2007 Mustafa Necati Sepetiolu

Tarihi Roman Yarmas Birincilik dl

Saka Trklerinin Byk HakanALP ER TUNGA

Ahmet Haldun Terziolu

Saka Trklerinin Byk HakanALP ER TUNGAYazar:Ahmet Haldun TerzioluYayn Ynetmeni: Ouzhan CengizEditr: Mustafa Erdem KafkasloluKapak Tasarm: Hseyin zkanMizanpaj: Adem enel Bu kitabn yayn hakk, yazaryla yaplan szleme gerei Bilgeouz Yaynlarna aittir.Kaynak gsterilmeden kitaptan alnt yaplamaz. Yaynevinin yazl izni olmadan radyo ve televizyona uyarlamaz.Oyun, CD ya da manyetik bant haline getirilemez, fotokopi ya da herhangi bir yntemle oaltlamaz.rtibat: Alemdar Mahallesi Molla Fenari Sokak 41/A Caalolu / STANBULTel: 0212 527 33 65 - 66 Faks: 0212 527 33 64e-mail: bilgi@bilgeoguz.com.tr

DDarda kara k btn hzyla sryor... Rzgar ve kar birbirlerinin gcn artrma abasnda

esme ve yama grevlerini yerine getirmek iin yarrken; o, yumuak, scak yatana gmlmuyuyordu. Her zamanki derin, mutlu uykularndan birinde; zledii dlerinin eline teslim olmayahazrd.

yapmad daha dorusu grev verilmedii iin yorulmadan geirdii bir gnn sonundasnd, mutlu olduu tek yerde, evindeydi. Dierleri gibi; makam ve koltuk peinde komad,siyasi erke boyun emedii ve izgisinden sapmad iin gayet huzurlu uykular uyuyabiliyordu.

Genelde kt, karamsar dler grmezdi. Sadece; Abdala malum olur zdeyiini hatrlatrcasna,grev yapt ilden bir baka yere srlecei ve bir de ok yakn bir gelecekte grltl birkavgann esi olaca zaman skntl dlere abone olurdu. Kavgac bir adamd.

Srgn ncesi, uyanana dek ev eyalarn toplayp denk etmeye balar, kavga ncesi ise gzleriniaana dek ceketini kartp, kartp yeniden giyerdi. Byle huzursuz dlerinden uyandnda ailefertlerine mjdeyi!! verir,

Yaknda yine yolculuk var, hazrlann veya Yine bir kavgaya bulaacam. Karakoldanararlarsa meraklanmayn diyerek yorumlard dn. Kanksanm olaylard bunlar. Artk ailesinietkilemiyordu. Sadece biraz zlerek gereklemesini beklerlerdi. Dedii hep kmt o gne dek.

Dorucu Davutluu yzndendi bana gelenler. ok kez zorlamt kendini deimek ve sradanbiri olmak iin. Becerememiti.

Kolay deil, uyumsuzluu ile hibir iktidara uygun bir memur olamam, yirmi drt ylda tam onyedi kez yer deitirmiti. Kavgacl ise neredeyse ad ile birlikte anlyordu. nk hakszla,ikiyzlle ve kallelie dayanamyordu. Einin ve yakn dostlarnn uyarlarna Genlerimdekavgaclk var benim. Ne yapaym? diye karlk veriyordu

dealizm dnyasn terk etmemesi iin aslnda hibir neden yoktu. Sadece parann ve makamn ieyaradn ve paral olanlar ile makam sahiplerinin; o da sadece bu zelliklerini muhafaza ettiklerisrece; adam yerine konduunu gryordu. Hi zor deildi para kazanmak veya nemal bir koltuayerlemek. Biraz karakterinden taviz vermesi, inand deerleri terk etmesi yeterliydi. Hesapsz,haksz kazanlan parann kayna belliydi: Ya birilerini, bir dernei veya vakf smreceksin ya dadevleti soyacaksn... Hepsinde de kul hakk yemeyi ve birilerine kazk atmay gerektiren bir ahlakdeiimi iine girmek zorundaydnz. yle yapanlar keyi dnyorlar ve bugn maalesef Adamsnfndan saylyorlard

Bunlara meyletmek aklnn ucundan bile gememiti. O hep, olduu gibi bir adam olmay tercihetmiti. ikyeti deildi bundan.

Huzurlu uykularn buna borluydu.

* * *

Gzlerini kapatr kapatmaz uyku haline girmiti yine. Dnyadan kopmu, baka bir yerlerde, dszdinlenmeye ekilmiti. Uzun; ona gre uzun; bir zamandr, srgn ve kavga d grmyordu. Dler

de mi terk etmiti yoksa onu?

* * *

Birden irkildi. Bir de, hem de imdiye dek hi grmedii trden bir de giriyordu.

KUTLU GREVBilemedii, seemedii; ama ona tandk gelen bir yerdeydi. Yksek, ulu dalarn evirdii, iinden

geni, tertemiz bir rman, alayarak akt grlesi gzellikte bir vadiydi buras. Dizlerinin zerinekm, ulu dalarn grnmeyen, bulutlarla rtl ulu, karl yamalarn grmeye abalyordu.Bilmesi gereken, tandk gelen bir yerdi buras; ama hatrlayamyordu adn

Buras diye mrldand kendi kendine Buras

Fergana Vadisi diye grledi bir ses.

rkildi ve evresine baknd. Kimseyi grememiti. Hafzasnda; hatrlad bu yer ad ile ilgilibilgi krntlar arad. Aklna sadece Ferganann atlar kan terler diyen eski bir Trk deyii geldi.

Dteydi ve dte inanlmazlarn yaanmas normaldi.

Birden hemen yan bandan birbirinden gzel ve cins atlarn oluturduu sr gemeye balad.Drtnala, zgrce kouyordu atlar. Bazlar onun zerinden ap kanatlanm gibi havalanm,toynaklar bana deecek gibi olmutu. Birbirinden yksek atlarn kousunu ve uzaklamasn bykbir zevkle izledi. Ufukta kaybolularna kadar bakt arkalarndan. ster istemez gzlerini yumdu.

Gzlerini atnda az nce bulunduu yerde olmadn anlad. Bu kez bir gln kenarndayd veayaktayd. Buram buram efsane kokan gln sakin sular plak ayaklarna hafif rpntlarla ulamayaabalyordu. Gln hemen kysndan balayan orman, dalara doru; ulu, eriilmez aalarnsklamasyla ykseliyordu.

Bu gl de tanyordu bir yerlerden ama ad...

Is-gl

Yine ayn ses, soramad soruyu cevaplamt. Daha dikkatli bakt gle. Demek ki efsanelerin glburasyd. Birden, gle girmek iin dayanlmaz bir arzu duydu iinde. evreyi gzledi. Kimse yoktu.Girip yzeyim diye geirdi iinden. Arad huzuru Is-gln sularnda bulacakt sanki. Bir ikiadm att.

Birden sesin sahibi geldi aklna. Mutlaka burada bir yerlere gizlenmi olmalyd. Vazgeti glegirmekten.

Bu sesin sahibi kimdi?

Onu mutlaka grmek ve tanmak amacyla evreyi gzden geirdi.

* * *

nnde bitiverdi sesin sahibi.

Ona bakarken bir daa bakarcasna ban kaldrmak zorunda kalmt. ylesine byk, ylesineheybetli bir vcut vard ki karsnda, daha iyi grebilmek iin birka adm geriye ekildi.

lk gzne arpan, karsnda duran bu dev csseli adamn giydikleriydi. Belinde kaln deri bir

kemer tayordu. Kemerin tokas adn bilmedii bir hayvann ya da canavarn yz eklindeydi. okdeerli talarla ssl olduu hemen fark ediliyordu. Hayvann gzlerini oluturan krmz talar alevalev yanyordu.

Kemerin sol yannda uzun, ince bir kl, sa yannda ise ksa bir kama aslyd. Her ikisinin hemknlar, hem de kabzalar deerli talar ve mcevherlerle sslyd. Karsnda duran ahsnzerindeki krmz kaftan ipektendi. Etekleri uzun konlu izmelere kadar uzanyordu. Yanlardanbeline kadar sren iki yrtma vard kaftanda.

Ata binerken kolaylk olmas iindir diye dnd.

Peki, bu kiinin ata bindii nereden aklna gelmiti?

Dar pantolonunun rengi de krmzyd. Mintannn V eklinde ak olan yakasndan grnen, sankibir aslann gsyd. Bileklik ve pazbentler, g fkran kaslar tutmak iin sk sk sarlmgibiydiler. Banda ykselen ucu sivri ve geriye doru hafif kvrlm krkl baln nnde siperlikyoktu. Ban devamymasna bir izlenim veriyordu.

Ksa boylu olmasnn skntsn hi bu kadar ektii olmamt. Elinde olmadan birka adm dahageriledi. Grd heybetli glge; ne konuacak, nede ayakta duracak hal brakmt onda.

Aklndan Giysileri ve silah ne kadar ilgin ve gzel diye geirdiinde bir anda kendi zerindekigiysileri deiti ve karndakinin hem ekil hem de boyut olarak birebir kopyas oluverdi. Kemer veona bal her ey belinden kayp yere dmek zereydi. ki eliyle birden kemeri tutmaya alt.Kemerin, yere deen klcn ve kamann ne kadar ar olduunu fark etti. Elleri giysinin kollar iindekaybolmu, kaftan yerlerde srnyor ve ayana bol gelen izmelerin konlar dizlerini ayordu. Ozaman bir kez daha anlad karsndakinin heybetini.

Artk tayamayaca kadar ar kemeri tutmaktan vazgeti. zerindekilerle birlikte yerekimineyenik den kemerin yerine, daha komik hale dmemek iin pantolonuna yapt.

Karsndaki dev csseli yiit glmsyordu. Bu glmsemede kmsemekten ok bir sevecenlikokunuyordu.

Dt bu zor durumdan kurtulmann tek yolu, gzlerini kapatmak gibi gelmiti ona. Gzleriniyumdu. Artk amak istemiyor; ama bir yandan da karsndakinin kim olduunu renmesi gerektiinibiliyordu.

Gzlerini atnda artk normal kyafetlerle olduunu grp rahatlad. Karsnda yine o kii vardve glmsemeye devam ederek ona bakyordu. Klasik birka soru sormas ve kendini tantmasgerektiini biliyordu; ama sesinin kacandan emin olmad iin nce karsndakinin konumasnbekledi.

Sessizlik uzun srnce dayanamad.

Ben neredeyim? Siz kimsiniz?

Is-gl kysndayz dedim ya torunum. Beni tanmamana hem ardm hem zldm!

Torunum mu dediniz?

arp kalmt bu hitaba. Hi tanmad, baka bir adan olduu belli olan bu kii onaTorunum! demiti.

Ah bu Anadolu, ah bu g! Ana yurttan, kkenden uzaklatka atalarn unutturuyor insanlara. SenTarazl deil misin? Taraz atalarnn var olduu, yaad yer deil mi? Senin kkenin Taraz deilmi?

Kkenim, doduumuz yer mi? Taraz m?

Evet! Taraz yani Talas... Siz soyadnz Tarazdan dolay almadnz m? Atan, deden anlatmad msana bunlar?

ok mahcup olmutu. ok okuyan, ok aratran biri olduunu sanr ve bununla nrd hep. Amasoyadnn nereden geldiini aratrmamt. Sesi zor kt cevap verirken.

Bunu bilmiyordum

Demek ki bilmediin ok ey var torunum. Anlataym sana: Senin ve soyunun nam, soyadnTarazdan gelir. G ncesi aldnz ve yz yllarca kullandnz. Zaman biraz deitirdi bu hitab

Peki! Siz kimsiniz?

Hala tanyamadn m? Ben senin byk atan, Alp Er Tungaym

Utand ve skld biraz daha. Gn, cahilliinin yzne vurulma gnyd.

* * *

Nasl tansn? Nereden bilsin ve onun Alp Er Tungayla dlerde ne ii olsun?

* * *

Bu sorular kafasnn iinde birbiri pei sra tekrarlanrken karndaki yiit kt ve bada kurupoturdu karsnda. imdi Atas otururken, o ayakta, ancak boy dengesini kurabilmilerdi. Onunyzn, gzlerini rahatlkla grebiliyordu artk.

Simsiyah iri ve hafif ekik gzleri hi yabancs deildi. Balnn altndan kan uzun salargzleri kadar koyu olmasa da ayn renkteydi. Karakal, kara gzl tabir edilen tipini aydnlatan yzise akt. Dudaklarn gizlemeyen ama aznn kenarlarndan aaya doru sarkan, fazla da skolmayan byklar grnty tamamlyordu. Her yn ile heybetliydi karsndaki. Yanhesaplamaya alt. Neredeyse onunla ayn yata olduunu fark etti. Demek ki gen lm diyegeirdi iinden. inden geenler yine okunmuasna karlk buldu.

Birden ok uzaklarda alnan ok eski, ilahi bir algnn tns yayld evreye. Yumuak, gen birozan sesi bu tnya elik ediyordu.

Alp Er Tunga ld mIsz acun kald mdlek cn ald mimdi yrek yrtlr

Bir damla ya szld bada kurmu yiidin gzlerinden. nce byklarn slatarak aalara indive kayboldu. O da yiitle birlikte gzya dkmeye balad. Bu hznl ses, bu ok iyi bildiihznl sagu, yreini yaralamt. Gzyalarna mani olamyordu. ki erkek, erkeke aladlar sagubitene kadar.

Sagu bitti, mzik kesildi.

Karsndaki yine glmsemeye balamt.

te byle torunum. dlek cn ald. Ama yrekler gerekten yrtld m bilmem. Yzyllardrsadece bir sagu olarak, bir sagu iinde anlmak ne acdr bilemezsin. Benim hakkmda bilinen sadecebu sagu, bu attr. Kimse, bu saguya kadar olan hayatm bilmez. Trk Budunu iin yaptklarmsorgulamaz. Analar, babalar ocuklarna adm verirler ama kim olduumu anlatmazlar. Bu sagu daolmasayd, sylenmeseydi, yazlmasayd, dilden dile, telden tele aktarlmasayd; belki adm da utulupgidecekti torunum. Tarihi yazmakla nen bir budun, tarihini renmeyi neden ihmal eder? Yoksa oyazlan tarihte bana yer yok muydu?

Alp Er Tunga ban hafife ne edi.

O ise utancndan ve zntsnden atasnn yzne bakamaz haldeydi.

Syledikleri ok doruydu. Kime Alp Er Tunga kimdir? diye bir soru yneltseniz, onun iinsylenen bu sagunun ilk drtln duyardnz. Ama kim olduu hakknda bilgi alamazdnz.

