Strona | 1

Realizacja zadania publicznego:

„PROGRAM TERAPII I REINTEGRACJI

SPOŁECZNEJ OSÓB UZALEŻNIONYCH OD

ALKOHOLU”

METODA MAŁYCH KROKÓW I

POZYTYWNEGO WZMOCNIENIA

Program finansowany przez

Urząd Miasta Gniezna ze środków MPPiRPA

Nowatorskie terapia dla osób bezdomnych

uzależnionych od alkoholu

prowadzona w

Ośrodku dla Bezdomnych

„POMOCNA PRZYSTAŃ”

Gniezno

Powiatowe Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy

Bezdomnym i Integracji Społecznej w Gnieźnie

„DOM”

Gniezno 2015

Strona | 2

I Wstęp

Alkoholizm jest chorobą, która – jak inne choroby - daje się

diagnozować i leczyć. Nie leczona z pewnością będzie się dalej

rozwijała prowadząc do coraz bardziej bolesnych konsekwencji

zdrowotnych, emocjonalnych, społecznych i duchowych - nierzadko do

śmierci.

O alkoholizmie mówi się, że to choroba kontroli, chorujący

przestaje panować zarówno nad własnym piciem, jaki i nad

zachowaniami z nim związanymi. Mówi się o uzależnieniu, że

to choroba myślenia - osoby uzależnione nie potrafią samodzielnie w

pełni dostrzec konsekwencji własnego picia, odgradzają się od

docierających ze strony otoczenia przykrych sygnałów na temat ich

picia. Bronią się przed nazwaniem swojego picia nałogiem, ponieważ

przyznanie się do problemu oznaczałoby konieczność podjęcia decyzji

o rozstaniu z alkoholem, a tego nie potrafią sobie wyobrazić. Mówi się,

że alkoholizm jest chorobą emocji – osoby uzależnione nie potrafią

bez alkoholu poradzić sobie z własnymi uczuciami. Próbując zagłuszyć

je alkoholem doprowadzają do eskalacji problemów i napięć, których

nie są w stanie znieść. Sięgają ponownie po alkohol wpadając w

pułapkę bez wyjścia, w „spiralę śmierci”. Mówi się też, że to choroba

woli tzn. wielu chorych nie ma na tyle silnej woli aby samodzielnie

przestać pić i samodzielnie przywrócić normalność w swoim życiu.

Być może dlatego, osoby uzależnione od alkoholu tak

bardzo potrzebują innych ludzi by móc zacząć zmieniać swoje życie.

Ludzi, których cechują podobne doświadczenia, ale którzy dzięki pracy

nad sobą dziś są trzeźwi i żyją pełnią życia.

Niebezpieczne objawy to najczęściej: (i) trudno odmówić sobie

wypicia „jednego kieliszka”, choć wcześniej obiecywało się bliskim, że

„nie będę pił wcale”, (ii) niepokojący fakt, że na owym „jednym

kieliszku” rzadko zdarza się skończyć, (iii) picie dłużej i częściej niż

się planuje i faktycznie się chce, (iv) po paru dniach bez alkoholu

pojawiają się nudności, bóle głowy, wymioty, może drżenie rąk lub

nawet całego ciała, bóle mięśni, zlewne poty, osłabienie, trudności ze

snem, lęki. Tak reaguje przyzwyczajony do picia organizm na brak

alkoholu we krwi. Wypicie rano kolejnej porcji alkoholu niweluje na

jakiś czas nieprzyjemne dolegliwości możliwe więc, że coraz więcej

dni rozpoczyna się rutynową porcją alkoholu.

Długotrwałe picie zaczyna przysparzać coraz większych

cierpień osobie pijącej, jej rodzinie oraz innym ludziom, którzy są

wokół. Alkoholik czuje się coraz bardziej nierozumiany i samotny,

rośnie poczucie pustki. Przestają być ważne wcześniejsze pasje,

zainteresowania. Odchodzi to, co niegdyś cieszyło i stanowiło wartość.

Alkoholik właściwie cały swój czas i życie składa piciu w ofierze.

