Embed Size (px)
Citation preview
1
Aneurysma van de buikaorta
Onderzoek en behandeling
2
De Hartstichting
De Hartstichting wil dat iedereen uit het leven kan halen wat erin
zit. Daarom werken we dag in dag uit aan oplossingen om ieders
hart zo gezond mogelijk te houden of weer sterk te maken.
Elke dag overlijden ruim 100 mensen aan een hart- of vaatziekte,
vaak abrupt, zonder signaal vooraf. De Hartstichting wil dat
hart- en vaatziekten eerder opgespoord en opgelost worden.
Daarom investeren wij in wetenschappelijk onderzoek, geven
voorlichting en stimuleren preventie en verbeteringen in de
gezondheidszorg.
Maar dit kunnen wij niet alleen. Dit doen wij samen met patiënten,
vrijwilligers, donateurs, zorgprofessionals, wetenschappers en
zakelijke partners. Door samen te werken staan we sterker,
kunnen we meer doen en dus meer bereiken. Hoe jij kunt helpen
lees je achterin deze brochure.
3
Inhoudsopgave
Waarover gaat deze brochure? 5Hoe werkt het hart- en vaatstelsel? 6Wat is een aneurysma? 7Een aneurysma van de buikaorta 8Het ontstaan van een aneurysma van de buikaorta 9Klachten bij een aneurysma 11Hoe wordt een aneurysma vastgesteld? 12Het scheuren van een aneurysma 13Behandelingen van een aneurysma 14Hoe verloopt de openbuikoperatie met een aortaprothese? 16Hoe verloopt de operatie met een endoprothese via de lies? 17De risico's van de operatie 18Na de operatie 20Leven met een aneurysma 22Leefregels 23Veelgestelde vragen 24Meer informatie 25Meer weten over stoppen met roken, gezonde voeding of medicijnen? 26Help je mee? 28Welkom bij Harteraad! 29Wij zijn benieuwd naar jouw reactie! 30
4
Jaap Veldman (64): De mededeling dat ik een aneurysma heb, kwam onverwacht. Ik word nu iedere 6 maanden gecontroleerd.
4
5
Je arts vertelde dat je aorta plaatselijk wijder is dan normaal.
Dat noemen we een aneurysma (verwijding) van de aorta. Je hebt
hierover vast veel vragen. Wat is bijvoorbeeld de oorzaak van deze
verwijding? Hoe gevaarlijk is het, heb je een behandeling nodig en
welke behandeling is mogelijk? Deze brochure gaat vooral over een
aneurysma van de buikaorta. Aneurysma’s van de buikaorta (AAA)
komen het meest voor.
In deze brochure lees je wat je kunt verwachten. De Hartstichting
vindt het belangrijk dat je goed geïnformeerd bent over je
aandoening. We geven je met deze brochure graag een steuntje in
de rug.
Heb je nog vragen naar aanleiding van deze brochure?
Bel of mail dan met de Infolijn Hart en Vaten: 0900 3000 300,
e-mail: infolijnAhartstichting.nl
Chatten kan ook: www.hartstichting.nl/infolijn
Waarover gaat deze brochure?
Het hart pompt bloed naar alle delen van het lichaam. Door de aorta, de slagader die vanuit het hart naar de onderbuik loopt, bereikt dit zuurstofrijke bloed alle organen, de benen en het ruggenmerg.
6
Hoe werkt het hart- en vaatstelsel?
Het hart is een holle spier met vier
ruimtes: twee kamers en twee boezems.
Vanuit de linkerkamer van het hart
loopt de lichaamsslagader (aorta) in een
boog via de borstkas naar de onderbuik.
Vanuit het hart wordt het zuurstofrijke
bloed de aorta ingepompt. In de
buik vertakt de aorta zich naar de
organen (zoals de lever, nieren en
darmen), de spieren, het ruggen-
merg en de huid. In de onderbuik,
ongeveer ter hoogte van de navel,
splitst de buikaorta zich in twee
slagaders naar de benen.
Via de vele vertakkingen stroomt
het zuurstofrijke bloed naar alle
plekken in het lichaam. Het is dus
heel belangrijk dat het zuurstof-
rijke bloed vanuit het hart goed
door de lichaamsslagader heen kan
stromen. Anders krijgen delen van
het lichaam te weinig zuurstof en
kunnen ze niet meer goed
functioneren.
Halslagaders
Hart
Armslagaders
Aorta
Bekkenslagaders
Liesslagaders
Beenslagaders
Om te kunnen functioneren, heeft ons lichaam zuurstof en voedings-stoffen nodig. Deze stoffen bereiken de spieren en organen in ons lichaam via het bloed. Het hart pompt dit zuurstofrijke bloed door de slagaders ons lichaam in.
De slagaders
7
Wat is een aneurysma?
De aorta is het grootste bloedvat in het
lichaam. De aorta gaat vanaf de aortaklep
eerst een stukje omhoog (aorta ascendens),
maakt een bocht (aortaboog) en gaat
vervolgens naar beneden (aorta descendens).
De aorta in de borst of thoracale aorta heeft
normaal een doorsnede van 3 cm. In de
buik heeft de aorta of abdominale aorta
een doorsnede van 2 cm.