Beni ok iyi anladn biliyorum torunum.

Bu torunum kelimesine kafas taklmt. Atasnn zellikle tekrarlanmas, zel bir anlamartryor gibiydi. Alp Er Tunga, aklndan geenleri okumuasna ban kaldrp konumayabalad.

Sen benim torunumsun. Bilgisizliin ve aratrmaman yznden bu szm Alp Er Tunga btnTrklerin atasdr, ite o yzden bana torunum diyor diye yorumlama sakn. Gemiin hakkndaaratrma yaptn, zelikle byk dedenin anlattklarn sorguladn biliyorum. Boy olarak,Karaman Beyliine balanp Osmanlya kafa tuttuunuzu ve Osmanlnn Karaman yok etmesindensonra sizleri kk gruplara ayrp srdn biliyorsun. Osmanl; Tarazloullarn ylesine dattki, bir ksmnz Van yresine, bir ksmnz Bursa yresine, bir ksmnz, Zonguldak yresinegnderdi. nemli bir ksmnz Elaza, Rizeye, Trabzona ve daha bir ok blgeye srd. Ailebyklerinizi de rehin alp stanbula gtrd. Hem haberlemenizi, hem de aile adnz kullanmanzyasaklad. Sizde kaybolmamak, birbirinizi unutmamak; biraz da Osmanlya kendinizi unutturmak iinTaraz deitirdiniz. Ne edip, ne yapp bir zaman gizli gizli haberletiniz; ama gn geldi balarnzkoptu

Dikkatle dinliyordu atasn. Osmanl Anadolu Birliini kurmak iin buna benzer tavrlar btnTrkmen ailelerine kar almt. ou ailenin ortada ad bile kalmamt. Onlar hi olmazsa birazdeise de soyad olarak muhafaza edebilmilerdi tarihle balarn.

Torunum diye stne bastrarak konumaya devam etti Alp Er Tunga.

Konyaya kadar gemiine ulatn; ama daha ncesini biliyor musun?

ok derin bilgisi yoktu bu konuda. Ger kltrn, yerleik kltre adaptasyonu bu bilgisizliinnedeni idi. Aslnda hala gerlikten vazgemi deillerdi. Bugn Karadeniz Blgesinde sregelenyayla kltr bu ger alkanln bir yansmas deil miydi? Daha ncesine ait bildii, byk,byk dedesinin, gidip doudan, Elazdan kendine e alp, yine kendi kurduu kye geridnmesiydi. Bir de ky kurulduktan, evresindeki eski sahipler kovalandktan sonra, daha pek okakrabalarnn yine Elazdan gelip oraya yerlemeleriydi. Hep sormutu kendi kendine, byk,byk dedesi, e almak iin neden Elaz semiti? Neden oradan yanna gelen g benimsemiti.

inden geenleri yine okuyan Alp Er Tunga cevaplad bu sorusunu:

nk dedi Elaz Trklerin Anadoluda ilk yerletikleri, ilk yurt tuttuklar yerlerdendir. Siz deorada ok eskiden beri yerleen sonra da beylik kuran Harputoullarnn bir koluydunuz. Moolistilasnda Elaz terk edip Konyaya gtnz.

Harputoullar!

Bu ismi ok duymu; ama zerinde hi aratrma yapmamt.

Demek ki nce Taraz kylar, oradan Harputoullar, sonra Konya ve en sonunda da TrabzonOlduka uzun bir yol kat etmilerdi. Kim bilir neler ekilmiti o yollarda.

Bunlar iinden geenlerdi; ama duymutu Atas

Hem de neler te diye szn srdrd Alp Er Tunga te tarihte Harputoullar diyeanlanlar benim halkm olan Saka Trklerinden Anadoluya gelip yerleen ve burada kalanlardr.Ben zmire kadar gidip tam yirmi sekiz yl Anadoluya hkmettim. lmmden sonra dalan Sakamparatorluundan kalanlarn g eden kk bir nvesi Elaz yresinde uzun bir sre varlnsrdrd. Bir kolum da sizsiniz Tarazloullar.

Yine bir damla ya szld gznden. Sanki kurald yiitlerin damla, damla alamas. Bu sondamlayd ve unutulmann, anlmamann, bilinmemenin acsnayd.

Birden sesi ykseldi.

Sana buyruumdur torunum. Yaz! Her eyi aratr. Bul, bulutur ve yaz. Beni, Atan Alp ErTungay yaz. Yaz ki artk bilinmezlikten kurtulaym. Yaz ki sen de rahat et ben de. Ama doruyu yaz.Olduu gibi yaz.

Birden ayaa kalkt Atas Alp Er Tunga. O tuhaf eitlik bozulmu, bir devin yannda ufackkalvermiti o.

Bu devasa yiitten bugne kalan ben miyim? diye dnd. Bu devasa yiidin torunu

Yine iinden geenleri duymutu.

Glmsedi

Yrein byk olsun torunum. Baka eyi gam etme. Ben Saka Halkna Tanr hediyesiydim bunuunutma. Bu kadar fark olsun artk.

Yani Senden tabi ki daha byk ve daha iri olacaktm. Ben Alp Er Tungaym. Ben efsaneyim.

demek istiyordu.

Veda zamannn geldiini anlamt; ama nasl vedalamas gerektiini bilmiyordu. Atasn, ilkkarlatnda nasl selamlamas gerektiini bilemedii gibi Karsnda duran Atas, Hand veHan olarak selamlanmay Hak ediyordu.

Hemen eski Trk sayg selamn hatrlad ve sa dizini yere vurup ban edi.

Buyruunu yerine getireceim Hanm

Ban kaldrdnda kimseyi gremedi.

Ufku tarayan gzleri beyaz bir atn zerinde rzgrla yar ederek uzaklaan Alp Er Tungay grd.Kaybolana kadar bakt ardndan.

Anlad ki, atasn gerektii gibi uurlamtr.

Ayaa kalkt. Is-gl, gnein klarn rengarenk yanstyordu. lerde bir kale ve kent grd.Neresi olduunu bilmedii halde iinden Ordu-Kent diye mrldandn fark etti. Ordu-KentSakalarn Bakenti

Aslnda oradan ayrlmak, bu kutlu dten uyanmak istemiyordu ama hemen almaya balamalyd.Atas Alp Er Tunga, onun, buyruunu yerine getirmesini bekliyordu

Buyruk Hanmndr! diye bard serte. Bir daha, bir daha yineledi. Sesinin yettiince bard.Ordu Kente ulatrmak istiyordu sesini. Orada var olduunu bildii birilerine duyurmak istiyordu.

Buyruk Hanmndr

Birinin drtmesiyle gzlerini at.

Hangi hanmn?

Birden bire gelen bu sorunun sahibini uyku sersemlii iinde tandnda glmsedi. Yanndauyuyan ei kalarn atm onu sorguluyordu.

Hangi hanmm bu?

Hanm deil, canm Han, Han. Alp Er Tungay yazacam. Atam yazacam Ei armt; amaok da nemsemedi. Tuhaflklarna almt onun.

Yaz! dedi sadece ve uykusuna devam etti.

O, Belki ncekine benzer muhteem bir d daha grrm ya da dm devam eder umuduylagzlerini yumdu ve uyumaya alt. Ama biliyordu ki buyruu tamamlayana kadar bir daha bylesigzel ve kutlu bir d gremeyecekti

Uykusunu srdrme abasna girdiinde, oda yeniden sessizlie brnd.

Hemen yarn balamalym

Yarn oldu

Balad

te bunlar yazd:

DTEN DENLERnsandr; belli bir kkten gelir. Kimse ot gibi yerden bitmez. Budun; birden bire, kendiliinden

olumaz. Ayn dili konutularsa bu tesadf deildir. Bir arada yaamaya baladlarsa bumecburiyetten deildir. Korktuklar iin gmezler. Rahatlar iin konmazlar. Yurt denildii iinyurt olmamtr yaadklar topraklar. nk yurt bulmak, yurt tutmak hi kolay deildir. Emek ve alnteri ister. Kan vermek de gerekir toprak vatan olsun diye. Topra, vatan yapmak hi de kolaydeildir.

* * *

Zorla da olsa yerlemiler, nce adrlar kurmular, sonra evler yapmlar, ky, en sonunda da kentoluturmular, orada yaamaya balamlard. Ayn dili, bir birlie yneltmilerdi. Canlar vermi, otopra birlik olup korumulard

Sylenenler sylendiyse olduu iindi. Yazlanlar yazldysa kald iindi. Bugnlere eritiyseozanlarn dilinde yaad, kopuzunda tnlad, kulaktan kulaa, dilden dile eksiksiz anlatld iindi

lp yittiler belki, yitip gittiler belki, ama adlar yaad. nk adlarn yaatacak ileryapmlard

Adlar yaadysa bu nedensiz deildi.

nk ad brakmak hi de kolay deildi.

Onun da ad kalmt silinmemecesine

Alp Er Tunga

Yaamt, hi lmemecesine!

KUTLU BR LKESevdin mi gzel grnr her ey. Bir de, yaaynca seversin ya da sevmek zorunda kalrsn. Aslnda

ikisi de ayn kapya kar.

zerinde yayorsan topra seversin. Benimsersin. Yurt dersin. Sonra sahiplenir uruna lmeyigze alrsn. Vatan olsun diye can verirsin. te toprak bylece senin olur, sen de topraa ait

Gidenler, genler oktu belki ama gelenler, kalanlar gidenlerden daha oktu ki hala birileri vardburalarda

Bir sorunun cevab aranr hep. Kendi kendime sorarm: Her eye ramen kalanlar ve yurtlarndanayrlmamakta direnenler mi daha yiittir yoksa brakp, terk edip gidenler ve yeni yurt edinenler mi?Cevab yoktur bu sorunun. Zamana ve yere gre deiir

Bu yazlanlar kalanlarla ilgili. Her eye ramen orada kalp, yaayanlarla ilgili

* * *

Yol izlerinde ot bitmez hale gelmiti. nk her ban kaldrp gnei grmek iin ykselemeyeabalayan otun, iein zerine baslyor, eziliyordu Kimi yol izi, gittike daralyordu. Gelen,giden azalnca evreden otlar hzla kapatmaya alyordu yol izini. Yaama alanlarn geri kazanmaabasyd bu.

Kimi yol izi de aldka alyor, geniledike geniliyordu

nce bir tek ayak iziydi yolu oluturan. lk basan, ilk yolu aand. Sahip olarak ad yazlmalyd birkenara; ama kim olduu hi bilinmezdi

Sonra birka, sonra birok ayak izi

* * *

Gn geldi ayak izleri o kadar fazla oldu ki Bir de bunlara nal izleri kart. Srler geti sr,sr. Koyun, kei, sr, at, it izi st ste bindi. Sonra byk tekerlekli araba izleri ssledi yolunkylarn

Yol izi artk, yol olmutu. Benliini, kimliini bulmutu. Yol olmak bile bir zellikti ve abagerektiriyordu

* * *

Yol izi sabrla beklemiti yol olmay. Sabr ve emek her eyin balangcyd.

Bu yol uzanp gidiyordu artk. Kimi yerde dz, kimi yerde kvrlarak. Eklendii ve kesitii yollarlabir a oluturarak.

Bir menzil belirlenirse, oraya mutlaka yol bulunur. nk yolu bir ilk aann amac bir menzileulamaktr. Menziller bitmez. Ulaldka yeni menzillere doru, yol da yepyeni menziller arar

Yol sonsuzluk gibidir.

* * *

Drt bir yana yol vard Saka lkesinde. Canl, yaayan yollar.

Gvenli yollard. Bu yollarda yasa, tre geerliydi. Ya[1], uru[2], apulcu[3] bulunmazd,barnmazd. Kervanlar, ticaret iin art arda gecikmeksizin, ara vermeksizin sralanrlard. Seilenmenzile ulamada hzl olma hnerindeydiler. Tadklarn bir an nce gtrme, yetitirmeabasndaydlar

Ticaret nemliydi. Zenginliin, gelimenin iaretiydi.

Byk, kk kentler kuruluydu yollarn kylarnda, yollarn ulat yerler boyunca Yollar ya bukentlerin yaknndan geerdi ya da iinden Yksek duvarl surlarla evriliydi kentler. nsanlarkalelerin iinde evlerde, dnda ise adrlarda yayorlard

Han, bayra, tresi olan bir lkedeydi Saka Trklerinin lkesi...

* * *

Tur Han dnyay terk edeli ok olmutu. Yurt yapt topraklara adn brakp gitmiti. Bu yle biradd ki artk unutulmazlara, deitirilmezlere katlmt

Tur Hann lkesine Turan denilmiti.

Tur Han, Trklerin ad bilinen ilk byk hkmdaryd.

Bir yanda rana, dier ynde ine, Maine ulayordu Turan lkesi

* * *

Is-gl...

Rengini gkten alm

Kaderini gerlerden

Ger budunlar yetmezmi gibi, ger kulara da konak olmu..

* * *

Tkenmemek iin, dayanlmaz scaklara dayanm, kendini besleyen rmaklara kucak amt yzyllardr. Amazlar, aarlar, sesleri, szleri, trkleri, olurlar olmazlar, sevdalar gizlemiderinliklerinde

Keke dili olsayd.

Is-Gl kysnda bakent

Ordu-Kent

* * *

Kent, o gn mutu bekleyerek at gzlerini.

Tur Han Olu, Zadem Han olu, Peenk Hann saraynda heyecan doruktayd

Peenk Hann bir ocuu olacakt. amanlar, yldzlara bakan falclar, bir olu olacanmutulamlard Hana. Sakalar bu mutunun gereklemesini bekliyorlard. Kolay deildi beklemek.Tam on bir ay olmutu Ulu Hatun gebe kalal. Peenk Han beklemeye sabredemez hale gelmi; amaocuk domamaya direnmiti. Halk merak iinde uyand her gn yine merak iinde kapatyordu.Bu arada destan reten diller de bo durmuyordu tabii. Doacak olan hakknda tevatrn bini birparayd

imdi, bu uzun bekleyiin sonu mutlu gelsin diye duadaydlar

Bugn o gnd.

* * *

Sonunda ba Otac[4] Han odasna heyecanla ve sevinle girdi. Yznden, beklenen mutuokunuyordu

Gzn aydn olsun Hanm. Mutular olsun Bir olun oldu. Bir yiit dodu ki gr bak ne yiit.Dnya yaratlal bylesi ender gelmitir.

