1

1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΑΦΗΝΑΣ

Α΄ Λυκείου

«Ερευνητικές Εργασίες»

Σχολικό Έτος 2011-2012

(Β΄ Τετράμηνο)

“Τηλεόραση: Μύθοι και Πραγματικότητα”

των

Αράπη Γιώργου - Βλάχου Ελένης - Βλάχου Στέλλας - Δουρούκα

Πόπης - Ζεγγίνη Δημήτρη - Κάνδηλα Αλεξάνδρας -

Κατσικοπούλου Κων/νας - Κιτσόπουλου Ηλία - Κουραπά-

Γλέζος Ορφέα - Μπάρκα Γεωργίας - Παπαθανασίου

Παναγιώτας - Παρασκευοπούλου Ίρις - Περιλιγκίν Αλέξανδρου

- Ραττάν Σοφίας - Σγαρδέλη Χριστίνας - Χιώνη Γιώργου -

Χόντα Απόστολου

Διδάσκων

Γιώργος Καρράς

Ραφήνα 2 Μαΐου 2012

2

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 3

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

1. Η ιστορία της τηλεόρασης 5

2. Η ιστορία της τηλεόρασης στην Ελλάδα 8

3. Οι θετικές επιπτώσεις της τηλεόρασης 26

4. Οι αρνητικές επιπτώσεις της τηλεόρασης στα παιδιά 32

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

1. Σκοπός της έρευνας και ερευνητική μεθοδολογία 43

2. Τα αποτελέσματα της έρευνας 45

3. Συμπεράσματα 51

4. Πηγές 53

5. Παράρτημα 56

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην παρούσα ερευνητική εργασία το αντικείμενο μελέτης μας είναι η τηλεόραση και

οι επιδράσεις που αυτή ασκεί στα παιδιά, καθώς υπάρχουν διαφορετικές απόψεις

σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο επιδρά στα παιδιά η παρακολούθηση τηλεόρασης.

Η εργασία μας χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος, από τη διερεύνηση

ερευνών και μελετών που αναζητήσαμε στο διαδίκτυο, επιχειρήσαμε να

προσδιορίσουμε τις θετικές και τις αρνητικές επιπτώσεις της παρακολούθησης

τηλεόρασης στα παιδιά, και πιο συγκεκριμένα:

Στη ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη,

Στην υγεία,

Στη δημιουργία προτύπων,

Στην ενημέρωση-πληροφόρηση των παιδιών,

Στην κοινωνική τους συμπεριφορά και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, και

τέλος

Στις σχολικές τους επιδόσεις.

Αφού αναφερθήκαμε στις τεχνολογικές εξελίξεις που σχετίζονται με την

εφεύρεση της τηλεόρασης, στο πρώτο κεφάλαιο, και στην ιστορία της τηλεόρασης

στην Ελλάδα, στο δεύτερο κεφάλαιο, ασχοληθήκαμε με τα αποτελέσματα ερευνών

και μελετών σχετικά με τις επιδράσεις της τηλεόρασης στα παιδιά. Πιο

συγκεκριμένα, στο τρίτο κεφάλαιο προσεγγίσαμε τις θετικές επιδράσεις που ασκεί η

παρακολούθηση τηλεόρασης στα παιδιά στους τομείς:

Της εκπαίδευσης,

Της ψυχαγωγίας

Της ενημέρωσης και

Της προώθηση θετικών προτύπων στους νέους

Ενώ, στο τέταρτο κεφάλαιο, ασχοληθήκαμε με τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει

η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης στα παιδιά και πιο συγκεκριμένα:

4

Στην υγεία τους (Ψυχική και σωματική),

Στην κοινωνικοποίηση και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις,

Στη σχολική τους επίδοση και παιδεία και τέλος,

Στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών.

Στο δεύτερο μέρος της εργασίας, το ερευνητικό, αφού προσδιορίσαμε τους

ερευνητικούς μας στόχους και επιλέξαμε την ερευνητική μεθοδολογία που

χρησιμοποιήσαμε, προχωρήσαμε στη σύνταξη ερωτηματολογίου το οποίο

διανέμαμε σε μαθητές του σχολείου μας. Στη συνέχεια, προχωρήσαμε στην

επεξεργασία των συμπληρωμένων ερωτηματολογίων τα οποία συγκεντρώσαμε

και με βάση τα αποτελέσματα της επεξεργασίας αυτής καταλήξαμε σε ορισμένα

συμπεράσματα που αφορούν το ρόλο της τηλεόρασης σε σχέση με τους νέους

σήμερα.

5

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

(Δημήτρης Ζεγγίνης - Σοφία Ραττάν - Χριστίνα Σγαρδέλη – Γιώργος Χιώνης)

Στο παρόν κεφάλαιο θα αναφερθούμε στην εφεύρεση της συσκευής της τηλεόρασης

και στην ιστορική εξέλιξη της τόσο όσον αφορά τις τηλεοπτικές εκπομπές όσο και

Στην κυριαρχία της στο χώρο των Μ.Μ.Ε.

1.1 Η εφεύρεση της τηλεόρασης

Η τηλεόραση είναι ένα σύστημα τηλεπικοινωνίας που χρησιμεύει στη μετάδοση και

λήψη κινούμενων εικόνων και ήχου εξ αποστάσεως. Αποτελεί το κυριότερο και

δημοφιλέστερο Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας και η χρήση της είναι ιδιαίτερα

διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο. Ο όρος καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών

χαρακτηριστικών και των δραστηριοτήτων που αφορούν τα τηλεοπτικά

προγράμματα, καθώς και τη μετάδοσή τους. Συνήθως, λέγοντας "τηλεόραση"

εννοούμε τη συσκευή, δηλαδή τον δέκτη, ο οποίος λαμβάνει το (τηλεοπτικό) σήμα

που εκπέμπουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί σε συγκεκριμένες συχνότητες (ή αλλιώς

κανάλια) με την οθόνη που απεικονίζει το αποτέλεσμα της εκπομπής (μετατροπή του

σήματος σε εικόνα και ήχο).

Η τηλεόραση, η οποία αποτελεί είναι ένα σημαντικό επίτευγμα στην

τεχνολογία, δεν επινοήθηκε από έναν μόνο εφευρέτη. Η σειρά των γεγονότων τα

οποία οδήγησαν στην τηλεόραση άρχισαν το 1817. Τότε, ο Σουηδός χηµικός Jons

Berzelious ανακάλυψε το χηµικό στοιχείο «σελήνιο». Αργότερα ανακαλύφθηκε ότι

το ποσό του ρεύματος που μεταφέρει το σελήνιο εξαρτάται από το ποσό φωτός το

6

οποίο έλουζε αυτό. Η ιδιότητα αυτή ονοµάζεται «φωτοηλεκτρισμός». Η ανακάλυψη

το 1873 των φωτοηλεκτρικών ιδιοτήτων του σεληνίου επέτρεψε να διαμορφωθεί η

ιδέα της λήψης και μετά η διαβίβαση κινούμενων εικόνων µε ηλεκτρικά σήµατα.

Το 1875 ένας εφευρέτης των ΗΠΑ κατασκεύασε το πρώτο σύστηµα

τηλεόρασης χρησιµοποιώντας φωτο-ηλεκτρικά κύτταρα. Το 1884 ο Paul Nipkow

εφεύρε το «δίσκο εξερευνήσεων». Το 1923 έγινε η πρώτη πραγματική μετάδοση

εικόνων µέσω συρµάτων. Το 1926 ο Μπράιντ πραγματοποίησε επίδειξη μετάδοσης

µέσω φωνητικού τροχού.

Το 1926 ο Τζον Λόουτζι Μπαίρντ έκανε την πρώτη επίδειξη τηλεοπτικής

μετάδοσης στο κατάστημα Σέλφιτζς του Λονδίνου. Το μόνο που κατάφερε ήταν να

σχηματιστεί ένα "αδύναμο" κοκκινωπό περίγραμμα από φως νέον που διέθετε ο

δέκτης. Η εμφάνιση της πλήρως ηλεκτρονικής τηλεόρασης, που χρησιμοποιούσε

σωλήνες καθοδικών ακτινών, οδήγησε στην πρώτη υψηλής ευκρίνειας τηλεοπτική

εκπομπή.1

1.2 Η εξέλιξη της τηλεόρασης

Οι πρώτες εκπομπές εικόνας άρχισαν τον Αύγουστο του 1928 σε δύο πολιτείες των

ΗΠΑ. Δύο μήνες αργότερα, κυκλοφόρησαν στην αγορά οι πρώτες τηλεοράσεις. Η

πρώτη έγχρωμη εκπομπή πραγματοποιήθηκε το 1953 στις ΗΠΑ. Κατά το 1945 στις

συσκευές τηλεοράσεων των Zuorkin και Farnsworth οι λυχνίες τηλεοράσεως

ονομάζονταν «ορθικόν». Σήµερα στις σύγχρονες συσκευές τηλεοράσεως

χρησιμοποιείται µια λυχνία τηλεοράσεως γνωστή ως «κινηµατοσκόπιο». Μετά από

τις προσπάθειες πολλών ανθρώπων για την μετάδοση της εικόνας, τελικά το 1945

καταφέρνουν να δούµε την εικόνα.

1 http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid=159711

7

Ο τηλεοπτικός δέκτης λαμβάνει το τηλεοπτικό σήμα είτε ασύρματα είτε

ενσύρματα. Η ασύρματη λήψη γίνεται με δύο τρόπους: Ο ένας τρόπος είναι η λήψη

με κεραία στραμμένη σε κάποιο επίγειο σταθμό εκπομπής (που βρίσκεται στην

κορυφή κάποιου βουνού). Ο δεύτερος τρόπος είναι η λήψη από δορυφόρο μέσω

δορυφορικής κεραίας (πιάτο) και ειδικού δέκτη.

Στην ενσύρματη λήψη έχουμε την καλωδιακή τηλεόραση και τη λήψη μέσω

δικτύου (IPTV). Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη της ευρυζωνικής δικτύωσης

(καθώς και οι νέες τεχνικές συμπίεσης τηλεοπτικού σήματος) κατέστησε ικανή τη

μετάδοση τηλεοπτικού προγράμματος μέσω Διαδικτύου. Πρόσφατα έχει ξεκινήσει

και η μετάδοση τηλεοπτικού σήματος μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας (Mobile

TV).

Ο πιο διαδεδομένος τρόπος μετάδοσης είναι μέσω επίγειου δικτύου εκπομπής.

Στην κορυφή κάποιου βουνού εγκαθίσταται ένα κέντρο εκπομπής, το οποίο λαμβάνει

το τηλεοπτικό σήμα από το σταθμό και το οδηγεί σε ένα πομπό.

Σε ότι αφορά στο τηλεοπτικό σήμα, αρχικά ήταν ασπρόμαυρο και οι εικόνες

αποτελούνταν μόνο από 30 γραμμές με αποτέλεσμα να μην μπορούν να

αναπαραχθούν οι μικρές λεπτομέρειες.. Αργότερα επιχειρήθηκε η μετάδοση

έγχρωμου σήματος. Τέθηκε ως απαραίτητη προϋπόθεση η συμβατότητα μεταξύ

ασπρόμαυρων και έγχρωμων εκπομπών. Ο έγχρωμος τηλεοπτικός δέκτης θα έπρεπε

να λειτουργεί τόσο με έγχρωμες όσο και με ασπρόμαυρες εκπομπές σημάτων.

Επίσης, ο ασπρόμαυρος δέκτης θα έπρεπε να μπορεί να λάβει ένα έγχρωμο σήμα (το

οποίο, φυσικά, θα προέβαλλε ασπρόμαυρο).2

1.3 Η ιστορική εξέλιξη της τηλεόρασης

Το 1940, τη χρονιά που ξέσπασε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, οι τακτικές

2 http://www.slideshare.net/elokab/ss-8623167

8

τηλεοπτικές εκπομπές διακόπηκαν.

Μετά τον πόλεμο ξαναρχίζουν οι μεταδόσεις, αλλά ήταν λιγότερες σε αριθμό.

Το 1946 δώδεκα εμπορικοί τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούσαν στις ΗΠΑ και οι

πωλήσεις τηλεοπτικών συσκευών ανέβηκαν κατακόρυφα. Μετά ακολουθεί η

έγχρωμη τηλεόραση.

Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά παρατηρείται σταδιακή

αύξηση στις πωλήσεις των τηλεοπτικών δεκτών. Σ’ αυτό συνέβαλε και η πτωτική

τάση της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Το BBC ξανάρχισε το 1946 να εκπέμπει

τηλεοπτικό σήμα και τρία χρόνια αργότερα κατασκεύασε με εξαιρετική επιτυχία έναν

πάρα πολύ ισχυρό, τον ισχυρότερο θα λέγαμε σταθμό αναμετάδοσης ανά την

υδρόγειο. Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά παρατηρείται

σταδιακή αύξηση στις πωλήσεις των τηλεοπτικών δεκτών. Σ’ αυτό συνέβαλε και η

πτωτική τάση της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Μαζί με την ολοκλήρωση των

οκτώ επιπλέον σταθμών αναμετάδοσης το έτος 1952, καθίσταται δυνατή η

παρακολούθηση του ραδιοτηλεοπτικού προγράμματος από ένα ποσοστό του

πληθυσμού, το οποίο αγγίζει το 80%, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στα τέλη της δεκαετίας

του 1980 λειτουργούν στην Αμερική 1300 τηλεοπτικοί σταθμοί και το 98% των

αμερικανικών νοικοκυριών διαθέτει τηλεόραση.3

Στις 23 Φεβρουαρίου 1966 ξεκινάει και στην Ελλάδα η τηλεοπτική

περιπέτεια, ασπρόμαυρη στην αρχή και με μικρή εμβέλεια. Οι τηλεοράσεις δε, που

υπήρχαν στην Αθήνα δεν ήταν πάνω από 1000. Οι εκπομπές πραγματοποιούνται

κάτω από καλύτερες τεχνικές συνθήκες και είναι έγχρωμες. Από το 1988 επίσης,

ξεκινά και η αναμετάδοση των πρώτων δορυφορικών καναλιών. Είναι η εποχή που οι

ταράτσες των σπιτιών αλλάζουν ραγδαία όψη, όταν στις ήδη εγκατεστημένες μεγάλες

κεραίες των VHF προστίθενται οι λίγο πιο κομψές κεραίες UΗF που προορίζονται

για την λήψη των νέων καναλιών. Έτσι, εμφανίστηκαν δειλά δειλά τα πρώτα

τεράστια πιάτα στις αθηναϊκές ταράτσες και στη συνέχεια και των άλλων πόλεων.

Τέλος το 1994 εμφανίζεται το πρώτο συνδρομητικό κανάλι, το Filmnet, που

προσέφερε εμπορικές ταινίες και ζωντανούς αγώνες ποδοσφαίρου. Στα σπίτια πλέον

αρχίζουμε να προτιμάμε συσκευές plasma και home cinema για τέλειο αποτέλεσμα

σε εικόνα και ήχο.

3 http://egpaid.blogspot.com/2010/01/blog-post_3044.html

9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

(Δουρούκα Πηνελόπη - Κατσικοπούλου Κωνσταντίνα - Κιτσόπουλος Ηλίας -

Κουραπάς-Γλέζος Ορφέας)

Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφερθούμε στην εμφάνιση της τηλεόρασης στην Ελλάδα.

Πιο συγκεκριμένα, ποια ήταν τα πρώτα τηλεοπτικά κανάλια, θα γίνει αναφορά για

την κρατική τηλεόραση, πότε και πώς εμφανίστηκε η ιδιωτική τηλεόραση και στη

συνέχεια η δορυφορική και τέλος πώς έγινε το πέρασμα από την αναλογική εποχή

στην ψηφιακή εποχή της τηλεόρασης.

2.1 Η εμφάνιση της τηλεόρασης στη Ελλάδα και η ιστορία της κρατικής

τηλεόρασης

Σε αυτή την ενότητα θα γίνει αναφορά στην εμφάνιση και στην εξέλιξη της κρατικής

τηλεόρασης, ποια κανάλια υπάγονται σε αυτήν, καθώς και στα πρώτα κανάλια της.

