Anna Strzyż Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kraśniku

1

RACJONALNE ŻYWIENIE Z UWZGLĘDNIENIEM PRODUKTÓW NATURALNYCH

RATIONAL EATING USING NATURAL PRODUCTS

Anna Strzyż

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kraśniku

2


Przez racjonalne żywienie rozumiemy regularne spożywanie posiłków dostarczających organizmowi optymalnych ilości energii i składników odżywczych we właściwych proporcjach i częstotliwości.

Sposób żywienia odgrywa ogromną rolę w okresie całego życia człowieka, najbardziej istotny jest w okresie dzieciństwa i młodości.

Rational nourishment

/eating means regular meals which provide our body with optimal energy and nutritional ingredients in right proportions and frequency.How we eat is important during our whole life, but most crucial during childhood and adolescence.

3


Pożywienie powinno być bezpieczne, co oznacza nie tylko jakość zdrowotną pod względem czystości mikrobiologicznej i technologicznej, ale przede wszystkim wartości odżywczych gwarantujących dobry stan zdrowia.

Optymalna dieta powinna zapewnić dziecku prawidłowy wzrost, dobre zdrowie i samopoczucie oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób wieku dorosłego.

Food should be safe, which means not only its health quality (being microbiologically and technically clean), but most of all should be of nutritious qualties guaranteering good health condition.

The ultimate diet should guarantee the child their correct growth, good health and self-being as well as little risk of diseases of adult age

4


Do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędne są składniki odżywcze zawarte w pożywieniu takie jak: Białka Tłuszcze Węglowodany Witaminy Składniki mineralne

oraz woda i błonnik

które muszą znaleźć się w każdym posiłku.

In order to function properly our

body needs the following nutrients: proteins fats carbohydrates vitamins mineral ingredients water and fiber - all of which must be included

in

every meal

5


Młodzież powinna spożywać od 4-5 posiłków w ciągu dnia z często-tliwością nie większą niż co 4 godziny.

Głód zwiększa drażliwość uczniów prowadząc do konfliktów z rówieśnikami i nauczycielami.

Natomiast przejadanie się prowadzi do zwiększonego dodatniego bilansu energetycznego a w konsekwencji do otyłości.

Adolescents should eat between 4-5 meals a day every 4 hours.

Hunger makes students more irritated leading to conflicts with their peers and teachers.Eating too much results in an increased energy balance, which leads to obesity.

6


Uczniowie nie spożywający regularnie posiłków odczuwają osłabienie rozdrażnienie, wykazują gorsze wyniki w nauce i w sprawdzianach sprawności fizycznej.

Gorzej wywiązują się z obowiązków ucznia, niżej oceniają swój stan zdrowia w porównaniu z rówieśnikami odżywiającymi się regularnie.

Students who do not eat regular meals, feel weak, irritated, they get worse both academic and physical results.They are less obedient students, have lower self-esteem in comparison with their peers, who eat regular meals.

7


Rozkład posiłków w ciągu dnia przy 100%

zapotrzebowaniu na energię:

1. Śniadanie: 20-25% 2. II śniadanie: 15-20% 3. Obiad: 35-40% 4. Podwieczorek: 5-10% 5. Kolacja 10-15%

Daily meals providing in total

100% energy supply:

1. Breakfast2. Lunch3. Dinner4. High tea5. Supper

8


Wśród nieprawidłowości występujących w sposobie żywienia młodzieży i człowieka dorosłego należy wymienić: nieregularność w spożywaniu

posiłków niezbilansowanie diety pojadanie miedzy posiłkami,

tzw. „przekąski”

Among other mistakes in feeding patterns in case of both adolescents and adults are:

• irregular meals• unbalanced diet• having snacks

between meals

9

- „przekąski” nie zalecane: słodycze, słone produkty spożywcze, słodkie napoje, produkty typu „ fast-food ”

