Festivali Ndërkombëtar i Poezisë“Ditët e Naimit”

BibliotekaMERIDIANE POETIKE

Përgatiti

Shaip EMËRLLAHU

Këshilli botuesGiuseppe NAPOLITANOSilke Liria BLUMBACH

Xhelal ZEJNELINdue UKAJNiels HAV

Francoise ROYArtan ARSLLANI

Shaip EMËRLLAHU

Përktheu

Silke Liria BLUMBACHJeton KELMENDI

Ballina Afrim BULLICA

www.ditetenaimit.org

Festivali Ndërkombëtar i Poezisë“DITËT E NAIMIT”

Edicioni XX

TI SHFAQESH SI ISHULL

Ditët e NaimitTetovë, 2016

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

5

FESTIVALI NDËRKOMBËTAR I POEZISË “DITËT E NAIMIT”-

SHEMBULL I NDËRKOMUNIKIMIT KULTUROR E LETRAR

Poezia është një gjuhë, e ndryshme nga ajo që ne përdorim për të komunikuar në jetën e përditshme, është shumë më e pasur, më e kompletuar, në plot-ni njerëzore; një gjuhë njëkohësisht e paramenduar me kujdes dhe thellësisht e pavullnetshme, sepse ajo ngjizet brenda nesh, edhe në qoftë se nuk duam, por i përgjigjet rregullave specifike, prandaj është e aftë të lidh me njëra-tjetrën gjërat që shihen dhe ato që nuk shihen, të vendos marrëdhënie mes asaj që dimë dhe asaj që nuk e dimë. Por, Sokrati na përk-ujton se, të dish na shërben vetëm në momentet kur e dimë se, nuk dimë (dhe për këtë përkujton edhe Montale, për të cilin ndër të tjera “poezia është më shumë një mjet i njohjes sesa i përfaqësimit “; përm-es gjuhës poetike, e cila ndërton brenda nesh një mo-del komunikimi, provojmë të njohim më mirë vetveten dhe të njohim bashkëbiseduesin tonë, lexuesin ideal të poezisë sonë).

Është thënë se, “Poezia e shpëton jetën”: me siguri jetën e shkrimtarit, por shpresojmë edhe të lexuesit. A mund të pajtohemi me këtë reflektim, duke thënë se, poezia është shpirti i botës? Do të ishte mirë, nëqoftëse, shpëtuesit e jetës të ishin të rinjtë, ata që pretendojnë në shkollë se iu intereson letërsia e në fakt mendjen e kanë gjetkë? Të dhënë vetëm pas asaj që flet për ta, dhe nuk duket se kuptojnë gjuhët e tjera, përveç mish-mashit bajat të slloganeve të reklamave. Ata duhet të kuptojnë se, poezia është përherë një zë i ri, pasi secili mund t’a përvetësoj e t’a përdorë për kënaqësinë e tij; poezia ndihmon për të thyer siguritë e besimet, derisa të zbulojë vet krimbin e dyshimit, e te dyshimet duhet

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

6

marrë një qëndrim (cogito, ergo sum ...), për të njohur dhe poseduar atë.

Kjo është arsyeja pse ju duhet të besoni se poezia ende është e dobishme, në këto kohë, kur qenia njerëz-ore është e rrethuar me imazhet e pafund në të cilat tretet ose rrezikon të shkatërrojë aftësinë për të kuptuar, për të pranuar, për të reflektuar, për të rishikuar, e përf-undimisht për të menduar që të prodhojë kategoritë e gjykimit të pavarur.

Para së gjithash do të ishte mirë të besojmë se, njeriu nuk është vetëm ai i paraqitur nga televizioni, dhe ai ka aftësi për të dalluar të mirën nga e keqja, sido-mos në marrëdhëniet njerëzore - të cilat janë në thelb marrëdhëniet e kulturës, të thella si shkëmbim human. Një festival ndërkombëtar i poezisë, si festivali prej njëzet vjetësh “Ditët e Naimit”, në Tetovë, ka pikërisht detyrën për të rritur shkëmbimet e të jap rezultate të reja në fushën e gjuhës, sidomos gjuhës poetike, në njohjen e përvoja të tjera, kulturave të tjera, duke na bërë të kuptojmë sa i nevojshëm është bashkëpunimi për njerëzimin të lidhur në respektimin e lirisë së fjalës dhe të shprehjes.

Njeriu është në fjalët që ai i njeh, por a ka ende nga ata që janë të gatshëm të mësojnë fjalë dhe të jetojnë për këto njohuri? Bota e sotme, për fat të keq, e mohon këtë.

Do të na duhej fanari legjendar i Diogjenit ... sot, me të vërtetë nevojitet një kandil i ndezur për të ndriçuar humbjen e errët të kuptimit që shkatërron gjuhën e përbashkët dhe letërsinë, duke i hutuar ata që do të duhej të përfitojnë prej saj dhe të ndjehen të gjallëruar.

Homo sapiens është zëvendësuar tashmë nga homo videns: a ka ende kuptim letërsia, poezia?

Po, ne duhet të insistojnë të besojmë në të e t’a shkruajmë, ta përhapim, të shkëmbejmë frytet e punës sonë. Prandaj, të rinjtë në rend të parë, kanë për detyrë të rriten, duke edukuar veten e tyre përmes leximit, të njohin kulturat e tjera të ndryshme nga ajo e tyre. Në poezi do të ndeshin zëra të tjerë që mund të bëhen zëri i tyre - e të takosh shumë zëra së bashku e bën zërin e tyre gjithnjë e më të fortë, më të gjallë, më të fuqishëm, në një kor të shpresës dhe besimit.

Xhuzepe NAPOLITANO

(Itali)

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

7

Fitues i çmimit letrar “Naim Frashëri”Kuei - shien LEE (TAIVAN)

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

8

KUEI-SHIEN LEE (TAIVAN)

U lind më vitin 1937, në Tai-pe. Aty mbaroi arsimin e lartë në Institutin e Teknologjisë. Më 1976 u bë anëtar i Akademisë Ndërkombëtare të Poezisë në Angli. Më 1987, iu bashkua PEN-it tajvanez dhe u zgjodh zëvendëskryetar dhe pastaj

kryetar i tij. Për një kohë ishte kryetar i Fondacioni Kom-bëtar për Kulturë dhe Art në Tajvan. Momentalisht është zëvendëskryetari i Lëvizjes Poetët e Botës (Movimiento Poetas del Mundo).

Filloi të shkruaj poezi më vitin 1953. Veprat e tij të botuar përfshijnë “Poezi të përmbledhura” në gjashtë vëllime 2001, “Ese të përmbledhura” në dhjetë vëllime 2002, “Poezi të përkthyera” në tetë vëllime 2003, ”Anto-logjia e poezisë evropiane” në 25 vëllime 2001~2005, ”Koleksioni Poezi elite” (në 22 vëllime) dhe të tjera, duke përfshirë “Thesar i artë i poezisë moderne indiane” (2005), që përmban poezitë nga presidenti A.P.J. Abdul Kalam.

Poezitë e tij u përkthyen dhe u botuan në Japoni, Kore, Kanada, Zelandën e Re, Holandë, Rumani, Indi, Greqi, Spanjë, Rusi, Mongoli etj.

U shpërblye me çmime të ndryshme të rëndësishme si, çmimi “Poet Meritor Aziatik”, Kore 1994, me çmim-in tajvanez të poezisë “Rong-hou” 1997, çmimi “Poeti botëror i vitit 1997”, çmimi “Poeti ndërkombëtar”, Indi 1998, çmimin “Poeti i mijëvjeçarit”, i Akademisë Ndërk-ombëtare të Poetëve , Indi 2000, çmimin e letërsisë “Lai Ho” dhe çmimin kulturor “Premier”, të dy në Tajvan (2001). Ka marrë edhe çmimin “Michael Madhusudan” nga Akademia “Michael Madhusudan” 2002, çmimin

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

10

«Wu San-lien» për letërsi 2004 dhe Medaljen e Poetit nga Fondacioni Mongol i Kulturës 2005.

Tri herë nominohet kandidat për çmimin Nobel për letërsi nga Akademia Ndërkombëtare e Poetëve, Indi (2002, 2004, 2006).

Ka marrë pjesë në festivale ndërkombëtare poezie në vende të ndryshme të botës, si në SHBA, Japoni, Kore, Indi, Turqi, Mongoli, El Salvador, Nikaragua etj.

PAPAGALLI

“Zoti im është i dashur me mua!”Zoti im më mëson vetëm këto fjalë

“Zoti im është i dashur me mua!”Këto fjalë i ushtroj ditë e natë

Po të vijë ndonjë mysafirBërtas“Zoti im është i dashur me mua!”

Zoti im është aq i kënaqurqë më jep ushqime dhe pije të mira dhe fton shumë mysafirë që vlerësojnë mençurinë dhe zgjuarsinë time

Nganjëherë zoti im i mbushur me gëzim më thotë “Fol si të shkon mendja!”

Gjithsesi vazhdoj të përsëris“Zoti im është i dashur me mua!”

1972

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

11

TRANSFUZION

Gjaku tërhiqet nga trupi imdhe i transfuzohet diellit të një tjetri për t’u bërë një rrjedhë e re plot harmoni

Gjaku im fillon të qarkullohet në një tjetër trup brenda trupit të ndonjë të panjohuridiku në ndonjë vend të panjohur

Ashtu si lulet e freskëtaqë lulëzojnë në kodrinën e fshehurnjë bukuri e papërshkrueshme lulëzon në zemrën time

Diku në ndonjë vend të panjohurka edhe një transfuzion në shkallë të madhe nga trupat e masakrës kolektive

Të transfuzosh gjak në dhe të shkretënë vend pa dritë dielli është kotpër të ngjyrosur hartën e fragmentuar në të kuqe

Nga Azia, Lindja e Mesme, Afrika deri në Amerikën La-tine një pikë gjaku e spërkaturparaqet një petale të ikur në erë

1983

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

12

ISHULLI I TAIVANIT

Ti shfaqesh si ishull nga dallgët e mëndafshit të bardhë

Pylli i dendur prej flokësh të zinj zhvendoset me nostalgji të përmalluar Plazhi prej rëre të bardhë të butë mban mbresat e puthjeve të panumërta guaskash

Nga pamja e syrit të një zogu në qiell bukuria e teksturës sate është aq tërheqëse saqë ulem mbi trupin tënd i etur

Ti je një sirenënë Oqeanin Paqësor sinori i vendlindjes sime të përhershme

1992

KËMBANA E PAVARËSISË NË PHILADELPHIA

Kambana e bronztë u thyeNë Filadelfiakambana e lirisëështë pikaloshe në historinë e braktisur.

Po mendoj se kur do të kumbojëliria jotenga larg

Po presdashurinë tënde ta kumbojë kambanënhistoria jehuese e lirisëtë gjejë jehonë në secilën qoshe të botës

1985

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

13

JETA THËRRET NË EGËRSI

Ai hedh thikën me dhunëprapë e prapë, gradualisht duke iu afruar qendrës

Vështron verën e dhunshmenë një ushtrim të tillëderisa t’i merren mendtë.

Jeta thërret në egërsi çdo herë që ulet dora e tij jeta thërret në egërsi

E përqendron veten sikur thikëhedh shigjetën e fundit me fuqi të plotëdrejt qendrës së nxehtë mbi mur

1969

ZOGJ KALOJNË FLUTURIMTHI

Fëmija gjashtëvjeçarepërsërit në makinën timeki kujdes ngazogjtë që kalojnë fluturimthi

Pas ca kohe thotë përsëri ka fluturaki kujdes nga fluturatmos u përplas me to

Përgjigjem mos ki merakedhe unë i vë re milingonat do ta ndal makinënt’i lë të kalojnë dalëngadalë

Po bakteretpëshpërit me ankthpo bakteretsi t’u shmangemi

2005

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

14

LIQENI NË VJESHTË

Kur fryn erapeshku fluturon verbërishtnë liqen

Peshku ngjyrashumëpluskon mbi ujëduke vështruar qiellin

Në fund të fundita duhet të hedhë poshtë formën në botë

që lëdamarët e hollë të gjethevenë një model halash

si historiae vendosur tejdukshëm në fund të liqenit

2003

RITMI I DETIT

Duke biseduar në telefondëgjoj dallgët që papritmas llokoçitendhe thyhen mbi mua

2000

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

15

DUKE PYETUR QIELLIN

Pasi shemben shtëpitëka çadraç’do të jetë pas çadrave

Pasi plagosen dhe vdesin të rrituritka fëmijë ç’do të jetë pas fëmijëve

Pasi fajësohet qeveriaka partinë e opozitësç›do të jetë pas opozitës

Pas katastrofës nga tërmetika tajfun ç›do të jetë pas tajfunit

1999

KUNDËRSHTIM

Njerëzit kanë frikë nga dikush mirëpo, më shumë frikë nga askush

Kafshët vdesin për shkak të kafshëve të tjera mirëpo, madje zhduken për shkak të asnjë kafshë tjetër

Njëgjuhësh paraqet një vikamë vetjakemirëpo, shumëgjuhësh shfaqet më zhurmshëm

Bota e turbullt bën që të gjithë të ndihen pak rehat mirëpo, shoqëria e heshtur është më e paaftë për t’u përshtatur

Stina e mirë e vjeshtës është e përshtatshme për t’iu ngjitur malit mirëpo, të ecësh në dimër në shi është më mirë për ta kuptuar jetën

1996

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

16

TI JE MUSHKONJË

Hajde dhe thith gjakun tim hajde dhe kafsho pjesën më të mirë të trupit timduke shijuar kënaqësinë tënde të plotë në natën e heshtur

Kur të ushqej me gjakun timnuk jam koprrac farepërderisa nuk ma prish gjumin dhe ma bën mendjen të turbullt dhe të hutuar

Por sa e padurueshme qenka pasi hëngre me t’u ngopurti ende bën zhurmë ditë e natë

1995

FAKTE REALE

Kur mund të thuash jo nuk ke zë

Kur mund të mbetesh pa zëpreferon të këndosh lavdi

Kur mund të këndosh lavdi ngurron ta vlerësosh natyrën

Kur mund ta vlerësosh natyrënpret të dëgjosh duartrokitje

Kur mund ta shijosh duartrokitjen verbërohesh për faktet reale

1994

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

17

MËRGIM

Pasi u mërgua statuja e bronztëbaza ende ndodhet e ngritur qetësisht para shtabit të KGB-së në një pozë të dëshpëruar Kurorat elegante të së kaluarës zëvendësohen tash nga lozhet Rojet serioze perandorake në uniformë të hijshmezëvendësohen tash nga degë të vyshkura

U mërgua statuja e bronztë ndërsa baza ekziston Medalja e nderit u mërguandërsa historia ekziston Puna e dashurisë u mërguandërsa vjersha ekzistonJeta qytetare u mërguandërsa stuhia e dëborës ekziston

Oh, ohu mërgua në qiellekzistojnë veç psherëtimat e kobshme të patave të egra

I BURGOSURI DHE ÇLIRIMI

Një luftëtar është vetëm një i burgosur pasi u burgos por gjysma e popullatës botërore do të burgosejpasi u burgos një ushtare femër

Bie një luftëtarnuk është gjë veç ta emancipojë vetenpor gjysma e popullatës botërore do të çlirohejpasi ra një tiran

1991

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

18

NJË POEZI PËR TY

Shkruaj një poezi për ty asnjë trëndafil, asnjë bilbil por rrahja urgjente e daulles bubullimenë valën e ftohtë të fundvitit

Në valën e ftohtë të fundvititshkruaj një poezi për ty në kuptimin e thellë të pranisë sate kurse ti je jashtë shikimit tim

Kurse ti je jashtë shikimit timduke menduar për realitetin e vendjetimit tonë shkruaj një poezi për ty në besim të mbaj premtimin tonë

Në besim të mbaj premtimin tonëduke pritur të vijë era e dashurisë prapa grilave të hekurt burgu shkruaj një poezi për ty

1992

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

19

NICOLE BARRIERE (FRANCË)

Poete, shkrimtare, eseiste, përkthyese.

Drejtoreshë tonike e ko-leksionit të zërit nga Edicioni L’Harmattan

Drejtoreshë e asociacionit “poezitë e kauzës “ Saint-E-tienne

Anëtare e shoqërisë, njeriu i letrave, shtëpia e shkrim-tarëve dhe shoqatës ndërkombëtare të kritikëve letrarë.

Duke u angazhuar në rrugën militanteske për gratë dhe paqen, që nisi në vitin 2001 një thirrje poetëve nga e gjithë bota: “1001 poezi për paqe dhe demokraci në Afganistan” Ajo mbron frankofoninë, gjuhët dhe kultu-rat e rrezikuara.

Ajo është pjesë ndërkombëtare e jurisë për çmimin poezia Antonio Viccario Festivali “Three Rivers” (Kana-da) dhe laureate e poezisë së grave “Award Paris Simo-ne Landry”.

European Grand Prix e Lindje-Perëndim, e festivalit në Kurtea de Arges të (Rumanisë) në korrik 2010.

Poems by Nicole Barrière in French and translation in English by H.Stafford

Përktheu nga anglishtja Jeton Kelmendi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

20

GRUAJA

Gruaja lëvoron pemën, një dëshirë e madhe për t’u kthyer në shumë të parëFjala e alfabetit bimorGruaja e hirit, trashësia e fjalëvePunuar nga tokaVala e gruas, reflektim i shkëmbit bërë nga rrokjetNë mëndafshin shimering dhe Stamer hezitueseLindja e gruas, shkumë ku strehohetZogu në ditën idhnake të perëndiveGruaja e re, bymehet e pirgNë hapësirën e skuqur nga propozimezanash gra, një dorë vunë në ankth eBota, ruajti gjumin tonëGruaja flakë, si krahët flokëverdhë të hapuraE një psherëtimë liruar nga një ledhatim i butëGruaja rrufe, ylli i shpresës të fjalisë së parë të dëgjuarE një të dashuri, deri në përqafim kozmikdritë gruaje, thellë transparente eVelur, në kontinentin e festimeve të dasmës derisaTrupat janë të njëjtëDrejtësi gruaje, shtresë mbi shtresën e fytyraveMidis peshores dhe shpatës, që bërtasin për barazimuzikë gruaje, uji rrjedh i kryer teFundi i pafund i botës, Afërditë kori i këngëve tëSolidaritetitGruaje vesh hirin e zhveshur të heshtjes së saje cila mbart fjalët në plagët e lëkurës, e thellë lirinë.

URTËSI

Aspekt Sekreti i diamantitE vërteta e pamundurIntimiteti i frymësBoja, e ngrirë në letër.Prania e heshtjesNë momentin e vdekjesÇuditëruese Janë të humbura në vuajtje tëNjë fjalë të lashtëUnë ëndërrova habinë e diellitNë gur të bardhëDhe ujin hëna e mbështjellë natënNë dritare panelin buzë kohës

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

21

Një pilivesëPër t’u bërëheshtjePjesa tjetërPasazhiinternimiHija e përbashkëtMjerimi i përbashkëto të humburetjeshabsoluteShkretëtirës së shpirtitBurimi i gëzimiti hidhurpafundKokrrave të rërës.YlliFjalët, trupat qiellorëNjë pyetje e përhershme përtej vdekjesMungesa e fytyrësDhe si mërgim, e njëjta fjalëDhe për udhëtimin vështrimi i njëjtëujëDhe për bagazhet dashuri e vet-zjarrit.

MËRGIM

Një gjemb më mban shtrënguarMë ndalon harriminKëmishë e të vdekurveNë trupin e fjalëvePemët e rrugësFantazma që nuk vijnë mbrapaPër të ngrënë natësNjë degë e ferrësVdekja bëhet një kopshtMendova se ishe një pastrimKëtu ju jeni në mes të degëve të ndërthururNë pikëllim të madh të vdekjesShpejtësia jonë për të qenë nënëZogjtë e gënjeshtraveNë mesin e të vdekurveTë tokës së uritur.Si dridhen fjalët, kështu që edhe dridhetZëriDhe zogjtë si në një vend të huajNë rrugën off ata të shkojnë, duke ecur me të vdekurit.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

22

GADISHULLI

Në thellësi të vjeshtësNë një skaj të fshehtë nga pusiJu ftojPër të sfiduar ujin.

PremtonBora mbi ujëratFilloi të bjerë.

Shpresa gjallë ishte në kërkim tëTokës ngutejPër të ndryshuar ngjyrat e dritësJeta është ai moment i delikatesës pafundQë rrjedh poshtë në pranverë, për gjithë përjetësinëPa thyer forcën e saj tërbuese.

SHKRUANI DASHURISE

Fjala shkon larghije përqafon dhe lehtaziKthehet për t’ia dhënë botës ngjyrën e sajNgutet për të kaluar nëPjesën tuaj të pashprehurRebelishëm.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

23

ANTON BAEV (BULLGARI)

Anton Baev (1963) është autori i shtatë librave me po-ezi, katër romaneve, një libri me fragmente filozofike, dy librave me tregime të shkurtra dhe dy studimeve: për roman-tizmin dhe për sindromën e vetëvrasjes në letërsi.

Ka doktoruar për letërsi bul-lgare (2009) në Akademinë bullgare të Shkencave.

POEZIPërmbledhja e parë e Anton Baev-it me poezi Sinjale

dëbore (1988) u shpërblye me Çmimin kombëtar për debutim letrar.

Vijuan Shpina e errësirës (1991), Kalorësi, Nata dhe shkretëtira (1995) dhe Kryqëzimi i Odaegithries (1998).

Kritikët karakterizuan përmbledhjen e tij me poezi të zgjedhura Gjithë bota dhe apokrife të tjera (2002) si përpjekje të parë letrare për të përcaktuar një model qytetërimi në poezinë kombëtare bullgare që ka Me-sdheun si qendër kulturore dhe topografike.

Disa e krahasojnë poezinë e tij me shembullin kultu-ror të Kavafis-it të madh.

Më 2004, Anton Baev botoi përmbledhjen e tij të po-ezisë Dhuratat e botës. Apokrife të reja, që vazhdon ek-sperimentet e tij për të dramatizuar mitologjinë dhe hi-storinë, si dhe për të krijuar mbi këtë bazë një shprehje moderne poetike.

Më 2012, libri i tij më i ri i poezisë Ditarët e të dëbuarit u shpërblye me çmimin letrar “Plovdiv”.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

24

PROZËAnton Baev është autori i romanit Amerikanët (1997)

dhe i librit me fragmente filozofike Arka e Noes (1999). Më 2005., botoi një libër me tregime të shkurtra,

“Femra dhe planete”, që u përkthye në turqisht.Romani Vurata nga një bullgar (2006) u shpërblye me

çmimin letrar “Plovdiv”.Më 2010, Anton Baev botoi studimin e tij për poezinë

dhe dramaturgjinë e Ivan Peychev-it (1916 – 1976) dhe romantizmin bullgar.

Po ashtu më 2010 u botua libri i dytë me tregime të shkurtra, Viktor Bullgari, që merret me jetën e emigran-tëve nga Ballkani në Gjermani. Do të botohet në Berlin në vitin 2017.

Më 2011 një libër me poezi të zgjedhura, Dunya Ni-metleri, nga Anton Baev u botua tek Istanbul: Yasak-meyve.

Më 2014, Anton Baev botoi romanin e tij të tretë, Mos prit ndonjë parajsë tjetër, që u zgjodh si njëri nga ro-manët më të mirë bullgarë të vitit.

Më 2015, doli studimi i tij për sindromën e vetëvrasjes në letërsi, Sindroma e vetëvrasjes dhe heronjtë e Pavel Vejinov-it, i sponsorizuar nga Ministria bullgare e Kul-turës.

Romani i tij më i ri, Gjaku i shenjtë, fitoi konkursin mes 116 romanëve bashkëkohorë bullgarë dhe do të botohet në fund të vitit 2016.

Disa nga veprat e Anton Baev-it janë përkthyer në an-glisht, gjermanisht, turqisht, spanjisht, greqisht, shqip, serbisht dhe rusisht.

Librat e tetë poetëve dhe romancierëve bashkëkohorë turqë janë botuar në bullgarisht nga shtëpia botuese e Anton Baev-it. Mes tyre janë Yozdemir Ince, Hilmi Yavuz, Ataol Behramoglu, Enver Ercan, Yozdjan Karabulut, Fer-ridun Andach, Tozan Alkan dhe Jale Sandcak.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

25

VERBËRIMI I SHËN MARINËS

(Letër Ismail Kadaresë)

Kënaqu, ti, shikimi i të verbërve... Konstantine nga Preslav-i

Shëtitsha nëpër Durrësin, IsmailE pashë detin që llokoçitejDhe shtëpitë e të gjithë burrave të pasur - që shpërhapenSi thasë me droga nëpër bregdet.

Dhe një grua shqiptare më tregoi në barQë çdo mëngjes shëtitejPas teje mbi kalldrëmin e TiranësKurse ti shkon i zhytur në mendimePër kafenë e mëngjesit te Juna...

