Američki sistem studija

Politika filmskih studija i kodeks proizvodnje

Nemoguće je shvatiti američki film tridesetih godina bez poznavanja mehanizma holivudskog sistema filmskih studija. U periodu ekonomskog rasta, do koga je došlo posle rata, Volstrit je počeo da ulaže velike sume u studije kako iz finansijskih, tako i iz političkih razloga. Jasno je bilo, kao prvo, da su pokretne slike bile na putu prerastanja u jednu od najvažnijih industrijskih grana; a takođe je podjednako jasno bilo tokom tih godina “crvenog ožiljka” da je film savršen medij indoktrinacije masa i propagande. Jer, za holivudski film je uzdizanje vrlina korporacijskog kapitalizma i “američkog načina života” značilo dizanje neprobojne barijere protiv boljševizma. Pojava zvuka je izazvala talas besnog, često i nasilnog, filmskog realizma, kao i još jednu javnu poviku na “nemoralnost” holivudskih filmova. Ovoga puta reakciju su organizovali američki biskupi Rimokatoličke crkve koji su, očigledno ovlašćenjem dobijenim od samog Vatikana, osnovali “Legiju pristojnosti” čiji je zadatak bio da vodi borbu za bolje i “moralnije” pokretne slike. Sastavljen je drakonski Kodeks proizvodnje (Production Code), čije će odredbe diktirati sadržaj svih američkih filmova, bez izuzetka, narednih dvadeset godina. Rigidno propisujući i prepisujući recepte za vrstu ponašanja koja se može pokazati ili prikazati na filmskom platnu, pisac je Kodeks mogao da upotrebi i kao neku vrstu plana scenarija. Ljubavna priča je mogla, na primer, da se razvija samo u jednom pravcu (ka braku), preljuba i kriminal su mogli da završe samo na jedan način (bolest i/ili užasna smrt), itd. Kodeks je predstavljao okvir za stvaranje scenarija i omogućavao studijima da kontrolišu ono što je oduvek bilo najteži a ipak najstvaralačkiji cilj procesa produkcije – kreacija detaljnih knjiga snimanja.

Struktura sistema filmskih studija Najznačajnija sila koja je oblikovala američki zvučni film, međutim, bila je ekonomija. Skoro potpuna dominacija Volstrita nad studijima imala je dalekosežne posledice na organizaciju američke filmske industrije, kao i na karakter američkog filma u periodu od uvođenja zvuka na film do Drugog svetskog rata, a naročito od kada je Depresija pogodila i Holivud.

MGM Najveći, najuspešniji i najplodniji od svih američkih studija tokom tridesetih godina bio je MGM. Sredinom decenije MGM je proizvodio u proseku jedan dugometražni film nedeljno što je bila najveća proizvodnja jednog studija u istoriji filma. Karakteristika preovlađujućeg vizuelnog stila tih filmova su bili haj-ki osvetljenje (high-key-lighting) i raskošne scenografije, a njihov sistem vrednosti na polju kulture je bio tipičan za američku srednju građansku klasu – optimizam, materijalizam i romantični eskapizam. Najvažniji MGM-ovi žanrovi tridesetih godina XX veka su bili melodrama, mjuzikl i prestižna adaptacija književnih ili pozorišnih dela. Filmovi: Ana Kristi (Anna Christie, 1930), Grand Hotel (Grand Hotel, 1932), Večera u osam (Dinner at Eight, 1933), Kraljica Kristina (Queen Christina, 1933), Viva