ZAMIAST: ketchupu, hamburgera, bułki pszennej

DAJESZ: przecier, duszone mięso bułkę pełnoziarnistą

ZYSKUJESZ: mniej tłuszczu więcej błonnika

-snacks

NOT RECOMMENDED: sweets, salty foods, sweets drinks, fast-food INSTEAD OF: ketchup, hamburgers, wheat rolls HAVE: strained meat, wholemeal rolls YOU GET: less fat, more fiber


10

„przekąski” zalecane:

- owoce

- niektóre produkty mleczne

………………………………………

snacks RECOMMENDED: - fruits - some dairy products


http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://vege.spinacz.pl/plik_zdj/450.jpg&imgrefurl=http://vege.spinacz.pl/str.php?dz=82&h=600&w=800&sz=148&hl=pl&start=1&tbnid=WWr5ppgu2gTh5M:&tbnh=107&tbnw=143&prev=/images?q=kosz+owoc%C3%B3w&ndsp=20&svnum=10&hl=pl&lr=&sa=N

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.mleczarstwo.com/_img/statystyka/produkty%20mleczne/mocohino007-male.jpg&imgrefurl=http://www.mleczarstwo.com/?site=80&h=216&w=150&sz=10&hl=pl&start=8&tbnid=-BspY-_SSXZ03M:&tbnh=107&tbnw=74&prev=/images?q=produkty+mleczne&ndsp=20&svnum=10&hl=pl&lr=&sa=N

11


Zwyczaj podjadania między posiłkami może być szkodliwy gdy nie zachowuje się zasady różnorodności spożywanych przekąsek przy dominacji produktów o wysokiej zawartości tłuszczu, cukru lub soli.

Może to prowadzić w rezultacie do nadwagi i otyłości. Otyłość jest to nadmiar energii spożytej do wydatkowanej.

Osoby otyłe bywają infantylne, zalęknione, bezradne.

Izolują się od świata poduszką tłuszczu, to wpływa na ich sposób istnienia wśród ludzi i bywa wykorzystywane przez otoczenie.

Stajemy się tym, co jemy!

12


Eating between meals can be harmful when the principle of food variety is not observed and high-fat, sweet and salty foods dominate.

This can lead to overweight and obesityOVERWEIGHT is when more energy gets in

than out. Overweight people are infantile, frightened, hopeless. They hide behind the fat layer, which leads to their isolated position in society and they can be abused by others.

WE BECOME WHAT WE EAT!

13


Otyłość zaburza fizyczne, psychiczne, oraz społeczne aspekty zdrowia.

Ogranicza potencjał rozwo-jowy, możliwości życiowe i obniża jakość życia młodego człowieka. Następstwem otyłości są zaburzenia meta-boliczne prowadzące do rozwoju cukrzycy i chorób układu krążenia.

Being overweight affects our mental and social health.It limits our development potential, our life skills and lowers the quality of life of a young person. Overweight results in metabollic disorders leading to diabetes and diseases related to circular system,

14


Otyłość nabyta w okresie dzieciństwa ma ścisły związek z otyłością w wieku dojrzałym, 50-80% dzieci otyłych pozostaje otyłymi dorosłymi.

Kontrola masy ciała od wczesnego dzieciństwa jest najlepszym sposobem zapobiegania otyłości.

Obesity acquired in childhood is closely related with obesity in adulthood – 50-80% obese children become obese adults.The best way to avoid being obese is to control your body mass.

15

masa ciała [kg] (body mass)

BMI = --------------------- wysokość ² [m](height)


16


body mass [kg]

BMI = --------------------- height [m]2

above 40 – clinical obesity 30 – 40 - obesity 25-30 - overweight 18,5 – 26 – correct weight below 18,5 - underweight

17


Otyłych i z dużą nadwagą jest około 800 tysięcy polskich dzieci i nastolatków.

Niedożywienie może zaś dotyczyć ponad 2 miliony najmłodszych.

Zwiększa się liczba dzieci wymagających dożywiania przez państwo oraz organizacje charytatywne na terenie naszego kraju.

