ANAYASAMAHKEMESi · ogrencilerin egitimlerinin olumsuz yonde etkilendiginin belirtildigi ifade edilmi~tir. Aym yaz1da soz konusu taleplerde, cami ve kiliselere ibadet amac1yla gelen

TURKiYE CUMHURiYETi

ANAYASAMAHKEMESi

BiRiNCi BOLUM

KARAR

DURSUN SOYDAN VE DiGERLERi BA~VURUSU

(Ba~vuru Numarasi: 2015/2948)

Karar Tarihi: 14/11/2018

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2948 : 14/11/2018

Ba~kan

Uyeler

Raportor

Ba~vurucular

Vekilleri

BiRiNCi BOLUM

KARAR

: Burhan -0-STUN

: Serruh KALELi

Hasan Tahsin GOKCAN

Kadir OZKA YA

Yusuf Sevki HAKYEMEZ

: Yucel ARSLAN

: 1. Dursun SOYDAN

2. Ayhan ERK.AL

3. Nidal <;::AY

4. Hasan KAPLAN

5. Abdilkadir ER TEKiN

6. Servet -Ostun AKBABA

7. Mithat KA YNAK

8. Gurbuz SAHiN

9. Ozgur TIRAS

10. Yusuf MENGiLLi

11. ZekiAYDOGAN

: Av. BediaBORANBULUT

I. BASVURUNUN KONUSU

1. Ba~vuru, basm a91klamas1 yapilamayacak alanlar kapsammda olan yerde yapilan basm a91klamasmdan dolay1 idari para cezas1 kesilmesi nedeniyle toplant1 ve gosteri yuruyu~u duzenleme hakkmm ihlal edildigi iddiasma ili~kindir.

II. BASVURU SURECi

2. Ba~vurular 18/2/2015 ile 30/3/2015 tarihleri arasmda yapilm1~t1r.

3. Ba~vurular, ba~vuru formu ve eklerinin idari yonden yap1lan on incelemesinden sonra Komisyona sunulmu~tur.

4. Komisyonca ba~vurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bolum tarafmdan yapilmasma karar verilmi~tir.

5. Konu yonunden hukuki irtibat bulunmas1 nedeniyle 2015/4625, 2015/4627, 2015/4951 , 2015/4953, 2015/4954, 2015/4955, 2015/4956, 2015/4999, 2015/5601 ve

2


: 2015/2948 : 14/11/2018

2015/5694 numarah bireysel ba~vuru dosyalannm 2015/2948 numarah bireysel ba~vuru dosyas1 ile birle~tirilmesine karar verilmi~tir.

6. Bolum Ba~kam tarafmdan ba~vurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yap1lmasma karar verilmi~tir.

7. Ba~vuru belgelerinin bir omeg1 bilgi 19m Adalet Bakanhgma (Bakanhk) gonderilmi~tir. Bakanhk, goru~unu bildirmi~tir.

8. Ba~vurucular, Bakanhk goru~une kar~1 beyanda bulunmam1~tir.

III. OLAY VE OLGULAR

9. Ba~vuru formu ve eklerinde ifade edildigi ~ekliyle ilgili olaylar ozetle ~oyledir:

10. Ba~vurucular ogretmen olup Kamu Emek9ileri Sendikalan Konfederasyonuna (KESK) bagh Egitim ve Bilim Emek9ileri Sendikasmm (EGiTiM-SEN/Sendika) uyesidir. Ba~vurucu Ayhan Erkal EGiTiM-SEN Hatay Subesi Ba~kam, ba~vurucular Dursun Soydan ve Yusuf Mengilli ise Hatay Subesi Yonetim Kurulu uyesidir.

A. Ba~vuruya Konu Olaydan Onceki Durum

11 . Hatay Valiligi tarafmdan 28/06/2013 tarihli ve 303 7 say1h karar ile trafige kapah alanlardan olan Hurriyet Caddesi, Ulus (Kunefeciler) Meydam, [M] Kafe, Ulucami onune kadar olan alanda basm a91klamas1 yap1lmas1 yasaklanm1~tir.

12. Hatay il Emniyet Mudurlugunun (Emniyet Mudurlugu) ba~vuruculann idari yaptmm kararlanna itirazlan nedeniyle yarg1lamay1 yapan Hatay 1. Sulh Ceza Mahkemesine (Mahkeme) gonderdigi 12/1 /2015 tarihli yaz1da yukanda belirtilen alanlarda yapilan etkinliklerin ba~ka alanlara kaydmlmas1 i9in Valilik makamma vatanda~lar tarafmdan dilek9e verildigi ve Ba~bakanhk ileti~im Merkezine (BiMER) ba~vurular yap1ld1g1 belirtilmi~tir. Bu taleplerde soz konusu basm a91klamalan ve diger etkinliklerden dolay1 provokasyon olmas1 durumunda elim olaylann meydana gelebilme ihtimalinin bulundugu, i~yerlerinin maddi kay1plannm oldugu, egitim ogretim ama9h faaliyet gosteren ozel dershanelerdeki ogrencilerin egitimlerinin olumsuz yonde etkilendiginin belirtildigi ifade edilmi~tir. Aym yaz1da soz konusu taleplerde, cami ve kiliselere ibadet amac1yla gelen vatanda~lann ibadetlerini saghkh ortamda yerine getiremedikleri ve Hatay'a gelen turistlerin olu~an gerginlikten dolay1 olumsuz etkilendiklerine de yer verildigi belirtilmi~tir.

13 . Emniyet Mudurlugu, yap1lan muracaatlar uzerine konuya 9ozum bulmak amac1yla sivil toplum kurulu~lannm temsilcileri, semavi dinlerin temsilcileri, cadde esnafi ile kamu kurum ve kurulu~lannm yetkililerinin katthm1yla toplanttlar yap1ld1gm1 belirtmi~tir. Toplant1ya katilanlann buyuk 9ogunlugu belirtilen alanlann trafige kapah alan olmas1 nedeniyle kultur ve sanat faaliyetlerinin icra edildigi alanlar olarak degerlendirilmesini istediklerini ifade etmi~tir.

14. Valilik karannda da belirtilen gerek9eler yer alm1~ttr. Verilen karar belediye hoparlorlerinden gunde u9 kere anons edilmek suretiyle ilan edilmi~tir. ilan metninde yasaklanan guzergah uzerinde 3 adet ibadethane, 10 adet ozel egitim kurumu ve 114 i~yeri bulundugu belirtilmi~ ve bu i~yerlerinde 1.100 ki~inin 9ah~ttg1, ozellikle hafta sonlan 30.000

3


: 2015/2948 : 14/11/2018

vatanda~m bu guzergah1 kulland1g1 ifade edilmi~tir. Aynca Valilik karan tum yerel radyolar, TV'ler, gazeteler ile odalar, demekler, sendikalar, siyasi partiler ve vak1flara ayn ayn teblig edilmi~tir. Soz konusu kararEGiTiM-SEN'e 2/7/2013 tarihinde teblig edilmi~tir.

15. Valilik karan EGiTiM-SEN'in a9tig1 dava uzerine Hatay idare Mahkemesi tarafmdan 19/3/2014 tarihinde iptal edilmi~tir. Hatay idare Mahkemesinin bu karan idare tarafmdan temyiz edilmi~tir. Temyiz incelemesini yapan Dam~tay 10. Dairesi yurutmenin durdurulmasma karar vermi~ ve nihayetinde karan bozmu~tur. Bu nedenle Valilik9e alman karar ba~vuru konusu olay tarihinde yururluktedir.

