28
1 danarTi 2 anemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti (protokoli) damtkicebulia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2010 wlis 24 seqtembris # 305/o brZanebiT miRebulia “klinikuri praqtikis erovnuli rekomendaciebis (gaidlainebi) da daavadebaTa marTvis saxelmwifo standartebis (protokolebi) SemuSavebis, Sefasebisa da danergvis erovnuli sabWos" 2009 wlis 30 dekembris #2 sxdomis gadawyvetilebis Sesabamisad

anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

1

danarTi 2

anemiis marTva pirvelad

jandacvaSi

klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti

(protokoli)

damtkicebulia saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2010 wlis 24 seqtembris

# 305/o brZanebiT

miRebulia “klinikuri praqtikis erovnuli rekomendaciebis (gaidlainebi) da daavadebaTa marTvis saxelmwifo

standartebis (protokolebi) SemuSavebis, Sefasebisa da danergvis erovnuli sabWos"

2009 wlis 30 dekembris #2 sxdomis gadawyvetilebis Sesabamisad

Page 2: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

2

anemiis marTva pirvelad jandacvaSi

gamoyenebuli Semoklebebi

rda – rkinadeficituri anemia

janmo – jandacvis msoflio organizacia

MCV – eriTrocitebis saSualo moculoba

MCHC – hemoglobinis saSualo koncentracia

TIBC – rkinis totaluri (saerTo) SekavSirebis unari

Ret – retikulocitebi

RI – retikulocituri indeqsi

Hct – hematokriti

RDW – eriTrocitebis gadanawilebis farTi

Rouleaux formation

– “monetebis svetis” magvari formacia

LDH – laqtatdehidrogenaza

HELLP – hemolitiko-uremiuli sindromi

sTfR – xsnadi transferin receptori

hsCRP – maRalsensitiuri c-reaqtiuli cila

Anti-TTG – antisxeulebi qsovilovani transglutaminazas

mimarT

CDC – aSS-is daavadebaTa kontrolis centri

Sf – Sinagani faqtori

mmm – meTilmalonis mJava

Page 3: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

3

rkinadeficituri anemia

(protokoli)

1. daavadebis / problemis ganmarteba

definicia (janmo-s mixedviT):

mamakacebi hemoglobinis koncentracia sisxlSi < 130 g/l (< 13 g/l) an hematokriti < 39 % (< 0.39)

qalebi hemoglobinis koncentracia sisxlSi < 120 g/l (< 12 g/l) an hematokriti < 36 % (< 0.36)

orsuli qalebi hemoglobinis koncentracia sisxlSi < 110 g/l (< 11 g/l) an hematokriti < 33 % (< 0.33)

sinonimebi: sideropeniuri anemia

2. sadiagnozo kriteriumebi

damadasturebeli kriteriumebi

hemoglobinis Semcireba: mamakaci < 130g/l; qali < 120g/l; orsulebi < 110g/l (rkinis deficitis gviani manifestacia; xasiaTdeba dabali specifikurobiT);

hematokriti: mamakaci < 39%; qali < 36%; orsuli < 33%;

feradobis maCvenebeli < 0.85;

MCV – eriTrocitebis saSualo moculoba (hematokriti % X 10/eriTrocitebis raodenoba (X 10^6/microL) < 80fL;

MCH – eriTrocitebSi hemoglobinis saSualo Semcveloba (hemoglobini g/dl X 10/eriTrocitebis raodenoba (X 10^6/microL) <

27.5 pg/Er;

MCHC – eriTrocitebSi hemoglobinis saSualo koncentracia (hemoglobini g/dl X 100/hematokriti%) < 29.5 g/dl;

Page 4: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

4

RDW - eriTrocitebis moculobis variaciis koeficienti > 14.6%; RDW-s mateba aris rda-is ufro adreuli niSani, vidre MCV-s Semcireba. Talasemiisgan rda-s difdiagnostikis TvalsazrisiT misi sensitiuroba Seadgens 90-100%, magram specifikuroba Seadgens mxolod 50-70%-s;

periferiuli sisxlis nacxSi: mikrocitozi – mcire diametris eriTrocitebis raodenobis mateba; anizocitozi-sxvadasxva zomis eriTrocitebi; poikilocitozi – sxvadasxva formis eriTrocitebi;

retikulocitebi – normaluri an momatebulia sisxldenis an rkinis preparatebiT mkurnalobis dros;

retikulocituri indeqsi < 2; SeiZleba momatebuli iyos sisxldenis dros;

leikocitebi – norma; SeiZleba iyos leikopenia, gansakuTrebiT xangrZlivi mimdinareobis dros;

Trombocitebi – tendencia momatebisadmi;

edsi – SesaZlebelia mateba mZime anemiis dros;

Sratis rkina – Semcirebulia;

rkinis saerTo SeboWvis unari (TIBC) – momatebulia;

transferinis saturacia (Sratis rkina X 100/TIBC) < 16%;

feritini: mamakaci < 30 ng/ml; qali < 25 ng/ml;

transferinis receptorebis raodenoba – momatebulia.

simptomebi da niSnebi

Civilebi:

sisuste;

haeris ukmarisoba;

gulis friali;

Tavis tkivili;

Sromis unaris daqveiTeba, Zilianoba;

tinitusi;

gemovnebis gaukuRmarTeba (pika): survili Wamon carci, miwa;

Civilebis gamovlena mniSvnelovnad aris damokidebuli daavadebis ganviTarebis siswrafeze. Daavadebis neli ganviTarebis SemTxvevaSi SesaZlebelia Civilebi ar iyos warmodgenili gamoxatuli anemiis pirobebSic.

