PODYPLOMOWE STUDIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI DLA NAUCZYCIELI I EDYCJA

Anna Gasek nr albumu 93487

Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa na przykładzie Alma Market S.A. w latach 2014 – 2016

Praca dyplomowa napisana w Kolegium Ekonomiczno- Społecznym pod kierunkiem naukowym dra Arkadiusza Orzechowskiego

Warszawa, 2017

2

3

Spis treści

Wstęp .......................................................................................................................................... 4

1. Istota zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa ................................................ 6

1.1. Pojęcie płynności finansowej ..................................................................................... 6

1.2. Czynniki kształtujące płynność finansową przedsiębiorstwa ..................................... 9

1.3. Wpływ zarządzania kapitałem obrotowym netto na płynność finansową

przedsiębiorstwa ................................................................................................................... 14

2. Metody oceny płynności finansowej ................................................................................. 18

2.1. Sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o płynności finansowej ........ 18

2.2. Analiza wstępna płynności finansowej..................................................................... 22

2.3. Statyczne metody pomiaru płynności finansowej .................................................... 25

2.3.1. Tradycyjne mierniki płynności finansowej .......................................................... 25

2.3.2. Mierniki płynności strukturalnej .......................................................................... 27

2.3.3. Mierniki płynności potencjalnej ........................................................................... 30

2.4. Dynamiczne mierniki płynności finansowej ............................................................ 32

2.4.1. Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych..................................................... 32

2.4.2. Wskaźniki wydajności gotówkowej ..................................................................... 34

2.4.3. Wskaźniki wystarczalności gotówkowej .............................................................. 34

3. Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa Alma Market S.A. w restrukturyzacji ... 37

3.1. Charakterystyka badanego przedsiębiorstwa ........................................................... 37

3.2. Analiza struktury i dynamiki bilansu........................................................................ 38

3.3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych ............................................................. 40

3.4. Ocena wskaźnikowa płynności finansowej .............................................................. 41

Zakończenie .............................................................................................................................. 46

Bibliografia ............................................................................................................................... 48

Spis tabel .................................................................................................................................. 50

Załączniki ................................................................................................................................. 51

4

Wstęp

Jednym z obszarów oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, obok rentowności,

zadłużenia i sprawności działania jest płynność finansowa, która wskazuje na zdolność

przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. W dłuższym

horyzoncie czasu celem przedsiębiorstwa może być wzrost jego wartości rynkowej, wzrost

jego majątku, wzrost udziału w rynku lub maksymalizacja dochodu właścicieli przy

ustalonym poziomie ryzyka, natomiast w krótkim okresie celem jest utrzymanie płynności

finansowej. Podmiot gospodarczy powinien zatem w swojej działalności generować takie

zasoby gotówki, które wystarczą na bieżące regulowanie własnych zobowiązań.

Według danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej w Polsce rocznie upada

około700 firm mimo, że wiele z nich w swoim sprawozdaniu finansowym wykazywało zysk.

Najczęściej powodem jest utrata płynności finansowej (rozumiana jako brak zdolności

płatniczej), prowadząca do niewypłacalności.

Niniejsza praca ma na celu zbadanie płynności finansowej Alma Market S.A. – spółki

notowanej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, która na skutek problemów z

obsługą zadłużenia we wrześniu 2016 r. złożyła wniosek o otwarcie postępowania

restrukturyzacyjnego, a następnie w lutym 2017 r., w związku z postanowieniem sądu o

umorzeniu postępowania sanacyjnego, zawnioskowała o ogłoszenie upadłości obejmującej

likwidację jej majątku. Okres badania obejmuje lata 2014-2016, aby sprawdzić, jak na

przestrzeni tego czasu kształtowała się sytuacja płynnościowa Spółki i czy już w 2014 r.

można było zauważyć symptomy zbliżających się trudności finansowych.

Zdaniem autora analiza płynności finansowej badanego przedsiębiorstwa, która

przedstawia realne zdolności podmiotu gospodarczego do spłaty zobowiązań na bieżąco,

pozwoli zdiagnozować przyczyny pogorszenia się jego kondycji finansowej do tego stopnia,

że było zmuszone szukać ratunku poprzez restrukturyzację (na podstawie ustawy Prawo

restrukturyzacyjne).

Realizacji nadrzędnego celu niniejszej pracy została podporządkowana jej struktura,

skonstruowana w ten sposób, aby przechodzić stopniowo od zagadnień ogólnych,

wprowadzających w tematykę pracy, aż do szczegółów stanowiących jej meritum.

I tak w pierwszym rozdziale omówiono pojęcie płynności finansowej - rozważane w

rożnych aspektach działalności przedsiębiorstwa oraz scharakteryzowano czynniki

kształtujące płynność finansową podmiotu gospodarczego. W dalszej części przedstawiono

wpływ strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na płynność finansową

przedsiębiorstwa.

5

Drugi rozdział poświęcono metodom oceny płynności finansowej w ujęciu statycznym i

dynamicznym, ze szczególnym uwzględnieniem sprawozdania finansowego jako

podstawowego źródła informacji o płynności finansowej podmiotu gospodarczego.

W trzecim rozdziale przeprowadzono analizę płynności finansowej badanego

przedsiębiorstwa, przy wykorzystaniu metod omówionych w poprzednim rozdziale. Na

podstawie wartości obliczonych wskaźników dokonano oceny zmian poziomu płynności

finansowej w badanym okresie.

W podjętej tematyce badawczej wykorzystano jednostkowe sprawozdania finansowe

Alma Market S.A. za lata 2014-1016, zaś studia literaturowe oparto na publikacjach z szeroko

rozumianego obszaru zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa.

6

1. Istota zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa

1.1. Pojęcie płynności finansowej

Pojęcie płynności finansowej nie jest rozumiane jednoznacznie i bywa pojmowane w

kilku rożnych wymiarach. W literaturze przedmiotu można znaleźć wiele definicji płynności

finansowej, co wynika z faktu, iż przedstawiają one inny punkt widzenia i są związane z jej

różnymi aspektami. Płynność finansową przedsiębiorstwa można rozważać w aspekcie1:

zasobów majątkowych przedsiębiorstwa,

możliwości pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania,

zasobów majątkowych i źródeł ich finansowania jednocześnie.

Płynność finansowa może oznaczać zatem m.in.2:

pozytywny stan środków płatniczych,

właściwość składników majątkowych do zamiany na środki pieniężne,

stosunek pokrycia zobowiązań składnikami majątku przedsiębiorstwa,

zdolność przedsiębiorstwa do realizacji w każdym momencie i bez graniczeń swych

zobowiązań, czyli tzw. zdolność płatnicza.

Patrząc na płynność finansową przez pryzmat majątkowy można przywołać definicję W.

Sasina, który pod pojęciem tym rozumie zdolność do szybkiego obrotu środków pieniężnych

jak również szybkość i pewność, z jaką aktywa obrotowe mogą być zamienione na pieniądz w

krótkim czasie3. Można też spotkać definicje odnoszące się jedynie do szybkiej zamiany

wszystkich aktywów (a nie tylko obrotowych) na gotówkę bez utraty ich wartości.

Przykładem jest podejście D. Wędzkiego, który definiuje płynność finansową jako zdolność

do zamiany aktywów na środki pieniężne w jak najkrótszym czasie bez utraty ich wartości4.

Aspekt majątkowo-kapitałowy płynności dotyczy wzajemnych relacji pomiędzy

majątkiem, który stanowi zabezpieczenie terminowej spłaty zobowiązań, a zobowiązaniami,

1 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej, [w:] O nowy ład finansowy w Polsce.

Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J. Ostaszewski, Szkoła Główna Handlowa w

Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa 2015, s. 167. 2 A. Tokarski M. Tokarski, M. Mosionek-Schweda, Pomiar i cena płynności finansowej podmiotu

gospodarczego, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2014, s. 36. 3 T. Cicirko, Istota płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.

Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 19. 4 D. Wędzki, Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przepływy pieniężne a wartość dla właścicieli,

Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003, s.33.

7

które finansują ten majątek. Rozumienie płynności w tym kontekście wyraża zdolność

przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań krótkoterminowych w wyznaczonym terminie5.

Pomiędzy wymienionymi aspektami płynności można zauważyć ścisłe zależności.

Bezproblemowe regulowanie zobowiązań zależy bowiem m.in. od zgromadzonych

najbardziej płynnych aktywów – im wyższy ich poziom, tym wyższa zdolność do

regulowania zobowiązań w terminie. Jednak nie w każdej sytuacji niski poziom najbardziej

płynnych aktywów będzie oznaczał problemy przedsiębiorstwa z regulowaniem wszystkich

bieżących długów. Dzięki zapewnieniu stałego dopływu gotówki do przedsiębiorstwa będzie

ono mogło regulować zobowiązania bez potrzeby posiadania nadwyżki środków pieniężnych

i ich ekwiwalentów. W tym kontekście płynność finansowa jest definiowana (przez L.

Berenseina) jako zdolność do równoważenia wymaganych wydatków i wpływów,

uwzględniając przy tym możliwość wystąpienia przerw w dopływie środków pieniężnych

oraz wzrost wypływów pieniężnych6. Z kolei wg D. Wędzkiego płynność finansowa oznacza

zdolność do osiągania przepływów pieniężnych umożliwiających regulowanie wymagalnych

zobowiązań i pokrywanie niespodziewanych wydatków gotówkowych7. W przytoczonych

definicjach nie sprecyzowano z jakiej działalności mają pochodzić wpływy pieniężne - czy z

operacyjnej, inwestycyjnej, czy też finansowej.

W literaturze przedmiotu można ponadto odnaleźć trzy inne aspekty płynności

wyróżnione przez W. Gosa8:

płynność płatniczą (aktualną), która określa zasób środków płatniczych gwarantujący

każdorazowe regulowanie wszelkich zobowiązań,

płynność strukturalną, polegającą na łatwości upłynnienia składników majątkowych,

płynność potencjalną (utajoną), która wyraża się możliwością uzyskania

krótkoterminowej pożyczki.

Najbardziej popularna definicja płynności płatniczej określa ją jako zdolność

przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań i dokonywania

zakupów, kiedy są potrzebne9.

Płynność strukturalna odnosi się do struktury aktywów przedsiębiorstwa i oznacza

zdolność do zamiany mniej płynnych aktywów na najbardziej płynne, tj. środki pieniężne. Im

5 A. Kusak, Płynność finansowa. Analiza i Sterowanie, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania

Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 9. 6 T. Cicirko, Istota płynności finansowej…, op..cit., s. 21. 7 D. Wędzki, Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa…, op.cit., s.33. 8 A. Kusak, Płynność finansowa…, op.cit., s. 11.

8

szybciej przedsiębiorstwo jest w stanie odzyskać środki pieniężne zamrożone w zasobach

majątkowych mniej płynnych, tym ma lepszą płynność strukturalną. Płynność strukturalna

odnosi się zatem do łatwości z jaką poszczególne aktywa mogą być zamienione na gotówkę

bez konieczności ponoszenia istotnych kosztów lub strat. Z uwagi na fakt, iż aktywa

podmiotu gospodarczego charakteryzują się różnym stopniem płynności, to w zależności od

struktury aktywów, przedsiębiorstwa różnią się pomiędzy sobą poziomem płynności

strukturalnej.

Płynność strukturalna jest ściśle uzależniona od rodzaju działalności prowadzonej przez

przedsiębiorstwo. Zazwyczaj jest ona gorsza w przedsiębiorstwach produkcyjnych, które

mają dużo aktywów trwałych (np. linie produkcyjne), najtrudniejszych do szybkiego

upłynnienia. Lepsza płynność strukturalna zwykle charakteryzuje firmy handlowe, które mają

niewiele aktywów trwałych, dużo zapasów i w zależności od tego czy udzielają kontrahentom

kredytów kupieckich – mają dużo środków pieniężnych i mało należności lub dużo należności

i mało środków pieniężnych. Najlepsza płynność strukturalna charakteryzuje

przedsiębiorstwa usługowe, mających niewiele zapasów, a dużo gotówki lub należności – w

zależności od przyjętego sposobu rozliczeń z kontrahentami. Istotnym czynnikiem mającym

wpływ na płynność strukturalną jest koniunktura gospodarcza, gdyż w okresie dekoniunktury

szybkość rotacji zapasów i należności zmniejsza się, z uwagi na fakt, iż kontrahenci gorzej

płacą, a popyt spada. W tym okresie ponadto jest trudniej upłynnić aktywa trwałe.

Płynność potencjalna (ukryta) odnosi się do sytuacji, gdy podmiot gospodarczy nie

posiada wprawdzie środków pieniężnych, ani nie jest w stanie szybko upłynnić swoich

aktywów, ale jest w stanie szybko pozyskać zewnętrzne źródła finansowania (głównie w

postaci zaciąganych długów), dzięki czemu może terminowo regulować swoje zobowiązania

oraz dokonywać zakupów. W praktyce pozyskiwanie własnych zewnętrznych źródeł

finansowania (np. emisja akcji) napotyka częściej na barierę czasu niż pozyskiwanie obcych

zewnętrznych źródeł finansowania (np. emisja obligacji lub zaciągniecie kredytu). Z punktu

widzenia szybkości pozyskania ewentualnego zewnętrznego finansowania istotną rolę

odgrywają czynniki wewnętrzne decydujące o płynności potencjalnej, takie jak wiarygodność

przedsiębiorstwa, jego zdolność kredytowa oraz pojemność zadłużeniowa. Ponadto na

płynność potencjalną mają wpływ czynniki zewnętrze, tj. koniunktura gospodarcza (w tym

koniunktura w danej branży), jak również stopień rozwoju rynku finansowego, które

9 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.

Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 30.

9

wpływają na dostępność pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania dla wszystkich

pomiotów gospodarczych na danym rynku.

Płynność płatnicza jest wypadkową płynności potencjalnej i płynności strukturalnej.

Płynność strukturalna i płynność potencjalna są od siebie niezależne, jednak ponieważ pełnią

tę samą rolę, to są dla przedsiębiorstwa substytucyjne. Przedsiębiorstwo może

rekompensować brak płynności potencjalnej wyższą płynnością strukturalną i odwrotnie10.

1.2. Czynniki kształtujące płynność finansową przedsiębiorstwa

Płynność finansową określają czynniki kształtujące zdolność płatniczą podmiotu

gospodarczego, jak również działania powodujące strumienie wydatków gotówkowych11. Na

płynność finansową wpływa wiele czynników zależnych nie tylko od samego

przedsiębiorstwa, ale również od jego otoczenia rynkowego. W literaturze przedmiotu

czynniki kształtujące płynność finansową dzieli się na12:

czynniki makroekonomiczne – zwane inaczej zewnętrznymi, ponadjednostkowymi, a

więc niezależnymi od sposobu działania przedsiębiorstwa,

czynniki branżowe również zewnętrzne i niezależne od przedsiębiorstwa,

czynniki mikroekonomiczne – zwane wewnętrznymi, jednostkowymi, czyli zależne od

sposobu działania podmiotu gospodarczego.

