É€¨Ì¯d ·Y| ŸÉY€mYÄÌ¸ŸºËY€mÄ]Ê³| Ì‡ ••{Ê¸¸¼·Y¾Ì]É ...jlviews.ujsas.ac.ir/article-1-41-fa.pdfÉ€¨Ì¯d ·Y| ŸÉY€mYÄÌ¸ŸºËY€mÄ]Ê³|

المللی در رسیدگی به جرایم علیه اجراي عدالت کیفري صالحیت دادگاه کیفري بین با مطالعه موردي پرونده توماس لوبانگو

1محمد صادقی حسین میر

2رسول عابد

)10/12/1390: تاریخ تصویب - 17/09/1390: تاریخ دریافت(

:چکیدهگونه که در اساسنامه این دادگاه آمده است، المللی، آن صالحیت دادگاه کیفري بین

المللی نیازمند رسیدگی به جنایات بین. گیرد می المللی را در بر رسیدگی به جنایات بینمین چنین حمایتی هنگامی تأ. ادگاه استحمایت از فرآیند دادرسی کیفري در این د

اي لهمسأ. المللی مجازات شوند یفري بینگران در مسیر اجراي عدالت ک ه اخاللشود ک می -المللی پاسخ به این پرسش است که آیا دادگاه کیفري بین ،پردازد که این مقاله به آن می

صالحیت رسیدگی به جرایم - المللی را دارد بین جنایاتکه اساساً صالحیت رسیدگی به علیه اجراي عدالت را دارد یا خیر؟ قلمرو این صالحیت تا کجاست؟ بنابراین، با نگاه بر

موضوع، مبانی این الملل کیفري به این هاي بزرگ حقوقی و حقوق بین رویکرد نظام 71و 70همچنین با بررسی روند تصویب مواد .)بخش اول( شود تبیین میصالحیت

و با ) بخش دوم( شود قلمرو چنین صالحیتی روشن می المللی، مه دادگاه کیفري بیناساسنابررسی پرونده اولین جرم ارتکابی علیه اجراي عدالت در فرآیند دادرسی دادگاه کیفري

هاي صالحیتی این دادگاه درباره جرایم علیه اجراي عدالت، نشان داده المللی، چالش بین ).بخش سوم( شود می

.المللی، فرآیند دادرسی، صالحیت، اجراي عدالت دادگاه کیفري بین: ان کلیديواژگ

Email: [email protected] . استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی -نویسندة مسئول -1 .دانشگاه تهران ،شناسی دوره دکتري حقوق جزا و جرم دانشجوي - 2

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021

http://jlviews.ujsas.ac.ir/article-1-41-fa.html

هاي حقوق قضایی پژوهشی دیدگاه-علمی ۀنامفصل 182

:مقدمه

ها از سوي هاي اجتماعی هستند که نقض آن موضوع جرایم در حقوق کیفري، ارزشاز جمله این . هاي رسمی اجتماعی به شکل مجازات را در پی دارد مجرمان، واکنش

را به درستی به خود جلب نموده، فرآیند موضوعات که به تازگی توجه قانونگذارانبه دیگر روي، فرآیند عدالت کیفري . عدالت کیفري یا اجراي عدالت کیفري است

با ارتکاب . کنند گري می اي است که در مسیر دادگستري اخالل موضوع رفتارهاي مجرمانهکیفري اندرکاران نظام عدالت گردد و تمامی دست جرم، فرآیند عدالت کیفري آغاز می

بولک، (کنند تا با تعقیب و محاکمه مرتکب، عدالت کیفري را اجرا کنند تالش می .)21 ص،1384

المللی المللی، امید بر اجراي عدالت کیفري در عرصه بین با تشکیل دادگاه کیفري بیناجراهاي الزم براي حمایت از فرآیند شکوفا شد، اما روشن است که بدون ضمانت

از همین روست که اساسنامه . دادرسی کیفري، چنین امیدي جامه عمل نخواهد پوشیدجرایم علیه «هاي با نام 71و 70در دو ماده ) پس دادگاهاز این (المللی دادگاه کیفري بین

، به حمایت از فرآیند دادرسی کیفري در »سوء رفتار در محضر دادگاه«و » اجراي عدالتتصویب این مواد، از یک سو، اطمینانی به قضات بود که در بستري . پردازد این دادگاه می

گران در مسیر شداري براي اخاللامن به اجراي عدالت بپردازند و از سوي دیگر، ه . اي مجازات خواهند شد دادگستري، که بدون هیچگونه مسامحه

هاي شدیدي هاي بزرگ حقوقی درباره این دسته از جرایم باعث اختالف رویکرد نظاماساسنامه را با نویس نویسندگان پیشرانس رم شد و کنندگان در کنف میان شرکت

بر همین اساس، در بخش اول این مقاله، مبانی صالحیت .هاي بزرگی روبرو نمود چالشهاي حقوقی و از دیگر دادگاه را بررسی خواهیم نمود که از یک رو، ریشه در رویکرد نظام

در قسمت دوم با نگاهی بر روند تصویب . الملل کیفري دارد روي، ریشه در حقوق بین

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021


صالحیت دادگاه کیفري بین المللی در رسیدگی به جرایم 183 حسین میرمحمدصادقی، رسول عابد

جرایم علیه اجراي عدالت را روشن اساسنامه، قلمرو صالحیت دادگاه درباره 71و 70مواد

. سرانجام با تحلیل پرونده توماس لوبانگو مقاله را به پایان خواهیم برد. خواهیم کرد

مبناي صالحیت -1 :هاي بزرگ حقوقی مبناي صالحیت در نظام - 1-1

دربرگیرنده رفتارهاي مجرمانه گوناگونی 1عبارت جرایم علیه اجراي عدالت کیفري. در مسیر اجراي عدالت کیفري است گري ها، اخالل است که ویژگی مشترك همه آن

ارائه سرپیچی از دستورات دادگاه، شهادت دروغ،: هاي این گونه از جرایم عبارتند از نمونه ....منصفه و هیأترشاء، تهدید شهود و ادله دروغ و جعلی، مخفی کردن ادله جرم،

)Scheb, 2012,p. 375(. هاي حقوقی، چنین رفتارهایی قابل شک در همه نظام بی .هاي حقوقی درباره این جرایم گوناگون است رویکردهاي نظام با این وجود،. مجازاتند

:)Common Law(ال نظام کامن) الفندارد؛ اما دو دسته از وجود» جرایم علیه اجراي عدالت«ال، عنوانی به نام در نظام کامن

هاي دسته اول مقررات مبتنی بر رویه. دهند مقررات این حیطه از نظام کیفري را پوشش می. باشند که ریشه در مقررات موضوعه ندارند ال می نظام کامن) Jurisprudence(قضایی

ه جرم اهانت ب. اي هستند هاي گسترده کلی و مصداقهاي این مقررات دربردارنده عنوان Perverting(، منحرف کردن مسیر اجراي عدالت )Contempt of court(دادگاه

the course of justice ( و شهادت دروغ)Perjury (گیرند در این دسته جاي می .)Keijer,2000,p.158( ال وجود ندارد تعریف دقیقی از این جرایم در نظام کامن

اجتناب می کنند؛ اما با توجه به »عدالت«بعد از »کیفري«در متن قوانین یا کتب حقوقی معموال از آوردن واژه - 1

یابند، بهتر است از واژه گیرد که علیه اجراي عدالت کیفري ارتکاب می اینکه موضوع مورد بحث جرایمی را در بر میعدالت کیفري استفاده شود تا اقداماتی که علیه اجراي عدالت در نظام هاي حقوق مدنی یا ترمیمی صورت می گیرد

).27، ص 1388، ك به عابد.شتر ربراي تفصیل بی(شمول بحث خارج گردد از

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



)Miller,2000,p. 6( اي در تحمیل مجازات بر مرتکب دارند و قضات صالحیت گسترده .

