Ang Paghahanap sa Huling Prinsesa: Ang

mga Dahilan sa Pagkawala ng

Pagbibinukot sa Tapaz, Capiz

Presentasyon ni:

G. Efren J. Domingo DLS- College of Saint Benilde

Assumption College- San Lorenzo

UP Diliman- MA Phil.Studies (candidate)

3rd International Conference on Filipino as a Global

Language

BINUKOT

Tunguhin ng papel na ito ang…

1. Maibahagi ang naging paglalarawan ng mga taga-Tapaz, Capiz sa mga binukot.

2. Maipakita ang iba’t ibang dahilan sa pagkawala ng mga binukot sa Tapaz, Capiz mula sa mga panayam at kwentong napakinggan.

KALIGIRAN NG PAG-AARAL:

3. Maitampok ang mga ginagawang pagsasabuhay sa kultura ng pagbibinukot sa kalinangan ng lugar at maging sa kasaysayan ng bansa.

KALIGIRAN NG PAG-AARAL:

BI (da) NUKOT:

Paglalarawan sa Imahe at Pamumuhay ng Isang Binukot

sa Tapaz, Capiz

ANO NGA BA ANG SUKATAN NG

KAGANDAHAN?

O BAKA NAMAN SILA ANG MAGANDA…

Ang KAGANDAHAN

ay SINUSUKAT ng ating

LIPUNAN

KASAYSAYAN

Binukot:

• to hide • to keep• kept in a closed place

ITAGO

sa mata ng publiko

at tanging kapamilya lamang ang nakakakitatila isang bilanggo

Ano nga ba

ang kahulugan ng

salitang BINUKOT?

SINO nga ba?MGA BAWAL:• maarawan• gawaing mabibigat

(gawaing bahay)• ilapat ang mga paa sa lupa• mag-aral (pormal na

edukasyon)

MGA IBINIBIGAY:• pinakamasasarap na

pagkain• Magagarang damit• Pinagsisilbihan mula sa

pagligo, pagbihis at pagsuklay ng buhok

• Itinuturing na isang “PRINSESA” ng mga Sulud o Panay-Bukidnon

• Pinakamagandang babae na madalas ay nasa DUYAN sa loob ng madilim na kwarto.

• Ang tagapagpatuloy ng kasaysayang oral ng tribo (SUGIDANON).

• Sinasabing pinakamahusay na tagapagbigkas ng epiko (epic chanter)

SINO nga ba?

• Sila ay mga dalaga ngunit malamang sa hindi ay nakatakdang ipakasal kahit sa murang edad.

• Kahanay ng datu sa antas sa lugar na kinabibilangan.

• Mga nagahasa noong World War II ng mga Hapon ayon kay Dr. Magos.

SINO nga ba?

Mga Huling Prinsesa

Huling Prinsesa: Lola Modina Castro- Damas

• Mula sa Brgy. Nayawan

• Edad- 50• 6 taon ng

maging binukot• 20 taon ng

nag-asawa

Huling Prinsesa: Lola Conchita

• Conchita “Lola Conchita” Gilbaliga

• mula sa Barangay Nayawan

• Edad- 86• 13 taong gulang nang

ipakasal • Eksperto sa talali

(flute)

Huling Prinsesa: Lola Felisa

• Mula sa Tacayan• Edad- 100+ • Itinuturing na

pinakamatandang binukot

• Eksperto sa pag-awit ng Talda

PAANO nga ba?

Ano nga ba ang TUNGKULIN?

• Magsaulo at umawit ng kanilang kasaysayang awit (epiko)

• Matuto sa iba pang oral tradition tulad ng dilot, talda, ambahan, ulawhay

• Mag-aral ng kanilang tradisyonal na sayaw

• Gawaing magburda, manahi ng mga disenyo na tanging siya ang nakaaalam

Ano nga bang TUNGKULIN?

• Tumugtog ng katutubong instrumento

• Kilala sa husay sa talda (repartee) dilot (love song) ambahan (extemporaneous song) binanog (hawk dance)

Ano nga ba ang BUHAY?

• Ang TANGING makabibigkas/makaaawit ng mga epiko.

• Sa pag-aasawa- mayroong auction/dowry dahil na rin sa kagandahan at tagapagdala ng epiko.

Ano nga bang BUHAY?

• Hindi nakapag-aaral sa pormal na eskwelahan

• Tagapagdala ng kasikatan at karangalan sa kanyang pamilya

Ano na ang KALAGAYAN?

• mula sa panggagahasa ng mga Hapon, unti-unting nawala ang pagbibinukot

• maraming kabataan ang tumatanggi sa (pwersahan) obligasyong pagsunod sa buhay-binukot

• malaki ang impluwensya ng espasyo sa ibaba (labas) sa buhay nila sa itaas (loob)

B (d) INUKOT:

Mga Dahilan sa Pagkawala ng Pagbibinukot sa Tapaz, Capiz

• Ang bayan ng Tapaz, Capiz ay nahahati sa 58 na mga barangay.

