ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI

ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

GEBELERDE DEMİR DESTEK PROGRAMI GEBELERDE DEMİR DESTEK PROGRAMI UYGULAMASIUYGULAMASI

Aneminin Tanımı: Hemoglobin düzeyinin 100 cc

kanda 11 g’dan daha düşük olduğu durumdur.

DSÖ verilerine göre dünya nüfusunun yaklaşık

%30 ‘unun , dünyadaki gebe kadınların ise yarısından

fazlasının anemik olduğu tahmin edilmektedir.

GEBELİKTE ANEMİ NEDENLERİ ;GEBELİKTE ANEMİ NEDENLERİ ;

Gebelikte, fetüsün gereksinimleri ve kan Gebelikte, fetüsün gereksinimleri ve kan

hacmindeki artış nedeniyle demir tüketimi artmaktadır. hacmindeki artış nedeniyle demir tüketimi artmaktadır.

Doğumdan sonra ve laktasyon süresince de Doğumdan sonra ve laktasyon süresince de

günlük gereksinim yüksektir. günlük gereksinim yüksektir.

Gelişmekte olan ülkelerde kadınların çoğunda; Gelişmekte olan ülkelerde kadınların çoğunda;

beslenme yetersizliği ,beslenme yetersizliği ,

enfeksiyonlar, enfeksiyonlar,

sık ve fazla sayıda gebeliklersık ve fazla sayıda gebelikler görülmektedir. Bu sebeple görülmektedir. Bu sebeple

demir depoları çok düşük düzeylerdedir.demir depoları çok düşük düzeylerdedir.

GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN

NEDENLERİ:NEDENLERİ:

Demir gereksinimin artmasıDemir gereksinimin artması

Yetersiz beslenme düzeyiYetersiz beslenme düzeyi

Demir depolarının yetersiz olmasıDemir depolarının yetersiz olması

Sık enfeksiyonlar özellikle paraziter hastalıklarSık enfeksiyonlar özellikle paraziter hastalıklar

Sık doğumlar ve düşüklerSık doğumlar ve düşükler

Bağırsaklarda emilim bozukluğuBağırsaklarda emilim bozukluğu

GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN

NEDENLERİ:NEDENLERİ:

ANEMİDEN KORUNMAK İÇİN;ANEMİDEN KORUNMAK İÇİN;

Beslenme eğitimi ve diyet düzenlemeleri,Beslenme eğitimi ve diyet düzenlemeleri,

Demir ve folat desteği,Demir ve folat desteği,

İlaçların düzenli alınmasının sağlanması, İlaçların düzenli alınmasının sağlanması,

ANEMİDEN KORUNMAK İÇİN;ANEMİDEN KORUNMAK İÇİN;

Parazit enfeksiyonların kontrolü , Parazit enfeksiyonların kontrolü ,

Besin zenginleştirmesi çalışmaları yapılması Besin zenginleştirmesi çalışmaları yapılması

gerekmektedir.gerekmektedir.

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ VE BULGULARI; VE BULGULARI;

Baş dönmesiBaş dönmesi

YorgunlukYorgunluk

İştahsızlıkİştahsızlık

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANI ÖLÇÜTLERİ;DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANI ÖLÇÜTLERİ;

Hemoglobin 7-11 g/dl arasındadır.Hemoglobin 7-11 g/dl arasındadır.

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ VE BULGULARI; VE BULGULARI;

Sindirim sistemi bozukluklarıSindirim sistemi bozuklukları

Tırnakların incelmesiTırnakların incelmesi

Kısa nefes alıp vermeKısa nefes alıp verme

Avuç içi ve konjuktivalarda soluklukAvuç içi ve konjuktivalarda solukluk

CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN

BELİRTİ VE BULGULARI; BELİRTİ VE BULGULARI;

CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANI ÖLÇÜTLERİ;CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANI ÖLÇÜTLERİ;

Hemoglobin Hemoglobin < 7 g/dl dır.7 g/dl dır.