Sevinle gnee dnd yzn Peenk Han. Sabahtan beri gz gnete, ufukta beliren ekillerdenhayrl sonular karmaya alyordu. Gnee teekkr etti. Sonra ge kaldrd ban, GkTanrya teekkr etti. Hzla geri dnp mutuluk bekleyen Ba Otacya, parmandan elmas talarlassl altn yzn kard ve uzatt. Hann ne kadar ok sevindiinin gstergesiydi bu. Ba Otacartk ocuklarna ve torunlarna nerek brakabilecei bir armaan almt Handan

Hatunumun, olumun sal nasl otac ba ?

Doum uzun srd ve ok zor olduu iin Hatun biraz yorgun ve zayf dt. Dinleniyor. Amaolunuz?

Szn bitmesini bekleyemedi Han, Merakla sordu.

Ne oldu oluma otac ba?

Hanm olunuzun hibir eyi yok. Dnya yaratlal byle bir yiit ender gelmitir dedim ya! Sizolunuzu merak etmeyin, ben asl bu yiidin yaayaca dnyann, zerinde yryecei topran halinimerak ediyorum

O halde olumu grmemin bir engeli yoktur.

Yoktur Hanm. Buyruk verin hemen getirsinler.

Olunun getirilmesini buyurdu Peenk Han. ok gemedi, iki kadn bakc girdi ieriye. Ancakikisi, o da zorla tayabiliyordu bebei. Bylesi bir bebei daha nce kimse tamamt. Hatunungebelik halinden bebein biraz byke olacan bekliyorlard; ama bu kadarn deil. Normal sre

geince Ulu Hatunun salndan pheye dmt otaclar. imdi beklemenin sonucu bu devasabebekti.

Yavaa bebein yzndeki rty kaldrdlar. Grd gzellik karsnda dili tutuldu PeenkHann

Tez nazar boncuklar dizin her yana. Odasnn kapsna, yatana, her giysisine takn. Yiidime gzdemesin! dedi. Yavaa oluna yanat. Kapkara iki gz ona bakyordu. Beyaz yznde glmsemevard ve iki yananda gamzeler oturuyor, yzne daha bir gzellik katyordu. Yan yana konulacak normal bebekten daha bykt. Elini uzatt babasna ve parman tuttu. Bir peneyi andranparmaklarndaki g dikkat ekiciydi. Hayret edilecek ekilde, gs kllyd ve bir aslan gsnebenziyordu. Tanr armaan, kutlu bir bebekti Peenk Hann olu

Peenk Han olunu kucana ald. Tamakta zorlanyordu. Tuttu glkle havaya kaldrd. Sonrakoklad ve alnndan pt. Bakclarna geri verdi olunu. Anasna gtrlmesini istedi.

Ulu Hatun uyannca bana haber verin. Byle bir oul douran hatunumun alnndan peceim dedi

Taht odasndakileri dar kard Han. Gk Tanrya minnetini dualarla gsterecekti. Diz ktyere ve ruhu baka yerlere gitti Hann. Atalarnn ruhlarna seslendi. Mutluluunu paylat onlarla.Soylarnn srekli olmas iin bu olan ok beklemiti.

* * *

Sakalar, Tur Han zamannda acunu tutmular adlarn duyurmulard. Saka Devletinin ilkhkmdaryd Tur Han. Douda in Denizine kadar, batda Kafkaslar aarak Rum lkesine kadarherkes tanmt onlar. ok budun yurtlarn terk edip nlerinden kamt. ok budun da boyun eipyerlerinde kalmt. Rzgrdan hzl atlaryla engel tanmamlard

Sakalar, doudan batya doru byk kitleler halinde akarken gittikleri her yere medeniyetlerini degtrmler, byk ehirler kurmulard. Semerkant ve Takent Sakalarn kurduu; byk ticaretmerkezi olan kentleriydi.

* * *

Dier Budunlardan ayrlan belirgin zellikleri vard Sakalarn. Tre ve yasa sahibiydiler. Demiri,altn, gm ve daha birok madeni ileyebiliyorlard. elik kllar nlyd. Konar-gerzelliklerinin yan sra ehirler kurma ve kaleler yapma kltrne de sahiptiler. Atl kavimler iindepantolon giyen ilk budundular. Uzun konlu deri izme giyerler balarna da sivrilerek ykselen birkee balk takarlard. Bylece at zerinde daha uzun ve heybetli grnrlerdi

* * *

Nereye giderlerse gitsinler, dou yerleri olan Tanr Dalarn unutmamlard

TOYByle bir gnde l sessiz kalmamalyd. Toy yapmann tam zamanyd.

Ruhani dncelerinden yavaa uzaklat Peenk Han. Diz kt yerden kalkarken dudaklarhala kprdyordu. Gzlerinin iinde mutluluk klar parlyordu. Bunu, mutuyu bekleyen halkylapaylamalyd. Turan li aylardr merak iinde bu gn bekliyordu. Geciken mutu iin gzler hansarayna dnk, kulaklar dinlemedeydi

Ellerini rpt Han. eri giren hizmetkra,

Olumun doduunu halkma duyurun! dedi

Buyruk Hanmndr!

Koarak kt hizmetkr.

Sanki bu izin bekleniyormuasna bir grlt koptu darda. Sarayn nndeki dokuz uzun direedokuz byk mavi bayrak ekildi. Eer doan ocuk kz olsayd, beyaz bayraklar hazrlanmt.nk kzlara da erkekler kadar deer verilirdi. Saka kzlar ayn erkekler gibi sava eitimi alrlarve gerektiinde savalara katlrlard. Ta ki evlenene kadar Evlendikten sonra kadnlarn atabinmesi yasakt. nk artk onlar birer ana aday ve anaydlar. Bu yzden Saka kzlar hep geevlenirlerdi. ou cengver kz, elerini kavgada, yarta, kl kullanmada ve ok atmada hattagrete tanr, beenirdi

Az sonra yiit Saka Beyleri geldiler Hann huzuruna.

Balarnda, savalarda yetimi tecrbeli Han Yolda Veyse Bey olmak zere Barman, Akrir,Piran ve dier beyler ieri girip diz vurdular. Hanlarn kutladlar. Hepsinin gzlerinin ii glyordu.Peenk Han sevincini paylat onlarla

Hem kendisinin hem de Sakalarn gvencesiydi bu deerli beyler. Hepsi birer kahramand. Zamangelecek, kendisine olduu gibi, oluna da nce hoca sonra yolda, sava arkada ve danmanolacaklard

Hizmetkrlar yeni bir konuun geldiini haber verdiler

Halknn Ulu aman Tarhun Ata gelmiti.

* * *

Az sonra ieriye, kendine has giysileri iinde Tarhun Ata girdi. Ordu-Kent surlar dnda mtevazbir adrda yaayan Tarhun Ata, saylan, sevilen ve sz Han katnda geen bir amand. Yldzlarabakarak olu olacan Hana ilk syleyen oydu ve bugn Han ilk kutlayanlardan olacakt.

Fazla kalmad sarayda Tarhun Ata. Kapal yerler onu hemen skard. Giderken unlar sylediPeenk Hana

Gk Tanr armaan, mucizev bir oul sahibi oldun Peenk Han. Bunun deerini bil. Olunu iyiyetitir. Sana bu olu veren Hatununu ho tut!

Bunlar syleyip karlk beklemeden ekti gitti aman.

Grevini yapmt.

* * *

Darda sevin dalga dalga yaylmakta btn Ordu-Kenti tutmaktayd

Savalar ok uzaklardan grnsn diye ularna mavi ipek bezler taklm oklar frlattlargkyzne. Bir yandan da dikkat ekmek iin alev ulu oklar attlar

Borular durmadan ald. Davulcular ve sylevciler bu gzel haberi duyurmak zere yollaradtler. Kentin her sokandan sevin sesleri ykseliyordu

Bir zaman sonra coku Ordu-Kentten tap btn Turan line yayld.

Dier budunlar da yaknda haberdar olurlard mutlaka. Dost olanlar sevinir hediyelerle kutlardPeenk Han. Dman olanlar bile bir eli gnderirlerdi Hann mutluluunu paylamak iin

* * *

Akam kerken kurbanlar kesilmi, Ordu- Kent sakinleri, yaklan byk enlik atelerininevresinde elenmeye balamlard.

Peenk Han yzlerce at kurban etti. Yzlerce koyunun ve srn kan aktld

Han mutluluunu halkyla paylayordu.

Ordu-Kent, toy kenti olmutu.

Grlmeye deer bir toydu.

* * *

Gnlerce srd toy. Gelen her konukla birlikte tazelendi, yeniden balad.

Elileri ve konuklar sofralarn bakelerine oturtup nlerine en gzel yiyecekleri, ieceklerikoydular. Sz retmeye merakl Saka Halk bu toyu uzun yllar konuacakt artk

* * *

Peenk Han sarayn sadece klk olarak kullanrd. Btn ger kkenliler gibi g gremeyen,kapal duvarlar arasnda kalmak zor gelirdi Hana. Ulu Hatunun ar geen ve uzun sren gebeliiyznden geen bahar ve yaz sarayda karlamak zorunda kalmt. Yaylay ok zlemiti. Kbitmek zereydi ve yeniden doaya, ait olduu, kendilerini mutlu hissettikleri yere gidebileceklerdi.Olu, ge alan bacas olan ve srekli g grebilen adrnda bymeye balayacakt

RANran, Turann bat komusudur. Saka lkesini ok ilgilendiren bu devlet ve budun hakknda biraz

bilgi verelim. Tanyalm ran lkesini.

* * *

ran li yzyllardr Turan linin komusuydu. Bu komuluk zaman, zaman savalarla bozulur; sonrabarlarla yeniden dostluk tazelenirdi. Tresi ve yasas farkl, halk, inanc farkl; iki il, iki halkidiler. Menfaatleri srekli akyor, hegemonya blgeleri st ste geliyordu. Snr sorunlar hi eksikolmazd.

Bilinen ilk ran Padiahnn ad Kiymers idi. Onun ncesinde dalar iinde maaralarda oturur,ok ilkel artlarda yaard ran Halk. Giysi diye hayvan postlarna sarnrlar ve sadece avclkyaparak srdrrlerdi hayatlarn

Huengin padiah olduu dnemde biraz zenginleen ve hayat tarzn deitiren ran Halk;Cemidin randaki padiahlnn balamas ile kendini buldu. Tur Han, Sakalar iin ne ise PadiahCemid de ran iin oydu. ran Halk; Padiahlar Cemidi ylesine sevdi ve yceltti ki onun rantahtna oturduu gn bayram ilan ettiler ve o gn, o gzel bahar gnn Nevruz ile birletirip ikibayram bir arada kutlamaya baladlar. Nevruzda doann yeniden douu ile birlikte padiahlarnntahta oturma gnn de kutladlar

Nevruz Bayram sadece rann bayram deildi. Turan li de baharn geliini ve doann yenidendouunu kutlard Nevruzda. nsanlara bayram gerekti. Gn geldi btn acun Nevruzu kutlar oldu.nsanlar, doayla birlikte her bahar yeniden dodular. Nevruz Bayramnda savalar, kavgalar dururbar ilan edilirdi

* * *

Padiah Cemidden sonra ran yeniden karanlk bir dneme girdi. ranllar o gnlerde ylezorluklar yaadlar ki ne anmak ne de anlatmak istediler o kt gnleri. Bir yandan lkelerinin igaleuramas dier yandan tahta geen padiahlarn kt ynetimi ile canlarndan bezdiler. Alk vesefaletle yoruldular.

ran bu kt gnlerden yine Cemid soyundan Padiah Feridun kurtard. Feridun iyi ynetimiyleran Halknn gnlnde taht kurdu. Ondan sonra da torunu Minuihr tahta oturdu

Bu konular neden nemli? nk Turan ile rann izgisi pek ok noktada kesiiyor. te imdi okesime noktasnn en nemli kahramannn hayatn anlatmaya geldi sra.

Padiah Minuihr zamannda ran lkesinin, Turan lkesine yakn bir blgesinde Sam isimli biryiit yaard. Dnya malnda gz olmayan ve halk tarafndan ok sevilen bir yiitti Sam

Samn hanm, uzun bir beklemeden sonra bir olan ocuk dourdu ona. Her doum sevinlekarlanmaya laykken; Samn olunu dnya zntyle karlyordu. nk doan bebek, ok garipve irkin bir bebekti. Bu bebein yz yal bir insan yz gibi buruuk, izgilerle dolu, salar isebembeyazd. Sam, Zal adn verdii olunu nceleri oul bilip barna bassa da daha sonra, hele eini

yitirince insanlarn iinde tutmaya, bakmaya, ona sahip kmaya cesaret edemedi. Halk; bebeingrntsnden dolay ok ekiniyor ve rana uursuzluk getireceine inanyordu. Srekli olarakSama bebeini baka bir yere gtrmesini hatta ldrmesini telkin ediyorlard. Sonunda basklaradayanamad Sam ve bir gn kk Zal lsn diye ormana terk etti

Byk bir znt ekti Sam olunu lme terk ettikten sonra. Onu unutmak iin her eyi yapt.ocuun uursuz olduuna inanan halk onun gidii ile derin bir nefes ald. Bir sre sonra da ocukld bellenip unutuldu. Halk bir uursuzdan kurtulmutu ya kaybolan bir can olsa da nemi yoktuartk. Unutmayan tek kii ise acsn yreine gizlemeye alan Samd

Ama beklenmedik bir ey oldu ve ocuk yllar sonra sapasalam bir delikanl olarak geri dnd vedoruca babasn buldu. Yz ayn yz ve salar ayn bembeyaz salard. Bym gelimi bileibklmez bir yiit olmutu. Babas onu grnce yllardr yaad pimanlk ve utanla yznebakamad; ama Zal hibir ey olmam gibi sayg gsterip babasnn elini pt

ranllar inanrlar ki; Zal ranllarn Simrg dedikleri zmrdanka kuu ormanda bulup yannaald. Yuvasna gtrd ve besledi. Zal gcn, kuvvetini bu kua borludur

Sam, olu Zala yaptklarndan dolay, hep boynu bkk yaad. Ona baktka ormana lme terkettii gn gelirdi aklna. ok zlr ona yaptndan tr olunun yzne bakamayacak kadarutanrd. Zal gibi Tanr armaan, bilei bklmez bir yiide babalk yapma onurunu az dahakaybedecekti. nk Zal ksa bir zamanda ranllarn kahraman, vnc olmutu.

