Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması...6 | PwC Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması Türkiye’de ve dünyada kadın-erkek arasında ücret

www.pwc.com.tr

Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği AraştırmasıMart 2018

2 | PwC Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması

İçindekiler

Yönetici Özeti

PwC Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği AraştırmasıÖne çıkan bulgular

Araştırma Hakkında

3

4

17


Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliğiyle İlgili Çalışanlar Ne Düşünüyor?Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınların eğitimden sağlığa, iş gücüne katılımdan siyasetteki temsiliyetlerine ve çalışma hayatında cinsiyet eşitliğine kadar birçok alanda karşılaştıkları sorunlar çok yönlü. Türkiye özellikle kadınların iş gücüne katılımı açısından gelişmiş ülkelerden olumsuz ayrışmakla birlikte, çalışma hayatında cinsiyet eşitliği, daha doğrusu eşitsizliği gelişmiş ve/veya gelişmekte olan tüm ülkelerde çözülmesi gereken ortak bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Bu konudaki farkındalık her geçen gün artsa da, alınan sonuçlar ne yazık ki hedeflenenlerden hala uzak.

Dünya genelinde yapılan araştırmalara bakıldığında, Türkiye toplumsal cinsiyet eşitliği açısından parlak bir görünüm sergilemiyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun 144 ülkeyi kapsayan ve ülkelerde ekonomik katılım ve fırsat, eğitime katılım, sağlık ve sağ kalım ve politik güçlenme gibi 4 tematik alanı değerlendirdiği Küresel Cinsiyet Uçurumu 2017 raporuna göre Türkiye 131. sırada yer alıyor.

İstatistiki veriler kullanılarak hesaplanan endeksler böyle söylüyor. Peki, Türkiye’de hem kadın hem erkek çalışanlar arasında cinsiyet eşitliği algısı nasıl? Çalışma hayatında bir eşitlik ya da eşitsizlik olduğunu düşünüyorlar mı? İşte, bu sorulardan yola çıkarak 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne özel olarak

bir araştırma hazırladık ve Türkiye’de çalışanların gözünde cinsiyet eşitliğinin nasıl algılandığını inceledik.

Ücret ve temel haklar çalışma hayatında cinsiyet eşitliği açısından en net ölçülebilir ve ilk bakılması gereken temel veriler. Araştırmamızın sonuçlarına göre katılımcıların yarısı kendi kurumlarında ücret eşitsizliği olmadığını düşünüyor, diğer taraftan ücret eşitsizliği olduğunu düşünen kadınların oranı erkeklere göre daha fazla. PwC’nin bu konuda küresel çapta olan araştırması «Winning the fight for female talent» raporu da benzer sonuçlar ortaya koyuyor.

Eğitim, gelişim, terfi gibi kariyer yönetimi konularına geldiğimizde ise katılımcılarının %70’i kadın ve erkeklerin kurumlarda eşit eğitim gelişim olanaklarına sahip olduğunu düşünürken, terfi fırsatlarında bu oran %53’e geriliyor. Bu durum her ne kadar eğitim gelişim fırsatlarında eşit veya benzer fırsatlara sahip olsalar bile kadınların terfilerde önlerinde bir bariyer gördüğüne işaret ediyor.

Son dönemde özellikle kurumsal ve çok uluslu şirketler çeşitlilik politikalarına çok fazla önem veriyor ve kurum içinde çeşitliliği arttırmak için farklı uygulamalar hayata geçiriyorlar. PwC 20. Küresel CEO araştırmasına göre, araştırmaya katılan

CEO’ların %87’si yetenek çeşitliliğine ve daha fazla kapsayıcı olabilmeye odaklanıyor. Buna rağmen kadın çalışanların önemli bir oranı hala ayrımcılığa uğradığını düşünüyor. Örneğin, “Winning the fight for female talent» raporuna göre kadınların %21’i bir iş başvurusu ya da iş görüşmesi sırasında cinsiyet ayrımcılığına uğradığını dile getirirken erkeklerde bu oran sadece %5. Türkiye’de ise araştırmaya katılan katılımcılar arasında ayrımcılığa uğradığını düşünen kadınların oranı erkeklerinkinin iki katı.