Do czynników makroekonomicznych kształtujących płynność finansową zalicza się

m.in.13:

funkcjonowanie systemu pieniężnego w gospodarce, w tym polityki pieniężnej i

systemu bankowego (np. stopa oprocentowania kredytów bankowych),

stawki podatków i opłat zaliczanych do kosztów produkcji, a także obciążające wyniki

finansowe przedsiębiorstw (podatek dochodowy),

stawki podatków obciążających przychody ze sprzedaży (akcyza, VAT),

ceny zakupu czynników produkcji oraz ceny odpłatnie świadczonych usług (np.

transportowych, telekomunikacyjnych, itp.),

koszty pracy związane z wypłatą wynagrodzeń oraz innych świadczeń pieniężnych i

rzeczowych związanych z zatrudnieniem pracowników, a także polecone płatności

10 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej…, op.cit., s. 168. 11 A. Kusak, Płynność finansowa…., p.cit., s. 23. 12 A. Tokarski M. Tokarski, M. Mosionek-Schweda, Pomiar i cena płynności finansowej podmiotu

gospodarczego…, op.cit., s. 41. 13 Ibidem, s. 41- 42.

10

finansowe na rzecz systemu finansowego państwa (składki ZUS, składki na fundusz

pracy, itp.).

Wpływ wybranych czynników makroekonomicznych na płynność strukturalną i płynność

potencjalną został przedstawiony w tabeli 1.

Tabela 1 Wpływ czynników makroekonomicznych na płynność strukturalną i płynność potencjalną

Czynniki

makroekonomiczne

Płynność strukturalna Płynność potencjalna

Zła koniunktura

gospodarcza

wydłużenie rotacji należności

(negatywny wpływ)

wydłużenie rotacji zapasów

(negatywny wpływ)

konieczność zwiększenia

wewnętrznych rezerw płynności

(niwelowanie wpływu czynników

negatywnych)

utrudniony dostęp do zewnętrznych źródeł

finansowania jako efekt pogorszenia sytuacji

finansowej przedsiębiorstw (negatywny

wpływ)

utrudniony dostęp do zewnętrznych obcych

źródeł finansowania jako efekt zaostrzenia

kryteriów udzielania finansowania przez

wierzycieli (negatywny wpływ)

utrudniony dostęp do zewnętrznych

własnych źródeł finansowania na skutek

problemów finansowych dotychczasowych

wierzycieli, obaw inwestorów przed

podejmowaniem decyzji inwestycyjnych

negatywny wpływ)

Wysokie stopy

procentowe

obniżanie rezerw płynności na skutek

wzrostu kosztów ich finansowania

(negatywny wpływ)

obniżenie zdolności kredytowej negatywny

wpływ)

Wysokie podatki konieczność gromadzenia wyższych

wewnętrznych rezerw płynności

(niwelowanie wpływu czynników

negatywnych)

wzrost zobowiązań podatkowych

(negatywny wpływ)

Niski (spadający)

kurs złotego

niższa wartość należności w złotych

(negatywny wpływ)

wzrost wartości zobowiązań walutowych

(negatywny wpływ)

Niski stopień

rozwoju rynku

finansowego

brak lub mała dostępność

instrumentów finansowych

skutkujących przyspieszeniem rotacji

należności (negatywny wpływ)

niska podaż usług finansowania negatywny

wpływ)

mała dostępność zewnętrznych źródeł

finansowania (negatywny wpływ)

Wysokie koszty

pracy

konieczność gromadzenia wyższych

wewnętrznych rezerw płynności

(niwelowanie wpływu czynników

negatywnych)

wzrost zobowiązań wobec pracowników

(negatywny wpływ)

Wysokie ceny

zakupu czynników

produkcji

wzrost poziomu zapasów (negatywny

wpływ)

wzrost ceny nowych aktywów

trwałych( negatywny wpływ)

wzrost zobowiązań z tytułu dostaw i usług

(negatywny wpływ)

wzrost zapotrzebowania na źródła

finansowania aktywów trwałych (negatywny

wpływ)

Źródło: K. Kreczmanska-Gigol, Istota zarządzania płynnością finansową - prezentacja, Szkoła Główna

Handlowa, Warszawa 06.12.2014

Wśród czynników branżowych (sektorowych) wpływających na kształtowanie się

płynności finansowej można wskazać następujące14:

etap rozwoju branży, w której działa dany podmiot,

stopień ryzyka branżowego,

nowoczesność i perspektywy rozwoju branży,

specyfikę branży.

11

Czynniki sektorowe najbardziej wpływają na płynność strukturalną poprzez zwyczaje

płatnicze, jakie panują w danej branży, tj. długość okresu udzielanego kredytu kupieckiego,

warunki dostaw i warunki zapłaty za dostawy. Wpływ na płynność potencjalną widoczny jest

przede wszystkim wtedy, gdy branża znajduje się w kryzysie (płynność potencjalna

wszystkich przedsiębiorstw z branży pogarsza się) lub gdy perspektywy rozwojowe branży są

bardzo dobre (wzrasta zainteresowanie inwestorów przedsiębiorstwami z tej branży, co

zwiększa szanse na pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania).

Do czynników mikroekonomicznych warunkujących utrzymanie płynności finansowej

zalicza się m.in.:

zdolność do generowania sprzedaży,

skuteczne zarządzanie należnościami,

skuteczne zarządzanie zapasami,

skuteczne zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi,

skuteczne zarządzanie środkami pieniężnymi,

kształtowanie bezpiecznej struktury aktywów,

kształtowanie bezpiecznej struktury pasywów,

dbanie o reputację przedsiębiorstwa jako dłużnika.

Wielkość sprzedaży wyrobów i usług, będąca podstawowym źródłem wpływów

gotówkowych, jest bardzo ważnym czynnikiem określającym możliwości płatnicze

przedsiębiorstwa. Wielkość sprzedaży zależy m.in. od poziomu cen sprzedaży, jakości

produktu, promocji i reklamy, jak również polityki kredytowej względem odbiorców.

Zazwyczaj sam fakt sprzedaży (dostarczenie towaru/wyrobu lub wykonanie usługi) nie łączy

się w momencie dokonania sprzedaży z wpływem gotówki, ponieważ przedsiębiorstwa

stosują odroczenie płatności i występuje tzw. kredyt kupiecki. W takim przypadku, po

zrealizowaniu sprzedaży u sprzedającego powstają należności z tytułu dostaw, a ich

wyzerowanie nastąpi dopiero w momencie zapłaty za sprzedane wyroby przez odbiorcę. Im

większa jest kwota należności – tym mniejsze gotówkowe wpływy ze sprzedaży i na odwrót.

Udzielanie odroczonego terminu płatności wystawia wierzyciela na ryzyko kredytowe, tj.

ryzyko poniesienia straty wynikającej z niezapłacenia należności przez dłużnika.

Przedsiębiorstwo ponosi zatem ryzyko związane z prawdopodobieństwem utraty całości lub

części należności oraz kosztami wynikającymi z opóźnienia płatności przez odbiorców na

14 Ibidem, s. 42.

12

skutek udzielania kredytu kupieckiego. Kluczem do dobrego zarządzania ryzykiem

kredytowym jest skuteczna i konsekwentnie wdrażana polityka kredytowa15.

Proces zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie ma na celu:

redukcję niespłaconych należności,

utrzymanie ciągłości we wpływaniu zapłat (nadejścia płatności),

utrzymywanie pozytywnych stosunków z klientami, bez narażania na

niebezpieczeństwo kontaktów handlowych,

długotrwałą redukcję udziału w wierzytelnościach trwałych niespłaconych należności.

Zarządzanie należnościami nie jest tym samym co kontrola należności lub ich monitorowanie.

Zarządzanie należnościami (w tym ocena ryzyka związanego z daną transakcją, określenie

wielkości udzielonego limitu kredytowego) powinno rozpocząć się jeszcze przed

nawiązaniem współpracy z kontrahentem.

W procesie zarządzania należnościami w celu poprawy płynności finansowej można

wykorzystać takie instrumenty jak faktoring (finansowanie należności przed terminem ich

płatności) oraz ubezpieczenia kredytu kupieckiego (redukcja ryzyka kredytowego).

Kolejnym czynnikiem warunkującym płynność finansową przedsiębiorstwa jest

skuteczność zarządzania zapasami. Utrzymywanie zapasów jest niezbędne do prowadzenia

działalności, a przyczyny ich tworzenia są różne w zależności od rodzaju zapasów.

Zasadniczo celem utrzymywania zapasów jest utrzymanie ciągłości produkcji, sprzedaży i

wykonywania usług. Zapasy są związane z ponoszeniem kosztów – zamawiania i utrzymania

zapasów oraz kosztu utraconych możliwości przy ich zbyt wysokim poziomie. Celem

zarządzania zapasami nie jest minimalizacja poziomu zapasów, lecz optymalizacja, która ma

na celu zmniejszenie kosztów całkowitych zapasów bez efektu zmniejszenia skali

prowadzonej działalności i wolumenu sprzedaży. Racjonalizacja zapasów ma na celu

ograniczenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto i utrzymywanie krótkoterminowej

równowagi finansowej w przedsiębiorstwie16.

Aktywne zarządzanie zobowiązaniami handlowymi może istotnie poprawić płynność

finansową przedsiębiorstwa, jak również zwiększyć osiągany wynik finansowy. W wielu

branżach, gdzie marża handlowa jest już na tyle niska, że poszukuje się dodatkowych źródeł

zysków, zarządzanie zobowiązaniami handlowymi może być jednym z czynników

15 J. Folga, Kredyt kupiecki jako źródło należności, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.

Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 191. 16 K. Kreczmańska-Gigol, Zarządzanie zapasami, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.

Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 225.

13

poprawiających efektywność działania17. Zarządzanie zobowiązaniami nie polega jedynie na

płaceniu w terminie bieżących zobowiązań, co sprowadza się do utrzymania płynności

finansowej. Celem zarządzania zobowiązaniami bieżącymi jest osiągnięcie stanu, w którym

terminy płatności zobowiązań bieżących będą się pokrywały z terminami wpływu środków

pieniężnych do przedsiębiorstwa, czyli synchronizacja wpływów i wydatków pieniężnych w

przedsiębiorstwie. Nie mniej istotnym elementem tego procesu jest utrzymanie dobrego

wizerunku przedsiębiorstwa jako płatnika, co będzie miało przełożenie na korzystne warunki

zakupu u dostawców i lepsze warunki pozyskiwania źródeł finansowania (czyli na płynność

potencjalną).

Zarządzanie środkami pieniężnymi jest definiowane w literaturze przedmiotu jako

zorganizowany w przedsiębiorstwie proces zarządczy służący monitorowaniu przepływów

środków pieniężnych, a także kontroli i zabezpieczeniu odpowiedniego poziomu płynności do

regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie18. Podstawą tego procesu jest przygotowany

budżet, wyznaczający m.in. możliwość osiągnięcia określonych poziomów płynności.

Zarządzanie środkami pieniężnymi jest działaniem związanym z realizacją budżetu, w

konsekwencji czego jest mechanizmem prowadzącym do wykonania celu zarządzania

płynnością.

Cele zarządzania płynnością można rozpatrywać według określonych grup działania,

w tym m.in.19:

budżetowanie i prognozowanie środków pieniężnych zapewniających wypłacalność,

wykorzystanie środków pieniężnych w najbardziej efektywny sposób, czyli

dopasowanie strumieni wpływów i wydatków,

utrzymywanie jedynie określonych potrzebnych poziomów wolnych środków

pieniężnych,

zarządzanie współpracą z kontrahentami zapewniające optymalny poziom płynności,

czyli pozwalający na regulowanie zobowiązań w ustalonych terminach,

dążenie do pomnażania majątku właścicieli.

Jednym z narzędzi wykorzystywanym w zarządzaniu środkami pieniężnymi jest cash

pooling, rozumiany jako konsolidacja rachunków bankowych przedsiębiorstw z grupy

kapitałowej i prowadzenie wspólnego (najlepiej jednego głównego lub kilku technicznych)

17 J. Folga, Istota zarządzania zobowiązaniami handlowymi, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red.

nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 203. 18 A. Filipowicz, Proces zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność finansowa

przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 242.

14

rachunku bankowego dla całej grupy kapitałowej, co pozwala na rozliczanie z bankiem

łącznego salda powstałego z sumowania sald na rachunkach wszystkich uczestników

struktury20. Cash pooling, jako usługa z zakresu cash management oferowana przez banki,

jest zatem narzędziem służącym do zarządzania niedoborami i nadwyżkami gotówki w

przedsiębiorstwie.

Kształtowanie bezpiecznej struktury aktywów oraz kształtowanie bezpiecznej struktury

pasywów, jako czynniki warunkujące płynność finansową przedsiębiorstwa, wpływają

odpowiednio na płynność strukturalną (czyli możliwość zamiany aktywów pieniężnych na

środki pieniężne bez utraty wartości) oraz płynność potencjalną (czyli możliwość uzyskania

finansowania zewnętrznego).

Czynnikiem kształtującym możliwości płatnicze jest również wielkość odpisów

amortyzacyjnych. Amortyzacja, jako koszt, który nie powoduje wydatków gotówkowych, jest

traktowana jako źródło powiększające zasoby pieniężne podmiotu gospodarczego21. Wielkość

odpisów amortyzacyjnych jest uzależniona od rozmiarów i struktury majątku trwałego, a

także od stosowanych metod i stawek amortyzacyjnych Wyższe odpisy amortyzacyjne

występują w przedsiębiorstwach posiadających wyposażenie w maszyny i urządzenia

produkcyjne, nowoczesne technologie. Stosowanie metod amortyzacji przyspieszonej

powoduje wzrost kwoty odpisów amortyzacyjnych w początkowym okresie eksploatacji

środków trwałych. Z kolei przedsiębiorstwa o przestarzałym majątku trwałym, posiadające

zużyte maszyny i urządzenia zazwyczaj mają niższą amortyzację, a więc niższe koszty

uzyskania przychodu i w konsekwencji wyższy podatek dochodowy do zapłaty.

1.3. Wpływ zarządzania kapitałem obrotowym netto na płynność finansową

przedsiębiorstwa

Kapitał obrotowy netto i zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto są pojęciami ściśle

związanymi z zarządzaniem płynnością finansowa przedsiębiorstwa. Płynność finansowa

podmiotu gospodarczego jest konsekwencją dopasowania poziomu kapitału obrotowego netto

do zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto, które zależą od cyklu konwersji gotówki i

wielkości generowanej sprzedaży.

