90
1 ANTHOLOGIA LYRICA GRAECA NOTAS Y TRADUCCIONES POEMAS Y FRAGMENTOS DE POEMAS ELEGÍA Y YAMBO (1-44) LÍRICA CORAL (45-65) LÍRICA MONÓDICA (66-93) CARMINA CONVIVALIA (94-97) CARMINA POPULARIA (98-100) LENGUA GRIEGA I (G5071103) GRADO en FILOLOGÍA CLÁSICA. Facultad de Filología de la USC CURSO 2010-2011, primer cuatrimestre. 6 créditos ECTS LENGUA GRIEGA II (G5071103) GRADO en FILOLOGÍA CLÁSICA. Facultad de Filología de la USC CURSO 2010-2011, segundo cuatrimestre. 6 créditos ECTS Edición al cuidado de Prof. Dr. Juan J. MORALEJO Catedrático de Filología Griega Universidad de Santiago

ANTHOLOGIA LYRICA GRAECA - I.E.S. A Xunqueira I · 1 anthologia lyrica graeca notas y traducciones poemas y fragmentos de poemas elegÍa y yambo (1-44) lÍrica coral (45-65) lÍrica

  • Upload
    others

  • View
    20

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

1

ANTHOLOGIA LYRICA GRAECA

NOTAS Y TRADUCCIONES

POEMAS Y FRAGMENTOS DE POEMAS

ELEGÍA Y YAMBO (1-44) LÍRICA CORAL (45-65)

LÍRICA MONÓDICA (66-93) CARMINA CONVIVALIA (94-97) CARMINA POPULARIA (98-100)

LENGUA GRIEGA I (G5071103) GRADO en FILOLOGÍA CLÁSICA. Facultad de Filología de la USC CURSO 2010-2011, primer cuatrimestre. 6 créditos ECTS

LENGUA GRIEGA II (G5071103) GRADO en FILOLOGÍA CLÁSICA. Facultad de Filología de la USC CURSO 2010-2011, segundo cuatrimestre. 6 créditos ECTS

Edición al cuidado de Prof. Dr. Juan J. MORALEJO

Catedrático de Filología Griega Universidad de Santiago

2

3

ABREVIATURAS

ac. acusativo

abl. ablativo

act. activa, -o

adj. adjetivo

adv. adverbio, adverbial

anaf. anáfora, anafórico

anteced. antecedente

aor. aoristo

apos. aposición

artic. artículo

asimil. asimilación

at. ática, -o

atem. atemática, -o

ca. circa

cataf. catáfora, catafórico

caus. causal

CD complemento directo

CInd. complemento indirecto

compar. comparación

compl. complemento(s)

conj. conjunción

dat, dativo

decl. declinación

demostr. demostrativo

desider. desiderativo

desin. desinencia

dipt. diptongo

dor. dórica, -o

eol. eólica, -o

event. eventual

fem. femenina, -o

fl. floruit

fut. futuro

hom. homérica, -o

ide. indoeuropeo

imper.. imperativo

imperf. imperfecto

indef. indefinido

inf. infinitivo

instr. instrumental

interj. interjección

interrog. interrogativa, -o

jon. jónica, -o

lat. latín

lesb. lesbia, -o

loc. locativo

masc. masculino

med. media (voz)

mic. micénica, -o

monosil. monosilábico

neu. neutro

nom. nominativo

OInd. oración independiente

OP oración principal

opt. optativo

OS oración subordinada

OS Caus. oración subordinada causal

OSCompl. oración subordinada completiva

OSConsec. oración subordinada consecutiva

OSFin. oración subordinada final

OSIntInd oración subordinada interrogativa indirecta

OSRelat. oración subordinada de relativo

OSSust. oración subordinada sustantiva

OSTemp. oración subordinada temporal

part. participio

partíc. partícula

pas. pasiva, -o

perf. perfecto

4

pers. persona, personal

plur. plural

poet. poética, -o

pos. posesivo

pot. potencial

pred. predicado

prepos. preposición

pres. presente

pron. pronombre

refl. reflexivo

relac. relación (ac. de)

relat. relativo

sing. singular

sobreent. sobreentendida, -o

subj. subjuntivo

suf. sufijo

suj. sujeto

superl. superlativo

sust. sustantiva, -o

temat. temático

temp. temporal

term. término

tes. tesalia, -o

voc. vocativo

TIRTEO

5

ANTHOLOGIA LYRICA GRAECA

ELEGÍA Y YAMBO, 1-44 Iambi et Elegi Graeci ante Alexandrum cantati,

ed. M.L. West, Oxford University Press, 19892, 2 vols. TIRTEO (Turtai=oj) de Esparta, fl. 685-670

[1] 10, 1-10 teqna/menai ga\r kalo\n e)niì proma/xoisi peso/nta aÃndr' a)gaqo\n periì hÂi patri¿di marna/menon: th\n d' au)tou= prolipo/nta po/lin kaiì pi¿onaj a)grou\j ptwxeu/ein pa/ntwn eÃst' a)nihro/taton,

5 plazo/menon su\n mhtriì fi¿lhi kaiì patriì ge/ronti paisi¿ te su\n mikroiÍj kouridi¿hi t' a)lo/xwi. e)xqro\j me\n ga\r toiÍsi mete/ssetai ouÀj ken iàkhtai, xrhsmosu/nhi t' eiãkwn kaiì stugerh=i peni¿hi, ai¹sxu/nei te ge/noj, kata\ d' a)glao\n eiådoj e)le/gxei,

10 pa=sa d' a)timi¿h kaiì kako/thj eÀpetai.

Porque es hermoso que un varón bueno haya muerto tras caer en primera fila combatiendo por su patria, pero lo más penoso de todo es que mendigue tras dejar su ciudad y fértiles campos, errante con su madre, su anciano padre, sus hijos pequeños y su legítima esposa. Avergüenza su linaje y desmiente su bello aspecto, y todo deshonor y bajeza lo acompañan.

1. teqna/menai, inf. perf. act. de qn$/skw, con hom., eol. lesb. -me/nai

= at. -nai. proma/xoisi = proma/xoij dat. plur. jon. y at. 1. e)niì, prepos. poet. e)ni/ (por e)n), metri causa: kalo\n e)niì proma/...

∪ ∪ ∪ ∪, con –ni- sílaba larga ante muta cum liquida pr- 2. hÂi < *swāi, dat. sing. fem. pron. pos. 3ª, o(/j, h(/, o(/n = lat. suus, sua,

suum 1-2. kalo\n, pred., con {e)sti/}, y suj. la OSSust. inf. teqna/menai con

suj. aÃndr' a)gaqo\n determinado por part. aor. peso/nta (con e)niì proma/xoisi) y part. pres. marna/menon (con periì hÂi patri¿di). Nótese la oposición de aspecto verbal: teqna/menai perf. ‘haya muerto’ / pe/sonta aor. ‘cayendo’ / marna/menon pres. ‘mientras luchaba’

3. au)tou= = at. e(autou=, pron. refl. 4. a)nihro/taton 6 kouridi¿hi 8 stugerh=i peni¿hi 10 a)timi¿h h jon. =

ᾱ at.

TIRTEO

6

3-6. Verbo e)st3 con pred. pa/ntwn... a)nihro/taton y suj. la OSSust. inf. ptwxeu/ein con suj. sobreentendido {aÃndra de v. 2, ¡pero ya no calificable como a)gaqo/n!} determinado por part. aor. prolipo/nta y part. pres. plazo/menon con sus respectivos complementos.

7. toiÍsi demostr., no arti c. mete/ssetai 3ª sing. fut. me/temi, hom. = at. me/testai. Partíc. modal ken eol. = at. a)/n

7-8. Verbo mete/ssetai con suj. {a)nh/r} (cf. 2. a)/ndra) y pred. e)xqro\j + dat. toiÍsi, antecedente del relat. ouÀj que es CD en OSRelat. con suj. {a)nh/r} (cf. 2. a)/ndra) y subj. event. con partíc. modal ken i(/khtai. El suj. {a)nh/r} con pred. part. eiãkwn con sus complementos en dat.

9. kata\... e)le/gxei, tmesis de preverbio y verbo = katele/gxei 9-10. Enclit. te coordina OInd. mete/ssetai de v. 7 con OInd.

ai¹sxu/nei, suj. {a)nh/r}, coordinada por partic. de/ a OInd. eÀpetai, con suj. doble pa=sa d' a)timi¿h kaiì kako/thj, pero el verbo está en singular eÀpetai porque su doble sujeto es unidad conceptual. Con e(/petai puede sobreent. {au)t%=, pron. anaf. de a/)ndra y a)nh/r}

Cf. Horacio, Od. III, 2.12 dulce et decorum est pro patria mori

CALINO

7

CALINO (Kalli=noj) de Éfeso, fl. 660 [2] 1, 1-13

me/xrij te/o kata/keisqe; ko/t' aÃlkimon eÀcete qumo/n, wÕ ne/oi; ou)d' ai¹deiÍsq' a)mfiperikti¿onaj wÒde li¿hn meqie/ntej; e)n ei¹rh/nhi de\ dokeiÍte hÂsqai, a)ta\r po/lemoj gaiÍan aÀpasan eÃxei. ......................................................................................................

5 kai¿ tij a)poqnh/skwn uÀstat3 a)kontisa/tw. timh=e/n te ga/r e)sti kaiì a)glao\n a)ndriì ma/xesqai gh=j pe/ri kaiì pai¿dwn kouridi¿hj t3 a)lo/xou dusmene/sin: qa/natoj de\ to/t3 eÃssetai, o(ppo/te ken dh\ MoiÍrai e)piklw¯sws3. a)lla/ tij i¹qu\j iãtw

10 eÃgxoj a)nasxo/menoj kaiì u(p' a)spi¿doj aÃlkimon hÅtor eÃlsaj, to\ prw½ton meignume/nou pole/mou. ou) ga/r kwj qa/nato/n ge fugeiÍn eimarme/non e)stiìn aÃndr', ou)d' ei¹ progo/nwn hÅi ge/noj a)qana/twn.

¿Hasta cuando estáis tumbados? ¿cuando tendréis un ánimo valeroso, jóvenes? ¿no sentís vergüenza ante los vecinos por estar en tanta relajación? Creéis estar en paz, pero la guerra tiene la tierra toda. ... ... ... Y que cada cual al morir lance su último dardo. Pues es honroso y brillante para un hombre combatir por su patria por sus hijos y por su legítima esposa contra los enemigos; y la muerte será cuando la hilen las Moiras. ¡Ea! que cada cual avance tras empuñar la lanza y cubrir bajo el escudo su valeroso corazón, tan pronto como se entable el combate, pues en modo alguno está fijado que un hombre escape a la muerte, ni aunque sea estirpe de inmortales. 1. me/xrij te/o, pron. interrog. jon., de *kwe-so = at. tou=, tino/j. Con

te/o sobreent. {xro/nou}. ko/t', 12. kwj, jon. k- = at. po/te, pwj, de ide. *kwo-

3. ei¹rh/nhi, 6. timh=en, 7. kouridi¿hj, h jon. = at. ᾱ 7. gh=j pe/ri, anástrofe expresiva del orden normal peri\ gh=j. peri/

también determina pai¿dwn kouridi¿hj t' a)lo/xou 8. eÃssetai hom. = at. e)/stai. o(ppo/te ken hom. y eol = at. o(po/tan 2. ou)d' ai¹deiÍsq' con suj. {u(mei=j} al que determina el part. meqie/ntej 5. adverbial uÀstat3 ‘por última vez’, determina a)kontisa/tw 6. timh=e/n, adj. poet., de sust. timᾱ ‘honra’, con suf. abundancial ide.

*-went-, masc. timh/eij, neu. timh=en, ‘honroso’ 6-8. suj. OSSust. inf. ma/xesqai..., verbo e)sti y pred timh=e/n te ...

kaiì a)glao\n con dat. a)ndri/

CALINO

8

9. Correlación to/te... o(ppo/te ‘... entonces... cuando...’ para OP con ind. real e)/ssetai y OSTemp. con subj. event. ken... e)piklw¯sws3.

9. tij pron indef ‘alguno’, aquí y en 5 es un distributivo ‘cada cual’, ‘todos’; tij suj. de imper. i)/tw con i)qu/j adverbial (= at. eu/qu/j), ‘vaya de frente = avance’, y part. a)nasxo/menoj y e)/lsaj con sus respectivos complementos.

11. Adverbial to\ prw½ton ‘en el primer momento, al comienzo de...’ y meignume/nou pole/mou gen. absoluto con valor temporal.

12–13. OSSust inf. fugeiÍn, con suj. aÃndr'... y CD qa/naton, es suj. de e)sti/ con pred eimarme/non. OSCond. ou)d' ei¹ progo/nwn hÅi ge/noj a)qana/twn, subj. event. con valor concesivo, es decir, ‘ni si es...’ = ‘aunque sea...’, es la prótasis o condición de su OP, apódosis o consecuencia, con ind. real, ou)... qa/nato/n ge fugeiÍn... aÃndr'

ARQUÍLOCO

9

ARQUÍLOCO ( )Arxi/loxoj) de Paros, fl. 648 [3] 1, 1-2

ei¹miì d' e)gwÜ qera/pwn me\n ¹Enuali¿oio aÃnaktoj kaiì Mouse/wn e)rato\n dw½ron e)pista/menoj.

Soy yo servidor del señor Enialio y experto en el amable don de las Musas. 1. ei¹miì d' e)gw/... la partícula de/ sugiere que este dístico no era inicial

de poema. 1. Enuali¿oio, -oio gen. sg hom. eol. tes., mic. –o-jo < ide *-os-yo;

at. -ou < ide. *os-o. ))Enua/lioj, dios bélico, ya mic e-nu-wa-ri-jo, asimilado a Ares y epíteto de éste.

2. Mouse/wn gen. plur. jon., ide. *-āsōm > -ᾱwn > -h/wn > -e/wn, at. -w=n; dígrafo ew es monosíl. w.

[4] 2, 1-2 e)n doriì me/n moi ma=za memagme/nh, e)n doriì d' oiånoj ¹Ismariko/j: pi¿nw d' e)n doriì keklime/noj.

En la lanza se ha amasado mi pan, en la lanza el vino de Ísmaro y bebo apoyado en la lanza.

1. dori\ dat. sing. de do/ru, gen. doro/j / hom. jon. douro/j / at.

do/ratoj / jon. dou/ratoj, *dorw-(n9t)- 2. ma=za memagme/nh, ambos de *mag-, figura etimológica

intraducible literalmente: ‘está amasada mi masa’, en sentido figurado, es decir, ‘con la lanza me gano el pan’: Arquíloco es mercenario; y con la lanza también se gana el vino, pero memagme/nh ya es totalmente inaplicable; ma=za es el pan de cebada, a)/rtoj el de trigo. Verbo {e)sti/} con moi dat. pos.

1-2. anáfora e)n doriì articula el poema: las dos primeras veces e)n doriì en sentido figurado, en la tercera en sentido real.

2. ¹Ismariko/j, con el vino de Ísmaro (Tracia) emborracha Ulises al cíclope Polifemo (Od. IX, 196ss.)

[5] 5, 1-4 a)spi¿di me\n Sai¿+wn tij a)ga/lletai, hÁn para\ qa/mnwi, eÃntoj a)mw¯mhton, ka/llipon ou)k e)qe/lwn: au)to\n d' e)cesa/wsa. ti¿ moi me/lei a)spiìj e)kei¿nh; e)rre/tw: e)cau=tij kth/somai ou) kaki¿w.

ARQUÍLOCO

10

Algún sayo se adorna con un escudo, arma sin tacha, que abandoné sin querer junto a un matorral. Pero me salvé, ¿qué me importa el escudo aquel? ¡Váyase noramala! En otro momento me compraré uno no peor. 1. Sai¿+wn tij, los Sa/ioi son gentes bárbaras y belicosas de Tracia. 2. eÃntoj a)mw¯mhton aposición a pron. relat. hÁn (a)spi/da, su

antecedente): fuerte ironía en lenguaje épico ‘arma sin tacha’ para escudo que se arroja por cobardía, ou)k e)qe/lwn (cf. diccionario, r(i/yaspij).

3. ka/llipon, 1ª sing. aor. ind. act. = at. kate/lipon, de katalei/pw; sin aumento y con apócope de kata/

3. au)to/n, pron. refl. = at. e)mauto/n. e)cesa/wsa aor. de hom. e)ksa/ow = at. e)ks%/zw

4. kaki¿w sobreent. {a)spi/da}. Litotes irónica en ou) kaki¿w, ac. sing. de comparativo kaki/wn de kako/j, pero con sufjo *-yos-, no el habitual *-yon- (kaki/ona): *kak-yos-m9 > *kakyosa > *kakyoha > *kakyoa > kaki/w

Véanse [86] ALCEO, Hdto V.94 y [89] ANACREONTE 36b.1

[6] 6, 1 cei¿nia dusmene/sin lugra\ xarizo/menoi. cei¿nia, hom. y jon. = at. ce/nia, de *ksen-w-, cenÛ-

Regalando a enemigos / obsequios lastimeros 1. Nótese orden ABAB para doble oxímoro

[7] 19, 1-4 ⊗⊗⊗⊗ "ouà moi ta\ Gu/gew tou= poluxru/sou me/lei, ou)d' eiâle/ pw¯ me zh=loj, ou)d' a)gai¿omai qew=n eÃrga, mega/lhj d' ou)k e)re/w turanni¿doj: a)po/proqen ga/r e)stin o)fqalmw½n e)mw½n."

No me importa lo de Giges rico en oro, ni fui nunca presa de la envidia, ni estoy celoso de obras de dioses y no deseo un gran poder, pues están muy lejos de mis ojos. 1. Gu/gew, gen. sing. jon. *-a @-so > *-a@ho > a¤o > -ho > -ew

(monosil.), at. -ou. De nom. sing. Gu/ghj, masc. 1ª decl. 3. e)re/w jon. = at. e)ra/w, rige gen. mega/lhj... turanni¿doj 4. e)stin con suj. sobreent. la riqueza, etc. que el poeta rechaza en 1-3

ARQUÍLOCO

11

[8] 120, 1-2

wj Diwnu/sou aÃnaktoj kalo\n e)ca/rcai me/loj oiåda diqu/rambon oiãnwi sugkeraunwqeiìj fre/naj.

Que sé entonar el ditirambo, hermosa canción de Dioniso soberano, cuando tengo la mente fulminada por el rayo del vino. 1. Diwnu/sou kalo\n... me/loj aposición a diqu/rambon CD de e)ca/rcai 2. fre/naj ac. de relac., sugkeraunwqeiìj fre/naj ‘fulminado en la

mente’, cf. kerauno/j ‘rayo’; part. sugkeraunwqeiìj es pred. de { e)gw/} suj. de oiåda

[9] 122, 1-9

⊗⊗⊗⊗ "xrhma/twn aÃelpton ou)de/n e)stin ou)d' a)pw¯moton ou)de\ qauma/sion, e)peidh\ Zeu\j path\r ¹Olumpi¿wn e)k mesambri¿hj eÃqhke nu/kt', a)pokru/yaj fa/oj h(li¿ou �la/mpontoj, lugro\n� d' hÅlq' e)p' a)nqrw¯pouj de/oj.

5. e)k de\ tou= kaiì pista\ pa/nta ka)pi¿elpta gi¿netai a)ndra/sin: mhdeiìj eÃq' u(me/wn ei¹sore/wn qaumaze/tw mhd' e)a\n delfiÍsi qh=rej a)ntamei¿ywntai nomo\n e)na/lion, kai¿ sfin qala/sshj h)xe/enta ku/mata fi¿lter' h)pei¿rou ge/nhtai, toiÍsi d' u(le/ein oÃroj.

Nada hay inesperado, ni que se jure imposible ni extraño, después de que Zeus, padre de los olímpicos, del mediodía hizo noche, ocultando la luz del sol luciente, y un pálido miedo vino contra los hombres. Desde entonces todo es no sólo creíble sino también esperable para los hombres y que ninguno de vosotros se extrañe ante el espectáculo, ni aunque las bestias cambien con los delfines el pasto marino y las olas resonantes del mar les resulten más gratas que la tierra firme y a estos el boscoso monte. 2. e)peidh/ introduce OSTemp. / caus., ‘después de que...’ / ‘puesto

que...’ 3. fa/oj, hom. eol. = at. fw=j 4. �la/mpontoj, lugro\n�, texto métricamente incorrecto; puede

corregirse con u(gro/n ‘húmedo’ o con w)xro/n ‘pálido’ en lugar de lugro\n, cuya l- alarga indebidamente la sílaba anterior

5. e)k de\ tou=, adverbial caus. / temp., ‘por eso’ / ‘desde entonces’

ARQUÍLOCO

12

6. suj. plur. neu. pista\ pa/nta ka)pi¿elpta con verbo sing. gi/netai = at. gi/gnetai. También 8-9 h)xe/enta ku/mata / fi¿lter'... ge/nhtai

6. u(me/wn ei¹sore/wn, ambos jon. con dígrafo ew para monosil. w; jon. u(me/wn = at. u(mw=n; jon. ei(sore/w = at. ei)sora/w

7-9. mhd' e)a\n... a)ntamei¿ywntai... kai\... ge/nhtai... OSCond., prótasis, condición con valor concesivo ‘ni si...’ = ‘ni aunque’, con subj. event., para OP, apódosis o consecuencia, con ind. imper. mhdeiìj ... qaumaze/tw

8. sfin hom., jon., dor. ... dat. plur. pron. refl. y 3ª pers. = at. sfi/si; referido a qh=rej

8. h)xe/enta, poet suf. ide *-went-, significado abundancial ‘(olas) abundantes en h)xw/, eco, resonancia’. Abreviación h)xh- > h)xe- metri causa; pero en 9, neu. sing. u(le/ein ‘boscoso’, igual sufijo, pero con alargamiento –ei- metri causa de sílaba final, u(le/en

9. fi¿lter' h)pei¿rou compar. + 2º térm. gen.; fi¿lter(a), poet. = filw/tera, compar. de fi/loj. Para toiÍsi d' u(le/ein oÃroj sobreent. {fi/lteron ge/nhtai}; toiÍsi d', pron. demostr., no artic., referido a delfi=si

Cf. Horacio, Odas I, 2,9 piscium et summa genus haesit ulmo...

[10].....128, 1-7 qume/, qu/m', a)mhxa/noisi kh/desin kukw¯mene, �a)nadeu dusmenw½n� d' a)le/ceo prosbalwÜn e)nanti¿on ste/rnon �e)ndokoisin e)xqrw½n plhsi¿on katastaqeiìj a)sfale/wj: kaiì mh/te nike/wn a)mfa/dhn a)ga/lleo,

5. mhde\ nikhqeiìj e)n oiãkwi katapeswÜn o)du/reo, a)lla\ xartoiÍsi¿n te xaiÍre kaiì kakoiÍsin a)sxa/la mh\ li¿hn, gi¿nwske d' oiâoj r(usmo\j a)nqrw¯pouj eÃxei. 1. qume/, qu/m', epanalepsis o repetición expresiva 2. �a)nadeu dusmenw½n� corríjase en a)/na de/ adverbial ‘¡arriba!’ y

dusmenw=n con imper. a)le/ceo/ 3. a)le/ceo, 4. a)ga/lleo, 5. o)du/reo, imper. pres. med. 2ª sing. con

jon. -eo = at. -ou 3. �e)ndokoisin puede mantenerse o leerse e)n dokoi=sin, con igual

significado ‘insidia, asechanza’ 2-4. Construir e)nanti¿on dusmenw½n d' a)le/ceo prosbalwÜn ste/rnon

/ e)n dokoi=sin e)xqrw½n plhsi¿on katastaqeiìj a)sfale/wj 4. a)sfale/wj jon. = at. a)sfalw=j 4. nike/wn, jon, -ew- monosil. w; jon. nike/w = at. nika/w 4. a)mfa/dhn, hápax, con apócope a)n de a)na/

ARQUÍLOCO

13

6. xartoiÍsi¿n te xaiÍre, figura etimológica 7. mh\ li¿hn determina a los dos imper. xai=re y a)sxa/la 8. gi/nwske = at. gi/gnwske 2-6. De todos los imper. es suj. {su/ = qumo/j} y de él se predican los

part. prosbalw/n, katastaqei/j, nike/wn, nikhqei/j, katapesw/n

7. r(usmo/j jon, at. r(uqmo/j 7. De OP gi¿nwske depende OSIntInd. oiâoj r(usmo\j a)nqrw¯pouj

eÃxei, pero sin marca alguna de subordinación, es decir, con la misma forma que tendría como oración independiente.

[11] 130, 1-5

toiÍj qeoiÍj �t' ei¹qeiÍa/panta: polla/kij me\n e)k kakw½n aÃndraj o)rqou=sin melai¿nhi keime/nouj e)piì xqoni¿, polla/kij d' a)natre/pousi kaiì ma/l' euÅ bebhko/taj u(pti¿ouj, kei¿noij <d'> eÃpeita polla\ gi¿netai kaka/, kaiì bi¿ou xrh/mhi plana=tai kaiì no/ou parh/oroj.

Confiarías en los dioses en todo: muchas veces levantan de la desgracia a hombres que yacían sobre la negra tierra, y muchas veces tumban de espaldas incluso a los muy bien asentados sobre sus pies, y a ellos luego se les siguen muchos males y {él} anda errante en la necesidad y demente. 1. toi=j qeoi=j �t' ei¹qeiÍa/panta puede corregirse en toi=j qeoi=j

pei/qoi3 a(/panta, ‘en los dioses confiarías / harías caso en todo’ 3. Con a)natre/pousi manténgase CD {a)/ndraj} de v. 1, pero ahora

con pred. ma/l' euÅ bebhko/taj precedido por kai/ no copulativo, sino adv. ‘incluso, también’

3. a)natre/pousi con doble ac.: el CD {a)/ndraj} ma/l' euÅ bebhko/taj + u(pti/ouj pred. del CD

3. ma/l' euÅ bebhko/taj, ac. plur. part. perf. act. de bai/nw: ‘bien aplomado’, ‘bien firme’; con aspecto de tema de perf., literalmente ‘que están dando bien sus pasos’, ‘que están caminando bien, asentados’

4. kei¿noij se refiere a {a)/ndraj} ma/l' euÅ bebhko/taj + u(pti/ouj 4. kei¿noij jon. = at. e)kei/noij 5. xrh/mhi jon. = at. xrei/a. gi/netai jon. = at. gi/gnetai 6. Hay anacoluto: del plural kei¿noij se pasa a singular plana=tai

kaiì no/ou parh/oroj que exige un suj. sing. {kei=noj}. La construcción esperable sería mantener el plural *{e)kei=noi} planw=ntai kaiì... parh/oroi

ARQUÍLOCO

14

6. parh/oroj, hom., jon. = at., dor., parᾱ//oroj.

[12] 118, 1

ei¹ ga\r wÑj e)moiì ge/noito xeiÍra Neobou/lhj qigeiÍn.

¡Ojalá pudiese yo tocar a Neobula, su mano! 1. ei¹ ga\r wÑj e)moiì ge/noito... ‘si me fuese posible...’ = ‘¡ojalá

pudiese...!, con opt. pot. 1. w(/j ‘así... como...’, cierra o abre una comparación que ya no

podemos conocer 2. inf. aor. qigei=n rige gen. Neobou/lhj. ac. xei=ra no es CD de

qigei=n, sino ac. de relac.: literal ‘tocar a Neobula en la mano’

[13] 119, 1-2 kaiì peseiÍn drh/sthn e)p' a)sko/n, ka)piì gastriì gaste/ra prosbaleiÍn mhrou/j te mhroiÍj...,

Y caer el trabajador sobre el odre y poner vientre sobre vientre y muslos sobre muslos. 1. ka)piì, crasis de kai\ e)pi/ 1-2. ka)piì gastriì gaste/ra... y mhrou/j te mhroiÍj, figuras

etimológicas 1-2. inf pesei=n y prosbalei=n dependen de verbo personal que no

conocemos 1. drh/sthn -h- jon, at. dra/sthj, ‘trabajador’ ¿con sentido obsceno?