توان گفت که اهانت به دادگاه هر فعل یا ترك فعلی است که با قصد به طور کلی، میگیرد و دربرگیرنده تحقیر دادگاه یا دخالت در جریان دادرسی یا اجراي عدالت صورت می

و دخالت در اهانت در حضور دادگاه، بدگویی از دادگاه یا دادرس : رفتارهاي زیر استبندي دیگري از این جرم، آن را به اهانت کیفري و مدنی در تقسیم. جریان دادرسی

)Criminal contempt and Civil contempt (کنند تقسیم می : اي است که در جهت جلوگیري از اهانت کیفري دربرگیرنده رفتارهاي مجرمانه) الف

گیرد که به سرپیچی تارهایی را در بر میاهانت مدنی رف) ب. شوند اجراي عدالت انجام میکردن مسیر همچنین، جرم منحرف . )180ص،1388عابد، (انجامد از دستور قضات می

ال است و هر فعل یا ترك فعلی را شامل اجراي عدالت از جرایم مبتنی بر نظام کامندروغ جرم شهادت . گیرد انحراف در مسیر دادگستري انجام میشود که با قصد ایجاد می

به دادگاه است، مطالبی که در ) Material issue(هم شامل اظهار هرگونه مطلب مهمی .شوند دادرسی موثر و مهم شمرده می

توان به جرایم باشند، در این زمینه می دسته دوم، مقررات مبتنی بر قوانین موضوعه میدیگري از زندان رشاء، ایجاد مانع براي پلیس در انجام وظیفه و فرار یا فراري دادن

)Escape from prison or prison break( در تعقیب این رفتارهاي . اشاره نمودشود و چنانچه مجرمانه، ابتدا عنوان قانونی این جرایم در مقررات موضوعه بررسی می

دسته دوم یعنی جرایم . گردد ال می هاي قضایی نظام کامن عنوانی یافت نشد، مشمول رویه .)184همان، ( ه اول هستندمقدم بر دست

:)Civil law(نظام رومی ژرمنی ) برویکرد قانونگذار به موضوع جرایم علیه اجراي عدالت، هاي حقوقی نوشته، در نظام

کند به صورت روشن و صریح، در این نظام، قانونگذار تالش می. تا حدي متفاوت استهایی، از وضع در چنین نظام. ي نمایدانگار مخلِّ اجراي عدالت را جرم رفتارهاي مجرمانه

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



. شود؛ عناوینی که داراي مصادیق فراوان و قلمرو مبهمی هستند هاي کلی پرهیز می عنوان

یعنی هم جرم . نماید اي، رعایت اصل قانونی بودن جرم و مجازات را تضمین می چنین شیوههاي شود که دادگاه چنین رویکردي باعث می. شود و هم میزان مجازات در قانون تعیین می

براي نمونه، در نظام کیفري ایران، . خاصی صالحیت رسیدگی به این جرایم را داشته باشندهاي عمومی صالحیت رسیدگی به جرم شهادت دروغ را دارند، هر چند متهم تنها دادگاه

ه ال که قضات دادگا بنابراین، بر خالف نظام کامن. در دادگاه انقالب مرتکب آن شده باشددر رسیدگی به این جرایم براي خود قائل ) Inherent Jurisdiction(صالحیت ذاتی

. سازد هستند، در نظام حقوقی نوشته، این قانون است که تکلیف چنین مسائلی را روشن می)Silvia, 2007,P. 734( توان به قانون کیفري فرانسه اشاره نمود که همین راستا، می رد

همچنین کشور ترکیه .)20ص،1381کوشا، (علیه اجراي عدالت دارد فصلی با نام جرایم مواد (فصلی را با عنوان جرایم علیه دادگستري تنظیم نمود قانون جزا، 2005در اصالحات

.)275تا 267

:الملل کیفري مبناي صالحیت در حقوق بین - 2-1اتهامی با عنوان اهانت به المللی نورنبرگ هیچگونه تا قبل از تشکیل دیوان نظامی بین

به دنبال تشکیل دادگاه نورنبرگ و محاکمه . المللی مطرح نشده بود دادگاه در عرصه بینمتهمان آن، اتهامی با عنوان اهانت به دادگاه علیه شاهد دادستانی مطرح شد و رسیدگی آن

Contempt of Court and(به دادگاه کیفري ایاالت متحده مستقر در نورنبرگ سپرده شد Reprimands, (1949) 15 LRTWC 965–1039(.

المللی رواندا و یوگسالوي سابق هم هیچ گونه هاي کیفري بین اساسنامه دیوان با این حال، . نداشتند اي به جرم اهانت به دادگاه یا اختیار دیوان براي محاکمه آن اشاره

77رسی و ادله گرفتند و اصل نامه داد تصمیم به درج این موضوع در آیین قضات دیوانچنین اقدامی منجر به مسائل . ها به موضوع اهانت به دادگاه پرداخت نامه این دیوان آیین

. حقوقی دشواري شد و انتقادهاي شدیدي از سوي حقوقدانان با خود به همراه داشت

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



ابزاري براي نامه دادرسی و ادله نباید به عنوان انتقادکنندگان بر این باور بودند که آیین

.)Schabas,2010,p. 853( ایجاد جرایم کیفري به کار گرفته شودالمللی یوگسالوي سابق به قضات این اختیار را اساسنامه دیوان کیفري بین 15ماده

نامه دادرسی و ادله نمایند تا قادر به انجام تشریفات دادرسی اقدام به تنظیم آیین«: داد که میتجدیدنظر خواهی، استماع ادله، حمایت از قربانیان و شهود و سایر مقدماتی، دادرسی،

رواندا به همین المللی اساسنامه دیوان کیفري بین 14ماده .»موضوعات مقتضی باشندنامه دادرسی قضات دیوان براي هدایت فرآیند دادرسی، باید آیین«: داشت صورت مقرر می

دادرسی، دادرسی، تجدیدنظر، استماع ادلّه، حمایت اي تنظیم نمایند تا مرحله پیش از و ادلهاما هیچ .»ا با تغییرات ضروري به پیش ببرنداز شهود و قربانیان و سایر موضوعات مقتضی ر

نامه دادرسی و ادلّه داد که از آیین یک از مقررات اساسنامه، اختیار صریحی به قضات نمیها هاي قضایی این دیوان هیأتبا این حال، . انگاري استفاده کنند به عنوان ابزاري براي جرم

اصرار داشتند که قضات اختیار وضع چنین مواردي را دارند؛ زیرا چنین اموري در قضات تجدیدنظر دیوان بر این باور بودند که هر 1.صالحیت ذاتی این محاکم قرار دارد

؛هاست رد قضایی آناختیاري که مبتنی بر کارک. دیوان یا دادگاهی داراي این اختیار استالمللی این اطمینان باید فراهم شود که اجراي صالحیت محکمه در محاکمه جرایم بین زیرا