Aneurysma’s van de aorta komen zowel in de
borstkas voor (thoracaal aneurysma of TAA)
als in de buik (abdominaal aneurysma, AAA).
Aneurysma’s van de buikaorta komen het
meest voor.
De oorzaak van een aneurysma is een
verzwakte vaatwand. Het risico van een
aneurysma is dat het groter kan worden
en kan scheuren (ruptuur). In de borstkas
kunnen de verschillende wandlagen van de
aorta onderling loslaten (dissectie). Zowel
een ruptuur als een dissectie zijn gevaarlijk.
De arts bespreekt met je of regelmatige
controle of behandeling nodig is. In deze
brochure lees je meer over het aneurysma
van de buik.
Aneurysma’s kunnen in alle bloedvaten
voorkomen. Niet alleen in de aorta, maar
bijvoorbeeld ook in de bloedvaten van de
hersenen of in de kransslagaders. Kijk voor
meer informatie over de verschillende
aneurysma’s op onze website:
www.hartstichting.nl/aneurysma
Een aneurysma is een plaatselijke abnormale verwijding van een bloedvat. De doorsnede van het bloedvat is meer dan anderhalf keer zo groot als normaal.
8
Een aneurysma van de buikaorta
De buikaorta heeft normaal een doorsnee
van bijna twee centimeter, ongeveer zo
groot als een muntje van twintig eurocent.
Dat is een behoorlijk dikke buis waar wel
vijf liter bloed per minuut doorheen kan.
Een aneurysma van de buikaorta kan een
doorsnee krijgen van drie tot soms wel tien
centimeter. Die verwijding kan tientallen
centimeters lang worden. Dan ziet het
aneurysma eruit als een lange ballon.
Meestal ligt het aneurysma in de buik boven
de splitsing van de aorta naar de benen.
GevolgenBij een groot aneurysma kan de vaatwand
erg slap worden en zelfs scheuren. Dan is
er sprake van een ruptuur. De bloeding die
dan ontstaat is levensgevaarlijk.
Je hebt een aneurysma (verwijding) van de buikaorta. Dat betekent dat de aorta in je buik wijder is dan normaal.
Door het aneurysma van de buikaorta
heeft het bloed op die plek te veel ruimte.
Het bloed kan op die plek gaan wervelen.
Hierdoor kan een stolsel ontstaan in het
verwijde deel van de aorta. Soms komt het
voor dat er stukjes van het stolsel losraken
en met de bloedstroom meegevoerd
worden. Daardoor kan een kleiner
bloedvat verderop in het lichaam verstopt
of afgesloten raken. Het orgaan of
lichaamsweefsel dat van dit bloedvat
afhankelijk is krijgt dan onvoldoende
bloed.
9
Het ontstaan van een aneurysma van de buikaorta
Daardoor wordt de vaatwand steeds
stugger en zwakker, net zoals litteken-
weefsel. En een zwakkere vaatwand kan
makkelijker verwijden.
Veel mensen met een aneurysma hebben
ook slagaderverkalking (atherosclerose).
Slagaderverkalking veroorzaakt vernau-
wingen van slagaders. Hoe dat gebeurt,
lees je op onze website:
www.hartstichting.nl/vaatziekten/slagaderverkalking
Risicofactoren Bij aneurysma’s spelen de volgende
risicofactoren een rol:
• Roken: roken verzwakt de vaatwanden.
De giftige stoffen uit tabaksrook kunnen
beschadigingen aan de vaatwand
veroorzaken.
• Hoge bloeddruk: een hoge bloeddruk
betekent een grotere druk op de
vaatwand. Die kan daardoor eerder
beschadigd raken. Een hoge bloeddruk
vergroot de kans op scheuren van het
aneurysma.
• Leeftijd: aneurysma’s komen vaker voor
bij hogere leeftijden. Vanaf 65 jaar en
ouder neemt de kans op overlijden aan
een gescheurd aneurysma (ruptuur) toe.
Een aneurysma van de buikaorta kan ontstaan door chronische ontstekingen in de vaatwand van de slagader. De eiwitten die de vaatwand stevig en soepel houden (elastine en collageen) gaan kapot door de ontsteking. Het lichaam vervangt een deel van de kapotte eiwitten wel, maar dit gaat niet snel genoeg.
Slagaderverkalking
10
• Geslacht: mannen hebben een grotere
kans op een aneurysma van de buikaorta
dan vrouwen.
• Alcohol: gebruik van meer dan drie
glazen alcohol per dag (vooral sterke
drank) geeft een verhoogde kans op het
ontstaan van een aneurysma van de
buikaorta.
• Hart- en vaatziekten in de familie:
familieleden van patiënten met een
aneurysma van de buikaorta hebben zelf
ook een verhoogde kans op een aneurysma.
Broers en zussen van patiënten met een
aneurysma kunnen met hun arts
overleggen over preventief onderzoek
naar een aneurysma. Dit geldt voor
zowel mannen als vrouwen.