(Të them të drejtën - ajo të dashuron,Por ti s’do ta kuptosh, sepseShkrimtarët janë largpamës: e shohin gjerësinë,Por nuk kanë sy për vogëlsitë përreth tyre.)

Tani dua të të tregoj, Ismail,Historinë e Shën Marinës në Siri,Sepse çdo rënie në dashuri është më shumëSe dashuria e plotësuar...

Është verbërim në mënyra të ndryshme:Tibetane - të shtrëngosh lukthin me gurë,Po bizantine - me dy gjilpëra të nxehura,Po romake - me dritë të papritur,Po europiane - me errësirë që zgjat shumë.

Dhe në “Zjarrfikësin e verbër” ti shkruan për mënyrënVendase malore të verbërimit, që është djegiaMe acid, por Ismail, ekziston një mënyrë tjetërDhe me gjasë është më e llahtarshmja -Të lexosh libra në errësirë(Sepse a ka ndonjë lexim tjetër?)...

Por më le të kthehem te Marina në Antioki -Në periferinë e qytetit - ky qenka vendiPër vajzat vërtet të bukura(Si femra e dashuruar shqiptare në romanet e tu;Ti e dënove për verbëri!).

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

26

...Marina është gjashtëmbëdhjetë vjeçe, sipas proku-ratorit(por s’ka rëndësi, sepse RomaNdryshe nga Durrësi, nuk ka moshë -Çfarë ironie të përfytyroheshMë shumë se thjesht si punëtor i varfërNë portin turlilloj!) -

Dhe si romake zgjodhe natyrishtQelinë e nëndheshme sepse në fund drita ështëFatale - por mrekulli! - plagët nga kamxhikuU zhdukën me dritën e parë të diellitDhe verbërimi nuk goditi në mënyrënE përshkruar në librin për torturaDhe në dekretet e perandorit, i mjeri!

Në fund të fundit, historia është banaleSepse çdo rënie në dashuri është më shumëSe dashuria e plotësuar.

A s’dëgjon?Marina lan bregdetin e Durrësit,Puth këmbët e tua në rërë...Po unë pyetem se kush qenka i verbri,Dhe si,Dhe nga kush u verbërua...

Përkthyer në anglisht nga Ventsislav Kundev, në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

27

DJALI I HUMBUR

Errësira është e butë si shtëpi...Ti jeton në një muzg mirëbesues dhe betohemRri atje, im bir, në varrin tënd!Nga rreze të ftohta jam i verbër, nuk u kurseva.

Kërcënimet e pijanecëve më shurdhojnë.Për përqafime me ty nuk kam duar.Për vite në shtëpi nuk ka më njeri.Dritaret janë mbuluar me fije.

Dera e përparme: një pëlhurë merimange mbetet pas.Dryri i ndryshkur është i ftohtë si akull.Drita e ftohtë e kaltërremë niset me vela.Ende i gjallë, është gënjeshtër, të thashë njëherë.

Mund të dëgjosh: dreqi po dënesDhe Jezusi është i vdekur mbi kryqin! Po bindu,Budalla i çmendur - ku po shkon?Plazma ime, gjaku im, mos ia mbath!

Përkthyer në anglisht nga Anton Baev, në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

28

SHPIRTI I SHENJTË

(Një natë në Budapest)

Të pashë në ëndërr mbi Urën e Luanit.Dhe retë u ngjitën mbi BudënSi pensionistë të shpejtë...Të pashë në ëndërr mbi Urën e Luanit.

Qilimi ishte bërë nga gjethe arre.Dhe unë u zbrita nga Buda si një erë,Eca mbi parmakun e hekurt të urës.Qilimi ishte bërë nga gjethe arre.

Dhe ti më tregove diçka të paqartë.Por në Pesht, pastruesja biondeMbuloi shtratin në hotel.Dhe ti më tregove diçka të paqartë.

Të pashë në ëndërr mbi Urën e Luanit.Qilimi ishte bërë nga gjethe arre.Dhe ti më tregove diçka të paqartë.

Përkthyer në anglisht nga Daniela Cvetkova, në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

29

SADIK BEJKO(SHQIPËRI)

Ka lindur më 1944, në Ko-mar, Tepelenë. Ka punuar si mësues letërsie, si redaktor po-ezie ne RTSH, si minator, si de-putet në Kuvendin e Shqipërisë dhe si pedagog i Letërsisë Shqi-pe dhe i Historisë së Qytetërimit në Universitetin E. Çabej Gji-

rokastër dhe në Universitetin e Tiranës. Ka shkruar disa libra me poezi, si : Rrënjët, Ku e ka folenë bilbili, Si vdes gruri, Letër Hamurabit, Psalm për atin, Fytyrë e panjohur, Perëndim me pak natë, Poezi (shqip dhe maqedonisht), botim i Shoqatës së shkrimtarëve të Maqedonisë. Ka çmimin «Mësues i merituar». Si poet ka marrë çmime kombëtare (Penda e Argjendtë, 1998) dhe çmime të tjera rajonale. Poezitë e tij janë të përkthyera në anglisht, japo-nisht, greqisht, rumanisht, serbokroatisht, maqedonisht, suedisht. Ka marrë çmimin «Skeptri letrar» nga Shoqata e shkrimtarëve të Maqedonisë. Po nga kjo Shoqatë është nderuar me titullin «Poet nderi i Shkupit». Në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë «Ditët e Naimit»në Tetovë, ka marrë çmimin letrar «Qiriu i Naimit». Ka studime dhe pa-rathënie për shkrimtarë si : De Rada, Ndre Mjeda, Lasgu-sh Poradeci, I Kadare, N Kacalidha, B Shehu, A. Podrimja etj. Si doktor në letërsi, ka ligjëruar në shumë konferenca shkencore si në Kalabri, Shkup, Prishtinë, Tetovë.

Ka dhënë Letërsinë shqipe të Pavarësisë, në Katedrën e Letërsisë Shqipe në Universitetin «Shën Cirili dhe Me-todi» në Shkup. Ka botuar disa libra me publicistikë dhe me ese, si : Qytetërime të mëdha, Vilsoni dhe Genci, Përtej një apokalipsi, Disidentët e rremë. Ka botuar ro-

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

30

manet ‘Sytë e gështenjave të egra ‘, ’Dy poetët’. Është sekretar i PEN-it shqiptar. Në konferencat e në Kon-greset e PEN INTERNACIONAL ka recituar poezi, ka mbajtur lgjërata që janë botuar në organet përkatëse të PEN-it, si në Austri, Japoni, Hungari, Slloveni, Serbi, Maqedoni, Kosovë. Poezia e tij përfaqësohet në disa an-tologji në Shqipëri, Japoni, Mali i Zi, Rumani.

QERSHI TË KUQE

Buzët e tua si dy qershi të kuqe guri- e forta e ëmbla e kuqja gur, shtrydhur e mpiksur në dy qershi me lëng.

Lule qershije të hapërdara kodrave gjithandej Degë qershie të lashta – Brinjë pjellë prej baltës së Adamit hyjnor, Frute qershie të përkohshme stinore,Me lëng, ëmbëlsi, me dritë Kjo është si të shlirosh nga shkëmbinjtë ujë, Një lumë të fjetur nga aq ashpërsi.

Kurrë nuk do ta di sa të bukura janë Luleqershitë, kokrrat degëve nën diellin e tërë një stine, As fajtor nuk jam që më pëlqejnë qershitë e pafajshme varur në dy buzët e tua pjekur tej larg meje si qershitë në shpate, lugina a male me lëng të kuq shpërthyer dhe në motin që vjen dhe më përtej viteve, në pjekjen stinë pas stine qershitë, buzët e tua të kuqe.Sot me miqtë e mi do të pi ca birra…është finale e kampionatit botëror të futbollit. Po nesër? Nesër qershitë e tua të buzëve do të jenë lart në pemë, do rrëzëllijnë vesuar me të kuqen e re të agimit varur në të kuqen e përjetshme tej gjumit e zgjimit. Kështu që nga shekujt, kështu ne ekzistojmë Qershi në ekstazën e kuqëlimit Nëpër të kuqen e buzëve të grave kemi ardhur, kuq në trupin e foshnjës që lind, qershi me lëng në atë ditën tonë të parë, të fillimit.

14 korrik 2014

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

31

BURRNESHA

Unë jam burrnesha. Fytyra rrudhosur, rrufitur Ballë, mollëza, nofull, veshë, qafë Vijëzuar thellë me tela të pështymës së gjarpërit, të me-rimangës Ku vetëm syri, fare kthjellët e shpues, në hartë ferri, far në hon të pagjetur humnere, syri, mjegullimin e rrudhave e lidh në kockë në kërcurin e dhimbjes, në pa fillim e fund.

Barabare, primitive, do të thoni. Por syri im Prej burrneshe tash në pleqëri në fytyrë a në lëvore të rrudhur pjepri dimërak ngulur si gozhdë e zezë, si pus në borëtim hënor në galaksi vdekësie të ftohtë, syri im i gjallë dhembjen e flakëron në thëngjill të zi, përzishëm e jeton… e si plumb që vërtitet në ajër kohët dhe veten vret, të tjerët larg i llahtaron.

Jam një burrneshë. Jam njëra nga ato. Në fatalitetin e territ, syri-seks i vështrimit tokësor, një gjeth si e zeza e grykës së pusit në brymësi të thinjur hëne, sy akull i zi burimi në borësi të ngrirë vizatuar, Sy sumbull vuajtjeje në asht gruaje të mohuar, në gjoks të vluar, seks në mish të vërtete gropuar syri im.

Jam një burrneshë. Dikur më keni thanë: ke aq helm sa të helmosh Ujin në tubacionet e mitrave të grave. Me që e thoni ju, një mal me helm kam, u thashë. Më thanë: ke zjarr të shpërthesh në flakë Djepat e fëmijëve në kopshtet e qytetit siç i dogja të tutë në gjoksin tend. Mbase ashtu, kam zjarr, me që thënkeni ju. Ke dinamit, më thanë, sa hedh në erë galeritë e territ, Ato galeri ku jetoja dhe vetë. Dinamit e tritol kam, thashë, Në gjithë lëngun e pështymës dhe të gjakut, Kuq si një agim miniere me ar, me që e thënkeni ju,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

32

plot me shpërthime e fishekzjarre vdekjeje unë jam.Jam një burrneshë. Kurrë nuk e mohova: isha kundër natyrës, armike e jetës, E vetes, vetes më parë se gjithçka. (Thonë edhe sot) jam barbar, (thonë dhe sot) jam pri-mitiv. Po, nën mjegullimin e rrudhave si në fundin e pusit tej fijeve të merimangës, bukë bajate që nuk e ha as qeni… ky syri im i trishtimit- Frut i vdekur që kohërat nuk e tresin Toka s’ jep dhè për varr, as bimë, a pëlhurë për savan.

Jam një burrneshë, kockë e hedhur tej Pa qiell sipër, pa ajër, tokë, pa taban. Mohuese e jetës. Nuk ju pëlqen? Është një fat që keq a mirë unë e mbarta, një fat që të tillë mund ta kisha dhe e kam. 7 shtator 2014

APOKALIPS 2016

Më duhet të rilexoj Biblën … Nën terror të varfërisë, dhunës, detet u bënë varreza ujore Vajzat prostituta, të miturit në fund të deteve Djemtë hajna, viktima të drogës, Turmat shkulur rrugësh Me një mundësi përdhuimi të femrave kufinjve të huaj Me një varrezë masive në kujtesë, si një hartë zogjsh Shkruar në vesh, jo në sy me ca bombardime nga ajri Bomba mbështjellë me fjalime për tolerancë, paqe Me bashkëdisedime ku abortojnë shtete me fëmijë Mbetur në lecka telash në kufinj.Të rilexoj biblën të mbath zemrën Ta mbath si bregun e detit me apokalipse digash e zbaticash, me duna që fshehin varrezat, me jastëkë pyjesh që fshehin plazhet e konkubinave lakuriq të Herodit.Jam qytetar a bir i një kohe, shteti të dështuar Kam humbur sysh bijtë e miKam humbur

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

33

Mjeshtërinë e vrasjes së gurit që ma mbyll hapësirën atje tej, mjeshtërinë e vasjes së resë, e vrasjes së muzgut që si një ujk plak më ha vuvas fshehur dritës. Më jepni një shtupë me rërë a me baltë që të mbyll një ooo Një ooo që më shpëton nga brinjët kur ia mbyll me shuplakë Muzgut a gojës sime.Duhet ta mbath zemrën me ujëra Nili Që vdesin gjuhëthara në shkretëtirë Më duhet të mbath zemrën time me piramidat Varrosur si milngonat mbi një copë bukë të mykur. Më duhet të mbush grushtet me shkretëtirë Me rërë, me shumë rërë Sa kur t’më vijë për të qarë si një vajzë me lot të kri-zantemtë dhjetori Kur gulçe t’më troshitin si një kontinent të vdekur qëkuri Kontinent që nuk e di ku e ka Sirinë, ku e ka Sinajin a Uralet Ku i ka Apeninet a Iberikët a Ballkanet…Duhet të lexoj Biblën, të mbathem me imazhin apoka-liptik Dhe si currilat fikur në një gur Mos dëgjoj cicërimën e zogut të fikur vendlindjes bren-da shtëpisë sime. Mos ndihem si një mbret që ka abdikuar zotërimet Ka abdikuar të qenët mbi dy këmbë Druri a kocke epur në ajër të kësi dheu, Ka abdikuar çastin feksur a errur në kthimin e një fleteTë mbathem me vdekje që mbërrin… brigje jete.

JAM DINOSAURI

Ç’të bëj, mos më pafshin, Kur hidhët, vetëm për vetëm, si budalla, qesh: një student imi nuk e njeh një farë Uiliam Shekspiri, e kur pyes: përse? në vend të përgjigjes, në fytyrë i shoh mllef.Një këngtare të rinisë sime, quajtur Naile a Vaçe, goca e re me mua nuk e njeh… Im nip, me të drejtë,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

34

nuk do t’ia dijë për një farë Gruaje, për atë nënën time… Të mos qesh, hidhur të mos qesh?

Jam një dinosaur, liruar mishi e gjakuSkeletit hedhur tej në s’më shpërbëftë ajri i feskët, avujt nga dy buzë të bukura, vapa a shiu më nuk më lag a rreshk.

Trafikuar si një organ, operuar në fantazma kohe tjetër jam dinosaur, skelet qenieje, që merr frymë eshtrash jo hundësh, me hungërimat e gëlltitura shurdhuese nuk i shkul më pyjet, nuk zhvendos prej vendit kodrat me rrënjë shkëmbi.

I padëmshëmprej ndonjë mutuacioni mund të quhem dinosaur i zbutur si shushurimat në degë shelgu…

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

35

SILKE LIRIA BLUMBACH

(GJERMANI)

Silke Blumbach, me emrin e saj shqiptar Liria, u lind më 13 dhjetor 1970 në Göttingen, Gjermani, në një familje mës-uesish. Filloi së shkruari poezi në moshën 8 vjeçare dhe mori pjesë në një klub letrar në Hei-

delberg. Mirëpo, depërtimi i saj erdhi vetëm pasi mje-shtroi gjuhën shqipe. Si e huaja e pare që shkruante sh-qip, ka botuar tre libra me poezi dhe një ditar në gjuhën shqipe, si dhe një libër me poezi në anglisht.

• Dyzet vdekje në Sarandë, Tiranë 1999• Karavela e fundosur, Tetovë 2002• Lumi që rrjedh drejt burimit, Tetovë 2007• Ditari i një kthimi, Tiranë 2010• Beyond the Bows of the Heart, SHBA 2012Poezitë e saj, që u botuan në revista dhe gazeta letrare

të vendeve të ndryshme, duke përfshirë revista interneti, u përkthyen në boshnjakisht, rumanisht, odia (një gjuhë e Indisë) dhe kinezisht, ndërsa ajo ka shkruar edhe po-ezi në frëngjisht, spanjisht, gjeorgjisht dhe hungarisht. Ka fituar një sërë shpërblimesh letrare, veçanërisht, por jo vetëm, në botën shqiptare. Është anëtare e Drejtorisë së Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”në Tetovë.

Fjalët janë edhe në qendër të jetës profesionale të Silke Blumbach si përkthyese. Jeton në Berlin, ku punon në një ndërmarrje të madhe përkthimesh. Prej gushtit 2014, lufton me kancer të gjirit me metastaza në mu-shkëri dhe në eshtra.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

36

LUFTË

ç’do të jetënësenëluftëaskushs‘mbanmëlistëne të vdekurve

HANA

Moj Hanëgjethet janë të pjekurafëmijët e vegjël qajnë

supë gjethesh do t’u gatuashpër stomakë me shpuzënën façka të ngurta

po të mund t’i shndërrojenë pemën e ç’degëzuars’do të ngurroje për asnjë çast

Hanë, moj Hanëty të mbeten bëzhdilatprej brambullime gjethesh

gjethe pa hapësirëhapësirëpa ëndërr

PARASHIKIMI I MOTIT

nesërdo të bien njerëznë pika gjithnjë më të trasha

që shkrihennë pellgaçe ylberime njolla të yndyrshme

ndjenjatme feçkat e tyre të gjatai rrufisin

vishuni ngrohtë!

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

37

LAURE CAMBAU (FRANCË)

E KUQE ME TË KUQE

Ti më ke folur se s’mund të themi e kuqe pa të kuqepor e kuqe me të kuqeflakë me gjak me flakëe kuqja e zemraveqë ti vendos mbi telajosiç vendosen vezëe kuqe që vjen nga një skutë ferri që ti e kundron nga filli yt i nderurnjë flok i skuqur nga flakëtnjë flok i ngrohur në të bardhëakrobat që kalon sipër grykave të diellite kuqe me të kuqeasgjë nuk lëviznën urën me flokë gjak të kuqe

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

38

PORTETET E PAMBUKTA TË USHTARIT OMER

Ti kalove dy vjet ushtri në Kroacidhe duke frekuentuar bibliotekënpikëtakove atje të mëdhenjtë rusëDostojevski Gogol Pushkin dhe Marks e Lenindy vjet ushtrime copa katrore bezeje si çorape në këmbëti e shndërroje cohënnë duart e Omeritcoha e telajos si merimangë endej ti e ruaje cohëndhe e fiksoje në tavolinëe me lapës kopjoje imazhetqë zbulojenë krye të librave të huazuarakjo solli portrete të pambuktaMarks, Lenin, Dostojevski, Gogol, Pushkinprodhimet e tua të para të kokave

PEMA E NJËMIJË KOKAVE

Një ditë në Akademinë e Arteve të BukuraBedri Rrahmi solli një trungOmeri e vështron, vëzhgon dhe e lë atjeduke u kthyer në shtëpinë e tijpastaj me kujtesë bëri të vetmin vizatim në jetës së tij si piktorOmeri krijon një trung unik- trungu i përbashkët i të gjitha kokave që do të vinin -që më pasujitur ditë për ditënga vajrat e krijuesit të tijdo të bëhej pema e njëmijë kokave

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

39

PODIUMI I KOKAVE

A do t’i merrni pesëmbëdhjetë kokat e kuqe?Një podium kokashtë vendosura e të futura bashkënjë kokë e madhe mbi dy kokady koka të vogla mbi një të madhepesëmbëdhjetë koka entëtésqë bëjnë veç me kokë të tyree nganjëherë të bien mbi kokë!

Dhe në këtë parfum kokash (entëtant)vaj kokashnjëra fle e vetme dhe shtrirëanash asaj piramide njerëzorekush do na tregojë për llojin e seksit të kokavenëse vetë Omeri nuk e di?As veshët që nuk kanë diçka të tillëas sytë shpesh të mbylluraas boja e ngjyra e buzëvenën një qiell të kuqmbi tokën e kuqenjë grumbull kokashkush do na tregojë seksin e kokavenëse ato vetë nuk e dinë?Kush do të na tregojë seksin e kokavenëse vetë Omeri nuk e di?

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

40

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

41

CARLA CHRISTOPHER (SHBA)

Poetja-aktivistja Carla Chri-stopher është ish-poetja lau-reate nga York, Pennsylvania (2011-2013) dhe më 2014 qe Ndërlidhësja e Bashkësisë së Artit dhe Kulturës për qytetin York. Ka marrë dy herë çelësin e qytetit për fuqizimin e ba-

shkësisë dhe për nismat e saj arsimore.Carla është edhe bashkëdrejtorja e “Community Arts Ink Press & Promotion” dhe është botuar gjerësisht, duke përfshirë katër përmbledhje poezie, dy libra për fëmijë dhe shumë incizime zanore. Momentalisht jep shfaqje me “Poetry/Funk Fusion Band, Groove Ink” dhe me ansamblin e shfaqjeve për drejtësi shoqërore, “Poe-tic Voices”. Më shumë mund të mësohet për të në faqet carlachristopher.com dhe communityartsink.org.

RRËSHAJËT

Më pëshpëritje nëpër ujëedhe kur thurja bashkëfije fatidhe mishibrenda mitrës së një nëne

Luaje për muaritme dridhëse prej gjaku dhe lave,lodroje në zemrën timekëngët e Tokës

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

42

Më këndojeemrat e pemëve dhe më mësojetë folurit e gurëve

Më lenë mes të njerëzve të erësMë ngarkove të jem mbajtësee historive të tyreMë zhytenë lehoninë e peshuartë frymëmarrjes së tyre

Krijues i të Gjitha Gjërave,folmë në zjarr!Ngre ujë në avull, Digj pyllin dhe shkurren në flakëUshqehu me ajërËnjtu në kokë me kurorë pagëzimiMbështillu përreth qengjit të flijuar,zbërthe lëkurë, përpij ashtBëhu shpirti i lutjeskështu mund të flas gjuhën tënde

NGA JAM

Jam ngatokë dridhësezjarr i shkrirëqë pështyn gufime lave nga shkëmbinj të çarëdhe male që shkrihen

Jam nga dete të mbuluara me avulltë zeza dhe të turbulluaratë ndara nga krijesa trime me hapa të gjatëqë hedhin poshtë velëzat dhe fletëttë pretendojnë bregdete me rërë të fildishtë

Jam dashnorjae savanave të rrahura nga era, dhe e timpaneveqë rrahin si pulsiJam kërcitja e kokrrave të kakaos dhe pëshpëritja e pemëve kokërrzash çakalliJam prej lëkure plot diell të tendosur nëpërgojën e drunjtë të një daulleje të sapolindurose nëpër eshtrat ende të fortë të gjyshes

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

43

Jam ndjekje luani në lindje dielli dhe reshtrëngate të holla si çarçaf pambukumbi gishta këmbësh të radhitur në rreshtat e një shtrati të ndarë

Jam bukëKofsha dhe krahë dhe gji qumështi ushqyesnga dhi malore që kapen pas shkëmbitLopë syqeta mbi kullota të lëruara me briskJorganë të shtrirë në të kaluarën dhe në mundësitëKitare nga kuti cigaresh dhe vegla “diddly-bo” nga fshesaqë luajnë bluesin dalëngadalë, që mund ta dëgjosh endekëndimin tim

Jam stërstërmbesa e thirrësve të hyjneshësme kokë të mbështjellë, me gjarpër përreth,me shije kardamomi dhe xhenxhefili mbi frymëmarrjenJam prej copave të mishit që pikoni lagur në lëngje që grumbullojnë yndyrëi ngrënë me gishtat, i mbështjellë në brumë nga pluhur rrënjësh

Jam njëmijë fiseGishtat e mi flasin ahmara dhe supet e mia vallëzojnë ritmin e AkësKëmbët e mia qëllojnë me shpullë dheun e ngjeshur në stilet e lingalësdhe ëndërroj në kimbundu

Jam prej priftesh, poetesh dhe luftëtareshnëna të gjitha, ushtare të gjithadhe unë vazhdoj të luftoj

BESO

Ha - Luaj - Marr frymë - BesoHa - Luaj - Marr frymë - BesoHa - Lutu - Ji - BesoJe këtu për të marrënjë fllad më të ngrohtë me aromë mollash të mbuluara nga lule të freskëta rozë.Pranvera nuk mbahet më peng

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

44

por arratisetduke kthyer faqet hipnotike të dimritnë degë gjelbëruese.Duke mbledhur frutat, kujtimetpër të cilat jemi të uritur.Jemikëtu për të marrë këtu për të rilindur këtu për të rikërkuar

Të mbajmë dhe midis gishtave tanëdhe të ndajmë pa ngarkuar këtë parajsë nën këmbët tona,të rrimë mbi kolovajza,të kërcejmë dhe zbresim lehtësishttë përhapim gëzim në rrugëdhe kënaqësi në tregje dhe parqeku ajri i freskët na mbush mushkëritëdhe na shtyn të këndojmë.

Zërat tanë mund të jenë shkëndijanë errësirëdritë e lëvizjes së menjëhershmekur lundron një yll -milje nate të pathyer -të jetë dëshirë.