[14] 191, 1-3

toiÍoj ga\r filo/thtoj eÃrwj u(po\ kardi¿hn e)lusqeiìj pollh\n kat' a)xlu\n o)mma/twn eÃxeuen, kle/yaj e)k sthqe/wn a(pala\j fre/naj.

Tal deseo de unión amorosa, envolviéndose bajo mi corazón, derramó de mis ojos niebla espesa, robándome del pecho mi débil juicio. 1. toi=oj ga\r... ‘pues tal...’ alude a símil ya perdido 1. kardi¿hn con –h- jon, at. a¤ 2. tmesis kat'... eÃxeuen: kate/xeuen + gen.-abl. o)mma/twn, con CD

pollh\n a)xlu\n

ARQUÍLOCO

15

3. e)k sthqe/wn, jon. = at. e)k sthqw=n 1-3. e)/rwj suj. de kat'... e)/xeuen y, como pred. part. e)lusqei/j y

kle/yaj

[15] 193, 1-3 du/sthnoj eÃgkeimai po/qwi, aÃyuxoj, xaleph=isi qew½n o)du/nhisin eÀkhti peparme/noj di' o)ste/wn.

Desgraciado, yazgo en el deseo, sin aliento, por voluntad de los dioses con los huesos atravesados por insoportables dolores. 2. xaleph=isi, hom. jon.-at., dat. plur. = xalepai=j

[16] 327, 1-9 ⊗⊗⊗⊗ si¿dhro/j e)sti mou=noj oÁn ste/rgei Ka/puj, ta\ d' aÃlla lh=roj hÅn aÃr' au)tw½i plh\n pe/ouj o)rqosta/dhn du/nontoj e)j gloutw½n muxou/j: kaiì me/xri tou=d' e)rasth\n a)sme/nwj o(ra=i,

5 eÀwj u(p' au)tou= te/rpetai kentou/menoj. e)pa\n de\ lh/chi tou=to, to\n pa/roj fi¿lon a)feiìj o)xeuta\j euÂre neurwdeste/rouj. oÃloito toi¿nun ka)co/loito, Zeu=, ge/noj aÃpiston aÃstorgo/n te tw½n kinoume/nwn.

El hierro es lo único que Capis ama, y lo demás era pacotilla para él con la excepción de un pene que se hunde tieso en las honduras de unas nalgas. Y ve con tanto gusto al amante que se goza en ser perforado por él; pero en cuanto acaba con esto, dejando al amigo anterior, encuentra lascivos más musculosos. ¡Muera, pues, y requetemuera, Zeus, el linaje falso y sin amor de los porculizados! 3. part. pres. gen. du/nontoj se refiere a gen. pe/ouj 4-5. ... me/xri tou=d' ... o(ra=i, / eÀwj... te/rpetai..., correlación

consecutiva, OP ... me/xri tou=d'... o(ra=i + OSConsec. eÀwj u(p' au)tou= te/rpetai... con ind. real. En ambas suj. {Ka/puj} del que es pred. el part. kentou/menoj

5. u(p' au)tou pron. anaf. referido a v. 2 pe/ouj 6. e)pa\n de\ lh/chi tou=to, OSTemp., subj. event., valor iterativo,

‘después de que acabe...’ = ‘cada vez que acaba...’; e)pa\n, crasis de e)pei/ a)/n. OP es euÂre neurwdeste/rouj, con suj. {Ka/puj>

6. tou=to pron. anaf. se refiere a la OS de v. 5 e(/wj... te/rpetai...

ARQUÍLOCO

16

7. oÃloito... ka)co/loito (con crasis de kai\ e)co/loito): verbo simple y el mismo verbo con preverbio e)c que lleva la acción verbal a su remate: ‘¡muera y requetemuera!’

MIMNERMO

17

MIMNERMO (Mi/mnermoj) de Colofón, fl. 630 [17] 1, 1-10

ti¿j de\ bi¿oj, ti¿ de\ terpno\n aÃter xrush=j ¹Afrodi¿thj; teqnai¿hn, oÀte moi mhke/ti tau=ta me/loi, kruptadi¿h filo/thj kaiì mei¿lixa dw½ra kaiì eu)nh/, oiâ' hÀbhj aÃnqea gi¿netai a(rpale/a

5. a)ndra/sin h)de\ gunaici¿n: e)peiì d' o)dunhro\n e)pe/lqhi gh=raj, oÀ t' ai¹sxro\n o(mw½j kaiì kako\n aÃndra tiqeiÍ, ai¹ei¿ min fre/naj a)mfiì kakaiì tei¿rousi me/rimnai, ou)d' au)ga\j prosorw½n te/rpetai h)eli¿ou, a)ll' e)xqro\j me\n paisi¿n, a)ti¿mastoj de\ gunaici¿n: ouÀtwj a)rgale/on gh=raj eÃqhke qeo/j.

¿Qué vida, qué placer sin áurea Afrodita? ¡Esté yo muerto cuando ya no me importen estas cosas: el amor furtivo, sus dulces regalos y el lecho, que son únicas flores de juventud atractivas para hombres y mujeres [-únicas flores de juventud que son atractivas para hombres y mujeres-]. Una vez que llegue la dolorosa vejez, que hace al varón feo y débil por igual, sin cesar malas cuitas le oprimen rondándole la mente y no se goza contemplando los rayos del sol, sino que es odioso a los muchachos y carente de estima para las mujeres:¡así de dolorosa hizo la vejez la divinidad! 1. verbo {e)sti/}, también en v. 9 2. teqnai¿hn, opt. perf., nótese aspecto verbal ‘¡esté yo muerto!, ¡haya

muerto!’ (‘¡mejor muerto...!’) 2. tau=ta, pron. anafor. de v. 3 kruptadi¿h filo/thj kaiì mei¿lixa

dw½ra kaiì eu)nh/ 3. mei¿lixa, es adj. de dudosa conexión etimológica con me/li ‘miel’,

pero la etimología popular lo ha conectado: ‘gracioso’, ‘dulce’... 4. el relativo oiâ' pudiera sustituirse por oi)=', de oi)=oj ‘solo, único’ +

a)/nqea en OI para dar realce al conjunto enumerado en v. 3 (cf. traducción)

4. gi/netai jon., at. gi/gnetai; verbo sing. con suj. neu. plur. aÃnqea... a(rpale/a

5. tiqei= jon. = at. ti/qhsi: jon. tiqe/w = at. ti/qhmi. Suj. pron. relat. neu. oÀ t' (anteced. neu. gh=raj) de tiqei= con 2 ac.: CD a)/ndra + pred. del CD ai¹sxro\n o(mw½j kaiì kako\n

7. min anaf. de a)/ndra (v. 6). min + fre/naj, doble CD, figura del todo y la parte

7. a)mfi/ en tmesis respecto de tei¿rousi 8. h)eli/ou, hom. jon, con psilosis = at. h(li/ou, ide. *sāwel-

SEMÓNIDES

18

SEMÓNIDES (Shmwni/dhj) de Amorgos, fl. 630 También llamado SIMÓNIDES (Simwni/dhj)

[18] 2, 1-2 tou= me\n qano/ntoj ou)k aÄn e)nqumoi¿meqa, eiã ti fronoiÍmen, pleiÍon h(me/rhj mih=j.

En el muerto no pensaríamos, si tuviésemos juicio, más de un sólo día. 1-2. Período condicional, con OSCond. eiã ti fronoiÍmen, prótasis

con opt. pot., condición posible + OP, ou)k aÄn e)nqumoi¿meqa, apódosis también con opt. pot., consecuencia posible.

1. ou)k aÄn e)nqumoi¿meqa rige gen. tou= me\n qano/ntoj 2. pleiÍon h(me/rhj mih=j: compar plei=on ac. de extensión en el

tiempo + 2º term. de compar. en gen. h(me/rhj mih=j, con –h- jon, at. -ᾱ-

[19] 3, 1-2

pollo\j ga\r hÀmin e)stiì teqna/nai xro/noj, zw½men d' a)riqmw½i pau=ra �kakw½j eÃtea. 1. pollo\j jon. = at. polu/j 1. hÀmin dat. plur. átono enclítico = tónico h((mi=n; es dat.pos. con e)stiì 2. �kakw½j, pasaje corrupto: falta una sílaba; puede corregirse con

pagkakw=j

[20] 7, 1-6, 12-20, 83-98 xwriìj gunaiko\j qeo\j e)poi¿hsen no/on ta\ prw½ta. th\n me\n e)c u(o\j tanu/trixoj, th=i pa/nt' a)n' oiåkon borbo/rwi pefurme/na aÃkosma keiÍtai kaiì kuli¿ndetai xamai¿:

5. au)th\ d' aÃloutoj a)plu/toij e)n eiàmasin e)n kopri¿hisin h(me/nh piai¿netai. ........................................................................................ th\n d' e)k kuno/j, litorgo/n, au)tomh/tora, hÁ pa/nt' a)kou=sai, pa/nta d’ ei¹de/nai qe/lei, pa/nthi de\ paptai¿nousa kaiì planwme/nh

15 le/lhken, hÄn kaiì mhde/n’ a)nqrw¯pwn o(ra=i. pau/seie d))' aÃn min ouÃt’ a)peilh/saj a)nh/r, ou)d' ei¹ xolwqeiìj e)cara/ceien li¿qwi o)do/ntaj, ou)d' aÄn meili¿xwj muqeomenoj, ou)d’ ei¹ para\ cei¿noisin h(me/nh tu/xhi, 20 a)ll' e)mpe/dwj aÃprhkton au(onh\n eÃxei. ………………………………………………………….

SEMÓNIDES

19

th\n d' e)k meli¿sshj: th/n tij eu)tuxeiÍ labw¯n: kei¿nhi ga\r oiãhi mw½moj ou) prosiza/nei,

85 qa/llei d' u(p' au)th=j ka)pae/cetai bi¿oj, fi¿lh de\ su\n file/onti ghra/skei po/sei tekou=sa kalo\n kw©noma/kluton ge/noj. ka)ripreph\j me\n e)n gunaiciì gi¿netai pa/shisi, qei¿h d' a)mfide/dromen xa/rij.

90 ou)d' e)n gunaiciìn hÀdetai kaqhme/nh oÀkou le/gousin a)frodisi¿ouj lo/gouj. toi¿aj gunaiÍkaj a)ndra/sin xari¿zetai Zeu\j ta\j a)ri¿staj kaiì polufradesta/taj: ta\ d' aÃlla fu=la tau=ta mhxanh=i Dio\j

95 eÃstin te pa/nta kaiì par' a)ndra/sin meneiÍ. Zeu\j ga\r me/giston tou=t' e)poi¿hsen kako/n, gunaiÍkaj: hÃn ti kaiì doke/wsin w©feleiÍn eÃxonti, tw½i ma/lista gi¿netai kako/n:

En un principio la divinidad hizo aparte la mente de la mujer. A una, de la puerca de cerda de erizado pelo, en su casa todo está en desorden, revuelto con la basura y tirado por el suelo, y ella, sin lavar, con ropas sucias, engorda sentada en un estercolero.

....................................................................................................... A otra, de la perra, rápida (¿mala?), digna hija de su madre (¿?),

que todo lo quiere oír, todo lo quiere saber y, mirona y de acá para allá anda ladrando aunque no vea a ningún hombre. Y no la haría parar un varón ni con amenazas, ni si, irritado, le rompiese los dientes con una piedra, ni hablándole dulcemente, ni si está sentada al lado de huéspedes (¿ni si está de visita en casa ajena?), sino que grita sin parar y para nada.

....................................................................................................... A otra, de la abeja; quién la alcanza es afortunado, pues sólo a

ella no se arrima la desgracia y por ella florece y crece la hacienda; amada envejece con su amado esposo, tras parir un linaje hermoso y de nombre ilustre. Se hace relevante entre las mujeres todas y la envuelve una gracia divina. No le gusta estar sentada entre mujeres allí donde cuentan chismes amorosos. Con mujeres tales obsequia Zeus a los varones, las mejores y más sensatas; pero esas otras estirpes son todas por artificio de Zeus y seguirán al lado de los varones, pues Zeus hizo ese mal, el peor de todos, las mujeres; aunque parezcan ser útiles en algo a quien las tiene, le resultan un mal en grado extremo. 1. xwriìj, adv. ‘aparte’, con e)poi¿hsen, mejor que prepos. con

gunaiko/j, que es compl. de no/on

SEMÓNIDES

20

2. th\n me\n demostr. ‘a ésta, a una’ con {e)poi/hsen} de v.1, que se sobreentenderá también en v. 7, 12, 21 th\n d' ‘a otra’...

2. ta\ prw=ta adv. temp. ‘en un principio’ 3. th=i demostr. usado como relat. (rasgo jon), cuyo antecedente es el

anterior th\n me/n... 3. pa/nta suj. plur. neu. con verbo sing. kei=tai, kuli/ndetai 6. kopri¿hisin, dat. plur. jon. = at. kopri/aij 12. litorgo/n, au)tomh/tora son pred del CD th\n de/ a través de

{ e)poi/hsen}. Para litorgo/n cf. li/targoj / litourgo/j. ]. No es claro el significado de au)tomh/tora

14. pa/nthi adv. loc.‘por todas partes’ 15. le/lhken, perf. de la/skw ‘ladrar’, nótese aspecto perf. ‘está

ladrando’, ‘anda ladrando’ 15. Período condicional, OP, apódosis, consecuencia real, modo

indic., le/lhken + OSCond. con valor concesivo, prótasis, con subj. event.: hÄn kaiì mhde/n' a)nqrw¯pwn o(ra=i, ‘ladra incluso aunque no vea a nadie’

16. min pron. anaf., referido a {th\n de/..., h/(...}, v.12-13 16. pau/seie d' aÃn min ... a)nh/r, OP, apódosis, opt. pot., de período

condicional con OSCond, prótasis doble: part. ouÃt' a)peilh/saj con valor condicional (equivale a ei) a)peilh/seie) + ou)d) )) ei¹ e)cara/ceien... con opt. pot.

18. ou)d' aÄn meili¿xwj muqeo/menoj implica repetir apódosis OP {pau/seie d' aÃn min}con OSCond., prótasis doble, paralela a la anterior: part. muqeo/menoj con valor condicional (equivale a ei) muqe/oito) + ouÃd'ei)... tu/xhi, con subj. event.

20. a)/prhkton, at. a)/prᾱkton 83. th\n d'... demostr., ‘a otra’...; th\n... pron. relat., uso jon. 85. ka)pae/cetai, crasis kai\ e))pae/cetai 85. bi/oj ‘vida’ > ‘medios de vida, recursos, hacienda’ 86. fi¿lh de\ su\n file/onti... po/sei, figura etimológica 87. kw©noma/kluton crasis de kai\ o)©noma/kluton 88. ka)ripreph\j crasis de kai\ a))ripreph\j 88.ì gi¿netai jon., at. gi/gnetai. pa/shisi dat. plur. jon. = at. pa/saij 91. o(/kou, jon. = at. o(/pou, de *kwo- 92. le/gousin 3ª plur. suj. indefinido, ‘cuentan’ 93-94. toi¿aj gunaiÍkaj... CD de xari¿zetai con ta\j a)ri¿staj kaiì

polufradesta/taj como pred. del CD 94. mhxanh=i Dio\j: nótese que, frente a la mujer excelente (< abeja)

con que Zeus obsequia a los varones, las demás estirpes de mujeres, ta\ d' aÃlla fu=la tau=ta, también son mhxanh=i Dio/j

SEMÓNIDES

21

‘por artificio o máquina de Zeus’, pero para daño de los varones: cf. v. 95-96, suj. Zeu\j, CD gunai=kaj, pred. de CD me/giston... kako/n, verbo e)poi¿hsen

97-98. hÃn ti kaiì doke/wsin w©feleiÍn / eÃxonti, tw½i ma/lista gi¿netai kako/n: período condicional: OSCond, prótasis, subj. event., valor concesivo ‘si parecen...’ = ‘aunque parezcan...’, OP, apódosis, consecuencia. real, modo ind., gi/netai jon. = at. gi/gnetai

98. eÃxonti CInd. de w)felei=n es antecedente del pron. demostr. anaf. tw½i CInd. de gi¿netai

Véase [43] FOCÍLIDES 2, 1-8 (dubium)

SIMÓNIDES

22

SIMÓNIDES (Simwni/dhj) de Ceos, ca. 556-468 Véanse [51-56] para Simónides, lírico coral.

[21] 8, 1-13 (dubium) eÁn de\ to\ ka/lliston XiÍoj eÃeipen a)nh/r: "oiàh per fu/llwn geneh/, toi¿h de\ kaiì a)ndrw½n": pau=roi¿ min qnhtw½n ouÃasi deca/menoi ste/rnoij e)gkate/qento: pa/resti ga\r e)lpiìj e(ka/stwi

5 a)ndrw½n, hÀ te ne/wn sth/qesin e)mfu/etai. qnhtw½n d' oÃfra/ tij aÃnqoj eÃxhi poluh/raton hÀbhj, kou=fon eÃxwn qumo\n po/ll' a)te/lesta noeiÍ: ouÃte ga\r e)lpi¿d' eÃxei ghrase/men ouÃte qaneiÍsqai, ou)d', u(gih\j oÀtan hÅi, fronti¿d' eÃxei kama/tou.

10 nh/pioi, oiâj tau/thi keiÍtai no/oj, ou)de\ iãsasin wj xro/noj eÃsq' hÀbhj kaiì bio/tou o)li¿goj qnhtoiÍj. a)lla\ su\ tau=ta maqwÜn bio/tou potiì te/rma yuxh=i tw½n a)gaqw½n tlh=qi xarizo/menoj.

Una cosa, la más hermosa, dijo el hombre de Quíos. “Cual la generación de las hojas, tal también la de los hombres”. Pocos de los mortales, tras recibirla con sus oídos, la asentaron en sus pechos, pues en cada uno de los hombres está presente una esperanza que crece en pechos juveniles: mientras un mortal tenga la muy amable flor de la juventud, con ánimo leve discurre muchas cosas sin fin, pues no cuenta con que ha de envejecer y morir, ni, cuando esté sano, se preocupa de la enfermedad. ¡Insensatos, quines así discurren y no saben qué poco es el tiempo de la juventud y de la vida para los mortales. Pero tú, conocedor de estas cosas, hacia el fin de la vida atrévete a regalar a tu alma con cosas buenas. 1. XiÍoj... a)nh/r:es Homero 1. eÃeipen hom. = at. ei)=pen, aor.2º con reduplicación, *e-we-ukw-e-, de

le/gw 2. Cita de Ilíada VI, 146 3. min, anaf. referido a eÁn de\ to\ ka/lliston... 4. ou)/asi dat. plur. de hom. ou)/aj, gen. ou)/atoj = at. w)si/, de ou)=j,

w)to/j. De ide. *ous, con alargamientos *ous-(n9t)- > *ouat- para flexión ou)/aj, gen. ou)/atoj, y *ouat- > *oat- > w)t- base de gen w)to/j, etc.

5. h(/ te pron rel, su antecedente es e)lpi/j. 6. o)/fra/ tij... e)xhi OSTemp., subj. event.; {tij} suj. de v. 7-9,

e)/xwn, noei=, e)/xei, h)=i, e)/xei

SIMÓNIDES

23

8. de e)lpi¿d' dependen los inf. fut. ghrase/men ouÃte qaneiÍsqai. Hom. y eol. ghra-s-e/men = at. ghra/-s-ein

9. u(gih\j oÀtan hÅi OSTemp., subj. event. con crasis o(/tan de o(/te a)n 10. Voc. nh/pioi es anteced. de pron. relat. oi(=j... kei=tai, y de pron.

relat. {oi(/} suj. de iãsasin. Es adverbial tau/thi ‘así, de tal modo’.

10. i)/sasin OP + OSCompl. w(j... eÃsq'... En la OSCompl. puede verse un tono enfático, exclamativo: ‘No saben qué poco es el tiempo...’ mejor que ‘no saben que es poco el tiempo...’

12. poti/ prepos. hom. eol. dor. = at. pro/j 13. tlh=qi imper. aor. act . 2ª sing. de tla/w 13. xarizo/menoj con gen. partitivo tw=n a)gaqw=n, ‘regalar con cosas buenas’ [22] - [27], e)pigra/mmata que la Anthologia Graeca (ed. H. Beckby, München, Heimeran, 1962 y ss., 4 vols.) su Appendix (ed. E. Cougny, Paris, Didot, 1890) atribuyen a Simónides de Ceos. Heródoto, Historiae VII, 228, 1-15, QafqeiÍsi de/ sfi au)tou= tau/tv tv= per eÃpeson kaiì toiÍsi pro/teron teleuth/sasi hÄ <tou\j> u(po\ Lewni¿dew a)popemfqe/ntaj oiãxesqai e)pige/graptai gra/mmata le/gonta ta/de:(Cf. Anthologia Graeca VII, 248, 249 y 677).

[22] Muria/sin pote\ t#=de triakosi¿aij e)ma/xonto e)k Peloponna/sou xilia/dej te/torej. Tau=ta me\n dh\ toiÍsi pa=si e)pige/graptai, toiÍsi de\ Spartih/tvsi i¹di¿v:

[23] åW ceiÍn', a)gge/llein Lakedaimoni¿oij oÀti tv=de kei¿meqa, toiÍj kei¿nwn r(h/masi peiqo/menoi. Lakedaimoni¿oisi me\n dh\ tou=to, t%½ de\ ma/nti to/de:

[24] Mnh=ma to/de kleinoiÍo Megisti¿a, oÀn pote Mh=doi Sperxeio\n potamo\n kteiÍnan a)meiya/menoi, ma/ntioj, oÁj to/te Kh=raj e)perxome/naj sa/fa ei¹dwÜj ou)k eÃtlh Spa/rthj h(gemo/na prolipeiÍn.

En honor de los que están enterrados allí mismo donde cayeron y de los que murieron antes de que se fuesen los que Leónidas envió de vuelta, se han grabado inscripciones que dicen lo siguiente: [22] Contra trescientos mil lucharon aquí un día cuatro mil del Peloponeso.

Esto está inscrito en honor de todos, de los espartanos en particular, [23] Caminante, anuncia a los lacedemonios que aquí yacemos, obedeciendo sus órdenes.

SIMÓNIDES

24

Esto en honor de los lacedemonios; en honor del adivino esto otro: [24] Esta es la tumba del glorioso Megistias, al que un día dieron muerte los Medos tras cruzar el río Esperqueo, adivino que, aun habiendo sabido claramente entonces que venían contra él las Parcas, no se atrevió a abandonar al jefe de Esparta.

[22] 1-2. ᾱ dor. por h jon.-at. t#=de, triᾱkosi¿aij, Peloponna/sou 1. t#=de adv. local ‘aquí’ 1. Muria/sin... triakosi¿aij, ‘tres millones’ (10.000 x 300) es cifra absolutamente desmesurada y que multiplica la de otras exageraciones de otros textos. La de 4.000 griegos es real, referida a antes de que Leónidas ordenase la retirada de la mayoría de su gente y se quedase con solamente unos mil hombres 2. te/torej dor., de ide. *kwet(w)ores = at. te/ttarej

[23] 1. ceiÍn', hom, jon. = at. ce/n', de cenÛ-; aquí es ‘forastero, huésped’ el ‘caminante’ que pasa allado del monumento y lee lainscrpción. 1. a)gge/llein inf. con valor imper. 1. tv=de adv. local ‘aquí’ 2. kei/nwn jon. = at. e)kei/nwn

[24] 1. Con mnh=ma to/de verbo {e)sti/} 1. kleinoiÍo, gen. sing., hom. eol., eol. tes., mic –o-jo < ide. *-os-yo =

at. –ou < ide. *-os-o 1. Megisti¿ᾱ gen. sing. dor. = at. Megisti¿ou, masc. 1ª decl., nom.

sing. Megisti¿ᾱj 2. ktei=nan 3ª plur. aor. ind. sin aumento. de ktei/nw 3. ma/ntioj, apos. a Megisti/a, gen. sing. hom. jon. = at. ma/ntewj,

nom. sing. ma/ntij 3. ei)dw/j part. perf. con valor concesivo, ‘aun habiendo sabido que...’ 3. Kh=raj, las Kh=rej tienen cierta semejanza funcional, etc. con las

Moi=rai y con las romanas Parcae, que adoptamos en la traducción por ser nombre más usado hoy que sus afines griegos

4. eÃtlh, 3ª sing. aor. ind. act. tla/w.

[25] Anthologia Graeca VII, 254b Krh\j genea\n Bro/taxoj Gortu/nioj e)nqa/de keiÍmai ou) kata\ tou=t' e)lqw¯n, a)lla\ kat' e)mpori¿an.

Cretense de nación, Brótaco, gortinio, aquí yazgo, no habiendo venido a tal cosa, sino a comerciar.

SIMÓNIDES

25

1. genea\n ac. de relac. con Krh\j, ‘cretense de nación, nacimiento’, y de la ciudad de Go/rtuj, Gortina

2. kata\ tou=t' anaf. (irónico) de e)nqa/de keiÍmai: cf. epitafio portugués ‘Aquí jaze X.X. morto contra a súa vontade’

[26] Anthologia Graeca XVI, 23

Eiåpon, ti¿j, ti¿noj e)ssi¿, ti¿noj patri¿doj, ti¿ d' e)ni¿khj; "Kasmu/loj, Eu)ago/rou, Pu/qia pu/c, Ro/dioj."

Di ¿quién, de quién eres, de qué patria, en qué eras vencedor?. “Casmilo, de Evágoras, en el pugilato de los Píticos, rodio”. 1. e)ssi, hom., eol., dor., pres. ind. 2ª sing. de ei)mi/ =at. ei)= 2. e)ni¿khj 2ª sing. imperf. act. de jon. nike/w; o de nika/w con

contracción dor. ae > h, no at. > ᾱ

[27] Anthologia Graeca VII, 348, 1-2 Polla\ piwÜn kaiì polla\ fagwÜn kaiì polla\ ka/k' ei¹pwÜn a)nqrw¯pouj keiÍmai Timokre/wn ¸Ro/dioj.

Tras mucho beber, mucho comer y mucho hablar mal de la gente, yazgo, Timocreonte, rodio. 1. piw/n part. aor. act. de pi/nw; fagw/n part. aor. act. de e)sqi/w;

ei)pw/n part. aor. act. de le/gw. Nótese el triple polla/ adverbial ‘mucho’+ part. aor. con homeoteleuton

2. polla\ ka/k' ei¹pwÜn a)nqrw¯pouj, con doble CD, de persona y de cosa.

Véase [59] TIMOCREONTE

SOLÓN

26

SOLÓN (So/lwn) de Atenas, fl. 594 [28] 5, 1-6

dh/mwi me\n ga\r eÃdwka to/son ge/raj oÀsson e)parkeiÍn, timh=j ouÃt' a)felwÜn ouÃt' e)poreca/menoj: oiá d' eiåxon du/namin kaiì xrh/masin hÅsan a)ghtoi¿, kaiì toiÍj e)frasa/mhn mhde\n a)eike\j eÃxein: eÃsthn d' a)mfibalwÜn kratero\n sa/koj a)mfote/roisi, nika=n d' ou)k eiãas' ou)dete/rouj a)di¿kwj.

