:

"(2) Gjykata do te deklaroje nje kerkese si qartazi te pabazuar, nese bindet se:

[' ..J d) parashtruesi nuk deshmon ne menyre te mjaftueshme pretendimin e tij."

30. Ne rastin konkret, Gjykata veren se parashtruesit e kerkeses jane pale te autorizuara dhe se kane shteruar te gjitha mjetet juridike ne pajtim me paragrafet 1 dhe 7, te nenit 113 te Kushtetutes; dhe se kerkesa eshte dorezuar brenda afatit ligjor 4 (kater) mujor, sir; parashihet me nenin 49 te Ligjit.

31. Gjykata me tej duhet te vertetoje nese parashtruesi i kerkeses ka saktesuar dhe mbeshtetur pretendimet e tij kushtetuese, sir; parashihet me nenin 48 te Ligjit dhe specifikohet me tej me rregullin 36 (2) (d) te Rregullores se punes.

5

32. Perfundimisht, Gjykata i referohet nenit 53 [Interpretimi i Dispozitave i te Drejtave te Njeriut] te Kushtetutes, qe percakton:

UTe d,.ejtat dhe lirite themelo,.e te nje,.iut te gamntuara me Kushtetute, interpretohen ne ha,.moni me vendimet gjyqesore te Gjykates Evropiane per te Drejtat e Njeriut".

33. Per sa i perket pretendimit te parashtruesve te kerkeses per cenim te procesit te rregullt dhe mbrojtjes se prones, Gjykata veren se gjykatat e rregullta jane pergjigjur ndaj te gjitha pretendimeve qendrore te tyre duke shpjeguar r;eshtjen e parashkrimit te kerkesepadise, r;eshtjen e kompensimit pas eksproprijimit, r;eshtjen e vertetimit te vendi mit per eksproprijim dhe obJigimin e parashtruesve per te mbeshtetur pretendimet e tyre me prova konkrete.

34. Aktgjykimi i kontestuar i Gjykates Supreme, ne pjesen relevante, percakton:

U kjo Gjykate konsideron se nuk ka shkelje te dispozitave te procedures oo • ngase Ile shkresat e liilldes (pika 24 e aktvendimit) gjendet aktvendimi i permendu,. per eksproprijimill e kryer edhe te ngastres kadastrale nr. 7072, dhe se ketu nuk ka paqartesi. Pretelldimi i revizionit se gjykata e shkalles se dyte Iluk ka vertetuar se aktvendimi i lartpe,.mendur per eksproprijim nuk u eshte do,.ezuar paraardhesve te paditesve eshte i pabazuar, sepse paditesit Iluk e kane provuar kete pretendim, ndersa kane qene te detyruar te provojne jaktet mbi te cilat bazuan kerkesat dhe pretendimet e veta Ile pajtim me nenin 7 dhe 319 te LPK Gjykata00. Supreme ne kete d,.ejtim i pmnon si te bazuara te gjitha konstatimet juridike dhejaktike te gjykates se shkalles se dyte lidhur me refuzimin si te pabazuar te kerkesepadise se paditesve, duke perjshire edhe jaktin se patundshmeria lendore, ne proceduren e percaktuar me ligj eshte eksproprijuar nga paraardhesit e paditesve ne vitin 1959, dhe ka kaluar Ile pronesi te shjrytezuesit te eksproprijimit, keshtu qe ne pajtim me nenin 20.2 te Ligjit mbi Marredheniet Themelore Juridike-Pronesore, e paditum ne baze te vendimit te organit shteteror kafituar te drejten e shjrytezimit dhe posedimit te ngastrave lelldore. p,.andaj, paditesit nuk kane baze ligjo,.e pel' kthimin e ngastrave lendore ne shjrytezim dhe posedim".

35. Ne kete kontekst, Gjykata veren se parashtruesve iu eshte mundesuar zhvillimi i procedures bazuar ne parimin e kontradiktoritetit; se ata kane mundur qe gjate fazave te ndryshme te procedures te paraqesin argumente dhe deshmi qe ata i konsideruan relevante per rastin e tyre; se atyre u eshte dhene mundesia qe te kontestojne ne menyre efektive argumentet dhe deshmite e paraqitura nga pala kundershtare; dhe se te gjitha argumentet, shikuar objektivisht, qe ishin relevante per zgjidhjen e rastit te tyre jane degjuar e shqyrtuar ne menyre te rregullt nga gjykatat; se arsyet faktike e ligjore ndaj vendimeve te goditura ishin shtruar hollesisht; dhe se, ne perputhje me rrethanat e rastit, procedurat, shikuar ne teresine e tyre, ishin te drejta (Shih, per shembull, rastin Garcia Ruiz kunder Spanjes, [DHM], kerkesa nr. 30544/96, Aktgjykim i 21 janarit 1999, paragrafi 29).