Page 5: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

5

fizikuri gamokvlevis Sedegebi:

kanis da lorwovanis sifermkrTale;

atrofiuli glositi da anguluri qeiliti;

trofikuli darRvevebi (Tmebi, kani, frCxilebi);

taqikardia, sistoluri Suili gulze, gulis ukmarisoba (mZime da xangrZlivi mimdinareobis dros);

kogniciuri da qceviTi deficiti bavSvebSi, gansakuTrebiT yuradRebis deficiti;

mousvenari fexebis sindromi.

3. instrumentul-laboratoriuli gamokvlevebi da

specialistTa konsultaciebi

instrumental-laboratoriuli gamokvlevebi anemiis dros etapobrivad tardeba.

sadiagnozo ZiebisaTvis mniSvneloba aqvs retikulocitebis raodenobas, romlis gansazRvra pirvel etapzeve xdeba (ix. sqema 1) da eriTrocitebis morfologias (ix. sqema 2).

Page 6: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

6

anemia

koregirebuli retikulocituri indeqsi (CRI)

CRI<2 CRI>2

MCV(fL)

< 80 80-100 >100

- rda; - qda; - Talasemia; - sideroblasturi anemia;

- tyviiT mowamvla.

- Zvlis tvinis aplazia; - Tqu; - izolirebuli eriTroculi aplazia;

- mielofibrozi; - mieloftizi; - mielodisplazia (uxSiresad); - qda (uxSiresad); - rda (msubuqi forma); - mikrocituli da makrocituli anemiis Sereuli forma.

- B12-deficituri anemia; - foliumdeficiutri anemia; - mielodisplazia (iSviaTad); - hipoTireozi; - RviZlis paTologia; - medikamentebi, romlebic Trgunaven dnm-is sinTezs.

hemolizi

- arapirdapiri bilirubini;

- ldh;

sisxldena

- anamnezi; - rkina SratSi; - feritini.

SeZenili Tandayolili/memkvidruli

eriTrocitebis

membranopaTia

- sferocotozi; - eliptocitozi; - piropoikilocitozi; - stomatocitozi.

eriTrocitebis

fermentopaTia

- G6-PD deficiti;

- piruvatkinazas deficiti; - sxva iSviaTi formebi.

hemoglobinopaTia

- Talasemia; - hemoglobin S,C,D,E daavadeba; - arastabiluri hemoglobini; - sxva iSviaTi daavadeba.

imunuri hemolizi

- autoimunuri - medikamenturi - aloimunuri

travmuli .

- mikro da makroangio paTiuri;

- Trombuli Trombo-citopeniuri purpura

- eklamfsia; - dik-sindromi; - vaskuliti; - avTvisebiani hipertenzia;

- sarqvlis proTezi da arteriuli Sunti

hipersplenizmi

membranopaTia

- akantocitebi - eqinocitebi - Ramis paroqsizmuli hemoglobinuria

- damwvroba

infeqcia

- malaria - babeziozi - barTonelozi - klostridiumis toqsini

osmosuri dazianeba

sqema #1

anemiis sadiagnozo zogadi

algoriTmi

Page 7: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

7

sqema #2 mikrocitozi

CRI<2

gansazRvre: feritini, Fe

Fe↓

dadebiTi

Sardis skriningi tyviis Semcvelobaze

sTFR/log ferritin >2

Hb-eleqtroforezi da eriTroc. morfologia

Fe, feritini-N an ↑

gansazRvre

sTfR

feritini >100;

TIBC↓ feritini 30-100

feritini <30;

TIBC↑

paTologia

sTFR/log ferritin <1

norma

norma

Zvlis tvinis biofsia

qda

rda

Talasemia

sideroblastebi momatebulia

qda

Sereuli

(rda da qda)

tyviiT

mowamvla

sideroblas-

turi anemia

Page 8: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

8

pacientis gamokvleva dadasturebuli rkinadeficituri anemiis SemTxvevaSi:

rkinadeficituri mdgomareoba dadasturebuli unda iyos feritinis dabali doniT, mikrocitoziT, hipoqromiiT qronikuli daavadebis anemiis (qda) da sxvadasxva saxis hemogloninopaTiis ararsebobis pirobebSi (A);

rkinadeficituri anemiis nebismieri done saWiroebs gamokvlevas (B);

yvela mamakacs unda Cautardes kuW-nawlavis kvleva (zemo da qveda nawilebi), garda im SemTxevevisa rodesac ASkaraa gamoxatuli sisxlkargva arakuWnawlavidan (A);

kuW-nawlavis kvleva (zemo da qveda nawilebi) unda Cautardes yvela qals postmenopauzur periodSi, 50 wlis zeviT da koloreqtaluri simsivnis ojaxuri anamnezis arsebobisas (B);

yvela pacients unda Cautardes skriningi celiakiaze. uaryofiTi serologiis pirobebSi wvrili nawlavis biofsia tardeba mxolod celiakiis maRali klinikuri albaTobis SemTxvevaSi (B). (anamnezSi-dermatitis herpetiformis, morecidive afTozuri stomatiti, RviZlis funqciuri sinjebis auxsneli darRveva, daunis sindromi, autoimunuri Tiroiditi, Saqriani diabeti-I tipis, adisonis daavadeba, budobrivi alopecia);