Jo tym por djegie,si gjethet e kuqe vjeshte ulen në spiral nëpër peizazhin e qytetit

Jo epsh por rreng.Jemi këtu për të marrëkëtu për të rilindurpër të vallëzuar midis vargjevetë kësaj poezie që na bën shenjë rikërkohaluajmerr frymëhaluajmerr frymë

Duhet të besojmë

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

45

CHEN HSIU-CHEN(TAIVAN)

U lind në vitin 1960, me pseu-donimet Chen Xiu-zhen dhe Lin Hsien. Ajo ka kryer studimet në Fakultetin e Letërsisë Kineze në Universitetin Tamkang dhe ka punuar si redaktore gazetash dhe revistash.

Botimet e saj përfshijnë një ese “Një ditar për djalin tim” (2009), poezi “Jehonë telash në pyll” (2010) dhe ”Maskë” (2016).

Ka marrë pjesë në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë Formosa 2015 në Tainan dhe në Samitin Ndërkombëtar të Poetëve Kathak 2016, në Dhaka, Bangladesh.

QIRI DHE HIJE 1

Në errësirëti më kërkontë kesh trupin tim si altartë djegur në një feniks shkrepës.

Në shkëndijën tënde dridhësemanifestohemdhe bëhemhija jote.

Sa shumë më dashuronaq intensivisht do të digjeshderisa të fiket oksigjeni i fundit.

Në errësirë unë të ndjek hap pas hapikurse ti më zë një centimetër pas tjetritme një ritëm drite.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

46

Vallja e fllakësvallja e dashurisënjë shou vallëzimi binjak vdekjejeme një bukuri përfundimtare.

QIRI DHE HIJE 2

Ngado të burojë qoftë dashuri qoftë urrejtje

ti nuk ngurron ta djegësh vetenpër t’u bërë një vullkan të vogël

dhe për t’i vënë zjarrhijes sate papushim.

Në natën e gjatëhija është një molë e zezë e paqëndrueshme.

QIRI DHE HIJE 3

Me dritëti ndriçonekzistencën timesi një skenë të pashembullt.

I lëkund vezullimetsi flamur në territorin tim.

E burgosur prej tejeedhe unë jam hije të kërkoj ndihmë nga një shkulm ere.

Era nuk do të fikë dashurinë tonëpor do të nxisë fllakën tënde dashurie.

I përloturti më thuatë të largoj nga pak.

Nga kinezishtja në anglisht nga Lee Kuei-shien, nga anglishtja në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

47

OLIVERA DOCEVSKA (MAQEDONI)

U lind më vitin 1975, në Ku-manovë. Magjistroi në studi-met e Medias në Marrëdhëniet Ndërkombëtare dhe Diploma-ci. Ajo është avokate, aktiviste për të drejtat e njeriut, krye-tare e asociacionit të drejtave njerëzore “Justicija” Është poe-

te, përkthyese, dhe publiciste. Ështe anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve në Maqe-

doni dhe anëtare e Shoqatës së Përkthyesve në Maqe-doni.

Vëllimi i parë “Iluzionet e ëndrrës” Edicioni 4/4, New Poetics Belgrade, është botuar më 2011 (në Maqedo-ni). Në vitin 2013, boton vëllimin “Portokalli” (në Ma-qedoni), Sonchica-Sunflower-Suncokret, 2013, edicion trigjuhësh (Maqedonisht, Serbo-Kroatisht, Slovenisht), dhe “Çasti i kohës” 2015 (në maqedonisht), “Lulet e iluzionit” 2014, në gjuhën sllovene.

Poezia e saj është prezentuar nëpër antologji dhe nëpër portale të ndryshme. Në sërbokroatisht, boton librin në prozë “Sëpari pëvoja”.

Është lauruar me çmime të ndryshme letrare në Ma-qedoni, Sërbi dhe Shqipëri.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

48

PËRHERË KTHIM

Asnjëherë nuk është lamtumirë, jo.Nuk ka kësi lloj fjalenë këtë ekzistencë

ne nuk largohemidhe nuk ka fund.

dhe çdo lamtumirëështë mirëseardhjekurse çdo mirëseardhjepërsëri kthim prapa

dhe në atë vetëhumbjedhe ekzistimi në vete, fund

Nuk ka lamtumirë,joKështu fjalë nuk ekziston

Por nuk ekziston edhe largimiNga ky kthim i përhershëmKundrejt teje.

Dhe kah ti, kur je në mua.

Përktheu nga maqedonshtja Remzi Salihu

PËR LIRINË OSE KËNGA QË NUK ËSHTË KËNGË

U lindë dhe filloi të regjistrohet në fletën e zbrazët,nëpër të sotmen vjershë që nuk është poeziFilloi t’ia nis nga fillimi,Të del nga klisheu i leximit të kotë.Që të ushtoj bubullimshëm lartë prapa zemrës.Poezia shkruhet vet, sa lehtë e lexueshme,Por ka mbetur pafjalë, e nemitur.Del në skenë. Ajo nuk ka revizion nga xhelatët vendasPrej të cilëve veprat dhe mendimi i lirënuk mund të marrë vrull.Lexon vetveten, kalon nëpër metafora.Dhe shikon se si publiku është i vdekur, si të mos ekzistojë fare.E përgjumur, nga ajo e njëjta zero vlerë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

49

Por poezia, kërkon nga ata të jenë vigjilentë, të zgjuar,Donë që minutat e tyre të bëhen të gjalla dhe të papërsëritshme.Një topth lëmshi i mbetet në fyt,Pyet veten, a përsëri duhet të bëhem e gjymtë,Edhe pse më është dhënë aftësia për të folur,Cilat fjalë janë të vërteta?Cili është mesazhi im? Jam Kardiogram, i zemrës.Nuk është estetike dhe me vlerë të bëhem e zbehtë.Jo, unë nuk jam poezi e kiçëzuar, sonet i thurur,Nuk jam fjalim i gjuhës politike,Dhe nuk do të bëhem me diplomaci konkrete.Ndjenjë e pastër kristale jam unë,Notë proteste, e pa pështjellur me doreza. Jam libër pa kopertina.Metaforë e direkt, e cila njihet. Nga hera e pare dhe me një zë.Unë jam gjithçka çka është sot. Këtu jam, që të pëshpëriti zëshëm e më zëshëm,Atë që të tjerët fshehurazi e dinë, por secili nga e vërtetadhe nga ajo që dinë ikin.Këtu jam, në skenë, të kërkoj që secili të transformohet, nga dita e Ringjalljes.Të kërkoj që secili të përdor fjalët dhe notat e vërteta. Pas muzikës së Koneskit.Këtu jam, nuk jam këngë edhe pse jam poezi.Këtu jam të bëhem jetë, kokëlartë dhe shpejtë e rrëmujshme, lum i trazuar.Që do të flas vetë, të mbetet te Ju.Tha kënga dhe u përkul para publikutMe falënderim.E posa lindur. E ripërtërirë.

Përktheu nga maqedonshtja Remzi Salihu

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

50

DY JANARI QË NGA 2. 1. 2016

Dy janar... dymijë e gjashtëmbëdhjeta,Një e dyzetepesë është ora, ditë e bukur me diell,Dikush udhëton... diku...

Dalaj Lama akoma është në TVRritet dhe mplaket

Me porosinë simbolPër luftën e cila vazhdonNga të vegjlit e të keqtrajtuarit.

Kurorëzim tematikNë stilin e Luftës së Yjeve Të viteve ’60,Vivaldi nga dimri, amshueshëm,Seç ua ruan notat.

Katër stinët e motitE nisin ciklinQë zgjat pafundësisht,

Si edhe shtatë ditëtQë vazhdimisht përsëriten çdo orë,

Duke nisur nga e hënaE deri te e diela...

Shtrausi dhe i biri, Danubi,SërishJanë në krye të Vitit të Lumtur të Ri 2016.

Dje ishte dita e Koncertit të Vitit të RiDhe Filarmonia vjeneze në pikë të drekës ia dha

Xhenis XhoplinEdhe 46 vite pas vdekjes, po shitet shkëlqyeshëmPër një milion e tetëqind mijë dollarësh,

E tek ne, bien seç bien sazet, Ç’hare e madhe!

Ik koha dhe ngjarjet ikinPërsëriten Mu si edhe vleratAskush nuk i harron...

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

51

...Dhe luftë, luftë gjithandej...Tema Amerika kundër RusisëAsnjëherë s’pushon,Të duket sikur po nis Lufta e FtohtëDhe cikli i 50 viteveSeç më fliste im gjysh...

Të duket sikur lajmet për çdo vitMe dekada përsëriten të njëjta mu si edhe modat,Askush nuk sjell asgjë të re,Gjithçka ngjet si më parë, pos,Pos...

Lindja, veçanti paraqet,Që të kuptojmë se,Të dashurosh dhe të dashurohesh - lumturi është,Jo që urim për Vitin e Ri

Ta shikosh Ditry Dancing për sa e sa herëMe nënqeshje, si përjetim të papërsëritshëm,

Dhe, vetëm natyra nganjëherëNuk do të vijë vetëm që të dënojë ose shpërblejë,Zogu dhe pëllumbi në degë të tundenPastruesi, i ngrirë, t’i fshijë rrugët,Duke mbajtur fëmijën për dore, i buzëqeshur,Më Dy Janar të vitit 2016.

SIDO QË TË JETË... (12.02.2016)

Nëse ma thyen zemrënDhe e fshin buzëqeshjenPas syve të zinj e të thellë,Lutja për ty nuk do të prajë...

Dhembja do t’i mbulojëTë gjitha ngjyrat tokësore të fytyrës nga rrufeja,Dielli në flokë nuk do të nxihetSi natë e zezëEdhe pse netët do të jenë të shqeta, të gjata,Tepër të gjata e pa ëndrra…

Jo, unë s’do të ta kthej me të njëjtën forcë.Diçka e këtillë nuk ekziston Kur pret shumë,Kot, marrëzishëm, heshtjaMe fjalë tek sulmohet.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

52

Jo, nuk do të paraqitem.Fjala me fjalën, syri me syrinKurrë s’do ta mbushin njëri-tjetrinDhe kishë prej lotëshPrej gurësh do bëhet...

Gjithçka do ta marrë eraVetëm në gurin e mprehtë në breg, lisi i vetëm,Do të dridhet me krenari, porEdhe mendimi akomaDo të mbartet me të NesërmenSado që Nesër s’do të ketë

Gjithçka do të jetë vetëm Dje.Shtatë brigje dhe shtatë luginaEdhe NesërmbrëmaDo të fsheh diçkaQë kurrë s’do ta kesh tiDhe përherë do të të mungojë..,

Nesra do të jetë ditë e re, Ec e dije ç’do të sjell NesraÇka është e shkruar si fat.Jo shumë larg, në Mars, Si yll më i ndritur.Vulosur me puthje.

Përktheu nga maqedonishtja, Nehas Sopaj

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

53

DALILA HIAOUI (MAROKO)

Dalila Hiaoui, është ma-rokane që banon në Romë. Përgjatë karrierës së saj, ajo krijuar një eksperience të gjerë si poete, shkrimtare, editore e shumë gazetave arabe dhe revistave (Nesma, Sayidaty, Popoli News, Al Maghrebiya,

Aicha, Azzaman...)., dhe si mësuese e gjuhës arabe dhe kulturës me Agjencitë e Kombeve të Bashkuara dhe Universitetit Nderkombëtar UNINETTUNO, si një reda-ktore e arabishtes dhe editore me agjensitë e Kombeve të Bashkuara. Ajo, gjithashtu ka një përvojë diplomatike si perkthyese e Press-it dhe sekretariatit.

Ajo, ka 13 botime në arabisht, italisht dhe anglisht, si autore dhe bashkëautore (poezi, proza, romane, dra-ma, etj)

SI FEMIJE Si një fëmijë që më mësoiE kjo këshillë është si një mbishkrimNë shkëmbinjAta më mësuan se suksesi,Të gjitha suksesete ambicieve të mia nuk duhet të ecin më tej vizionit timse mendimet e mia nuk do të fluturojnë në qiellin e mendimeve të tijPër shkak se, ajo mund të jetë një burim i rrezikutDhe se, gjuha ime nuk falet për askëndpërveç Ademit.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

54

Sepse jeta pa të drejton Evën ngaBatalioni i njerëzimitSi një fëmijë që më mësoiPor ata e harruanSe krenaria është një shkëndijëEdhe me lutjet e shenjta të shiut për të shuar atëNë një moment flakëron brendiaTë vdes me taSi një fëmijë që më mësoiPor ata e harruan se ZotiNuk e kishte shkruar Fatin e femrave përgjatë faqeveTë fatit tim.Pas lindjes thyen kurrizin timI ofruan asaj barkun e diskriminimitVetëm për t’u dhënë atyre ca kënaqësiAta më mësuan .... Ata më mësuanSikur fëmijë.

NJE DASHURIA E PAFUND

Dua që ju jeni ...Pse ky vështrim i mjerë?!Pse kjo heshtje?Vetëm lerem do të të modelojëdhe ju do të shihni se çfarë vepre arti bëhet.Të jetë i mençur,të jenë të arsimuar,të jenë të devotshëm,fetardhe të bie në gjunjë duke i kërkuar bekimin timduke pohuar se vetëm taniju keni përqafuar fenë islameJetë inovative, oh grua,të jetë një luftëtar kundër padrejtësisë,por dorëzohet brenda kufijve të vendit timme dëshminë e të afërmve të miPo në lidhje me të kaluarën të?!Betohem, unë nuk kujdesem,Pse ky vështrim i çuditshëm, oh i dashur im?!Unë do të shkaktojë ndëshkimin,mundim dhe gjykimin e ashpërpër shkak të fatkeqësisë tënde që ke lindur.Oh mbretëresha e krenarisë sime dhe ledhatimit,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

55

është bukuria jote një siguri?!ose vetëm imagjinata?!Oh sytë e mallkuar, por këta njerëz të verbër?Të marrë të gatshëm i dashuri im!Unë do të ju lejojë të harroni gjithë frikën tëndenë qoftë se ju nuk i kishi tejkaluar valët e përçarjesnë detin timme siguri ju duhet të mbuloni vetën me vellon e he-shtjesA nuk thonë asgjë I dashuri imtë lutemheshtja juaj është përgjigje e ëmbël,Unë e di se si tiqë nuk ke jetuarnë një zemër të tillë të mëshirshme si imja.

O Zot!A jam unë një grua?ose një labirinthprej çudive dhe dhuratavenë të cilen dhembjangurron si vrimë përcuese?O Zot!A jam unë një grua?apo disa fishe pagjumësiedhe spote qetësie?Zemra rrah ...por çfarë e bëri atë të ndërtuar nga ëndrrat?O Zot!A jam unë një grua?Apo një agim embrional i jetës së sajpërmes moshave të ndryshme ...dhe një fatpo, një i varfëri cila nuk shkon përparadhe nuk kthehetI ... I ... Oh Adam ...Kush jam unë

Përktheu nga anglishtja Jeton Kelmendi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

56

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

57

GABRIELLA ELISHA (IZRAEL)

Gabriela Elisha (është botuar edhe me emrin Ella Bat-Tsion) është poete izraelite, e lindur më 1954, jeton ne Jerusalem, Izrael.Ka botuar 11 libra poezie, ka përkthyer poezi nga anglishtja (Ryokan, Elsa Gidlow) dhe

frëngjishtja (Robert Desnos, Paul Eluard), ka botuar një revistë poezie në vitet 1990-1992 me emrin Mirpesset (që do të thotë “ballkon”) dhe tani redakton një revistë poezie në internet me emrin Aspaklarja (që do të thotë “pasqyrë”; http://aspaklarya.osher.in). Nganjëherë shkruan ese të shkurtra për poezi të veçanta dhe libra poezie.Gabriela ka marrë shumë çmime letrare dhe ka marrë pjesë në Festivalin e 4-t Ndërkombëtar të Poezisë në Je-rusalem 1997 dhe në Festivalin e 35-të Ndërkombëtar të Poezisë në Rotterdam 2004.Gabriela ka mësuar punën e bibliotekares, çigung dhe redaktimin gjuhësor dhe punon si revizore për shtëpi të ndryshme botuese.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

58

NË FUND DHE GJITHMONË, VETMIA

Në fund dhe gjithmonë, vetmia do të mbetet me muaDhe si ta bëj të këndshme, dhe si t’ia lehtësoj barrënDhe si nga zbrazëtia vjen krijimiDhe si në qetësi dëgjohet zëri i ZotitOse ndoshta nga vetmia përfytyrova zërin e tijDhe si më në fund mbetet heshtjaKur shikoj e ulur dimrit pranë sobës së re kerozineDhe fllaka shkëlqen si portokallDhe përfytyroj mënyrën si ti fle gjumë.Dhe poezitë -Ende ka fjalëNë fund nuk do të mbetet asnjë fjalë

Dhe fjalët vetëm mundohen të prekin -Fjalët shprehin mundimin për të voziturNdonjë vozitje private në detin e qenieveDhe asgjësi e pakufi...

JA, E NGATËRROJ MOSHËN ME MOSHË DHE SHKARRAVIS VARG PAS VARGU

Ja, i ngatërroj moshat, fjalët dhe veprimetGjithçka u infektua, tundu, çohu,Kthehu në pikënisjeDhe do të të dërgoj në një tjetër udhëtim.Ja po të jap një zemër të reDhe zemrën tënde të vjetër, që ende pikon gjakMbështille në gazetë, hidhe në koshin e plehravePo të jap një zemër të re.Trurin tënd të vjetër thërrmoje në autostradëDo të të injektojë mendime të rejaQë do të ndërthuren nga brenda një peme bujareShkul nga rrënjët pemën e korruptuar dhe dëboje.Në kohë rreziku mund t’i hapësh krahëtDhe të fluturosh për ta parë botën nga lartPor mos shiko poshtë, ndryshe toka të thith.Ja po të jap dy thasë të rinj ajri për të marrë frymëDhe vetëmbajtje dhe shenjën e marrëveshjesDhe kjo është fjala e marrëveshjes mes meje dhe tejeKëtu ai u mbyll pa interpretuar dhe zëri i tij u zbehSi varg pas vargu.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

59

POEZIA ËSHTË TRAJTIM PSIKOANALITIK

Poezia ime do të jetë e përhershmePoezia ime më vazhdon dhe më botonPoezia shpall ekzistencën timePoezia edhe më shëronPoezia edhe më ndërlikon dhe më krijon katrahurëPoezia është një vend për t’u kthyerPoezia është energji mendorePoezia është katharsPoezia është kufi dhe një vend për të qenë i lirë Poezia është një kopsht fjalësh dhe një pyll simboleshPoezia është pasion, është fiksimPoezia është një rrymë e qetë, një shall ëndrrashQë fsheh me vello tekstualishten, dritën, të përditshmePoezia është mallkim si dhe dhuratëMallkim sepse mendon që je i pashoq, dhe je në të vërtetëPoezia është një sekt fetar dhe një lloj lutjejeMund të bisedoj me ty, me të ose me vetenPor në thelb unë i drejtohem Zotit

Të gjitha poezitë janë përkthyer nga hebraishtja në anglisht nga autorja dhe nga anglishtja në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

60

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

61

SHAIP EMËRLLAHU (MAQEDONI)

U lind më 13 prill 1962, në Trebosh, Tetovë. Fakultetin Filologjik, Degën Gjuhë dhe Letërsi Shqipe e mbaroi në Uni-versitetin e Prishtinës. Magji-stroi në letërsi në Universitetin e Tiranës, në temën “Struktura e poezisë së Azem Shkrelit”.

Eshtë doktorantë i Letërsisë në Tiranë. Ai, është mësimd-hënës në Universitetin Shtetëror të Tetovës.

Botoi vëllimet me poezi “Pagëzimi i viteve”, 1994, “Projekti i thyer”, 1997, “Vdekja e paktë”, 2001. Më vi-tin 2001, “Akademia Orient - Oksident” në Bukuresht ia botoi në gjuhën shqipe dhe rumune vëllimin me poezi “Vdekja e paktë / Putina moarte”. Në vitin 2004, PEN-i kroat dhe Shoqata e Shkrimtarëve Kroatë ia botoi vëll-imin dygjuhësh kroatisht/ shqip, me titull “Poezi”. Në vi-tin 2004, Sh.b “Feniks” nga Shkupi ia botoi në gjuhën maqedone librin me poezi të zgjedhura “Dvorski son”. Në vitin 2000, në bashkautorësi botoi librin me dëshmi të masakrave në Kosovë “...edhe ne dëshmojmë / We Witness”, Sh.b. “Ditët e Naimit” (shqip-anglisht). Shtëpia botuese italiane “La stanca del poeta – 57” në vitin 2009, ia botoi vëllimin me poezi “Stracci di vita”, ndërkaq, po atë vit i botohet në gjuhën angleze libri poetik “Life‘s Rags”. Më 2014, I botohet në gjuhën frenge librin me poezi “Les Albanian marathon”. Në Japoni, “Junpa bo-oks” ia boton poezinë me titull “Duet of Roads” (dialog poetik -Taro Aizu). Sivjet, vëllimi poetik “Dromca jete” i përkthehet në gjuhën kineze në Taivan. Cikle poetike të tij janë botuar edhe në gjuhën spanjolle, hebraike, arabe, rumune, ukrainase, hinduse, turke, polake, boshnjake, kroate, maqedonase etj. Poezia e tij është përfshirë në disa antologji ndërkombëtare. Ka marrë pjesë në fe-stivale poetike ndërkombëtare dhe ata vendore. Është nderuar me disa çmime letrare e kulturore.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

62

Ka punuar gazetar në mediumet elektronike dhe të shkruara, brenda dhe jashtë vendit. Për disa vite ka pu-nuar redaktor i Rubrikës së Kulturës në të përditshmen “Flaka”.

Është themelues dhe drejtor i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë ‘Ditët e Naimit

RILINDI PAS FITORES(Azem Shkrelit)

kthesave të ashtit të historisështatvargjesh sogjonte shpërndarënjërendinë psalmin Kosovëi fjalshëm feniks rilindietshëm pas fitoresvdekjen e vet të bukurilirisht ta tallë

fitorjahise e atijqë di të rilindet A. Podrimja

Tetovë, 25. V. 1997

UDHA E SHQIPËRISË(Sadudin Gjurës)

ndiqte diellin e udhësqençe i dukej jeta e falëngutej të linte ç’kishte për të lënë

ikte diellin e udhës e kishte një pëllëmbë

bora i shtrihej në ëndrrëne shprishurecja e dëgjonte lartësive

Varri i Sadudinit, 14. X. 1999

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

63

MARATONA SHQIPTARE

Tiranën më parë se maratonisti spartan Athinëndo ta shkeli atë ditëkur lajmin e rënies së Mesjetës së ngelurdo ta shpie

vdekjen maratone do ta sfidojëetja e madhe për të soditurkurorën aq të priturtek lëshohet pasmbi visin tim

sa vjen e provokohet në këtë krahMaratona shqiptare

Tiranë, 1994

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

64

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

65

DRAGANA EVTIMOVA (MAQEDONI)

U lind më 13 mars 1984, në Shkup. Deri më tani ka botuar tri përmbledhje me poezi: ‘’Ek-zistimi i dinamikës’’, ‘’Unë jam diku në vend tjetër’’ dhe ‘’Fu-snotat e kujtesës’’. Ka marrë pjesë nëpër shumë manifesti-me, si Takimet e Karamanovit,

në Mbrëmjet poetike të Strugës, në Festivain Ndërkomb-ëtar të Poezisë «Ditët e Naimit», në Tubimet sllavistike në Zagreb, Sarajevë, Lubjanë, madje në Dorëshkrime në Pançevë etj.Poezitë e saj janë botuar nëpër të gjitha revistat studen-tore, në revistën letrare «Rukopisi», madje në antolo-gjinë «Jashtë kutisë», në revistën boshnjake “Fjala”, në revistën sllovene “Pohl’ady”, dhe në disa antologji dhe portale online maqedonase.Në mënyrë aktive përkthen vepra letrare nga gjuha sl-lovene.