Al pueblo di tanto honor cuanto le fuese bastante, sin quitar ni añadir en estima; también de quienes tenían poder y eran notables por sus riquezas me ocupé para que no tuviesen trato indecoroso. Y cubriéndome con fuerte escudo me alcé entre ambos bandos y no permití que ninguno de los dos venciese injustamente. 1. e)/dwka, aor. ind. act. de di/dwmi 1. to/son... o(/sson... por conveniencia métrica Solón simultanea -s-,

solución jon.-at., y –ss-, solución eol. y dor., de un mismo punto de partida *–ty-o-

1. to/son.... oÀsson e)parkeiÍn, correlación ‘tanto... cuanto...’ con inf. consecutivo-final ‘para ser bastante’, ‘le fuese bastante’

2. timh=j es compl. de los dos part., pero está en gen. sing. porque es el régimen de a)felw/n; con e)poreca/menoj tendríamos ac. timh/n

3. oiá d' eiåxon... OSRelat. está anticipada a su OP con el anteced. toi=j, demostr., no artic., y kai/ adv. ‘también’

4. toiÍj es demostr., dat. ‘commodi’ con e)frasa/mhn, que tiene OSCompl de inf. cuyo suj. es {au)tou/j}, anaf. de toiÍj. Nótese la negación modal mhde\n (no ou)de\n) debida al valor modal voluntativo implícito en e)frasa/mhn ‘procuré que no...’. ‘me cuidé de que no...

4. a)eike/j, hom. = at. ai)ke/j 5. e)sthn 1ª sing. aor. 3º o radical, intransitivo, de i(/sthmi, ‘situarse’

‘ponerse (en pie)’. a)mfote/roisi se refiere a dh/mwi me\n... + oiá d' eiåxon du/namin..., los dos bandos en lucha, el pueblo y la aristocracia, frente a los cuales Solón ‘se envuelve’, ‘se cubre’, a)mfibalw/n, con su escudo

6. ei)/asa, aor. ind. act. de e)a/w, es OP de OSCompl de inf. nika=n con suj. ou)dete/rouj

SOLÓN

27

[29] 6, 1-4 dh=moj d' wÒd' aÄn aÃrista su\n h(gemo/nessin eÀpoito, mh/te li¿hn a)neqeiìj mh/te biazo/menoj: ti¿ktei ga\r ko/roj uÀbrin, oÀtan polu\j oÃlboj eÀphtai a)nqrw¯poij o(p?o/soij mh\ no/oj aÃrtioj hÅi.

Esta sería la mejor vía para que el pueblo siga a sus jefes: ni suelto de más, ni forzado, pues la saciedad pare desmesura, cuando mucha felicidad acompañe a hombres que no tengan una mente cabal. 1. wÒd', adv. cataf., adelanta el v. 2 con part. pred. de dh=moj 1. aÃrista superl. neu. plur., adverbial, ‘del mejor modo’ 1. a)/n... e(/poito opt. pot. 1. h(gemo/nessin, con -essi dat. “eol.”, hom., eol., etc., pero no jon.-

at. 2. a)neqeiìj part. aor. pas. de a)ni/hmi 3. oÀtan... eÀphtai, OSTemp. con subj. event., valor iterativo, ‘cuando

acompañe...’ = ‘siempre que / cada vez que acompañe...’; oÀtan, crasis de o(/te a)n

4. a)nqrw¯poij o(p?o/soij... No basta el simple a)nqrw¯poij oi(=j... y se hace énfasis con a)nqrw¯poij { to/soij} o(po/soij... ‘a tantos cuantos hombres...’

4. o(p?o/soij mh\ no/oj aÃrtioj hÅi, con dat. pos. o(p?o/soij + hÅi, subj. de ei)mi/. Subj. event. mh\ no/oj aÃrtioj hÅi, ‘no tengan una mente cabal’, valor generalizante, y no ind. real, valor concreto, ou)\ no/oj aÃrtioj e()sti/, ‘no tienen una mente cabal’

[30] 7, 1

eÃrgmasi �(ga\rŸ e)n mega/loij pa=sin a(deiÍn xalepo/n,

En asuntos importantes es difícil agradar a todos. 1. �(ga\rŸ: el texto y su métrica pueden sanarse con eÃrgmasin o con

eÃrgmasi d' y eliminando ga/r 2. a(deiÍn, inf. aor. act. de a(nda/nw. OSSust. ... pa=sin a(deiÍn es suj. de

{ e)sti/} con pred. xalepo/n

[31] 9, 1-6 e)k nefe/lhj pe/letai xio/noj me/noj h)de\ xala/zhj, bronth\ d' e)k lamprh=j gi¿gnetai a)steroph=j: a)ndrw½n d' e)k mega/lwn po/lij oÃllutai, e)j de\ mona/rxou dh=moj a)i+dri¿hi doulosu/nhn eÃpesen. li¿hn d' e)ca/rant' <ou)> r(a/idio/n e)sti katasxeiÍn

SOLÓN

28

uÀsteron, a)ll' hÃdh xrh\ <peri\\\\> pa/nta noeiÍn.

De la nube viene la fuerte nevada o granizada, el trueno se origina del brillante rayo. Por hombres poderosos perece una ciudad y por ignorancia cae el pueblo en esclavitud de amo único. A quien se exaltó en exceso no es fácil contenerlo luego, sino que ya hay que pensar todo a fondo. 1. pe/letai, de ide. *kwel-, es forma eol. que desde Homero se hace

común; jon.-at. y dor. tienen *kwel- > tel-. Es verbo copulativo ‘resultar / llegar a ser / ser’ en uariatio con v. 2 gi/gnetai

1. xio/noj me/noj... hom. me/noj + gen.: ‘la fuerza de la nieve...’ = ‘una fuerte nevada...’

2. lamprh=j, 4 a)i+dri¿hi, 5. li/hn jon. –h-, at. ᾱ, pero 5 r(a/idio/n con ᾱ,

no jon. h 3. e)j de\ mona/rxou con e)j = at. e)k, e)c con gen.-abl. mona/rxou y

puede sobreent. {a)ndro/j}; mona/rxou, etimológicamente, gobierno unipersonal, pero no ‘monarquía’ en el sentido actual.

4. eÃpesen aor. ind. act. de pi/ptw ‘caer’, verbo de movimiento + ac. de lugar, doulosu/nhn, sin necesidad de prepos-

5. OSSust. li¿hn d' e)ca/rant' ... katasxeiÍn es suj. de e)sti/ con pred. r(a/idio/n. e)ca/rant', ac. sing. part. aor. act. de e(cai/rw

6. <kala\> es la conjetura del editor al que seguimos, pero preferimos peri\ en tmesis con noeiÍn, ‘pensar a fondo’. Tal vez haya que entender hÃdh ‘ya’ en el sentido de ‘tener todo bien pensado antes de que / para evitar que alguien se exalte en exceso...’

[32] 13, 1-13

⊗⊗⊗⊗ Mnhmosu/nhj kaiì Zhno\j ¹Olumpi¿ou a)glaa\ te/kna, Mou=sai Pieri¿dej, klu=te/ moi eu)xome/nwi: oÃlbon moi pro\j qew½n maka/rwn do/te, kaiì pro\j a(pa/ntwn a)nqrw¯pwn ai¹eiì do/can eÃxein a)gaqh/n:

5 eiånai de\ gluku\n wÒde fi¿loij, e)xqroiÍsi de\ pikro/n, toiÍsi me\n ai¹doiÍon, toiÍsi de\ deino\n i¹deiÍn. xrh/mata d’ imei¿rw me\n eÃxein, a)di¿kwj de\ pepa=sqai ou)k e)qe/lw: pa/ntwj uÀsteron hÅlqe di¿kh. plou=ton d’ oÁn me\n dw½si qeoi¿, paragi¿gnetai a)ndriì

10 eÃmpedoj e)k nea/tou puqme/noj e)j korufh/n: oÁn d' aÃndrej timw½sin u(f' uÀbrioj, ou) kata\ ko/smon eÃrxetai, a)ll' a)di¿koij eÃrgmasi peiqo/menoj ou)k e)qe/lwn eÀpetai, taxe/wj d' a)nami¿sgetai aÃthi:

SOLÓN

29

Musas de Pieria, espléndidas hijas de Zeus y Mnemosine, atendedme en mi súplica: dadme felicidad por parte de los dioses bienaventurados y tener siempre buen nombre por parte de todos los hombres; ser dulce para amigos, pero amargo para enemigos así: que los unos me vean respetable, los otros temible. Deseo tener riquezas, pero no quiero haberlas adquirido injustamente: en todo caso llega al final la justicia. La riqueza que den los dioses está al lado del hombre, firme desde la última raíz a la cima, pero la que los hombres estiman por su desmesura no viene ordenadamente, sino que, obedeciendo a acciones injustas, les sigue aun no queriéndolo, pero rápidamente se funde con la ruina. 1. Zhno\j gen. sing.: Zeu/j gen. Dio/j tiene la variante Zh/n, gen.

Zhno/j, con diferentes evoluciones y extensiones, de ide. *dyēw-/ *deiw- / *diw-...(cf. lat. Iu-ppiter Iouis, diuus, diēs, deus...)

2. Pieri¿dej, de Pieri/a, en Macedonia, valle fértil en la ladera septentrional del Olimpo; lugar de nacimiento de las Musas y de Orfeo. De ide. *piwer-‘rico, pingüe, fértil’, la misma raíz que en Ierne (Irlanda), con pérdida céltica de *p- y de *-w-

2. klu=te, imper. de klu/w, con dat. moi... y sobreent. el ac. de contenido de lo que se escucha, que es la petición de vv. 3 y ss.

3. do/te es OP de la que dependen v. 3 CD ...o)/lbon... y v. 4-5 OSCompl. de inf. ...eÃxein... y ... eiånai...

6. toiÍsi me\n ai¹doiÍon... referido a v. 5 fi/loij, y toiÍsi de\ deino\n... referido a v. 5 e)xqroiÍsi.

6. toi=si me\n ai¹doiÍon, toiÍsi de\ deino\n i¹deiÍn: inf. i¹deiÍn de relación o referencia: ‘respetable,... temible... de ver’: ‘que los unos me vean respetable, los otros temible’

7. pepa=sqai, inf. perf. med. de pa/omai = at. kta/omai, ‘adquirir’ 8. hÅlqe, 3ª sing. aor. ind. act. de e)/rxomai. Es aoristo gnómico: no

significa tiempo pasado, sino la acción verbal sin nota de tiempo o aspecto.

9. dw½si, subj. aor. de di/dwmi, es subj. event., aunque sin partíc. modal. su relat. oÁn me\n..., pero debe ser nom. plou=toj suj. de paragi¿gnetai con pred. eÃmpedoj + sus compl. El texto plou=ton d' oÁn me\n dw½si qeoi¿, paragi¿gnetai... eÃmpedoj podría ser un período condicional con OP, apódosis o consecuencia, plou=toj paragi/gnetai e)/mpedoj + OSCond., prótasis, con subj. event. y partic., h)/n dw½si {au)to\n} qeoi/

9-10. plou=ton en caso ac. por atracción de 11. oÁn d'... pron. relat. continúa el antecedente v. 9 plou=ton que (como nom. plou=toj)

SOLÓN

30

es suj. de eÃrxetai y de peiqo/menoj ou)k e)qe/lwn eÀpetai y de a)nami/sgetai.

[33] 15, 1-4

polloiì ga\r ploute/ousi kakoi¿, a)gaqoiì de\ pe/nontai: a)ll' h(meiÍj tou/toij ou) diameiyo/meqa th=j a)reth=j to\n plou=ton, e)peiì to\ me\n eÃmpedon ai¹ei¿, xrh/mata d' a)nqrw¯pwn aÃllote aÃlloj eÃxei.

Pues muchos malos son ricos y los buenos son pobres, pero nosotros no cambiaremos con aquellos la riqueza por la excelencia, pues ésta es siempre duradera, pero las riquezas las tiene unas veces un hombre, otras veces otro. 2. tou/toij demostr. anaf. de kakoi\. 2. diameiyo/meqa con 2 compl., ac. y gen. ‘cambiar algo por algo’ 3. to\ me\n, demostr. anaf. de th=j a)reth=j, sin que importe el cambio

de género fem. a neutro, ‘lo uno’. Con suj to\ me\n { e)sti/} y pred. eÃmpedon

4. a)nqrw¯pwn aÃllote aÃlloj ‘unas veces un hombre, otras veces otro’

[34] 18, 1

ghra/skw d' ai¹eiì polla\ didasko/menoj.

Envejezco aprendiendo siempre mucho 1. didasko/menoj, part. pres. med. ‘enseñándome’ = ‘aprendiendo’ 1. ai)ei/ hom., jon. = at. a)ei/

JENÓFANES

31

JENÓFANES (Cenofa/nhj) de Colofón, ca. 565- ca. 470 [35] 2, 1-3, 6-9, 11-14

a)ll' ei¹ me\n taxuth=ti podw½n ni¿khn tij aÃroito hÄ pentaqleu/wn, eÃnqa Dio\j te/menoj pa\r Pi¿sao r(oh=ij e)n ¹Olumpi¿hi... ... ... ................................................................................

6. a)stoiÍsi¿n k' eiãh kudro/teroj prosora=n, kai¿ ke proedri¿hn fanerh\n e)n a)gw½sin aÃroito, kai¿ ken siÍt' eiãh dhmosi¿wn ktea/nwn e)k po/lewj, kaiì dw½ron oÀ oi¸ keimh/lion eiãh, ................................................................................

11 ou)k e)wÜn aÃcioj wÐsper e)gw¯: r(w¯mhj ga\r a)mei¿nwn a)ndrw½n h)d' iàppwn h(mete/rh sofi¿h. a)ll' ei¹kh=i ma/la tou=to nomi¿zetai, ou)de\ di¿kaion prokri¿nein r(w¯mhn th=j a)gaqh=j sofi¿hj:

Si uno por la rapidez de sus pies o en el pentatlon se alzase con la victoria allí donde el recinto de Zeus, a orillas de las corrientes de Pisa, en Olimpia... ... .... sus conciudadanos lo mirarían como más glorioso y se ganaría un notable asiento preferente en los certámenes y tendría manutención de los fondos públicos de la ciudad y un regalo que le sería un valioso recuerdo, sin merecerlo como yo, pues mejor que la fuerza de hombres y caballos es nuestra sabiduría. Pero esto se juzga con muy poco tino y no es justo poner la fuerza por delante de la buena sabiduría. 1. ei¹... tij aÃroito.... k' eiãh kudro/teroj... kai¿ ke... aÃroito, kai¿

ken si=t' eiãh, período condicional con OSCond., prótasis o condición, con opt. pot., y en v. 6-8, apódosis o consecuencia, se coordinan tres OP, apódosis o consecuencia posible, con opt. pot. con partic. modal eol. ke(n) (= at. a)/n)

2. pentaqleu/wn, part. pres. pred. de suj. tij 3. pa\r Pi¿sao, apócope de prepos. para/; Pi¿sao, gen. sing. masc.

hom. y eol. con -ᾱo < *-ās-o, ya mic. –a-o, at. –ou; con este eolismo forma sintagma jon. dat. plur. r(oh=ij (= at. r(oai=j) y jon. ¹Olumpi¿h, con –h-, at. -ᾱ-

6. a)stoiÍsi¿n, dat. plur. jon. (y at.): nótese –n (‘eufónica’ o efelcística) para alargamiento de la sílaba. En v. 7 esa misma –n evita en a)gw½sin aÃroito el encuentro de vocales

6. kudro/teroj prosora=n, con inf. de relación o referencia. Compar. kudro/teroj con 2º term. de compar. {e)mou=} que se explicitará a partir de v. 9

SOLÓN

32

7. proedri¿hn fanerh\n, 11. h(mete/rh sofi¿h con jon. h, at. ᾱ 8. En OSRelat. oÀ oi keimh/lion eiãh, modo opt. continuando el opt.

pot. de la OP; oi es pron. refl., repite el suj. tij de su OP; oi( debe sobreent. también con ken siÍt' eiãh,. El hiato oÀ oi se evita restaurando Ûoi < *swoi

11. e)wÜn, part. pres. jon. de ei)mi/ = at. w)=n 10. gen. 2º term. de compar + compar a)mei¿nwn { e)sti/} y suj.

h(mete/rh sofi¿h 13. pred. di¿kaion { e)sti/} con suj. OSSust. inf. prokri¿nein... Cf. Eurípides, Autólico, fr. 282, 1-2 (y ss.): kakw½n ga\r oÃntwn muri¿wn kaq' Ella/da ou)de\n ka/kio/n e)stin a)qlhtw½n ge/nouj: Pues, siendo innumerables los males en la Hélade, ninguno es peor que la clase de los atletas.

HIPONACTE

33

HIPONACTE ( (Ippw=nac) de Éfeso, fl. 542 [36] 28, 1-6

⊗⊗⊗⊗ Mimnh= katwmo/xane, mhke/ti gra/yhij oÃpfin trih/reoj e)n poluzu/gwi toi¿xwi a)p' e)mbo/lou feu/gonta pro\j kubernh/thn: auÀth ga\r eÃstai sumforh/ te kaiì klhdw¯n,

5. niku/rta kaiì sa/banni, tw½i kubernh/thi, hÄn au)to\n oÃpfij tw©ntiknh/mion da/khi. 1. Mimnh= katwmo/xane, voc. sing., nombre personal + un hápax

modelado sobre el homérico kakomh/xanoj, quizá compuesto con kata/ ‘abajo, hacia abajo’, w)=moj ‘hombro’, ‘espalda’, y xan- ‘bostezo, abrir la boca...’, alusión a la sodomía, real o no, de Mimnes.

2. mhke/ti gra/yhij subj. volunt., con negación modal mhke/ti. Aquí, gra/fw, ‘pintar’

3. oÃpfin, at. oÃfin; trih/reoj jon., at. –ouj 4. feu/gonta pred. de oÃpfin y con compl. de lugar ‘de’ y ‘hacia’

donde 5. niku/rta kaiì sa/banni, voc., ambos son hápax: el primero lo glosa

Hesiquio como doule/kdouloj, ‘esclavo hijo de esclavo’; el segundo puede significar algo similar. Parecen ser palabras de lengua(s) no griega(s) y de argot o jerga dentro de la griega.

4. sumforh/ te kaiì klhdw¯n, ‘calamidad y presagio’ = ‘presagio de calamidad’

5. tw½i kubernh/thi es dat. ‘incommodi’ con sumforh/ te kaiì klhdw¯n: ‘será desgracia y presagio para al piloto’

6. hÄn... da/khi, OSCond. con subj. event., es prótasis de OP, apódosis con ind. real, auÀth ga\r eÃstai... Verbo da/khi es aor. subj. de da/knw

6. tw©ntiknh/mion, crasis de to\ a)©ntiknh/mion, ‘la pantorrilla’, mejor que ‘la espinilla’

Mimnes mariconazo, no pintes en costado de trirreme de

muchos bancos una serpiente que huye de proa a piloto, pues esta será, esclavo hijo de esclavo y xxxxx, calamidad y presagio para el piloto, como la serpiente le muerda la espinilla.

[37] 36, 1-4 e)moiì de\ Plou=toj®eÃsti ga\r li¿hn tuflo/j® e)j tw©iki¿' e)lqwÜn ou)da/m' eiåpen "(Ippw½nac, di¿dwmi¿ toi mne/aj a)rgu/rou trih/konta kaiì po/ll' eÃt' aÃlla": dei¿laioj ga\r ta\j fre/naj.

SOLÓN

34

A mí Pluto, como se pasa de ciego, nunca vino a mi casa a decirme “Hiponacte, te doy treinta minas de plata y además otras muchas cosas”, porque es una mente mezquina. 2. e)j jon. at. dor. = ei)j. tw©iki¿', crasis de ta\ oi)ki/a, neu. plur. de

oi)ki/on, diminutivo de oi)ki/a, -aj 3. toi = soi, dat. sing. de su/ 3. mne/aj, jon. = at. mna=j; trih/konta jon. = at. triᾱkonta 4. ta\j fre/naj ac. de relac. con dei¿laioj, pred. con V {e)sti/} de suj.

{Plou=toj}

DEMÓDOCO

35

DEMÓDOCO (Dhmo/dokoj) de Leros, fl. 537 a.C. [38] 2, 1-2

Kaiì to/de Dhmodo/kou: Le/rioi kakoi¿, ou)x o( me/n, oÁj d' ouÃ, pa/ntej, plh\n Prokle/ouj: kaiì Prokle/hj de\ Le/rioj.

También esto es de Demódoco: malos los lerios, pero no uno sí, otro no, todos, excepto Procles; y Procles es lerio. 1. Kaiì to/de Dhmodo/kou, ‘también esto {es} de Demódoco’, es la

sfragi/j, ‘sello’ con el poeta firma su poema. 1-2. Deben suplirse plur. {ei)si/} y sing. {e)sti/} 1. o( me/n, oÁj d' demostr. ‘el uno... el otro...’ 2. Prokle/hj = at. Proklh=j

[39] 4, 1-2 (spurium) ⊗⊗⊗⊗ Kappado/khn pot' eÃxidna kakh\ da/ken: a)lla\ kaiì au)th\ ka/tqane geusame/nh aiàmatoj i¹obo/lou.

Un día a una capadocia picó una víbora venenosa, pero también ésta murió al probar sangre venenosa. 1. da/ken, 3ª sing. aor. ind. act. de da/knw, sin aumento y con –n que

evita el encuentro de vocales 1. au)th\ anaf. de eÃxidna kakh/. Adv. kai/ ‘también’, no conj. 2. ka/tqane, 3ª sing. aor. ind. act. de kataqn$/skw, con apócope kat

y sin aumento 3. geusame/nh rige gen. aiàmatoj i¹obo/lou Cf.: “Una víbora picó / A Manuel Bretón, el tuerto / ¿Murió Bretón?

No, por cierto / ¡La víbora reventó!”. Epigrama contra el escritor M. Bretón de los Herreros (s. XIX).

TEOGNIS

36

TEOGNIS (Qe/ognij) de Mégara, fl. 520 Teognis et alii (Theognidea)

[40] 31-36 tau=ta me\n ouÀtwj iãsqi: kakoiÍsi de\ mh\ prosomi¿lei a)ndra/sin, a)ll' ai¹eiì tw½n a)gaqw½n eÃxeo: kaiì meta\ toiÍsin piÍne kaiì eÃsqie, kaiì meta\ toiÍsin iàze, kaiì aÀndane toiÍs', wÒn mega/lh du/namij.

35 e)sqlw½n me\n ga\r aÃp' e)sqla\ maqh/seai: hÄn de\ kakoiÍsin summi¿sghij, a)poleiÍj kaiì to\n e)o/nta no/on.

Sábete esto así: no trates con hombres ruines, sino únete a los buenos y con ellos bebe y come, y con ellos siéntate, y agrada a aquellos cuyo poder es grande, pues de los buenos aprenderás cosas buenas, pero como te juntes con los malos, perderás incluso el juicio que tienes. 31. tau=ta demostr. catafor., anuncia cuanto va a seguir 31. iãsqi, 2ª sing. imper. de oi)=da; de ide. *wid-dhi 31. prosomi¿lei, 2ª sing. imper. pres. act. de prosomile/w 32. eÃxeo:2ª sing. imper. pres. med. (= at. e)/xou), de e)/xw, intrans. con

gen. ‘atenerse a, unirse a’ 33-34. ... meta\ toi=sin... meta\ toi=sin... kai\... toiÍs', wÒn mega/lh

du/namij. triple anáfora del demostr. anteced. de rel wÒn en OSRelat. con {e)sti/}

35. e)sqlw½n me\n ga\r aÃp' e)sqla, con prepos aÃp' en anástrofe respecto de e)sqlw=n y figura etimológica en e)sqlw½n... aÃp' e)sqla\

35. maqh/seai, 2ª sing. fut. ind. med. de manqa/nw = at. maqh/sei o maqh/shi

35-36. hÄn de\... summi¿sghij, a)poleiÍj... período condicional con OSCond. prótasis, subj. event., y OP, apódosis, ind. real.

36. kai/ adv. ‘también, incluso’, no conj. 31-36. En Teognis –y también en otros textos de esta Anthologia (cf.

Solón)- es claro que a)gaqoi/ / kakoi/ y otros términos afines contraponen buenos = nobles con malos = plebeyos.

[41] 213-218

Qume/, fi¿louj kata\ pa/ntaj e)pi¿strefe poiki¿lon hÅqoj, o)rgh\n summi¿sgwn hÀntin' eÀkastoj eÃxei: poulu/pou o)rgh\n iãsxe poluplo/kou, oÁj potiì pe/trhi, th=i prosomilh/shi, toiÍoj i¹deiÍn e)fa/nh. nu=n me\n th=id' e)fe/pou, tote\ d' a)lloiÍoj xro/a gi¿nou. kre/sswn toi sofi¿h gi¿netai a)tropi¿hj.

TEOGNIS

37

Corazón, acomoda tu carácter variándolo según tus amigos todos, componiendo el comportamiento que cada uno tiene: ten el del pulpo astuto, que se deja ver tal cual la roca a la que se adhiera: ahora mantente así, cambia luego tu color; más te vale habilidad que rigidez. 213. fi¿louj kata\ pa/ntaj, ‘según los amigos todos’, ‘según cada

uno de los amigos’ tras imper. e)pi¿strefe ‘volver = cambiar, adaptar, acomodar...’

213. poiki/lon califica a hÅqoj en uso consecutivo: ‘cambiante, variado’ como resultado de acción verbal e)pi¿strefe

214. summi¿sgwn, cf. summei/gnumi. CD o)rgh\n es anteced. de pron. relat. hÀntin'

215. poulu/pou, con pou- , no po-, por alargamiento necesario en inicial de hexámetro.

215. potiì pe/trhi, prepos. dor. (jon. pro/j, cf. v. 216 prosomilh/shi), pero h jon. en pe/trhi, anteced. de th=i de v. 216

216. th=i prosomilh/shi, con th=i pron. relat., uso jon., y subj. event. 216. e)fa/nh aor. intrans. “pasivo” de fai/nw, es gnómico, es decir, no

significa tiempo pasado ni aspecto puntual, sino sólo la acción verbal, ‘se muestra’. toiÍoj ‘tal’,con inf. de relación o referencia i)dei=n, en comparación que sobreentiende oi(/h h( pe/trh (v. 215)

217. e)fe/pou, 2ª sing. imper. pres. med. de e)fe/pw, con th=id' adv. modal ‘así’

217. pred. a)lloiÍoj con ac. de relac. xro/a, gi¿nou 2ª sing. imper. pres. med. = at. gi/gnou.

218. kre/sswn, compar.de kratu/j; forma jon. = hom., at. krei/sswn, at. krei/ttwn. Dat. de interés pron. pers. 2ª, toi; gi/netai jon. = at. gi/gnetai, gen. a)tropi/hj, 2º term. de compar.; a)tropi/hj con h jon. = at. ᾱ

[42] 341-350

¹Alla/, Zeu=, te/leso/n moi, ¹Olu/mpie, kai¿rion eu)xh/n: do\j de/ moi a)ntiì kakw½n kai¿ ti paqeiÍn a)gaqo/n. teqnai¿hn d', ei¹ mh/ ti kakw½n aÃmpauma merimne/wn eu(roi¿mhn, doi¿hn d' a)nt' a)niw½n a)ni¿aj.

345 aiåsa ga\r ouÀtwj e)sti¿. ti¿sij d' ou) fai¿netai h(miÍn a)ndrw½n, oiá ta)ma\ xrh/mat' eÃxousi bi¿hi sulh/santej: e)gwÜ de\ ku/wn e)pe/rhsa xara/drhn xeima/rrwi potamw½i pa/nt' a)poseisa/menoj: tw½n eiãh me/lan aiâma pieiÍn: e)pi¿ t' e)sqlo\j oÃroito dai¿mwn, oÁj kat' e)mo\n nou=n tele/seie ta/de.

