ALKAN AYGÜNTÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ İKİNCİ ÖĞRETİM

İKİNCİ SINIF

2

YAZIM KURALLARITürkçe Öğretmenliğinin amacı öğrencilerin

anlama ve kendilerini ifade edebilme becerilerini geliştirmektir.

3

BÖLÜM HİYERARŞİSİ

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM FAKÜLTESİ

TÜRKÇE ÖĞRETMENLİ

Ğİ

4

YAZIM KURALLARICümlelerin başındaki sözcüğün ilk harfi

büyük yazılır:Maçı sonuna kadar izledim.* Dize başlarındaki sözcükler büyük harfle

başlar:“Bu ne acayip bilmece,

Ne gündüz biter ne gece,Kime söyleriz derdimizi,Ne hekim anlar ne hoca.”

5

* Bütün özel adlar büyük harfle başlar:Hakan, Oya…Çince, Almanca…Türk Tarih Kurumu, Türk Hava Yolları…Yaprak Dökümü, Mürebbiye… Babalar Günü,

Sevgililer Günü…

6

* Sanlar veya unvanlar özel adla kullanılırsa büyük harfle başlar:

Vali Ahmet Bey geldi.Yarın Yüzbaşı Serhat gidecek.

* Mektuplarda hitap sözleri büyük harfle başlar:Kıymetli Arkadaşım,Değerli Kardeşim,* Astronomi ve coğrafya ile ilgili konularda “dünya,

güneş, ay” ve gezegen adları terim olarak kullanılıyorsa büyük harfle başlar:

Önümüzdeki hafta Güneş tutulması olacakmış.Yüzü ay parçası gibi.

7

* Yön adları bir özel adın önünde kullanılırsa büyük harfle başlar, yalnız kullanılırsa ya da yer adından sonra gelirse ilk harfleri küçük olur:

Her yıl, Güney Asya’da felâket olur.Ülkemizde Yukarı Fırat oldukça verimlidir.Türkiye’nin güneyinde Akdeniz vardır.

* Dağ, göl, ova adları büyük harfle başlar:Ağrı Dağı, Van Gölü, Konya Ovası…

8

* Mahalle, sokak ve cadde adları büyük harfle başlar:

Vatan Mahallesi, Mehtap Sokak, Cumhuriyet Caddesi…

Örnek Soru:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin

kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yoktur?A) Köydeki çocuklara okumayı Fatma Hanım öğretti.

B) Kaçakçılar güney Afrika’dan elmas kaçırıyor.C) Ameliyatı doktor Zeki bey yapacak.D) Bunu Türk Dili Dergisinde okudum.

Yanıt: A

9

“de”lerin YazımıDilimizde iki ayrı “de” vardır:Hâl eki “-de”: Ek olan -de, kendinden önceki sözcüğe

bitişik yazılır; ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesine bağlı olarak “-de, -da, -te, -ta” biçimi vardır.

* Bizi evde bekliyormuş.* Çocuklar sokakta oynuyor.

Hâl eki “-de” özel adlardan sonra geldiğinde kesme (‘) işareti ile ayrılarak yazılır.

* İstanbul’da iş bulmuş.* Çantam Sibel’de kalmış.

10

Bağlaç olan “de”: Bağlaç olan “de”nin yalnız “de” ve “da” biçimi vardır. Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır.

* Mehmet de bizimle gelecek.* Gelirken elma da aldım.

Uyarı: Fiillerden sonra ve -ip, -ip, -up, -üp ekini alan fiillerden sonra gelen “da, de” bağlaçtır, her zaman ayrı yazılır:

* Okudu da anladı.* anlayıp da, bilip de, üzülüp de…

Örnek Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “da, de’lerin yazımında bir yanlışlık

yapılmıştır? A) Vaatleri sözde kaldı.

B) Dün onları pazarda gördüm.C) Erhan da aradığın kitap vardı.D) Sözlerinde bir incelik vardı.

Yanıt: C

11

“ki’lerin YazımıTürkçede üç ayrı “ki” vardır:İlgi zamiri “-ki”: Tamlayan eki almış sözcüklere

eklenir, eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.* Bizim araba tamirde olduğundan onunkiyle gittik.

* Kalemimi Ahmet’inkiyle değiştirdim.Sıfat yapan “-ki”: “-de” hâl eki almış sözcüklere

eklenerek yer bildiren sıfatlar türetir. Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.

* Evdeki hesap çarşıya uymaz.* Kitaptaki bütün konular, sınavda çıkacakmış.

12

Bu “-ki” zaman ve yer zarflarına eklenerek de sıfatlar türetir.

* Sabahki olay bizi üzdü.* Dünkü sınav çok kolaydı.

Bağlaç olan “ki”: Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır, başlı başına bir sözcüktür. Cümleleri birbirine ya da öğeleri cümleye bağlamak için kullanılır.

* Çocuk öyle şirin ki…* Aydın ki çok güçlü, bunu kaldıramadı.

Uyarı: Fiillerden sonra gelen “ki” bağlaçtır ayrı yazılır:* Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini.* Konuşma ki uyuyayım.

13

Uyarı: “Sanki, halbuki, oysaki, mademki” sözcüklerindeki “ki”ler kalıplaşmıştır, bitişik yazılır.

Örnek Soru:Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?A) Öyle korkmuş ki yüzü sapsarı kesilmiş.

B) Çok çalışmalısın ki başarabilesin.C) Gölün dalgaları denizlerin ki kadar büyük değildi.D) Öyle duygulu konuştu ki herkes etkilendi.(1996-ATML)

Yanıt: C

KAYNAKÇADOĞAN AKSAN ÜNİVERSİTELER İÇİN

TÜRK DİLİ