* * *NgadonjëherëMblidhemi si lëmsheNgandonjëherëLëmshi shthuretZgjerohet dhe stërzgjërohet

NgandonjëherëAfrimi dhe largimiPrania dhe mungesabëhet lëmsh që zgjatet dhe mblidhet

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

66

* * *Jetë në përdorim të kufizuarNjerëzit e thurin hapësirën rreth vetes, ndërtojnë mure e gardhe,kurse jeta ka përdorim të kufizuar(3

Ka ditë kur orët e vjetrai rrahin jetët tonatë varura në murpërmbi kokat tona

Ka ditëkur dhimbja shndërrohet në brengëkurse brenga në vetmipastaj kur zbrazen fjalëtmbetet vetëm heshtja

Ka do ditëkur nëpër pluhurin e bibliotekaveqëndrojnë dorëshkrimet e njëjtadhe nëpërmjet fjalëve të atyre rreshtave të shkruaraasnjëherë nuk ka pika

Ka do ditëushtima në shpirtrat tanëbëhet më e zëshme se heshtja e ditëszhurma e turmës është orëqë troket me përdorim të kufizuar të baterisëka sy të vetmuar

* * *Jemi të lodhurnga shikimet e rrejshmenga shishet e zbrazëta të birave.fjalë jo të sinqertanëpër restorante të stërmbushura

Të lodhur jemi nga qytetetNëpër të cilët rrugët kurë s’kanë fundEdhe pse janë shumë të ngushta

Të lodhur jeminga varfëriavërtetësia e ardhmja indiferenca

të lodhur jeminga zbrazëtia

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

67

MANUEL FORCANO (SPANJË)

Manuel Forcano u lind më vitin 1968 në Barcelonë. Ka doktoruar në gjuhët semite në Universitetin e Barcelonës. Pas studimeve hebraike në Izra-el dhe studimeve arabe dhe islamike në Siri dhe në Egjipt, dha mësime në hebraisht dhe

aramaisht në Universitetin e Barcelonës. Ka përkthyer nga hebraishtja në katalanisht veprën e disa poetëve modernë izraelitë si Pinhas Sadeh, Rony Someck dhe Yehuda Amichai si dhe romanin El mateix mar (2002) (I njëjti det) nga Amos Oz. Ka përkthyer edhe Els viat-ges d’Ibn Battuta (2005) (Udhëtimet e Ibn Battutës) nga arabishtja në katalanisht bashkë me Margarida Castel-ls. Ka botuar librin me ese historike dhe letrare Kryqëz-atat nga pikëpamja e çifutëve (2007). Ka përkthyer dhe redaktuar në katalanisht edhe udhëtimet e Marko Polos, Përshkrimi i botës (2009), përkthimin e traktatit kabali-stik Libri i krijimit (2012) dhe legjendën Golemi (2013) nga Yudi Rosenberg.Veprat e tij të poezisë përfshijnë shtatë libra të botuar, më të njohurit janë Com un persa (2001) (Si një per-sian), fitues i Çmimit evropian Tivoli 2002 për poetin më të mirë evropian nën moshën 36 vjeçare, El tren de Bag-dad (2004) (Treni i Bagdadit), Llei d’estrangeria (2008) (Ligji i jashtëtokësorëve), Estàtues sense cap (2013) (Statujet pa kokë) dhe Ciència exacta (2014) (Shkenca e saktë). Prej vitit 2004 bashkëpunon me muzikantin Jor-di Savall në fondacionin privat Qendra Ndërkombëtare për Muzikë të Hershme dhe sot është drejtori i Institutit “Ramon Llull” në Barcelonë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

68

Shembujt e tij janë poetët si K. Kavafis dhe Yehuda Ami-chai. Ka përkthyer të fundin dhe paraqet shpesh motivë historikë ose kulturorë nga lashtësia, që kontrastojnë me vulgaritetin e së tashmes. Një kontrast tjetër ekziston midis dijetarisë së poezive të tij dhe thjeshtësisë së tonit dhe formave. Dashuria dhe nostalgjia për një të kaluar të lavdishme janë dy tema të mëdha në poezinë e For-canos. Ka marrë shumë çmime për veprën e tij poetike.

Barcelona 2016

BOTË E RE

Asnjë kronikë e lashtë të ka përmendur ty mua.As emrin tënd.As atë trup që më ke ofruarsi një vend miqësorpa barrierë kufitare.Asnjë orakull e parashikoi,por ti je shfaqur nga një botë e re,nga një e ardhme të cilën nuk e prita dje.

Tokën e merr malli aq shumëpër t’u parë nga sy të vëmendshëm.

Dashuria është një portqë më në fund arrin te një anije.

nga Llei d’estrangeria (Ligji i jashtëtokësorëve), Barce-lona 2008

SHAH-MAT

Shumë gjëra rreth tejedhe rreth nesh së bashkujanë zbehur: ditët kalojnësi duar që pushuan së ledhatuari.Në të vërtetë nuk di kush je tani,apo çfarë i thoshim njëri-tjetrit atyre mbrëmjevenë mes të tymit të aq shumë nargjileve flluskuesenë kafenetë përjashta.Vetëm me të parë ty, dehesha,dhe loja e shahut ishte pretekst

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

69

për të shikuar gishtat e tuqë lëviznin pjesët e ushtrisë satedrejt meje. Sa e ëmbël mund të jetë nganjëherëtë mundesh: në dërrasëkulla jote përmbyt mbretin tim.Shumë neti radhisje ushtarët e tupër të më bërë ballë.

nga Estàtues sense cap (Statujet pa kokë), Barcelona 2013

IMAZHE

Jam ulur në një kafene që del nga deti,por ky qytet po zhduketdhe një tjetër shfaqet para meje:ai ku jemi njohur...dhe imazhet grumbullohen para meje.

Shën Gjoni i Damaskut ka tri thënie të shkëlqyeshmekundër ikonoklastëvedhe gjithmonë në favor të imazheve:Imazhi është për ata që nuk lexojnëajo që libri është për ata që dinë të lexojnë.Ajo që fjalët e mësojnë nëpërmjet veshit,imazhi e mëson nëpërmjet syve. Imazhet janë katekizmi i atyre që nuk dinë të lexojnë.

E tëra që më mbetet prej teje janë imazhe.Imazhe kënaqësie. I mbyll sytëpër të të parë më mirë.Ata prej jush që dinë të lexojnëdo të më kuptojnë.

nga Estàtues sense cap (Statujet pa kokë), Barcelona 2013Përkthim nga katalonishtja në anglisht, Anna Crowe, ndërsa nga anglishtja në shqip, Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

70

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

71

CAMILLA GROTH (NORVEGJI)

Camilla Groth është poete dhe përkthyese e lindur më 1973 në Vadsø, një qytezë në veri të Norvegjisë, por ka kaluar pjesën më të madhe të jetës në Oslo. Ka studiuar shkrim krijimtari dhe muzikë dhe ka mbaruar

një formim në akupunkturë në vitin 2009. Në vitet e fundit ka dhënë një kurs poezie për adoleshentë në shkollën e mesme.Groth ka botuar tre libra poezie dhe ka marrë pjesë në disa antologji dhe revista letrare. Ka përkthyer gjitha-shtu një përmbledhje esesh nga shkrimtarja daneze In-ger Christensen, që parashikohet të dalë në mars 2017. Libri i saj i fundit Et sted der ute er jeg lykkelig (Diku ja-shtë jam e lumtur) doli në vitin 2015 dhe zhvillohet rreth pesë pikturave të piktorit norvegjian Edvard Munch.

NËNË DHE VAJZË

Gjithçka e rrezikshme mund të vizatohet, tha ajo.Vizatova një gjirafë me sytë e saj.Vizatova një majmun me këpucët e saj.Vizatova dy lajle dhe thashë: këto janë unë e ty.

Vizatova një gur me lëkurën e saj.A mendon që Zoti duket ashtu, tha.Po, askush nuk mban dot këtë gur, thashë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

72

VILLA BORGHESE, ROMË

Për t’u bërë një pemë në kuptimin e mermerit të Berninitku lëkura e butë shkëlqyese e Dafinës është e fshehur në gur, në gishtërinjtënjësoj kaq ajër i lehtë sa gur i rëndënë lëvizje, u lirovanga netët duke qëndruar e qetë në këtë dritënga duart e buta të mermerta të Dafinëslutja e saj të bëhet guru lirova nga gurisë pari si një gji, pastaj dygonxhet kthehen në gishta të dorësgjethet, në ata të këmbësdegët, në flokë

EMILY DICKINSON-IT

Një molë fluturon brenda hijes së abazhurit.Një rrahje e lehtë krahësh dhe pastaj hije të errëta kur godet hijen e tijmë bëjnë të mendoj për lëkurën tënde, lexova që i ngjan molësdhe e hollë është, si zëri yt, pas kaq viteve prapa gardhitdhe me përjetësinë aq afër faqes sateështë materializuar në dritën time të leximit:

Jeta është sekret aq i hollësaqë ne të gjithë duhet të pëshpërimë

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

73

SEMA GÜLER (TURQI)

Sema Güler u lind në Ankara në vitin 1971. Vjen origjinali-sht nga Dersim dhe vazhdon studimet në Repartin e Histo-risë në Universitetin e Stam-bollit. Poezitë, shkrimet dhe bisedimet e saj u botuan në revista të ndryshme si Esmer,

Yasakmeyve dhe Şiirden. Ka vizituar festivale, takime dhe kongrese në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Holan-dë, Irak, Siri dhe Gjeorgji. Poezitë e saj janë përkthyer në shqip, anglisht, kurdisht, arabisht dhe bullgarisht dhe janë përfshirë në antologji të ndryshme. Ajo është redaktore për arkeologji dhe histori arti në shtëpinë bo-tuese “Hel”.

Librat e saj:Feyezân (2010)Pema që zgjohet (2011) Vdekja, fara dhe sendet / Pak dashuri (2014)Nuk kam qiell (2015)Trilogji (2016)

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

74

VDEKJA, FARA DHE SENDET

O dashuri njëkohësisht më afër dhe më larg perëndiveE di që ka gjëra më të këqija se vdekja

I njoh nëntë botaPemë shëruese

Duhet të luftosh këtej; floku im kthehet gjarpërSepse nuk i lashë dot fjalët që trupi im mbështillte dhe me të cilat Perëndia lodhej

Ç›të bëj me ty tani,Me stilin e ngjyrimit të një akrepi me shumë krerë që thahet për hakmarrjet në ballin tënd në dhomat prej gurësh, dhe që gjithmonë kap armët e veta Shiko, duke marrë nga thellësia jote të brendshme për matanë jetës, E krijova kopshtin që vizaton kthesat nga vetmia e sin-qertë e zogjve të penduar.

Sa larg më ke varrosur nga ti, o Zoti im!

PAK DASHURI 1

Kush më shkuli nga kjo ëndërr? (Nuk do të shëroj edhe një herë)Në errësirë që vizaton hijen time mbi dheun, pa ajër pa lëvizje U mbulova me krimin dhe ngatërrimin nga koka në këmbë

Zogu që ende më këput me shpejtësi dhe kërcen mbi vijën në kyçin e dorës në një çastpërfytyrimi i zbehtë në oborr

isha unë, pasi u zhvesha plotësisht nga qerpikët, aroma e ujit që derdhet nga rëra, rrënja e mosbindjessimboli i fundit që njohim si armik

As shkretëtirëAs erëPo të ndërroheshin plagët e mia, Do të mund të deshifroja dorëshkrimin e tigrit për të

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

75

pyetur për rrugën

Ujërat dhe malet e heshtura ndryshojnë brenda neshUnë jam vajza e vdekjes, im atë është Parxhanja, zoti i shiut,I njeh të gjitha të fshehtat.Fryma ime përzihet me zogjtë, loti im tërhiqet në guaskën e vetPo dyshoj rrumbulakësinë e botësFustanit mendja e të cilit më mbulon me gjak, puplat dhe gurët ndryshojnë

Po kthehemi sepse kemi parë:Eshtrat e një dashurie edhe thyhen pasi u varrosën.

PAK DASHURI 2

Magjia e hënës e së kaluarës, xhade e shtrirë pas tyre kulla e dritës e zënë cipë avulli dhe fortifikatat e një kështjelle

Kalo me frymëmarrjet e tyre të holla prej pishe blukalo në mes të hardhive frymëmarrjet e të cilave u ngjeshën me kërbaçPerdet përqafohen me mall dhe përqafojnë këngëtA ishte një ëndërrqë ia dha peshën e vet fillit të kaltër të lutjeveA ishte një varesë nga guri fenikas që ra poshtë në ka-limet e ngushtadhe qëlloi brigjet më të ngushta me furçën e dashurisë?

Unë të lë mbrapa me formën e një nate që e quajnë vdekje me kërcimet e saj

Mos eja asnjëherë më

Përktheu nga anglishtja Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

76

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

77

EKREM AJRULI (MAQEDONI)

U lind më 1 shkurt 1957, në fshatin Sëllarcë e Epërme-Tet-ovë. Është pjesëmarrës i disa manifestimeve letrare në vend dhe jashtë. Bashkëpunëtor i rregullt i revistave “Diogen prokultura” dhe “Maxminu-

s”-Sarajevë. Një dekadë ka punua në Shtëpinë Botuese & Shtypshkronjën “Arbëria Design” – Tetovë. Përgjegjës i sektorit të botimeve.Ka të botuara:-Marshi i demonëve - 1995;-Rroftë e qoftë Lolestani - 2004;-Kur qesh doktor Valuta-2007.-Palopatriotët- 2012-100 vjet vargje Atdheut 2012-Oaza e rriqërave(tregime) 2014-20-vite me penë(përzgjedhje) 2015-Strucokratët(tregime)- 2016

TI

je muzë apo frymëzimqë vjen lehtë si puhimos e thuaj ardhjen tëndele të jetë befasido të pres në dritënatëvend s’i bëj gjumitdo t’i mbaj ndezur yjetme këngën e lumit.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

78

E KUPTOJ

thirrjen tënde poetikeqë si era i çanë retëvargu yt ka forcë magjikesa s’e di në jam poet

gjersa nata ik dalëngadalëpeng m’ngel mendim i pathënëshpirti digjet prushzjarrpër flokun ngjyrëhënë

s’ka forcë që ndal vargëtiminkur heshtja pllakos natënt’mos e prrish për ty kujtiminpararojë kam ERATËN

JE ZANË APO HYJNESHË

Fjalët tua blerim prilliFlurojnë vrullshëm mbi lëndinëVargu yt lule tërfiliI fal bjeshkës bukurinë

Me këngëvargje blero rudinatMe vargzjarr do të ngroh (At)dhenëKu këndojnë gardalinatPoezisë t’i ngremë folenë

Do të ngjitem lart në bjeshkëQë ylberin ta shtrydh në dorëPoeteshës faqepjeshkëNë kokë t’ia vë AUREOLË

S’di në je zanë apo HyjneshëKah do vjen sjell shendeverëVargjet tua POETESHËShkrijnë acar çelin pranverë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

79

SHPIRTI YT

dashurisë i falë petale trëndafili buzëqeshjes sime i dhuron rreze dielli nga kënga jote simfoni bilbili ngjyrëdeti mori qielli

portreti yt imazh pranvere në qerpik të syrit ri varu pikturë më fal një fjalë aromë luleshqere malli për ty të mos shuhet kurrë

ah, ky malli yt shtrihet mbi qepallë dhe këngëvaj yt në çdo hap më ndjek një flakë e mekur nis ndizet ngadalë në thellësi të shpirtit çuditshëm më djeg

nis e rrah mendimin për të shtrenjtin mall dua ta stolis me ngjyra ylberi Ah, vullkanvargjet tua vijnë e shkojnë vërdallë ikin papritur me fluturim skifteri

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

80

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

81

KAMRAN MIR HAZAR (HAZARISTAN/NORVEGJI)

Kamran Mir Hazar është një poet, gazetar, aktivist dhe webmaster norvegjez nga po-pulli Hazara. Ka botuar disa libra poezie në anglisht, duke përfshirë antologjinë “Poezi për Hazara-t (125 poetë nga

68 vende) - Hingëllima e një pele që do të bëhet flu-tur, dhe rrjedha e drenushës». Libri i tij i ri poezie me titullin Hazaristan me trup haiku dhe një Mandela të verdhë do të botohet më 2016 në hazaragi, anglisht dhe italisht. Poezitë e Kamran-it u përkthyen në angli-sht, spanjisht, holandisht, arabisht, kinezisht, turqisht, japonisht, bengali, italisht dhe rumanisht. U ftua në disa festivale ndërkombëtare poezie duke përfshirë Festiva-lin Ndërkombëtar të Poezisë në Medellín dhe Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë në Rotterdam.Kamran Mir Hazar është autori i librit të specialitetit “Censurë në Afganistan”. Prej vitit 2004 është botuesi dhe kryeredaktori i faqes së lajmeve në internet “Kabul Press”.Kamran Mir Hazar është anëtar i PEN-it norvegjez dhe i Qendrës Norvegjeze të Shkrimtarëve.Faqja e internetit: www.kamranmirhazar.comFaqja e Facebook-ut: www.facebook.com/KamranPoetry

Kamran Mir HazarHazaristan/NorvegjiShtatë poezi nga “Hazaristan me trup haiku dhe një Mandela të verdhë”

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

82

1Me trup haiku:Filxhani i çajit ku demokracia digjitalizoi erën e hekuritNostalgjia e pandërprerë për një trup që lëshon mo-lekula CO2

2Me trup haiku:A mund të shkruash mbi tag-un e startitdhe të mbyllësh PHP-në?

3Me trup haiku:Kthejmë gurin në bimë, nëse duam,duke shkruar kushtetutën e Hazaristan-it

4Me trup haiku:Duke shikuar dhe kërkuar nga njëri IP te tjetriDëftem 84.48.227.217.

5Me trup haiku:Një zë i butë nga një gojë e re Kurse vera gatuante bostane dhe rrush

6Me trup haiku:Duke zier lirinë si çajAjo ofron një gotë

7Me trup haiku:Një qen i shkrirë para alfabetikNë një këndim “joik” të Sami-ve

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

83

ODISE KOTE (SHQIPËRI)

U lind më 13 gusht 1960, në qytetin e Gjirokastrës. Pasi kryen studimet në Fakultetin Gjuhë – Letërsi nis punën si gazetar në mediet lokale e më pas në ato kombëtare e ndërk-ombëtare. Për një kohë të gja-

të ka punuar si gazetar i Radios Gjermane DË e drejtues i medieve publike e private në Gjirokastër. Përveç boti-meve publicistike, boton poezi, esse, skica, tregime, ar-tikuj e studime kritike në shtypin e kohës. Kryen studime pasuniversitare të masterit shkencor dhe specializohet në fushën e gazetarisë e interpretimit të tekstit. Vëllimi i parë me poezi Orët e mëngjesit- poezi, botuar në vitin 1989 e rendit autorin në brezin e poetëve shqip-tarë të viteve ’80 –të që sollën një frymë të re në poe-zinë shqipe. Botimet e tjera vijuan, Disa poezi- poezi në 1996, 1997- poezi, ese, studime e tregime botuar në 1998. Vëllimi me poezi Ajkuna, botuar në vitin 2003 është vlerësuar veçanërisht nga kritika letrare e kohës për konceptimet e reja, modernizmin dhe frymën ba-shkëkohore që solli në poezinë shqipe. Në vitin 2003 vijon sprova e parë në prozë me romanin E qeshura pas porte, roman që ngjalli mjaft polemika pasi në qendër u shënjua bota e medies në shoqërinë shqiptare e roli i gazetarit në tranzicion. Në vitin 2009, boton Vejusha, vëllim me tregime e novela, me të cilin nominohet ndër 10 autorët më të mirë të vitit 2010 për çmimin letrar Ballkanika. Në vitin 2010, autori boton romanin surpri-zues Betimi i rremë, një roman, që ka në qendër fatin

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

84

e Kodikëve të Beratit si një prej shenjave më të shndri-tshme të trashëgimisë kulturore shqiptare. Ndërsa në vitin 2013 boton librin studimor, “Gazeta Demokratia- tipologji e teksteve publicistiko-letrare” tekst që përdoret nga studentët e fakultetit të gazetarisë. Në vitin 2015, boton e vë në skenë “Performanca”- monodramë, që fiton çmim kombëtar në festivalin e monodramave si dhe shfaqet premierë në disa prej vendeve të Ballkanit. Ndërsa në vitin 2015 boton romanin Ura e Margari-tës, një roman, i vlerësuar nga kritika e kohës dhe një prej tre romaneve të selektuar si kandidatë për fitimin e titullit romani më i mirë i vitit 2016, çmim letrar që jepet nga Ministria Shqiptare e Kulturës. Autori ka marrë pjesë në disa takime kombëtare të Poezisë, ka qenë i ftuar si shkrimtar në Strugë, Ulqin, Selanik, Janinë dhe në takimin ndërkombëtar të kadareologëve në Tiranë e Gjirokastër. Aktualisht drejton artet e kulturën si zv/kryetar në Bashkinë e Gjirokastrës.

SHTËPIA E VJETËR NË KOBLARË

Shtëpia e vjetër të shkuarën mban gjallëdhe ngjyrën e viteve kanë muret. Fotot në korniza janë tretur ngadalë,si era e bagëtisë në hauret.

Ajri gjithandej duket si i fjeturdhe vetëm lakuriqët rrinë trarëve të çatisë.Kujtimi i të ikurve, si një bimë kacavjerrëse,kapur fort pas mureve të shtëpisë.

Po rreth e rrotull, nga gurë e gërmadha,sikur një klithmë të kobët lëshon harrimi,Ky fshat me rropullitë përjashta, me rrugë, si gjurmë të një pushtimi.

Tre shekuj pas braktisjes së madhe,kam ardhur të qaj e të qortoj të parët e mi.Realiteti ka vendosur tinëzisht përpara meje,arkivolin e tij.

Tetor, 1998

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

85

NË KËTO BRIGJE TË BALLKANIT

Në dheun e bukur të fëmijëve e luleve,plot ullinj të thyer dhe zjarr,trokas në çdo portë balade të moçme,si marathonomak.

Mbaj një pishë Epiri ndezur në dorë, i Pirros unë- ushtar i vjetër,çdo kështjelle i çoj,kumtin e fitores, nga shekulli në shekull.

Në trup kam plagët, këngët,fushat me dëshmorëdhe hingëllimën e kuajve në beteja. Motrën e vetme të Kostandinit,më besoni:thërrasin prej largine erërat.

Pastaj vashëza dhe prapë vashëza,të ngrohta, si valët mesdhetare mbi Jon, përkundin në ninulla foshnjat dhe vreshtatyllëzojnë.

Në këto brigje shkëmbore të Ballkanitshquaj e shquaj Alfabetin ilirik,që dielli e ndriçon qartësisht…

15 mars, 2001

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

86

VARGJE PA RITËM PËR VENDLINDJEN

Një shi i beftë, i fortë, tërë mllefsi gjuetar perëndish, derdhet mbi xhamin e avionitnë natën e largët.

Ishte koha më e bukurpër të kujtuar Gjirokastrën!

Se nga më vinte një rreze shprese,si një ndjenjë e freskët që gjallëronshqisat dhe lëkurën.

Në dremitje,një rrugicë dalloja qartë,një qemer porte,e një vashëz të bukur…

Hiri i kujtimeve u shpras hapësirësdhe muzgjeve dimërore ngarkuar me shi.Era ishte e ngrohtë,erë Jugu, Dhe pemët e ndriçuarabutësisht merrnin frymë.

Ishte koha më e bukur për të kujtuar Gjirokastrën!

Që ikte nëpër mjegull,si një vaskë e stërmadhe ngjyrë gri,nëpër pemët e qullura të Malit të Gjerë,ku fshihen në bollëk zjarre betejash dhe lufte…

Keln, janar, 2000

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

87

NË DASHURINË E GRUAS SË PAFAT

Bie shi në këtë dashuri gruaje të pafat…Si lot sorkadheje, bie shi.

Plagosur verbërisht, kur era shkundte bajamen…Drurët ngjethen nga kjo dënesë e hajthme,e pikat e lotit, pasqyra të padukshme, ku krihen kufomat e patretura të ëndërrimeve.

Bie shi në këtë dashuri gruaje të pafat;Shi kokërrmadh…

Shkurt, 1993

NUK ISHA NË KOSOVË… perktheu Ira Llangosi

Ishe ti atje, kur binin bombat dhe shkatërronin shtëpitë?Ishe ti atje, kur bombat hapnin kanale nëpër fushapër të mbjell farën e vdekjes?Kur në pranverë mbillnin kafka dhe në verë korrnin jetë të pastra dhe të pafajshme, ishe atje?

Dhe në qofte se nuk ishe atje, ku ishe?Merrje pjesë në një konferencë për paqjen e botës?Bekoje zbulimet e reja “krejtësisht të sakta” të shken-cës?

Kujtoje me tmerr viktimat e Hiroshimës,apo admiroje eksperimentin e shpërbërjes së Aishtajnitqë me krenari mësojnë nëpër shkolla?

Dhe në qoftë se nuk ishe atje, mos vallë fshiheshe nga frika prej të gjitha atyre që ndodhnin në emër te Paqes, apo ndoshta afër një oxhaku të nxehtë duke shijuar lumturinë e të një zakonshmi njeriu ne-glizhent,të cilin e kanë bindur të besoj se gjithçka është e shkruajtur nga Zoti dhe çdo gjë rreth tij ndodh për lumturinë e tij?

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

88

Kudo që të ishe, siç dhe do të mundje të mendoje,nuk ndjeve tmerrin, nuk dëgjove zhurmën shurdhueseteksa aeroplanët kalonin si breshëri sorrash të friksh-me, nuk pe fëmijë të pafajshëm që prej breshërive automatikësh të notojnë në gjak...

Kudo që të ishe, ashtu sikurse dhe unë, nuk ndjemë vdekjen të afroj dhe të ngrij shpirtrat tanë...