• Diabetes mellitus (suikerziekte): hoe
hoger het glucosegehalte van het bloed,
des te sneller verloopt slagaderverkalking,
ook in de beenslagaders, onderbenen en
voeten. Eigenaardig genoeg vermindert
het hebben van diabetes de kans op het
ontstaan en de groei van een aneurysma.
Waarom diabetes beschermend werkt,
is nog niet geheel duidelijk.
Veel patiënten met een aneurysma hebben
ook een andere hart- of vaatziekte.
Een gezonde leefstijl heeft op alle hart- en
vaatziekten een positief effect. Op een
aantal risicofactoren heb je zelf geen
invloed (leeftijd, geslacht, familiaire
aanleg).
Een gezonde leefstijl heeft wel een
gunstige invloed op je gewicht, bloeddruk
en cholesterol.
Klachten bij een aneurysma
Een aneurysma kan bijvoorbeeld worden
ontdekt als je een echo-onderzoek of
CT-scan van de buik krijgt voor andere
klachten. Misschien kwam je ook voor iets
anders bij de dokter, bijvoorbeeld voor
galstenen of prostaatklachten.
Een aneurysma wordt vaak bij toeval ontdekt. Een aneurysma kan soms jaren onopgemerkt blijven zonder klachten.
Een enkele keer hebben mensen door het
aneurysma vage pijnklachten in de buik of
rug. De verwijde aorta drukt dan tegen de
omliggende organen of zenuwen. Als het
aneurysma heel groot is, kun je rugpijn
hebben doordat het aneurysma tegen de
wervelkolom drukt.
11
Hoe wordt een aneurysma vastgesteld?
Met verschillende onderzoeken kan een arts vaststellen of je een aneurysma van de aorta hebt en hoe groot de verwijding is.
Echo-onderzoekBij een echo-onderzoek brengt de arts je bloedvaten in beeld met behulp van geluidsgolven. Zo kan de arts zien of je een aneurysma hebt en hoe groot dat precies is. Van een echo-onderzoek voel je niets. De geluidsgolven zijn onschadelijk.
CT-scanEen CT-scan werkt met röntgenstraling. Voor het onderzoek krijg je eerst via een injectie in je arm een contrastvloeistof ingespoten. Door die vloeistof is de bloedstroom in je lichaam beter te zien op de scan. Daarna rijdt de onderzoekstafel waar je op ligt, heel langzaam door de CT-scan. Tijdens die scan wordt een serie foto’s van de bloedvaten en het aneurysma gemaakt. Op die foto’s kan de arts de plaats en doorsnee van de verwijding goed zien. Van de CT-scan voel je niets. De contrastvloeistof geeft een warm gevoel, een droge mond en je moet er waarschijnlijk van plassen. In de contrastvloeistof zit jodium. Ben je daar allergisch voor? Geef dit dan voor het onderzoek aan. Je krijgt dan een medicijn om een allergische reactie tegen te gaan.
MRA-onderzoekEen MRA-onderzoek werkt met een magneetveld in plaats van met röntgenstraling. Ook in dit geval krijg je contrastvloeistof ingespoten. Daarna ga je de MRI-scan in. Dit is een buisvormig apparaat dat opnamen maakt van je bloedvaten en het aneurysma. Tijdens de opnamen hoor je harde kloppende en/of ratelende geluiden. Sommige mensen vinden het onprettig om in de kleine buis te moeten liggen. Om een MRI-onderzoek zo comfortabel mogelijk te maken mag je vaak met oordopjes of een hoofdtelefoon naar je eigen meegebrachte muziek luisteren.
1313
Het scheuren van een aneurysma
Het scheuren van een aneurysma is
levensgevaarlijk. Als je een aneurysma
hebt, blijf je daarom onder controle.
De arts zal dan door regelmatig onderzoek
(bijvoorbeeld een echo) controleren of en
hoe snel het aneurysma groeit. Verderop
in deze brochure lees je daar meer over.
Hoe merk je dat het aneurysma scheurt?Als het aneurysma scheurt, voel je heftige
pijn in je rug en buik. Bij een eerste
pijnaanval kan de pijn even wat minder
worden als je gaat zitten. Het scheuren van
het aneurysma gaat niet over. De pijn in
buik en rug zal toenemen en straalt in
sommige gevallen uit naar de benen.
Meestal daalt je bloeddruk flink. Je raakt
dan in shock. Daardoor zie je erg bleek,
voel je koud aan en heb je een koude neus.
Uiteindelijk raak je bewusteloos.
Een aneurysma kan zo groot worden dat het openscheurt. Bij een klein aneurysma is de kans hierop minimaal: 1 tot 2 procent per jaar. Het risico dat dit gebeurt, neemt snel toe vanaf een doorsnee van 5,5 centimeter en is bij een doorsnee van 6 cm zo’n 10 procent per jaar.
Pijn? Bel 112!Zodra je heftige pijn voelt, is het van
levensbelang om in te grijpen. Blijf niet
wachten tot de pijn overgaat. Bij een
scheuring van het aneurysma kan de
inwendige bloeding die ontstaat zo groot
zijn dat zelfs een spoedoperatie in een
ziekenhuis niet meer helpt. Bel dus direct
112 zodra je heftige pijn in de buik en
onderrug voelt en vertel, als je daarvan op
de hoogte bent, dat je een aneurysma van
de buikaorta hebt.