Türkiye’de kadının iş gücüne katılımını artırmak ve her alanda kadın ve erkek arasında fırsat eşitliği sağlamak için atmamız gereken adımlar olduğu açık. Toplumsal kalkınma için kız çocuklarının eğitiminden, çalışma hayatında devlet ve kurumlar tarafında sağlanan çocuk bakım hizmetleri konularına kadar geniş bir yelpazede teşvik ve projelere ihtiyaç var.

Çalışma hayatında, siyasi ve sosyal her alanda daha fazla kadın görebilmek umuduyla…

Bilgütay YaşarPwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı Lideri



PwC Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği AraştırmasıÖne çıkan bulgular

OECD ülkelerini kapsayan araştırmalara göre tüm dünyada cinsiyete dayalı ücret eşitsizliği verileri göze çarparken, Türkiye’de yapılan Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği araştırmasına katılan kadın ve erkeklerin

%54’ü kendi kurumlarında ücret eşitsizliği olmadığını düşünüyor.

Araştırmaya göre bir iş başvurusu ya da iş görüşmesi sürecinde ayrımcılığa uğradığını düşünen kadınların oranı erkeklerin oranının

iki katından fazla.

Katılımcıların arasından ileride kendilerini üst düzey yönetici olarak görmeyen kadınlar daha çok

kurumların politikalarını ve kariyer olanaklarını sebep olarak ilk sıraya koyuyor.

Erkekler, çalışma hayatında kadın oranının daha az olmasının sebebini kadınların

gönüllü olarak iş piyasasından çekilmesi olarak görüyor, kadınlar ise bu durumu en çok aile ve/ veya çocuk bakımına yönelik destekleyici hizmetlerin yeterince sağlanmaması ile açıklıyor.

Çocuk sahibi olmak kadınlar tarafından kariyerlerinde

bir engel olarak görülmüyor.


Türkiye, kadının çalışma hayatındaki temsil oranınen düşük olduğu ülkelerden biri

Dünya Ekonomik Forumu’nun 144 ülkeyi kapsayan Küresel Cinsiyet Uçurumu 2017 araştırmasına göre Türkiye, ekonomik katılım ve fırsat, eğitime katılım, sağlık ve sağ kalım ve politik güçlenme göz önünde bulundurulduğunda, 131. sırada yer almaktadır.

2017’ de Türkiye’deki üst düzey yöneticilerin %18’i kadın ve bu oranla Türkiye, 144 ülke arasında 107. sırada yer alıyor.

Türkiye’deki uzman meslekler ve teknik elemanlar arasındaki kadınların oranı %39. Bu oran, Türkiye’yi dünya genelinde 104. sıraya getiriyor.

PwC’nin yaptığı Women In Work Index* 2017 araştırmasına göre İskandinav ülkeleri kadına çalışma hayatında en fazla yer veren ülkeler:

Kaynağa ulaşmak için tıklayınızhttp://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf

* Women In Work Index dünyada her yıl yapılan ve OECD ülkelerinin verilerini kapsayan global bir PwC araştırmasıdır.

İzlanda İsveç Norveç

12

3

http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf

https://www.pwc.at/de/publikationen/verschiedenes/women-in-work2017.pdf


Türkiye’de ve dünyada kadın-erkek arasında ücret eşitsizliği olduğunu düşünen kadınların oranı erkeklerin iki katıPwC’nin Mart 2017’de yayınladığı Winning the fight for female talent* araştırmasına göre araştırmaya katılan kadınların yarısı, eşit yetkinliklere sahip kadın ve erkek çalışanlar arasında bir ücret eşitsizliği olduğunu düşünüyor. Ücret eşitsizliği olduğunu düşünen erkeklerin oranı ise %23.

Türkiye’de yapılan Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırmasına göre ise bu oran kadınlarda %31 ile Avrupa’ya göre daha düşük olmakla beraber cinsiyetler arasındaki düşünce farklılığı Türkiye’de de yine iki katı olarak karşımıza çıkıyor.

* Winning the fight for female talent araştırması PwC Global’de 70’den fazla ülkeden toplam 4792 kişinin katıldığı bir araştırmadır.

Kurumunuzda benzer pozisyon, profesyonel tecrübe ve yetkinlikteki kadın ve erkek çalışanlar arasında ücret eşitsizliği olduğunu düşünüyor musunuz?

Küresel Türkiye

%50 %31%23 %16

?