Tu ezofagogastroduodenoskopia Catarda rogorc sawyisi kvleva, mxolod kuWis kibo an celiakia gamoricxavs damatebiT msxvili nawlavis kvlevas. erozia, ezofagiti an peptiuri wyluli ar gamoricxavs msxvili nawlavis damatebiT kvlevas;

msxvili nawlavis kvlevisas upiratesoba eniWeba kolonoskopias; Tumca misaRebia agreTve bariumiT kvleva (kontrastireba per/rectum),gansakuTrebiT ormagi kontrastirebis pirobebSi (B);

ganavlis analizi farul sisxldenaze xasiaTdeba dabali sensitiurobiT da specifikurobiT da ar gamoiyeneba (B);

wvrili nawlavis dabatebiTi vizualizacia (video-kapsulirebuli enteroskopia) saWiroa mxolod im SemTxvevebSi rodesac anemia aris transfuziebze damokidebuli (B).

mniSvnelovania instrumental-laboratoriuli gamokvlevebis dagegmva rkinis deficitis mizezis (etiologiis) dasadgenad, rac anamnezuri monacemebs unda Seesabamebodes (ix. cxrili 1.).

Page 9: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

9

cxrili #1

gamokvlevebi rkinis deficitis etiologiis dasadgenad

anamnezi gamokvleva

wylulovani daavadeba an dispefsia, melena, asas-ebis gamoyeneba gastroskopia

reqtaluri sisxldena, qr. yabzoba an diarea, warsulSi aRmoCenili simsivnuri warmonaqmnebi, wvrili nawlavis rezeqcia

kolonoskopia

eozinofilia, atopia ganavlis analizi

parazitebze

hematuria

ultrasonografia,

cistoskopia,

rentgenokontrastuli

kvleva

metroragia an raime ginekologiuri problema

mcire menjis organoebis

ultrasonografia

Dermatitis herpetiformis, morecidive afTozuri wylulebi, gaRizianebuli nawlavis sindromi, RviZlis funqciuri sinjebis auxsneli darRveva, osteoporozi, daunis sindromi, autoimunuri Tiroiditi, Saqriani diabeti-I tipi, ucnobi warmoSobis ataqsia, adisonis daavadeba, budobrivi alopecia – anti tTG (dadebiTi testis SemTxvevaSi)

wvrili nawlavis

biofsia

(celiakiis gamosaricxad)

anamnezSi sayuradRebo niSnebis ararsebobis SemTxvevaSi tardeba

yvela zemoTCamoTvlili kvleva!

4. mkurnaloba

zogadi principebi

rkinadeficituri anemiis mkurnalobis principebi Semdegia:

erTi mxriv, rkinadeficituri mdgomarebis diagnostirebis Semdeg aucilebelia etiologiuri faqtoris identifikacia da koreqcia (Tu SesaZlebelia), meore mxriv, CanacvlebiTi Terapia ar unda gadaidos diagnostikuri kvlevebis dasrulebamde;

medikamenturi Terapia moicavs Semdegs: (a) anemiis koreqcia; (b) rkiniT gajerebis Terapia – organizmSi rkinis depos Seqmna;

Page 10: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

10

upiratesoba eniWeba rkinis peroralur formebs;

parenteraluri Terapia iniSneba mxolod Semdeg SemTxvevebSi: (a) peroraluri formebis autanlobis SemTxvevaSi; (b) peroraluri Terapiis araefeqturobisas; (g) malabsorbciisas da (d) mkveTrad gamoxatuli anemiis dros, rodesac saWiroa anemiis swrafi koreqcia (SemdgomSi peroralur formaze gadasvliT);

vitamini B-12 da foliumis mJava iniSneba mxolod kombinirebuli paTologiis dros; an im SemTxvevaSi roca Terapia iniSneba empiriulad;

mxolod rkiniT mdidari sakvebis miRebiT SeuZlebelia arsebuli deficitis koreqcia;

mkurnalobis efeqturobis kriteriumebi: retikulocituri krizi mkurnalobis me-10-12 dRes, hemoglobinis mateba erTi Tvis Semdeg 20g/l-iT (2g/dl-iT);

hemoglobinis normalizaciis Semdeg mkurnaloba grZeldeba damatebiT 3-4 Tve (rkinis depos Seqmna).

mkurnaloba rkinis preparatebiT aucilebelia yvela

SemTxvevaSi, maT Soris daudgeneli etiologiis anemiis dros!