19 Ibidem, s.255 20 K. Kreczmańska-Gigol, Środki pieniężne w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red.

nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 234. 21 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 25.

15

W literaturze przedmiotu można znaleźć dwie metody liczenia kapitału obrotowego netto,

w związku z czym można go zdefiniować na dwa sposoby22:

1. Kapitał obrotowy netto to różnica miedzy aktywami obrotowymi skorygowanymi o

długoterminowe aktywa obrotowe, i pasywami bieżącymi, tj. zobowiązaniami

krótkoterminowymi skorygowanymi o zobowiązania, które maja charakter

długoterminowy, mimo, że są księgowane jako zobowiązania krótkoterminowe.

2. Kapitał obrotowy netto to nadwyżka kapitałów stałych (kapitałów własnych i

zobowiązań długoterminowych) nad aktywami trwałymi skorygowanymi o te aktywa

obrotowe, które mają charakter długoterminowy.

Dodatni kapitał obrotowy netto informuje o wartości aktywów obrotowych, które są

finansowane przez kapitał stały, lub o wartości kapitału stałego, który finansuje aktywa

obrotowe. W sytuacji, kiedy kapitał obrotowy netto jest mniejszy od zera, to jego wartość

bezwzględna wskazuje na poziom zobowiązań bieżących, które pokrywają aktywa trwałe.

Zarządzanie kapitałem obrotowym netto dotyczy kształtowania w przedsiębiorstwie

określonych relacji pomiędzy strukturą majątku a strukturą kapitałów. Wspomniane relacje

wskazują na stosowaną w jednostce strategię zarządzania kapitałem obrotowym neto, z czym

wiąże się koszt utrzymania kapitałów, jak również ryzyko utrzymania określonego poziomu

płynności finansowej23.

Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie ma za zadanie zmniejszenie ryzyka

związanego z unieruchomieniem części aktywów obrotowych w postaci należności i zapasów

oraz ryzyka związanego ze stratami z tytułu należności i zapasów24. Im wyższy poziom

kapitału obrotowego netto, tym niższe ryzyko utraty płynności przez przedsiębiorstwo.

Wysoki poziom kapitału obrotowego netto świadczy o tym, że podmiot gospodarczy do

prowadzenia działalności posługuje się w dużym stopniu kapitałami stałymi, a w mniejszym

zakresie zobowiązaniami krótkoterminowymi. Koszt pozyskania kapitałów stałych jest

zazwyczaj wyższy niż kapitałów krótkoterminowych, a zatem wysoki poziom kapitału

obrotowego netto z jednej strony skutkuje większym bezpieczeństwem, a z drugiej –

powoduje niższą efektywność prowadzonej działalności.

22 K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa, [w:] Płynność

finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 173. 23 J. Ostaszewski, Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie i metody jego pomiaru, [w:] O nowy ład

finansowy w Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J. Ostaszewski, Szkoła

Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa 2015, s. 185. 24 K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa…, op.cit., s. 179.

16

W zarządzaniu kapitałem obrotowym netto w przedsiębiorstwie można wyróżnić trzy

strategie: konserwatywną, umiarkowaną i agresywną.

Pierwsza strategia, zwana również zachowawczą, polega na utrzymaniu możliwie

najwyższego poziomu kapitału obrotowego netto. Przy tej strategii wszystkie aktywa trwałe

są pokryte kapitałem stałym, a aktywa obrotowe w znaczącym stopniu są również

finansowane kapitałem stałym25.

Spółka wybierając tę strategię minimalizuje własne ryzyko finansowe, ponieważ w

strukturze pasywów zobowiązania bieżące występują przez krótki czas, a ich poziom jest

niewielki. Za cenę niskiego ryzyka finansowego, związanego z utrzymaniem dużej płynności

finansowej przedsiębiorstwo rezygnuje z dodatkowych możliwości podwyższenia kapitałów

własnych, które wynikają ze zmniejszenia majątku obrotowego netto poprzez zwiększenie

udziału zobowiązań krótkoterminowych i przerzucenie środków pieniężnych z działalności

operacyjnej do działalności inwestycyjnej26.

Według strategii umiarkowanej wszystkie aktywa trwałe w przedsiębiorstwie są nadal

finansowane kapitałami stałymi, ale wzrasta w stosunku do strategii konserwatywnej udział

zobowiązań bieżących w finansowaniu aktywów obrotowych oraz udział zobowiązań

bieżących w sumie bilansowej. Kapitał obrotowy netto ulega zmniejszeniu, w konsekwencji

czego mogą wystąpić problemy finansowe dotyczące terminowej spłaty zobowiązań

bieżących. W tym wariancie płynność finansowa jest niższa niż w przypadku strategii

zachowawczej, natomiast pozytywnym efektem jej zastosowania jest obniżenie kosztów

korzystania z kapitałów, ale za cenę wzrostu ryzyka finansowego. Przedsiębiorstwo

wybierając strategię umiarkowaną musi zdawać sobie sprawę z ponoszonego ryzyka, gdyż w

sytuacjach, w których zapotrzebowanie na finansowanie zobowiązaniami

krótkoterminowymi jest znaczne, elastyczność reagowania przedsiębiorstwa i możliwości

pozyskania kapitałów zmiennych muszą być duże w celu uzyskiwania pożądanej płynności

finansowej27.

Przy strategii agresywnej poziom kapitału obrotowego netto zbliża się o zera lub może

przyjąć wartości ujemne. Oznacza to, że zdecydowana większość lub nawet wszystkie aktywa

obrotowe są finansowane zobowiązaniami bieżącymi. Może również nastąpić naruszenie

reguły bankowej (kapitał obrotowy netto < 0), w następstwie czego część aktywów trwałych

25 J. Ostaszewski, Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie i metody jego pomiaru…, op.cit., s. 194. 26 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej, Difin, Warszawa 2009,

s. 142. 27 Ibidem, s. 142.

17

jest pokryta zobowiązaniami krótkoterminowymi. Przy takiej agresywnej strategii ryzyko

finansowe pomiotu gospodarczego rośnie i może dojść do sytuacji, w której spłata

zobowiązań krótkoterminowych będzie wymagać upłynnienia aktywów trwałych.

Zastosowanie tej strategii powoduje pogorszenie płynności finansowej. Pozytywną stroną

strategii agresywnej jest znaczne obniżenie kosztów korzystania z kapitałów (koszt

korzystania ze zobowiązań krótkoterminowych jest niższy od kosztu użycia

długoterminowych kredytów lub pożyczek). Utrzymywanie ujemnego kapitału obrotowego

netto wymaga stałego, częstego odnawiania zobowiązań o charakterze krótkoterminowym. W

sytuacji wystąpienia trudności w pozyskaniu nowych źródeł kapitału, przedsiębiorstwo może

być zmuszone do szybkiego upłynnienia części składników aktywów trwałych na pokrycie

zobowiązań krótkoterminowych, co niekoniecznie będzie łatwe do realizacji bez poniesienia

straty na sprzedaży tych aktywów.

Wielkość kapitału obrotowego netto jest zatem ważnym wskaźnikiem płynności, gdyż

określa poziom ryzyka utraty płynności przez przedsiębiorstwo. Z badań empirycznych

wynika, że przedsiębiorstwa, które trwale utraciły zdolność do regulowania swoich

zobowiązań, wskutek czego upadły, wykazywały przez dłuższy czas (4 lata) ujemny kapitał

obrotowy28.

28 K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa…, op.cit., s. 180.

18

2. Metody oceny płynności finansowej

2.1. Sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o płynności finansowej

Sprawozdawczość finansowa jest usystematyzowanym zbiorem informacji o sytuacji

finansowej i wynikach działalności podmiotu gospodarczego. Sprawozdanie finansowe jest w

praktyce jednostek gospodarczych zakończeniem i ukoronowaniem prac działu finansowo-

księgowego za dany rok obrotowy. Następnym etapem wykorzystującym informacje ze

sprawozdań finansowych jest etap analizy i oceny sytuacji majątkowej i finansowej jednostek

gospodarczych. Rzetelność analizy zależy od wiarygodności danych sprawozdawczych oraz

od profesjonalnego odczytania informacji ukształtowanych przez zasady (politykę)

rachunkowości29.

Zgodnie z art. 45 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z

2016 r. poz. 1047) roczne sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa obejmuje bilans,

rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych, zestawienie zmian w kapitale

własnym oraz informację dodatkową obejmującej wprowadzenie do sprawozdania

finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Spółki publiczne notowane mogą

sporządzać sprawozdania jednostkowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami

Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) zatwierdzonymi przez Unię Europejską, gdzie

odpowiednikiem bilansu jest sprawozdanie z sytuacji finansowej, odpowiednikiem rachunku

zysków i strat – sprawozdanie z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów,

odpowiednikiem rachunku przepływów pieniężnych – sprawozdanie z przepływów

pieniężnych, odpowiednikiem zestawienia zmian w kapitale własnym - sprawozdanie ze

zmian w kapitałach.

Dla oceny płynności finansowej najbardziej użyteczne są: bilans i rachunek przepływów

pieniężnych30. Bilans, będący zestawieniem na dany moment aktywów i pasywów stanowi

podstawę do statycznej oceny płynności finansowej. Z kolei rachunek przepływów

pieniężnych ukazuje wpływy i wydatki gotówkowe w danym okresie, dzięki czemu stanowi

podstawę sformułowania dynamicznej oceny płynności finansowej.

Ograniczoną przydatność w ocenie płynności finansowej podmiotu gospodarczego

posiada rachunek zysków i strat, który prezentuje wynik finansowy przedsiębiorstwa (zysk

29 I. Olchowicz, A. Tłaczała, Sprawozdawczość finansowa według krajowych i międzynarodowych standardów,

Difin, Warszawa 2008, s.11. 30 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 31.

19

lub stratę) osiągnięty w danym okresie. Rachunek zysków i strat jest sporządzany według

zasady memoriałowej w związku z czym zyski nie są równoważne nadwyżce gotówkowej

wygenerowanej w danym okresie. Przychody i koszty przypisuje się w nim do okresu którego

dotyczą bez względu na moment wypływu środków finansowych. W konsekwencji powstają

rozbieżności pomiędzy przychodami a wpływami gotówkowymi oraz pomiędzy kosztami a

wydatkami. Pomimo rozbieżności pomiędzy rachunkiem zysków i strat a rachunkiem

przepływów pieniężnych, wynik finansowy może być traktowany jako jeden z wyznaczników

sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa zwłaszcza w długim okresie31.

W ocenie płynności finansowej mogą być również wykorzystywane informacje

dodatkowe do sprawozdania finansowego prezentujące32:

zobowiązania warunkowe, w tym udzielone gwarancje i poręczenia,

podział zobowiązań długoterminowych wg przewidywanego okresu spłaty,

propozycje dotyczące sposobu podziału zysku za rok obrotowy,

poniesione w ostatnim roku i planowane na następny rok nakłady na aktywa trwałe,

objaśnienie struktury środków pieniężnych przyjętych do rachunku przepływów

pieniężnych.

W dalszej części niniejszego podrozdziału zostaną bardziej szczegółowo omówione dwa

elementy sprawozdania finansowego, tj. bilans i rachunek przepływów pieniężnych, będące

podstawowym źródłem informacji nieodzownych do oceny płynności finansowej

przedsiębiorstwa.

Bilans - uważany za kluczowy element sprawozdania finansowego - jest

usystematyzowanym zestawieniem składników majątkowych (aktywów) i źródeł ich

finansowania (pasywów), sporządzonym na określony moment (z uwzględnieniem zysku lub

straty). Załącznik nr 1 do Ustawy o rachunkowości szczegółowo określa strukturę bilansu

przedsiębiorstwa (innego niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji). Układ bilansu

sporządzonego według MSSF jest podobny do bilansu sporządzonego według krajowych standardów,

jednakże w standardach międzynarodowych nie został określony wzór sprawozdań finansowych, co

pozwala na pewną swobodę w kształtowaniu ich struktury33.

Po stronie aktywów składniki majątkowe wykazuje się w kolejności zwiększającego się

stopnia płynności: najpierw wykazuje się majątek trwały, który cechuje się najmniejszą

płynnością, a następnie majątek obrotowy – poczynając od zapasów, poprzez należności

31 Ibidem, s. 31. 32 Ibidem, s. 32. 33 M. Iwanicz-Drozowska, Zarządzanie finansowe bankiem, PWE, Warszawa 2005, s. 38.

20

krótkoterminowe, aż do inwestycji krótkoterminowych (w tym gotówki), które charakteryzują

się największą płynnością. Specyficznym elementem majątku obrotowego, ujętym w odrębnej

grupie, są krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Pasywa uszeregowane są natomiast

zgodnie z zasadą rosnącego stopnia wymagalności. W pierwszej kolejności wykazywany jest

kapitał własny, a następnie kapitały obce długoterminowe i krótkoterminowe. W tym

przypadku największą wymagalność, tj. najkrótszy okres zwrotu posiadają kapitały obce

długoterminowe. Najmniejszą wymagalnością charakteryzują się zaś kapitały własne.

Układ bilansu daje możliwość porównania składników majątkowych o określonym

stopniu płynności z pasywami o odpowiadającym im stopniu wymagalności. Porównując

aktywa krótkoterminowe o okresie upłynnienia do 1 roku ze zobowiązaniami

krótkoterminowymi o wymagalności do 1 roku uzyskujemy obraz płynności

krótkoterminowej przedsiębiorstwa. Porównując aktywa trwale o najmniejszej płynności z

kapitałem własnym uzyskujemy obraz płynności długoterminowej34.

Obraz płynności finansowej ustalony na podstawie bilansu ma charakter statyczny,

ponieważ ukazuje go wyłącznie na dzień sporządzenia bilansu. Przy uwzględnieniu

zmienności wielkości składników aktywów i pasywów, relacje określające płynność będą

ulegały zmianie w każdym momencie sporządzenia bilansu, co pozwala obserwować

tendencje w zakresie płynności finansowej35.

Ocena płynności finansowej na podstawie wielkości zawartych w bilansie w praktyce

okazuje się niewystarczająca. Przyjęte zasady księgowania i określania wartości bilansowej

zasobów mogą zniekształcać rzeczywisty stan płynności finansowej. Dlatego wyjątkowe

znaczenie w tej ocenie odgrywa rachunek przepływów pieniężnych36 określający zdolność

przedsiębiorstwa do generowania nadwyżek środków pieniężnych, które mają zasadniczy

wpływ na jego płynność.

Rachunek przepływów pieniężnych ukazuje wpływy i wydatki środków pieniężnych

występujące w działalności gospodarczej w danym okresie. Zgodnie z Ustawą o

rachunkowości rachunek przepływów pieniężnych może być sporządzony według dwóch

metod37:

metody pośredniej, której punktem wyjścia jest zysk netto,

34 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 32. 35 Ibidem, s. 32-33. 36 M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszaw, 1998, s. 35. 37 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej…, op.cit., s. 31.