B. Ba~vuruya Konu Olaya ili~kin Bilgiler

16. Sendikanm ald1g1 karar dogrultusunda 7/10/2014 tarihinde saat 14.00 sualannda ba~vuruculann da aralannda bulundugu yakla~1k 200 ki~iden olu~an bir grup, Suriye'nin Ayn El Arap (Kobani) ~ehrinde ya~anan 9at1~malan protesto etmek amac1yla Hurriyet Caddesi uzerinde pankart ve dovizler a9arak ve sloganlar atarak [M] Kafe onune yurumu~tur.

17. Amlan tarihte saat 14.00 s1ralannda soz konusu alanlarda eylem yap1lacag1 bilgisi uzerine emniyet birimleri de gerekli tedbirleri alm1~tu. Saat 14.05'te emniyet gorevlileri, grup i9indeki B.K. , T.O. ve M.C. ile muzakere etmi~ ve eylem yapilan alanlann basm a91klamas1 yapilamayacak alanlar kapsammda oldugunu belirterek grubun eyleme devam etmemesi yonunde ikazda bulunmu~tur. Grup uyany1 dikkate almam1~ ve [M] Kafe onune kadar yuruyu~e devam etmi~tir.

18. Emniyet gorevlileri, grubu saat 14.30-14.34 arasmda basm a91klamas1 yap1lmak istenen yerin Valilik karan ile bu tur a91klamaya yasakland1g1 ve basm a91klamas1 yapilmasma musade edilmeyecegi yonunde ses yukseltici cihazlarla da uyarm1~t1r. Birka<; kez yap1lan uyanya ragmen grup, uyanlan dikkate almam1~tu. Grup saat 14.28'de [M] Kafe onunde basm a91klamas1 yapt1ktan sonra oturma eylemi duzenlemi~tir. Soz konusu grup, oturma eylemini saat 14.45'te sonland1rm1~ ve dag1lm1~t1r.

19. Grup i9inde yer alan ve aralannda ba~vuruculann da bulundugu 31 ki~inin her birine 30/3/2005 tarihli ve 5326 say1h Kabahatler Kanunu'nun 32. maddesi uyannca emre aykm davram~ta bulunduklanndan bahisle 189 TL idari para cezas1 verilmi~tir. Ba~vurucular idari para cezalanna itiraz etmi~lerdir.

20. itiraz1 inceleyen Hatay 1. Sulh Ceza Hakimligi (Hakimlik) degi~ik tarihlerde itirazlan kesin olarak reddetmi~tir.

21 . Hakimlik kararlannda; Anayasa'ya gore herkesin ki~iligine bagh dokunulmaz, devredilmez, vazge9ilmez temel hak ve hurriyetlere sahip oldugu, du~unce ve kanaatlerini soz, yaz1, resim veya ba~ka yollarla tek ba~ma veya toplu olarak a91klama veya yayma hakkmm bulundugu belirtilmi~tir. Kararda; milli guvenlik, kamu duzeni, kamu guvenligi, su9lann onlenmesi, su9lulann cezalandmlmas1 gibi Anayasa'da belirtilen ama9larla bu hurriyetlerin kullamlmasmm s1mrlanabileceginin belirtildigi ifade edilmi~tir.

22. Hakimlik; Valiligin sm1rlama ve yasaklama karannm yururlukte oldugunu, Valiligin yasaklama karanna aykm davram~1 hukukun himaye etmeyecegini belirtmi~tir. Hakimlik 5326 say1h Kanun'un 32. maddesinde yetkili makamlar tarafmdan adli i~lemler nedeniyle ya da kamu guvenligi, kamu duzeni veya genel saghgm korunmas1 amac1yla

4

Ba$VUfll Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/2948 : 14/11/2018

hukuka uygun olarak verilen emre aykm hareket eden ki$iye idari para cezas1 verileceginin hiikme bagland1gm1 belirterek itirazlann yerinde goriilmedigine karar vermi$tir.

23 . Ba$vurucular stiresinde bireysel ba$vuruda bulunmu$lard1r.

IV. iLGiLi HUKUK

24. Mevcut ba$vuruya ili$kin ulusal ve uluslararas1 hukuk kaynaklannm derli toplu verildigi kararlar i9in bkz. Egitim ve Bilim Emek<;ileri Sendikasz ve digerleri [GK], B. No: 2014/920, 25/5/2017, §§ 22-31; Rzza Gokr;en Erus ve digerleri, B. No: 2014/17391, 19/4/2018, § § 24-30).

25. Avrupa insan Haklan Mahkemesi (AiHM), mevcut ba$vuruya benzer ba$vurulardan olan Akarsuba§z/Turkiye (B . No: 70396/11 , 25/7/2015) ba$vurusunu 23/5/2015 tarihinde karara baglam1$tlf. Dev let memuru ve KESK tiyesi olan ba$vurucu, Adana Adliyesi ontinde EGiTiM-SEN tarafmdan dtizenlenen gosteriye katilm1$tlf. Burada bir basm a91klamas1 okunmu$ ve gostericiler soz konusu basm a91klamas1 9er9evesinde kendi kurumlannda kre$ yap1lmasm1 talep etmi$lerdir. Ba$vurucu hakkmda, daha once basm a91klamas1 yap1lamayacak yerlere ili$kin olarak verilmi$ Valilik karanm ihlal edecek $ekilde Adliye Saraymm giri$ merdivenleri ontinde yap1lan bu basm a91klamasma katild1g1 gerek9esiyle 5326 say1h Kanun'un 32. maddesine dayamlarak 143 TL idari para cezas1 uygulanm1$tlr. Ba$vurucunun itirazlan mahkemece reddedilmi$tir.

26. AiHM; devletlerin yalmzca ban$<;Il toplant1 hakkm1 korumakla degil aym zamanda bu hakka yasaya aykm nitelikte dolayh smulamalar getirmekten ka9mmakla da yiiktimlti olduklanm hatirlatm1$tlf. AiHM, basm a91klamasmm ban$<;il ozelligine vurgu yapm1$ ve kamu makamlannm ban$<;Il bi9imde yapilan bir gosteriye kar$1hk vermeleri gerektiginde ba$vurucunun ban$<;Il $ekilde gosteri yapma hakk1 ile yerel makamlann kamu dtizenini koruma hakk1 arasmdaki dengeyi saglamakla yiiktimlti oldugunu belirtmi$tir.

27. AiHM, ilk derece mahkemesinin soz konusu dengelemeyi yapmad1g1 gibi gosterinin amacm1 ve ban$<;il niteligini de degerlendirmedigine dikkat 9ekmi$tir. AiHM'e gore ba$vurucuya yalmzca basm a91klamasmm okunmas1 gereken bir gosteriye katild1g1 gerek9esiyle para cezas1 verilmesi, bir sendikaya tiye olan herkesi cezalandmlma korkusuyla A vrupa insan Haklan Sozle$mesi 'nin (Sozle$me) 11. maddesi ile gtivence altma al man toplantI ve gosteri yapma hakkm1 kullanmaktan cayd1rabilecek niteliktedir. AiHM, 5326 say1h Kanun'un 32. maddesinin imkan verdigi mtidahalenin zorlay1c1 bir sosyal gereksinime kar$1hk geldiginin ilgili ve yeterli gerek9e ile gosterilemedigi ve Sozle$me'nin 11. maddesi anlammda demokratik bir toplumda gerekli olarak goriilemeyecegi sonucuna varm1$tlr.