There are about 800 000 Polish children and teenagers who are obese or overweight.Malnutrition may be a problem for over 2 million kids.There are more and more kids who need to be given food by the state or charities.

18

Sytuację na terenie naszego powiatu obrazuje wykres:

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2009r 2010r. 2011r.

liczba dzieciogółemkorzystających zposiłkówliczba dziecikorzystających zposiłkówdofinansowanych


19


2009r 2010r. 2011r.0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

The situation in the Kraśnik area

general number of children hav-ing access to the meals

number of children whose meals are financed by the state

20


Państwowa Inspekcja Sanitarna w naszym powiecie w sposób stały i konsekwentny nadzoruje żywienie w stołówkach.

Ocenę sposobu żywienia przeprowadza się za pomocą programu komputerowego FOOD 3.

Program określa ilość energii i niezbędnych składników odżywczych wyrażoną na 1 osobę i 1 dzień. Uwzględnia specyficzne dla danych grup różnice w zapotrzebowaniu organizmu zależnie od wieku, płci, aktywności fizycznej, warunków bytowania i trybu życia.

The National Sanitary Inspectorate in our region supervises the process of nourishments in school canteens in a determined and permanent way. The whole process is evaluated by a computer programme ‘FOOD 3’. It specifies the necessary amount of energy and nutrients for 1 person/a day.

21


Główne nieprawidłowości występujące w sposobie żywienia ocenianych placówek:

- wysoka ilość energii pochodząca z tłuszczów przy nadmiarze kwasów tłuszczowych i niedostatecznej ilości kwasów wielonienasyconych, w tym niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych

- zbyt wysoka zawartość cholesterolu w pożywieniu

The main incorrectnesses in the feeding system in the places supervised by the NSI are:- too much fat and

too much cholesterol in the food products

22


- zbyt wysoka zawartość soli kuchennej w spożywanej żywności

- zbyt niska zawartość błonnika w dziennych racjach pokarmowych

- zbyt niskie spożycie witamin i składników mineralnych

- mniejsze od zalecanego spożycie białka

- - too much salty products

- - too low amount of fiber

- - not sufficient

consumption of

vitamins and mineral

ingredients

- - lower than recommended

consumption of proteins

23


Nieprawidłowe odżywianie jest przyczyną ponad 80 różnego rodzaju chorób.

1/3 Polaków (dorosłych i dzieci) czyli ponad 12 mln ludzi cierpi na różne dolegliwości wynikające ze złego sposobu odżywiania.

Polacy wciąż najczęściej umierają na choroby układu krążenia i nowotwory. Malnutrition is the main

cause of over 80 different diseases.1/3 of Poles (adults and children), i.e. over 12 million people, suffer from different dosorders resulting from malnutrition.Cardiovascular diseases and cancer are all the time the most common causes of deaths among Polish people

24


Przewlekle chorują na:

- cukrzycę

- otyłość

- choroby układu trawiennego

- osteoporozę

- niedokrwistość- choroby alergiczne

- The most common chronic diseases among Polish people:

- - diabetes

- - obesity

- - digestive diseases

- - osteoporosis

- - anemia

- - alergies

25


Zbliżenie sposobu żywienia młodego pokolenia do zalecanego modelu o charakterze prozdrowotnym może nastąpić poprzez: - wzrost spożycia tłuszczów

roślinnych- obniżenie w stosunku do

istniejących nawyków i zwyczajów spożycia tłuszczów zwierzęcych

- umiarkowane spożycie mięsa „czerwonego” i jego przetworów o możliwie niskiej zawartości tłuszczu