14
Als het aneurysma klein is, kun je met
bepaalde leefregels de groei soms een
beetje afremmen. Stoppen met roken is de
belangrijkste leefregel. Veel patiënten met
een aneurysma hebben ook een andere
hart- of vaatziekte. Ook daarom is gezond
leven extra belangrijk. Hierover lees je meer
in het hoofdstuk ‘Leefregels’ op pagina 23.
Je krijgt voor een aneurysma altijd
medicijnen voorgeschreven. Soms is een
operatie nodig. Op de volgende pagina’s
lees je daar meer over.
Wil je de behandelingen in een filmpje
bekijken? Dat kan op onze website:
www.hartstichting.nl/aneurysma
MedicijnenAls het aneurysma te groot wordt, kan het
scheuren. Om groei te remmen waardoor
de kans op scheuren van het aneurysma
kleiner wordt, krijg je medicijnen voorge-
schreven. Als je een hoge bloeddruk hebt,
zijn dat medicijnen om die te verlagen.
Behandelingen van een aneurysma
Heb je een aneurysma van de buikaorta dan blijf je onder regelmatige controle. Hoe vaak je voor controle naar je arts moet, hangt af van de doorsnee van het aneurysma en de snelheid waarmee het aneurysma groter wordt. Welke behandeling het beste voor jou is, hangt onder andere af van de grootte van het aneurysma.
Om de kans op bloedstolsels te verkleinen,
krijg je een antistollingsmiddel (plaatjes-
remmer) zoals acetylsalicylzuur (Aspirine)
of carbasalaatcalcium (Ascal).
Plaatjesremmers zorgen er namelijk voor
dat de bloedplaatjes minder snel samen-
klonteren. Om het proces van slagaderver-
kalking te remmen krijg je een cholesterol-
verlagend middel (statine) voorgeschreven.
Statines hebben een gunstig effect op het
proces van slagaderverkalking.
Operatie?Wanneer het aneurysma erg groot wordt of
in korte tijd hard groeit, kan een ingreep
nodig zijn. Bij mannen wordt een ingreep
overwogen als het aneurysma een door-
snee heeft van 5,5 centimeter en groter.
Bij vrouwen is dit vanaf 5 centimeter.
Er zijn twee ingrepen mogelijk: een open-
buik operatie en een operatie via de lies.
Bij beide ingrepen plaatst de vaatchirurg
een aorta prothese van kunststof in het
aneurysma.
1515
Dankzij deze prothese drukt het bloed niet
meer tegen de wanden van het aneurysma
en kan het niet meer scheuren.
Voor de behandeling word je uitgebreid
onderzocht. Daardoor kan de vaatchirurg
de kans van slagen en eventuele risico’s
vaststellen. Deze risico’s, de mogelijk-
heden en de voor- en nadelen van de
operatie bespreekt de vaatchirurg met je.
Samen kies je voor de beste behandeling.
In geval van spoed beslist de chirurg.
15
16
Om de aortaprothese te kunnen plaatsen,
moet de vaatchirurg de buik van het
maagkuiltje (hoog in de bovenbuik) tot het
schaambeen openmaken. Eerst klemt hij
(of zij) de buikaorta af, boven en beneden
het aneurysma. Daarna knipt hij het
aneurysma open en verwijdert eventuele
bloedstolsels. Vervolgens legt hij de
aortaprothese in het aneurysma. De beide
uiteinden van de prothese worden
vastgehecht aan de gezonde delen van de
buikaorta. Daarna herstelt hij de bloeds-
omloop weer door de klemmen weg te
halen. Tot slot sluit hij de vaatwand van
het aneurysma om de prothese heen.
Je bloed kan weer goed doorstromen
dankzij de prothese.
Een openbuikoperatie is een zware
ingreep. Het afklemmen van de buikaorta
is belastend voor je hart. Daarom blijf je na
de operatie nog een week tot tien dagen in
het ziekenhuis. Hoe lang je op de intensive
care blijft, hangt af van je conditie.
Hoe verloopt de openbuikoperatie met een aortaprothese?
Tijdens de openbuikoperatie opent de vaatchirurg de buik en plaatst de aortaprothese rechtstreeks in het aneurysma. Je voelt niets van de ingreep, want je bent dan geheel onder narcose.
BroekprotheseHet aneurysma kan ook doorlopen tot
voorbij de plaats waar de buikaorta splitst
in twee slagaders naar de benen. Is dat bij
jou het geval? Dan plaatst de chirurg een
speciale kunststofprothese. Deze heeft de
vorm van een omgekeerde Y en wordt
broekprothese genoemd. Net als een
broek, heeft deze prothese twee pijpen.
De operatie duurt gemiddeld 3 tot 5 uur.
Hoe lang je in het ziekenhuis blijft,
verschilt per ziekenhuis. Afhankelijk van
het ziekenhuis en hoe het met je gaat is dit
een aantal dagen tot 2 weken.