TEOGNIS

38

Cúmpleme, Zeus Olímpico, un voto oportuno: dame a cambio de males también gustar algún bien. Que me muera, si no enncontrase algún descanso de mis malas cuitas y diese penas a cambio de penas, pues así está decidido, pero no se nos deja ver venganza de los hombres que me arrebataron y tienen por la fuerza mis bienes; y yo, como un perro, crucé una vaguada con torrentera invernal desembarazándome de todo ¡Pueda yo beber la sangre de aquellos y lo vea un espíritu bueno que cumpla esto según mi pensamiento!

341. Únanse los voc. Zeu= y ¹Olu/mpie 341. 2ª sing. imper. aor. act. de tele/w. 342. 2ª sing. imper. aor. act. de di/dwmi 342. kai¿ adv. ‘también, no conj. 343 - 344. Perído cond. con OP, apódosis, opt. desider. teqnai¿hn d'

con OSCond., prótasis doble, opt. pot. ei¹ mh/ ...eu(roi¿mhn, doi¿hn d'...: conj. ei) y neg. mh/ con ambos opt.pot.

343. a)/mpauma, con apócope de prepos. a)na/; merimne/wn, gen. plur. jon. = at. -w=n

343. a)nt' a)niw½n a)ni¿aj figura etimológica 346. ta)ma/, crasis de ta\ e)ma/ 348. pa/nt' a)poseisa/menoj, puede entenderse ‘sacudiéndome (de)

todo’ en el sentido de ‘deshaciéndome de mis enemigos y apuros’; pero también pudiera haber una imagen debida a una fábula en que un perro, al cruzar un torrente invernal, se sacude las pulgas

349. tw=n demostr. en función de pron. relat., uso jon., su anteced. es a)ndrw½n, oiá ta)ma\ xrh/mat' eÃxousi...

349. ei)/h opt. desider., ‘sea posible’; pieiÍn inf. fut. de pi/nw, suj. { e)me/}

349-350. e)pi¿ t' ... oÃroito, con tmesis de prepos. y verbo; el opt. desider. de esta OP se continúa en su OSRelat. oÁj... tele/seie...

FOCÍLIDES

39

FOCÍLIDES (Fwkuli/dhj) de Mileto, fl. 544 Anthologia Lyrica Graeca, 1,

ed. E. Diehl, Leipzig, Teubner, 19493 [43] 2, 1-8 (dubium)

Kaiì to/de Fwkuli¿dew: teto/rwn a)po\ tw½n<de> ge/nonto fu=la gunaikei¿wn: hÁ me\n kuno/j, hÁ de\ meli¿sshj, hÁ de\ suo\j blosurh=j, hÁ d' iàppou xaithe/sshj. euÃforoj hÀde, taxeiÍa, peri¿dromoj, eiådoj a)ri¿sth:

5 h( de\ suo\j blosurh=j ouÃt' aÄr kakh\ ou)de\ me\n e)sqlh/: h( de\ kuno\j xaleph/ te kaiì aÃgrioj: h( de\ meli¿sshj oi¹kono/moj t' a)gaqh\ kaiì e)pi¿statai e)rga/zesqai: hÂj euÃxeu, fi¿l' e(taiÍre, laxeiÍn ga/mou imero/entoj. Véase SEMÓNIDES [20] 7, 1-6, 12-20, 83-98

También esto de Focílides: de estas cuatro surgieron las especies de mujeres; una de la perra; otra de la abeja; otra de la cerda velluda; otra de la yegua de crin espesa. Ésta es dócil, veloz, anda de acá para allá, muy hermosa; la de la cerda velluda no es ni mala ni buena; la de la perra es difícil y fiera; la de la abeja es buena ama de casa y sabe trabajar. Querido amigo, haz votos por obtenerla a ella en suerte, su deseable boda’. 1. Fwkuli¿dew, -ew monosil., gen. sing. jon. = at. -ou, sust. masc. 1ª

decl. Para la sfragi/j cf. [38] Demódoco 1. teto/rwn gen. de dor. te/torej ‘cuatro’, de ide. *kwet(w)ores = at.

te/ttarej 2. gunaikei¿wn adj. sustantivado = gunaikw=n 2-3. Con hÁ me\n... hÁ de\..., hÁ de\..., hÁ d'... sobreent. {gunh/} y

{ e)ge/neto} 3. El género común de gen. suo\j y i/(ppou se define como femenino,

‘cerda’ y ‘yegua’, en la concordancia con adj. fem. 4. xaithe/sshj, adj. poet., sobre sust. xai/th ‘crin’ , con suf.

abundancial ide. *-went-ya > -essa, ‘de larga crin’ 4-7. Desde 4. euÃforoj hÀde... hasta 7. ....a)gaqh/ con los suj. h(/de, h( de/

y sus adj. pred. hay {e)sti/}. ei=)doj ac. de relac. con a)ri¿sth 8. euÃxeu 2ª sing. imper. pres. med. de eu)/xomai, con jon. –eu = at. ou.

Es OP de la OSCompl. inf. laxei=n, que rige gen. ga/mou imero/entoj. Adj. poet. gen. imero/entoj, de sust. i(/meroj, con suf. abundancial ide. *-went-, ‘deseable’, masc. nom. imero/eij, gen. -entoj

8. hÂj pron. relat. (demostr., tras pausa sintáctica fuerte), su anteced. es 6. h( de\ (meli¿sshj...,) y debe depender de ga/mou imero/entoj.

TEOGNIS

40

Pero también puede suponerse que laxeiÍn rige un doble gen.: ‘pide obtenerla a ella en suerte, su deseable boda’, mejor que ‘pide obtener en suerte su deseable boda’

[44] 3, 1-2 (dubium)

Kaiì to/de Fwkuli¿dou: ti¿ ple/on, ge/noj eu)gene\j eiånai, oiâs' ouÃt' e)n mu/qois' eÀpetai xa/rij ouÃt' e)niì boulh=i;

También esto de Focílides. ¿De qué sirve ser de buen linaje a quienes no les acompaña gracia ni en palaras ni en consejo. 1. {e)sti/} con pred. ti¿ ple/on de suj OSSust. ge/noj eu)gene\j eiånai.

ple/on (y plei=on) compar. neu. de polu/j, es locución ‘¿qué más (hay) en...? = ‘¿qué se gana con...?’, ‘¿de qué sirve...?’

2. oiâs'..., pron. relat. CInd. de ti¿ ple/on, además de que el caso dat. es también propio de eÀpetai ‘acompaña’. El desarrollo completo de la frase sería ti¿ ple/on... {toi=sde}... oiâs' ouÃt'... eÀpetai...

2. ouÃt' e)niì boulh=i, con prepos. poet. e)ni\ (= e)n) metri causa, con dáctilo ∪ ∪ obligado en 5º pie del hexámetro.

ALCMÁN

41

LÍRICA CORAL, 45-65 1 Poetae Melici Graeci,

ed. D.L. Page, Oxford, Clarendon Press, 1962 ALCMÁN ( )Alkma=n) de Esparta, fl. 630 a.C.

[45] 26,1-4 ouà m' eÃti, parsenikaiì meliga/ruej iaro/fwnoi, guiÍa fe/rhn du/natai: ba/le dh\ ba/le khru/loj eiãhn, oÀj t' e)piì ku/matoj aÃnqoj aÀm' a)lkuo/nessi poth/tai nhdee\j hÅtor eÃxwn, a(lipo/rfuroj iaro\j oÃrnij.

Muchachas de voz melodiosa y sagrada, las piernas ya no pueden sostenerme ¡Ojalá fuese yo un cérilo que sobre la flor de la ola vuela con los alciones, con corazón libre de temor, sagrada ave de púrpura marina! 1. parsenikaiì = at. parqenikai/ (*th > * T > s, ¡seseo!). meliga/ruej

con ᾱ dor. iaro/fwnoi= at. i(ero/fwnoi 2. guiÍa plur. neu. suj con verbo sing. du/natai; fe/rhn inf. pres. act. = at. fe/rein, con –hn y –ein < *-een < *-ehen < ide. *-e-sen; eol. –h-, ē, pero at. –ei-, ẹ 2. ba/le dh\ ba/le, interj., en origen formas verbales, de imper., con

ei)/hn opt. desider. 3. oÀj t', pron. relat. No se descomponga en oÀj y, aparte, partic. t' 3. a)lkuo/nessi, -essi dat. “eol”, hom., eol, dor. ..., pero no jon.-at. 3. poth/tai dor. = at. pota=tai: resultados diferentes de contracción de

*-āe-, tema verbal + vocal temática 4. nhdee\j hÅtor poet., *nē-dwey-es ‘que no teme’. hÅtor arcaísmo

poet., ‘corazón’, son CD de part. eÃxwn pred. de khru/loj... oÀj t'. El khru/loj parece ser el macho del a)lkuw/n, martín pescador’

4. a(lipo/rfuroj iaro\j oÃrnij, aposición a khru/loj... oÀj t'... e)/xwn...

[46] 89, 1-6 euÀdousi d' o)re/wn korufai¿ te kaiì fa/raggej prw¯one/j te kaiì xara/drai fu=la/ t' e(rpe/t' oÀsa tre/fei me/laina gaiÍa

1 Para la lírica dórica y eólica tendría que ser más abundante y complejo que para la jónica el aparato de notas de equivalencia de lo dórico y lo eólico con el patrón ático escolar. En algunos poemas lo más económico y con su punto de ilustración pedagógica nada libre de reproches, sería emparejarles una versión “ática”. Como solamente se busca que el alumno pueda acceder a los poemas sin un curso previo de Fonología, Morfología e Historia de la Lengua, no se toca o solamente se alude todo cuanto no afecte sustancialmente a ese acceso.

TEOGNIS

42

qh=re/j t' o)reskw¯ioi kaiì ge/noj melissa=n 5 kaiì knw¯dal' e)n be/nqessi porfure/aj a(lo/j: euÀdousi d' oi¹wnw½n fu=la tanupteru/gwn.

Duermen cumbres y barrancas de los montes, riscos y torrentes,

y cuantas especies animales alimenta la negra tierra, animales montaraces y el linaje de las abejas y monstruos en las profundidades del purpúreo mar; duermen las especies de aves de amplias alas. 1 y 6. euÀdousi es jon-at. y lo dor. sería euÀdonti; en ambos casos, de

ide. *seu-d-onti, con lo dor. sin evolución de *-onti, pero en jon.-at. *-onti > *-onsi > -ousi, con ou como ọ, alargamiento

compensatorio tras la pérdida de –n-. 2. o)re/wn = at. o)rw=n, gen plur. de o)/roj 3. oÀsa hom. jon. (y at.), en dor. o(/ssa: diferentes soluciones para ide.

*yo-ti-o- 4. melissa=n gen. plur. dor = at. melittw=n, distintas contracciones de

-ᾱwn < *-āsōm. La diferencia entre el común –ss- y at. –tt- arranca en este caso de *khy

5. be/nqessi, dat. plur. de tema en –s, no es dat. eol., sino tema be/nqes- + desin. –si y mantenimiento de –ss- (pero jon.at. be/nqesi)

6. suj. plur. neu. fu=la, pero verbo plur. euÀdousi. La regla ta\ z%=a tre/xei sólo en textos áticos tiene regularidad

ESTESÍCORO

43

ESTESÍCORO (Sthsi/xoroj) de Hímera, ca. 630 – ca. 553 [47] 8, 1-6

¹Ae/lioj d' ¸Uperioni¿daj de/paj e)skate/baine xru/seon, oÃfra di' w©keanoiÍo pera/saj a)fi¿koiq' iara=j potiì be/nqea nukto\j e)remna=j, potiì mate/ra kouridi¿an t' aÃloxon pai¿daj te fi¿louj o( d' e)j aÃlsoj eÃba da/fnaisi kata/skion posiì paiÍj Dio/j.

Helios, hijo de Hiperión, bajaba a la áurea copa para cruzar el océano y llegar a las profundidades de la oscura noche, al lado de su madre, de su legítima esposa y de sus hijos. Y éste, hijo de Zeus, se fue andando al soto sombreado por laureles 1. ᾱ dor., no h jon.-at., ¹Ae/lioj, ¸Uperioni¿daj, 3 e)remna=j, 4

mᾱte/ra, 5 e)/ba 1. ¹Ae/lioj = hom. ¹He/lioj, at. h(/lioj, de ide. *sāwel-.

¸Uperioni¿daj, suf. -i/dᾱ-, jon.-at. –i/dh-, patronímico, ‘hijo de Hiperión’

1. e)skate/baine, e)j- dor., hom. jon., jon.at. = ei)j: verbo de movimiento con compl. de/paj... xru/seon sin necesidad de prepos.

2. oÃfra... pera/saj... a)fi¿koiq'... OSFin. con o)/fra poet. jon. y dor., con opt. a)fi¿koiq' tras OP con tiempo pasado, imperf. e)skate/baine. Suj. el mismo de OP, {¹Ae/lioj d' ¸Uperioni¿daj} con pred. part. aor. pera/saj

2. w©keanoiÍo, -oio gen. sg. hom. eol. tes., mic. –o-jo, ide *-os-yo = at. -ou < ide. *-os-o

3. iara=j dor = at. iera=j; potiì hom. eol, dor. = jon-at. pro/j. be/nqea = at. be/nqh, ac. plur. neu.

5. da/fnaisi hom. jon. = jon.-at. da/fnaij 6. posiì, hom. jon.: de *pod-sí > *possí > dor. eol. possi/, jon.-at.

posi/; el dor. -ss- se excluye por el ritmo anapéstico ∪ ∪ ; suj. 5 o( d', con apos. paiÍj Dio/j, de eÃba... posiì, ‘fue con los pies’= ‘fue andando’, ‘caminó’

[48] 33, 1-3

MoiÍsa su\ me\n pole/mouj a)pwsame/na met' e)mou= klei¿oisa qew½n te ga/mouj a)ndrw½n te dai¿taj kaiì qali¿aj maka/rwn

Musa, tú, rechazando conmigo guerras y cantando bodas de dioses y banquetes y fiestas de varones felices...

TEOGNIS

44

1. MoiÍsa, eol. = dor. Mw=Ísa, jon.-at. Mou=sa, de *mont-ya, con, respectivamente, eol. dipt. oi, dor. w = Ǎ, jon.-at. ou == ọ .

2. klei¿oisa hom. = kle/w. Para -oisa < -ont-ya, cf. 1. Moi=sa 2. a)pwsame/na, dor. = at. a)pwqame/na, *th > T > s (¡‘seseo’!). Nótese

que este fragmento tiene dos part., pero no verbo personal

[49] 46, 1-5 ouÀneka Tunda/reoj r(e/zwn poka\ pa=si qeoiÍj mo/naj la/qet' h)piodw¯rou Ku/pridoj: kei¿na de\ Tundare/ou ko/raij xolwsame/na diga/mouj te kaiì triga/mouj ti¿qhsi kaiì lipesa/noraj.

Porque un día Tíndaro, cuando hacía un sacrificio a los dioses todos, se olvidó solamente de la Cipria de calmantes dones. Y ella, irritada contra las hijas de Tíndaro, las hace bígamas, trígamas y que dejen a sus maridos. 1. Tunda/reoj, hom., poet. = at. Tunda/rewj 2. poka/ dor. = jon.-at. pote/ 2. mo/naj...h)piodw¯rou Ku/pridoj, gen. sing. régimen de la/qet' ;

mo/nᾱj = jon.-at. mo/nhj, gen. sing. 2. la/qet', 3ª sing. aor. ind. med. de lanqa/nw, sin aumento 3. kei¿na, hom. jon., pero con dor. ᾱ = at. e)kei/nh; anaf. de Ku/pridoj

4. xolwsame/nᾱ, dor. 4. ti/qhsi hom. jon., jon.-at., -si < ide. *-ti = dor. ti/qhti, con *-ti

mantenido. Es pres. histórico 3 – 4. Suj., kei¿na, con pred. part. xolwsame/na + CInd. dat. ko/raij,

de verbo ti¿qhsi con 2 ac., CD {au)ta/j} y pred. del CD diga/mouj te kaiì triga/mouj... kaiì lipesa/noraj. El CD {au)ta/j} es anaf. o repetición del anterior ko/raij, que es dat. como compl. de xolwsame/na

4. diga/mouj: el uso actual bí-gamo es híbrido de lat. bi- y gr. gámos; pero lat. bi- y gr. di- comparten origen, ide. *dwi-

5. lipesa/noraj, hápax. Compuesto de raíz lip- (ide. *leikw-, lei/pw,‘dejar’) + suf. adj. –es- y –anor-(cf. a)nh/r varón’, ide. *°Hne/or-). Para el calificativo y su verdad recuérdese que las hijas de Tíndaro son Timandra, Clitemestra (cf. Agamenón de Esquilo) y Helena (cf. Ilíada)

ÍBICO

45

ÍBICO ( )/Ibukoj) de Regio, fl. 560 [50] 6, 1-9

ãEroj auÅte/ me kuane/oisin u(po\ blefa/roij take/r' oÃmmasi derko/menoj khlh/masi pantodapoiÍj e)j aÃpei- ra di¿ktua Ku/pridoj e)sba/llei:

5 hÅ ma\n trome/w nin e)perxo/menon, wÐste fere/zugoj iàppoj a)eqlofo/roj potiì gh/rai a)e/kwn su\n oÃxesfi qooiÍj e)j aÀmillan eÃba.

De nuevo Eros mirándome lánguidamente con sus ojos bajo oscuros párpados me lanza con toda suerte de encantos a las redes sin salida de Cipria; en verdad que con temor lo veo venir hacia mí, tal como un caballo de tiro victorioso en la vejez de mala gana va la carrera con rápidos carros. 1. ãEroj, poet. = ãErwj 1. kuane/oisin u(po\ blefa/roij: dat. jon. -oisi con –n también jon. +

dat. dor. –oij 2. take/r' plur. neu. adv. ‘lánguidamente’. o)/mmasi, poet. = o)fqalmo/j 3. e)j dor., jon-at. = jon.-at. ei)j; también 4 e)sba/llei 4. Con e)sba/llei CD {me} 5. ma\n con ᾱ dor. = at. mh/n, 9 eÃba = at. e)/bh 5. trome/w hom., poet. = at. tre/mw 5. nin anaf. = ac. ãEron, con pred. e)perxo/menon, aspecto pres.

‘cuando / mientras viene hacia mí’ 6. fere/zugoj, hápax, alude al caballo al que corresponde el mayor

esfuerzo de tracción en la carrera 7. a)eqlofo/roj, at. a)qlofo/roj, con ae > ᾱ 7. potiì hom. eol, dor. = jon-at. pro/j 8. a)e/kwn hom., jon. = at. a)/kwn, ae- >ᾱ- 8 - 9. su\n oÃxesfi qooiÍj, dat. dor. –oij + hom. –fi, desin. (o suf.

paraflexivo) polivalente (instr., dat, loc. gen.) y cómoda prosódica y métricamente, ya mic. –pi, < ide. *-phi

9. eÃba, aor. gnómico, acción verbal sin nota de tiempo ni aspecto.

SIMÓNIDES

46

SIMÓNIDES (Simwni/dhj) de Ceos, 556-468 Véanse [22, 23, 24, 25, 26, 27], e)pigra/mmata (dísticos elegíacos).

[51] 15, 1-6 a)nqrw¯pwn o)li¿gon me\n ka/rtoj, aÃpraktoi de\ melhdo/nej, ai¹w½ni d' e)n pau/rwi po/noj a)mfiì po/nwi: o( d' aÃfuktoj o(mw½j e)pikre/matai qa/natoj:

5 kei¿nou ga\r iãson la/xon me/roj oià t' a)gaqoiì oÀstij te kako/j.

De humanos poca es la fuerza, vanos los cuidados, en tiempo breve fatiga sobre fatiga; la muerte sin escapatoria pende por igual, pues de ella toca igual parte a los buenos que al malo. 2. ka/rtoj, hom., dor. = jon.-at. kratoj, de *kr 9t- 3. po/noj a)mfiì po/nwi, figura etimológica 1-3- {e)sti/} y { ei)si/}, prescindibles en la traducción 5. kei¿nou hom. jon. = at. e)kei/nou; anaf. de qa/natoj 5. la/xon 3ª pl. aor. ind. act. de lagxa/nw, sin aumento; es gnómico,

acción verbal sin nota de aspecto y tiempo 6. oÀstij te..., ‘cualquiera que’ = ‘todo(s)’ {e)sti/} pred. kako/j

[52] 16, 1-4 aÃnqrwpoj e)wÜn mh/ pote fa/shij oÀ ti gi¿netai ˆauÃrion‰, mhd' aÃndra i¹dwÜn oÃlbion oÀsson xro/non eÃssetai: w©keiÍa ga\r ou)de\ tanupteru/gou mui¿aj ouÀtwj a( meta/stasij.

Si eres hombre, nunca digas qué ocurre mañana, ni, al ver a un varón feliz, cuánto tiempo lo será, pues ni siquiera el cambio de una mosca de amplias alas es tan rápìdo. 1. e)wÜn hom. jon., dor. = at. w)=n; part. con valor causal, pred. de {su/},

suj. de fa/shij 1. pote, hom. jon, no dor. poka, pero 2.dor. fa/shij 1. gi¿netai, hom., jon. = at. gi/gnetai 1. OP mh/ pote fa/shij con OSCompl. oÀ ti gi¿netai ˆauÃrion‰.

Nótese el ‘praesens pro futuro’ gi¿netai, quedando la nota de tiempo futuro en el adv. ˆauÃrion‰, ‘lo que ocurre mañana’

2. fa/shij, subj. aor. de dor. fᾱmi = jon.-at. fhmi/

SIMÓNIDES

47

2. oÀsson, hom., dor. = jon.-at. o(/son, de ide. *yo-ty-o-, con uso de ambas formas en textos según convenga sílaba breve o larga

2. eÃssetai, fut. hom. eol. = at. e)/stai 2. aÃndra i¹dwÜn oÃlbion, part. aor. i¹dwÜn con CD a)/ndra y pred. del

CD o)/lbion; a este part. puede dársele valor condicional y también es pred. de {su/}, suj. de fa/shij, OP también de OSCompl. oÀsson xro/non eÃssetai

2. En OSCompl. oÀsson xro/non eÃssetai, suj {a)nh/r} y pred. {o)/lbioj} (cf. a)/ndra y o)/lbion anteriores), con oÀsson xro/non ac. de extensión en el tiempo

4. a( artic. dor., at. h(; meta/stasij por suf. -sij (<*-tis) es jon., no dor., y ésta es su primera documentación, alusiva a la rapidez con que la mosca levanta el vuelo y cambia de lugar.

3-4. Constrúyase ou)de\ ga\r a( meta/stasij tanupteru/gou mui¿aj { e)sti/} ouÀtwj w©keiÍa

[53] 21, 1-4

ouÃtij aÃneu qew½n a)reta\n la/ben, ou) po/lij, ou) broto/j. qeo\j o( pa/mmhtij: a)ph/- manton �d' ou)de/n e)stin e)n au)toiÍj.�

Nadie, ni ciudad, ni mortal, sin ayuda de dioses alcanza excelencia. La divinidad es la que todo dispone; nada hay en ellos libre de penas. 1. suj. ou)/tij se amplía y explicita con ou) po/lij, ou) broto/j 2. a)reta\n = at. a)reth/n; traducir ‘excelencia’, mejor que ‘virtud’ 2. la/ben, aor. ind. act. de lambanw, sin aumento; es gnómico, acción

verbal sin nota de aspecto y tiempo 2. broto/j, poet., de ide. *m(b)r9tós = prosa qnhto/j 3. { esti/}; pa/mmhtij hápax, cf. mh=tij / Mh=tij 4. Pese a �... � el texto es inteligible’, con e)n au)toiÍj anaf. de broto/j,

con discordancia irrelevante en el número plur. / sing.

[54] 22,1-3 ou)k eÃstin kako\n a)nepido/khton a)nqrw¯poij: o)li¿gwi de\ xro/nwi pa/nta metarri¿ptei qeo/j. No hay mal inesperable para humanos. En poco tiempo la divinidad lo pone todo patas arriba. [No necesita nota alguna]

SIMÓNIDES

48

[55] 26, 1-9 tw½n e)n Qermopu/laij qano/ntwn eu)kleh\j me\n a( tu/xa, kalo\j d' o( po/tmoj, bwmo\j d' o( ta/foj, pro\ go/wn de\ mna=stij, o( d' oiåktoj eÃpainoj: e)nta/fion de\ toiou=ton ouÃt' eu)rwÜj

5 ouÃq' o( pandama/twr a)maurw¯sei xro/noj. a)ndrw½n a)gaqw½n oÀde shko\j oi¹ke/tan eu)doci¿an ¸Ella/doj eiàleto: martureiÍ de\ kaiì Lewni¿daj, Spa/rtaj basileu/j, a)reta=j me/gan leloipwÜj ko/smon a)e/nao/n te kle/oj.

De los que murieron en Termópilas es gloriosa la suerte, hermoso el destino, altar su tumba, en lugar de lamentos recuerdo, la piedad elogio. Tumba tal ni el orín ni el tiempo que todo lo abate la oscurecerán. Esta tumba de hombres buenos guardó en sí como ocupante el honor de la Hélade. Testimonia también Leónidas, rey de Esparta, que ha dejado un gran ornato de excelencia y fama de curso eterno. 2-3. { e)sti/} con cada par suj. + pred. 2. ᾱ dor. a( tu/xa, 3 mna=stij, 6 oi¹ke/tan, 7 Lewni¿daj, 8 Spa/rtᾱj,

a)reta=j, pero shko\j, h, no ᾱ 6. oi¹ke/tan es corrección con problemas gramaticales y léxicos. La

traducción dada no es, por tanto, segura 7. eiàleto, aor. ind. med. de ai(re/w: nótese la voz media, ‘se reservó,

guardó en sí’ 7. kai/ adv. ‘también’, no conj. 8. part. perf. leloipwÜj, nótese aspecto perf. ‘que ha dejado’

[56] 74, 1-7 e)sti¿ tij lo/goj ta\n ¹Areta\n nai¿ein dusamba/tois' e)piì pe/traij, �nu=n de/ min qoa\n xw½ron� a(gno\n a)mfe/pein: ou)de\ pa/ntwn blefa/roisi qnatw½n

5 eÃsoptoj, wÒi mh\ dake/qumoj idrwÜj eÃndoqen mo/lhi, iàkhi t' e)j aÃkron a)ndrei¿aj.

Cuentan que Excelencia habita sobre rocas de difícil subida y que la escolta un casto coro de veloces ninfas; y que no es visible a ojos de todos los mortales ni de aquel al que no le corra de dentro el sudor que muerde el animo y llegue a la cima de la hombría.

SIMÓNIDES

49

1. e)sti¿ tij lo/goj = le/getai, ‘se dice’ + OSCompl. inf. nai¿ein... a)mfe/pein...

2. dusamba/tois', apócope -am- de a)na/ 3. �nu=n de/ min qoan xw½ron� a(gno\n a)mfe/pein, texto corrupto; la

corrección más aceptada es nunfa=n de/ min qoa=n xoro/n, que es la que traducimos. El contexto también sugiere corregir traxu\n de/ min mo/nan xw=ron a)mfe/pein, ‘... y que ella, en soledad, guarda un áspero lugar...’. Cf. Hesíodo, Opera et dies 289-292 th=j d' a)reth=j idrw½ta qeoiì propa/roiqen eÃqhkan a)qa/natoi: makro\j de\ kaiì oÃrqioj oiåmoj e)j au)th\n kaiì trhxu\j to\ prw½ton: e)ph\n d' ei¹j aÃkron iàkhtai, r(hidi¿h dh\ eÃpeita pe/lei, xaleph/ per e)ou=sa. ‘Los dioses inmortales pusieron el sudor por delante de la excelencia; largo y empinado es el camino hacia ella y áspero al principio, pero, una vez que se llegue a lo alto, después se hace fácil, aun siendo difícil’.