2.1.1 Η δημιουργία της κρατικής τηλεόρασης

Η ιστορία της Ελληνικής τηλεόρασης αρχίζει το 1951 οπότε με τον νόμο 1963

προβλέπεται η ίδρυση και λειτουργία ραδιοτηλεοπτικών σταθμών των Ενόπλων

Δυνάμεων - διάταξη η οποία καταργείται 15 χρόνια αργότερα - ενώ παράλληλα

προβλέπεται και η λειτουργία της Υπηρεσίας Ενημέρωσης Ενόπλων Δυνάμεων

(ΥΕΝΕΔ) που θα είχε την αρμοδιότητα για την εγκατάσταση και λειτουργία

ραδιοτηλεοπτικών σταθμών. Αυτό ορισμένοι το θυμούνται. Οι νεότεροι μπορούν να

ανατρέξουν στο αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών, όπου αναφέρεται, μεταξύ

άλλων: Στις αρχές της δεκαετίας του '60 ξεκινά η πειραματική μετάδοση τηλεοπτικών

εκπομπών στη Θεσσαλονίκη. Ο πρώτος πειραματικός σταθμός Ελληνικής

τηλεόρασης λειτούργησε το 1961 στη Θεσσαλονίκη από τη ΔΕΗ στα πλαίσια της

Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Η επίσημη όμως έναρξη της Ελληνικής κρατικής

τηλεόρασης έγινε στις 23 Φεβρουαρίου 1966, με πρώτη παρουσιάστρια την Ελένη

Κυπραίου και συντονιστή το δημοσιογράφο Γεώργιο Κάρτερ. Το 1969 γίνεται η

10

διεθνής απευθείας σύνδεση με το κύκλωμα της Eurovision για τη μετάδοση της

προσεδάφισης και του περιπάτου του πληρώματος του Απόλλο 12 στη Σελήνη.4

2.1.2 Ε.Ρ.Τ.(ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ)

Η Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (Ε.Ρ.Τ.) είναι ο δημόσιος φορέας δικτύων

εκπομπών ραδιοφωνίας και τηλεόρασης στην Ελλάδα. Η επωνυμία της είναι «Ε.Ρ.Τ.

Α.Ε.» (ανώνυμη εταιρεία) και ανήκει εξ ολοκλήρου στο ελληνικό δημόσιο. Οι κύριες

υπηρεσίες της Ε.Ρ.Τ είναι η εκπομπή τριών τηλεοπτικών σταθμών και 28

ραδιοφωνικών σταθμών σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Η ΕΡΤ είναι διάδοχη του πρώην ΕΙΡ και μετέπειτα (με την προσθήκη της

τηλεόρασης) ΕΙΡΤ (Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεοράσεως). Το νομικό

καθεστώς της άλλαξε το 1976, όταν από ίδρυμα μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία.

Το 1982συγχωνεύτηκε με την ΥΕΝΕΔ σ' έναν ενιαίο φορέα της ελληνικής δημόσιας

ραδιοτηλεόρασης. Οι περισσότερες υπηρεσίες της Ε.Ρ.Τ. στεγάζονται στο λεγόμενο

«Ραδιομέγαρο», που οικοδομήθηκε το 1968-1969, και το οποίο βρίσκεται επί της

Λεωφόρου Μεσογείων, στην Αγία Παρασκευή.5

Το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, (Ε.Ι.Ρ.), ήταν ο κρατικός φορέας που

διαχειρίστηκε την ελληνική κρατική ραδιοφωνία (αρχικά), πρώην Α.Ε.Ρ.Ε. (κατά τη

διάρκεια της κατοχής) και πρώην Υ.Ρ.Ε. (προπολεμικά), και την

κρατική τηλεόραση (στη συνέχεια), ως «Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και

4 http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathfiles_100030_04/04/2006_149723

5

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%

CE%AE_%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%AF

%CE%B1_%CE%A4%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7

11

Τηλεόρασης» (Ε.Ι.Ρ.Τ.), από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και το

1987. Κατείχε το αποκλειστικό δικαίωμα εκπομπής, μαζί με την Υ.ΕΝ.Ε.Δ., έως και

το 1987. Με το νόμο 1730/1987 η ΥΕΝΕΔ και το Ε.Ι.Ρ.Τ. συγχωνεύτηκαν και

ιδρύθηκε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση,

που λειτουργεί με τη μορφή ανώνυμης εταιρίας με έδρα την Αθήνα (Ελληνική

Ραδιοφωνία Τηλεόραση Α.Ε.).6

Με τον τίτλο Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων Δυνάμεων (Υ.ΕΝ.Ε.Δ.)

ονομαζόταν ο τηλεοπτικός σταθμός των Ενόπλων Δυνάμεων που υπαγόταν στην

ευθύνη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Αρχικά ονομαζόταν Τηλεόρασις

Ενόπλων Δυνάμεων (Τ.Ε.Δ.). Η πρώτη εκπομπή έγινε στις 27 Φεβρουαρίου 1966,

λίγες μέρες μετά την έναρξη των τηλεοπτικών εκπομπών του Εθνικού Ιδρύματος

Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.). Το Νοέμβριο του 1982 έπαψε να είναι υπό την ευθύνη του

στρατού και μετονομάστηκε σε ΕΡΤ2, ενώ το 1987 με τη συγχώνευση των δύο

καναλιών σε μία εταιρεία μετονομάστηκε σε ΕΤ2. 7

6 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%99%CE%A1

7 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CE%95%CE%9D%CE%95%CE%94

12

Η Ε.Ρ.Τ έχει τρεις εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικούς σταθμούς, την ΕΤ1 και

τη ΝΕΤ που εκπέμπουν από την Αθήνα και την ΕΤ3 που εκπέμπει από τη

Θεσσαλονίκη. Εκπέμπει σε άλλες χώρες δορυφορικά μέσω του ΕRT-World (Ert Sat).

Στις 20 Μαρτίου 2006 η Ε.Ρ.Τ. έθεσε σε λειτουργία ελεύθερο πρόγραμμα Ψηφιακής

τηλεόρασης με τον τίτλο Ε.Ρ.Τ. Ψηφιακή. Στο πλαίσιο της ψηφιακής αυτής

τηλεόρασης ξεκίνησαν να εκπέμπουν τα κανάλια Σπορ+, Πρίσμα+ και Σινέ+. Τα

κανάλια μπορούν να παρακολουθήσουν όσοι έχουν ψηφιακό δέκτη, χωρίς συνδρομή.

Τα ψηφιακά κανάλια της Ε.Ρ.Τ. εξέπεμπαν πιλοτικά μέχρι τον Απρίλιο του 2007.

Σήμερα, ψηφιακά εκπέμπουν το Πρίσμα+, το Σινέ/σπορ+, σε 24ωρο πρόγραμμα με

καινούργιες εκπομπές και προγράμματα. Από τις 22 Σεπτεμβρίου 2010 εκπέμπουν

ψηφιακά και οι εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικοί σταθμοί (ΕΤ-1, ΝΕΤ, ΕΤ-3) με

πρωτόκολλο συμπίεσης MPEG2 και από τον Απρίλιο του 2011 με πρωτόκολλο

συμπίεσης MPEG4.

Από τις 27 Απριλίου 2011, η ΕΡΤ εκπέμπει πιλοτικά το πρώτο κανάλι υψηλής

ευκρίνειας, το ERT HD και αυτό με πρωτόκολλο συμπίεσης MPEG4. Αυτό το

κανάλι, όμως, δεν έχει εικοσιτετράωρο πρόγραμμα και εκπέμπει μόνο όταν υπάρχουν

διαθέσιμες εκπομπές σε υψηλή ευκρίνεια high definition. Όταν το κανάλι αυτό

βρίσκεται εκτός λειτουργίας εκπέμπονται οι παλιές έγχρωμες μπάρες ή το λογότυπο

Ε.Ρ.Τ. HD.

Επίσης η ΕΡΤ είναι υπεύθυνη για την αναμετάδοση ξένων δορυφορικών

καναλιών επιλεκτικά σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ενώ μετά από σύμβαση και

ειδική νομοθετική ρύθμιση η ΕΡΤ διαθέτει συχνότητες για τη Nova

(Novacinema/Novasports) (πρώην Filmnet/Supersport) και τη Βουλή Τηλεόραση. 8

8http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA

%CE%AE_%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%A

F%CE%B1_%CE%A4%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B

7#.CE.A4.CE.B7.CE.BB.CE.B5.CF.8C.CF.81.CE.B1.CF.83.CE.B7

13

2.1.3 Δορυφορικό Πρόγραμμα

Η ERT-World (ΕRT Sat) είναι η υπεύθυνη για την παραγωγή και διάθεση ελληνικού

τηλεοπτικού προγράμματος στο εξωτερικό. Μέσω δορυφόρων το σήμα της φτάνει σε

ολόκληρο τον πλανήτη, ενώ σε ορισμένες περιοχές (ΗΠΑ, Αυστραλία) διατίθεται και

επίγεια μέσω συνδρομητικού καλωδιακού δικτύου. Το πρόγραμμά της περιλαμβάνει

εκπομπές από τα κρατικά κανάλια, των οποίων τα δικαιώματα διατίθενται για

παγκόσμια μετάδοση, μεταξύ των οποίων σίριαλ, δελτία ειδήσεων και εκπαιδευτικές

παραγωγές. Μέσα στα άμεσα σχέδια είναι η διευθέτηση διαφορετικού προγράμματος

για καθεμιά από τις περιοχές που φτάνει το σήμα της, προσαρμοσμένη στη διαφορά

ώρας.9

2.2 Η ιδιωτική τηλεόραση

Στην ενότητα αυτήν θα αναφερθούμε στην πορεία προς την ιδιωτική τηλεόραση, τις

πρώτες προσπάθειες, τις κινήσεις της κρατικής τηλεόρασης ενάντια σε αυτήν, με

ποιον νόμο άρχισε να υπάρχει, τα κανάλια τα οποία υπάγονται σε αυτήν και την

μετέπειτα εξέλιξή της.

2.2.1 Πρώτες προσπάθειες

Από το ξεκίνημα της ελληνικής τηλεόρασης την δεκαετία του 60 με ΕΡΤ και

αργότερα με ΥΕΝΕΔ, υπήρξαν κάποιες δειλές προσπάθειες εκπομπής τηλεοπτικού

σήματος από πειρατές, οι οποίες όμως συνήθως στέφονταν από αποτυχία καθώς η

9

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%

CE%AE_%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%AF

%CE%B1_%CE%A4%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7

#.CE.94.CE.BF.CF.81.CF.85.CF.86.CE.BF.CF.81.CE.B9.CE.BA.CF.8C_.CE.A0.CF.81.CF.8C.CE.B3.

CF.81.CE.B1.CE.BC.CE.BC.CE.B1

14

εκπομπή τηλεοπτικού καναλιού είναι πολύ πιο δύσκολη τεχνικά και οικονομικά από

ένα ραδιοφωνικό σταθμό.

Οι προσπάθειες αυτές ήταν πιο έντονες κυρίως από τα μέσα της δεκαετίας του

80 με πειρατές να εκπέμπουν συνήθως «εκπαιδευτικό πρόγραμμα» τις

μεταμεσονύκτιες ώρες. Μια χαρακτηριστική προσπάθεια έγινε γύρω στο 1987 όταν

από την συχνότητα της ΕΡΤ 1 κάποιος πειρατής για αρκετές μέρες έπαιζε ταινίες που

νοίκιαζε από το βιντεοκλάμπ της γειτονιάς του. Όπως θα θυμούνται οι παλιότεροι, η

ΕΡΤ ολοκλήρωνε το πρόγραμμα της ως τις 2 το πρωί και μετά κατέβαζε τους

πομπούς μέχρι να ξεκινήσει και πάλι το πρόγραμμά της. Έτσι οι πειρατές

εκμεταλλεύονταν τη συχνότητα της κι έπαιζαν ότι ήθελαν ανεμπόδιστοι. Συνήθως

όμως το κατόρθωμα αυτό κρατούσε για λίγες μέρες γιατί αργά ή γρήγορα η

αστυνομία εντόπιζε τον χώρο εκπομπής και το πειρατικό κανάλι σταματούσε.

Το 1987 ο ανώνυμος πειρατής κατάφερε για περίπου πέντε μέρες να παίζει

πρόγραμμα τις πρώτες πρωινές ώρες και να προκαλέσει ένα σχετικό σάλο στην

Αθήνα κυρίως λόγω του ακατάλληλου του προγράμματος, μέχρι τελικά να σωπάσει ή

να τον σωπάσουν καλύτερα οι αρχές. Το σήμα του μάλιστα ήταν αρκετά καλό για

πειρατικό σταθμό. Ανάλογες προσπάθειες γίνονταν συχνά πυκνά, δίνοντας ελπίδα σ

αυτούς που μέσα από το τηλεοπτικό «χιόνι» αναζητούσαν εναλλακτικές προτάσεις

στην μονοκρατορία της ΕΡΤ, την ώρα που όλη η πολιτισμένη Ευρώπη είχε από καιρό

ιδιωτική και δορυφορική τηλεόραση.

2.2.2 Προσπάθειες των δήμων για σπάσιμο κατεστημένου της Ε.Ρ.Τ.

Το 1987 αποτελεί έτος σταθμό για τα τηλεοπτικά δεδομένα καθώς για πρώτη φορά

εκφράζεται έντονα η βούληση των δήμων να σπάσουν το κατεστημένο της ΕΡΤ,

αρχικά μεταδίδοντας δορυφορικά προγράμματα και στη συνέχεια το δικό τους

τηλεοπτικό κανάλι. Το ραδιόφωνο αρχίζει ήδη να απελευθερώνεται, η τηλεόραση

όμως συναντά αρκετά εμπόδια καθώς είναι σαφές ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση

για κάτι τέτοιο. Οι ιστορίες με τις επιδρομές των ΜΑΤ στη Θεσσαλονίκη εναντίων

των πομπών του δήμου γίνονται καθημερινά πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες και

αποτελούν την αιτία για έντονη πολιτική διαμάχη.

15

Στην Αθήνα, ο δήμος δηλώνει κατηγορηματικά ότι είναι έτοιμος να

ακολουθήσει το παράδειγμα της πρωτοπόρου Θεσσαλονίκης. Η ΕΡΤ, βλέποντας ότι η

κατάσταση πλέον έχει ξεφύγει κι ότι ο κόσμος διψάει για νέα κανάλια, αποφασίζει να

προλάβει τον δήμο και να κάνει η ίδια αυτό που αρνείται στους άλλους.

Το 1988, η πίεση του κόσμου που ζητά κάτι νέο στις τηλεοπτικές συνήθειες

αλλά και η πρωτοβουλία της τοπικής αυτοδιοίκησης αναγκάζει την ΕΡΤ να κάνει η

ίδια αυτό που δεν ήθελε να κάνουν οι άλλοι. Η απόφαση λαμβάνεται, και

ανακοινώνεται ότι η κρατική τηλεόραση «συμφώνησε» με 6 δορυφορικά κανάλια για

την επίγεια αναμετάδοσή τους στην Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις,

συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλονίκης, όπου ήδη ο δήμος είχε ξεκινήσει την

μετάδοση όχι μόνο δορυφορικών προγραμμάτων, αλλά και του δικού του

τηλεοπτικού καναλιού, του TV100 που είναι ο πρώτος μη κρατικός σταθμός στην

Ελλάδα!

2.2.3 Μετάδοση δορυφορικών καναλιών του εξωτερικού από την ΕΡΤ

Την Δευτέρα, 24 Οκτωβρίου 1988, ξεκινά ανεπίσημα στην Αθήνα, η αναμετάδοση

των πρώτων δορυφορικών καναλιών που ολοκληρώνεται 2 μέρες μετά, όταν πλέον

στον αέρα βρίσκονται 6 συνολικά προγράμματα. Είναι η εποχή που ο Αθηναίος έχει

για πρώτη φορά την δυνατότητα να κάνει ζάπινγκ ανάμεσα σε παραπάνω από τα δύο

γνώριμα κρατικά κανάλια. Είναι η εποχή που οι ταράτσες των σπιτιών αλλάζουν

ραγδαία όψη, όταν στις ήδη εγκατεστημένες μεγάλες κεραίες των VHF προστίθενται

οι λίγο πιο κομψές κεραίες UΗF που προορίζονται για την λήψη των νέων καναλιών.