Page 11: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

11

oraluri CanacvlebiTi Terapia:

elementaruli rkina 2-3 mg/kg/dReSi (saSualod 200 mg), gayofili 2-3 miRebaze;

rkinis (III) hidroqsidis polimaltozuri kompleqsi: abebi (100mg elementaruli rkina); saReWi abebi (100mg elementaruli rkina); sirofi (50mg/5ml)

rkinis (II) sulfati: abebi (100mg elementaruli rkina);

rkinis (II) glukonati: wveTebi (1ml-5mg elementaruli rkina); ampulebi (per/os misaRebad) (1amp-50mg elementaruli rkina);

rkinis (II) fumarati: kafsula (152mg elementaruli rkina); abebi (90mg elementaruli rkina);

arahemuri rkina (mcenareuli da rZis produqtebi) SewovisTvis saWiroebs mJavas. rkinis Sewovis xelSemwyobebia askorbinis mWava, xorci da zRvis produqtebi; xolo inhibitorebi – kalciumi, Cai, yava, Rvino, mcenareuli boWko;

pacientTa daaxloebiT 10%-s aReniSneba autanloba (gulis reva/Rebineba, Sekruloba/diarea), risi Semcireba SesaZlebelia preparatis dozis SecvliT, preparatis miRebiT sakvebTan erTad.

parenteraluri Terapia:

rkinis (III) hidroqsidis polimaltozuri kompleqsi: erTi ampula -100 mg elementaruli rkina (i/m);

rkinis deqstranis formebi: elementaruli rkinis sxvadasxva SemcvelobiT; gamoiyeneba i/v-ad; daaxloebiT pacientTa 1%-Si aRiniSneba anafilaqtiuri reaqcia, ris gamoc aucilebelia preparatis Seyvana test-reJimiT;

rkinis natrium glukonatis kompleqsi: 125 mg i/v-ad; 1-jer kviraSi (8-kvira);

rkinis sukrozis forma: 200 mg i/v-ad; sul 5-ineqcia 2-kviriani intervaliT.

transfuziuri Terapia:

ar arsebobs mkacri kriteriumi rodis unda Catardes eriTrocituli masis gadasxma; aseT kriteriumad SeiZleba CaiTvalos hemodinamikuri arastabiluroba, Tanmxlebi kardiovaskuluri daavadebebi (mag,koronaruli arteriebis daavadeba);

Page 12: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

12

transfuziis Semdeg unda Catardes CanacvlebiTi Terapia rkinis preparatiT Cveuli sqemiT, radganac eriTrocituli masis erTi erTeulis gadasxma awvdis pacients mxolod 250 mg rkinas rac sakmarisia hemoglobinis mxolod 1g-iT zrdisTvis;

pacientma unda daicvas woliTi reJimi Tu is simptomuria da saWiroebs transfuzias (aseTi pacientebis mkurnaloba tardeba stacionarSi hematolobis meTvalyureobiT).

gasaTvaliswinebelia hemotrasfuziasTan dakavSirebuli Semdegi SesaZlo garTulebebi: infeqciuri daavadebebis transmisia, mwvave da Seyovnebuli tipis transfuziuri reaqcia, posttransfuziuri purpura, distres-sindromi.

5. referalis Cveneba

mZime anemia gansakuTrebiT hemodinamiuri arastabilurobis pirobebSi (stacionaruli mkurnaloba);

mkurnalobis araefeqturoba;

rkinis preparatis autanloba;

anemiis ganmeorebiTi ganviTareba sawyisi efeqturi mkurnalobis Semdeg.

6. reabilitacia / meTvalyureoba

sakontrolo kvleva:

ganmeorebiTi sisxlis analizi tardeba mkurnalobis dawyebidan erT TveSi (2-4 kvira); mkurnalobis efeqturobis kriteriumia hemoglobinis donis mateba 20g/l-iT (2g/dl-iT);

mkurnalobis araefeqturobis SemTxvevaSi pacienti igzavneba hematologTan;

hemoglobinis normalizaciamde sakontrolo sisxlis analizi tardeba TveSi erTxe;

hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis analizi tardeba 3-TveSi erTxel, pirveli wlis manZilze; erTi wlis Semdeg ki – weliwadSi erTxel.

Page 13: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

13

skriningi:

aSS-s prevenciuli samsaxuri (USPSTF) rekonendacias iZleva Catardes rkinadeficituri anemiis skriningi mxolod orsulebSi (A);

aSS-is daavadebaTa kontrolis centri (CDC) rekomendacias iZleva Catardes skriningi skolamdeli bavSvebis, orsulebis da premenopauzuri qalebis maRali riskis populaciaSi.

prevencia:

aSS-s prevenciuli samsaxuri (USPSTF) rekonendacias iZleva Catardes rkiniT rutinuli saplementacia maRali riskis asimptomur Cvil bavSvebSi (asaki: 6-12 Tve): bavSvebi Raribi ojaxidan, afrikuli rasis warmomadgenlebi, emigrantebi ganviTarebadi qveynebidan, dRenakluli an dabali woniT dabadebuli bavSvebi, xelovnur kvebaze (arafortificirebuli Zroxis rZe) myofi bavSvebi (A);

aSS-is daavadebaTa kontrolis centri (CDC) rekomendacias iZleva Catardes universaluri saplementacia 30-mg/dReSi rkiniT mTeli orsulobis periodSi. igive rekomendacias iZleva amerikis pediatriis akademia, amerikis ginekologTa koleji (A);

janmo rekomendacias iZleva Catardes universaluri prevencia rkinis miwodebiT orsulebSi, meZuZur qalebSi da dabali woniT dabadebul bavSvebSi (A).

7. gaidlaini, romelsac eyrdnoba aRniSnuli protokoli

- `anemiis marTva pirvelad jandacvaSi~.