İstirahat halinde nefes darlığı,İstirahat halinde nefes darlığı,

Dakikada >30 solunum sayısı,Dakikada >30 solunum sayısı,

Kalp yetmezliğine bağlı;Kalp yetmezliğine bağlı;

ÖdemÖdem

ÖksürükÖksürük

Karaciğerde büyümeKaraciğerde büyüme

Boyun venlerinin belirginleşmesiBoyun venlerinin belirginleşmesi

Dinlemekle akciğerlerde rallerDinlemekle akciğerlerde raller

CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN

BELİRTİ VE BULGULARI; BELİRTİ VE BULGULARI;

Gebelerde Aneminin, Anne ve Bebekte Neden Gebelerde Aneminin, Anne ve Bebekte Neden Olabileceği Etkiler:Olabileceği Etkiler:

Anneye olan etkileri;Anneye olan etkileri;

Maternal ve fetal mortalite ve morbiditede artma,Maternal ve fetal mortalite ve morbiditede artma,

Düşük doğum ağırlığı riskinde artma,Düşük doğum ağırlığı riskinde artma,

Bağışıklık sisteminde zayıflama,Bağışıklık sisteminde zayıflama,

Çalışma kapasitesinde azalma.Çalışma kapasitesinde azalma.

Bebek ve çocuğa olan etkileri;Bebek ve çocuğa olan etkileri;

Motor gelişim ve koordinasyonda bozulma,Motor gelişim ve koordinasyonda bozulma,

Büyüme gelişme geriliği,Büyüme gelişme geriliği,

Konuşmasında bozukluk,Konuşmasında bozukluk,

Okul gelişiminde bozukluk,Okul gelişiminde bozukluk,

1- KLİNİK ANEMİ YOK :1- KLİNİK ANEMİ YOK :

Hemoglobin >11g/dl, solukluk yok.Hemoglobin >11g/dl, solukluk yok.

Gebelerde klinik anemi olmasada günlük Gebelerde klinik anemi olmasada günlük

demir gereksinimini dikkate alarak demir gereksinimini dikkate alarak tüm gebelere tüm gebelere

ikinci trimestirdenikinci trimestirden itibaren 6 ay ve doğum sonu 3 itibaren 6 ay ve doğum sonu 3

ayay olmak üzere toplam 9 ay destek olarak günlük olmak üzere toplam 9 ay destek olarak günlük

50-60 mg elementer demir verilir.50-60 mg elementer demir verilir.

2- ORTA ŞİDDETTE ANEMİ :2- ORTA ŞİDDETTE ANEMİ :

Hemoglobin 7-11g/dl, avuç içi veya konjuktivada Hemoglobin 7-11g/dl, avuç içi veya konjuktivada

solukluk.solukluk.

Gebelere tedavide; günde 100-120 mg Gebelere tedavide; günde 100-120 mg

elementer demir kullanılır ve 1 ay sonra elementer demir kullanılır ve 1 ay sonra

hemoglobin izlemin de hemoglobin izlemin de en az 1g/dl’ lik artış yoken az 1g/dl’ lik artış yok ise ise

bir üst merkeze sevk edilmelidir.bir üst merkeze sevk edilmelidir.

3- CİDDİ ANEMİ :3- CİDDİ ANEMİ :

Hemoglobin <7 g/dl, avuç içi veya konjuktivalarda Hemoglobin <7 g/dl, avuç içi veya konjuktivalarda

ciddi solukluk ve bununla birlikte;ciddi solukluk ve bununla birlikte;

Dakikada 30 dan fazlaDakikada 30 dan fazla solunum sayısısolunum sayısı

Çabuk yorulma Çabuk yorulma

İstirahatte nefes darlığının olmasıİstirahatte nefes darlığının olması

Tedavi için gebe bir üst makama acil sevk edilir.Tedavi için gebe bir üst makama acil sevk edilir.

DESTEKLEME DOZU, SÜRESİ VE DESTEKLEME DOZU, SÜRESİ VE

BAŞLAMA ZAMANI:BAŞLAMA ZAMANI:

Gebelerde günlük demir gereksinimini dikkate Gebelerde günlük demir gereksinimini dikkate

alarak alarak tüm gebelere ikinci trimestirdentüm gebelere ikinci trimestirden itibaren 6 ay itibaren 6 ay

ve doğum sonu 3 ayve doğum sonu 3 ay olmak üzere toplam 9 ay destek olmak üzere toplam 9 ay destek

olarak günlük olarak günlük 50-60 mg50-60 mg elementer demirelementer demir

verilecektir.Demir desteğini bağlı olduğunuz aile verilecektir.Demir desteğini bağlı olduğunuz aile

hekiminizden alabilirsiniz.hekiminizden alabilirsiniz.