V. iNCELEME VE GEREK<;E

28 . Mahkemenin 14/ 11 /2018 tarihinde yapm1$ oldugu toplant1da ba$VUru incelenip geregi dii$iintildti:

A. Ba~vurucularm iddialan ve Bakanhk Goril~il

29. Ba$vurucular, basm a91klamasma katilmalan nedeniyle idari para cezas1 ile cezalandmlmalannm toplantl ve gosteri yiiriiyii$ii dtizenleme hakkmm ihlali niteliginde oldugunu ileri stirmii$lerdir. Ba$vurucular yap1lan sendikal toplantilar ve basm

5


: 2015/2948 : 14/11/2018

a91klamalannm -ceza hukuku anlammda su9 olmad1g1 i9in- idarece 5326 say1h Kanun kapsammda degerlendirildigini ve bu nedenle Sendika tiyesi olan katihmcilara keyfi cezalar verildigini belirtmi$1erdir. Ba$vurucular, verilen bu cezalann ongorulemez nitelikte oldugunu ve verilen cezanm bu tilr etkinlikler yapilmasm1 cayd1rmaya yonelik baski aracma donii$tilgtinti iddia etmi$1erdir.

30. Ba$vuruculara gore EGiTiM-SEN'in yasal bir9ok eylem ve etkinligine adli ve idari soru$turmalar a91lmakta, bu soru$turmalar sonucu verilen idari cezalar iptal edilmekte, kovu$turmalann tamam1 beraatle sonu9lanmakta, idari makamlar bu nedenlerle 5326 say1h Kanun'a gore idari para cezas1 vererek Sendika tiyelerini tek tek cezaland1rmaktad1r. Ba$vurucular; itiraz tizerine verilen mahkeme kararlan da kesin oldugu i9in bu konuda temyiz incelemesi yap1lamad1gm1, bu durumun mahkemelerin farkh kararlar vermesine ve keyfilige yol a9tig1m belirtmi$; bu nedenlere dayanarak adil yarg1lanma hakkmm da ihlal edildigini ileri stirmii$lerdir.

31. Ba$vurucular aynca, Sendika tiyelik aidatmm y1lhk 135 TL oldugu dikkate almd1gmda verilen idari para cezasmm caydmc1 nitelikte oldugunu iddia etmi$lerdir. Yine EGiTiM-SEN'in muhalif kimliginden dolay1 bu ttir uygulamalann muhatab1 oldugunu belirterek e$itlik ilkesinin ihlal edildigini ileri stirmii$lerdir.

32. Bakanhk gorii$iinde; EGiTiM-SEN tarafmdan Valilikkaranna kar$I a91lan iptal davasmda Hatay idare Mahkemesinin i$lemin iptaline ili$kin verdigi karann Dam$tay tarafmdan bozuldugu, idare Mahkemesince bozmaya uyma karan verildigi ve EGiTiM-SEN tarafmdan temyiz edilen bu karann temyiz incelemesinin gorii$iin verildigi tarihte derdest oldugu belirtilmi$tir.

33. Bakanhk; somut olayda ban$<;:Il toplanma ozgtirltigtine yapild1g1 iddia edilen mtidahalede ulusal gtivenligin veya kamu gtivenliginin korunmas1, kamu dtizeninin saglanmas1, su9 i$lenmesinin onlenmesi ve ti<;tincti ki$ilerin haklanmn korunmas1 gibi me$ru ama9lar gtidtildtigtinti Anayasa Mahkemesinin dikkatine sunmu$tur.

34. Bakanhk, ti<;tincti ki$ilerin haklannm ihlali veya kamu gtivenliginin saglanmas1 hakkmda somut olaylar degerlendirildiginde devletin kar$It gorii$lti bir grubun aym yerde toplanma bildiriminde bulunmu$ olmas1 nedenine dayah olarak toplantly1 engelleyebilecegi gibi talep edilen toplanti yerinde daha once dtizenlenmi$ toplantilarda ciddi karga$aya sebep olunmu$ olmas1 veya talep edilen yerin cografi olarak kar$It gruplan tahrik edebilecek nitelikte bir yer olmas1 gibi nedenlerle de toplant1/gosteri dtizenlenmesini onceden izin almmasma, iznin baz1 ko$ullara tabi tutulmasma veya toplantmm tamamen yasaklanmasma karar verebilecegini ifade etmi$tir.

35. Bakanhk bildirimsiz/izinsiz gosteri yap1lmas1 neticesinde uygulanan idari para cezasmm yap1lan gosteri ve toplantmm konusu, nedeni, amac1 veya vermek istedigi mesaj ile hi9bir baglantis1 bulunmad1gmm degerlendirildigini belirterek soz konusu idari para cezasmm ba$vuruculann ban$<;:Il toplanma ozgtirltigtine halel getirecek nitelikte olmad1g1m ifade etmi$tir. Bununla birlikte ba$vuruculann kamu otoritesinin hi9bir $ekilde ban$<;:Il toplanmalanna izin vermedigi yontinde bir iddiay1 one stirmediklerini, yaptmmm idari nitelikte oldugunu, para cezasmm ba$vuruculann adli sicil kaydma da i$lenmedigini belirtmi$tir. Bakanhk, cezanm ctizi bir miktar olmas1 nedeniyle ba$vuruculann mali durumlan tizerinde a$m bir yuk olu$turmad1gma ve ba$vurucularm ba$VUru dilek9elerinde idari para cezas1 nedeniyle ne gibi bir zarara ugrad1klan konusunda somut olgular ileri

6


: 2015/2948 : 14/11/2018

surmediklerine i~aret etmi~; ba~vuruculann Sulh Ceza Hakimligine yaptiklan itirazda da onemli bir zarara ugrad1klan yonunde bir itirazda bulunmad1klanm, ba~vuruculara verilen idari para cezalannm soz konusu basm bildirisinde kullamlan ifadeler veya bir sendikanm 9agns1 nedeniyle degil Valiligin emrine aykm olmas1 nedeniyle verildigini belirtilerek tum bu hususlann yap1lacak degerlendirmede gozetilmesi gerektigi ~eklinde goru~ bildirmi~tir.

B. Degerlendirme

36. Anayasa Mahkemesi, olaylann ba~vurucular tarafmdan yap1lan hukuki nitelendirmesi ile bagh olmay1p olay ve olgulann hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Ba~vuru, Sendikanm kollektif eylemler nedeniyle uyelerinin mesleki 91karlanm koruma ozgurlugu ile dogrudan ili~kili degildir (Sendika hakkmm kapsam1 i<;in bkz. Tayfun Cengiz, B. No: 2013/8463, 18/9/2014, § 30-32; aym yonde degerlendirmeler i<;in bkz. Giilfidan Yzldmm, B. No: 2014/12290, 19/7/2017, § 22). Bu nedenle ba~vuruculann ~ikayetinin toplantI ve gosteri duzenleme hakk1 kapsammda incelenmesi gerektigi degerlendirilmi~tir

37. Anayasa'nm "Toplantz ve gosteri yiiriiyii,Jii diizenleme hakkz" kenar ba~hkh 34. maddesi ~oyledir:

"Herkes, onceden izin almadan, silahszz ve saldmszz toplantz ve gosteri yiiriiyii§ii diizenleme hakkzna sahiptir.

Toplantz ve gosteri yiiriiyii§ii hakkz ancak, milli giivenlik, kamu diizeni, su9 i§lenmesinin onlenmesi, gene! saglzgzn ve gene! ahlakzn veya ba§kalarznzn hak ve ozgiirliiklerinin korunmasz amaczyla ve kanunla sznzrlanabilir.

Toplantz ve gosteri yiiriiyii§ii diizenleme hakkznzn kullanzlmasznda uygulanacak §ekil, §art ve usuller kanunda gosterilir."