17
Allereerst maakt de vaatchirurg een kleine
opening in je lies. Vervolgens schuift hij de
aortaprothese in opgevouwen vorm – dit
heet een endoprothese – door de aorta naar
het aneurysma. Via het röntgenapparaat
controleert de vaatchirurg of hij op de juiste
plaats zit. Is dat het geval? Dan vouwt hij
de endoprothese open. De artsen kunnen
met deze methode ook een broekprothese
inbrengen.
De ingreep duurt gemiddeld 2 tot 4 uur.
Je blijft, afhankelijk van het ziekenhuis en
hoe het met je gaat, 2 tot 7 dagen in het
ziekenhuis.
Hoe verloopt de operatie met een endoprothese via de lies?
Als in de buikaorta genoeg ruimte is om de prothese (met haakjes) te bevestigen en goed af te sluiten zodat er geen bloed langs kan stromen, kan de aortaprothese via de lies in het aneurysma geplaatst worden. Dit doet een vaatchirurg vaak samen met een interventieradioloog. Tijdens de operatie lig je onder een röntgenapparaat. Daarop kan de vaatchirurg zien hoe hij de vaatprothese precies plaatst.
Het aanbrengen van een endoprothese
heeft enkele belangrijke voordelen:
• Je wordt niet geheel onder narcose
gebracht; een lichte verdoving is
voldoende.
• De bloedstroom door de buikaorta
wordt maar kort afgesloten.
• Je hebt minder wonden en je geneest
sneller.
• Je hoeft maar enkele dagen in het
ziekenhuis te verblijven en je hoeft
meestal niet naar de intensive care.
18
Elke operatie brengt risico’s met zich mee. Dat geldt ook voor het aanbrengen van een aortaprothese of endoprothese. Samen met je behandelend arts weeg je de risico’s en de verwachte resultaten van de operatie goed af.
De risico's van de operatie
Complicaties Bij elke operatie is er een hele kleine kans op
ernstige complicaties zoals een beroerte of
overlijden. Ook loop je een kleine kans op
een hartinfarct, infectie, longontsteking,
trombose of een longembolie, bloedingen of
beschadiging van een bloedvat of zenuwen.
De kans op complicaties is bij een spoed-
operatie groter dan bij een geplande operatie.
Welke complicaties komen voor tijdens of
na het plaatsen van de aortaprothese?
• De buikaorta wordt vlakbij de nieren
afgeklemd. Dat kan de werking van de
nieren verstoren. Heel soms krijg je
daarom na de operatie tijdelijk nierdialyse.
Hierbij worden je nieren gespoeld met
behulp van een kunstnier. Een enkele keer
ontstaat er blijvende schade aan de nieren.
• Je hart kan problemen krijgen door de
tijdelijke afklemming en het herstellen
van de bloedstroom naar de benen.
• Er kan een bloedstolsel of een bloedprop
losraken waardoor de prothese of een
beenslagader afgesloten wordt. Als dit
gebeurt, moet je opnieuw geopereerd
worden.
• De verbinding tussen een aortaprothese
en de slagader kan na de operatie gaan
lekken. Die lekkage kan zelfs jaren later
optreden. Hierdoor kunnen nabloedingen
ontstaan. In dat geval moet je opnieuw
geopereerd worden.
De complicaties die kunnen optreden
tijdens of na het plaatsen van een
endoprothese:
• De meest voorkomende complicatie bij
het plaatsen van een endoprothese is een
lekkage. Dan gaat er bloed langs de
prothese stromen. Dus toch nog via het
aneurysma. Als dit niet vanzelf overgaat,
moet je misschien opnieuw behandeld
worden.
• Soms raakt bij de ingreep via de lies de
liesslagader beschadigd. Gelukkig kan
de vaatchirurg dit tijdens de operatie
meteen verhelpen. Als er zenuwen in de
lies in de verdrukking raken, duurt het
herstel wel langer.
• Er kan een bloedstolsel of een bloedprop
losraken waardoor de prothese of een
beenslagader afgesloten wordt. Als dit
gebeurt, moet je opnieuw geopereerd
worden.
19
Maak je je zorgen over de operatie of
mogelijke complicaties? Praat hier dan van
tevoren goed over met je behandelend arts.
KlachtenNa de operatie krijg je soms klachten die
vanzelf overgaan. Bij de openbuikoperatie
legt de vaatchirurg bijvoorbeeld je darmen
opzij. Aan het einde van de operatie legt
hij ze weer terug. Vlak na de operatie heb
je hierdoor buikpijn en duurt het even
voordat je darmen weer net zo functioneren
als voor de operatie. Helaas zijn er ook
klachten die blijven. Mannen kunnen
bijvoorbeeld erectiestoornissen krijgen.
Soms is dit een tijdelijk probleem, maar
helaas ook vaak blijvend. Na een openbuik-
operatie is het mogelijk dat een man
tijdens het vrijen wel een orgasme, maar
geen zaadlozing krijgt. Dit alles kan voor
jou en je partner erg vervelend zijn. Aarzel
daarom niet om deze problemen met je
arts te bespreken.
Anke Zuidhof (66): Mijn vaatspecialist heeft me goed begeleid voor en na de operatie. Hij vertelde wat de risico's waren en hoe ik me na de operatie zou voelen.