Vilja! (Viva Villa!, 1934), Pobuna na brodu Baunti (Muttiny on the Bounty, 1935), Noć u operi (A Night at the Opera, 1935), Dan na trkama (A Day at the Races, 1937), Dejvid Koperfild (David Copperfield, 1935), Ana Karenjina (Anna Karenina, 1935), Romeo i Julija (Romeo and Juliet, 1936), San Francisko (San Francisco, 1936), Libeled Lady (1936), Rose Marie (1936), Veliki Zigfild (The Great Ziegfield (1936), Dama sa kamelijama (Camille, 1937), Dobra zemlja (The Good Earth, 1937), Captains Courageous (1937), Boys Town (1938), Citadela (The Citadel, 1938), Marija Antoaneta (Marie Antoinette, 1938) i Melodije Brodveja 1940. (The Broadway Melody of 1940, 1940). Kompanija MGM je takođe bila producent nekih od najpopularnijih niskobudžetskih ciklusa decenije, uključujući one o Endiju Hardiju, Tarzanu i dr Kilderu kao i nekoliko kontroverznih i/ili tehnički inovativnih produkcija kao što su Aleluja! (Hallelujah!, 1929) King Vidora i Bes (Fury, 1936) Frica Langa. Ipak, ambijent i stavove ovog studija tokom tridesetih godina najbolje ilustruju njegove dve superprodukcije iz 1939. – Čarobnjak iz Oza (The Wizard of Oz) i Prohujalo sa vihorom (Gone With the Wind), oba u režiji Viktora Fleminga. Nijedan od ta dva filma nema ni dubinu ni snagu lične umetničke vizije, ali su to raskošni, epski i spektakularno zabavni proizvodi sistema studija u vidu njegovih najefektnijih, vrtoglavih, prelepo građenih bajki za decu i odrasle.

Paramount Ako je MGM bio “najameričkiji” od svih studija u SAD, Paramount je bio “najevropskiji”. Mnogi reditelji Paramounta, majstori i tehničari, došli su direktno u taj studio iz Nemačke. Zbog toga je Paramount pravio najprefinjenije i vizuelno najgizdavije filmove tridesetih. Mada nije imao stabilnost u vreme Depresije, kakvu je imao MGM, Paramount je napravio skoro isti broj filmova kao MGM. Zahvaljujući tome što nije bio tako strogo organizovan na nivou produkcije kao što su bili njegovi rivali, ti filmovi su često nosili snažniji lični pečat reditelja nego standardni studijski proizvod tridesetih godina. Sesil B. de Mil nastavio je da lansira luksuzne spektakle natopljene seksom i nasiljem. Njegovi najprofitabilniji filmovi snimljeni za Paramount tridesetih godina su: Znak krsta (The Sign of the Cross, 1932), Kleopatra (Cleopatra, 1934), Krstaši (The Crusades, 1935), Čovek iz ravnice (The Plainsman, 1937), Gusar (The Buccaneer, 1938) i Junion Pacific (Union Pacific, 1939). Suprotnu krajnost su predstavljali filmovi urbanog Ernsta Lubiča, izumitelja UFA Kostumfilm i neme komedije naravi, koji je po dolasku u Ameriku postao najprestižniji reditelj studija Paramount. Bio je i jedini reditelj kome je ikada data potpuna kreativna sloboda nad proizvodnjom jednog moćnog studija. U doba zvučnog filma, Lubič se specijalizovao za muzičku komediju, laku operu i, ponovo, komediju naravi. Njegovi najveći filmovi decenije su bili: Ljubavna parada (The Love Parade, 1930), Monte Karlo (Monte Carlo, 1930), Nasmejani poručnik (The Smiling Lieutenant, 1931), Jedan sat sa tobom (One Hour with You, 1932), Nevolje u raju (Trouble in Paradise, 1932), Design for Living (1933), Vesela udovica (The Merry Widow, 1934), Anđeo (Angel, 1937), Osma žena Plavobradog (Bluebeard’s Eight Wife, 1938) i Ninočka (Ninotchka, 1939). Svim tim filmovima on je udahnuo specifičan laki dodir i neodređeno dekadentni šarm (poslednja dva filma su produkcija za MGM).