1. Kabul Edilebilirlik Yonilnden

38. A91k9a dayanaktan yoksun olmad1g1 ve kabul edilemezligine karar verilmesini gerektirecek ba~ka bir neden de bulunmad1g1 anla~1lan toplantl ve gosteri yuruyu~u duzenleme hakkmm ihlal edildigine ili~kin iddianm kabul edilebilir olduguna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yonilnden

a. Miidahalenin Varhg1

39. Toplantl ve gosteri yuruyu~u duzenleme hakkmm sadece kullamlmas1 s1rasmda degil kullamlmasmdan sonraki i~lemlerin de hak uzerinde szmrlayzcz etkisi bulunmaktadu (Osman Erbil, B. No: 2013/2394, 25/3/2015, § 53; sendika hakkma ili~kin olarak bkz. Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 48). Bu sebeple ba~vuruculann katild1g1 gosteri yuruyu~une kolluk kuvvetleri herhangi bir mudahalede bulunmam1~ olsa bile daha sonra idari para cezas1 ile cezalandmlmalannm toplantI ve gosteri yuruyu~u duzenleme hakkma yonelik bir mudahale oldugu kabul edilmelidir.

7


: 2015/2948 : 14/11/2018

b. Miidahalenin ihlal Olu~turup Olu~turmad1g1

40. Yukanda amlan miidahale, Anayasa'nm 13. maddesinde belirtilen ko~ullan yerine getirmedigi miiddet9e Anayasa'mn 34. maddesinin ihlalini te~kil edecektir. Anayasa'nm 13 . maddesi ~oyledir:

"Temel hak ve hiirriyetler, ... yalnzzca Anayasanzn ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere baglz olarak ve ancak kanunla sznzrlanabilir. Bu sznzrlamalar, . .. demokratik toplum diizeninin ... gereklerine ve olr;iiliiliik ilkesine aykzrz olamaz."

41. Bu sebeple miidahalenin, Anayasa'nm 13 . maddesinde ongoriilen ve somut ba~vuruya uygun dii~en kanunlar tarafmdan ongoriilme, Anayasa'nm ilgili maddesinde belirtilen nedenlere dayanma ve demokratik toplum diizeninin gereklerine uygunluk ko~ullanm saglay1p saglamad1gmm belirlenmesi gerekir.

i. Kanunilik

42. 5326 say1h Kanun'un 32. maddesinin kanunla szmrlama ol9iitiinii kar~ilad1g1 sonucuna vanlm1~tlf (5326 say1h Kanun'un 32. maddesine ili~kin kanunilik degerlendirmesi i9in bkz. Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, §§ 52-69).

ii. Me~ru Amac;

43. Ba~vuruculann idari para cezas1yla cezalandmlmasma ili~kin karann Anayasa'nm 34. maddesinin ikinci fikrasmda yer alan sebeplerden kamu duzeninin korunmasma yonelik onlemlerin bir par9as1 oldugu ve me~ru bir ama9 ta~1d1g1 sonucuna vanlm1~tlf.

iii. Demokratik Toplum Diizeninin Gereklerine Uygunluk

(1) Genel ilkeler

(a) Demokratik Toplumda Toplanti ve Gosteri Yiiriiyii~ii Diizenleme Hakkmm Onemi

44. Anayasa Mahkemesi daha once pek 90k kez demokratik toplum duzeninin gerekleri ifadesinden ne anla~ilmas1 gerektigini a91klam1~tlf. Kolektif bir ~ekilde kullamlan ve dii~iincelerini ifade etmek isteyen ki~ilere ~iddeti d1~layan yontemlerle dii~iincelerini a91klama imkam veren toplantI ve gosteri yiiriiyii~ii diizenleme hakk1; 9ogulcu demokrasilerin geli~mesinde zorunlu olan farkh dii~iincelerin ortaya 91kmas1, korunmas1 ve yayilmasm1 giivence altma almaktadir (Ferhat Ustundag, B. No: 2014/15428, 17/7/2018, § 40; Dilan Oguz Canan [GK], B. No: 2014/20411, 30/11/2017, § 36; Ali Rzza Ozer ve digerleri [GK], B. No: 2013/3924, 6/1 /2015, § 115; Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 79; Osman Erbil, § 45).

45 . Bu hak, ifade ozgiirliigiiniin ozel bir bi9imi olup, toplantl ve gosteri yiiriiyii~ii diizenleme hakk1 aym zamanda ifade ozgiirliigiiniin 1~1gmda degerlendirilmelidir. ifade ozgiirliigiiniin demokratik ve 9ogulcu bir toplumdaki onemi, toplantI ve gosteri yiiriiyii~ii diizenleme hakk1 i9in de ge9erlidir (Dilan Oguz Canan, § 34; Ali Rzza Ozer ve digerleri, § 115; Osman Erbil, §§ 31, 45; Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 72; Gul§ah Ozturk ve digerleri, B. No: 2013/3936, 17/2/2016, § 66; Omer Faruk Akyuz, B. No:

8


: 2015/2948 : 14/11/2018

2015/9247, 4/4/2018, § 52). Sonuc; olarak toplumsal ve siyasal c;ogulculugu saglamak, her tiirlii dii~iincenin ban~c;il bir ~ekilde ve serbestc;e ifadesine baghd1r (Dilan Ogiiz Canan, § 35; Omer Faruk Akyiiz, § 55).

(b) Miidahalenin Demokratik Toplum Diizeninin Gereklerine Uygun Olmas1

46. Temel hak ve ozgiirliiklere yonelik bir miidahalenin demokratik toplum diizeninin gereklerine uygun kabul edilebilmesi ic;in zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~damas1 ve orantlh olmas1 gerekir (Bekir Co§kun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015, §§ 53-55; Mehmet Ali Aydzn [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015, §§ 70-72; AYM, E.2018/69, K.2018/47, 3/5/2018, § 15; AYM, E.2017/130, K.2017/165 , 29/11/2017, § 18). Toplantl hakk1 iizerindeki sm1rlamanm kamu diizeninin korunmas1 gibi demokratik bir toplumda zorlay1c1 bir toplumsal ihtiyacm kar~ilanmas1 amacma yonelik ve istisnai nitelikte olmas1 gerekir. Miidahaleyi olu~turan tedbirin zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~dad1gmm kabul edilebilmesi ic;in amaca ula~maya elveri~li olmas1, ba~vurulabilecek en son c;are ve ahnabilecek en hafif onlem olarak kendisini gostermesi gerekmektedir(Baz1 farkhhklarla birlikte toplantl hakk1 baglammda bkz. Dilan Ogiiz Canan, § 32; sendika hakk1 baglammda bkz. Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 73; Tayfun Cengiz, § 56; Adalet Mehtap Buluryer, B. No: 2013/5447, 16/10/2014, §§ 103-105; grev hakk1 baglammda bkz. Kristal-j§ Sendikasz [GK], B. No: 2014/12166, 2/7/2015, § 70; ifade ozgiirliigii baglammda bkz. Bekir Co§kun , § 51; Mehmet Ali Aydzn, § 68; Tansel <;ola§an, B. No: 2014/6128, 7/7/2015, § 51).

47. Anayasa Mahkemesinin bir gorevi de bireylerin fikirlerini toplant1 ve gosteri yiiriiyii~leri diizenlemek yoluyla ifade etme haklan ile Anayasa'nm 34. maddesinin ikinci fikrasmda belirtilen me~ru amac;lar arasmda adil bir dengenin saglamp saglanamad1g1m denetlemektir. Me~ru amac;lann bir olayda varhgmm hakk1 ortadan kald1rmad1g1 vurgulanmahd1r. Onemli olan bu me~ru amac;la hak arasmda olaym ~artlan ic;inde bir denge kurmakt1r (Dilan Ogiiz Canan, § 33; Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 74; Adalet Mehtap Buluryer, § 71).