Uzun bir zaman geti aradan. Sam olu Zal evlendi. Bu evlilikten Rstem isimli yiit bir ouldnyaya geldi. Rstem yiitlikte babas ile yarr oldu. Ksa srede nlendi. n ran lkesini at.Yaptklar, yiitlikleri destanlat. Ozanlarn dilinde btn acunu tuttu. ran bu iki yiit ile glendi.Kavgada, omuz omuza veren baba-oul koca ordular bozguna uratr oldular

Bu ocuun douu ile Turan Hakan Peenk Hann olunun douundan ok nceydi ama kaderonlar bir gn kar karya getirecekti

Tanr hem Turana hem de rana birer kahraman armaan etmiti.

YAYLA YOLUKoca bir kentin gmesini izliyordu doa. Bahar birlikten doan gzellikti zaten. Turan li Nevruzu

kutluyordu. Han ei Ulu Hatun, kendini toparlar toparlamaz yaylaya doru g yolculuunakmlard. Kuzeye doru ykselerek ilerliyorlard

Turan Ordusu; yola klrken sefere gider gibi hazrlanm, byk nlemler almt. Hem Hanlarnve ei hatunu; hem de onun mucizev olunu koruyorlard. Kllar knlarndan yar syrlm,mzraklar frlatlmaya, oklar atlmaya hazr hale getirilmiti. Savalar, fillerin de yer tuttuu bykkervan drt bir yanlarndan evirmilerdi. nk hem ranla, hem inle hem de Hintle ekimehalindeydiler

Aslnda Saka ordusunda fil bulunmazd. Bir dostluk ve bar dneminde Hintliler hediye etmitifilleri. O gn bu gn az da olsa Sakalarn hayatnda yer almt filler. Ar hareketleri ve irigrnleri ile rktc bir halleri vard. Geleneksel olarak hareketli hafif atllardan oluan Sakaordusuna ok ters bir grnt oluturuyorlard.

Hatunu iyileip dinlenince yola klmasn buyurmutu Peenk Han. Olu yaylada domamt;ama baharn geri kalan gnlerini yaylada doayla i ie yaamalyd. Aalarn bunaltc scanainat, yaylann serin ve temiz havasnda gelimeliydi. Yola karken Ordu-Kentte ok az adambrakmt. Ka kadar yaylada kalacaklar, srleri ve dolaysyla zenginlikleri artacakt

Gemi senelere gre ok daha grkemli ve kalabalk bir kervand yola kan

Budun olarak nevruzu zengin, zgr ve mutlu karlamlard. Her Nevruz byle olsun diye dualarediyorlard. Kona ge dura, kalka bir enlik havasnda srdryorlard yolculuklarn. Budunakatlan Han olunun varl bu sevinci daha da artryordu

* * *

Sonunda yaylalarna ulap yerletiler.

Yaylan tam orta yerine byk bir ota[5] kuruldu Peenk Han ve Han ailesi iin. Her sene olduugibi Han otan korumak zere alnd btn nlemler. Dier adrlar belli bir dzen ve soyluluksras ile Han otan epeevre sardlar. Bu yl adr says ok fazlayd yaylakta

Peenk Han o gece yatan ge alan adr bacasnn tam altna serdirdi. Budun olarak doada,adrda yaamay her zaman tercih ederlerdi. Ger gemilerinin zlemiydi yaylaclklar. Balolduklar Gk, zgrce bulunmalyd zerlerinde. Yldzlar grmeliydiler. Kendi yldzlarnnparltsn fark etmeliydiler.

Peenk Han; gece karanlnda, bulutsuz gkyzne bakarak zledii, yldzlar gzledi. Sarayn oskc bunaltc havasndan, sevdii hayata yeniden dnmt. Gkn koruyucusu rts altndadlerine kotu.

DEK BR BEBEKHenz ad yoktu mucize bebein. Ad alana kadar tre gerei Adsz Han Olu diye arlacakt.

Adszln skntsn ekecek ve bir ad hak etmek iin abalayp kahramanlk gsterecekti. lkkahramanlklar byle douyordu

Grlmemi byklkteki bu bebee anasnn st yetmiyordu. Tutulan stanneler ksa sre sonrafayda etmedi. Bu nedenle hemen en iyisinden, en bol st vereninden on gzel koyun ve be zel srsetiler. zel blmeye, zel bakma aldlar. Onlar gelecein Hann besleyecekti.

* * *

Bu hayvanlarn st bebee bir sre yetti. Daha da gerekince hayvanlarn says artrld. Her gniki koyun veya bir sr eklendi. Bir zaman sonra grdler ki bir byk sr olumu. ki ay sonrabebek irisi olan kendiliinden yerinden kalkt. Yrd adrdan kt. Salmay bekleyen sryedalp hayvanlarn memelerine saldrd, emmeye balad. Artk doymak bilmez karnn kendidoyuracak kendi iini kendisi grecekti

ok gemedi konumaya balad ve et istedi kmz istedi. nne konan her eyi yiyor, yedikegeliiyordu. Yatlar kundaklarda belenirken, beiklerde sallanrken o ayrlarda greir halegelmiti. Artk kolarla oynuyor kpeklerle bouuyordu

Peenk Han, bereketli geen yayla dneminde oalan halkn, genileyen srsn her gnmutlulukla izlerken, bu bereketi, zenginlii olunun uuruna borlu olduunu dnyordu

Bir gn atna atlad Peenk Han. Yiitleriyle evreyi gezip alnan nlemleri grecekti. Onun enbyk zevklerinden biri, hkimiyeti altndaki topraklar yksek tepelerden seyretmekti. Yiitleri vebeyleri ile birbirlerine yakn kurulan obalar gren, hkim yksek yerlere kar, adrlara eklenenyeni bir adr; srlere eklenen her yeni hayvan fark etmenin mutluluunu yaard

O gn Han obasnn yaknndaki byk ayrda, oba halknn toplanp bir ey seyrettiini grd.Merak edip tepeden indi ve o yana atn srd Han. Yaklatka, kalabalk iki yana ayrlyor veHana yol ayordu. Halknn glerek ve merakla izledii manzaray grnce ard ve heyecanlaatndan aa brakt kendini

Daha yan doldurmam olu ayrn tam ortasnda duruyordu. Srnn en irilerinden iki koubirer eliyle boynuzlarndan yakalamt. Kolar ocuun inanlmaz gcne boyun emiler,kprdayamaz hale gelmilerdi. Kamak istiyorlar gidemiyorlar, yaklamak istiyorlaryanaamyorlard. ocuk sanki ok doal bir ey yapyormu gibi glyor ve kendini izleyen halkahnerini gstermenin mutluluunu yayordu.

Yava admlarla olunun yanna yanat Peenk Han. Ne kadar gl olursa olsun o daha yanbulmam bir bebekti. Birden bota kalacak kolarn oluna zarar vermesi olmayacak i deildi.Babasn gren ocuk kolar brakp ayaa kalkt ve ellerini Hana uzatt. Boynuzlarn kurtarankolar can havliyle yz geri katlar. te o an rahatlad Han ve kendisine uzanan ellere karlk veripzorlanarak kucana ald olunu; kalabaln arasnda grd ve halkla birlikte ocuunyaptklarn izleyen aman Tarhun Atann nne getirdi

Oluma ad ver Tarhun Ata diyerek olunu amana uzatt. Bylesi bir olayn, olunun adalmasna yeteceini dnyordu.

aman, Hann aksine umursamaz bir tavrla;

Zaman deil Han dedi. Daha bekleyeceiz

Szn bitirir bitirmez yrd gitti aman. Herkese olaanst geleni, o olaan saymt

Biraz mahcup olmutu Han. Daha yan doldurmam bir bebein iki kou kprdamaz halegetirmesi ona gre ad almas iin yeterli bir yiitlikti. Halkn ou da Hanla ayn fikirdeydi amaaman bu hareketi yiitlik saymamt. Adsz oul ne kadar erken ad kazanrsa, babas o kadar vnduyard. Ama olmamt ite.

Yavaa yere brakt olunu.

Olanlarn farknda olmayan olan yere braklmasna zlmt. Aslnda az nce at zerindegrd iin babasna uzanmt kollar. Babasnn onu alarak atna bindireceini sanyordu.

Hayal krklna uramt; ama duracak deildi;

Atam bana at ver. Beni ata bindir! diye uzaklaan babasna seslendi. Bu sz duyanlarafalladlar. Az nce grdklerinin zerine tuz biber olmutu bu konuma. Bebein bu yatakonumasna m yoksa at istemesine mi aracaklarn bilemediler. Ya dolmam bebek dillenip atabinmek istiyor, Han babasndan at diliyordu

Peenk Han durdu ve geri dnd. O da kulaklarna inanamamt.

Ne dedin oul?

Atam at ver bana ata bineceim

* * *

Daha bir ya gelmemi olann ad bile yoktu. Kolarla bouuyor ve onlar alt ediyordu. imdi deat istiyordu. Peenk Han ve bir umut, bir are arad. Bir yol gsterici yal ksayd keke. aman dagitmiti. Yapaca tek ey, yiitlie yiitlikle cevap vermekti

Peki, oul dedi Gel sana at vereyim

Yan bulmam bebein yiitlii, bunun karsnda Hann yapt mertlik halk gnendirdi. Sesetmediler. Barp, nara atmadlar; ama gzleriyle alkladlar Hanlarn ve olunu

Sevinle babasnn peinden kotu ocuk. Merakllardan oluan kalabalkla beraber atlarnyayld ayra yrdler. Sanki toy yapyorlard. Sanki enlikteydiler. Sanki hep birlikte ilk kez atabineceklerdi ya da ilk kez ata binen bir yiit greceklerdi.

Kimileri bebee acm, bakmaya kyamamt. Kim olursa olsun bir bebek eyere tutunup ata naslbinecekti? zengilere ayaklar nasl yetecek dizginlerle at nasl kontrol edip ynlendirecekti? Hattaaralarnda bu nedenle iten ie Hana kzmaya balayanlar bile vard.

Seyisler Han karlayp, diz vurarak selamladlar.

Uygun bir at hazrlayn! dedi Peenk Han Olum at binecek!

Ya gekin aksakall, ak sal seyisler, daha nce Han buyruunu alnca, soluk almadankotururlard; ama imdi diz ktkleri yerden kalkamadlar. Hanlar onlarla dalga m geiyordu?

Tez olun oluma uygun bir at hazrlayn!

Yerlerinden isteksizce kalkt seyisler. En uysal, en sakin at seme yarna giritiler. Onlarn buabasn yzn buruturarak bir sre izledi ocuk. Sonra babasna dnd.

Han babam izin versin atm kendim seeyim dedi. Cevap beklemeden at srsnn iine dald.Sanki anlyor ve biliyordu. Bann karnna anca ulat atlara uzun, uzun bakp inceliyordu. Sonundabir atn nne gelip durdu

* * *

Anas ve babas gibi kr olan, bir yanda bir att bakt. Bembeyaz lekesiz vcudundaki doyumsuzgzellii ile dillere destan olan bu at, imdiye kadar kendine ne gem vurdurmu, ne srtna eyerdedirmi, ne de zerine kimseyi bindirmiti. Peenk Han kyabilseydi oktan kurban edilmiti bu at;ama ne zaman byle bir karar vermeye kalksa, onun rzgrda dalgalanan yelesine, uzun kuyruuna,gzel gzlerine bakar ve kyamazd. O yzden zgrd kr at. Yemini yer suyunu ier ve gnlnceyaylr, kotururdu. At grelerinin[6] yenilgisiziydi. Geleneksel at grelerinde nice aygr nndenkamt. O nedenle ok yiit almak istemiti kr at ve Peenk Handan dilemitiler

Peenk Han tek art komutu.

Kim eyer vurup, zengi takar, dizginler ve zerine oturursa kr at onun olacak

Bu ii imdiye dek kimse baaramamt. Deneyen ok yiidi srtndan atmt kr at.

* * *

imdi daha yan ve adn almam olu gelip o kr atn nnde durmutu. Akl gitti Peenk Hann.Olamazd byle bir ey. Kzgnl ve azgnl ile tannan bu ata binemezdi biricik olu

Ama bu onun dncesiydi. Olu kr atn nnde aklp kalmt. Kendisine doan ilgidenhuysuzlanan at bir o yana, bir bu yana koup duruyordu. O geri ekildike Han olu zerine gidiyordu.Bir sre sonra babasna dnd.

Bu at istiyorum. Ona bineceim Han Babam! dedi.

Peenk Han ne yapacan ne diyeceini bilemedi. Seyisler, savalar ve izleyenler donup kaldlar

tiraz etti Peenk Han,

Olmaz oul o at deli. Ona binemezsin!

Kalar atld olann.

Ya o ata binerim ya da hibir ata binmem!

O at olmaz!

Kr at isterim!

Sanki erken bir baba oul atmas yaanyordu. Son sz Peenk Hann oldu.

O at kesinlikle olmaz!

* * *

Birden geri dnd olan. Hzla yryp srnn iinden kt. Kr at olmazsa baka ata binmemdemi ve sznden dnmemiti

Sanki souk k gnlerinden kalan, dondurucu bir rzgr esmi ve ayrda duran herkesi titretmiti.Bu grlm, duyulmu bir ey deildi. Bir sre soluksuz bekledi halk. Sonra Peenk Han seyislerve atlarla birlikte orada brakp birer, birer ilerine dndler

Olduu yerde ivilenmi gibi kalan Peenk Han kzgnlk iinde burnundan soluyordu. Elini bir ansa tarafnda duran mcevherlerle ssl kamasna atyor, sonra geri ekiyordu. Sonunda kamasnhzla ekti ve kr atn zerine yrd. Seyisler kr atn bana gelecekleri anlamlard

Kr atta inanlmaz bir sakinlik vard. O deli gibi koan ve yanna kimseyi yaklatrmayan at imdisanki glen gzlerle Hana bakyordu. Han hzla kaldrd hanerini ve kr atn boynundaki atardamara nianlad. Tam indirecekti ki atn gzlerini grd. ylece eli havada kald Hann. Bir srebaktlar. Birden isyan edercesine aha kalkt kr at. Sonra dnd ve hibir ey olmam gibi ayrdakomaya balad

Peenk Han yavaa hanerini indirdi. Knna sokacak gc kalmamt. Zaten tre; ekilen klcn,hanerin kana bulanmadan kna girmesini yasaklyordu. Deerli talarla ssl haner elinden yeredt. Onu ylece brakp gitti Han. Artk haner Hann mlkiyetinden km, onu bulup elinealacak sahibini bekliyordu

ayr mutsuza tanklk ediyordu o gn. Han mutsuzdu. Olunu krm, onun dileini yerinegetirememiti. Han olu mutsuzdu nk ok istedii halde kr ata sahip olamam ona binememiti.Kr at mutsuzdu. Yeniden yalnzla ve sahipsizlie komutu. zgrd belki Ama bu zgrlk okkimsenin cann skyordu artk.