Memaliaj, 17 nëntor 2010Perktheu nga greqishtja Ira Llangosi

PAVARËSIA E KOSOVËS

Përktheu: ILIAZ BOBAJ

Nga mali kreshtëlartë i DaradanisëShpendi i zi me dy kokë që të kallin tmerr,Prej hapësirës së Kosovës kalon me furriShikon tokën e lyer me të kuq dhe thërret:‘’Hapo,o tokë, mijra kufomat nxirr,Ata që armiku varrosi . Trimat të gjithë,Me pushkët e vjetra dhe shpatat tehgjera të bëjnë bal-lë,Mandat të fuqishëm sjell,ta dëgjojë vendi mbarë!’’U tund rruzullimi,u hapën varret poshtë,Të vdekurit e luftës dolën përmbi tokë.

Nëna,gra,të reja dhe plaka mos vajtoni,‘’Shpendi i zi në qiell erdhi sërish’’,të thoni.Burra trima,heronj,vëllezër,baballarë,Fëmijë,që heronjtë pushkët ju lanë,Gatituni.Qielli u hap dhe po hapet sërishDhe fton në luftë gjithë hijeshitë e lirisë.

‘’Të hapur janë qiejt dhe sjellin bekim !’’-Thërrasin gëzmiplotë nënat dhe fëmijtë.Dhe i ngrejnë lart ,në zemër i shtrëngojnë fëmijtë,Lart,në hajmalinë e qëndisur,ku shkruhet ‘’Liri’’! Dhe zbresin prej malesh,luginat i zënë,Fortifikohen,ca majtas,djathtas ca të tjerë.Presin gjithë ditën,mbrëmjet të vijnë,Të tregojnë në luftë guxim e burrëri.

Aty,mëngjez e mesditë,zogu krenar,Shkon duke çarë retë, krahëhapur tej e ndanë, -mbi trimat e Dardanisë,qëndron e vigjëlon,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

89

Shqiponja e zezë me dy krerë.Guxim marrin burrat,kur shohin shpendin që i mbronDhe sikush e kupton se ka mundësi,Të marrë gjakun e të parëve të tijDhe se me harenë e shqipes fuqiplotë,Prej armikut shkelës ,kombin mund ta shpëtojë,Ashtu siç e ka pritur për shekuj me radhë.

Gjyshet e tregonin në përrallat e tyre,-Por e vërteta nuk është përrallë,-Se toka e shenjtë,ku ata kanë jetuar,Toka,ku fëmijtë e tyre rritën,burrëruan,Dikur ishte e lirë,tokë e tyre ish...Trimat,që gjyshen e kishin besim,Në ëndrrat e tyre veç këtë ëndërronin,Lirinë ! Këtë çast në shekuj e kishin pritur,Kur fati do t’i sillte përballë me armikun,Ta hidhnin tej,zgjedhën,skllavërinë,Kosovës së tyre t’i sillnin lirinë.

Një mëngjez,lart,në qiej ata panë,Shpendin me dy krenë të të parëve tanë,Ta mbulonte Kosovën e trojet arbënore,Prej rrafshinës,zemëratën deri lart në maleTa nderte e krahët të hapte tej e tej,Duke flatruar,ajrin shtynte tejE shpresë i mbushte zemrat njerëzore,Të vdekurit alarmoi në lugje e shpatije,U dha atyre armë,u dha shpresë lirije,Për ta çliruar atdhenë e tyre fatkeq.

Dhe,ja,boria qysh herët ushton,Qiellin e tund,Tokën e gjëmon,Në luftë ngrihet populli mbarë,Me çudi armiku i sheh përballë.Marrin flakë pushkët,topi gjëmon,Në atë luftë,që shekujsh vazhdon,Prej kohës së Turqisë e gjithë kohët e tjera,Tashmë mbërrin në fund dhe kanë shumë rëndësi,Gjërat e mëdha,që ka ndërmend ai.Të skllavëruarit,lirinë dëshirojnë,Shqiponja në qiej sërish vigjëlon,E dinë,me dashuri i mbron cep më cep,Vendin,atdhenë dhe bijtë e vet.Ndërsa gjyshja sërish nga qoshka e saj,Thotë se kjo nuk ishte përrallë,Ato që tha dikur,ishin një e vërtetë.E lë mënjanë pirostinë e lashtëDhe del në ballë,fëmijve udhë t’u hapë,Në fushën e gjerë,ku mëllenja quket,Mbi turmat pushtuese shpraz dufin e vet.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

90

Dhe gjyshi urimin e jep me dëshirë,Nëna jep të sajën këshillë:Kuvendi i vërtetë,është ai i Drejtësisë,Të hyjnë në luftë,të luftojnë me trimëri,Mandej prej saj të jetojnë në liri.Zbritën nga malet trimat ushtarë,Fëmijtë e parritur,në krye gratë,Aty në fushë,armikun e fortë,Të tillë armik,që s’është parë gjer më sot,Trimat sërish e luftojnë me furri,Që në atdhe të vijë e shtrenjta liri,Aty ku toka sërish përskuqDhe agimi lulëzon e merr frymë të purpurtë,Aty ku gjaku ka rënë me shumicë,Tmerr e frikë ngjall mbi armiqtë.

Dhe qiejt i lë shpendi i zi,Me plot gëzim,me plot krenari,Zbret tatëposhtë flakë i kuq,Në ushtritë çlirimtare bëhet flamur.Të gjithë,trimat që fitoren dhanë,Kthehen në vatrat e tyre si luanë,Dragoj,që nuk ua ka kush fuqinë,Atdheut të tyre i japin lirinë.

Salaminë, 30 janar 2013

LUMI I LANËS

Përktheu: ILIAZ BOBAJ

Lumi i Lanës lotëzon çdo agim e pasdite.Në zemër të Tiranës,lumi i lashtë,lë dhimbjen e tij...

Gjithë jetën e tij lotëzonte lumi i Lanës.Fillimisht,pasi rridhte i vetëm në zemër të Natyrësdhe zogjtë pinin ujin e tij.

Pastaj lumi i Lanës lotëzonte se erdhën njerzitdhe i privuan rrjedhjen e lirë në zemër të Tiranës,në zemër të njerëzve.

Në zemër të zogjve nuk do të jetë lumi i Lanës,se dita-ditës e vrasin njerzitdhe ai fashit lotët e vet.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

91

PORTI I NDEZUR

Lilit tim

Në këmbët e tua,guaska deti vishje.Në dy buzët e tua kishe,kripëzim dhe vesë.

Lundroje përmes detit,busullën e dashurisë,si far dhe si shpresë,që vjen prej largësisë.

U përkula dhe putha,majat e gishtave të tua,dhe zemrën tënde degjova,që rrihte si një dallgë.

Në gjoksin tënd u ngjita,port i mbrojtur mirë,furtunë që nuk të kap dhe di të dashuroj.

Përktheu nga greqishtja Iliaz Bobaj

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

92

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

93

DINOS KUBATIS (GREQI)

Dinos Kubatis lindi në Athinë, kreu studimet për Tea-tër dhe Gjuhën frenge. Që në moshë të vogël iu përkushtua fushës së Letrave dhe Artit. Si aktor dhe regjizor punoi ne Greqi dhe jashtështetit, ku fi-toi çmimin ndërkombëtar ’Jo-nesko’, për tërësinë e punës

së tij regjizoriale. Shkroi në të gjitha gjinitë e letërsisë dhe ka botuar 19 libra. Përveç, Greqisë librat e tij jane botuar në Francë, në Kanada, në Poloni dhe në Shqi-përi. Njëkohesisht, Dinos Kubatis ka punuar me pasion në gazetari, me radio dhe televizion. Veprat e tij janë përkthyer dhe janë paraqitur në shumë gjuhe dhe jane luajtur shume drama te tij ne teater, ne televizon dhe ne radio. Ne vitin 2007, i jepet titulli ‘’Doktor Nderi i Letërsisë së Bizantit’’ në Universitetin e Valencias dhe ’Akademik Nderi’ në Akademinë e Portugalisë. Merr pjesë ne kongrese te ndryshme nderkombetare te artit dhe kultures. Dinos Kubatis eshte antar i shume organi-zatave nderkombetare si; Shtëpia e Europës, Shoqata e Kulturës Greke, Shoqata Kulturore e Shkrimtareve Te Te-atron , te UNESKO etj... E kane nderuar me çmime nga Agjencia Nderkombetare Kulturore ‘’Johanesburg’’, i Shoqatës Nderkombetare AQEPA te Australiasë, nga Shoqata Kulturore ‘’Promithevs’’, në Uashington, me Medaljen e Arte te Akademise Franceze te Letrave, te Delfinikes Afiktonies, te UNESKO-os ,Dafnia e Arte nga Bashkimi i 52 Akadeimikon ne Bote nen kryesine e prin-cit Joanu - Arkadhiu - Laskari Komninu, etj. Romanet e tij historike , si ‘’E dashura ime Ajvali’’ dhe romani i fundit qe u botua tani afer ‘’Në flakët e Izmirit’’ jane bere best - seler dhe përbëjnë objekt disertacioni në De-partamentin e Studimeve Moderne greke, në Universi-tetet e huaja... Veprat e tij jane perkthyer në: frengjisht, anglisht, gjermanish, indisht, polonisht, shqip, serbisht,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

94

turqisht, rusisht dhe në ukranisht. Disa libra te tij jane botuar në; Francë, Kanada, Poloni dhe në Shqiperi. Dinos Kubatis eshte krijues i shumë organizatave si; ‘’Teatri Eksperimental’’, ‘’Organizata e Teatrit te Jonit’’, Qendra e Teatrit e Ekesperimtal’, Festavali i Teatrit te Monologut dhe Qendra kulturore ‘’Kafeja e Ideve’’ , që ka një njohje ndërkombëtare, për organizimin e përv-itshëm të simpoziumit të poezisë, letërsisë dhe dhënien e Medaljes së Artë te ’Aleksandrit te Madh’ dhe ’ Vir-gjinës’, për njerëzit intelektual, të artit, të shkencës, të biznesit, të politikës, të sportit, nga e gjithe bota.

NUK ISHA NË KOSOVË… perktheu Ira Llangosi

Ishe ti atje, kur binin bombat dhe shkatërronin shtëpitë?Ishe ti atje, kur bombat hapnin kanale nëpër fushapër të mbjell farën e vdekjes?Kur në pranverë mbillnin kafka dhe në verë korrnin jetë të pastra dhe të pafajshme, ishe atje?

Dhe në qofte se nuk ishe atje, ku ishe?Merrje pjesë në një konferencë për paqjen e botës?Bekoje zbulimet e reja “krejtësisht të sakta” të shkencës?

Kujtoje me tmerr viktimat e Hiroshimës,apo admiroje eksperimentin e shpërbërjes së Aishtajnitqë me krenari mësojnë nëpër shkolla?

Dhe në qoftë se nuk ishe atje, mos vallë fshiheshe nga frika prej të gjitha atyre që ndodhnin në emër te Paqes, apo ndoshta afër një oxhaku të nxehtë duke shijuar lumturinë e të një zakonshmi njeriu neglizhent,të cilin e kanë bindur të besoj se gjithçka është e shkruajtur nga Zoti dhe çdo gjë rreth tij ndodh për lumturinë e tij?

Kudo që të ishe, siç dhe do të mundje të mendoje,nuk ndjeve tmerrin, nuk dëgjove zhurmën shurdhueseteksa aeroplanët kalonin si breshëri sorrash të frikshme, nuk pe fëmijë të pafajshëm që prej breshërive automatikësh të notojnë në gjak...

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

95

Kudo që të ishe, ashtu sikurse dhe unë, nuk ndjemë vdekjen të afroj dhe të ngrij shpirtrat tanë...

Memaliaj17 nëntor 2010

LUMI I LANËS

Lumi i Lanës lotëzon çdo agim e pasdite.Në zemër të Tiranës,lumi i lashtë,lë dhimbjen e tij...

Gjithë jetën e tij lotëzonte lumi i Lanës.Fillimisht,pasi rridhte i vetëm në zemër të Natyrësdhe zogjtë pinin ujin e tij.

Pastaj lumi i Lanës lotëzonte se erdhën njerzitdhe i privuan rrjedhjen e lirë në zemër të Tiranës,në zemër të njerëzve.

Në zemër të zogjve nuk do të jetë lumi i Lanës,se dita-ditës e vrasin njerzitdhe ai fashit lotët e vet.

Përktheu: ILIAZ BOBAJ

SARANDË

E hedhur në gjirin e detit, bregu,në gji të tij nunarit valët e qeta,duke udhëtuar nëpër horizonte dhe në pafundësinë e botës.

Dallgët – magjike të Historisë së botës,si brenda një guaske kujtimesh, trumbetojnë në bregdetin mikpritës,legjendat që dëgjuan prej shtojzovalleve dhe peshqve me kokë si të kalit.

Buzëdetit dëgjuan Sirenat duke kënduar përreth tij,këngë ende të pashqiptueshme, që fitojnë tinguj të rinjnë lëvozhgat e guaskave prej alabastri.

Aty, në gjurmët e Anhorezmit të lashtë,ëndërrojnë netët magjike dhe mbrëmjet yjeplotë,shpërndajnë argjend prej pluhuri yjor.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

96

Me një kitarë me tre tela, notatqetësojnë Zotat dhe vajzat e brishta heqin,valle mbi harkun e violinave.

Finiqi, Butrinti, lavditë e tyre ngrihen,hijesojnë diellin dhe përkujdesin,vendin ku prekin me dashuri të dy detet.

Faniten piratë grabitës, larg lumturisë së këtij vendi,të ndjekur prej burrash mbrojtës të Paqes,në luftën e kotë brenda kësaj bote.

Një pëllumb i bardhë bie një degëz ullirinë sqepin e vet dhe fletët e tij shenjtërohen,në ujrat e kaltra të detit.

Ngrihen miq, armiq, pushtues, fantazma,në yjësitë e natës ‘’falje’’ kërkojnë,prej qytetit shekullor që tradhëtuan.

Grekë, Bizantinë, Romakë, sërish hedhin valle,rrokullisen në rënojat e kështjellave,të dehur prej bukurisë së vendit.

Mbretër, Mbretër, Princër, Shenjtorë,pushtues dhe çlirimtarë, ngrejnë panair të përbashkëtdhe bekojnë fatin, që vetëm në gjirin e tij jetuan.

Sot, në mjegullën e Historisë, si në ekran,shpërfaqin lavdi, kurora dafinembajnë në duart e tyre.

Sot, bukuria shkëlqimtarembulon qytetin dhe Historiae quan fëmijë të saj të denjë.

Sot, Zota, luftëtarë dhe heronj,me nderim i përkushtojnë dashurinë e tyre,këtij qyteti të thjeshtë, të denjë.

Memaliaj, 12 Janar 2014

Përktheu: Iliaz BOBAJ

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

97

ILIR LEVONJA (SHQIPËRI/SHBA)

U lind më 12 nëntor 1968, në Lushnjë. Shkollën fillore dhe atë të mesmen i kreu në qyte-tin e tij. Ndërsa, studimet e lar-ta në Universitetin e Elbasanit, ku dhe u diplomua në degën Mësues i Gjuhës Shqipe dhe i Letërsisë.Në vitin 1992-1993, punoi si

redaktor përgjegjës në gazetën lokale “Hapësirë Men-dimi”. Prej vitit 1993-2000, si drejtor i Qendrës Kultu-rore “Vaçe Zela” në Lushnje. Nga viti 2000 deri në maj të 2005-ës, mësues i Gjuhës Shqipe dhe i Letërsisë në gjimnazin e Fiersheganit. Po atë vit emigron në SHBA. Jeton dhe punon në Deerfield Beach, Florida.Me krijimtari letrare u prezantua për së pari në gazetën lokale të Lushnjës, ndërsa më vonë botoi në “Drita”, “Ylli”, “Zëri i Rinisë” (1988-’89). Që nga ajo kohë është prezent në shtypin shqiptar brenda dhe jashtë vendit si eseist. Botoi këto vepra: “Qiellit përkundrejt” (poezi) Naim Fra-shëri, Tiranë, 1993 “Gjurmët” (poezi) Naim Frashëri, Tiranë, 1994, “Gjenerali vret pëllumba” (tregime) Men-dimi i lirë, Berat, 1996, “Antologji poetike me autorë lushnjarë”, Onufri, Tiranë, 1999, “Burri që ruante lulet e bajameve” (tregime) Onufri, Tiranë, 2000, “Shtegtimi i grave” (poezi) Onufri, Tiranë, 2004, “Gruaja me qer-pikë të gjelbër” (tregime) Onufri, Tiranë, 2013, “Zemra nuk e njeh armikun” (roman) Onufri, Tiranë, 2014, “Anët e natës” (poezi) dhe “Hiret e letërsisë” (Ese), “Ditët e Naimit”, Tetovë, 2016.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

98

NJË LIBËR

Një libër nuk është ai që lexon. Por ai që fillon pasi e ke mbaruar,Pra zë fill kur ti e kujton.Dhe ashtu pa kursimet e një viti, pa shpenzime,Pa biletë të klasifikuara në klas të parë apo të dytë.Të shpie me të gjitha mjetet e mundshme në botën e madhe.Një libër nuk është ai që të pretPor ai që të bën ta presësh edhe me vite,Pra është ajo histori dashurie që do fillojë dikur,Dhe ti do shohësh veten me një çadër duke pritur në shi,Në një stacion ku askush nuk ka për të mbërriturEdhe pse trena të çmendur shkojnë e vinë.Një libër nuk është ai që ti mban në duarPor ai që nuk e lëshojnë duart, Pra është ai mëkim i të dashurit përjetësishtNë të përkohëshmen që është një numër dyshifror,I krahasueshëm me dy përemrat unë edhe ti,Në një kandar me dashuri të balancuar.

Një libër fillon nesër,Edhe pse nga e sotshmja.

IM BIR DO SHKOJË TË VALLËZOJË

U qesha edhe u përqesha me vetenNdërsa ai krihej, rregullonte flokëtModelin me rriga të ngrira Të cilin mua dikurMa plotësonte pluhuri.Bluzën me ngjyra dhe gërma, Pantallonat e jeshilta me rrip alipinistëshKëpucët sportive me veshulë lepurushi:Të cilat mua dikur veç ëndrrat mi ofruan.Edhe sot më mban mëri im vëllaPasi i mora fshehtas xhiboksin.Shkova të pres një vajzë që akomaMa zbukuron dritaren me gufa begonje.Të rozta si aroma e saj një qetësi sysh e Shpirti të malluar.Bir, vallëzimi më i bukurZë fill nga barku, Bashkohuni, ndjeni zemrat,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

99

Mbushuni me metafora të zdërvjellta,Që vijnë nga fryma juaj.Timbrin e tyre të ndjekësh, Dyshemeja e di këtë ndaj këmbët Shtypen lehtë sikur mes grumbujve të rrushit.Muzikë edhe vajzë, Jetoje.

JEMI BËRË FQINJË GRUA

Jemi bërë fqinjë grua, fqinjë të heshtur.Më lë në gjumë të gjej në gjumë,Komunikojmë në fejsbuk Dhe me copa letrash,Që i ngjisim në derë të frigoriferit;Gjellën e ke gati në furrën e sobës,Ka kripë s’ka kripë, nuk e di.Nuk kisha kohë ta provoja.Vëre edhe një herë lavatriçen,Mos harro të paguash kredinë,Kujto djalin të bëj detyrat.Të shtunën që vjen jam pushim.Unë jam të dielën, çuditërisht...Atëhere nga e diela po të shkruaj,U ula në një kafe tip Europë,Përjashta nën një çadër të madhe,Mora dy kupa nga ato prej letreDhe dy korrosanë me reçel pjeshke.Dy orë prita - edhe pse E dija që ti nuk do vije. Me veten nuk u llafosa nga inatiEdhe pse për të tjerët po flisja me zë;Dy orë të prita tani po shkoj të flePa harruar që me një copë letre të të kujtoj,Hyr pa u ndjerë, mos i ndiz dritat,Ha, lau, fshiu në terr.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

100

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

101

ROMUALD MIECZKOWSKI

(MIEČKOVSKI) – (Lituani/Poloni)

Romuald Mieczkowski ka lin-dur në Vilnius, Lituani. Shkrim-tar dhe poet, ringjallës kulture. Punoi për një gazetë ditore, integroi programe polake në

radion lituaneze, krijoi një segment polak në televizion lituanez. Prej vitit 1989 është redaktor dhe botues i një botimi në favor të pavarësisë, “Znad Wilii”, dhe ba-shkë-krijues i një radiostacioni me të njëjtin emër, atë të galerisë së parë arti në ish-Bashkimin Sovjetik: Polska Galeria Artystyczna “Znad Wilii”. Prej vitit 1994 organi-zon një festival ndërkombëtar poezie, “Maj nad Wilia”. Autor i shumë botimeve, programeve në radio dhe tele-vizion, kollonave dhe eseve. Ka botuar shumë libra po-ezie, më i fundit është: “Na litewskim paszporcie” (“Me pasaportë lituaneze”). U përkthye në shumë gjuhë, kur-se vetë përkthen nga lituanishtja dhe disa gjuhë sllave. Marek Sewen ka kompozuar muzikë për poezitë e tij. Romuald Mieczkowski është shpërblyer me shumë çmime të rëndësishme kombëtare. Meqë vepra e tij u vlerësua në shumë vende, është laureat i çmimeve le-trare në Poloni, Lituani, SHBA, Australi, Finlandë dhe Austri, mes tjerash.Anëtar i Bashkimit të Shkrimtarëve Lituanezë dhe Sho-qatës së Regjisorëve Polakë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

102

ZONJA MË PYET

Zonja më pyet: në cilën gjuhë po mendon?Njeriu mendon në gjuhën e dashurisë ose të mungesës së sajPa fjalë apo shkronjaMendon në gjuhën e pranverës ose vjeshtësPa stinëNë gjuhën e lumturisë ose mallit

Dhe lutem, zonja ime, në gjuhën që njohNë gjuhën e lutjeve.

Dhe në cilën gjuhë llogarit -Po llogaris, zonja ime, në gjuhën e humbjeve dhe fiti-meveSikur të njehësh yje në një natë korriku Dhe po te kishte një luftë të papriturNë cilën anë do të ishe -Unë, zonja ime, do t›i shmangesha luftës.

Përktheu në anglisht Paul Matusewicz, në shqip Silke Li-ria Blumbach

FEMRAT

Femrat mbarojnë të dashurojnë poetëi akuzojnë për mungesë mprehtësie në biznes

Ajo që mbetet nga përkushtimiështë aq kalimtare sa parfumi i sajkur - me djem të fortë në krah -dalin nga reklama

Megjithatë janë xheloze për një poezisa budalla qenka me një ritëm jashtë modësqë nuk do ta nxisë kurrë atë flokëkuqintë ngrejë këmbët e saj të bukura në një Audi.

Përktheu nga anglishtja Michael Szporer, në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

103

ËNDRRA NË KOPSHTIN E MONET-IT

Pafuqia e ditës s’është gjënë krahasim me vetminë me veten tënde natënbashkë me freskues të nxituar kujtesetë mprehur si briskpër hollësitë e jetësqë ngjitet fluturimthi sikur shtyhejnë orën luledylli të qiellit -

Çfarë provimi prekës të ndërgjegjeskur kryhet në errësirë -ligji i pamëshirshëm i natës bënqë pika të bëhet njollëe pashlyeshmedhe një gërvishtje, plagë që pikon gjakkëputje e fortë damarësh në agoni të dhembshme

O - po të ndiznim të gjitha dritatfshinim me kryq gjithçka që është e turbulltzgjasnim dorën për një automat muzike të harruari bënim thirrje imazhit të larmë -

Kjo më mungonteajri i kristaltë në agimnga lart Seine-stollovia e djeshme në Montmartrevreshtat e kuqe në VincennesBuzëqeshjet e femrave që krehin flokëtfreskia e trupave të tyre pas larjesshikimi nga poshtë kapelësgjithmonë nga meshkujt e njëjtë -

Në gjumë do të zbulohem nesërnë kopshtin e Monet-it plot me diell

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

104

PARA HESHTJES SË PAPLOTËSUAR TË MBASDITËS

Gjithçka rreth meje e kam shpikur -që di të bëj aq shumë gjëraqë jetoja jetën time me zell si pragmatikdhe bija në sy si artistqë shumë ngjyrime lumturie i njohnë fund të fundit dashurova femra të shënuara nga Erosime bindjen mburracake të Narcisitqë ato ma kthenin dashurinë edhe më zjarrshëm.

Po të gjitha këto janë ëndrra nga kohë ujiprej një nxitimi të amshtë në rritje duke rrokullisurnë gjumë duke pritur një rastësi mrekullore -dhe ti do të më duash edhe një herë

Gëzim i ndryshëm në kujtim të rraskapituratëherë s’do të më ledhatoshpor të jetosh si unëdashuria e kujt si labirint i anuardo të plotësojë ndonjëherë -diçka pikon nga ajokështu që bëhet lakmitare

Ndaj po nxitoj -në flokët e tu të jem një fëshfërimë e ngrohtënë majën e gjuhës, hidhësia e pjeshkës në pëllëmbët - midis fustanit dhe trupit -heshtja e plotësuar e pasdites.