Podjednako dekadentni, ali mnogo bizarniji, bili su Paramountovi filmovi Jozefa fon Šternberga, u kojima je zvezda bila njegova protégé Marlen Ditrih kao arhetipska femme fatale u nekim nemoguće egzotičnim scenografijama: Maroko (Morocco, 1930), Obeščašćena (Dishonored, 1931), Šangaj ekspres (Shanghai Express, 1932), Plava Venera (Blond Venus, 1932), Crvena carica (The Scarlet Empress, 1934) i Đavo – to je žena (The Devil is a Woman, 1935). U tim filmovima praktično (i namerno) bez sadržine, Fon Šternberg je postigao takav stepen vizuelne elegancije koji je jednog kritičara naveo da ih opiše kao “poeme u krznu i dimu”. Paramount je bio takođe i producent manirističkih, tehnički inovacijskih filmova reditelja Rubena Mamulijana, među kojima su: Pljesak (Applause, 1929), Ulice velegrada (City Streets, 1931), Dr Džekil i Mister Hajd (Dr. Jekyll and Mr. Hyde, 1932), Voli me noćas (Love Me Tonight, 1932), Pesma nad pesmama (Song of Songs, 1933) i Visok, širok i zgodan (High, Wide, and Hendsome, 1937). Ostali važniji reditelji studija Paramount tridesetih godina su bili: Mičel Lajsen, čijim se filmovima punim stila – Smrt odlazi na odmor (Death Takes a Holliday, 1934), Ruke na stolu (Hands Across the Table, 1935), Easy Living (1937), Ponoć (Midnight, 1939) - publika i danas divi zbog smisla za vizuelni dizajn koji u njima nalazi; Henri Hatavej, koji je pokazao visok stepen tehničke uglađenosti u tako zgodnim produkcijama kao što su Lives of Bengal Lancer i Peter Ibbetson (1935); i Doroti Arzner, jedna od samo nekoliko žena filmskih reditelja čija je veština montažera bila čuvena sa filmovima Zaposlene devojke (Working Girls, 1931), Christopher Strong (1933), Nana (1934), Kregova žena (Craig’s Wife, 1936), Mlada u crvenom (The Bride Wore Red, 1937), Igraj, devojko, igraj (Dance, Girl, Dance, 1940); i najbolje i najanarhističkije od svih komedija braće Marks: The Cocoanuts (1929), Animal Crackers (1930), Majmunska posla (Monkey Business, 1931), Horse Feathers (1932) i Pačja supa (Duck Soup, 1933). Ranih četrdesetih su filmovi o putovanjima Binga Krozbija i Boba Houpa doneli studiju Paramount veću zaradu nego ijedna serija u doba studija: Put u Singapur (Road to Singapore, 1940), Put u Zanzibar (Road to Zanzibar, 1941), Put u Maroko (Road to Morocco, 1942). Paramount ostaje do danas vodeći producent pozorišnog filma: Kum (The Godfather, 1972), Groznica subotnje večeri (Saturday Night Fever, 1977), Zvezdane staze (Star Trek, 1979), i nastavci, Otimači izgubljenog kovčega (Raiders of the Lost Ark, 1981), i nastavci, Policajac sa Beverli Hilsa (Beverly Hills Cop, 1984), i nastavci, Svedok (Witness, 1985), Top Gan (Top Gun, 1986), Nedodirljivi (The Untouchables, 1987), Fatalna privlačnost (Fatal Attraction, 1987) i televizijske serije.

Warner Bros. U hijerarhiji kulture američkih studija tridesetih godina, Warner Bros. zauzima mesto iza prefinjenih studija Paramount i MGM, uvaženog medija srednje građanske klase, specijalizovan za melodrame iz skromnijeg života i mjuzikle sa scenografijom iz doba Depresije koja je važila tokom cele te dekade. Velika pažnja koja se poklanjala maksimalnoj uštedi sredstava, donela je grupu filmova koji su model spore, disciplinovane narativne konstrukcije. Warner Bros. je pre svega bio centar snimanja gangsterskog ciklusa (Mali Cezar /Little Caesar/ 1930; Državni neprijatelj /Public Enemy/, 1931; bekstejdž mjuzikl Bazbija Berklija 42. ulica /42nd Street/, 1933), serije Kopačice zlata (Gold Diggers); ali se prihvatao i nekih značajnih dela socijalnog realizma kao što su filmovi Wild Boys of