6

36. Gjykata thekson se neni 31 [E Drejta per Gjykim te Drejte dhe te Paanshem] i Kushtetutes, sikunder edhe neni 6 (E drejta per nje proces te rregullt) i KEDNJ-se, nuk i garantojne askujt rezultat te favorshem ne proces gjyqesor dhe as nuk parashikon qe Gjykata ta ve ne diskutim zbatimin e te drejtes materiale nga gjykatat e rreguUta te nje kontesti civil, ku kryesisht njera prej paleve fiton dhe tjetra humb (Gjykata Kushtetuese e Republikes se Kosoves: rasti nr. K1142/ 15, Parashtrues Habib Makiqi, V1eresim i kushtetutshmerise se Aktgjykimit te Gjykates Supreme te Kosoves, Rev. nr. 231/2015, te 1 shtatorit 2015, Aktvendim per papranueshmeri, i 1 nentorit 2016, para. 43).

37. Ne kete drejtim, per t'i shmangur keqkuptimet nga ana e parashtrueseve te kerkeses, duhet pasur parasysh se "drejtesia" qe kerkohet me nenin 31 nuk eshte drejtesi "substanciale" (nocion qe ndodhet ne kufijte e se drejtes dhe te etikes dhe qe vetem gjyqtari i faktit mund ta zbatoje), por drejtesi "procedurale". Ne term a praktik kjo shprehet me procedure kontradiktore, ku palet degjohen dhe vendosen ne te njejtat kushte para gjykates (Shih, si autoritet me te fresket, Gjykata Kushtetuese e Republikes se Kosoves: Rasti nr. K142/ 16 Parashtrues Valdet Sutaj, V1eresim i kushtetutshmerise se Aktvendimit te Gjykates Supreme te Kosoves, Rev. nr. 201/2015, te 8 shtatorit 2015, Aktvendim per papranueshmeri i 7 nentorit 2016, paragrafi 41 dhe referencat tjera te permendura aty).

38. Ne te vertete, eshte roli i gjykatave te rregullta qe te interpretojne dhe te zbatojne rregullat perkatese te se drej tes procedurale dhe materiale (Shih, mtltatis mutandis, Garcia Rtliz ktlnder Spanjes [DHM], nr. 30544/96, para. 28, Gjykata Evropiane per te Drejta te Njeriut [GJEDNJ] 1999-1).

39. Per me teper, Gjykata Kushtetuese rikujton se nuk eshte gjykate e gjetjes se fakteve dhe se vertetimi i drejte dhe i plote i gjendjes faktike eshte juridiksion i plote i gjykatave te rregullta. Roli i Gjykates Kushtetuese eshte vetem qe te siguroje pajtueshmerine e procedurave prane gjykatave te rreguUta me te drejtat dhe standardet kushtetuese, prandaj ajo nuk mund te veproje si "gjykate e shkalles se katert" (Shih rastin Akdivar kunder Turqise, Nr. 21893/93, GJEDNJ, Aktgjykimi i 16 shtatorit 1996, para. 65, po ashtu mutatis mtltandis Gjykata Kushtetuese e Republikes se Kosoves: Rasti nr. K186/n, parashtrues i kerkeses Milaim Berisha, Aktvendim per papranueshmeri, i 5 prillit 2012).

40. Gjykata thekson se nuk eshte detyre e Gjykates Kushtetuese te mer ret me gabimet e faktit ose te ligjit qe pretendohet te jene bere nga gjykatat e rreguUta gjate vleresimit te provave apo zbatimit te ligjit Cligjshmeria), perve~ dhe per aq sa ato mund te kene shkelur te drejtat dhe lirite e mbrojtura nga Kushtetuta (kush tetutshmeria).

41. Fakti se parashtruesit e kerkeses nuk pajtohen me rezultatin e rastit nuk mund t'u sherbeje atyre si e drej te te ngre kerkese te argumentueshme per shkelje te te drejtave dhe lirive te garantuara me Kushtetute dhe KEDNJ (Shih rastin nr. K1125/ n , Shaban Gojnovci, Aktvendim per papranueshmeri, i 28 majit 2012, paragrafi 28).

7

42. Nga sa u tha me siper, Gjykata konsideron se parashtruesit e kerkeses vetem sa numerojne dhe ne pergjithesi pershkruajne permbajtjen e dispozitave kushtetuese pa deshmuar saktesisht shkeljen e tyre si