Do të rri aq shumë në tysa do të rrijë një jetë në puthjen e funditderisa prekja të mos bëhet më plagëçasti, një orë e tejzgjaturagu, një natë që nuk zgjohet dotgjithë arsyeja e kthjellët, pluhuri i një ylli

Atëherë do të bëhem thjesht një i vdekshëmdhe i brishtë si një flutur mbi xhamin e ftohtë -në botë të kundërta prej lëndinave që zbehen

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

105

atje do të vëllazërohem me vetminëmadhështore të një vjeshte që vdesdhe merrem në rrjedhën e shiut -

Lamtumirë do të më thotë një bredh i zi në anë të rrugësme shikim të mbushur me hijen e gjelbër.

Përkthyer në anglisht nga Ula de B (Urszula Blaszczyk), në shqip nga Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

106

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

107

XHUZEPE NAPOLITANO

(ITALI)

U lind në Minturno (Lt – Itali) më 12 shkurt 1949. Jeton në Formia. Është i martuar me Irene Valonen, poete dhe akto-re, kanë një vajzë, Gabrielën. Është i diplomuar për Letërsi

në Romë, në 1972, me temën e diplomës mbi teatrin surrealist francez. Xhuzepe Napolitano ka dhënë mësim për 33 vjet letërsi italiane dhe latinisht në gjimnaze të ndryshëm. Që nga viti 2006, drejton një kolanë libra-sh të vegjël: “dhoma e poetit”, në të cilën ka botuar, përveç se shumë libra të tij poetikë dhe me ese, edhe autorë të ndryshëm italianë të njohur dhe debutues, dhe sidomos përkthime të poetëve të Mesdheut, të panjohur më parë në Itali (francezët D. Leuwers, G. Drano dhe N. Stamberg; spanjollët C. Vitale, A. Serna dhe G.Ve-ga; tunizianët R. Chehaibi; shqiptarët A. Tufa dhe Sh. Emërllahu). Në vitin 2008 ka themeluar shoqatën kulturore “dho-ma e poetit” (ku është dhe president), me të cilën ka organizuar prej vitesh një festival ndërkombëtar poezie. Botimet kryesore në poezi janë: Çaste 1970; Brenda gjurmës 1978; Maskë 1978; Nëse te e nesërmja gjen pak të djeshme 1989; Krijesë 1993; Poezi / jopoezi 1994; Fjalë fjale 1998; Zemër rëre 1998; Loja 1999; Ekuilibër i ndryshueshëm (përkthyer në spanjisht nga C. Vitale) 2000; Kalime (5 libra të vegjël), 2002; Sexti-nes de Campodimele (përkthimi nga Nicole Stamberg) 2002; Bashkë me ty u linda sërish 2003; Në bregun e kohës 2005; Fluturo lart, fjalë 2007; 10 poezi (përk-

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

108

thyer në gjermanisht nga R. Vecellio) 2008 dhe (përk-thyer në shqip nga R. Salihu) 2010; Antologji (poezi 1967–2007 nën kujdesin e S. Di Spigno) 2009; Masa jetësore (përkthyer në spanjisht nga C. Vitale) 2009; Di-tët e Naimit (përkthyer në shqip nga E. Zaimi) 2009; Genius loci (18 poezi për Normanno Soscian), 2009; Fletorkë 2010; Pastaj... (përkthyer në arabisht nga A. Youcef) 2010; Shfaqja e sigurisë (përkthyer në frëngjisht nga G. Drano) 2007 dhe (përkthyer në arabisht nga A. Youcef) 2011; Divine dignité du verbe (përkthimi nga A. Vantchev de Thracy) 2014; Pëshpëritje hënës (përk-thyer në shqip nga Anton Nikë Berishës dhe Ilire Zajmi), 2014; Seminari di lettura 2015.

PENGESË Si një kokrrizë rëre më e madhe,me mundim zbret në klepsidërçasti i jetuar me vështirësi,duke shtypur përreth grimcat e lehta të entuziazmit por fluksi vazhdon - duhet!menjëherë merr veten nuk turbullohet - ofenduar nga pengesa e paparashikuar, nuk ndalkoha.

DHE NË SE ULIKSI TË THËRRET

Kur ti arrin ta ndërpresësh udhëtimin– kur një pushim të lejon të çlodhesh –të pret përsëri (dhe jo gjithmonë qejfmbetet)deti i hapur (një thirrje virtuoze njohjeje – dhe në se Uliksi të thërret në veprim, nuk di ta refuzoshkuturisjen e çmendur që konfirmon njeriu). Dhe atëherë, duke u zhytur përpiqesh të arrishmë shpejt se ç’mundesh në bregun e largëtku ti shpreson se të pret dikush.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

109

Kush mund të të japë një pasqyrë të sinqertësë cilës t’i kërkosh këshillën: cila është rruga për t’u kthyer në shtëpinë time?dhe akoma e akoma pushimi është më i lehtënë se tashmë mendon për udhëtime të tjera,për ndërmarrje të tjera, fiksime të tjeraqë kërkon dhe jo gjithmonë i mbërrin.

CIGARJA E FUNDIT

Mikel Lepores

I dashur Mikel, siç shkruante dikurdikush – që ke humbur, thua,pak nga jetë dhe diçka më shumë, mendosa e bukur është dhe sa do të jetë bukur e bëtë humbëshprapë për të pasur në mbarim të rrugësdiellin e një jete tjetër (oh jo atë tësë ardhmes, domosdo…)që i ngroh ditët, edhe pse të ftohta,dhe i jep forcë atij që nuk e ndien më. I dashur Mikel, do të dua të qajaSë bashku me ty, por ti nuk qan taniedhe pse e pranon që ke humburnë lojë dhe madje (për fat të keq)në dashuri (edhe pse thuhet e kundërta)duke kapur flutura dhe duke shpenzuartë hollat, herë – herë edhe ato për një kulaçose mbase cigaren e fundit që shënjon pikësynimin tënd. Atëherë së bashku me ty qesh me zemërduke menduar se sa herë kemi pasursigurinë e një zotërimi, pastaj të zhdukurdhe jemi ndjerë të bukur në sytë e botës,dhe e dinim se nga ato çastedilnim gjithmonë të vetëdijshëm për të qenë(pashmangshmërisht) kush duhej të ishte- në ngjitje të së mirës, atë të vërtetë,për të zbuluar në fund në një dorë të shtrirë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

110

NJË HERË TË JETË PËRGJITHMONË

Lejlasë (Sousse 29 maj 2016) Once in the life...siç thoshe një herë(po kush e di se pastaj mendoje me të vërtetë)mikja e një mbrëmjeje, që nuk ishtethis night once in the life – si unëdo të kisha dashur atë mbrëmje sepse ndoshta- për të kujtuar – “një here në jetë” As tani, pra,s’e kemi mësuar(duke pasur shansin në dukje)me miken e një ditë të kaloshde l’autre côté du miroir1 – si Alice- në kërkim të diçkaje ose të dikujtqë bëhet tej mase e bukur ta zbulosh Kush e di atëherë cili është çasti i drejtë (e nëse më e drejtë është ta bësh në shoqëri)për të shkuar një herë në jetë...prej andej, nga ana tjetër e pasqyrëse kush e di në se do të jetë një “tej”ndryshe që një herë të jetë përgjithmonë.

1 Në anën tjetër të pasqyrës.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

111

LAUS STRANDBY NIELSEN

(DANIMARKË)

Laus Strandby Nielsen u lind më 1944 në Aalborg, Dani-markë, dhe ndoqi Universi-tetin e Kopenhagës. Mbaroi si mag. art. i litteraturhisto-rie (magjistër i historisë së

letërsisë) më 1972. Përmbledhja e tij e parë e poezisë, Åhhh!....Kom hurtigt! u botua më 1970. Përmbledhjet e tij vazhduese përfshijnë: Illustrationer (1974), Som i en drøm (1982), Den sorte væg (1987), anglisht: The black wall (Muri i zi), Grinetilmiddag og andre digte (1989), Mellemrum (1999), anglisht: Interval, Kærlighedsdigte m.m. (2006), anglisht: Love Poems (Poezi dashurie), Den fynske forårsudstilling (2009), Hvis der ikke er sandstorme, så er der nok noget andet (2010). Libri i tij i fundit është Når det er mørkt, bliver det lyst (2016). Poezia e tij është përkthyer në italisht, turqisht, anglisht dhe islandisht.Ai është anëtar i ansamblit “Extension trio” (bashkë me Mette Stig Nielsen, piano, dhe Jakob Riis, laptop). Al-bumi i tyre i parë På bunden af foråret doli më 2013. Përmban poezi nga Hvis der ikke er sandstorme, så er der nok noget andet dhe muzikë të improvizuar. Më 2004 u tërhoq nga puna e tij në kolegjin pedagogjik Københavns dag- og aftenseminarium, dhe tani jeton në Faaborg në bregdetin jugor të ishullit Fyn.Ka marrë çmimin “Johannes Ewald” (1995), çmimin në përkujtim të Morten Nielsen-it (2002), çmimin përjetësor të artistëve (2013) dhe çmimin “Beatrice” të Akademisë Daneze (2014).

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

112

TI HYN NË NJË DHOMË

Ti hyn në një dhomë.Tanimë ndriçon hëna.Me pak nguttë duhet pak kohëpër ta kuptuar:Ti je këtu tashmë.

Ti hyn në një dhomë.Me pak nguttë duhet pak kohëpër ta kuptuar:Dhoma është e gjallë.

Dhoma po merr frymënëpërmjet teje, qetësisht,si dikush që fle gjumë.Me pak ngut -të duhet pak kohëpër ta kuptuar:Dhoma është e zbrazët.

Por muret e zezajanë plot me pikturaqë ndriçojnë nëpër tysi hëna nëpër retë.Ti hyn në një pikturë.Ti hyn në një dhomë.

Ti hyn në një pikturëtë vetes sate. Ti hynnë një dhomë që është e zbrazët.Ti je këtu tashmë.Tanimë ka dritëqë bëhet edhe më e ndritshmedhe më e ndritshme, aq e ndritshmeqë mund të shohësh të padukshmen.Këtu nuk mund të rrish.Ka një pikturëtë një dere. Dil shpejt!

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

113

Ti del në një pikturëtë një qyteti që fle gjumëduke u djegur. Të gjitha shtëpitëjanë vizatuar plot flaka,që lëpijnë të gëzuara, grabitqare,hungërijnë e vallëzojnëbashkë me hi që shkëlqejnë,makina dhe shtëpi të rrënuara.Në shkëlqim të kuq, qielli i zimbështetet mbi shtyllaprej tymi në formë bobine.Të gjitha dyert janë njerëzqë shpërthejnë në flakë.Ti hyn nëpër një derë.

Prapa teje ngrihet malimasiv drejt qiellit.Para teje, humnera e kaltër që zhytet.Ti gjendesh mbi një gumëaq të ngushtë sa je vizatuarmbi murin shkëmbor prapa teje.Ja ku je në tejdukshmëritë shkëlqyer kundrejt hënës.Para teje, muri i zi.Prapa teje, muri i zi.Ti hap krahët e tudhe bie e bienë lindjen e diellit.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

114

DRITARE

Kam një pamje të shkëlqyernga dritarja ime: qiellin sovran.

Retë janë flluska mendime për gjithë botën.Që tani bota mendon për një krokodil të madh

që shndërrohet në një peshk.Bota nuk kapet dot gjithmonë aq lehtë.

Por unë bëj gjithçka që mundem:i ulur këtu, duke kumtuar të kaltrën.

Po shohqë kam një pamje të shkëlqyer.

USHTRIME RELATIVITETI

1

Imagjinoqë gjendesh e shtrirë në rërëtë një plazhidhe përfytyrokokrra rëreaq të mëdha sa grushte të shtrënguara,mes tyre,gurë të prehur dhe të rrumbullakët,imagjinokraterin e kërthizës sate.

Po deti?dhe era,që i hedh këta gurë mënjanë,ata fluturojnë drejt tejedhe të rrahin qepallat,lëkurë të trashë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

115

2

Kështurriqradefinonnjë gjitar:ka temperaturën 37 gradëdhe ka erëne acidit qumështor.

Tani definonjeriun që dashuron.

3

Imagjino që e shehbotën pikërishtashtu si ështëdhe pastaj përfytyroqë bota është pikërisht ajoqë imagjinon.

4

Dhe më në fund përfytyroqë gjendesh mbi një këmbënë të ardhmendhe tjetrën duhet ta ushtroshpara se ta ngarkosh me peshën tënde.

Fillo duke shkelur një happërbrendakur dëgjonengjëjt që këndojnë.

Përkthyer nga Jørgen Veisland në anglisht, nga Silke Li-ria Blumbach në shqip

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

116

ALLA POLOSINA (RUSI)

Alla Polosina është poete dhe hulumtuese në Departamen-tin e hulumtimeve shkencore në Muzeun Shtetëror “Leon Tolstoj), Iasnaia Poliana, re-daktore e revistës shkenco-re “Përmbledhje nga Iasnaia Polania” dhe organizatore e

simpoziumit “Leon Tolstoi dhe Lumieres” që ndihmohet nga EGIDE (2002, Francë) dhe CROUS nga Parisi (2007).Është studiuese në Letërsi. Fusha e hulumtimeve të saj është Leon Tolstoj dhe Lumieres-Letërsia komparative. Ajo ka publikuar mbi 200 artikuj në gjuhën ruse, frënge, angleze dhe greke.

* * *Jeta është torturuese,E lumi i Moskës i stërmbushur,Gushti është me yje që bien,Në tokë një dashuri e venitur në ikje e sipër,Është tretur në univers,Nuk zgjati e as nuk qëndroi, Ajo largohej për gjithnjë në hapësirën qiellore

ËNDRRA

Ëndrrat e mia janë ndriçuar nga ti,Oj Kosovë! Ti je inspirimi imTi je lidhur më fatin timNë poezinë time të dobët.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

117

ALICIA MINJAREZ RAMÍREZ (MEKSIKË)

Poete, përkthyese, këngëtare, transmetuese në Radio dhe TV. Ajo ka lindur në Tijuana Baja, Kaliforni, Meksikë. Ka studiuar Master në Shkencat Kompju-terike, ndërsa specializimin e ka bërë në Inteligjencë arti-

ficiale. Diplomoj në Master në Shkenca Kompjuterike në Universitetin e Montpellier II, Francë. Është fituese e një çmimi të veçantë në poezinë NOSSIDE, Festival Ndërkombëtar, Itali 2015, i njohur nga UNESCO. Ajo ka marrë çmimin ndërkombëtarë frymëzues për poezi Pentasi B. Miqësia Botërore ‘Poezia 2016’. Poezia e saj u publikua në Spanjë në vitin 2015. Poezitë e saj janë përfshirë në Librin e Letersisë Botërore të shekullit XXI, të prezantuara në Nju Delhi, Indi me poetë të njohur ndërkombëtarisht dhe shkrimtarë eminent. Është drejto-re tek “Fondacioni Kapital i Shkrimtarëve”, një fonda-cion ndërkombëtar për të frymëzuar shkrimtarët në të gjithë botën për të kontribuar në vlerat e njerëzimit.Koordinatore dhe njëkohësisht përkthyese Frëngjis-ht-Spanjollisht -Anglisht në CUPHI III, në Kongresin III të Universale Hispano-Amerikan, i Poezisë në Los Angjel-los, Kaliforni, 2014.Pjesëmarrëse në Kongresin e 34 Botëror të Poetëve në Peru, 2014. Ajo ka marrë pjesë në disa antologji ndërkombëtare poetike në Kili, Itali, Spanjë, Meksikë, SHBA dhe Kanada. Poezitë e saj janë publikuar në revista ndërkombëtare dhe shqyrtime, të tillë: Ila dhe Taourirt në Marok, «Poeti» në Tunizi, Galaktika Poetike «ATUNIS», në Shqipëri dhe Okaz revista e famshme në Arabinë Saudite. Poezitë e saj janë përkthyer në angli-

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

118

sht, kamerunisht, arabisht, portugalisht dhe frëngjisht. Alicia kishte lexuar në recitale Ndërkombëtare të Poe-zisë në disa vende në mbarë botën, dhe transmetuar në programet e Radio Kombëtare dhe ndërkombëtare. Në fushën e përkthimit, ajo ka bashkëpunuar me poetë dhe shkrimtarë që ofrojnë versione të veprave të tyre letrare ndërkombëtare. Përkthimet e saj janë botuar në revista dhe gazeta në: Londër, Itali, Shtetet e Bashkuara, Marok, Kili, Spanja, Kanada, Indi, Uzbekistan dhe Ha-zaristan. Është anëtare e zgjedhur në MIQËSI POEZISË, Grupi Ndërkombëtar PENTASI B, të krijuar nga babai i poezisë vizuale: Doktor Penpen B. Takipsilim.

AGONI E MERZITSHME

Ka kaq pak dhe asgjë nuk mbetet, ka vetëm plagët. Si një rrjedhim zhveshur nga rrënjët e saj. Mbytet në det ... agoni mërzie!

SHENJAT

Fjalët parashikojnë Lindjen e lëngshme Ç’anëtarësimin E frymëmarrjes tënde.

Lot i pa fytyrë I kapjes së një ere të aforizmave kujdeset, për harabelat në fluturim. Shenja e vendosur mbi perla të qeshjes tuaj, iluzion i paqartë I mbytur në ëndrrën tënde dëshiruese. Të përputhura deri në utopi kujtimet e ditëve,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

119

proza e patolerueshme në zjarrin e gjakut tim. Kometat na shikojnë si konspiracion mbi hijet e një të kaluar të pranishme, të humbur dhe të gjetur në orvatjet tua pyjeve, nëpër ditë hëne. Magji e rënë, shenjat nga pena jote

DISTANCA

Për: Monsif BEROUAL me dashuri. Të ndërtova lart nga pikat e tejdukshme që të sqarojë konturat e holla nga krahët e erës. Ato vallëzime në fytyrën time, mbajnë deri t’ua falni lindjen e zogjve lehtazi e vjedhurazi në horizont. Krahët e qiellit mbanin aromatiken e aromës polifonike, hollimin e rrjedhjes së lagështisë në vetiverin dhe bergamot, e shpërndara mbi trupin e juaj thatësirë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

120

Unë ju parashikojë në heshtjet e mia shuplakat shterpa, si pika mbi lumin tim; ekstazë e deti të hapur komplotesh, rrjedh kundër formimit të valës verbale, në dredhkën e gjuhës. Prish lakuriqësia zërat e çuditshëm, Sorollatet thellë brenda lëkurës sime, plasaritja e dëshirës së perdes. Të ndërtova lart! Në ndërsa bie shi.

RËRA

Trishtim kërcitja ime një lumë lotësh mbi vendndezjen tënde. Mjegullina e fortë mbi detin vjollcë blu të hapur të grafologjisë tuaj. Kam filluar për ta përcaktuar pa artikulim, për të ujitur deklaratat tua. ritmet shumëvjeçare, detin e lartësuar heshtazi butësisht. Emri im del nga kënga jote,

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

121

dritëz kurthi hije e të qeshurit tënd e cila nxit dhe udhëzon ky varg u fshi. Butësitë sublime të erë në rërë. Detet gllabëruese Linja anësore përshkruan gjurmët burimet ngurruese. Pulëbardhat dhe harabelat shtegtarë transpozimin e detit të dëshirës ëndërrimtare. Si një reflektim i plagosur ajo rrjedh në përpjekje. Vazhdimësisë dhe ekstraktit. shtrëngatës që djeg me gishtat e mi. Përktheu nga anglishtja Jeton Kelmendi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

122

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

123

RICARDO RUBIO (ARGJENTINË)

Ricardo Rubio u lind më 11 maj 1951 në Buenos Aires, Argjentinë. Ai mori shtetësinë spanjolle pa humbur të tijën. Më 1967 përfundoi studimet për mësues të gjuhës angle-ze (Ciba) dhe më 1972 stu-dimet në Filozofinë Lindore,

më 1973, analisti programues, më 1974 ato të sofro-logjisë dhe parapsikologjisë. Karriera në antropologji iu ndërpre nga grusht-shteti ushtarak kur Argjentina pësoi në vitin 1976. Nga 1983-1986 ndoqi Fakultetin e kastilianishtes, Letërsi dhe latinisht (Elizalde) dhe dia-lektikë (UBA). Mori kurse në gjuhën italiane, teknikatura në elektronikë, tregimin filmik, drejtor teatri, e të tjera.

Nxjerr në pah themelet e “poetikës së marsit” (2002-2005) dhe “Gratë e poezisë” (2003-2006) në veprën e tij letrare; “Turneu i Poetikës së parë” nga krahinat (2000), Konferenca e Parë Organizimi Letrar AAP, në Victoria, Entre Rios; Ekspozita udhëtonte nga Revista Le-trare; organizimi i Kongresit Ndërkombëtar të shkrim-tarëve të Buenos Aires të San Marcos Sierras (1997-2004); Seria e Leksioneve, ku paraqiti fjalët e Elvio Romeros, Ester de Izaguirre dhe Juan-Jacobo Bajarlía (2002); Cikli Tributes kryer nga GL Moon (1996-2006) dhe prezantimi i shfaqjeve të shumta poetike; bisedimet dhe ligjëratat në shkolla të mesme nëpërmjet nismës “Arti në duart tuaja” (2012-2014).Ndër pozicione të tjera, ka shërbyer si Sekretar i Përgjithshëm i Shoqa-tës së Poezisë Amerikane, anëtar i Komitetit Organiza-tiv të Fondacionit Argjentinas për Poezinë, Sekretari i Kulturës së parë dhe, pastaj, president i Shoqërisë së Shkrimtarëve të Argjentinës, bashkë-drejtor, me Carlos

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

124

Kuraiem, “Udhëtim Kulturor Ekspozitash dhe Revistash letrare”.

Në medie të panumërta kombëtare dhe të huaja janë publikuar shkrimet e tij, disa në italisht, gjermanisht, frëngjisht, katalonisht, galicianisht, anglisht, rumani-sht dhe rusisht. Ai ka botuar poezi: “Shpikja e çudisë dhe qasjet jashtë kohës së lirë” (1979), “Çelësi te unë “ (1980), “Papritshmëria e Popujve “ (1986), “Lulet me bisht” (1988), “Lisi me zogj”(1996),”Simulimi Rozë “(1998, me poezi fitoi Çmimin e Parë Leopoldo MA-RECHAL),” Mishërim “(2001),”Ngjyra pothuajse që mbrëmë”(2002, 2003 dhe 2014, e cila fitoi çmimet e mëposhtme: “Daphne” Libri më i mirë i muajit, Qeveria e qytetit Single Citation i Buenos Aires, dhe “Ariel Bufa-no” lyric çmimi-teatral) versioni, “Legjenda Tromentor” (2002), “Në mes të vijave të ujit” (2007), “Fijet Ariadna” ndahet Kuraiemi dhe Utello (2010), “Tercinas” (2011). Ai botoi edhe disa libra me poezi: “Zona substanciale”, “Teopea”.

Në tregimet e botuar: “Calumex” roman, 1984; “Komplot i heshtjes” histori, 1997; “Aliteracion, mo-noton dhe lojëra të tjera”, minicuentos, 2007; “Boshti” minicuentos, 2008; “Minicuentos Gray” (2009); “Atmo-sfera një trashëgimi hermetike”, roman, 2011.

Me ese: “Emilse Anzoategui - antologji poetike 1956-1999”, zgjedhjen dhe studimin paraprak; “Elvio Rome-ro, forca e realitetit” (Ediciones Servilibro, Asuncion, Paraguaj, 2003); “Elvio Romero - Nga Toka intensive” (2007, Buenos Aires); dhe të tjerët në libra të përbas-hkëta.

Në dramaturgji ka botuar: “Swirls” (1997); “Komplot i heshtjes” (1998); dhe “Nata shkruese” (2002). Ai ka qenë edhe drejtor i teatrit në njëzet vepra me ba-shkëpunimin e Teatrit “Çdo njëri”.Nëpërmjet Editorial sagjital u botua në 2004: “Fjala e shpalljes: udhëtimi poetik i Ricardo Rubio”, nga Graciela Maturo.

Që nga viti 1980 drejton Grupin letrar “Kjo Hënë” e cila ekziston që prej 1978, dhe gjithashtu botues i të njëjtin emër. Ai ka fituar disa çmime në poezi, prozë dhe dramë, dhe njohje për punën e tij si një animator kulturore. Të panumërta janë paraqitjet e tij publike në prezantime librash, festivale poezie, lexime tavolinave dhe ngjarje të tjera kulturore.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

125

LUFTËTARI:

Ne duket ishim vërtet të përjetshëm pas fantazisë, kukudhët, e etjes. Vdekja u largua me njohuri dhe ekspertizë. Çdo gjë u thirr përpara: zjarri pafund në magjinë e të qenit përshkuar nga padurimi.