the Road (1933), Ja sam begunac (I Am a Fugitive from a Chain Gang, 1932) i Black Fury (1935). Warner je takođe odgovoran (pre svega hrabar) za prvi američki antinacistički film Ispovesti nacističkog špijuna (Confessions of a Nazi Spy, 1939), kao i za seriju prestižnih biografskih filmova u režiji bivšeg glumca iz UFA, Vilijama Diterlea u koje spadaju Priča Luja Pastera (The Story of Louis Pasteur, 1936), Beli anđeo (White Angel, 1936), Život Emila Zole (The Life of Emile Zola, 1937), Huarez (Juarez, 1939) i Dr. Erhlich’s Magic Bullet (1940). Diterle je takođe, 1935, režirao i sjajno ekspresionističku i, za Warner Bros. potpuno nekarakterističnu verziju Sna letnje noći u saradnji s nemačkim pozorišnim rediteljem Maksom Rajnhartom. Ostali vrhunski reditelji su Majkl Kertis, mađarski filmski stvaralac i Mervin Leroj. Kompanija Warners je takođe bila tokom tridesetih cenjena zbog svoja dva velika kompozitora, Eriha Volfganga Korngolda i Maksa Štajnera koji su se studiju priključili 1935. Warner Bros. danas nastavlja rad preko odeljenja za film i odeljenja za televiziju. Filmovi: Isterivač đavola (Exorcist, 1973), Svi predsednikovi ljudi (All the president’s Men, 1976), i nastavci tih filmova, Isijavanje (The Shining, 1980), Blejd raner (Blade Runner, 1982), Rizičan posao pun metaka (Full Metal Jacket, 1987), Betmen (Batman, 1989).

20th Century Fox Rođen iz finansijskih teškoća, 20th Century Fox je ipak kasnije postao, posle studija MGM i Paramount, najprofitabilniji filmski studio svoga doba. Najveći reditelj studija Fox iz tridesetih godina bio je Džon Ford, mada je on ponekad radio i za druge studije. Najvažniji njegovi filmovi u tom periodu su bili Doktor Bul (Dr. Bull, 1933), Sudija sveštenik (Judge Priest, 1934), Steamboat Round the Bend, 1935), Zatočenik ostrva smrti (The Prisoner of Shark Island, 1935), Mladi Linkoln (Young Mr. Lincoln, 1939), Bubnjevi duž Mohavka (Drums Along the Mohawk, 1939), Plodovi gneva (The Grapes of Wrath, 1940) i Kako je bila zelena moja dolina (How Green Was My Valley, 1941). Foksova specijalnost su takođe bili i mjuzikli, kao što je Aleksander Regtajm Bend (Alexander’s Ragtime Band, 1938) Henrija Kinga, s temom američke nostalgije. Fox je popularnost velikim delom stekao i zahvaljujući filmovima njegove zvezde deteta, Širli Templ. Muzički direktor je bio briljantni aranžer Alfred Njumen. Fox je zapamćen i po najboljem odeljenju za specijalne efekte (računajući sve najveće studije) – reputacija zaslužena sekvencama katastrofe u filmovima Danteov pakao (Dante’s Inferno, 1935) i Kiše dolaze (The Rains Came, 1939). Sve do danas, 20th Century Fox je ostao bitan filmski i televizijski producent; zajedno sa Walt Disney Productions to je jedini veliki holivudski studio koji nije pod upravom korporacijskog konglomerata.