Alkoholik tłumaczy sobie, że „to nic”, „wiele osób tak pije”, a Ja „jeśli

tylko zechce – przestanę”. Wmawia sobie, że „wszystko to przez

problemy, jakie Go spotykają, trudne sytuacje, zły szef, żona…”.

Wkłada wiele energii w udowadnianie sobie i innym, że problem

alkoholizmu Jego nie dotyczy. Nawet jeśli wytycza sobie okresy

abstynencji, po których jednak wcześniej lub później ostatecznie wraca

do picia i to ze zdwojoną siłą, nawet wówczas, gdy zaczyna się

zupełnie niewinnie – np. od „bezalkoholowego” piwa.

Dzięki programowi naszej terapii podopieczni:

uświadamiają sobie jak alkoholizm wpłynął na ich życie, do

jakich szkód doprowadziło picie i jaką rolę odegrało w

życiowych decyzjach i działaniu, jak zmieniło się ich zdrowie,

psychika, relacje z rodziną, stosunki w pracy itd.

zrozumieją swój problem i dostrzegą jego specyfikę

będą w stanie stawić czoła problemowi przez zmotywowanie

się do zaprzestania spożycia alkoholu

zaakceptują swoją chorobę

nauczą się radzić sobie z mechanizmami o charakterze

psychologicznym, jakie mają zastosowanie w przypadku

uzależnień

nabędą i rozwiną szereg przydatnych umiejętności, które

pozwolą poradzić sobie z problemem alkoholowym.

Strona | 3

II Opis terapii

Przez ponad 10 lat istnienia Stowarzyszenie wypracowało autorski

program terapii antyalkoholowej dla osób bezdomnych. Misją naszego

ośrodka jest służenie osobom uzależnionym i ich rodzinom oraz pomoc

w dojściu osób uzależnionych do życia w trzeźwości, zdrowiu i radości

dla innych i dla siebie. Wypracowano przez mgr Marię Chwiałkowską-

Grygiel we współpracy z całym zespołem terapeutycznym nowatorską

metodę „małych kroków”, pozytywnego wzmacniania oraz

kształtowania optymistycznego podejścia dożycia, pełnego wiary i

nadziei. W terapii tej stopniowo zastępuje się pejoratywne określenie

alkoholik - słowem osoba z problemem uzależnienia, określenie

bezdomny - słowem człowiek bez domu. Nacisk w pracy

terapeutycznej kładzie się na otwarcie uzależnionego na innych. Będę

żył w trzeźwości dla moich bliskich, rodziny, dla przyjaciół dla innych

ludzi a dopiero potem dla siebie. Stąd nasze hasło „Pomagamy sobie,

pomagając innym” np. w punktach charytatywnych.

Elementy programu to:

1. Całodobowe zabezpieczenie potrzeb bytowych bezdomnych w

dwóch schroniskach Stowarzyszenia.

Fot. Schronisko „Pomocnej Przystani” – ul. Pocztowa 6. Figura Serca

Jezusowego – dar od O.O. Franciszkanów

Fot. Schronisko „Pomocnej Przystani” – ul. Kawiary 40

2. Całoroczna terapia antyalkoholowa na terenie obu schronisk -

współfinansowana przez Urząd Miasta Gniezna w ramach zadania

publicznego: „Rozwiązywanie problemów alkoholowych wśród osób

bezdomnych – program terapii i reintegracji społecznej osób

uzależnionych od alkoholu”, w latach 2005-2010 – jednoroczne

umowy,

2011-13 -umowa trzyletnia nr WS/O-0717/2/2/11

2014-16 -umowa trzyletnia nr WS.O.8141.1.2014

3. Aktywizacja zawodowa - podstawowa rola warsztatu remontowo-

usługowego, Stowarzyszenia oraz współpraca z Powiatowym Urzędem

Pracy w Gnieźnie oraz z Zakładem Doskonalenia Zawodowego w

Poznaniu –wspomaganie terapii przez powrót do aktywności

zawodowej.

Strona | 4

Fot. Warsztat remontowo-usługowy

Fot. Kursy ZDZ Poznań – kucharz małej gastronomii.