Page 14: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

14

B12-deficituri anemia

(protokoli)

1. daavadebis / problemis ganmarteba

B12–deficituri anemia xasiaTdeba megaloblasturi tipis sisxlwarmoqmniT da manifestirdeba nevrologiuri, fsiqiatriuli da hematologiuri sindromebiT.

sinonimebi: adison-birmeris daavadeba, perniciozuli anemia, avTvisebiani anemia.

terminologia: megaloblastebi, megalocitebi, makrocitebi, eriTrocitebis hiperqromia, retikulocitozi, Sinagani faqtori, kaslis faqtori, antisxeulebi Sinagani faqtoris mimarT, malabsorbcia, araefeqturi eriTropoezi, aqilia, funikuluri mielozi, meTilmalonis mJava, homocisteini, mielodisplazia, mieloproliferacia.

2. sadiagnozo kriteriumebi

damadasturebeli kriteriumebi

1. hemoglobinis Semcireba: mamakaci < 130g/l; qali < 120g/l; orsulebi < 110g/l;

2. hematokriti: mamakaci < 39%; qali < 36%; orsuli < 33%;

3. feradobis maCvenebeli > 1.05;

4. MCV - eriTrocitebis saSualo moculoba (hematokriti % X 10/eriTrocitebis raodenoba (X 106/microL) > 100flL;

5. periferiuli sisxlis nacxSi: makrocitozi – momatebuli diametris eriTrocitebis raodenobis mateba; megalocitebi- didi zomis eriTrocitebi; nefitrofilebis hipersegmentacia; anizocitozi; eriTrocitebis bazofiluri punqtuacia; eriTrocitebSi narCenebi (Jolis sxeulakebi, kebotis rgolebi);

6. retikulocitebi – normaluri an momatebulia hemolizis dros;

7. retikulocituri indeqsi < 2; SeiZleba momatebuli iyos hemolizuri komponentis dros;

8. leikocitebi – leokopenia;

9. Trombocitebi – Trombocitopenia;

10. edsi – SesaZlebelia mateba mZime anemiis dros;

11. vitamini B12 < 148 pmol/l (< 200 pg/ml);

Page 15: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

15

12. meTilmalonis mJavis raodenoba – momatebulia;

13. homocisteinis raodenoba – momatebulia;

14. antisxeulebi Sinagani faqtoris mimarT: roca B12-is deficiti dadasturebulia es testi gamoiyeneba mizezis dasadgenad (perniciozuli anemia); 50%-iani sensitiuroba, magram maRali specifikuroba;

15. antisxeulebi kuWis parietaluri ujredebis mimarT: roca B12-is deficiti dadasturebulia es testi gamoiyeneba mizezis dasadgenad (perniciozuli anemia); 85%-iani sensitiuroba, magram dabali specifikuroba; momatebulia agreTve atrofiuli gastritis dros;

16. Silingis testi: roca B12-is deficiti dadasturebulia es testi gamoiyeneba mizezis dasadgenad (Sewovis Sefaseba); pacints aZleven niSandebul vitamin B12-s peroralurad. ramodenime saaTis Semdeg keTdeba 1000mkg vitamini B12 i/m depos gajerebisaTvis. 24-sT SardSi radioaqtiuri vitamin B12 eqskreciis daqveiTeba miuTiTebs nawlavebSi Sewovis darRvevaze;

17. holotranskobalamini: axali testi, romelic jerjerobiT farTod ar gamoiyeneba; dabali done vitamin B12-s SratSi dabal/normalur koncentraciasTan erTad adasturebs malabsorbcias;

18. arapirdapiri hiperbilirubinemia: hemolizuri komponentis arsebobis dros;

19. Sardis saerTo analizi: momatebuli urobilini hemolizuri komponentis arsebobis dros;

20. Zvlis tvinis punqcia: gamoiyeneba iSviaTad dif.diagnostikuri sirTuleebis dros mkurnalobis dawyebamde; axasiaTebs eriTroiduli Stos gaRizianeba, megaloblasturi tipis sisxlwarmoqmna, nacxi iRebs tipiur fers - “lurji Zvlis tvini”;

21. ganavlis analizi helminTebze.

3. simptomebi da niSnebi

Civilebi da fizikuri kvleva:

Civilebi: sisuste, Sromis unaris daqveiTeba, gulis friali, Tavis tkivili/Tavbruxveva, tinitusi, depresiuli simptomatika, paresTezia, sisuste qvemo kidurebSi, enis wva;

fizikuri gamokvlevis Sedegebi:

fizikuri gamokvlevis Sedegad gamovlenili niSnebi ganpirobebulia hemoliziT, saWmlis momnelebeli sistemis lorwovani garsis

Page 16: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

16

atrofiul-wylulovani cvlilebebiT, fsiqiatriuli da nevrologiuri sindromebiT;

hemolozi:

o kanis moyviTalo elferi;

o splenomegalia (iSviaTad).

saWmlis momnelebeli sistemis lorwovanis atrofiul-wylulovani cvlilebebi:

o atrofiuli glositi, wiTeli, “laqiseburi ena”;

o anguluri qeiliti;

o profaringealuri wylulebi;

o atrofiuli gastroenterokoliti.

fsiqiatriuli sindromi:

o gaRizianeba;

o depresia;

o fsiqozi;

o demencia.

nevrologiuri sindromi (zurgis tvinis dazianeba)

o paresTezia;

o ataqsia;

o mxedvelobis darRveva;

o sisuste qvemo kidurebSi;

o kunTebis atrofia.