48. Orantlhhk ise sm1rlamayla ula~1lmak istenen amac; ile ba~vurulan s1mrlama tedbiri arasmda a~m bir dengesizlik bulunmamasma i~aret etmektedir. Kamu giiciinii kullanan organlann toplantllara ve gosteri yiiriiyii~lerine miidahale ederken toplant1 ve gosteri yiiriiyii~ii diizenleme hakkmm kullamlmasmdan kaynaklanan yarardan daha ag1r basan, korunmas1 gereken bir menfaatin ve ki~iye yiiklenen kiilfeti dengeleyici mekanizmalann varhg1m somut olgulara dayanarak gostermeleri gerekir (Baz1 farkhhklarla birlikte toplant1 hakk1 baglammda Dilan Ogiiz Canan, §§ 33, 56; Ferhat Ustiindag, § 48; sendika hakk1 baglammda bkz. Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 74; ifade ozgiirliigii baglammda Bekir Co§kun, §§ 44, 47; Tansel <;ola§an, §§ 46, 49, 50).

(c) Ban~~Il Toplanma HakkI

49. Anayasa'mn 34. maddesi; fikirlerin silahszz ve saldzrzszz, ba~ka bir ifade ile ban~c;il bir ~ekilde ortaya konabilmesi ic;in toplantl ve gosteri yiiriiyii~ii diizenleme hakkm1 giivence altma alm1~tlr. Dolay1s1yla toplantl hakkmm amac1, ~iddete ba~vurmayan ve fikirlerini ban~c;il bir ~ekilde ortaya koyan bireylerin haklannm korunmas1d1r. Siddet kullanma niyetinde olan ki~ilerin katild1g1 veya diizenledigi gosteriler ban~c;1l toplanma kavram1 d1~mdad1r (Dilan Ogiiz Canan, § 37; Ali Rzza Ozer ve digerleri, §§ 117, 118; Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 80; Osman Erbil, § 47; Giil§ah Oztiirk ve digerleri, §§ 67, 68; Omer FarukAkyiiz, § 54).

9


: 2015/2948 : 14/11/2018

( d) Smirlamanm Niteligi

50. Toplanma ozgiirliigiinlin kullammmdan kaynaklanan kamu diizenine yonelik tehditlerin ger9eklik degeri ta$1mas1 halinde yetkili makamlar bu tehditleri bertaraf edecek tedbirleri alabilirler. Alman bu tedbirlere aykm toplantilar diizenlenmesi, bu tiir toplantilara katilmmas1 veya bu tiir toplantilarda su9lar i$1enmesi halinde de cezalar verilebilir (Dilan Oguz Canan, § 40; Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 81; toplantl hakkma kamu diizeninin bozulmas1 nedeniyle yap1lan bir miidahalenin demokratik toplumda gerekli olduguna karar verildigi bir ba$VUfll i9in bkz. Gul§ah Ozturk ve digerleri, §§ 76-86).

51 . Bununla birlikte alman tedbirlerin veya 6ng6riilen cezalann ban$vil toplantl hakkma dolayh olarak usulsiiz smirlamalara d6nii$mesine miisaade edilemez. Giivence altma alman toplanma hakkm1 kullamrken kamu otoritelerinin keyfi miidahalelerine kar$I da bireyin korunmas1 gerekir (Dilan Oguz Canan , § 42; Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 82; Gill§ah 6zturk ve digerleri, § 76).

(2) ilkelerin Olaya Uygulanmas1

52. Somut olayda Hatay Valiligi baz1 alanlarda basm a91klamas1 yap1lmasm1 yasaklam1$tlf (bkz. § 11 ). Soz konusu karann kamu diizeninin ve ba$kalannm haklannm korunmas1 amac1yla almd1g1 goriilmektedir.

53 . Devletin egitim-ogretim hizmetlerini, ibadet eden ki$ilerin taleplerini ve $ehrin turistik niteliklerini dikkate alarak yapacag1 diizenleme ve uygulamalarda belli bir takdir alanma sahip oldugunun kabulii gerekir.

54. Egitim ve ogretimin yapild1g1 ozel dershanelerin yogun olarak bulundugu alanlarda egitim- ogretim amac1 d1$mda toplantI ve gosteri yap1lmas1 da egitim hizmetlerinin ideal $ekilde yiiriitiilmesini olumsuz etkileyebilir. Yine turistlerin yogun olarak bulundugu alanlarda yapilacak toplantl ve gosterilerin turistleri rahats1z edebilecegi gibi ibadethanelerin bulundugu alanlarda yap1lacak toplantI ve gosterilerin de ibadetini yerine getiren vatanda$lan olumsuz etkilemesi miimkiin olabilir. Bu sebeple mevcut ba$vuruya konu olan benzer bir toplantlya miidahalenin toplumsal bir ihtiyac1 kar$1lad1g1 oranda demokratik bir toplumda gerekli olabilecegini kabul etmek gerekir.

55. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi daha once 5326 say1h Kanun'un 32. maddesinde yer alan "emre itaatsizlilc' kabahatinin ban$vil gosterilere dolayh miidahale edilmesinde kullamlma riski bulunduguna i$aret etmi$tir (Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 87). Dolay1s1yla eldeki ba$vuruda Anayasa Mahkemesi yapacag1 degerlendirmeler de bu hususu dikkatli bir $ekilde gozetecektir.

56. 5326 say1h Kanun'un 32. maddesi uyannca yetkili merciler tarafmdan verilen emrin amac1 kamu giivenliginin, kamu diizeninin veya genel saghgm korunmas1 olmahd1r. Emre aykm davram$m cezalandmlabilmesi i9in kanunda ongoriilen kabahatin uygulanma ko$ullannm somut olayda bulunup bulunmad1g1 ve kabahatin unsurlannm neler olmas1 gerektigi meselesi Anayasa Mahkemesinin ilgi alanmm d1$mdad1r. Buna kar$1hk yetkili mercinin verdigi emir ya da bu emre aykm davram$m cezalandmlmas1 anayasal bir hakka miidahale olu$turursa bu miidahale, Anayasa Mahkemesinin ilgi alanmda olacaktlf (Egitim ve Bilim Emekr;ileri Sendikasz ve digerleri, § 87).

10


: 2015/2948 : 14/11/2018

57. Bir kimse suf emre aykm davranm1~ olmas1 nedeniyle cezalandmlm1~ ve Anayasa Mahkemesi temel hak ve ozgurluklere bir mudahalede bulunuldugunu kabul etmi~ ise Anayasa Mahkemesinin bundan sonra denetleyecegi ilk husus emre aykmhk nedeniyle kamu duzeninin bozulup bozulmad1g1, bozulma tehlikesinin bulunup bulunmad1g1 ya da boyle bir tehlikenin ortaya 91k1p 91kmad1g1 olacaktu (Egitim ve Bilim Emek<;ileri Sendikasz ve digerleri, § 88) .

58. Anayasa Mahkemesi usulune uygun olarak verilmi~ bir emre aykm davram~m varhgm1 tek ba~ma temel hak ve ozgurluklere mudahale i9in yeterli kabul edemez. Teruel hakka mudahaleyi hakh kilacak olan ve emrin amac1 olan kamu guvenliginin, kamu duzeninin, genel saghgm bozuldugunun veya bozulma tehlikesinin bulundugunun da kamu gucunu kullanan yetkili mercilerin kararlannda (omegin ceza tutanagm1 duzenleyen polis raporlannda veya derece mahkemelerinin gerek9elerinde) gosterilmesi gerekir (Dilan Ogiiz Canan , §§ 51 , 53).