4. Działania warsztatu artystyczno-rzemieślniczego, gdzie

podopieczni rozwijają swoje uzdolnienia i zainteresowania artystyczne

oraz wykonują drobne przedmioty ozdobne - uzupełnienie terapii

antyalkoholowej oraz budowanie poczucia własnej wartości i

satysfakcji z osiągniętych efektów

pracy

Fot. Efekty pracy warsztatu artystyczno-rzemieślniczego, wernisaż Arka L.

5. Indywidualne programy wychodzenia z bezdomności – ponad 50

osób powróciło do rodzin lub usamodzielniło się w ciągu ostatnich 10

lat działalności ośrodka – efekt końcowy terapii.

6. Usamodzielnienia poprzez mieszkanie rotacyjne otrzymane od

Urzędu Miasta Gniezna do dyspozycji Stowarzyszenia. Półroczne

okresy próbne dla najbardziej zaawansowanych w indywidualnych

programach wychodzenia z bezdomności - skorzystało już 19 osób - 8

sukcesów.

7. Integracja społeczna - nasi podopieczni i Stowarzyszenie corocznie

organizują szereg imprez integracyjnych - spotkania opłatkowe,

cykliczny festyn Dzień Dziecka „Bawmy się razem”, festyn "Pyry z

gzikiem", spotkania z młodzieżą na terenie schronisk, przyjmowanie

dzieci z biednych rodzin z półkoloni parafialnych, spotkania z innymi

Stowarzyszeniami itp. – kompleksowe wsparcie terapii poprzez

przywracanie więzi społecznych.

Strona | 5

Fot. Festyn ze Stowarzyszeniem MAKI – osoby niepełnosprawne

Fot. Spotkanie opłatkowe z Prymasem Polski Ks. Arb. Muszyńskim

8. Angażowanie podopiecznych w działanie pomocowego punktu

charytatywnego Stowarzyszenia zgodnie z naszym hasłem:

„Pomagamy sobie, pomagając innym” - wydawanie żywności i

odzieży, noclegi i kąpiele interwencyjne dla osób spoza schroniska

9. Ozdrowieńcza praca w ogrodzie przy uprawie warzyw oraz

pielęgnację terenu rekreacyjnego – wsparcie terapii poprzez pracę na

świeżym powietrzu w kontakcie z przyrodą.

Fot. Prace w ogrodzie przy schronisku Kawiary

Strona | 6

Fot. Nasze zwierzęta: konie Szardan i Hela, świnki wietnamskie papużki i

rybki.

10. Kontakt ze zwierzętami (zooterapia)– terapia przez kontakt ze

zwierzętami - współpraca ze sąsiadującymi z ośrodkiem szkółką

jeździecką i schroniskiem dla zwierząt, opieka nad naszymi końmi,

świnkami wietnamskimi, kotami, psami, gołębiami i rybkami w

oczkach wodnych.

11. Organizacja wycieczek i pielgrzymek - odbyły się już

pielgrzymki do Bolechowa, Miechowa, Lichenia, Lednicy, Słubcy

trzydniowa pielgrzymka Częstochowa, Kraków, Łagiewniki, wyjazdy

na festyn i spotkania do zaprzyjaźnionych ośrodków.

Fot. Pielgrzymka do Częstochowy

Strona | 7

Fot. Pielgrzymki do Lichenia

Nasz autorski program realizowany jest we współpracy z organami

samorządowymi i organizacjami społecznymi, z których należy

wymienić: Urząd Miasta Gniezna, MOPS w Gnieźnie, PUP w

Gnieźnie, KP Policji w Gnieźnie, Straż Miejską, Starostwo

Gnieźnieńskie, SOK, Szpital Dziekanka, Caritas Archidiecezji

Gnieźnieńskiej, Stowarzyszenie Maki, Stowarzyszenie Amazonki i

wiele innych.

III Realizacja terapii

- Informowanie osób uzależnionych od alkoholu (beneficjentów) o

możliwości skorzystania z pomocy w formie terapii i reintegracji

społecznej - rozwieszenie informacji na dworcu, informowanie poprzez

MOPS, ulotki, media i inne instytucje.