4. instrumentul-laboratoriuli gamokvlevebi da

specialistTa konsultaciebi

instrumentul-laboratoriuli gamokvlevebi aucileblad unda moicavdes detalur hematologiur kvlevas, romelic moicavs Semdegs: hemoglobini, hematokriti, feradobis maCvenebeli, eriTrocitebis saSualo moculoba, eriTrocitebis morfologia (didi mniSvneloba aqvs makricitebis arsebobis dadgenas), leikocitebi, Trombocitebi, eds-i.

aRniSnulTan erTad, saWiroebisas tardeba Semdegi instrumentul-laboratoriuli kvlevebi:

bilirubini: arapirdapiri hiperbilirubinemia hemolizis komponentis arsebobis dros;

Page 17: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

17

Sardis saerTo analizi: momatebuli urobilini hemolizuri komponentis arsebobis dros;

ezofagogastroduodenoskopia: atrofiuli gastroduodeniti, ezofagiti;

muclis Rrus organoebis ultrasonografiuli kvleva: SesaZlebelia dafiqsirdes msubuqi hepato/splenomegalia;

ekg – ST segmentisa da T kbilis araspecifiuri cvlilebebi.

momdevno gverdze sqemis saxiT (sqema 1) naCvenebia makricituli anemiis gamokvlevis algoriTmi.

B-12 anemiis kvlevis algoriTmi mocemulia sqemaze 2.

Page 18: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

18

sqema #1 makrocitozi

CRI<2 CRI>2

megaloblastebi periferiaze (neitrofilebis hipersegmentacia)

aris ar aris

cru makrocitozi?

ganmeorebiTi kvleva

gansazRvre B12 da folis mJava SratSi

B12 ↓

B12-N, foli-umis

mJava ↓

B12-N, foli-umis

mJava-N

B12-defic

anemia

Silingis testi (etiologiis dasadgenad)

folis

mJava

defic. anemia

gansazRvre meTilmalonis mJava SratSi da/an SratSi

gamoricxe medikamentis efeqti

norma momatebulia

Zvlis tvinis biofsia (mielodisplaziis

gamosaricxad) B12-deficituri

anemia

RviZlis funqciuri sinjebi (RviZlis

paTologiis gamosaricxad)

farisebri jirkvlis

hormonebi (f/j-is paTologiis

gamosaricxad)

daunis sindromi

Page 19: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

19

B12-deficituri anemia

pacienti iRebs medikamentebs: aminosalicilis mJava, kalciumis arxis

antagonistebi, askorbinis mJava (megadozebi), kolxicini, metformini.

gastroskopia antisxeulebis gansazRvra Sinagani faqtoris mimarT

dadebiTi uaryofiTi

perniciozuli

anemia

referali gastroenterologTan

atrofiuli

gastritis

(aqlorhidria)

sqema #2

ki Tu SesaZlebelia, wamali unda moixsnas an moxdes koreqcia

vitamin B12-iT

ara

Page 20: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

20

5. mkurnaloba

mkurnalobis principebi:

yvela pacients (simptomuri Tu asiptomuri) dadasturebuli B12-deficituri anemiis SemTxvevaSi utardeba mkurnaloba;

mkurnaloba tardeba rogorc wesi oqsikobalaminiT, romelic ukeT aiTviseba organizmis mier vidre ciankobalamini;

mkurnaloba oraluri preparatiT tardeba mxolod im SemTxvevaSi Tu anemia gamowveulia dieturi faqtoriT (arasakmarisi kveba, mkacri vegetarianuli dieta); yvela sxva SemTxvevaSi mkurnaloba tardeba saineqcio formebiT;

mkurnalobis sqema nevrologiuri simptomatikis arsebobisas: oqsikobalamini 1mg (1000 mkg) i/m yovel meore dRes nevrologiuri gaumjobesebis dadebiTi dinamikis Sewyvetamde; Semdeg igive doza TveSi erTxel mTeli cxovrebis manZilze;

mkurnalobis sqema nevrologiuri simptomatikis gareSe: oqsikobalamini 1mg (1000 mkg) i/m, yovel meore dRes 2-kviris manZilze; SemanarCunebeli Terapia tardeba igive doziT 3-TveSi erTxel mTeli cxovrebis manZilze;

SemanarCunebeli Terapia SeiZleba Sewydes rodesac anemia dakavSirebulia B12-s sakvebiT arasakmaris miRebasTan (anemiis koreqciis da kvebis reJimis mowesrigebis Semdeg);

vegetarianelebSi SemanarCunebeli Terapia tardeba mTeli cxovrebis manZilze; SesaZlebelia B12-s oraluri formis gamoyeneba;

mkurnalobis garTulebebi Zalze iSviaTia: adgilobrivi reaqcia, alergiuli reaqcia, faRaraTi, hipernatriemia;

eriTrocituli masis gadasxma xdeba mkacri CvenebiT: mkveTrad gamoxatuli anemia hemodinamiuri arastabilurobiT; anemiuri encefalopaTia (stacionarSi);

monitoringi: pirveli sakontrolo sisxlis analizi – 10 dReSi (retikulocituri krizis dadastureba); Semdeg 2 TveSi (sisxlis suraTis normalizacia).