Οι τεχνικοί δεν προλάβαιναν να τοποθετούν κεραίες σε όλη την Αθήνα, φαινόμενο

που δύσκολα θα παρατηρηθεί ξανά στο μέλλον, εκτός κι αν καταργηθεί η επίγεια

λήψη και αντικατασταθεί από δορυφορική, οπότε όλοι θα τρέχουν να προμηθευτούν

δορυφορικά πιάτα (sic)

Η επιλογή της ΕΡΤ πάντως όσον αφορά το ποια κανάλια θα μετέδιδε κρίθηκε

εκ του αποτελέσματος ως πετυχημένη. Αναλυτικά τα πρώτα έξι δορυφορικά κανάλια

στην Αθήνα ήταν τα εξής:

1. Super Channel (Μ. Βρετανία) 2. TV5 Europe (Γαλλία) 3. SAT1 (Γερμανία)

4. RAIDUE (Ιταλία) 5. CNN International (Η.Π.Α) 6. Horizon (ΕΣΣΔ)

16

Από την παρουσίαση των καναλιών αυτών γίνεται σαφές ότι ο Αθηναίος

τηλεθεατής είχε πλέον αρκετές επιλογές από διαφορετικές κουλτούρες, τηρουμένων

των αναλογιών φυσικά. Πολλοί ήταν αυτοί που μέσω αυτής της διαδικασίας,

«ανακάλυψαν» την δορυφορική τηλεόραση κι έτσι μαζί με τις χιλιάδες κεραίες UHF

εμφανίστηκαν δειλά δειλά τα πρώτα τεράστια πιάτα στις αθηναϊκές ταράτσες.

Η περίοδος από το φθινόπωρο του 1988 μέχρι και την εμφάνιση των πρώτων

ιδιωτικών καναλιών αποτελεί την χρυσή εποχή της δορυφορικής τηλεόρασης στην

Αθήνα. Για περισσότερο από δύο χρόνια τα δορυφορικά κανάλια έκλεψαν την

παράσταση, ανταγωνίστηκαν στα ίσια την ΕΡΤ, και οδήγησαν πολλούς στο να

αποκτήσουν δικό τους πιάτο και να μην εξαρτώνται από τις ορέξεις της κρατικής

τηλεόρασης, η οποία δυστυχώς πολύ συχνά έκοβε αναίτια την μετάδοση κάποιου

προγράμματος ή ακόμα άλλαζε τις συχνότητες εκπομπής όλων των καναλιών

δυσχεραίνοντας έτσι την παρακολούθησή τους από πολύ κόσμο που δεν γνώριζε να

χειρίζεται καλά την αναζήτηση καναλιών στα UHF. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι

στον αττικό ουρανό εμφανίστηκαν κι άλλα δορυφορικά κανάλια μέσα από τις

συχνότητες των 6 πρώτων σταθμών. Την εποχή εκείνη τα δορυφορικά κανάλια ήταν

όλα αναλογικά, κι επειδή ανέκαθεν η χωρητικότητα στον δορυφόρο ήταν και είναι

σημαντική, υπήρχαν κανάλια που εξέπεμπαν για μερικές ώρες από τις συχνότητες

άλλων σταθμών που εκείνη την ώρα είχαν κλείσει το πρόγραμμά τους!

Σύμφωνα με περιοδικά της εποχής (γιατί AGB δεν υπήρχε τότε) τα δορυφορικά

κανάλια είχαν θεαματικότητα από 20- 30%, που είναι απρόσμενα μεγάλη για

ξενόγλωσσα προγράμματα. Ήταν όμως η μοναδική εναλλακτική λύση στο κρατικό

μονοπώλιο. Για δύο χρόνια και μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα ιδιωτικά κανάλια, τα

δορυφορικά προγράμματα παρακολουθούνταν μαζικά και έκαναν γνώριμα στο

αθηναϊκό κοινό φαντασμαγορικά shows, αθλητικές μεταδόσεις υψηλού επιπέδου,

ταινίες πρώτης προβολής, τηλεπαιχνίδια και δελτία ειδήσεων πολύ πριν εμφανιστούν

στην ελληνική τους έκδοση από την ιδιωτική τηλεόραση.

17

2.2.4. Το ξεκίνημα της ιδιωτικής τηλεόρασης

Το 1989 ήταν η χρονιά που με όχημα τα δορυφορικά κανάλια, έγινε το πρώτο

μεγάλο βήμα για την απελευθέρωση της τηλεόρασης από τα κρατικά δεσμά.

Απελευθέρωση όμως που δυστυχώς πέρασε τον τηλεοπτικό χάρτη από το ένα άκρο

στο άλλο. Από τα ΜΑΤ και τη φίμωση, στην πλήρη ασυδοσία της καταπάτησης

συχνοτήτων, που αποτέλεσε ουσιαστικά την αρχή του τέλους των επίγειων

αναμεταδόσεων δορυφορικών προγραμμάτων.

Χρειάστηκε να περάσει σχεδόν ένας χρόνος από την έναρξη της

αναμετάδοσης δορυφορικών καναλιών για να μπει η ιδιωτική τηλεόραση στα σπίτια

των κατοίκων της Αττικής. Είχε προηγηθεί η δοκιμαστική εκπομπή του TV Plus του

δήμου Πειραιά και η ψήφιση στη βουλή το καλοκαίρι του 1989, ενός νομοσχεδίου

που προέβλεπε να δοθούν δύο προσωρινές άδειες εκπομπής για ιδιωτικούς σταθμούς.

Η μία αφορούσε μία συμμαχία κεντροδεξιών εφημερίδων με την επωνυμία ΝΕΑ

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ και η δεύτερη αντίστοιχη συμμαχία κεντροαριστερών εκδοτών με την

επωνυμία ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ.

Η πρώτη άδεια ωστόσο δεν αξιοποιήθηκε ποτέ. Η Νέα Τηλεόραση εξέπεμψε

μόνο μία test card για λίγους μήνες και στη συνέχεια ανέβαλλε επ αόριστον την

έναρξη λειτουργίας της. Αντίθετα η δεύτερη άδεια αξιοποιήθηκε αμέσως κι έτσι στις

20 Νοεμβρίου 1989 ο ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ξεκίνησε το κανονικό του πρόγραμμα με τον

γνωστό σε όλους τίτλο MEGA CHANNEL. Το MEGA ξεκίνησε με αρχικό

πρόγραμμα περίπου 12 ωρών, από τις 3 το μεσημέρι ως τις πρώτες πρωινές ώρες, και

αμέσως κέρδισε μεγάλο μερίδιο της θεαματικότητας, αφού ουσιαστικά έπαιζε χωρίς

αντίπαλο.

18

Το δεύτερο χρονικά ιδιωτικό κανάλι τις χώρας, o Antenna, το διάστημα εκείνο

είχε ξεκινήσει δοκιμαστικές εκπομπές, με πολύ Τεν τεν, κάποιες ταινίες και ζωντανές

μεταδόσεις από το στούντιο του ραδιοφωνικού του σταθμού. Η επίσημη έναρξη

λειτουργίας του πραγματοποιήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1989 με την Τηλερουλέτα με

παρουσιαστή τον Τέρενς Κουίκ!

Ένα χρόνο μετά τις επιδρομές των ΜΑΤ εναντίον κάθε ελεύθερης εκπομπής,

τίποτα πια δεν θύμιζε εκείνες τις ημέρες. Το σκηνικό είχε αλλάξει άρδην και τα

ιδιωτικά κανάλια άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στον αττικό τηλεοπτικό

χάρτη. Σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση μία σάρωση της μπάντας των UHF φανέρωνε

και νέα κανάλια τα οποία άλλες φορές έρχονταν για να μείνουν, κι άλλες για να

εκπέμψουν λίγες μέρες πρόγραμμα και μετά να εξαφανιστούν. Άλλοι σταθμοί ήταν

προσπάθειες κάποιων εκδοτών ή ραδιοφωνικών σταθμών να επεκταθούν στην

τηλεόραση, κι άλλες ερασιτεχνών ή γραφικών τύπων, ιδιοκτητών ψησταριών,

σουβλατζίδικων, βιντεοκλάμπ κι ότι άλλο μπορεί να βάλει ο ανθρώπινος νους.

2.2.5 Εμφάνιση και άλλων καναλιών

Σήμερα επιβιώνουν επιπλέον στον αθηναϊκό τηλεοπτικό χάρτη οι σταθμοί MAD

(μουσικός με έναρξη το 1996), TVC (πρώην ΤΗΛΕΤΩΡΑ και Πόλις), TV

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (ο μοναδικός σταθμός της Θεσ/νίκης που εκπέμπει στην Αθήνα), το

κανάλι της Βουλής, ο Αθήνα TV, το Smart (πρώην TV Πειραιάς), το ΤΗΛΕΦΩΣ

(οικολογικό), το 0-6 TV (παιδικό), ο GTV (που ξεκίνησε ως Γαλάτσι TV), το Θριάσιο,

το Μέλλον TV, το Local TV (σταθμός νοτίων προαστίων), ο DTV και ο Eye.

Κατά καιρούς εμφανίστηκαν στο ταραγμένο αθηναϊκό τοπίο πολλά κανάλια, τα οποία

είτε έβγαλαν πρόγραμμα για λίγο καιρό κι έκλεισαν για διάφορους λόγους, είτε

αρκέστηκαν σε μια κάρτα με τη λογότυπό τους χωρίς να προβάλλουν ποτέ τίποτα.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν κανάλια όπως το Junior’s (παιδικό), Πατροκοσμάς

(θρησκευτικό), Quattro, ART 68, Super B (σταθμός από την Πάτρα), CTN (κάτι σαν

gay TV), RAISAT (δορυφορικό πρόγραμμα από ιδιώτη), STV.

Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν κανάλια όπως το Movie Channel (απόπειρα τύπου

FilmNet), Μουσικό Κανάλι (απόπειρα τύπου MTV), Europe ΤV, Euro Athens, ΗΧΩ

TV, NRG (τηλεοπτικός σταθμός του Kiss FM) και η Νέα Τηλεόραση που, όπως

είπαμε, είχε νόμιμη άδεια εκπομπής αλλά δεν την αξιοποίησε...

19

Στην Αθήνα εκπέμπουν σήμερα οι εξής ελληνικοί σταθμοί: ΕΤ1, ΝΕΤ, ΕΤ3, ΑΝΤ1,

MEGA, ALPHA, STAR, ALTER, ΒΟΥΛΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ,RIK-SAT Κανάλι 10,

EXTRA 3, TVC, SEVEN, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV, ΤΗΛΕΑΣΤΥ, ΜMAGIC, 902 TV,

MAD, ΑΘΗΝΑ TV, SMART, HIGH, BLUE SKY, 0-6 TV, ΤΗΛΕΦΩΣ, EYE, GTV,

DTV, LOCAL TV, κι επίσης κάποιοι σταθμοί που περισσότερο μοιάζουν με τους

παλιούς πειρατικούς, χωρίς λογότυπο και πρόγραμμα με βιντεοκλίπ και 090.

Ουσιαστικά, δηλαδή, στην Αττική σήμερα έχουμε συνολικά 33 περίπου

προγράμματα.

2.3 Η συνδρομητική τηλεόραση στην Ελλάδα

Στην ενότητα αυτήν θα παρακολουθήσουμε την πορεία και την εξέλιξη των

συνδρομητικών καναλιών που ήρθαν στην χώρα μας .

2.3.1 ΤV Plus

Αρχές του 1989, αρκετούς μήνες πριν εμφανιστούν τα πρώτα ελληνικά κανάλια, κι

όταν η μοναδική διέξοδος από την ΕΡΤ ήταν τα δορυφορικά, στην Αθήνα κάνει τα

πρώτα του δειλά βήματα το κανάλι του δήμου Πειραιά με την ονομασία TV Plus! Οι

πρώτοι μήνες ήταν ιδιαίτερα δύσκολοι καθώς το κανάλι αναγκαζόταν συχνά να

αλλάζει συχνότητες για να αποφύγει τα παράσιτα της ΕΡΤ, η οποία δεν έχανε

ευκαιρία να παρεμποδίζει τη λειτουργία του σταθμού γιατί –τυπικά- ήταν παράνομη!

20

Σε μια εποχή που μοναδικό ελληνικό κανάλι ήταν η ΕΡΤ, το TV Plus

αποτέλεσε την πιο ευχάριστη έκπληξη στον τηλεοπτικό χάρτη της Αθήνας για το

κοινό που είχε ήδη γλυκαθεί από τα δορυφορικά προγράμματα. Χρειάστηκε πάντως

να μεσολαβήσουν οι εκλογές του Ιουνίου 1989 για να μπορέσει το TV Plus

τουλάχιστον να εκπέμψει το σήμα του χωρίς τον παρασιτοπόλεμο! Έτσι το κανάλι

είχε μεγάλη απήχηση και επιτυχίες παρουσιάζοντας ενδιαφέροντα πράγματα για το

κοινό.

Λίγους μήνες μετά ξεκινούν οι δοκιμαστικές εκπομπές των πρώτων ιδιωτικών

καναλιών MEGA και Antenna και αργότερα έρχεται ο κατακλυσμός της μπάντας

UHF από νέους σταθμούς. Το TV Plus αναβαθμίζει το πρόγραμμά του

αναμεταδίδοντας ελεύθερα από το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ το κομμένο από την

ΕΡΤ, Super Channel, και από τις αρχές του 1990 ξεκινά κωδικοποιημένο πρόγραμμα

με ταινίες από τις 8 το βράδυ ως τις 4 το πρωί. Το κανάλι διέθεσε σύμφωνα με τον

τύπο της εποχής περίπου 10000 αποκωδικοποιητές που πάντως δεν επαρκούσαν με

τίποτα ώστε να είναι βιώσιμο. Οι υπεύθυνοι έκαναν ένα τραγικό στρατηγικό λάθος

διότι δεν υπολόγισαν ότι ο Έλληνας τηλεθεατής δεν θα ήταν μαθημένος στην

συνδρομητική τηλεόραση, πόσο μάλλον εκείνη την εποχή που τα ιδιωτικά κανάλια

άρχισαν να ξεφυτρώνουν το ένα πίσω από το άλλο προσφέροντας πλήθος επιλογών

σε ένα κοινό που έτσι κι αλλιώς δεν είχε μάθει ακόμα να είναι απαιτητικό και να

ζητάει τις εξειδικευμένες υπηρεσίες ενός συνδρομητικού καναλιού. Από την άλλη

όπως αποδείχτηκε και αργότερα, τα αθλητικά είναι το κυρίως πρόγραμμα για το

οποίο θα πλήρωνε κάποιος συνδρομή. Και το TV Plus είχε μόνο ταινίες, και μόνο 8

ώρες την ημέρα.

Όλα αυτά οδήγησαν το πρώτο μη κρατικό κανάλι της Αθήνας σε ένα πολύ

οδυνηρό τέλος. Το 1993 κι ενώ υπήρχε μία ασάφεια γύρω από το ιδιοκτησιακό

καθεστώς καθώς υπήρχαν φήμες ότι ο δήμος είχε αποχωρήσει πολύ νωρίτερα, το

κανάλι βάζει λουκέτο. Κανείς δεν βρέθηκε να το αγοράσει ή έστω να του αλλάξει

21

μορφή ώστε να παραμείνει στους τηλεοπτικούς αιθέρες. Έτσι η συχνότητα 33 UHF

άδειασε σε μια νύχτα.10

2.3.2 NOVA

H NOVA είναι μια ελληνική ψηφιακή πλατφόρμα δορυφορικής συνδρομητικής

τηλεόρασης που ανήκει στην Forthnet μετά από εξαγορά της εταιρίας NETMED

Ν.V., μητρικής των εταιρειών, NETMED HELLAS A.E. και MULTICHOICE

HELLAS A.E. οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες συνδρομητικής τηλεόρασης στην

Ελλάδα και στην Κύπρο. Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1999 και ήταν η πρώτη

ψηφιακή υπηρεσία του είδους της στην Ελλάδα (πρώτη αναλογική συνδρομητική

υπηρεσία στην Ελλάδα ήταν το Tv plus).