با همین استدالل، شعبه تجدیدنظر .(Silvia, 2007,p. 738) شود با مشکلی روبرو نمیدرباره )Appeals Chamber of ICTY(المللی یوگسالوي سابق دیوان کیفري بین

:چگونگی رسیدگی به جرایم علیه اجراي عدالت، اظهار داشتدیوان داراي صالحیت ذاتی براي رسیدگی به این جرایم است، صالحیتی که مبتنی «

زیرا این اطمینان باید حاصل شود که در اجراي صالحیتی که . بر اجراي وظیفه قضایی است

1- Judgment on Allegations of Contempt Against Prior Counsel Milan Vujin, Tadic (IT-94-1- A-R77), Appeals Chamber, 31 January 2000 (Vujin Judgement), x 24; Judgment on Contempt Allegations, Beqa Beqaj (IT-03-66-T-R77),Trial Chamber, 27 May 2005 (‘Beqa Beqaj Judgment’), x 13; Judgment, Jovic (IT-95-14/2-R77), Trial Chamber, 30 August 2006 (Jovic Judgment), x 11.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



شود و کارکردهاي قضایی دیوان در نمیصریحاً در اساسنامه مقرر شده، اخاللی ایجاد

المللی باید داراي اختیار بنابراین، دیوان به عنوان یک نهاد بین. گردد مسیري امن تامین میمیزان و . کنند می گري ذاتی محاکمه رفتارهایی باشد که در مسیر اجراي عدالت اخالل» .شود الملل مشخص می محتواي این اختیار ذاتی، با مراجعه به منابع مرسوم حقوق بین

)Tadić (IT-94-1-A-R77), Milan Vujin, 31 January 2000, para. 13(. المللی ها قبل، دیوان دادگستري بین اما پیش از همه این مسائل و مدت

)International Court of Justice (هاي در پروندهNorthern Cameroons case درباره صالحیت ذاتی نهادهاي قضایی (Nuclear Tests case (1974 و (1963)

دیوان دادگستري . المللی اظهار نظر نموده و چنین موضوعی را به رسمیت شناخته بود بینالمللی داراي صالحیتی المللی در این دو پرونده اظهار داشت که هر نهاد قضایی بین بین

تا مطمئن شود که در گونه اقدام الزمی انجام دهد هر«: سازد ذاتی است که آن را قادر میشود و مجهز به ابزاري براي حل و فصل مناسب اجراي صالحیتش اخاللی ایجاد نمی

هاي صالحیت ذاتیش در انجام موضوعات مطروحه است، با این اطمینان که محدویت »ماند شود و ویژگی قضایی آن نهاد محفوظ می وظایف قضایی رعایت می

)Schabas, Op.cit, 856(. المللی، این صالحیت مبتنی بر صرف دادگاه بودن اساس نظر دیوان دادگستري بینبر

عالوه . به عنوان یک نهاد قضایی و از اختیارات مربوطه براي اجراي وظایف قضایی استالملل مشخص بر این، قلمرو اعمال چنین صالحیت ذاتی باید با مراجعه به منابع حقوق بین

.)ICJ Reports 1974, 259- 260, ss 23(گردد المللی مانند سازمان هاي بین ها و نهاد دیدگاه دیوان این نتیجه را در پی دارد که دادگاه

المللی موردي، داراي صالحیت ذاتی محاکمه رفتارهایی هاي کیفري بین ملل و دیوانکنند؛ همان استداللی که از سوي قضات هستند که در اجراي عدالت اخالل ایجاد می

در پرونده میالن . المللی یوگسالوي سابق به کار گرفته شد نظر دیوان کیفري بین تجدید

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



ووجین، قضات اعالم کردند که اختیار محاکمه جرم اهانت به دادگاه در صالحیت ذاتی

گیرد و قضات را قادر دیوان قرار دارد؛ صالحیتی که از وظیفه قضایی آن نشأت مید که عالماً و عامداً در اجراي عدالت اخالل ایجاد سازد به محاکمه افرادي بپرداز میضرورت دارد که دیوان براي : و در ادامه افزودند (Bohlander, 2001,p. 101)کنند می

تضمین فرآیند دادرسی، اختیار محاکمه افرادي را داشته باشد که مانع اجراي عدالت .کنند شوند یا از فرآیند دادرسی سوء استفاده می می

الملل مقرره رسد که هیچ یک از مقررات مرسوم حقوق بین هر چند به نظر می صریحی در این باره ندارند، اما آشکار است که این نحوه استدالل ناشی از حقوق

المللی نورنبرگ منشور دیوان بین 18براي نمونه، در بند ج ماده . المللی قراردادي است بینرسیدگی به هر گونه اخالل در نظم دادگاه را دارد و مقرر شده بود که دیوان اختیار

هاي مناسبی بر مرتکبان آن، از جمله اخراج متهم یا وکیلش از دادگاه، تواند مجازات می ,Silvia(تحمیل کند، بدون اینکه آسیبی به حقوق آنان در فرآیند دادرسی وارد شود

Op.cit,p. 739(. تنها سه مورد جرم اهانت به هاي این دیوان با این حال، در دادرسی ،از سوي -ه توسط دیوان نظامی نورنبرگ بلکهن -ها هم دادگاه ارتکاب یافت که آن

ها در نورنبرگ مستقر بودند و این دیوان. هاي نظامی ایاالت متحده رسیدگی شدند دیوانقضات . کردند ها رسیدگی می شوراي کنترل متفقین به پرونده 10مطابق قانون شماره

کردند که اي تفسیر می هاي نظامی ایاالت متحده، اختیارات قضایی خود را به گونه دیوان 1گرفت، و بر همین اساس به این سه پرونده هاي اهانت به دادگاه را در بر می پرونده

هاي موردي هاي یاد شده، بسیاري از قضات دیوان عالوه بر استدالل. رسیدگی کردند

:ك.براي دیدن این پرونده ها ن -1

World War II Collections, Trials of War Criminals Before the Nuremberg Military Tribunals under Control Council Law No. 10 (Green Series) October 1946, April 1949: US v. Karl Brandt, 27 June 1947, at 968-970; US v. Joseph Altstoetter, 17 July 1947, at 974 & 975, 978, 992; and US v. Alfried Krupp von Bohlen und Halbach, 21January 1948, at 1003, 1005^1006, 1008, 1011.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



که اختیار محاکمه مرتکبان جرایم علیه اجراي عدالت، یکی از اصول اند اینگونه بیان کرده

هاي حقوقی نوشته هم به صورت قانون باشد که در نظام ال می پذیرفته شده در نظام کامن .موضوعه بازتاب یافته است

هاي موردي توان گفت که صالحیت دیوان هاي باال، می بنابراین، با توجه به دیدگاههاي جرایم علیه اجراي عدالت، موضوعی است که در اساسنامه آنان تصریح درباره پرونده

باشد؛ ها می آنان در هنگامی رسیدگی به پرونده هاي نشده است؛ بلکه این موضوع، از یافتهآنها قائل به صالحیت ذاتی براي محاکمه افرادي هستند که عالماً و عامداً در اجراي عدالت

و این صالحیت تا حدي است که اجراي صالحیت اعطاء شده از کنند؛ قلمر می گري اخاللسوي اساسنامه را تضمین کند؛ محتواي این صالحیت نیز با مراجعه به منابع مرسوم حقوق

