Aktiviteti njerëzor dhe ndikimi i Aktiviteti njerëzor dhe ndikimi i tij në mjedisin natyrortij në mjedisin natyror

Leksion i përgatitur ngaLeksion i përgatitur ngaMSc. Entela ÇobaniMSc. Entela Çobani

Pedagoge pranë Dep. të Inxinierisë së MjedisitPedagoge pranë Dep. të Inxinierisë së MjedisitFakulteti i Inxhinierisë së NdërtimitFakulteti i Inxhinierisë së Ndërtimit

Universiteti PoliteknikUniversiteti PoliteknikTiranë Tiranë

Dilema lidhur me temënDilema lidhur me temën

• Zhvillim apo ruajtje me fanatizem të burimeve natyrore?

• A duhet të shfrytëzohen burimet natyrore për të plotësuar nevojat e popullësisë gjithnjë e më shumë në rritje?

Fakte Fakte

• Çdo minutë zhduken 15 km2 sipërfaqe pyjore.

• Industria konsumon 53% të të gjithë konsumit ujor; prodhon 7% të sasisë së fosforeve; 10% të sasisë së azotit.

Çështjet kryesoreÇështjet kryesore

• Çfarë përmbledh aktiviteti njerëzor ?

• Cili është ndikimi i tij në mjedisin natyror dhe atë shoqëror?

• Cilat masa mund të propozohen për minimizimin e këtyre ndikimeve në mjedis?

Cilat aspekte të aktivitetit njerëzor do Cilat aspekte të aktivitetit njerëzor do të analizojmë?të analizojmë?

• Industria

• Energjia

• Bujqësia dhe blegtoria

• Turizmi

• Transporti

Cilat janë ndikimet kryesore në Cilat janë ndikimet kryesore në mjedis?mjedis?

• shkarkimet në ajër, ujë dhe tokë si dhe efektet e tyre në zonat përreth;

• prodhimin e vazhdueshëm të mbeturinave dhe grumbullimin e tyre;

• konsumin e madh të ujit;• zënien e sipërfaqeve të mëdha të tokës;● ndikimi te qeniet e gjalla.

Foto nga vendepozitimi i SharrësFoto nga vendepozitimi i Sharrës

Ndikimi i prodhimit të EnergjisëNdikimi i prodhimit të Energjisë

Ndotja e ujitNdotja e ujit

IndustriaIndustria

Aktivitetet industriale nxisin ndryshimet klimaterike në Evropë, përmes çlirimit në masën:

• 30 për qind të të gjitha shkarkimeve të CO2;• 7 për qind të të gjitha shkarkimeve të N2O.

Në Evropë industria shkakton acidifikimin përmes çlirimit në masën:• 25 për qind të të gjitha shkarkimeve të SO2;• 21 për qind të të gjitha shkarkimeve të NOx.

Aktiviteti industrial evropian shkakton dëmtimin e shtresës së ozonit duke çliruar:

• 36 për qind të të gjitha shkarkimeve të CFCs.• 53 për qind të të gjithë konsumit ujor;dhe gjenerimit në masën:• 7 për qind të shkarkimit të fosforeve;• 10 për qind të të gjitha shkarkimeve të azotit.

Në Evropë industria shqetëson mjedisin urban nga gjenerimi në masën:• 10 për qind të të gjithë zhurmave.

EnergjiaEnergjia

• Djegia e karburanteve fosile çon në shkarkimin e CO2, SOx, NOx, grimcave të imta dhe të pluhurit.

• Energjia bërthamore Problemet rriten nga depozitimi dhe vendosja e

mbeturinave radioaktive, si dhe nga rreziku i ndotjeve më të mëdha mjedisore nga aksidentet bërthamore.

Një tjetër shqetësim lidhur me rreziqet dhe me problemet e depozitimit të mbeturinave ka të bëjë me nxjerrjen jashtë përdorimit të reaktorëve bërthamorë.

TransportiTransporti

• Transporti është një kontribuesi madh në shkarkimet e gazrave me efekt serrë.

Monoksidi i karbonit është krijuar përmes djegies jo të plotë të

karburantit nga motorët me benzinë.

• Rrezatimet VOC vijnë nga djegia jo e plotë e karburantit dhe nga avullimii karburantit nga motorët me benzinë dhe nga pikat e shpërndarjes së karburanteve. VOC-et kontribuojnë në hollimin e shtresës së ozonit troposferik.

• Grimcat e imta vijnë, kryesisht, nga motorët që punojnë me naftë, të cilët shkarkojnë rreth 50 herë më shumë sesa motorët me benzinë.

• Shkarkimet e zakonshme dhe ato aksidentale të naftës dhe të substancave kimike nga kamionët dhe nga cisternat ndikojnë në ndotjen e tokës, lumenjve dhe të deteve.