21

metody bezpośredniej – w której zestawia się ze sobą dwa strumienie pieniężne:

wpływy i wydatki.

Struktura rachunku przepływu pieniężnych w każdej z wymienionych metod została

określona w Załączniku nr 1 do Ustawy o rachunkowości. Dodatkowo w Krajowym

Standardzie Rachunkowości nr 1 „Rachunek przepływów pieniężnych” określono

szczegółowe zasady sporządzania rachunku przepływów pieniężnych, zapewniając

porównywalność danych, ponieważ wyeliminował on skutki stosowania różnych rozwiązań

przy ujmowaniu operacji i zdarzeń tego samego rodzaju. Ustawowy kształt sprawozdania

wyodrębnia wpływy i wydatki środków pieniężnych w trzech rodzajach działalności:

operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Działalność operacyjna jest związana z wytwarzaniem i sprzedażą produktów i usług

oraz nabywaniem materiałów i towarów. W tym obszarze strumieni po stronie wpływów

rejestruje się wszystkie wpłaty od odbiorców z tytułu sprzedaży produktów raz inne wpływy,

np. odszkodowania, czynsze dzierżawne. Po stronie wypływów pieniądza ujmuje się wydatki

na regulowanie zobowiązań wobec dostawców, wypłaty wynagrodzeń, zapłaty podatków i

inne wydatki gotówkowe przedsiębiorstwa.

Sfera inwestycyjna jest związana ze strumieniem pieniądza, który jest wygenerowany w

wyniku określonych działań mających na celu zmianę posiadania składników majątkowych,

tj. nieruchomości, rzeczy ruchomych, praw majątkowych, itp. Wszystkie te strumienie

pieniężne są następstwem zmian struktury aktywów przedsiębiorstwa.

Działalność finansowa jest głównie związana z ze strukturą kapitału (pasywów). Dane

przedsiębiorstwo posiadające z określoną strukturę kapitału, jest z jednej strony zobowiązane

do dokonywania pewnych płatności (spłata kredytów bankowych wraz z odsetkami,

dywidendy), z drugiej strony w analizowanym okresie można uzyskać dodatkowe strumienie

finansowe, które zmieniają dotychczasowy stan kapitałów (uzyskanie kredytów,

podwyższenie kapitału zakładowego)38.

Kategorią wynikową rachunku przepływów pieniężnych są przepływy pieniężne netto,

stanowiące różnicę pomiędzy wpływami i wypływami środków pieniężnych dokonanymi w

trakcie okresu sprawozdawczego. Przepływy pieniężne netto mogą przybrać postać nadwyżki

środków pieniężnych, kiedy różnica ta jest dodatnia, albo niedoboru, w sytuacji gdy różnica

jest ujemna, tj. wypływy przewyższają wpływy.

38 Ibidem s. 31.

22

2.2. Analiza wstępna płynności finansowej

Analiza wstępna bilansu polega na porównaniu wielkości sprawozdawanych z danymi

okresów ubiegłych lub z planem finansowym oraz na wzajemnym porównywaniu wielkości

sprawozdawanych danego okresu powiązanych ze sobą w określony sposób, co pozwala na

formułowanie wniosków. W analizie wstępnej wykorzystuje się dwie metody badawcze:

badanie dynamiki (inaczej analiza pozioma lub porównawcza) oraz badanie struktury danych

(inaczej analiza pionowa).

Badanie dynamiki polega na porównaniu danych w odniesieniu do poprzedniego okresu

lub w stosunku do planu, ustalenie tempa wzrostu (spadku) poszczególnych składników

sprawozdania finansowego oraz ocenie zaistniałych zmian. Analiza porównawcza pozwala

również określić kierunki i tempo rozwoju przedsiębiorstwa. Jeśli analiza obejmuje kilka

okresów, można na jej podstawie określić tendencje rozwojowe i ich nasilenie w

poszczególnych okresach39.

Badanie struktury polega na ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych pozycji

składowych sprawozdania finansowego w określonej pozycji łącznej obejmującej całość

pozycji szczegółowych badanego sprawozdania finansowego. Analiza pionowa daje

orientację odnośnie rangi objętych badaniem składników sprawozdania finansowego i o ich

zmianach strukturalnych40.

Z punktu widzenia płynności finansowej istotne znaczenie ma wielkość i struktura

aktywów obrotowych, tj. zapasów, należności krótkoterminowych, inwestycji

krótkoterminowych oraz krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Z

wyszczególnionych składników największą płynność mają środki pieniężne i aktywa

pieniężne. Za składniki majątkowe o równie wysokiej płynności uznaje się papiery

wartościowe takie jak, akcje, obligacje, bony skarbowe, czeki i weksle. Najmniejszą

płynnością spośród aktywów obrotowych charakteryzują się zapasy, w ramach których mogą

występować trudno zbywalne materiały i półprodukty.

Istotny wpływ na płynność finansową ma również struktura pasywów, ze szczególnym

uwzględnieniem podstawowej charakterystyki rodzajowej kapitałów: własnych i obcych,

długo- i krótkoterminowych. Udział kapitałów obcych w ogólnej sumie kapitałów wyraża

zadłużenie przedsiębiorstwa. Wysoki udział kredytów i pożyczek w łacnej kwocie pasywów

może spowodować trudności płatnicze przedsiębiorstwa. Z kolei duży udział kapitałów

39 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 33. 40 Ibidem, s. 33.

23

własnych w ogólnej strukturze kapitałów oznacza duży zakres samofinansowania i mocną

pozycję finansową przedsiębiorstwa. Udział kapitałów długo- i krótkoterminowych w

wewnętrznej strukturze kapitałów obcych ma również istotne znaczenie w ocenie płynności

finansowej. Zwiększenie udziału zobowiązań krótkoterminowych oznacza wzrost obciążeń

płatniczych o krótkim okresie spłaty, co może spowodować napięcie w regulowaniu

bieżących płatności. Korzystnym zjawiskiem z tego punktu widzenia jest wzrost udziału

kapitałów długoterminowych, bowiem wraz ze wzrostem kapitałów długoterminowych

zmniejsza się ryzyko utraty płynności.

Analiza wstępna bilansu opiera się na wskaźnikach struktury i wskaźnikach dynamiki

poszczególnych pozycji aktywów i pasywów. Wskaźniki struktury wyraża się jako stosunek

każdej pozycji aktywów i pasywów do ogólnej sumy bilansowej i wyraża się w procentach.

Wskaźniki dynamiki ustala się jako stosunek poszczególnych pozycji bilansowych aktywów i

pasywów do ich stanu początkowego i również wyraża się w procentach41.

Analiza rachunku przepływów pieniężnych służy do strumieniowej (dynamicznej) oceny

płynności finansowej i w związku z tym stanowi uzupełnienie analizy danych bilansowych,

która przedstawia płynność finansową w ujęciu statycznym. Ujęcie strumieni pieniężnych

występujących w badanym okresie sprawozdawczym daje dużą użyteczność rachunku

przepływów pieniężnych w ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Analiza przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej pozwala na ocenę

samowystarczalności pieniężnej tej podstawowej działalności przedsiębiorstwa.

Występowanie dodatniej kwoty przepływów pieniężnych netto z tej działalności jest

zjawiskiem korzystnym i świadczy o generowaniu nadwyżki pieniężnej powstałej w wyniku

przewagi wpływów nad wydatkami. Dalsza analiza (na podstawie rachunku przepływów

pieniężnych sporządzonego metodą bezpośrednią) może udzielić odpowiedzi na pytanie w

jaki sposób została osiągnięta nadwyżka z działalności operacyjnej i czy źródłem zwiększenia

nadwyżki gotówkowej był wzrost wpływów ze sprzedaży, czy też oszczędności w zakresie

poniesionych wydatków.

Z kolei porównanie zysku na prowadzonej działalności operacyjnej z nadwyżką

przepływów pieniężnych prowadzi do stwierdzenia, w jakiej wysokości osiągnięte zyski mają

pieniężny charakter. Niskie wpływy gotówkowe przy osiąganiu wysokich zysków stają się

41 Ibidem, s. 35-36.

24

niebezpieczne dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i wymagają dokładniejszej analizy i

wyjaśnienia przyczyn takiej sytuacji42.

Działalność inwestycyjna przedsiębiorstwa przejawia się w nabywaniu i zbywaniu

aktywów trwałych, inwestycji oraz aktywów finansowych. Ujemne przepływy pieniężne z

działalności inwestycyjnej świadczą o wyższych wydatkach na tę działalność w stosunku do

osiągniętych wpływów. Dodatni przepływy pieniężne w działalności inwestycyjnej mogą

natomiast świadczyć o wyprzedaży aktywów, która często jest podejmowana w przypadku

trudności finansowych przedsiębiorstwa. Nadwyżka pieniężna z tej działalności może

również pochodzić z dochodów osiąganych z tytułu wcześniejszych inwestycji, nabywanych

aktywów finansowych, czy udzielonych długoterminowych pożyczek.

Analiza przepływów pieniężnych z działalności finansowej pozwala uzyskać informacje

dotyczące źródeł finansowania działalności oraz obciążeń, jakie w związku z ich

wykorzystaniem ponosi przedsiębiorstwo. Z tej części rachunku przepływów pieniężnych

można się dowiedzieć m.in.43:

w jakiej sytuacji i jak często podmiot wykorzystuje zewnętrzne źródła finansowania,

czy przedsiębiorstwo obsługuje zewnętrzne źródła finansowania i jakie stanowią one

obciążenie w bieżącym okresie,

w jakiej relacji pozostają względem siebie spłaty dotychczasowych zobowiązań i

zaciągnięte nowe zobowiązania finansowe,

w jaki sposób wykorzystywane są pozyskiwane źródła finansowania (pętla

zadłużenia).

O płynności finansowej świadczy stopień pokrycia wydatków nadwyżką pieniężną

osiągniętą w działalności operacyjnej. Im większy stopień pokrycia wydatków z tytułu

realizowanej inwestycji, spłaty zaciągniętych kredytów i pożyczek, wypłaconej dywidendy

czy naliczonych odsetek, tym większy poziom samowystarczalności finansowej

przedsiębiorstwa. Niski poziom samowystarczalności rodzi większe zapotrzebowanie na

zewnętrzne źródła finansowania.

Analiza wstępna rachunku przepływów pieniężnych obejmuje również analizę zmian

strukturalnych i dynamicznych przepływów pieniężnych. W przypadku oceny płynności

analiza ta koncentruje się na tych pozycjach rachunku przepływów pieniężnych, których

wielkość lub zmiana ma wpływ na sytuację przedsiębiorstwa.

42 Ibidem, s. 38 43 Ibidem, s. 39-40.

25

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej =

aktywa obrotowe – należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy

zobowiązania krótkoterminowe – zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy

+ rezerwy krótkoterminowe + rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe

2.3. Statyczne metody pomiaru płynności finansowej

2.3.1. Tradycyjne mierniki płynności finansowej

Pomiar płynności finansowej w przedsiębiorstwie służy ocenie skuteczności zarządzania

płynnością oraz ocenie ryzyka jej utraty. Jednocześnie dla podmiotów zewnętrznych, które

najczęściej są aktualnymi lub potencjalnymi wierzycielami przedsiębiorstwa, dostarcza

informacji na temat ryzyka związanego ze współpracą z nim44.

Wskaźniki finansowe to wielkości liczbowe wyrażające relacje, miedzy elementami

działalności finansowej45. Najpopularniejsze statyczne wskaźniki płynności finansowej to46:

wskaźnik bieżącej płynności (current ratio, wskaźnik płynności 3-go stopnia),

wskaźnik płynności przyspieszonej (quick ratio, wskaźnik szybki, wskaźnik płynności

2-go stopnia),

wskaźnik środków pieniężnych (wskaźnik gotówkowej płynności, wskaźnik wysokiej

płynności, wskaźnik 1-go stopnia).

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej, który wyraża się następującym wzorem47:

, (2.1)

informuje ile razy aktywa krótkoterminowe są większe od bieżących pasywów, czyli w jakiej

części przedsiębiorstwo jest stanie zaspokoić roszczenia wierzycieli z posiadanego płynnego

majątku. A. Kusak podaje zmodyfikowana wersję wzoru 2.1, gdzie w liczniku zamiast

aktywów krótkoterminowych występują całe aktywa obrotowe48.

W literaturze przedmiotu nie ma zgodności co do optymalnej wartości tego wskaźnika i

w zależności od źródła norma kształtuje się w przedziale (1,6-1,9)49 lub jest uzależniona od

branży, w której funkcjonuje przedsiębiorstwo i zawiera się w przedziale (1,2-2,0)50. Wartość

poniżej dolnej granicy przedziału może świadczyć o zbyt niskim poziomie płynności i

problemach ze spłatą wymagalnych zobowiązań. Zbyt wysoka wartość wskaźnika płynności

44 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk.

K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 35. 45 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej…, op.cit., s. 175. 46 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 35. 47 Ibidem, s. 36. 48 A. Kusak, Weryfikacja wskaźników płynności, [w:] Studia i Materiały – Wydział Zarządzania UW, nr 2/2005,

s.76. 49 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej…, op.cit., s. 201 50 A. Kusak, Weryfikacja wskaźników płynności…, op.cit., s.76.

26

Wskaźnik płynności przyspieszonej =

aktywa krótkoterminowe – zapasy – rozliczenia międzyokresowe

pasywa bieżące

Wskaźnik środków pieniężnych = inwestycje krótkoterminowe

zobowiązania krótkoterminowe

bieżącej informuje o zbyt dużym zaangażowaniu środków w aktywa obrotowe, co może

prowadzić do utraty potencjalnych zysków z zainwestowania kapitału w lokatę lub inne

przedsięwzięcie.

Wskaźnik płynności przyspieszonej jest udoskonaloną formą wskaźnika płynności

bieżącej, gdyż uwzględnia pomniejszenie aktywów krótkoterminowych o ich najmniej płynną

część, czyli o zapasy (które nie są możliwe do szybkiego upłynnienia bez naruszenia podstaw

egzystencji przedsiębiorstwa) i rozliczenia międzyokresowe. Wskaźnik płynności

przyspieszonej można wyliczyć według wzoru51:

. (2.2)

Rekomendowane w literaturze przedmiotu wartości wskaźnika płynności przyspieszonej

zawierają się w przedziale (0,9-1,5), przy czym według M. Zaleskej dla przedsiębiorstw

handlowych optymalna wielkość tego wskaźnika powinna wynosić 0,752. Jeżeli szybki

wskaźnik płynności jest niski, a bieżący wskaźnik płynności wysoki, może to oznaczać, że

przedsiębiorstwo utrzymuje zbyt duży poziom zapasów53.