20
Krijg je een aortaprothese? Dan is controle in de eerste jaren na de operatie niet altijd nodig. Het kan zijn dat de arts je toch nog terug wil zien om te controleren of je in een ander deel van de aorta een aneurysma krijgt.
Na de operatie
Met name na het plaatsen van een endo -
prothese wil de arts je nog regelmatig
zien om de prothese te controleren op
lekkages. Een endoprothese kan namelijk
verplaatsen door de kracht van de bloed-
stroom. De arts controleert je dan met een
echo of met röntgenonderzoek (CT-scan).
Vaak blijf je op deze manier jarenlang
onder controle.
Medicijnen en leefregelsMedicijnen kunnen een aneurysma van de
buikaorta niet verminderen. Wel kunnen
medicijnen de levensverwachting verbeteren
als je geopereerd wordt. Om herhaling te
voorkomen en het risico op een andere
hart- of vaatziekte te verlagen, worden
plaatjesremmers, cholesterolverlagende
medicijnen (statines) en bloeddrukverlagende
medicijnen voorgeschreven.
Bovendien is het verstandig om je aan
enkele leefregels te houden om een nieuw
aneurysma te voorkomen. Deze tips staan
in het hoofdstuk ‘Leefregels’ op pagina 23.
HerstelperiodeVooral de openbuikoperatie is ingrijpend.
Je bent na drie maanden of soms pas na een
half jaar weer helemaal de oude. Tot die
tijd ben je waarschijnlijk snel vermoeid en
is je eetlust minder. In die eerste maanden
na de operatie kun je het beter wat rustiger
aan doen. Lichamelijke activiteiten bouw je
voorzichtig weer op. De eerste zes weken na
de operatie kun je beter niet tillen, hoesten
en persen, omdat dit te veel druk uitoefent
op het litteken in de buikwand.
Van het plaatsen van een endoprothese
herstel je sneller. Je hebt namelijk geen
grote buikwond. Toch geldt ook hierbij dat
je het de eerste tijd beter wat rustiger aan
kunt doen.
Lichamelijke inspanningNa de herstelperiode hoef je niet bang te
zijn voor lichamelijke inspanning. Als je
conditie het toelaat, kun je prima zwaar
werk doen, persen, tillen, vrijen, hoesten
of niezen. Je hoeft hierbij niet bang te zijn
voor de wond in je buik of lies.
21
Willem de Vries (70): Hoewel mijn aneurysma helaas steeds groter wordt, blijf ik alles doen. Door het zwemmen blijf ik in goede conditie en het geeft me afleiding.
21
22
Als het aneurysma nog niet zo groot is dat een operatie nodig is, kun je niet meer doen dan je medicijnen innemen, letten op je leefstijl en afwachten of en hoe snel het aneurysma groeit. Hiervoor ga je minstens één keer per jaar op controle in het ziekenhuis. Je krijgt dan een echo. Je kunt gewoon je leven leiden zoals je dat gewend bent en probeer zo gezond mogelijk te leven. Op de volgende pagina vind je adviezen.
Leven met een aneurysma
Je hebt misschien weinig moeite met het afwachten. Afwachten kan ook zorgen voor wat onzekerheid of zelfs angst. In dat geval kan het helpen om daarover met andere patiënten te praten, bijvoorbeeld via de patiëntenvereniging voor mensen met een hart- of vaataandoening: Harteraad. Wil je weten wat deze vereniging voor je doet? Kijk dan eens op hun website: www.harteraad.nl
22
23
Na een operatie aan een aneurysma kun je
door een gezonde leefwijze de kans op
slagaderverkalking of een nieuw aneurysma
verkleinen. Maar wat houdt gezond leven
in? Hieronder staan een paar leefregels:
• Stop met roken.
• Eet veel groente en fruit en eet gevarieerd.
• Eet één keer per week (vette) vis.
• Gebruik bij bakken en braden vloeibare
oliën en vetten.
• Eet zo weinig mogelijk verzadigde
vetten. Deze vetten zitten onder andere
in vlees, roomboter, volle melkproducten,
harde margarines uit een pakje, koekjes
en gebak.
• Gebruik zo min mogelijk zout. Vervang
zout door verse kruiden en wees matig
met producten waar veel zout in zit,
zoals kant-en-klaarmaaltijden en drop.
• Als je alcohol gebruikt, drink dan per
dag niet meer dan één glas.
Leefregels
• Zorg voor een gezond gewicht. Kijk op
www.hartstichting.nl/bmi of je een
gezond gewicht hebt.
• Beweeg elke dag voldoende. Dit helpt om
je bloeddruk en cholesterolgehalte te
verlagen en zo te houden. Bovendien
zorgt voldoende beweging in combinatie
met gezonde voeding voor een gezond
lichaamsgewicht.
De Hartstichting heeft diverse brochures
over risicofactoren zoals hoge bloeddruk,
hoog cholesterol en overgewicht. Ook zijn
er brochures over gezond eten en meer
bewegen. In de Zoutwijzer vind je tips
voor eten met minder zout.