Page 21: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

21

6. referali:

referali hematologTan saWiroa Semdeg SemTxvevebSi:

pacients aReniSneba nevrologiuri simptomatika;

pacienti orsulia;

mZime mimdinareoba (hemodinamiuri arastabiluroba);

mkurnalobis araefeqturoba;

miuxedavad Catarebuli kvlevebisa etiologia ucnobia (saWiroa Zvlis tvinis punqcia/biofsia).

7. meTvalyureoba, reabilitacia,da prevencia

sisxlis analizis Catarebis sqema:

o 0, 1-kvira, 2-kvira, 2-Tve;

o sisxlis maCveneblebis normalizaciis Semdeg weliwadSi 1-

xel;

anemiis prevencia:

o dRe-Ramuri moTxovnileba B12-ze Seadgens 2mkg-s;

o ZiriTad wyaros warmoadgens xorci da rZis produqtebi;

o profilaqtikuri mkurnaloba (B12-is damateba, polivitaminuri preparatebi) tardeba risk-jgufSi: (1) moxucebi; (2) pirebi, romlebic xangrZlivad iReben B12-s Sewovaze da metabolizmze moqmed preparatebs; (3) vegetarianelebi;( 4) pirebi qronikuli gastrointestinuri paTologiiT (malabsorbciis sindromi);

kuWis kibos prevencia:

o perniciozuli anemiis dros 2-3-jer ar momatebuli kuWis

kibos ganviTarebis riski; aseTi pacientebi saWiroeben

endoskopiur kontrols.

8. gaidlaini, romelsac eyrdnoba aRniSnuli protokoli

- `anemiis marTva pirvelad jandacvaSi~.

Page 22: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

22

foliumis mJavas deficitiT gamowveuli anemia

(protokoli)

1. daavadebis / problemis ganmarteba

foliumis mJavas deficitiT gamowveuli anemia xasiaTdeba megaloblasturi tipis sisxlwarmoqmniT da manifestirdeba ZiriTadad anemiuri sindromebiT.

sinonimebi: folat-deficituri anemia.

terminologia: megaloblastebi, megalocitebi, makrocitebi, eriTrocitebis hiperqromia, retikulocitozi, malabsorbcia, araefeqturi eriTropoezi, aqilia, meTilmalonis mJava, homocisteini, mielodisplazia, mieloproliferacia, neitrofilebis hipersegmentacia.

2. sadiagnozo kriteriumebi

damadasturebeli kriteriumebi

1. hemoglobinis Semcireba: mamakaci < 130g/l; qali < 120g/l; orsulebi < 110g/l;

2. hematokriti: mamakaci < 39%; qali < 36%; orsuli < 33%;

3. feradobis maCvenebeli > 1.05;

4. MCV - eriTrocitebis saSualo moculoba (hematokriti % X

10/eriTrocitebis raodenoba (X 10^6/microL) > 100fl;L

5. periferiuli sisxlis nacxSi: makrocitozi - momatebuli diametris eriTrocitebis raodenobis mateba; megalocitebi - didi zomis eriTrocitebi; nefitrofilebis hipersegmentacia; anizocitozi; eriTrocitebis bazofiluri punqtuacia; eriTrocitebSi narCenebi (Jolis sxeulakebi, kebotis rgolebi);

6. retikulocitebi – normaluri an momatebulia hemolizis dros;

7. retikulocituri indeqsi < 2; SeiZleba momatebuli iyos hemolizuri komponentis dros;

8. leikocitebi – leokopenia;

9. Trombocitebi – Trombocitopenia;

10. edsi – SesaZlebelia mateba mZime anemiis dros;

11. vitamini B12 SratSi – norma;

12. folis mJavas koncentracia eriTrocitebSi – dabali;

Page 23: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

23

13. meTilmalonis mJavis raodenoba – normaluri;

14. homocisteinis raodenoba – momatebulia;

15. arapirdapiri hiperbilirubinemia – hemolizuri komponentis arsebobis dros;

16. Sardis saerTo analizi – momatebuli urobilini hemolizuri komponentis arsebobis dros;

17. Zvlis tvinis punqcia – gamoiyeneba iSviaTad difdiagnostikuri sirTuleebis dros mkurnalobis dawyebamde; axasiaTebs eriTroiduli Stos gaRizianeba, megaloblasturi tipis sisxlwarmoqmna.

3. simptomebi da niSnebi

damadasturebeli

Civilebi:

sisuste;

Sromis unaris daqveiTeba;

gulis friali;

Tavis tkivili/Tavbruxveva;

tinitusi.

fizikuri kvleva:

kanis da lorwovanis sifermkrTale moyviaTalo elferiT;

anguluri qeiliti;

trofikuli darRvevebi (Tmebi, kani, frCxilebi);

taqikardia, sistoluri Suili gulze, gulis ukmarisoba (mZime da xangrZlivi mimdinareobis dros).