* * *

O gnden sonra nee iinde yayla yapan obaya garip bir hzn kt. Btn Turan obalarna yayldbu hzn. Ya dolmam adsz Han olu glmez, konumaz, oynamaz olmutu. Komaz, gremezolmutu

YAYLA DNEM SONA ERDadrlar toplanyordu. Baharla birlikte yaylaa konanlar, sonbaharn ka dnen son gnlerinde

klayacaklar kentlerine geceklerdi artk. Tam yedi ay kalmlard yaylada. Yaknda yamurlardecekti

Doa onlara,

Artk burada iiniz bitti, klanza gidin! diyordu. Yaylak da olsa yurt tutulan yerden ayrlmakzordu. Ykler ar, ar hazrlanrken bu burukluu yayorlard. Glerek gelmilerdi, hznlegideceklerdi

Yaylada son gece byk bir len yaplr, kurbanlar kesilerek ve yaylakla, orada yaanan anlarlavedalalrd

Bu veda yal, kocam kiiler iin bir daha buralar grememe ihtimalinin znts, orta yallariin gn altnda yaanan yldzl gecelere veda, gen savalar iin yavuklularla geen yazgnlerinin sonu, ocuklar iin bir dahaki yayla zamanna kadar ocuk kalamama korkusuydu

Peenk Hann olu, bu yayla dneminin en nemli olayyd. Hele kr at konusunu kimsenin unutmasmmkn deildi. O gn, Han olu ve oba halk iin bir dnm noktas olmutu. Halk, gelecektehanlar olacak yiidin ne denli cesur, yiit ve kararl olduunu grm ve kendilerini gvendehissetmilerdi. Han babas onu kr ata bindirmedii iin ksm ve eski neesi bir daha yerinegelmemiti ocuun; ama sznden dnmemi ve bir daha da ata binmek istememiti. Anas Ulu Hatunne sorarsa sorsun cevap vermedi ona. Er iine anasn kartrmak istememiti. Hlbuki Ulu Hatun;olu anlatsn o da zm iin Hana dilekte bulunsun isterdi. Bir zaman sonra baba-oul arasnagirmenin bir yarar olmayacan anlad. Sadece izliyordu olanlar

Han olu hemen her gn at srsnn yayld ayra gidiyor ve kr atla konuuyordu. Artkarkada olmular, birbirlerini dosta sahiplenmilerdi.

Kr atn eski hrnl yoktu. Her gn adsz Han olunu bekliyor, biraz gecikince onu zlediinihareketleriyle belli ediyordu. ocuk daha uzaktan grndnde saa, sola koup kineyerek, ahakalkarak sevindiini gsteriyordu. Seyisler, artk Han ocuunun at olduu kesinleen kr ata dahabir zenli davranr olmulard

Zaman, zaman Peenk Han bu arkadal kardan hznle izliyor, ne yapacan bilmez haldednyordu

* * *

Dalara gece inmeye balamt. Oba, karanla, ate bcekleri benzeri, birbirine yakn yaklan,kk atelerle karlk veriyordu. En byk oba olan Han obasnda byk Han atei yaklmt. Adetolduu zere, Han ateini, oba beyleri yakmlard. Bylece amann da hazr bulunduu bu trenleyaylaya veda edilecekti

Yaylaya veda kiilerde deiik armlar yapard. Ya gemi kocamanlar yaylada lp kalmay,elden ayaktan kesilmeye ve kentte yumuak dekte lmeye tercih ederler, bunun iin dua ederlerdi.Tanr kimisi iin bu duay kabul eder, her yl birok ihtiyar yaylada dikilen bir ta olarak orada

kalrd. Bylesi lm, savata, elde kl lmek kadar kutlu lm bilinirdi. Yaylaya veda edilirkenorada yatanlarn ruhlaryla da vedalalrd

Trenin ba eleri kurbanlk hayvanlard.

Grevliler kurbanlklar Han ateine yakn sraladlar. amann gelmesini bekliyorlard. Her obakendince hazrlk yapmt. Ayn anda kurban edilecek hayvanlar iin izin, Han Obasnda amantarafndan verilir, dier obalarn grecei ekilde havaya alevli oklar atlrd. Onlar da bu iaretialnca zin kt! diyerek lene balarlard.

aman, Han ateinin bana geldiinde herkes hazr bekliyordu. aman kurbanlklarn kontrolneatlardan balad

Teker, teker incelerdi kurbanlklar aman. Gk Tanrya layk olmalarn snard. Gk Tanrkurbanlklar beenmezse memnuniyetsizliinin acsn budundan karabilirdi

Tarhun Ata atlar gzden geirirken aniden seyislere doru dnd. Yanan atein klandrdgzleri parlyordu. Kzgnl yznden okunuyordu

Kr at nerede? Neden kurbanlklar iinde yok?

Haklyd aman, sahiplenemeyen atlar bir zaman beklenir, sonra Gk Tanrya adanrd. Sahipsizinsahibini bulmas gerekti.

Dadan aaya doru buz gibi bir yel inmi gibi titredi grevliler. aman ilk kez kurbanlklaryeterli bulmam ve bir atn daha orada olmasn istemiti. Hem de Han olunun olduu herkesebilinen ve kabul edilen kr at istemiti

aman sz zerine sz sylemek ve buyruunu ikiletmek kimsenin haddi deildi. Daha kurbanedilmeden, orada bulunanlar, kr ata ve onu gnlden sahiplenen Han oluna yanmaya, acmayabaladlar

amann kr at kurbanlk olarak istediini duyan Han ne yapacan armt. O gnden, kr athaneri ile ldrmekten vazgetii gnden beri, kr ata olunun at gzyle bakyor onun zerindeadsz olunu dleyerek avunuyordu. imdi, yapacak bir ey yoktu. Seyislere buyruk verdi.stemeyerek kr at getirmeye gitti be seyis. nk biliyorlard ki kr at onlara direnecektir. Onuancak be yanndan kementle yakalayp zaptedebilirler.

* * *

Kurban treni yaplrken Han olu adrnda uyuyordu. Belli bir yan altnda olanlarn lenlere vekurban trenlerine katlmasn tre yasaklyordu. O, btn olaanstlne ramen daha yandoldurmamt. Tre, Han olu iin bile bozulamazd

Gzel ve mutlu bir uykudayd Han olu. Uyurken glmsyordu. Uurlu bir d gryordu. Birden,nasl olduysa dne kr at girdi. nce bir sre kotu sonra olann nne geldi ve dillendi

Uyan Han olu. Gelecekte can yoldan olacak kr at kurtar! dedi. Uyanp yetimezsen beni GkTanrya kurban edecekler. Yeti!

Can havliyle uyand olan. Kan ter iinde kalmt. Olanlara bir anlam veremedi nce. Doruldu vedary dinledi. Sonra canhra bir kineme sesi duydu ve olanlar ancak o zaman anlad. Kr atkurban ediliyordu. adrdan kp hzla Han ateinin yand yere doru komaya balad

* * *

Tahmin edildii gibi kr at zor yakalamt seyisler. Zapt etmekte zorlanyorlard. Getirmek iinbe seyis gitmiti; ama on be kii bile yetmemiti. Han ateinin yanna getirip ilk sraya koydular krat. Dier kurbanlklar sakin, durgun bir ekilde kaderlerini beklerken o her yanna dolanmkementlere ramen tutulamyordu

aman sylediinin yaplmasndan memnun, gnein batt yne doru diz kp duaya balad.Kah ban gk yzne kaldrarak, kah yere eerek tamamlad duasn. Ayaa kalkp atlarn yanndaonlar kurban etmek, boyunlarndaki ah damarna ellerindeki keskin baklar indirmek iinbekleyenlere iaret verdi. Bir anda baklar havaya kalkt tam inmek zereyken lk gibi bir ocuksesi havay deldi.

Durun!

ster istemez bu buyrua uydular. Eller havada kald nce, sonra yavaa yere indi. Gzler sesingeldii yne dndnde Han olunun koarak geldiini grdler

Durun! Atm kurban etmeyin!

Kr at kendisi iin koan bu ocuun geliini fark etmi, sanki gzlerinden ya dm gibi yzslanmt

ocuk atein yanna geldi ve atna yakn bir yerde, dimdik durdu. Bu srada amann sesi ykseldi.Konuurken yznde, o, zaman zaman grlen, muzip bir glmseme belirmiti. Gzleri atetenyansyan alevlerin izinde alev alev yanyordu. Bir eylerin olmasn bekledii belliydi. Olana dorusesini ykselterek konutu.

Kurban treni durmaz. Bir ocuk bu treni nasl durdurur ve siz hangi cretle durursunuz. Hemenkurban edin atlar.

Kurbanlklarn banda, ellerinde bak bekleyenler ne yapacaklarn bilmez bir halde baktlar.Yeniden harekete geeceklerdi ki ocuk;

Benim atm, ben izin vermedike kimse kurban edemez! dedi.

Eyvah! Bu nasl szd. Yan almam olan amana kafa m tutuyordu? Ar ve emin admlarlayrd adsz ocuk ve herkesin grnce bile sayg ile titredii amann nnde durdu.

Benim atm kurbanlk deil!

Nereden senin atn oluyor?

O benim atm!

Kim verdi sana onu? Duyduuma gre Han baban binmene bile izin vermemi

Bu sz zerine gzler Peenk Hana dnd. Han bu duruma sebep olann kendisi olduunubiliyordu. Hi sesini karmad ve ban yere edi

Olsun dedi ocuk Bugn o vermez, zaman gelir ben kendim alrm!

Bu byk sz bir yan doldurmam ocuk sylyordu. Halk, Han oluyla ne kadar vnse azd

Ben onun kurban edilmesi iin buyruk verdim. Onu kurbanlktan kurtarmak istiyorsan sahiplenmeli,gidip zerine binmeli ve koturmalsn dedi aman

Kalabalktan, bir anda aknlk nidas ykseldi. Gecenin karanlnda kr at gibi deli bir atabinmek kimsenin harc deildi. Hele, ne kadar olaanst olursa olsun, yan bulmam bir ocukiin

ocuk, Peenk Hana dnd

Han Babam, izin ver kr ata bineyim! dedi.

Peenk Hann syleyecek hibir sz yoktu. Karsnda aresizce bekleyen, zerine titrediibiricik olu iin ok zlyordu; ama sadece ban sallayarak onaylad bu istei. Konusa sesininkacana emin deildi

Olanlardan kendisini suluyordu. ocuunun bana gelecekleri grmek istemezcesine gzleriniyumdu. Bundan sonra olacaklar engellemek, ok istedii halde zaman durdurmak ya da gerievirmek artk mmkn deildi

Han olu ban dik tutarak, omuzlarn kasarak, kocaman bir adam gibi, kr ata doru yrd. Nedizginleri, ne aznda gemi, ne eyeri, ne de zengileri vard kr atn. nce nne geldi ve boyununulaamad ban tutmaya alt. Ban edi kr at, gzlerini Han olunun gzlerine dikti

Han olu atn kulana bir eyler fsldad. Kr at, itlere smayan, zerine kimseyi oturtmayan krat, o gne kadar grlmemi olduu kadar sakindi. Sonra kr atn sa yanna yanat olan. ylecedurdu. nk normalden de yksek kr ata kendi bana binmesi mmkn deildi.

Beni atn srtna koyun!

Bu Han olunun ilk buyruuydu. Orada bulunanlar ne kr ata yanamak nede Han oluna zararverebilecek bu harekete bir katkda bulunmak istiyordu. Bu sefer buyruk daha kesin ve netti.Yaknnda duran yal seyise dorudan seslendi han olu..

Hey sen! Beni atn srtna koy!

Artk kanlmaz geree alyordu gzler. Buyruk verilen, aresiz seyis, saa sola baknarak,birilerinden medet umarak ar ar Han oluna yanat. Baka seenei olmadn anlaynca, onukoltuk altlarndan tuttu. Zorlanarak kaldrd ve kr atn zerine brakt. Atn eyersiz srtna yerleenolan bir buyruk daha verdi.

Balarn zn!

Buyruk, bu kez hemen yerine getirildi. Atn yelesine tutundu olan. Kr at ortada birka tur attrahvan admlarla. Sonra aniden aha kalkt ve lgn gibi komaya balad. Olanlardan dolay hemen

herkesten hesap sorma veya intikam alma tavryla, nce karanln iinde beyaz bir nokta oldu. Sonrakayboldu gitti. Bir ka kii atna atlayp takip etmek istedi Baaramad

Kimse ne diyeceini, ne yapacan bilemez haldeydi. Olanlar sonradan duyan Ulu Hatunadrndan km, olunun ardndan atlar yakmaya balamt

Yeniden amann sesi ykseldi;

len srsn! Kurbanlklar iin olmas gerekeni yapn. Yazg ne ise o olur.

Saa sola aresizce kouturmalar, bartlar bir anda sona erdi. aman orada bulundukadediinden gayrisi yaplamazd. Tren devam edecekti.

* * *

Belki ilk kez steksizce, atlar, srlar, koyunlar sra ile kurban ettiler. Kurban ilemi bitmitiartk. Ya da yle sanyorlard. aman, Hann gzlerine bakarak,

Kurbanlk kr at iin dokuz sar ksrak kurbanlk isterim! dedi. Han olunun atna karlk dokuzsar ksrak

amann sz yine ikiletilmedi. Han srsnden zenle seilip getirilen dokuz sar ksrak dahakurban edildi. Kesilen hayvanlar yzlp temizlendi ve kimi btn olarak ie geirilip, kimihalanmak zere paralanp atelerin zerine yerletirilmi kazanlara dolduruldu. Artklar, ortadabraklmad. Byk atee atld yansn diye

Ate ge ykselmenin, ge ulamann ve kurbanlklar ulatrmann en ksa yoluydu

Kimse de nee ve itah kalmamt. Ne nlerine konan etlere ne kmza bakan vard

Olanlara aldrmayan, zlmeyen dertlenmeyen tek kii bulunuyordu orada: aman Hibir eyolmam gibi zerine deni yapmaya devam ediyordu. Ara sra gzlerinde muzip, bilgi prltdolayordu. Oradakiler iinde ne yaptn bilen tek kiiydi.

Halk belli etmeden amana kzyordu. Ama bu kzgnl gstermeye, dile getirmeye kim cesaretedebilirdi ki?