Je kunt de brochures aanvragen of
downloaden via onze website:
www.hartstichting.nl/brochures
En kijk eens op
www.hartstichting.nl/gezond-leven
Heb je geen klachten door het aneurysma? Of is de verwijding nog niet zo groot? Het blijft belangrijk om de groei van het aneurysma af te remmen. Door een gezonde leefwijze verklein je de kans dat het aneurysma groeit en je verkleint ook de kans op nog een hart- of vaatziekte.
Veelgestelde vragen
Hoe hard groeit een aneurysma?De snelheid waarmee het aneurysma
groeit verschilt per persoon en hangt af
van verschillende factoren, zoals erfelijk-
heid en roken. Een beginnend aneurysma
van de buikaorta groeit een hele tijd
ongeveer 1 tot 6 mm per jaar. Het risico op
scheuren neemt toe met de diameter van
de het aneurysma. De kans op scheuren is
bij vrouwen groter bij een vergelijkbare
diameter dan bij mannen.
Ik heb een aortadissectie, wat is het verschil met een aneurysma?Een aneurysma is een verwijding van een
slagader. De wand van een slagader bestaat
uit 3 lagen. Bij een aortadissectie is de
binnenste laag van de aortawand gescheurd.
Hierdoor kan bloed tussen de verschillende
wandlagen terecht komen. Door de druk
in de aorta wordt het bloed tussen de lagen
van de bloedvatwand geperst. Het gevaar is
dat de wandlagen steeds verder van elkaar
loslaten (dissectie) en dat uiteindelijk de
aorta scheurt.
Hoe kies ik een ziekenhuis?Op de website van Harteraad kun je
ziekenhuizen met het Vaatkeurmerk
vinden en vergelijken. Handig om te raad-
plegen bij het kiezen van een behandeling.
www.harteraad.nl
24
25
Infolijn Hart en VatenHeb je vragen over hart- en vaatziekten
of over een gezonde leefstijl? Bel dan
maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 13.00 uur
met de Infolijn Hart en Vaten: 0900 3000 300.
Of stel je vraag per e-mail:
infolijnAhartstichting.nl.
Chatten kan ook:
www.hartstichting.nl/infolijn
BrochuresDe Hartstichting geeft brochures uit over
gezonde voeding en beweging, hoog
cholesterol, hoge bloeddruk, overgewicht
en over diverse hart- en vaatziekten.
Download of bestel de brochures via
onze website:
www.hartstichting.nl/brochures
Op je gemak een filmpje bekijken over
de werking van het hart? En betrouwbare
informatie lezen over hart en vaten?
Of inspiratie opdoen voor gezond leven?
Ga dan eens naar onze website. Hier vind
je informatie over hart- en vaatziekten,
risicofactoren voor hart- en vaatziekten,
gezond leven en natuurlijk over de
Hartstichting zelf: www.hartstichting.nl
Meer informatie
Bel ons met jouw vragen over hart- en vaatziekten.
26
Stoppen met rokenWil je stoppen met roken en kun je daarbij
wel wat hulp gebruiken? De huisarts kan
adviseren, bijvoorbeeld over het gebruik
van hulpmiddelen. Ook zijn er diverse
vormen van begeleiding mogelijk, die de
kans dat het stoppen lukt aanzienlijk
vergroten. Je kunt kiezen voor individuele
begeleiding, telefonisch coaching of
meedoen aan een groepstraining. Je kunt
hiervoor onder andere terecht bij de eigen
huisartsenpraktijk, bij (de stoppoli van)
het ziekenhuis of bij een stoppen-met-
roken coach. Begeleiding wordt meestal
vergoed vanuit de basisverzekering.
Informeer bij je zorgverzekeraar naar de
precieze voorwaarden.
Voor meer informatie en advies over
stoppen met roken, begeleiding of
vergoedingen kun je terecht bij het
Trimbos-instituut:
Website: www.ikstopnu.nlStoplijn: 0800 1995 (gratis)
Gezonde voedingHet Voedingscentrum informeert op
verschillende manieren over voeding en
gezond eten. Je kunt daar diverse brochures
bestellen, o.a. de brochures Voedingsadviezen
bij een zoutbeperking en Voedingsadviezen bij
een verhoogd cholesterolgehalte. Op de website
vind je veel informatie:
www.voedingscentrum.nl
Meer weten over stoppen met roken, gezonde voeding of medicijnen?
Uiteraard informeert de Hartstichting op www.hartstichting.nl uitgebreid over gezond eten en leven. Maar we werken ook nauw samen met andere partijen die jou uitstekend kunnen helpen.
26
27
Meer bewegenWil je informatie over sportverenigingen
bij jou in de buurt? Kijk dan in de gemeen-
tegids of op de website van je gemeente.
Houd ook de regionale kranten en
huis-aan-huisbladen in de gaten voor
sportieve activiteiten die in de buurt
georganiseerd worden. Hou je van
wandelen? Op de site van de Atletiekunie
staat informatie over ‘Sportief wandelen’
en ‘Nordic Walking’:
www.atletiekunie.nl
Thuis bewegen kan ook. Doe mee met het
programma ‘Nederland in Beweging!’
in de ochtend op TV. Kijk in de omroepgids
of de website www.omroepmax.nl voor
meer informatie.