59. Yine mevcut ba~vurularda oldugu gibi gostericilerin ~iddet eylemlerine kan~mad1klan veya toplantl nedeniyle bir zarar tehlikesinin dogdugunun gosterilemedigi durumlarda kamu makamlanmn toplantl ve gosteri yuruyu~u duzenleme hakkma belirli bir ol9uye kadar musamaha gostermesi gerekir (Egitim ve Bilim Emek<;ileri Sendikasz ve digerleri, § 81 ). Ban~9il bir gosteri veya basm a91klamas1 nedeniyle -somut olayda oldugu gibi- ilke olarak cezai bir yaptmm da uygulanmamas1 gerekir.

60. Kamu duzeninin bozuldugunun veya bozulma tehlikesinin ortaya 91ktigmm ilgili ve yeterli bir gerek9e ile gosterilemedigi, temel haklara mudahalenin ger9ekle~tigi her kamu gucu eylem ve i~lemi temel hak ve ozgurlukleri ihlal edebilir. Somut olayda idarece provokasyon ihtimali, i~yerlerinin maddi kay1plannm olabilecegi, egitim-ogretim faaliyeti yuruten ozel dershanelerdeki ogrencilerin egitimlerinin olumsuz yonde etkilenecegi, ibadet amac1yla gelen vatanda~lann ibadetlerinin saghkh ortamda yerine getiremeyecegi ve turistlerin olumsuz ~ekilde etkilenecekleri gerek9esiyle belli bolgelerin basm a91klamas1 yapilmayacak alan olarak belirlenmesinin ortaya 91kabilecek baz1 zararlan onlemek amacma yonelik oldugu a91ktu.

61 . Bununla birlikte, Valilik karannda belirtilen kamu duzeninin bozulabilecegine ili~kin unsurlann somut olayda ortaya 91klp 91kmad1g1 veya bu yondeki tehlikenin varhgmm inceleme konusu olayda ne ~ekilde ortaya 91ktigma ili~kin olarak polis tutanaklannda ve Hakimlik kararlannda herhangi bir degerlendirme yap1lmam1~tu. Diger bir ifadeyle idare ve derece mahkemeleri; Valilik karannm gerek9esinde ifade edildigi ~ekilde ba~vuruculann yaptiklan basm a91klamasmm egitimi aksattigm1, turistleri tedirgin ettigini, kamu duzenini bozdugunu veya bozma tehlikesi ortaya 91kard1gm1 somut olayla baglantih olarak ortaya koyamam1~lardu. Bundan ba~ka basm a91klamasma kolluk gu9leri veya idare tarafmdan bir mudahalede bulunulmad1gmm da altI 9izilmelidir.

62. Mevcut ba~vuruda Anayasa'nm 34. maddesinin ikinci fikrasmda belirtilen me~ru ama9lan ger9ekle~tirmek i9in gerekli gorulen onlemler ile ba~vuruculann aym madde kapsammdaki haklan arasmda adil bir denge saglanamam1~tlr. Sonu9 olarak ba~vuruculara verilen idari para cezalannm zorlay1c1 bir toplumsal ihtiyaca kar~1hk geldiginin ilgili ve yeterli bir gerek9eyle ortaya konuldugu soylenemez.

63. Anayasa'nm 34. maddesi ban~91l toplant1 ve gosteri yuruyu~une kat1lan ki~ilere kmanabilir bir olaya kan~mad1klan surece en hafif kabul edilecek cezanm dahi

11


: 2015/2948 : 14/11/2018

uygulanmamasm1 temin eder. Zira ban~91l gosteriye katilanlar hakkmda gosteri sonrasmda idari para cezalan verilmesi gibi yaptmmlar ki~ilerin haklanm kullanmalannda caydmc1 etkiye neden olabilir (R1za Gok9en Erus, § 55). Somut olayda ba~vuruculann sendika tiyesi olduklan nazara almd1gmda uygulanan para cezalannm ba~vuruculann benzer toplant1 veya gosterilere katilmalannda caydmc1 etki dogurabilecegi kabul edilmelidir.

64. Dolay1s1yla idari para cezas1 verilmesi nedeniyle ba~vuruculann toplant1 ve gosteri yuriiyu~ti dtizenleme hakkma yap1lan mtidahalenin, demokratik toplum dtizeninin gereklerine uygun bir mtidahale olarak degerlendirilemeyecegi kanaatine ula~1lm1~t1r.

65. Buna gore Anayasa'nm 34. maddesinde gtivence altma alman toplantl ve gosteri yuriiyu~ti dtizenleme hakkmm ihlal edildigine karar verilmesi gerekir.

Kadir OZKA YA bu gorti~e kat1lmam1~t1r.

3. 6216 Say1h Kanun'un 50. Maddesi Yoniinden

66. 30/3/2011 tarihli ve 6216 say1h Anayasa Mahkemesinin Kurulu~u ve Yargilama Usulleri Hakkmda Kanun'un 50. maddesinin (1) numarah fikrasmm ilgili k1sm1 ile (2) numarah fikras1 ~oyledir:

"(I) Esas inceleme sonunda, baJvurucunun hakkznzn ihlal edildigine ya da edilmedigine karar verilir. jhf al kararz verilmesi halinde ihlalin ve sonU<;larznzn ortadan kaldmlmasz i<;in yapzlmasz gerekenlere hiikmedilir ...

(2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararzndan kaynaklanmzJsa, ihlali ve sonu<;larznz ortadan kaldzrmak i<;in yeniden yargzlama yapmak iizere dosya ilgili mahkemeye gonderilir. Yeniden yargzlama yapzlmasznda hukuki yarar bulunmayan hallerde baJvurucu lehine tazminata hiikmedilebilir veya gene! mahkemelerde dava aplmasz yolu gosterilebilir. Yeniden yargzlama yapmakla yiikiimlii mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararznda a<;zkladzgz ihlali ve sonu<;larznz ortadan kaldzracak Jekilde miimkiinse dosya iizerinden karar verir."

67. Ba~vurucular, maddi tazminat olarak para cezasmm iadesine karar verilmesi talebinde bulunmu~tur.

68 . Toplantl ve gosteri yurtiyu~ti dtizenleme hakkmm ihlal edildigi sonucuna vanlm1~t1r.

69. Ba~vuruculann toplantl ve gosteri yurtiyu~ti dtizenleme hakkmm ihlalinin sonu9lannm ortadan kaldmlmas1 i9in yeniden yarg1lama yap1lmasmda hukuki yarar bulundugundan karann bir omeginin yeniden yarg1lama yap1lmak tizere Hatay 2. Sulh Ceza Hakimligine gonderilmesine karar verilmesi gerekir.

70. Yeniden yargilama yap1lmasma htikmedildiginden aynca tazminata htikmedilmesine gerek goriilmemi~tir.

71. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 2.495,90 TL har9 ve 1.980 TL vekalet ticretinden olu~an toplam 4.475,90 TL yarg1lama giderinin ba~vuruculara mti~tereken odenmesine karar verilmesi gerekir.