Bringing closer the nourishment regime of the younger generation to the recommended model may be done by:- increase in consumption

of vegetable fats - limited consumption of

animal fats- moderate consumption

of red meat and its with very low amount of animal fat

26


- wzrost spożycia mięsa drobiowego

- znaczny wzrost spożycia ryb i ich przetworów

- umiarkowane spożycia jaj- umiarkowane spożycie cukru i

słodyczy - obniżenie spożycia soli

kuchennej- znaczny wzrost spożycia warzyw

i owoców w tym nasion roślin strączkowych i orzechów

- wzrost spożycia produktów zbożowych i ziemniaków

- - increase in consumption of

poultry meat- - remarkable increase in consumption of fish and its derivatives - - moderated consumption of sugar and sweets- decrease in consumption of salt- considerable increase in consumption of beans and nuts- greater consumption of

wheat products and potatoes

27


Układając jadłospisy należy pamiętać, że: Planowanie jadłospisów zapewnia zorganizowanie sprawnego zaopatrzenia w potrzebne artykuły żywnościowe, pozwala też uniknąć błędów powtarzania tych samych potraw lub niewłaściwych ich zestawień

When planning a menu we should remember that:Menu planning guarantees efficient supplies of necessary products; it also helps to avoid repetitions of the same dishes or their combinations.

28


· Każdy jadłospis powinien być dostosowany do wieku, płci i stanu zdrowia człowieka, np. dla dzieci wskazane jest planowanie większej ilości posiłków.

· Jadłospis powinien uwzględniać produkty z każdej grupy. Im większy asortyment produktów, tym większa możliwość zaopatrzenia organizmu we wszystkie składniki odżywcze.

· Each menu should be adapted to the age, sex and health state of the person, eg. children should be given more meals a day.

· The menu should include products from each group. The wider range of products, the greater possibility to provide our organism with all the necessary nutrients.

29


Należy dbać nie tylko o urozmaicenie posiłków lub potraw pod względem doboru produktów, lecz także sposobu ich przyrządzania. Przyrządzanie potraw nawet z tego samego produktu, ale w innym zestawieniu, z innymi dodatkami, wykonane inną techniką zapobiega monotonii. Smakują one lepiej, a tym samym pobudzają apetyt, co ma szczególnie duże znaczenie u chorych dzieci i osób w wieku

podeszłym.

One must take into consideration not only the variety of the meals and dishes when choosing products but also cooking methods. Preparing meals even from the same products, but in a different combination, with different ingredients, using a different cooking technique prevents you from monotony. Such meals taste better, they wet your appetite, which is particularly relevant when it comes to sick children and the elderly.

30


Uwzględniać odpowiedni dobór barw, smaków, zapachów i konsystencji. Nieprawidłowością jest podawanie w jednym posiłku dwóch potraw słodkich, kwaśnych lub ostrych bądź o podobnej barwie, gdyż posiłek staje się wówczas mało apetyczny i nieatrakcyjny.

You should select flavour, fragrance and consistency. It is wrong to serve too sweet, sour or spicy dishes at one meal as it may become not really appetizing or even unattractive.

31


W planowaniu jadłospisów należy uwzględniać porę roku, temperaturę otoczenia itp. Zaleca się również możliwie najszerzej wykorzystywać sezonowość produktów, szczególnie warzyw i owoców w które najlepiej zaopatrywać się u lokalnych producentów - rolników.

Wybierać z poszczególnych grup produktów, te o niższym koszcie, a jednocześnie o możliwie najwyższej wartości odżywczej.

When planning your menu you should think of the season of the year, the outside temperature etc. It is advised to use seasonal products, vegetables, fruit bought from local farmers. You should choose products from particular groups. They are cheaper but of the best nutritiousness at the same time.

32


Problem żywienia zbiorowego w szkołach dotyczy ok. 2317 tys. uczniów szkół ponadpodstawowych tj. 6% ogółu ludności Polski.

Podkreśla to dlaczego w aspekcie społecznym posiłek w szkole jest tak ważny dla dziecka jako element prozdrowotnej polityki wyżywienia.

Pobyt większości uczniów poza domem-w szkole i drodze do szkoły wynosi 5-6 godzin, natomiast dojeżdżających 8-10 godzin.