.)Ibid,p. 739( شود الملل روشن می بینهاي مذکور رسد استدالل دیوان در نگاه اول، پذیرش چنین دیدگاهی آسان است، اما به نظر می

در راستاي » صالحیت ذاتی«باشد و هیچ گونه ي به رسمیت شناختن چنین صالحیتی نادرست براتعقیب رفتارهاي مخلّ اجراي عدالت وجود براي) Judicial function(» وظیفه قضایی«اعمال شود، چنین صالحیتی، تنها براي هاي حقوقی ملی مشاهده می همانگونه که در بسیاري از نظام. ندارد

. شود هاي خاص و به موجب قانون ایجاد می دادگاهها این نکته را باید در نظر داشت که نبود مقرره صریح و روشنی در اساسنامه این دیوان

هاي زیادي براي تعقیب و محاکمه مرتکبان جرایم علیه اجراي عدالت، مشکالت و پرسشی که به چنین جرایمی قضات. هاي قضایی به همراه داشت هیأتدرباره کیفیت تشکیل

کنند چند نفر باید باشند و صالحیت خود را از کدام منبع تحصیل کنند؟ رسیدگی میاي را بر دوش دیوان قرار عالوه بر این، تعقیب چنین جرایمی بار سنگین و حتی پرهزینه

. دیوانی که اساساً براي امر دیگري تشکیل شده است. دهد میتوان صالحیت رسیدگی به این جرایم را به نظام قضایی میها براي گریز از این چالش

بر همین اساس . هاي دیگري براي آن طراحی کرد ملی کشور میزبان واگذار نمود یا شیوه

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



نویس اساسنامه دادگاه راه دیگري براي حل مشکل برگزیدند و بود که نویسندگان پیش

بنابراین، اکنون دیگر، چنین . دمقررات اساسنامه را مبناي تعقیب این جرایم قرار دادنچالشی درباره صالحیت رسیدگی به این جرایم در دادگاه وجود ندارد، زیرا اختیار تعقیب

.اساسنامه مشخص شده است 71و 70این دسته از جرایم به روشنی در مواد

:قلمرو صالحیت -2حقوق بشر را ، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اعالمیه جهانی 1948در دهم دسامبر

به موجب 1948حالی که روز قبل از آن یعنی در نهم دسامبر به تصویب رسانید، دراي براي تشکیل یک نویس اساسنامه اي کمیسیون حقوقی را موظف به تهیه پیش قطعنامه

پنجاه سال پس از این تاریخ، یعنی در هفدهم ژوئیه . المللی نموده بود دادگاه کیفري بینکشور از 120ازمان غذا و کشاورزي سازمان ملل متحد در شهر رم، در مقر س 1998

کشور شرکت کننده در کنفرانس دیپلماتیک رم، اساسنامه دادگاه کیفري 160مجموع سازمان غیر دولتی نیز 236الدولی و سازمان بین 33المللی را امضاء کردند، در حالی که بین

.)35ص، 1387دقی، میرمحمد صا( در کنفرانس شرکت کرده بودندالملل درباره دادگاه تهیه شده بود، نویسی که از سوي کمیسیون حقوق بین پیش

هیچگونه صالحیتی براي دادگاه در رسیدگی به جرایمی چون ارائه اظهارات و شهادت هاي عضو باید دولت«بینی نکرده، بلکه در عوض، صریحاً مقرر نموده بود که دروغ پیش

درباره شهادت دروغ را به حدي گسترش دهند که ادله ارائه شده از شان مقررات داخلیالمللی را پوشش دهد و در تحقیق و تعقیب این جرایم شان در دادگاه کیفري بین سوي اتباع

»ه تعقیب جرم شهادت دروغ بپردازندو در موارد لزوم ب 1با دادگاه همکاري نمایند )ILC 1994 Final Report, pp. 58–59(. همچنین، گذشته از اینکه در این

، نشانگر تمایل آن به استفاده از شیوه سپردن پیشنهاد کمیسیون براي همکاري دولت هاي عضو در تعقیب این جرائم - 1

. تعقیب چنین جرائمی به دولت هاي عضو یا دولت مقر دادگاه بود

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



بود، اما نویس، اختیار حفظ نظم در جریان دادرسی براي قضات پیش بینی شده پیش

رد توجه جرایمی چون اهانت به دادگاه و سایر مصادیق جرایم علیه اجراي عدالت مو آشکار است که چنین رویکردي ناشی از تاثیر .)Ibid, p. 54( کمیسیون قرار نگرفته بود

ها در رسیدگی به این ال بود که معتقد به صالحیت ذاتی دادگاه کشورهاي داراي نظام کامن .جرایم و حفظ نظم فرآیند دادرسی بودند

بازنگري شد، ) Ad Hoc Committee(هنگامی که این پیش نویس در کمیته ویژه زیرا . شدرویکرد حامیان نظام حقوقی نوشته غالب شد و دیدگاه مذکور به کلی دگرگون انگاري و کمیته در موارد بسیاري اعالم نمود که جرم شهادت دروغ باید در اساسنامه جرم

رسیدگی به این موضوع در اولین . لمللی تعقیب و رسیدگی شود ا توسط دادگاه کیفري بینهاي بزرگ حقوقی، منجر به این شد که جلسات کمیته مقدماتی ادامه یافت و اختالف نظام

Preparatory Committee 1996( آرایی کنند د عمده در مقابل هم صفدو رویکرReport, Vol. I, para. 287–288(.

ال از جمله ایاالت متحده آمریکا رویکرد اول، رویکرد کشورهاي مبتنی بر نظام کامنرا » جرائم علیه تمامیت دادگاه«انگاري رفتارهایی با عنوان بود که در این زمینه، پیشنهاد جرم

: شد این دسته از جرایم، عالوه بر شهادت دروغ، شامل اعمال زیر می. کردند مطرح میاعمال نفوذ ناروا، اخالل در اجراي وظیفه کارمندان دادگاه یا انتقام گیري از آنان،

) UN Doc. A/AC.249/WP.41( وظایف دادگاه و اهانت به دادگاه گري در اجراي اخالل .UN Doc(و ) Preparatory Committee 1996 Report, Vol. II, pp. 212–213(و

A/AC.249/L.2, pp. 26–27(. پیشنهاد رویکرد دوم که طرفداران آن از دارندگان نظام حقوقی رومی ژرمنی بودند، چنین پیشنهادي . انگاري رفتارهاي مشخصی از جرایم علیه اجراي عدالت را داشتند جرم

ها بود که بر صراحت قلمرو قوانین و اصل قانونی بودن ناشی از ماهیت حقوقی آن نظام .کرد جرم و مجازات پافشاري می

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



به دلیل وجود پیشنهادهاي مختلفی درباره این موضوع، سرانجام کمیته مقدماتی در متن نهایی، این پیشنهادها را در هم آمیخت و در پاسخ به پیشنهادهایی که خواستار صالحیت

سایر مقررات اساسنامه درباره این جرایم بود، اینگونه توضیح داد که ذاتی دادگاه و اعمالبه مصلحت نیست همه مقررات اساسنامه و اصول اجراي صالحیت دادگاه درباره جنایات

سرانجام، پیشنهاد جرایمی با . المللی بر جرایم علیه اجراي عدالت کیفري هم اعمال شود بین .)Ibid( را تصویب کرد» میت دادگاهلیه تماجرائم یا اقدامات ع«عنوان