Προβάλλει διεθνή και ελληνικά προγράμματα όλων των ειδών. Διαθέτει 10

κανάλια θεματικά, 7 κινηματογραφικά και 12 αθλητικά. Επιπλέον αναμεταδίδει τα

εθνικής εμβέλειας συμβατικά κανάλια και αρκετούς ραδιοφωνικούς σταθμούς,

ελληνικούς και διεθνής. Τα περισσότερα διεθνή τηλεοπτικά κανάλια προβάλλονται

με ελληνικούς υπότιτλους, ενώ είναι διαθέσιμες και ορισμένες διαδραστικές

υπηρεσίες, όπως παιχνίδια, καταχωρίσεις θεάτρου και κινηματογράφου, κληρώσεις

τυχερών παιχνιδιών, τίτλοι ειδήσεων και καιρού. Το 2008 η Nova είχε 350.000

συνδρομητές ενώ το 2010 είχε 363.000.

Τα κανάλια εκπέμπονται στους δορυφόρους Hotbird 8 και Hotbird 9 οι οποίοι

βρίσκονται στην τροχιακή θέση των δεκατριών μοιρών ανατολικά. Τα περισσότερα

κανάλια είναι χαμηλής ευκρίνειας (Standard Definition). Τον Σεπτέμβριο του 2010

10 http://www.greektechforum.com/forums/showthread.php?t=2090

22

ξεκίνησε η εκπομπή καναλιών Υψηλής Ευκρίνειας (High Definition). Τα

χαρακτηριστικά εκπομπής είναι τα παρακάτω. 11

2.3.3 OTE TV

Η ΟΤΕ TV, πρώην Conn-x TV είναι μια διαδικτυακή και δορυφορική συνδρομητική

πλατφόρμα, η οποία ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 ως δοκιμαστική

σε Αττική, Λάρισα, Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο Κρήτης. Πλέον η υπηρεσία είναι

διαθέσιμη σε 400 σημεία παρουσίας του δικτύου του ΟΤΕ σε όλη την Ελλάδα. Σε

αυτά περιλαμβάνονται όλες οι πρωτεύουσες νομών, κωμοπόλεις, νησιά, καθώς και

αστικά κέντρα με ακόμη μικρότερους πληθυσμούς. Το Conn-x TV αποτελεί την πιο

προηγμένη τεχνολογικά μορφή μετάδοσης τηλεοπτικού σήματος μέσω της απλής

τηλεφωνικής πρίζας και της ευρυζωνικής σύνδεσης Conn-x. Για να μπορεί να έχει

κάποιος Conn-x TV πρέπει να έχει σύνδεση ΙΝΤΕΡΝΕΤ Conn-x.

O OTE μετά την απήχηση της διαδικτυακής συνδρομητικής πλατφόρμας

δημιούργησε την δική του δορυφορική πλατφόρμα. Η δορυφορική υπηρεσία

διατίθεται σε όλη την Ελλάδα από την Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011, και παρέχει

αρκετά κανάλια σε High Definition (HD). 12

2.4 Επίγεια ψηφιακή τηλεόραση

Σε αυτήν την ενότητα θα μάθουμε τι είναι ψηφιακή τηλεόραση, πώς λαμβάνεται και

μεταδίδεται, ποια κανάλια συμμετέχουν σε αυτήν, τα πλεονεκτήματα της και το

μέλλον της.

11 http://el.wikipedia.org/wiki/NOVA

12 http://el.wikipedia.org/wiki/OTE_TV

23

Η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση (DTTV ή DTT) είναι μια εφαρμογή της

ψηφιακής τεχνολογίας που παρέχει μεγαλύτερο αριθμό καναλιών και/ή καλύτερη

ποιότητα εικόνας και ήχου (AC3, Dolby ψηφιακό) μέσω μιας συμβατικής κεραίας

αντί μιας δορυφορικής σύνδεσης. Η λήψη της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης DTTV

γίνεται μέσω σχετικού δέκτη. Αυτός μπορεί να έχει τη μορφή μιας μικρής

επιτραπέζιας συσκευής(ανεξάρτητη εξωτερική μονάδα) ή να είναι ενσωματωμένος

(στην τηλεόραση). Ο ψηφιακός δέκτης αποκωδικοποιεί το σήμα που λαμβάνεται

μέσω μιας συμβατικής κεραίας. Εντούτοις, λόγω τεχνικών ζητημάτων, μια ειδική

κεραία (συνήθως ευρείας ζώνης) μπορεί να απαιτηθεί εάν η πολυπλεξία του DTV

σήματος βρίσκεται εκτός εύρους ζώνης της εγκατεστημένης κεραίας (όπως π.χ. στο

Ηνωμένο Βασίλειο).

Η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση DTTV μεταδίδεται στις ραδιοσυχνότητες που

είναι παρόμοιες με την τυπική αναλογική τηλεόραση, με την κύρια διαφορά να είναι

η πολυπλεξία του σήματος στον πομπό, κάτι που επιτρέψει τη λήψη πολλαπλάσιων

καναλιών σε ένα ενιαίο φάσμα συχνότητας (όπως ένα κανάλι UHF ή VHF). Η

ποσότητα δεδομένων που μπορεί να διαβιβαστεί (και επομένως ο αριθμός καναλιών)

επηρεάζεται άμεσα από τη μέθοδο διαμόρφωσης του καναλιού.. Και τα δυο βασικά

συστήματα (DVB-T και ATSC) χρησιμοποιούν τα πρότυπα μετάδοσης mpeg-2 και

mpeg-4, ενώ διαφέρουν σημαντικά στο πώς κωδικοποιούνται σχετικές υπηρεσίες

(όπως ο πολυκάναλος ήχος, οι υπότιτλοι, και ο ηλεκτρονικός οδηγός προγράμματος

EPG).

Το πρότυπο για την επίγεια ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα, όπως και στην

υπόλοιπη Ευρώπη, είναι το DVB-T. Στην Ελλάδα η επίγεια ψηφιακή μετάδοση

ξεκίνησε από το ΤΕΙ Κρήτης από το εργαστήριο Ερευνάς και Ανάπτυξης

τηλεπικοινωνιακών συστημάτων PASIPHAE το Σεπτέμβριο του 2001 με

δοκιμαστική εκπομπή σε όλο το Ηράκλειο Κρήτης και ακολούθησε η ΕΡΤ στις 6

Ιανουαρίου 2006 με δοκιμαστική εκπομπή. Μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου 2006 έγινε η

24

σταδιακή έναρξη εκπομπής των τριών βασικών καναλιών που αποτελούν την

πιλοτική πλατφόρμα εκπομπής της ΕΡΤ, την ΕΡΤ Ψηφιακή.

Μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού 2009 η ψηφιακή τηλεόραση στην

Ελλάδα περιοριζόταν στη πλατφόρμα της ΕΡΤ που αποτελείται από:

Το σινέ/σπορ+ με ταινίες και αθλητικά, το πρίσμα+ κανάλι γενικού ενδιαφέροντος

και σαφή προσανατολισμό/υποστήριξη σε άτομα με αναπηρίες (βλ. υπότιτλοι,

νοηματική γλώσσα σε κάποια προγράμματα κ.ο.κ.)και το κανάλι της

βουλής(ΒΟΥΛΗ) . Επίσης αναμεταδίδεται και το δορυφορικό ΡΙΚ. Ενώ στην

συνέχεια με αποκωδικοποιητή MPEG‐4 θα αναμεταδίδονται ΝΕΤ, ΕΤ‐1, ΕΤ‐3, ERT

HD και 5 ραδιοφωνικά προγράμματα της ΕΡΑ (ΝΕΤ 105,8, Δεύτερο, Τρίτο,

ΕΡΑΣπορ και Κόσμος). Επιπλέον, για την λήψη του προγράμματος ERT HD ο

αποκωδικοποιητής θα πρέπει να έχει δυνατότητα λήψης high definition και να

συνδεθεί με την τηλεόραση μέσω θύρας HDMI. Η σύνδεση του αποκωδικοποιητή με

την τηλεόραση μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε καλώδιο μεταφοράς ήχου και εικόνας

(SCART, RCA ή HDMI). Ο αποκωδικοποιητής, επίσης, θα πρέπει να συνδεθεί με το

καλώδιο της κεραίας.i

Στις 24 Ιουνίου 2009 παρουσιάστηκε η εταιρία Digea A.E., νομικό πρόσωπο

που συστήθηκε από κοινού από τα κανάλια Alpha, Alter, Antenna, Makedonia TV,

Mega, Σκάι και Star και η οποία "έχει αναλάβει την ψηφιακή εκπομπή των

τηλεοπτικών προγραμμάτων τόσο των ιδιωτικών σταθμών εθνικής εμβέλειας καθώς

και όποιων άλλων σταθμών προτιμήσουν τις υπηρεσίες της.13

Σύμφωνα με τη συμφωνία της Γενεύης(2006) από την Διεθνή Ένωση

Τηλεπικοινωνιών (ITU) ,όλες οι χώρες θα πρέπει να έχουμε διακόψει την εκπομπή

του ψηφιακού σήματος για την τηλεόραση,έως το 2015, ενώ σύμφωνα με οδηγία της

Ευρωπαικής Ένωσης, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να σταματήσουν την

προβολή των αναλογικών προγραμμάτων μέχρι το τέλος του 2012. 14

Τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής τηλεόρασης είναι: 1) Έχει καλή ποιότητα σήματος

και μάλιστα δωρεάν, 2) Έχει κορυφαία ποιότητα εικόνας και ήχου, 3) Ο ψηφιακός

13

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%AF%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1_%

CF%88%CE%B7%CF%86%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE_%CF%84%CE%B7%CE%BB%

CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7 14

http://www.digea.gr/flash/digea.html

25

δέκτης δεν είναι πλέον μια συσκευή αναδιαμόρφωσης που περνάει κάθε παρεμβολή,

είδωλο ή ανάκλαση κατευθείαν στην οθόνη και είναι σαν ένας μικρός υπολογιστής.

Το σήμα είναι επίσης τεθωρακισμένο, 4) Περιέχεται ηλεκτρονικός οδηγός

προγράμματος, δηλαδή η ψηφιακή τηλεόραση καταλαβαίνει τι δείχνει. 5)

Περισσότερες επιλογές καναλιών (μελλοντικά), 6)Τηλεόραση υψηλής

ευκρίνειας(HDTV) (μελλοντικά) και 7) Διαδραστικές υπηρεσίες (μελλοντικά)

26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤHΛΕΟΡΑΣΗΣ

(Βλάχου Στέλλα –Βλάχου Ελένη – Περελιγκίν Αλέξανδρος - Χόντας Απόστολος)-

Το θέμα που επιλέξαμε να ασχοληθούμε σε αυτό το κεφάλαιο είναι οι θετικές

επιπτώσεις που ασκεί η τηλεόραση στα παιδιά. Πιο συγκεκριμένα θα αναφερθούμε

στις θετικές επιπτώσεις της τηλεόρασης σχετικά με την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία,

την ενημέρωση και την προώθηση θετικών προτύπων.

3.1 Εκπαίδευση

Σε αυτήν την ενότητα θα αναφερθούμε στις θετικές επιπτώσεις που προκαλεί η

τηλεόραση στο παιδί σε σχέση με την εκπαίδευσή . Για παράδειγμα πώς η τηλεόραση

επηρεάζει την σχολική του απόδοση και πώς εμπλουτίζει τις γνώσεις του μέσω των

διάφορων προγραμμάτων που προβάλλονται από αυτήν.

Η τηλεόραση μπορεί να ασκεί μορφωτική επίδραση στο παιδί. Είναι σε θέση

να μεταφέρει γνώσεις απ’ όλο τον κόσμο, πνευματικό και κοινωνικό, και να

εμπλουτίσει τις γνώσεις που έχει το παιδί σχετικά με την κοινωνική και

επαγγελματική ζωή, τον φυσικό κόσμο, το ρόλο των φύλων κ.α.15

Η τηλεόραση βοηθά το παιδί να γνωρίσει πολιτισμούς λαών, να ενημερωθεί

για τα ζώα, τα φυτά. Ενημερώνεται και πληροφορείται για όλα τα παράξενα γεγονότα

που συμβαίνουν στο κόσμο. Ψυχαγωγείται και διασκεδάζει με διάφορα προγράμματα

όπως είναι τα τηλεοπτικά παιχνίδια και οι κινηματογραφικές ταινίες. Με τα

ντοκιμαντέρ που προβάλλει η τηλεόραση, το παιδί ταξιδεύει σε βυθούς θάλασσας,

στη σελήνη, στο σύμπαν, σε αθλητικές εκδηλώσεις, κάνει περιηγήσεις στην άγρια

φύση, ενημερώνεται για τις έρευνες και τις κατακτήσεις της επιστήμης.16

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα έχουν σκοπό να συμπληρώσουν τις

μαθησιακές γνώσεις των παιδιών. Έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά που

παρακολουθούν εκπαιδευτικά-μαθησιακά προγράμματα συμπεριφέρονται στο

σχολείο με μεγάλη στοργικότητα, δείχνουν μεγάλη προθυμία για να συνεργαστούν με

15 http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/608/bas_main.pdf?sequence=2

16 http://14gym-

laris.lar.sch.gr/drupal/sites/default/files/ergasies_mathiton/Neoi%20kai%20thleorash.pdf

27

τους συμμαθητές τους. Οι διάφορες εκπομπές που προβάλλονται από την τηλεόραση,

συμβάλλουν στην πρόοδο των ικανοτήτων ανάγνωσης και του χειρισμού των

αριθμητικών πράξεων.17

Η Εκπαιδευτική Τηλεόραση αποτελεί μια εναλλακτική πρόταση στο

τηλεοπτικό τοπίο που απευθύνεται σε κάθε μαθητή και γενικά σε ανθρώπους που

αναζητούν καινούριες και χρήσιμες γνώσεις. Οι εκπαιδευτικές ταινίες που προβάλλει,

συμπληρώνουν την σχολική ύλη και επεκτείνεται σε θέματα που αφορούν το

περιβάλλον και τον πολιτισμό. Με την Εκπαιδευτική Τηλεόραση η αφομοίωση των

πληροφοριών που προσλαμβάνουν τα παιδιά γίνεται πιο εύκολη και πιο

διασκεδαστική.18

Παρ’ όλα αυτά τα παιδιά δεν πρέπει να κάθονται μπροστά από μια τηλεόραση

και να παρακολουθούν τέτοια προγράμματα χωρίς να υπάρχει ένας κηδεμόνας ή ένας

ενήλικας δίπλα του. Ο ενήλικας πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να εφαρμόζουν

αυτά που αποστηθίζουν, κάνοντας κριτική για το πρόγραμμα που είδαν ή

σχολιάζοντας κάτι που τους έκανε ενδιαφέρον.19

3.2 Ψυχαγωγία

Η τηλεόραση ψυχαγωγεί τα παιδιά με διάφορους τρόπους επηρεάζοντάς τα θετικά.

Γι’ αυτό σε αυτήν την ενότητα θα αναλύσουμε τους τρόπους με τους οποίους η

τηλεόρασης ψυχαγωγεί τα παιδιά.

Στον 21 αιώνα, η τεχνολογία με τον καιρό εξελίχθηκε ραγδαία. Αυτό σαν είχε

σαν αποτέλεσμα η καθημερινή διαβίωση των ανθρώπων να είναι είτε πιο εύκολη

καθώς τους βοηθούσε και έκανε τη ζωή πιο ευχάριστη, αλλά βέβαια αυτή η έντονη

17 http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/608/bas_main.pdf?sequence=2 18

http://blogs.sch.gr/sofipapadi/tag/%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE

%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-

%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7/ 19

http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=%CE%B8%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B5

%CF%82%20%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%80%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B5%CE%B

9%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%BF%

CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%82&source=web&cd=5&ved=0CDoQFjAE&url=http%3

A%2F%2Feureka.lib.teithe.gr%3A8080%2Fbitstream%2Fhandle%2F10184%2F608%2Fbas_main.pdf

%3Fsequence%3D2&ei=6RBaT__BFJGx8QPkpICFDw&usg=AFQjCNGUHeBZpKbV53GxHShVJa1

POHh5eg

28

ανάπτυξη δεν θα μπορούσε να μην έχει και τα αρνητικά της. Όπως το ότι πολλοί

άνθρωποι χρησιμοποίησαν την τεχνολογία προς όφελός τους για να πλουτίσουν από

την δυστυχία των υπόλοιπων ανθρώπων.