12


: 2015/2948 : 14/11/2018

VI. HOKUM

A91klanan gerek<;elerle;

A. Toplanti ve gosteri yiirliyii~u duzenleme hakkmm ihlal edildigine ili~kin iddiamn KABUL EDiLEBiLiR OLDUGUNA OYBiRLiGiYLE,

B. Anayasa'nm 34. maddesinde guvence altma alman toplanti ve gosteri yiirliyii~u duzenleme hakkmm iHLAL EDiLDiGiNE Kadir OZKA Y A'nm kar~1oyu ve OY<;::OKLUGUYLA,

C. Karann bir omeginin toplanti ve gosteri yiirliyii~u hakkmm ihlalinin sonu9lannm ortadan kaldmlmas1 i<;in yeniden yargilama yapilmak uzere Hatay 2. Sulh Ceza Hakimligine (D. i~ 2014/1111 , 2014/1113, 2014/1114, 2014/1189, 2014/1195, 2014/1196, 2014/1198, 2014/1200, 2014/1201, 2014/1230, 2014/1413) GONDERiLMESiNE,

D. Ba~vuruculann diger taleplerinin REDDiNE,

E. 2.495,90 TL har<; ve 1.980 TL vekalet ucretinden olu~an toplam 4.475,90 TL yarg1lama giderinin BASVURUCULARA MUSTEREKEN ODENMESiNE,

F. Odemelerin, karann tebligini takiben ba~vuruculann Hazine ve Maliye Bakanhgma ba~vuru tarihinden itibaren dort ay i<;inde yapilmasma, odemede gecikme olmas1 halinde bu surenin sona erdigi tarihten odeme tarihine kadar ge9en sure i<;in yasal F AiZ UYGULANMASINA,

G. Karann bir omeginin Adalet Bakanhgma GONDERiLMESiNE 14/11/2018 tarihinde karar verildi.

Ba~kan Burhan USTUN

-Oye Kadir OZKA YA

-Oye Serruh KALELi

-Oye

-Oye Hasan Tahsin GOKCAN

Yusuf Sevki HAKYEMEZ

13


: 2015/2948 : 14/11/2018

KAR~IOY

Ba~vuru, basm a91klamas1 yap1lamayacak alanlar kapsammda olan yerde yap1lan basm a91klamasmdan dolay1 idari para cezas1 uygulanmas1 nedeniyle toplantI ve gosteri yiirliyii~ti dtizenleme hakkmm ihlal edildigi iddiasma ili~kindir.

Mahkememiz 9ogunlugunca, ba~vuruculann toplantI ve gosteri yiirliyii~ti dtizenleme hakkma yap1lan mtidahalenin, demokratik toplum dtizeninin gereklerine uygun olarak degerlendirilemeyecegi kanaatine ula~ilarak, Anayasa'nm 34. maddesinde gtivence altma alman toplantl ve gosteri yiirliyii~ti dtizenleme hakkmm ihlal edildigine karar verilmi~tir. A~ag1da a91klanan nedenlerle tarafim1zca karara i~tirak edilememi~tir.

Vatanda~lar tarafmdan Ba~bakanhk ileti~im Merkezi 'ne (BiMER) ve Hatay Valiligine dilek9e ile mtiracaat edilerek baz1 ekonomik ve sosyal nedenlerle ara9 trafigine kapah durumda olan Hatay ili Antakya Merkez Htirriyet Caddesinin belli bir boltimtinde eskiden beri yap1lagelmekte olan baz1 etkinliklerin ba~ka alanlara kaydmlmas1 talep edilmi~tir. Valilige yap1lan ba~vuruda basm a91klamalan ve diger toplumsal etkinliklerden dolay1 zaman zaman provokasyonlann gorlildtigti, ~iddet olaylan meydana geldigi ve boyle olunca da i~yerlerinde maddi kay1plar ya~and1g1 ifade edilmi~tir. Ba~vuruda aynca bu bolgede egitim goren ogrencilerin egitimlerinin olumsuz yonde etkilendigi, yine turistik niteligi bulunan bu bolgede mevcut olan cami ve kiliseye ibadet amac1yla gelen vatanda~lann ibadetlerini saghkh ortamda yerine getiremedikleri ve gelen turistlerin olu~an gerginlikten dolay1 olumsuz etkilendikleri ifade edilmi~tir.

Valilik, sivil toplum kurulu~lanmn ve semavi dinlerin temsilcileri, cadde esnafi ile kamu kurum ve kurulu~lannm yetkililerinin katihm1yla bir dizi toplantI yapm1~tlr. Anayasa Mahkemesine sunulan belgelerden, toplantlya katilanlann btiyiik 9ogunlugunun, belirtilen alanlann -trafige kapah alan olmas1 nedeniyle- ktilttir ve sanat faaliyetlerinin icra edildigi alanlar olarak degerlendirilmesini talep ettigi anla~1lmaktad1r.

Yapilan toplantilann ardmdan, Hatay Valiliginin 28.06.2013 tarih ve 3037 say1h karan ile talepte belirtilen gerek9elerle amlan bolgede basm a91klamas1 yapilmas1 yasaklanm1~tlr. Alman karar, belediye hoparlorlerinden gtinde ti<; defa anons edilmek suretiyle ilan edilmi~tir. ilan metninde yasaklanan gtizergah tizerinde 3 adet ibadethane, 10 adet ozel egitim kurumu ve 114 i~yeri bulundugu belirtilmi~ ve bu i~yerlerinde 1.100 ki~inin 9ah~t1g1, ozellikle hafta sonlan 30.000 vatanda~m bu gtizergah1 kulland1g1 ifade edilmi~tir. Aynca Valilik karan tum yerel radyolar, TV'ler, gazeteler ile odalar, demekler, sendikalar, siyasi partiler ve vak1flara ayn ayn teblig edilmi~tir. EGiTiM-SEN'e de 2.7.2013 tarihinde teblig edilmi~tir.

EGiTiM-SEN tarafmdan amlan karann iptali istemiyle dava a91lm1~tu. Soz konusu davada, Hatay idare Mahkemesince karann iptaline karar verilmi~ ise de, temyiz incelemesi esnasmda Dam~tay 10. Dairesi tarafmdan Mahkeme karannm once yiirlittilmesinin durdurulmasma ve nihayetinde bozulmasma karar verilmi~tir. Dolay1s1yla Valilik9e alman karar ba~vuru konusu olaym ya~and1g1 tarih itibanyla yiirlirltikte bulunmaktad1r.

Mevcut ba~vuruda ba~vuruculann ogretmen olduklan ve Kamu Emek9ileri Sendikalan Konfederasyonuna (KESK) bagh Egitim ve Bilim Emek9ileri Sendikasmm (EGiTiM-SEN) tiyesi olduklan hatuda tutulmahdu. Bundan ba~ka ba~vurucu Ayhan Erkal EGiTiM-SEN'in Hatay Sube Ba~kam, ba~vurucular Dursun Soydan ve Yusuf Mengilli ise

14


: 2015/2948 : 14/11/2018

Hatay Sube Yonetim Kurulu uyesidirler. Dolay1s1yla ba~vuruculann valiligin karanndan ve sonraki yarg1sal sure9lerden haberdar olmad1klan da soylenemeyecektir.

Devletler, ban~91l toplanma hakkm1 sadece korumakla degil, aym zamanda bu hakkm kullamlmasma makul olmayan dolayh kis1tlamalar getirmekten ka9mmakla da yukumludurler. Bununla birlikte, asayi~in saglanmas1 veya korunmas1 i9in, yani bir anlamda hem gosteriye katilan ve hem de gosteri ile ilgi ve baglantis1 olmayan ki~ilerin guvenligini de saglamak ve kamu duzenini korumak i9in toplantl duzenlemeyi bildirim yahut yer sm1rlamas1 gibi ~ekil ~artlanna baglayabilirler.

5442 say1h il idaresi Kanunu'nun 11. maddesinde; il smirlan i9inde huzur ve guvenligin, ki~i dokunulmazhgmm, tasarrufa muteallik emniyetin, kamu esenliginin saglanmasmm ve onleyici kolluk yetkisinin valinin odev ve gorevlerinden oldugu belirtilmi~tir. Soz konusu kurala gore valilik, bahsi ge9en gorevlerini yapabilmek i9in gereken karar ve tedbirleri alacak; bu hususta alman ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymayanlar hakkmda ise 66. madde hukmu uygulanacaktir. 5442 say1h Kanun'un 66. maddesinde, il genel kurulu veya idare kurullan yahut en buyuk mulkiye amirleri tarafmdan kanunlann verdigi yetkiye istinaden ittihaz ve usulen teblig veya ilan olunan karar ve tedbirlerin tatbik ve icrasma muhalefet eden veya mu~kulat gosterenlerin veya riayet etmeyenlerin, mahalli mulki amir tarafmdan Kabahatler Kanunu'nun 32. maddesi hukmu uyannca cezalandmlacaklan ifade edilmi~tir. Aym hukumde, kamu duzenini ve guvenligini veya ki~ilerin can ve mal emniyetini tehlikeye du~urecek toplumsal olaylann ba~ gostermesi halinde vali tarafmdan kamu duzenini saglamak amac1yla alman ve usulune gore ilan olunan karar ve tedbirlere aykm davrananlann, ti<; aydan bir y1la kadar hapis cezas1yla cezalandmlacaklan kurala baglanm1~tlf.