- Promocja - informowanie o realizacji projektu – prasa, radio, TV,

strona internetowa.

- Terapia osób uzależnionych od alkoholu:

a. przeprowadzenie naboru uczestników, naboru dokonuje terapeuta,

uczestnicy są kwalifikowani na podstawie zebranej dokumentacji i

informacji o uczestnikach oraz na podstawie oceny dokonanej w

wyniku indywidualnych rozmów, w zależności od rodzaju

uzależnienia, stanu zdrowia, sytuacji życiowej, wieku, płci itp., - w

praktyce z doświadczeń lat poprzednich wynika, że program obejmuje

zdecydowaną większość podopiecznych schronisk a w razie

konieczności pomocy i porad udziela się także członkom rodziny

b. terapia indywidualna - porady psychologiczne, psychiatryczne.

c. prowadzenie terapii grupowej - naprzemiennie na obu ośrodkach:

- 2 spotkania x 2 godziny w tygodniu – 2 terapeutów

- 2 godziny tygodniowo – konsultacje – lekarz psychiatra

- 2 godziny tygodniowo – konsultacje – psycholog

d. bieżąca pomoc mieszkańcom, kontrola trzeźwości w schroniskach,

organizacja życia wspólnotowego, wsparcie prac terapeutycznych –

opiekunowie i kierownictwo ośrodka – całodobowa opieka na obu

schroniskach.

e. opieka pielęgniarska – wydawanie leków, kontrola higieny,

opatrunki, monitorowanie stanu zdrowia podopiecznych

Strona | 8

Fot. Zajęcia terapeutyczne

- Integracja osób uzależnionych na ternie ośrodka – wspólne

spotkania, grille, biblioteczka, świetlica z TV, codzienne wieczorne

zebrania prowadzone przez kierownictwo ośrodka i opiekunów -

planowanie prac i obowiązków na następny dzień, wspólne

uczestnictwo w imprezach na terenie miasta, regularne odwiedziny

chorych w szpitalach.

Program terapii i reintegracji łączy elementy terapii grupowej i

indywidualnej (terapeuci) oraz zabezpieczenia zdrowotnego

(konsultacje lekarza i psychologa), z działaniami reintegracyjnymi

(opiekunowie). Dzięki terapii możemy wspólnie organizować

integracyjne imprezy i festyny o charakterze terapeutycznym i

profilaktycznym, których beneficjentami są dzieci młodzież i rodziny

ze środowisk ubogich zagrożonych uzależnieniami. Nasi bezdomni

podopieczni wraz z opiekunami i kadrą terapeutyczną (praca

charytatywna w dni wolne od pracy) przeprowadzili w 2014 i 2015

roku aż 14 imprez i festynów (w tym 10 z wygranych konkursów

profilaktyki antyalkoholowej UM Gniezna). Wszystkie te działania

sprawiają iż bezdomni uzależnieni od alkoholu znajdują motywację do

trwałej zmiany życia, utrzymywania abstynencji, prowadzenia

zdrowego sposobu życia i dzięki usuwaniu zaburzeń somatycznych i

psychicznych, sa gotowi do powrotu do społeczeństwa. Program terapii

i reintegracji jest podwaliną wszelkich działań prowadzonych na

ośrodku i gwarancją sukcesu.

- Baza - liczba miejsc w schronisku:

- schronisko „Pomocna Przystań” – ul. Pocztowa 6 – 25 miejsc,

- schronisko „Pomocna Przystań – Kawiary” – ul. Kawiary 40 –

15 miejsc.

- w okresie zimowym na obu ośrodkach – dodatkowe ok.15-20

miejsc – dostawki, łóżka polowe

- Transport – własny samochód - komunikacja między ośrodkami,

transport do ośrodków wsparcia, przychodni, szpitali itp.

IV. Nasz zespół terapeutyczny

lek. med. Rafał Kubiak

specjalista psychiatra, ordynator Szpital Dziekanka

2 godz. tyg.