The problem of collective catering at schools

concerns about 2317, 000 students over the age of 12 years old, that is 6% of all people in Poland. These statistics show why school meals, as a part of healthy eating policy, are so impartant to children.An avarage child stays out of home for 5–6 hours a day, while children commuting to schools for 8-10 hours.

33


Należy pamiętać, że spożywanie przez dzieci i młodzież racjonalnie zestawionych posiłków szkolnych przyczynia się do wyrobienia prawidłowych nawyków żywie-niowych, które najprawdopo-dobniej zostaną utrwalone i przeniesione na grunt rodziny.

Zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia posiłki obiadowe powinny składać się z 3 urozmaiconych dań, o wysokiej wartości odżywczej, podawane regularnie i atrakcyjne pod względem organoleptycznym.

We should remember that rational school meals contribute to establishing healthy eating habits also at home.According to the rules of rational eating dinners should include 3 varied, highly nutritious dishes, served regularly and in an attractive way in terms of appearance, flavour etc.

34


Sklepiki szkolne w aspekcie żywieniowym mogłyby pełnić komplementarną rolę w stosunku do działalności stołówek szkolnych promując produkty zalecane w żywieniu dzieci i młodzieży.

Często jednak sklepiki szkolne prowadzone są przez ajentów nastawionych na dość szybki zysk, oferujących asortyment artykułów, które z żywieniowego punktu widzenia nie wnoszą istotnych wartości odżywczych.

School snack bars may function as school canteens by promoting healthy products.Yet, such bars are often run by people whose only priority is money and offer the range of products which do not bring any nutritious value but sell easily.

35


Różnego rodzaju słodycze są przede wszystkim źródłem tzw. „pustych kalorii”. Wysokokaloryczne pączki, czekolady, herbatniki, paluszki, chipsy zawierają duże ilości tłuszczu.

Spożywając takie produkty odczuwamy pragnienie, dlatego też popijamy je różnymi płynami, najczęściej typu „soft drink” (słodkie, wysokokaloryczne napoje gazowane), które ponownie wzmagają pragnienie i tak tworzy się błędne koło.

Different kinds of sweets are the source of the so called „empty calories’ . High-calorie doughnuts, chocolate, biscuits contain a lot of fat.We feel thirsty after eating them so we reach for soft drinks. As a result we feel thirsty again. It’s a vicious cirle.

36


Z prozdrowotnego punktu widzenia należałoby więc zwiększyć w sklepikach szkolnych udział produktów zalecanych w żywieniu dzieci i młodzieży, tj:· mleczne napoje fermentowane

(jogurty, kefiry)· serki homogenizowane i desery

mleczne· umyte owoce sprzedawane na

sztuki (w opakowaniach)· soki owocowe lub owocowo-

warzywne

That is why school snack bars should increase the amount of healthy products sold. These should include:• yoghurts• fromage frais and

milk desserts• packed, clean fruit• fruit juices

37


· wody mineralne w małych butelkach· bułki drożdżowe z serem lub

budyniem· kanapki

Dostosowując warunki sprzedaży do asortymentu artykułów spożywczych zgodnie z wymaganiami określonymi w obecnie obowiązujących aktach prawnych.

Sklepiki szkolne na terenie naszego powiatu są pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

• bottled mineral water• sweet buns with

cottage cheese or pudding

• sandwichesThe list of products as well as the appropriate selling conditions should be in agreement with legal acts.School snack bars in our district are supervised by the State Sanitary Inspectorate

38


Przestrzegając zasad racjonalnego żywienia należy zwracać uwagę na etykiety.

Każdy środek spożywczy po zapakowaniu powinien być zaopatrzony w etykietę.

Na etykiecie umieszcza się:· nazwę środka spożywczego· zawartość składników w nim

występujących

Following the rules of rational eating one should also pay attention to labels.Each packed food product should have such a label, which should include:• the name of the

product• list of ingredients

39


· datę minimalnej trwałości, albo termin przydatności do spożycia

· sposób przygotowania lub stosowania

· dane identyfikujące producenta· zawartość netto lub liczbę sztuk w

opakowaniu· warunki przechowywania· oznaczenie partii produkcyjnej· klasę jakości handlowej.