LLOJI I NATËS:

Tani që mbrëmja e mbyllur në sytë e mi, vargjet e arta dhe gëzimi. Nuk besoj se vrulli pushton orën dhe bie në heshtje. Në këtë muzg vetëm duan një pemë dhe njollë tënden timen.

Zjarri është një ngjyrë shumësie nga dora.

TË GJITHË HAPAT ÇOJNË NË BRENDINË E NJË SHTËPIE

Djali u kthye në kohë i vetëm në shtëpi për të shikuar nëpër dritaret e saj, kontrollin e vëren edhe prania, e të gjeturit të zëshmërisë së thjeshtë të çizmeve dhe djegien bezdisëse të qymyr drurit.

Kam ardhur për të propozuar një armëpushim për bal-lkone ritmin për zbatimin e ajrit.

Ajo ishte drejt destinacionit, por u kthye sepse ata thirrën nga brenda.

Rritja e shikimit të saj yjeve, Zemra i kërkon dritën e pafund dhe arsye për vonesën.

Shpirti, i uritur dhe i hutuar, I atyre që sillen si fletët, ndërsa këndon.

Përktheu nga anglishtja dhe frëngjishtja: Jeton Kelmendi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

126

NE S’ DIMË ASGJË PËRVEÇ MOSPËRPUTHJES

Simulon zbavitjen ndërsa ndonjëherë nxitjen. Shpirti është i përflakur me gdhi. Mbyll sytë tu dhe ti imagjinojmë shenjat një gjuhë universale. Arsyet kërkoj ndërsa pulsimet habisin hidhërimin derdhjen në çarje zemra e tij e hutuar.

Kur rrugët e agimit të hapura, të humbura, qartësia është e frikshme. Çfarë helmi mbyt insistimi dhe iluzioni?

Çregjistrimi është një dritë distance, çdo ngjyrë është më errët në biznes. Ndërgjegjja shfleton mijëra marrëzira këtu forcën dhe një zemër prej ari në mes të gurit.

Ka sedër plagësh komplekse, zogu me gërhimat agonike në panik, duke luftuar peshkun e vogël kundër dimrit me baltë blu. Ka grua duar ngrohta si harku i kurrizit tim dhe goditjet brutale në mish të jetës.

- Dërgoj praninë tënde kudo. Tani me vite më fanitet përgjithmonë dhe heshtjet janë në fund të një gjesti.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

127

REMZI SALIHU (MAQEDONI)

U lind më 1955 në Gajre të Tetovës. Shkollën fillore dhe të mesmen e kreu në Tetovë, kur-se Fakultetin Filozofik- Dega e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe në Prishtinë. Pos poezisë shkruan edhe kritikë dhe përkthen nga gjuha gjermane. Ka përkthyer

poezi prej Erih Fridit, Paul Celanit, Roze Auslanderit, H. M. Ecenzbergerit, Folfgang Behlerit. Ulla Hanit, Myhael Krygerit si dhe studimin,,Mjeshtëria e interpretimit,, nga Emil Shteigeri, etj.Në konkursin letrar ,,Goranova prolet,, që mbahej në Zagreb, fitoi me librin ,,Fluturimi i largët,, të cilin shpërblim e botoi Rilindja, 1987. Librin e dytë ,,Sheshi i shtrigave,, e botoi më 1992, librin e tretë ,,Gjurmë mal-li,, ia boti Flaka 1993, Ka qenë themelues i Grupit letrar në Tetovë dhe Redaktor përgjegjës i Revistës “Vlera”. Madje ka qenë edhe njëri ndër themeluesit e Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve në Zvicër, Një kohë ka qenë në kryesinë e Shoqatës së poetëve ,, Pro dichtung Bal-lada,, Zvicër etj. Me poezitë e tij ka fituar nëpër shumë konkurse të ndryshme letrare. Më 2007 Merr çmimin Akti i shpirtit për poezi motivuese nga Shoqata e ar-tistëve ,,Pushkin”, Klubi i Shkrimtarëve Jehona e Kara-dakut më11 Mars, 2009 i dha mirënjohje për fitimin e vendit të parë me poezinë ,,Nënat e dëshmorëve’’ Në vitin 2014 merr shpërblimin ‘’Abdzlayis Islami’’ nga përkthyesit e Maqedonisë. Më 2015, u laurua me çm-imin letrar ‘’Qiriu i Naimit’’ të Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë”Ditët e Naimit” etj. Ka punuar disa vite në arsim. Një kohë të gjatë ka vepruar dhe punuar jashtë vendit, në Zvicër.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

128

Tani jeton si krijues i lirë. Veprat e botuara:

Fluturimi i largët, poezi Rilindja, Prishtinë 1987Sheshi i shtrigave, poezi Tetovë, 1992Gjurmë malli, poezi Flaka, 1993 Vepra kritikeLargimi nga izolimi, Tetovë 2010Provokime metaforike, Tetovë 2011 Përkthime Todor Çalovski Truall, poezi 2010Antologji e poezisë moderne gjermane 2013 KUFIRI I HAPUR Per Hans Georg Bulla Midis nesh nuk ka kufiVazhdimësia kërkohetNëpër faqet e librave

Pas shpine noton fëmijëriaE një punonjësi të hekurudhësPa shiko si na vjen hija prapaBesimi na lidhet në gjuhë Fjalët copëtohen nga ndryshku i kohësNe shkojmë më tutjeNë veshin e majtëStrehojmë vendlindjen Si duhet të notojmëKur lëkura bëhet e tejdukshmeNga largësia e kufirit të hapur

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

129

FONDAMENT gjithçka nis nga kokanën lëkurën e trurit të njomëfjalë me dritare të hapura ëndrrevetëm për miq të ftuar në arenënëpër këtë dritë neoni shpresashqë nuk dinë t’u japin fundmendimeve me fondament qëndresepër kulturën e drejtpeshimitmbi armaturën e fjalëve të lidhura nyjee me nuanca zërash afriete grishura në sofrën e besimitme mozaikun e larmishëmngjiten lart trofeut të fondamentitprofile fotografish të guximshmeqë shëmbëllejnë si dëshmi kohe KANDIL FJALËSH

nata grimcohet në pjesë të voglanga njëmijë shijesh të çuditshmenën këtë fletë hieroglifësh të lashtakërkoj praninë time të mbyllur gurnë testamentin e përjetësisë së fisitshoh vetëm fjalë të ndërsyera kah unënëpër këtë errësirë të përgjumur kohetë copëtuar nga kafshimet e fshehtatë meteorëve të dhimbjes së dukshmeshigjeta të helmuara ndjekjesh serikenga bajraktarë stepesh të harlisurambeten burgje të rënda në kujtesëe tani nëpër fjalët me testament porosish ngjitemqë të gdhihem nesër kandil ndriçues i së ardhmes

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

130

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

131

RAGIP SYLAJ (KOSOVË)

U lind më 25. XI. 1959, në Sl-lapuzhan të Suharekës (Koso-vë), ku i ka mbaruar mësimet e fillores dhe të gjimnazit. Ka kryer studimet për teknologji në Universitetin e Prishtinës.Ka punuar mësimdhënës në vendlindje e në SHMT “Skënd-

er Luarasi” në Suharekë, gazetar e redaktor në gazetën e studentëve “Bota e re” e në të përditshmet: “Bota sot” e “Zëri” të Prishtinës. Ka botuar 15 vepra letrare, ku hyjnë librat e poezisë, të prozës, dramës e të esesë.Për veprimtarinë letrare dhe publicistike disa herë është nderuar me çmime e mirënjohje të ndryshme. Ndërk-aq, poezi dhe tregime të tij letrare janë përfshirë në antologji të ndryshme, në gjuhën shqipe dhe në disa gjuhë të huaja.Tash për tash është u.d. i udhëheqësit të Divizionit për Komunikim Publik në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Qeverisë së Republikës së Kosovës.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

132

EXODUS

(Tronditje bipolare)

Dridhet NënëDheu apo BabëDheuMe epiqendër në HungariPër t’i dhënë transfuzion EvropësNë erërat e acarta tërë furi

Tronditet e kaluara lëkundet e ardhmja

Herë Hëna errësohet nga DielliE herë Dielli eklipsohet nga HënaDikush ikën nga terri e dikush nga vetvetjaI vdekuri ikën nga varri e fëmija - nga nëna

Përpëlitet harrimi, n’rrokopujë - kujtimiTrashet amnezia dietë mban mendimiZbrazet historia tralliset fantaziaVjell veten mirësia se kallet nga pendimi

Përroi i ndërdijes vërshon në letërSaharë e vetëdijes digjet në kujtesëNga Poli i Jugut në Polin e VeriutShpresa pastë ndjesë

Zjarri u përfyt me ujin në një kronikë t’pashkruarFlaka u lag përbrenda padenjësishtUji u përcëllua tepër pabesishtPër t’rënë lexuesi n’gjumë t’thellë sigurisht

Gravitetin po e mund antigravitetiMateria po trembet nga antimaria për besëGënjeshtra po i thur lavde pikëlluese t’vërtetësPër t’pabërat e Njeriut nga Ju kërkoj ndjesë!

Tek dridhet BabëDheu e i dhemb NënëDheutTronditet jeta harbohet vdekjaPërderisa lind foshnja e plaku kthehet në mitërNë ç’qiell ëndrre mund të jetë pikëpjekja?!

(Shkurt 2015)

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

133

PARA SE TË BIE MUZGU I KUJTESËS

Asgjë më e madhe s’më ka mbetur në hirSe ajo urtësi që m’u kthye në gur-safir Beqir Musliu

Para se të eçtohesh së jetuariPara se të joshesh së vdekuriKujto origjinën e jetës e t’gjithësisëKujto porosinë që s’e more kurrëNdalu e merr frymë deri n’thellësi t’vetvetesMendo për Dhuruesin e DhuratënPor mos mendo për mos ekzistencën As për mohimin e mohimit të mohuar Shko përtej mendjes tej imagjinatësLundro n’pafundësinë e intuitës poetikeN’daç ta dish sa bukur është t’frymoshN’daç ta dish sa vështirë – t’mos dashuroshPasi të eçtohesh së jetuari Pasi të joshesh së vdekuri

Para se të çmendesh së jetuariPara se të çmendesh së vdekuriKujto amshueshmërinë e gjallimitMos u mërzit as kur ndodhesh n’mes zjarrit e hiritAs mos u deh kur t’jesh n’mes bukurisë e ParajsësAs mos u zhgënje kur t’ndodhesh n’ferrin e mospasjesMos u jep as kur korbat ta përvijojnë rrugën e korbëtAs kur zezëdita zezëjeta ta jep kumtin e kobëtDije se askund bardhësia nuk është aq e bardhëPor as n’El Dorado - e arta s’është krejt e artëPara se të çmendesh së jetuariPara se të çmendesh së vdekuri

Para se të ngopesh së jetuariPara se të ngopesh së vdekuriPara se të nginjesh së mësuariPasi të digjesh së pjekuriKujto se ka jetë paralele se fundi nuk është fundSe blerim ka dhe n’shkretëtirë E vetmi – edhe n’katundSe në jetë ka nga pak vdekjeE në vdekje ka nga pak jetëSe në ndjekje (s’) ka gjithmonë ndjekjeE se qetësia (s’) është kurrë e qetëDije këtë pasi ta shohësh Diellin së aguari

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

134

Dhe para se të bie muzgu i kujtesësPara se të magjepsesh nga të prekuritPara se të ngopesh së jetuariPara se të ngopesh së vdekuri

(Maj 2016)

LETËR OMER KALESHIT NË PARIS

Koka më tepër i duhet trupitApo trupi – kokësNë këtë botë e n’botën tjetër Më trego mjeshtër

Sa kohë ka që koka e kërkon trupinE sa kohë - që trupi kërkon kokën

Trupi i molisur kaq shumëE koka në delirium

Trupi në fund të pusitE koka n’pavdekësi

Kur më ftove n’FrancëVallë mendoveQë më lehtë vjen Parisi te unëSe unë që vij aty

M’udhëzo maestroKur koka është n’gjumëTrupi a është zgjuar

Ç’kozmos është kokaE ç’kokë është p.sh. Toka

Koka është e vetmuarApo ëndërron trupinTrupi është i humburApo torzo e braktisur

Si rri koka pa trupSi qëndron trupi pa kokë

Ndaj koka kërkon trupinE trupi e lyp kokënPërherë Omer

(Prishtinë, prill 2016)

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

135

NDUE UKAJ (KOSOVË)

Ndue Ukaj lindi më 1977. Ai është shkrimtar, kritik i letërs-isë dhe publicist. Ka kryer stu-dimet për letërsi dhe gjuhë shqipe në Universitetin e Pri-shtinës, ku ka ndjekur edhe studimet e magjistraturës. Ka qenë anëtar i disa redaksive

letrare dhe editor i revistës për art, kulturë e shoqëri “Identiteti.” Është i përfshirë në disa antologji të poezisë shqipe, brenda dhe jashtë vendit. Poezitë dhe tekstet e tij janë përkthyer në anglisht, spanjisht, italisht, ruma-nisht, finlandisht, kinezisht, suedisht dhe janë botuar në shumë revista prestigjioze. Është autor i librave: “Di-skursi biblik në letërsinë shqipe “Ujëvarat e metafo-rave”, “Godo nuk vjen”, “Ithaca of the Word”, poezi, “Godo is not coming”, “Arka e shpëtimit.” Libri me poezi Godo nuk vjen, u laureua me çmimin kombëtar ”Azem Shkreli” për librin më te mirë të botuar me poezi në vitin 2010 në Kosovë. Ndërsa në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë, “Ditët e Naimit”, u laureua me çmimin për poezinë më të mirë. Revista letrare The International Poetry Transation And Research Centre, që botohet në Kinë, më 2014, e ka vlerësuar një nga poetët më të mirë të botuar në vitin 2013 në këtë revi-stë. Ka fituar çmimin Creativity prizes” në Naji Naa-man’s Literary Prizes 2016.Është vlerësuar edhe me mirënjohje dhe çmime tjera letrare. Është anëtar i PEN-it në Suedi.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

136

NJË DITË VJESHTE SI KJO

Lajmet e fundit janë të njëjta si ato ditë më parëFillojnë si përrallat e bukura:Na ishte njëherë shpresa dhe një qytet i gëzuarTani ka tym, mjegull dhe gurë pikëllimi.

Njerëzit shëtisin të hutuarPinë kafe bashkë me fantazmaRrëfehen para tyre si Konstandini kur sillte Doruntinën t’ëma e saj.

Nëpër rrugët e ngushtaMendimet janë të ngushtaE marrin në thua edhe ata që sytë i bëjnë katër.

Na ishte njëherë një kohë kur lirinë e prisnim nga laj-met.Tash lajmet na dëftojnë hijet që kukurisin dhe njollosin lirinë.

Përtej horizontit në malet e thepisuraShihet dëborë dhe një dimër i acartë pa fund.Ah! Në një ditë vjeshte si kjoMe lirinë e tepruar të imagjinatësShoh gra të bukuraSi luajnë me gjethe vjeshte.Dhe matanë ekraneve një çetë politikanëshSi bëjnë plane të mjegullta.

Një ditë vjeshte si kjo:Njerëz pa skrupuj shëtisin rrugëve të boshatisuraAta kanë abortuar lirinëDhe shfaqen çdo mbrëmje në ekranet tona t’mëdhaNa dëftojnë si formohet mbretëria e marrëzisëPara syve tanë që s’shohin gjë nga mjegulla.

Një ditë vjeshte si kjoNdala orën dhe nëpërmjet dritaresPashë silueta njerëzish të mërziturNjë qytet të mërziturGra të mërzituraFëmijë të mërziturDhe një grusht politikanësh të lumtur.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

137

EKSPOZITË

Unë eca gjatë nëpërmes kësaj errësire dhe askund nuk pashë kalimtarëNëpër rrugët e vetmuara ku melodia e shiut transfor-monte natyrënDhe e bënte të pasigurt për aterimin e engjëjve.

Të kujtohet: nata ishte e zbehtëSikur një dhomë në të cilës dikush la mungesën.

I shkujdesur e kundroja qytetin si në shuplakë dore Ai ngjan një kodre të zymtë dhe e mbulojnë re pikëll-uesePrej ku dëgjohen ulërima demonësh.

Mua kamerierja ma sjell expresson dhe shfaqet shumë e mërzitur.Gazetat mbrëmjes në ballina mbajnë silueta grash la-kuriqe.Ajo nuk flet, por shikon- Shikon dhe në fund më dëfton rrëfimin:Gjithçka është sikurse kjo ekspozitë për zonjat e lagura n’ shi.

Nga thellësia kodrës së mërzitur kumbon një zëPërfytyroj një burrë me cigare si e shikon Mona Lizën Dhe bërtet me llahtari: “ajo s’është e imja.”

Pastaj i trishtuar e shtyp’ cigarenNë ballin e saj ku përmbysja ka vizatuar kornizat e një pikturë-Gjurmët e së cilës janë të lidhura me magjinë e melo-disë së shiut.

Pastaj vjen një ditë e re dhe ne fshehim vetvetenDerisa bëhemi ngjyra t’ përzieraNë dorën e një piktori t’ pikëlluar.

Dita e re çuditshëm -I ngjau një shalli t’zi që ra furishëm mbi trupin e një gruaje të bukur.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

138

SOT E KAM SHFLETUE LIBRIN E VJETËR

Sot e kam shfletue librin e vjetërI kam prekë dhimbjet e kohëveAta gurë t’ fortë pikëllimiQë randojnë mbi DardaniTokën ku shiu i zi bie pa pushim.Kam pa një shall që rri heshtunPranë sendeve të bukuraQë ai pluhuni i zi i ka mbulue.

Kam pa portretin e BogdanitMe kokën kah qielliSikur thoshte:“Mua kanë m’em zhvarrueE qentë kanë m’i hangër eshtnat e mi.Por jo idenë time.”

Sot kam shfletue librin e vjetërE kam pa aty hapin e matun t’lirisëSi dilte nga shkurra e pikëllimit.Dhe statujën e mirësisëMa t’lart se valët e pikëllimit.

Kam pa portrete shkrimtarëshSi dhimbjet n’qafën e poeti t’mërguar.Kam pa dhe hijen e fjalësSi e mposhte trishtiminAtë shikimin mallëngjyesQë ta këputë shpirtin.

Libri i vjetërKa shpresaSa krejt kontinenti i syve t’mi.

MALL

Mbramë kam pas shumë mallMe pa lirinë pa veshjePa gardianëSikur ty kur t’shndriste dielliMes malit e detitKrejt pa cohë.Mbramë kam pas mallMe t’ pa ty si lirinë e maleveMes fushave t’ gjelbraE detit t’heshtun...Me t’paSi zanë e shkëputun nga qielli.Mbramë kam pas mall-Shumë mallM’i dashtë e m’i harrueAnmiqtë e lirisë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

139

PUNTORIE ZIBA (MAQEDONI)

Puntorie Ziba u lind në vitin 1954 në Strugë. Shkollën fillo-re e kreu në Veleshtë, të me-smen në Strugë, kurse Aka-deminë Pedagogjike, dega Gjuhë dhe letërsi shqipe në Shkup. Me shkrime merret që nga fëmijëria. Deri më tani ka

botuar vepra në të gjitha zhanret.Poezi për të rritur:“Rruga e mjellmës” poezi për të rritur-1987“Sodisin yjet” poezi për të rritur-1990“Kuku” poezi për të rritur-1977“Rapsodi udhëtarësh” poezi për të rritur-1995“Suita e lënduar” poezi për të rritur-2002“Suita ime” në gjuhën Maqedone ” Mojata svita” poezi për të rritur-2000“Vega”-poezi për të rritur-2006Poezi për fëmijë:“Yllkat bisedojnë me meteorë” poezi për fëmijë-1994“Xixëllonjat luajnë valle natën”poezi për fëmijë-2007Pjesë dramatike për fëmijë:“Aventurat e princit Ujkan”-1999

Tregime për të rritur:“Shtatë vjet pritje”-1974“Te logu i cucës”-1998“Mjedra e egër në malin e thatë”-2003Pjesë dramatike për të rritur:“ Motrat me shirit të kuq”- e inskenuar në Shkup dhe në Teatrin Kombëtar, Tiranë-1994.“Dorotea” e botuar- 1998“Udha e ikjes” - fitoi çmimin e tretë në konkursin “Bu-

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

140

zuku” e botuar -2007“Nuk martohem kësaj vere”-1999“Zonja me celular”- Monodramë- e botuar në revistën « Jehona » “Ahengu i grave të qytetëruara”- e botuar në revistën “Jehona”?“Djajtë e netëve të fundit”- e botuar në revistën „Jeho-na““Harta sekrete”- e pabotuarRomane:“Vjeshtë totemesh”-2007 “Emma Jazi”“ Gjurmë dhe ishuj”“Ndërgjegjja e pleshtit” etj.

PRITJA

(Fundgushti)

Tinëzisht t’i hodha sytënjë ditë fundgushti të 2016-tës,i shkrumbuari harruar ishe...Të shitoftë orëligaqë mi le shqisat hapurgojë e sy shkrumb zunë.Si duhmë rrufeje,pleqëria t’i kishte hapërdarëflokët e thinjurasi lesh dhie.Shikimi yt i trembur,i egërsuar si thiu shkurrajevemi ngujoi hapat çaprase.Trup gërdallëkalamendeshe bulevardit,një rrisk nur s’kishte mbeturmbi qerpikët e gjatë fut të zias mbi kaçurrelet e trëndafilta dikur...Ah, mizorisht të kishte shëmtuar pleqëria.Një surbull lotësh ç’mi dogji faqkat si mollë e ngrënë krimbashdhe jeta më ngeci në grykëoh, vdekja më ngeci në grykë.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

141

FUNDJETA

(Për ty Parid nga Helena e vyshkur)

Në sfondin qiellor një copëz faqejee mbetur nga fshatie purpurt, bojallie.Në thep të gjuhës ca fjalë prej plake që zhbirojnë qetësinë mortorenë dhomën me aromë gjellërash pikante.Një stalaktite në pikë të ballitvret ëndrrat e stinës me borë;njëri synjë gjethe qerpiku pikuar deri në gjys të retinës,e tjetri i hapur si arkapia e ndryshkur me shikime të përhumbura;një qafë rrudha-rrudhanjë zinxhir me një këmbrorëz argjendipasuri e vetme në kutinë e Pandorës...Dhe, më lartë sfondit qiellor një copëz bar floku i zbardhurnjë shikim i egërsuar i zhburrëruarprapa kulisave sterrë.Një arsye as e gjallë e as e vdekur, një shtat nudo trishton lakuriqëtqë ikin e bëjnë zhurmë kalimthi mbi qelqet e dritares me aromë mortjeje,dy duar që dridhenkur mbërthejnë kopsat për të mbështjellë trupin me nëntë pelerina të leshtanga frika se mos trishtohet një sy mize që jep shpirt në rrjetën e shpeshtë të merimangës ,një tufë ideshtë shkruara në valëzat ajrorese ndonjë ditëdo të reinkarnohemie të shihemi të njomësi Helena e Paridi në të njëjtin kopsht.

Maj, 2016

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

142

FJALËT E PIKTURAVE TUA DHE GRATË SI PUHIZË TEKANJOZE

(Për ty Frida Kahlo)

U bëre copë e thërrimemidis errësirës dhe errësimit,lëkura e mëndafshtë të mekëtohejs’mbeti gjë nga fytyra e trëndafiltë:as gushë pëllumbeshaas xhufka në floknajëas gjinjtë plasur si kokrra e fikut në zhegas faqkat lule murrizias figura e selvisësë parrituredhe buzët t’u përthyen;buzëqeshja ngecidimërore e dimëroreuraganore e uraganore...Tërë forcën e skalitenë ballëlartin aty mes vetullngjiturash trashë.Zëri i pikturës tëndepërqeshte gërdallēt,vetullinatçorët e universitqë cicërronin si çafkëlorëe buzëhendeqevegjaku bëhej ploje.Në ujë e në shkretirëmbi dheun e kurmit tënd kockanjar,motrat e tua amazoneshohin gjurmët e virtytevemes vetullash lidhur nyjëdhe vjeshtë për vjeshtekur era shkund fjalëtnga portretet e trëndafilta,hapin prehrindhe e mbushin me fjalë:kuq, bardhë, kaltër...Ato divinet,duke përthyer buzëtshtrydhin amanetet e Fridës.Mot pas motiskuqin faqetkur kujtojnë zogëzat e avlëmenditqë mund të vijnëtekanjoze

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

143

të brishta,me vuajtjet e tyredhe britmat e shtërzimevetej tingujve të një kitare...