Wskaźnik środków pieniężnych, który wyraża się następującym wzorem54:

, (2.3)

pokazuje jaki jest stopień pokrycia pasywów bieżących przez środki pieniężne i papiery

wartościowe przeznaczone do obrotu znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorstwa. Wartość

wskaźnika informuje o tym, jaka część zobowiązań bieżących może być uregulowana

natychmiast. W literaturze jego optymalna wartość waha się w przedziale 0,05-0,3555.

Niekiedy w liczniku zamiast inwestycji krótkoterminowych przyjmuje się środki pieniężne,

ale w przedsiębiorstwach będących częścią grupy kapitałowej gdzie stosowany jest cash

pooling wskaźnik ten nie oddawałby rzeczywistego poziomu płynności.

51 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 37. 52 Ibidem, s. 37. 53 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej…, op.cit., s. 202 54 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit, s.38. 55 Ibidem, s. 38.

27

2.3.2. Mierniki płynności strukturalnej

Wskaźniki płynności strukturalnej służą pomiarowi zdolności do szybkiej zamiany

aktywów na środki pieniężne bez utraty wartości tych aktywów. Można wyróżnić trzy grupy

wskaźników płynności strukturalnej56:

wskaźniki struktury aktywów ogółem,

wskaźniki struktury aktywów trwałych,

wskaźniki struktury aktywów obrotowych.

Do pomiaru płynności strukturalnej mogą służyć następujące wskaźniki struktury

aktywów ogółem57:

wskaźnik udziału aktywów trwałych w aktywach ogółem (WSA1):

A

ATWSA 1 , (2.4)

gdzie:

AT – aktywa trwałe,

A – aktywa ogółem,

wskaźnik udziału aktywów obrotowych w aktywach ogółem (WSA2):

A

AOWSA 2 , (2.5)

gdzie:

AO – aktywa trwałe,

A – aktywa ogółem.

Obydwa wskaźniki mogą przyjmować wartości z przedziału (0,1], przy czym tym lepsza

płynność strukturalna przedsiębiorstwa, im niższa wartość wskaźnika udziału aktywów

trwałych w aktywach ogółem oraz wyższa wartość wskaźnika udziału aktywów obrotowych

w aktywach ogółem. Interpretację wartości tych wskaźników zamieszczono w tabeli 2.

Tabela 2 Interpretacja wskaźników struktury aktywów ogółem

Wartość Poziom płynności strukturalnej

WSA1 WSA2

(0;0,25] bardzo dobry bardzo zły

[0,26;0,34) dobry zły

[0,34;0,50) średni średni

[0,50;0,75) zły dobry

[0,75;1] bardzo zły bardzo dobry

Źródło: K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej, [w:] O nowy ład finansowy w

Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J. Ostaszewski, Szkoła Główna

Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa 2015, s. 177.

56 Ibidem, s. 43. 57 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej…, op.cit., s. 176.

28

Do oceny płynności strukturalnej tylko w odniesieniu do aktywów trwałych

przedsiębiorstwa służą następujące wskaźniki płynności strukturalnej58:

wskaźnik udziału wartości niematerialnych i prawnych w aktywach trwałych ogółem

(WAT1):

AT

WNiPWAT 1 , (2.6)

gdzie:

WNiP – wartości niematerialne i prawne,

AT – aktywa trwałe,

wskaźnik udziału rzeczowych aktywów trwałych w aktywach trwałych ogółem

(WAT2):

AT

RzATWAT 2 , (2.7)

gdzie:

RzAT – rzeczowe aktywa trwałe,

AT – aktywa trwałe,

wskaźnik udziału należności długoterminowych w aktywach trwałych ogółem

(WAT3):

AT

NDWAT 3 , (2.8)

gdzie:

ND – należności długoterminowe,

AT – aktywa trwałe,

wskaźnik udziału długoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach

trwałych ogółem (WAT4):

AT

RMDWAT 4 , (2.9)

gdzie:

RMD – długoterminowe rozliczenia międzyokresowe,

AT – aktywa trwałe.

Wymienione powyżej wskaźniki struktury aktywów trwałych mogą teoretycznie przybierać

wartości z przedziału (0;1], przy czym im wyższa wartość WAT1 i WAT4, tym gorsza płynność

strukturalna oraz im wyższa wartość WAT2 i WAT3, tym lepsza płynność strukturalna.

58 Ibidem , s 177-178.

29

Kolejna grupa wskaźników płynności strukturalnej odnosi się do aktywów obrotowych i

obejmuje następujące wskaźniki59:

wskaźnik udziału zapasów w aktywach obrotowych (WAO1):

AO

ZWAO 1 , (2.10)

gdzie:

Z – zapasy,

AO – aktywa obrotowe,

wskaźnik udziału należności krótkoterminowych w aktywach obrotowych (WAO2):

AO

NKWAO 2 , (2.11)

gdzie:

NK – należności krótkoterminowe,

AO – aktywa obrotowe,

wskaźnik udziału inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych (WAO3):

AO

IKWAO 3 , (2.12)

gdzie:

IK – inwestycje krótkoterminowe,

AO – aktywa obrotowe,

wskaźnik udziału krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach

obrotowych (WAO4):

AO

RMKWAO 4 , (2.13)

gdzie:

RMK – krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe,

AO – aktywa obrotowe.

Wskaźniki struktury aktywów obrotowych mogą teoretycznie przybierać wartości z

przedziału (0;1], przy czym im wyższa wartość WAO1 i WAO4, tym gorsza płynność

strukturalna oraz im wyższa wartość WAO2 i WAO3, tym lepsza płynność strukturalna.

59 Ibidem, s. 178-179.

30

2.3.3. Mierniki płynności potencjalnej

Miary płynności potencjalnej można podzielić na miary zewnętrznej płynności

potencjalnej (która nie zależy od przedsiębiorstwa) i miary indywidualnej płynności

potencjalnej (na którą przedsiębiorstwo ma wpływ)60. W ramach oceny zewnętrznej płynności

potencjalnej należy wziąć pod uwagę ogólne warunki ekonomiczne, politykę kredytową

banków, sytuację na rynku finansowym oraz warunki rynkowe związane z działalnością

przedsiębiorstwa. Do oceny wpływu czynników zewnętrznych na płynność potencjalną

można przyjąć następujące wskaźniki61:

wskaźnik syntetyczny koniunktury gospodarczej GUS,

wskaźnik ryzyka Inturum Justitia,

wyniki analizy ryzyka krajów Euler Hermes.

Wpływ czynników wewnętrznych na płynność potencjalną można mierzyć czterema

grupami wskaźników62:

wskaźnikami wiarygodności przedsiębiorstwa,

wskaźnikami wypłacalności przedsiębiorstwa,

wskaźnikami zdolności kredytowej przedsiębiorstwa,

wskaźnikami potencjału zabezpieczeń.

Oceny wiarygodności podmiotu gospodarczego (czyli określenia, czy podmiot

gospodarczy jest godny zaufania, a z tym wiążą się między innymi jego zwyczaje płatnicze)

można dokona na podstawie:

opinii kontrahentów przedsiębiorstwa,

opinii o przedsiębiorstwie na rynku (m.in. BIK, biura informacji gospodarczej,

wywiadownie handlowe, rejestr dłużników niewypłacalnych w KRS).

Jeśli przedsiębiorstwo jest niewiarygodne, to nawet jeśli jego sytuacja finansowa jest

dobra, to nie ma szans na uzyskanie finansowania w banku. Jeśli zatem wynik oceny

wiarygodności będzie negatywny, to można automatycznie ocenić sama płynność

potencjalną, bez potrzeby oceny sytuacji finansowej i jakości zabezpieczeń63.

Wypłacalność, w odniesieniu do przedsiębiorstw, oznacza sytuację finansową,

pozwalającą terminowo spłacać zadłużenie64. Do oceny wypłacalności przedsiębiorstwa

60 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 62. 61 Ibidem, s.63. 62 Ibidem, s.63. 63 Ibidem, s.64. 64 Słownik finansów i bankowości ,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 482.

31

WOZ = zobowiązania ogółem

suma pasywów

WZKZ = zobowiązania ogółem

kapitał własny

WSZ = zobowiązania powyżej 1 roku

zobowiązania ogółem

WSKS = zobowiązania długoterminowe

kapitał własny

stosuje się wskaźniki zadłużenia (inaczej wskaźniki struktury kapitału). Mogą one znaleźć

także zastosowanie jako wskaźniki płynności potencjalnej, ponieważ aby przedsiębiorstwo

było w stanie szybko pozyskać zewnętrzne źródła finansowania, to poza warunkiem

konicznym, jakim jest wiarygodność, przedsiębiorstwo musi być wypłacalne.

Wśród wskaźników płynności potencjalnej badających poziom wypłacalności

przedsiębiorstwa można wymienić następujące:

wskaźnik ogólnego zadłużenia (WOZ)65:

, (2.14)

wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (WZKW)66:

, (2.15)

wskaźnik struktury zobowiązań (WSZ)67:

, (2.16)

wskaźnik struktury kapitału stałego (WSKS)68:

. (2.17)

W tabeli 3 przedstawiono zalecane wartości oraz interpretację wartości wskaźników

płynności potencjalnej badających poziom wypłacalności przedsiębiorstwa.

Tabela 3 Wskaźniki płynności potencjalnej badające poziom wypłacalności przedsiębiorstwa

Nazwa wskaźnika Zalecana wartość Interpretacja wartości wskaźnika

WOZ 0,57-0,67 Płynność potencjalna jest dobra jeśli wartość wskaźnika jest niższa

od 0,67

WZKZ <1 Płynność potencjalna jest dobra jeśli wartość wskaźnika jest niższa

niż 1

WSZ - Im wyższa wartość wskaźnika, tym lepsza płynność potencjalna

przedsiębiorstwa

WSKS 0,5-1,0 Jeśli wartość wskaźnika jest wyższa od 1, to płynność potencjalna

jest zła

Źródło: K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red.

nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 65.

Również wskaźniki zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu (tj. wskaźniki badające

zdolność do spłaty zaciągniętych zobowiązań kredytowych wraz z odsetkami i innymi

65 red. J. Ostaszewski, Finanse, Difin, Warszawa 2013, s. 495. 66 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 65. 67 Ibidem, s.65. 68 Ibidem, s.65.

32

WPZRzAT = rzeczowe aktywa trwałe

zobowiązania długoterminowe

kosztami) mogą znaleźć zastosowanie jako wskaźniki płynności potencjalnej badające

zdolność kredytową przedsiębiorstwa. Z uwagi na fakt, iż są one zazwyczaj wyliczane przez

analityka bankowego przy ubieganiu się przedsiębiorstwa o kredyt i w publicznie dostępnym

sprawozdaniu finansowym nie ma wszystkich informacji, na podstawie których można by je

obliczyć, nie będą one szczegółowo omawianie w niniejszym podrozdziale.

Zgodnie z prawem bankowym, banki mogą żądać od kredytobiorców i pożyczkobiorców

ustanowienia zabezpieczeń na majątku przedsiębiorstwa. Banki preferują zabezpieczenia

rzeczowe z uwagi na fakt, iż w przypadku upadłości dłużnika zabezpieczenie rzeczowe

zostaje wyłączone z masy upadłości. Zatem z punktu widzenia płynności potencjalnej

posiadanie zabezpieczenia ewentualnych przyszłych zobowiązań jest warunkiem posiadania

płynności potencjalnej.

Wskaźnik poziomu zadłużenia rzeczowych aktywów trwałych (WPZRzAT), który wyraża

się następującym wzorem69:

, (2.18)

można zastosować jako wskaźnik płynnosci potencjalnej odnoszący się do potencjału

zabezpieczeniowego. Im wyższa wartość tego wskaźnika, tym lepsza płynność potencjalna.

Jeśli przedsiębiorstwo jest wiarygodne, wypłacalne, ma zdolność kredytową i ma

zabezpieczenie nowego zobowiązania, to ma indywidualną płynność potencjalną. Ponadto

jeśli wpływ sytuacji makroekonomicznej n płynność potencjalną jest neutralny lub

pozytywny, to przedsiębiorstwo ma ogólną płynność potencjalną i może liczyć na szybkie

pozyskanie zewnętrznego finansowania, a w konsekwencji zachowanie płynności płatniczej70.

2.4. Dynamiczne mierniki płynności finansowej

2.4.1. Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych

Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych zalicza się do grupy dynamicznych

mierników płynności finansowej, które bazują na przepływach pieniężnych wykazanych w

rachunku przepływów pieniężnych. Pomiar płynności finansowej w ujęciu dynamicznym

pozwala na zbadanie mechanizmów wywołujących zmiany posiadanych wielkości zasobów

pieniężnych oraz pozwala zidentyfikować najważniejsze segmenty działalności

69 Ibidem, s.67. 70 Ibidem, s.67.

33

Wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej =

przepływy pieniężne z działalności operacyjnej

przepływy pieniężne z działalności operacyjnej + wpływy z działalności inwestycyjnej +

wpływy z działalności finansowej

Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej =

zysk netto

przepływy pieniężne z działalności operacyjnej

Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej =

przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej

przepływy pieniężne z działalności operacyjnej i finansowej

przedsiębiorstwa generujące wpływy i wydatki środków pieniężnych, jak również ich relacje i

wpływ na osiągany zysk71.

Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych ukazują udział określonych elementów

przepływów gotówkowych w wygospodarowanej nadwyżce pieniężnej. Do tej grupy

wskaźników zalicza się m.in.72:

wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności

operacyjnej,

wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej,

wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej.

Wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej

wyraża się następującym wzorem73:

. (2.19)

Charakteryzuje on zdolność przedsiębiorstwa do generowania gotówki z działalności

podstawowej. Wartość tego wskaźnika w dużym stopniu zależy od branży.

Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej,

obliczany jest zgodnie z poniższym wzorem74:

. (2.20)

Im większe wartości przyjmuje ten wskaźnik, tym w większym stopniu zysk netto

przekłada się na środki pieniężne przedsiębiorstwa, co jest sytuacją pożądaną.

Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej przedstawia możliwość pokrycia

wydatków inwestycyjnych nadwyżką uzyskaną z działalności operacyjnej i finansowej.

Sposób jego wyliczenia przedstawia poniższy wzór75:

, (2.21)

71 K. Białas, Rola dynamicznych wskaźników płynności finansowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem, [w:]

Finanse i prawo finansowe. Journal of Finance and Financial Law, 2017 , nr 1(13) (e-czasopismo), s. 9-10. 72 E. Mioduchowska-Jarosiewicz, Ocena przepływów pieniężnych w grupach kapitałowych, [w:] Zeszyty

Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 737, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 56/2012,

Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2012, s. 161. 73 Ibidem, s. 162. 74 Ibidem, s. 162. 75 Ibidem, s. 162.