· „use by” date· the method of

preparing or using· producer’s data· netto weight or the

number of items in the package

· storing conditions· details about the

series of manufacture· the series number· business quality

40


Konsument czytając etykietę jest świadomy wyboru jakiego dokonał, jest to istotne ponieważ postęp w technologii żywności oraz coraz większe zapotrzebowanie na żywność wygodną i funkcjonalną spowodował wzrost zapotrzebowania na substancje dodatkowe i wzbogacające.

W Polsce liczba tych substancji systematycznie się zwiększa.

The consumer should be aware of his / her choice. It is crucial because the development of food technology and a rising amount of convenience food have caused the increase in using additives .In Poland the number of such substances is gradually growing.

41


Producent ma obowiązek umieszczania na etykiecie wszystkich informacji prawidłowych i rzetelnych.

Dodając do żywności substancje dodatkowe musi podać: symbol lub nazwę oraz funkcję technologiczną tej substancji, np. E 250 – azotyn sodu – „substancja konserwująca”

The producer is obliged to include all the necessary and true details about the product.Enhancing the food produced he / she must state the symbol/number or the name and the function of the substance used: e.g.:E250 – sodium nitrite - preservative

42


Należy podkreślić, że substancje dodatkowe jeżeli są stosowane zgodnie z obowiązującymi przepisami · w ilościach ściśle określonych · zgodnie z przeznaczeniemnie stanowią zagrożenia dla zdrowia, nie są toksyczne, rakotwórcze, ale ze względu na to że są to substancje obce w żywności powinny być ograniczone do niezbędnego minimum i stosowane tam gdzie jest to konieczne.

It must be said that if additives are used according to existing law in right quantity and properly, they are not harmful to one’s health, they are not toxic, do not lead to cancer. But, bearing it in mind that they are NOT natural substances, they should be limited to absolute minimum and used when really necessary.

43


Kupując produkty nie paczkowane i nie posiadające etykiety należy zwrócić szczególną uwagę na ich właściwości organoleptyczne tj. wygląd, zapach, temperaturę przechowywania oraz w jaki sposób są sprzedawane.

Buying products which are not packed, and thus without labels, you should pay attention to their appearance, flavour, temperature of storing and the way they are sold.

44


Przed chemizacją żywności infekcje i zatrucia pokarmowe spowodowane przez bakterie , grzyby i pasożyty były plagą, a więc coś za coś. Cywilizacja daje i odbiera. Ile razy w roku trzeba spryskać jabłoń żeby obrodziła zdrowymi przynajmniej z wyglądu „ jak malowanymi jabłkami” ?

In the past, when food was not modified chemically, virus infections and food poisonings caused by bacteria, fungi and parasites were not rare. The development of civilization can be considered as a blessing but it is also a curse. How many times do you have to use pesticides to produce „healthy-looking apples?”

45


30xJest to udokumentowane w zeszycie oprysków sadownika, bez tego jabłko w przemysłowym sadzie nie zawiąże się. Nasuwa się pytanie czy te opryski są szkodliwe dla ludzi? Wszystko zależy od tego w jakich ilościach i jaki związek a to cała podstawa toksykologii.

The answer is 30 times.

Without this number an apple will not grow. The question is whether these pesticides are harmful to human’s health? It all depends on the kind and the quantitiy of chemicals used.

46


Najważniejsze aby kierować się zdrowym rozsądkiem w myśl zasady

„wszystko jest trucizną i nic nią nie jest –

dawka decyduje tylko czy coś jest trucizną” wg. maksymy Paracelsusa

Co zatem robić?

The most important principle is to follow common sense as:„all substances are poisons; there is none which is not a poison. The right dose differentiates a poison and a remedy.”