VARGU IM

Je mushti i shtrydhurloti që rresh nga akullnajat e shpirtit,prafullimë që kapërcen nga damarëtdhe merr udhët e botës,plazmë që ndalon rrjedhën e gjakutnga dregëzat lëkurore,gualli i plagëve.Je uragani që vret të ligunpuhizë që përkëdhel të urtindhe frymën e të shenjtëruarit...Mbete magjia që kalon përtej horizontevepërtej të mistershmes...Je dora që miklonpasqyra ku shoh dritëzën e syve...Je zë zoguzë shiuzë vajtojcevaj bebeje...Je zhurma e takevetë zonjave që vërdallosen buzë Senës kur presin dashnorët e zhuritur...Je bardhësia e brushës së piktoritqë imagjinoi sytë e Monalizës lazdrake...Je shfryrje dhembjeshinatesh,je shkrepjeje rrufeje vasha e brishtë nazikeje perëndeshaje lartësia që zë vend mbi zhurmënmbi gojët llomotare të politikanëve cakërran...Je petale fonemash të trëndafiluaraje arma ime e vetmeje religjioni...

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

144

ZHBËRJE

(Për atë kohë që pikon në pus të thellë)

Një kumt i largët vjen e shitohetnjë kupë kujtimesh, kruspull rri,nga qiell i shpuar një rigë e vonëpërmes absurdes së të gjorit shpirti ngrënë nga molisi me thikë i prerë,s’të lë rehat s’të lë njeri.N’perëndim fijëzashpërtharë,bën turr nëpër honerrugëve të botësflatra zhuritur, do të nisesh vonëi ëndërrt,do të kthehesh herëtduke flakë çmendinë.Në perëndim dielli, bëhesh thërrimenjë këngëvaj t’mbetet në gji,gjërat hyjnore i shëmton mugugjërat e arnuara si prek asnjë sy.Riga e shiut kur është e vonënga qiell i shpuar s’të jep freskiti po deshe në perëndim kalëro,rrugëve të botës bën turr në honekumti i zjarrtë në vjeshtë shituarpara syve të një zanekruspull po rri,kruspull po rri…Kumti i vdekjes mbetet skëterrë,nën qerpik loti ka ngri,ti i shushatur në mërzi.Në prag perëndimikur kosit terri,të përtharën fijëz ndjenje fute në kurmpyete ngadalëmerre me të mirë, kur eshtrat shplodh pyete nën zë:kush mbet i rikush mbet njerikush vdes njeri.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

145

KUR VDES QYTETI

Kjo verë e gjatë dhe e nxehtëpolli mijëra insektesi derra të tërbuar perandorak,këto gojë çaraveshurashituan shikimin timnga dritarja pasqyrëe bërë pis me copëza fekaleshkur,çdo mëngjes zvetnohejnga një faqe e qytetit tim.Nga korrakamat e hutëveplasnin kokat,pikonin bulevardeveeh, asnjë mendje e shëndetshmenuk u bë gojë për çdo vesh…Potpuri zërash të çartur insekteshshalëgjata e shalë shkurtra,dremisnin nga malet përrethgjoja se flenë,gjoja se janë krahë e këmbë këputura.Ata në kupë të zhegutgërvishtnin hënëzën e faqes simedhe nuk bënin asnjë çap tutjelarg parmakëshmeqë,nuk ju lëvizte asnjë qerpiknga njerëzit snob.Më sillni tërkuzë e kulprat’ua ndal hovin duarvetë skulptorëve milingonae karkalecë të zhurmshëm,se qyteti i skulpturave pa art,mori pamjen e dhomës së morgut…

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

146

ZEF SKIRO DI MAXHO

POETI I TETOVËS

Poeti i Tetovës ka emër Shaip.Ai rojtari i përmendorespoetike të Frashërit.Ai që më priti në prag të derëssë madhe të kohësqë e dinte se ndonjë herëdo të vija këtudo të kaloja para asaj dere dhe aido të më thoshte ku vetejam këtu që të pres.Që më tregon “Ditët e Naimit”vendet poetët çmimet. Që më tregon Naimin vetëbashkë me të cilin hyjmë për mot e monënë aparatin fotografik.Dhe në mbrëmjen tetovaresë bashku nxorëm kupat e tejdukshme ngjyrë flamuritë poezisë dhe pimë për shëndetin e Arbëritqë ngaherë bashkohet ku ne jemi e me ne ndodhet dhe ecën.

Tetova, më 29 prill 2008, orët e mbrëmjes

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

147

KRYSTYNA LENKOWSKA

FESTES SHQIPTARE

Për Ditët e Naimit

E gjatë është përralla iliredhe të gjerë janë krahët e sajshyly ne të largohen nga pipëzat tona të bardhatë shpërthyera në Krujën pranveroreSkënderbeu dëbon trupat osmanehistoria e krishterë te ky vend ndodhi

E bardhë është robja e ushtrisë dhe e bardhë tavolina e tijshyly ne zgjasim duart tona lara-laraPashai thërret dervishë SufiMinaret zbardhin, rriten

thellë janë minierat shqiptaredhe rrëmbimi i kujtesës poetike të Visar Zhitit fshehur aty thellë brenda kokës së tijpër shumë vite burgu

ndërprerje e zezë e hapurme një klik argjendine ndajmë bukën e bardhë Haxhi Baba-së.

Translation by Ewa Hryniewicz-YarbroughPërktheu nga anglishtja, Jeton Kelmendi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

148

NINA MALINOVSKI (DANIMARKË)

DITET E NAIMIT / TETOVË 2010 Male shpirtmira, të rrumbullakosura butë, të mbuluara nga pyllilopë dhe barinjë afër gardhit të autostradëstufa qensh të egër mbi autostradë Edhe pse njerëzit këtu nuk janë të begatëjanë në gjendje të ftojnë poetënga e gjithë botaqë nuk kanë para vetëMe fjalë të tjera, një projekt i pamundurdhe megjithatë ndodh mu tani e këtu Shokë që nuk i njihja djemë tregojnë histori në gjuhëqë nuk më merrte mendja që mund të ekzistoninpara dje Shtëpi të zbrazëtazemra të plota Një plasë në retëmë tregon majën e malevenga dritarja e hotelit timsaktë shtatë sekondaËshtë më i lartë nga ç’mund të imagjinoj

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

149

ATHANASE VANTCHEV DE THRACY (FRANCË/BULGARI)

NAIM FRASHËRI

“Frymojnë ...Librat dhe fjalët vijnë pandarë,e nganjëherë, pandarë lind bashkimi”. Djalâl ad-Dîn Muhammad Rûmî

Freski ShqipërieKëtu vjeshtë e varrosurSipas frutave të bollshme të verës!

Era mbart plagët e venditPërtej livadhet gjelbëruaraDhe hëna e bën folenë e sajNë flokëtE vajzave Shqiptare!

Naim, vëllai im, miku im,Fjalët e tua, si me gazPikojnëGënjeshtra në buzët e miaKush ëndërron lirinë dhe dashurinë!

Stuhitë jetojnëArmëve tuaj delikateDhe tunden shkëmbinjtë e urrejtjesNë gojët tona!

Të bardh Shqipëria dhe ti,Dy shkëlqime në një shpirt,Dy marramendje në një zemër!

Aromatike mendimet tuaPinë në të gjitha detet ujë të ngrohtëBukurinë e krye-natyraveDhe heshtjet sekreteThellësisht padepërtueshëm të Perëndisë!

Mrekullia e perimetrit ÔGjëra PafundPëllumb që lënë gjurmë krahët e tijAlfabeti i ëmbël i dashurisë!

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

150

Shok i netëve të mia të shpejta,Zëri juaj shëron dhimbjen,Zemrat që bërtasinAta që kanë shkuar largPuthjeve tona!

Kam lexuar librin tënd, këto linja kaltërosheDua të paraqesë fytyrën time kundërlinjave me ngjyra të ndezuraShkruar më parë nga dora jote e aplikuarSipas diktimit që flakëronEngjëlli i dijes hyjnore!

Shqipëria, je e trishtëShih derdhjen mbi sinqeritetin tënd tunikëKëngëtari i jashtëzakonshëm i tokave ilire?

Buzëqesh, vëllai im në fushën e BukurisëMos kini frikë, Frashëri, shoqëruesi imNë dritën e besimit,Ne vdesim në jetë,Por jeta është ende gjallëDhe dashuria e vazhdueshme e popullit tëndKopertina shkëlqen kujtesën tuajDhe siguron thesarin e pafundTë poezive tua!

Paris, 30 shtator 2013

Përktheu nga Frëngjishtja: Jeton Kelmendi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

151

SHAIP EMËRLLAHU

“Në çfarëdo anë të kthehesh, është fytyra e Zotit” Kurani

Miku Shaip,Shpirti yt bujar sikur i thotë botës:“Unë jam trekëndëshi, rrethi, Qendra, qarku.”

Aq shumë poezitë e tua zjarri,Pa fillim a mbarim,Fjalët e tua prej guri shkrepësTë llogaritura nga algjebraBëjnë që zemra më rreh nga admirimi!

Ti mishëron në këngët e tua melodioze ariGjakun luftëtar të të parëve,Librin e magjisë së erëzave,Shpatën e Kujtesës së gjallë!

Por pa zemërim,E stolisur me trëndafila të bardhë,Kthehet në përkulshmërinë e strofave të tuaBujaria djegëse e pranverave.

Në dejet e tua flakërueseQarkullon, i lirë dhe heroik, gjaku i rreptëI Thucididit dhe Ksenofonit!

Më pëlqen, i ulur në livadhet e vendit tënd me lule,Ku koha gojëshkathët zgjeron siluetën e tij të hollë,Të meditoj për shkëlqimin dridhësTë fytyrës së agimit ilirDhe të thith aromën e kënaqshmeTë zërave që këndojnë në rrugët!

O mik, harro më në fund ziun e lëngëtQë nxin me frymëmarrjen e tij të dhembshëmPasqyrat e bukura të zemrës sate!Endrrat e tua prej trimi dhe sytë e ndritshëmTë popullit tënd të lashtëVjnë për të lehtësuar peshën e shurdhërTë fateve tona të errëta!

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

152

Ik, kthehu në shtëpi, miku im,Dhe var një lulevarg të rëndë bathrashNë dorën tënde që hapetNë dashurinë e ndritshme të pavdekshme të njerëzve të tu!

Paris, më 6 nëntor 2013

Përktheu Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

153

CRAIG CZURY (SHBA)

TETOVA

në atë që do të ishte dukur si mbeturinae vura kokën timenë atë që do të ishte dukur si zemra jotevetvetiu ikën këpucët e mia në malekëpucët e mia të lodhura nga shkrumbiu bëra më i lehtëduke thithur flokët e tua në frymënëpër qiellin e mbrëmjes gëlonin gargujnë atë që do të kishte qenë zëri ytqë më thërret për lutjeu ktheva me mendimin më të thjeshtëpër një puthjengjyrë gështenje sytë e tunë atë që do të kishte qenënjë dhënie e lashtënë të dyja anët e derës

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

154

DITI RONEN (IZRAEL)

Qyteti i kaltër i Tetovës,i cili gjendetnë këmbë të malit të Sharrit,po fle gjumë tani, i përqafuarnga malet,i shtendosur ngaerrësira, i puthurnga hëna, butësishti mbuluar nga retë.Xhamia e vjetërështë jastëku mbi të cilinpushon koka e qytetit. Lumi është gjakuqë rrjedh në damarët e tij.Gjumë të ëmbël, qytet bukurie,nuk ka nevojë tani të pretendosh.

Përktheu: Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

155

GIUSEPPE NAPOLITANO (ITALI)

DITET E NAIMIT 2015

Me Shaipin dhe miqtë të tjerë këtu në Tetovë u ktheva e do kthehem sërish për të rrëfyer për dashurinë time më të madhe - poezinë - fjalët e dashuruara të jetës Këtu frymon – unë frymoj përsëri - ajrin e freskët të njerëzve të mirë që në botë nuk kanë harruar akoma sa është e rëndësishme të ruajnë miq të mirë

E jam i sigurt se Shaipi dhe miqtë e tjerë ndajnë me mua poezinë e këtyre vendeve të këtyre pasioneve që lidhin Tetovën me Europën dhe botën.

Përktheu nga italishtja: Ilire Zajmi

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

156

FRANCOISE ROY (KEBEK-MEKSIKE)

LULE LUFTE

Shaip Emërllahut Shaip. Të gjithë këta fëmijë të përmbytur thellë nësytë e tu si një tufë statujesh me flatra të rëna përdhe.Të shtrirë të vdekur në fundin e skajshëm të shikimit tënd,zorrat e tyre gjysmë të pjekura - një aranzhim lulesh për t’uparë me një vështrim (A mund të shikojmë gjatë veprime të tilla,qofshin dhe të vetëshkaktuara?) nga xhelatët e tyre të buzëqeshur.Duar të prera por që ende mbajnë ato të prindërve:çdo gisht - fara e një zemre të re për njerëzimintë cilin, e di, nuk do ta shohim në jetën tonë,(pluhuri dhe baruti janë ende fjala jonë dhe testamenti ynë)por do të lulëzojë ndonjë ditë në një gjoks fringome madhësinë e një planeti, duke kujtuar kuroratqë të përzgjedhurit për t’u shpuar me thikë ose për t’u pushkatuarkanë bërë nga rruzarja e të gjithë hapave te tyre të mëparshëmtë lidhur ngushtë me një fije të pafund zjarri.Spastrim etnik: me ç’lloji acidi vallë pastrojnë,një të derdhur nga mëlçia, të derdhur nga fshikëza e tëmthit?Ç’lloji i ri fringo sfungjeri të bërë nga ç’di unë,çfarë specieje të sofistikuar mikroorganizmash, së cilës asnjë detnuk ia dha gjirin asnjëherë nën morinë e cekëtinave të peshqve?Po sidoqoftë, sidoqoftë, Toka është aq e bukur, Shaip.A ke dëgjuar ndonjëherë zërat e engjëjve pa krahëqë këndojnë njëzëshëm Rekuiemin e Kerubinit

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

157

ose Magnifikatin e Bahut, thirrjen e ëmbëltë muezinit në të gdhirë ose të ngrysur - të dy orëtkur e kaltra dhe drita vishen në pëlhurën më të mirë -këtë arie të përditshme, të cilën, jam e sigurtë, e di përmendsh?Nëse i vetmi krimi juaj është një gjuhë, shqip i thoni,(“shqip” - sa bukur tingëllon kjo fjalë!), leri ata tëshkruajnë të gjitha fjalitë e tyre të shkarravitura me njëfarë bojetë cilën qielli bujar do ta fshijë, shpresojmë, ndonjë ditë.Vendi që flistebullgarisht, turqisht dhe italisht mbyll gojëntani në shqip.Gjaku që qull rrjedh endenga pompat e zemrës,dhe mbi trungjet e pemëve, një zemër tjetërështë e gdhendur, që mban brendapremtimin që, në mes të asajdashurie askush nuk do ta ndalë vërshimin,shkroi në hebraisht një poet izraelitnë rrugën për kalanë e Strugës.Po në të vërtetë, kush përveç vrasësit do ta mohonte,“qumësht i zi i mëngjesit ne të pimë në të mugët,të pimë në mesditë dhe në të gdhirë,të pimë natën, ne pimë e pimëgërmojmë në qiell një varr ku nuk është aq ngushtë”.Ata që prej asaj kohë kanë gërmuar shtretërit e vdekjes në retëflasin aq shumë gjuhë, adhurojnë aq shumë zotër të ndryshëm. Miku yt poetka gjetur tashmë hapësirë atje lart,ai që s’kishte gjë përveç borës si varr të rastit- ujëra që shkrijnë ngjyre trëndafili në mars -, qepallate shkëputura nga trupi, flokët e dëborës - një shtjellë diamantesh,e cila mbështjell me qefin zogun e vockël që ka zëvendësuarzemrën e tij të zgavërt; po si parzmore - thurime aq të njomatrëndafili qeni; mushkëritë e tij - depoja e një anijeje

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

158

që niset në një udhëtim ku bregu i lënë pasfshihet aq shpejt sa spiranca - një orkide e bërë nga hekuri derdhur - ngrihet nga shkëlqimi që reflekton deti sipasqyrë. Edhe ai fle në fundin e skajshëm të syve të tu,Shaip, afër lulëzimit erëmirë të fëmijëve të therur.Liqene, lumenj, oqeane të bëra nga lotë.Por mbarështimi i fjalëve është i yti si dhe i të gjithë poetëve, Shaip. Savlen një zemër? Sa vlerë ka një plumb në një tempull? ¿Cuántovale? Ne kadar? Combien ça vaut? “Dëshiroj me dit sa kushton?” Tepër i palëvizshëm, Shaip, për t’i shkruar të njëjtat tri apo katërfjalë urrejtjeje prapë e prapë - një alfabet për insektexhuxha, për një garuzhdë planktoni, për një ushtri guriçkash -për t’i shtypur të sheshtë për albumin më të errët të Historisësi pistilat e tharë të shpirtit të çdo tirani.(shekuj të ngrënë krejt me nevojë për qepje të padukshmepër të arnuar fjalët e drejta që thuhen në vendin e gabuar;shula të siguruar me kujdes në një seri dyersh të rëndatë vendosura në një radhë, që çojnë te dhomat e torturës të mbajtura me kujdestë Inkuizitorit - ç’prejardhjeje korbash dhe hienash.)Por koha jonë, Shaip, koha jonë është shtatzënë me një tjetër,një të butë ende për t’u lindur në një kullë shumë matanë vetes sonëku Zoja e Paqes së Shenjtë do t’i mbledhë si një boshtprej gruri të rënë të gjithë fëmijët e vdekur, një tufë të brishtë,një kope të butë, dhe të këpusë në rrugën e Saj edhe mikun tëndpoetin, nga gjurma që trupi i tij la ngutësisht mbi dëborën,sikur t’i fuste të gjithë në një rebus të bukur copëzash

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

159

me ngjyra,nga duar dhe këmbë, kujtesa mishi dhe buzëqeshjesh,kërthizash dhe buzësh, të gjitha pjesët që përshtaten përsosmërisht, Shaip.Mu tani jam ulur në një restaurant ku po shkruaj këtë poezi;para meje, një i panjohur që lexon një roman që quhet- çfarë titulli melodioz! - “Ishulli i dashurisë së pafund”.Bota jonë a mund të jetë një ishull i tillë dashurie të pafundnë mes të të gjitha këtyre yjeve të ngurta të përvijuar në qiellin tonë?Toka është një vend aq zemërgjerë, Shaip: nuk do të thotëqë nuk e shoh më vdekjen që gjendet në sytë e ty,që mbarova t’u ngul sytë zemrave të tyre të mbështjellura në lecka të lehta.Mendoj ende për trupat e tyre me tapë të lëshuar, shpirtrat e tyretë liruar tani si një parfum (duke shkruar këtë varg, mund të nuhasaromën e luleve të portokallit përreth shtëpisë sime këtu në Meksikë:edhe ky vend i bërë qull nga dielli zhvillon luftën e vet: përditë,bisturi të shpejta lënë damarët e qafës të lulëzojnë në bojë të kuqe,gijotina shtëpie bëjnë prerje madhështore (xhevahir mbixham), duke ua prerë kokën atyre këmbët e të cilëve do koloviten në erësi një palë gjuhëzash, lavjerrës që bëjnë tik-tak mbi një shkëmb: po,urat dhe dritat e rrugëve të Chihuahuas janë me stil aq të lartë nëagim, duke lëvduar si trofe kurorat e tyre prej trupash të varur).Ku janë varrosur barometrat e errët, ku kanë shkuar duarttë cilat u zbuluan nga fëmijët ose ato që kapën mikun tënd

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

160

poet, ato duar përgjithmonë me njolla? (Njollat nuk do të ikinpër eone, nuk ka ujë mjaft të fortë këtu poshtë, do të duhej njëlloj revolucionar pastrimesh të thata për t’u larë nga ato).Shaip, e di që Toka fryhet nën peshën e zanateve aqtë egra, por prekja e një kryeengjëlli (Xhibraili ose ai të cilin e quaj Gabriel:Ai vetëm ndërron emrin nga vendi në vend, nga njëri libër nëtjetrin), vetë prekja e atij kryeengjëlli, them unë, mjafton për ta mbajturtë lidhur, kështu që ne nuk biem në gropë të gërmuar nga të çmendurit në univers.Por sidoqoftë, sidoqoftë, me gjithë aguliçen që më në fund u çelnga nën fushën e dëborës, që u përdor mbi mikun tënd si virgjëreshëe hekurt, me gjithë pemën pranë tij që, ndoshta, shërbeusi trekëmbësh (ajo me zemër nga poezia çifute të gdhendurmbi të?), me gjithë gurët e përdorur mbi të, ndoshta, si vidha gishti(virgjëreshë e hekurt, trekëmbësh, vidha gishtash të mëdhenj, paskan një koleksion të tërëveglash për t’u zgjedhur), shoh një thurje të butë drite mbieshtrat e të vdekurit, atë kortezh të lashtë që fle mu në fund të fundittë syve të tu. Dhe ndonëse fusha e dëborës është skuqurmizorisht nga plazma e fjalëve dhe damarëve që pikojnë kuq mbi bardhë,me gjithë duart e prera të fëmijëve si perla në një fill,Toka është ende, them unë, aq e bukur, Shaip.

Perktheu: Silke Liria Blumbach

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

161

NUAR ABIDI (ALGJERI)

TETOVA

(1)Në dashurinë tënde është Tetova.Kur të kaplon mallidhe për ty të ketë perënduar dielli...Vjen në vetedhe fillon përqafimi.

(2)Dashuria jote për Tetovën...Tingëllimat s’kanë të ndalur.Sa të pushosh pak,meloditë përsëri vazhdojnë.

(3)Brenda teje është dashuria për Tetovën.Fillojnë tingujt e telaveE kur nisën këndimi,merr hov kitara.

(4)Dashuria jote për Tetovën.Thur vargjedhe librat i heq mënjanë.Në grushtin tim mbledh ujë e zjarr.Kam frikë, oj e dashura ime,se po t’u trazuan kujtimetdo të zhubraviten shpresat.

(5)Dashuria për Tetovën.Ditët do të mbarojnë,por nëse shkrimet e mia marrin fund,fillojnë ëndrrat.

(6)Dashuria për Tetovën.Aty gjen skajet më të bukura.Nëse shpërfillen kufijtë e sajka zjarr dhe vetëm zjarr.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

162

(7)Në dashurin tënde ke Tetovën.Vdesin të dashuruarit,por dashuria e tyre vazhdonvite me radhë,sepse ai që të dashuroi,të dashuroi me tërbim.

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

163

PËRMBAJTJA

KUEI-SHIEN LEE | 9NICOLE BARRIERE | 19ANTON BAEV | 23SADIK BEJKO | 29SILKE LIRIA BLUMBACH | 35LAURE CAMBAU | 37CARLA CHRISTOPHER | 41CHEN HSIU-CHEN | 45OLIVERA DOCEVSKA | 47DALILA HIAOUI | 53GABRIELLA ELISHA | 57SHAIP EMËRLLAHU | 61DRAGANA EVTIMOVA | 65MANUEL FORCANO | 67CAMILLA GROTH | 71SEMA GÜLER | 73EKREM AJRULI | 77KAMRAN MIR HAZAR | 81ODISE KOTE | 83DINOS KUBATIS | 93ILIR LEVONJA | 97ROMUALD MIECZKOWSKI | 101XHUZEPE NAPOLITANO | 107LAUS STRANDBY NIELSEN | 111ALLA POLOSINA | 116ALICIA MINJAREZ RAMÍREZ | 117RICARDO RUBIO | 123REMZI SALIHU | 127RAGIP SYLAJ | 131NDUE UKAJ | 135PUNTORIE ZIBA | 139ZEF SKIRO DI MAXHO | 146KRYSTYNA LENKOWSKA | 147NINA MALINOVSKI | 148ATHANASE VANTCHEV DE THRACY | 149CRAIG CZURY (SHBA) | 153DITI RONEN | 154GIUSEPPE NAPOLITANO | 155FRANCOISE ROY | 156NUAR ABIDI | 161PËRMBAJTJA | 163

D

ITËT

E N

AIM

IT 2

016

164

BotonManifestimi Letrar Ndërkombëtar

DITËT E NAIMITTetovë

DrejtorShaip EMËRLLAHU

LektorEkrem AJRULI

www.ditetenaimit.org

Botimin e ndihmoiLOGOS-A

CIP - Katalogjizimi në publikimBiblioteka kombëtare dhe universitare

“Sv. Kliment Ohridski”, Shkup

821-1(082.2)

Ti shfaqesh si ishull / [përgatiti Shaip Emërllahu ; përktheu Silke Liria Blumbach, Jeton Kelmendi]. - Tetovë :

Ditët e Naimit, 2016. - 147 стр. : ilustr. ; 23 см. - (Festivali Ndërkombëtar i

Poezisë “Ditët e naimit” ; Edicioni 20), (Biblioteka Meridiani poetike)

Fotografitë dhe biografitë e poetëve të përfshirë

ISBN 978-608-4769-01-9

COBISS.MK-ID 101806346