RKO Najmanji od velikih studija bio je RKO. To je bio najkolebljiviji i najspremniji na rizike studio svoga doba. 1934, je postao dom mjuzikala Freda Astera i Džindžer

Rodžers, zahvaljujući uspehu njihovog prvog zajedničkog filma Flying Down to Rio. Filmovi kao Veseli razvod (The Gay Divorce, 1934), Cilinder (Top Hat, 1934) i Vreme za sving (Swing Time, 1936) napravili su od tima Aster-Rodžers jednu od najpopularnijih atrakcija u SAD i osvojili za RKO reputaciju stilizacije i prefinjenosti koja je trajala cele te decenije. Studio je takođe bio sklon adaptacijama književnih dela, kao što su Male žene Džordža Cukora (Little Women, 1933), Džona Kromvela Of Human Bondage (1934) i Zvonar Bogorodičine crkve Vilijama Diterlea (The Hunchback of Notre Dame, 1938). Džon Ford je za RKO tridesetih režirao tri takva filma: adaptacije dva pozorišna komada – Meri, kraljica Škotske (1936) i Plug i zvezde (The Plough and the Stars, 1936) – i majstorsko delo, ekspresivno tumačenje romana Lajama O’Flaertija Potkazivač (The Informer, 1935) koje neki istoričari smatraju prvim prepoznatljivo modernim zvučnim filmom po simboličnoj, nebukvalnoj primeni tog medija u njemu. Nejneobičnija produkcija studija RKO u toj deceniji, i ujedno jedan od njegovih najuspešnijih filmova, bio je triler sa čudovištem King Kong (1933), čije su briljantne trik fotografija i specijalni efekti Vilisa O’Brajena još uvek čudo tehnike. Najveća zvezda studija je u tom periodu bila Ketrin Hepbern. Studio je deceniju okončao prkosno, potpisavši 1939. sa Orsonom Velsom naširoko reklamirani ugovor o snimanju šest filmova, od kojih je prvi bio Građanin Kejn (Citizen Kane, 1941).

Mali Studio Universal Pictures bio je dvadesetih godina XX veka vodeći studio, s produkcijama za takve talente kao što su bili Erih fon Štrohajm, Lon Čejni i Rudolf Valentino, ali je do tridesetih kompanija spala u redove manjih filmskih studija. Producent je brojnih prestižnih filmskih ostvarenja tokom te decenije, među kojima su Na zapadu ništa novo Luisa Majlstona (All Quiet on the Western Front, 1930), Showboat Džejmsa Vejla (1936) i Destri ponovo jaše Džordža Maršala (Destry Rides Again, 1939), a ostvario je i izvestan komercijalni uspeh sa popularnim melodramama Džona M. Štala, Back Street (1932), Imitacija života (Imitation of Life, 1934) i Magnificient Obsession (1935), ali je njegov standardni proizvod bio niskobudžetni film. Ipak, Universal je uspeo da se uzdigne u žanru horor fantazije tokom tridesetih godina, koristeći ekspresionističku tradiciju UFA i rediteljske talente Džejmsa Vejla i Toda Brauninga, kao i bivšeg UFA kamermana Karla Frojnda. Film Toda Brauninga Drakula (Dracula), s vrlo promišljenom fotografijom Karla Frojnda, 1931. označava početak ciklusa horor filma studija Universal. Ciklus je iste godine nastavljen moćnom i jezivom verzijom filma Frankenštajn (Frankestein) Džejmsa Vejla. Vejl je režirao filmove Stara mračna kuća (The Old dark House, 1932), Nevidljivi čovek (The Invisible Man, 1935) i nesvakidašnji, čudan film Frankeštajnova nevesta (The Bride of Frankenstein, 1935) za ovaj studio, pre nego što se posvetio drugim žanrovima. Među ostalim važnim horor filmovima ovog studija iz tridesetih godina, jesu opskurni film Ubistva u ulici Morg (Murders in the Rue Morgue, 1932), evokativni triler Mumija (The Mummy, 1932), bizarni ekspresionistički esej o zločinu Crna mačka (The Black Cat, 1934), Werewolf of London (1935), Nevidljivi zrak (The Invisible Ray, 1935) i Drakulina kćer (Dracula’s Daughter, 1936). Ovim poslednjim je završen ciklus ozbiljnih horor filmova, započet 1931. filmom Drakula.