Bir kopuz tnsna dikkat kesildiler. Bu gece topuzunun tellerine vurma cesareti gsteren, Genozann sz ok nemliydi. Alt perdeden ve ar balad melodi. Kaybolan birinin ardndan yaklanbir trkyd ozann syledii

Uzun zaman beklemiti hanmzK iinde dodu bizim canmzAdn almadan kr ata bindiGelecekte olacakt hanmz Ge domutu, er yrd, er olduHalkmz onunla neeyi buldu

Kr atn sevgisi nice sevgiymiYiit olan karanlkta kayboldu Peenk Hann ayr atlarla doluBirini beenmi Hanmn oluKr at ok mu grdler onaimdi karanla ald yolu

Gnller daha nce hi olmad kadar durgundu. G ncesi yalnzca yayladan ayrlma zntsolurdu insanlarda. imdi ise kr atn zerinde, karanlkta kaybolan Han olu iin dertleniyorlard

* * *

Her zaman olduu gibi aman erken terk etti leni. Ardndan, daha nce olunu aratmak zereadam karamayan Peenk Han savalarn olann peine sald blk blk. Kendisi de zntsnfazla gstermemek iin adrna ekildi. Ozan susturulamayan dili ile olanlar kendince aklyor veyeriyordu. Dil vurmad sadece dokunulmaz olan amand. Ama dorudan olmasa da ona da bireyler sylyordu.

Han olu Kr ata, Benimdir dediSaka Halk bu karar beendiSahipli at nasl kurban edilirSakalara yeni tre mi geldi?

Neden olmutu btn bunlar? aman neden mutlaka kr tayn kurban edilmesini istemiti?

LENDEN SONRANeesiz len kendiliinden ve erken dald. Yemekler, iecekler artt. nsanlar her eyi olduu

gibi brakp adrlarna ekildiler. Bu gece ayakta kalanlar yalnzca nbetiler deildi. Hanuyumuyordu. Hatun uyumuyordu. aman uyumuyordu. Oba uyumuyordu. Darda beliren hemen hernal sesinde adr kaplar aralanp gelenin kim olduuna baklyordu. Bekledikleri dnmyordu.

Hann, olunun ardndan kard atllar teker, teker geri geldiler. Hepsinin yz ask, eli botu.Han Otann nnde bir sre bekleyip gittiler. Onlarn yerine yenilerini gnderdi Han. Onlar da birize rastlamadlar. Sabah olana dek srd bekleyi.

Gne olanlara aldr etmeden yine douyordu. Sabah olmu sra iz srme ustas yiitlere gelmiti.Onlar toplad Han ve drt bir yana gnderdi. Umudu gittike yitiyordu. Gk Tanr bylesine mucizebir ocuu dnyada brakmak istememi miydi? stelik bugn yayladan dn gnyd. Han obashari dier Saka obalar yola kmaya hazrdlar. Savalar, yolculuk nlemlerini alm,bekliyorlard. Han obasnda ise yalnzca Han adr ayakta duruyordu. Dierleri sklm veyklenmiti

Ulu Hatun,

Olum gelmeden gitmem! diyordu Siz, hepiniz gidin. Ben burada yan almam yiidimibekleyeceim. Mutlaka dnecektir!

Han, eini orada brakp gidemezdi; ama g de bekletemezdi. Yol zerindeki konak yerlerinezamannda ulamak zorundaydlar. Aslnda halk da olann akbetini renmeden oradan ayrlmakistemiyordu. Sonunda Han, eini raz edip adrdan kard

Otam kaldrn. Yola kyoruz! dedi.

Gz yal Ulu Hatunun yapacak bir eyi kalmamt.

Ota hzla topladlar. Yk tamak iin ayrlan hayvanlara yklediler. lk hareket iareti verildi.Peenk Han,

En son biz yola kacaz dedi.

Umudun tkenmediini gsteren szlerdi bunlar. Biraz daha oyalanmak, olunu biraz daha beklemekistiyordu. zcilerden bir haber kmamt daha. lk kez, Han obas, gte, en arkada yer alyordu

G yolculuu balad.

Yola kan her obann gz, kula Han obasndayd. Giderken srekli ileri bakmaya alm gzlerdurmadan geri dnp ufku taryordu. Gz arkada kalmak deyiinin doduu gn bugn olsagerekti. Ne kadar zorlansalar hzl hareket edemiyorlard. Sonunda ncler gzden kayboldular

zciler hala ortalarda yoktu.

Son obann da yola dzlmesinden sonra sra Han Obasna gelmiti artk. Han atna binmedenkimse hareket etmiyordu. Han ise ne yapacan bilmeden oyalanp duruyordu

Onlarla birlikte kalan amann kzgn bir yzle Hann yanna yaklatn grdler. Han, amana

dnp bekledi. yi bir eyler sylemeyeceini ve onu kracan dnyordu. aman Hana admkala durdu

Yiitler Han yiit Peenk Han! Sakalarn yiit Han, beni iyi dinle! ok bekledin, Gk Tanryaok yakarp adaklar adadn. Sonunda oullardan stn bir oula kavutun. Oul babasnn hakknvermeli. Baba da oulun hakkn bilmeli

Acun grd ki olun tanrsal bir armaandr. Baka kimseye benzemez. Ya dolmadan konutu,yrd. Kpeklerle, kolarla bouur oldu. Ogn gelip benden ad vermemi istedin. Ben de sanadaha zaman deil dedim. Sonra olun at istedi, sen de kabul ettin. Byle bir yiidin alalade bir atabineceini nasl dndn? O gitti kendine layk grd at seti. Sen Tanrnn saknmad yiidisaknmaya kalktn ve kr ata binmesini engelledin. Kr at artk sahipliydi; ama sahibi onabinemiyordu. Byle at kurban etmek gerekti; ama olun gelip atna sahip kt ve treyi uygulad

imdi ein alar durur. Sen de dnr durursun. Treyi ve sray bozdun, gte en sona kaldn.Hlbuki kendinle ilgili ne olursa olsun sen yine gn en banda olmalsn. Saka Halk Hanlarnimdiye kadar hi bylesine aresiz ve kararsz grmemiti. Bir yle, bir byle yapyorsun. Halknda kukuya dryorsun

Senin, yan almam yiitler, yiidi olun; mutlaka Gk Tanr tarafndan korunur. Byle birevladn ziyan olmasna kimse raz olmaz. Zaten adsz olan da kendi bann aresine bakacak kadarakll ve gldr. Var dorul ve gn bana ge. Halknn gzn arkada koma! Unutma; olan olur.Olacak olan olacaktr. Yolunu bulamayan oul ne sana lazm ne de Sakalara! dedi ve ardnabakmadan dnp yrd.

Hann konumasna ve cevap vermesine frsat brakmamt.

aman szn ikiletmedi Han. Hemen atna atlad ve eine,

Ben kafilenin nne gidip yerimi alacam. aman doru sylyor, halk Hann en nde grmekdiler. Siz de hemen yola kn. lk molada birlikte oluruz. Olumuz, Gk Tanrya emanet dedi

Az sonra en yakn adamlaryla birlikte kafilenin nne gemek zere atn drtnala sryordu

* * *

Han adr yola kmaya hazrd. Ulu Hatun da bir ata bindi. Artk onun buyruu gerekiyordu. Hatunson bir kez dnp, olunun karanlkta kaybolduu yne doru bakt. Sonra nne dnp ban edi.Balndan sarkan ipek tl ile yzn kapatt. Eliyle, adamlarna yrmeleri iin iaret verdi

Hareket ettiler.

ok az bir sre gemiti ki, savalardan birisi bard.

Bir atl geliyor!

Ayn anda, buyruksuz, komutsuz btn kervan durdu. nce baran savay arad gzler. Sonra daonun iaret ettii yne dnd. Uzakta bir toz bulutu grdler. ylesine hzl hareket ediyordu ki, sankiondan fazla atl yar yapyordu. lk bakanlar arasndayd Hatun, ban ilk geri eviren de o oldu.Yan doldurmam bir ocuun, bu denli at srmesi ve bir tek atn bu kadar ok toz kaldrmasn

mmkn grmemi, son umudunu da yitirmiti. Yine de beklediler

nce kr at fark ettiler. Gnein batt ynden geliyordu ve kanat takm, uuyor gibiydi. Sonra,eyersiz, dizginsiz, zengisiz atn zerinde dimdik oturan ocuu grdler. G kervannn sonunakalm bu gruptan ylesine mutluluk dolu bir haykr ykseldi ki, aada ovaya doru dnerek inenana gruptan bile iitildi. zntden gzlerini kapam olan hatun irkildi. Gzyalar artk mutlulukiin akmaya balamt. Can, biricik olu dnyordu

Yanlarna gelen heybetli atn zerinde, grkemli, ya genlie ermi bir yiit gibi grnyorduolan. Henz oradan ayrlmasna rahatt. Kr atn n ayaklarn havaya dikip ylesine yksek birahlan vard ki grlmeye deerdi

Znk diye drt ayann zerinde durdu at. Olan da heykel kesilmiti sanki. Bir sre gururla;kendisine bakanlar seyretti. Sonra da attan inmek iin davrand. Attan aa inmeye boyuyetmeyecekti Atlamak zere hareket ettiinde en yaknda bulunan sava, hzla atndan aa atlaypocuu kr atn zerinden indirdi

Han olu hemen anasnn yanna kotu.

Ne oldu anam neden alyorsun?

Olunu cevaplamad Hatun. Sadece atnn ayaklarnn dibinde duran oluna kollarna uzatp onukucana ekti. Ne kadar yiit olursa olsun oul ouldu, ana da ana. Gecikmi zamanlarn bir an ncekazanmak iin ilerlemeye devam ettiler. Birisi kr at bakma ald. O nedenle biraz geri kalmt.Anasnn kucandaki ocuk bir gzyle atn izliyordu. Bir ara seslendi,

Akaya iyi bakn!

Han olu atna bir ad koymutu Akay. Aklndan ak demi prltsndan da ay demiti. kisinibirletirmiti.

Hatun,

Hana mjdeyi verin deyince bir sava hzla ileri frlad. Zaten kan grltden olanlar veolunun sa salim dndn anlamt Han.

Artk her ey yoluna girmi, Sakalar rahatlamt; ama bu yiit olan yaadka macera ve merakdolu ok zamanlar olacak gibi grnyordu

O gece ne olmutu? Ne kadar zaman at koturmu, nereye kadar gitmiti? Han olu bunu hianlatmad. Bilinen tek ey onun kr at kurban edilmekten alkoyduu ve kendine setiiydi. Onabinebilen ilk yiit olmutu

Sakalar her durak noktasnda, her an bu olay sorgulayp merak ettiler. Ayn zamanda da Hanoluyla vndler. Destans elerle abartld olanlar. Destan oldu.

LK MOLAlk mola yerinde bir araya geldiler. Han, eine ve oluna mutlulukla sarld. O ne geceydi yle,

gemek bilmemiti

Oluna yle seslendi Han;

Bize, Saka Halkna Tanr armaan oul, biliyorum yiitlikte byk deden Tur Han da, dedenZadem Han ve beni geeceksin. Doduundan beri, hatta domadan nce Saka Halk mucizeleretank oldu. Gn geldi artk senin bana gelenlere, seninle birlikte yaadklarna armaz oldu.Bozkr, insanlar hayalci ve dsel dnce sahibi yapmtr. Bu nedenle bir alt m srekli ister vebekler. Gn gelir beklentilerini karlayamaz olursun. O yzden baban olarak senden durman vedurulman istiyorum. Hem dostlarmzn, hem de dmanlarmzn dikkatlerini zerimize ektin. Heleran halk gibi ateperestler bu tip mucizelerden ok etkilenirler. Gelecekleri iin korkarak zerimizegelebilirler. Bu nedenle dikkatli olman ve bir daha dn gece yaptn gibi hareket etmemeniistiyorum. Ulu amanmz sana ad vermemekte direniyor. Ne bekliyor bilmiyorum. Ama imdiseninle ona gideceiz ve ben sana ad vermesini dileyeceim.

Han Olu bebek yayla babasn anlyor ve hak veriyordu ona. Halknn kendine olan ilgisini,zerindeki bakn fark ediyordu. Bu sayg, sevgi karm bir duyguydu. Artk dikkat edecekti; amaacaba artlar ne gsterecekti

Han, olunu alarak amana gitti. Olunun adszlnn sona ereceini umut ediyordu.

Her zaman olduu gibi konak yerinin biraz dnda, insanlardan uzak bir yere yerlemiti aman.Akam ibadetini yeni bitirmi gnei uurlamt. zerindeki pskll, ekillerle ssl trenelbisesiyle bir tan zerine kmt. Kafasn ayak sesinin geldii yne evirdi. Yan gzle PeenkHan ve oluna bakt. Aldrmad bu gelie. Bekliyor gibiydi. Peenk Han akamn kutlad amann.aman ban sallad ve bu selam alm oldu. Han szne tam balayacakt ki szn kesti aman.

Daha zaman deil Han! dedi Daha zaman deil!

Sonra ban te yana evirdi. Oralardan kopup uzaklara gitti

* * *

Peenk Han ok bozulmu ve zlmt; ama amana sylenecek sz yoktu. Geldii gibi geriyednd. Hi kimseyle konumadan, oluyla birlikte otana girdi.

Han obas o gece, bir gece nce yarm kalm leni srdryordu. ok ge zamana kadar yediler,itiler ve elendiler. Uyumak zere adrlarna ekildiklerinde yalnzca nbetiler ayaktayd. okgvenli idi konakladklar yer. Vahi hayvan sesleri arasnda sonbaharn serin bir gecesini geirdiler.

Kim bilir ka kez konaklamlard burada. Kim bilir ka budunun konak yeri olmutu, daha kabuduna ev sahiplii yapacakt bu kutlu yer

Gne zerlerine gelene kadar uyudu obalar.

TAM DOKUZ YAYLA ZAMANI GETBudunlarn davranlar deiiktir. Yazlarak ortaya konulan kurallarla, yasalarla, trelerle

snrlanamayan ilikiler yaarlar. Bakarsnz bir budun kalkar yurt edindii yerden toptan ger.Kuzeye daha souk iklime ynelir. Kimisi gnein doduu yne, kimisi batt yere zlem duyar.Dler kurar bunun zerine. Kimisi yzn gneye evirir. Baz budunlar ise ne olursa olsun olduuyerde kalmak ister. Btn zorluklara gs gerip yurdunu terk etmez. Her g hareketi baka birbudunun g hareketini ortaya karr. Her g yeni gleri tetikler

Budunlarn hayatlar ve birbirleriyle etkileimi ok ilgi ekici ve sreklidir. zellikle komumilletler ortak kltr ve inan zellikleri gsterirler. ki deiik budun arasnda kalan halklar her ikiyandan da etkilenirler. Arada, iki hars[7] arasnda gei olutururlar. Kimi zaman da bir halk komuhalklardan etkilenir, dilinde, tresinde, yasasnda, komular ile uyumlu hale gelir. Hem bu taraftan,hem br taraftan akraba olur komu milletlere. ki yan komu da onlar kendilerinden sayar.