Mevcut ücret eşitsizliği oranları dikkate alındığında, çoğu OECD ülkesinde farklılıklarının kapanmasının ortalama 50 yılı bulacağı tahmin ediliyor

PwC’nin 2017 yılında yaptığı Women in Work Index araştırmasına göre dünyada cinsiyete dayalı ücret eşitsizliğinin:

Yüzdeler kadın ve erkek ücretleri arasındaki farkı ifade etmektedir.

Women in Work Index araştırmasına göre cinsiyete bağlı ücret farklılığı OECD* ülkeleri ortalamasında %16 ile erkeklerin lehine.

En yüksek olduğu ülkeler En düşük olduğu ülkeler

* OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) –Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü

Kore PolonyaJaponya Yeni Zelanda

Almanya Slovenya

%36

%7%26

%6%22

%6

%16


TÜİK verileri de eşit eğitim seviyesine sahip kadın ve erkek çalışanlar arasında erkekler lehine bir ücret farklılığı bulunduğunu destekliyor

* Türkiye İstatistik Kurumu, Kazanç Yapısı Araştırması 2014

Yukarıdaki tablo, TÜİK’in dört yılda bir yaptığı ücret araştırmasına göre Türkiye’de eğitim seviyesi ve cinsiyete göre 2014 yılı ortalama yıllık brüt ücret değerleri (TL) dikkate alınarak hesaplanmıştır*.

-%23

İlkokul ve altı Lise Yüksekokul ve üstü

-%10 -%22

Erkek Kadın


Araştırma katılımcılarının %70’i, kadın ve erkeklerin eşit eğitim gelişim olanaklarına sahip olduğunu düşünürken terfi fırsatlarında bu oran %53’e geriliyor

Kurumunuzda kadın ve erkek çalışanların benzer ve /veya eşit eğitim gelişim fırsatlarına sahip olduğunu düşünüyor musunuz?

Kurumunuzda terfilerin kadın ve erkek çalışanlar için adil ve objektif kriterlere dayalı olarak yapıldığını düşünüyor musunuz?

Katılımcıların

%70’i kurumlarında, kadın ve erkek çalışanların benzer ve/veya eşit eğitim gelişim fırsatlarına sahip olduğunu düşünüyor.

Katılımcıların

%53’ü kurumlarında, terfilerin kadın ve erkek çalışanlar için adil ve objektif kriterlere dayalı yapıldığını düşünüyor.

Hayır Hayır

Hayır Hayır

Evet Evet

Evet Evet

Fikrim yok/ Emin değilim




%25 %38

%15 %24

%65 %47

%81 %66

%10 %15

%3 %3

? ?


Karar alma süreçlerinde erkeklerin büyük çoğunluğu fırsat eşitliği olduğunu düşünürken kadınların sadece yarısı aynı fikirde

Kurumunuzda karar alma süreçlerinde benzer görevlerdeki kadın ve erkek çalışanların eşit fırsatlara sahip olduğunu düşünüyor musunuz?

Katılımcıların %61’i karar alma süreçlerinde benzer rollerdeki kadın ve erkeklerin eşit fırsatlara sahip olduğunu düşünüyor.

Hayır

Hayır

Evet

Evet



%36

%19

%54

%76

%10

%6

?


Türkiye’deki kadınlar dünya geneline göre iki kat daha fazla ayrımcılığa uğradıklarını düşünüyor

PwC’nin Mart 2017’de yayınladığı Winning the fight for female talent* araştırmasına göre: herhangi bir iş başvurusu ya da iş görüşmesi sürecinde cinsiyet ayrımcılığına uğradığını belirten kadınların oranı %21 iken erkeklerin oranı sadece %5.

Türkiye’de yapılan Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırmasına göre katılımcıların %34’ü bir iş başvurusu ya da iş görüşmesi sürecinde ayrımcılığa uğradığını düşünüyor. Bir ayrımcılığa uğradığını düşünen kadınların oranı erkeklerin oranının iki katı.

* Winning the fight for female talent araştırması PwC Global’de 70’den fazla ülkeden toplam 4792 kişinin katıldığı bir araştırmadır.

Herhangi bir iş başvurusu veya iş görüşmesi sürecinde bir ayrımcılığa uğradığınızı düşündüğünüz veya hissettiğiniz oldu mu?

Küresel Türkiye

%21 %40%5 %19

Dünya genelinde ayrımcılığa uğradığını belirten çocuk sahibi olan kadınların oranı çocuk sahibi olmayan kadınlara göre daha fazla. Türkiye’de çocuk sahibi olmanın uğranılan ayrımcılık hissi ile anlamlı bir ilişkisi olmadığı karşımıza çıkıyor.