34

Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży =

nadwyżka gotówkowa z działalności operacyjnej

wartość sprzedaży

Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku =

nadwyżka gotówkowa z działalności operacyjnej

aktywa ogółem

Wartość wskaźnika finansowania działalności inwestycyjnej powinna wynosić 1 lub

więcej, świadcząc o tym, że przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć wydatki inwestycyjne. W

Polsce jednak częstą sytuacją jest wykorzystywanie środków pieniężnych zgromadzonych w

poprzednich okresach, co może powodować, że wskaźnik ten będzie osiągał niski poziom76.

2.4.2. Wskaźniki wydajności gotówkowej

Wskaźniki wydajności gotówkowej obrazują zdolność generowania nadwyżki

gotówkowej w działalności operacyjnej, a zatem wyrażają zdolności płatnicze

przedsiębiorstwa. Wskaźniki te mogą mieć następującą postać:77

jako wskaźnik wydajności gotówkowej na tle sprzedaży:

, (2.22)

jako wskaźnik wydajności gotówkowej na tle aktywów ogółem:

. (2.23)

W pierwszym ujęciu wskaźnik obrazuje zdolność sprzedaży do generowania nadwyżki

operacyjnej (tj. nadwyżkę pieniężną uzyskaną z 1 zł wartości sprzedaży). Im wyższa wartość

wskaźnika wydajności gotówkowej sprzedaży, tym prowadzona działalność operacyjna jest

bardziej efektywna w ujęciu gotówkowym.

Drugi z wymienionych wskaźników ukazuje zdolność majątku (aktywów)

przedsiębiorstwa do generowania nadwyżki operacyjnej. Jednocześnie tak ustalony wskaźnik

odzwierciedla zdolność przedsiębiorstwa do generowania nadwyżki operacyjnej przez całość

kapitałów (własnych i obcych).

2.4.3. Wskaźniki wystarczalności gotówkowej

Wskaźniki wystarczalności gotówkowej stanowią kolejną grupę mierników płynności

finansowej ustalanych na podstawie rachunku przepływów pieniężnych. Informują one o

tym, czy gotówka generowana w działalności podstawowej jest odpowiednio duża w relacji

76 http://www.findict.pl/academy/analiza_finansowa/analiza_wskaznikowa/wskazniki_cash_flow.php 77 A. Kusak, Płynność finansowa…, op.cit., s. 55.

35

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych =

gotówka netto z działalności operacyjnej

zobowiązania długoterminowe

Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej =

gotówka netto z działalności operacyjnej

spłata zobowiązań długoterminowych +wypłata dywidend + zakup majątku trwałego

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem =

gotówka netto z działalności operacyjnej

zobowiązania ogółem

do różnych wydatków i zobowiązań przedsiębiorstwa78. Wśród wskaźników wystarczalności

gotówkowej można wymienić następujące79:

wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem,

wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych,

wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej,

wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej,

wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych.

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem wyraża się

następującym wzorem80:

. (2.24)

Informuje on o zdolności przedsiębiorstwa do spłacania jego zobowiązań, natomiast

odwrotność tego wskaźnika obrazuje w jakim czasie zobowiązania te mogłyby być

uregulowane z działalności operacyjnej. W praktyce krajów zachodnich ten wskaźnik jest

wykorzystywany do prognozowania bankructwa81.

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych

informuje, czy zasoby gotówki wygospodarowane z działalności podstawowej są

wystarczające do spłaty zobowiązań w okresie dłuższym niż rok bilansowy. Sposób

wyliczenia tego wskaźnika przedstawia poniższy wzór82:

. (2.25)

Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej jest obliczany według

następującego wzoru83:

. (2.26)

Mierzy on ogólną zdolność przedsiębiorstwa do regulowania rocznych wydatków na raty

kredytów długoterminowych, wypłatę dywidendy oraz zakup majątku trwałego z gotówki

78 M. Sierpinska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa 1998, s. 54. 79 Ibidem, s. 53. 80 Ibidem, s. 53. 81 Ibidem, s. 54. 82 Ibidem, s. 53.

36

Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej =

gotówka netto z działalności operacyjnej

środki trwałe + inwestycje +pozostałe aktywa + kapitał obrotowy

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych =

gotówka netto z działalności operacyjnej

wydatki na środki trwałe

uzyskanej z działalności operacyjnej. Ukazuje on zatem bieżącą politykę finansową

przedsiębiorstwa. Jeśli jest on równy lub wyższy od 1, to przedsiębiorstwo nie ma potrzeby

sięgania po dodatkowe źródła finansowania zewnętrznego lub po gotówkę uzyskaną ze

sprzedaży majątku trwałego.

Wskaźnik reinwstycji gotówki operacyjnej jest użyteczny do określenia, w jakiej relacji

do aktywów trwałych i kapitału obrotowego pozostają operacyjne wpływy gotówkowe, które

zostały zatrzymane w przedsiębiorstwie i zainwestowane w celu odtworzenia aktywów oraz

na rozszerzenie działalności podstawowej. Można go obliczyć według wzoru84:

. (2.27)

Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej kształtujący się na poziomie 8-10% jest

uważany za ogólnie satysfakcjonujący85.

Ostatni z omawianych w niniejszym podrozdziale wskaźników, który wyraża się

następującym wzorem86:

, (2.28)

świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do utrzymania środków trwałych ze swego dochodu

gotówkowego, bez konieczności pozyskiwania zewnętrznego finansowania.

Wskaźniki wystarczalności gotówkowej pokazują zdolność przedsiębiorstwa do

sfinansowania głównych grup wydatków nadwyżką gotówkowa generowaną na działalności

operacyjnej. Wskaźniki na poziomie powyżej 1 oznaczają samowystarczalność

przedsiębiorstwa w pokryciu tych wydatków. Im wyższy wskaźnik, tym łatwiejsze

samofinansowanie tych wydatków. Wskaźniki na poziomie poniżej 1 oznaczają potrzebę

pozyskania dodatkowych zewnętrznych źródeł finansowania lub osiągniecie wpływów z

działalności inwestycyjnej. Zwykle jednak jest to związane ze wzrostem zadłużenia, co

będzie skutkować wzrostem obciążeń płatniczych w przyszłych okresach87.

83 Ibidem, s. 53. 84 Ibidem, s. 53. 85 Ibidem, s.55. 86 Ibidem, s. 53. 87 A. Kusak, Płynność finansowa…, op.cit., s. 56-57.

37

3. Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa Alma Market S.A. w

restrukturyzacji

3.1. Charakterystyka badanego przedsiębiorstwa

Alma Market S.A. rozpoczęła działalność 2 stycznia 1991 r. pod nazwą F.H.

„KrakChemia” S.A. w wyniku przekształcenia państwowego Przedsiębiorstwa Handlu

Chemikaliami „Chemia” w Krakowie. W KRS jako podstawowy przedmiot działalności

Spółki widnieje handel detaliczny artykułami spożywczymi. Od 28 lipca 1994 r. Spółka jest

notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.

W analizowanym okresie (lata 2016-2016) Spółka była podmiotem dominującym Grupy

Kapitałowej Alma Market S.A., w skład której wchodziły m.in.: Krakowski Kredens Tradycja

Galicyjska Spółka Akcyjna (przedmiot działalności: handel detaliczny i hurtowy artykułami

spożywczymi marki własnej), Paradise Group Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

(przedmiot działalności: sprzedaż detaliczna i dystrybucja artykułów luksusowych), Alma

Development Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,

Do 15 września 2016 r. Alma Market S.A. prowadziła detaliczną działalność handlową

(sieć delikatesów) w Krakowie, Tarnowie, Nowym Targu, Warszawie, Piasecznie,

Pruszkowie, Konstancinie – Jeziorna, Poznaniu, Wrocławiu, Rybniku, Gdyni, Sopocie,

Katowicach, Bydgoszczy, Łodzi, Zielonej Górze, Opolu, Rzeszowie, Lubinie, Lublinie,

Częstochowie, Szczecinie, Olsztynie, Gdańsku, Węgrzcach k. Krakowa. W lipcu 2016 r.

Spółka świętowała otwarcie 50 sklepu, natomiast na koniec 2016 r. posiadała jedynie 9

obiektów handlowych realizujących sprzedaż. Ograniczenie działalności i związane z nim

likwidacje sklepów oraz zwolnienia pracowników były skutkiem problemów finansowych

Spółki przegrywającej konkurencję z bardzo szybko rozwijającymi się sieciami dyskontów,

które wprowadziły ofertę wyższą jakościowo, w tym krótkie serie produktów luksusowych.

Biorąc pod uwagę rząd wielkości obrotów (ok. 1 mld zł rocznie), delikatesy nie były w stanie

wynegocjować tak dobrych warunków zakupowych jak duże sieci dyskontowe czy duże sieci

supermarketów. Latem ubiegłego roku media informowały o pustych półkach w Almie i

nieuregulowanych płatnościach. Spółka tłumaczyła się wówczas restrukturyzacją firmy i

twardymi, biznesowymi negocjacjami z dostawcami. Okazało się jednak, że Alma jest

poważnie zadłużona.

W dniu 15 września 2016 r. Alma Market S.A złożyła wniosek o otwarcie postępowania

sanacyjnego (będącego formą postępowania restrukturyzacyjnego, którego celem jest

38

reorganizacja działania firmy, aby przywrócić jej rynkową konkurencyjność), co czasowo

pozwoliło jej uchronić się przed egzekucją. W związku z tym, że postępowanie sanacyjne nie

zostało otwarte w terminie trzydziestu dni od dnia złożenia wniosku, Zarząd Spółki z

przyczyn formalnych 14 października 2016 r. złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Decyzja

o jego złożeniu była podyktowana względami prawnymi i nie wpływała na wniosek o

otwarcie postępowania sanacyjnego. W niniejszym wniosku Spółka podtrzymała i poparła

jednocześnie wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. W dniu 15 grudnia

2016 r. Sąd Rejonowy w Krakowie - Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i

restrukturyzacyjnych - wydał postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego Alma

Market S.A., jednocześnie oddalając wnioski o upadłość Spółki (wniosek wierzyciela z dnia

20 września 2016 r. i wniosek Spółki z 14 października 2016 r.), co wiązało się ze zmianą jej

nazwy na Alma Market S.A. w restrukturyzacji.

Plan restrukturyzacji Spółki nie został zrealizowany, ponieważ w dniu 30 stycznia 2017 r.

zarządca masy sanacyjnej złożył w Sądzie wniosek o umorzenie postępowania sanacyjnego88.

W dniu 10 lutego 2017 r. Sąd wydał postanowienie o umorzeniu postępowania sanacyjnego

Spółki. Aby zabezpieczyć przedsiębiorstwo przed egzekucją Zarząd Spółki w dniu 14 lutego

2017 r. złożył w Sądzie Rejonowym dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie, VIII Wydział

Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych, w związku z wydanym

postanowieniem o umorzeniu postępowania sanacyjnego, uproszczony wniosek o ogłoszenie

upadłości Spółki obejmującej likwidację jej majątku.

3.2. Analiza struktury i dynamiki bilansu

Załącznik nr 1 zawiera jednostkowy bilans Alma Market S.A. (w restrukturyzacji) w

latach 2013-2016. Analizując dane bilansowe Spółki można łatwo zauważyć spadek sumy

bilansowej w 2015 r. i w 2016 r., co wskazuje na kurczenie się majątku przedsiębiorstwa i

ograniczanie skali działalności. Uwagę zwraca również ujemna wartość kapitału własnego na

koniec 2016 r., będąca skutkiem straty finansowej poniesionej w 2016 r., która przekraczała

wartość kapitału własnego z końca 2015 r.

W tabeli 4 zaprezentowano wskaźniki struktury i dynamiki aktywów, natomiast w tabeli

5 zostały zaprezentowane wskaźniki struktury i dynamiki pasywów w latach 2014-2016.

Tabela 4 Wskaźniki struktury i dynamiki aktywów w latach 2014-2016 (wartości w %)

88 prawdopodobnie z uwagi na brak środków na prowadzenie postępowania sanacyjnego (źródło internetowe:

http://www.forbes.pl/delikatesy-alma-upadna-nie-bedzie-planu-naprawczego,artykuly,210785,1,1.html)..

39

AKTYWA

Udział na

koniec

2014 r.

Udział na

koniec

2015 r.

Udział na

koniec

2016 r.

Dynamika

2014/2013

Dynamika

2015/2013

Dynamika

2016/2013

Aktywa trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe 23,4 16,3 38,5 92,0 54,6 67,0

Nieruchomości inwestycyjne 6,5 4,8 8,0 110,8 69,7 60,0

Aktywa niematerialne 0,4 0,4 0,5 92,7 72,0 52,0

Inwestycje w jednostkach zależnych 36,3 35,0 17,6 100,0 82,4 21,5

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 3,8 9,1 11,0 100,6 208,5 130,3

Aktywa finansowe

Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 3,8 7,2 11,5 95,6 156,2 128,5

Należności handlowe oraz pozostałe należności 0,0 0,0 0,0 100,0 NA 100,0

Razem aktywa finansowe 3,8 7,3 11,5 95,6 156,6 128,5

Razem aktywa trwałe 74,2 72,8 87,1 97,9 82,1 50,9

Aktywa obrotowe

Zapasy 15,9 17,3 4,4 109,2 101,7 13,3

Aktywa finansowe

Należności handlowe oraz pozostałe należności 8,7 8,6 7,5 122,1 102,8 46,8

Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 1,2 1,3 1,0 90,0 83,1 34,9

Razem aktywa finansowe 9,9 9,8 8,6 117,1 99,7 44,9

Razem aktywa obrotowe 25,8 27,2 12,9 112,1 100,9 24,9

RAZEM AKTYWA 100,0 100,0 100,0 101,2 86,5 44,9

Źródło: Opracowanie własne na podstawie jednostkowych sprawozdań finansowych Alma Market S.A. w

restrukturyzacji za lata 2014-2016

Tabela 5 Wskaźniki struktury i dynamiki pasywów w latach 2014-2016 (wartości w %)

PASYWA

Udział na

koniec

2014 r.

Udział na

koniec

2015 r.

Udział na

koniec

2016 r.