• Ang barangay Nayawan at Tacayan ang sinasabing tanahan ng mga binukot

• Ang espasyo at kalagayan ng ibaba (labas) at itaas (loob) ay malaking salik sa pagkawala ng mga binukot

IMAHE ng itaas (loob)

IMAHE ng itaas (loob)

Dahilan ng kanilang pagbaba…• Edukasyon• Seguridad

(Militarisasyon) • Ekonomiyang

dahilan (Hanapbuhay)

• Impluwensya/napapakinggan sa ibaba (researcher)

•Kalusugan•Serbisyong

Panlipunan (kuryente, malinis na tubig)

•PANGARAP•KALAYAAN

Dahilan ng kanilang pagbaba…

IMAHE ng ibaba (labas)

Sila’y patuloy na bumababa…

At patuloy sa pagbaba…

Sa ugnayan ng LOOB sa LABAS,

LABAS sa LOOB…

Magpapatuloy ang PAGGALAW ng mga TAPIZNON…

L I L ISA NA A L ISA N

LALAYA S A N

BINUBU (hay) KOT:

Mga Hakbangin na sa Muling Pagsasabuhay ng Pagbibinukot

SA PAGKAWALA NG MGA PAGBIBINUKOT…

AY ANG PAGSILANG NG HAKBANGIN…

• Lugar kung saan pinamumunuan ng isang bihasa (guro) sa kanyang kultura at tradisyong kinabibilangan.

• Ang paraan ng pagtuturo ay madalas di-pormal

• Oral at may praktikal na demonstrasyon sa pagtuturo

Balay-Turun-an:

GAWAIN:

Itinuturo ang ilan sa buhay-binukot:

1. pagbuburda (Panubok)

2. paghahabi3. pagsayaw (Binanog)4. pagbigkas at

pagkabisa ng epiko at iba pang oral tradition

5. pag-aaral sa kasaysayan ng kanilang PAGKATAO

GAWAIN:

Ang chieftain na si Concepcion Diaz ng Tacayan ay isa sa mga guro ng Balay-turun-an at kinikilalang isa sa mahuhusay na mananayaw ng

Binanog

SA KABUUAN…

KASALUKUYANG KALAGAYAN:• (d)inukot na bilang ng

mga mag-aaral• (d)inukot na pondo ay

hindi sapat/ pinagkakasya lamang, na nagreresulta sa salat na pasilidad

• (d)inukot sa suporta mula sa lokal at kababayan

KASALUKUYANG KALAGAYAN:

• (d)inukot na lamang ang may interes na maging guro

• (d)inukot sa kahinaan ng promosyon at kampanya

• (d)inukot na accessibility para sa mga batang nais pumasok

ANO ANG HAMON SA ATIN?• Pagmulat sa mga

mananaliksik (research ethics)

• Pagbuo pa ng marami at makabuluhang Balay turun-an sa pamamagitan ng pagdaragdag ng pondo

• Pagsama sa kurikulum sa mga paaralan upang maituro ang kanilang mayamang kultura.

• Malawakang dokumentasyon sa mga Panay-Bukidnon mula sa personal na tala hanggang sa pagsulat ng kanilang epiko

dahil ang pagkawala ng mga binukot ay ang pagkawala ng ating kasaysayan at kultura

ANO ANG HAMON SA ATIN?

SA KABUUAN:

Binubuksan ng pag-aaral na…

makita

pasukin

buhayinang bahagi ng ating kasaysayan, na unti-unting nawawala sa hibla

ng wika at kultura

MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG!!!

-palayain ang lipunan-

Sanggunian Aguado. Yett. 1999. Uunderstanding Filipino. Vizayas Avenue Q.C.Arce-Herrera, Teresita. 1995. Filipino Women: Transcending their Marginalization in History

nasa Filipinas in Dialogue ni Erlinda Bragado. DLSU Press.Corpuz, Carmelita. 2003. 1757 Mula Noon Hanggang Gabriela ang Kababaihan sa Kasaysayan

ng Pilipinas Hanggang 1980. DLSU Press.Fortunato, Teresita. 1995. Paano ba Sasabihin ang Katotohanan: Isang Sosyolinggwistikang

Pag-aaral sa Eufemismo sa mga Kontemporaryong Tabloid.Infante, Teresita. 1999. Global English vs. Filipino; or “Sneaking into the Philippines. Levi-Strauss, Claude. 1967. Structural Anthropology. New York : Anchor Books.Medina, Belen. 2001. The Filipino Family. UP Press.Osabel, Joselito Condrillon. 2009. Panitikan: Filipino sa Bagong Henerasyon. Filibustero Books

House, Navotas.Rubin, Ligaya Tiamson. 1992. Wika sa Lipunang Pilipino. Rex Bookstore.Rubin, Ligaya Tiamson. 1992. Wika at Nasyonalismo nasa Wika sa Lipunang Pilipino. Rex

Bookstore.San Juan, E. Jr. 1975. The Woman in Early Philippines and Among the Cultural Minorities. UST

Publishing House.Santaigo, Lilia. 1997. Ang Pagkahubog sa Pagkababae sa Kasaysayan at Kalinangang Pilipino

nasa Sa Ngalan ng Ina. UP Press.