Drugi ciklus je započet u studiju Universal 1939. filmom Frankenštajnov sin (Son of Frankenstein) koji je sa mnogo stila režirao Roulend V. Li, i filmom atmosfere Vukodlak (The Wolfman, 1941) Džordža Vagnera. Oni su bili vredni nastavljači Vejlove serije, ali su filmovi ovog drugog ciklusa brzo zapali u puku imitaciju i samoparodiju. Kada je okončan prvi ciklus horor filmova, Universal je otkrio maloletnu pevačku zvezdu Deanu Darbin i angažovao je za glavne uloge u seriji muzičkih komedija čiji su autori bili producentsko-rediteljski tim Džo Pasternak i Henri Koster: Tri pametne devojke (Three Smart Girls, 1936), Lud za muzikom (Mad About Music, 1938), Tri pametne devojke rastu (Three Smart Girls Grow Up, 1939), Prolećna parada (Spring Parade, 1940) – što je studio spaslo bankrotstva dok nije drugi ciklus horor filmova počeo da se isplaćuje. Universal je danas vodeći holivudski studio s produkcijom većeg broja bioskopskih filmova i prvih televizijskih serija namenjenih najudarnijim terminima na programu nego što ijedan studio proizvodi. Columbia Pictures je plod ideje jednog jedinog čoveka, Harija Kona koji ju je osnovao 1924. Osnovni proizvod ove kompanije bio je niskobudžetni film, uglavnom su to bili vesterni i dugotrajne filmske serije adaptirane iz drugih medija. Pored toga, Kon je vodio politiku angažovanja, za po jedan određeni film, zvezda koje su trenutno bile nezadovoljne studijima u kojima su redovno radile, pa je tako uspeo sa produkcijama brojnih prvoklasnih filmova, uz nizak nivo ulaganja, među kojima su: Praznik Džordža Cukora (Holliday, 1938), Zlatni dečko Rubena Mamulijana (Golden Boy, 1939); filmove Hauarda Hoksa Dvadeseti vek (Twentieth Century, 1934), Samo anđeli imaju krila (Only Angels Have Wings, 1939) i Njegova devojka Petko (His Girl Friday, 1940). Rediteljska zvezda studija je bio Frenk Kapra, čije su skroubol i nju dil komedije, iz pera Roberta Rajskina, uglavnom zaslužne za to što je Columbia ostajala solventna tokom tridesetih. Prototip ove forme je bio neverovatno uspešan film Dogodilo se jedne noći (It Happened One Night, 1934). Ostali filmovi tandema Kapra-Rajskin – društvene komedije Ekstravagantni gospodin Dids (Mr. Deeds Goes to Town, 1936) i To ne možeš sobom poneti (You Can’t Take It with You, 1938), kao i ozbiljniji film Gospodin Smit u Senatu (Mr. Smith Goes to Washington, 1939) i utopistička fantazija Izgubljeni horizont (Lost Horizon, 1937). Ostale vrednosti kojima je raspolagala kompanija Columbia bili su darovita komičarka Džin Artur i operska zvezda Grejs Mur čija ga je popularna serija mjuzikala – Jedna ljubavna noć Viktora Šercingera (One Night of Love, 1935) i Ja sam za ljubav (I’ll Take Romance, 1937) Edvarda H. Grifita – izvela na put prerastanja u veliki studio tokom četrdesetih i pedesetih kada je, preko svog odeljenja Screen Games osnovanog 1952, Columbia postala prvi holivudski studio koji se bavio produkcijom za novi medij – televiziju. United Artists (UA) nije, striktno govoreći, uopšte ni bio studio nego pre distributer filmova nezavisnih producenata. Pošto nije imao ni studio ni svoje zvezde, on se nije finansijski naročito razvijao u vreme snažnog korporacijskog rasta Holivuda, ali zato, iz istog razloga, nije imao velikih troškova što mu je omogućilo da preživi, mada ne uvek i da napreduje. Najvažniji filmovi koje je ovaj studio pustio u komercijalni opticaj tridesetih godina su Čaplinovi filmovi Svetlosti velegrada (City Lights, 1931) i Moderna vremena (Modern Times, 1936), Street Scene (1931) i Hleb naš nasušni (Our Daily Bread, 1934) Kinga Vidora, Naslovna strana (The Front Page, 1931) Luisa Majlstona, Lice s ožiljkom (Scarface, 1932) Hauarda Hoksa, Duh ide na zapad (The Ghost Goes West, 1936), Rene Klera, Things to Come (1936)