جرائم «در کنفرانس رم، این مقررات به طور چشمگیري بازنویسی شد و عنوان آن به نویس فراهم کرده مطالبی که کمیته مقدماتی در طرح پیش. تغییر یافت» علیه اجراي عدالت

دیگري به سوء رفتار بود به دو ماده تقسیم شد، یکی از مواد به جرایم علیه اجراي عدالت و درخواست یا قبول رشوه از سوي کارمند «همچنین، جرم . در محضر دادگاه پرداخت

اي براي به متن اصلی اضافه و مقررات ویژه» رسمی دادگاه در ارتباط با وظایف رسمی .)Schabas, op.cit, 856(ها در تعقیب و دادرسی این جرایم وضع شد همکاري دولت

کنندگان در کنفرانس رم تالش شود که شرکت ن دو ماده روشن میاز توجه به ایالیی و رومی ژرمنی آشتی دهند و به همین دلیل داشتند که میان دو دیدگاه گوناگون کامن

هاي مشخصی از جرایم علیه اجراي عدالت و اساسنامه در بردارنده نمونه 70است که ماده .نامشخص استحاوي یک عنوان کلی با رفتارهاي 71ماده صالحیت نامه، قضات دادگاه حق استناد به با توجه به این دو ماده و مقررات آیین

هاي انذاتی در رسیدگی به جرایم علیه اجراي عدالت را ندارند، آنگونه که قضات دیوهاي روشن اساسنامه، بنابراین، با وجود عبارت. کردند میالمللی موردي استدالل بین

گونه استدالل نمود که قضات اختیاراتی فراتر از عبارات اساسنامه براي توان این نمیرسیدگی به این جرایم دارند؛ آن هم تنها به این دلیل که داراي صالحیت و اختیار ذاتی

هاي به عبارت دیگر، قضات دادگاه. باشند نسبت حفظ نظم در فرآیند دادرسی میگران در فرآیند دادرسی در جازات اخاللالمللی موردي بر این باور بودند که م بین

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



. ها به این موضوع اشاره کرده باشد یا نه شان قرار دارد، خواه اساسنامه آن صالحیت ذاتی

یعنی فراتر از عبارات قانونی، قائل به چنین صالحیتی بودند؛ زیرا این امر را روشن ي اینکه در بستري امن به المللی برا پنداشتند که دیوان به عنوان یک نهاد قضایی بین می

المللی بپردازد، الزاماً باید اختیار حفظ نظم فرآیند دادرسی را محاکمه مرتکبان جرایم بینشود که مرتکبان جرایم علیه اجراي عدالت را مین میأداشته باشد و این اختیار زمانی ت

مند روشن است که پذیرش برقراري نظم دادگاه از سوي قاضی نیاز. مجازات کنند: اینجاست که با چه ابزاري این هدف را باید جامه عمل پوشاند استداللی نیست، اما پرسش

المللی، مجازات کیفري، اخراج از دادگاه، تنبیه اداري یا کیفر؟ به دیدگاه قضات بین . که در اختیار داشتند رو بود، با توجه به امکاناتی بهترین گزینه پیش

):The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo( پرونده توماس لوبانگو -3هاي خود را براي اجراي عدالت المللی رسماً فعالیت از زمانی که دادگاه کیفري بین

اي از جرایم علیه نمونه المللی آغاز کرده، هنوز المللی در مبارزه با جنایات بین کیفري بیناما در پرونده . نداده استاجراي عدالت که منتهی به صدور حکم مجازات شود، رخ

المللی توماس لوبانگو که به اتهام جرایم جنگی در حال رسیدگی در دادگاه کیفري بیناست، دادستان از دستورات دادگاه براي افشاء هویت شهود خودداري نمود و مرتکب سوء

اساسنامه 71رفتار در محضر دادگاه شد که مصداق بارزي از جرایم مندرج در ماده شود تا عناصر براي فهم دقیق موضوع، ابتدا اشاره مختصري به پرونده اصلی می. باشد می

.مجرمانه جرم ارتکابی از سوي دادستان آشکار شودقاره آفریقا به وقوع پیوست و ) Ituri(هایی در سرزمین ایتوري ، تنش1999در تابستان

تا 2002بین جوالي . ها شد منجر به تصاحب منابع طبیعی آن سرزمین از سوي برخی گروهاي صورت گرفت که منجر به درگیري گروهاي مسلحانه و منازعات مسلحانه 2003دسامبر

. کشورهاي همسایه شد

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



فرماندهی ارشد 2000پرستان کنگو در سپتامبر آقاي لوبنگو، بنیانگذار انجمن وطن

، 2002در سال . تبر عهده داش 2003تا اواخر 2002جناح نظامی کنگو را از سپتامبر هایی از سرزمین گزارشاتی دریافت شد که این جناح نظامی، کنترل شهر بونیا و بخش

، این جناح اقدام به 2003تا دسامبر 2002از جوالي . ایتوري را به دست گرفته استبر اساس مدارك موجود، فرماندهان ارشد نظامی از . سربازگیري اجباري از نوجوانان نمود

س لوبانگو، مسئول این سربازگیري بودند که در میان آنان، افراد زیر پانزده سال جمله توماهاي در پی این اقدامات، کودکان یاد شده، توسط جناح نظامی به پادگان. نیز وجود داشتند

در طول این . مختلفی فرستاده شدند و بالفاصله شروع به یادگیري دوره هاي نظامی کردندهاي جسمی مفرط و طوالنی قررات سخت و خشنی از جمله ورزشمدت، آنها در معرض م

در پایان این دوره، مجهز به یونیفرم نظامی، سالح و مهمات شده و به خط . قرار داشتندهاي رسیده، کودکان در این نبردها بر اساس گزارش. مقدم جنگ با دشمن اعزام شدند

ادي را کشتند و تعداد زیادي نیز جان اقدام به استفاده از سالح نموده، برخی از آنان افر . باختند

، اساسنامه دادگاه کیفري 2002آوریل سال 11جمهوري دمکراتیک کنگو در دولت . المللی اصالح نمود المللی را امضا و قوانین داخلی خود را مطابق تعهدات بین بین

لی اطالع داد المل وضعیت آشوب در کشور را به دادگاه کیفري بین 2002کنگو در جوالي که اساسنامه دادگاه الزم 2002و اعالم نمود وقایع ارتکابی در کشور از اول جوالي

. جراء گشته در صالحیت رسیدگی آن دادگاه قرار داردألادر پی این . نمود 2004ژوئن 21بعد از تحقیقات مقدماتی، دادستان اقدام به تحقیق در

را 2006ژانویه 13ازداشت توماس لوبانگو در تحقیقات، دادستان تقاضاي صدور قرار ب 17در . مقدماتی رسماً دستور بازداشت او را صادر کرد هیأت، 2006فوریه 10در . نمود

مراجع قانونی کنگو موفق به دستگیري لوبانگو شدند و او را در زندان کینشاسا 2006مارس )Kinshasa Penitentiary (به زندان دادگاه او 2006مارس 20در . حبس کردند

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



در . المللی در الهه منتقل شد و براي اولین بار در محضر دادگاه حاضر شد کیفري بین

رسیدگی بدوي پس از احراز هویت لوبانگو، اتهاماتش را تفهیم و هیأتشروع محاکمه، . وي را از حقوق قانونیش آگاه نمود