3. min, anaf. de ta\n ¹Areta\n 4. blefa/roisi, dat. plur. jon. –oisi; ‘párpados’, poet. por

o)fqalmoi=si 5. eÃsoptoj, con e)s- = at. ei)j; es pred. de suj. { )Areth/} 5. ou)de\ pa/ntwn blefa/roisi qnatw½n eÃsoptoj { e)sti/} de muy fácil

sintaxis y traducción, pero seguido de OSRelat. wÒi mh\ dake/qumoj idrwÜj eÃndoqen mo/lhi, que hace presuponer {ou)de\ eÃsoptoj e)sti/ blefa/roisi anteced. qnatou=}: ‘{ni es visible a los ojos del mortal} al que no le venga...’, wÒi mh\... mo/lhi..., con subj. event. El fondo de contraposición es claro: ‘no es visible a cualquier mortal, sino sólo a aquel que...’

7. Subj. event. iàkhi, oración coordinada a la anterior OSRelat. y con el mismo sujeto conceptual, con independencia de que ese sujeto estuviera en caso dat. wÒi mh/ mo/lhi ... y ahora sea nom. {o(/j} i(/khi...

CORINA

50

CORINA (Ko/rinna) de Tanagra, ¿fl. 500 o s. III a.C.? [57] 11a, 1-3

me/mfomh de\ kh\ ligoura\n Mourti¿d' iw¯ng' oÀti bana\ fou=- s' eÃba Pinda/roi po\t eÃrin. Versión “ática”: me/mfomai de\ kai\ ligura\n Murti¿d' e/)gwg' oÀti gunh\ fu/- s' eÃbh Pinda/rwi pro\j eÃrin.

Censuro yo también a la armoniosa Mirtis porque, siendo mujer, entró en discordia con Píndaro. Dialecto beocio: 1. Vocalismo h < ai, me/mfomh, kh\; ou es timbre u, no ü, ligoura\n,

2 Mourti¿d', fou=s'; 3, ᾱ, e)/ba 2. iw¯ng', con hiato ew > iw tras evolución e)gw- > iw- 2. bana/ y gunh/, ambas de ide. *gw°n-eH2

3. fou=sa, at. fu=sa, part. aor. de fu/w, con la nota de ‘ser’ por fu/sis, ‘nacimiento, naturaleza’, no simplemente e)ou=sa

3. Pinda/roi, dat. sing -oi = at. –wi; poti/ = at. pro/j

TIMOCREONTE

51

TIMOCREONTE (Timokre/wn) de Yaliso (Rodas), ca. 520 – ca. 460

[58] 1, 1-12 a)ll' ei¹ tu/ ge Pausani¿an hÄ kaiì tu/ ge Ca/nqippon ai¹neiÍj, hÄ tu/ ge Leutuxi¿dan, e)gwÜ d' ¹Aristei¿dan e)paine/w aÃndr' iera=n a)p' ¹Aqana=n e)lqeiÍn eÀna lw½iston, e)peiì Qemistoklh=n hÃxqare Latw¯,

5 yeu/stan aÃdikon prodo/tan, oÁj Timokre/onta ceiÍnon e)o/nta a)rguri¿oisi kobalikoiÍsi peisqeiìj ou) kata=gen patri¿d' ¹Ialuso\n eiãs<w>, labwÜn de\ tri¿' a)rguri¿ou ta/lant' eÃba ple/wn ei¹j oÃleqron, tou\j me\n kata/gwn a)di¿kwj, tou\j d' e)kdiw¯kwn, tou\j de\ kai¿nwn:

10 a)rguri¿wn d' u(po/plewj ¹IsqmoiÍ geloi¿wj pando/keue yuxra\ <ta\> kreiÍa pari¿sxwn: oi d' hÃsqion khuÃxonto mh\ wÓran Qemistokle/oj gene/sqai.

Pero si tú elogias a Pausanias o tú a Jantipo o tú a Leotíquidas, yo elogio a Arístidas como un varón muy excelente que vino de la sagrada Atenas, puesto que Leto detestaba a Temístocles por mentiroso, injusto, traidor, que, comprado con unas monedas bellacas, a Timocreonte, aunque era su huésped, no lo dejó volver a Yaliso, su patria, y tras coger tres talentos de plata se fue por mar a su ruina, a unos repatriándolos injustamente, a otros persiguiéndolos, a otros dándoles muerte. Y, lleno bajo mano de dinero, en el Istmo ejercía ridículamente de hostelero sirviendo frías las carnes. Y ellos comían y rogaban que no fuese ocupación de Temístocles. 1-2. tu/ ge pron. pers. 2ª, dor. = at. su/ ge

2. ᾱ dor. Leutuxi¿dᾱn, ¹Aristei¿dᾱn, 3 ¹Aqᾱna=n, 4 Lᾱtw¯, 5 yeu/stᾱn prodo/tᾱn, 6 kata=gen, 8 e)/bᾱ

3. iera=n a)p' ¹Aqana=n, gen. plur. dor. 1ª decl., ide. *-ās-ōm > *-āh-

ōm > -ᾱwn > at. –w=n, dor. –a=n 2-4. e)paine/w con CD ¹Aristei¿dan y pred. del CD aÃndr' ... e)lqeiÍn

eÀna lw½iston, con forma de OS inf.y valor causal 4. eÀna lw½iston, pleonástico, ‘el uno mejor’; lw½istoj, superl. de

a)gaqo/j 4. e)peiì... hÃxqare Latw¯, OSCaus./Temp. ‘porque / después que’, con

CD Qemistoklh=n y pred. del CD, con valor causal, yeu/stan aÃdikon prodo/tan. 5. También mantienen ese valor causal las OSRelat. coordinadas entre sí 5 suj. oÁj (su anteced. es Qemistoklh=n) CD Timokre/onta (el poeta)... 6 ou) kata=gen... + 8... e)/ba...

TIMOCREONTE

52

9. En estas OSRelat. Timocreonte tiene a Temístocles por ‘mentiroso, injusto, traidor’: la conducta del suj. o(/j (Temístocles) se detalla con part. pred. peisqei/j, aquí ‘comprado, sobornado’, ... labw/n... ple/wn... kata/gwn... e)kdiw/kwn... kai/nwn, todos ellos con sus correspondientes CD u otros compl.

5. ceiÍnon, hom., jon., dor. de Rodas = at. ce/noj, de cenÛ-; hom. jon. e)o/nta = at. o)/nta

6. a)rguri¿oisi kobalikoiÍsi, dat. –oisi hom., jon., pero dor. –oij; adj. kobalikoiÍsi califica de ‘bellaco, tramposo’ el dinero con que Temístocles se deja comprar: tres talentos de plata son una cantidad importante.

10. Con partic. de/ la oración de ...pando/keue se unE a las anteriores OSRelat.: su suj sigue siendo 5 o(/j (Temístocles), con pred. u(po/plewj y part. pari¿sxwn. Adj u(po/plewj con jon.-at. –ew- < -ho-. Nótese u(po/-: ‘lleno bajo (mano), de manera irregular’ (cf. antes peisqei/j, labw/n)

10. pando/keue, imperf. sin aumento 11. krei=a, plur. neu. de hom. krei=aj = dor. krh/j, at. kre/aj. Part.

pari¿sxwn con doble ac.: CD <ta\> kreiÍa y pred. del CD yuxra/

12. Oración independiente de las anteriores. Suj oi d' ‘ellos’ se refiere a los del Istmo.

12. khuÃxonto, crasis de kai\ euÃxonto, con OSCompl. inf. gene/sqai. El significado ‘rogar, desear...’ supone negación modal mh/

12. wÓran, poet., ‘ocupación, cuidado, interés...’

[59] 3, 1-5 ou)k aÅra Timokre/wn mo/noj Mh/doisin o(rkiatomeiÍ: a)ll' e)ntiì kaÃlloi dh\ ponh- roiì kou)k e)gwÜ mo/na ko/lou- rij: e)ntiì kaÃllai 'lw¯pekej. Véase [27] SIMÓNIDES

Por tanto no es Timocreonte el único que hace juramento solemne con los medos, sino que hay también otros malvador y no soy yo la única zorra rabona; hay también otras zorras. 2. o(rkiᾱtomeiÍ, jon. –h-, compuesto que implica juramento +

sacrificio, juramento solemne que con el compl. Mh/doisin alude a acusación de mhdismo/j, de comprometerse con los persas haciendo traición a los griegos

TIMOCREONTE

53

3. y 5. e)ntiì 3ª plur. pres. ind. de ei)mi/, dor., con desin. –ntiì mantenida = jon.-at. ei)si/

3. kaÃlloi, 4 kou)k, 5 kaÃllai, crasis de kai/ con a)/lloi, ou)k, a)/llai

4. kou)k e)gwÜ... {ei)mi/, o dor. h)mi/} ... con pred. mo/na ko/lourij, ‘la única raposa’, dor. mo/nᾱ = at. mo/nh. Suj e)gwÜ = Timokre/wn, sin problema alguno con que este masc. tenga un pred. fem.

5. kaÃllai 'lw¯pekej, con aféresis de a)- en 'lw¯pekej = a)lw¯pekej [60] 5, 1-6

wÓfele/n s' wÕ tufle\ Plou=te mh/te gh=i mh/t' e)n qala/sshi mh/t' e)n h)pei¿rwi fanh=men, a)lla\ Ta/rtaro/n te nai¿ein k )Axe/ronta: dia\ se\ ga\r pa/nt' ai¹e\n a)nqrw¯poij kaka/. Mejor hubiese sido, ciego Pluto, que no te dejases ver ni en la tierra, ni en el mar, sino que habitaras siempre el Tártaro y el Aqueronte, pues por tí son siempre todos los males para los hombres. 1. wÓfele/n, 3ª sing. aor. ind. act. de hom. jon.-at. o)fei/lw, dor.

o)fh/lw, ‘deber’. Uso de (imperf.) y aor. wÓfelen para modo irreal de pasado, ‘debiera’ = ‘¡mejor hubiese sido que...’ + OSCompl. inf. ... fanh=men... nai¿ein... con suj. 1. s' (se/)

2. gh=i... qala/sshi, h)pei/rou, con h jon.-at. 3. e)n h)pei¿rwi ‘en tierra firme’ es redundante, enfático, tras

formulario mh/te gh=i mh/t' e)n qala/sshi 3. fanh=men inf. aor. “pas.” de fai/nw, con dor. -men = at. fanh=nai 5-6. pa/nt' ...kaka/ suj. de <gi/gnetai> o verbo similar. 6. ai¹e\n hom. = at. a)ei/, dor. ai)e/j

PÍNDARO

54

PÍNDARO (Pi/ndaroj) de Tebas, 518- p. 446 Pindari carmina cum fragmentis,

ed. H. Maehler, Leipzig, Teubner, 19715 [61] O I, 81-87

o( me/gaj de\ ki¿n- dunoj aÃnalkin ou) fw½ta lamba/nei. qaneiÍn d' oiâsin a)na/gka, ta/ ke/ tij a)nw¯numon gh=raj e)n sko/t% kaqh/menoj eÀyoi ma/tan,

85 a(pa/ntwn kalw½n aÃmmoroj; a)ll' e)moiì me\n ouÂtoj aÃeqloj u(pokei¿setai: tu\ de\ pra=cin fi¿lan di¿doi."

El peligro grande no admite varón débil. Si es inevitable morir, ¿por qué aceptar vanamente una vejez anónima, sentado en la oscuridad, sin tener parte en todo lo hermoso; para mí está destinada esta prueba y tú concédeme una acción exitosa. 82. fw½ta, poet. fw/j = a)/nqrwpoj, a)nh/r 83. oiâsin dat. plur. hom, jon., no dor. -oij 83. a)na/gkᾱ, 84. ma/tᾱn, 87. fi/lᾱn, ᾱ dor. = at. –h, 83. OSRelat. con {e)sti/} y cuyo anteced. {tou/twn} se sobreentiende

como compl. de tij... ‘uno de estos para los cuales es necesidad morir...’: del plano general de la condición humana se salta al individual del héroe enfrentado a una prueba.

83. ta/ adv. interrog. beocio, ‘por qué’, en origen plur. neu. del pron. indef.-interrogat. ide. *kwy-a (cf. lat. quia)

83. suj. tij con part. pred. kaqh/menoj y pred. adj. a)/mmoroj 83. ke/ partic. modal eol. con opt. pot. eÀyoi 85. a)/mmoroj, poet. eol., de ide. *n 9-smor-ós, ‘que no participa’, con

retracción eol. del tono. 86. aÃeqloj, hom. jon. = at. a)=qloj 87. tu\, pron. pers. 2ª, dor. = at. su/ 87. pra=cin, por tener *-ti- > -si- no es dor.; es poet., pero no jon.

prh=cij 87. fi¿lan, ‘favorable, exitoso’ 87. didoi, 2ª sing. imper. pres. act. de di/dwmi

[62] O II, 83-90 polla/ m<oi> u(p’ a)gkw½noj w©ke/a be/lh

85 eÃndon e)ntiì fare/traj fwna/enta sunetoiÍsin: e)j de\ to\ pa\n e(rmane/wn xati¿zei. sofo\j o( polla\ ei¹dwÜj fu#=:

PÍNDARO

55

maqo/ntej de\ la/bÈroi pagglwssi¿# ko/rakej wÑj aÃkranta garue/twn Dio\j pro\j oÃrnixa qeiÍon:

Bajo mi brazo, dentro de la aljaba, tengo muchas rápidas flechas que hablan a los entendidos. Para el vulgo se necesitan intérpretes. Sabio el que mucho sabe por naturaleza; y quienes aprendieron que profieran vanidades contra el ave divina de Zeus como cuervos de vocinglera garrulería. 83. m<oi> dat. pos. 84. a)gkw½noj, ‘codo’ → ‘brazo’; w©ke/a be/lh, plur. neu. con –e/a

mantenido, pero –ea > -h 85. e)ntiì, 3ª plur. pres. ind. de ei)mi/, dor., con desin. –ntiì mantenida =

jon.-at. ei)si/ 86. fwna/enta adj. poet., plur. neu. pred. de be/lh; de sust. fwna/,

‘voz’, con suf. abundancial ide. *-went-, ‘llenas de voz, elocuentes...’ + compl. dat. sunetoiÍsin. En terminología gramatical los gra/mmata fwna/enta ‘con voz’, son los sonidos ‘vocales’.

86. sunetoiÍsin, con dat. plur. hom., jon. –oisin, no dor. -oij 86. e)j de\ to\ pa\n, ‘para el todo’ = ‘para el vulgo profano’,

contrapuesto a sunetoiÍsin, la minoría de ‘entendidos’ 86. e(rmᾱne/wn, ᾱ dor., gen. régimen de impersonal xati¿zei, ‘hay

necesidad de...’ 87 sofo\j suj. de {e)sti/} con pred. o( polla\ ei¹dwÜj. Nótese

contraposición del que ‘mucho sabe’ fu#=, por naturaleza’ (saber innato) con los maqo/ntej, que saben ‘habiendo aprendido’: rivalidad de Píndaro con Simónides y Baquílides

88. la/broi... ko/rakej wÑj, con anástrofe de wÑj 89. gᾱrue/twn, con ᾱ dor., 3ª dual imper. pres. act. de garu/w, con

plur. neu. adverbial aÃkranta ‘cosas vanas’ = ‘en vano, vanamente’. Con este dual hay que concordar el plural maqo/ntej

90. pro\j oÃrnixa, con pro\j ‘hacia, contra’, hom., jon, pero no dor. poti/; pero

dor. oÃrnixa, no jon-at. oÃrniqa u oÃrnin 90. Los la/broi ...ko/rakej, ‘cuervos charlatanes’, son Simónides y

Baquílides. Dio\j... oÃrnixa, ‘ave de Zeus’ (=águila) es Píndaro y tal vez qei=on no sea calificativo ornamental ni redundante, sino insistente en la autovaloración del poeta

PÍNDARO

56

[63] P VIII, 81-97 te/trasi d' eÃmpetej u(yo/qen swma/tessi kaka\ frone/wn, toiÍj ouÃte no/stoj o(mw½j eÃpalpnoj e)n Puqia/di kÈri¿qh,

85 ou)de\ molo/ntwn pa\r mate/r' a)mfiì ge/lwj gluku/j wÕrsen xa/rin: kata\ lau/raj d' e)xqrw½n a)pa/oroi ptw¯ssonti, sumfor#= dedagme/noi. o( de\ kalo/n ti ne/on laxw¯n a(bro/tatoj eÃpi mega/laj

90 e)c e)lpi¿doj pe/tatai u(popte/roij a)nore/aij, eÃxwn kre/ssona plou/tou me/rimnan. e)n d' o)li¿g% brotw½n to\ terpno\n auÃcet<ai>: ouÀtw de\ kaiì pi¿tnei xamai¿, a)potÈro/p% gnw¯m# seseisme/non.

95 e)pa/meroi: ti¿ de/ tij; ti¿ d' ouà tij; skia=j oÃnar aÃnqrwpoj. a)ll' oÀtan aiãgla dio/sdotoj eÃlqv, lampro\n fe/ggoj eÃpestin a)ndrw½n kaiì mei¿lixoj ai¹w¯n.

De lo alto te abatiste malevolente sobre cuatro cuerpos para los cuales no se decidió en la fiesta Pítica ni un regreso igualmente feliz ni. cuando regresaron junto a su madre, una dulce sonrisa suscitó en torno a ellos gratitud, sino que por los callejones se agachan lejos de sus enemigos, mordidos por la desgracia.

Pero quien obtuvo en suerte alguna nueva belleza, sobre un gran esplendor vuela desde la esperanza con encumbradas proezas, con ambición por encima de riquez a.

Y en breve tiempo crece el placer ded mortales y también así cae en tierra, sacudido por terrible sentencia. Seres de un día, ¿qué esd uno? ¿qué no es?, el hombre es sueño de sombra, pero cuando llegue la luz que Zeus regala, sobre varones está brillante resplandor y vida dulce. 81 – 82. te/trasi... swma/tessi, dat. plur. poet. de jon. te/ssarej, at.

te/ttarej..., ide. *kwetr9-, cuatro’, + dat. “eol.” -essi 81. eÃmpetej, 2ª sing. aor. ind. act. dor. de e)mpi/ptw, sin aumento (=at.

e)ne/pesej). 82. kaka\ frone/wn, part. pred. de suj {su/, o dor. tu/} con CD kaka\

plur. neu. ya adverbial, ‘pensando el mal’ = ‘con mente malévola’, ‘malévolamente’

83. toiÍj puede considerarse pron. relat. (uso jon.), ‘para los cuales’, con anteced. te/trasi... swma/tessi; o puede hacer pausa fuerte tras frone/wn y abrir OInd. con toi=j demostr. ‘para ellos’, anaf. de te/trasi... swma/tessi

PÍNDARO

57

84. kri¿qh, 3ª sing. aor. pas, de kri/nw, sin aumento; no/stoj o(mw½j eÃpalpnoj, con o(mw½j ‘igualmente’, que implica compración con el regreso feliz del héroe vencedor

85. molo/ntwn gen. absol. temp., con suj. {tw=n} (= 83 toi=j); con compl. pa\r mate/r', apócope de para/ y mᾱte/r' con ᾱ dor.

85-86. a)mfiì ge/lwj gluku/j wÕrsen xa/rin, con tmesis de preverbio a)mfi/ y verbo wÕrsen, 3ª sing. aor. ind. act. de o)/rnumi, con suj. ge/lwj gluku/j y CD xa/rin. Verbo wÕrsen con –n poet. y jon.-at. metri causa, alargando sílaba -se

87. ptw¯ssonti, ‘se agachan’, 3ª plur. pres. ind. act. de poet. ptw/ssw, con dor. –onti mantenido ( pero jon.-at. *-onti > -ousi); su suj. {oi(/de}, con pred. a)pa/oroi y dedagme/noi, repite 81-82 te/trasi... swma/tessi, 83 toi=j, 85 molo/ntwn, es decir, los atletas derrotados y avergonzados; dor. a)pᾱoroi, jon—at. –h-, ‘apartados de...’

88. o( de/, demostr. suj. de 90 pe/tatai, con pred. part. 88 laxw/n y 92 e)/xwn

88. kalo/n ti ne/on, adj. neu. sustantivado, ‘alguna nueva belleza’, CD de laxw/n.

89. a(bro/tᾱtoj eÃpi mega/lᾱj, con ᾱ dor. y anástrofe eÃpi de e)pi/ 91. a)nore/aij, poet., dor. con ᾱ-, jon. h)nore/h = a)ndrei/a, que es la

‘virilidad’ y sus capacidades y sus éxitos, aquí u(popte/roij, ‘alados, que remontan el vuelo’

92. kre/ssona compar. jon. de kratu/j, con gen. plou/tou 2º term. de compar.

92. e)n d' o)li¿g%, puede sobreent. {xro/n%}; en 93 ouÀtw de\ kaiì, ‘y así también’, repite . e)n d' o)li¿g% {xro/n%}

92. brotw=n, poet., arcaísmo, de ide. *m(b)r 9tós = qnhto/j, ‘mortal’ 93. to\ terpno/n, adj. neu. sustantivado, ‘lo agradable’ → ‘el agrado,

el placer’ 93. pi/tnei, poet. = pi/ptw 94. gnw¯m# con ᾱ dor.; seseisme/non, part. perf. med. de sei/w.

95. e)pa/meroi, dor. y eol. con ᾱ y psilosis = jon.-at. e)fh/meroi. Considérese voc., no nom. suj. con {e)sme/n, ‘somos’}

95-96. ti¿ de/ tij; ti¿ d' ouà tij; skia=j oÃnar aÃnqrwpoj, con {e)sti/} en las tres oraciones. o)/nar, poet. y arcaico = o)/neiroj

96. o(/tan... e)/lqhi, subj. event. con o(/tan jon.-at., no dor. o(/ka kᾱ

BAQUÍLIDES

58

BAQUÍLIDES (Bakxuli/dhj) de Ceos, fl. 467 Bacchylide. Dithyrambes, epinicies, fragments,

ed. J. Irigoin, Paris, Les Belles Lettres, 1993

[64] Ep. V, 16-36 ......................... Baqu\n d' ai¹qe/ra couqaiÍsi ta/mnwn u(you= pteru/gessi taxei¿- aij ai¹eto\j eu)rua/naktoj aÃggeloj

20 Zhno\j e)risfara/gou qar- seiÍ krater#= pi¿sunoj i¹sxu/i+, pta/ssonti d' oÃrni- xej ligu/fqoggoi fo/b%: ouà nin korufaiì mega/laj iãsxousi gai¿-

25 aj, ou)d' a(lo\j a)kama/taj duspai¿pala ku/mata: nw- ma=tai d' e)n a)tru/t% xa/ei lepto/trixa su\n Zefu/rou pnoiaiÍsin eÃqeiran a)ri¿-

30 gnwtoj met' a)nqrw¯poij i¹deiÍn: twÜj nu=n kaiì <e)>moiì muri¿a pa/nt# ke/leuqoj u(mete/ran a)reta\n u(mneiÍn, kuanoploka/mou q' eÀkati Ni¿kaj xalkeoste/rnou t' ãArhoj,

35 Deinome/neuj a)ge/rwxoi paiÍdej:

Cortando el éter en la altura con rápidas alas el ave mensajera de Zeus de vasto imperioy fuerte voz campa audaz confiada en su fuerte vigor, y se agachan con temor las aves de armonioso canto. No la retienen crestas de elevada tierra ni bravas olas de mar infatigable. Mueve en el caos incansable su penacho de fina pluma con soplos de Céfiro, bien reconocible a la vista entre los hombres.

Así ahora también tengo yo caminos sin cuenta portodas partes para cantar vuestra excelencia, nobles hijos de Dinómenes, por voluntad de Nike de oscuro cabello y de Ares de broncíneo pecho. 16- hasta 22 i¹sxu/i+, una sola OInd. ... qarsei=, intransitivo, ‘nada

teme, se muestra animosa, con suj. ai¹eto\j que tiene pred. ta/mnwn... a)/ggeloj... pi/sunoj... cada uno con sus respectivos pred. o compl.

17-18. couqaiÍsi... pteru/gessi, dat. no dor.: poet., jon-at. –aisi + “eol.” -essi

17. ta/mnwn, hom., jon., dor. = at. te/mnwn

BAQUÍLIDES

59

19-20. eu)rua/naktoj, e)risfara/gou, epítetos de dioses, ‘de vasto imperio’, ‘de fuerte voz’

20. Zhno/j, gen. sing.: Zeu/j gen. Dio/j tiene la variante Zh/n, gen. Zhno/j, con diferentes evoluciones y extensiones, de ide. *dyēw-/ *deiw- / *diw-...(cf. lat. Iu-ppiter Iouis, diuus, diēs, deus...)

22. pta/ssonti, 3ª plur. pres. ind. dor. con –onti mantenido = jon.-at. –ousi < ide. *-onti; dor. ptᾱ/ssw = at. pth/ssw

22. o)/rnixej dor. = at. o)/rniqej, ligu/fqoggoi ‘de armoniosa voz’ 24. nin, pron. anaf. de 19, ai)eto/j 24. iãsxousi, 3ª plur. pres. ind., con solución jon.-at., cf. 21

pta/ssonti 24, 25. mega/lᾱj, a)kama/tᾱj, gen. sing, con ᾱ dor. = at. mega/lhj,

a)kama/thj 26-30. nwma=tai, poet., ‘dirige, gobierna, mueve...’ con suj. {19

ai)eto/j} que tiene apos. a)ri/gnwtoj y como CD lepto/trixa... e)/qeiran: aquí e)/qeira, ‘pelo, crin...’ → ‘cresta, penacho’, calificado de lepto/qric, ‘de pelo fino’ → ‘de pluma fina’

29-30. a)ri/gnwtoj... i)dei=n, bien reconocible de ver... /a la vista...’, con inf. de relación o referencia

30. met' a)nqrw¯poij, meta/ con dat., uso poet., ‘entre’ 31. twÜj nu=n kaiì <e)>moiì... ‘así ahora también para mí...’: tw/j ‘así,

tal’ cierra una comparación cuyo primer término es la descripción del águila y su vuelo, modelos o paralelos para los mil caminos que tiene el poeta para cantar la a)reth/ o ‘excelencia’ de los vencedores

31. <e)>moiì dat. pos. con {e)sti/} y suj. muri¿a... ke/leuqoj con inf. final u(mnei=n con CD u(mete/ran a)reta\n.