Page 24: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

24

4. instrumentul-laboratoriuli gamokvlevebi da

specialistTa konsultaciebi

instrumentul-laboratoriuli gamokvlevebi aucileblad unda moicavdes detalur hematologiur kvlevas, romelic moicavs Semdegs: hemoglobini, hematokriti, feradobis maCvenebeli, eriTrocitebis saSualo moculoba, eriTrocitebis morfologia (didi mniSvneloba aqvs makricitebis arsebobis dadgenas), leikocitebi, Trombocitebi, eds-i.

momdevno gverdze sqemis saxiT (sqema 1) naCvenebia makricituli anemiis gamokvlevis algoriTmi.

kvlevis algoriTmi foliumis mJavis deficitis arsebobisas mocemulia sqemaze 2.

Page 25: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

25

sqema #1 makrocitozi

CRI<2 CRI>2

megaloblastebi periferiaze (neitrofilebis hipersegmentacia)

aris ar aris

cru makrocitozi?

ganmeorebiTi kvleva

gansazRvre B12 da folis mJava SratSi

B12 ↓

B12-N, foli-umis

mJava ↓

B12-N, foli-umis

mJava-N

B12-defic

anemia

Silingis testi (etiologiis dasadgenad)

folis

mJava

defic. anemia

gansazRvre meTilmalonis mJava SratSi da/an SratSi

gamoricxe medikamentis efeqti

norma momatebulia

Zvlis tvinis biofsia (mielodisplaziis

gamosaricxad) B12-deficituri

anemia

RviZlis funqciuri sinjebi (RviZlis

paTologiis gamosaricxad)

farisebri jirkvlis

hormonebi (f/j-is paTologiis

gamosaricxad)

daunis sindromi

Page 26: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

26

foliumis mJavas deficiti

pacienti iRebs medikamentebs: fenitoini, barbituratebi

(Sewovis darRveva), metotreqsati, pentamidini, trimetoprimi, triamtereni

(vitaminis metabolizmis darRveva).

anti-tTG

dadebiTi uaryofiTi, magram maRali klinikuri albaToba

celiakia

sqema #2

ki

Tu SesaZlebelia, wamali unda moixsnas an moxdes koreqcia foliumis mJavas

preparatiT

ara

malnutricia

alkoholizmi

uaryofiTi

referali gastroenterologTan da wvrili nawlavis biofsia

mkurnaloba foliumis

mJavas preparatiT

Page 27: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

27

5. mkurnaloba

mkurnalobis principebi:

mkurnalobis dawyebamde unda gamoiricxos Tamxmlebi B12-deficituri anemia! B12-deficituri anemiis pirobebSi foliumis mJavas daniSvna auaresebs pacientis mdgomareobas (B12-s deficitis gaRrmaveba); Tu dif.diagnostika SeuZlebelia (pirobebis ararseboba) unda Catardes kombinirebuli Terapia (foliumis mJava da B12);

pacients eniSneba 5mg foliumis mJava 4 Tvis ganmavlobaSi;

SemanarCunebeli Terapia, rogorc wesi, ar aris saWiro; tardeba mxolod im SemTxvevaSi Tu etiologiuri faqtoris koregireba SeuZlebelia;

sakontrolo sisxlis analizi: 2-kviraSi (retikulocituli krizi) da 2 TveSi (suraTis normalizacia);

eriTrocituli masis gadasxma tardeba mxolod sasicocxlo CvenebiT.

6. referali

referali hematologTan saWiroa Semdeg SemTxvevebSi:

1. orsuli pacienti;

2. mZime mimdinareoba (hemodinamiuri arastabiluroba);

3. mkurnalobis araefeqturoba;

4. miuxedavad Catarebuli kvlevebisa etiologia ucnobia (saWiroa Zvlis tvinis punqcia/biofsia)

7. reabilitacia / meTvalyureoba

profilaqtikuri mkurnaloba (foliumis mJavas damateba, polivitaminuri preparati) tardeba risk-jgufSi: (1) moxucebi; (2) pirebi, romlebic xangrZlivad iReben foliumis mJavas Sewovaze da metabolizmze moqmed preparatebs; (3) pirebi arasrulfasovani kvebiT; 4) pirebi qronikuli gastrointestinuri paTologiiT (malabsorbciis sindromi); (5) orsulebi da meZuZurebi.

nayofis nervuli sistemis Tandayolili paTologiis prevenciis TvalsazrisiT rekomendebulia orsulobisas folis mJavas miReba; optimaluri doza gaurkvevelia.

Page 28: anemiis marTva pirvelad jandacvaSi - · PDF fileanemiis marTva pirvelad jandacvaSi klinikuri mdgomareobis marTvis saxelmwifo standarti ... hemoglobinis normalizaciis Semdeg sisxlis

28

qalebma, romlebmac wina orsulobidan gaaCines bavSvi nervuli sistemis paTologiiT, unda miiRon foliumis mJava 4mg/dReSi orsulobamde minimum 1 TviT adre da mTeli pirveli trimestris ganmavlobaSi.

qalebma, romlebic iReben karbamazepins an valproats, da qalebma pregestaciuri diabetiT unda miiRon foliumis mJava 4mg/dReSi orsulobamde minimum 1 TviT adre da mTeli pirveli trimestris ganmavlobaSi.

reproduqciuli asakis qalebma unda miiRon folis mJava 0.4-0.8 mg/dReSi.

9. gaidlaini, romelsac eyrdnoba aRniSnuli protokoli

- `anemiis marTva pirvelad jandacvaSi~.