که میان دادگاه و دادستانی بعد از تحقیقات الزم و شروع تعقیب، به دلیل اختالفاتی. رسیدگی تصمیم به توقف دادرسی لوبنگو گرفت هیأت، 2008ژوئن 13رخ داد، در

دادگاه اظهار داشت دادستان داراي شهود مهمی است که باید هویت آنها را به وکیل مدافع اما . متهم افشاء نماید، در غیر این صورت تحقق یک دادرسی عادالنه غیر ممکن خواهد بود

از آنجا که دادستان ادله مورد نظر را به صورت محرمانه و از چندین منبع اطالعاتی به دست و این منابع اطالعاتی در بیشتر موارد درخواست عدم ) از جمله سازمان ملل(آورده بود

از همین . توانست هویت آنان را افشاء نماید افشاء هویت خود را نموده بودند، دادستان نمیقید و شرط متهم را صادر دستور آزادي بی 2008جوالي 2ادگاه رسیدگی کننده در رو، دبه دلیل اثر تعلیقی تقاضاي تجدید نظر دادستان، این تصمیم دادگاه تا زمان رسیدگی . کرد

.دادگاه تجدید نظر معلق ماندما ، دادگاه تجدید نظر تصمیم به ابرام راي توقف دادرسی گرفت، ا2008اکتبر 21در

رسیدگی بدوي بازگرداند تا با هیأتتصمیم به آزادي متهم را نقض کرد و پرونده را به توجه به وضعیت منابع اطالعاتی، تصمیم جدیدي بگیرد، در عین حال که دادستان هم

هیأت، 2008نوامبر 18در . موافقت نموده بود که برخی از اسناد را به دادگاه تقدیم نمایدرزیابی اینکه دالیل توقف دادرسی برطرف شده، دستور رفع توقیف بدوي رسیدگی با ا

دادستان ارائه ادله . مجدداً آغاز شد 2009ژانویه 26دادرسی را صادر کرد و دادرسی در بدوي هیأتروز، 74هفته و طی 22در حدود . به پایان رساند 2009جوالي 14خود را در

نیز هیأتخود . سه کارشناس را استماع نمودرسیدگی، شهود دادستانی از جمله اظهارات وکالي مدافع متهم نیز از همه . راساً دو کارشناس دیگر را براي اداء شهادت احضار کرد

. شهود دادستانی پرسش و پاسخ قرار نمودند

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



بدوي رسیدگی براي بار دوم دستور توقف دادرسی را هیأت ،2010جوالي 8در

صادر نمود، با این استدالل که تحقق دادرسی منصفانه درباره متهم امکان پذیر نیست؛ زیرا قضات به دادستان دستور داده بودند که به . کند دادستان از دستورات دادگاه سرپیچی می

را در اختیار وکیل 143تی شماره صورت محرمانه اسامی و اطالعات ضروري منبع اطالعاخواست هویت وي را مدافع قرار دهد، اما دادستان با توجه به عدم تمایل آن منبع، نمی

.افشاء نماید، دادگاه تجدید نظر تصمیم دادگاه بدوي را نقض نمود و اعالم کرد 2010اکتبر 8در

اه شده است، بدون درنگ به توقیف دادرسی مرتکب اشتب که دادگاه بدوي در توسل بیاینکه در ابتدا اقدام به تحمیل مجازات بر دادستان به خاطر سرپیچی از دستورات دادگاه

هاي مندرج در اساسنامه، ابزار مهمی در اختیار به نظر قاضی سانگ، ضمانت اجراي. نمایدن اینکه دهند تا با کنترل روند محاکمه، دادرسی منصفانه را محقق سازد، بدو دادگاه قرار می

1.متوسل به شیوه عجوالنه توقف دادرسی گرددتوان گفت دادستان با افشاء نکردن عمدي هویت شهود، عالماً و عامداً از دستور بنابراین می

دادگاه سرپیچی نموده است و همین امر عنصر مادي و معنوي جرم سوء رفتار در محضر دادگاه را تواند مرتکب ، دادگاه می2نامه اصول دادرسی و ادله آیین 171اصل 4سازد و به موجب بند محقق می

را محکوم به پرداخت جریمه نماید و در مواردي که چنین سوء رفتاري مستمر باشد، به ازاي هر روز اساسنامه و 71با توجه به ابزارهاي قانونی که در ماده . استمرار، جریمه جدیدي بر مرتکب تحمیل کند

ود دارد، دادگاه مجهز به اختیارات مناسبی براي مجازات سرپیچی از دستورات نامه وج آیین 171اصل

1- Judgment on the appeal of the Prosecutor against the decision of Trial Chamber I of 8 July 2010 entitled "Decision on the Prosecution's Urgent Request for Variation of the Time-Limit to Disclose the Identity of Intermediary 143 or alternatively to Stay Proceedings Pending Further Consultations with the VWU".

به اتفاق آراء از سوي مجمع دولت هاي عضو در ) Rules of Procedure and Evidence(این آیین نامه - 2این آیین نامه به تفصیل 172تا 162در اصل 71و 70چگونگی رسیدگی به جرائم ماده. به تصویب رسید 2002امبر سپت

.بیان شده است

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



باشد و نباید به بهانه تحقق نیافتن دادرسی منصفانه، دستور توقف دادرسی را صادر می

شدند المللی موردي با چنین مشکالتی مواجه می هاي کیفري بین هنگامی که دیوان. نماید نمودند می) Amicus curiae(یک دادستان موقت اقدام به عزل دادستان و نصب

)Rules of Procedure and Evidence of the ICTY, Rule 77 (C) (ii)(. دادگاهالمللی، پاسخ مناسبی به سرپیچی تواند با استناد به این رویه بین المللی هم می کیفري بین

المللی تمام که نهایتاً به نفع جنایتکاران بین - دادستان بدهد و از توقف جریان دادرسی .پرهیز کند -شود می

کنند که برخی در توجیه اقدام دادگاه بدوي در مجازات نکردن دادستان استدالل میاي جز عزل دادستان یا توقف دادرسی ندارد، زیرا دادگاه در چنین شرایطی، چاره

اگر دادگاه اقدام به محکوم کردن . دباش محکومیت دادستان در این موارد بیهوده میچنانچه . دادستان نماید، اولین اقدام دادستان تجدیدنظر خواهی از راي صادره خواهد بود

دادگاه تجدیدنظر نیز راي محکومیت بدوي را ابرام کند، مبلغ جزاي نقدي از بودجه دفتر دیگري منتقل یعنی بودجه دادگاه از یک بخش به بخش . دادستانی پرداخت خواهد شد

بنابراین اقدام دادگاه بدوي در توقف جریان دادرسی، تنها ابزار مناسب در پاسخ به . شود می .)http://www.trial-ch.org( شود اقدام دادستان شمرده می

ایراد اول این است که بر فرض پذیرش . دو ایراد بر چنین دیدگاهی وارد استتوان چنین اقدامی را نوعی مجازات تلقی دادستانی، میپرداخت جزاي نقدي از بودجه دفتر

هاي نمود که دادستان را در معرض فشارهاي خارجی و همچنین در معرض مجازاتتواند اقدام به دادگاه در اقدام بعدي و عدم پرداخت جزاي نقدي می. دهد انتظامی قرار می

حقیقی رد اشخاص وجود ندارد که حبس در موصدور مجازات حبس نماید و تردیدي چنانچه این ایراد را نپذیریم، باید بدانیم که جریمه نقدي . شود نه اشخاص حقوقی اجرا می