Vilijama Kamerona Menzisa i Privatni život Henrija VIII (The Private Life of Henry VIII, 1933), Rembrant (Rembrandt, 1936) i Gonič slonova (Elephant Boy, 1937) Aleksandra Korde. Kompanija je revitalizovana produkcijom nekoliko velikih hitova Afrička kraljica (The African Queen, 1951) i Tačno u podne (High Noon, 1952). Kao podružnica kuće Transamerica Corporation od 1967. do 1981., UA je producent komercijalnih hitova Roki (Rocky, 1976) i Roki II (1979) kao i filmova koje je kritika veoma visoko ocenila, Let iznad kukavičjeg gnezda (One Flew Over the Cukoo’s Nest, 1975), Eni Hol (Annie Hall, 1977) i Žena francuskog poručnika (The French Lieutenant’s Woman, 1981), ali ga je finansijski debakl filma Vrata raja (Heaven’s Gate, 1980) bacio na kolena. “Sirotinjska liga” Po rangu ispod malih studija bili su studiji B produkcije. Nastali su tridesetih godina kao rezultat jedinstvenog američkog filmskog fenomena: dabl-bila (duble-bill). Kada je zvuk prestao da bude atraktivna novotarija i kada je nastala Depresija, publika je počela sve manje da posećuje bioskope. Da bi se izborio sa takvom situacijom, Holivud je smislio dabl-bil, kojim su posetiocu bioskopa nuđena dva dugometražna filma, jedan crtani film i filmske novosti – sve po ceni jedne ulaznice. Opštepoznati pod imenom “košnica” ili “sirotinjska liga” (Poverty Row), ovi studiji su radili uz izuzetno malu zaradu i sa veoma malo uloženog kapitala. Najvažniji B studiji su bili: Republic Pictures, Monogram Productions, Grand National Films i – četrdesetih godina – Producers Releasing Corporation – PRC i Eagle-Lion Films. Ali, B studiji su takođe predstavljali i vežbaonicu za mnoge reditelje koji su kasnije pravili bolje filmove, a oni su proizveli veliki broj izvanrednih filmova po svome, na primer: Detour (1946) Edgara Dž. Ulmera; The Spectre of the Rose (1946) Bena Hehta; Magbet (Macbeth, 1948) Orsona Velsa; Pesak Ivo Džime (The Sands of Iwo Jima, 1949) Alena Dvona i Gun Crazy (1949) Džozefa H. Livajza. Na početku posleratnog filmskog buma studija Republic Pictures, našli su se i filmovi A produkcije kao što su: Moonrise (1948) Frenka Borzedžea, Crveni poni (The Red Pony, 1949) Luisa Majlstona, Kuća kraj reke (House by the River, 1950) Frica Langa i Džoni Gitar (Johnny Guitar, 1954) Nikolasa Reja, kao i produkcije Džona Forda – Rio Grande (1950), Tihi čovek (The Quiet Man, 1952) i Koga sunce greje (The Sun Shines Bright, 1953). Kada su veliki studiji ostali bez svojih lanaca bioskopskih sala, dabl-bil više nije bio profitabilan. Ovi studiji su skrstili ruke, a B filmovi su našli uhlebljenje u formi televizijskih serija. Samo je Monogram preživeo.