Dynamika

2014/2013

Dynamika

2015/2013

Dynamika

2016/2013

KAPITAŁ WŁASNY

Kapitał własny przypadający na akcjonariuszy Spółki 38,0 21,0 -33,0 95,1 44,9 -36,5

ZOBOWIĄZANIA

Zobowiązania długoterminowe

Zobowiązania finansowe

Kredyty i pożyczki 15,1 13,2 0,8 82,0 61,2 1,9

Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 0,5 0,5 0,7 81,3 62,7 44,0

Razem zobowiązania finansowe 15,6 13,6 1,4 81,9 61,2 3,3

Zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego 0,4 2,1 3,3 88,2 381,3 310,0

Rezerwy na pozostałe zobowiązania i obciążenia 0,1 3,7 1,5 139,9 3337,4 690,1

Razem zobowiązania długoterminowe 16,1 19,4 6,2 82,4 84,7 14,0

Zobowiązania krótkoterminowe

Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 35,0 43,0 82,8 120,2 126,0 126,0

Kredyty i pożyczki 10,7 14,8 36,9 106,5 125,8 162,9

Razem zobowiązania finansowe 45,7 57,7 119,7 116,7 125,9 135,5

Rezerwy na pozostałe zobowiązania i inne obciążenia 0,1 1,8 7,0 253,8 2710,9 5387,0

Razem zobowiązania krótkoterminowe 45,9 59,6 126,8 116,9 129,7 143,2

Razem zobowiązania 62,0 79,0 133,0 105,4 114,7 100,1

RAZEM ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY 100,0 100,0 100,0 101,2 86,5 44,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie jednostkowych sprawozdań finansowych Alma Market S.A. w

restrukturyzacji za lata 2014-2016

Z danych zebranych w tabelach 4 i 5 dla oceny płynności finansowej wynikają

następujące wnioski:

udział aktywów obrotowych w aktywach ogółem nieznacznie wzrósł z 25,8% na

koniec 2014 r. do 27,2% na koniec 2015 r., a następnie istotnie spadł do poziomu

12,9% na koniec 2016 r. (co było głównie spowodowane spadkiem zapasów w

związku z zamykaniem placówek handlowych). Mniejszy udział aktywów

obrotowych jest niekorzystny z punktu widzenia płynności finansowej.

40

corocznie wzrastał udział zobowiązań w całości pasywów z 62% na koniec 2014 r. do

133% na koniec 2016 r. (kiedy to zobowiązania Spółki przekroczyły jej majątek o

33%). Jest to bardzo niekorzystna zmiana z punktu widzenia płynności finansowej.

coroczny wzrost zobowiązań krótkoterminowych przy spadku aktywów obrotowych

oznacza pogorszenie pokrycia tych zobowiązań przez aktywa krótkoterminowe, a tym

samym pogorszenie sytuacji płatniczej,

spadek krótkoterminowych należności handlowych i pozostałych należności przy

wzroście krótkoterminowych zobowiązań krótkoterminowych i pozostałych

zobowiązań oznacza pogorszenie relacji tych należności do zobowiązań, co jest

niekorzystne z punktu widzenia płynności finansowej,

coroczny spadek środków pieniężnych i ich ekwiwalentów przy corocznym wzroście

zobowiązań krótkoterminowych powoduje pogorszenie pokrycia zobowiązań

krótkoterminowych najbardziej płynnymi aktywami co oznacza zwiększenie ryzyka

trudności płatniczych w odniesieniu do już wymagalnych zobowiązań

krótkoterminowych.

Dokonana na podstawie wstępnej analizy bilansu ogólna ocena zmiany sytuacji płatniczej

przedsiębiorstwa w latach 2014-2016 jest niekorzystna, przy czym szczególnie istotne

pogorszenie płynności finansowej nastąpiło w 2016 r.

3.3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych

Załącznik nr 2 zawiera rachunek przepływów pieniężnych Alma Market S.A. (w

restrukturyzacji) w latach 2013-2016. Na jego podstawie można zauważyć, iż w

analizowanym okresie stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na koniec

każdego roku był ujemny i za wyjątkiem 2016 r. odnotowywano zmniejszenie stanu środków

pieniężnych netto.

Tabela 6 Główne obszary rachunku przepływów pieniężnych w latach 2014-2016

Obszary rachunku przepływów pieniężnych [ tys.zł ] 2014 2015 2016

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 23 002 11 122 -1 831

Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej -1 217 4 201 38 539

Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej -22 492 -18 741 -32 058

Zwiększenie/(Zmniejszenie) netto stanu środków pieniężnych -707 -3 418 4 650

Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na początek okresu -16 286 -16 993 -20 411

Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na koniec okresu -16 993 -20 411 -15 761 Źródło: Opracowanie własne na podstawie jednostkowych sprawozdań finansowych Alma Market S.A. w

restrukturyzacji za lata 2014-2016

W tabeli 6 zostały zaprezentowane główne pozycje rachunku przepływów pieniężnych w

badanym okresie. Analizując przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej,

41

inwestycyjnej i finansowej można wyciągnąć następujące wnioski na potrzeby oceny

płynności finansowej:

rok 2014 jest sygnałem zbliżających się trudności płatniczych przedsiębiorstwa

(dodatnie strumienie pieniężne z działalności operacyjnej nie pozwalają w pełni na

pokrycie wydatków z tytułu realizowanych inwestycji i obsługi zadłużenia),

w 2015 r. można zauważyć pogorszenie sytuacji płynnościowej – Spółka pokrywa

wydatki na działalność finansową ze środków wypracowanych z działalności

operacyjnej i inwestycyjnej oraz posiłkuje się kredytem w rachunku bieżącym,

w 2016 r. Spółka zmaga się z poważnymi problemami finansowymi - spłata

dotychczasowych kredytów jest finansowana ze sprzedaży majątku, brak płynności

potencjalnej.

Dokonana na podstawie wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych ogólna

ocena płynności finansowej przedsiębiorstwa jest negatywna. Coroczny spadek strumieni

pieniężnych z działalności operacyjnej, przy braku samowystarczalności pieniężnej

podstawowej działalności w 2016 r., jak również coroczny wzrost wypływów pieniężnych

netto z działalności finansowej, wskazują na systematyczne pogarszanie się sytuacji płatniczej

badanej spółki.

3.4. Ocena wskaźnikowa płynności finansowej

Na podstawie danych zawartych w jednostkowych sprawozdaniach finansowych Alma

Market S.A. (w restrukturyzacji) za rok 2014, 2015 i 2016 zostały policzone wskaźniki

płynności finansowej, szczegółowo opisane w drugim rozdziale niniejszej pracy.

Wskaźnikowa ocena płynności finansowej zostanie poprzedzona analizą kapitału

obrotowego netto. W tabeli 7 przedstawiono wielkość kapitału obrotowego netto, który w

badanym okresie przyjmował ujemne wartości, co wskazuje na wysoki poziom ryzyka utraty

płynności przez przedsiębiorstwo. Przypadek Alma Market S.A. potwierdza zatem wyniki

badań empirycznych, według których przedsiębiorstwa, które trwale utraciły zdolność do

regulowania swoich zobowiązań, wskutek czego upadły, wykazywały przez dłuższy czas

ujemny kapitał obrotowy.

Tabela 7 Wartość kapitału obrotowego netto w latach 2014-2016

Wartości w tys. PLN 2014 2015 2016

Kapitał obrotowy netto -117 497 -161 975 -295 141 Źródło: Opracowanie własne

W tabeli 8 zostały zaprezentowane wartości wskaźników płynności płatniczej, które w

badanym okresie kształtowały się poniżej dolej granicy wartości referencyjnych, co świadczy

42

o niewystarczającym pokryciu zobowiązań krótkoterminowych aktywami płynnymi. Ponadto,

malejące w czasie wartości tych wskaźników wskazują na systematyczne pogarszanie się

płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Tabela 8 Wartości tradycyjnych wskaźniki płynności w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej 0,56 0,46 0,10

Wskaźnik płynności przyspieszonej 0,22 0,17 0,07

Wskaźnik środków pieniężnych 0,03 0,02 0,01 Źródło: Opracowanie własne

Wartości wskaźników służących pomiarowi zdolności do szybkiej zamiany aktywów

na środki pieniężne bez utraty wartości tych aktywów przedstawiono w tabeli 9. Wskaźniki

struktury aktywów ogółem obrazują bardzo zły poziom płynności strukturalnej, przy istotnym

jego pogorszeniu na koniec 2016 r. W latach 2014-2015 w strukturze aktywów trwałych

dominowały inwestycje długoterminowe, z których część została sprzedana w 2016 r., dzięki

czemu do Spółki napłynął strumień środków pieniężnych.

Tabela 9 Wartości wskaźników płynności strukturalnej w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

WSA 1 0,74 0,73 0,87

WSA 2 0,26 0,27 0,13

WAT 1 0,01 0,01 0,01

WAT 2 0,32 0,22 0,44

WAT 3 0,00 0,00 0,00

WAT 4 0,05 0,13 0,13

Udział inwestycji długoterminowych

w aktywach trwałych 0,63 0,65 0,43

WAO 1 0,62 0,64 0,34

WAO 2 0,33 0,31 0,58

WAO 3 0,05 0,05 0,08

WAO 4 0,01 0,01 0,00

Wskażniki struktury aktywów ogółem

Wskaźniki struktury aktywów trwałych

Wskaźniki struktury aktywów obrotowych

Źródło: Opracowanie własne

Z kolei analizując strukturę aktywów obrotowych, można zauważyć ich poprawę w

2016 r. względem lat poprzednich (spadek udziału zapasów, wzrost udziału należności i

inwestycji długoterminowych), co było z jednej strony spowodowane ograniczeniem

działalności (stąd zmniejszenie zapasów, które wpłynęło na wzrost wskaźnika udziału

należności krótkoterminowych, na skutek spadku aktywów obrotowych), a z drugiej strony

wpływem gotówki ze wspomnianej sprzedaży inwestycji długoterminowych.

43

W tabelach 10 i 11 zostały zaprezentowane wskaźniki płynności potencjalnej,

określające, czy przedsiębiorstwo, które nie posiada środków pieniężnych lub nie jest w stanie

szybko upłynnić innych aktywów, jest zdolne do szybkiego pozyskania zewnętrznych źródeł

finansowania. Analizując zmiany tych wskaźników w czasie można generalnie zauważyć

systematyczne pogarszanie się poziomu płynności potencjalnej, przy czym zasadniczo ich

wartości kształtują się poza przedziałami wartości referencyjnych. Wyjątkiem jest wskaźnik

ogólnego zadłużenia, który na koniec 2014 r. wskazywał na dobrą płynność potencjalną

(<0,67) oraz wskaźnik struktury kapitału stałego, który na koniec 2015 r., który mieścił się w

przedziale zalecanych wartości [0,5-1]. Z uwagi na ujemny poziom kapitału własnego na

koniec 2016 r. wskaźnik zadłużenia kapitału własnego oraz struktury kapitału własnego

przyjmowały ujemne wartości, co świadczy o braku płynności potencjalnej.

Tabela 10 Wartości wskaźników wypłacalności w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

WOZ 0,62 0,79 1,33

WZKW 1,63 3,76 -4,03

WSZ 0,26 0,25 0,05

WSKS 0,42 0,93 -0,19 Źródło: Opracowanie własne

Warto również zwrócić uwagę na zmiany wartości wskaźnika poziomu zadłużenia

rzeczowych aktywów trwałych, który spada na koniec 2015 r. względem końca 2014 r.

(pogorszenie płynności potencjalnej), a następnie istotnie wzrasta na koniec 2016 r. Ten

wzrost nie odzwierciedla jednak polepszenia płynności strukturalnej, ale jest skutkiem

zmniejszenia mianownika wskaźnika WPZRzAT (zobowiązania długoterminowe)

spowodowanego wypowiedzeniem przez bank PKO BP umów kredytowych z powodu

zagrożenia upadłością Alma Market w listopadzie 2016 r. Również ten fakt wskazuje, iż

Spółka nie posiada płynności potencjalnej.

Tabela 11 Wartości wskaźnika potencjału zabezpieczeń w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

WPZRzAT 1,45 0,84 6,23 Źródło: Opracowanie własne

Omówione powyżej statyczne mierniki płynności finansowej jednoznacznie obrazują

systematyczne pogarszanie się płynności finansowej Spółki w badanym okresie, przy czym na

ich podstawie można stwierdzić, że już w 2014 r. ocena płynności finansowej

przedsiębiorstwa była negatywna.

W dalszej części niniejszego podrozdział zostaną zaprezentowane mierniki

pozwalające ocenić płynność finansową w ujęciu dynamicznym.

44

W tabeli 12 zestawiono wartości wskaźników struktury przepływów pieniężnych.

Coroczny spadek wartości wskaźnika wypracowania przepływów pieniężnych z działalności

operacyjnej wskazuje na malejące możliwości przedsiębiorstwa do generowania gotówki z

działalności podstawowej, przy czym w 2016 r. przyjmuje on wartość mniejszą od zera z

uwagi na ujemne przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej. Również wskaźnik

udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej spada w 2015 r.

wzglądem 2014 r., jak również w obu tych latach przyjmuje wartości ujemne, co nie jest

sytuacją pożądaną. Ogromny wzrost tego wskaźnika w 2016 r. nie świadczy bynajmniej o

poprawie stopnia w jakim zysk netto przekłada się na środki pieniężne Spółki, tylko jest

skutkiem sposobu jego kalkulacji (wysoka strata netto jest dzielona przez ujemne przepływy

pieniężne netto z działalności operacyjnej). Z kolei wskaźnik finansowania działalności

inwestycyjnej został policzony tylko dla 2014 r., ponieważ w kolejnych latach w wyniku

sprzedaży majątku przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej były dodatnie,

więc nie można go wówczas zinterpretować. Wartość wskaźnika finansowania działalności

inwestycyjnej świadczy o tym, że w 2014 r. przedsiębiorstwo nie było w stanie pokryć

wydatków inwestycyjnych z wygenerowanych w tym roku strumieni pieniężnych z

działalności operacyjnej i finansowej.

Tabela 12 Wartości wskaźników struktury przepływów pieniężnych w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

Wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej 0,46 0,32 -0,04

Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej -0,41 -8,84 108,04

Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej -2,39 NA NA Źródło: Opracowanie własne

Zaprezentowane w tabeli 13 wskaźniki wydajności gotówkowej wskazują na malejące

w kolejnych latach możliwości finansowania różnych wydatków przez przedsiębiorstwo, a

tym samym na spadek w ujęciu gotówkowym efektywności prowadzonej przez nie

działalności operacyjnej, co ma przełożenie na pogorszenie zdolności płatniczej.