Ένα από τα θετικά της τεχνολογίας ήταν και η τηλεόραση η οποία μόλις

εμφανίστηκε άλλαξε την πορεία της τεχνολογίας. Καθώς, μετά την τηλεόραση η

τεχνολογία συνέχισε με το κινητό και διάφορες εκδοχές κινητών.

Ένας τομέας που μας ψυχαγωγεί είναι οι ειδήσεις. Καθώς, μας ενημερώνουν

για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα αλλά και γενικά στον υπόλοιπο κόσμο. Μπορούμε

να μάθουμε τις τελευταίες εξελίξεις στην πολιτική, στην παιδεία, να μάθουμε για την

κρίση στις υπόλοιπες χώρες. Ενημερωνόμαστε, για τα προβλήματα που έχουν οι

υπόλοιποι άνθρωποι(οικογενειακά, οικονομικά, εργασιακά).

Ένας άλλος τομέας είναι οι ταινίες που προβάλλει κάθε κανάλι, ώστε οι

άνθρωποι ύστερα μετά από μια κουραστική ημέρα να κάθονται μαζί με την

οικογένεια τους. Ακόμα όλο αυτό βοηθάει στο να χαλαρώνουν και να ηρεμούν από

τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά στην εργασία τους αλλά και στην

κοινωνική τους ζωή, με αποτέλεσμα να ξεχνιούνται και να μπορούν να περάσουν ένα

ήσυχο βράδυ με την οικογένεια τους είτε τρώγοντας είτε συζητώντας στο τραπέζι είτε

να κάθονται στο καθιστικό.

Επίσης μέσα από την τηλεόραση μπορούμε να παρακολουθήσουμε θέατρο. Καθώς

αυτόν τον καιρό πολλοί δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πάνε να ξοδέψουν

χρήματα στο θέατρο, έτσι πολλά κανάλια μεταδίδουν την παράσταση ζωντανά (πολύ

σπάνια) είτε με επανάληψη. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στον κόσμο που

παρακολουθεί να απολαύσει μια παράσταση η οποία θα του χαρίσει γέλιο ή θα του

περάσει σημαντικά μηνύματα τα οποία μπορεί να βοηθήσουν στην μετέπειτα ζωή

του. Ακόμα όλο αυτό θα το ευχαριστηθούν και τα μικρά μέλη της οικογένειας καθώς

το θέατρο θεωρείται πολύ μορφωτικό για εκείνους.

Ένα άλλο κομμάτι της τηλεόρασης που θεωρείται επιμορφωτικό είναι τα

ριάλιτι. Στα οποία μέσα από αυτά μπορούμε να μάθουμε τα διάφορα νέα των

επωνύμων, νέες συνταγές μαγειρικής, σωστές ασκήσεις γυμναστικής. Ακόμα μέσα

από αυτά μπορούμε να πάρουμε μέρος σε διαγωνισμούς οι οποίοι συχνά τυχαίνει να

είναι διασκεδαστικοί.

Αλλά βέβαια η τηλεόραση δεν αφήνει παραπονεμένους και τα μικρά παιδιά

καθώς καθημερινά λίγο πριν τα παιδιά πάνε στο σχολείο, βάζουν κινούμενα σχέδια

ώστε να διασκεδάσουν. Αυτό συμβαίνει και το σαββατοκύριακο όπου για ένα

29

συγκεκριμένο ωράριο παίζουν μόνο παιδικά, καθώς τα περισσότερα προγράμματα

είναι κυρίως για μεγάλους.

Τέλος, η τηλεόραση είναι ένα μέσο το οποίο μπορεί να μας ψυχαγωγήσει είτε

με τις ταινίες που παίζονται καθημερινά, με τα ριάλιτι, ακόμα και τα παιδικά έργα

που παίζονται μπορούν να μας ψυχαγωγήσουν20

.

3.3 Ενημέρωση

Τα παιδιά μέσω της τηλεόρασης ενημερώνονται για γεγονότα που συμβαίνουν σ’ όλο

τον κόσμο. Έτσι αποφασίσαμε να αναφέρουμε σε αυτήν την ενότητα με ποιους

τρόπους τα παιδιά ενημερώνονται από την τηλεόραση.

Σήμερα, τα παιδιά παρακολουθώντας τηλεόραση δέχονται πολλές

πληροφορίες σχετικά με την ζωή και τις συνήθειες που έχουμε. Αυτές οι πληροφορίες

επιδρούν με ένα πολύ σημαντικό ρόλο στον χαρακτήρα τους αλλά και στο πως

αντιλαμβάνονται τη ζωή γύρω τους. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες που

πραγματοποίησε ο A. Leifer, αποδείχτηκε ότι τα παιδιά τα οποία παρακολουθούν

τηλεόραση περισσότερο από 20 ώρες την εβδομάδα έχουν υποσυνείδητα αποδεχτεί

τον τρόπο με τον οποίο ζουν αυτοί αλλά και ο τόπος στον οποίο κατοικούν21

.

Επίσης παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά που έχουν παρακολουθήσει κάποιους

άλλους λαούς διαφορετικούς από τον δικό τους έχουν μία εντελώς διαφορετική ιδέα

για τον λαό αυτόν από τα παιδιά τα οποία έχουν μεγαλώσει στον λαό αυτό. Ακόμα η

τηλεόραση έχει την ‘ικανότητα’ να αλλάζει τα πιστεύω των παιδιών, καμιά φορά

θετικά αλλά και αρνητικά. Τα θετικά αποτελέσματα που προκαλεί η TV στην

συμπεριφορά των παιδιών είναι το ότι τους παρέχει κάποιες πληροφορίες για την

μόδα και τον μοντέρνο τρόπο ζωής. Έτσι τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να

συμβαδίσουν με την καινούρια νοοτροπία και να ενταχθούν στην ομάδα των

συνομήλικων τους. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να παρακολουθούν κάποια

(κατάλληλα) προγράμματα γιατί έτσι αποκτούν πολύ σημαντικές εμπειρίες.

Οι τηλεοπτικές εκπομπές για παιδιά τα βοηθάνε να αναπτύξουν την φαντασία

τους και ακόμα μπορεί να βοηθήσει στην μόρφωση των παιδιών, αφού πολλές

20 http://egpaid.blogspot.com/2009/04/blog-post_2195.html

21 http://www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_7/16_zimianitis.pdf

30

εκπομπές δείχνουν πληροφορίες σχετικά με διάφορες γνώσεις που είναι αρκετά

σημαντικές για να αναπτύξουν την θετική συμπεριφορά των παιδιών απέναντι στον

κόσμο. Μερικές από αυτές τις συμπεριφορές είναι για παράδειγμα η ευγένια, οι καλοί

τρόποι και γενικά η συμπεριφορά που είναι κατάλληλη για την κάθε περίσταση.

Ακόμα τα παιδιά αποκτούν την λογική η οποία υπάρχει στις μέρες μας. Επιπλέον η

τηλεόραση συμβάλλει στην διεύρυνση των ορίων των παιδιών. Τα βοηθάει να

ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο που τα περιβάλλει και τους δίνει τις βάσεις για

κάποιες βασικές αρχές22

.

3.4 Προώθηση θετικών προτύπων

Στην ενότητα αυτή θα αναφερθούμε για το πως η τηλεόραση προωθεί στα παιδιά

θετικά πρότυπα. Θα αναφερθούμε δηλαδή στην επίδραση της συμπεριφοράς και της

προσωπικότητας των παιδιών βλέποντας τηλεόραση. Επίσης θα αναφέρουμε δύο

παραδείγματα που αφορά γεγονότα που συνέβησαν στις Η.Π.Α και στην Σουηδία

σχετικά με το θέμα αυτό.

Αρχικά η τηλεόραση θεωρείται ένα από καλύτερα οπτικοακουστικά μέσα

ενημέρωσης, ψυχαγωγίας, εκπαίδευσης και διασκέδασης για τα παιδιά. Είναι ένας

από τους πολλούς κοινωνικοποιητικούς παράγοντες που καλούνται να διαμορφώσουν

την συμπεριφορά και γενικότερα την προσωπικότητα των παιδιών. Η τηλεόραση έχει

την δυνατότητα να προωθήσει στα παιδιά πρότυπα που θα τα επηρεάσουν θετικά

καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής τους. Γενικά η τηλεόραση επηρεάζει αναμφίβολα τα

πιστεύω κάθε παιδιού.«Για παράδειγμα από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνουν ότι οι

ήρωες και οι δυνατοί είναι τα αγόρια, ενώ πολλά από τα κορίτσια που χρειάζονται

βοήθεια είναι ξανθά .»

Η τηλεόραση είναι ένα από τα βασικά στελέχη στη δημιουργία και στην

καθιέρωση προτύπων στα παιδιά. Οι πολλές διαφημίσεις διαφόρου περιεχομένου της

τηλεόρασης περνάνε στα παιδιά πρότυπα που είναι πολλές φορές κατάλληλα προς

μίμησης, έχοντας ως αποτέλεσμα την ολοκλήρωση ενός ανθρώπου και την καλύτερη

δυνατή συμβολή του στην κοινωνία που αφορούν θέματα εργασίας μέχρι κοινωνικής

22 http://www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_7/16_zimianitis.pdf

31

συμβολής.23

«Επίσης η τηλεόραση έχει θετικές επιδράσεις και στην νοητική εξέλιξη

του παιδιού όταν εκείνο παρακολουθεί προγράμματα που κατευθύνονται από την

γονεϊκή ή γενικότερα από την εκπαιδευτική εποπτεία.»24

«Σχετικά με την δυνατότητα της τηλεόρασης για προώθηση θετικών τρόπων

συμπεριφοράς, η Greenfield αναφέρει παραδείγματα από τις Η.Π.Α και την Σουηδία.

Συγκεκριμένα τα λευκά παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την παρακολούθηση

της εκπομπής Sesame Street ανέπτυξαν πιο θετικές απόψεις απέναντι σε παιδιά που

φάνηκαν σε άλλες φυλές. Επίσης, στη Σουηδία δημιουργήθηκαν ορισμένα παιδικά

προγράμματα που προορίζονταν και αφορούσαν κωφά παιδιά ή και παιδιά με

μικρότερα προβλήματα ακοής. Μετά την παρακολούθηση αυτών των προγραμμάτων

τα παιδιά ,από την μία πλευρά, με φυσιολογική ακοή εκδήλωσαν ενδιαφέρον για τα

κωφά παιδιά, έδειξαν μεγαλύτερη κατανόηση απέναντί τους και θέλησαν να

εκφραστούν με την γλώσσα σημάτων των κωφών. Στα παιδιά με προβλήματα ακοής

από την άλλη ενισχύθηκε η αυτοπεποίθηση, επειδή είδαν και άλλους ανθρώπους που

είχαν το ίδιο πρόβλημα με αυτά, καταλάβαιναν καλύτερα τις εκπομπές και

προσέλκυσαν την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων παιδιών.»25

Όμως στην πραγματικότητα αυτό που υπερτερεί σε σχέση με τις θετικές επιδράσεις

της τηλεόρασης στα παιδιά είναι οι αρνητικές επιπτώσεις, που αφορούν σοβαρά

θέματα υγείας: σωματικά ή ψυχολογικά, τις οποίες θα αναφέρουμε και θα

αναλύσουμε στο επόμενο κεφάλαιο.

23 http://7gym-kater.pie.sch.gr/ergasia%20protypa%20ephivon.html

24 http://www.encephalos.gr/full/44-4-06g.htm

25http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/608/bas_main.pdf?sequence=2

32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

(Αράπης Γιώργος – Μπάρκα Γεωργία – Παπαθανασίου Παναγιώτα – Κάνδηλα Αλεξάνδρα)

Στο κεφάλαιο αυτό θα επιχειρήσουμε, μέσα από αναφορές στα αποτελέσματα σχετικών

ερευνών και μελετών, να προσεγγίσουμε τις αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης στα

παιδιά. Πιο συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο αυτό θα αναφερθούμε στις αρνητικές

επιπτώσεις της παρακολούθησης τηλεόρασης στην υγεία των παιδιών, στην

κοινωνικοποίηση και τις κοινωνικές/διαπροσωπικές σχέσεις τους, στις σχολικές

επιδόσεις και, γενικότερα, στο μορφωτικό επίπεδο των παιδιών και, τέλος, στη

διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών

4.1 Αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης στη υγεία του παιδιού

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με τις επιπτώσεις παρακολούθησης τηλεόρασης

από τα παιδιά σε σχέση με τις καρδιακές παθήσεις και άλλα προβλήματα υγείας που

μπορούν να ‘αναπτυχτούν’ μέσα από την ‘κακή’ συνήθεια του να βλέπουμε

τηλεόραση.

[…]Σίγουρα ένας τρόπος με τον οποίο χαλαρώνετε, είναι να ξαπλώνετε στον καναπέ

μπροστά από την τηλεόραση και να κάνετε ζάπινγκ ή να παρακολουθείτε τη μία

εκπομπή μετά την άλλη, για ώρες. Πόσο καλό, όμως, είναι αυτό για την υγεία σας; Από

μικρά παιδιά οι περισσότεροι ακούγαμε τους γονείς μας να φωνάζουν από το διπλανό

δωμάτιο «μην κάθεσαι τόση ώρα στην τηλεόραση, θα χαλάσεις τα μάτια σου» και

αναπόφευκτα, αυτή η φράση μας έχει πείσει με το πέρασμα των χρόνων ότι αυτή η

συσκευή ψυχαγωγίας έχει και κακή πλευρά που μας βλάπτει χωρίς να το

καταλαβαίνουμε. Η αλήθεια δεν απέχει πολύ απ’ αυτό, αφού πράγματι η απουσία

ελέγχου στη χρήση της τηλεόρασης μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία μας, δε

συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανύψωση του πνευματικού μας επιπέδου – πολλές φορές

33

μάλιστα δρα και προς την αντίθετη κατεύθυνση - ενώ ταυτόχρονα συνδέεται με

διάφορα ψυχολογικά και σωματικά προβλήματα, όπως τα παρακάτω.26

4.1.1 Κίνδυνος καρδιακών παθήσεων

Οι πολλές ώρες κάνουν κακό και είναι πολύ συγκεκριμένο το παράδειγμα των

ερευνητών που είδαν ότι στα παιδιά ηλικίας 6 έως 7 που παρακολουθούν υπερβολικά

τηλεόραση, διαμορφώνουν στενότερες αρτηρίες πίσω από τα μάτια, γεγονός που

αυξάνει τους κινδύνους για καρδιακά νοσήματα, υπέρταση και διαβήτη. Κατά μέσον

όρο, τα παιδιά που εξετάσθηκαν περνούσαν 1,9 ώρα ημερησίως μπροστά στην

τηλεόραση και αφιέρωναν μόνο 36 λεπτά σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν

σωματική άσκηση. Όσα παιδιά αφιέρωναν περισσότερο χρόνο σε φυσικές

δραστηριότητες, μία ώρα ημερησίως ή περισσότερο, είχαν αισθητά φαρδύτερες

αρτηρίες από αυτά που αφιέρωναν λιγότερο χρόνο στη σωματική άσκηση.

«Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι συμπεριφορές λιγότερο επωφελείς για την υγεία

μπορούν να επηρεάσουν τη μικροκυκλοφορία από πολύ νωρίς και μπορούν να

αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και υπέρτασης αργότερα»,

δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας, προσθέτοντας ότι η καθήλωση μπροστά από την

τηλεόραση συνοδεύεται και από κακές διατροφικές συνήθειες και από την αύξηση του

βάρους.27

4.1.2 Αύξηση πιθανοτήτων εμφάνισης παχυσαρκίας

[…] Όταν η μόνη κίνηση που κάνουμε καθώς βλέπουμε τηλεόραση είναι να πατάμε το

κουμπί για την αλλαγή καναλιών στο τηλεκοντρόλ, αναπόφευκτα οι μυς μας πέφτουν

σε… χειμερία νάρκη. Αν κάτι τέτοιο συμβαίνει για πολλές ώρες και σε καθημερινή

βάση, μπορεί να μειώσει το ρυθμό του μεταβολισμού μας και σιγά-σιγά να

παρατηρούμε τα κιλά να… αυξάνονται πάνω στο σώμα μας. Πέρα, όμως, από το ρυθμό

του μεταβολισμού, αλλάζουν και οι διατροφικές μας συνήθειες αναλόγως με τον χρόνο

που περνάμε μπροστά από την τηλεόραση, καθώς τα διαλείμματα μας ωθούν στο να

26 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kanei-kako-?id=20032

27 http://www.otyposnews.gr/archives/10024

34

«τσιμπήσουμε» κάτι, ενώ πάντα η παρακολούθηση ταινίας συνοδεύεται με το

μασούλημα κάποιας όχι και τόσο υγιεινής τροφής. Μάλιστα, απ’ ότι αναφέρουν οι

έρευνες, για κάθε 2 παραπάνω ώρες μπροστά στην τηλεόραση την ημέρα, σημειώνεται

αύξηση της παχυσαρκίας κατά 23%.28

4.1.3 Κίνδυνο άσθματος

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο πλαίσιο έρευνας μελετήθηκαν οι συνήθειες όσον αφορά

την τηλεόραση περισσότερων από 3 χιλιάδων παιδιών, ηλικίας μέχρι 11 ετών. Τα

αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτά που περνούν 2 ή περισσότερες ώρες βλέποντας

τηλεόραση την ημέρα, είχαν διπλάσιο κίνδυνο να πάθουν άσθμα.29

4.1.4 Καταπόνηση ματιών

Γενικότερα, το να εστιάζουμε σε ένα αντικείμενο για πολλή ώρα (όπως συμβαίνει και

με την οθόνη του υπολογιστή) κάνει κακό στην όρασή μας, ειδικά όταν π.χ. βλέπουμε

τηλεόραση για πολλές ώρες σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Καλό είναι, είτε στην περίπτωση

της τηλεόρασης ή του υπολογιστή, να προσπαθείτε να αλλάζετε αντικείμενο εστίασης

κάθε λίγο κοιτώντας κάπου αλλού, αλλά και να έχετε το φως αναμμένο, προκειμένου

να μειώσετε την αρνητική επίδραση στα μάτια σας.30

4.2 Αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης στη κοινωνικοποίηση και στις

κοινωνικές/διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με τις αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης όσον

αφορά την κοινωνικοποίηση και τις διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών.

Συγκεκριμένα, θα γίνουν αναφορές στις αλλαγές που επιφέρει η παρακολούθηση της

28 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kanei-kako-?id=20032

29 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kan

30 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kanei-kako-?id=20032

35

τηλεόρασης από τα παιδιά στις κοινωνικές αξίες, στη διαμόρφωση των προτύπων

συμπεριφοράς και στη διαμόρφωση του περιεχομένου των κοινωνικών ρόλων.

Η τηλεόραση, με την ιδιότητα του φορέα κοινωνικοποίησης, αποτελεί ένα

πολιτισμικό αγαθό, το οποίο ανατρέπει τις κοινωνικές αξίες χωρίς να βρίσκει ισχυρές

αντιστάσεις. Μέσω ενός φιλικού κι ευχάριστου τρόπου επιτέλεσης του

κοινωνικοποιητικού ρόλου της, σε αντίθεση με τους αυστηρούς και αγχωμένους, τις

περισσότερες φορές, γονείς και δασκάλους, η τηλεόραση δύσκολα δέχεται

αμφισβήτηση και λειτουργεί ως μια αυθεντία για τα παιδιά.

[...] Διάφορες έρευνες φανέρωσαν και σημαντικές αρνητικές επιδράσεις της πολύωρης

τηλεθέασης όσον αφορά τα παιδιά:

Η τηλεόραση αντικαθιστά διάφορες ωφέλιμες δραστηριότητες όπως το ομαδικό

παιχνίδι, τη σωματική άσκηση και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες.

Η τηλεόραση μειώνει το χρόνο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με άλλα μέλη

της οικογένειας.

Η πολύωρη τηλεθέαση ευθύνεται για χαμηλές σχολικές επιδόσεις, προβλήματα

ύπνου (π.χ. δημιουργία εφιαλτών), επιθετική κα ανάρμοστη συμπεριφορά,

παχυσαρκία, δημιουργία φοβιών, εκμάθηση επιβλαβών συνηθειών κ.α.

Τα περισσότερα παιδικά προγράμματα δεν δημιουργούνται από παιδαγωγούς

αλλά από άτομα που στοχεύουν στο κέρδος, γι αυτό είναι γεμάτα με αρνητικά

πρότυπα και στερεότυπα. Η βία και ο αποκρυφισμός, ως στοιχεία

εντυπωσιασμού, είναι βασικά συστατικά των καρτούν και άλλων παιδικών

προγραμμάτων.

Οι διαφημιστές γνωρίζουν ότι τα παιδιά δεν διαθέτουν την κριτική σκέψη των

ενηλίκων με συνέπεια να είναι εύκολη λεία των εμπορικών τους στόχων. Έτσι

τα παιδιά, μέσω της τηλεόρασης, βομβαρδίζονται με χιλιάδες διαφημίσεις

άχρηστων και επιβλαβών προϊόντων και εθίζονται σε ένα πρώιμο και ασύνετο

καταναλωτισμό. [...]31

[...] Η επιθετικότητα και η βίαιη συμπεριφορά είναι στοιχεία που μπορεί να

εκδηλωθούν ως αποτέλεσμα πολύωρης παρακολούθησης τηλεόρασης. Πιο

31 http://www.oikogeneia.org/Paidi_kai_teleorasi.htm

36

συγκεκριμένα, η συχνή έκθεση σε βίαια ερεθίσματα έχει ως συνέπεια την

απευαισθητοποίηση στη βία & τη μείωση της ενσυναίσθησης, δηλαδή την ικανότητα

που έχουν οι άνθρωποι να μπαίνουν νοητά στην συναισθηματική θέση του άλλου. Η

απουσία, συνεπώς, αυτής της ικανότητας, απενοχοποιεί στην συνείδηση των παιδιών

την υιοθέτηση βίαιων συμπεριφορών.

Ένα πολύ βασικό αρνητικό στοιχείο για την υγεία και την ομαλή εξέλιξη των

παιδιών που μπορεί να ενισχυθεί από τη παρατεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών

μέσων αφορά στις δυσκολίες στην ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων. Η τηλεόραση

& ο Η/Υ αντικαθιστά τους φίλους, το βιβλίο, το παραδοσιακό παιχνίδι και καθώς

αποτελούν πολύ έντονα ερεθίσματα για τον εγκέφαλο, μειώνουν την επιθυμία για

ενεργητικό παιχνίδι & κοινωνική επαφή. Επίσης, τα παιδιά δεν εξασκούνται στις

δεξιότητες της σύναψης σχέσεων και της αλληλεπίδρασης με αποτέλεσμα να μην τις

επιδιώκουν, ή να απογοητεύονται όταν αυτές δεν συμβαίνουν εύκολα και γρήγορα.

Αυτό σταδιακά μπορεί να οδηγήσει στην απομόνωση του παιδιού. Εξάλλου, θα πρέπει

να έχουμε κατά νου τους παράγοντες που ενισχύουν την ανάπτυξη της αντίληψης των

παιδιών:

1. Η ενώπιος – ενωπίω αλληλεπίδραση με τους γονείς

2. Η εκμάθηση της επίδρασης ή της διαχείρισης του φυσικού κόσμου

3. Τα δημιουργικά παιχνίδια.

[...]Εκτός αυτού, όταν ένα παιδί εθιστεί στα ηλεκτρονικά μέσα είναι πολύ δύσκολο να

του τραβήξουμε το ενδιαφέρον σε πιο φυσικές δραστηριότητες που έχουν να κάνουν

με τη φύση και την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. [...]32

Σε έρευνές του, ο A. Leifer διαπίστωσε ότι τα παιδιά που έβλεπαν τηλεόραση

περισσότερο από 25 ώρες εβδομαδιαίως είχαν αποδεχτεί τον παραδοσιακό τρόπο ζωής,

αυτόν δηλαδή που ταίριαζε στο δικό τους φύλο, σε αντίθεση με τα παιδιά που

παρακολουθούσαν τηλεόραση λιγότερο από 10 ώρες την εβδομάδα. Ακόμη, σημαντική

είναι και η στάση που διαμορφώνουν τα παιδιά μέσα από την τηλεόραση για τις άλλες

32 http://kidlab.gr/index.asp?xkey=66

37

φυλές και μειονότητες. Οι διαφημίσεις που μας ενδιαφέρουν περισσότερο είναι αυτές

που απευθύνονται στα παιδιά, όχι μόνο γιατί μέσα από αυτές αποκτούν «κακές»

καταναλωτικές συνήθειες, αλλά γιατί μέσα από αυτές προβάλλονται κοινωνικές νόρμες

σχετικά με το τι πρέπει να ακολουθούν στην καθημερινή τους ζωή και το τι πρέπει να

αποφεύγουν. Έτσι, η διαρκώς αυξανόμενη τάση των παιδιών να τα «κάνουν όλα δικά

τους» ενέχει τον κίνδυνο των ενδοοικογενειακών συγκρούσεων. Άρα, δεν πρέπει να

ξαφνιαστούμε, αν δούμε παιδιά με ανεκπλήρωτες καταναλωτικές επιθυμίες να

καταλήγουν στη βία και στην επιθετικότητα, προκειμένου να αποκτήσουν ότι δεν

μπόρεσαν με τις κανονικές διαδικασίες. [...] Δεν μας προξενεί καμία εντύπωση το

γεγονός ότι η τηλεόραση παραμερίζει την οικογένεια και τους άλλους «πρωτογενείς»

φορείς κοινωνικοποίησης και αλλάζει το σύστημα αξιών των παιδιών, δηλαδή

μετατρέπει το καλό σε κακό, το δίκαιο σε άδικο, το σωστό σε λάθος κ.ο.κ. Το

ανησυχητικό, βέβαια, από την προβολή βίαιων τηλεοπτικών εκπομπών δεν είναι τόσο

η μίμηση της ίδιας της βίας όσο η δημιουργία ενός συστήματος κοινωνικών αξιών

χαμηλών απαιτήσεων και προσδοκιών, το οποίο τις περισσότερες φορές είναι εκ

διαμέτρου αντίθετο από εκείνο που θα ήθελαν να μεταφέρουν στα παιδιά τους οι ίδιοι

οι γονείς (Hacker, 1980:20).33

Σύμφωνα με τη M. Winn : …το σχολείο και η τηλεόραση όλο και πιο πολύ

αντικαθιστούν τον παιδαγωγικό ρόλο των γονιών. Το μόνο που φαίνεται να παραμένει

αμείωτο είναι η Αγάπη. Όλα τα μέλη της οικογένειας αισθάνονται την ανάγκη της,

ξέρουν πόσο απαραίτητη είναι, αλλά δυσκολεύονται κάθε μέρα και περισσότερο να

την προσφέρουν ο ένας στον άλλο, αφού οι παραδοσιακές ευκαιρίες έκφρασης αυτής

της αγάπης μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον ελαττώθηκαν σημαντικά ή

καταργήθηκαν τελείως. Τέλος, τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (Τύπος, βιβλίο,

ραδιόφωνο, τηλεόραση, κινηματογράφος, διαδίκτυο) αποτελούν σημαντικούς φορείς

κοινωνικοποίησης για τις νέες γενιές. Μπορεί να μην είναι αυτός ο άμεσος ρόλος τους,

ωστόσο ασκούν μεγάλη επιρροή στο άτομο, διαμορφώνοντας την προσωπικότητα, τις

επιλογές, τις αξίες και τα «πιστεύω» του. Επιπλέον, προβάλλουν πρότυπα, ρόλους και

πολλές φορές συμβάλλουν στην διατήρηση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων

της κοινωνίας. Η οικογένεια και το σχολείο οφείλουν να μάθουν τα άτομα να

33 http://www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_7/16_zimianitis.pdf

38

χρησιμοποιούν με κριτική σκέψη και σύνεση τα ΜΜΕ, αλλιώς είναι εύκολο να

χειραγωγηθούν και να παραπληροφορηθούν από αυτά.»34

4.3. Αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης σε θέματα εκπαίδευσης και σχολικής

επίδοσης

Σε αυτήν την ενότητα μελετώνται μέσα από ερευνητικά στοιχεία οι επιπτώσεις που

έχει η τηλεόραση στο παιδί σε θέματα εκπαίδευσης και σχολικής επίδοσης. Είναι

γεγονός ότι η τηλεόραση έχει αρνητικές επιδράσεις στο μορφωτικό επίπεδο του

παιδιού γιατί παρακολουθεί χωρίς να χρησιμοποιεί την κριτική του ικανότητα και

γενικότερα τις πνευματικές του δυνατότητες. Επιπλέον, τα τηλεοπτικά προγράμματα

κατακρίνονται ότι συμβάλλουν στην έλλειψη επικοινωνίας, στην αποξένωση και στο

φτωχό λεξιλόγιο των παιδιών. Η επιρροή της είναι τόσο μεγάλη ώστε πολλές φορές

το παιδί θέλοντας να ταυτιστεί με τους τηλεοπτικούς ήρωες, τους μιμείται ακόμα κι

αν οι πράξεις τους είναι αντίθετες στις ηθικές αξίες και τους νόμους.

«Οι βαθμοί που παίρνουν τα παιδιά στο σχολείο, επηρεάζονται αρνητικά από

το χρόνο που κοιτάζουν τηλεόραση κατά τις μέρες που έχουν σχολείο και από το

περιεχόμενο που παρακολουθούν. Την ίδια αρνητική επίδραση στους βαθμούς των

παιδιών, έχουν οι ώρες που αφιερώνουν και για τα παιχνίδια βίντεο. Ο χρόνος που

κοιτάζουν τηλεόραση τα παιδιά κατά το Σαββατοκύριακο, δεν επηρεάζει τους

βαθμούς τους εκτός εάν αυτός ξεπερνά τις 4 ώρες κάθε μέρα. Τα παιδιά που

κοιτάζουν έργα που είναι ακατάλληλα για την ηλικία τους, με βίαιο περιεχόμενο ή

ζώνης ενηλίκων, έχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο να παίρνουν χαμηλότερους

βαθμούς στο σχολείο. Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν από έρευνα σε 4.508

παιδιά και έφηβους σχολείων μέσης εκπαίδευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο στόχος

ήταν να διευκρινιστεί η επίδραση στους βαθμούς που έπαιρναν τα παιδιά στο

σχολείο του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης, του περιεχομένου που έβλεπαν

και του χρόνου που περνούσαν παίζοντας παιγνίδια βίντεο […]».1 «Στα μέσα της

δεκαετίας του '80, ερευνητές από το Ψυχιατρικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης, με

34http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%

CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7

39

επικεφαλής τον Jeffrey Johnson, πήραν συνεντεύξεις από 14χρονους 678 οικογενειών

σχετικά με τις συνήθειές τους αναφορικά με την τηλεόραση. Οι γονείς των εφήβων

ρωτήθηκαν για τυχόν δυσκολίες στη συμπεριφορά και στο σχολείο. Οι ερευνητές

συνέχισαν να συλλέγουν πληροφορίες από τους γονείς και ξαναπήραν συνεντεύξεις

από τα παιδιά στις ηλικίες των 16, 22 και 33 ετών.

Στην ηλικία των 14, τα περισσότερα από τα παιδιά παρακολουθούσαν τηλεόραση μία

με τρεις ώρες την ημέρα, ενώ το 13% έβλεπε τηλεόραση για πάνω από τέσσερις ώρες

και το 10% λιγότερο από μία ώρα. Οι συνήθειές τους παρέμειναν ίδιες στα 16 και τα

22. Όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, το 30% των μαθητών που έβλεπαν

περισσότερες από τρεις ώρες τηλεόραση στην ηλικία των 14, είχαν προβλήματα

συγκέντρωσης τα επόμενα χρόνια. Συγκριτικά, μόνο το 15% αυτών που έβλεπαν

λιγότερο από μία ώρα τηλεόραση την ημέρα στην ηλικία των 14 είχαν τέτοια

ελλείμματα συγκέντρωσης στη συνέχεια. Σχεδόν το ένα τρίτο αυτών που

παρακολουθούσαν πολλές ώρες τηλεόραση έμειναν πίσω ή απέτυχαν να

αποφοιτήσουν μέχρι τα 22 τους. Αντιστοίχως, μόνο το 10% των εφήβων που έβλεπαν

λιγότερο από μία ώρα τηλεόραση είχαν χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο ή απέτυχαν.