Etno-film Još jedan izvor niskobudžetnih nezavisnih produkcija snimljenih tokom tridesetih godina bili su etno-filmovi namenjeni maloj ali specifičnoj tržišnoj kategoriji, posebnoj po rasi ili religiji. Kao i B produkcija “sirotinjske lige”, etno-filmovi su snimani brzo i jeftino, s tim što njihovi stvaraoci nisu imali dovoljno tehničkog znanja čak ni o najnižoj vrsti studijskih uslova. Najobimniji deo ove subkategorije bio je crnački film, često nazivan i “rasni film”, koji je nastao u drugoj deceniji veka kao odgovor na besramno pravljenje stereotipa Afro-Amerikanaca u vodećoj struji američkog filma, najviše u filmu Rađanje jedne nacije. Najdoslednije produkcijske kuće tipa “sve crnci” bile su one

koje je posedovao i njima rukovodio Oskar Mišo, pionir crnačkog filma, koji je bio producent, montažer, reditelj i distributer. Mišo je presudno uticao na nekoliko generacija afroameričkih filmskih stvaralaca, što je činjenica koju je priznalo Udruženje filmskih reditelja Amerike dodelivši mu 1986. nagradu Zlatni jubilej povodom pedesete godišnjice njegovog rada. Pokušaj Holivuda da kooptira tržište “rasnog filma” preko crnačkih mjuzikala, kao što su Aleluja (Hallelujah!) MGM-a i Hearts in Dixie kompaije Fox nisu imali uspeha. Druga važna vrsta etno-filmskog stvaralaštva tridesetih godina XX veka je bio jidiš-film. Pošto je nastao još u carskoj Rusiji kao izdanak jidiš-pozorišta, jidiš-film je stigao u Ameriku uoči Prvog svetskog rata, gde mu je jidiš-pozornica Njujorak obezbeđivala najveći deo materijala. Posle rata se razvijao u vidu sporadične produkcije u novostvorenim državama – Poljskoj, Austriji i SSSR-u. Sve su to bili nemi filmovi titlovani na jidišu. Dolazak zvuka doneo je bum čiji je rezultat bila produkcija skoro tri stotine jidiš-filmova širom sveta u toku naredne decenije, od kojih je oko pedeset snimljeno u SAD. “Otac” jidiš-filma bi trebalo da je Džozef Sajden, vlasnik prve kompanije za iznajmljivanje opreme za zvuk na filmu, koji je krajem 1929. okupio nekolicinu vlasnika bioskopskih sala radi osnivanja Judea Pictures Corporation. Posle prvih igranih filmova ove kompanije, sledila je serija kratkih filmova u kojima su prikazivani najpoznatiji horovi i kantori tog vremena i kompilacije tih materijala pod naslovom The Voice of Israel (1931). Na različite načine, ove američke jidiš govorne filmove karakterišu ista loša režija i tehnička nekompetencija koje su osobine i “rasnog filma” – i to iz istih razloga. Međutim, 1936. je producent rođen u Poljskoj, Džozef Grin, otišao u Varšavu sa izrazitom željom da snima visokokvalitetne filmove za jidiš tržište. Tamo je korežirao četiri filma i nekoliko međunarodnih filmskih hitova, među kojima su Yidl mitn Fidl (1936), Dir Dibbek (Dibuk, 1937) i A Brivele der Mamen (1938). Jidiš-film je u Poljskoj dostigao vrhunac osamnaest meseci pre nacističke invazije u septembru 1939. Pod uticajem uspeha filmova Džozefa Grina koje je on snimio u Poljskoj, producent Roman Rebuš doveo je Golden Age u Ameriku tako što je adaptirao klasičan jidiš pozorišni komad Pereca Hiršbajna posvećen životu u shtetlu (jevrejska trgovačka četvrt) Grine Felder (1937). U režiji holivudskog veterana Edgara A. Ulmera, film je postao komercijalni hit ne samo kod jidiš publike nego i kod publike uopšte (kao i mnogi jidiš-filmovi, bio je titlovan na engleskom).