* * *

Buhara ve Semerkand arasnda bir kentti Sod. Orada yaayan bar halka Sodaklar denirdi.Savamay ve g etmeyi terk edip yerleik hayata gemiler, ticarette karar klmlard. Eekler,katrlar, atlar, develer ve hatta kk tekerlekli, kzlerin ektii arabalardan oluan byk kervanlardzerlerdi. onyadan, Anadoluya oradan Azerbaycana yaplan ticaret bu blgeden sonraSodaklarn ya da ksaca Sodlarn ynetiminde srerdi. Sod kervanlar Manuryadan ine,oradan in denizine kadar, yukarlarda Siberler[8]in yasad steplerden, Tibete, Hinde kadar maltarlard. Yol zerindeki btn devletlerin korumas altndayd kervanlar. Tccar Sodlar drstticaret yaparlar ve getikleri her lkede vergilerini dzenli olarak derlerdi. Sava ve yaylmacolmadklar iin de kimse onlara ilimezdi.

Sodaklar kken olarak ran halkndandlar. randan gm ve Sod kentini kurmulard

Tur Han zamannda balayan ve daha sonraki devirlerde sren bir balanma ile SodaklarTrklerle birlikte yaar oldular bu nedenle dillerine ok fazla Trke kelime kart. likideolduklar dier budunlarn da etkisi ile yeni bir dil, Sodaka domutu. Sodaklar zamanla Trklergibi giyinmeye ve onlarn trelerini uygulamaya baladlar. Bu devirde Sakalarn koruyucukalkanyla ticaretteki etkileri de en st dzeye ulat

Saka Hanlar, dou-bat arasnda ticaret ba kuran bu insanlara srekli yardm etmiler veticaretlerini desteklemilerdi. Peenk Han zamannda Sod Kenti Saka snrlar iindeydi. Gelirininbyk olmas, kenti yneten Sodak valinin becerisi sebebiyle kent benzerlerinin en gzeli, en imarve en zenginiydi

* * *

Sodaklar uzun zamandr byk bir dert ile urayordu. evresinde bulunan yksek aal karanlkormanda bir Tunga[9] tremiti. Tunga, Bengal kaplanndan daha bykt ve yrtc bir canavar halinegelmiti. nsan kannn kokusuna ve insan etinin tadna alm, vahilii had safhaya ulamt

Balangta; tunga, bir grup Sodlu avcya saldrm ve hepsini ldrmt. Av sahasn Sod

Kentine, zellikle kenar mahallelerine kadar geniletmiti. Geceleri ormanndan kyor evleregiriyordu. ocuk, gen, yal kime rastlarsa ldryor, paralyor ve yiyordu. Yiyemediini ylecebrakyordu. Nice srek avlar dzenlendi onu ldrmek iin. Nice Sodlu yiit karanlk ormanadalp onun penelerinde can verdiler. Tunga gn getike kurnazlayordu. Halk arasnda lmszolduu, derisini kl kesmedii konusunda tevatrler retilmeye balamt. Btn pusulardan,btn tuzaklardan kurtuluyordu. Sonunda tek bana bu tunga ile ba edemeyeceini anlayan SodKenti valisi, Peenk Hana ulak[10] gnderdi

Hanm diyordu yazd bitikte[11] Sod Kenti huzursuz. Ticaret tehlikede. Halk geceleri sokaakamaz oldu. Verilen canlarn haddi, hesab yok. Medet[12] Hanm bizi bu dertten kurtar

Peenk Han imdiye kadar hi byle bir dertle uramamt. Beylerini toplad.

Sod Halk, budunumuzdur. Onlarn derdi bizim de derdimizdir. Ne yapalm? Ne edelim? Halkngz bir tungadan ylm

En yakn dostu, bir dediini iki etmez Beyi Veyse yere diz vurdu.

Hanm buyruk verin, ben gideyim. Tek bama o canavar tungay ldreyim. Postunu da Hanmahediye edeyim!

Olmaz! dedi Peenk Han Vahi bir hayvan ldrmek iin en iyi beyimi, yoldam Sod Kentinegnderirsem, btn acun bana gler. En iyisi, sen yiit se ve oraya gnder.

Veyse Bey Hann buyruunu yerine getirdi. Savalarn arasndan yiit seti ve onlara grevianlatt. yiit silahlanp, atlandlar ve Sod Kentine doru yola ktlar

HAN OLU BEN GDEYM DEDAvlarn ve grelerin aranlan yiidi olmutu Han olu. Dokuz yanda meydana inmi gree

soyunmutu. Karsna kan yatlarn, daha da byklerini kolayca yeniyordu. Ksa zamanda srtnyere getirmedii dengi kalmamt Saka lkesinde. Tam olarak grei saylmas ve gelenekselyarlara katlabilmesi iin daha ok bymesi gerekiyordu. O da bunu bildii iin bir an ncebyme abasndayd

nne, at Akayn n eklenmiti. At Akay ve Han olu birbirinden ayrlmaz iki yoldatlar.Grenler onlar and imi kan kardei sanabilirdi

Yerinde duramyordu. Hemen her gn baka bir yerdeydi. Saraya gidip anasnn, babasnn hatrnsorduktan sonra bir anda ortadan kaybolurdu. Gnler sonra kp geldiinde yiitliklerini ancakyannda yolda olursa; yoldalar da anlatrsa bilirdi Han ve ei. ou zaman yalnz olduundan buanslar da pek olmazd.

Btn karanlk ormanlarn, ulalmaz sanlan dalarn, girilmez inlerin fatihi olmutu adsz Hanolu. Normal bir yiidin yanna durduunda o yata bile ondan daha iri grnrd. Dokuz yandakllanmt. Zaten aslan gsn andran geni gs gcnn, kuvvetinin gstergesiydi. ki yiitikier elini birletirip kavramaya kalksalar bir bileini kavrayamazlard. Ellerinde aslanpenesininmahareti, kaslarnda fil gc vard. Yiitliinin yan sra akll, bilgili, iyi yrekliydi. Alplik onayakyordu. Erlik ona uyuyordu. Bilgelik ona an katyordu

* * *

Tungay ldrmek iin gnderilen yiidin akbeti iyi olmad

yiidi de umaa[13] gnderdi vahi tunga. Haber ulatnda Veyse Bey dnyordu: Komulkelerde duyulduunda Saka Hannn dt hal hi de iyi olmayacakt. Hemen dokuz yiithazrlad bu kez ve Peenk Hann yanna kt. Han zgnd. Bir tungay ldrmek iin, yiitgnderecek ve de grevini yapamadan lecekti. Olacak i deildi bu

Veyse Bey huzura geldiinde diz vurup sustu. Sylemek istediini syleyemedi. Hannn kzmasn,barmasn bekledi. Uzun sre ses kmad Handan sonra Veyse Beye dnd.

Bu nasl i Veyse? Nasl yiitler setin ki beni bu hale drdler? Dosta dmana naslgrnrz acaba? Hakkmzda ne dnrler?

Yiitlerin yiitliine sz yoktu Hanm. Galiba tungay bize yanl ve eksik anlattlar. Kmsedik.Buyruk verirsen bu kez dokuz yiit gndereceim en iyisinden. Eer dilerseniz ben de balarndagideyim!

Sonunda bir ordu mu karacaz bir tunga iin Veyse?

Bu srada ieriye bir hizmetkr girdi. Han, birisiyle konuurken yanna kimse giremezdi. Hele bylebir durumda kimse buna cesaret edemezdi. Ama gelen haber nemli olsa gerekti

Peenk Han, kzgn bir ekilde Ne var? diye sordu.

Hanm, olunuz avdan dnd sizinle grmek diler

Az sonra! dedi Peenk Han imdi sras deil!

Hizmeti geri, geri oday terk etti; ama ok ksa srede yine geri dnp titreyerek bekledi

Yine ne var? dedi Peenk Han

Hanm, olunuz Hemen grmem gerek! diyor. ok nemliymi.

Peenk Han iyice hiddetlenmiti. Eve, adra, kente smayan; durmadan da, bayr gezen olubugn, bu an, u skntl zamanda gelmi mutlaka grmek istiyordu. Ne acelesi vard ki?

Gelsin! dedi Peenk Han.

Han olu kapnn hemen dibinde bekliyordu. Hizmetinin dar kp kendine haber vermesinibeklemeden ieri girdi ve nce yere diz vurdu sonra hzla babasnn yanna kotu ve tahtn dibinekt

Peenk Han her grdnde daha bir irileen, devleen; ama hala ad almam yiit oluna gururlabakt. Ondaki heyecann ve telan sebebini merak etmi ve yapt son avla ilgili olduunu sanmt

Avn kutlu olsun oul bu ne heyecan bu ne tela?

Sa ol Han babam. Senden bir dileim vard da

Kut olsun oul. Dilein nedir?

Derin bir nefes ald Han olu,

Duydum ki Sod kentine bir tunga dadanm. Vali; sen, Han babamdan yardm dilemi. yiitgndermisin, n de tunga ldrm

E! diye szn kesti Han Sen, yoksa baban yermeye mi geldin?

Yok! Olur mu yle ey? Han babam senden dileim odur ki, izin ver bu vahi tungay ldrmeyeben yalnz gideyim. Bu benim ne zamandr beklediim frsattr.

O anda odann tam ortasna bir yldrm inseydi ancak byle bir etki yaratabilirdi

Peenk Han bir ey demeden Veyse Beye bakt. Syleyecek sz olmayan Veyse Bey gzleriniyere edi

Ne kadar iri ve byk grnrse grnsn o daha dokuz yan yeni doldurmutu. Hanln ve tahtntek varisiydi. Han izin verse, ei Hatun bu ie ok yanard

Olmaz oul dedi souk bir sesle Han. Sana kyamam!.

Han Olunun yz asld, sesi titreyerek yle konutu.

Ben ne iin dodum Han babam? Ben nice yiit, nice delikanlym ki bana bu grevi vermezsin? yiit utu gitti. Onlara kydn da bana m kyamazsn? Beni beceriksiz mi grrsn yoksa? Bu iibeceremeyen oul sana ne gerek, Saka Halkna, tahtna ne gerek? Kr taya binmek istediimde de izin

vermemitin sonra neler olmutu hatrla. Sen Hansn ben de senin olun. Brak beni gideyim. Sanalayk bir oul olduumu gstereyim. Bu dalar, bu ormanlar artk bana dar geliyor. Ne geyikler, neaylar, yetmez oldu. Gezmedik yer, vurmadk av brakmadm. Artk uzaklara gitmek dilerim. Bana izinver!

Bu tarz bir konumay ilk kez yapyorlard. Peenk Han kzd.

Olmaz diyorsam olmaz. Ben olmaz diyorum. Daha zaman deil diyorum. Ykl karmdan k. Varyatlarnla elen, oyna, gez, atnla ava k; ama baka bir ey dileme. Hadi git!

Bu sert ktan sonra Han Olunu orada kimse tutamazd. Yinede saygda kusur etmeden geri, geriekildi ve kmadan yere diz vurdu. Sonra koarak saraydan kt. Az sonra Akayn sert kinemesi,ardndan drtnal giden nal sesleri duyuldu. Sonra sessizlie brnd her yer

Suskunluk uzun srd Han odasnda. Bir sre sonra Peenk Han szn srdrd,

Daha bu yata ona kyamam, onu bylesi zorlu bir ie gnderemem Veyse. Sen dediin gibi yap.Dokuz yiit se. Balarnda da sen git. Aman dikkat et sana bir ey olmasn. Bu Tunga en iyi beyimide yok ederse, btn acun bizi zayf belleyip, harekete geer.

Buyruk Hanmndr

Veyse Bey hazrlk yapmak iin dar ktnda Peenk Han ban ellerinin arasna koydu vednmeye balad

Bu olan ben nasl zaptedeceim? Bunun iin ne yapmalym? Artk kabna smaz oldu. Eitilmekzere hocalarna teslim etmeli ve renmesini salamal mym? Yoksa ya daha ok er deyipbeklemeli miyim?

Sonra biricik olunun nereye gittiini merak etti.

imdi kzp ksmtr. Yine gnlerce ormandan kmaz.

TUNGAYI YENMEK KOLAY DELGrnr dmand Tunga ama grnmyordu. Btn aramalar boa kyordu

n byk Veyse Bey ve dokuz seme Trk yiidin gelii Sod li iin byk bir umut olmutu.Saka Hannn yiitleri byk trenle karlanm ve adlarna len verilmiti. Gelenler tungann avakp yeni canlar yakmasn bekleyemezlerdi

Hemen tungay aramaya ktlar.

Kara orman sanki daha kararmt. Aalarn arasnda iz srmek ok zordu

Akama kadar dolatlar. Hava kararrken hi bir ey bulamadan orman terk ettiler. kierli, erligruplar halinde ormann dnda, tungann daha nce dolat yerlerde, pusuya yattlar. Tunganngelecei varsa grecei de vard.

Veyse Bey srekli olarak yiitlerinin bulunduu yerleri dolap irtibat salyor ve onlar uyanktutuyordu. Henz, bir utan dier uca gitmiti ki korkun bir kkreme sesi ve canhra feryatlarduyuldu. Btn yiitler kllarn ekip, karglarn hazrlayp o yana koturdular. Ama gekalmlard. Tunga, pusudaki yiidi paralam ve ekip gitmiti

Veyse Bey kann donduran grntye bakt bir sre. Yiitlerin cansz vcutlar paralanm, drtbir yana dalmt. Bir yiidin gvdesinden kopmu banda, ak kalan gzleri, bana ne geldiinianlamaya alyor gibi akt

Canavar buralarda olmal hepiniz dikkatli olun! dedi Veyse Bey

Artk yedi kii kalmlard. Birlikte dolatlar sabaha kadar. Tunga o gece bir daha gzkmedi.Vuracan vurmu, alacan alm, yiyeceini yemiti

* * *

Sabah evlerinden kan Sodaklar yiidin paralanm vcutlarn grdler. Moralleribozuluyor, umutlar gittike krlyordu

Beklemek olmazd ve atei de tutumutu bir kez. Yine ormana dald Veyse Bey ve yiitleri.Uyumak, dinlenmek akllarna bile gelmemiti. Yemeden, imeden yoldalarnn cn almak iingne batncaya kadar tungay aradlar. Akam olduunda yorgun dtler. Umutlar krlm, tungaybulamayacaklarn anlamlard. Ormann dna doru tek sra halinde ve birbirlerini kollayarakilerliyorlard. Birden dev tunga en arkadaki yiide saldrd ve onu alp hzla ormanda kayboldu. Herey bir anda olup bitmiti

Veyse Bey, yiitliine ve bey olduunu unutmutu neredeyse. Dokunulsa alayacak hale gelmiti.Hemen yan bandan, gzlerinin nnde bir yoldan almt canavar ve o bir ey yapamamt

Yoldalarn toplad.