• Zënia e Tokës

Ndotja nga transportiNdotja nga transporti

Bujqesia dhe blegtoriaBujqesia dhe blegtoria

• Plehrat azotike dhe fosfatike

• Ndotje e ujrave, tokes

• Prodhimi i plehrave organike

Ndotja organike nga bujqësia dhe Ndotja organike nga bujqësia dhe blegtoriablegtoria

TurizmiTurizmi

• Ndikimet mjedisore ndeshen në disa nivele.• Në nivel lokal, ku komunitetet ballafaqohen me:

konkurrencën për burimet e pakta natyrore (si uji dhe toka), me ndotjen e ajrit dhe të ujit, me zhurmën dhe aksidentet mjedisore (për shembull, orteqet).

• Në nivel rajonal, ndikimet e mundshme në mjedis mund të përfshijnë ndotjen e ajrit dhe të ujit, zhdukjen e habitateve dhe zvogëlimin e biodiversitetit.

• Në nivel global, ndikimet përfshijnë shkarkimet që shkaktohen si pasojë e trafikut të dendur rrugor dhe shpyllëzimeve të mëdha, të cilat mund të shoqërohen nga ndryshime klimaterike.

Ndotja nga turizmiNdotja nga turizmi

Çfarë masash parandaluese mund Çfarë masash parandaluese mund të propozohen?të propozohen?

• Industria e gjelbër

• Burimet e ripërtëritshme të energjisë

• Burimet e tjera të lëndëve djegëse

• Makinat hibride

• Përdorimi i transportit publik

• Turizmi ekologjik

• Prodhimet BIO

Industria e GjelberIndustria e Gjelber

Energjia dielloreEnergjia diellore

Energjia e eresEnergjia e eres

Energjia e BiomasesEnergjia e Biomases

Transporti publikTransporti publik

Makinat HibrideMakinat Hibride

Zhvillimi i Eko turizmitZhvillimi i Eko turizmit

Prodhimet BIOProdhimet BIO

KUADRI LIGJOR PËR VNM-në në KUADRI LIGJOR PËR VNM-në në ShqipëriShqipëri

Ligji bazë nr. 8934, dt. 05.09.2002 “Për Mbrojtjen e Mjedisit” jep elementët kryesorë që kanë të bëjnë me VNM-në.

• Ligji nr 9890, dt. 20.3.2008 “Për disa shtesa e ndryshime në ligjin nr.8934,dt. 5.9.2002 “Për mbrojtjen e mjedisit”

Në ligjin nr. 8990, dt. 23. 01. 2003 “Për vlerësimin e ndikimit në mjedis”, jepet proçedura e VNM-së.

VKM që i përkasin VNM-sëVKM që i përkasin VNM-së

• VKM Nr.268, dt. 24.04.2003 “Mbi çertifikimin e specialistëve për vlerësimin e ndikimit në mjedis dhe auditimin mjedisor„

i ndryshuar me • VKM Nr. 1124, dt. 30.07.2008 „Për miratimin e rregullave, të procedurave

dhe kritereve për pajisjen me çertifikatën e specialistit për VNM-në dhe auditimin mjedisor“

• VKM Nr. 249 dt. 24.04.2003 “Për miratimin e dokumentacionit për të kërkuar leje mjedisore dhe elementët që përmban leja mjedisore”.

• VKM Nr. 805 dt. 4.12.2003 “Për miratimin e listës së veprimtarive që ndikojne në mjedis për të cilat kërkohet leje mjedisore”.

• VKM Nr.... dt. 02.07.2008 “Për tërheqjen e mendimit të publikut në vendim-marrje për mjedisin”.

Rregullore të tjeraRregullore të tjera

• Urdhër i Brendshëm Nr. 137, dt. 17.08.2004: “Për dokumentacionin e domosdoshëm për të kërkuar leje mjedisi”

• Rregullore e Ministrisë së Mjedisit, (Nr. 1, dt 17.08.2004) “Për pjesëmarrjen e publikut në proçesin e VNM-së”

• Udhëzim (Nr. 6, dt. 27.12.2006) ”Për miratimin e metodologjisë së vlerësimit paraprak të ndikimeve në mjedis

të një veprimtarie”

• Udhëzim Nr. 2, dt. 21.05.2007 “Për miratimin e listës së veprimtarive me ndikim në mjedis, mënyrën e aplikimit dhe rregullat e procedurat e dhënies së autorizimit dhe pëlqimit mjedisor nga Agjencite Rajonale të Mjedisit”

FALEMINDERIT PER VEMENDJENFALEMINDERIT PER VEMENDJEN

Pyetje dhe diskutime