Tabela 13 Wartości wskaźników wydajności gotówkowej w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

Wskaźnik wydajności gotówkowej na tle sprzedaży 0,02 0,01 0,00

Wskaźnik wydajności gotówkowej na tle aktywów ogółem 0,04 0,02 0,00 Źródło: Opracowanie własne

W tabeli 14 przedstawiono, jak kształtowały się wartości wskaźników wystarczalności

gotówkowej w badanym okresie. Na ich odstawie można zauważyć coroczny spadek

zdolności do sfinansowania różnych grup wydatków nadwyżką gotówkową generowaną z

podstawowej działalności. Poza jednym wyjątkiem wskaźniki wystarczalności gotówkowej

przyjmowały wartości poniżej 1, co oznaczało potrzebę pozyskania dodatkowych

45

zewnętrznych źródeł finansowania lub osiągnięcia wpływów z działalności inwestycyjnej. Na

skutek ujemnych przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej osiągniętych w

2016 r. wartości wskaźników wskaźniki wystarczalności gotówkowej w tym roku były

mniejsze od zera. Generalnie, gotówka generowana w badanym okresie w działalności

podstawowej była niewystarczająca w relacji do wydatków i zobowiązań spółki, co świadczy

o niskiej płynności płatniczej.

Tabela 14 Wartości wskaźników wystarczalności gotówkowej w latach 2014-2016

Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem 0,06 0,03 -0,01

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych 0,24 0,11 -0,11

Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej 0,55 0,36 -0,04

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych 1,58 0,67 -0,18 Źródło: Opracowanie własne

Reasumując, ocena wskaźników płynności finansowej badanego przedsiębiorstwa

zarówno w ujęciu statycznym i dynamicznym wskazuje na systematyczne pogarszanie się

płynności finansowej Spółki. Ponadto, można stwierdzić, że już na koniec 2014 r. sytuacja

płynnościowa Alma Market S.A. była trudna, a niska zdolność go generowania gotówki z

działalności operacyjnej dodatkowo ją pogłębiała.

46

Zakończenie

W niniejszej pracy dokonano oceny płynności finansowej Alma Market S.A. w latach

2014-2016 w oparciu o analizę bilansu i rachunku przepływów pieniężnych, a także przy

wykorzystaniu wskaźników badających płynność finansową w ujęciu statycznym (w podziale

na grupy wskaźników: płynności płatniczej, płynności strukturalnej i płynności potencjalnej)

oraz w ujęciu dynamicznym (w podziale na grupy wskaźników: struktury przepływów

pieniężnych, wydajności gotówkowej i wystarczalności gotówkowej). Analiza została

przeprowadzona przy wykorzystaniu danych zawartych w jednostkowych sprawozdaniach

finansowych Spółki za rok 2014, 2015 i 2016.

Prezentację otrzymanych w trakcie badań wyników poprzedzono omówieniem

zagadnień wprowadzających w rozważaną tematykę. I tak na wstępnie przedstawiono istotę

płynności finansowej - rozważanej w rożnych aspektach działalności podmiotu

gospodarczego. Obszerny fragment pracy został poświęcony opisowi metod oceny płynności

finansowej przedsiębiorstwa, które następnie zostały wykorzystane w kolejnej - empirycznej

części niniejszej pracy.

Analizie poddano przedsiębiorstwo, które w drugiej połowie 2016 r. przechodziło

poważne trudności finansowe, skutkujące złożeniem przez jego Zarząd w lutym 2017 r.

wniosku o upadłość likwidacyjną, aby sprawdzić, czy utrata płynności finansowej była

główna przyczyną niewypłacalności przedsiębiorstwa, prowadzącej do jego upadłości.

Wyniki badania wskazują na systematyczne pogarszanie się sytuacji płynnościowej

przedsiębiorstwa od 2014 r. zarówno w obszarze płynności płatniczej, strukturalnej, jak i

potencjalnej, przy czym już w 2014 r. ogólna ocena płynności finansowej była negatywna i

już wówczas prawie wszystkie wskaźniki płynności kształtowały się poniżej zalecanych

wartości. Analiza rachunku przepływów pieniężnych wykazała, że gotówka generowana w

działalności podstawowej nie była wystarczająca na pokrycie wydatków na inwestycje i

obsługę zadłużenia, w związku z czym w 2015 r. i 2016 r. przedsiębiorstwo, przy braku

płynności potencjalnej, musiało wyprzedawać majątek, aby uzyskać środki na spłatę

zobowiązań.

W opinii autora to właśnie niska zdolność do generowania gotówki z działalności

operacyjnej, a także niska rentowność (ujemny wynik finansowy netto w latach 2014-2016)

były przyczyną pogarszania się kondycji finansowej przedsiębiorstwa, co doprowadziło do

utraty płynności i w konsekwencji do niewypłacalności Spółki (na koniec 2016 r.

zobowiązania przekraczały majątek Spółki). Przypadek badanego przedsiębiorstwa wskazuje,

47

że w dłuższym horyzoncie czasu, bez dodatniej rentowności przetrwanie podmiotu

gospodarczego jest niemożliwe.

48

Bibliografia

Białas K., Rola dynamicznych wskaźników płynności finansowej w zarządzaniu

przedsiębiorstwem, [w:] Finanse i prawo finansowe. Journal of Finance and Financial Law,

2017, nr 1(13) (e-czasopismo)

Cicirko T., Istota płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk.

K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015

Filipowicz A., Proces zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność

finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015

Folga J., Istota zarządzania zobowiązaniami handlowymi, [w:] Płynność finansowa

przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015

Folga J., Kredyt kupiecki jako źródło należności, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa,

red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015

Iwanicz-Drozowska M., Zarządzanie finansowe bankiem, PWE, Warszawa 2005

Kreczmańska-Gigol K., Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej, [w:] O nowy ład

finansowy w Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J.

Ostaszewski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa

2015

K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa, [w:]

Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa

2015

Kreczmańska-Gigol K., Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa

przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015

Kreczmańska-Gigol K., Środki pieniężne w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność finansowa

przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 234.

Kreczmańska-Gigol K., Zarządzanie zapasami, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa,

red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015

Kusak A., Płynność finansowa. Analiza i Sterowanie, Wydawnictwo Naukowe Wydziału

Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006

Kusak A., Weryfikacja wskaźników płynności, [w:] Studia i Materiały – Wydział Zarządzania

UW, nr 2/2005

Mioduchowska-Jarosiewicz E., Ocena przepływów pieniężnych w grupach kapitałowych, [w:]

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 737, Finanse, Rynki Finansowe,

Ubezpieczenia nr 56/2012, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2012

Olchowicz I., Tłaczała A., Sprawozdawczość finansowa według krajowych i

międzynarodowych standardów, Difin, Warszawa 2008

Ostaszewski J., Cicirko T., Kreczmańska-Gigol K., Russel P., Finanse spółki akcyjnej, Difin,

Warszawa 2009

Ostaszewski J., Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie i metody jego pomiaru, [w:] O

nowy ład finansowy w Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red.

nauk. J. Ostaszewski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza,

Warszawa 2015

49

Ostaszewski J. [red.], Finanse, Difin, Warszawa 2013

Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszaw, 1998

Słownik finansów i bankowości ,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008

Tokarski A., Tokarski M,, Mosionek-Schweda M., Pomiar i cena płynności finansowej

podmiotu gospodarczego, CeDeWu Sp. z o.o.

Wędzki D., Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przepływy pieniężne a wartość

dla właścicieli, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003

50

Spis tabel

Tabela 1 Wpływ czynników makroekonomicznych na płynność strukturalną i płynność

potencjalną ............................................................................................................................... 10

Tabela 2 Interpretacja wskaźników struktury aktywów ogółem ............................................. 27

Tabela 3 Wskaźniki płynności potencjalnej badające poziom wypłacalności przedsiębiorstwa

.................................................................................................................................................. 31

Tabela 4 Wskaźniki struktury i dynamiki aktywów w latach 2014-2016 (wartości w %) ...... 38

Tabela 5 Wskaźniki struktury i dynamiki pasywów w latach 2014-2016 (wartości w %) ...... 39

Tabela 6 Główne obszary rachunku przepływów pieniężnych w latach 2014-2016 ............... 40

Tabela 7 Wartość kapitału obrotowego netto w latach 2014-2016 .......................................... 41

Tabela 8 Wartości tradycyjnych wskaźniki płynności w latach 2014-2016 ............................ 42

Tabela 9 Wartości wskaźników płynności strukturalnej w latach 2014-2016 ......................... 42

Tabela 10 Wartości wskaźników wypłacalności w latach 2014-2016 ..................................... 43

Tabela 11 Wartości wskaźnika potencjału zabezpieczeń w latach 2014-2016 ........................ 43

Tabela 12 Wartości wskaźników struktury przepływów pieniężnych w latach 2014-2016 .... 44

Tabela 13 Wartości wskaźników wydajności gotówkowej w latach 2014-2016..................... 44

Tabela 14 Wartości wskaźników wystarczalności gotówkowej w latach 2014-2016 ............. 45

51

Załączniki

Załącznik nr 1

SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ (wartości w tys. PLN)

AKTYWA 2013 2014 2015 2016

Aktywa trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe 148 833 136 980 81 224 99 763

Nieruchomości inwestycyjne 34 539 38 261 24 085 20 722

Aktywa niematerialne 2 694 2 496 1 939 1 402

Inwestycje w jednostkach zależnych 212 292 212 302 174 858 45 547

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 21 880 22 009 45 612 28 508

Aktywa finansowe

Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 23 196 22 167 36 228 29 798

Należności handlowe oraz pozostałe należności 0 0 102 0

Razem aktywa finansowe 23 196 22 167 36 330 29 798

Razem aktywa trwałe 443 434 434 215 364 048 225 740

Aktywa obrotowe

Zapasy 85 124 92 968 86 543 11 301

Aktywa finansowe

Należności handlowe oraz pozostałe należności 41 609 50 821 42 765 19 466

Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 7 778 7 002 6 462 2 718

Razem aktywa finansowe 49 387 57 823 49 227 22 184

Razem aktywa obrotowe 134 511 150 791 135 770 33 485

RAZEM AKTYWA 577 945 585 006 499 818 259 225

PASYWA 2013 2014 2015 2016

KAPITAŁ WŁASNY

Kapitał własny przypadający na akcjonariuszy Spółki 233 767 222 261 104 972 -85 417

ZOBOWIĄZANIA

Zobowiązania długoterminowe

Zobowiązania finansowe

Kredyty i pożyczki 107 507 88 120 65 770 2 022

Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 3 878 3 154 2 430 1 706

Razem zobowiązania finansowe 111 385 91 274 68 200 3 728

Zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2 731 2 408 10 412 8 466

Rezerwy na pozostałe zobowiązania i obciążenia 554 775 18 489 3 823

Razem zobowiązania długoterminowe 114 670 94 457 97 101 16 017

Zobowiązania krótkoterminowe

Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 170 451 204 880 214 739 214 745

Kredyty i pożyczki 58 719 62 550 73 843 95 673

Razem zobowiązania finansowe 229 170 267 430 288 582 310 418

Rezerwy na pozostałe zobowiązania i inne obciążenia 338 858 9 163 18 208

Razem zobowiązania krótkoterminowe 229 508 268 288 297 745 328 626

Razem zobowiązania 344 178 362 745 394 846 344 643

RAZEM ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY 577 945 585 006 499 818 259 226

52

Załącznik nr 2

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (wartości w tys. PLN)

2013 2014 2015 2016

Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej

Wpływy pieniężne z działalności operacyjnej 17 872 23 002 11 122 -1 831

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 17 872 23 002 11 122 -1 831

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej

Nabycie rzeczowych aktywów trwałych -30 608 -14 566 -16 519 -9 989

Wpływy ze sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych 243 325 3 426 5 697

Nabycie aktywów niematerialnych -860 -272 -344 -295

Wpływy z nieruchomości inwestycyjnych 3 400 3 432 3 028 2 674

Wpływy ze sprzedaży nieruchomości 0 0 10 000 -1 831

Nabycie aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży 0 0 -15 0

Nabycie aktywów finansowych w jednostce zależnej -15 -10 -13 -5

Wpływy ze sprzedaży/likwidacji aktywów finansowych 7 366 0 0 0

Wpływy ze sprzedaży/likwidacji aktywów trwałych 1 200 0 0 23 468

Odsetki otrzymane 18 1 1 11

Dywidendy otrzymane 5 245 9 873 4 637 16 978

Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej -14 011 -1 217 4 201 38 539

Przepływy pieniężne z działalności finansowej

Otrzymane kredyty i pożyczki 19 713 13 010 2 567 4 000

Spłata zobowiązań z tytułu czynszu najmu od nieruchomości inwestycyjnej -676 -724 -775 -758

Spłata kredytów i pożyczek -20 928 -27 488 -14 489 -31 088

Odsetki zapłacone -8 640 -6 915 -5 695 -3 944

Inne wydatki finansowe -203 -375 -349 -268

Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej -10 734 -22 492 -18 741 -32 058

Zwiększenie/(Zmniejszenie) netto stanu środków pieniężnych -6 873 -707 -3 418 4 650

Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na początek okresu -9 413 -16 286 -16 993 -20 411

Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na koniec okresu -16 286 -16 993 -20 411 -15 761

2013 2014 2015 2016

Zysk za okres 6 584 -9 521 -98 370 -197 818

Korekty: 11288 32523 109 492 195 987

- Podatek dochodowy -309 -257 -11 161 13 415

- Amortyzacja środków trwałych 25 874 26 024 25 445 11 308

- Amortyzacja aktywów niematerialnych 487 470 474 429

- (Zysk)/strata z tytułu sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych -7 247 -213 325 4 886

- Likwidacja środków trwałych 100 32 4 100 11 755

- (Zyski) / Straty z tytułu zmian wartości godziwej aktywów rozliczane przez rachunek

zysków i strat: nie zrealizowane 1 938 -3 339 52 433 75 090

- Przychody z tytułu odsetek -28 -1 -1 -11

- Przychody z tytułu dywidend -5 245 -9 873 -4 637 -16 978

- Koszty odsetek 8 856 7 291 6 044 6 149

- Wynik na działalności inwestycyjnej -3 399 -3 432 -3 029 -2 674

- (Zyski)/straty kursowe -94 213 -31 34

Zmiany stanu kapitału obrotowego:

- Zapasy -17 955 -7 844 6 426 75 242

- Należności handlowe oraz pozostałe należności -9 911 -6 407 7 952 23 400

- Rezerwy 300 741 26 018 -5 621

- Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 17 921 29 118 -866 -437

Wpływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 17 872 23 002 11 122 -1 831

53

OŚWIADCZENIE AUTORA PRACY DYPLOMOWEJ

pod tytułem ………………………………………………………………………………......................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………… napisanej przez …………………………………………………………………. nr albumu …………………………….. pod kierunkiem ………………………………………………………………………………………………………………….

Świadom(a) odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa została napisana

przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny

z obowiązującymi przepisami.

Oświadczam również, że przedstawiona praca dyplomowa nie była wcześniej przedmiotem procedur

związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyżej uczelni.

…………………………………… …………………………………………………

Data Podpis autora pracy