İzleme Süresi ve Sıklığı:İzleme Süresi ve Sıklığı:

Demir desteğinde gebelik döneminde en az üç, Demir desteğinde gebelik döneminde en az üç,

doğum sonu en az bir izlem doğum sonu en az bir izlem

(reçetelendirme de en az ayda bir izlem)(reçetelendirme de en az ayda bir izlem)

Orta şiddetli anemide ayda bir izleOrta şiddetli anemide ayda bir izle

Ciddi anemide ilk izlem iki hafta sonra, daha Ciddi anemide ilk izlem iki hafta sonra, daha

sonraki izlemler ayda birsonraki izlemler ayda bir

Daha önce tanı konulmuş kan hastalığı var iseDaha önce tanı konulmuş kan hastalığı var ise

Hb 14.6 g/dl’nin üzerinde iseHb 14.6 g/dl’nin üzerinde ise

İlk izlemde beklenen labaratuvar değerine İlk izlemde beklenen labaratuvar değerine

ulaşılamamış iseulaşılamamış ise

Hb<7 g/dl iseHb<7 g/dl ise

SEVK ÖLÇÜTLERİ:SEVK ÖLÇÜTLERİ:

DEMİR KULLANIMINDA OLABİLECEK DEMİR KULLANIMINDA OLABİLECEK

YAN ETKİLER;YAN ETKİLER;

Epigastrik rahatsızlıklarEpigastrik rahatsızlıklar

Bulantı,kusmaBulantı,kusma

İshal veya kabızlık gibiİshal veya kabızlık gibi

120 mg gibi oral demir alımına bağlı bu yan etkiler 120 mg gibi oral demir alımına bağlı bu yan etkiler

gelişebilirken düşük dozda bu yan etkilerin görülme gelişebilirken düşük dozda bu yan etkilerin görülme

sıklığı azalır.sıklığı azalır.

TOKSİK DOZ VE TOKSİK ALIMDA OLUŞABİLECEK TOKSİK DOZ VE TOKSİK ALIMDA OLUŞABİLECEK

BELİRTİLER :BELİRTİLER :

Bir defada 20mg/kg’dan daha az dozda alımlar Bir defada 20mg/kg’dan daha az dozda alımlar

nadiren semptomatiktir. Bir defada alınan nadiren semptomatiktir. Bir defada alınan

60mg/kg’lık elementer demir yaşamı tehdit eder.60mg/kg’lık elementer demir yaşamı tehdit eder.

Demir intoksikasyonunda 5 evre vardır:Demir intoksikasyonunda 5 evre vardır:

1. Evre periyodu(1/2- 6. Saatler Arası): 1. Evre periyodu(1/2- 6. Saatler Arası):

KusmaKusma

HematemezHematemez

DiyareDiyare

HematokeziyaHematokeziya

Karın ağrısıKarın ağrısı

2. Evre latent periyot(2- 12. Saatler arası):2. Evre latent periyot(2- 12. Saatler arası):

Hastada hafif düzelme eğilimi görülürHastada hafif düzelme eğilimi görülür

3. Evre sistemik toksisite periyodu(48-96. Saatler ): 3. Evre sistemik toksisite periyodu(48-96. Saatler ):

ŞokŞok

Metabolik asidozMetabolik asidoz

AteşAteş

HiperglisemiHiperglisemi

Kanama ve ölümKanama ve ölüm

4. Evre Karaciğer yetmezliği periyodu 4. Evre Karaciğer yetmezliği periyodu

(48-96. Saatler ): (48-96. Saatler ):

Nöbet ve komaNöbet ve koma

5. Evre :5. Evre :

2-5. haftalarda pilor stenozu gelişebilir.2-5. haftalarda pilor stenozu gelişebilir.

DEMİR KULLANIMININ DEMİR KULLANIMININ UYGULANMAYACAĞI DURUMLARUYGULANMAYACAĞI DURUMLAR

HemokromatozHemokromatoz

Hemolitik anemilerHemolitik anemiler

ANEMİYİ ÖNLEMENİN MUTLULUĞU