Αυτοί που έβλεπαν τρεις ή περισσότερες ώρες τηλεόραση είχαν 82% περισσότερες

πιθανότητες να μην αποφοιτήσουν ή να μείνουν πίσω συγκρινόμενοι με εφήβους που

έβλεπαν λιγότερο από μία ώρα, ακόμη και όταν λήφθηκαν υπόψη άλλοι παράγοντες,

όπως οι δυσκολίες μάθησης και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση.”2

Οι επιπτώσεις της τηλεόρασης σε θέματα παιδείας έχουν αντικρουόμενες

γνώμες. Πολλοί γλωσσολόγοι υποστηρίζουν ότι η εξάρτηση των παιδιών από τα

ηλεκτρονικά μέσα έχει ως συνέπεια τη βραδύτητα ανάπτυξης του αριστερού

ημισφαιρίου του εγκέφαλου το οποίο ελέγχει το λόγο. Στα παιδιά αυτά δεν αρέσει να

μιλούν, ούτε να γράφουν. Γίνονται νωθροί αναγνώστες, που δεν καταλαβαίνουν τι

διαβάζουν και δεν μπορούν να γράψουν σωστά και να διατυπώσουν τις σκέψεις τους.

‘‘Η δημιουργική φαντασία των παιδιών περιορίζεται με αποτέλεσμα να μην τους

αρέσουν η διήγηση ιστορικών γεγονότων επίσης το νοητικό τους επίπεδο πέφτει

κατακόρυφα. Ασχολίαστο όμως δεν μπορεί να μείνει το γεγονός του φτωχού

λεξιλογίου της εποχής μας αφού κατά μέσο ορό σε ένα διάλογο μεταξύ δυο έφηβων

χρησιμοποιούνται το πολύ 50-60 λέξεις.’’3 Μετά από την επεξεργασία των ερευνών

τα συμπεράσματα είναι πολλά όπως ότι καθημερινά ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών

επηρεάζεται και διαμορφώνεται με βάση το τηλεοπτικό πρόγραμμα. Αντίθετα άλλοι

ισχυρίζονται ότι η τηλεόραση μπορεί να ψυχαγωγήσει και να κρατήσει συντρόφια

40

στα παιδιά μερικές ώρες που βρίσκονται μονά τους. Το γενικό συμπέρασμα όμως

είναι ότι η τηλεόραση έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και ότι τα παιδιά

πρέπει να αποκτήσουν τέτοια αγωγή ώστε να επιλέγουν τα κατάλληλα για την ηλικία

τους τηλεοπτικά προγράμματα .

4.4 Αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης στη διαμόρφωση της προσωπικότητας

των παιδιών

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με τις αρνητικές επιδράσεις που ασκεί η

παρακολούθηση τηλεόρασης στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού.

Πιο συγκεκριμένα:

4.4.1 Ο ρόλος της τηλεόρασης στη δημιουργία επιθετικής συμπεριφοράς

Η παρουσίαση της βίας μέσα από τα τηλεοπτικά προγράμματα έχει αποκτήσει τα

τελευταία χρόνια πολύ μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι στην πραγματική ζωή.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός τέτοιου φαινομένου στα παιδιά;

Δύο είναι οι βασικές θέσεις που έχουν διαμορφωθεί για τις συνέπειες της τηλεοπτικής

βίας.

Η πρώτη υποστηρίζει ότι τα παιδιά ταυτίζονται με τον επιθετικό ήρωα της

μικρής οθόνης και ζουν μαζί του τις βίαιες πράξεις, με αποτέλεσμα να εκτονώνονται

τα ίδια από τις δικές τους επιθετικές ορμές. Εντούτοις, είναι αμφίβολο κατά πόσο μια

τέτοια διαδικασία επιφέρει και μόνιμο θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Η άλλη θέση θεωρεί ότι η επιθετικότητα μαθαίνεται μέσω της παρατήρησης και της

μίμησης. Έτσι, η θέαση βίαιων σκηνών στην τηλεόραση αυξάνει τις πιθανότητες

εκδήλωσης της επιθετικής συμπεριφοράς από τους μικρούς τηλεθεατές.

4.4.2 Η αντικοινωνική επίδραση της τηλεόρασης

Η τηλεόραση αναστατώνει κατά κάποιο τρόπο τις φυσιολογικές διαδικασίες της

κοινωνικής μας ζωής. Όταν η προσοχή όλων των μελών της οικογένειας ή της παρέας

41

είναι στραμμένη μπροστά σε μια οθόνη, τότε είναι ελάχιστη η επαφή και η

επικοινωνία των ατόμων. Στις περιπτώσεις που τα άτομα θα μιλήσουν μεταξύ τους, οι

κουβέντες τους είναι σύντομες και σχεδόν πάντα αφορούν αυτό που εκείνη τη στιγμή

παρακολουθούν. Δεν υπάρχει συνέχεια στη συζήτηση παρά μόνο σύντομα σχόλια

ενθουσιασμού ή αποδοκιμασίας σχετικά με τα τεκταινόμενα στην οθόνη.

Ένας παιδίατρος σχολιάζει: «Όπως το φως του χειρουργείου, η τηλεόραση

δημιουργεί ένα περιβάλλον που «επιτίθεται» στο παιδί και το κυριεύει. Το παιδί, για

να ανταποκριθεί σε αυτό το περιβάλλον, κατά κάποιο τρόπο μουδιάζει, μειώνει τη

δική του ενεργητικότητα, γίνεται παθητικό και μαγνητίζεται από την οθόνη.»

Επίσης, όταν το παιδί καθηλώνεται μπροστά στην και αυτό του αφαιρεί από

το χρόνο που θα αφιέρωνε σε άλλες ασχολίες με τους φίλους του ή την οικογένειά

του. Παίζει λιγότερο, διαβάζει και κουβεντιάζει λιγότερο, ασχολίες που είναι πολύ

σημαντικές στην ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων του παιδιού αλλά και της

κοινωνικότητά του.

4.4.3 Προβολή λανθασμένων μηνυμάτων

Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, το 57% των τηλεοπτικών

προγραμμάτων περιέχουν κάποιας μορφής βία που είναι επιβλαβής για την ψυχολογία

του παιδιού. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι οι κίνδυνοι από την έκθεση στην

τηλεοπτική βία είναι πολλοί, ανάμεσά τους είναι:

Το παιδί μαθαίνει να συμπεριφέρεται βίαια.

Γίνεται πιο «αναίσθητο» στις βλαβερές επιδράσεις της βίας.

Αποκτά φοβίες ότι κάποιο βίαιο γεγονός μπορεί να συμβεί και στο ίδιο.

Η βία που παρουσιάζεται στην τηλεόραση μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο

στο μυαλό των νεαρών ατόμων. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ταινίες τρόμου, τα

γνωστά μας θρίλερ, μπορεί να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες στα

παιδιά.

Ωστόσο, η βία και ο τρόμος δεν είναι τα μόνα λανθασμένα μηνύματα που

προβάλλονται από την τηλεόραση. Δυνατά μηνύματα σεξουαλικής συμπεριφοράς και

στερεοτύπων, ρατσισμού αλλά και συνήθειες όπως η κατανάλωση αλκοόλ,

42

ναρκωτικών και το κάπνισμα, προβάλλονται διαρκώς στα τηλεοπτικά προγράμματα

και επηρεάζουν τα μικρά παιδιά

43

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

1.1 Σκοπός της έρευνας και ερευνητικά ερωτήματα

Αντικείμενο της παρούσας ερευνητικής εργασίας αποτελεί, όπως αναφέρθηκε στην

εισαγωγή, η διερεύνηση των θετικών και αρνητικών επιδράσεων που ασκεί η

παρακολούθηση τηλεόρασης στα παιδιά.

Πιο συγκεκριμένα θα επιχειρήσουμε να εντοπίσουμε τις επιπτώσεις στα

παιδιά της πολύωρης παρακολούθησης τηλεόρασης σε σχέση με τους ακόλουθους

τομείς:

τη ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη

την υγεία

τη δημιουργία προτύπων

την ενημέρωση-πληροφόρηση

τη διαμόρφωση της κοινωνική τους συμπεριφοράς και των διαπροσωπικών

τους σχέσεων και, τέλος,

τις σχολικές τους επιδόσεις.

Τα ερευνητικά ερωτήματα που διαμορφώσαμε και θέσαμε προκειμένου να

κατευθύνουμε την ερευνητική μας προσπάθεια αλλά και να προσδιορίσουμε με

μεγαλύτερη σαφήνεια το ερευνητικό μας αντικείμενο, διατυπώθηκαν ως εξής:

1) Ποιος είναι ο ρόλος και η σημασία της τηλεόρασης για τα παιδιά στην ελληνική

κοινωνία;

2) Σε ποιο βαθμό η παρακολούθηση τηλεόρασης επηρεάζει:

(α) την υγεία των παιδιών,

(β) την κοινωνικοποίησή τους και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις,

(γ) τη δημιουργία καταναλωτικών προτύπων και προτύπων συμπεριφοράς,

44

(δ) την αντίληψη που τα παιδιά σχηματίζουν για την πραγματικότητα και

(ε) τις σχολικές τους επιδόσεις.

1.2 Ερευνητική μεθοδολογία

Λαμβάνοντας υπόψη το σκοπό της ερευνητικής μας εργασίας, τους επιμέρους

στόχους της και τα ερευνητικά ερωτήματα που θέσαμε, επιλέχθηκε ως κατάλληλο

μέθοδος έρευνας το ερωτηματολόγιο.

Αφού συντάξαμε το ερωτηματολόγιο, βασιζόμενοι στα τεθέντα ερευνητικά

ερωτήματα, το διανείμαμε σε μαθητές του σχολείου μας προς συμπλήρωση.

Επομένως, το ερευνητικό δείγμα αποτελείται από τους μαθητές του Λυκείου της

Ραφήνας κατά το σχολικό έτος 2011-2012.

Αναλυτικότερα, το ερωτηματολόγιο διανεμήθηκε με μη τυχαία δειγματοληψία

σε 50 αντίτυπα, από τα οποία όμως τελικά συμπληρώθηκαν και παραδόθηκαν μόνον

τα 28. Επομένως, το δείγμα της έρευνάς μας αποτελούν 28 μαθητές που επιλέχθηκαν

με μη τυχαίο τρόπο και συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο.

Στη συνέχεια, αφού προσδιορίσαμε τις ερευνητικές κατηγορίες, στις

περιπτώσεις των ανοικτών ερωτήσεων, προχωρήσαμε στην κωδικοποίηση των

απαντήσεων δημιουργώντας μια βάση δεδομένων. Τα ποσοτικά στοιχεία που

προέκυψαν τα χρησιμοποιήσαμε για την εύρεση των απόλυτων και πραγματικών

συχνοτήτων που θα χρησιμοποιήσουμε κατά την ανάλυση των αποτελεσμάτων της

έρευνας.

45

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι το 50% των ερωτώμενων έχουν

τουλάχιστον 3 TV στο σπίτι τους ενώ, το 32% έχουν 2 TV και μόλις το 18% έχουν

μόνον μία T.V. Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν τον ιδιαίτερο ρόλο που έχει η

τηλεόραση στη ζωή μας καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων έχει

τηλεόραση σχεδόν σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού του.

Το 39% των ερωτώμενων παρακολουθούν 1-2 ώρες τηλεόραση, το 32% 0-1 ώρες, το

25% 3-4 ώρες και μόνον το 4% παρακολουθούν τουλάχιστον 4 ώρες τηλεόραση

καθημερινά. Επομένως, το μεγαλύτερο ποσοστό (39%) των παιδιών παρακολουθούν

καθημερινά 1 με 2 ώρες τηλεόραση. Σημαντικό είναι και το ποσοστό (29%) των

παιδιών που παρακολουθούν περισσότερες από 3 ώρες τηλεόραση καθημερινά.

46

Το 1/3 περίπου των ερωτώμενων (32%) επιλέγει να κάνει χρήση του ελεύθερου

χρόνου παρακολουθώντας τηλεόραση. Τα στοιχεία που προέκυψαν από τις τρεις

παραπάνω ερωτήσεις μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η τηλεόραση έχει σημαντικό

ρόλο στη ζωή των παιδιών σήμερα και «καλύπτει» ένα σημαντικό τμήμα του

ελευθέρου χρόνου τους καθώς παρακολουθούν, οι περισσότεροι, καθημερινά

τουλάχιστον μια με δύο ώρες τηλεόραση.

Το 82% των ερωτώμενων παρακολουθεί ψυχαγωγικές εκπομπές στην τηλεόραση,

ενώ κανείς δεν δήλωσε ότι παρακολουθεί στην τηλεόραση ενημερωτικές εκπομπές

Επομένως, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι η τηλεόραση αποτελεί για τα παιδιά

αποκλειστικά μέσο ψυχαγωγίας και σε καμιά περίπτωση μέσο ενημέρωσης.

47

Σε ότι αφορά στο βαθμό που η τηλεόραση επηρεάζει τη σχολική επίδοση, το 43%

των ερωτώμενων θεωρεί πως η παρακολούθηση τηλεόρασης περιορίζει το διάβασμα.

Σε σχέση με τη σχολική επίδοση, σημαντική είναι η διαπίστωση ότι το 75% των

μαθητών πιστεύει πως η παρακολούθηση τηλεόρασης έχει επηρεάσει το γλωσσικό

τους επίπεδο.

Σε ότι αφορά στη διαμόρφωση προτύπων συμπεριφοράς και ειδικότερα

καταναλωτικών προτύπων, διαπιστώνουμε ότι το 61% των ερωτώμενων μαθητών

επηρεάζεται, ως προς την αγορά προϊόντων από την τηλεόραση.

48

Προς την ίδια κατεύθυνση, δηλαδή της επίδρασης στα πρότυπα συμπεριφοράς

(ντύσιμο), μας οδηγεί και το γεγονός ότι το 39% των μαθητών που ρωτήθηκαν

θεωρούν ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης επηρεάζει το ντύσιμό τους.

Επίσης, το 36% των ερωτώμενων πιστεύει πως η παρακολούθηση τηλεόρασης

επηρεάζει την ψυχολογία και την συμπεριφορά τους. Η διαπίστωση για το μέγεθος

της επίδρασης που ασκεί η παρακολούθηση τηλεόρασης πιθανότατα συνδέεται με τα

αντίστοιχα ποσοστά των μαθητών που παρακολουθούν μέχρι μία ώρα τηλεόραση την

ημέρα .

39%

61%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

ΝΑΙ ΌΧΙ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

36%

64%

0% 20% 40% 60% 80%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΌΧΙ

ΝΑΙ

49

Σε ότι αφορά στην επίδραση της τηλεόρασης στη διαμόρφωση και επιβολή προτύπων

συμπεριφοράς, αφού το 86% των μαθητών επιλέγουν την παρακολούθηση σκηνών

βίας στην τηλεόραση θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι η τηλεόραση συμβάλλει

στη δημιουργία βίαιων προτύπων συμπεριφοράς στα παιδιά

Το 79% των μαθητών, που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο, έχουν αίσθηση

καταπόνησης των ματιών από την παρακολούθηση τηλεόρασης.

Επίσης, το 18% των ερωτώμενων αισθάνεται νευρικές διαταραχές (ζάλη, αϋπνία,

υπερένταση κ.α) εξαιτίας της παρακολούθησης τηλεόρασης. Το αποτέλεσμα αυτό, σε

συνδυασμό με το προηγούμενο ερώτημα μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένα

σημαντικό ποσοστό των ερωτώμενων πιστεύει ότι η πολύωρη παρακολούθηση

86%

7% 7%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΑΠΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ

50

τηλεόρασης έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και πιο συγκεκριμένα στα μάτια

και στη νευρική λειτουργία.