?


Türkiye’de kadınların çalışma hayatındaki oranının daha düşük olmasının belli başlı sebepleri var, TÜİK de bunu doğruluyor

TÜİK 2017 verilerine göre kadınların iş gücüne katılım oranı %34 iken erkeklerin oranı %72*

Aile ve / veya çocuk bakımlarına yönelik destekleyici hizmetlerin yeterince sağlanmaması

Annelik ve evlilik konularının kurumlar gözünde bir engel olarak görülmesi

Kadınların gönüllü olarak çalışma hayatından çekilme kararları (evlilik, çocuk vb. sebeplerden dolayı)

Çalışma saatleri

İşe alım sürecinde cinsiyet ayrımcılığı

Fazla mesai

Kurumların kariyerde ilerlemeye engel olması

Aile ve/veya çocuk bakımına yönelik destekleyici hizmetlerin yeterince sağlanmaması

Annelik ve evlilik konularının kurumlar gözünde bir engel olarak görülmesi

Kadınların gönüllü olarak çalışma hayatından çekilme kararları (evlilik, çocuk vb. sebeplerden dolayı)

Çalışma saatleri

İşe alım sürecinde cinsiyet ayrımcılığı

Fazla mesai

Kariyer tercihi / odağı

Çalışma ortamı

Eğitim seviyesi

Bilgi ve beceri seviyesi

Toplam deneyim yılı

Kurumlarda çeşitlilik politikalarının yeterli ve etkili olmaması

Genel Sonuçlar Kadın ve Erkek Katılımcılara Göre Öncelik Sırası

* Türkiye İstatistik Kurumu, İşgücü İstatistikleri – Kasım 2017

Kadın çalışanların iş yaşamındaki oranının erkeklere göre daha düşük olmasının nedenleri sizce nelerdir?

%78

%75%70

%41

%36

%34

%34

%24

%20

%19

%5

%3

%1

1

2

3

4

5

2

3

1

4

5

?


Kadın ve erkeklerin işten ayrılma sebepleri genellikle paralellik gösteriyor

İş tatminsizliği

Kariyer gelişimi için yeterli imkanın olmaması

Ücret yetersizliği

Çalışma koşulları ile ücret ve yan haklar arasında adil bir denge olmaması

İş değişikliği yaşamadım

Yeteneklerim ve yetkinliklerimin ödüllendirilmemesi

İş ve özel yaşamım arasındaki dengesizlikler

İş tatminsizliği

Kariyer gelişimim için yeterli imkanın olmaması

Ücret yetersizliği

Çalışma koşulları ile ücret ve yan haklar arasında adil bir denge olmaması

Eğitim ve gelişim imkanlarının sınırlı olması

Kurumların kariyerde ilerlemeye engel olması

Çocuk / bebek bakımı

Mobbing


Son iş yerinizden ayrılma sebepleriniz nelerdir?

%26

%25%23

%21

%20

%15

%13

%13

%11

%6

%4

1

2

3

4

3

1

2

4

?


Kadınlar için iş seçiminde kurumsallık ön plana çıkarken, erkekler en çok kurumun sunduğu kariyer imkanlarına dikkat ediyor

Kurumsal bir yapı olması

Kariyer imkanları

İş tanımı / iş tatmini

Çalışma ortamı

Ücret

Çalışma saatleri

İş güvencesi

Yan haklar (yemek, ulaşım, sağlık sigortası vb.)

Kurumsal bir yapı olması

İşin tanımı/ iş tatmini

Çalışma ortamı

Kariyer imkanları

Ücret

Teknik bilgi birikim ve deneyim ile pozisyonun gerekliliklerinin örtüşmesi

Lokasyon (kurumun eve yakınlığı)

Kurum değerlerinin kişisel değerler ile örtüşmesi

Kurumun sunduğu eğitim gelişim olanakları

Ücretin zamanında ödenmesi gibi temel konular

Kurumun çeşitliliğe önem veren bir kurum olarak bilinmesi

Kurumun sunduğu kreş, çocuk yardımı, çocuk bakım hizmetleri vb. olanaklar


En son işinizi seçerken aşağıdaki faktörlerden hangileri seçim kararınızda etkili olmuştur?

%54

%49%48

%46

%36

%27

%23

%23

%22

%22

%20

%20

%16

%10

%1

1

2

3

4

5

2

4

3

1

5

?