Sadece alt kii kaldk. Bundan sonra ormana girmeyeceiz. Hep bir arada olacaz. Sra ileuyuyacaz. Bu canavar insan eti yiye, yiye insan gibi dnr olmu. Onu ancak bir arada ve uyankkalrsak ldrebiliriz dedi.

Yastaydlar.

Yaslarna, Sod Halk gnlden katlyordu. Onlar iin len yiitleri unutmamlar, ruhlarna birerate yakmlar, her biri iin kurbanlar kesmilerdi. Gece baka bir ey olmad ama zaten daha neolmalyd ki?

* * *

Veyse Bey ve yiitleri ertesi gn iyice dinlendiler ve zorlu geceye hazrlandlar.

Yine ayn yerdeydiler.

Sod Halk korkudan evlerine ekilmi, kapsn penceresini skca kapatmt. Aslnda bu nlembile tungay durduramazd. nk kerpi duvarlar ykabiliyor, kaplar, pencereleriparalayabiliyordu.

Alt yiit bulunduklar yerde meale yakmyorlard. Karglarn ileri uzatmlar ve diplerini yerebatrmlard. Tek dizleri zerine kmlerdi. Aralarnda beer adm mesafe vard. Hemenbirbirlerinin yardmna koabilirlerdi. Sa ellerindeki kalkanlarn tungann olas penelerindenkorunmak iin dik tutuyorlard. Plana gre tungay grnce nce karglarn onun vcudunasaplayacaklar, sonra da kllaryla girieceklerdi

ylece uzun sre beklediler.

Gece yarsna doru ormandan byk bir grlt gelmeye balad

Dikkat edin geliyor! diye bard Veyse Bey.

Sz bitmeden karlarnda grdler dev tungay. Karanlkta gzleri ate gibi parlyordu. n ikikesici dii uzam aznn dna tamt. ok alc[14] bir rengi vard postunun. Alacal bulacal renkyn karanlkta prl, prl parlyordu

Frlat! diye bard Veyse Bey. Hep birlikte karglarn frlattlar. Hemen hepsi canavarnvcuduna dedii halde sanki hi bir etki yapmadan yere dt. Donup kaldlar. Onlar bu haldenyine Veyse Beyin sesi uyandrd

Kl ek!

elikler parlad. Hemen sava dzeni aldlar. ki yanda erli iki grup oldular. Canavar bu kezonlarla alay eder gibi ar, ar yaklayordu. Yaklatka daha da byyor ve korkunlayordu. Biranda koca penesini kaldrp savurdu canavar. ki yiit cansz yere yuvarland.

Vurun! dedi Veyse Bey.

Kllarn sallamaya baladklarnda iki yiidin daha dt grld. Sadece Veyse Bey ve birtek yiidi kalmt. Veyse Bey yoldan geri ekip ne geti ve canavarla kar karya geldi.Canavar penesini kaldrdnda artk her eyin bittiini anlamt

O anda nereden geldii belli olmayan, gk grlts gibi bir nara duyuldu.

Yettim Veyse Bey geri ekil!

Bu sesi duyan Tunga bir an duraksad.

Birinin ya da bir eyin tungann srtna atladn ve kaln kollarn canavarn boynuna doladngrdler. Dev canavar neye uradn armt. Nerden kt, kim olduu belli olmayan birinsanolu, yllardr kral olduu, rakipsiz olduu bir blgede tungaya kafa tutuyordu

Ban kurtarmaya alt Tunga. Yapamad. Nefesi kesilmeye balamt. aresiz, rpnmayabalad. Boazndan hrltlar ykseliyordu. Penelerini umutsuzca bir o yana, bir bu yanasavuruyordu. Dev kuyruunu salladka yerden byk bir toz kalkyordu havaya

Gl kollar daha fazla, daha fazla skmaya baladlar.

Veyse Bey ve yanndaki yiit yolda iyice geri ekilmi herkesin grmek iin neler verecei budoyumsuz manzaray zevkle ve heyecanla izliyorlard. nk kimse bir daha byle bir sahneye tankolamayacakt

ok rpnd tunga, ok debelendi. aha kalkt, yan dt, hoplad, zplad ama boynunu skancendere gibi kollardan kurtulamad. Byk bir atrt ile hayvann boynunun krlma sesi duyuldu.zerindeki yiitle birlikte cansz yere uzand canavar,. Yiit hala skmaya devam ediyordu

Hzla kotu Veyse Bey

Tamam, yiidim tungay ldrdn! Yengin [15] kutlu olsun. Az daha gelmeseydin bizi deldrecekti. Dedi

Yavaa hayvan brakp ayaa kalkt yiit. Karsndaki yz grnce ard Veyse Bey.Dudaklarndan u kelime dkld

Hanmn olu!

Sus! dedi yiit Benim burada olduumu kimse bilmesin. Biliyorsun Han Babamn izni yok.Ondan habersiz geldim. Szn dinlemediimi duyarsa bana ok krlr. Beni buraya ne ekti bilmem;ama gelmeden edemedim ve hayatmn en gzel avn yaptm. imdi Sodlular gelmeden gideceim.Beni bir tek sen grdn. Sakn kimseye bir ey syleme! dedi ve adetten olduu zere tungann solkulan kesip koynuna koydu. Sonra da koarak karanla dald.

Veyse Bey aknlktan cevap bile verememiti. Bu byk yengiyi kazanan olan dokuz yan dahayeni doldurmutu ve ad bile yoktu. Gelmi, tungay ldrm ve hi bir ey olmam gibi ekipgitmiti. Bir yaras olup olmadn bile soramamt ona

Nasl duydular, nasl haber aldlarsa bir anda Sodaklar ellerinde mealelerle sokaklaradkldler. Uzun zamandr canlarn yakan canavardan kurtulmulard. Bugn bayram olmazsa nezaman olacakt?

Bir anda geceyi gndze evirdiler. Gelip, nce yiitlerin cansz bedenlerine kar son grevleriniyaptlar. Sonra Veyse Bey ve sa kalan son yoldan alp omuzladlar. Her ne kadar onlar;

Tungay biz ldrmedik! dedilerse de kimseye anlatamadlar.

l valisi onlara deerli hediyeler sundu. O bile tungay kimin ldrdn anlatmaya almalarnakulak vermedi

Veyse Bey byk bir sknt iindeydi. Kendisinin olmayan bir yiitlii sahiplenmek istemiyordu.Sodaklar, konuklarn el stnde tuttular. Bakelere oturtup arladlar. Bu arada canavar tungannderisi yzlm, eti ise olduu yerde braklmt. Alc kular yok etmeden bu kalnty defalarcaziyaret etti Sod linin sakin halk. Yeniden huzura ve ticarete dnebileceklerdi. Artk sokaklardarahatlkla dolaacaklar, ormanda korkusuzca avlanabileceklerdi

Veyse Bey bir an nce Ordu-Kente dnmek ve bir aresini bulup olanlar birilerine anlatmakistiyordu. Grd srra tek tank ise yanndaki yoldayd; ama o da Han olunu yakndan grmemive tanyamamt. Olanlar Peenk Hana nasl anlatacan bilemiyordu Veyse Bey. Sz dinlemeyenbir ola sahip olmak Peenk Han zecekti belki; ama bylesine bir yiitlikle gurur duyaca damuhakkakt

DNYORLARSabah onlar yolcu edenleri meydanlar almad. Her Sodak kurtarclar iin eline bir armaan alp

gelmiti. Minnetlerini nasl anlatacaklarn bilemiyorlard. Veyse Bey ve yoldann btn buarmaanlar kabul etmeleri ve gtrmeleri mmkn deildi; ama Sodak Vali uzun bir kervanoluturmutu bile. Adeta bir ticaret kervan grnts kmt ortaya. Halk hala ykl hayvanlarn vearabalarn sana soluna bir eyler eklemeye, tktrmaya alyordu. Kervan ynetmek ve korumakiin ok sayda adam vermiti Vali.

Yola ktlar. Yollar uzundu.

Sa kalan tek yiidi Belek ile yan yana yryordu Veyse Bey. Belek, srekli olarak Veyse Beyeatn yaklatrp bir eyler sylemek istiyor; ama saygsndan syleyemiyordu. Bir, iki denemedensonra vazgeti konumaktan ve suratn asp Veyse Beyin yarm boy gerisinde srmeye balad atn

Veyse Bey, Belekin her hareketini gryor, derdini anlyor; ama ona konuma frsat vermiyordu.nk tamak zorunda olduu srr kimseyle paylaamazd. Yine de olanlara uygun ve inanlr biraklama getirmek zorundayd. zm bulmak iin dnp duruyordu. Veyse Beyin ne nama ne debakasnn yapt yiitlii zerine almaya ihtiyac vard. O, eer Han olu engel olmasayd, oktanolanlar anlatr, bu skntdan kurtulurdu. imdi konuursa baba ile olun arasnn bozulmasna nedenolabilirdi. Bunun yerine susmay, ileride bana gelecekleri imdiden kabul etmi oluyordu VeyseBey. Byk bir sknt vard iinde. Tad yk yreini skyordu.

Bu ekilde olmayacak, ben en iyisi bu kavgada can yoldam olan Belek yiide her eyi anlataymve onunla birlikte ortak bir karara varalm! diye dnd.

Beleke bir el iareti yapt. Hemen yanna geldi Belek. Atlarn trsa kaldrp kervandan, onlarkimsenin duyamayaca kadar uzaa gittiler

Veyse Bey;

Belek Yiit, dn gece olanlardan ne anladn? Ne sonu kardn? diye sordu.

Veyse Beyim ben de seninle bunu konumak dilerim sabahtan beri. Ne diyeceimi, ne yapacambilmem. Ne grdm, ne grmediimi tam hatrlamyorum. Bildiim: Yalnz ikimiz kalmtk vesen beni geri ekip ne kmtn. Canavarn peneleri saa sola savruluyordu. Bir de dilerininsivriliini, uzunluunu fark ettim. Donup kalmtm. Tunga beni paralasa, yese sanki kanm akmazd.Hareket edecek gcm yoktu. Sonra sanki bir yerden birisi tungann zerine atlad gibi geldi bana.Sanki toz, duman iinde gretiler ve tunga yenildi. Bu byle mi oldu yoksa byle olmad da ben dm grdm bilemiyorum. Sen ne dersin bilmem. Sodaklar gelip bizi omuzladlar ve bize iltifatettiler; ama ben bir ey diyemedim. Yalnz sen, beyimin, tungay biz ldrmedik dediini duydum.Onu da kimse dinlemedi. Beyim eer ne olduunu anladysan ve bana olanlar anlatrsan oksevinirim

Veyse Bey szne nereden balayacan bilemiyordu.

Belek, sana syleyeceklerim sr olarak aramzda kalacak. Kimseye sylemeyeceksin. Bylesinebir yengiyi biz kazanmadk. Bir yiit geldi ve tungay grete yendi. Boynunu krd. Sonra da solkulan kesip koynuna att, gitti. Hem bizim canmz kurtard hem de Sod Halknn. Ama bana and

verdirdi ki olanlar ve onun kim olduunu kimseye anlatmayacam. Sen gerekleri bilmeyi hakediyorsun. nk orada ve yanmzdaydn. imdi and imeni istiyorum

Belek, Beyi buyruunu ikiletmedi Hemen hanerini kard ve sol kolunu svad. Derin bir yaraat. Kann akmasna aldrmadan Beye yanat. Bu arada ayn eyi Veyse Bey yapmt. Heybesindentahta yol tasn kard Veyse Bey ve kann iine aktt. Tas Beleke uzatt o da kann katp zerinekmz ekledi. Bir yudum ald ve tas Veyse Beye verdi. Veyse Bey de iti, kalann topraa dkt.

And olsun, andmza Gk Tanr ahit olsun! dedi

And olsun! diye tekrarlad Belek.

Dinle Belek! diye sze balad atn yavaa srerek Veyse Bey Artk seninle kan kardei deolduk

Soylu, nl, tecrbeli bir Beyle sradan, gen bir savann kan kardei olduu pek grlm,duyulmu deildi

Sakalarda kan kardelii, kardelikten, akrabalktan, hsmlktan te bir badr. Artk, yurda varncabunu herkese anlatmak, bildirmek zorundaydlar. Kan kardei olanlar lene kadar kardeten ileriolurlard. Aralarnda ayrlk, fark kalmazd artk. Birbirlerinin analarn, ana; babalarn baba,kardelerini karde bilirlerdi. Bir sknt annda yardma muhta olan hangisiyse yanna ilk giden kankardei olurdu. Kan kardeleri birbirlerinin kardeleriyle evlenemezlerdi. Karlkl olarakcanlarndan, mallarndan sorumluydular. Hatta biri lnce dierine, z kardelerde olduu gibi malhakk derdi.

Belek, Veyse Bey gibi soylu bir beyin, daha ad yeni duyulmaya balam rtbesiz bir yiidi kankardei semesini dnk vurua, paylatklarna yoruyor; ama yine de hayret ediyordu. Bu onuruyaadka tamas ne byk bir mutluluktu onun iin. Artk ona Bey diye seslenmek zorunda dadeildi. Ya byk olduundan aam diyebilir ya da adyla seslenebilirdi

Veyse Beyim, Veyse Aam, and itik artk beni merakta koma!

Tamam! dedi Veyse Bey Anlatacam ve bu aramzda kalacak!

Derin bir nefes ald,

Seni geri ektikten sonra aslnda benim de yapacak fazla bir eyim yoktu. Gcm tkenmi elimdede bir tek kl kalmt. leceimi biliyordum ama en sona kalmak istemedim. Son duam ederkensanki gkten bir yiit indi ve tungann srtna oturdu. Nerden, nasl kt, tungann srtna nasl indianlayamadm. Sonra kaln kollarn tungann boynuna kenetledi, skmaya balad. Tunga ne yapt