Τέλος, το 64% των ερωτώμενων δεν γνωρίζει εάν η τηλεόραση τους επηρεάζει θετικά

ή αρνητικά. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως αποτέλεσμα της

ελλιπούς γνώσης των πραγματικών επιπτώσεων της τηλεόρασης στα παιδιά. Στο

γεγονός δηλαδή ότι τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν τις πληροφορίες εκείνες αλλά

και την κριτική ικανότητα προκειμένου να αξιολογήσουν το ρόλο και τις επιδράσεις

της παρακολούθησης τηλεόρασης.

ΟΦΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤV

18% 18%

64%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

ΝΑΙ ΌΧΙ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ

51

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Από τη διερεύνηση πηγών στο διαδίκτυο, που αφορούν έρευνες και μελέτες με

αντικείμενο τις επιδράσεις της παρακολούθησης τηλεόρασης από τα παιδιά, καθώς

και από τα αποτελέσματα της έρευνας που διενεργήσαμε στο σχολείο μας με τη

χρήση ερωτηματολογίου καταλήξαμε στα ακόλουθα συμπεράσματα.

Η ανάπτυξη κριτικής στάσης των παιδιών απέναντι στην τηλεόραση καθώς και η

ορθολογική χρήση της από αυτά έχουν ως αποτέλεσμα:

Η τηλεόραση αποτελεί για τα παιδιά ένα «παράθυρο» στα γεγονότα και στον

κόσμο,

Τους προσφέρει ψυχαγωγία,

Έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα,

Αποτελεί έναν εύκολο τρόπο επαφής των νέων με την τέχνη,

Συμβάλλει στην ομαλή κοινωνικοποίηση των παιδιών,

Διευκολύνει τη γνωριμία με άλλους πολιτισμούς και μέσω αυτής

διευκολύνεται η αποδοχή των «άλλων»- ξένων, και τέλος,

Ελέγχει τον τρόπο άσκησης της κρατικής εξουσίας

Αντίθετα, η μη ορθολογική χρήση της τηλεόρασης από τους νέους και η ελλιπής

κριτική σκέψη και, επομένως, στάση των παιδιών απέναντι σ’ αυτή έχει ως

αποτέλεσμα:

Η τηλεόραση να αποτελεί έναν «παραμορφωτικό καθρέφτη» της

πραγματικότητας, διαμορφώνοντας μια επίπλαστη πραγματικότητα,

Συμβάλλει στη διαμόρφωση και στον έλεγχο των νεανικών συνειδήσεων

μέσω της προβολής, και εν τέλει της εσωτερίκευσης, προτύπων

συμπεριφοράς,

Λειτουργεί ως «όχημα» άσκησης προπαγάνδας, επηρεάζοντας την πολιτική

τους κοινωνικοποίηση,

52

Καλλιεργεί τον καταναλωτισμό διαμορφώνοντας τους όρους και τους τρόπους

ζωής των νέων, και τέλος,

Σε ορισμένες περιπτώσεις, παραβιάζουν τα δικαιώματα του ατόμου, γενικά,

αλλά και των παιδιών ειδικότερα.

53

4. ΠΗΓΕΣ

1 http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid=159711

2 http://www.slideshare.net/elokab/ss-8623167

3 http://egpaid.blogspot.com/2010/01/blog-post_3044.html

4

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathfiles_100030_04/04/2006_149723

5

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE

%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF

%86%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1_%CE%A4%CE%B7%CE%BB%CE%

B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7

6 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%99%CE%A1

7 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CE%95%CE%9D%CE%95%CE%94

8

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE

%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF

%86%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1_%CE%A4%CE%B7%CE%BB%CE%

B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7#.CE.A4.CE.B7.CE.BB.CE.B5.

CF.8C.CF.81.CE.B1.CF.83.CE.B7

9

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE

%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF

%86%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1_%CE%A4%CE%B7%CE%BB%CE%

B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7#.CE.94.CE.BF.CF.81.CF.85.CF

.86.CE.BF.CF.81.CE.B9.CE.BA.CF.8C_.CE.A0.CF.81.CF.8C.CE.B3.CF.81.CE.B1.

CE.BC.CE.BC.CE.B1

10 http://www.greektechforum.com/forums/showthread.php?t=2090

11 http://el.wikipedia.org/wiki/NOVA

12 http://el.wikipedia.org/wiki/OTE_TV

13

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%AF%CE%B3%CE%B5%CE%

B9%CE%B1_%CF%88%CE%B7%CF%86%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE

_%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%C

E%B7

14 http://www.digea.gr/flash/digea.html

54

15

http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/608/bas_main.pdf?sequence=2

16

http://14gym-

laris.lar.sch.gr/drupal/sites/default/files/ergasies_mathiton/Neoi%20kai%20thleorash.

pdf

17

http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/608/bas_main.pdf?sequence=2 1http://blogs.sch.gr/sofipapadi/tag/%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9

%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-

%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%83%CE

%B7/

18

http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=%CE%B8%CE%B5%CF%84%CE%B9%C

E%BA%CE%B5%CF%82%20%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%80%CF%84%C

F%89%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20

%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%BF%CF%81%CE%B1%CF%83%CE

%B7%CF%82&source=web&cd=5&ved=0CDoQFjAE&url=http%3A%2F%2Feurek

a.lib.teithe.gr%3A8080%2Fbitstream%2Fhandle%2F10184%2F608%2Fbas_main.pdf

%3Fsequence%3D2&ei=6RBaT__BFJGx8QPkpICFDw&usg=AFQjCNGUHeBZpK

bV53GxHShVJa1POHh5eg

19 http://egpaid.blogspot.com/2009/04/blog-post_2195.html

20 http://www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_7/16_zimianitis.pdf

21 http://www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_7/16_zimianitis.pdf

22 http://7gym-kater.pie.sch.gr/ergasia%20protypa%20ephivon.html

23 1http://www.encephalos.gr/full/44-4-06g.htm

24

1http://eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/10184/608/bas_main.pdf?sequence=

2

25 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kanei-kako-?id=20032

26 http://www.otyposnews.gr/archives/10024

27 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kanei-kako-?id=20032

28 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kan

29 http://www.clickatlife.gr/story/euzoia/mipos-i-tileorasi-sas-kanei-kako-?id=20032

55

30 http://www.oikogeneia.org/Paidi_kai_teleorasi.htm

31http://www.syllogosperiklis.gr/ep_bima/epistimoniko_bima_7/16_zimianitis.pdf

32

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE

%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%

83%CE%B7

56

5. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΦΥΛΟ

ΑΓΟΡΙ 11 39%

ΚΟΡΙΤΣΙ 17 61%

ΣΥΝΟΛΟ 28 100%

ΑΡΙΘΜΟΣ TV ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

1 5 18%

2 9 32%

3 8 29%

3+ 6 21%

ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ TV

0-1 9 32%

1-2 11 39%

3-4 7 25%

4+ 1 4%

ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ

TV 1 4%

ΒΟΛΤΑ 22 79%

ΔΙΑΒΑΣΜΑ 1 4%

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ

ΑΛΛΟΥΣ 4 14%

57

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ TV

ΜΟΝΟΣ 10 36%

ΜΕ ΠΑΡΕΑ 18 64%

ΧΡΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ TV 9 32%

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 0 0%

ΠΑΙΧΝΙΔΙ 1 4%

ΒΟΛΤΑ 12 43%

ΑΠΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ 6 21%

ΧΡΗΣΗ TV

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 0 0%

ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ 23 82%

ΓΕΜΙΣΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ

ΧΡΟΝΟΥ 1 4%

ΑΠΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ 4 14%

ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ TV

ΕΙΔΗΣΕΙΣ 0 0%

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ 0 0%

ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ 5 18%

ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ 4 14%

58

ΤΑΙΝΙΕΣ-ΣΕΙΡΕΣ 14 50%

ΑΠΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ 5 18%

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΙΑΒΑΣΜΑΤΟΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ TV

NAI 12 43%

OXI 16 57%

ΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ TV ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ

ΝΑΙ 12 43%

ΟΧΙ 16 57%

ΕΠΙΔΡΑΣΗ TV ΣΤΙΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ

ΝΑΙ 14 50%

ΌΧΙ 14 50%

ΕΠΙΔΡΑΣΗ TV ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΝΑΙ 21 75%

ΟΧΙ 7 25%

ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ TV

ΝΑΙ 17 61%

ΟΧΙ 11 39%

ΕΠΙΔΡΑΣΗ TV ΣΤΟ ΝΤΥΣΙΜΟ

ΝΑΙ 11 39%

ΟΧΙ 17 61%

59

ΕΠΙΔΡΑΣΗ TV ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΝΑΙ 10 36%

ΟΧΙ 18 64%

ΕΠΙΔΡΑΣΗ TV ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ

ΝΑΙ 22 79%

ΟΧΙ 6 21%

ΑΙΣΘΗΣΗ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΛΟΓΩ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ TV

NAI 5 18%

OXI 23 82%

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΚΗΝΩΝ ΒΙΑΣ ΣΤΗΝ TV

NAI 24 86%

OXI 2 7%

ΑΙΣΘΗΣΗ ΕΘΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ TV

NAI 0 0%

OXI 20 71%

ΑΠΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ 8 29%

ΟΦΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ TV

NAI 5 18%

60

OXI 5 18%

ΑΠΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ 18 64%

61

Ερωτηματολόγιο

Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας με θέμα «Τηλεόραση και παιδί», που

πραγματοποιείται στο 1ο Λύκειο Ραφήνας το σχολικό έτος 2011-2012, συντάξαμε το

παρακάτω ερωτηματολόγιο.

Με τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου αυτού θα μας βοηθήσεις στην έρευνά

μας σχετικά με τις επιπτώσεις της παρακολούθησης τηλεόρασης από τα παιδιά.

ΟΔΗΓΙΕΣ: Θα ήταν καλό να απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις επιλέγοντας κάθε

φορά μια απάντηση, εκτός και αν ζητούνται από την ερώτηση παραπάνω από μια

απαντήσεις. Σε κάθε ερώτηση σημειώστε με Χ ή √ το κουτάκι το οποίο θεωρείς ότι είναι η

απάντηση που σε αντιπροσωπεύει.

1) Φύλο:

Α) αγόρι

Β) κορίτσι

2) Ποια είναι η ηλικία σου;

Α) 5-10

Β) 10-15

Γ) 15-20

Δ) 20+

3) Σε ποια βαθμίδα εκπαίδευσης βρίσκεσαι;

Α) Δημοτικό

Β) Γυμνάσιο

Γ) Λύκειο

4) Πόσες τηλεοράσεις υπάρχουν στο σπίτι σου;

62

Α) 1

Β) 2

Γ) 3

Δ) Πάνω από 3

5) Πόσες ώρες την ημέρα βλέπεις τηλεόραση;

Α) 0-1

Β) 1-2

Γ) 3-4

Δ) 4 και πάνω

6) Συνήθως, προτιμάς:

Α) να δεις τηλεόραση

Β) να πάς βόλτα

Γ) να διαβάσεις κάτι

Δ) να επικοινωνήσεις με κάποιον.

7) Συνήθως, παρακολουθείς τηλεόραση:

Α) με κάποιον

Β) μόνος/η σου

8) Όταν έχεις ελεύθερο χρόνο στο σπίτι :

Α) παρακολουθείς τηλεόραση

Β) συζητάς με την οικογένειά σας

Γ) άλλο

Περιέγραψε…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

63

9) Διαμορφώνεις τον ελεύθερο σου χρόνο σύμφωνα με το καθημερινό τηλεοπτικό

πρόγραμμα;

Α) Ναι

Β) Όχι

10) Όταν σε επισκέπτεται ένας φίλος στο σπίτι:

Α) ασχολείσαι με κάτι

Β) παρακολουθείτε τηλεόραση μαζί

Γ) άλλο Περιέγραψε……………………………………………………………………………………

11) Πόσες ώρες συναντάς ημερησίως τους φίλους σου πέρα από τις ώρες που βρίσκεστε

μαζί στο σχολείο;

Α) 0-1

Β) 1-3

Γ) 3 και πάνω

12) Αν μια μέρα κανένα κανάλι δεν μετέδιδε κανένα τηλεοπτικό πρόγραμμα πως θα πέρναγες

τον χρόνο σου;

Α) Τίποτα, θα περίμενα να ξαναρχίσουν τα προγράμματα στην τηλεόραση

Β) Θα κοιμόμουν

Γ) Θα έπαιρνες τους φίλους σου για να πάτε βόλτα;

Δ) Άλλο

Περιέγραψε……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

13) Χρησιμοποιείς την τηλεόραση για:

Α) Ενημέρωση

Β) Ψυχαγωγία

64

Γ) Να γεμίσεις τον ελεύθερο χρόνο σου

Δ) Άλλο

Περιέγραψε……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

14) Παρακολουθείς ειδήσεις στην τηλεόραση;

Α) Ναι

Β) Όχι

15) Προτιμάς:

Α) ειδήσεις,

Β) ντοκιμαντέρ

Γ) ψυχαγωγικές εκπομπές

Δ) κινούμενα σχέδια

Ε) σειρές ξένες και ελληνικές

16) Στην Ελληνική Τηλεόραση πιστεύεις ότι υπάρχουν αξιόλογες ψυχαγωγικές εκπομπές;

Α) Αν Ναι, ποιες είναι αυτές ;

…………………………………………………………...........................................

Β) Όχι

17) Τι είδους ψυχαγωγικές εκπομπές προτιμάς;

Α) Τηλεπαιχνίδια

Β) Reality

Γ) Παιδικά

Δ) Άλλο

Περιέγραψε...................................................................................................................................

65

18) Παρακολουθείς κάποια εκπαιδευτικά κανάλια;

Α) Αν ,Ναι, ποια είναι αυτά ;

………………………………………………………………………………………………

Β) Όχι

19) Πόσες ώρες παρακολουθείς τα εκπαιδευτικά κανάλια την εβδομάδα;

Α) Καμία

Β) 1-3

Γ) 4-5

Δ) πάνω από 5

20) Πιστεύεις ότι περνάς στην τηλεόραση ώρες που θα μπορούσες να περνάς διαβάζοντας;

Α) Ναι

Β) Όχι

21) Σε έχει βοηθήσει ποτέ η τηλεόραση στην συγκέντρωση πληροφοριών για κάποια

εργασία;

Α) Ναι

Β) Όχι

22) Θεωρείς ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης επηρεάζει τις σχολικές σου επιδόσεις;

Α) Ναι

Β) Όχι

23) Παρακολουθείς ντοκιμαντέρ;

Α) Αν ναι, πόσες ώρες την εβδομάδα;

Ι) 1-3

ΙΙ) 4-5

66

ΙΙΙ) πάνω από 5

Β) Όχι

24) Χρησιμοποιείς λέξεις ή φράσεις που έχεις ακούσει από την τηλεόραση;

Α) Ναι

Β) Όχι

25) Έχεις αγοράσει κάποιο προϊόν που διαφημιζόταν από την τηλεόραση;

Α) Ναι

Β) Όχι

26) Θεωρείς ότι επηρεάζεσαι ψυχολογικά από διαφημιστικά μηνύματα της τηλεόρασης;

Α) Ναι

Β) Όχι

27) Σε επηρεάζουν στο καθημερινό σου ντύσιμο οι στήλες μόδας τον εκπομπών;

Α) Nαι

Β) Όχι

28) Έχεις νιώσει ποτέ νευρικές διαταραχές ενώ είχες παρακολουθήσει πολύ ώρα

τηλεόραση;

Α) Αν , Ναι Περιέγραψε ………………………………………………………………...................................

Β) Όχι

29) Έχεις νιώσει ποτέ πόνο στα μάτια μετά από πολύωρη παρακολούθηση της τηλεόρασης;

Α) Ναι

Β) Όχι

30) Τρως την ώρα που βλέπεις τηλεόραση;

67

Α) Αν Ναι, γιατί ;

Περιέγραψε…………………………………………………………………………………

Β) Όχι

Γ) Μερικές φορές

31) Όταν βλέπεις στην τηλεόραση σκηνές βίας:

Α) αλλάζεις κανάλι

Β) συνεχίζεις να παρακολουθείς.

32) Πιστεύεις πως είσαι εθισμένος/η στην τηλεόραση ;

Α) Ναι

Β) Όχι

33)Πιστεύεις ότι κερδίζεις παρακολουθώντας τηλεόραση;

Α) Ναι

Β) Όχι

Σε ευχαριστούμε που μας βοήθησες στην ερευνά μας με την συμπλήρωση του

ερωτηματολογίου.

68