33. Ni/kᾱj, gen. sg. = at. Ni/khj. 34. )/Arhoj, gen. sing. hom., jon. = at. )/Arewj

33-34. gen. con adv. eÀkᾱti (= at. eÀkhti), uso poet., ‘por voluntad / medio de’

35-36. Deinome/neuj, gen. sing. contracto -euj, metri causa, y no bisílabo -eoj; es gen. pos. compl. del voc. sing. a)ge/rwxoi paiÍdej, los atletas cuyo triunfo celebra el poeta

[65] Dith. 4, 1-30 Basileu= ta=n iera=n ¹Aqa- na=n, tw½n a(brobiw¯n aÃnac ¹Iw¯nwn, ti¿ ne/on eÃklage xalkokw¯- dwn sa/lpigc polemhi¿+an a)oida/n;

5 åH tij a(mete/raj xqono\j dusmenh\j oÀri' a)mfiba/l-

BAQUÍLIDES

60

lei stratage/taj a)nh/r; hÄ lvstaiì kakoma/xanoi poime/nwn a)e/kati mh/-

10 lwn seu/ont' a)ge/laj bi¿#; hÄ ti¿ toi kradi¿an a)mu/s- sei; Fqe/ggeu: doke/w ga\r eiã tini brotw½n a)lki¿mwn e)pikouri¿an kaiì tiìn eÃmmenai ne/wn,

15 wÕ Pandi¿onoj uie\ kaiì Kreou/saj. Ne/on hÅlqe<n> dolixa\n a)mei¿- yaj ka=ruc posiìn ¹Isqmi¿an ke/leuqon: aÃfata d’ eÃrga le/gei kratai- ou= fwto/j: to\n u(pe/rbio/n t’ eÃpefnen

20. Si¿nin, oÁj i¹sxu/i+ fe/rtatoj qnatw½n hÅn, Kroni¿da Lutai¿- ou seisi¿xqonoj te/koj: su=n t' a)ndrokto/non e)n na/paij Kremmuw½noj a)ta/sqalo/n

25 te Ski¿rwna kate/ktanen: ta/n te Kerkuo/noj palai¿s- tran eÃsxen, Poluph/mono/j te kartera\n sfu=ran e)ce/balen Proko/p- taj, a)rei¿onoj tuxwÜn

30. fwto/j. Tau=ta de/doix' oÀp# teleiÍtai.

Rey de la sagrada Atenas, soberano de los jonios de vida refinada ¿por qué recientemente la trompeta de broncínea boca hacía sonar canto de guerra? ¿Es que algún caudillo enemigo rodea las fronteras de nuestra tierra? ¿o piratas malhechores arrean con violencia los rebaños de ovejas contra la voluntad de los pastores? ¿o qué te lacera el corazón? Habla, pues creo que, si algún mortal tiene ayuda de jóvenes valerosos, también tú la tienes, hijo de Pandión y Creusa.

Hace poco llegó un mensajero tras recorrer a pie un corto camino en el Istmo y cuenta acciones indecibles de un varón fuerte: mató al soberbio Sinis, que por su vigor era el mejor de los mortales, hijo del Crónida Liteo que agita la tierra. Y en los valles de Cremión mató a la cerda homicida y al temerario Escirón y se hizo con la palestra de Cerción: Procoptes dejó caer el fuerte martillo de Polipemon tras topar con varón superior. Tengo miedo de cómo acabará esto.

BAQUÍLIDES

61

1. ta=n iera=n ¹Aqana=n, gen. plur. dor. 1ª decl.: ide. *-ās-ōm > *-āh-ōm > mic. –a-o, hom., eol. -ᾱwn, dor. –a=n, at. –w=n

1. )Aqᾱna=n, con ᾱ dor. = at. )Aqhnw=n; también ᾱ dor. 4 a)oida/n, 5 ᾱ(mete/raj, 7 stratᾱge/tᾱj, 8 kakomᾱ/xanoi, 9 a)e/kᾱti, 15 Kreou/sᾱj, 16 dolixᾱ/n, 17 kᾱ/ruc, 21 qnᾱtw=n, 26 tᾱ/n, 28 Proko/ptᾱj, 30 o//(p#

2. aÃnac, voc. sing., en yuxtaposición con voc. basileu= 3. ti/ adv. interrog. ¿por qué...?, ne/on adv. ‘de nuevo, nuevamente’,

e)/klage, 3ª sing. aor. 2º ind. act. de kla/zw, con CD polemhi¿+an a)oida/n.

4. polemhi¿+an, con suf. –h/ioj poet., jon. = pole/mioj. a)oida/n = at. contracto %)dh/

5. åH, adv. interrog., es epexegético o aclaratorio de la OInd. interrog. anterior: ‘es que..., es porque...’. Pero 9 y 12, (¡ojo al acento!) h)/ son otra cosa, son simples disyuntivas, ‘... o ...’ en la interrogación múltiple que se hace. (cf. traducción)

9. poime/nwn a)e/kati, el gen. plur. depende del adv. a)e/kᾱti 10. seu/ont', es decir, seu/onti, 3ª plur. pres. ind. dor. con –onti

mantenido = jon.-at. –ousi < ide. *-onti 11. toi, dat. sing. pron. pers. 2ª, dor. = at. soi 11. kradi/an, dor., y variante kardi/an, jon.at. (ambas, de ide. *kr 9d-),

tienen uso poet. según comodidad métrica, breve kra-, larga kar-

11. a)mu/ssei, común, pero at. a)mu/ttw, con –ss- y –tt- < *-kh-y-, cf. a)muxh/; *-y- es suf. de formación de presentes verbales.

12. fqe/ggeu, 2ª sing. imper. pres. med., fqe/ggomai, con bisílabo –eo > monosílabo -eu ‘metri causa’

12. doke/w OP de la que depende OSCompl. inf. e)/mmenai con suj. ac. e)pikouri/an + gen. a)lki¿mwn... ne/wn, con kai/ adv. ‘también’ y con dat. pos. dor. ti/n (= at. soi/). La persona aludida con pron. ti/n (= at. soi/)) es la aludida también en voc. 15, wÕ Pandi¿onoj uie\ kaiì Kreou/saj, es decir, Egeo, padre de Teseo

12. Toda la OSCompl. a)lki¿mwn e)pikouri¿an kaiì tiìn eÃmmenai ne/wn. es, a su vez, OP, apódosis o consecuencia, del período condicional con OSCond., prótasis o condición, eiã tini..., con tini como dat. pos. con {e)sti/} y suj. {nom. sing. e)pikouri/a} + brotw½n. Poet. arcaico brotw=n = cf. 21 qnᾱtw=n, con ᾱ dor.

14. e)/mmenai inf. hom. y eol. lesb. = at. ei)=nai 16. ne/on adverbial, ‘recientemente, poco ha’

BAQUÍLIDES

62

16. h)=lqe<n>, 19 e)/pefnen, 25 kate/ktanen 27 e)/sxen, 28 e)ce/balen, con -n efelcística jon. por conveniencia métrica

16-17. de hÅlqe<n> es suj. ka=ruc con part. pred. a)mei¿yaj + CD dolixa\n ¹Isqmi¿an ke/leuqon. Dat. instr. posi/ ‘con los pies’ → ‘a pie’. De ide. *pod-sí > posi/ hom., jon, y possi/, hom., dor., que se usan según conveniencia métrica, y también “eol.” po/dessi. Además, nótese posi/n con –n efelcística jon.-at. para evitar el encuentro de vocales –si/ )Is-

18. le/gei, suj. {17 ka=ruc}, CD, a)/fata e)/rga (de un gen. fwto/j, que es Teseo), acciones que van contarse seguidamente en estilo directo...: con suj. {Qhseu/j} 19 eÃpefnen... 25 kate/ktanen... 27 e)/sxen... pero con suj. Proko/ptaj de 28 e)ce/balen. En todo el pasaje 19-30 la abundancia de adjetivos epítetos y otros complementos (OSRelat., genitivos) crea un cierto fárrago en una sintaxis básica de {suj.} + verbo + CD

19. e)/pefnen, hom., 3ª sing. aor. ind. act., de ide. *gwhen-; es aor. 2º con redupl. y raíz en grado Ø *gwe-gwhn-

20. fe/rtatoj, superl.; también fe/ristoj, y compar. fe/rteroj, pero no hay el positivo *fe/roj

21. Kroni/da, gen. sing. dor. = at. Kroni/dou, de ide. *–ās-o > hom., eol. -ᾱo, dor. -ᾱ, at. –ou; con suf. patronímico, ‘hijo de Crono’

24. su=n, ac. sing. de su=j, de género común; pero en este mito es fem. ‘cerda salvaje, jabalina’; adj. a)ndrokto/non ‘homicida’, de 2 terminaciones, -oj, -on, no diferencia formas de masc. y de fem.

25. kate/ktanen, 3ª sing. aor. 2º ind. act. de kataktei/nw. 28. Cambio de suj., ya no {Qhseu/j}, sino Proko/ptᾱj con e)ce/balen,

‘dejó caer’ CD sfu=ran... 29. tuxwÜn part. pred. de suj. Proko/ptᾱj con valor causal, ‘tras

encontrar...’ = ‘porque encontró’. tuxw/n rige gen. arei/onoj fwto/j, con a)rei/onoj compar. de a)gaqo/j, especializado en el sentido de ‘más valiente, más fuerte’

30. Tau=ta anaf. de todo lo relatado (19-30), en prolepsis o anticipación como CD de de/doix' que es OP de la que depende OSIntInd oÀp# teleiÍtai, cuyo sujeto lógico sería ese pron. tau=ta: ‘temo esto cómo acabará’ → ‘temo cómo acabará esto’

SAFO

63

LÍRICA MONÓDICA, 66-93

Poetarum lesbiorum fragmenta, ed. E. Lobel et D. Page, Oxford, Clarendon Press, 1955 (reimpr. 1968)

ADVERTENCIA.- Para la monodia eólica las notas se basan en el texto tal cual se presenta y solamente en algún texto se entra en problemas de su edición crítica.

SAFO (Sapfw/) de Lesbos, fl. 600

[66] 1, 1-28 po]ikilo/qro[n' a)qana/t ¹Afro/dita, paiÍ] D[i¿]oj dol[o/ploke, li¿ssomai¿ se, mh/ m'] aÃsaisi [mhd' o)ni¿aisi da/mna, po/tn]ia, qu=[mon,

5. a)ll]a\ tui¿d' eÃl[q', aiã pota ka)te/rwta ta\]j eÃmaj auÃ[daj a)i¿oisa ph/loi eÃk]luej, pa/tro[j de\ do/mon li¿poisa x]ru/sion hÅlq[ej aÃr]m' u)pasde[u/caisa: ka/loi de/ s' aÅgon

10 wÓ]keej strou=[qoi periì ga=j melai¿naj pu/]kna di¿n[nentej pte/r' a)p' w©ra/nwiãqe- ro]j dia\ me/ssw: aiå]ya d' e)ci¿ko[nto: su\ d', wÕ ma/kaira, meidiai¿[sais' a)qana/twi prosw¯pwi

15 hÃ]re' oÃtt[i dhuÅte pe/ponqa kwÓtti dh]uÅte k[a/l]h[mmi k]wÓtti [moi ma/lista qe/lw ge/nesqai m]aino/lai [qu/mwi: ti¿na dhuÅte pei¿qw !]!sa/ghn [e)j sa\n filo/tata; ti¿j s', wÕ

20 Ya/]pf', [a)dikh/ei; ka]iì g[a\r ai¹ feu/gei, taxe/wj diw¯cei, <ai¹ de\ dw½ra mh\ de/ket', a)lla\ dw¯sei,> <ai¹ de\ mh\ fi¿lei, taxe/wj filh/sei> <kwu)k e)qe/loisa.>

25 <eÃlqe moi kaiì nu=n, xale/pan de\ lu=son> <e)k meri¿mnan, oÃssa de/ moi te/lessai> <qu=moj i¹me/rrei, te/leson, su\ d' auÃta> <su/mmaxoj eÃsso.> Baritonesis eólica: 2. D[i/]oj, 4 qu=[mon, 5 e)/l[q', 6 eÃmaj au)/[daj, 7

pa/tro[j, 7 li/poisa, 9 ka/loi, 10 w)/]keej strou=[qoi, 17 ge/nesqai, 18 [qu/mwi, 20 a)dikh/ei, 23 fi/lei, 25 9 e)/lqe, xale/pan, 26 meri/mnan, 27 qu=moj, au)/ta

ᾱ = jon.-at. h: 6 ta\]j eÃmaj auÃ[daj, 9 a)=gon, 10 ga=j melai¿naj, 18 m]aino/lᾱi, 19 sa\n filo/tᾱta, 24 au)/tᾱ

1. po]ikilo/qro[n', hápax, creación de Safo

SAFO

64

1. a)qana/t ¹Afro/dita, voc. adj. - ᾱ con elisión, pero voc. sust. -ᾰ

2. dol[o/ploke, no es hápax, pero sí parece creación ded Safo 3. a)/saisi, o)ni/aisi, dat. plur. lesb. = jon.-at. –aisi, -aij 3. o)ni/aisi = at. a)ni/aisi 3. da/mna, 2ª sing. imper. pres. act. de da/mnhmi 4. tui/de, adv. lesb., ‘aquí’, at. deu=ro 5. aiã pota ka)te/rwta = at. ei)/ pote kai\ a)/llote. No se registra at.

*e(te/rwte, que sería la equivalencia más directa 6. a)i/oisa, part. pres. fem., ide. *-o-nt-ya > lesb. –oisa, con -oi dipt.,

pero jon.-at. –ousa, con –ou- = ọ; también 7 li/poisa, 9 part. aor. u)pasde[u/caisa y 14 meidiai¿[sais', de *-sa-nt-ya, 24 e)qe/loisa

6. a)i/oisa rige gen. ta\]j eÃmaj auÃ[daj. Contrástese a)i/oisa ‘oír’ con e/)kluej ‘escuchar, atender’

6. ph/loi lesb. = at. thlou=, lejos, en la distancia’, de ide. *kwēl-

9. u)pasde[u/caisa, lesb. = at. u(pozeu/casa, part. aor. de u(pozeu/gnumi. Nótense: prepos. u)pa-, con psilosis= at. u(po/; grafía lesb. –sd- por común –z-; lesb. -aisa, at. –asa < *-a-nt-ya, con lesb. –ai-

dipt., at. -ᾱ- que ya no pasa a h 10. w)]ke/ej = jon.-at. w)kei=j, de *-ew-es 10. periì ga=j melai¿naj, lesb. peri/ + gen., ‘sobre’. Hay otras

interpretaciones, por ejemplo, peri/ en tmesis con di/nnentej y ga=j melai¿naj significando dirección ‘hacia’

11. pu/kna adj. plur. neu. con pte/r', pero en pu/]kna di¿n[nentej pte/r' tiene pu/kna valor adverbial ‘espesas, frecuentes’ → ‘rápidamente’,

11. di/nnentej, part.pres., lesb. con hipereolismo gráfico –nn-, di/nnhmi = at. dine/w

11-12. a)p' w©ra/nwiãqero]j dia\ me/ssw:= at. a)p' ou)ranou= dia\ me/sou ai)qe/roj: lesb. w()rano/j = at. ou)rano/j; crasis de w)ra/nw ai)/qeroj; gen. sing. w)ra/nw, me/ssw, con –w = at. –ou, de ide. *-os-o; adj. me/ssw, con –ss-, de ide. *medhy-o-, pero jon.-at. me/soj.

14. meidiai¿[sais', de meidia/w, el primer dipt. –ai- (por –a-) es hipereolismo gráfico, sin otra base que cargar el ‘color’ dialectal del texto

15. hÃ]re' 2ª sing. imperf. med. de e)/romai o e)re/omai, es OP de las OSInt.Ind. oÃtt[i ... pe/ponqa kwÓtti k[a/l]h[mmi k]wÓtti qe/lw... cuyo sujeto es { egw/ = Safo}. De estas OSInt.Ind.:se pasa a OInd. interrog. directa ti¿na...pei¿qw... {suj. e)gw/ = Afrodita}; ti¿j s'... [a)dikh/ei; Nótese que la OP tiene imperf., tiempo pretérito,

SAFO

65

‘preguntabas’, que no condiciona que las OSInt.Ind. tengan tiempos de presente. También en el estilo directo que sigue, 18 y ss., se mantiene el presente.

15-17. o)/tti, pron. interrog. lesb., con psilosis, de ide. *yod-kwi(d) = at. o(/ti, de *yo-kwi(d); kw)/tti, crasis de kai\ o)/tti

15-18.dhu=)te, crasis de dh\ au=)te. 15-18. Nótese epanáfora oÃtt[i dhuÅte... kwÓtti dh]uÅte...k]wÓtti... ... ...:

ti¿na dhuÅte... 16. k[a/l]h[mmi, pres. atemático lesb. = at. kale/w; -mm- es

hipereolismo gráfico, sin otra base que cargar el ‘color’ dialectal del texto

19. !]!sa/ghn: hay varias conjeturas en juego para completar el pasaje y ei)saghn darnos buen sentido al texto; inf. pres. = at. ei)sa/gein

20. Ya/]pf' voc., elisión de Ya/pfoi, nom. Yapfw/ 20. a)dikh/ei, pres. lesb. a)dikh/w = at. –e/w, pero 25 fi/lei, baritonesis

de filei=, supone file/w 21. ka]iì g[a\r, con kai/ no copulativo, ‘porque de hecho’ 21-23. ai) conj. cond. eól. = at. ei). Tres OSCond., prótasis,condición

real de presente, feu/gei, de/ket', fi/lei, y tres OP, apódosis, consecuencia real de futuro, diw/cei, dw/sei, filh/sei. Nótese la epanáfora de ai) + 3 pres. en paralelo con 3 fut. en homeoteleuton, es decir, con igual final. Además, figura etimológica en dw=ra / dw/sei y paronomasias en fi/lei / filh/sei y 26-27 te/lessai / te/leson

24. kwu)k e)qe/loisa, con kwu)k crasis de kai\ ou)k y el nom. sing. fem. part. pres, con valor concesivo kwu)k e)qe/loisa, ‘también si no quiere’= ‘incluso aunque no quiera’, es claro en cuanto a que es mujer la persona que debe volver al mor ded Safo. Pero en 18 ti/na y 19 ti/j el género gramatical común no definía el sexo de la persona amada.

25. moi, dat. directivo y también de interés, ‘ven a mí / en mi ayuda’; moi, de interés, sobreent. en 27 te/leson y 28 su/mmaxoj e)/sso

25. xale/pan... e)k meri¿mnan, gen. plur. lesb -ᾱn, jon.-at. –w=n, hom. eol. -ᾱwn < ide. *ās-ōm

26. o)/ssa, con psilosis, lesb. = jon.-at. o(/sa, de ide. *yo-ti-o 26. te/lessai, pero 27 te/leson, del aor. de tele/w; de base *teles- en

eol. y dor. es regular –ss-, pero en jon.-at. esperamos –s-; desde Homero en texto poético –ss- y –s- según conveniencia métrica.

27. i)me/rrei, lesb., con psilosis, = at. i(mei/rw, pres. con suf. *y, lesb. *-r-y- > -rr-, pero at. –r- y -ei- es ẹ

SAFO

66

28. e)/sso, 2ª sing. imper. de ei)mi/ = at. i)/sqi

Inmortal Afrodita de trono variopinto, hija de Zeus, urdidora de

engaños, te suplico, no me domes, señora, el corazón con angustias y

aflicciones, sino ven aquí, si alguna otra vez al oír de lejos mi voz me

escuchaste y viniste, tras dejar la casa de tu padre y de uncir tu carro

de oro. Y te traían hermosas, veloces aves sobre la negra tierra

batiendo alas rápidamente, desde el cielo por medio del éter; y

rápidamente llegaban y tú, bienaventurada, sonriendo con rostro

inmortal preguntabas qué me ocurre de nuevo y por qué te llamo de

nuevo y qué es lo que más deseo que se me haga realidad para mi

enloquecido corazón. ¿A quién de nuevo persuado a volver a tu amor?

¿Quién, Safo, te ofende? En verdad que, si huye, enseguida irá detrás;

si no acepta regalos, ya los dará y, si no ama, enseguida amará,

aunque ella no quiera. Ven a mí también ahora y líbrame de mis duras

cuitas y cúmpleme cuanto mi corazón desea que se me cumpla, y tú

misma sé mi aliada.

[67] 16, 1-20

o]i¹ me\n i¹pph/wn stro/ton oi¹ de\ pe/sdwn oi¹ de\ na/wn faiÍs' e)p[iì] ga=n me/lai[n]an eÃ]mmenai ka/lliston, eÃgw de\ kh=n' oÃt- tw tij eÃratai:

5 pa/]gxu d' euÃmarej su/neton po/hsai p]a/nti t[o]u=?t', a) ga\r po/lu perske/?q?o?i?s?a k?a/l?lo?j? [a)nq]r?w¯pwn ¹Ele/na [to\]n aÃndra t?o\n? [ ]!ston k?all[i¿poi]s?' eÃba 'j Troi¿+an ple/oi?[sa

10 kwu)d[e\ pa]iÍdoj ou)de\ fi¿lwn to[k]h/wn p?a/[mpan] e)mna/sqh, a)lla\ para/g?a?g?' a?uÃtan [ ]san [ ]ampton ga\r [ [ ]!!!kou/fwj t[ ]oh![!]n?

15 !!]m?e? nu=n ¹Anaktori¿[aj o)]n?e/?mnai- s' ou) ] pareoi¿saj, ta=]j <k>e bolloi¿man eÃrato/n te ba=ma ka)ma/ruxma la/mpron iãdhn prosw¯pw hÄ ta\ Lu/dwn aÃrmata �kanoploisi

20 [ m]a/xentaj.

Dicen unos que una formación de jinetes, otros que de infantes, otros que de naves es lo más hermoso que hay sobre la negra tierra, pero yo digo que lo que cada uno ame.

SAFO

67

Y es muy fácil hacer comprensible esto a cualquiera, pues Helena, la que mucho sobresalía en belleza entre los hombres, tras abandonar a su hombre, el mejor de todos, se fue por mar a Troya y no se acordó en absoluto ni de la hija ni de sus padres, sino que la extravió... [Afrodita....] ... ... ... ahora me acordé de Anactoria no presente: preferiría ver su amable paso y la luz brillante de su rostro antes que los carros de los lidios e infantes en revista... Baritonesis eólica: 1 stro/ton, pe/sdwn, 2 na/wn, fai=s’, 3 e)/gw, 5

eu)/marej, su/neton, po/hsai, 6 pa/nti, po/lu, 10 pa]i=doj, 11 au/)tan, 17 e)/raton, 18 lampro/n, i)/dhn

ᾱ = jon.-at. h: 2 na/wn, ga=n, 6 a), 7 (Ele/na, 9 e)/ba, 11 e)mna/sqh, parᾱgag?’ a?uÃtan, 15 o)]n?e/?mnais’, pareoi¿saj, 17 bolloi/man, ba=ma

Psilosis: 1, 2 oi),1 i)pph/wn, 3 o)/ttw, 6 a) 1. i)pph/wn = at. i(ppe/wn; 11, to[k]h/wn = at. toke/wn, de –eu/j, -e/wj 1. stro/ton = at. strato/n, ide. *str 9-tó-. stro/ton también con

pe/sdwn y con na/wn: ‘formación de jinetes... (formación) de infantes... (formación) de naves

1. pe/sdwn –sd- eol. = at. pezw=n, ide. *ped-yó- 2. na/wn = at. new=n, ide. *nāwōm, nom sing. nau=j 2. faiÍs’ = at. fasi/, 3ª plur., ide. *bha-ntí > *bhansí > lesb. fai=si,

con dipt., at. . fasi/, con ᾱ que no evoluciona a h 3. e)/]mmenai, inf. lesb. de ei)mi/, de *es-menai, = at. ei)=nai 3. kh=n’ oÃttw = at. e)ke=ino o(/tou. Pron demostr. lesb. kh=n’ = at.

e)kei=no; pron. indef. gen. sing. ide. *yod-kwes-o > lesb. o)/ttw, pero ide. *yo-kwes-o > at. o(/tou; también 18 prosw/pw, gen. con –w < *-os—o, at. –ou (eol. ō, pero at. ọ)

1-4. OP suj. oi) me\n ... oi) de\... verbo faiÍs’... con OSCompl. inf. ...e)/mmenai cuyo suj. es stro/ton y pred. ka/lliston. Este esquema se continúa en 3 eÃgw de\ {fai=mi ka/lliston e)/mmenai} kh=n’ suj. del inf. y anteced. del pron. relat. oÃttw en la OSRelat. cuyo verbo e)/ratai, ‘amar, desear’ rige gen. o)/ttw tij eÃratai

4. eÃrᾱtai por su ᾱ puede ser subjuntivo temático, frente a indicativo eÃrᾰtai atemático; pero también podría ser indicativo temático eÃrᾱtai, con -ᾱ- < *-a-e-, tema verbal + vocal temática. La diferencia es relevante en la traducción: ‘aquello que uno ame’ (eventual, elección abierta...) / ‘aquello que uno ama’ (real, elección concreta...). En todo caso, si es subj. event., la partic. modal no se echa en falta.

5. po/hsai = at. poih=sai 6. po/lu adj. neu. adverbial

SAFO

68

6. perske/?q?o?i?s?a = part. aor. act., de eol. perr/exw (perie/xw), ‘destacar, superar’, formado sobre tema hom. y poet. sx-eq- y con preverbio eol. per (= peri/). Su compl. es gen. a)nqrw/pwn. En at. tendríamos u(persxou=sa, de u(per/exw. Part. lesb. –oisa = at. –ousa, de ide. *o-nt-ya; también en 9 k?all[i¿poi]s?’, ple/oi?[sa, 15 pareoi/saj

7. ka/lloj ac. de relac. con perske/?q?o?i?s?a 8. t?o\n? [ ]!ston, puede restituirse el texto como t?o\n?

[pana/ri]ston, epíteto no hom., pero sí de Hesíodo 9. eÃba ‘j, aféresis, por eÃba e)j 10. kwu)d[e, crasis de kai\ ou)/de 10. pa]i=doj aquí es fem.: Hermíone 11. e)mna/sqh, 3ª sing. aor. “pas.” de mimnh/skw 11. para/g?a?g?’ , aor. 2º act., redupl., de para/gw, ‘extraviar’, CD

a?uÃtan anaf. de ¹Ele/na, protagonista del mito con que Safo autoriza su opinión 3 e)/gw de\...

12 y ss.: en el texto perdido se supone mención expresa de Afrodita, la diosa que extravía a Helena, y a partir de 15 ...nu=n... volvemos al presente, Safo recuerda a la ausente Anactoria, etc.

15. o)]n?e/?mnais’, 1ª sing. aor. ind. act., con hipereolismo gráfico –ai- por –a- = at. a)ne/mnhsa, de a)namimnh/skw, que rige gen. ¹Anaktori¿[aj... ou) ] pareoi¿saj

17. ta=]j, no artic., sino pron. demostr. anaf. de ¹Anaktori¿[aj. Es gen. pos. determinando a 18-19 eÃrato/n te ba=ma ka)ma/ruxma la/mpron... prosw¯pw.

17. <k>e bolloi¿man, con partic. modal eol. restituida en el texto, 1ª sing. opt. pres. med. de lesb. bo/llomai = at. bou/lomai, quizá de *gwol-n-omai. Es opt. pot., pero si seguimos texto ta=]j te bolloi/man... sería opt. desider. y tendríamos ta=]j te como forma enfática o reforzada del pron. demostr.

18. i)/dhn, inf. aor. act. de o(ra/w, = at. i)dei=n, con –hn y –ein < *-een < *-ehen < ide. *-e-sen; eol. –h-, ē, pero at. –ei-, ẹ 17-19. opt. pot. <k>e bolloi¿man...‘preferiría’ iãdhn ‘ver’ CD... ba=ma

ka)ma/ruxma... hÄ ‘antes que’ CD ta\... aÃrmata...:

19-20. �kanoploisi [ m]a/xentaj, el texto podría restituirse como ka)n o)ploisi [pesdom]a/xentaj, ‘infantes (combatientes a pie) en revista (en parada)’. Pero hay reparos varios a tal restitución. Nótese que con este final Safo afirma su preferencia por encima de la de los que optan por formaciones de combatientes. Los ‘carros de los lidios’ son una referencia de

SAFO

69

prestigio para reforzar la opción de Safo por “lo que cada uno ame”.