Paracelsus

So, what shall we do?

47


Zwracać większą uwagę na to co wkładamy do koszyka a następnie do garnka.

Na pewno warto nauczyć się czytania informacji na etykiecie, szczególnie tych dodanych drobnym drukiem.

Główna zasada jest taka, że im produkt mniej przekombinowany, przetworzony tym lepiej.

To znaczy, że im krótsza lista składników tym lepiej.

We must pay attention to

what we put into our baskets and then into the pots while cooking.It’s recommended to read the information on food products, especially the one in small print.The main rule is as follows: the less a product is processed the better it is.This means that the shorter the list of ingredients the better.

48


Z jednej strony mamy wielu nieuczciwych producentów zalewających rynek tanią żywnością smakującą jak połączenie plastiku i tektury, z drugiej – wielki powrót do natury! Powstaje więcej ekosklepówRozwija się rolnictwo ekologiczne, wielu producentów próbuje wykorzystać ten trend.

On the one hand, there are many dishonest companies flooding the market with cheap food of plastic taste, on the other – a great return to nature!

There are more and more eco-shops. Organic farming is developing, and many producers are following this trend.

49


Żywność ekologiczna , musi posiadać Certyfikat Rolnictwa Ekologicznego.

Nadają go tzw. jednostki certyfikujące wyznaczone przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno –Spożywczych.

Ekoglejt wydaje się raz na rok.

Potem rolnika czeka kontrola sprawdzająca czy warunki uprawy lub hodowli są dalej właściwe.

Ecological food must

have an Organic Farming Certificate.The certificate is issed by officialy approved units under the supervision of Ministry of Agriculture.Each certificate is valid one year.After that, the produce is checked whether the requirements of production are continued.

50


Certyfikat przyznawany jest konkretnemu produktowi a nie gospodarstwu.

W rolnictwie ekologicznym nie można : - stosować nawozów sztucznych - karmić zwierząt paszami z

dodatkiem antybiotyków, mączek kostnych, sztucznych substancji zwiększających apetyt i powodujących szybszy rozwój a także stosować w paszy roślin modyfikowanych genetycznie lub trzymać zwierząt w ciasnych pomieszczeniach. Zwierzęta muszą mieć dostęp światła wody i powietrza.

Certificates certify a specific product not a farm.In organic farming it is forbidden:- to use fertilizers- to feed the animals with food

containing antibiotics, bone meal, artificial substances enhancing appetite and causing faster growth of animals,

- - to use plant feed modified genetically or to keep animals in small cages, animals must be provided with light, water and enough air.

51


Certyfikat wszystko to potwierdza, jego numer musi być umieszczony na opakowaniu produktu, jeżeli produkt nie jest pakowany to kopię certyfikatu musi mieć sprzedawca.

The cerificate confirms that all the above conditions are fulfilled. Its number must be put on the packaging of the product. But if the product is not packed, the person selling it must have the copy of the certificate.

52


Rozwija się ruch sprzeciwu wobec chemikalizacji jedzenia tzw. Slow food.

Warto zatem wspierać rzetelnych producentów. Zawsze stawiajmy na to co rośnie w naszej okolicy!

A więc jedzmy lokalnie, żyjmy globalnie!

A movement – called Slow Food - opposing chemically modified food is growing in its strength. That is why it is worth supporting reliable producers. Always buy the food grown in your neigbourhood.

Eat locally, live globally.

53


Na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi można znaleźć listę 88 produktów tradycyjnych i regionalnych województwa lubelskiego wśród nich także te z powiatu kraśnickiego

http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/

You can find the list of 88 traditional and regional products grown/manufactured in the Lublin province, among them those from the region of Krasnik on the official website of the Ministry of Agriculture and Rural Development http://www.minrol.gov.pl/

pol/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-

tradycyjne/

54


Dziękuję za uwagę!

Thank you for your time!

Documents

Anna Strzyż Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kraśniku