5326 say1h Kabahatler Kanunu'nun "Emre aykm davramf kenar ba~hkh 32. maddesinde de; yetkili makamlar tarafmdan adli i~lemler nedeniyle ya da kamu guvenligi, kamu duzeni veya genel saghgm korunmas1 amac1yla, hukuka uygun olarak verilen emre aykm hareket eden ki~iye idari para cezas1 verilecegi ve bu cezaya emri veren makam tarafmdan karar verilecegi hukmu yer almaktad1r.

5326 say1h Kabahatler Kanunu'nun 1. maddesinde, bu Kanunda yer alan duzenlemelerin toplum duzenini, genel ahlaki, genel saghg1, 9evreyi ve ekonomik duzeni korumak amac1yla getirildigi ifade edilmi~ ve 2. maddesinde "kabahat" kavram1, kanunun, kar~1hgmda yaptmm uygulanmas1m ongordugu haks1zhk olarak tammlanm1~tir. Bilindigi uzere kabahatler hukuku kurallanyla devlet, toplum duzenini, genel ahlak1, genel saghg1, 9evreyi ve ekonomik duzeni korumak amac1yla, bireylere, yapma veya yapmama ~eklindeki davram~ yukumluluklerini tek yanh olarak dikte etmekte ve bunlann ihlal edilmesi halinde yaptmm uygulanacag1m soylemektedir. Kabahatler hukukunda bir davram~m yaptmma baglanmasmm nedeni, soz konusu davram~m bir normu ihlal etmi~ olmas1d1r.

Bu baglamda, sonucuna bagh olmaks1zm, salt bir normun ihlal edilmi~ olmasmm yaptmma baglanmasmm nedeni normun ihlal edilmesiyle ortaya 91kma olas1hg1 bulunan ve toplum duzenini bozabilecek veya tehdit edebilecek nitelikteki fiillerin meydana gelmesinin onlenmesidir.

Dolay1s1yla bir k1s1m eylem veya eylemsizlik hallerinin kabahat olarak nitelendirilmesi ve yaptmma baglanmasmm sebebi yalmzca toplum duzeninin bozulmu~ olmas1 degildir. Kimi durumlarda bir eylem veya eylemsizlik, kamu duzeninin bozulma

15


: 2015/2948 : 14/11/2018

ihtimalini (tehlikesini) onlemek amac1yla kabahat olarak diizenlenebilmektedir. Buradaki kamusal yarar, soz konusu tehlikenin ortaya 91kmas1 ihtimalinin onlenmesidir.

Somut ba~vuruya konu olayda sendikalara yonelik bir emir 91kanlmad1g1 gibi, sendikal faaliyetlere veya -Uyelerinin basm a91klamas1 yapmalanm engellemeye yonelik olarak da bir emir 91kartilmam1~t1r. Aynca 91kart1lan emir, sendikal faaliyetlerin veya basm a91klamalannm i9erikleri ile de ilgili degildir. idari para cezas1 yalmzca ba~vuruculann Valilik9e yasaklanan yerde toplantl yapmak suretiyle kamu d-Uzeninin bozulma tehlikesini ortaya 91karmalan nedeniyle uygulanm1~tlr. Dolay1s1yla mevcut ba~vuruda ba~vuruculann cezalandmlmasma temel alman hukuki 9er9evenin genel bir yasaklama tedbiri olarak degerlendirilmesi m-Umk-Un degildir.

(:'.ogunluk goru~-Unde kamu d-Uzeninin bozuldugunun veya bozulabilecegine ili~kin unsurlarm somut olayda ortaya konulmas1 gerektigi ifade edilmi~tir. Ancak soz konusu kabahat bir somut tehlike su9u olmay1p soyut tehlike su9udur. Y asaklanan eylemin yapilmas1yla yetkili merciin emrine aykm davramlm1~, ba~ka bir deyi~le kabahat fiili ger9ekle~mi~ demektir. Bu sebeple de aynca somut bir zararm veya tehlikenin dogup dogmad1gmm ara~tmlmasma gerek bulunmamaktad1r.

Bu kapsamda somut olayda ger9ekle~tirdikleri yuruyu~ ve basm a91klamas1 ile ibadethanelere gelen ki~ilerin ibadetlerinin etkilenme derecesinin, egitim kurumlannda egitim - ogretim goren ogrencilerin hangi surette etkilendiklerinin; cadde -Uzerinde bulunan i~yerlerinde meydana gelen zarar miktanmn ve son olarak bolgeye gelen turistlerin ne ~ekilde etkilendiklerinin somut olarak tespitinin zorlugu da gozden ka9mlmamahd1r. Dolay1s1yla bir zararm meydana geldiginin gosterilmesine gerek olmaks1zm soyut olarak emre aykm davram~m ger9ekle~tirilmesi ile kabahatin i~lendiginin kabul edilmesi gerekir.

A91klad1g1m nedenlerle, yasalarla idareye bir kis1m mekanlarda basm a91klamas1 yapilmasm1 yasaklama yetkisi verilmi~ olmasmm ve bu yasaga uyulmamas1 halinde idari para cezas1 ile cezalandmlmasmm toplumsal bir ihtiyac1 kar~damad1g1 soylenemeyecektir. Mevcut ba~vuruda soz konusu basm a91klamasmm ongorulebilir olarak baz1 faaliyetlerin aksamasma neden oldugu veya kamu d-Uzenini bozdugu yon-Unde herhangi bir degerlendirme bulunmasa bile ba~vuruculann yetkili merciin emirlerine aykm hareket etmeleri tek ba~ma cezalandmlabilir bir davram~tlf ve ba~vuruculann cezalandmlmas1 toplumsal bir ihtiyac1 kar~ilamaktad1r.

Bununla birlikte, ba~vuruculara uygulanan para cezasmm idari nitelikte bir ceza oldugu, adli sicil kay1tlarma i~lenmedigi, miktar itibanyla ba~vurucular -Uzerinde katlamlmas1 m-Umk-Un olmayacak bir ag1rhkta olmad1g1 dikkate almd1gmda, ba~vuruculann toplantl ve gosteri yiiriiy-U~-U d-Uzenleme hakkma yapilan m-Udahalenin orantls1z oldugu da soylenemez.

Bu nedenle, ba~vuruya konu m-Udahalenin demokratik toplum d-Uzeninin gereklerine uygun oldugu, Anayasa'mn 34. maddesinde g-Uvence altma ahnan toplant1 ve gosteri yiiriiy-U~-U d-Uzenleme hakkmm ihlal edilmedigine karar verilmesi gerektigi gorii~-Uyle Mahkememizin saym 9ogunlugunun aksi yondeki goru~-Une i~tirak edilememi~tir.

Dye Kadir OZKA YA

16

Documents

ANAYASAMAHKEMESi · ogrencilerin egitimlerinin olumsuz yonde etkilendiginin belirtildigi ifade edilmi~tir. Aym yaz1da soz konusu taleplerde, cami ve kiliselere ibadet amac1yla gelen