[68] 31, 1-16

fai¿netai¿ moi kh=noj iãsoj qe/oisin eÃmmen’ wÓnhr, oÃttij e)na/ntio/j toi i¹sda/nei kaiì pla/sion aÅdu fwnei¿- saj u)pakou/ei

5 kaiì gelai¿saj i¹me/roen, to/ m’ hÅ ma\n kardi¿an e)n sth/qesin e)pto/aisen, w©j ga\r eÃj s’ iãdw bro/xe’ wÓj me fw¯nai- s’ ou)d’ eÄn eÃt’ eiãkei, a)ll’ aÃkan me\n glw½ssa �eÃage le/pton

10 d' auÃtika xrw½i pu=r u)padedro/mhken, o)ppa/tessi d' ou)d' eÄn oÃrhmm', e)pirro/m- beisi d' aÃkouai, �e/kade m' iãdrwj yu=xroj kakxe/etai� tro/moj de\ paiÍsan aÃgrei, xlwrote/ra de\ poi¿aj

15 eÃmmi, teqna/khn d' o)li¿gw 'pideu/hj fai¿nom' eÃm' auÃtai: Me parece ser igual a los dioses el varón que se sienta frente a tí y de cerca te oye hablar dulcemente y sonreír con encanto; en verdad que esto me sobresalta el corazón en el pecho, pues en cuanto te miro un momento, al punto me es imposible ya pronunciar palabra, sino que tengo embotada la lengua y enseguida un ligero fuego corre bajo mi piel, nada veo con mis ojos, zumban mis oídos y me domina un sudor frío (y me corre un sudor frío), un temblor me caza entera, estoy más verde que la hierba y me parece que ma falta poco para estar muerta. Cf. Catulo 51 (En cursiva lo que se corresponde, no necesariamente al detalle con Safo) Ille mi par esse deo videtur, ille, si fas est, superare divos, qui sedens adversus identidem te spectat et audit dulce ridentem, misero quod omnes eripit sensus mihi: nam simul te, Lesbia, aspexi, nihil est super mi <vocis in ore;> lingua sed torpet, tenuis sub artus flamma demanat, sonitu suopte tintinant aures geminae, teguntur

SAFO

70

lumina nocte. otium, Catulle, tibi molestumst: otio exsultas nimiumque gestis: otium et reges prius et beatas perdidit urbes. Baritonesis eólica: 1 qe/oisin, 2 w)/nhr (o) a/)nhr), e)na/ntioj, 3

pla/sion, a)=du, 5 i)me/roen, 7 bro/xe', fw/nais', 9 le/pton, 10 au)/tika, 12 a/)kouai, 13 i)drwj yu=xroj, 14 a)/grei, 15 'pideu/hj, 16 eÃm' auÃtai

ᾱ = jon.-at. h: 3 pla/sion a)=du fwnei/saj, 5 gelai/saj, ma\n, 6 e)pto/aisen (?), 16 au)/tai

Psilosis: 2 wÓnhr, oÃttij, 3 a)=du, 4 u)pakou/ei, 5 i)me/roen, 7 w)j, w)/j, 8 e)\n, 10 u)padedro/mhken, 11 e)|n, o)/rhmmi, 13 i)/drwj

1. kh=noj, eol. = at. e)kei=noj, jon. kei=noj, con –h- (ē) y –ei- (ẹ ) <*-ee-

2. qe/oisin, dat. plur. lesb. = jon.-at. –oisi. Nótese –n efelcística jon.-at., y también en 6 e)pto/aisen, 10 u)padedr/omhken, pero en 12 (e)pirro/m-)beisi d' aÃkouai, la métrica excluye final –sin en el adonio ∪∪ X. 2. e)/mmen', de *es-menai, inf. pres. lesb. de ei)mi/ = jon.-at. ei)=nai 2. w)/nhr, crasis de o) a)nh/r 2. o)/ttij lesb. = jon.-at. o(/stij; lesb. extiende a toda la flexión –tt-

que se origina en neutro, ide. *yod-kwid > o)/tti 2. toi dat. sing. pron. pers. 2ª = at. soi 3. i)sda/nei, con eol. –sd- = común –z-, pres. = i(/zw 3. a)=du y 5. i)me/roen, adj. neu., adverbiales,’dulcemente’ y

‘deseablemente’ 3. fwnei/saj y 5. gelai/saj, part. pres. no de fwne/w, gela/w, sino de

flexión atemática, *fw/nhmi, *ge/lami: *phone-nt-ya- > *phonensa > fwneisa-, *gela-nt-ya- > *gelansa- > gelaisa-, con evolución lesb. –ei- y –ai- dipt.

3. fwnei/saj y 5. gelai/saj, part. pres. en gen. sing. por ser compl. de u)pakou/ei; con ambos sobreent. gen. pron. pers. 2ª {se/qen = at. sou=}, que continúa el dat. toi de 2 e)na/ntio/j toi.

3-5. Nótese el quiasmo ADV . + PART. + VERBO + PART. + ADV. en aÅdu fwnei¿saj u)pakou/ei kaiì gelai¿saj i¹me/roen

5. i)me/roen, adj. poet., con suf. abundancial ide. *-went-: con base i)meroj ‘deseo’, adj. i)mero/eij ‘deseable, encantador’

5. to/ demostr. anaf. de lo anterior y suj. de e)pto/aisen 6. e)pto/aisen, aor. que puede presuponer un atem. *pto/ami = ptoe/w.

Pero lo regular sería e)pto/ᾱsen, sin razón alguna para dipt. -ai-,

SAFO

71

que aquí es hipereolismo, grafía que da ‘color’ dialectal al texto. Este aor. parece gnómico, atemporal, más que significante de tiempoo pasado

7. e)j = at. ei)j, i)/dw 1ª sing. aor. subj. de o(ra/w; es subj. event. con valor iterativo, ‘cuando te mire...’ = ‘cada vez que te miro...’

7. bro/xe' = at. braxe/a, adj. neu., adverbial, ‘brevemente’ 7. w©j ga\r... iãdw... wÓj... eiãkei, correlación con w)j temporal, ‘en

cuanto te miro... al punto me es imposible...’ 7. fw/nais' es corrección de texto fw/naj para tener el inf. aor.

fw/nais(ai) (con –ai- hipereolismo, = at. fwnh=sai) + ei)/kei, forma verbal equivalente a su compuesto parei/kei, ‘permitir, dejar, ser posible’: tendríamos así 7 ‘pues en cuanto te veo un instante, al punto ya no es posible que yo diga nada...’. La alternativa es mantener el texto fw/naj (= at. fwnh=j) como gen. compl. de ou)d' eÄn, + ei)/kei = h(/kei o i(/kei: tendríamos así ‘pues en cuanto te veo un instante, al punto ya no me viene nada de voz...’. Esta alternativa tiene el inconveniente de que me fw¯naj ou)d' eÄn eÃt' eiãkei (=h(/kei) no parece significar que Safo se quede sin voz, sino que no le llega ninguna voz. En Catulo 51. 6-8 tenemos “ nam simul te, Lesbia, aspexi, nihil est super mi vocis in ore”, que apoya la primera alternativa

9. a)ll' aÃkan me\n glw½ssa �eÃage, texto corrupto que recuperamos como a)lla\ ka\m me\n glw½ssa eÃage, con tmesis de ka\m... eÃage, perf. ind. act. de kata/gnumi ‘perder nervio, entorpecerse, embotarse’, de *we-wag-; nótese aspecto perf. ‘está embotada’; ka\m apócope de kata/, con asimil. ka\t me/n > ka\m me/n.

10. u)padedro/mhken, perf. act. de u(potr/exw, con lesb. u)/pa = at. u(po/ 11. o)ppatessi, dat. “eol.” –essi; = o)/mmasi: o)/mma, o)/mmatoj poet. =

o)fqalmo/j, -ou=. De ide. *okw-mn9(t)- 11. o)/rhmm', flexión atemática o)/rhmi = at. o(ra/w. Es hipereolismo la

grafía –mm- 11. e)pirro/mbeisi, flexión atemática, -hmi, con 3ª plur. *-enti > -*ensi

> -eisi, con –ei- dipt.. 13. �e/kade m' iãdrwj yu=xroj kakxe/etai�, texto corrupto

recuperable como ka\d de/ m' iãdrwj yu=xroj e)/xei con ka\d ... e)/xei, tmesis de kate/xei, apócope ka\t y asimil. ka\t de/ > ka\d de/. Si recuperamos el texto como a ( de/ m' iãdrwj kakxe/etai, tenemos pron. pers. dat. simpatético m', con kakxe/etai con apócope kat-x > kakx- y sin contracción –ee-

14. paiÍsan = at. pa=san, de *pant-ya- > *pansa > lesb. paisa- con dipt., at. pa=sa- con alargamiento voálico. Es CD de aÃgrei con {me} sobreent.

SAFO

72

14. a/)grei, a)gre/w poet., eol. = at. ai(re/w 14. poi/aj, gen. 2º term. de compar. con xlwrote/ra 15. e)/mmi, lesb. = ei)mi/, ide. *es-mí 15, teqna/khn, inf. perf. act. = at. teqnhke/nai.Nótese aspecto perf.

‘estar muerta, haber muerto’ 15. oli/gw, gen. sing. –w = at. –ou, ide. *-os-o; es gen. de medida,

régimen de 'pideu/hj, ‘falta de poco para estar muerta’. Nótese la anularidad: abre el poema 1 fai/netai moi kh=noj... y lo cierra 15 fai¿nom' eÃm' auÃtai.

[69] 34, 1-4

aÃsterej me\n a)mfiì ka/lan sela/nnan aÄy a)pukru/ptoisi fa/ennon eiådoj, oÃppota plh/qoisa ma/lista la/mphi ga=n...

Las estrellas en torno a hermosa luna de nuevo ocultan su brillante rostro cuando ella, llena, más ilumina la tierra.

Baritonesis eólica: 1 a)/sterej, ka/lan se/lannan, 2 fa/ennon, 3

o)ppota ᾱ = h jon.-at.: 1 ka/lᾱn, 4 ga=n Psilosis: 3 o/)ppota 1. se/lannan lesb. = at. selh/nh, ide. *selas-nā, ‘luciente’, con *-ăsn-

> -ănn-, pero *-ăsn- > *-ān- > -hn- 2. a)pukru/ptoisi, a/)pu = at. a)po/; 3ª plur. *-onti > -oisi, con dipt. –

oi-, pero jon.-at. –ousi con –ou- = ọ 2. fa/ennon, eol. = poet., hom., jon-at. faeino/j, de ide. *bhaw-es-nó-

, con *-w- > Ø y *-esn- > -enn-, pero *-esn- > -ein-, con –ei- = ẹ

3. o)/ppota eol., de ide. *yod-kwo-ta = jon.-at. o(po/te 3. plh/qoisa, part. pres. –oisa < ide. *-o-nt-ya, con –oi- dipt.

[70] 49, 1-2 h)ra/man me\n eÃgw se/qen, ãAtqi, pa/lai pota/ .... smi¿kra moi pa/ij eÃmmen' e)fai¿neo kaÃxarij.

Te deseaba yo a tí, Atis, un día tiempo ha, me parecías ser una niña chica y sin gracia Baritonesis eólica: 1 e)/gw, 2 smi/kra, pa/ij ᾱ = h jon.-at.: 1. h)ra/mᾱn, 2 smi/kra

SAFO

73

1. h)ra/man, imperf., rige gen. se/qen, pron. pers. 2ª 1. )/Atqi, voc., Atis 1. pota/ eol. = at. pote/ 2. smi/kra, variante común de mikro/j, -a, -o/n/ 2. e)/mmen', e)/mmenai, inf. pres. lesb., hom., de *es-menai, con *-sm- >

-mm- = at. ei)=nai, de *es-nai, con ei-, ẹ 2. e)fai/neo 2ª sing. imperf. med., = at. e)fai/nou, ide. *-e-so > -eo,

pero –ou, ọ 2. ka)/xarij, crasis de kai\ a)/xarij

[71] 55, 1-4 katqa/noisa de\ kei¿shi ou)de/ pota mnamosu/na se/qen eÃsset' ou)de\ �pok'�uÃsteron: ou) ga\r pede/xhij bro/dwn twÜn e)k Pieri¿aj: a)ll' a)fa/nhj ka)n ¹Ai¿da do/mwi foita/shij ped' a)mau/rwn neku/wn e)kpepotame/na.

Muerta yacerás y nunca en adelante habrá memoria ni añoranza de ti, pues no tienes parte en las rosas de Pieria, sino que, invisible y en la casa de Hades vagarás entre oscuros muertos cuando te hayas ido revoloteando. Baritonesis eólica: 1. katqa/noisa, 3. a)fa/nhj, 4 a)mau/rwn ᾱ = h jon.-at.: 1. mnᾱmosu/nᾱ, 4 e)kpepotame/nᾱ Psilosis: 2. u)/steron, 3 ¹Ai¿da 1. katqa/noisa = at. kataq/nou=sa, part. aor. de kataqnh/skw;

apócope kat-; -oisa y -ousa < ide. *-o-nt-ya, con –oi- dipt. y –ou-, ọ

1. pota, eol. = at. pote 2. se/qen, gen. sing. pron. pers. 2ª = at. sou= 2. eÃsset', e)/ssetai, fut. (*es-s-e-tai) = at. e)/stai, de ei)mi/ 2. ou)de\ �pok'�uÃsteron, texto corrupto. Se ha propuesto ou)de/pot'

<ei)/j> uÃsteron, ‘nunca en adelante’, y también ou)de\ po/qa <'j> uÃsteron, con eol. po/qa = at. poqh/, ‘ni añoranza en adelante’

2. pede/xhij = at. mete/xeij, 4 foita/shij, fut. = at. foith/seij 2. bro/dwn, eol. = at. r(o/don. De *wrodo- (o *Ûrodo-) 3. Pieri¿aj, Pieria es un valle fértil al pie del Olimpo. De ide. *piwer-

‘rico, pingüe, fértil’, la misma raíz que en Ierne (Irlanda), con pérdida céltica de *p- y de *-w-. Con las ‘rosas de Pieria’ se alude a las Musas (cf. Solón [32] 13, 1-2)

3. ka)n, crasis de kai\ e)n 3. ¹Ai¿da, gen. sing. de )Ai/dhj, poet. = (/Aidhj; ide. *-ās-o > *-āho

> hom., eol. -ᾱo, lesb. -ᾱ = at. -ou

SAFO

74

4. ped', peda/ = at. meta/ 4. e)kpepotame/na, part. perf. med.; pota/w ‘revolotear’, frecuentativo

de pe/tomai, ‘volar’

[72] 102, 1-2 glu/kha ma=ter, ouÃtoi du/namai kre/khn to\n iãston po/qwi da/meisa paiÍdoj bradi¿nan di' ¹Afrodi¿tan

Dulce madre, de verdad que no puedo batirel telar, dominada por el ansia de un muchacho por obra de Afrodita tierna Baritonesis eólica: glu/kha, i)/ston, 2 da/meisa, pai=doj, bradi/nan ᾱ = h jon.-at.: 1. ma=ter, 2 bradi¿nᾱn, ¹Afrodi¿tᾱn Psilosis: i/)ston 1. glu/kha = at. glukei=a 1. ou)/toi, negación enfática, ‘de verdad que no’ 1, kre/khn, inf. pres. = at. kre/kein, con –hn y –ein < *-een < *-ehen

< ide. *-e-sen; eol. –h-, ē, pero at. –ei-, ẹ 2. da/meisa, part. aor. pas. de da/mnhmi; -eisa < ide. *-e-nt-ya, con -

ei- dipt. 2. bradi/nan, eol. = at. r(adino/j, de *wrad- (o *Ûrad-)

[73] 104ª, 1-2 ãEspere pa/nta fe/rwn oÃsa fai¿nolij e)ske/das' AuÃwj, �fe/reij oÃin, fe/reij aiåga, fe/reij aÃpu� ma/teri paiÍda.

Lucero de la tarde que traes cuanto dispersó resplandeciente Aurora, trae a la oveja, traes a la cabra, le llevas la hija a la madre. Baritonesis eólica: AuÃwj, 2 o)in, ma/teri ᾱ = h jon.-at.: 1. AuÃwj, 2 ma/teri Psilosis: 1. )/Espere, o)/sa 1. ãEspere voc. unido a part. fe/rwn nom. usado como voc. De

fe/rwn es CD un <to/sa> ‘tanto’, anteced. de o(/sa ‘cuanto’, a su vez CD de e)ske/das'

1. o(sa hom., poet., jon.-at.; eol. o(/ssa se excluye aquí por la métrica; o(/ssoj y o(/soj < ide. *yo-ty-o-

1. e)ske/das', aor. ind. act. de skeda/nnumi

SAFO

75

1. Au)/wj, ide. ausōs > *awwōs > eol. au)/wj, pero = dor. ᾱw/j, jon. h)w/j, at. e(/wj; cf. lat. aurōra

2. fe/reij, en triple anáfora, pero con anástrofe fe/reij aÃpu en contraste absoluto de ‘traer’ / ‘apartar’, con lesb. a)/pu = at. a)po/ y ma/teri CInd, dat. ‘incommodi’. Está implícito que la caída de la tarde reúne las crías del ganado con sus madres, pero separa a la joven de su madre

[74] 121, 1-4

a)ll' eÃwn fi¿loj aÃmmi le/xoj aÃrnuso new¯teron: ou) ga\r tla/som' eÃgw sunoi¿- khn eÃoisa geraite/ra ...

Pero, si eres amigo nuestro, procúrate un lecho más joven, pues no me atreveré yo a convivir contigo porque soy más vieja. Baritonesis eólica: 1 e)/wn, a)/mmi, 3 e)/gw, sunoi/khn, e)/oisa ᾱ = h jon.-at.: 3. tla/som' 1. e)/wn, part. pres. hom, poet. = at. w)/n 2. a)mmi dat. plur. pron. pers. 1ª, lesb. = at. h(mi=n; ide. *n 9s-smí(n) >

*asmí(n) > lesb. a)/mmi, at. *āmín > h(mi=n. Nota.- Lesb. a)/mmi no tiene psilosis, at. h(mi=n tiene aspiración analógica de u(mei=j; 2. a)/rnuso 2ª sing. imper. pres. med. de a)/rnumai

3. sunoi¿khn, inf. pres. = at. sunoikei=n, con –hn y –ein < *-een < *-ehen < ide. *-e-sen; eol. –h-, ē, pero at. –ei-, ẹ

3. e)oisa, lesb. = jon. e)ou=sa, at. ou)=sa; ide. *-o-nt-ya > lesb. -oisa y jon.-at. –ousa, con –oi- dipt. y –ou-, ọ

4. Part. pres. e)/oisa parece tener valor causal, pero en 1 eÃwn más bien parece condicional

4. geraite/ra, compar. de geraio/j

[75] 130, 1-2 ãEroj dhuÅte/ m' o) lusime/lhj do/nei, gluku/pikron a)ma/xanon oÃrpeton.

De nuevo me agita Eros, el que desata los miembros, dulciamarga, intratable fiera. Baritonesis eólica: 1. lusime/lhj, do/nei, 2 o)/rpeton ᾱ = h jon.-at.: 1 a)mᾱ/xanon Psilosis: 1 o), 2 o/)rpeton

SAFO

76

1. )/Eroj, poet. = )/Erwj 1. dhuÅte, crasis de dh\ auÅte. Parece indicio de que con este verso

comenzaba el poema 2. gluku/pikron, ‘dulciamargo’, oxímoro creación de Safo con

notable éxito en literaturas posteriores 2. o)/rpeton = e(rpeto/n, su género neutro condiciona el de sus

determinantes gluku/pikron a)ma/xanon, pero o)/rpeton neu. es aposición de masc. )/Eroj

2. o)/rpeton, de significación problemática: es ‘animal (terrestre)’ y se especializa en ‘reptil’. Aquí, tal vez ‘animal’ en cuanto Eros es criatura fiera, incontrolable

[76] 132, 1-3 eÃsti moi ka/la pa/ij xrusi¿oisin a)nqe/moisin e)mfe/rhn eÃxoisa mo/rfan Kle/ij a)gapa/ta, a)ntiì ta=j eÃgwu)de\ Ludi¿an paiÍsan ou)d' e)ra/nnan...

Tengo una hija hermosa, con belleza semejante a los crisantemos, mi querida Cleis, a cambio de ella <no quiero> yo ni Lidia entera ni la amable... Baritonesis eólica: 1. e)/sti, ka/la, pa/ij, 2. e)mfe/rhn, mo/rfan, 3

e)ra/nnan ᾱ = h jon.-at.: 1 kᾱ/la, 2 mo/rfan, a)gapᾱ/tᾱ, 3 ta=j, e)ra/nnan 1. moi... dat. pos. con eÃsti y suj. ...pa/ij 2. xrusi¿oisin a)nqe/moisin, dat. plur. lesb. –oisi con –n efelcísitica

jon.-at. que evita encuentro de vocales. 2. e)mfe/rhn, ac. sing. de e)mferh/j con –n por analogía con otros

temas; sería esperable ac. e)mfe/rh, con –h < *-ea < -*eha < *esa < *es-m9. El texto transmitido tiene e)mfe/rh, que ha sido corregido como e)mfe/rhn, evitando el hiato e)mfe/rh e)/xoisa

2. e)/xoisa, lesb. –oisa = at. –ousa < *-o-nt-ya, con lesb. –oi- dipt. y at. –ou- = ọ

2. Kle/ij, de *klew-i-, ‘famosa, gloriosa’

2. En Kle/ij a)gapa/ta la medida (un reiziano ∪ ∪ ∪ ) obliga a tener ᾱgᾰpᾱtᾱ- con crasis de ᾱ) ᾰ)ga-

3. a)ntiì ta=j, demostr. 3. eÃgwu)de crasis de eÃgw ou)de/ 3. Ludi/an es país con el refinamiento cultural que Safo estimaba.

Tras e)ra/nnan podría estar la mención de otra región o ciudad

SAFO

77

griega o minorasiática vecina del mundo griego y algún verbo ‘querer, aceptar, recibir a cambio...’

3. pai=san = at. pa=san, de ide. *pănt-ya, con lesb. dipt. -ai-, pero at. -ᾱ- que ya no pasa a h

3. e)/rannan, eol. hom. poet. e)ranno/j, con –nn- que debe suponer *er-as-nó-, pero –as- no se deduce de e)ra/-w, e)/ra-mai, aunque sí de e)ras-th/j, etc.

[77] Hefestión, Enchiridion de metris 1, 37, atribuye a Safo

de/duke me\n a( sela/nna kaiì plhia/dej: me/sai de\ nu/ktej, para\ d' eÃrxeq' wÐra: e)gwÜ de\ mo/na kaqeu/dw.

Se ha puesto la luna, y las Pléyades; media noche, y se pasa la hora, pero yo duermo sola. Baritonesis eólica: está corregida en el texto. plhia/dej tendría que ser

plhi/adej. ᾱ = h jon.-at.: 1. a(, se/lannᾱ, 4 mo/na Psilosis: está corregida en el texto: 1 a(, 3 w(/ra 1. sela/nna, lesb. = at. selh/nh, ide. *selas-nā, ‘luciente’, con *-ăsn-

> -ănn-, pero *-ăsn- > *-ān- > -hn- 1. de/duke, perf. act. ind., sing. pero suj. plur. a( sela/nna kaiì

plhia/dej 2. plhia/dej, hom. jon. = pleia/dej. La métrica exige cuadrisílabo

plh-i-a/-dej, ∪ ∪ , quizá de *pleÛ-i-a-dej, constelación relacionada con ple/(Û)w,’navegar’, siete estrellas vistas también como peleia/dej,’palomas’

2. me/sai, ‘metri causa’ con –s-, no –ss-; ide.*me-dhy-o- > jon.-at. me/soj, eol. dor. me/ssoj; desde Homero en textos métricos –s- o –ss- según conveniencia, y también en o(soj / o/(ssoj, to/soj / to/ssoj

2. me/sai ... nu/ktej, plur. intensivo. Puede sobreent. {ei)si/}, pero se daña la braquilogía del texto

3. para\... eÃrxeq', tmesis de preverbio y verbo

ALCEO

78

ALCEO ( )Alkai=oj) de Lesbos, fl. 600 (?) a.C. [78] 42, 1-16

w©j lo/goj ka/kwn a)[xoj e)(nnek' e)/rgwn Perra/mwi kaiì paiÍs[i/ pot' )=Wlen' h)=lqen e)k se/qen pi¿kron, p[u/ri d' w)/lese Zeu=j ãIlion iãran.

5 ou) teau/tan Ai¹aki¿da?i?[j a)/gauoj pa/ntaj e)j ga/mon ma/k?[araj kale/ssaij aÃget' e)k Nh/[r]hoj eÃlwn [mela/qrwn pa/rqenon aÃbran e)j do/mon Xe/rrwnoj: eÃl[use d' a)gnaj

10 zw½ma parqe/nw: filo/[taj d' e/)qale Ph/leoj kaiì Nhrei¿+dwn a)ri¿st[aj. e)j d' e)ni¿auton paiÍda ge/nnat' ai¹miqe/wn [fe/riston, oÃlbion ca/nqan e)la/th[ra pw¯lwn,

15 oi¹ d' a)pw¯lont' a)mf' ¹E[le/nai kaiì po/lij auÃtwn.

Así es el cuento: dolor por tus malas acciones, Helena, contra Príamo y sus hijos vinoamargo de ti un día y Zeus arruinó con fuego la sagrada Ilión. No era tal la delicada doncella que el noble Eácida tomó y se llevó de las moradas de Nereo a la casa de Quirón, invitando a la boda a los bienaventurados todos; y desató el ceñidor de la casta doncella y floreció el amor de Peleo y la mejor de las Nereidas. Y al año parió ella un hijo, el mejor de los semidioses, feliz, rubio, conductor de potros. Por culpa de Helena perecieron los frigios y su ciudad. Baritonesis eólica: 1 ka/kwn, 2 pai=s[i, 3 pi/kron, 4 i)/ran, 7 e)/lwn, 8

pa/rqenon, a)/bran, 11 Ph/leoj, 12 e)ni/auton, 14 ca/nqan, e)la/th[ra, 16 au)/twn

ᾱ = h jon.-at.: 5 teau/tᾱn, 5 Ai)aki/dᾱij, 7 ᾱget', 14 ca/nqᾱn Psilosis: 1 w)j, 4 i)/ran, 7 e)/lwn, 8 a)/bran, 15 oi) 1. Tras w)j lo/goj {e)/sti} pausa, con punto alto 2. Perra/mwi, eol. = Pria/mwi, CryV- > Cr9rV- > CerrV-. 9 eol.