Allerlei informatie over sport en gezondheid
en bewegen voor mensen met een chronische
aandoening vind je op www.sportzorg.nl
MedicijnenMet vragen over medicijnen kun je terecht
bij je eigen arts of apotheek. Op de website
van alle apotheken in Nederland,
www.apotheek.nl, vind je betrouwbare
informatie over jouw medicijn: over de
werking, de bijwerkingen, het gebruik,
de wisselwerking met andere medicijnen
en over het gebruik in relatie tot bijvoor-
beeld autorijden, alcohol of voeding.
Als je het antwoord op een vraag niet hebt
gevonden, stel je vraag dan op deze
website aan de webapotheker. Je krijgt
binnen enkele dagen antwoord per e-mail.
ErfelijkheidMeer weten over erfelijkheid? Dan kun je
terecht bij het Erfocentrum.
Website: www.erfelijkheid.nlE-mailadres: erfolijnAerfocentrum.nl
28
Om te zorgen dat iedereen uit het leven kan halen wat erin zit, investeren wij in wetenschappelijk onderzoek, geven voorlichting en stimuleren preventie en verbeteringen in de gezondheidszorg. Dit doen wij samen met patiënten, vrijwilligers, donateurs, zorgprofessionals, wetenschappers en zakelijke partners. Door samen te werken staan we sterker, kunnen we meer doen en dus meer bereiken.
Er zijn verschillende manieren waarop ook jij kunt helpen:
• Meld je aan als vrijwilliger of collectant.
• Doneer, eenmalig of maandelijks.
• Steun de Hartstichting met een schenking.
• Organiseer een sponsoractie en haal geld op.
• Volg een reanimatiecursus, leer een AED bedienen en meld je aan als
burgerhulpverlener.
Een bijzondere manier om ons te steunen is door de Hartstichting op te nemen in jouw
testament. Een op de drie onderzoeken wordt mogelijk gemaakt door giften via testament.
Want alleen samen kunnen wij hart- en vaatziekten verslaan.
Kijk voor meer informatie op www.hartstichting.nl/help-mee
Help je mee?
Harteraad is dé patiëntenorganisatie voor mensen met hart- en vaataandoeningen. Harteraad, verbindt, vertegenwoordigt en versterkt deze mensen.
Harteraad is er voor iedereen met hart- en vaataandoeningenEr zijn heel veel mensen zoals jij. Met een aandoening aan hun hart of vaten. Patiënt ben je
dan. In ieder geval in de ogen van anderen. Maar je bent vooral wie je bent. Ook al moet je wat
aanpassen in je leven. En dat moeten de mensen die dichtbij je staan vaak ook. Harteraad
begrijpt dat. Alles wat wij doen komt voort uit wat mensen met hart- en vaataandoeningen en
hun omgeving ons vertellen. Waar ze last van hebben én wat hen helpt. Harteraad zorgt voor
veel onderlinge ontmoetingen. Zodat we samen sterker staan.
We ontdekken samen wat beter kan in de behandeling en zorg voor mensen met hart- en vaataandoeningen.Daarmee werkt Harteraad aan richtlijnen voor goede zorg. We dringen aan bij verzekeraars
en overheid op zorgpakketten die passen bij mensen met hart- en vaataandoeningen.
En Harteraad heeft keurmerken, waardoor mensen weten waar de zorg goed is. Door te delen
wat je weet én ervaart, help je anderen. We roepen je dan ook op om je bij ons aan te sluiten.
Op een manier die bij jou past. Want jij weet het beste wat beter kan.
Sluit je aan, Harteraad
Meer informatie, ervaringen of
zelf je ervaring delen?
www.harteraad.nl
088-111 16 00
Harteraad is partner van de Hartstichting.
Welkom bij Harteraad!
30
De Hartstichting heeft deze informatie met de grootst mogelijke
zorgvuldigheid samengesteld, met medewerking van diverse
medische deskundigen en Harteraad. Het gaat om algemene
informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor
een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een
juiste beoordeling van je eigen situatie moet je dus altijd
overleggen met je arts of een andere professionele hulpverlener.
Wij zijn benieuwd naar jouw reactie!
De Hartstichting vindt het belangrijk dat onze brochures duidelijk zijn en prettig leesbaar. Daarom zijn we benieuwd naar je reactie op beide punten. Stuur een e-mail naar [email protected]
ColofonOorspronkelijke tekst: Tekstschrijvers.nl, Rotterdam, Nijmegen,
Amsterdam in samenwerking met de Hartstichting
Vormgeving: Studio 66
Illustraties: Ben Verhagen/Comic House, Oosterbeek
Foto’s: Dorien van der Meer Fotografie, Amsterdam
Shutterstock
Druk: Opmeer papier pixels projecten, Den Haag
Copyright: Hartstichting
Uitgave: januari 2019 (versie 6.0)
Deze brochure is CO2 neutraal vervaardigd op chloor- en zuurvrij papier.
31
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
32
www.hartstichting.nl
Hartstichting
Postbus 300, 2501 CH Den Haag
1190
1 PZ
67 |
Dez
e br
ochu
re is
ver
vaar
digd
uit
chlo
or- e
n zu
urvr
ij pa
pier