(8 godz. x 80 zł, 640 zł brutto mies.)

mgr Renata Paluszczak

psycholog kliniczny, biegły sądowy w sprawach

uzależnień

2 godz. tyg.

(8 godz. x 80 zł, 640 zł brutto mies.)

mgr Lidia Szarmach

terapeuta uzależnień

2 godz. tyg.

(8 godz. x 60 zł, 480 zł brutto mies.)

mgr Małgorzata Wajcht

terapeuta uzależnień

2 godz. tyg.

(8 godz. x 60 zł, 480 zł brutto mies.)

mgr Dorota Chełek

pedagogika – spec. promocja zdrowia z arteterapią i

socjoterapią, spec. resocjalizacja i profilaktyka społeczna,

pielęgniarka dyplomowana

(1/3 etatu, 583 zł brutto)

Strona | 9

Małgorzata Duszyńska

opiekun

technik ekonomista, kurs pedagogiki opiekuńczej

(płaca minimalna, 1750 zł brutto, ok. 1250zł netto)

Joanna Kaczmarek

opiekun

(płaca minimalna, 1750 zł brutto, ok. 1250zł netto)

mgr Barbara Jędraszak

opiekun

pedagogika - spec. resocjalizacja i profilaktyka

społeczna, spec. promocja zdrowia arteterapia i

socjoterapia

(płaca minimalna, 1750 zł brutto, ok. 1250zł netto)

Stefan Orchowski

opiekun

(płaca minimalna, 1750 zł brutto, ok. 1250zł netto)

Koordynacja programu terapii:

mgr Maria Chwiałkowska-Grygiel, pedagog, wykształcenie wyższe

pedagogiczne, UAM w Poznaniu, podyplomowy kurs opiekuńczy

Marian Wierzbicki – kierownik ośrodka i prezes Stowarzyszenia,

szkolenie dla kierowników ośrodków dla bezdomnych

V Efekty terapii

Podstawą terapii jest to, że cały okres pobytu podopiecznego w

naszym ośrodku, jego codzienne życie, obowiązki, praca w

warsztatach, odpoczynek oraz spotkania integracyjne i praca dla innych

są elementami terapii wzmacniającej Indywidualne Programy

Wychodzenia z Bezdomności.

Fot. Prezes M. Wierzbicki i jego brygada warsztatu

remontowo-usługowego

Program terapii objął w sumie ponad 300 osób, mieszkańców

Ośrodka „Pomocna Przystań”. W tym 59 osób poradziło sobie z

rujnującym nałogiem a 43 trwale wyszło z bezdomności

usamodzielniając się, lub powracając do swoich rodzin (dane z

września 2014 r.). Na efekty Indywidualnych Programów Wychodzenia

z Bezdomności istotnie wpływają ekonomiczne i mieszkaniowe

warunki w danym mieście.

Strona | 10

Fot. Roboty publiczne w 2015 r. – program Prezydenta Miasta Gniezna

i Stowarzyszenia DOM; 40% podopiecznych ukończyło program z

sukcesem otrzymując lokale chronione.

Fot. Walne zebranie Stowarzyszenia DOM – wśród członków 5-

ciu usamodzielnionych byłych podopiecznych

Fot. Remont mieszkania rotacyjnego

Fot. Wnętrze warsztatu remontowo-usługowego przy ul. Pocztowej

Strona | 11

Fot. Budowniczy drewnianego magazynu przy schronisku na

Kawiarach

Fot. Wspólnota obu schronisk

Fot. Pomagamy miastu – zamurowanie pustostanu

Fot. Nasza kadra terapeutyczna na festynie „Moje rodzina dziś i

jutro”, II edycja, 2015.

Strona | 12

Fot. Dzieci przy ognisku zorganizowanym przez mieszkańców

„Pomocnej Przystani”

Fot. Spotkanie z aktorami grupy teatralnej „Wikingowie” po spektaklu

– zaproszenie naszej grupy teatralnej do Teatru Nowego w Poznaniu.

Fot. Próba przedstawienia „Moje miejsce” próbę prowadzi aktor

Andrzej Malicki

Fot. Zajęcia taneczne programu „Ostatnia mila” – tango.