شود و اگر دادستان مرتکب جرایم مندرج اعمال می 71تنها نسبت به جرایم مندرج در ماده

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



حال در عین. تردید شخصاً باید پاسخگوي اقدامات خود باشد اساسنامه شود، بی 70در ماده

.که اختیار عزل دادستان، گزینه مناسبی براي دادگاه بدوي خواهد بودرسد اقدام همراه با علم و عمد دادستان را بتوان بر ایراد دوم این است که به نظر نمی

هر چند دادستان به خاطر تعهداتی که نسبت به منابع اطالعاتی . عهده دفتر دادستانی قرار دادنامه، شاء هویت آنها نبود، اما در هیچ یک از مقررات اساسنامه و آیینخود داشت، قادر به اف

شود و استناد چنین موضوعی از عوامل موجه جرم یا سالب مسئولیت کیفري شمرده نمیتواند براي گریز از نمی یعنی دادستان. دادستان به چنین دفاعی قابل استماع نخواهد بود

بع اطالعاتی درخواست افشاء نکردن هویت خود را مجازات، اینگونه دفاع کند که منابنابراین، دادستان در اقدامات مجرمانه خود داراي مسئولیت کیفري فردي است؛ . اند نموده

ضمن اینکه پذیرش مسئولیت کیفري اشخاص حقوقی در اساسنامه دادگاه کیفري .رار دارداي از ابهام ق در هاله 1المللی درباره جرایم علیه اجراي عدالت بین

:نتیجه گیريالمللی رفتارهایی را با عنوان جرایم علیه اساسنامه دادگاه کیفري بین 71و 70ماده

) 3(انگاري نموده است که بر اساس بند اجراي عدالت و سوء رفتار در محضر دادگاه جرمکیفر ها، پنج سال زندان، جریمه یا هر دو ، حداکثر مجازات قابل اعمال درباره آن70ماده

نماید که قوانین کیفري هاي عضو را ملزم می نیز همه دولت 70ماده) 4(بند . باشد میدر صورتی که از سوي تبعه آنان - 70شان را براي مجازات رفتارهاي مذکور در ماده ملی

نماید مقرر می 70ماده) 4(به روز نمایند؛ قسمت ب بند -یا در قلمرو آنان ارتکاب یابد واند از دولت عضو درخواست نماید که تعقیب و رسیدگی به جرایم علیه ت دادگاه می

هاي عضو بر همین اساس، دولت. اجراي عدالت را به مراجع ملی صالح خود ارجاع نمایدملزم هستند درخواست دادگاه را اجابت نمایند و با تالش فراوان به چنین پرونده هایی

مللی در اساسنامه صریحاً پذیرفته الزم به ذکر است که مسئولیت کیفري اشخاص حقوقی درباره جنایات بین ال - 1

.نشده است

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



هاي ملی قرار دهند تا آن ها قادر به رسیدگی ادگاهرسیدگی نموده و منابع کافی در اختیار د

هاي عضو انتظار می رود به محض درخواست به این ترتیب، از دولت. موثر و قوي باشندنیز مقرر داشته است که 70ماده) 2(بند . دادگاه براي تعقیب این جرایم، آن را یاري نمایند

نامه اصول تی است که در آیینمقررات حاکم در رسیدگی به این جرایم، همان مقررا دادرسی و ادله مقرر شده است

Admissibility (برخالف مقررات تفصیلی اساسنامه درباره قابلیت پذیرش دعوي of case (چگونگی تعقیب و رسیدگی به ) 20تا 17و 1ماده(المللی نسبت به جنایات بین

نگامی که دولت عضو نیز جرایم علیه اجراي عدالت مقررات روشنی ندارد، به ویژه ههمچنین بر خالف صالحیت . صالحیت رسیدگی و تمایل به محاکمه این متهمان را دارد

المللی، دادگاه درباره جنایات بین) Complementarities jurisdiction(تکمیلی دارد این دادگاه است که نهایتاً در هر نامه اصول دادرسی و ادله مقرر می آیین 162اصل ه خاص درباره شیوه مناسب تعقیب و رسیدگی جرایم علیه اجراي عدالت تصمیم پروند

. گیرد میتواند درباره جرایم علیه دارد که دادگاه می اساسنامه، مقرر می 70ماده) 2(همچنین، بند

المللی و معاضدت قضایی هاي عضو درخواست همکاري بین اجراي عدالت، از دولتتواند از نماید دادگاه می صول دادرسی و ادله نیز مقرر مینامه ا آیین 167اصل. نماید

درخواست نماید که نسبت به تعقیب متهمان جرایم علیه اجراي عدالت، هر گونه ها دولت -بر اساس موارد مندرج در بخش نهم اساسنامه -المللی و معاضدت قضایی همکاري بین

که مبناي چنین درخواستی یکی از جرایم انجام دهند و دادگاه نیز ملزم است تصریح نماید . باشد می 70ماده

هاي ها چالش درباره نحوه رسیدگی دادگاه بنابراین به نظر می رسد بعد از سالالمللی به جرایم علیه اجراي عدالت کیفري، با تصویب اساسنامه دادگاه کیفري بینستاي حل قانونمند چنین المللی و اختصاص دو ماده به این موضوع، گام مهمی در را بین

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



المللی نیز همانند اجراي عدالت اجراي عدالت کیفري بین. چالشی برداشته شده است

را کیفري ملی، مجهز به ضمانت اجراهاي کیفري مناسبی گشته است که قضات دادگاه .سازد با به کارگیري این ابزارها، دادرسی امنی را محقق سازد قادر می

المللی درباره جرایم علیه اجراي اساسنامه دادگاه کیفري بین رغم گام مهمی که علیزیرا هیچ یک از . خورد عدالت برداشته است، هنوز نواقص مهمی در آن به چشم می

از جمله فرار یا - مقررات اساسنامه، براي نمونه، جرایم ارتکابی در مرحله اجراي مجازات حتی جرایمی چون مخفی کردن مجرم . ددهن را پوشش نمی -فراري دادن محکوم از زندان

المللی در هنگام وقوع جرم با نقص یا ادله جرم و فراري دادن او از اجراي عدالت بین 1.اند قانونی مواجه

ها نامه، همچنان ابهاماتی درباره صالحیت دادگاه با وجود مقررات اساسنامه و آیینفرار از زندان دادگاه کیفري براي نمونه، اگر محکوم به حبس اقدام به. وجود دارد

رسیدگی خواهد ت عضو نماید، کدام دادگاه صالحیت یا زندان یک دولالمللی بینداشت؟ از یک سو، اساسنامه مقرره صریحی ندارد و از سوي دیگر، چون مرتکب به

برد، پذیرش به سر می -ملی یا بین المللی -المللی در زندان موجب حکم یک مرجع بین 547به عنوان مثال ماده 2.هاي ملی براي محاکمه چنین جرمی دشوار است ادگاهصالحیت د

دارد هر زندانی که از زندان یا بازداشتگاه فرار نماید به قانون مجازات اسالمی مقرر می

المللی است که اگر یک دولت عضو اقدام به ایجاد مانع در مسیر اجراي عدالت کیفري بینپاسخ این هاي بی یکی از پرسش -1