Xe/rrwnoj = hom. jon. Xei/rwnoj, cf. eol. xerr- = jon.at. xeir-, ‘mano’

2. Perra/mwi kai\ pai=s[i dat. directivo (con nota clara de incommodi) con verbo de movimiento, h)=lqen

3. se/qen, gen. sing. pron. pers. 2ª = at. sou= 4. i)/ran, eol. = jon., poet. i(ro/j, at. i(ero/j, dor. i(aro/j, ide. *isHró- 5. teau/tan, eol. te/outoj, teau/ta = at. toiou=toj, toiau/th

ALCEO

79

5. Ai)aki/daij, con suf. patronímico -i/dᾱ- con grafía de hipereolismo -ai-, es nom. sing. suj. de aÃget' y con los part. kale/ssaij y e)/lwn. Y es también suj. de 9 e)/l[use. El Ai)aki/daij es Peleo, padre de Aquiles, cf. 11

6. 12, e)j, jon. = jon.-at. ei)j 7. a)/get' imperf. med., con aumento ᾱ)/-, pero 13 ge/nnat' sin aumento 7. e)/lwn, part. aor. act. de ai(re/w, = at. e(lw/n 10. parqe/nw, eol. gen. sing. –w = at. –ou < ide. *os-o; eol. -w, = ō,

at. –ou = ọ. Concuerda con gen. sing. a/)gnaj 11. Phle/oj, eol., hom. = at. Phle/wj 11. Nhrei¿+dwn gen. determinante de gen. a)ri/st[aj: ‘la mejor de las

Nereidas’ es Tetis, madre de Aquiles, pai=da, etc. en 13 13. ai)miqe/wn, eol., con grafía ai)mi- hipereolismo (?)frente al común

h(mi- 15. oi¹ d' suj. de aor. med. a)pw¯lont' anticipa Fru/gej, los troyanos, y

la po/lij auÃtwn. 15. a)mf' ¹E[le/nai, del significado local ‘en torno a Helena’ deriva el

causal ‘por culpa de Helena’

[79] 117b, 26-27 [ ]tai: po/?r?nai d' oà ke/ tij di¿d?[wi iã]sa ka)[j] p?ol?i¿aj ku=m' aÃl[o]j e)s?b?[a/]lhn.

Lo que uno dé a una puta es como tirarlo a la espuma del grisáceo mar. Baritonesis eólica: 26 a)/l[o]j, e)sb[a/]lhn ᾱ = h jon.-at.: 27 po/rnai Psilosis: 26 o)/, 27 a)/l[o]j 26. ke/ ... di/d[wi subj. event. con partic. modal eol. ke 27. ka)[j], crasis de kai\ e)j 27. i)/]sa kai\, ‘{es} igual que...’, ‘{es} como si...’ + OSSust. inf.

e)s?b?[a/]lhn con compl. de lugar e)j ku=ma... El primer término de esta comparación es po/?r?nai d' oà ke/ tij di¿d?[wi

27. a)/l[o]j = at. a(lo/j, de nom. a(/lj 27. e)sb[a/]lhn = at. ei)sbalei=n, inf. aor. act. de ei)sba/llw, con eol. –

hn y at. –ei=n < *-een < *-ehen < ide. *-e-sen; eol. –h-, ē, pero at. –ei-, ẹ

[80] 332, 1-2

nu=n xrh= mequ/sqhn kai¿ tina pe\r bi¿an

ALCEO

80

pw¯nhn, e)peiì dh\ ka/tqane Mu/rsiloj...

Ahora hay que emborracharse y que cada cual beba aunque no tenga gana, pues murió Mírsilo. 1. xrh=, con baritonesis, at. xrh/. Con impers. xrh= {e)/sti}, ‘es

necesario’ como suj. las OSSust. inf. mequ/sqhn y pw¯nhn, cuyo suj. es ac. tina

1. mequ/sqhn, inf. aor. pas. de mequ/w / mequ/skw, con desin. –hn tomada del inf. temático, lesb. = at. mequsqh=nai. En final –qhn están suf. pas. -qh- y desin. -(h)n

1. De nu=n xrh= mequ/sqhn es traducción literal “nunc est bibendum” de Horacio, Odas I, 37,1

1. tina, distributivo, ‘cada uno’, ‘cada cual’ = ‘todos’ 2. pe\r bi¿an, con pe\r = at. u(pe/r, puede significar ‘contra la

voluntad...’, ‘aunque no apetezca...’. Es corrección de pro\j bi¿an, que presenta deificultad métrica , pero es seguro en significar ‘contra la voluntad...’

1-2. Nótese el u/(steron pro/teron en mequ/sqhn kai¿... pw¯nhn... 2. pw/nhn inf. pres. de dor., eol. pw/nw = at. pi/nw, ‘beber’ 2. ka/tqane, aor. ind. act. de kataqnh/skw, con apócope ka/t y sin

aumento 2. Mu/rsiloj, tirano, rival político de Alceo

[81] 335, 1-4 ou) xrh= ka/koisi qu=mon e)pitre/phn, proko/yomen ga\r ou)de\n a)sa/menoi, wÕ Bu/kxi, farma/kwn d' aÃriston oiånon e)neikame/noij mequ/sqhn

No hay que entregar el corazón a las desgracias, pues nada ganaremos disgustándonos, Biquis, y el mejor de los remedios es traer vino y emborracharnos. Baritonesis eólica: 1 xrh=, ka/koisi, qu=mon 1. ou) xrh= ‘no hay que...’ con suj. OSSust. inf. e)pitre/phn 2. e)pitre/phn, inf.pres. = at. e)pitre/pein, con eol. –hn y at. –ei=n < *-

een < *-ehen < ide. *-e-sen; eol. –h-, ē, pero at. –ei-, ẹ 2. a)sa/menoi, part. pres. med. = at. a)sw/menoi, con *-a-o- > eol. -ᾱ-,

at. –w-. Es pred. de {a)/mmej = h(mei=j} suj. de proko/yomen 3. Bu/kxi, voc., Biquis, o un amigo político o un efebo de Alceo

ALCEO

81

4. e)neikame/noij, lesb., no es dat., sino ac. = at. -ouj, de ide. *-o-ns, con lesb. -oi- dipt., pero at. –ou- = ọ. Es part. aor. med. de fe/rw: h)/neika, junto con h/)negkon

4. mequ/sqhn, inf. aor. pas. de mequ/w / mequ/skw, con desin. –hn tomada del inf. temático, lesb. = at. mequsqh=nai. En final –qhn están suf. pas. -qh- y desin. -(h)n

3-4. a)/riston pred. con {e)/sti}y suj. OSSust. inf. mequ/sqhn con suj. {ac. a)/mme = at. h(ma=j} con part. pred. e)neikame/noij + CD oi)=non

[82] 346, 1-6

pw¯nwmen: ti¿ ta\ lu/xn' o)mme/nomen; da/ktuloj a)me/ra: ka\d �d' aÃerre kuli¿xnaij mega/laij �aitapoikillij�: oiånon ga\r Seme/laj kaiì Di¿oj uiåoj laqika/deon a)nqrw¯poisin eÃdwk'. eÃgxee ke/rnaij eÃna kaiì du/o plh/aij ka\k kefa/laj, <a)> d' a)te/ra ta\n a)te/ran ku/lic w©qh/tw...

¡Bebamos! ¿Por qué esperamos a las lámparas? El día es un dedo. Baja, querido copas grandes, de colores, pues el hijo de Sémele y Zeus dió a los hombres el vino que hace olvidar pesares. Echa y llena las copas hasta el borde con una de agua y dos de vino, y que una copa empuje a la otra.

Baritonesis eólica: 3 Di/oj, ui)=oj, 5 kefa/lᾱj ᾱ = h jon.-at.: 1 ᾱ)me/ra, 3 Seme/laj, laqikᾱ/deon, 4 kefa/laj, ta/n Psilosis: 1 a)me/ra, 3 ui)=oj, 4 e)/na, 5 a)te/ra, a)te/ran 1. pw/nwmen, 1ª plur. subj. ind. act. lesb. pw/nw = at. pi/nw. Es subj.

voluntativo 1. o)mme/nomen lesb., con apócope de prepos. o)n = at. a)name/nomen 1. da/ktuloj a)me/ra {e)/sti} 2. ka\d d' aÃerre, lesb., tmesis de preverbio con apócope ka\t y

a)erre; asimil. ka\t d' > ka\d d'. Verbo ka\d d' aÃerre = hom., jon. kata/eire, at. ka/taire, 2ª sing. imper. pres. act.; de *awer-y-ō > jon.-at. a)ei/rw, pero lesb. a)e/rrw

2. kuli¿xnaij mega/laij, no es dat. sino ac. plur. lesb., de *ans > -aij, -ai- dipt., pero jon.-at. -ᾱj, con ᾱ que no pasa a h

2. �aitapoikillij�:recuperamos el texto con a/)i+ta, poiki/laij: el voc. sing. a/)i+ta es dor. y eol. nom. sing a/)i+taj, ‘amante (masculino)’; poiki/laij adj. ac. plur., con kuli¿xnaij mega/laij

3. Seme/laj kaiì Di¿oj uiåoj es Dioniso o Baco

ALCEO

82

4. laqika/deon supone flexión temática –oj, -on, pero la común es atem. laqikhdh/j, -e/j. Compuesto de laq- ‘olvidar, olvido’ y khd- ‘pena, pesar’

4. a)nqrw¯poisin, dat. plur. lesb. –oisi con -n efelcística jon.-at. que evita encuentro de vocales

4. e)/gxee = at. e/)gxei, 2ª sing. imper. pres. act. de e)gxe/w 4. ke/rnaij, lesb. (quizá mejor ki/rnaij), nom. sing. part. pres. de

poet. atem. ki/rnᾱmi (y temat. kirna/w) = at. kera/nnumi,’mezclar’. ke/rnaij < *kerna-nt-s, con –ai- dipt.. Es part. pred. de {su/}, suj. de e)/gxee

4. eÃna kaiì du/o, CD de eÃgxee ke/rnaij, ‘una y dos’ = una parte de agua y dos de vino

5. plh/aij, lesb., ac. plur., con {2 kuli/xnaij} = hom. plei=oj, at. ple/wj

5. ka\k kefa/laj, ‘hasta la cabeza’ =‘hasta el borde’; apócope y asimil. ka\t k- > ka\k k-

6. w)qh/tw, 3ª sing. imper. pres. act. de w)qe/w, con –h- = at. –ei- < *-e-e-, con lesb. –h- = ē, pero at. –ei- = ẹ

[83] 347a, 1-6 te/gge pleu/monaj oiãnwi, to\ ga\r aÃstron perite/lletai, a) d' wÓra xale/pa, pa/nta de\ di¿yais' u)pa\ kau/matoj, aÃxei d' e)k peta/lwn aÃdea te/ttic... aÃnqei de\ sko/lumoj, nu=n de\ gu/naikej miarw¯tatai le/ptoi d' aÃndrej, e)peiì < > kefa/lan kaiì go/na Sei¿rioj aÃsdei...

Empapa tus pulmones en vino, pues la estrella se alza en el horizonte, la estación es dura, todo está sediento por el ardor y desde las hojas canta la dulce cigarra... florece el cardo y ahora las mujeres se ponen cachondísimas y los hombres se quedan sin fuerzas porque Siria les abrasa cabeza y rodillas. Baritonesis eólica: 2 xale/pa, 3 a)xei, a)/dea, 4 a)/nqei, gu/naikej, 5

le/ptoi, 5 kefa/lan ᾱ = h jon.-at.: 2 a), xale/pᾱ, 3 a)/xei, a)/dea, 5 kefa/lᾱn Psilosis: 2 a), w)/ra, u)pa/, 3 a)/dea 1. to\... a)/stron es 5 Sei/rioj, estrella principal de la constelación del

Can, que marca los días de mayor calor veraniego, la Canícula.

ALCEO

83

Con perite/lletai se significa que la estrella ha completado su órbita y se alza de nuevo en el horizonte

2. a) d' wÓra xale/pa {e/)sti} 2. pa/nta de\ di¿yais', con suj. plur. neu. pa/nta, el verbo puede ser 3ª

plur., de atem. di/yami, at. diya/w, *dipsa-nti > di/yaisi, con –ai- dipt. (3ª sing. *dipsa-ti > di/yaisi, con -ai- grafía de hipereolismo, por –a-)

2. u)pa\ = at. u(po/ 3. a)/xei = at. h//xei, de h)xe/w 3. a)/dea = at. h(dei=a 4-5. gu/naikej y a)/ndrej con {ei/)si} 5. go/na = at. go/nata; neu. plur. de nom. go/nu, gen. *go/noj, hom.

gouno/j < *gonwós 6. a)/sdei, con –sd- eol. = poet. a)/zw Cf. Hesíodo, Trabajos y días, 582-588 åHmoj de\ sko/lumo/j t' a)nqeiÍ kaiì h)xe/ta te/ttic dendre/% e)fezo/menoj ligurh\n kataxeu/et' a)oidh\n pukno\n u(po\ pteru/gwn, qe/reoj kamatw¯deoj wÐrv, th=moj pio/tatai¿ t' aiågej, kaiì oiånoj aÃristoj, maxlo/tatai de\ gunaiÍkej, a)fauro/tatoi de/ toi aÃndrej ei¹si¿n, e)peiì kefalh\n kaiì gou/nata Sei¿rioj aÃzei, au)ale/oj de/ te xrwÜj u(po\ kau/matoj:... Cuando florece el cardo y la sonora cigarra, posada en un árbol, bajo sus alas difunde armonioso, agudo canto, en fatigosa estación de verano, entonces son más pingües las cabras, excelente el vino, más cachondas las mujeres y muy flojos los hombres, porque Sirio les quema cabeza y miembros, y la piel se les seca por el calor.

[84] 360, 1-4 w©j ga\r dh/pot' ¹Aristo/damon faiÍs' ou)k a)pa/lamnon e)n Spa/rtai lo/gon eiãphn, xrh/mat' aÃnhr, pe/nixroj d' ou)d' eiäj pe/let' eÃsloj ou)de\ ti¿mioj.

Pues así dicen que una vez Aristódamo dijo en Esparta sentencia

nada insensata: dinero el hombre, y ningún pobre es noble ni apreciado.

Baritonesis eólica: 2 faiÍs', 3 ei/)phn, a)/nhr, pe/nixroj, 4 e)/sloj ᾱ = h jon.-at.: 1 ¹Aristo/dᾱmon, 2 Spa/rtᾱi Psilosis: 1 w)j, 4 ei)\j 2. faiÍs' = at. fᾱsi/, 3ª plur., ide. *bhă-nti > lesb. fai=si, con –ai-

dipt., pero at. -ᾱ- queya no pasa a –h-

ALCEO

84

2. faiÍs', impersonal ‘dicen’ + OSCompl. inf. ei/)phn con suj. )Aristo/damon y CD lo/gon, cuyo contenido se explicita en yuxtaposición xrh/mat' aÃnhr... ... ...

2. ou)k a)pa/lamnon, litotes ‘no insensato’; a)pa/lamnoj poet. por común a)pa/lamoj

3. eiãphn, inf. aor. act. de le/gw, = at. ei)pei=n, con lesb. –h-, ē, y at. –ei-, ẹ < *-e-e-

4. e)/slo/j, eol., dor. = jon.-at. e)sqlo/j

[85] 384, 1 i¹o/plok' aÃgna mellixo/meide Sa/pfoi

Safo, coronada de violetas, pura, de graciosa sonrisa (¿de sonrisa de miel?) 1. i¹o/plok', puede significar ‘coronada de violetas’, ‘con rizos o trenzas violeta’, e incluso ‘de túnica violeta’. 1. a)/gnᾱ, con psilosis, es voc. con -ᾱ = nom., por ser adj. Este epíteto

y el anterior parecen presentarnos ya a Safo como “décima Musa” (Platón)

2. mellixo/meide, con eol. mellixo- = jon.-at. meilix-, dor. mhlix-con asociación etimológica no segura con me/li, ‘miel’, ‘de dulce sonrisa’; aun sin esa asociación, el significado ‘suave, agradable, graciosa’ lleva al de ‘dulce’

3. Sa/pfoi, voc. sing. Cf. Platón, Epigrammata 9.506

¹Enne/a ta\j Mou/saj fasi¿n tinej: wj o)ligw¯rwj: h)ni¿de kaiì SapfwÜ Lesbo/qen h( deka/th. Dicen algunos que son nueve las Musas, ¡menuda negligencia! ¡Ahí está también Safo de Lesbos, la décima!

[86].....Heródoto, Historiae V, 94

Polemeo/ntwn de/ sfewn pantoiÍa kaiì aÃlla e)ge/neto e)n tv=si ma/xvsi, e)n de\ dh\ kaiì ¹AlkaiÍoj o( poihth\j sumbolh=j genome/nhj kaiì nikw¯ntwn ¹Aqhnai¿wn au)to\j me\n feu/gwn e)kfeu/gei, ta\ de/ oi oÀpla iãsxousi ¹AqhnaiÍoi kai¿ sfea a)nekre/masan pro\j to\ ¹Aqh/naion to\ e)n Sigei¿%. Tau=ta de\ ¹AlkaiÍoj e)n me/lei+ poih/saj e)pitiqeiÍ e)j Mutilh/nhn e)caggello/menoj to\ e(wutou= pa/qoj Melani¿pp% a)ndriì e(tai¿r%. Estrabón, Geographiká XIII, 1, 38 )Alkai=o/j fhsin o( poihth\j e(auto\n e)/n tini a)gw=ni kakw=j fero/menon ta\ o(/pla r(i/yanta fugei=n: le/gei de\ pro/j tina kh/ruka keleu/saj a)ggei=lai toi=j e)n oi)/k%

ALCEO

85

1. )/Alkaoj sa/oj, a)/rmena d¡ou/): xu/tan d¡ a)le/ktorin 2. e)j Glaukw/pion i=)ron o)nekre/masan )/Attikoi.

Cf. Plutarco, Moralia. De Herodoti malignitate, 858b a)ntiì th=j Pittakou= a)ristei¿aj th\n ¹Alkai¿ou dihgh/sato tou= poihtou= fugh\n e)k th=j ma/xhj, ta\ oÀpla r(i¿yantoj: t%½ ta\ me\n xrhsta\ mh\ gra/yai ta\ d' ai¹sxra\ mh\ paralipeiÍn marturh/saj toiÍj a)po\ mia=j kaki¿aj kaiì to\n fqo/non fu/esqai kaiì th\n e)pixairekaki¿an le/gousi. Véanse [5] ARQUÍLOCO 5, 1-4 y [89] Anacreonte 36b.1

Heródoto. Cuando ellos estaban en guerra, entre otros muchos incidentes de todo tipo en las batallas está el de que el poeta Alceo, tras producirse un choque y cuando eran vencedores los atenienses, él se libra huyendo, pero los atenienses retienen sus armas y las colgaron en el templo de Atenea que hay en Sigeo. Con ello hizo un poema Alceo y lo despacha a Mitilene anunciando su propio incidente a su compañero Melanipo.

Estrabón. El poeta Alceo dice que, viéndose en mala situación en cierto combate, huyó tras arrojar las armas. Y lo dice a un heraldo ordenándole que anuncie a los de casa:

1. Alceo a salvo, el equipo no. Y el penacho tirado 2. lo colgaron los atenienses en el templo de Atenea Glaucópide Plutarco: En lugar de la proeza de Pítaco, <Heródoto> expuso la

huída del combate del poeta Alceo, arrojando las armas. Con no poner por escrito las cosas buenas y no dejar de lado las vergonzosas dio testimonio en favor de quienes dicen que la envidia y la malignidad nacen de una y la misma maldad.

1. )/Alkaoj, con baritonesis = )Alkai=oj 1. sa/oj = común sw=j < *sawo < ide. *twə-wo- 1. a)/rmena, conjetura para recuperar el texto, ‘equipo, armamento’ 1. xu/tan, adj. verbal de xe/w echar, verter, dejar caer’, es conjetura

para recuperar el texto, califica a)le/ktorin ‘penacho (del casco)’ como ‘abandonado, tirado’

2. i=)ron, lesb., con psilosis y baritonesis = jon. i(ro/j, at. i(ero/j, dor. i(aro/j < ide. *isHro/-

2. o)nekr/emasan, 3ª plur. aor. ind. act. de a)nakrema/nnumi, con lesb. o)n- = at. a)n-

ANACREONTE

86

ANACREONTE ( )Anakre/wn) de Teos, c. 568 -478 Poetae Melici Graeci,

ed. D.L. Page, Oxford, Clarendon Press, 1962 [87].....3, 1-8

gounou=mai¿ s' e)lafhbo/le canqh\ paiÍ Dio\j a)gri¿wn de/spoin' ãArtemi qhrw½n: hÀ kou nu=n e)piì Lhqai¿ou

5 di¿nhisi qrasukardi¿wn a)ndrw½n e)skatora=ij po/lin xai¿rous', ou) ga\r a)nhme/rouj poimai¿neij polih/taj. 1. gounou=mai hom. jon. = hom. jon. gouna/zomai. De ide. *gonu >

nom. go/nu, pero *gonw-n9-t- > at. gen. g?o/natoj, *gonw(-n9-t)- jon. gen. gouno/j y gou/natoj, y de ahí bases gonat-, goun-, gounat- para derivados

4. hÀ kou es texto corregido, con pron. rel. h(/ y jon. kou = at. pou, de ide. *kwo-. Pero la corrección puede ser h)= kou, ‘en verdad’, abriendo oración independiente de la anterior

5. di¿nhisi, dat. plur. jon.at. = di/naij 6. e)skatora=ij, jon. e)s- y psilosis katora=ij, at. kaqora=ij. Nótese

doble preverbio, ‘mirar hacia + de arriba abajo’ 7. xai¿rous', pred. con {6 su/ = Ártemis} suj. de e)skatora=ij 8. polih/taj, ac. plur., hom. jon. polih/thj = at. poli/thj

[88] 13, 1-8 sfai¿rhi dhuÅte/ me porfurh=i ba/llwn xrusoko/mhj ãErwj nh/ni poikilosamba/lwi sumpai¿zein prokaleiÍtai:

5 h( d', e)stiìn ga\r a)p' eu)kti¿tou Le/sbou, th\n me\n e)mh\n ko/mhn, leukh\ ga/r, katame/mfetai, pro\j d' aÃllhn tina\ xa/skei. 1. dhuÅte, crasis de dh\ auÅte 3. nh/ni, hom. jon. neh=nij, jon. nh=nij = at. nea=nij 7. leukh\ ga/r con {e)sti/} y {suj. { ko/mh}

ANACREONTE

87

[89] 36b, 1 a)spi¿da r(i¿yaj potamou= kalliro/ou par' oÃxqaj. Véanse [5] Arquíloco 5, 1-4 y [89] Alceo, Hdto. V, 94 1. kalliro/ou, adj.poet. con variantes –r- y –rr- y –ooj o contracto

-ouj según conveniencia métrica

[90] 43, 1-12 priìn me\n eÃxwn berbe/rion, kalu/mmat' e)sfhkwme/na, kaiì culi¿nouj a)straga/louj e)n w©siì kaiì yilo\n periì pleurh=isi <.........> boo/j, nh/pluton eiãluma kakh=j a)spi¿doj, a)rtopw¯lisin ka)qelopo/rnoisin o(mile/wn o( ponhro\j ¹Arte/mwn, ki¿bdhlon eu(ri¿skwn bi¿on, polla\ me\n e)n douriì tiqeiìj au)xe/na, polla\ d' e)n troxw½i, polla\ de\ nw½ton skuti¿nhi ma/stigi qwmixqei¿j, ko/mhn pw¯gwna/ t' e)ktetilme/noj: nu=n d' e)pibai¿nei satine/wn xru/sea fore/wn kaqe/rmata �paiÍj Ku/khj� kaiì skiadi¿skhn e)lefanti¿nhn foreiÍ gunaiciìn auÃtwj <.......>.

[91] 50, 1-12 polioiì me\n h(miìn hÃdh kro/tafoi ka/rh te leuko/n, xari¿essa d' ou)ke/t' hÀbh pa/ra, ghrale/oi d' o)do/ntej, glukerou= d' ou)ke/ti pollo\j bio/tou xro/noj le/leiptai: dia\ tau=t' a)nastalu/zw qama\ Ta/rtaron dedoikw¯j: ¹Ai¿dew ga/r e)sti deino\j muxo/j, a)rgalh= d' e)j au)to\n ka/todoj: kaiì ga\r e(toiÍmon kataba/nti mh\ a)nabh=nai.

[92] 57c, 1-2 e)me\ ga\r �lo/gwn eiàneka paiÍdej aÄn file/oien: xari¿enta me\n ga\r aÃidw, xari¿enta d' oiåda le/cai.

[93] 72, 1-6 pw½le Qrhiki¿h, ti¿ dh/ me loco\n oÃmmasi ble/pousa nhle/wj feu/geij, dokeiÍj de/ m' ou)de\n ei¹de/nai sofo/n; iãsqi toi, kalw½j me\n aÃn toi

ANACREONTE

88

to\n xalino\n e)mba/loimi, h(ni¿aj d' eÃxwn stre/foimi¿ s' a)mfiì te/rmata dro/mou: nu=n de\ leimw½na/j te bo/skeai kou=fa/ te skirtw½sa pai¿zeij, decio\n ga\r ippopei¿rhn ou)k eÃxeij e)pemba/thn.

CARMINA CONVIVALIA

89

CARMINA CONVIVALIA, 94-97 Poetae Melici Graeci,

ed. D.L. Page, Oxford, Clarendon Press, 1962

[94] 4, 1-4 wÕ Pa\n ¹Arkadi¿aj mede/wn kleenna=j, o)rxhsta\ bromi¿aij o)pade\ Nu/mfaij, gela/seiaj wÕ Pa\n e)p' e)maiÍj eu)frosu/naij taiÍsd' a)oidaiÍj aoide3 kexarhme/noj.

[95] 7, 1-4 u(giai¿nein me\n aÃriston a)ndriì qnhtw½i, deu/teron de\ kalo\n fua\n gene/sqai, to\ tri¿ton de\ plouteiÍn a)do/lwj, kaiì to\ te/tarton h(ba=n meta\ tw½n fi¿lwn.

[96] 10, 1-4 e)n mu/rtou kladiì to\ ci¿foj forh/sw wÐsper ¸Armo/dioj kaiì ¹Aristogei¿twn oÀte to\n tu/rannon ktane/thn i¹sono/mouj t' ¹Aqh/naj e)poihsa/thn.

[97] 17, 1-2 eiãqe lu/ra kalh\ genoi¿mhn e)lefanti¿nh kai¿ me kaloiì paiÍdej fe/roien Dionu/sion e)j xoro/n.

CARMINA POPULARIA

90

CARMINA POPULARIA, 98-100 Poetae Melici Graeci,

ed. D.L. Page, Oxford, Clarendon Press, 1962

[98] 2, 1-19 hÅlq' hÅlqe xelidwÜn kala\j wÐraj aÃgousa, kalou\j e)niautou/j, e)piì gaste/ra leuka/, e)piì nw½ta me/laina. pala/qan su\ proku/klei e)k pi¿onoj oiãkou oiãnou te de/pastron turou= te ka/nustron: kaiì pu/rna xelidwÜn kaiì lekiqi¿tan ou)k a)pwqeiÍtai: po/ter' a)pi¿wmej hÄ labw¯meqa; ei¹ me/n ti dw¯seij: ei¹ de\ mh/, ou)k e)a/somej: hÄ ta\n qu/ran fe/rwmej hÄ to\ u(pe/rquron hÄ ta\n gunaiÍka ta\n eÃsw kaqhme/nan: mikra\ me/n e)sti, r(aidi¿wj nin oiãsomej. aÄn dh\ �fe/rhij ti, me/ga dh/ ti� fe/roij: aÃnoig' aÃnoige ta\n qu/ran xelido/ni: ou) ga\r ge/ronte/j e)smen, a)lla\ paidi¿a.

[99] 6, 1-2 pou= moi ta\ r(o/da, pou= moi ta\ iãa, pou= moi ta\ kala\ se/lina; tadiì ta\ r(o/da, tadiì ta\ iãa, tadiì ta\ kala\ se/lina.

[100] 7, 1-6 wÔ ti¿ pa/sxeij; mh\ prodw½ij aÃmm', iketeu/w: priìn kaiì moleiÍn keiÍnon, a)ni¿stw, mh\ kako/n <se> me/ga poih/shi ka)me\ ta\n deila/kran. a(me/ra kaiì hÃdh: to\ fw½j dia\ ta=j quri¿doj ou)k ei¹sorh=ij;