Çocuk sahibi olmak kadınların gözünde bir kariyer engeli değil

Uluslararası bir tecrübenin kariyeriniz için kritik önem taşıdığını düşünüyor musunuz?

Katılımcıların

%90’ı uluslararası bir tecrübenin kariyeri için kritik önem taşıdığını düşünüyor.

%90

%95%87

%7%3

Evet Hayır Fikrim yok / Emin değilim

Çocuk sahibi olmayan kadınların

%95’i belirli bir süre yurt dışında çalışmak

isterken, çocuk sahibi olanlarda bu oran %87’ye gerilemektedir. Bu durum çocuk sahibi olmanın

kadınların gözünde anlamlı bir bariyer olmadığını göstermektedir.

?


Kurumlarının kariyer yönetim fırsatlarını yeterli bulmayan çalışanlar, üst yönetim rollerine karşı heveslerini kaybediyor

Kurumların kariyer yönetim fırsatlarının yeterli olmaması

Üst düzey yönetici pozisyonları ile ilgilenmiyorum

Üst seviye rollerin sorumluluk ve stres seviyesi

Aile ve profesyonel yaşam arasındaki dengesizlik kaygısı

İyi bir üst düzey yönetici olacağımdan emin değilim

Rol model eksikliği

Kendi kariyer yolunuzu düşündüğünüzde ileride kendinizi üst düzey yönetici olarak görüyor musunuz? Kendini üst seviye yönetici olarak görmeyenlerin başlıca sebepleri

%33

%31%29

%19

%14

%8

Katılımcıların

%75’i kendilerini ileride üst düzey yönetici pozisyonlarında görmekte

iken %14’ü kendini üst düzey yönetici pozisyonlarında görmemektedir.

Hayır

Hayır

Evet

Evet



%16

%10

%72

%81

%12

%8

?





• Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği araştırması 13.02.2018 - 21.02.2018 tarihleri arasında online bir anket aracılığıyla yapılmıştır.

• Araştırmaya Türkiye genelinden 943 katılımcı katkı sağlamıştır.• Katılımcıların %30’u erkek, %70’i kadındır.• Araştırmamızda Finansal Hizmetler başta olmak üzere hemen her

sektörden katılımcı yer almaktadır.

• Katılım oranı ek yüksek il %78 ile İstanbul’dur. Onu sırasıyla Ankara, İzmir ve Bursa takip etmektedir.

Erkek Erkek

Bekar Çocuk sahibi erkekler

Evli Çocuk sahibi olmayan erkekler

Evli Çocuk sahibi olmayan kadınlar

Bekar Çocuk sahibi kadınlar

Kadın Kadın

%40%45%47

%39

%60 %55%53 %61



Finansal Hizmetler

Profesyonel Hizmetler

Endüstriyel Üretim

Bilişim Teknoloji

Enerji Otomotiv Holding, Topluluklar

Hızlı Tüketim

Katılımcıların Pozisyon Dağılımı

Araştırmaya katkı sağlayan katılımcıların sektörleri

Sorumlu / Uzman

Yardımcısı / Uzman

Yönetici / Yönetmen /

Müdür

Üst Düzey Yönetici

Görevli Şirket Sahibi / Kurucu Başkan

Genel Müdür

Yönetim Kurulu Üyesi

%42%35

%11 %9%2 %1 %1


PwC İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı

© 2018 PwC Türkiye. Tüm hakları saklıdır.Bu içerik sadece genel bilgi verme amacı taşır ve profesyonel danışmanlardan alınacak hizmetin yerine geçmez.

İletişim Bilgileri Katkıda Bulunanlar PwC Web Siteleri

Bilgütay YaşarPwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı [email protected]

Mert EmcanPwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı Direktörü[email protected]

Filiz AydınPwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı Kıdemli Danışmanı[email protected]

Efe UluırmakPwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı

Merve KaracaPwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı

www.pwc.com.tr

www.pwc.com.tr/insan-yonetimi

www.pwc.com.tr/people-and-organisation

www.pwc.com.tr/yetkin-ik

www.okul.pwc.com.tr

Araştırmamıza ilgi gösteren tüm katılımcılarımıza çok teşekkür ederiz. Araştırma hakkında daha fazla bilgi almak için:

Documents

Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması...6 | PwC Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması Türkiye’de ve dünyada kadın-erkek arasında ücret