المللی را مخفی کند، آیا دادگاه صالحیت محاکمه دولت مزبور یا حتی اشخاص حقیقی را نماید؛ به عنوان مثال مرتکبان جرائم بیناشتن مرتکب را داشته باشد چطور؟ به نظر می رسد جرایم خواهد داشت؟ چنانچه دادگاه ملی با رسیدگی صوري قصد مصون نگه د

المللی می پردازد و براي حمایت از اجراي هاي خود دادگاه کیفري بین علیه اجراي عدالت در اساسنامه تنها به حمایت از دادرسی . هاي قویتري طراحی گردد المللی باید مکانیزم عدالت کیفري بین

اساسنامه مقرر نشده است، باید 71و 70المللی ارتکاب یابد که در مواد دادرسی دادگاه کیفري بین چنانچه جرایمی در فرآیند - 2کنند یا با توجه به منتظر رویکرد قضات دادگاه ماند که آیا خود را محدود به نص صریح این مواد نموده و اعالم عدم صالحیت می

مللی موردي، با به کارگیري صالحیت ذاتی در رسیدگی به این جرایم، خود را از ال هاي بین هاي دیوان رویه شکل گرفته از استدالل . شناسند کنند و نسبت به مرتکبان این جرایم نیز خود را صالح می هاي مواد اساسنامه رها می محدودیت

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



اول این است که آیا واژه بازداشتگاه یا سؤال. مجازات مقرر قانونی محکوم خواهد شد

گردد که در صورت فرار تبعه دولت المللی هم می زندان شامل زندان دادگاه کیفري بینالمللی صالحیت رسیدگی به آن وجود داشته عضو یا فرار از زندان مقر دادگاه کیفري بین

شخص زندانی باید پیشین، پرسشدوم این است که در صورت پاسخ مثبت به سؤالباشد؟ قانون مجازات 547به استناد دستور دادگاه ملی در زندان حبس باشد تا مشمول ماده

المللی در زندان باشد، باز هم مشمول اسالمی گردد یا اگر در پی حکم دادگاه کیفري بینآن ماده فایده است، زیرا با استناد به قانون مدنی نیز بی 9گیرد؟ استناد به ماده ماده قرار می

توان در حکم قانون داخلی قرار داد نه حکم صادره از یک تنها مقررات اساسنامه را ماي براي الملل عرفی چاره اگر قضات دادگاه با به کارگیري حقوق بین .مرجع بین المللی را

المللی و هاي مهمی میان دادگاه کیفري بین ها نیاندیشند، تعارض این دست از مشکل . رخ خواهد داد هاي دادگاه :و مآخذ منابع

:منابع فارسی فهرست -الفچاپ ،يآباد ابرند ینجف نیحس یعل :مترجم ،یفرشناسیک ،)1384( بولک، برنار، -1

.نشر مجدتهران، ، چهارماساسنامه دیوان کیفري بین ، )1387(دفتر امور بین الملل قوه قضائیه جمهوري اسالمی ایران، -2

.انتشارات روزنامه رسمیتهران، ، چاپ دوم، کنفرانس رمالمللی و سند نهایی .زانینشر مچاپ اول، ،ییعدالت قضا هیعل میجرا، )1381(کوشا، جعفر، -3مطالعه تطبیقی جرایم علیه اجراي عدالت کیفري در نظام ، )1388(عابد، رسول، -4

میرمحمد نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسین ، پایانحقوقی ایران و انگلستان .صادقی، دانشگاه شهید بهشتی

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



چاپ ،المللی مجموعه مقررات دیوان کیفري بین، )1385(محمدنسل، غالمرضا، -5

.نشر دادگستر اول، تهران،نشر چاپ سوم، تهران، ،المللی دادگاه کیفري بین ،)1387( میرمحمد صادقی، حسین، -6

.دادگستر :فهرست منابع التین -ب

A) Books and Articles: 1. Bohlander, Michael, International Criminal tribunals and Their Power to Punish Contempt and False Testimony, Criminal Law Forum 12: 91–118, Kluwer Academic Publishers, Netherlands, 2001 2. Keijer, N, (2000), Contempt of court, Devender, Gouda Quint. 3. Miller, C.J, (2000), Contempt of Court, London, OUP. 4. Silvia, D’Ascoli, (2007), Sentencing Contempt of Court in International Criminal Justice: An Unforeseen Problem Concerning Sentencing and Penalties, Journal of International Criminal Justice 5. 5. Scheb, John M & Scheb, II John M, (2005), Criminal Law, Wadsworth, Cengage learning. B) Reports:

1. Contempt of Court and Reprimands, 15 LRTWC (965 –1039), 1949.

2. International Law Commission (ILC), Working Group Report, 1993. 3. International Law Commission (ILC), Final Report, 1994.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



4. Preparatory Committee for ICC, Report, Vol. I, 1996. 5. Preparatory Committee for ICC, Report, Vol. II, 1996. 6. Proposal submitted by the United States on offences against the integrity of the Court, UN Doc.A/ AC.249/WP.41, fn. 3. 7. Report of the Working Group on Procedural Matters, UN Doc. A/CONF.183/C.1/WGPM/L.2/ Add.7. 8. Working paper submitted by Australia and the Netherlands, UN Doc. A/AC.249/L.2. C) Cases:

1- Brđanin (IT-99-36-R77), Order Instigating Proceedings against Milka Maglov, 8 May 2003. 2- Brđanin (IT-99-36-R77), Decision on Motion for Acquittal Pursuant to Rule 98 bis, para. 15. 3- Cf. Nuclear Tests Case (Australia v. France), Judgment of 20 December 1974, ICJ Reports 1974, 259- 260. 4- Cf. Case Concerning to the Northern Cameroon, Judgment of 2 December1963, ICJ Reports1963. 5- Decision on the Prosecution's Urgent Request for Variation of the Time-Limit to Disclose the Identity of Intermediary 143 or alternatively to Stay Proceedings Pending Further Consultations with the VWU. 6- Hartmann (IT-02-54-R77.5), Order in Lieu of an Indictment on Contempt, 27 August 2008. 7- Judgment on Allegations of Contempt Against Prior Counsel MilanVujin,Tadic (IT-94-1- A-R77), Appeals Chamber, 31 January 2000, x 24.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021



8- Judgment on Contempt Allegations, Beqa Beqaj (IT-03-66-T-R77), Trial Chamber, 27 May 2005, x 13. 9- Judgment on Contempt Allegations, Jovic (IT-95-14/2-R77), Trial Chamber, 30 August 2006, x 11. 10- World War II Collections, Trials of War Criminals Before the Nuremberg Military Tribunals under Control Council Law No. 10 (Green Series) October 1946April 1949: US v. Karl Brandt, 27 June 1947, at 968-970; US v. Joseph Altstoetter, 17 July 1947, at 974 to 975, 978, 992; and US v. Alfried Krupp von Bohlen und Halbach, 21January 1948, at 1003, 1005, 1006, 1008, 1011.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 10:

53 +

0430

on

Wed

nesd

ay A

pril

7th

2021

Documents

É€¨Ì¯d ·Y| ŸÉY€mYÄÌ¸ŸºËY€mÄ]Ê³| Ì‡ ••{Ê¸¸¼·Y¾Ì]É ...jlviews.ujsas.ac.ir/article-1-41-fa.pdfÉ€¨Ì¯d ·Y| ŸÉY€mYÄÌ¸ŸºËY€mÄ]Ê³|